BİLGİSAYAR UYGULAMALARI – I

BÖLÜM 11 Kaplan

12.1 GİRİŞ
Son yıllarda; elektronik endüstrisine yönelik bir çok tasarım, çizim ve simülatör
(örnekleyici) programı piyasaya sunulmaktadır. Bu programlar genel olarak
incelendiğinde, oldukça benzer özellikler içerdiği ve birbirleri ile uyum içerisinde
çalışabildikleri görülür.

Bu bölümde son yıllarda sıkça kullanılan ve kullanıcıya sanal bir laboratuvar ortamı
sunan Electronics Workbench (Ver 4.0 ve 5.0) programı ile Layo1’in birlikte
kullanılması anlatılacaktır.

Ew50 programında şematik çizimi yapılarak elektriksel ve görsel testen geçirilen

tasarımlarınızın, baskı devre kartı üretimi Layo1 tarafından otomatik olarak
gerçekleştirilebilir.

12.2 YENİ BİR PROJEYE BAŞLAMA

Bu bölümde şekil-12.1’de görülen kare dalga osilatör devresinin şematik çizimi ve

elektriksel testini Electronics Workbench programı ile gerçekleştireceğiz. Bu devrenin
baskılı devre kartını ise Layo1 ile otomatik olarak çıkaracağız.

Şekil-12.1. Kare dalga osilatörü devresi

Yeni bir tasarım için yapılacak ilk işlem, tasarıma bir proje ismi vermektir. Örnek
olarak yapacağımız projenin ismi “OSC1” olsun. Projenin oluşturulması için
aşağıdaki adımları izleyin.

153
 BİLGİSAYAR UYGULAMALARI – I Kaplan

1. Layo1 proje yöneticisi menü sayfalarına gidin ve “Layo1 project & User Manger”
menü sayfasını seçin.

2. Bu menü sayfasından “Select Project” seçeneğini onaylayın. İmleç ekranın sol

üst köşesine hareket edecek ve proje ismini girmenizi bekleyecektir.

3. Proje ismi olarak “OSC1” yazın ve onaylayın <enter> . İmleç “select project”
işlevine dönecektir. Buradan “Create Project” seçeneğini onaylayın <enter> .
Layo1, yeni projenizin için gerekli dizini bu menü sayfasının sol penceresinde
oluşturacaktır (şekil-12.2).

Şekil-12.2 Osc1 projesinin Layo1’de oluşturulması

4. Layo1’de proje oluşumu için gerekli aşamaları bitirdik. Projenin şematik çizimi ve
elektriksel testi için artık Electronics Workbench programını kullanabiliriz. Bu menü
sayfasından “Exit to Dos” seçeneğini aktif yapıp onaylayın ve Layo1 programından
çıkın.

12.3 ELECTRONİCS WORKBENCH İLE ÇALIŞMA

Layo1 PCB programı Dos altında ve kendi grafik editörünü kullanarak çalışmaktadır.
Electronics Workbench programı ise Windows altında çalışmaktadır.

Elektroniks Workbench programının piyasada yaygın olarak; Ewb4.0 ve Ewb5.0

versiyonları bulunmaktadır. Layo1, Elektronics Workbench programının bütün
versiyonları ile uyumlu çalışabilmektedir. Electronics Workbenc programının
çalışması ve işlevleri hakkında ayrıntılı açıklamalar yapılmayacaktır. Bu programının
özellikleri ve çalışması bu kitabın konusu dışındadır. Kullanıcının bu programı belli bir
düzeyde bildiği varsayılacaktır.

154
 BİLGİSAYAR UYGULAMALARI – I Kaplan

Windows ortamından Electronics Workbench programını çalıştırın. Şekil-12.3’de

görülen çalışma sayfasıyla karşılaşacaksınız. Kullanıcı için bu sayfayla ilgili bazı
açıklamalar şekil üzerinde verilmiştir.

Şekil-12.3 Electronics Workbench Programının Çalışma Sayfası

Başlangıçta çalışma sayfasında her hangi bir proje ismi görülmemektedir (Untitled)
ve çalışma sayfamız boştur. Bu sayfada istediğimiz şematik tasarımı oluşturabilir
veya daha önceden oluşturulmuş bir tasarımı sayfamıza yükleyerek üzerinde
çalışabiliriz.

Konuyu dağıtmamak ve programın detaylarına inmemek için Elektronics Workbench

program paketi ile birlikte gelen örnek projelerden (samples) biri ile çalışıp baskılı
devre çıkarmak için gerekli çalışmaları anlatacağız. Kullanıcı isterse bu sayfada kendi
tasarımını oluşturup gerekli çalışmaları aynı şekilde yapabilir.

Proje çalışması olarak Elektronics Workbench programı içerisinde Samples dizini

altında “555var.ewb” dosyasına yüklenmiş olan örnek tasarımın Layo1 ile baskılı
devresini çıkaracağız. Bu işlem için aşağıda belirtilen adımları izleyin.

1. Üst menüden “File” seçeneğini tıklayın. Şekil-12.4’de görülen alt menü açılacaktır.
Bu alt menüden “Open” seçeneğini tıklayın.

Şekil-12.4 Herhangi bir Çalışma dosyasının açılması (Open)

155
 BİLGİSAYAR UYGULAMALARI – I Kaplan

2. Bu seçeneği fare ile tıkladığınızda şekil-12.5’de görülen bir alt menü aktif
olacaktır. Bu alt menüden şekildeki gibi “Samples” dizinini seçin ve bu dizin altında
görülen örnek proje tasarımlarından “555var.ewb” dosyasını tıklayın.

Şekil-12.5 Örnek bir Proje Tasarımının Yüklenmesi

Electronics Workbench Programı tarafından öğrenim ve çalışma amacıyla

oluşturulmuş bulunan “555var.ewb” adlı örnek proje tasarımını, çalışma sayfasına
yükledik.

3. “555var.ewb” adlı örnek proje çalışması şekil-12.6’da görülmektedir. Bu devre

dikkatle incelendiğinde şekil-12.1’de şeması verilen proje çalışmamızla aynı olduğu
görülür.

Şekil-12.6 555var.ewb isimli örnek proje çalışması

156
 BİLGİSAYAR UYGULAMALARI – I Kaplan

4. Devrenin çalışmasını test etmek amacıyla ekranın sol üst köşesinde bulunan “O/I”
anahtarının “I” konumuna basın. Devre çalışmaya başlamıştır. Osilaskobun
bağlandığı noktalardaki dalga biçimini görmek için devredeki osilaskop üzerine çift
tıklayın. Osilaskop görüntüsü ekranda büyür ve işaretleri Osilaskop ekranında
izlersiniz.

5. İzleme işleminiz bitip devrenin çalışmasını gördükten sonra anahtarın “O”

konumuna basarak devrenin çalışmasını durdurun. Devremiz artık baskılı devresinin
çıkarılması için hazırdır.

Baskılı devre tasarımı için devrenin netlistlerini ve devre elemanı kılıf tiplerini Layo1’e
transfer etmemiz gerekmektedir. Bu işlem için aşağıdaki adımları izleyin.

6. Üst menüden sırasıyla “File/Export” seçeneklerini tıklayın. Ekrana “Export” üst

başlıklı bir menü sayfası gelecektir. Bu menü sayfasını kullanarak projemizi layo1’e
transfer edeceğiz. Transfer işlemi için önce “konum” olarak belirtilen pencereyi
tıklayın. Bilgisayarınızın dizin yapısı belirecektir. Bu yapıdan “Layo1” i seçin. Ekran
görüntüsü şekil-12.7’deki olmalıdır.

Şekil-12.7 Tasarımın Layo1’e transfer edilmesi için Dizin seçimi

Şematik tasarımını yaptığımız bu projeyi, tasarımın başında Layo1 içerisinde

oluşturduğumuz “OSC1” adlı proje içerisine transfer edeceğiz. Transfer işlemi için
aşağıdaki adımları izlemeye devam edin.

7. Şekil-10.7’de görülen menüden “Proj” adlı dizini tıklayın. Layo1 içerisinde bulunan
proje çalışmalarının dizinlerini göreceksiniz. Bizim bu proje için oluşturduğumuz dizin
“OSC1” idi. Bu dizini tıklayın.

8. OSC1 adlı dizini tıkladığınızda Layo1’in bu proje için oluşturduğu “pcb” dizini aktif
olacaktır (şekil-12.8). Üzerinde çalıştığımız tasarımı bu dizin içerisine transfer
edeceğiz. Bunun için“Pcb” dizinini tıklayın. Artık transfer işlemine geçebiliriz.

157
 BİLGİSAYAR UYGULAMALARI – I Kaplan

Şekil-12.8 Layo1’in Dizin Yol yapısı

9. Layo1’de oluşturduğumuz proje ismimiz “OSC1” idi. Export menü sayfasında

dosya adı olarak belirtilen yere “OSC1” yazın. Daha sonra aynı menü sayfasına
“Kayıt türü” olarak tanımlanan pencere içerisine tıklayın. Şekil-12.9’da görülen alt
menü açılacaktır. Buradan “Layo1 (*.CMP)” seçeneğini onaylayın.

Şekil-12.9 Tasarımın Layo1’e transfer edilmesi

10. Çalışması test edilen örnek tasarım için Layo1’in gereksinim duyduğu dosyaları
artık kaydedebiliriz. Bu menü sayfasındaki “Kaydet” butonuna tıklayın. Tasarımınız
Layo1’e transfer edilmiştir. Electronics Workbench programından çıkıp Layo1
programına giriniz.

158
 BİLGİSAYAR UYGULAMALARI – I Kaplan

10.4 LAYO1’LE UYUM

Örnek proje tasarımını Electronics Workbench programı ile yapıp, gerekli transfer
işlemlerini Layo1’e aktardık. Projemizin artık baskılı devresini çıkarabiliriz. Aşağıdaki
işlem adımlarını izleyin.

1. Layo1 programına girdiğimizde otomatik olarak Proje yöneticisi menü

sayfalarından herhangi birine gittik. Bu menü sayfalarından <PgUp> veya <PgDn>
tuşunu kullanarak “Layo1 7.00 Project Maneger” menü sayfasını seçin.

2. Bu menü sayfasındaki sol pencerede “OSC1” proje çalışması için yeni

oluşturulmuş iki adet dosya adını görürsünüz. Bu dosyalar Electronics Workbench
programı tarafından Layo1’e transfer edilmiştir. “OSC1.CMP” adlıdosya tasarımda
kullanılan devre elemanlarının kılıf tiplerini, “OSC1.NET”adlı dosya ise Netlist
bağlantılarını içermektedir.

3. Layo1 7.00 Project Maneger menü sayfasından “Layo1 Graphics Editor”

seçeneğini onaylayınız. Layo1, seçilmiş proje için kart boyutlarını girmenizi
isteyecektir.

4. Kart boyutları için X=120mm, Y=40mm değerlerini sırayla girin ve kaydedip bu

menü sayfasından çıkın.

5. Layo1 otomatik olarak “Layo1 grafik editörü” çizim sayfasına gidecektir. Layo1 size
kırmızı bir hata mesajı verecektir. Önemsemeyin ve onaylayın <enter>. (şekil-12.10)

Şekil-12.10 Layo1 Grafik editörü sayfası

6. Layo1 hata mesajlarını netlist bağlantıları içinde vermeye devam edecektir.

Önemsemeyin ve onaylamaya devam edin.

Tasarım, dikkatlice incelediğinde D1 ve D2 referans numaralı devre elemanlarının

pinlerinin olmadığı görülmektedir.

Layo1’in hata mesajları vermesinin ana nedeni bu durumdur. Bu hata; Electronics

Workbench programından kaynaklanmaktadır. Çünkü Layo1, D1 ve D2 elemanlarının
kılıf tiplerini tanımamıştır. Gerekli düzenlemeleri yapalım.

159
 BİLGİSAYAR UYGULAMALARI – I Kaplan

7. Tasarımı kaydetmeden Layo1 programından çıkıp Proje yöneticisi menü sayfasına

geri dönün. Bu menü sayfalarından “Layo1 7.00 Project Maneger” sayfasını seçin. Bu
menü sayfasının sol penceresinde bulunan “OSC1.CMP” dosyasını onaylayın. Şekil-
12.11’deki görüntüyü elde edeceksiniz.

Şekil-12.11 OSC1.CMP Dosyasının içeriği

Layo1 kullanıcıya OSC1.CMP dosyasının içeriğini sunmuştur. Bu dosya içeriği,

dikkatlice incelendiğinde D1 ve D2 diyodunun Kılıf tiplerinin DO35 olarak tanımlandığı
görülür.

Kitap sonunda ekler halinde verilen Layo1 kompenent kütüphaneleri araştırıldığında,

DO35 adlı bir kılıf tipinin olmadığı görülür. Dolaysıyla Layo1, gerekli kılıf tipini
atayamamıştır. D1 ve D2 diyotlarının kılıf tipleri değiştirilmelidir.

8. D1 ve D2 diyotlarının kılıf tiplerini “DO35-4” olarak yeniden yazın. <F2> fonksiyon

tuşuna basarak yeni değerleri kaydedin. Daha sonra <Alt> ve <x> tuşlarına birlikte
basarak bu menü sayfasından çıkın.

9. Layo1 grafik editörü menü sayfasına tekrar dönersiniz. Bu menü sayfasından

“Layo1 Graphics Editör” seçeneğini onaylayın. Layo1’in tasarım ve çizim sayfasına
yeniden girersiniz. D1 ve D2 diyotları için kılıf tipleri atanmış hatalar düzeltilmiştir. Bu
durum şekil-12.12’de görülmektedir.

Şekil-12.12 OSC1 projesinin düzenlenmiş hali

OSC1 projesinde kullanılan devre elemanı kılıfları ve netlist bağlantıları kullanıcıya

sunulmuştur.

Devre elemanlarının uygun yerlere yerleştirilip yol bağlantılarının yapılması gerekir.

160
 BİLGİSAYAR UYGULAMALARI – I Kaplan

Proje üzerinde daha sağlıklı çalışabilmek için kart boyutlarını yeniden ayarlayın ve
gerekli yol bağlantılarını yapın. Kolay gelsin.

Baskı devre kart boyutları ayarlandıktan sonra OSC1 projesinin son görünümü şekil-
10.13’de verilmiştir.

Şekil-12.13 Baskı devre kartı boyutlarının yeniden ayarlanması

Görüldüğü gibi Layo1, Bir çok baskı devre ve şematik çizim programı ile uyum
içerisinde çalışabilmektedir. Diğer çizim programlarıyla birlikte çalışma bu kitap da
incelenmeyecektir.

Birlikte çalışma için incelenen programların piyasada yaygın olarak bulunmasına

özen gösterilmiştir. Bu nedenle; OrCAD ve Electronics Workbench programları
işlenmiştir.

Layo1’in uyum içerisinde çalıştığı tüm programların incelenmesi, bu kitabın

boyutlarını tasarlananın üzerine çıkarmaktadır.

Kullanıcı, diğer bir takım programlarla birlikte çalışmak isterse Layo1’in yardım (Help)
dosyalarına başvurabilir.

161