You are on page 1of 142

de

PD

sk
io

ud

St
l

Tr
ia

2015 / 3
yovelTviuri literaturul _
sazogadoebrivi Jurnali

ia

mTavari redaqtori
amiran gomarTeli

Tr

saredaqcio sabWo
mT. redaqtoris moadgileebi

andro bedukaZe

ud
St

redaqtorTa jgufi
andro buaCiZe
Tamar gelitaSvili
elza metreveli

io

baRaTer arabuli
soso goliaZe

sk
PD
F

kompiuteruli uzrunvelyofa
qeTevan merkvilaZe
grafikuli ilustraciebi
mariam gogiliZisa

de

garekanis pirvel gverdze


miSa gogriWianis ferwera
`wasvla nestanisa, tarielisa
da avTandilisa fridonTan~,
gamofenidan `sinTezuri
xelovneba mxatvris wigni
`vefxistyaosani~
garekanis meoTxe gverdze
fotokolaJi amave gamofenidan
misamarTi: Tbilisi, xidis q.#1
tel.: 2-98-36-43

ciskari1852@gmail.com
https://www.facebook.com/ciskari1852

Tavmjdomare

vano amirxanaSvili
naira bepievi
levan bregaZe
daviT TedoraZe
zviad kvaracxelia
esma kokoskeria
giorgi lobJaniZe
avTandil nikoleiSvili
nino sadRobelaSvili
Tamaz tyemalaZe
rezo WeiSvili
Temur Wkuaseli
besik xaranauli

Jurnali gamodis
Tbilisis municipalitetis
finansuri mxardaWeriT

sarCevi
akaki baqraZe
daviwyebuli idea

`ciskari 1852~ skolas

Tamar gelitaSvili
sikvdilaTan Serigebuli
geniosi

80

poezia

qeTevan naTelaZe
mariam wiklauri
juba xaindrava
giorgi balaxaSvili

14
18
25
29

interviu

nino sadRobelaSvili
mogzauri martosuli
(saubari guram
megreliSvilTan)

86

reportaJi

ia

axali Targmanebi

90

elis manro
an ho miTxari, an ara
Targmani rusudan
maxaTaZisa

110

tatiana tolstaia
paemani frinvelTan
Targmani Tamar
kotrikaZisa

122

Tr

revaz inaniSvili osur


enaze (xuTi miniatura)
Targmani raziaT
qumaritovisa

io

eseistika

44

St

nugazar zazanaSvili
didi mistifikatori

33

ud

Temur Wkuaseli
emociebze monadire
kaci (Sexvedra samcxejavaxeTis saxelmwifo
universitetSi)

sk
PD
F

proza

Tornike gogniaSvili
`quCa tiroda maSin~
Teloniusi xaSmSi

de

guram megreliSvili
akuniniada
moRalate qmrebisa da
alesili xmlebisa

52
54

recenzia

57
63

wignebi

70

artreviu

levan bregaZe
sakiTxav-saTvalierebeli
pawia-didi wigni

131

dialogi

andro buaCiZe zurab


xasaia
saubari saWirboroto
Temaze

marika kaxaZe
mxatvris upirvelesi
Rirsebaa, gagaocos

Semosuli masalebi avtorebs ar ubrundebaT.

137

b kaki
c aqraZe

io

Tr

meore: `miudga Tamari ganwmediliTa gonebiTa da taZrisa RmerTisa


aRmsWualulisa sanTliTa sxeulisaTa, mxurvaliTa guliTa da ganuTlebuliTa suliTa tabaxmelisa beTlemmyofelman mun Sva Ze, swori Zisa
RmrTisa~ (iqve, gv. 56). aq ki Tamari
gaTanabrebulia RmrTismSobelTan,
laSa-giorgi ki ieso qristesTan.
orTodoqsuli qristianuli SexedulebiT, mematianis rogorc pirveli, ise meore gancxadeba usaSvelo mkrexelobaa, magram ratomRac
`istorianisa da azmanis~ avtors
amisi ar eSinia. gabedulad da aSkarad ambobs imas, rac, wesis Tanaxmad,
marTlmorwmune qristianma fiqradac ar unda gaivlos. ra Tqma unda,
JamTaaRmwerelTan amgvar mkrexelobas ver Sexvdebi. imas ki naxavT,
Tamaris istorikosis mier ieso qristesTan misworebuli laSa-giorgi
ra sityvebiT aris damcirebuli da
dakninebuli Tavxedi, TviTbuneba,
saxiobismoyvare, Rvinismoyvare, gemoTmoyvare. amas mohyva is, rasac `winaswarmetyuelica ityvis: Wama iakob,
ganZRa, gansxva, gansuqna. da dauteva
RmerTi Semoqmedi Tvisi, da ganudga
RmerTsa macxovarsa Tvissa. egreTve

de

sk
PD
F

St

ud

roca `qarTlis cxovrebas~ kiTxulobT, ar SeiZleba maSinve TvalSi


ar geceT erTi garemoeba: Zireulad
gansxvavebulia Tamaris istorikosebisa da JamTaaRmwerlis Txrobis
ganwyobileba, SeiZleba mkiTxvelma
miTxras kidec ra aris sakvirveli?
Tamaris istorikosebi gviamboben gamarjvebuli saqarTvelos Tavgadasavals, JamTaaRmwereli ki Cveni qveynis
damarcxebas iglovso. cxadia, es marTalia, magram isic unda mogaxsenoT,
rom amgvari viTarebiT gamowveul
sxvaobas ar vgulisxmob, vgulisxmob
saqarTvelos istoriuli misiis gagebis daviwyebas, Tu saerTod dakargvas.
vatyob, rac axla vTqvi, mTlad
mkafio ar unda iyos. amitom ufro
dawvrilebiT Camovayalibeb Cem azrs.
visac `istoriani da amzani SaravandedTani~ dakvirvebiT waukiTxavs,
igi uTuod miaqcevda yuradRebas mematianis Tundac or frazas.
pirveli: `aqa kula samebisa Tana
ixilvebis oTxebad Tamar, misworebuli da aRmatebuli~ (`qarTlis cxovreba~, t. II, 1959 w., gv. 25). rogorc
xedavT, Tamari gamocxadebulia qristianuli samebis mama-RmerTi, ZeRmerTi, suli wmida meoTxe wevrad.

ia

daviwyebuli idea*

*ibeWdeba SemoklebiT.

io

Tr

ia

li cxovreba (bibliis mixedviT ki man


350 weliwadi icocxla) somxeTSi gaatara, icoda somxuri enac da dasaflavebulic naxWevanSia. maSasadame,
somxuri mwerlobis azriT, somxeTi
kacobriobis regeneraciis akvania.
qristian xalxebSi bibliis avtoriteti safuZvels aZlevda zogierT somex
mematianes emtkicebina: yvela xalxi
somxebisagan warmoiSva da yvela enis
mSobeli somxuriao. nuravin miiCnevs
amas ubralo miamitobad. es idea mZime istoriuli kataklizmebis epoqaSi exmareboda somex xalxs, imediT
asazrdovebda mis simtkices, mxneobasa da vaJkacobas. sxvaTa Soris,
somxuri mesianisturi ideis gavlena
imdenad didi yofila, rom ruseTSic araratis mTebidan, e. i. somxeTidan, moelodnen mesias (mxsnels). ase
fiqrobdnen manam, sanam 1701 wels somex moRvawes israel oris werili ar
gaugzavnia petre pirvelisaTvis da ar
ucnobebia moskovidan moevlinebao
qveynierebas mesia (ix. al. abdalaZis
`qarTlis cxovreba~ da saqarTvelosomxeTis urTierToba~, 1982 w., gv.,
101, 102, 107, 108, 144, 145).
upirvelesad mesianisturi idea
somxeTs sWirdeboda bizantiis mesianisturi ideis winaaRmdeg, masTan sabrZolvelad.
aseve sWirdeboda mesianisturi
idea qarTvel ersac: erTi mxriv, bizantiis politikuri da religiuri
agresiisagan Tavdasacavad da, meore
mxriv, somxuri eklesiis ideologiuri pretenziis Sesakaveblad. sWirdeboda, agreTve kavkasiaSi saqarTvelos hegemonobis gasamtkiceblad.
ra niSnebi aqvs qarTul mesianistur ideas?
pirveli: cnobili himniT `qeba
da dideba qarTulisa enisa~ qarTuli ena gamocxadebulia qristes
enad. meored mosvlis Jams ufali am
eniT daelaparakeba kacobriobas. es
ar aris erTaderTi SemTxveva, roca

de

sk
PD
F

St
ud

iqna naTesavsaca amas Sina qarTvelTasa, rameTu ganZRes da iSuebdes da


uwesoebad magrkes siZvaTa Sina da
mTvralobaTa ugunurni kacni, mefis
karsa zeda ara-yofnisa Rirsni da aw
karsa zeda myofni~ (`qarTlis cxovreba~, t. II, 1959 w., gv. 156-157).
kargad rom gavigoT, saqarTvelos
istoriuli misiisadmi damokidebulebis amgvari Secvla ras moaswavebs, jer vnaxoT, ras niSnavs Tamaris
istorikosis sityvebi da mere imas
mivaqcioT yuradReba, riTi cvlis,
ra ideiT JamTaaRmwereli `istorianisa da azmanis~ avtoris azrs.
Tamaris samebis meoTxe wevrad
gamocxadeba da Cvili laSa-giorgis
ieso qristesTan misworeba nawilia
qarTuli mesianisturi ideisa.
yodel erSi arsebobs mesianisturi idea. igi aqvT germanelebs,
rusebs, somxebs, polonelebs da
sxvebs. es idea eris TviTgamtkicebas, TviTrwmenas, Zlierebas uwyobs
xels. ama Tu im istoriul viTarebaSi erovnuli imedis safuZvelia da
ebrZvis erovnul sasowarkveTilebas.
bunebrivia, rom mesianisturi idea
qarTvelma moazrovneebmac gamoimuSaves da Camoayalibes.
SeiZleba aucilebeli ar iyos qarTuli mesianisturi ideis sxva xalxebis mesianistur ideasTan Sedareba,
magram somxur mesianistur ideas ki
uTuod unda Sevupirispiro: es naTlad dagvanaxebs, rogor ibrZvian
qarTvelebi da somxebi erovnuli TavisTavadobis SesanarCuneblad.
somxuri mesianisturi idea efuZneba warRvnis miTs, rogorc kargad
cnobilia, dabadebis wignis Tanaxmad,
warRvnis Semdeg noes kidobani araratis mTaze gaCerda. aq gamovida
gareT noe da misi saxloba. aqedan
daiwyo kacobriobis xelmeore aRorZineba. Zvel somxur mwerlobas miaCnia, rom bibliis ararati somxeTis
araratia. warRvnis Semdeg noem mTe-

io

Tr

ia

dakrZalvis adgils agebulia sveticxoveli. matiane gviambobs, rom


ori kaci, elioz mcxeTeli da longinoz karsneli, saqarTvelodan ierusalims gaemgzavra. isini maSin Cavidnen ierusalimSi, roca iq ieso qriste
jvars acves. uflis kvarTi, Turme,
mcxeTel moqalaqeebs xvdaT wilad.
`xolo kvarTi igi uflisa wiliT xuda
mcxeTelTa: warmoiRo elioz da moiRo mcxeTas~ (`qarTlis cxocreba~, t.
1, 1955 w., gv. 98-99).
mesame: saqarTvelo RmrTismSoblis wilxvedri qveyanaa.
meoTxe: bagrationTa samefo dinastia aris iesian-daviTian-solomoniani. mogexsenebaT, qarTvel mefeTa
brZaneba-gankargulebanni, wesisamebr,
iwyeba ase: `Cven iesian-daviTian-solomonian-pankrationman mefeT mefeman~
amrigad, qarTveli bagrationebi ebrael mefeTa STamomavlad Tvlidnen
Tavs. ratom? imitom, rom iesec, Zec
misi daviT, solomonic Ze daviTisi
saxarebaSi moxseniebuli arian qristes
winaparTa Soris. maSasadame, qarTveli bagrationebi da qriste naTesavebi
arian. es ki qarTuli samefo dinastiis
gansakuTrebulobas mowmobda.
amasTan erTad, garkveul periodSi
qarTveli mefeebi `mesiis maxvilad~
iwodebian. isini damcvelic arian da
gamavrcelebelic qristes moZRvrebisa.
qarTul mesianistur ideas ayalibebs qarTuli saeklesio mwerloba.
misi azri mkafioa: Tuki saqarTvelo
RvTismSoblis wilxvdomi qveyanaa,
qarTuli ena qristes enaa, romliTac unda elaparakos ufali kacobriobas meored mosvlis Jams, bagrationebi ki qristes naTesavebi arian,
cxadia, qarTveli xalxi sagangebo,
gansakuTrebuli misiis matarebelia.
igi movalea es misia aRasrulos. qarTuli eklesia, istoriis asparezze,
am ideiT warmarTavs da amoqmedebs
qarTvel xalxs

de

sk
PD
F

St

ud

Zvel qarTul mwerlobaSi qarTuli


ena gansakuTrebulad aris warmodgenili. `Siosa da evagres cxovrebaSi~
naTqvamia, rom, roca 13 asureli mama
saqarTvelos sazRvars moadga, kaTalikos evlavioss RamiT uflis angelosi eCvena da uTxra: RvTis mona ioane mowafeebiTurT modis, Seegebe da
Seiwynareo. kaTalikosi asurel mamebs Seegeba. ioanes qedze moexvia da
keTilad mobrZaneba usurva. stumari
maspinZlis ferxTiT daeca da RmerTs
madloba Seswira, kaTalikosis Tayvaniscemis Rirsi rom gaxda. ioanesa da
evlavioss Soris saubari qarTulad
mimdinareobda. amis gamo `cxovrebis~
avtori gakvirvebuli ambobs: `viTar
moeca ioanes ena qarTulad metyveli yovlad daubrkolebeli?~ pasuxs
ase iZleva: `eha, sakvirvelebasa Sensa.
qriste RmerTo, viTar adideb madidebelTa SenTa~.
rogorc xedavs, qristes STagonebiT, qarTulad ametyvelda kaci, romelsac qarTuli `arca odes asmioda,
ar Tu eswava~.
aseve RvTis STagonebiT alaparakda
qarTulad eqvTimec. marTalia, igi
qarTveli iyo, magram gadaviwyebuli
hqonda mSobliuri ena. uWirda qarTulad saubari (`ioanesa da eqvTimes
cxovreba~). erTxel eqvTime mZimed
iyo avad. avadmyofs RvTismSobeli
eCvena da hkiTxa: ra gtkiva, eqvTime?
sneulma upasuxa: vkvdebi, dedofalo.
RvTismSobelma anugeSa igi: `arara
ars, vneba Sen Tana, aRdeg. nu geSinin da qarTulad xsnilad ubnobdi~.
am sityvebis mere eqvTime ara marto
sruliad ganikurna, aramed didebuli
qarTuliTac ametyvelda: `mieriTgan
dauyeneblad, viTarca wyaro aRmodin uwmindes yovelTa qarTvelTasa~.
ase mWidrod ukavSirdeba, Cveni
mwerlobis azriT, qarTuli ena da
ieso qriste erTmaneTs.
meore: qristes kvarTi saqarTveloSi, mcxeTaSia dasaflavebuli.

io

Tr
ia

CrdiloeTiT Tu samxreTiT). ai, am


gafarToebul, eTnikursazRvrebgadalaxul qveyanas, sadac qarTulma eklesiam qarTuli wirva-locva
daamkvidra, ewodeba saqarTvelo. amitom `saqarTvelo~ marto qarTuli
erovnuli saxelmwifos saxeli ki ar
aris, aramed yvelaferi imisa, rasac
ukve qarTvelebi floben, an momavalSi daepatronebian.
am SemTxvevaSi `saqarTvelo~ religiuri terminic aris, radgan am
epoqaSi erovnuloba da sarwmunoeba gaigivebulia. `qarTveli~ marto erovnebiT qarTvels ar niSnavs,
aramed qarTuli qristianobis (anu
diofizitobis) aRmsarebelsac, iseve rogorc, `somexi~ ar gamoxatavs
marto erovnebiT somexs, aramed
grigorianuli qristianobis (anu monofizitobis) mimdevarsac. amdenad,
`saqarTvelo~ ewodeba teritorias,
sadac cxovroben adamianebi, romelTac swamT diofizituri, anu qarTuli, qristianoba.
termini `saqarTvelo~ maSin Cndeba, roca qarTvelebi iwyeben erovnuli teritoriidan gasvlas da sxva
miwa-wylis aTvisebas.
mesamec, arCeuli miznis ganxorcielebis gzaze saqarTvelo miva iqamde,
rom qarTveli mefis tituli iqneba:
mefe abxazTa da qarTvelTa, ranTa,
kaxTa da somexTa, SarvanSa da SahanSa.
am titulSi ukve gaerTianebulia mTeli amierkavkasia. cota ufro metic:
SarvanSa gulisxmobs TiTqmis dRevandel azerbaijanis patronobas, xolo
SahanSa im somxur teritorias, romelsac mahmadianebi flobdnen samxreTSi
(cota xans Txroba unda Sevwyvito
da mkiTxvels gavaxseno, rom 1918-21
wlebSi saqarTvelos erovnul gerbze
wm. giorgisTan erTad, gamoxatuli
iyo mze, mTvare da xuTi varskvlavi.
leonti mrovelis cnobis Sesabamisad:
warmarTi qarTvelebi `iqneso msaxur
mzisa da mTovarisa da varskulavTa

de

sk
PD
F

St
ud

ibrZodnen Tu ara qarTuli samefo kari da qarTveli politikosebi


am ideis praqtikuli ganxorcielebisaTvis? Tu azri mxolod azrad darCa da amiT damTavrda yvelaferi? ra
Tqma unda, ibrZodnen. qarTuli matiane, qarTuli mwerloba amas gvidasturebs.
jer erTi, roca dadga wuTi ganesazRvraT, ras ewodeboda saqarTvelo, igi qarTuli enis safuZvelze
ganmartes. `qarTlad friadi queyana aRiracxebis, romelsaca Sina
qarTuliTa eniTa Jami Seiwirvis da
locvai yoveli aResrulebis, xolo
kuirielesoni brZulad iTqumis, romel ars qarTulad: `ufalo wyaloba
yav~, gina Tu `ufalo Seguiwyalen~
(giorgi merCule `grigol xanZTelis cxovreba~). am formulaSi isic
mkafioa, ras ewodeba saqarTvelo da
isic, rom qarTuli samyaro berZnul
samyarosTan dakavSirebulia mtkiced, raki `kuirieleson~ berZnulad
iTqmis.
meorec, yalibdeba termini `saqarTvelo~. Cvens samecniero literaturaSi waawydebiT Civils, rom cneba
`saqarTvelo~ SedarebiT gvian gaCnda,
maSasadame, Cveni erTiani erovnuli
cnobierebac gvian Camoyalibda. es Civili usafuZvloa. cneba `saqarTvelo~
ar gulisxmobs qarTvelTa erovnul
saxelmwifos, igi moicavs imas, rac
qarTvelebs ekuTvniT, rac qarTvelTa samflobeloa, miuxedavad imisa,
cxovrobs Tu ara iq naTesaviT (anu
dRevandeli terminiT rom vTqvaT,
erovnulad) qarTveli. mwerali ambobs: yvelgan qarTlia, sadac wirva-locva qarTulad mimdinareobso.
am periodSi qarTulad wirva-locva
marto iq ar xdeba, sadac qarTvelebi cxovroben. qarTul eklesias ukve
garRveuli aqvs eTnikuri sazRvari.
iqac saqmianobs, sadac araqarTvelebi cxovroben (sulerTia, ra mimarTulebiT iqneba es aRmosavleTiT,

io

Tr

ia

knindeba da uZlurdeba. Tu saqarTvelos sakuTari erovnuli energiis gamovlena undoda, igi unda ganTavisuflebuliyo bizantiis meurveobisagan.
bizantiis uaryofa abezari meurvis
mocilebasac niSnavda da umokavSirod
darCenasac. arada, jer mokavSire mxolod kaTolikuri dasavleTi SeiZleboda yofiliyo. es arCevani miT ukeTesi iqneboda, Tu dadasturdeboda,
rom iq marTlac qarTvelTa naTesavi
saxlobda. da ioane mTawmideli daapirebs niadagis mosinjvas. ganzraxva
ver ganxorcielda. ioane ar gauSves
espaneTad. ganSorebis mwuxarebas ver
gadavitanTo, Sewuxebulan imperatorebi basili da konstantine (`ioanes
da eqvTimes cxovreba~). politikisaTvis ucxo da Seuferebeli miamitoba da gulCvilobaa gamovlenili.
Tumca orive mxarem kargad icis, ras
akeTebs da ratom. gasxipuli diplomatiuri TavazianobiT malaven gulis
fiqrs. saqarTvelo evropisaken gaparvas cdilobda. bizantia uketavda
kars.
Tu mama ioane moridebul nabijs
dgams, giorgi mTawmideli aSkarad da
daufaravad moqmedebs. igi imperator
konstantine meaTe dukas eubneba
berZnebi mravalgzis gandgomian qristianobas. xolo Cven, rakiRa erTxel
virwmuneT igi, arasodes gviRalatiao
(`giorgi mTawmidelis cxovreba~).
giorgi qarTuli eklesiis upiratesobis qadagebiT ar kmayofildeba. kaTolicizmis ukeTesobasac iqve iRiarebs:
`xolo hromTa, vinaTgan erTgzis
icnes RmerTi, arRara odes midrekil arian da arca odes wvaleba
Semosrul arc maT Soris~. rogor,
giorgi mTawmidelma ar icoda, rom
kaTolikur eklesiasac iseve awamebda
eresi, rogorc marTmadideblobas?
ra Tqma unda, icoda, magram axla,
politikur-religiuri
TvalsazrisiT, saqarTvelosaTvis asea saWiro.
aucilebelia kaTolikuri eklesiis

de

sk
PD
F

St
ud

xuTTa~ gerbze Svidi mnaTobi rom


dainaxes, somex istorikosebs egonaT,
saqarTvelos menSevikurma mTavrobam qarTvel mefeTa tituli gaixsena da mTel amierkavkasiaze acxadebso pretenzias. titulSiac xom Svidi
samTavroa moxseniebuli. amis gamo
maT protesti ganacxades. ar gaiTvaliswines, rom im gerbze gamoxatuli
mnaTobni leonti mrovelis cnobas
ixsenebdnen da ara qarTvel mefeTa
ukve daviwyebul tituls). mere am tituls daemata yovlisa aRmosavleTisa da dasavleTisa TviTmpyrobeli.
es ki imis mauwyebelia, rom qarTuli
saxelmwifo azri midis orTaviani arwivis ideamde. bizantiis imperiis gerbi imitom iyo orTaviani arwivi, rom
igi (bizantia) acxadebda pretenzias
rogorc aRmosavleTis, ise dasavleTis mflobelobaze. amave ideiT da
pretenziiT wamoiReben bizantiidan
mogvianebiT rusebic orTavian arwivs
sakuTar gerbad.
Teoriuli azri da praqtikuli
saqmianoba gaerTianda. formulac Camoyalibda: erTiani kavkasia saqarTvelos meTaurobiT. am ideis Tavkacebad da praqtikul ganmxorcieleblad
qarTvel mematianeebs miaCniaT vaxtang
gorgasali da daviT aRmaSenebli.
amitom isini xdebian qarTuli politikuri azris simboloebad: taxti
vaxtangeTi, saydari daviTiani, droSa gorgasliani da droSa daviTiani.
Tumca, Cemi azriT, ukeTesi iqneboda
am ideisaTvis gvewodebina daviTizmi,
radgan daviT aRmaSeneblis mefoba da
saqmianoba yvelaze ukeT gamoxatavs
mis arss.
qarTuli politikuri idea rom
srulad ganxorcieldes, aucilebelia
bizantiis gavlenisagan TavdaRweva,
marTalia, vaxtang gorgasali anderZad tovebs, `siyvarulsa berZenTasa nu dautevebT~, magram qarTveli
moRvaweebi naTlad da garkveviT xedaven, rom bizantia TandaTan sustdeba,

io

Tr

ia

maSin uTuod da uTumcaod Seiqmneba


uZleveli qristianuli saxelmwifo.
qarTveli politikosebi gadaswyveten Tamaris qmrad rusi ufliswuli
moiwvion. qorwineba moxda, magram
iuri bogolubski, anu giorgi rusi,
is kaci ar gamodga, visac qarTuli
samefo kari eZebda. mas ufro meti
survili da ndoma aRmoaCnda, vidre
misTvis iyo gaTvaliswinebuli. giorgi rusi gaaZeves, magram orientacia
ar Secvlila. meore qmaric CrdiloeTidan moiyvanes. amjerad qarTvelTa
naTesavi, osi ufliswuli daviT soslani. qarTuli eklesia CrdiloeTSi
ukve fexmodgmulia. Tamaris da daviTis qorwinebiT amier da imier kavkasiis politikur SeerTebasac eyreba
safuZveli.
Tavis Zes Tamari Tikunad `laSas~
uwodebs. `istorianisa da azmanis~
avtori gveubneba laSa, afsarTa eniTa, ganmanaTeblad soflisa iTargmnebao. esec politikur-religiuri aqtia:
imierkavkasiis mosaxleobis gulismosagebad momaval xelmwifes ori saxeli
hqvia qarTvelTa sadidebeli wmidanisa da imierkavkasielTa warmarTuli
RvTaebis: laSa-giorgi, anu naTeli
giorgi, rac TeTri giorgis asociacias iwvevs.
ase rom, idea ukve arsebiTad
saqmed aris qceuli. maSin gabedavs
qarTveli mwerali da ityvis: `aqa kuala samebisa Tana ixilvebis oTxebad
Tamar, misworebuli da aRmatebuli~.
qarTuli mwerlobis piriT iqna
gacxadebuli qarTuli politikuri
ideali iseve, rogroc Zalian gvian,
me-19 saukuneSi, Tedore tiutCevis
kalmiT iqneba gamoxatuli ruseTis
politikuri miswrafeba.

de

sk
PD
F

St

ud

gulismogeba da arc giorgi iSurebs


qebis sityvas. marTlac, kmayofilebiT
savse romaelebi maSinve Sehpirdnen
qarTvel bers `wargiyvanTo winaSe
wmidisa papasa~.
bizantiis winaaRmdeg brZola, romelic didma mTawmidelebma daiwyes,
Tamaris dros dasruldeba. amas marto qarTvelTa gavlenis qveS myofi trapizonis imperiis Seqmna ki ar
mowmobs, aramed sxva faqtorebic.
Tu Tamaramde qarTuli samoxeleo
terminebi qarTul-berZnuli warmomavlobis aris, Tamari axal maRal
Tanamdebobas qmnis da mas Turqul
saxels daarqmevs aTabagi. ratom?
Tamari `dasavleTis da aRmosavleTis
TviTmpyrobelia~ da es samyaro bunebrivad unda Semovides qarTul cnobierebaSi.
Tu meTerTmete saukunemde arsebiTad mxolod berZnulenovani samyarodan iTargmneba wignebi qarTulad,
ucbaT (yovel SemTxvevaSi dRes arsebuli masalebis mixedviT) iwyeba gacxarebuli literaturuli saqmianoba
sparsulenovani mwerlobis saTargmnelad (sabuTad Tundac `visramiani~ davasaxeloT). isic, `vefxistyaosanSi~
rom aRmosavluri samyaroa daxatuli, Cemi fiqriT, imas gulisxmobs, rasac aRmosavleTis cnoba-gaSinaureba
SeiZleba vuwodoT. qarTulma orTavianma arwivma Tanabrad unda moavlos
Tvali dasavleTsa da aRmosavleTs.
sxvanairad tituli `dasavleTisa da
aRmosavleTis TviTmpyrobeli~ carieli sityva iqneba.
qarTuli politika marto dasavleTisa da aRmosavleTisaken ar
iyureba. raki amierkavkasia gaerTianebulia, qarTulma saxelmwifom
kavkasionis CrdiloeTiTac unda gadaixedos. CrdiloeTi aris qveyana,
romelsac iseTive pretenzia aqvs
bizantiis memkvidreobisa, rogorc
saqarTvelos. Tu bizantiis memkvidreobis ori maZiebeli SeerTdeba,


....
?
, , ?
!...

de

sk
PD
F

ia

Tr

St

ud

ra Tqma unda, danielis winaswarmetyvelebaSi araviTar ruseTze ar


aris laparaki. iq saubaria RmerTis
mier Seqmnil maradiul samefoze. `da
maTi mefobis dReTa Sina cis RmerTi aRadgens samefos, romelic ar
daingreva arasodes, da samefo igi
ar miecema sxva ers, da daamxobs da
daaqcevs igi yvela sxva samefos, Tavad ki iarsebebs samaradisod~ (danieli, 11, 44). rusuli mesianisturi idea
ruseTs akavSirebda am maradiul samefosTan, romelic RmerTis mier iyo
Seqmnili. mesianistur ideas sabuTi
ar sWirdeba. igi emyareba gansaxuTrebulobis rwmenas.
istoriuli bedukuRmarTobis gamo saqarTvelom ver moaxerxa politikuri ocnebis ganxorcieleba. monRolTa Semosevam iavarhyo ara marto
qarTuli saxelmwifo, aramed mospo
qarTuli mesianisturi ideac. amiT
iyo yvelaze tragikuli monRolTa
batonobis Sedegi CvenSi. roca JamTaaRmwereli ganaqiqebs laSa-giorgis,
akninebs da amcirebs mas, es marto
erTi xelisuflis, Tundac damnaSavis, kritika da mxileba ar aris.
igi daviwyebaa im idealisa, romelTanac dakavSirebulia laSa-giorgi,
safuZvlianad Tu usafuZvlod. JamTaaRmwereli uaryofs qarTul mesianistur ideas. Semoaqvs axali codvisa da gamosyidvis idea. misi azriT,
qarTveloba imitom damarcxda, rom
maT qristianuli saTnoeba uaryofs,
gadidguldnen da gayoyoCdnen. erTia-

nad miecnen codvas, RmerTmac sasjelad monRolTa batonoba mouvlina.


codvil xelxs isRa darCenia, ifiqros
da izrunos codvis gamosyidvaze. rad
unda imas mtkiceba, rom codvili veRar gabedavda ocnebas maRali misiis
Sesrulebaze, veRar CaTvlida Tavs
gansakuTrebulad da veRarc sxvis winamZRolobas ikisrebda.
marTalia, bagrationebi isev Tvlian Tavs iesian-daviTian-solomonianad, magram veRaravin bedavs `mesiis
maxvilad~ iwodebodes.
Tamari bolomde darCeba SaravandediT mosili, magram aravin gaixsenebs, rom igi samebis meoTxe wevria.
aseTi mkrexelobis gabedva ukve aRar
ZaluZs.
religiur-politikuri cneba `saqarTvelo~ imdenad SeikumSeba da
dapataravdeba, rom erTi provinciis saxels qarTls gauTanabrda. vaxtang VI ruseTs wavida da `bevri vinme waryvnen saqarTvelosi da
kaxeTis darbaiselni...~ amis damwers
ukve araviTari warmodgena ara aqvs
ras niSnavs `saqarTvelo~. es ar
aris calkeuli SemTxveva. ase weren wamdauwum. Tumca TiTo-orolas
esmis cneba saqarTvelos azri da
mniSvneloba, magaliTad, vaxuSti batoniSvils. amas mowmobs misi wignic
da misi rukac.
himni `qeba da dideba qarTulisa
enisa~ ise daikargeba. rom mas mxolod me-19 saukunis 80-ian wlebSi aRmoaCenen (xom viTom SemTxveviTobaa
es, magram Tu davfiqrdebiT, Rrma kanonzomierebas davinaxavT, roca qarTulma erovnulma azrma aRorZineba
daiwyo, is himnic ipoves, romelic
swored erovnuli TviTSegnebis mqadagebeli iyo). misi Tema ki monRolTa

io

...
, ,
, ,
... ,
.1

moskovi, petres qalaqi da konstantines qalaqi, ai, rusTa samefos aRTqmuli


dedaqalaqebi. magram sad aris, misi samani, sad sazRvari CrdiloeTSi, aRmosavleTSi,
samxreTSi Tu dasavleTSi? momavali droni Semosaven maT beds... Svidi Sina zRva, Svidi
didi mdinare... nilosidan nevamde, elbidan CineTamde, volgidan evfratamde, gangidan
dunaimde. ai, rusTa samefo. da arasodes warxdes igi, rogorc es ganWvrita sulma da
danielma iwinaswarmetyvela~.

10

io

Tr

ia

pirveli uzenaess `leilmajnunianSi~


evedreba `RmerTo... arsisa araarsisa
sityviT dambade mqnelobiT...~ rogori aRtacebulic unda iyvnen sparsuli
eniTa da literaturiT (`sparsTa enisa
sitkboman masurva musikobani~, rogorc aRiarebda Teimuraz pirveli),
mainc erTgulad, rwmeniT da TavdadebiT emsaxurebian sityva-RmerTs,
sampirovan erTarsebas.
aRorZinebis xanis mwerloba did
yuradRebas miaqcevs istorias. Seiqmna galeqsili matianebi. arCil mefe
iqneba Tu daviT guramiSvili, ioseb
tfileli Tu iese tlaSaZe, feSangi
Tu sxvani, gviamboben rogorc mTeli qveynis, ise calkeul istoriul
pirTa Tavgadasavals. maT naambobs
axlavs erTi, saerTo damokidebuleba
qarTvelTa istoriuli cxovrebisadmi. es is damokidebulebaa, romelic
JamTaaRmwerelma gamoavlina: Cadenilia codva da yvela Semoseva-darbeva
sasjelia RvTis movlenili.

de

sk
PD
F

St

ud

Semdegdroindel qarTul himnografiaSi ar SegxvdebaT.


marTalia, ar daviwyebiaT, rom saqarTvelo RmrTismSoblis wilxvdomili qveyanaa, magram amas qarTvelTa
upiratesobis dasamtkiceblad aRar
iyeneben. dedaRvTisas oden Svelisa
da daxmarebisaTvis mimarTaven.
Tu giorgi mTawmindeli amayad
eubneba antioqiis patriarqs `wmidao meufeo. Suenis esreT, raTa wodebuli igi mwodebelsa mas daemorCilos, rameTu petresi jerars, raTa
daemorCilos mwodebelsa Tuissa da
Zmasa andreas da rata Tquen Cuen
dagvemorCilneT~,1 me-18 saukunis
qarTul eklesiaSi `gamtkicebuli iyo
rusofiluri mimarTuleba da gataceba. CvenSi cdilobdnen ucvlelad
gadmoenergaT rusuli saRvTismsaxuro wesebi da tradiciebi~ (k. kekeliZe
qarTuli literaturis istoria, t.
I. 1941 w., gv. 328).
ra Tqma unda, isev sjerodaT, rom
qristes kvarTi qarTul miwaSi ganisvenebs, magram es aRar xdeba qarTuli mwerlobis farTo gansjis sagani.
monRolTa Semosevis Semdegdroindeli istoria qarTveli xalxisa swored erTiani, ganuwyveteli brZolaa
qristianuli idealebis SesanarCuneblad da dasacavad. ibrZvian ara marto xmliT, aramed kalmiTac. qristianuli koncefciiT aris gaJRenTili
ara marto regionaluri Txzulebani,
aramed sparsulidan naTargmnic, anda
mibaZviT dawerili. Tu arCili `Teimurazisa da rusTavelis gabaasebaSi~
RmerTs mimarTavs `samgvamovano
RvTaebav, erTmaneTs ar Semdgomiso,
mamav mSobelo Zisao, gamomvlenelo
suliso, erTxelmwifebav, erTnebav,
samxato, erT-RvTaebiso...~ Teimuraz
1

`maT RmerTsa scodes, RmerTman maT


pasuxi uyo codvisa,
ca risxviT Suva ganipis,
qveyana SeiZrodisa...~
(d. guramiSvili)

mere daxatulia TiTqmis apokalipsuri suraTi Cveni yofisa (imdenad


didia Cadenili codvis SiSi, rom me20 saukunis poetsac ki warmoscdeba:
`aseTi codva ra Caidine, Cemo samSoblov, minda vicode, rom amodena
cecxli dagWirda da mec am cecxliT
unda viwode, rom ganTxevines amdeni
sisxli, ar Segibrales, ar Segicodes?!~ k. nadiraZe).
am viTarebaSi visRa gaaxsendeba saqarTvelos istoriuli misia?

gagaxsenebT, rom giorgi mTawmindels uTxra antioqiis patriarqma: raki 12 mociqulTagan


saqarTveloSi qristianoba arcerTs uqadagia, arc avtokefaliis, anu damoukideblobis
ufleba gaqvTo. amaze upasuxa giorgim saqarTveloSi qristianoba andria pirvelwodebulma
iqadaga, TqvenTan ki misma Zmam petrem... qristes mowafed petre andriam gaxada. amitom
petre andrias unda emorCilebodes, xolo Tqven, e.i. antioqiis sapatriarqo, Cveno.

11

`igi miendos sofelsa, vinca


Tavisa mteria~
`va sofelman sofels myofi yovli
dasva cremlTa denad!~
`va, sofelo, raSigan xar, ras
gvabruneb, ra zne gWirsa!
yovli Seni mondobili niadagmca
Cemebr tirsa?~

Tr

ia

magram, amis gverdiT, `vefxistyaosanSi~ arsebobs mtkice rwmena: `magram RmerTi ar gaswiravs kacsa, Sengan ganawirsa~. soflis usamarTlobas
RmerTi Secvlis samarTlianobiT.
soflis boroti Seicvleba RmerTis
keTiliT. rusTavelisaTvis borotSi
RmerTis xeli ar urevia (`rad daswameb simwaresa yovelTaTvis tkbilad
mxedsa? borotimca rad Seeqmna keTilisa Semoqmedsa?~).
XVII-XVIII saukuneebSi `vefxistyaosanma~ ganuzomeli da auwoneli roli
Seasrula qarTuli sulis aRorZinebaSi. sruliad ar iyo SemTxveviTi am
epoqis mwerlebis rusTavelis garSemo triali, mis irgvliv paeqroba,
misi poemis gagrZelebis wera. roca
dawvrilebiT, detal-detal iqneba
Seswavlili `vefxistyaosani~ da XVIIXVIII saukuneebis saqarTvelos sulieri cxovreba, yvela, yovelive eWvis
Tvinier, davinaxavT, rac gaakeTa rusTavelis poemam.
marTlac, nel-nela Tavs aRweven
uimedobas. erovnuli energia axal
Zalas ikrebs. brZola uSedegod ar
rCeba. roca me-18 saukunis meore
naxevars Tvals gadavavlebT, mkafiod
vxedavT sam movlenas.
pirveli: saqarTvelom sakuTari
Zal-RoniT daaRwia Tavi islamur
Cixs. es aris erekle meorisa da solomon pirvelis upirvelesi da udidesi
Rvawli Cvens istoriaSi. me-18 saukunis ukanasknel meoTxedSi sparsul-

St
ud

`rodesac brZenma ritorman


SoTam rgo igavT xeo da,
fesv Rrma-hyo, Stoni uCina,
zed xili moiweoda.
orgziTve nayofs miscemda,
visganac moirxeoda...~
(d. guramiSvili)

marTalia, `vefxistyaosanSic~ aris


soflis samduravi. Tundac eseni:

io

jvarcmuli RmerTis xatis paralelurad Cven mwerlobaSi Cndeba jvarcmuli pirovnebis, jvarcmuli qveynis
suraTi. yvela mwerals iqneba Teimuraz pirveli Tu arCili, sulxansaba Tu daviT guramiSvili, vaxtang
meeqvse Tu Teimuraz meore, besiki Tu
aleqsandre amilaxvari tragikuli
bedi aqvs. ra hqnas adamianma, Tuki
RmerTkacic Civis: `nacvlad CemTa sikeTeTa aRmimarTes sakvdad jvari?~
(vaxtang VI). romc ar gindodes, mainc
Semogepareba sasowarkveTileba. TiToeuli adamianis bedSi aisaxeba
qveynis bedic. qveyanac, xalxic umZimes mdgomareobaSia. qarTveli xalxic
qarTuli mwerlobac `vefxistyaosnisaken~ mibrundeba.

de

sk
PD
F

qarTuli mwerlobis ganaxlebis


epoqa rusTavels sagangebo gulisyuriT epyroba. sulerTia, `vefxistyaosnis~ gamgrZeleblebi iqnebian isini,
Tu uaRresad TavisTavadi Semoqmedni.
wamdauwum axseneben, imowmeben, aqeben (nodar ciciSvili: `misis leqsebis mkiTxvelsa sxva radmca moewoneba?~), ebaasebian, epaeqrebian, zogjer
giobasac akadreben (`uyure briyvsa
mesxsa da amaysa, Seupovarsa, raRas
gelaybo javaxsa, Raribsa, Seupovarsa~), magram rusTavelis gansakuTrebuloba yvelasaTvis udavoa, ra
Tqma unda, rusTavelisa mimarT interesi gamowveulia imiT, rom genialuri poeti maT bunebrivad ajadoebs
da izidavs. magram am TayvaniscemaSi
aris raRac sxvac. kerZod is, rom rusTaveli imedia epoqaSi, roca mwerloba savsea soflis samduraviT. ho,

12

di
o

Tr
ia

kargad cnobilia, rom saukuneebis


manZilze ruseTi bizantiis memkvidreobas iCemebda. yvelafers akeTebda am miswrafebis faqtad qcevisaTvis. moaxerxa kidec es: bizantiis
dacemis mere marTlmadidebluri qristianuli samyaros centri ruseTi
gaxda. es SeZlo ruseTma imiT, rom
rusulma eklesiam da politikurma
azrma bizantiis memkvidreoba saerTo
saxalxo rusul Segnebad aqcia.
ruseTs `memkvidreobiT~ marto
konstantinopoli ki ar `ekuTvnoda~,
aramed saqarTveloc. am `memkvidreobis~ TvaliT uyurebda amierkavkasias ruseTi, amitomac moiltvoda
daJinebiT samxreTSi. amitomac Cndeba ruseTis mefeTa titulaturaSi
bevrad adre, ruseTis
saqarTveloSi damkvidrebamde: ivane
meoTxec, romelic jer Zalian Sors
aris saqarTvelodan, Tavs iberielTa
mefesac uwodebs.
saqarTvelo iswrafoda Zveli patronis memkvidresTan dasabruneblad, xolo memkvidre winapris
naqonebis misaRebad. am Segnebis Sedegi iyo is, rac me-18 saukunis bolos
moxda saqarTveloSi.
is, rasac niko nikolaZe ambobda,
sul tyuilad da umarTebulod daviviwyeT. 1894 wels igi Jurnal `moambeSi~ (#6) werda:
`...sul bizantiis gavlenis bralia
im xalxebis da samefoebis CamoqveiTeba, Tu aTasi wliT ukan CamorCena, romelTac bizantiis mibaZvam an
Seswavlam neba aRar misca evropuli
mecniereba da wyobileba SemoeRoT.
bizantiis saxelmwifo wes-wyobilebas
saZirkvelad aRmosavluri TviTmnebeloba edo da ara eris an wodebis
ufleba, simarTle, kanoni. samefos
aseTi kanonieri wyobileba da Seuryeveli wesi arasodes ar hqonia, rom
mTels xalxs an warCinebul mis wodebas niadag SesZlebodes gzis da saSvelis povna. TviT im garemoebaSic,

de

sk
PD
F

St
u

Turquli agresia sabediswero ukve


aRar iyo. maT kidev SeeZloT, cxadia,
saqarTvelosaTvis zianis miyeneba, magram sparseT-TurqeTi aRar iyo moureveli yismaTi. saqarTvelos ukve veRar emuqreboda walekviT islamuri
samyaro.
meore: Cvenma xalxma daicva da
SeinarCuna qarTuli kulturis qristianuli xasiaTi. ar daiSala Cveni
politikur-socialuri da kulturuli istoriis mTlianoba-erTianoba.
amis Semdeg isev aRorZinda erTobili erovnuli Segneba, rac gamoixata
1790 wlis dokumentiT `traxtati,
iverielTa mefeTagan da mTavarTagan
damtkicebuli~.
mesame: aRorZinda da farTo, saerTo xasiaTi SeiZina swavla-ganaTlebam,
marto anton pirvelis saganmanaTleblo moRvaweobac da misi skolac ki
kmara sabuTad.
es saqarTvelom sakuTari Zal-RoniT gaakeTa, sxvebis dauxmareblad.
maSin ratomRa damTavrda me-18 saukune qarTuli saxelmwifos marcxiT?
marTalia, saqarTvelom islamur Cixs
Tavi daaRwia, magram man ver moicila Zveli, Sinagani seni, romelsac
bizantinizmis erTguleba ewodeba.
rogorc monRolTa Semosevis win ar
iyo saqarTvelo gankurnebuli bizantizmisagan, aseve cocxali iyo igi
Cvens erovnul sxeulSi me-18 saukuneSic.
saqarTvelo ruseTisaken imitomac
miiltvoda, rom qarTvelTa SegnebaSi
ruseTi axal bizantias warmoadgenda.
am Segnebis Sedegia qarTuli kulturuli centrebis Seqmna ruseTSi (ise,
rogorc adre bizantiaSi iyo. vaxtang
meeqvsec ruseTSi im rwmeniT midioda,
ra rwmeniTac, Tornike erisTavi an
sxvebi aTonze), rusulidan wignebis
Targmna, qarTuli bibliis Sesworeba
rusulis mixedviT, saerTod saeklesio cxovrebis mowyoba rusuli eklesiis wabaZviT da sxvani.

13

io

Tr

ia

kargva niSnavda imas, rom saqarTvelo


isev bizantizmis ideis gavlenis qveS
eqceoda. Tavs isev CamorCenilobisaTvis swiravda. amas gumaniT xvdebian aRorZinebis xanis mwerlebi. es
rusTavelisadmi maT did midrekilebaSic Cans. rusTaveli bizantinizmisagan Tavisufali azrovnebaa. roca
avTandilis simReras usmen `indoarab-saberZneTiT, maSriyiT da maRribelni, rusni, sparsni, mofrangeni da
misreTiT megviptelni~ (gviandeli CanarTia Tu ara es striqonebi, amas arsebiTi mniSvneloba ara aqvs), es Cveni
ocnebaa saqarTvelos xma gaegona kacobriobas, bizantiis gavlenis Tvinier. miznis misaRwevad saWiroa sakuTari mesianisturi idea da brZola
mis gansaxorcieleblad. marTalia,
monRolTa batonobis Semdegdroindelma mwerlobam igi daiviwya, magram
imis rwmena ki uryevad dagvitova, rom
qarTul erovnul energias yovelgvar
pirobebSi ZaluZs aRorZineba da sakuTari ZalRoniT Tavdaxsna. amas davumatoT `vefxistyaosnis~ mrwamsi:
calkeuli pirovnebisa Tu mTeli eris
cvalebad bed-iRbalSi, bednierebaubedurebis monacvleobaSi naTlad
Cans borotebis damarcxebisa da keTilis gamarjvebis erTiani, mTliani,
mtkice kanonzomiereba. orive azrobrivi xazis gamTlianeba da erTad
warmodgena saSualebas mogvcems gavigoT ra memkvidreobas, winaparTa
ra anderZs unda movuaroT, ganvaviTaroT axali droisa da pirobebis Sesabamisad, rom erTxel da samudamod
CamorCenilobas Tavi davaRwioT da
sakacobrio asparezze yavarjnis mouSveleblad viaroT.

de

sk
PD
F

St

ud

roca bizantiis taxtze uRirsi mefe


adioda. saqme ise midioda xolme, rogorc brma beds surda. roca ucabedad taxtze mxne da gonieri mefe
adioda, mefobac damSvenebuli iyo da
xalxic gamarjvebuli. saubedurod,
es metad iSviaTad moxdeboda xolme,
ufro xSirad bizantiis taxtze sruliad Zabunsa da umniSvnelo adamianebs hxedavs istoria. ueWvoa, evropuli saxelmwifoebis taxtebzedac
geniosebze ufro xSirad uniWoebi
adiodnen. am mxriT evropasa da azias
Sua gansxvaveba rodia. gansxvaveba am
or wess Sua imaSi mdgomareobs, rom
aziaSi mTeli saxelmwifos cxovreba
da triali marto mefis an despotis
survilze, nebaze da Sexedulebaze
iyo damyarebuli maSin, roca evropaSi daarsda sxvadasxva gvari simarTle, kanoni, tradicia, sistema da
bolos mecnierebac. maTi SemweobiT
susti mefec rom mjdariyo evropaSi
taxtze, es garemoeba TiTqmis arc ki
daetyoboda qveynis saqmeebs. istoria, istoriuli progresi, mainc Taviseburad, auCqareblad, magram dauxevladac win midioda~. (gv. 181-2).
n. nikolaZis sityvebis gaxseneba
dRes imitom gvWirdeba, rom daueWveblad mivxvdeT da SevignoT: evropisaken mimavali gza saqarTvelos islamma ki ar gadauketa, aramed bizantiam.
islamma ubralod is gaagrZela, rac
ukve karga xnis win Caidina bizantiam.
mesianisturi idea saqarTvelos bizantiisagan TavdasaRwevad sWirdeboda. TavisdaRweva rom Tavis droze
momxdariyo, arc monRolTa da arc
momdevno Semosevebi iqneboda esoden
mZime Sedegiani saqarTvelosaTvis.
magram kargad dawyebuli saqme aseve kargad ver dagvirgvinda, ver moeswro. mere ki mesianisturi ideis da-

1987 w.

poezia

14

r eTevan
o aTelaZe

ia

Tr

dro daraxtuli cxenebiviT quCebs miarRvevs,


dro kadrebiviT erTmaneTze dReebs miawyobs,
am siyvarulis ganvicadeT yvela simaRle _
sruli zeniti da bolos ki sruli fiasko!

gagcdi...

St

ud

io

dRes Cems fiqrebSi mogonebam Tvali milula,


magram ver Caqra aRtaceba Seni xsenebis,
ver gadaiRo monatrebam kokispirulma,
suli datbora da iwvima Seusveneblad...

sk
PD
F

veRar vaerTebT gzebs, aTasgzis gadaxveulebs,


kvlav gangicado xelmeored, bedi ar izams,
zurgi vaqcieT erTmaneTs da Cvens sust sxeulebs
ahyvaT sevda da ganSorebis mwveli qarizma.

de

erTi imediT vuRimodiT cas da mzianeTs,


am grZnobis meti araferi gvqonda saerTo,
erTmaneTisTvis bevri marcxi gadavitaneT,
gadavitaneT usityvod da uerTmaneTod.
getyvi, gpirdebi, Zveleburad kvlav Tu iwvimebs,
Seni Tvalebi Tu Cem Tvalebs isev Sexvdeba,
axsovT Cem TiTebs, damijere, yvela sicive,
Seni TiTebis axsovT yvela Tbili Sexeba.
gagcdi da axla uSenobiT miTrTis sxeuli,
aRar arsebobs araferi is, rac Cvenia,
da gazafxuli, ucnaurad mzemileuli,
xelSi uTqmeli bodiSiviT SemomrCenia!

qeTevan naTelaZe

15

qalebi, romlebic TavdaxriT midian


vuyurebT, roca wvims da gareT bindia,
mkvdari peplebiviT usulo naTurebs,
qalebi, romlebic TavdaxriT midian,
hgvanan mitovebul, SuqCamqral sadgurebs...

ud

ia
Tr

io

ireklavs laJvardi mTebs, TeTrad Severcxlils,


da qaris uRono gaismis xveleba,
miyure TvalebSi, mixvdebi, ver Semcvlis
cxovreba Tavisi binZuri xelebiT!
miyure, mixvdebi, verafriT dalagda
dardi da tkivili, gulma rom gagando,
miyure, mixvdebi, rom Sen ki ara da
maisis wvimebsac verasdros vRalatob.

dasasruls Semindo, cduneba didia,


Sens dReebs mziTa da xalisiT ver vrTavde,
qalebi, romlebic TavdaxriT midian,
midian arsad da midian RmerTamde.

St

rom xSirad sityvebi Camtydari xidia


da xdeba, arafers iwyeben Tavidan
qalebi, romlebic TavdaxriT midian
da qalebs mohgvanan franguli dramidan.

sk
PD
F

arasdros ar hgvanan miraJs da ideals,


Tavisi xvedri da Tavisi gzebi aqvT,
qalebi, romlebic TavdaxriT midian
da mxolod saocar sizmrebad rCebian.

de

arian, cxovroben, zRapari rodia,


aqvT uxmo tkiviliT Camqrali Tvalebi
da TiTqmis arasdros ukan ar modian,
rodesac TavdaxriT midian qalebi.

16

poezia

de

sk
PD
F

St

ud

io

ia

Tr

gaToSil TiTebs, dekembris lodins


SemosCenia nacnobi sevda,
ra enaRvleba Tovls, Tovli modis,
Tovli brmaa da verafers xedavs.
ver xedavs, guli fuWad rom daSvra,
ver xedavs, rogor acivda gulSi,
Tovlma ra icis, jer kidev bavSvma,
Sen sxva grZnobiT rom Tbebodi guSin...
rom davrCi Cemi tkivilis miRma,
Tovlma ra icis, maSinac Tovda,
gulma rom dagTmo da mTeli is dRe
Seciebuli CitiviT TrToda.
dgas karTan Tova da TiTqos melis,
rom amedevnos martosuls gzebze,
da, rogorc Seni daRlili xeli,
gaubedavad mexeba mxrebze.
mexeba da suls tkiviliT mivsebs,
gayinul cremlebs ver itevs Tvali,
iTovos, netav, iTovos ise,
rom suyvelafris waSalos kvali!
axlac xom TiTqos igive dardad
movida Tovli da xvalac mova,
aRar ekuTvnis sakuTar Tavs da
rame sigiJes Caidens Tova.
da yvela fifqi feTqavs guliviT,
da faravs quCebs momcveli yovlis,
Cemi Sendami siyvaruliviT
sabediswerod SeSlili Tovli!..

ra icis Tovlma...

qeTevan naTelaZe

17

de

sk
PD
F

St

ud

ia
Tr

io

leqsiT vagiJebT aminds wvimians,


Cven _ didebi da mainc bavSvebi,
qariSxlebiviT ar gveSinia,
cecxlTan Tamamad gaTamaSebis.
amovecaniT, surdaT, kartiviT,
sulelma wlebma bevri iwvales,
sxva qalebiviT ver gavmartivdiT,
suli verafriT gamovicvaleT!
ver davemsgavseT fifqis civ wyebas,
arc iluziebs ar gavetireT,
bedad varguneT gadaviwyeba
gulSi darCenil mravalwertilebs.
da izrdebian Tumca xeebad
fiqrebi _ suli maT ver moCrdiles,
gza-gza napovnma siyalbeebma
Cven verafriT ver dagvimorCiles.
am varskvlavebiT zeca gvicinis,
Cven _ poeziis cisfer dobilebs,
aforiaqebT Cveni sicili
absurdebs, Cvengan uaryofilebs!
ala, maisebs kabad vizomavT
isev bavSvebi, Tumca didebi,
yels Camoswydeba Cavlil sizmrebad
wvimebi _ TeTri margalitebi.
suls, yvaviliT da wvimiT Seferils,
camde da ufro maRla avitanT
da pirvelive matarebeliT
mivdivarT, sadac viwyebT Tavidan.
sadac leqsebSi ver CaveteviT
da leqsebiviT gadavireviT,
Cvengan mogonil siuJetebiT
Cven _ sakuTari filmis gmirebi.
sadac varsebobT suliT yvavilis,
gvarTobs aprilis wamiT xseneba,
xval rusTavelze isev CavivliT
da gazafxuli agvedevneba.
amovecaniT, surdaT, kartiviT
da Cvengan mxolod darCaT sityvebi,
sxva qalebiviT ver gavmartivdiT
am saukunis serafitebi.

werili megobars (alas)

poezia

18

n ariam
x iklauri

de

sk
PD
F

St

ud

ia
Tr

io

dinozavrebis jogebi rom


gadaSenda dedamiwidan,
gana yvela giganturi arseba iyo?
iyvnen didebic, patarebic,
magram yvela gaqra uecrad.
balaxsRa axsovs maTi landi da
drunCis dorbli,
wvimasRa axsovs maTi tyavis xorklianoba,
qvas nakvalevi.
dRes xom aTasi wignisa da filmis gmiria
gadaSenebul dinozavrTa is ambebi,
rom aravis unaxavs TvaliT,
rom aravis gadaxdenia.
ai, aseTi matyuaraa kacobrioba.
ginda endeT, ginda yursac nu aTxovebT
imaT naubars...
dinozavri aRar Segxvdeba.
moiare Tundac mTeli dedamiwa,
mRvimeebi, qvabulebi, savanebi, tye da udabno,
qalaqebi moiare,
ofli Seidgi lajebSi da qari atare,
ofli idine tvinidanac,
gadaajeqi cocxs da xaliCas,
gind velosipeds, gind matarebels,
gind avtomobils,
moiare oTxive mxare,
qalamani Caicvi rkinis,
qars uzangebze moeWide,
wyals ubeSi moeqeci,
taZrebs WerqveS,
mTebs mwvervalebze,
versad naxav, versad miakvlev
dinozavrebs da... pasuxebs. versad...
mxolod Cven davrCiT dedamiwaze
Cven da kiTxvebi...

Cven da kiTxvebi

mariam wiklauri

19

dar-avdris mijna
frTebiT axvetes mercxlebma nisli.
mzes raRa darCes naTebis meti?!
erTi Savmura Rrubeli ibrZvis
gamZle gamodga magisi etli.
gaSuadRdes lamis. ar Tmobs martoka
brZolis vels. dahquxs xeobas yinCad
da yovel wuTSi icvleba mTispirs
dar-avdris gadanisluli mijna.

ia

dRev, xvalindelo

de

sk
PD
F

St

ud

io

Tr

sada xar, netav, xvalindelo dReo, vicode,


sadaa Seni saxli, mdgari Svid burjze erTad?
nuTu Senc ise emzadebi mosabrZaneblad,
rogorc samyaro uxilavi CemSi rom feTqavs
dasabadeblad! da ar dgeba dRe misi Sobis,
isev ar dgeba, kvlav aklia srulyofa nayofs.
sada xar, netav, xvalindelo dReo, vicode,
mogaqvs siaxle Tu darCebi maradad namyo?
iqneb, SeiZlo, is rac sxva dRem verafriT SeZlo,
ver SeZlo sxva drom, verc sxva sityvam, verc sxva RmerTebma.
ise gaTende, rom am erTxel mainc viwamoT,
qveynad sikeTe yvela drois SenSi erTdeba!
iqneb, Sen mainc gvagrZnobino Tavisufleba,
Svebac, Rirsebac, siyvarulad gvaqcio, egeb.
iqneb, Sen mainc Tundac erTxel ise inaTo,
lazaresaviT gardacvlilic viZra da SevkrTe?
me geli, geli, mainc geli, rogorc ganaCens,
de, iyo mkacri, de, marTali, oRond inaTo!
da Seni saxlis, sibrZnis saxlis SevaRo kari,
mogeyrdno gulze, vizluquno, Tavi vimarTlo...
an ki movaRwev?! am saSinel dRes gadvurCebi?
am dros gvalvians, namiwisZvrals, Camskdars zRvaTaSin,
ise vRamdebiT, gaTenebebs veRar vpoulobT
rogorc rusTvelis nafexurebs tbeTSi, sxalTaSi...
da vZrwi SiSisgan, Seni wili mzis nawili Tu
aRarasodes ar daemCnes Cems miwas mxrebze.
vaiTu, ijdes devT qorwilSi isev kai yma
da devis dedis mowodebul kacis wvens xvrepdes?!
vaiTu, ase TavwakveTil simarTlis Tvalebs
ajdes yorani da ZiZgnides laJvardis murklebs
da uTenebel kunapeti Ramis xaroSi

poezia

20
sibnelis cecxli gvixrukavdes dayvlefil muxlebs?!
sada xar, netav, xvalindelo dReo, vicode,
Tu dRevandeli aris mxolod axali xvale?
icis ki vinmem mzis amosvlis Zveli Selocva,
icis ki, saiT, saiTaa sinaTlis mxare?..
sada xar, netav? sad geZeboT xvalis xvaleo,
romel sicocxlis xes asxia Seni CirTebi,
rom Svebisferi iyos erTi dRe mainc qveynad,
sanamde wavalT da arc erTi dRis ar viqnebiT...

de

sk
PD
F

St

ud

io

Tr

ia

gvalvaa. xmeba yvelaferi. ra ar viRoneT.


saflavebidan amovxapeT winapris Zvlebi,
davsereT wyali, simSraliT rom loyas ixokda,
vCexeT tyeebi da merqnidan vadineT wveni.
qva qvaze davdeT, vqoleT yvela, qvebis anZebiT
haeri vfatreT, aRar esxa misxali cvaric.
betonis devebs davaWeriT Zveli klanWebi,
borblian kerpebs movaxvieT qalaqis rvali.
qalTa amqrebi gavaSiSvleT, oTxive mxares
nacris frTebiT da gadawnulni qaris qamrebiT
enis margilebs asoben mtverSi, Tesen da xnaven.
bavSvebs vamRereT Tuki rame iyo samReri.
gvalvaa mainc. ar gviSvelis Cven araferi,
unda Caiwvas Tesli CvenSi, Caxmes naRvivi.
myvaric moispos, lafic gaxmes, gaxmes nabelic,
imedmac unda amoidos laSze aRviri.
radgan garSemo yvelaferi aris sulerTi cruc marTalia! marTalia radgan simarTlec!
da sisulele da sibriyvec ase ulevi,
rogorc es gvalva dilis cvarze, ise imarjvebs,
gvalvaa... sulis bolo wveTebs kvlav wrets wvaleba.
lazarec mokvda da aravin etyvis, gamodi!
gadaiqanca cac saCveno, didi wyalobiT
da wvimac, msgavsad mSvidobisa ar Cans, ar modis!
mSral kalapotsac aRar uCans ori napiri,
arc suls ori frTa, yvelaferi aris sulerTi
Zvlebs vaCxrialebT, qvebs varisxebT, vmReriT sapires,
gvnTqavs nela gvalva
gvnTqavs sinedlis didi suleTi.

gvalva

mariam wiklauri

21

TanagrZnobis xma

ud

io

Tr

ia

ai, samyaro, mdumarec rom RmerTze saubrobs,


xan grgvinviT, zaTqiT da zvirTebiT adidebs ufals,
neta, ra bgeriT gamoxatavs gulis xvaSiads,
adamianTa TanamgrZnob xmas romel xmas ubams?
iqneb, Citisas, Jruni dilis violinoebs
rom aaTasebs, Tu mwuxris mziT rom kawravs samans,
iqneb, xmel foTlis Camofenis nanas sevdians,
iqneb, balaxis namiani Tvalebis salams?
da vayuradeb, minda zustad gavigo, ra Tqva,
rogor mamxneva, rogor momca gaZlebis Zala,
RrubelTa zarebs sabelebze hkidia qari
da qalaqebSic miliardi sadeni, Zrava,
yvela xmianobs, yvela wuis, zuis da zrinavs,
me nislebs vusmen, vayuradeb Cem saxels isev...
amozrdilia xnarcvebidan lurji narebi
da caze mwkrivi frinvelebis Tbil qarebs misdevs.

St

helioss

de

sk
PD
F

ise maRvivebs mze da maxelebs,


mwams, Sen xar mefe Cemi, helios!
rogor iqneba, Seni jiSi rom
am SeSlil sisxlSi me ar merios.
rogor iqneba, ar mRirseboda
Seni Svilobis cxoveli Zala.
gadaivlian etliT droebi,
Seni erTguli davrCebi kvlavac.
Tumc momivlia gzebi wveulis,
gzebi meomris, vndobivar kirbebs.
yvela RmerTidan SenTan movsulvar,
amovyolivar mag cecxlis kibes.
amogizrdivar xan balaxiviT,
xan avyolivar mzis varjebs bwkalad.
yoveli dila xelaxla mbadebs,
yvela daisi sikvdiliT mfaravs.
xan naTlis frinvels mivgavar caze,
xan mTiswvers, Tovlis mziur simwifes,
Tvals ver gisworeb, viT Svili mamas,
Sens venaxebSi mtevans vimZimeb.
hei, helios, ar damiviwyo,
mec Camawani mag sivrcis maRlars,

poezia

22
Sens yanebSiac wili davide,
kvali vamCnie sxivebis naxnavs.
Tu momikiTxo odesme mainc
da bnelis zRvaSi mnaxo, helios,
Camomawode sinaTlis mklavi,
rom vera zvirTi ver momerios.
rom davrCe Seni jiSis erTguli,
idinos CemSic sul naTlis sisxlma,
ar damiviwyo, ara, helios,
sanam mec sulze ganTiads visxam.

de

sk
PD
F

St

ud

io

Tr

zogjer drosac ezrdeba korZi.


medin zroze Caikireba Tea-nuJrebad.
gaqvavebuli dineba ukan,
Tavis TavSive iwyebs wretas da
mzis daSretili TvalebiT rom mogaSterdeba,
gana gxedavs? dasasruliT ggrZnobs.
verc erT enaze ver ipovi saWiro sityvas,
am ukusvlis arsis gamomTqmels,
qednebiviT Semoisvams mxrebze ZeZvs da
balaxis Tikvis konka-ZvelebSi
gaxveuli Tavisi Sobis dRisaken midis,
ukan midis, saidanac daiwyo erTxel,
miwispiri rom gadauxsnes saZirkvlis xnarcvad,
is ube axsovs akvaniviT,
iqiTken wveTavs misi sxeuli
haeris didi taZris bWesTan RamenaTev bavSviviT
tkbilad CaZinebuli...
sizmriT midis, cxadiTac midis dasawyisisken,
qvobisaken, miwisaken, arafrobisken,
qaris Ronier nebs efareba, qariRaa misi patroni,
yvela locvis, Txovnis, vedrebis mimomfantveli,
yvela sanTlis Camqrobi da
yvelaferze mtvris sudaris damfarebeli...
midis hujabi, Taflisferi, Rvinisferi,
Tlili, daRlili, davsili da dadumebuli...
xes SerCenili ukanaskneli foTlis feri...
miwisaken mieSureba...
aRarc dedaa ramis damSleli,
aRarc Svilia cecxlis yvavilTa Semgrovebeli...
darCa hujabi, miwa miwad saqcevi da RvTis anabara,
xeobis xmebi Tu akiTxaven,

ia

hujabi

mariam wiklauri

23

Camosxdebian misi sibrmavis da siyruvis zRurblze viSviSiT


da buvebis dakivlebaze kidec toveben.
zogjer drosac ezrdeba korZi.
da sul erTi xdeba TandaTan, miwis romel mxareze dgaxar.
Taflisferi da Rvinisferi bairaRi
orTave soflis Zveli gzis kirbi, im droisa,
romelic ukve aRarc arsebobs.
dro gikvdeba Tu dros ukvdebi, Cemo hujabo,
vin icis, iqneb, Sen samareze amosulma balaxma mainc
ufro didxans gaZlos uCvenod...

de

sk
PD
F

St

ud

io

Tr

nuTu ar swuxan, vera xvdebian,


aq ra dReSi varT,
ratom dgas da akakunebs
amdeni bavSvi cis karibWeze,
nuTu ar uwevs cecxlis alxi
an mtvris buRi nangrevebidan?
nuTu ar aRwevs arc dedebis xmebi Tqvenamde?
gamoxedeT, gamoaReT Tqveni sarkmlebi,
Tu Tqvenc ise daemsgavseT adamianebs,
aRar gindaT SegawuxoT sxvisma tanjvam,
sxvisma tkivilma?
nuTu Tqvenc ukve xmagaumtari
CadgiT fanjrebi
da ufrTxildebiT Tqven wmindanobas?
gamoaReT, gamoxseniT yvela kari,
uars nu etyviT aTasobiT bavSvs
nurc lukmaze, nurc nugeSze, nurc simSvideze,
daapureT, gauSaleT TeTri logini,
CamoubaneT sisxliani Wrilobebi,
gadmouferTxeT jibeebidan omis xmebi,
gadmoubertyeT sizmrebidanac tyviebis finCxa,
gana aseT sastik TamaSs gauZlebdnen patarebi?
axla isini Tavad iqcnen omad RvTisaTvis.
axla maT unda gamoitanon ganaCeni Cveni sicocxlis.
Sansi sul ufro mcirdeba da izrdeba riski,
rom ukve dadga is saSineli, ukanaskneli mosaxvevi,
rom, Tu gadavrCiT,
mxolod ynosviT, geSiT, gumaniT
vicnobT erTmaneTs,
Torem TvalebSi veRarasdros CavxedavT imaT,
visi imedic odesRac gvqonda...

ia

gaaReT kari

24

de

sk
PD
F

St

ud

io

ia

Tr

veRar vendobiT verc RmerTs da verc adamianebs,


veRarc sityvebs veRar vendobiT,
veRarc mSvidobas!
SiSi iqneba Cveni kerpi
da male, albaT, oqros fursac CamovasxamT,
da RriancelSi, yvelaze bevri, ha,
erTi kaci Tu gaigonebs gasagonebels...
nuTu ar aRwevs bavSvebis xmebi,
maTi patara mokumuli bageebis zanzalakebi
nuTu TqvenTvis ar xmianoben?
nuTu maTi SeSinebuli Tvalebis Cini
veRarc gxedaven, rom agetaton,
rom Segefaron, angelozebo...
gamoaReT, gaxseniT kari,
ca yvelasia, yvelasia,
nu gadarazavT,
nu aiRebT kibes samarTals.

poezia

25

k uba
y aindrava

ia

bolo leqsi

Tr

aravin ara Cans. wisqvilebs atirebs sibere.


wvimas gamayole, rom wminda miwebi menaxa
(sadme aq movkvdebi). maxsovxar enkenisTvisferi.
da is, vinc ver vpove, muxlamdec ver Sevwvdi, Sena xar!

St

ud

io

aq, sadac mTebia Tovlian xidebis amara,


xsovnaa Tmebis da siTboa Tvalebis, giSeris.
gTxov, Cemze nu etyvi, nuravis nu etyvi, damale.
Sen Cemi miwa xar, Sen siyvaruli xar, miSveli.

sk
PD
F

da mainc sizmramde, iqamde macxovre. qarian


simReras gavyvebi Sor zRvebSi Cacvenil navebTan
(sadme aq movkvdebi). Sens iqiT aRarsad arian,
Sens iqiT tye aris da zamTris pirveli wameba.
gzebia ufoTlo. mindorTa, niavTa RaRadi.
xilvaTa boloa, wlebis win naweri sityvebi
(ieso, Sen mainc... Sen mainc... aqa var maradis).
vinc mudam meloda, vinc xels miwodebda, mivyvebi

de

bolomde, da Seni daRlili xelebis landia


baRebTan da Seni mziskara Tvalebis novela
(sadme aq movkvdebi). CemTanac modian, dadian,
vwvebi da maT gverdiT RvTaebriv aRsasruls moveli.
mere ki dardebi Cems mxrebze ewyoba. Tqoria,
Tbilia balaxi, nacadi bedia, mivdivar.
Sorsa xar, Sorsa xar! totiviT maqanebs borio
da Seni cxovrebis patara moTxrobis gmiri var...

poezia

26

werili dis*

de

sk
PD
F

St

ud

io

Tr

ia

Seunde im kacs, vinc datova Tavisi saxli.


Seminde me, rom araferi damamaxsovrda
Seni xelebis surnelidan.
me vkvdebi.
naxirs
Sereuli xaris Tvalebi maqvs. ici, am drosac
rogor ganvicdi dasrulebas moxuci zamTris,
rogor Soria siberisTve, rogor viRlebi.
me ver wavedi, me naTovlar sizmarSi davrCi
da Sens karamde moviyvane TeTri Citebi,
rom dagenaxa Cemi siTbo, Cemi cxovreba.
aseTi mZime, aseTi cru, ase ulevi
da, sanam fesvebs xis totebi emaxsovrebaT,
sanam bavSviviT amtkivdeba xelisgulebi,
jer gaixede,
gaixede Cveni mindvrisken.
me iq ramdenjer davcemulvar. di, Sen xom ukve
kargad gaige, ra Cvilia Cemi sindisi,
romelic dRe da Tveniadag codva-brals ukmevs.
romelic sadRac marto aris da bolo dRemde
Seni Tvalebi aZlebinebs, wyaliviT mdore.
di, me xavsian saflavebze locvebis Semdeg
vdgebi da Cems suls Savi mTebis amara vtoveb.
da mec vicvlebi wlidan wlamde. Zveli TovliviT
uRimRamoa es zamTari. wvimebis mere
mxolodRa Seni TiTebia erTi movlena,
rodesac raRac mixaria, meZaxis `were,
gavigo bolo sinanuli, gavigo Seni
mwvaneTvaleba siyvaruli~. da amis msgavsad
minda davwero, am yvelafers Tu rogor vSveni
am naadrevi foTlebiT da codvebiT savse.
Tu rogor vxvdebi, es tkivili aqamdec iyo,
muxlebzec bevrjer gamivlia da axla vxedav,
modixar CemTan. maviwydeba yoveli sityva
da sveli bagiT gaviZaxi `dideba Senda.
ufalo Cemo~. rom me isev damtova iqiT,
sadac me ukve davibade, sadac me Zveli
siyvaruliviT davicale. axla ki viqnev
xelebs da mjera, aseT tkivils yovelTvis Svelis

* di _ deda (svan.)

juba xaindrava

27

ubralod Cumi gaRimeba. TiTebis nacvlad


miWiravs TeTri margaliti, Seni sayure.
di, modi CemTan, damajere sizmridan wasvla
da Seni siTbo civ sxeulze Semomaxure.

Seni leqsi

ud

io

Tr

Sen modi qaritebis, wvimebis anabara.


sezonze iSviaTi, Citebis nakiani
wlebia. xom gaige, mec erTi avara var.
agvistos xilvebia da xeTa simartove
(uTuo siZnelea), Sen sxvebsac daubare,
_ wavedi, migatoveT.

ia

Zalian martivia, adge da am xeivnebs,


am foTlebs, am fanjaras gahyve da usamZimro.
uTxari, asi wlis win Tu rogor arxeinad
videqiT. gvixaroda. gviyvarda. dananebiT
vixseneb, sanam Rames sizmrebi daarxeven,
Sen modi dalalebiT,

sk
PD
F

St

es iyo yvelaferi. ananke, gaToveba.


SeSlili faTeraki da Zveli folianti,
urjulo amindebi modian, matoveben
siSaves, qars mamtvreven da TeTri dReebia
aqeTac, aRara Rirs ubralod gaTeneba.
naavdral tyeebiviT

de

svelia Cemi guli, urva da saSineli


(rafaze dakonili yvavilTa wyvilebia).
iyo da ara iyo. sul cotac gamiZeli!
iyo da ara iyo. gelodi am miwamde!
me aq var. siyvarulis uqudo maspinZeli,
netavi, damicavde,
netavi, damicavde!

dasrulebis
Tovli am baRSi novelaa mxolod da mxolod.
Sen dgaxar, rogorc armosuli dReebis mZime,
daundobeli ganaCeni. es TeTri moli
ubralod Zveli simReraa, rom miklavs imeds,
miklavs sizmrebsac, miklavs ufals da ufro vxvdebi,
ratom miyureb (ratom Zerwav foTlebiT im gzas,

28

poezia

sadac SemorCa xmeli Tiva da Cemi Zvlebi),


aseT dros rogor emsgavsebi iesos igavs,
rogor modixar, rogor nela da vimtvrev dardebs,
rogorc dasjili mdumareba Soreul xedis.
me vxedav Tovas. me vxedav da es Tovli dadebs
uwindeburad Cems win mdgari xeebis gverdiT.

ia

Sen ufro ase


ar damtoveb,
Sen ufro macli
cxovrebas daRlil mevenaxes, manaxeb xelebs
da maTi Tbili CaWidebis, dakocnis nacvlad,
me Camovjdebi, viloceb da yvelafris mere

de

sk
PD
F

St

ud

io

Tr

SemrCebi, rogorc silamaze, sikeTe, daRla.


waxval da zamTris daberebis survilSi gavZleb.
araferia. me davrCebi mindvrebis maRla
da balaxis suns davitoveb qvebisfer kanze.

29

h iorgi

ia

c alaxaSvili

Tr

nanasi

de

sk
PD
F

St

ud

io

me ki mgonia, Cemo kargo, rom mzeze metad


Cemi leqsebi gagaTboben ianvris susxSi...
mimiSvi sulTan, uCumrad rom sxeulSi ketav,
gaToSil sulTan, yvelafers rom jiutad uSli.
mimiSvi, raTa Sevamoklo yvela manZili
da davgmo yvela simartove, rasac Seicav,
da rom arafrad momeCvenos vrceli gamziri,
sanamde moval, damyurebdes mxolod Seni ca.
mimiSvi, raTa gavamTelo yvela ocneba,
raTa mravali Sesafari hqondeT imedebs,
mimiSvi, radgan SemiZlia imis mocema,
rasac veravin verasZaliT gamoimetebs.
mimiSvi, Tu gsurs, movarCino Seni nevrozi,
sulSi beRurebs uangarod xom iyuJeben?!
dedamiwaze CarCenili xar angelozi,
rom dagmo yvela siZulvili _ namaryuJevi.
mimiSvi, radgan mxolod SenTan damedgomeba,
ver mogvagneben, rom gveZion Tundac gizamde...
mimiSvi, mere erTad vTvaloT Semodgomebi
an davelodoT dinjad, rodis gamoizamTrebs,
radgan mgonia, Cemo kargo, rom mzeze metad,
Cemi leqsebi gagaTboben ianvris susxSi...
mimiSvi sulTan, uCumrad rom sxeulSi ketav,
gaToSil sulTan, yvelafers rom jiutad uSli.

poezia

30

hiCkoki

de

sk
PD
F

St

ud

io

Tr

ia

alfred jozef hiCkoki daibada 13-Si,


roca Sua londonSi mZvinvarebda agvisto...
mama yidda bostneuls, deda ijda maneJTan,
ojaxs mama arCenda umciresi avistiT.
dadioda hiCkoki iezuitur skolaSi,
umZafresi SexebiT kaTolikur niSnebTan,
mTeli misi bavSvobis uferuli kolaJi
iyo martosuloba, usafuZvlo SiSebi.
ToTxmetisam datova skola ara eqscesiT,
gaxunebul fexsacmliT, nacrisfer makintoSiT,
eswreboda mkvlelobis sasamarTlo procesebs,
xSirad waawydebodiT Teatrsa da kinoSi.
aqveynebda moTxrobebs, fsevdonimi hqonda: Hitch,
rukebs ukirkitebda: lutecia, elada...
tragedia ar mohyva mamis sikvdils ojaxSi,
faqtma daaaxlova SemorCenil dedasTan.
mokle droSi moirgo reJisoris saxeli,
iyo : `mdgmuri,~ `SantaJi~ genialur `fsiqomde,~
magram ar asvenebda yrmobis gamoZaxili
da yovelTvis ucnaur fobiaze fiqrobda.
dekemberSi hiCkoki daqorwinda revilze,
almam kaTolicizmi hiCkokiviT miiRo...
`39~ safexurs _ komediur Trilers, mzes
uyurebda simkacriT, dinjad da umimikod.
ucabedad gaxada `fsiqom~ milioneri,
roca scenas Sxapisas gulmodgined Seeba...
verasZaliT uaryo mavne wyvili manera:
alkoholi, Tambaqo, banqo, RamisTevebi.
`ojaxur SeTqmulebas~ ver gauZlo, SeeSva.
reJisori gadahyva sasmels, narkomanias,
igi gardaicvala saxlSi, los-anJelesSi,
sxeuli ki dawves da ferfli mimoabnies..

varsami
inaTa mTvarem, gadidgulda Rame oRraSi,
meZavTa fusfuss ayuradebs mTeli qalaqi...
me vzivar marto. Wiqa Cai, qila RoRnoSo,
vuyureb sarkes da vemduri moxuc dalaqebs,
visi xelebic yovel kviras saxes parsaven
an, Sua kviras Tu mcalia, xuTSabaTobiT...
davsxdebiT xolme me da Cemi Zveli varsami,

giorgi balaxaSvili

31

de

sk
PD
F

St

ud

io

Tr

ia

vsaubrobT RmerTze, eifelze da albaToba


ise mcirea, rom odesme viubnebT dinjad
politikaze. cru anarqebs moaqvT qaosi...
`me Cemi wili unda giTxra,~ gulidan xinji,
Senic gamande, ar gvWirdeba radgan lao Zi,
Cemo moxuco, ar gvWirdeba froidi, nicSe,
vidre samyaros dauyenes pirze mayuCi;
gadamaviwyda samarTeblis bavSvuri SiSi
da SeviZule uadgilod Tvalis daxuWva.
mag samarTebliT daviserav odesme xelebs.
guSin saRamos davitire Cemi varsami...
me vzivar marto, naciebi, mawuxebs xvela,
me vzivar marto, moRuSuli, gauparsavi.

32

poezia

indonezia

de

sk
PD
F

St

ud

io

Tr

ia

xanZars mieciT mTeli Cemi cru poezia,


poetTa kursi Cems mimarT rom odnav gamyardes...
gavcdi igoeTs, rom mexila indonezia,
rom xelisgulze gadamSloda mTeli jakartis
amoucnobi Tbili hava, zRva _ bungaloTi,
sadac naklebi egzema da muclis tifia;
me _ midrekili sasmelisken, nebiT gavloTdi
da vgavar axla uarafro kacs da tipiur
mosawyen frazebs yvela ylupis ziarad vtoveb,
radgan ufroa dandoba da Svebac ufaso...
aq beladebi ganageben ugunur tomebs
da me ki yvela mwuxris pirze SevTxov ufals, rom:
ar movkvde ZilSi, ar mCvevia uTqmelad wasvla,
ar msurs, kedelze mtveri medos, rogorc gobelens...
uZRebi Svilis erTaderTi SemovrCi asli,
magram arsaiT melodeba Cemi mSobeli.
xanZars mieciT yvela sveli iasamani,
enZelis kursi iebTan rom ufro gamyardes...
msurs, rom galoTdes yvela tomis JRali Samani,
rom yvela murwa emegobros mSier yaryatebs,
rom es absurdic SeafasoT geniis bodvad
da xanZars misceT mTeli misi cru poezia,
Tu moCvenebac mosvenebas ar aZlevs odnav
galeSil poets anda sulac im donezea,
rom sul erTia praRa, minski da igoeTi,
rom xsovnis miRma isev miyvars da amnezia
ver momeZala, Tumc ar maxsovs brodski, goeTe,
gavcdi igoeTs, rom mexila indonezia!..

reportaJi

33

Temur Wkuaseli _
emociebze monadire kaci
(Sexvedra samcxe-javaxeTis saxelmwifo universitetSi)

io

Tr

ia

rul da socialur mecnierebaTa fakultetis dekanma, profesorma guliko beqaurma.


qalbatonma gulikom mokled isaubra Temur Wkuaselis mravalmxriv
da uaRresad saintereso moRvaweobaze: mweralze, scenaristze, momReralze, politikossa da, rogorc
aRniSna, yvelaze metad dasafasebeli
profesiis mqone pirovnebaze did
patriotze.
`marTalia, Temur Wkuaseli qar-

sk
PD
F

St

ud

`mwerloba... emociebze nadirobaa.


nadirobis dros ki, xan gagimarTlebs
kacs da xan _ ara, oRond, naRdi nadirobisgan gansxvavebiT, mkiTxvelSi
emocia ki ar unda mokla, piriqiT, gamoacocxlo...
mwerloba mudmivi TanagrZnobaa,
visac amarcxeb, isic unda gebralebodes.
mwerloba frazis silamazea, zustad isea, rogorc simReraSi.
mwerloba azris emociuri samosia...
mwerloba mTavaris igavurad gacxadebaa...
mwerloba iluziebisgan gariyva da mudmivi tkiviliani
fiqria...
mwerloba mistikaa, romelic realobas amZafrebs...
mwerloba damSrali Widan
wylis amoRebaa...~

de

Temur Wkuaselis es sityvebi, wignidan `zRva iyo ufro


mSvidi, vidre xmeleTi~, maSin
amomitivtivda
mexsierebaSi,
roca winamdebare reportaJi ukve dasrulebuli mqonda
da mTlianobaSi kidev erTxel
gavixsene Sexvedra mweralTan,
romlis Semoqmedebaze lamis oTxsaaTianma msjelobam samcxe-javaxeTis
saxelmwifo universitetSi xalxmravali auditoria daarwmuna, rom am
sityvebis avtori udavod amarTlebs
im moTxovnebs, rasac is mweralsa da
mwerlobas uyenebs.
Sexvedra, romelic mimdinare wlis
17 marts gaimarTa, gaxsna humanita-

Tulma sazogadoebam da zogadad qveyanam simReriT gaicno, magram es saRamo ar imarTeba saqarTveloSi yvelaze popularuli folkloruli ansamblis `qarTuli xmebis~ solistisa da misi erT-erT damfuZneblis
pativsacemad. dRevandeli dRe aris
misi mwerluri Semoqmedebis ganxilva-dafaseba~.

reportaJi

34

io

Tr

ia

gegma samxreT saqarTveloSi universtetis daarsebisa. `dRes axalcixis


universitets am ideis Tanaziari ori
adamiani hyavs stumrad: Temur Wkuaseli da profesori amiran gomarTeli~, ganacxada reqtorma da Semdeg
Temur Wkuasels miubrunda:
`gvestumra dRes prozaikosi, magram, rogorc Cans, prozaikosebi leqsis gareSe ver Zleben. amaves Tqma
SeiZleba Temur Wkuaselze, amitom
minda, batoni Temuris ori leqsi wagikiTxoT~, Tqva batonma merabma da
gasaocari mgznebarebiT waikiTxa Temur Wkuaselis leqsebi.
Semdeg scenaze profesori naTela
beriZe miiwvies.
naTela beriZem darbazs sakuTari STabeWdilebebi gauziara Temur
Wkuaselis Semoqmedebis Sesaxeb, daaxasiaTa misi saliteraturo enis stiluri Tavisebureba da aRniSna, rom
batoni Temuris weris manera metad
STambeWdavia, daxvewili, eqspresiuli, xSirad guruli iumoriT gajerebuli; mwerali SesaniSnavad flobs
momxibvlelad da emociurad azris
qaRaldze gadatanis xelovnebas; misTvis ena musikaa, sityva ki cocxali
arseba.
sityvis fenomenis mimarT Temur
Wkuaselis damokidebulebis warmosaCenad qalbatonma naTelam mwerlisave
sityvebi moiSvelia: `miyvars sityvebTan lacici, fereba da Cxreka qarTuli sityvebisa. Camovujdebi, Cem
Tvalwin cocxldebian da meJRurtulebian. adamianebs hgvanan. zogi keTili da lamazia, zogic Seuxedavi
da SemaSinebeli; zogi gibRvers, zogi
Semogcicinebs. erTmaneTTan SuRlic
ician da megobrobac. Tu damegobrdebian, ganuyrelad erTad arian. maT
megobrobac ukeTesi ician, mtrobac
ufro lmobieri aqvT da samSoblosac
Cvenze metad ufrTxildebian~.
momxsenebelma gansakuTrebuli aRniSvnis Rirsad miiCna wigni `kvamlis
sindromi~ da daskvnis saxiT ganacxada, rom krebulis yuradRebiT gacnobam kidev ufro ganumtkica azri,

de

sk
PD
F

St

ud

`erTxel sofelSi erTi wigni vipove, romelsac arc Tavi hqonda da


arc bolo. momewona...~ Temur Wkuaselis es sityvebi gaixsena qalbatonma gulikom da Semdeg xatovnad
isaubra Temur Wkuaselis im bavSvur
STabeWdilebebze, romlebic gezisa
da tonis mimcemi aRmoCnda prozaikosisaTvis; isaubra im raindul sulze,
im simReriT gamTbari miwis siyvarulze, romelic Rrmad amCnevia mwerlis
mTel Semoqmedebas.
eqspresiulobiT iyo aRbeWdili
profesor guliko beqauris Sesavali
sityva. man madloba gadauxada baton
Temurs im ganvlili gzisTvis, romelsac marTali kacis, alali kacis
saxeli hqvia; im siyvarulisTvis, romelic mweralma TiToeul mkiTxvels
Caunerga gulSi da Seaxsena, rom yoveli adamiani samSoblos siyvaruliT
unda iyos moculi, yoveli mozardi
patriotuli gancdiTa da suliskveTebiT unda aRizardos: `CemTvis, rogorc pirovnebisa Tu fsiqologisaTvis, Zalian bevri ram aris mniSvnelovani Temur Wkuaselis SemoqmedebaSi.
momwons, rodesac misi gmirebi cxovrebis sirTuleebs naxevrad iumoris
TvaliT uyureben. iqneb, es aris, batono Temur, Cveni rTuli cxovrebisTvis iseTi TvaliT Sexedva, rom mzad
viyoT, xvalindel dRes imediT SevxedoT. simarTle da mxolod simarTlea, rac ase kvebavs Tqvens Semoqmedebas. Zalian rTulia, adamiani sxvis
pirovnebas Caswvde, Zalian Znelia mis
sirTuleebs Seexo, Tqven es gamogividaT~!
sityvis dasrulebis Semdeg qalbatonma gulikom kaTedrasTan miiwvia
samcxe-javaxeTis saxelmwifo universitetis reqtori, profesori merab
beriZe, romelmac, axalcixis universitetis daarsebiT, am regionSi safuZveli Cauyara saxelmwifoebriv
azrovnebas.
batonma merabma mokled isaubra im
periodis Sesaxeb, rodesac jer mxolod ideis doneze ganixileboda, mxolod CanafiqrSi arsebobda samomavlo

Sexvedra mweralTan

35

io

Tr

ia

mxatvari realuri sinamdvilisa, romelmac mxatvrul qmnilebas sakuTari


elferi SesZina da ar gaimeora arc
erTi mwerali. misi prozauli Txzulebebi, misi poliJanruli Tematika
uxvad aris datvirTuli metaforuli
azrovnebiT, mxatvruli saxeebiTa da
guruli kolorituli iumoriT~.
gurul iumorze saubrisas vaxtang
inaurma erTmaneTisgan gamijna ori
gurulis Cveni literaturis klasikosis, nodar dumbaZisa da Temur
Wkuaselis iumoristuli weris manera
da sagangebod aRniSna, rom aranair
damTxvevas adgili ara aqvs. es azri
Semdegi argumentiT gaamyara: nodar
dumbaZis laRi da zogjer sevdiani
iumori ZiriTadad dialogebSi vlindeba, Temur WkuaselTan ki, umTavresad siuJeturi xatvis procesSi.
masTan, upiratesad, epizodi, faqti,
ambavia iumoristuli. naTqvamis sailustraciod gamomsvlelma darbazs
waukiTxa fragmenti moTxrobidan
`Camqrali cicinaTelebi~, sadac mwerals xalasi iumoriT aqvs gadmocemuli ambavi mecnier-muSakisa, romelic observatoriaSi teleskopiT
akvirdeba varskvlavebs. am dakvirvebisas man ramdenime zevarskvlavi `aRmoaCina~, magram moxda ise, rom varskvlavma gaanaTa... Caqra... gaanaTa...
Caqra... SemdgomSi gairkva, rom Turme
cicinaTela Sefrenila teleskopSi
(gamosvlis am epizodma sakmaod gaaxalisa darbazi).
rogorc batonma vaxtangma ganacxada, Temur Wkuaselis SesaniSnav iumors emateba misi mxatvruli azrovneba da metaforul-leqsikuri simdidre. Tu mwerals, Tundac prozaikoss, lamazi poeturi saxeebi da Sedarebebi ara aqvs, Tu igi mxatvrulgamomsaxvelobiT mravalferovnebas
ar mimarTavs, aseTi proza ukve gaRaribebul iers iZens. am saSiSroebisgan
Sorsa dgas Temur Wkuaselis proza.
momxsenebelma mokled mimoixila
Temur Wkuaselis wigni `zRva iyo ufro mSvidi, vidre xmeleTi~, masSi Janrobrivi siaxle dainaxa da erTdro-

de

sk
PD
F

St

ud

mamulis siyvaruli, masze fiqri da


zrunva, mkiTxvelze moraluri zemoqmedeba, TviTCaRmaveba da TviTSegnebis amaRleba aris is niSnulebi, romlebic erTi saTauris qveS aerTianebs
Temur Wkuaselis am krebulSi Sesul
moTxrobebs.
naTela beriZem aseve isaubra moTxrobaze `rogor aRmoaCina samtrediam kolumbi~ da aRniSna, rom es aris
realobis mxatvruli warmosaxva, iumoristuli elferiT gajerebuli
mxatvrul-metaforuli sinamdvile,
romelsac am bolo dros iSviaTadRa
xvdeba Cveni mkiTxveli.
qalbatonma
naTelam
sakmaod
vrclad mimoixila Temur Wkuaselis
mxatvruli nawarmoebebis azrobrivi Sinaarsi, isaubra maT siRrmesa da
stilur xatovanebaze, imaze, Tu ramdenad saintereso da mravalferovania moTxrobebi, romlebic uamrav Tanamedrove Tu istoriul ambavs gviamboben qveynierebasa da samSobloze,
kacurkacobasa da raindobaze. `aq
aris xangrZlivi fiqris Sedegad Camoyalibebuli gansja sikeTesa da sikeTis qmnadobaze~. _ es azri laitmotivad gasdevda naTela beriZis sityvas.
rogorc iTqva, profesorma naTela beriZem sakmaod skrupulozurad
gaaanaliza Temur Wkuaselis proza,
gansakuTrebuli aqcenti ki gaakeTa
im moTxrobebze, sadac ansambl `qarTuli xmebis~ sagastrolo Tavgadasavlebia mxatvrulad gardaTqmuli;
uRrmesi gancdiTa da emociiT aris
aRwerili qarTuli jiSis, qarTuli
genis zeimi saqarTvelos farglebs
gareT da rac ganumeorebeli ostatobiT gadmogvca batonma Temurma.
Semdegi gamomsvleli iyo samcxejavaxeTis saxelmwifo universitetis
profesori vaxtang inauri.
`batoni Temuri qarTul mwerlobaSi solidur adgilsac ikavebs da
solidur poziciasac. es aris prozaikosi, romelic qarTul mwerlobaSi
Semodis Tavisi mkveTrad Camoyalibebuli stiliT, weris maneriT da TavisTavadobiT. es aris originaluri

reportaJi

36

io

Tr

ia

striqoni striqons. iZerweba, ikveTeba saocari mxatvruli saxeebi, erTmaneTSi ireva sizmari da cxadi, awmyo da warsuli, sulis urTulesi da
uSoresi xveulebi amodis zedapirze.
TviTSemecnebis, codvaTa SegrZnebis,
adamianad yofnis Temebi, mxatvruli
gansaxovnebis ipodigmur-paradigmuli saxeebi gasaocar elfers aniWebs
Txrobas. amas emateba mamulis mZafri
gancda _ wamyvani motivi Temur Wkuaselis Semoqmedebisa; saocari iumoriT, rogorc literaturuli qarTuliT, aseve guruli dialeqtiT ametyvelebul personaJTa mxatvruli saxeebi; cremli da Rimili, tirili da
sicili, mwuxareba da sixaruli, azris
siRrme da sinaTle da, rac mTavaria,
azrovnebis siRrme da esTetizacia
itacebs mkiTxvels~.
qalbatonma qeTevanma sakmaod safuZvlianad gaaanaliza Temur Wkuaselis wigni, romelSiac Znelia gaarkvio, sad mTavrdeba realuri da sad
iwyeba gamonagoni. es wignia `kvamlis
sindromi~. saliteraturo wreebSi arsebul mosazrebas, rom am wignSi Tavmoyrili moTxrobebi erT Canafiqrs,
erT saerTo azrobriv ideas emsaxureba, krebulis saTauric amyarebs _
xSirad xom saTaurSia moqceuli ama
Tu im nawarmoebis azrobrivi Sinaarsis mTavari gasaRebi. es Tvalsazrisi
rom moTxrobis mTavari gmiris, samsonis, TvalTaxedvasac emyareba, momxsenebelma avtoriseuli citatiT gaamyara: `Sens miwaze rom cecxli dainTeba,
im cecxlidan amosuli kvamli bavSvis
Tvalebs irCevs yovelTvis, imitom
rom mere, mowifulobaSi, kvamlis sindromi daemarTos. kvamlissindromian
xalxs uyvars qveyana da kvamlissindromiani xalxi iZinebs RamRamobiT
samSobloze Tavmidebuli. kvamlissindromiani xalxi rom gadaSenebas
iwyebs, maT adgils calfexsindromiani xalxi ikavebs maSinve, anu qveyana
rom cal fexze hkidiaT da es cxovreba rom yurZniT savse sawnaxeli hgoniaT, Camdgaran SigniT binZuri fexebiT,
wuraven da wuraven qveyanas~.

de

sk
PD
F

St

ud

ulad ori saxeli uwoda: novela da


ese. aseve isaubra wignze `simReriT
gamTbari miwa~, sadac kargad Cans,
rom mwerlis SigniT, mis sulSi, zis
momRerali, romelic, musikis enaze
rom vTqvaT, kargad iyenebs Tavis polifonour niWsa da unars. aq yvelgan
igrZnoba es polifonia, rogorc sintaqsur konstruqciebSi, aseve sityvaTa myar SeTanxmebasa da, gnebavT, sityvaTa bgerweraSi. aq momRerlis niWi
mwerlis alRosa da unars erwymis.
Semdegma gamomsvlelma, filologiis doqtorma, profesorma qeTevan
grZeliSvilma sagangebod gaamaxvila
yuradReba mxatvruli nawarmoebis
aRqmis mravalganzomilebian procesze, emociuri gancdis uSualobaze,
Semoqmedis azris ganviTarebis logikur wvdomaze, mxatvruli asociacebis simdidresa Tu gantotva-ganzogadebaze. rogorc momxsenebelma
aRniSna, es is elementebia, romlebic
aRqmis procesSi iTrevs kulturis
mTel sferos. mxatvrul-SemoqmedebiTi procesis mizanic xom mis sazRvrebs miRma imaleba. es mizani uSualod ukavSirdeba mkiTxvels. Tu
mxatvrulma nawarmoebma zegavlena
moaxdina mkiTxvelze, Semoqmedis mizani ukve miRweulia. Temur Wkuaselis Semoqmedeba, am TvalazrisiT,
mniSvnelovan simaRleebs aRwevs. misi
prozauli qmnilebebis gacnobisTanave avtorsa da recipients Soris myardeba inteleqtualur-SemoqmedebiTi
urTierTkavSiri. amgvari komunikaciis saSualebiT recipienti mxatvruli
procesis uSualo monawile xdeba.
TiToeulma momxsenebelma sruliad sxvadasxvagvari, metad saintereso
da mZafri emociuri impulsiT gajerebuli interpretacia warmoadgina
Temur Wkuaselis mxatvruli Txzulebebisa. amgvarive emociuri paTosiT
iyo aRbeWdili qeTevan grZeliSvilis
sityvac, romelmac prozaikosis weris
manera, misi poliJanruli Semoqmedebis mravalferovani Tematika ase Seafasa: `didi Sinagani gancdiT, magram
laRad, SesaSuri qarTuliT mihyveba

Sexvedra mweralTan

37

io

Tr

ia

siyvarulis niWze. ixsenebs saintereso epizodebs revaz dvaliSvilisa da


Tengiz abulaZis cxovrebidan. moTxroba megobrobis, siyvarulis, urTierTdafaseba-pativiscemis himnia.
avtors miaCnia, rom namdvili, maRalzneobrivi adamianebi yvela qveyanaSi
ibadebian. mwerali didi ostatobiT
Zerwavs rusi msaxiobis, evgeni leonovis mxatvrul saxes. axalinfarqtgadatanili evgeni leonovi saavadmyofodan imitom gamoipara, rom sakuTari kardiogramis serpantinebiT
Sekruli iasamnebis Taiguli mierTmia
Tengiz abulaZisTvis da amiT udidesi
siyvaruli da pativiscema gamoexata
misdami. metad amaRelvebelia leonovis sityvac, mimarTuli qarTveli
kinoreJisorisadmi: am sakardiogramo
serpantinebis gareSe iasamnebi ufro
adre Tu ara, erT kviraSi xom mainc
daWkneboda da gadaiyreboda, guliscemam ki maradiuloba arguna wilad
da Zmobis, pativiscemis, siyvaruliT
gamTbari urTierTobis simbolod aqciao.
gamomsvlelma aseve isaubra `kvamlis sindromSi~ Sesul sxva moTxrobaze `evelina~, romlis ZiriTadi azrobrivi Sinaarsi didi sulieri tkivilisa da SurisZiebis grZnobis daZleva-damarcxebaa da romelic mxolod `mitevebis bumerangiT~ miiRweva.
profesorma maka kaWkaWiSvilma gamosvla ZiriTadad Temur Wkuaselis
prozis mxatvruli stilisa da weris
maneris Taviseburebas dauTmo. krebul `simReriT gamTbari miwis~ magaliTze dayrdnobiT isaubra mwerlis
individualizmiT gajerebul enobriv
normebze, magram, vidre uSualod Seexeboda prozaikosis Semoqmedebis
enobriv maxasiaTeblebs, manamde yuradReba gaamaxvila qarTuli saliteraturo enis gamoyenebis farTo sferoze da Tanamedrove prozaSi, enobriv-gamomsaxvelobiTi TvalsazrisiT,
ramdenime tendencia gamokveTa. pirveli is, rom globaluri procesebis
fexis ayolis survili Tu mcdeloba
xSirad vlindeba, rogorc siuJetu-

de

sk
PD
F

St

ud

gamomsvlelis azriT, nawarmoebi


codvaTa SegrZnebis gziT, TviTSemecnebiT, pirovnebis ganwmendas da
amaRlebas isaxavs miznad. TviTSemecneba TviTCaRrmavebis Sedegia, TviTCaRrmaveba ki warsulTan mibrunebiT
xdeba. Tu ar Seicani sakuTari Tavi,
ver Seicnob kacobriobas, radgan Sen
kacobriobis nawili xar. romanis mTavari personaJi, samsoni, avtorma warsulSi amogzaura, raTa mas bavSvobasTan SexvedriT Seemecnebina Tavi.
swored Semecnebis procesia gadmocemuli nawarmoebSi `kvamlis sindromi~. avtori mxatvruli ostatobiT
Zerwavs protagonistis gancdebsa da
emociebs. samsonma SeZlo sakuTari
Tavis Secnoba-ganCxreka. miuxedavad
imisa, rom es gza ar iyo ioli, samsonma Znelad, magram mainc SeZlo misi gavla.
amonaridi qeTevan grZeliSvilis
gamosvlidan:
`ZiriTadi datvirTva romanSi azrovnebis esTetizacias eTmoba. azria
aq mSvenieri da amaRlebuli. TviTSemecnebis, TviTganwmendisa da monaniebis mravalsaukunovani motivebi es is maradiuli Temebia, riTic
samaradJamod unda darCes aRniSnuli
krebuli. nawarmoebSi erTmaneTs organulad erwymis idea da personaJTa
plastikuri saxeebi, romlebic saocar mxatvrul realobas qmnian. mxatvruli ena da teqsti Tanabrad warmoaCenen, rogorc warmosaxul samyaros, ise konkretul obieqts. wigni
mxatvrul saxeTa erTiani sistemaa,
racionalurisa da qvecnobieris, individualurisa da zogadis Serwmaa,
romelic, pirvel yovlisa, moralur
sawyiss eqvemdebareba~.
`kvamlis sindromis~ ganxilva-gaanalizebis Semdeg momxsenebelma amave
krebulSi Sesul mxatvrul-dokumentur novelazec isaubra. `siyvarulis
kardiogramas~ epigrafad Semdegi
sityvebi aqvs wamZRvarebuli: `fiqrebi iuri rostis statiis wakiTxvis Semdeg~. moTxrobaSi avtori msjelobs
qarTvelTa xasiaTze, kacurkacobaze,

38

reportaJi

io

Tr

ia

foieSi Sesuls axsendeba Tarsi kacis, melsis, gafrTxileba: lifts ar


endo, Suqi xSirad iTiSeba da icode,
gaiWedebio. miuxedavad simTvralisa,
mainc fiqrobs, rom saSiSi araferia,
melifte xom dRedaRam morigeobs da
sam wuTSi gamohyavs gareT liftSi
gaWedili damsveneblebi. `am fiqriT
Seabija liftSi dobermanam. viRac
kaci mis Sesvlas ukve elodeboda da
bolo sarTulzeo, _ gadaulaparaka
dobermanam. lifti daiZra Tu ara,
gadaRlili Tvalebi moxuWa, au, ra
siamovnebiT dameZinebao. swored am
dros gaCerda lifti. TvaldaxuWulmac igrZno, rom sinaTle Caqra. mainc
imediT gaaxila Tvali. irgvliv veraferi gaarCia, mxolod is esmoda, ra
myralad igineboda misi SemTxveviTi
Tanamgzavri ukuneT sibneleSi.
_ dawynardi, megobaro, _ qSena-qSeniT uTxra maSin dobermanam, _ morige
liftiori gvixsnis sam wuTSi...
_ didi madloba sasixarulo informaciisTvis, magram ra damawynarebs, roca me TviTon var morige
liftiori, Cemi Semcvleli ki dilis
8 saaTamde ar mova... _ uTxra im kacma~.
qalbatonma maka kaWkaWiSvilma xatovnad Seafasa Temur Wkuaselis kinoscenaris mxatvruli enis sidarbaisle da aRniSna, rom guria da gurulebi Temur Wkuaselis prozis erTerTi umTavresi Temaa. dialeqtis,
maT Soris guruli metyvelebis, gamoyeneba qarTuli prozisaTvis ucxo
ar aris, Tumc avtori am SemTxvevaSic
axerxebs, iyos originaluri. igi dialeqtur metyvelebas moixmobs, rogorc TavisTavad damoukidebel fenomens da mkiTxvelis yuradRebas
sagangebod miapyrobs am fenomenze.
amis Sedegad ki TviTon metyvelebas
eniWeba damoukidebeli funqcia _ igi
avlens guruli kacis bunebas.
profesorebTan erTad scena samcxe-javaxeTis saxelmwifo universitetis studentebsac _ nazi teqsosiansa da indira SainiZes daeTmoT.
metad emociuri da amaRelvebeli

de

sk
PD
F

St

ud

rad, ise enobrivad, anu e.w. moduri


siuJetebi gadmocemulia iseTi moduri leqsikiTa da formebiT, romelTac
dahkravs naZaladevobisa da gadapranWulobis elferi da meore: prozis
enis daaxloeba yoveldRiur sasaubro
enasTan da, rac ufro samwuxaroa, misi
kalkireba avtoriseul metyvelebaSi
literaturuli nawarmoebis mxatvruli efeqtis gaRaribebas iwvevs. sabednierod, arsebobs mesame tendenciac,
romelic agrZelebs qarTuli klasikuri mwerlobis enobriv tradiciebs.
swored es mesame tendencia miiCnia man
Temur Wkuaselis prozauli enis umTavres maxasiaTeblad, radganac mwerali sityvaqmnadobas, sityier Semoqmedebas TviTmiznad arasdros isaxavs.
misi individualurobis safuZveli is
aris, rom sityvas, Cveulebriv frazas
ise zustad da mizanmimarTulad iyenebs, Txrobisa Tu dialogebis imdenad laRi da bunebivi stili aqvs, rom
mis teqstSi qarTul sityvas sakmaod
efeqturi gamomsaxvelobiTi funqcia
eniWeba.
qalbatonma makam vrclad isaubra
krebulis `simReriT gamTbari miwis~
Sesaxeb, romelSic Sedis amave saTauris kinoscenari, novelebi, dialogebi guriaze da am wignis magaliTze
skrupulozurad gaaanaliza mwerlis
mxatvruli enis zogierTi Tavisebureba: `leqsika zustad aris saTqmelTan Sexamebuli, Sesabamisad, emociac
gulwrfeli da damajerebelia. rTuli sintaqsuri wyobis winadadebebic
ki moklea da lakonuri. teqsti ZiriTadad igeba Tanwyobili winadadebebiT. SedarebiT iSviaTia Serwymuli
winadadebebi. qvewyobac ki mokle da
moqnilia. amis gamo saTqmeli bolomde midis mkiTxvelamde, Zalisxmevis
gareSe aRiqmeba da ar ikargeba emocia. amas emateba guruli iumoric~.
momxsenebelma Temur Wkuaselis
laRi da xalasi iumori Seaxsena msmenels moTxrobidan `mamida~:
...moTxrobis personaJi, dobermana,
Ramis sam saaTze nasvami brundeba maxinjauridan. qobuleTis sastumros

Sexvedra mweralTan

39

io

Tr

ia

Tebis mwarmoebeli cnobili iaponuri


firmaa da amitom uwodeben moTxrobis personaJebi iaponur mamals seikos). mamali moTxrobaSi sifxizlis,
gamoRviZebis, aqtiurobisaken mowodebis mauwyebelia. man unda SeZlos
saaqaosa da saiqios mijnaze myofi sulierad mkvdari adamianis gamococxleba. mamlis daniSnuleba am nawarmoebSi is aris, rom xalxs gamoRviZebis, gamofxizlebis, moZraobisa da
moqmedebis Zala Sematos, anu Temur
WkuaselTan igive funqcia aqvs mamals
dakisrebuli, ra funqciac aqvs ilias
Tergs. es misia ki `seikoSi~, xalxis
gamococxlebisa da gamofxizlebis,
gzaze dayenebis misia, nawarmoebis
mTavarma gmirma, mamlis patronma, kapitanma itvirTa.
studentma gogonam teqstis azrobriv SinaarsTan erTad personaJTa
mxatvruli saxeebis Sesaxebac isaubra. skrupulozurad gaaanaliza maTi
Sinagani samyaros zneobrivi maxasiaTeblebi da gamosvla Temur Wkuaselis sityvebiT daasrula: `rodesac
qveyanas uWirs, swored maSin unda gamoiCino patriotizmi, Torem, roca
yvelaferi wesrigSia, maSin SegiZlia,
Seni qveynis nakrebis gulSematkivrobiT datkbe~.
studentebis Semdeg scena daeTmo
Jurnal `ciskris~ mTavar redaqtors,
profesor amiran gomarTels, romelmac, pirvel rigSi, sasiamovno emociuri impulsiT aRZruli STabeWdileba
gamoxata samcxe-javaxeTis saxelmwifo universitetisa da imdRevandeli
literaturuli saRamos mimarT. gamomsvlelma kmayofilebiT gaixena is
periodi, rodesac yalibdeboda idea
mesxeTSi universitetis daarsebisa, am
ideis avtorad ki XX saukunis didi
eriskaci akaki baqraZe daasaxela, romelmac mwvave publicisturi werili
dawera imis Taobaze, rom ar SeiZleba
yvelaferi TbilisSi iyos Tavmoyrili
da aucilebelia, saganmanaTleblo dawesebulebebi periferiebSic arsebobdeso. am werils maSinve gamoexmaura
SemdgomSi am ideis sulisCamdgmeli

de

sk
PD
F

St

ud

iyo nazi teqsosianis gamosvla. erovnebiT somexi gogona guliTadad miesalma Temur Wkuasels da udidesi
siTbo gamoxata misi mwerluri alRosa da niWis mimarT. gogonam, gamosvlisTanave, darbazs qarTuli enis
cudad codnis gamo moubodiSa, Tumc,
mSvenieri, gamarTuli metyvelebiT,
gasaocari eqspresiulobiT Seudga
Temur Wkuaselis moTxroba `mamidas~
gaanalizebas.
mokle iyo nazi teqsosianis gamosvla, magram emociuri muxtiT aRbeWdili. am gamosvlis arsi da momxibvleloba ara imdenad teqstis Rrmaazrovani interpretaciiT ganizomeba, ramdenadac misi Sinagani RirebulebiT. gogonam, romelmac ganacxada,
rom qarTuli ena samcxe-javaxeTis
saxelmwifo universitetSi Seiswavla,
udidesi interesi gamoavlina qarTuli mwerlobis, konkretul SemTxvevaSi ki Temur Wkuaselis Semoqmedebis
mimarT.
saintereso iyo indira SainiZis gamosvlac. man Temur Wkuaselis nawarmoebi `seiko~ mimoixila da isaubra
literaturaze, rogorc SemoqmedebiT procesze, sityvis xelovnebasa
da sinamdvilis mxatvrul gamosaxvaze: `sinamdvile SeiZleba iyos mtkivneuli, magram literatura mas imdenad SefuTavs, Sealamazebs mxatvruli
xerxebiT, rom mkiTxvelSi gaRizianebas ar gamoiwvevs, piriqiT, energiiT
aRavsebs. msgavsi dadebiTi energiiT
aRvivse, rodesac batoni Temuris
moTxroba `seikos~ gavecani. aq qarTveli kacis dakninebuli bunebaa daxatuli da yvelaze ufro imiT aris
saintereso, rom mxolod problema an
adamianTa mankieri mxareebi ki ar aris
wina planze wamoweuli, aramed dasaxulia am problemebis aRmofxvris,
anu zneobrivi amaRlebis gzac~.
indira SainiZem `seikos~ gaanalizebisas paraleli ilia WavWavaZis
publicistur moTxroba `mgzavris
werilebTan~ gaavlo da `seikos~ alegoriul-metaforuli saxismetyveleba Tergis saxes Seadara (`seiko~ saa-

reportaJi

40

io

Tr

ia

robas, epataJs. moxda ise, rom mwerlis adgilze wamoskupda Soumeni da


dakninda mwerloba. dRevandeli dRe
imis dasturic aris, rom Cven aucileblad unda davubrundeT WeSmarit
faseulobas, radganac WeSmarit mwerlobas sxva fasi aqvs da sxva madli~.
kritikosma sakuTari Tavi da kolegebi daadanaSaula imaSi, rom ufro adre ar moxda Temur Wkuaselis
mwerluri niWis Sefaseba, vinaidan
mwerlis niWi da unari ar fasdeba im
viwro aspeqtiT, Tu ra asakSi daiwyo
man SemoqmedebiTi moRvaweoba. gangeba yovelTvis kanonzomieria da yvelaferi misi nebiT xdeba. amitomac ar
SeiZleba, rom batoni Temuris asparezze gamosvlas nagvianevi ewodos.
mwerlobis istoriam amis araerTi magaliTi icis, maT Soris _ qarTulma
mwerlobamac. aq vasil barnovis gaxsenebac SeiZleba, romelic oTx aTeul wels karga xnis gadacilebuli
iyo, rodesac prozaikosoba daiwyo
da qarTuli istoriuli romanis fuZemdebelic gaxda da qarTuli simbolisturi prozisac, Tumc, samwuxarod, qarTulma saliteraturo kritikam da literaturaTmcodneobam is
gvian SeamCnia.
meore mizezi Temur Wkuaselis Semoqmedebis mimarT saliteraturo
kritikis arcTu aqtiuri gamoxmaurebisa SeiZleba isic iyos, rom, sazogadod, daqveiTda interesi literaturis mimarT, am fonze ki Cvens mwerlobaSi Tavi iCina samwuxaro movlenam,
jgufobriobam. da mesame: qarTvelebs
cota gviWirs Cvenianis mravalmxrivi
niWis dajereba, TiTqos ver vimetebT
erTi pirovnebisTvis erTdroulad
gamorCeuli momRerlisa da mwerlis
pativis miniWebas.
amiran gomarTelma mokled mimoixila Temur Wkuaselis ramdenime
prozauli nimuSi da gamoTqva mosazreba, rom moTxrobaSi `gamarjoba, mama~ is maradiuli da gauxunari Temaa
warmoCenili, romelic qarTvelebisTvis metad mtkivneulia da mgrZnobiare. es moTxroba mixeil javaxiS-

de

sk
PD
F

St

ud

da praqtikulad ganmaxorcielebeli
merab beriZe. batonma amiranma gulwrfelad miuloca baton merabs, rom
man jer sityviT, Semdeg ki saqmiT Cauyara safuZveli samcxe-javaxeTSi
saxelmwifo universitetis gaxsnas. es
saqme metad warmatebuli aRmoCnda,
ramdenadac dRes es universiteti ara
periferiuli, aramed warmatebuli
saganmanaTleblo keraa saqarTvelos
erT-erTi ZirZveli regionisa.
`Tqvenma universitetma me gamaxsena 60-70-iani Tu 80-iani wlebis Tbilisis universiteti, is erovnuli faseulobebi, rac ase Zvirfasi iyo maSin, gamaxsena RrmaSinaarsiani literaturuli ganxilvebi da diskusiebi,
rac ase iSviaTi gaxda dRes.
sasiamovnoa, rom moxerxda, Tbilisis saxelmwifo universitetis
ukeTesi periodis suliskveTeba aq
gadmosuliyo da es Zalian maxarebs.
Cveni mizanic is iyo, rom aq yofiliyo ganaTlebis kera; aq yofiliyo saSualeba imisa, rom mesxeTis TiToeul mkvidrs, qarTveli iqneba Tu araqarTveli, sakuTari Tavis gamoxatva
SeZleboda; is, rom qveynis cxovrebaSi yvela erTad Cabmuliyo; is, rom
axalcixe da sazogadod samcxe-javaxeTi provinciuli mxaridan sauniversiteto mxared gadaqceuliyo, es
yovelive aRsrulda da dRes me Zalian bednieri var!~ ganacxada amiran
gomarTelma da saubari imdRevandeli saRamos mTavari gmiris Semoqmedebis ganxilviT ganagrZo. misi TvalsazrisiT, Temur Wkuaselis proza
orma garemoebam daazarala. erTi is,
rom is cnobili xelovani, cnobili
momRerali da Cveni qveynis erT-erTi upirvelesi folkloruli ansamblis, `qarTuli xmebis~ damfuZnebeli da wevria da meore is, rom dRes,
samwuxarod, qarTuli saliteraturo
kritika ar aris jerovan simaRleze:
`roca saliteraturo kritika ar arsebobs, yvelaferi areul-dareulia,
kriteriumebi aRreuli. sityvakazmulma mwerlobam asparezi dauTmo
SemTxveviTobas, aJiotaJs, skandalu-

Sexvedra mweralTan

41

io

Tr

ia

korpisxisfer Tmebze uxvad eyara


provansuli mzis aTinaTebi. maRali
iyo da aSoltili... Camoqnili saxis
nakvTebiT el-grekos naxatidan gadmosuls hgavda. oleandris yvavilis
feri viwro da gulgaxsnili mokle perangi, zomier mkerdze rom Semosaltoda, gasaocrad uxdeboda mis mzemokidebul saxes. wels qvemoT sisleis
ferebiviT mimqrali, mindvris yvavilebisgan naqsovi sifrifana mosasxami
ertya jiSian koWebamde da Tmebidan
Zirs Camoyril mzis sxivebze Txeli,
magram energiuli fexebi barZayebamde
elandeboda... Tan iRimeboda. Rimili
ki... Camavali mzis gaRimebas hgavda misi Rimili, Tvals ki gausworebdi, magram quTuToebs giviwroebda~.
amiran gomarTelma aseve mokled
isaubra Temur Wkuaselis moTxrobaze `seiko~ da aRniSna, rom mamali
SesaniSnavad mignebuli metaforaa,
SesaniSnavi simboloa, xolo kapitani aris zneobrivi orientiri, iseTive
orientiri, rogoric Suquraa zRvis
sanapiroze, romelic zRvaSi gasul
xomaldebs unaTebs gzas. kapitani
maRali zneobis kaci swored zneobriobis danergvas cdilobs ubanSi,
oRond es ar aris Cveulebrivi ubani, esec metaforul-alegoriulia da
mikrosaqarTvelos ganasaxierebs.
`mwerlis mizani yovelTvis keTilSobiluri unda iyos, mizani is aris,
rom xval raRacnairad ukeTesebi gavxdeT. es aris swored mwerlobis mowodeba. mxatvruli nawarmoebi verc
yinvisgan damzral kacs gaaTbobs da
verc Zalze moSiebuls daapurebs,
magram man sulierad unda gagaTbos
da dagapuros. mwerloba mowodebaa
zneobriobisaken. ai, am zneobriobis
orientiria Temur Wkuaselis moTxrobis ucnauri personaJi kapitani,
misi mamali ki mowodebaa maradiuli
sulis mRviZarebisken. am SemTxvevaSic SeiZleba paralelis gavleba ilia
WavWavaZis sityvebTan: `oh, RmerTo,
RmerTo, sul Zili, Zili, rosRa gveRirsos Cven gaRviZeba?!~, radganac
aqac is tkivilia, oRond sruliad

de

sk
PD
F

St

ud

vilis `miwis yivils~ exmianeba. miwis


yivilis Tema ar aris SemTxveviTi, es
Tema dRes kidev ufro aqtualuria,
roca aseulaTasobiT qarTvelia gadaxvewili samSoblodan. amitomac aucilebelia, rom es moTxroba, mixeil
javaxiSvilis `miwis yivilTan~ erTad,
saskolo programaSi Sevides.
`saocari emociiT aris datvirTuli es Tema im gogonas magaliTze,
romelsac meoTxedi sisxli aqvs qarTuli, magram, rogor yivis masSi es
qarTuli sisxli, rogor gulSematkivrobs is `qarTul xmebs~ da rogori amayia moTxrobis finalSi, roca
`qarTulma xmebma~ ara marto simReriT gaimarjva, aramed naZlevic moigo, imitom rom qarTuli simReris
gameoreba SeuZlebelia.
Temuris SemoqmedebaSi amgvari
Rrma, sevdanarevi emociis paralelurad, riTac gamsWvalulia moTxroba `gamarjoba, mama~, aris iumori da
groteskic, zogjer iumori groteskSia gadasuli. is movlenebi, absurduli yofa da situacia, romelsac
Temuri aRwers, xSirad groteskis gareSe ar aisaxeba da amas mwerali mSvenivrad axerxebs~.
gamomsvlelma moTxroba `evelinas~ maRalmxatvrulobazec isaubra
da aqcenti frangi qalis, evelinas,
mxatvrul saxeze gadaitana. iseTi
STambeWdaobiT qmnis mwerali frangi qalis portrets, rom mkiTxvels
TvalnaTliv warmoesaxeba misi garegnobac da sulierebac.
personaJisa da, rac mTavaria, situaciis xatvis mZlavri unari, leqsikis xatovaneba da feradovneba sacnauryofs Temur Wkuaselis xelweras. is
SesaniSnavad flobs frazas, konkretul situaciaSi zustad agnebs saWiro sityvas, Semdeg am sityvaqmnadobis
mxatvruli gansaxovneba xdeba mis nawarmoebebSi. amas evelinas portretic
mowmobs, sadac STambeWdavad aris gamoZerwili lamazi qalis eSxic da erTgvari seqsualuri momxibvlelobac.
`cacxvis mxridan modioda igi. mze
zurgidan moacilebda, qerqgaclil

reportaJi

42

io

Tr

ia

am mxatvrul-dokumentur filmSi
moTxrobilia didebuli mamuliSvilebis: filimon qoriZisa da estate
kereseliZis mier qarTuli sagaloblebis gadarCenis rTuli da xifaTiT
savse Tavgadasavali.
2003 wels saqarTvelos marTlmadidebelma eklesiam estate kereseliZe wmindanad Seracxa da uwoda wminda
eqvTime aRmsarebeli. wmindanad aris
Seracxuli udidesi eriskaci filimon qoriZec. es mas Semdeg moxda,
rodesac Temur Wkuaselisa da nana
janeliZis `galobis raindebi~ gavida
ekranze. am filmis scenaris avtoric
ise misxal-misxal da rudunebiT agrovebda cnobebs galobis raindebis
filimon qoriZisa da estate kereseliZis Sesaxeb, rogori rudunebiTac isini agrovebdnen da iwerdnen
qarTul sagaloblebs.
uyureb films da geSinia, raime
mniSvnelovani fragmenti ar gamogrCes. aq yoveli detali, yoveli kadri erovnuli suliskveTebiT aris
gaJRenTili da uRrmesi cxovelmyofelobiT sunTqavs. metic, aq patriotizms ganyenebuli, abstraqciuli
cnebis funqcia daukargavs da lamis
filmis personaJad qceula. es filmi
erTi didi varamiani amokvnesaa Cveni
qveynis istoriisa. dRes, am globalizaciis pirobebSi, roca ase dakninebula patriotizmis SemecnebiTi mniSvneloba, miT ufro savaldebuloa, es
kinofilmi Cveni qvenis yvela mozards
uCvenon. moswavle axalgazrdobam
aucileblad unda icodes, rom saqarTvelo swored iseTi eriskacebis
mxrebze idga, rogorebic filimon
qoriZe, estate kereseliZe, eqvTime
TayaiSvili da sxva didebuli qarTveli mamuliSvilebi iyvnen. qveynis istoriasac xom rCeulebi qmnian. scenaris avtors rom davesesxoT: `cxovreba arCevans yvelas sTavazobs, gzas
istoriisken erTeulebi irCeven~.
gasaocari emociurobiT dasrulda Temur Wkuaselis SemoqmedebiTi
saRamo. `galobis raindebma~ aatira
mTeli darbazi da rac aranakleb gan-

de

sk
PD
F

St

ud

sxva formiT, sxva saxiT, sxvagvari


metaforiT. vrceli prozauli metaforiT gamoxatavs mwerali imas, rom
saWiroa maradiuli sulis mRviZarebisken mowodeba. roca qaTmebs viRac
daxocavs, SemTxveviT erTi dedali
gadarCeba, romelic isev gamoCekavs
pawia mamals da mTeli ubani, anu mTeli qveyana, ucdis, rodis daiyivlebs
is da uzomod bednierni arian, roca
gaigoneben yvinCilis xrinwian yivils.
e. i. isev cocxalia es xalxi, isev
mRviZarea, ukve gamosulia saRaTas
Zilidan. rogorc aRvniSne, maradiuli sulis mRviZarebisken mowodebaa
Temur Wkuaselis es moTxroba~.
Sexvedris dasasrul, saboloo
sityva imdRevandeli literaturuli
zeimis mTavar personas, Temur Wkuasels daeTmo. aq gancdilma STabeWdilebebma lamis metyvelebis unari
wamarTvao. ganacxada mweralma da
mokle, magram mZafri emociuri paTosiT gajerebuli sityviT gadauxada
madloba misi niWisa da Semoqmedebis
damfasebel sazogadoebas:
`cud dros daviwye wera, radgan
adre literatura Zalian uyvardaT
saqarTveloSi. axla imdenad did yuradRebas aRaravin aqcevs da CemTvis
ormagad amaRelvebelia TqvenTan
Sexvedra. jer erTi, imitom rom saerTod Sedga es Sexvedra da meore
Sexvedris xarisxi imdenad gamaognebelia, gaocebuli vusmendi aq gamomsvlelTa didi emociiTa da gulwrfelobiT naTqvam TiToeul sityvas da
xandaxan maviwydeboda, rom es yvelaferi iyo Cem mier daweril wignebze
da absoluturad ucxo TvaliT vuyurebdi da ucxo yuriT vusmendi maT da
vgrZnobdi, rom WeSmariti mkiTxveli
TavisTavad aris Semoqmedi da meore
TqvenTan erTad iseTi ram aRmovaCine Cems nawerebSi, romlebzedac me
Tavad SeiZleba arc mefiqra~.
Temur Wkuaselis SemoqmedebiTi
saRamos kulminacia misive scenaris
mixedviT gadaRebuli filmis, `galobis raindebis~, Cveneba iyo (reJisori
nana janeliZe).

Sexvedra mweralTan

43

sacvifrebelia, Tvalcremliani iyo scenaristic. am dRem kidev erTxel daamtkica, rom mwerali Temur Wkuaseli WeSmaritad emociebze monadire kacia.

reportaJi moamzada
Tamar gelitaSvilma
P.S.
zemoT, reportaJis dasawyisSi, Temur Wkuaselis gamonaTqvamebi gavixsene
mwerlobis Sesaxeb. kidev erTxel movixmob mis frazas: `mwerloba iluziebisagan gariyva da mudmivi tkiviliani fiqria~
leqsSi, romelsac axla gaecnoba mkiTxveli, swored misi avtoris tkivili
da bedTan Widilia gamJRavnebuli. igi Temur Wkuaselma meuRlis xsovnas uZRvna.

ia

duRs Caidani

Tr

vuZRvni nanas xsovnas

de

sk
PD
F

St

ud

io

roca uecrad naxevari gaqra cxovreba,


roca ar mSvelis arc dardi da arc mogoneba,
roca davkarge Rimilis da xiblis unari,
ar damrCa, roca araferi gauxunari.
roca cxovrebam kidev erTi kari Caraza
da, RmerTma uwyis, meramdene daiwyo faza,
roca naTeli gauxeSda, Caqra sinaze
da xasiaTi acrilia ironiaze,
vikiTxav uceb, netav, stvena mesmis saidan,
aravinaa moeferos mduRar Caidans...
Cavxede fiqrs da Sevawone plius-minusi,
ver movixelTe daviTi an avreliusi...
hoda, fiqrebmac wamoiwyo ucxo TareSi,
xom ar gavswio mec imaTTan, sulTa mxareSi,
xom ar aviRo me Cems dardTan xeli brZolaze,
xom ar avide monatrebis cisfer boranze...
magram aqeTac rom arian Cemianebi?!
jer xom aqeTac gasalewi damrCa yanebi,
da, Cemi gvaris balavari, brZeni maxarbel,
me, mis SvilTa Svils, Cem SviliSvils Tomas maxarbebs.
2015 wlis 7 marti

44

eseistika

o ugzar
{ azanaSvili
didi mistifikatori

io

Tr

nawilma ara mxolod gaagrZela lomonosovis, sumarokovis, derJavinis,


Jukovskis da tiutCevis sxva winamorbedTa mier safuZvelCayrili rusuli literaturul-imperialisturi
miTisqmna, aramed rusuli poeturi
warmosaxvis mTavari fokusis areSi
moaxvedra, axali impulsi, axali biZgi misca, SeiZleba iTqvas, axali suli
STabera mas da Tan iseTi mZlavri
suli, romelic dResac `suldgmulobs...~ suldgmulobs ki ara, misiT
aris ganmsWvaluli dRevandeli ruseTis saxelmwifos sasafuZvlo, neoimperialisturi ideologia.
mainc ra gaakeTa aseTi am `mimarTulebiT~ tiutCevma? erTi SexedviT, is garkveuli interpretirebiT
imeorebda im droisTvis ukve kargad
cnobil miTebs: magaliTad, mesame
romis miTs, miTebs ruseTis gauTavebeli gafarToebis aucileblobis da
rusuli xiStis `samarTlianobis~ Tu
`samSvidobo misiis~ Sesaxeb da misT.;
magram, Tuki CavuRrmavdebiT, saqme
ase martivi ar aris... arc is gaxlavT
mTavari, rom slavianofili tiutCevi,
Tavisi didi niWis wyalobiT, aSkarad
`aZlierebs~ Sesabamis motivebs rusul poeziaSi, publicistikasa da istoriosofiaSi.
Cemi azriT, gacilebiT ufro metad

de

sk
PD
F

St

ud

fiodor tiutCevi (1803-1873), Cemi


azriT, udidesi lirikosia rusul
poeziaSi da erTerTi gamorCeuli
msoflioSi: man
araerTi, maT Soris filosofiuri
lirikis
Janris,
Sedevri
Seqmna...
da es `Cemi azri~
originaluri
ar
aris: magaliTad,
Tavad sruliad gamorCeuli, uniWieresi lirikosi afanasi feti tiutCevs msoflios udides lirikosad
miiCnevda da marTebulad aRniSnavda:
`tiutCevis poeturi Zala, anu Tvalmaxviloba gansacvifrebelia. igi ara
mxolod xedavs sagans TviTmyofadi
TvalTaxedviT, igi xedavs mis ufaqizes detalebsa da niuansebs~. valeri
briusovi ki werilSi `f.i. tiutCevi. misi Semoqmedebis arsi~ werda
`tiutCevis poezia rusuli sulis
yvelaze mniSvnelovan, yvelaze SesaniSnav qmnilebaTa rigs miekuTvneba~.
da imavdroulad fiodor tiutCevi, axla ukve, albaT, mxolod Cemi
azriT, udidesi mistifikatoria rusuli poeziis istoriaSi: `rusuli
sulis yvelaze mniSvnelovani qmnilebebis~ erTma `ideologiurma~

ia

wignidan `rusofobia, anu poeturi imperializmi


lomonosovidan evtuSenkomde~

45

nugzar zazanaSvili

io

Tr

ia

kuTrebiT ki modernistebs, romelTa


didi nawili mistikisadmi isedac
`midrekili iyo~. am mxriv tiutCevi
uTuod maTi `gurua,~ rasac adasturebs is faqtic, rom gamoCenili
rusi modernistebis umravlesoba aRmerTebda tiutCevs da araerT maTgans
calke werilic aqvs miZRvnili misi
Semoqmedebisadmi. es gansakuTrebiT
iTqmis simbolisturi msoflaRqmis
mqone poetebze (da aramxolod poetebze), romelTaTvisac kalks Tu
moviSveliebT `gzamkvlev varskvlavad~ iqca tiutCevis
(`gamoTqmuli azri aris sicrue~); rac erTdroulad zedmiwevniT zustad, mTlianad Tavsdeba
tiutCeviseuli metamiTis konteqstSi
da Tan am metamiTis erT-erTi sasafuZvlo `maqsimaa~.
erTsac davurTav: tiutCeviT upirobo aRtaceba erTgvari lakmusis
qaRaldiviTaa, romelic umalve amJRavnebs ama Tu im pirovnebis Tu
Semoqmedis azrovnebis `imperialisturobis~ xarisxs.
Tumca, modiT, aq cotaTi SevaneloT tempi da mokled, magram metnaklebi TanmimdevrulobiT mivyveT
tiutCevis `ideologiur naazrevs~ da
ase mivideT kulminaciamde metamiTamde.

de

sk
PD
F

St

ud

mniSvnelovania Semdegi garemoeba: im


epoqis sxva rusi poetebi (`romantikuli demonizmiT~ Sepyrobili lermontovic ki) nawilobriv mainc axdendnen religiur-istoriosofiuri
miTebis erTgvar racionalizacias,
met-naklebi warmatebiT cdilobdnen
bnelis naTliT Tu naTlad axsnas,
rusuli derJavulobis, rusuli imperializmis zeambiciurobis gonebismier, `logikasTan miaxloebul dasabuTebas~. tiutCevma ki yvelafers
Tavis saxeli daarqva da am mxriv is
sxvebze ufro gulwrfel Semoqmedad
SeiZleba CaiTvalos da, ra paradoqsulic ginda iyos, swored es aris
udidesi mistifikacia: man, arsebiTad, uari Tqva rusuli poeturi miTebis racionalizaciaze da sapirispiro ram moaxdina sruli iracionalizacia! metaforulad Tu vityviT,
man moaxdina rusuli marTlmadideblur-religiuri mistikisa da imperialisturi istoriosofiis alqimiuri sinTezi da gaacxada, rom alqimia
alqimiaa da is logikur, `gonebismier~ dasabuTebas ar saWiroebs!.. da,
faqtobrivad, am `jadosnuri reaqciiT~ tiutCevma daixsna rusi xalxis
udidesi nawili fuWi, usafuZvlo da
uSedego racionalizaciis (rac Tavis marTlebis da sindisis qenjnis
mtkivneul momentebsac Seicavs) `jojoxeTidan...~
tiutCevma Camoayaliba ruseTis,
rusuli sulis erTiani, mravalwaxnagovani, politikur-istoriosofiurreligiur-mistikur-poeturi
metamiTi... anu man Seqmna iseTi abstraqtuli, miRmieri `zemiTi~, romelic
`amozrdilia~ am rigis yvela manamde
arsebuli miTidan, moicavs yovel
maTgans da Tan did sivrces tovebs
`metaqolgis~ qveS momavali miTisqmnisTvis.
swored amiT gauxsna didma mistifikatorma axali, marTlac usazRvro
sivrce rusul poetur da istoriosofiur miTisqmnas, axali horizonti
daanaxva momdevno Taobebs, gansa-

tiutCevma Tavisi cxovrebis ocdasami weli ucxoeTSi, ZiriTadad


germaniasa da italiaSi gaatara, amasTan, Tvrameti weli diplomatiur
samsaxurSi; is icnobda Selingsa da
haines.
amis gamo Teoriulad dasavluri idealebi metad unda asaxuliyo
mis msoflaRqmasa da poeziaSi, magram
sapirispirod ki moxda tiutCevs
orTodoqsul-derJavnikuli, ultraslavianofiluri msoflmxedveloba
Camouyalibda; is mudam xazs usvamda
ruseTis imperiis `marTlmadideblur
xasiaTs~, xolo erT-erT publicistur
werilSi aRniSnavda, rom msoflioSi

46

eseistika

rogorc es moixila (ganWvrita) sulma


(etyoba, suliwmida igulisxmeba) da
iwinaswarmetvela danielma.

io

Tr

ia

am leqsis saTauria `rusuli geografia~ da mas tiutCevis poeturpolitikur Tu geopolitikur `winawarmetvelebaTa~ seriaSi erT-erTi
centraluri, metismetad niSneuli
adgili uWiravs (am leqsis, misi geopolitikuri diskursis vrcel analizs Seicavs roman leibovis werili
`tiutCevis `winaswarmetyvelebidan~:
`rusuli geografia~). sagulisxmoa
isic, rom amave leqss moiZiebT TiTqmis yvela dRevandel derJavnikul
saitze; is aqtiurad gamoiyeneba rusuli ultrareaqciuli Zalebis mier
`sabrZolo suliskveTebis~ asamaRleblad, magaliTad, Crdilo kavkasiis kazakur nawilSi.
msgavsi leqsebiT da maTi publicistur-istoriosofiuri `ganmartebebiT~ midis tiutCevi metamiTis
Seqmnisken da Cvenc davukvirdeT am
process.

ud

mxolod ori Zala arsebobs revoluciuri evropa da konservatiuli


ruseTi (aqve SeiZleba gavixsenoT is,
rom TviT sityva Tu termini `rusofobia~ pirvelad swored tiutCevma
gamoiyena 1867 wlis 26 seqtembers Tavisi qaliSvilisadmi miweril werilSi
prodasavlurad ganwyobili Tavisi
Tanamemamuleebis gasakritikeblad Tu
dasadanaSauleblad).
amasTan, didi mistifikatori, rogorc zemoT aRvniSneT, aRar cdilobs
ruseTis `marad konservatiuli~ arsis
met-naklebad racionalur `amoxsnas~,
piriqiT igi mizanmimarTulad axdens rusuli derJavulobis, rusuli
imperializmis, militarizmis, agresiis iracionalizacias (n.z.: qvemoT,
rusul teqstSi bolo taepis xazgasma Cvenia am `pasaJs~ qvemoT kidev
SevexebiT; yoveli rusuli saleqso
teqstis Semdeg bwkareduli Targmania mocemuli zogierTi ganmartebiT):

sk
PD
F

St

,
...
?
, , ?
...
...
, ,
, ...
... ,
.

de

moskovi da petres qalaqi (sankt-peterburgi), da konstantines qalaqi (konstantinopoli) ai, ruseTis samefos
aRTqmuli dedaqalaqebi...
magram sad aris misi zRvari? da sadaa
misi sazRvrebi CrdiloeTisaken, aRmosavleTisaken, samxreTisaken da daisis mimarTulebiT (dasavleTiT)?
myobadni droebani fardas axdian maT...
Svidi Sinagani zRva da Svidi diadi
mdinare... nilosidan nevamde, elbidan
CineTamde, volgidan evfratamde, gangidan dunaimde...
ai, ruseTis samefo... da is aRar gardava
aRarasodes,

poetebs Soris, albaT, yvelaze metad swored tiutCevma Seuwyo xeli


rusul cnobierebaSi im miTis gamyarebas, rac fskovelma berma filofeim
me-16 saukunis 20-iani wlebis gzavnilebSi `daasabuTa~ miTisa mesame
romis Sesaxeb: ori romi (anu romi da
bizantia) daiqca, mesame moskovia da
meoTxe aRar iarsebebso. magram es
medlis mxolod erTi mxarea.
medlis meore mxare ki gacilebiT sagulisxmoa: daukvirdiT `rusul geografiaSi~ tiutCevi erideba
fskoveli beris saxelis xsenebas da
ufro `did avtoritets~ daniel winaswarmetyvels iSveliebs: igulisxmeba mis mier nabuqodonosoris sizmris
axsna oqrosTaviani, vercxlisxelebiani da rkina-Tixis- fexebiani kerpis
Sesaxeb. amasTan, tiutCevi gulisxmobs
danielis winaswarmetyvelebas mexuTe
samefos Taobaze: `im mefeTa dReebSi

nugzar zazanaSvili

47

io

modiT, aq isev cotaTi SevaneloT


tempi da aseTi CanarTi wavikiTxoT:
ai, ras wers zemoT citirebuli leqsisa, da, saerTod tiutCevis derJavnikobis Taobaze Tanamedrove rusuli poeziis ufrosi Taobis SesaniSnavi warmomadgeneli aleksandr
kuSneri (daib. 1936) werilSi
: `iSveliebs ra
bibliuri daniel winaswarmetyvelis
naTelxilvas, tiutCevi... winaswarmetyvelebs im samefoze, romelic `ar
daingreva ukuniTi ukunisamde~. ruseTis bosforamde miRwevis, konstantinopolis dapyrobis Jini ar asvenebda
fiodor ivanoviCs. amis Sesaxeb is sakvirveli sijiutiT werda:
1829-Sic (`... ...~ [`stambols bolo eReba konstantinepolis aRdgomas veswrebiT kvlav~]);
1848-Sic (` ,
/ ...~ [ix. zemoT]),
1850-Sic (` ,
, / ...~ [`ara
peterburgSi, ara moskovSi, / aramed
kievsa da cargradSi~ (cargradi =
konstantinopoli]);

St

sk
PD
F

de

Tr

ia

denciuri, metismetad saeWvo interpretirebiT, maTi moqceviT winaswar


akviatebuli, ultraslavanofiluri
Tu rusofiluri ideebis CarCoSi
TandaTan xdeba ruseTis religiurpoetur-ideologiuri xatis sruli
mowyveta realobisgan, sruli ganyeneba, supersakralizacia da ruseTis
RvTiurobis, RvTiuri arsis, RvTiuri
misiis axleburi miTis (metamiTis)
Camoyalibeba. am axlebur mistifikaciaSi mesameromoba (Tu mexuTe `samyaroseul monarqiad~ `gadaqceva~),
aseve, aRmosavluroba (Tu evraziuloba aq SeiZleba, putinis `evraziuli kavSiric~ gagvaxsendes) da
misTanebi kerZo `gamovlinebebia;~ umTavresi sxvaa...

ud

zecieri RmerTi daamyarebs samefos,


romelic ukunisamde ar daiqceva da
misi xelmwifeba sxva xalxSi ar gadava. igi Semusravs da daaqcevs yvela
samefos, Tavad ki ukunisamde idgeba~
(daniel winaswarmetyveli 2:44).
tiutCevis erT-erT (daumTavrebel)
traqtatSi (`ruseTi da dasavleTi~)
ruseTis Tu ruseTis imperiis `cnebis~
mistificireba-sakralizaciis `safuZvlebi~ ufro detalurad aris `axsnili~ tiutCevi wers: `samyaroseuli monarqia es aris imperia. xolo
imperia arsebobda mudam. is mxolod
xelidan xelSi gadadioda... 4 imperiaa: asiria, sparseTi, makedonia, romi.
konstantinesagan iwyeba me-5 imperia
saboloo, qristianuli imperia~
(n.z.: igulisxmeba konstantine didi,
mociqulTaswori, romis imperatori,
romelmac moaxdina qristianobis legalizacia da daarsa konstantinopoli imperiis axali dedaqalaqi; aseve
nagulisxmevia konstantinopoli/bizantia-ruseTis erTianoba Tu uwyvetoba; anu is, rom ruseTi bizantiis
`samarTalmemkvidrecaa~.)
amave traqtatSi marTlmadideblobis gandidebis da dasavluri,
gansakuTrebiT protestantuli
eklesiis, damcrobis paralelurad
(protestantebs tiutCevi revolucionerebTan aigivebda, romlebmac
uRalates WeSmarit rwmenas) is ruseTis `aRmosavluri~ Tu evraziuli
`bunebis~ `Teoriul safuZvlebsac~
qmnis (rac, poeturi eniT, aseve,
gacxadebulia zemoT citirebul leqsSi): `... da raxan marTlmadidebluria, ruseTi aris imperiis sawindaris
mcveli () ... imperia
ar kvdeba. cari ruseTis imperatorad
mxolod aRmosavleTis imperatoris
xarisxSi gvevlineba. aRmosavleTis
imperia es aris ruseTi saboloo
saxiT~.
da swored aseTi `detalebiT,~ bibliuri `avtoritetebis~ moxmobiT da
bibliuri teqstebis metismetad ten-

eseistika

48
da 1854-Sic yirimis omSi ruseTis damarcxebis mijnazec, leqsSi
`spiritualuri winaswarmetyveleba:~
,
,

.

Cven mainc ufro zustad gvaswavlidnen wers kuSneri: wris ki ara,


xmeleTis, xmeleTis erTi meeqvsedi!
(n.z.: sxvaTa Soris, Cemi moswavleobis
periodSic sul amas CagvCiCinebdnen
ssrk msoflios erTi meeqvsediao;
Tumca amgvari `cnoba,~ maxsovs, gasuli saukunis 70-iani wlebis qarTvel
moswavleebsa Tu studentebze did
STabeWdilebas ar axdenda: CvenTvis
es raRac ganyenebuli informacia
iyo).
...sakmarisia ganagrZobs kuSneri,
aRar ganvixilav aRarc `Tanamedroves~ `droSebi frialeben bosforze~, aRarc `or erTianobas~ da
arc tiutCevis sxva `ideur~ leqsebs,
romlebsac is sikvdilamde Txzavda.
man sasikvdilo sarecelzec ki, mas
Semdeg, rac mRvdelma ukve waikiTxa
Sendobis locva, moaxerxa da ikiTxa:
`ra dawvrilebiTi cnobebia xivis
aRebis Sesaxeb?~ (citatis dasasruli).
am citatas or komentars davurTav: pirveli is aris, rom tiutCevis
SemTxvevaSi winaswarmetyvelebis metnaklebad zustad axdena ar aris mTavari, mTavaria xangrZlivvadiani xedva, misi veqtori, romelic `cocxalia~ dRemde.
da meore: is, rom did mistifikators Tavisi cxovrebis bolo wuTebSic ruseTis militarizmi gaaxsenda,
sruliadac ar aris SemTxveviTi... es
misive Seqmnili metamiTis `jados~
gacxadebaa (ix. qvemoT)...

de

sk
PD
F

Tr

io

St

ud

vaglax, ganagrZnobs kuSneri,


bedi TiTqmis yvela poeturi, miT
umetes `spiritualuri,~ winaswarmetyvelebisa savalaloa: maT axdena ar
uweria. tiutCevi winaswarmetyvelebda Tavis statiebSi, werilebSi da
politikur leqsebSi Tavissave gonebamaxvili gamonaTqvamis sawinaaRmdegod: leqsebi arasodes asabuTebdnen
raime sxvas, garda maTi avtoris metnaklebi niWisao. miuxedavad amisa,
igi am Temas yirimis omSi ruseTis
damarcxebis Semdegac daubrunda...
1867 wels dawerilia ori mosawyeni
leqsi erTnairi saTauriT `slavianebs;~ meore maTganSi damatebiT daSifrulia is udidesi, is ukvdavi, is
dauviwyari formulireba, romelic,
rac Tavi gvaxsovs, Tan gvsdevs mudam;
oRond tiutCevTan is geometriuli
TvalsazrisiT cotaTi uzustoa (n.z.:
leqsis nawyvetSi xazgasma Cvenia):

ia

dgeba dReebi brZolisa da zeimisa,


miaRwevs ruseTi aRTqmul sazRvrebs,
da gaxdeba beberi moskovi
samTa Soris uaxles dedaqalaqad (igulisxmeba roms, konstantinopols da
moskovs Soris).

Tobi ukve dedamiwis saerTo farTobis


1/6-ze metia).

... ,
,

...
is kedeli saSinlad drekadia (dinamikuria), miuxedavad imisa, rom igi granitis kldea, dedamiwis wris meeqvsed
nawils man, didi xania, rac gauswro...
(igulisxmeba ruseTis imperiis far-

saboloo jamSi, mainc ra aris es


metamiTi, ra aris umTavresi tiutCevis mistifikaciaSi? Cemi azriT,
es gaxlavT ruseTis absoluturi
RvTiurobis aRiareba, anu am dros,
amgvari mistificirebisas xdeba ruseTis RvTiur saidumlosTan, RmrTis
nebasTan (= arsebiTad, RmerTTan) gai-

nugzar zazanaSvili

49

sk
PD
F

ruseTs gonebiT ver Cawvdebi,


saerTo arSiniT ver gazomav:
mas gansakuTrebuli arsi aqvs
ruseTis SeiZleba mxolod gwamdes!

da swored es gaxlavT tiutCevis udidesi mistifikacia, swored


es aris metamiTis dasruleba! aseT
`metaCarCoSi~ eteva yvela sxva rusuli derJavuli miTi, aseTi CarCo
Tu ganusazRvreloba, gansazRvrebis
apriori SeuZlebloba aTavisulebs `rusul suls~ yovelgvari racionalizaciis aucileblobisgan. sxvanairad
Tu vityviT, es aris is, rac mistikur
`alibis uqmnis~ derJavis nebismier
imperialistur zraxvasa Tu qmedebas. am gziT tiutCevma, faqtobrivad,
miTi doqtrinad aqcia (Tu miTuri
doqtrina Seqmna) da `rusuli sulis~
uRrmesi indoqtrinireba moaxdina!
ai, es, aseve, cnobili leqsi ki (`es

de

,

,
!

,

.

Tr

ia

,
, ,

, .

io

es sawyali (Raribi) soflebi,


es mwiri buneba
mravalWirTamTmeni mSobliuri mxare,
rusi xalxis mxarea!
ver gaigebs da ver SeamCnevs
sxva tomis amayi mzera
Tu ra gamosWvivis da saidumlod ra
anaTebs
Sens morCil siSiSvleSi.

St

,
:

!

sawyali soflebi~)`idumali rusuli


sulis~ Sesaxeb, TiTqos, cotaTi met
`informacias~ gvawvdis:

ud

giveba (hoda, raRa gasakviria, bolo


wuTebSi erTi saidumlos aRsrulebis
Semdeg, meore saidumloc Tu gaaxsenda did mistifikators?!).
sxvanairad rom vTqvaT, ruseTi
da misi gamovlineba rusuli suli,
rusuli xasiaTi (rac tiutCevTan
da mere vladimir soloviovTanac
aSkarad aluzirebs suliwmidasTan
da amas rusi mkvlevrebic aRniSnaven)
raRac, garkveuli Tu gaurkveveli
mizezebis gamo ki ar aris idumali,
aramed imitom aris idumali, imitom
aris transcendenturi, rom `es aris
is,~ TviT RvTis saidumlo.
ai, ase martivad da naTlad! da
rogorRa SeiZleba RvTis saidumlos
gonebiT, gonebismierad, racionalurad gaazreba?! is SeiZleba mxolod
gwamdes! tiutCevis, ai, es `formula~ samaradJamod CaibeWda rusul
sazogadoebriv cnobierebaSi:

jvris tvirTiT damZimebulma,


Sen sul mTlianad, mSobelo miwav,
monis saxiT, caTa meufem
kurTxeviT Semogiara.

modiT, gadavxedoT am kidev erTi


niSneuli leqsis `Sinaarss:~ `rusi
xalxis mSobliur mxares~ am `transcendentur fenomens~ Turme materialuri siRatakis da bunebrivi
garemos simwiris pirobebSi axasiaTebs usasrulo moTmineba da raRac
idumali, rac gamosWvivis am Ratak
da WirTamTmen siSiSvleSi da rac
sruliad gaugebaria ucxoelisTvis,
miuwvdomelia ucxoelis, sxva eris
warmomadgenlis amayi (= ampartavani)
mzerisTvis (igulisxmeba, rom simdable rusuli sulis, rusuli xasiaTis
privilegiaa); da am `idumali raRacis~
genezisi Turme ukavSirdeba imas, rom

eseistika

50

ia

,
,

.

ud

zemoT aRvniSneT, rom didi mistifikatoris `jado~ dResac moqmedebs;


magram Teoriulad sxva unda iyos
kazakebis msgavsi, primitiuli derJavnikebi da sul sxva unda iyos peterburgeli profesorebi. saubedurod,
realobaSi maT Soris didi gansxvaveba
ar SeiniSneba da, Cemi azriT, swored
es aris tiutCevis metamiTis Zala
(rac `profesorebis gavliT~ zemoqmedebs rusuli politikuri `istabliSmentis~ msoflmxedvelobaze da,
Sesabamisad, qveynis marTvis Teoriasa
da praqtikaze). amis sailustraciod
da `rakursis~ didmniSvnelovnebis
gamo momyavs vrceli citata rusi
filosofosis da kulturologis,
filosofiis doqtoris, xelovnebis
istoriis ruseTis institutis seqtoris gamgis, kinosa da televiziis
sankt-peterburgis
universitetis
kaTedris gamgis, sankt-peterburgis
saxelmwifo universitetis istoriis
fakultetis profesoris aleksandr
kazinis (daib. 1945) werilidan `fiodor tiutCevi imperiis poeti~:
`sulis () erTianoba da mTlianoba ai, ra aris saWiro ruseTTan
SexebisTvis. tiutCevis Semoqmedeba
imis mxatvruli dasabuTebaa, rom
ruseTis erTaderTi cneba es aris
misi sakuTari saxeli (`saxeldideba~
): veraviTari abstraqcia
aq ver ivargebs. swored es aris rusuli sulier-istoriuli realobis
gansakuTrebuli arsi (). ramdeni

Tr

fuWi `rusTmcodneobiTi~ koncefcia


iyo SemoTavazebuli anda misi `Sesworebis,~ evropeizaciis, amerikanizaciis ramdeni uSedego cda gvaxsovs!
rusuli sulis birTvi, RvTaebrivi
`kodi~ yovelTvis xelidan usxltebodaT reformatorebs da amis saukeTeso sabuTia isev da isev tiutCevis poezia, sadac marTlmadidebluri ruseTi
dasavleTs upirispirdeba... SemTxveviTi ar aris is, rom tiutCevis erTerTi yvelaze Zlieri leqsi ruseTis
daniSnulebis Sesaxeb iwyeba cnobili
`rusi evropelisadmi~ (k.v. neselrode)
mimarTuli damamcirebeli sityvebiT:
, ,
[`ara, Cemo qondriskaco, umagaliTo
laCaro...~]. ai, gagrZelebac:

io

jvris mtvirTvelma `caTa meufem~


monad gardasaxulma Semoiara da
akurTxa im miwis yoveli mtkaveli,
romelmac Sva es idumaleba...
da, albaT, esec saTqmelia: aseTi
mistifikaciis qveynis, erovnebis,
erovnuli xasiaTis ukiduresi sakralizaciis erT-erTi spontanuri, Sinagani arsidan momdinare `avtomaturi~
gamoxatuleba Sovinizmia: swored amitom hgavs es teqsti SovinizmiT Sepyrobilis `naxelavs~.

de

sk
PD
F

St

,
,

, ,
,
,
,



, !..
visac unda, nu iwamebs wmida ruseTs,
oRond mas (ruseTs) swamdes sakuTari
Tavisa,
da RmerTi gamarjvebebs ar gadaavadebs
mxdali xalxis saameblad.
is, rac bedisweriTaa dapirebuli
misTvis jer kidev akvanSi,
is, rac uanderZa mas saukuneebma
da misi yvela caris rwmenam

nugzar zazanaSvili

51

is, ris mosapovebladac olegis razmebi ibrZodnen maxviliT (igulisxmeba


oleg momaswavebeli, rusi Tavadi,
romelsac kievis ruseTis saxelmwifos
damaarsebladac ganixilaven xolme)
is, rasac ekaterinas arwivi
Tavisi frTiT ifaravda
(igulisxmeba ekaterina II),

qristianul samefoze magram maT


jer ar uwyodnen CrdiloeTis diadi
samomavlo qveynis Sesaxeb~.
vfiqrob, yvelaferi naTelia, ufro sworad ki bneli... da ase, tiutCeviseulad, azrovnebs dRevandeli
rusi inteleqtualebis udidesi nawili...

da bolos, SeiZleba, davamatoT,


rom kavkasiaSi tiutCevi ar yofila
da masze leqsebic specialurad ar
SeuTxzavs. cnobilia mxolod epigrama, romelic man lev tolstois
`kazakebs~ miuZRvna:

io

Tr


:

.

am moTxrobis ganzraxva
ase SeiZleba ganvsazRvroT:
Cveni binZuri rusuli duqani
kavkasiis simaRleebTanaa miweuli
(miaxloebuli).

de

sk
PD
F

St

ud

tiutCevis saukeTeso qmnilebebi,


ganagrZobs kazini, es TiTqos ruseTis mier RmerTisadmi aRvlenili
locvebia: Cemi ki ara, iyavn neba Seni
(n.z.: xazgasma aqac da qvemoTac statiis avtorisaa)... Tavisi istoriuli
cxovrebiT ruseTi gvimtkicebs, rom
mas metad eSinia borotebisa, vidre
tanjvisa, da rom boroteba misTvis
eSmakeuli nebaa, romelic adamianur
Tavisuflebas RmerTTan mimarTebis
gareSe ganixilavs. swored amitom
aris miuwvdomeli wmida ruseTi ucxo
mzerisTvis. tiutCevma Tavis leqsebSi, arsebiTad, erTgvari `erTgulTa
liturgia~ gamosaxa, romelic rusul
miwaze mudmivad sruldeba, magram
SeumCnevelia profanuli damkvirveblisTvis. da saiT unda eWiros gezi
caTa meufes, Tu ara aseTi miwisken
siZviT dacemuli babilonisken xom
ara? yvelas xom Tavisi namoqmedaris mixedviT miezRveba (maTe 16:27)...
eklesiis mamebi Tavis droze werdnen

ia

bizantiis gvirgvinsa da skiptras


Tqven Cven ver CamogvarTmevT,
ruseTis msoflio beds
vera, Tqven ver daagubebT (SeamdovrebT, SeaferxebT)!..

am epigramis qveteqsti cotaTi


bundovania; zog mkvlevars eWvic ki
epareba, rom epigrama lev tolstois
`kazakebis~ gamoa SeTxzuli. Tumca,
isic faqtia, rom literatorTa erTi
nawili uaryofiTad Sexvda tolstois
am nawarmoebs dainaxa ra masSi `mdabali Tvisebebis~ poetizaciis cda;
garda amisa, zogierTi mkiTxveli
am epigramaSi tiutCevis ironias Tu
sarkazmsac aRmoaCens `kavkasiis simaRleebis~ mimarT...

52

proza

U ornike
h ogniaSvili

io

Tr

Sarvali da nacrisferi pijaki acvia,


is Zalian lamazia, sasacilod lamazi.
misi danaxva mamxnevebs da siaruls
viwyeb, minda daviviwyo, karis gaRebis xma rom gamomepara da vcdilob,
mxolod lanaze vifiqro. `tkivili
aseTia,~ sakuTar Tavs veubnebi. aseTi
momentebi xSirad gamogepareba, Sen
amaze ar unda inaRvlo. ar unda vinaRvlo, magram mainc vnaRvlob. Cems
Tvalze cremli mogoravs, Tovls
ereva da skdeba, ikargeba, rogorc
Cemi simSvide daikarga tkivilis dawyebisTanave.
Zlivs viSove! lanas xma zemodan, Rrublebidan mesmis. meramdene
dRea, koncentraciis unari dakarguli maqvs.
gexvewebi, saxlSi Seitane da Semoval male yvelafris TanmimdevrobiT daviwyeba minda. minda, mxolod es zamTari maxsovdes. danarCeni
Tveebis gaxsenebac ar msurs. yvelam
uxeSi SegrZnebebi damitova, yvelaferi rom gavixseno, SeiZleba marTlac
gavgiJde.
axla lanas saxes vuyureb. vcdilob, vuTxra, rogor mawuxebs tkivili.
afTiaqTan Capi vnaxe, sicivisgan
kankalebda, ar unda gagegdo. lana
saubars asrulebs da karisken midis. gavyvebi meTqi vfiqrob, magram
vCerdebi, piridan orTqls vuSveb,

de

sk
PD
F

St

ud

yviTeli Citi Jangiani saxuravebis garSemo trialebs. misi frena


ZaRlis yefasaviT Semawuxebelia. is
kbilis gamouxarSavi iaraRebiT burRvas hgavs. pepela, rogorc saqanelaze mjdomi bavSvi, ise moZraobs, masTan erTad Cemi korpusic irweva aivnebze gafenili Sarvlebi
Rrublebisken miiweven, TovaSi rkinis TeTri WiqiT vdgavar, romelSic
cxeli wyali asxia da dasiebuli kbilis daamebaze vocnebob. SeuZlebelia siciveSi kbilis tkivilis atana.
minda davwve da daviZino, magram ver
vaxerxeb, dasiebuli yba ar masvenebs.
sicive mTel tanSi mivlis, gveliviT
daZvreba, mSxamavs, mkbens, cdilobs
damagdos, magram Zalas vinarCuneb.
fexze dgoma jer kidev SemiZlia.
marto var, sruliad marto, Cems
garSemo aravina aris, mxolod kerZo
saxlebis ramdenime mwkrivi da daTovlili trasa, romelsac SigadaSig
vabijeb. gareT vixedebi, ubans vaTvaliereb, magram veravis vamCnev. meSinia. sikvdilis ara, ufro siCumis. Cemi
ubani siCumiTa aris savse zustad ise,
rogorc is Citunia... ra unda axla
aq?! saidan gamoiCeka?! didi klounia
ise! cdilobs gamagiJos, magram ara!
amis nebas ar mivcem. Wiqa civdeba da
civdeba Cemi sxeulic, ufro da ufro
rTulia tkivilis atana.
Cemsken lana modis. vardisferi

ia

quCa tiroda maSin

Tornike gogniaSvili

53

de

sk
PD
F

St

ia

Tr

ud

aRarafers vambob. rkinis did yuTTan mivdivar da Wiqas zed vdeb. Semdeg fardulisken vixedebi, sadac
carieli tomarebi meguleba. lana
xvdeba, rac unda gavakeTo da fardulSi Sesvlas maswrebs, ori,
carieli tomara gamoaqvs, me
mawvdis, uxmod varTmev da quCaSi gavdivar.
gza moyinulia, naZvis totebi isea daxrili, sadac aris,
daimtvreva da damZimebul asfalts okeaneSi Caitans. Tovli yvelganaa, rogorc xifaTi, Tovli yvelafers Wams, is
Citi ki isev ise uazrod bzrialebs Tavadac ar icis, saidan
gamoiCeka am Sua zamTarSi.
manqanebiT savse or quCas
vWri da eklesiasTan avdivar.
yvelaferi siTeTreSia Cakarguli, mxolod rkinis didi
jvari moCans naTlad. minda
eklesiasTan mivide, magram ver
vaxerxeb, daRlilobisgan kidurebi mimZimdeba da vCerdebi. eklesiis mopirdapire mxares afTiaqia. Zveli, naxevrad
dangreuli Senoba, wlebia ase
dgas da araferi mosdis, romis
kolizeumiviT myar nangrevad

iqca. `mixvedi ukve,~ sakuTar Tavs vamxneveb, minda saxlSi male davbrunde, rom kbilis tkivili SeviCero.
siciveze ufro mimZafrdeba tkivili,
fiqris unarsac marTmevs monumentad maqcia.
asiode metrs kidev gavdivar
da sazarel suraTs vawydebi: ubnis
biWebs Cemi ZaRli rkinis Zelze daubamT da gundebs uSenen. afTiaqamde
aTiode metriRaa darCenili, magram
sabolood vCerdebi, gundas vkrav da
erT-erTs TavSi vumizneb.
mizani ar tyuis! Tovlis datkepnili masa xuligan axalgazrdas
saxeSi xvdeba, tiris.
danarCenebi gakvirvebiT momCerebian, cdiloben, Cemi gaxelebis mizezi gaigon, magram araferi gamosdiT,
meore gunda meore biWs xvdeba, amjerad mxarSi.
Cemi ZaRlia! mocildiT! vyviri me. sicivisgan gayuCebuli quCa
xmaurze iSmuSneba, maRaziebidan xal-

io

TiTqos tkivils veubnebi raRacas,


veubnebi, rom mZuls, an SeiZleba Tovli mZuls, SeiZleba orive. erTaderTi vinc miyvars lanaa.
gecodeba? gulaxdilad miTxari,
Tu ginda moviyvan.
Sen gecodeba? mekiTxeba is.
ki, Tan Zalian.
mere ratom gaagde?
me ar gamigdia, lana! TviTon wavida!
TviTon wavida?
ki. ramdeni dRea, saxlSi aRar
Semodis.
imitom, rom oTaxebSi Sesvlis
nebas ar aZlev!
bunagi xom aqvs?
......

54

proza

Tr

ia

xelSi isev is rkinis Wiqa miWiravs,


lanas vumzer. is divanze zis da televizors uyurebs. saxlebis Jangian
saxuravebs isev dastrialebs is yviTeli Citi, ar vici, saidan movida,
saidan gamoiCeka am Sua zamTarSi.
Zalian gtkiva? mekiTxeba lana.
ki, lana, axla ufro metad
amtkivda! Tavs xelebSi vrgav, tirili minda, magram ar SemiZlia Cems
win lana zis, qali, romelic miyvars.

ud

gzaze gamoSlili xalxi sanaxaobas

uxmod uyurebs. adamianebi yinulis


loluebs hgvanan, verafers amboben,
sakuTari sindisis dasamSvidebels
mainc.
tomrebs nagvis urnaSi vyri da
saxlSi vbrundebi. ar vnanob, ZaRli
rom ar wamoviyvane unda vacalo,
mSvidad Seasrulos Tavisi wesi, is
xom kargi ZaRlia.

io

xi gamodis, trasaze iSleba. me xalxis


danaxva ufro maqezebs da gundebis
srolas ganvagrZob.
ar vicodiT, Seni Tu iyo! gaCerdi, ra! meubneba botebiani da xaverdis yviTelSarvliani axalgazrda. gicnobT, magram es ZaRli aq
pirvelad SevamCnieT, dedas geficebi!
soflidan Camomiyvanes ori kviraa. ezoSi myavda.
mere, ratom gauSvi? mekiTxeba
yvelaze dabali.
TviTon wamovida. vambob Tu
ara, lurjSarvliani ZaRls maSinve
uSvebs. ganze dgeba, Tavs xris, danarCenebs uyurebs rogorc Cans, yvelaze ufrosia.
beberia! ambobs cota xnis Semdeg.
ZaRli? ki, beberia! vumowmeb me.

St

Teloniusi xaSmSi

de

sk
PD
F

Cemi Semodgoma asfaltze gaglesili yurZnis feria. xeivnidan Savi


marcvali rom Camovardeba da rux
ezos kidev ufro gaamuqebs, maSinRa
vgrZnob, Semodgoma gvarianad rom
mouaxlovda kalendars. mouaxlovda
ki ara, daido kidec bina xis TeTr
anaTalze, kedels rom ar scildeba
ukve naxevari weliwadia.
ar vici, vin ukravs Teloniuss,
ar vici, saidan modis es xma, magram namdvilad misi musikaa. geficebi. CaZinebas vapirebdi, qeTevanma es sityvebi rom miTxra. ra Tqma
unda, seriozulad ar miviRe. vis
unda scodnoda misi akordebi an am
RameSi vis unda gasCenoda survili,
Teloniusi daekra. yuradReba ar mimiqcevia qeTevanis naTqvamisTvis, sabani saxeze wavifare da Zilis oTaxSi
vcade Sesvla. geficebi Teloniusis
musikaa! imeorebda jiutad.
qeTo, ici, aseT dros mZinavs

xolme. moisvene da ecade, daiZino.


ici, ra kargia Zili?! wamiT gavCumdi
da... marTla misi musika iyo. gavocdi,
yurebs ver vujerebdi, ver vxvdebodi, ra xdeboda Cems irgvliv, Zilis
zemoqmedeba iyo Tu cxadi saswauli.
aq vis unda scodnoda misi musikis
dakvra. vis unda gasCenoda survili? RmerTo Cemo, kidev axden aseT
saswaulebs Tu ubralod niSania raime, safrTxisgan dasacavi? fanjaraSi
gavixede, sibnele iyo. SuaRamis vagoni didi xnis Semosuli iyo drois
sadgurSi. vicodi, axla gareT gasvla didi sisulele iyo, magram
mainc vuTxari qeTevans: gavideT.
Tbilad CavicvaT da gavideT. aqedan
SeuZlebelia imis gageba, saidan modis musika. Cveni saxli WalasTan
axlos idga. swored im adgilas, sadac noembris mglebi binadroben. ase
eZaxian CvenTan mglebs. isini mxolod
noemberSi arian saSiSni. mxolod ma-

Tornike gogniaSvili

55

io

Tr
ia

da. ukan vapirebdiT dabrunebas, rom


isev gavigoneT mkafio bgerebi.
wamomyevi. me da qeTevani damSral tbaSi SevediT. is cariel auzs
hgavda, uzarmazar, cariel auzs,
romlis nawilic bayayebis samefod
qceula. axla iq Sesvla saxifaToa.
SeiZleba fexi Cageflos niadagSi da
bolomde CagiTrios.
frTxilad viaroT, ra. meSinia.
cota xanSi mdinaresTan CavediT.
mindoda, Cemi TvaliT menaxa is, rac
wlebis winaT miambo papam. man miTxra,
rom yovel wels, oqtombris bolos,
ivris napirTan Teloniusi modis da
saocar musikas ukravs. papa meubneboda, rom mxolod is megobrobda noembris mglebTan; miTxra, rom maT
uyvarT Teloniusis musika. maSin ar
davijere, arc ki vicodi, ras xedavdnen musikaSi gansakuTrebuls. me
is maSin ar mWirdeboda.
ivris talRebi vercxlisfrad anaTebda. napiramde aRwevda sinaTle.
me da qeTevani vuyurebdiT jer mdinaris saocrebas, Semdeg ki napirTan
mdgar fortepianos, romelTanac
Teloniusi ijda. mas didi Savi qudi
exura Tavze.
didi xania aq aris, netav? qeTevani verafers xvdeboda. misTvis
arasodes momiyolia papas naambobze.
man araferi icoda Teloniusze; man
arc Cemze ar icoda raime; isic iseTive zmanebas hgavda, rogorc ivris
napirTan mowyobili sanaxaoba.
saaTisTvis ar damixedavs. ar vici,
ase male ratom gamovidnen noembris
mglebi. danamdvilebiT SemiZlia Tqma,
rom Tormeti jer ar iyo. yovelive
imdenad male xdeboda, SeuZlebelia,
mTeli saaTi gasuliyo.
mglebi fortepianos garSemo Camwkrivdnen xeebiviT. Cven ukan davixieT,
Teloniusma ki dakvra ganagrZo. is
gametebiT urtyamda Ronier TiTebs
Sav-TeTr klaviSebs. Teloniusi iors
hgavda, mRelvare iors, romelmac araferi icis Zilis Sesaxeb. me da qeTevani mglebs vemsgavsebodiT maTsaviT

de

sk
PD
F

St

ud

Sin etanebian xalxs, danarCen TveebSi


aravis erCian. is ki ara mezobeli soflis monadireebs unaxavT, erT-erTi
maTgani jogisgan moSorebiT idga
da mayvlis ZirebSi darCenil qorfa balaxs Wamdao. ar vici, ramdenad
daejerebaT maT, magram dRes, roca
oqtombris bolo dRea, Tormet saaTamde unda movaswro imis gageba, vin
ukravs Teloniuss. Torem mec da qeTevanic cnobismoyvareobis msxverplni gavxdebiT. Cven unda SevZloT,
didi sicivis miuxedavad, gareT gasvla; Tumca miuxedavad imisa, rom
sofeli TiTqmis carielia da RamRamobiT quCebs aravin awiokebs, miuxedavad imisa rom Wala savsea xifaTiT,
Cven unda SevZloT gzis gadalaxva.
ho. Cven quCaSi gamovediT. mivdiodiT Walis qvian gzaze da vakvirdebodiT tirifis maRal xeebs, romlebmac
im RamiT yvelaferi icodnen am adgilebis Sesaxeb. mindoda mekiTxa,
saidan modioda musika, magram xmis
amoRebas ver vbedavdi. tirifebs ar
surdaT laparaki. isini xom siCumis
Svilebi arian.
ivris xmam
qeTevanis yuradReba miiqcia. mas surda, gaego, ratom
borgavda mxolod is mdinare, roca
mTeli sofeli da Wala Zilis matarebels mihyveboda atmis baRebisken. es
is sofelia, romelmac yvelaze metad
Seiyvara Semodgoma. maSin rodesac
mTeli qveyana mis sicives gaurbis,
xaSmi dgas dinjad, rogorc Savi
gemi talRis grZel koridorSi da
uyurebs Semodgomis qarvisfer Tvalebs, romelsac, sadaca aris cremlis morigi wveTi moswydeba.
saaTs vuyurebdi, TerTmeti xdeboda. nela-nela mklavebs izrdida
Rame.
wydeba, xedav? ver gaigeb, vin
ukravs. aqeT saxlebi aRar aris. azri
ara aqvs win wasvlas. musikis Soreul siZlieres qeTevanis SiSnarevi
xma Seeria da me veRar gavZeli.
ase fiqrob? ar vici, ra giTxra.
xma qreboda. TiTqmis aRar ismo-

56

proza

Teloniusis musikis feria. iseve, rogorc Seni Tvalebi, qeTevan.


xeivnidan Savi marcvali rom Camovardeba da rux ezos kidev ufro
gaamuqebs, maSinRa vgrZnob, Semodgoma gvarianad rom mouaxlovda kalendars.

de

sk
PD
F

St

ud

io

Tr

ia

gakvirvebiT SevcqerodiT jer vercxlisfrad aelvarebul mdinares da


Semdeg cas, iq musikis Wreli nemsebi
Candnen, isini buStebiviT xeTqavdnen
Rrublebs da vercxlisferi qviSiT
avsebdnen mdinaris talRebs.
Cemi Semodgomac da Cemi sofelic

57

h uram
n egreliSvili

io

Tr

ia

awon-dawona, magram pasuxi ki TxuTmet samuSao dReSi momivida fostiT,


batono guramo, skveris ra giTxraT,
Tu saxelmwifo mniSvnelobis figura
ar aris da politikaSi didi ambebi
ar gaukeTebia, skvers mis saxels ver
davarqmevTo, magramo, agero, gavikiTxeT-gamovikiTxeT da zestafonSi
marTla dabadebula eg Tqveni naxsenebi kaci da SegviZlia, sadac daibada, im quCas davarqvaT misi Rrmadpativsacemi saxelio, oRondo, akunini
Zalian rusulad JRers da CxartiSvil-akuninis quCa iqnebao.
am stereotipebs xo ver gavcdiT
da jandabas, vifiqre, oRond daarqvan da daarqvan. rac undaT.
Cem mSobliur sofelSi, kai aTi
weli iyo, namyofi ar viyavi (avtobanze Cavla-Camovlas Tu ar vigulisxmebT) da vifiqre, quCis gaxsnamde 2-3
dRiT adre Caval, mivixed-movixedebi,
mJave imerul naWyampalev Rvinos davlev, mayvalSi Cadebul dedals kbils
gavkrav, ZirulaSi `TavRiasTan~ vibanaveb, naTesavebs vnaxav da egeTebi.
wavedi 18 maiss. Sorapani kia zestafonamde, magram vin mimiSva soflamde
ilemis gadasaxvevTan damxvda Cemi
Zmakaci spartaka da yabardouli cxenebi ar gautaciaT ise, iman ro gamitaca zestafonisken.
spartaka SemTxveviT gavicani, Cven
saerTo Zmakacs axlda parkSi, sadac

de

sk
PD
F

St

ud

dilis romeliRac saaTze ro spartakas zari gagaRviZebs da rom ar ici


sad xar, egre viyavi. ki dampirda, ise
dagaTrob, ise dagaTrob, sadaurobasac dagaviwyeb da saxelsa da gvarsaco.
ra gqvia? mkiTxa telefonSi.
oo, kai ra, ra ra mqvia, ra dros
egaa, damaZine Tu Zma xar! spartakas
xma gaorebulad mesmoda da mivxvdi,
rom Cemi saqme mTlad kargad ver
unda yofiliyo.
ra gqvia-meTqi.
gurami, guram TeimurazoviC megreliSvili. kaia?
sidan xar warmoSobiT?
mere, akuninze ro gagviandeba
Tu ici?
ukareba gogos ro leqtori
upwkens, ise wamovxti SeSinebuli.
`akuninze migviandeba!~
akuninis mowveva Cemi idea iyo.
is ruseTze gabrazebuli, Cven
evrokavSiris wlebTan dakavSirebuli
zeimebiT zedmetad aRgznebulebi da
dro vixelTe, zestafonis gamgeobaSi werili vafrine, ariqa, saiubileo
weli aqvs mwerals da misi saxelobis
skveri gavxsnaT zestafonSi-meTqi.
Tan mivayole, eger kaci rusebs gaubrazda, msoflio icnobs, Cvenc kargad SevfuTavT am ambavs da viqnebiT
yvela induri kinos personaJebiviT
(boloSi) kmayofilebi-meTqi.
ar vici, ra awon-dawones da vin

akuniniada

proza

58

io

Tr

ia

bozbaSi da egeTebi saerTod ar ician,


artalis naxarSs mwvaniliT ufro
etanebian xolme, magram es saocreba,
rac nabaxusevze gavsinje, mec pirvelad vWame.
imereTis buneba iqaur saWmelSic
kargad Cans da RvinoSic (wuxandel
Rvinos ar vgulisxmob, aqeT Rvinis yidva ar Rirs, Tu dalev, sando
ojaxSi, ojaxis Rvino unda dalio).
saWmeli ekleqturia, saqarTvelos
yvela kuTxis kerZi imerul sufraze SeiZleba SegxvdeT. is, rac kaxeTSi TiTqmis miuRebelia (magaliTad,
Romi), da isic, rasac samegreloSi
praqtikulad cudad amzadeben (magaliTad, xinkali), magram imereTs Tavisi gansakuTrebuli samzareuloc
aqvs, iseTi, rogoric sxvagan arsad
ician.
magaliTad, rad Rirs ekalas Zmarsa
da nigozSi amolesili fxali (da sxva
fxaleuloba kidev zed datanebuli)
an qoTanSi amolesili lobio kecze
Txlad gamomcxvari (Tu zemo imereTSi xar, sqlad dasmuli ician) mWadiT. xorceuli giyvars da, qaTmisgan
ise sad amzadeben kerZebs, rogorc
Suagul imereTSi ician? an nigozSi
(SeiZleba isrim-mayvalSic) Cadebuli `kvata,~ romel ebrael mzareuls
ar mouSxamavs SuriT gunebas? ufro
msxvili xorceuli Tu ginda da, stalinis ar iyos, telefaSi gazrdili
dakluli batkani rom saukeTesoa, es
ambavi niu-iorkSic ki ician. frTosnebs rom mivubrundeT isev, tabakaze
Semwvari zemoimerul simindze gazrdili wiwila ginda nior-wyalSi, ginda
ise, univrod, sxvagan sad moaqvT iseTi rudunebiT, TiTqos es-esaa samSobiarodan pirvelSobili gamoyavs dedaso? axla saweblebi, batono? goWis
xorci ra mosatania sufrasTan, roca
imeruli sawebeli devs magidaze? ara,
im goWsac ki gakrav kaci kbils, magram ufro imitom, rom saweblis gemos ukeTesad Caatano gemo. da nigvziani ajika? samwuxarod, am netarebis
gasinjva ase ubralod da ase marti-

de

sk
PD
F

St

ud

ludis dasalevad SevikribeT erT SabaTs. spartakas xelSi raRac ucnauri


maxinji cxoveli eWira da efereboda.
maSin, maxsovs, ki vifiqre, es mgoni
mTlad matorze ver unda iyos-meTqi
(albaT, maRali, gamxdari da dabolili rom iyo, imitom), mgoni imanac
igive ifiqra. civad mivesalmeT erTmaneTs da ludis sma ganvagrZeT. mere
spartakam qaRaldSi gaxveuli `plani~
amoiRo, is Tavisi maxinji cxoveli muxlebze damisva da `SekeTeba~ daiwyo.
zRvis goWma muxlebze magrad damafsa. es maSin gavige, moweuli rom
mqonda raRac saSineleba, qoTanSi
gamoyvanili spartakas receptiT, magram ar mwyenia, ukve Zmakacebi viyaviT me da Cemeburi spartaka. rom gavige, zestafoneli yofila, gamixarda. mSobliuri kuTxidan vinc aris
xom yvela giyvars adamians.
mere gavige, Turme raRac specialur eqsperimentebs atarebda kanafzec da adamianebzec (maSindeli
mmarTveli partiis erT-erTi maRalCinosani spartakas xelSi gamovlili
Tagvi yofila da, spartakam dagvRupa
da dagvaqciao vxumrobdiT xolme megobrebi). sruliad unikaluri niWisa
da gaqanebis kaci iyo, rogorc Tamaza
qvriviSvili ityoda xolme, sxva masStabebze moazrovne, magram did aviacias SeeSva da mSobliur zestafonSi
gadasaxlda isev.
wina saRamos swored spartakasTan
davTveriT da axla bundovnad vixsenebdi yvelafers.
yoCaR Zmao, sma isev SegZlebia,
ai! mxarze xeli ise damartya spartakam, mobiluri telefoni gamivarda. axla mivxvdi, ratom mesmoda misi
xma gaorebulad.
ra iyo, CamiyareT rame? Zlivs
wamovwie Tavi, tani, fexebi.
gadaCveuli xar Cvenebur Rvinos
da mitom! miTxra spartakam da, sanam
xel-piri davibane da azrze movedi,
cxel-cxeli, rZeSi gadazelili imeruli yvelis supi damaxvedres. imereTSi xaSi didad ar ician, CixirTma,

guram megreliSvili

59

io

Tr

ia

rom migasveneben sadme stumrisTvis


gankuTvnil loginze, e maSin amoisunTqebs SvebiT maspinZeli.
es yvelaferi xom vicodi, mec imereli ar var? xoda, meTqi, ar minda
`gavla,~ ager CavsxdeT Cem manqanaSi
da mivideT `zestafonis~ sawvrTnel
bazaze, Cemi biZaSvilis Svili giorgi
megreliSvili minda vnaxo. Tan ligis
mogebas mivulocav (giorgim `zestafoni~ ori wlis win Caibara, rogorc
mwvrTnelma, da wels CempionTa liga
moigo saqarTvelos istoriaSi pirvelma), Tan mamamis gelasTan saTevzao
bades davabareb, saRamos gavuvli da
TbilisSi wavayoleb xels.
Sen ise waxval ameRam TbilisSi,
rogorc bebiaCemi varvara wava saRamos kabiT quTaisSi abesalom da eTerizeo, damcina spartakam da mivxvdi,
rom did SarSi viyavi.
giorgi bazaze ar dagvxvda. telefoni, rogorc yovelTvis, gamorTuli hqonda. ramdenime ucxoeli turisti iyo da moedans aTvalierebdnen,
suvenirebs yidulobdnen. me xom ayola vici da, mec viyide droSa, maisuri
da Wiqebi. alians arenaze ar miyidia
egeTi paWapuWa raRacebi da maincdamainc zestafonSi ki viyide (bolos
es yvelaferi Cem diSvilebs ergoT
wilad). saRamomde kidev oTxi saaTi
gvrCeboda. `Sualedurze~ (imerulad
es aris sanam mTavari sufra gaiSleba,
mwvanilze, mwnilze da msubuq xorceulze piris gavarjiSeba) `apapapapa~
vTqvi da, dro rom gagveyvana, Sorapnis cixis dasaTvaliereblad wavediT.
zestafoni Zalian Secvlili iyo,
im Zveli qalaqidan, arc erTi mTavrobis mosvla rom ar daetyoboda xolme, TiTqmis aRaraferi darCeniliyo.
qalaqelebis didi nawili proTezebis da fazlebis qarxanaSi muSaobda.
fazlebis qarxana mas Semdeg gaixsna,
rac aleqsa Ciqovanma zestafonis rebrendigs mohkida xeli. Tavis droze
aleqsam xaragaulis rebrendingi Caatara xuTianze da zestafonis mermac
am pirobiT daiqirava. aleqsa Ciqova-

de

sk
PD
F

St

ud

vad SeuZlebelia, saamisod gasvenebaa


saWiro, gasvenebisTvis ki vinme Sinaur-axlobeli unda gyavdes imereTSi (maxsovs, zaza vardiaSvili myavda
SorapanSi wayvanili da, imdeni velaparake fuCeCian doqsa da nigvzian
ajikaze, hamakSi Cawolili RmerTs
evedreboda, vinme asakovani adamiani amqveyniuri tanjvisgan droulad
exsna, rom gasvenebaSi mivsuliyaviT
da es dalocvili ajika gagvesinja).
axla Cadebuli indouri (raSia Cadebuli, es marto RmerTma da diasaxlisma ician)? da, rom moayrian
moloqas, CitisTavas, jijilayas da
manWkvalas, batono, Tu ar Seixseni
yvela Rili, rac gaqvs, e iq gaqvs, ukacravad da, darxeuli.
Tevzi ginda da ra sjobs yvirilaSi (WiaTuramde) da ZirulaSi (zestafonamde) daWeril murwas? sawuridan
axali gadmoRebuli romaa, cal mxares SemSrali cximiani wyali rom aqvs
Sesqelebulad mikrobili, maspinZeli rom ganaxebs, Wama rogor unda,
tuCs tuCze rom miadebs murwas da
mere uceb kudidan rom deiwyebs Wamas, es vanaxoT msoflios, megobrebo,
da namdvilad aRaravin idavebs erayis
navTobsa Tu iranis gazze.
axla Rvinos ar ityvi? cicqa da
colikauri gasagebia, magram ZelSavi?
oCxanuri maRlari, maisa, Rrubela,
cvivana, jora, Wangilouri, qviSxuri,
kraxuna, qisi, kapistoni, ocxanuri safere, Cemo batono, da Tundac dondRlabi iyos (germanelebi rom gvedavebian da gvedavebian). mokled, bevri
rom aRar gavagrZelo, es yvelaferi
iyo da iyo dilis rZeSi gadazelili
imeruli yvelis supic, romelmac, vaRiareb, miSvela.
quCis oficialuri gaxsna saRamos iyo, manamde zestafonSi gavla
SemomTavaza spartakam. vici me es
gavlebi, rac aris. SegaTrevs vinme
iqauri saxlSi, amogtenis ToneSi Semwvari mwvadiTa da kecze damcxvari xaWapuriT, Wuris Tavze gasmevs
Rvinos WinWiliT da, sulamoxdils

proza

60

io

Tr

ia

ar miyvars aRdgenili cixeebi, magram


ufro ar miyvars dangreuli cixeebi.
Sorapnis cixe ki Zalian kargad iyo
restavrirebuli (cnobilma restavratorma dodo WikaiZem aRadgina).
cixis irgvliv ramdenime suveniris
maRazia da Ria kafe iyo. kafes danaxva ar mesiamovna, bavSvobaSi, Cemi
cxonebuli megobari gia (gikuna) voroCenko gaiSverda xolme xels dangreuli cixisken da ityoda: manamde
macocxla, netav, Sorapnis cixeze
yavas rom davlevTo. amitom, spartakam yavis daleva rom SemomTavaza,
civi uari vuTxari da gvelnakbeniviT
gavcildi iqaurobas. gikunas gaxsenebam cud gunebaze damayena. sofelSi
Casvla misi da dedamisis, lia deidas
gamo miyvarda (lia deida, ar vici,
saidan, magram yovel wels axal-axal
zRaprebs miyveboda ise, rom brodveis
nebismier artists Surisgan muStebis
dakbena moundeboda. me mimaCnia, rom
Cem mwerlad SedgomaSi lia deidamac didi wvlili Seitana). wagviyvanda xolme me da gikunas boselSi da
Tan Zroxas wvelida da Tan zRaprebs
gviyveboda xolme. mere deda-Svili
naadrevad wavidnen amqveynidan da mec
SorapanSi iSviaTad davdivar.
oqros sawmisis Temaze gakeTebuli
ramdenime suveniri cixesTan gaxsnil
maRaziaSic viyide. turistebis bumi
iyo-meTqi, movityuebi, magram alagalag oTxi-xuTi damTvalierebeli
daxetialebda. principSi, Sorapnis
restavrirebul cixeSi sanaxavi bevri
arc araferi iyo msgavsi cixeebi
xom mxolod istoriul konteqstSi
aTasi mogonili Tu namdvili ambis gacocxlebis SemTxvevaSia saintereso.
cixis legenda ki, is-is iyo (marTalia, me miTis SeqmnaSi monawileobis
misaRebad ar damiZaxes, magram jandabas), iqmneboda. adgilobrivma gidma
gvirabi gvaCvena, romliTac cixis
mcxovreblebi alyis dros mdinaresTan Cadiodnen. msgavsi gvirabebi
bevr cixes aqvs, TiTqmis yvelas, rac
ki minaxavs da Sua saukuneebis an ma-

de

sk
PD
F

St

ud

ni risi aleqsa iqneboda alRo ucbad


rom ar aeRo yvelafrisTvis. ra gaqvT
zestafonelebs magari? Rvino? didi
bodiSi, magram niSa dakavebulia. safexburTo klubi? es wels, gaisad
aRaravis emaxsovrebiT liverpuliviT. trio? ra trio? qalaquri musikis? xumrobT? da, ra Tqma unda,
icoda, rom Sorapnis cixe unda exsenebina viRacas. am cixes ki imis garda, rom straboni axsenebs `sarapnis~
cixed, farnavaz pirvels miaweren mis
agebas da oTar WilaZes Tavis romanSi ramdenime gverdi aqvs miZRvnili,
qveynis mTavari legenda ukavSirdeboda argonavtebis miTs vgulisxmob.
ratomac ara, xo? ar aris dadasturebuli? bevri rame araa dadasturebuli, `SefuTvisTvis~ ki mSvenieri
brenduli produqti iyo.
da is weli `oqros sawmisis~ wlad
gamocxadda. daiwera bevri wigni,
musika argonavtebze. gadaiRes ori
cudi da erTi kargi filmi medeaze.
moiwvies saerTaSoriso eqspertebi
da daiwyes uTavbolo Txra da Txra
aqeT xomlis mTisa da iqiT Sorapnis
borcvebisa (iq, samwuxarod, naxmari
elementebis meti araferi upovniaT).
moZebnes yvela is adamiani, vinc tim
severini cocxlad naxa, xeli CamoarTva Tu deda agina. moatares mTeli qveyana, televiziebi. iyo mTeli
Souebi da qviTini, turistebisTvis
`oqros sawmisi~ miTis cxvirSi Setena, maisurebis beWdva da gogoebisTvis medeas darqmeva da, sabolood,
wlisTavze, coli rom niSans mogcems
raRac gainZrao da rom SeSfoTdebi sixaruliT, egre misca niSani qalaqs pirvelma investorma, yofili
`feros~ teritoriaze uzarmazari
fazlebis qarxana rom gaxsna. da ras
awarmoebdnen am qarxanaSi `oqros
sawmisis~ miTze agebul istoriebs
(axla am fazlebis SeZena nebismier
dros SeiZleba amazonze. mitanis savaraudo dro 17-23 samuSao dRea da
sul raRac 6.99 dolari Rirs).
Sorapnis cixe aRdgenili iyo. me

61

guram megreliSvili

io

Tr

ia

nu gadamayoleb am Rvinis ambavso,


gacxarda. mgoni, marTla ewyina da
egreve movkete.
zestafonis gamgeobaSi cota Relavdnen. xelisuflebas Zalian ar
moswons xolme transparantebi, Tundac iseTi suleluri rameebi eweros
zed, rac im dRes ewera.
magaliTad: `akun = borot adamians,~ `Seicvale metsaxeli ganudeq
eSmaksa!~, `Zirs fsevdonimebi. fsevdonimobam dagvRupa. gaixseneT lenini!,~
`We are aganst Jiapon Expansion!~ da sxva.
spartaka gvamSvidebda, yvelaferi
kargad Caivlis, imerlebis plastikurobis ambavi xom iciT, diplomatiurad ise mougvareben amaT, gaxsnisas

de

sk
PD
F

St

ud

namdeli citadelia. gvirabSi Casvla


magrad mezareboda, mere ra, Tu yveliani supi gaqvs kacs naWami, nabaxusevze zedmeti moZraobebi mainc arasasurvelia, magram, spartaka iseTi
gulanTebuli iyo, xaTri ar gavutexe
da ociode metri Cavedi kibiT. gvirabi terasebad iyo dayofili. TiTo terasaze mcire oTaxebiviT sacavebi iyo
mowyobili, rogorc Cans, aq iaraRs,
sursaTs an tansacmels inaxavdnen.
Tavbru damexva, marTla damexva da
bodiSis moxdiT isev zeviT amovedi.
istoria kargia, magram kargia, sanam
janmrTelobas ar avnebs.
kidev sami saaTi iyo quCis gaxsnamde
darCenili, roca spartakas gamgeobidan daureka axlobelma. saxe ise
Seecvala, mivxvdi,
raRac ar iyo kargad, da TviTonve
miTxra, ramdenimekaciani
radikalurad ganwyobil
morwmuneTa
jgufia Camosuli
da quCis gaxsnis
dros
transparantebis
gaSlas
apirebso.
romeli gandi akunini
myavda, morwmuneTa jgufs misi
saxelobis
quCis
gaxsna eprotestebina, magram jandabas, Tavisufali
qveyanaa, visac ra
unda, is iyviros,
mTavaria, ori wlis
winandeliviT yovlad gaugebar kvercxebis wvimaSi ar movmxvdariyaviT da
transparantebs ki aitanda kaci.
ar daezaraT Tbilisidan amis
gamo Camosvla? mxrebi aiCeCa spartakam me kidev gabrazebulma Caviburtyune: Seni Rvino unda dagvelevinebina, yvelaferi Caivlida mSvidad!

yvelaze mquxare taSs egeni daukraveno.


taSi ara, magram bevri marTla ar
uyviriaT. Tan imeruli wvima wamovida. ai, arc Zalian TqeSi, xuloSi rom
icis, da arc Zalian JuJuna, samegreloSi rom wamoasvelebs xolme. arc
iseTi uJmuri, kaxeTSi rom dauSebs
da mwvads mogandomebs, da arc iseTi

proza

62

io

Tr

ia

imerulad dagvpatiJa `mter-moyvare,~ gamvlel-gamomvleli, didi da


patara. sufra gaiSala iseTi, Razas
seqtoris konfliqti gadawydeboda,
mowinaaRmdege mxareebi rom dagvesva
magidasTan. Rvinoc kargi iyo, marTla kargi. sadRac meSvide Wiqaze
akuninma, erTi gaciebis dedaco, da
gaixada, maisuri ecva warweriT `
,~ transparantebianma xalxma
iseTi loSnes da kocnes stumari, xelidan Zlivs gamovwiwkneT. Cveno yvelani qarTvelebi varT da Zmebi varTo, akunini iqnebi Tu Smakunini, mainc
qarTveli rCebi da, vinc Senze cudi
Tqva, imisi ase da iseo da, mokled,
kreba kargad gaerTo.
grigori diliT isev seriozuli
gaxda. rZeSi moxarSuli yvelis supze
da sxva siameebze uari Tqva, oficialurad dagvemSvidoba da quTaisis aeroportiT moskovSi gafrinda.
Cven ki SegvrCa akunin-CxartiSvilis quCa, romelsac saxelis adgilas
inicialebi ar aqvs dRemde.

St

ud

xanmokle, xevsureTSi rom gaglumpavs


da mere agaSrobs. saSualo, dinji
wvima wamovida gaxsnamde ori saaTiT
adre. transparantebze garkveviT rac
ewera, imis garCevac gaWirda, araTu
damaxinjebuli inglisuriT dawerilis. akunini manqanidan ar gadmosula gaciebuli var da filtvebis
anTebas ver gadavitano. fanjara ki
hqonda Camoweuli, sanam gamgebeli
sityviT gamodioda da saxeze wurwuriT Camosdioda wyali. me qolgis
qveS videqi, ra menaRvleboda. xalxi
ar movida bevri, rogorc aseT dros
xdeba, interesi ar iyo, mTavaria, gaSuqda da qaTmebiviT abuzuli xalxi
ekranze did raodenobad gamoCnda.
Tbilisidan Camosul gamprotesteblebsac xalisi aRar hqondaT arafris. Jurnalistis kiTxvasac uxalisod upasuxes, albaT, fiqrobdnen
gaxsnis ceremonialze gaSlil sufras
mainc ar gamovrCeTo. zogadi frazebi
Tqves da eg iyo.
gaxsna damTavrda da gamgebelma

sk
PD
F

moRalate qmrebisa da alesili xmlebisa

de

Cemi meuRlis babuis, ramaz yuraSvilis zarma gamaRviZa. ver gaverkvie,


ra dro iyo. rogorc wesi, am bolo
dros axal CaZinebuls maleve meRviZeba da dilamde ver viZineb xolme,
mze amoiwvereba Tu ara, isev meZineba da es aris is ramdenimesaaTiani
dasveneba, rac Cems tvins realurad
aqvs bolo sami welia.
saaTze daxedva verc movaswari.
adrenalinma ucbad gamomafxizla.
moulodnel zars xom xSirad es
efeqti aqvs maincdamainc cudze
iwyeb fiqrs da geSinia. sanam pasuxs
gavcemdi, gverdiT mwol col-Svils
gadavxede da vupasuxe. xevsureTidan mirekavda. ramazma xatovnad
icis xolme raRacebis Tqma kargi
endokrinologi rom ar yofiliyo,
mSvenieri mxatvari, iqneb, mweralic

iqneboda, radgan sxvadasxva sivrcis,


ambebisa da adamianebis dakavSireba
ostaturad lamazad Cvevia. axlac ise
ostaturad aRwera sastumros veranda, Turqi mecnieris gakvirvebuli
Tvalebi da mze, romelic amodis Tu
Cadis Zneli gasarkveviao, rom sruliad cxadad warmovidgine riJraJi
mucosWalaSi.
magram ramazi, ra Tqma unda, peizaJebis aRwerisTvis ar mirekavda
xval diliT sidneiSi saerTaSoriso konferenciaze unda viyo da Seni
daxmareba mWirdebao. mucosWalis miniaeroportidan, jer kidev 90-ianebSi gamoSvebuli ramdenime vertmfreni da ori mcire zomis TviTmfrinavi
rom dafrinavda, TbilisSi apirebda
gadmofrenas, iqidan ki avstraliaSi.
Cem `Evoque~-s sastumros sadgomze

guram megreliSvili

63

io

Tr

ia

rom ecvaT, xevsureTSi, mecxvareebze


narinjisferi Suqisamreklis danaxva
cota sasacilo iyo.
barisaxoSi turistebi SemogvierTdnen. adgilobrivi biWi axldaT
da Tavisi mxaris istorias, albaT,
meramdened yveboda. uneburad avtobusis ekrans avxede da gavbrazdi
me da Cemma megobrebma sami weli vibrZoleT imisTvis, rom turistuli
regionebisken mimaval avtobusebSi
ekranebi daemontaJebinaT, sadac mxaris RirsSesaniSnaobebis sareklamo
rgoli itrialebda. mZRoli ki, arxeinad rom ijda saWesTan, arc fiqrobda
rgolis gaSvebas.
cxviris Cayofas ver gadaveCvie,
Tu rame usamarTloba mgonia, sanam ar
gavarkvev, ver veSvebi xolme, axlac
avdeqi da CurCuliT, magram mainc mivuTiTe mZRols. agdebiT amomxeda da
zantad CarTo ekrani. aseTebs Tu ar
miuTiTe, avtobusSi moweven kidec,
gavifiqre Tavis dasamSvideblad da
CamTvlima.
SatilTan gameRviZa. avtobusi xidTan idga da xalxi wyalSi gadavardnil
manqanas uyurebda. rogorc Cans,
mZRoli swrafad modioda, damcav jebirs ki acda, magram xidsac acda da
pirdapir wyalSi gadavarda. mZRols
pledi hqonda Semoxveuli da uazro
saxiT ikriWeboda. `ra genaRvleba,
dazRveuli geyoleba!~ Caiburtyuna
Cveni avtobusis mZRolma, Cavida da
iqve, karTanve moukida sigarets.
Satilis cixe iseTive iyo, rogorc aTi wlis winaT vnaxe da iseTive, rogorc aTasi wlis winaT. gvian
gazafxulze SeRebili TvalebiviT
amonaTebuli iyo saerTo sivrcidan,
Sua Semodgomaze ki Tvalis swrafi
gadavlebiT kldis qvis tonSi gadawyvetili cixe SeiZleba verc SeamCnio. albaT, Sua saukuneebSi rom
bombdamSenebi yofiliyo, Satili dangrevas gadaurCeboda, radgan TiTqmis
warmoudgenelia, simaRlidan cixe
kldis masivisgan gaarCio.
mas mere, rac Satili iuneskos mso-

de

sk
PD
F

St

ud

davtoveb da dedaqalaqSi Caiyvaneo.


mucoSi pirvelad studentobisas,
2002 wels viyavi. Tsu-is biologiis fakultetis studentebma nino
goginaSvilma, xaTuna makalaTiam da
sxvebma xevsureTisTvis saqvelmoqmedo `gasvla~ dagegmes. avagroveT tansacmeli, wignebi, sakvebi da artodSi
samxidiani `uraliT~ Zlivs CavaRwieT.
visac fiqalis qvaze manqaniT uvlia,
ki icis, rom, Tu wili ar gaqvs meoradi saburavebis maRaziaSi, iafad ver
gamoxval. axla xevsureTSi gvirabebiT iseTi gza midioda, Tovli ki ara,
armagedoni rom dawyebuliyo, minikuperiT oTx saaTSi mSvidad Caxvidodi
SatilSi yavis dasalevad, sigaretis
mosawevad da biznessiaxleebis wasakiTxad.
qeTi gavaRviZe, wavideT, bavSvebic
sufTa haers Caylapaven-meTqi da TviTonac mivxvdi, uazro idea iyo. aqedan manqaniT ver wavidodiT, nasicxari bavSvebis avtobusiT wayvana ki
mTlad jansaRi azri ar iyo. facafuciT Cacmas ver gadaveCvie, albaT,
verc gadaveCvevi. mgoni, mezoblebmac
ki gaiRviZes. colma xevsuruli
qarxnis yveli, bavSvebma saTamaSoebi
damavales da avtovagzlidan zustad
ormoc wuTSi gavediT.
Jinvali standartulad lamazad
gamoiyureboda. rogorc kargi qali
yovelTvis lamazia, axalgaRviZebulzec da sruliad uZinaric, Jinvalic
weliwadis yvela dros yvela mxridan
moxdenilia, magram, rogorc yvela
xelovnur wyalsacavs, masac raRac
aqvs iseTi, rac misdami siyvaruls ki
ara, vnebas giCens.
TeTri da Savi aragvis gasayarTan
gaCereba mogviwia. didi cxvris fara
mdinaresaviT kveTda gzas. mecxvareebs usafrTxoebis formebi ecvaT
da gamecina, yvelaferi gadametebuli xom Cven viciT. aseTi ram mxolod
evropis nawilSi menaxa, gzaze gadasvlisas maswavlebels da bavSvebs
usafrTxoebis formebi Suqamrekli,
Wyetela narinjis an balaxisferi

proza

64

io

Tr

ia

ara, manqaniT mogzaurobas bevrad


mirCevnia matarebeli. adre miTxra
erTma aramkiTxe fsiqologma, Tavs
ufro usafrTxod grZnob relsebzeo,
SeiZleba marTalicaa, magram me ufro
sxva mizezi mgonia matarebelSi
Tavbru ar mexveva kiTxvisas da SemiZlia moZraobis sawinaaRmdegodac
davjde. xevsureTSi matarebeli ar
iyo, arc yofila da, albaT, arc iqneba. amitom vijeqi (marTalia, komfortuli, magram mainc) avtobusis mexuTe rigis A5 (fanjarasTan) skamTan da
velodebodi, rodis daviZvrebodiT.
oci wuTis mere daviZariT. Satils
rom gacdebi, maleve patara dasaxlebasaviTaa, axalSenia. aq SarSan ori
qarxana aaSenes da muSebisTvis aTamde
koteji CaudgamT. Taflis gadamamuSavebeli qarxana `roSkioni~ imave adamians ekuTvnis, vinc roSkaSi
pirveli orvarskvlaviani sastumro
gaxsna. samwuxarod, Tavad sastumro
ar minaxavs, roSkaSi bolo sastumro
rac vnaxe, SoTa wiklauris saojaxo
tipis hosteli iyo. axali sastumros
gaxsnas didi vnebaTa Relva mohyva.
adgilobrivebi da mitmasnili arasamTavroboebi aprotestebdnen ariqa,
tradiciebs gvarTmeven, qarTvelobas
gvarTmeven, gvryvnian, gvaubedurebeno. mere, rogorc xSirad xdeba xolme, procesi mainc Tavisi gziT wavida,
roSka ki ar daicala, rogorc uwinaswarmetyvelebdnen, xuTi ojaxiT
gaizarda, Taflis qarxanac aSenda da
axla kavkasiis yvelaze didi importiori `roSkionis~ qseli iyo.
meore qarxanas qarxanas verc
daarqmevdi, ufro mcire saamqro
iyo. is adgilobrivma qalma, eliso jalabaurma gaxsna. wlebis winaT,
erTma arasamTavrobo organizacia
`momavlis sofelma~ sxvadasxva soflebSi trening-seminarebis mTeli
cikli Caatara Seiswavles regionebis samrewvelo da sameurneo potenciali da adgilobrivebs ramdenime
idea miawodes. mgoni didi aRtaceba am ambavs arc gamouwvevia, Tu ar

de

sk
PD
F

St

ud

flio memkvidreobis sacdeli siidan


mTavar siaSi gadaitanes, turistulma
nakadma mkveTrad imata. adgilobrivebmac cota amoisunTqes, gzebma da
infrastruqturis swrafma ganviTarebam yvelaferi Secvala. Seicvala
adgilobrivi mosaxleobis ricxovnobac. Tu adre SatilSic ki mudmivi
mcxovreblebis ricxvi orniSnas ar
aRemateboda, axla marto SatilSi
2455 adamiani cxovrobda. mamaCemma
icis xolme Tqma, adre sadac liandagi Sedioda, civilizaciac Sedioda,
axla liandagi internetma Secvalao.
interneti bolo siame iyo, rac Satilma mTavrobisgan saCuqrad miiRo,
mas mere yvelaferi swrafad da bunebrivad viTardeboda.
adgilobrivebSi mniSvnelovani xasiaTobrivi cvlileba ar momxdara.
stumarTmoyvareoba isev icodnen,
simTvraleSi Cxubi isev uyvardaT,
oRond zomierad. isev ucnauri ekleqtizmiT ecvaT katerfilaris
Ceqmis SigniT xevsuruli winda, tanze rusuli buSlata da irlandiuri Tbili qudi Tavze. adgilobrivma
tradiciebma yoveldRiuri sivrcidan
samuzeumo sivrceSi gadainacvles,
Tumca cxvris dakvlis tradicias
mTavrobamac ki veraferi mouxerxa.
samagierod, romeliRac Wkvianma kanonmdebelma swori regulacia dauwesa da erT dros ZirZveli xevsuruli
tradiciebi saerTo sadResaswaulo,
sakarnavalo samosSi gaaxvies. aRadgines Zveli xevsuruli keWnaoba da
weliwadis im dRes, roca adgilobrivebi aTengenobas aRniSnavdnen (qristianuli wesiT es aRdgomidan 98-e
dRes xdeboda, magram mere saxalxo
tradiciam es dRe ivlisis bolo SabaTs daamTxvia), didi Teatralizebuli Sou idgmeboda, sadac yvela
xevsuruli tradicia (matylis CeCviT
dawyebuli da ficvercxliT damTavrebuli) iyo gacocxlebuli.
ar miyvars avtobusiT mgzavroba. is ki ara, rom sazogadoebriv
transports veridebi Cemi coliviT,

65

guram megreliSvili

io

Tr

ia

albaT, ramdenimedRian dasvenebas moviwyobdiT. guli damwyda, aqauroba


male rom unda dametovebina, magram
ras vizamdi rac iyo eg iyo.
sastumros SesasvlelTan xevsuri
mebrZolis fituli idga. qveS Zalian
wvrilad ewera avtoris saxeli `xaTuna giguaSvili~. ar vicodi, es mxatvari fitulebsac Tu akeTebda. saxlSi
misi ori namuSevari ki mqonda imis
imedad, rom odesme Cemi romelime
STamomavali Zalian Zvirad gayidda.
principSi, es damokidebuleba vinmes
snobizmad moeCveneba, magram, rogorc
erTma Wkvianma kacma Tqva, mxatvrobaSi egrea: garkveuli jgufi Tu gadawyvets mxatvari cnobili gaxados,
saamisod daxarjavs fuls, energias
da sxva adamianur resurssac, aucileblad gaxdis popularuls da mere
Tavis droze Cadebul groSebs aTasmagad amoiRebs ukan.
sanam me fitulze daweril saxels
da gvars vkiTxulobdi, iqve mdgomi
meloti, dabali kaci Tvals ar maSorebda. rasakvirvelia, qaliviT kargi periferiuli xedva namdvilad ar
maqvs, magram mTeli sami wuTi rom
suleliviT miyurebs viRac, amas ki
aucileblad vxvdebi. is-is iyo, Semovtrialdi, rom uxeSad meTqva rame,
sigareti iqve gadaagdo, xelebi gaSala da, zemxao, damiyvira.
am metsaxels mxolod Zalian Sinaurebi meZaxian an isini, vinc didi xania
micnobs. es Zalian Sinaurs ar hgavda,
saxec ar mecno, sanam axlos ar movida da bliniviT saxe zed cxvirTan ar
momitana.
`levan, Se trako!~ gamecina mis
danaxvaze, Cemi Zveli mezobeli iyo,
`iaRoveli levana,~ rogorc mas veZaxdiT xolme, levan grigoriani.
bavSvobaSi didi dartymuli vinme iyo,
xan satanisti iyo, xan aTeisti, xan
raselisti, sinamdvileSi ki RmerTs
eZebda, aseTi adamianebi RmerTis
ZebnaSi aTas rames mied-moedebian
xolme, magram, sadac arian, gulmxurvaled ibrZvian im frontze. marTla

de

sk
PD
F

St

ud

CavTvliT aTiode sofelSi sasaTbure


warmoebis wamowyebas, fSavSi sami sakalmaxis gakeTebas, kaxeTSi CurCxelis sami mcire sawarmos gaxsnas da
a.S. xevsureTSi yvelis miniqarxnebis gaxsnaze fiqrobdnen, magram bazari sakmaod aTvisebuli aRmoCnda
axali brendis Sesasvlelad, amitom
mosaxleobis didi nawili isev turizmSi CaerTo. eliso axalgazrda
qvrivi qali iyo. pirvelad satelevizio siuJetSi vnaxe. etyoboda, rom
cxovrebam saocrad mobilizebuli
da organizebuli gaxada. mkacri saxis nakvTebi, odnav daxrili Tvalis
forma da Txeli tuCebi hqonda. maSin
iqneboda, ase, 33-34 wlis. iqneb, ufro
patarac (mTis qalebi adre berdebian
SedarebiT mZime cxovrebiseuli pirobebis gamo), ori mcirewlovani biWi
hyavda da Tavis momaval gegmebze laparakobda. am qalma xevsureTSi, SatilTan axlos xelnakeTi danebis
mcire saamqro gaxsna, romelic amazon-ze da ebay-ze iaponuri warmoebis
firmebs arafriT Camouvardeboda. es
iyo brenduli, tradiciuli qarTuli
Weduri danebi, xmlebi da sxva sabrZolo iaraRi, romlis fasebi, rbilad
rom vTqvaT, saSualo Semosavlis adamianisTvis xelmisawvdomi ar iyo.
`ukana gzaze Sevivli da Sou rums
vnaxav,~ gadavwyvite da sastumrosTan axlos gaCerebaze Camovxti.
mZRolma karebi ise swrafad momiketa, mivxvdi, weRandeli SeniSvna isev
ar hqonda monelebuli.
sastumro Sua saukuneebis citadelisa da Tanemedrove dizainis saocari sinTezi iyo. mivxvdi, ratomac
etaneboda aqaurobas yvela, visac ar
ezareboda mcire seminaris, Sexvedrisa Tu konferenciis Catareba. ramazic swored endokrinologebis saerTaSoriso konferenciaze iyo Camosuli.
`amxela gzaze dilauTenia wamosvla Rirda!~ gavifiqre, roca qvis,
xis da minis saocar Sexamebas qvevidan
Sevxede. col-Svili rom wamomeyvana,

proza

66

io

Tr

ia

davlioTo.
xelebi gavasavsave, manqaniT viyavi
wasasvleli, darCeniT ki dagelodebi, sufTa haers Cavylapav, aqaurobas
davaTvaliereb-meTqi.
administratori tarantinos filmidan gamoqceuls hgavda. sxarti

de

sk
PD
F

St

ud

gamixarda misi danaxva, kai vinme iyo,


cota zedmetad somxofili, ai, vefxistyaosani rom somxis dawerilia da
megrelebi rom somxebi iyvnen adre,
egeTi, magram mere dawynarda. erTi
xanoba cota gaubera kidec, fsiqiatriulSi iwva ori kvira da sami dRe
ijda gldanis cixeSi, magram romeli
ar vuberavT?
`aq ra ginda, bijo?~ vkiTxe sixaruliT da ormagad gamixarda Tu
TbilisSi dabrunebas CemTan erTad
gadawyvetda, marto mainc aRar vimgzavrebdi.
rogorc aRmoCnda, aq `yofilTa~
wres marTavda. eseni, yofili narkomanebi, bozebi, seqtantebi, loTebi da ubralod iseTi xalxi ikribebodnen, raRacidan Tavis daRweva rom
moaxerxes erTxel da im mZRnerSi meored dabruneba rom aRarafris didebiT aRar surdaT. sul momwonda es
amerikuli biheivioristuli skolis
midgoma adamianis aRzrdisa, sakuTari
gamocdilebis gaziarebisa da sajaro
aRsarebisa. ar vici, sinamdvileSi rogor muSaobs aseTi wreebi, magram is
ki naRdia, rom kinoSi es yvelaferi
magrad Cans.
ena aRar ebmoda, gamarTuli qarTuliT ki isedac sul laparakobda.
marTla gamixarda, rom davinaxe, da
kidev erTxel gadavexvie.
`Tma ra uyavi, biWo!~ mxarze davartyi xeli.
`xo ici kavkasielebis ambavi, zedmetad aRgznebuli xalxi varT,

axalgazrdobaSi momatebul endrogenebs kargad ver vxarjavT da


vmelotdebiT.~ egreve amixsna racionaluri midgomiT.
`ha, rogoria xevsureTi?~ vkiTxe
da eSmakurad mokuma lurji Tvalebi
`nu, mTlad vanaZoriviT veraa, magram, wava ra!~
didi maimuni vinme ki iyo.
Sexvedra mewyeba, ar waxvideo, Zalian mTxova. saaT-naxevarSi gamoval
da, kai arayi rom maqvs nomerSi, is

moZraobebi hqonda da cota ver iyo


Tavis matorze. piradobis mowmoba gamomarTva da skanerze Seamowma. mere
karga ori wuTi daJinebiT makvirdeboda, ai, sabaJo gamSvebze rom ician
aeroportebSi, ise, piradoba damibruna da, gasaRebs roca mawvdida,
samjer gamimeora `frTxilad iareT,

guram megreliSvili

67
gudauris sastumroSi atexili Cxubi monagoni iqneboda, mere midi da
umtkice Senianebs, rom CxubisTavi Sen
ara xar.
verandaze yavis dasalevad gavedi. gemrieli yava hqondaT da xevsuruli TafliT gakeTebuli kruasanebic momitanes. sxvisi
ar vici da, me yvelaze
metad swored xevsuruli Tafli miyvars.
SemiZlia imdeni vWamo,
sanam Tavbrusxveva ar
damewyeba da saswrafos
ar gamouZaxeben. germanuli sialaliT motanili kruasanebi ucbadve
gadavsansle da mucos
WalaSi gavedi.
mucos Walas es saxeli SemorCa, Torem Walidan aq imdenive darCa, ramdenic Tbilisidan
Tbilisi. sastumroebi,
mcire aeroporti, supermarketebi da, rac
mTavaria,
ZaRlebis
rbolis cnobili moedani, Tanamedrove mucos Wala swored aseTi
iyo. moedani daketili
iyo, darajma miTxra
or kviraSi, sezonis
srul gaxsnasTan erTad
Cvenc vixsnebiTo. es
erTaderTi adgili iyo
saqarTveloSi,
sadac
bukmekerebTan
fulis
dadeba SeeZlo adamians.
jandaris cnobili memorandumis Semdeg, roca
saqarTvelos mTel teritoriaze azartuli TamaSebi aikrZala da jandaris tbis irgvliv axali qalaqi `oqros tafobi~ gaSenda,
sadac yvela yomarbazs, amZuvnebul
qalsa Tu kacs, wagebisa da msubuqi
(aralegalurad nakleb msubuqic) narkotikis moyvarulT sixaruliT elodebodnen. gamonaklisi `mucos Wala~

de

sk
PD
F

St

ud

io

Tr

ia

icodeT! gasagebia? frTxilad! es


xevsureTia, mixveul-moxveuli gzebia, aqaoda, didi bodiSi da evouqze
vzivaro, nu miadgamT, gaigeT?~
xma ar gamicia, cudi gamocdileba
maqvs daCoCebulebTan urTierTobaSi,
is ki gamkvirvebia, oTxvarskvlavian

sastumroSi aseT kadrs ratom iyvanen


resefSenSi, magram eg araferi, ganvviTardebiT cota da yvelaferi dalagdeba.
sastumros daTvaliereba gadavifiqre levans rom vnaxavdi, meTqi,
mere. am mimRebis kacis Tavi ar mqonda, kidev rames ityoda, albaT, da

proza

68

io

Tr

ia

qalebi latentur geebs, fsiqopatebs


da impotenciis bilikebze Semdgar
sakuTari asoTi dakompleqsebul kacebs moswonT. Tumca yvelas Tavisi
kompleqsi da fsiqopatia gvalaparakebs, esec cxadia. gogoebs ana da ana
erqvaT (sad moZebna amanac ori erTi
saxelis gogo), rac Zalian mosaxerxebeli gamodga, radgan me saxelebis
damaxsovreba miWirs, oris gansakuTrebulad. Tan sakmarisi iyo, erTxel
meTqva ana, rom orive ixedeboda. Zaan
ki gamimarTla.
levanma barSi Sesvlamde gamafrTxila, im gamxdars xeli ar daado,
Cemi sakbiloao, me meorec SenTvis
memeteba-meTqi, Tavazianad davTme.
mas mere, rac coli moviyvane, beris
nebisyofiT vinarCunebdi sulier da
fizikur erTgulebas. gana rame, vin
ras gaigebda, magram principi xom
principia da mokled, arc viski damilevia da arc kaxuri WaWa pitnisa da
limnis nayeniT. darCena ki mainc momiwia, aqeTuri, iqiTuri, lai-lai, Smailai da SemovrCi. Tan im darexvili
resefSenistis
wyevla-krulvasaviT
dadevnebuli Segoneba ar masvenebda,
frTxilad iareo, rom gadamekida
da SemovrCi. Tavisufali nomrebi ki
hqondaT, magram levanma, or adgilianSi var da CemTan darCio. mere
TviTon ori anas nomerSi gaZvra da
damtova marto.
aseT dros me Tavis dazRvevis da
damSvidebis ambavSi col-SvilTan
vrekav xolme, rom sindiss Sevaxseno raRacebi. arc Svilebi damelaparaknen (multfilms vuyurebTo), arc
coli (mtvers vwmend avejzeo). hoda,
meTqi, daviZineb, ra, adre, rac adre
daiZineb kaci, miT advilia yvelaferi, gansakuTrebiT mTaSi.
wylis gadavlebas ramdeni unda
gana da nomerSi ana ar damxvda televizorTan mokalaTebuli? meTqi, levan, Seni ase da ise, ar amcda patarZaliviT asacdeni. nu, kai, racaa egaa.
putkuna anas piri da tvini Zalian
patara hqonda. momiyva yvela saoja-

de

sk
PD
F

St

ud

iyo. saxelmwifom, qarTuli tradiciebidan gamomdinare, cxenebis doRs


azartuli TamaSebis statusi mouxsna
da male pirvelive gaxsnil `sajinibos~ ZaRlebis rbolis oficialuri
moedanic mohyva.
daaxloebiT saaT-naxevari vixetiale. kai gvarianad ki momSivda da
momwyurda kidec. supermarket `CargalSi~ Seviare, limonaTi da Sokoladi viyide. roca ki limonaTs (Tundac
iseT naturalurs, rogoric `Cargalia~) da Sokolads veparebi xolme, sul Cemi colis babua maxsendeba. albaT, eva ar fiqrobda imdens
RmerTze cnobili vaSlis moglejis
win, rogorc me vfiqrob xolme ramaz
yuraSvilze, roca tkbileulis Wamas
an dalevas vapireb. maxsendeba xolme yvela is statistika, rac diabetis
avismomaswavebel zrdaze metyvelebs,
aseT dros koka kolas xom zedac ar
vuyureb (isedac ar mexateba gulze
es amerikuli nagavi) da kai naturalur Saqarze gakeTebuli `Cargalic~
yelze madgeba.
sastumroSi iseT dros davbrundi,
ndobis jgufis (Tu rac erqvaT) wevrebi darbazidan gamodiodnen. levanma daminaxa da xeli amiwia. mivedi
da ramdenime Tavisnair darexvilTan
warmadgina, eso didi poetiao (riT
ver arCevs es xalxi dRemde mwerals
da poets erTmaneTisgan, verafriT
gamigia), bevri premiis da fulis patronio (isemc ase da ise nu, kai,
egonos). erTi wvercancara kaci da
ori gogo axlda. gogoebi klasikuri nevrotikebi iyvnen, Cemi odesRac
miRebuli fsiqologiuri ganaTleba amis garkvevaSi ucbad damexmara.
erTi iseTi gamxdari iyo, asfilaqsiuri Soki wami-wamze unda damarTnoda,
meore, ar vici, imis fonze Tu sinamdvileSic, ufro fumfula iyo, sadad ecva da aWarul sigaret `mwvanes~
nervulad sresda TiTebiT.
arCevanze Tu midgeboda saqme, am
ukanasknels avirCevdi, albaT. zogadad, mimaCnia, rom zedmetad gamxdari

guram megreliSvili

69

io

Tr

ia

rom diliT uTenia daurekos, SeiZleba zugdididan yaraRajSi manqanis wamosayvanad wavides da kidev lanZRav?
eg xarT daunaxavebi da umadurebi,
ega xarT qalebi, meTqi.
jer morTo gauTavebeli bRavili, mere sicili daiwyo da mere ar
gauqana sruliad udanaSaulo televizors jer saferfle da mere viskis
gauxsneli boTli?
erTi guguam uRalata samSoblos
da meore me cols. dilamde gamomZieblis oTaxSi viyuryute, axsnaganmartebis dawera momiwia, rom qalze Zalis xmarebas ar vapirebdi. arc
me da arc anas ambis gaxmaureba ar
gvawyobda, Torem iseTi gabrazebuli
iyo, SeiZleba qmris javri mTlianad
Cemze eyara.
diliT uTenia davbrundi TbilisSi, naWedi danebis saamqroc damaviwyda da xevsureTSi wasvlis mizezic.
mTeli gza im Tarsi resefSenistis
xma Camesmoda: `nela iare, aqaoda,
evouqSi vzivaro, nu miadgamT, gaigeT?~ meTqi, avdgebi da mivadgam, rogorc irakli Carkviani adga da miadga. ra mabrazebda, mec ar vici, mara,
ro brazob da Zaan ro brazob, egre
viyavi.
saxlSi misuls kidev coli damxvda
mJave saxiT. `daisvene, ara?~ miTxra.
davisvene, xo, davisvene!

de

sk
PD
F

St

ud

xo saidumlo mazlis coli xaTunaTi dawyebuli (vinc qmarTan erTad


SveicariaSi cxovrobda da Turme
ocdaeqvsive kantonSi sayvareli hyolia) dedamTilis sayvarlis, nugzaras
CaTvliT. meo, miTxra, roca qvedabolos ixdida, ar ifiqro an qmari ar
miyvardes, an bozi viyoo, es Cemi qaluri protestia Cveni patriarqaluri sazogadoebis, Cemi stereotipebiT
daxunZluli ojaxisa da zogadad,
mouwesrigebeli samyaros mimarTo.
meTqi, rac ari, eg ari. Caval Tu
ara TbilisSi, yvelafers cols movuyvebi. simbolurad viCxubebT da
dagvaviwydeba momxdari. axla mTavari
iyo, am ruseTiviT uzarmazari teritoriisTvis oqros urdosaviT gadamevlo da napoleoniviT Sua gzaSi ar
Semercxvina Tavi.
piri ar gaaCera, qmars midga da
lanZRva dauwyo. ego, sanam me aq reabilitaciis kursebs gavdivar, rom
smas Tavi davaneboo (arada qveviT
barSi xuTi Wiqa viski marto me davuTvale), daZrwis ruseTsa da ukrainaSi, qals ar tovebs mourTvelad
(iman bevrad uxeSad Tqva) da maiZulebs Tavze xeli sruliad aviRovo.
qaluri solidaroba kia saqveynod
cnobili, magram arc kacebi vaklebT
xandaxan, movaRe piri da misi qmris
dacva ar daviwye? meTqi, Sen aseTo da
iseTo, kaci dadis, wvalobs, Sromobs,
rom araferi mogakloT, babuaSenma

70

dialogi

andro buaCiZe zurab xasaia

ia

saubari saWirboroto Temaze

ud

io

Tr

rogorc Cveni Jurnalis mkiTxvels axsovs, wina nomerSi Tanamedrove qarTul literaturaSi arsebuli viTarebis Taobaze vesaubreT literaturaTmcodne zaza SaTiriSvils, sadac dRevandeloba SevadareT XX saukunis 10-ian da
20-iani wlebSi mimdinare kulturul procesebs. axla imave
kiTxviT mivmarTeT filosofiis mecnierebaTa doqtors,
profesors, uaRresad saintereso literaturul-filosofiuri eseebis krebulis, `Tavisuflebis dramis~, avtors,
zurab xasaias.
literaturaSi.
imaves ver vityviT gasuli saukunis miwurulze, 90-ian wlebsa da momdevno periodze, Tundac dRevandel
dReze. daemxo sabWoTa imperia, literatura ganTavisuflda cenzurisagan, moxda epoqaluri Zvrebi, dagrovda uamravi masala sawuxari, safiqrali, sakeTebeli. xelaxlaa gasaazrebeli yvela is problema, romelic
fundamenturia CvenTvis, qarTvelebisTvis vin varT, saidan movdivarT,
saiT mivdivrT? xom ar davkargeT saukuneebis wiaRSi gamotarebuli Cveni namdvili saxe? es SekiTxvebi iseve
bunebrivad ibadeba dRes, rogorc XX
saukunis 10 -ian da 20 ian wlebSi
ibadeboda, magram maSin Tu pasuxisgamcemi arsebobda, axla sruli dumilia gamefebuli. mwerloba, Cveni eris
mTavari zneobrivi sayrdeni, fundamentur sakiTxebze fiqrs Tavs aridebs, formaluri CxirkedelaobiT,
wvrilTemianobiT an TavSesaqcevi is-

de

sk
PD
F

St

a. b. XX saukunis pirveli ocdaaTwleuli kulturuli aRzevebis xana


iyo evropasa da ruseTSi. rusebma am
epoqas `vercxlis saukune~ uwodes. es
iyo literaturuli da religiur-filosofiuri azris warmoCenis dro.
igive moxda saqarTveloSic literaturis, xelovnebis, sibrZnismetyvelebis sferoSi. es epoqa kataklizmebis niSniT iyo aRbeWdili. samwliani
Tavisufleba 1921wels ruseTis mier
saqarTvelos aneqsiiT dasrulda. daiwyo represiebi, Tumca kulturuli
aRzevebis epoqa ar Sewyvetila, 1930
wlamde grZeldeboda. am wlebSi Jurnal `mnaTobis~ furclebze gamoqveynda mixeil javaxiSvilis `jayos xiznebi~, konstantine gamsaxurdias `dionisos Rimili~, grigol robaqiZis
`gvelis perangi~, galaktionis `asi
leqsi~, geronti qiqoZis eseebi, publicisturi werilebi da sxv. es epoqaluri cvlilebebis dro iyo, romelic maRal doneze aRibeWda qarTul

71

andro buaCiZe zurab xasaia

sTibavs, rasa scelavs?


amad vwunob sawuTrosa sul bnelia, rasac elavs!~

io

Tr

ia

savsebiT gasagebia, rom adamians,


maSasadame, qarTvelsac, Tavisi Wiri
gamorCeviT ugrZvnia. cxovreba mZime
gansacdelia da mas gaumklavdeba mxolod is adamiani, is xalxi, vinc Tavis
mdgomareobas sworad dainaxavs da
gonebis Zalas moikrebs ubedurebis
Sesamcireblad. ai, am, erTi SexedviT,
umartivesi amocanis gadawyvetaa adamianTa sabediswero problema yvelgan
da yvela droSi.
gvaxsendeba bibliuri ambavi aTi
wmindanis Sesaxeb. sodomisa da gomoris mkvidrni zneobrivad gaixrwnen.
RmerTma angelozebi moavlina am qalaqebis dasaqcevad. zeciuri stumrebi abraamis ezos moadgnen da auwyes
huriebis patriarqs TavianTi gegmis Sesaxeb. abraams Seecoda ganwiruli mosaxleobis patiosani nawili
da sTxova angelosebs, rom am mcire nawilis xaTriT daendoT sodomi
da gomori. angelozebi daTanxmdnen,
oRond im SemTxvevaSi, Tu ormocdaaTi marTali mainc aRmoCndeboda
orive qalaqSi. SeSinebulma abraamma
xvewna-mudariT daiyolia angelozebi, rom xeli aeRoT ganzraxvaze, Tundac aTi marTali, patiosani adamianis
xaTriT, magram arc erT qalaqSi aTi
marTali kacic ar aRmoCnda da angelozebmac aRgaves sodomi da gomori
pirisagan miwisa.
Tu miTis enas gavamartivebT, aseT
Sinaarss aRmovaCenT: adamianTa sazogadoeba ver iarsebebs da ueWvelad
daiRupeba, Tu masSi patiosan adamianTa mcire jgufi mainc ar aris.
sxvagvaradac SeiZleba iTqvas: adamianTa TanaarsebobisTvis saWiroa garkveuli raodenobis rwmeniskacebi,
anu _ _ zneobrivi energia. es Zala
aucilebelia adamianTa sazogadoebis
arsebobisa da ganviTarebisTvis. sxva

de

sk
PD
F

St

ud

toriebiT aris garTuli. ra vqnaT?


iqneb mwerloba aRar aris CvenTvis
is fenomeni, rac aqamde iyo, Tu Cven
TviTonve gagviwyalda sityva da gagviqra warmosaxva?
z. x. cvalebadia wuTisofeli, magram TviT es cvalebadoba ucvlelad
hgiebs. ai, am azr-gagebiT, cvalebadi wuTisofeli erTob ucvleli
ram ari. vin icis, ramdeni ubedureba dastydomia Tavs qveynierebas wuTisoflis gaumjobesebis demonuri
wadilisgan, oRond am tragikul paradoqss meore mxarec aqvs: ramdeni
unda ibrZolos kacTa modgmam, raTa
yovelive igive darCes!
visac am usaSvelo absurdisgan
Subli ar danaoWebia, mas gulubryvilod hgonia: WirTa kvanZi maincdamainc masSi da mis siaxloves idebs binas, sxvebi ki bevrad ufro arxeinad
cxovroben, magram Semecneba sxva rameSi gvarwmunebs: tanjva, rasac TiToeuli adamiani mxolod Tavis xvedrad miiCnevs, sinamdvileSi adamianTa
modgmis saerTo xvedria:
`sofeli ese xom yovelgan erTi da
igivea: sixarulsa, tanjvasa da SromaSi Cafluli!~ ambobs goeTe. yvelgan
da yovelTvis boroteba Warbobs sikeTes, anu sisastike TanagrZnobas,
usamarTloba samarTlianobas, usiamovneba siamovnebas. es kargad Cans
`bibliaSic~, `iliadasa da odiseaSic~,
`RvTaebriv komediaSic~... amaSi darwmundeba yvela dakvirvebuli adamiani, vinc imogzaurebs Tanamedrove
msoflioSi Tavis samSobloze raRac
ukeTesis moZiebis imediT.
wuTisoflis am ucvlel Sinaarss
zedmiwevniT gamoxatavs daviT guramiSvilis leqsi:

`midis-modis es sofeli, qartexilTa zRvaebr Relavs,


ukan misdevs dro da Jami, mis naqselavs qsovs da sTelavs,
is mWle kaci cels ras aqnevs, rasa

dialogi

72

io

Tr

ia

asizelis, TviT Zvel ebraul sagalobelTa badali; bunebisa, romelmac


mZlavri kanonikuri religia lamis
poeziad gadaaqcia! aki saxarebac daaxloebiT imave morals qadagebda,
rasac `vefxistyaosani~, magram Txrobis igavur formaze metad qarTvels
saleqso forma moswonda; qristes
igavebze metad rusTvelis aforizmebi.
leqss saerTod aqvs didi Zalaufleba `bunebriv cnobierebaze~, anu
`bunebasTan axlos mdgom~ adamianze.
qarTveli ki, SesaZloa, geografiuli
pirobebis gamoc, gansakuTrebulad
mgrZnobiare iyo silamazis mimarT.
moxdenilad, tkbilxmovanebiT, STambeWdavad naTqvami sityva gansakuTrebiT Wris qarTvelze maSin, roca sxva
xalxebs ufro naTqvamis Sinagani motivacia da informaciuli mxare izidavs, magram es sul sxva sakiTxia da
aq masze sagangebod msjeloba saWiro
ar aris.
mokled SevniSnav, rom zneoba individis, `me~-s daqvemdebarebaa saerTosadmi, koleqtiurobisadmi. es
kacobriobis miTaJamuri idealizmia,
romelic individs mouwodebs TviTSezRudvisa da saerTo saqmisTvis
Tavganwirvisken. zneoba Sinagani Zalisxmevaa, romelic individs am mimarTulebiT ganawyobs ese igi aZlevs saamiso Zalas da aniWebs Sesabamis siamovnebas. met-naklebad yvelasTvis cnobilia am siamovnebis amaRlebuloba. is Cveulebriv siamovnebas,
tkbobasa da gancxromas rodi hgavs,
sxva rigis aris da danakargebs, tkivilebs ukavSirdeba. amitom zneobrivi
qcevis dros adamiani misTvis saerTod damaxasiaTebeli `ambivalentobis~ maRal niSnulebs aRwevs masSi
ori `me~ erTob mtkivneulad ejaxeba
erTmaneTs.
am saerTo adamianurma idealizmma
mecxramete saukunis saqarTveloSi
Taviseburi saxe miiRo. `Tergdale-

de

sk
PD
F

St

ud

SemTxvevaSi sazogadoeba daiRupeba


an sxva, ufro mowesrigebul sazogadoebaSi gaifanteba.
laparaki ar aris imaze, rom boroteba Warbobs sikeTes. es savsebiT
kanonzomieria da ar aris saWiro wuwuni amis Taobaze. es asea yvelgan da
yovelTvis. amgvari totaluri egoizmi, rogorc Cans, saWiroa Sejibrebisa
da ganviTarebisTvis, magram imisTvis,
rom egoizmma Tavisive Tavi ar aifeTqos, saWiroa misi sawinaaRmdego Zala
goneba, zneobis energia, romelic
lagams amosdebs da gansazRvrul
farglebSi moaqcevs am Tavdapirvel,
maradiul da upirobo borotebas
sicocxlis grigals!
yvelas problema da satkivari es
aris. mis gadasawyvetad, zneobrivi
energiis mosakrebad da dasamkvidreblad, adamianTa realur yofaSi TiTqmis stiqiurad, lamis rogorc sizmarSi, erTgvar `koleqtiur zmanebaSi~ iqmneba miTosi, zepirsityviereba,
adaTebi, religiuri avtoriteti.
saqarTveloSi aseTi sulieri avtoriteti iyo `vefxistyaosani~ Cveni zneobis wigni. rusTvelis leqsis
aseTi Zala erTob saintereso movlenaa. miTumetes, rom eklesias es ambavi, cxadia, ar eWaSnikeboda da Sesabamis reaqciasac amJRavnebda. es
ar unda mogveCvenos klerikalebis
raRac borotebad. eklesia sakuTari
zneobrivi doqtriniT aRWurvili dawesebulebaa da sxva, masze maRal avtoritets igi ver dauSvebs, radgan
es misi gauqmeba iqneba.
erTob sainteresoa is ambavi, rom
`vefxistyaosani~ qarTvelma xalxma
gadaarCina, iseve, rogorc `vefxistyaosanma~ _ qarTveli xalxi. zneobriv cxovrebas qarTveli swavlobda
am leqsidan da ubeSi saTuTad inaxavda mas. SesaZloa, es movlena misi
poeturi bunebiT aixsnas, im bunebisa,
romelmac Seqmna `qarTuli sasuliero poezia~, luTeris da franCesko

andro buaCiZe zurab xasaia

73

io

Tr

ia

gaxda ara sikeTe, aramed, pirovnebis


neba. adamianis Rirsebis sazomad iqca
ara normebi, Tundac Sinagani, aramed
nebisyofa, Tavisufleba. amitom sikeTe da boroteba sul erTia. mTavaria,
adamianis Sinagani Zala da misi demonstrireba, anu warmatebis miRweva iqca adamianis miznad. mTavaria, miaRwev
Tu ara warmatebas. naklebi mniSvneloba aqvs imas, Tu ra sferoSi aRwev
mas. cxovrebis Sinaarsi gaqra; darCa
mxolod forma.
bevrs gaukvirdeba, magram zneobis ideali dasavluri civilizaciis mZlavrma oponentma stalinis
imperiam SeinarCuna. aq darCa `saerTosadmi~ individis upirobo daqvemdebarebis Zveli, gvarovnuli, RvTismoSiSuri idea. am ideas SesaniSnavad
moergo tradiciuli rusuli salosoba, `qristesmieri siregvne~ da, rac
mTavaria, beladis `stour-qristianuli~ simpaTia siRaribisadmi. msoflio istoriaSi analogi ar magondeba
im fantastikuri eqsperimentisa, rac
stalinma ganaxorciela. man TiTqmis
naxevari msoflio Sekra mZlavri religiuri suliskveTebiT da dedamiwaze aRmarTa samxedro-yazarmuli yaidis `giganturi sparta~.
zogi amtkicebs, rom es iyo qarTuli sulieri kulturis mkvlelobis
samocdaaTi weli. es ar aris Secdoma,
es bodvaa, piriqiT, xsenebuli samocdaaTi weli saqarTvelos istoriis
oqros xanad ufro gamoiyureba. zogi
ufro zomieria da, ubralod, ukvirs:
qarTuli kultura rogorRa viTardeboda am ubedurebis xanaSi an dRes,
am gagania Tavisuflebis epoqaSi netavi ra Wiri etakao. ai, es ki Secdomaa da Rirs ganxilvad.
stalinis imperiaSi xalxi, diaxac,
Raribulad cxovrobda, magram dRevandel Rrmad eklesiur saqarTveloSi kargad unda mogvexsenebodes qristes mcneba: `netar arian Raribni!~ anu
mdidari iseve ver moxvdeba sasufe-

de

sk
PD
F

St

ud

ulebma~ igi daamynes egreTwodebul


`erovnul TviTSegnebaze~. `saerTo~,
`zogadi~, rasac unda daemorCilos
individi, gaxda `eri~, xalxi. isini
adamians zomavdnen erisadmi samsaxuris sazomiT. aqac, iseve, rogorc
rusTvelis leqsSi, zneoba `zogadkacobriulia~, magram am ukanasknels
adamiani Seimecnebs mxolod `Tavis
enaze~. `kacobrioba~ adamians ecxadeba mxolod Tavisi eris saxiT. adamiani unda emsaxuros sakuTar ers. mxolod am gziT emsaxureba igi `zogadkacobriuls~.
amitom `vefxistyaosnis~ suliskveTeba saqarTveloSi ar Secvlila.
poeziisadmi mgrZnobiaroba grZeldeboda qarTul sulSi. qarTveli kaci
kiTxulobda literaturas, imaxsovrebda gmirebs, gmiris sityvebsa da
_ cxovrebis wess. qarTuli cnobiereba, amis wyalobiT, mkveTrad ganasxvavebda sikeTesa da borotebas.
literaturaSic, rusTvelis gavleniT, mkveTrad upirispirdeboda erTmaneTs keTili da boroti. qarTuli
mwerloba kvlavac atarebda mkafiod
gamoxatul zneobriv funqcias, rac
aSkarad maRla idga literaturis
`SemecnebiTs~ da `esTetikur~ funqciebze. igulisxmeba: mwerali imas ki
ar gamoxatavda, rac aris, aramed imas
_ rac unda iyos. qarTvelisTvis sruliad gaugebari iyo `borotebis esTetika~, `borotebis yvavilebi~, anu is,
rom boroteba SeiZleba lamazic iyos
da mimzidvelic.
dabejiTebiT SeiZleba iTqvas: dasavluri kultura mecxramete saukuneSi TandaTan uars ambobs zneobis pirvelobaze da masze win ayenebs
Tavisuflebas. aseTi suliskveTeba
germanulma reformaciam Semoitana
saqristianoSi. cota mogvianebiT ki
imave reformaciisgan Sobilma mZlavrma bunebismetyvelebam Ziri gamouTxara samyaros ierarqiuli wyobisadmi
rwmenas. TviT keTil qcevaSic mTavari

dialogi

74

io

Tr

ia

pirwmindad da samudamod SemovifargleT partiuli jgufebis mier `dadebuli~ TvalsazrisebiT da SefasebebiT; vera da ver gamovediT antisoveturi propagandis jadodan: keTilma Zalebma daamarcxes borotebis
imperia da gvexmarebian Tavisuflebis
srulad miRwevaSi! Cven ver SevwvdiT
ufro maRal, filosofiur pozicias,
rogorc es ers ekadreboda. ai, es iqneboda `saqmeSi Caxedva~.
`saqmeSi Caxedvisas~ ki sul sxva
suraTi gadagveSleboda: sabWoTa imperiis dangreva ar yofila `keTili~
Zalebis mier `borotebis imperiis~
dangreva. es iyo erTi `borotebis~
mier meoris damarcxeba, kerZod: evroatlanturi imperiis mier ruseTis
imperiis damarcxeba. Sesabamisad, amas
mohyva saqarTvelos gaTavisufleba
ara ucxo, aramed rusuli imperiisgan
da misi damoneba axali batonis, evroatlanturi imperiisadmi. amitom sul
mcire, araviTari safuZveli ar arsebobs gakvirvebisa: ratom ar mohyva
ruseTis imperiisgan gaTavisuflebas
Cveni sulieri kulturis amaRleba?!
esaa pirveli, zogadi suraTi, raic
filosofiuri azrovnebis winaSe gadaiSleba, magram ufro saintereso da
nayofieri am suraTis dakonkretebaa.
es omebi, romlebic zerele azrovnebas `ruseT-saqarTvelos~, `ruseT-ukrainis~ da a.S. omebi hgonia, sinamdvileSi dasavluri (evroatlanturi) da
aRmosavluri (rusuli) civilizaciebis omia, am or civilizaciis, Cvens
yofil da axlandel batonebs Soris
ki didi da erTob saintereso gansxvavebaa!
Cveni yofili batoni `sensoruli
aRmosavleTi~ iyo, axlandeli ki `motoruli dasavleTia~. pirvels adamiani esmis `koleqtivis~, `erTobis~
nawilad, meores `atomad~, `individad~. `koleqtiviseuli adamianis~
Rirseba sulierebaa, Tanaziarobaa.
misi mankiereba upirovnoba da mo-

de

sk
PD
F

St

ud

velSi, rogorc aqlemi ver gaZvreba


nemsis yunwSi. siRaribe adamianis `bunebrivi mdgomareobaa~ da adamianic
advilad egueba mas. dRevandeli qarTveli siRaribiT ki ar itanjeba, aramed simdidris urcxvi propagandiT.
stalinisdroindeli zneobrivi enTuziazmi da sayovelTao siRaribe saukeTeso pirobebs qmnis niWis da, saerTod, sulieri kulturis ganviTarebisTvis. irRveva `egos~ jebirebi,
adamiani eCveva saerTo interesebis
Segnebas da uerTdeba saxalxo cxovrebas, xalxis wiaRs. suliereba swored es aris. amitom ar unda gagvikvirdes, rom saqarTvelos sulierma
kulturam stalinis imperiaSi umaRles dones miaRwia uklebliv yvela
dargsa Tu sferoSi.
niWi bunebisgan aris, romelic yvela epoqaSi Tanabradaa momadlebuli
monacemebis saxiT, magram monacemebs
ganviTareba sWirdeba da swored es
ganviTarebaa xalxis sulieri kultura. epoqebi da qveynebi adamianTa
niWis odenobiT ki ar gansxvavdebian,
aramed niWis ganviTarebis kulturiT. ai, es kultura iyo stalinis imperiaSi da aRar aris dRes.
erTi SexedviT, zustad aseve gasakviria sagnis meore mxare: dairRva
sabWoTa imperia, literatura gaTavisuflda cenzurisgan. Cveni mwerloba ki fundamentur sakiTxebze fiqrs
Tavs aridebs da formaluri CxirkedelaobiT, wvrilTemianobiT an TavSesaqcevi istoriebiT erToba. Cvenma
sulierma kulturam aSkarad iklo.
diax, es erTi SexedviT aris gasakviri, Torem saqmeSi Caxedul kacs ar
gaukvirdeba. `erTi Sexedva~ partiul
jgufebs sCveviaT, eri ki safuZvlianad, Rrmad, filosofiurad Seimecnebs.
meoce saukunis bolos didi movlenebi moxda msoflioSi, romlebic
pirdapir Seexo saqarTvelos. am movlenebis aRqmisas da Sefasebisas Cven

andro buaCiZe zurab xasaia

75

io

Tr

ia

xis sxva, ufro Rrma fenas SevexoT.


literaturuli cenzura Seicavs
farul sikeTes saxelmwifo scnobs
da aRiarebs sityvisa da azris Zalas! poetis ubedureba arc siRaribe da martoobaa, arc patimroba da
sikvdili. misi ubedureba `logosis~,
sityvis sikvdilia. tirani zogjer ebrZvis poets, magram mxolod imitom,
rom scnobs poeziis, sityvis Zalas.
amitom poetis winaaRmdeg tiranis
brZola sawinaaRmdego Sedegs aRwevs
xolme da poeziis sasargeblod mTavrdeba poetis saxes elvareba emateba da amiT poezia mxolod mogebuli
rCeba. es poetis tragediaa!
dasavlur kulturaSi ki poets
aravin ebrZvis, radgan is amad ar
Rirs. mis sityvas Zala ara aqvs. dasavlur kulturaSi `logosi~ mokvda,
sityva futuro gaxda, anu iqca `bgeraTa kompleqsad~. amitom poeti aRar
aris saSiSi da mas arc aravin ebrZvis.
is bazarze gamosuli rigiTi gamyidvelia, romelic vaWrobs arc ise sarfiani saqonliT. es poetis komediaa.
kulturebs Soris am gansxvavebis
axsna da ganmarteba mocemul SemTxvevaSi Cvens miznebs scildeba. SemovifargloT zogadi SeniSvniT: aRmosavleTs yofna esmis saidumloebad, ris
gamoc sityva faruli, moulodneli
mniSvnelobebiTaa datenili. dasavleTs ki yofna esmis ariTmetikul
qmnilebad, raic srulad eqvemdebareba aRricxvasa da gamoTvlas. amitom sityva mxolod pirobiTi niSania
da mTavaria misi zusti mniSvneloba.
sityvisa da sagnis raime saidumlo
birTvze laparaki aq zedmetia.
aseT pirobebSi poezia Taviseburad sainteresoa, magram naklebad
sasargeblo da gamosadegi. cneba
ki, marTalia, naklebad STambeWdavia, magram samagierod sando, saimedo. aRmosavluri kultura poets
sxvagvarad ugdebs yurs! dasavleTs
ki mecnierze, teqnikossa da gamom-

de

sk
PD
F

St

ud

nobaa. individualistur kulturaSi adamianis Rirseba Tavisufleba da


Zalauflebis nebaa, xolo mankiereba
Sizoiduri cnobiereba. amitom naklebad cdebian isini, vinc dRevandel
saqarTveloSi viwro xelobis dauflebas da warmatebas eswrafvian, xolo dabneulad iqcevian isini, vinc
zneobasa da sulier kulturaze ocneboben dRevandel `prodasavlur saqarTveloSi~.
dasavleTs, saiTkenac Cven viltviT, sul sxvagvarad esmis mwerlobac. dasavluri azrovnebis pirvelma
mencarma, kantma, safuZvlianad da
STambeWdavad uaryo xelovnebis zneobrivi funqcia. TiTqmis arc erTi
dasavleTeli mwerali ar miiCnevs xelovnebas zneobis qmnilebad. xelovneba `sikeTesa da borotebaze maRla
dgas~, rogorc nicSe da uaildi brZanebdnen.
dasavleTis literaturuli gmiri, gansxvavebiT Cveni gmirebisgan,
TiTqmis arasodes ar aris `zneobis
kaci~. is ufro sakuTar Tavsa da bediswerasTan mebrZoli faustia. is
brwyinavs ara sikeTisgan, aramed _
Zlieri nebisgan, Tavisuflebisgan.
Cveni literatura ki mudam adamianis zneobis centrs aRvivebda, sxvisTvis zrunvisa da TavganwirvisTvis
ganawyobda adamians. es ori sruliad
sxvadasxva kulturaa. dasavlur kulturaSi mwerlobas ar aqvs zneobrivi
funqcia. amitom arc axal, medasavleTe saqarTveloSi unda vakisrebdeT
mwerlobas aseT funqcias.
aseve filosofiur midgomas saWiroebs zogierTi sikeTe, romelic
dasavlurma talRam moitana CvenSi
(vgulisxmob cenzuris moxsnas literaturaze). azrovneba gaTavisuflda
cenzurisgan. sityvam moitana da unda
vixumro: samagierod, literatura da
media gaivso `ucenzuro~ sityvebiTa
da gamoTqmebiT; zogadad, azrovneba
gaxda ucenzuro, magram axla sakiT-

dialogi

76

io

Tr

ia

STagonebis gareSe, xolo mkiTxveli


kiTxulobs mowyenilobis gamo.
yvelafer amas Zvelad `sulieri
krizisi~ erqva. dRes es termini aRar
ixmareba. gvimtkiceben, rom es, piriqiT, winsvlaa, rom adamianis simwife
Sevida ganviTarebis umaRles fazaSi adamianis `bibliur tips~ cvlis
`postbibliuri tipi~. adamiani Tavs
aRwevs umwifar warmodgenebs `samyaros diqtatoris~ Sesaxeb, raTa bolos da bolos srulad igrZnos sakuTari Tavi da TviTon, sakuTari
ZalebiT Seudges damoukidebel, Tavisufal cxovrebas. rogorc mamis
sikvdilia Taviseburad sasargeblo
vaJis dakacebisTvis, ise `RmerTis
sikvdili~ adamianTa modgmis TavisuflebisTvis. adamiani iwyebs cxovrebas `RmerTisa~ da `sulis~ gareSe.
samagierod masTanaa misi teqnika da
teqnikuri unar-Cvevebi.
romantikosma poetma fridrix
nicSem iwinaswarmetyvela es momavlis adamiani da zekaci (der Ubermensch)
uwoda mas. mogvianebiT Sveicarielma
mweralma maqs friSma es adamiani ufro konkretulad da dalagebulad
dagvixata da ufro Sesaferisi saxelic daarqva Homo Faber (inJineri
adamiani).
a. b. batono zurab, Tqveni pasuxi
paradoqsuli azrovnebis nimuSia. amgvari, xSirad paradoqsebis Semcveli
gansja, cocxal interess aRZravs.
amitom gamiCnda survili, zogierT
sakiTxze Cemi azri gamomeTqva. Tqven
ambobT, rom `yvelgan da yovelTvis
boroteba sWarbobs sikeTes, anu sisastike -TanagrZnobas, usamarTloba
samarTlianobas, usiamovneba -siamovnebas. es kargad Cans bibliaSic,
`iliadasa~ da `odiseaSic`, `RvTaebriv komediaSic...`. diax, asea. borotebis mZvinvareba, ra Tqma unda, Cans
am TxzulebebSi, magram, Cemi azriT,
mTavari sxva ram aris: aq ufro TvalnaTliv Cans adamianis mudmivi Seuri-

de

sk
PD
F

St

ud

gonebelze uWiravs Tvali. Zneli ar


aris davaskvnaT, rom qarTuli kultura tradiciulad aRmosavluria
da poeturi. amitom dRes dasavlur
sivrceSi gadatanili saqarTvelo veRar egueba Tavissave tradiciebs, istorias da iZulebulia, axlidan, nulidan daiwyos. poezia, literatura
CrdilSi moeqca da misgan Zveleburi,
tradiciuli funqciis Sesrulebas
aRar unda velodoT.
literaturas mkiTxveli aRara
hyavs. amitom poetis majiscema dasustda. poeti xom arc fulisTvis
wers, arc sasufevlis damkvidrebisTvis, arc raime miwieri didebisTvis.
is wers mkiTxvelisTvis, xalxisTvis,
magram, roca mkiTxveli aRar aris, poetis motivacia qreba da dgeba xana poeziis kvdomisa. scena literaturul
wvrilfexobas rCeba. poeziidan qreba
saidumloeba da rCeba SiSveli literaturuli teqnika, versifikaciuli
salto-mortalebi. es ki iseve naklebadaa literatura, rogorc burTis
TviTmiznuri kenwvla fexburTi.
wvrilfexobis meore nawili uars
ambobs teqnikur Jongliorobaze da
cdilobs grZnobebisa da gancdebis
gamoxatvas, magram `logosis~ sikvdilis gamo misi es Sinagani samyaro mwiria da unayofo. is SeiZleba sainteresod mogviTxrobdes, magram TviT
mosaTxrobs, saTqmels aklia `safuari~. amitom is akmayofilebs mxolod
garegan cnobismoyvareobas riTi
damTavrdeba netavi ambavi? adamianis
sulis siRrmeebSi igi ver aRwevs, adamians ver Caafiqrebs. mas ar ZaluZs
gamostacos adamiani yoveldRiur
fusfuss, `amaoebaTa amaoebas~ da aqcios `damkvirveblad~, Semmecneblad,
moazrovne arsebad.
aseTi mwerali da misi mkiTxveli
unaSTod, Tavidan bolomde materialur samyaros ekuTvnian. arc amgvar
TxzvaSi da arc amgvar kiTxvaSi `suli~ ar monawileobs. mwerali wers

77

andro buaCiZe zurab xasaia

io

Tr

ia

xul pirobebs qmnida sulieri kulturis asayvaveblad. Tqveni azriT,


totalitaruli reJimis arsebobis samocdaaTi weli saqarTvelos istoriis oqros xanad SeiZleba SevracxoT;
aseve dasZenT, rom stalinis imperiaSi adamiani Raribi iyo da es siRaribe
mas `bunebriv mdgomareobas~ uqmnida.
momyavs citata: `siRaribe saukeTeso
pirobebs qmnis niWis da, saerTod, sulieri kulturis ganviTarebisTvis.
amitom ar unda gagvikvirdes, rom saqarTvelos sulierma kulturam stalinis imperiaSi umaRles dones miaRwia uklebliv yvela dargsa da sferoSi~.
siRaribe stalinis epoqamdec arebobda da, samwuxarod, mas aqeTac arsebobs, amitomac is sulieri kulturis ganviTarebis mizezad ar SeiZleba miviCnioT. vfiqrob, aq siRaribe ar
unda iyos mTavari. Tqveneuli paradoqsis Sinaarsi me sxvagvarad mesmis
da albaT ase unda gamoiTqvas: rac
ufro mZime iyo stalinuri totalitarizmis wnexi, miT ufro meti zneobrivi Zala eZleoda mwerlobasac,
anu sxvagvarad rom vTqvaT, zewolas
is tolZalovani ukugebiT pasuxobda.
es azri adrec gamoTqmula, magram
ara mgonia, mas raime Sexeba hqondes
simarTlesTan. da ai, ratom: stalinma
yovelgvari Tavisufali azri amoZirkva, yovelgvari ukugeba gaanadgura:
nawili mwerlebisa daxvrita an TviTmkvlelobamde miiyvana, meore nawili
ki `moaTviniera~.
rac Seexeba kulturis aRmavlobas,
es movlena uSualod stalinis epoqamde gacilebiT adre daiwyo, stalinis epoqaSi ki SeCerda. XX saukunis
aTiani wlebidan kulturis aRmavloba SesamCnevi iyo mTels evropaSi da
ruseTSi. am TvalsazrisiT saqarTveloSic SeiniSneboda gamococxleba,
romelic TandaTan ufro gaZlierda.
rusebma am sulieri aRzevebis xanas
TavianT qveyanaSi `vercxlis saukune~

de

sk
PD
F

St

ud

gebloba am borotebasTan. arsebiTad


es didi wignebi imitomac daiwera,
rom borotebis fonze `adamianis aqtivoba`, misi mebrZoli da maZiebeli
buneba warmoCeniliyo. moses winamZRoloba udabnoSi kacTa gansacdelisgan xsnis apoTeozia da vergiliusis dantesadmi gaweuli megzuroba
jojoxeTSi samyaros bneli mxareebis
Semcnobeli poeturi traqtatia. homerosis `iliada~ aqilevsis gmirobis gansadideblad aris dawerili da
mis ukvdavyofas eZRvneba. odisevsis
Sin dabrunebis ambavi ki aranakleb
tragikuli, vidre mTeli aTwliani troas omi yvelaferTan erTad
col-qmruli erTgulebis apologiaa
da amiT uaRresad adamianuria da sikeTis Semcveli.
nimfa kalifso TavdaviwyebiT Seiyvarebs ulamazes odisevss, gamoqvabulSi daatyvevebs, sarecels iyofs
masTan da Sin aRar uSvebs, arada,
aTwliani omis Semdeg Sinisaken mimaval odisevss erTi suli aqvs Tavis
keras daubrundes, mSvenieri meuRle
penelope da ukve davaJkacebuli vaJi
telemaqe ixilos. da ai aq xdeba uaRresad saintereso ram: nimfa kalifso
kidev erTxel sTxovs darCenas odisevss da ukvdavebas sTavazobs mas!
rTuli arCevanis winaSe dgas odisevsi: an ukvdaveba, anu RmerTadyofna,
an ojaxuri kera! odisevsi am ukanasknels aniWebs upiratesobas da Sinisaken ganagrZobs gzas.
Tavis mxriv misi meuRle penelopec aTasgvari xrikebiT igeriebs Semoseul sasiZoebs da odisevsisadmi
erTgulebis ganuxrel pirobas bolomde icavs. ase rom, aq ormxrivi
siyvaruli amarcxebs yovelgvar bnel
Zalas da usiyvarulobas!
meore sakiTxi, romlis gamoc gansxvavebuli azri gamaCnia, sabWoTa imperiaSi kulturis ganviTarebis, misi
dacema-aRzevebis sakiTxia. Tqven ambobT, rom stalinuri imperia arna-

dialogi

78

io

Tr

ia

stalinis epoqamde. ukve mZlavrobda


qarTuli kultura da misi xelovnuri jebirebiT SeCereba SeuZlebeli
iyo. amitom 1921 wlis aneqsiis Semdeg,
romelic ruseTma stalinis da orjonikiZis xeliT ganaxorciela, Tavisufali azris dineba da SemoqmedebiTi
aRmasvla naucbaTevad ar Sewyvetila.
1924 25 wlebSi axladdaarsebul
Jurnal `mnaTobSi~ gamoqveynda galaktionis asi leqsi, grigol robaqiZis `gvelis perangi~, mixeil javaxiSvilis `jayos xiznebi~, konstantine gamsaxurdias `dionisos Rimili`,
geronti qiqoZis werilebi da sxv.
Tavisufali azris dineba gagrZelda
1930 wlamde, Semdeg ki daiwyo qarTuli literaturis sruli gacamtvereba, rasac mohyva saukeTeso qarTveli
mwerlebis da xelovanebis fizikuri
ganadgureba. mixeil javaxiSvilis da
tician tabiZis saxelebi wamebul qarTvel mweralTa simbolod iqca. amitomac Znelia oqros xana uwodo uSualod stalinuri diqtaturis wlebs.
stalinis sikvdilis Semdeg ki dadga
e. w. `daTbobis~ periodi, romelic
aseve Znelia oqros xanad moixsenio.
ase rom, aTiani wlebidan dawyebuli da ocian wlebSi bunebrivad ganviTarebuli kulturis zeaRmavali
xazi, ocdaaTian wlebSi sabediswerod
daqveiTda, Seferxda da SeCerda. Semferxebeli ki, ra Tqma unda, stalinuri imperia gaxldaT, romelsac Zneli
iyo, raime `zneobrivi ideali~ SeenarCunebina. ase movaRwieT samocian wlebamde.
samocian wlebSi mwerlobaSi, humanitarul mecnierebaTa dargebsa da
xelovnebaSi Zlieri niWiT dajildoebuli Taoba movida. kulturas TiTqos xangrZlivi Seferxebis Semdeg
axali sunTqva gaexsna; vTqvaT, guram
rCeuliSvilis prozas da oTar WilaZis poezias araferi datyobia `moTvinierebuli~ mwerlobisa; igive SeiZleba iTqvas zurab kakabaZis araCve-

de

sk
PD
F

St

ud

uwodes. es iyo blokis da anenskis,


gumiliovis da voloSinis, axmatovas
da cvetaevas, pasternakis da mandelStamis, bulgakovis da platonovis,
berdiaevis da rozanovis da sxvaTa
moRvaweobis dro. am aRmavlobis Seferxeba leninma daiwyo (gumiliovis
daxvreta 1921 wels) da Semdeg ufro
`warmatebulad~ stalinma ganagrZo
30-ian wlebSi.
saqarTveloSi samwlianma Tavisuflebis periodma kulturuli aRmavlobis ganviTarebis TvalsazrisiT
uaRresad mniSvnelovani roli Seasrula. daarsda Tbilisis saxelmwifo
universiteti da konservatoria, 1919
wels gamoica galaktion tabiZis genialuri wigni `artistuli yvavilebi`.
qarTveli mecnierebi da xelovanebi swavlobdnen evropaSi, isini saukunis upirveles swavlulebs da
xelovanebs emowafebodnen, vTqvaT,
ogiust rodenis mowafe iyo iakob
nikolaZe, edmund huserlisa kote
baqraZe. geronti qiqoZe laifcigisa
da bernis universitetebSi swavlobda. laifcigis universitetSi daicva 1909 wels sadoqtoro disertacia
dimitri uznaZem. amave universitetis
filosofiis fakulteti daamTavra
grigol robaqiZem. lado gudiaSvili, elene axvlediani da daviT kakabaZe parizSi XX saukunis upirvelesi
mxatvrebis gverdiT hfendnen TavianT namuSevrebs. ar SeiZleba daviviwyoT adre gardacvlili, samwuxarod,
dRemde daufasebeli araCveulebrivi
mxatvari Salva qiqoZe, romelic parizSive qmnida Tavis ganumeorebel
tiloebs. niko lorTqifaniZec evropaSi swavlobda da artur SniclerTan
megobrobda. Znelia yvelas CamoTvla,
ubralod, aq erTi ram aris TvalSisacemi: es adamianebi RvTisagan boZebuli niWis meSveobiT TavianT SemoqmedebaSi erovnulis da universaluris
sinTezs axorcielebdnen. mTavari ki
is gaxlavT, rom yovelive es xdeboda

79

andro buaCiZe zurab xasaia

io

Tr

ia

w. `perestroikis~ peroidSi gamoqveynda. es aris vasili grosmanis vrceli epopea `bediswera da adamianebi~.
`perestroikis~ periodSi gamoqveynda
agreTve andrei platonovis antiutopia `Cevenguri~, romelmac imperiis absurduli saxe gviCvena da varlam
Salamovis moTxrobebi, romelSic
sabWoTa sakoncentracio banakebis
Semzaraoba pirvelad gamomJRavnda.
me TviTon davsvi Tavdapirvelad
SekiTxva da pasuxis gacema Tavadve
momiwia. 20-ian wlebSi qarTul mwerlobas jer kidev Seswevda Zala cxovrebis gamowvevebze maRalmxatvrulad epasuxa. 30-ian wlebSi saamiso
saSualeba aRikveTa.samocian wlebSi
ki kvlav aRdga sicocxlismieri procesebi. sabWoTa kavSiris daSlis Semdeg, cenzuris moxsnis miuxedavad,
iseTi globaluri sulberwoba SemoiWra CvenSi, rom cxovrebis epoqalur Zvrebze pasuxis gacema SeuZlebeli aRmoCnda. vfiqrob, am viTarebas
zedmiwevniT kargad gadmoscems gamonaTqvami: `vais~ gaveyare da `vuis~
Seveyareo. sabWoTa totalitarizmidan globaluri sulberwobis xanaSi
amovyaviT Tavi. herman hesem yovelive
amas `feletonis epoqa~ uwoda Tavis
romanSi `rioSi margalitebiT TamaSi~.
unda iTqvas, rom sabWoTa periodSi saqarTveloSi marTlac mozRvaveba
iyo niWierebis.(miuxedavad imisa, rom
niWiereba iSviaTia), magram am niWs
farTo gza ar mieca. arada kargi iqneboda, rom miscemoda.

de

sk
PD
F

St

ud

ulebriv filosofiur eseistikaze,


Tamaz Cxenkelis da vaxuSti kotetiSvilis Targmanebze, avTandil varazis
dramatizmiT aRbeWdil tiloebze,
merab berZeniSvilis Seqmnil daviT
guramiSvilis qandakebaze, romelic
sulierebis niSansvetiviT warmodga
TbilisSi. calke Temaa qarTuli kinematografis miRwevebi, romlis tonis
mimcemi, agreTve, samocianelTa Taoba iyo. dRemde saamayod gvaqvs oTar
ioselianis, Tengiz abulaZis, Zmebi
Sengelaiebis filmebi. am CamonaTvalis gagrZeleba, dameTanxmebiT, kidev
SeiZleba. aRarafers vityvi akaki baqraZisa da robert sturuas periodis
rusTavelis Teatrze.
maSasadame, stalinis imperiam xeli
ki ar Seuwyo, piriqiT, qarborbalasaviT gadauara aTian da ocian wlebSi
mimdinare procesebs, mosxipa Semoqmedi adamianebi da SiSis zari daarisxa qveyanaSi, magram samocian wlebSi
isev gamrTelda da wamoimarTa welSi
gadrekili xe, romelic Zlier fesvze
idga. igive moxda ruseTSic. trifonovisa da makaninis, SukSinisa da vampilovis prozam da dramaturgiam,
tarkovskisa da germanis kinematografma axali SinaarsiT aavso sicariele.
ukve naTqvams, kidev erTxel gavimeoreb: sulierebis aRorZineba,
romelsac XX saukunis dasabamidan
daedo saTave, bunebrivad rom ganviTarebuliyo da sabWoTa imperias ar
CaexSo, albaT mTlianobaSi marTlac
gansacvifrebel atmosferos Seqmnida
ruseTSic da saqarTveloSic. is done
ki, romelic arsebobda 70-ian, 80-ian
wlebSi, maRali iyo, magram permanentuli cenzuruli SezRudva mas mainc
Tavis daRs asvamda. vTqvaT, ruseTSi yvelaze ufro marTali wigni iseT
grandiozul movlenaze, rogoric meore msoflio omi gaxldaT, mainc e.

P. S. redaqcia SemdgomSic gaagrZelebs diskusias andro buaCiZisa


da zurab xasaias saubarSi wamoWril
sakiTxebze. bunebrivia, mzada varT,
davbeWdoT baton zurab xasaias sapasuxo werili.

80

`ciskari 1852~

skolas

U amar
h elitaSvili

ia

sikvdilTan Serigebuli geniosi

(galaktion tabiZis `Serigeba~ da `mTawmindis mTvare~)

Tr

`upirvelesi momaniWes dafna mefeTa~


galaktion tabiZe

io

SemoqmedebiTad ganuZarcveli suli


Tavisufali epoqis koniunqturisagan.
moipovebs ra saliteraturo kritikisa da sazogadoebis aRiarebas,
SemoqmedebiT SesaZleblobebSi Tavdajerebuli poeti sakuTar Tavs ase
Seagulianebs:

de

sk
PD
F

St

ud

`aRfrTovanebul fiqrebSi idga


yrma meocnebe da geniosi~, werda
1909 wels jer kidev 17-18 wlis galaktion tabiZe leqsSi `raa es grZnoba~. Zneli dasajerebelia, rom am paTetikur sityvaTa miRma idga martosuli, dedis muclidan Tandayolili
arsebobis SiSiT SeZrwunebuli poeti,
romelmac sakuTari yofiereba leqsad gardaqmna.
gaivlis sul mciredi dro da `geniosi yrmis~ SemoqmedebiTi mRelvareba Tavbrudamxvevi siswrafiT miaRwevs im TvalSeudgam poetur simaRles, rasac rusTavelis Semdgom TiTqmis arc erTi poeti ar Seswvdenia.
galaktionisTvis
gansakuTrebiT
nayofieria 1915-18 wlebi. swored am
periodidan vecnobiT mas, rogorc
simbolist poets, rogorc tonis
mimcems qarTuli poeturi sivrcis
yvelaze ufro Znelad asaxsneli da
rTulad aRsaqmeli leqsebisa. aRniSnuli wlebis miseul poeziaSi ufro
metia simbolizmi; aq ufro metad Cans
dRemde bolomde amouxsneli mgosnis
ukidegano idumaleba `me vxedav sizmrebs ara Tqveneburs~ da amasTanave

Sen gelis dafna, Sen diadi dideba gelis,


poeto! arvin ar yofila esden Zlieri.
es sityvebi galaktionma 1915 wels
warmoTqva leqsSi `auzisagan~, xolo
vizioneruli xilva mefuri didebis gvirgviniT Semkobisa imave, 1915
wels gamoxata leqsebSi: `Serigeba~ da
`mTawmindis mTvare~.
***
`Serigebas~ metad sagulisxmo da
damafiqrebeli saTauri aqvs. igi ar
gulisxmobs vinme konkretul pirovnebasTan Serigebis survils. mas gacilebiT meti siRrmiseuli datvirTva
eniWeba, oRond, Tu ra Sinaarsis matarebelia leqsis saTauri (rac amavdroulad nawarmoebis dedaazricaa),

Tamar gelitaSvili

81
sTqvas: ca qudada maqvs da dedamiwa
qalamnadao. cisa laJvardsa moCanda igi TeTrad da aumRvrevlad. erTis
muWisodena Rrublic ara hfaravda
mis maRals Sublsa, mis yinviT Severcxlil Tavsa. erTaderTi varskvlavi, metad brwyinvale, zed dahnaToda,
erTs alags gaCerebuli, TiTqo myinvaris didebul saxes ganucvifrebiao.
myinvari!.. didebulia, myudro da mSvidobiani, magram civia da TeTri. danaxva misi makvirvebs da ar maRelvebs, maciebs da ar maTbobs, erTis sityviT
myinvaria. myinvari mTelis Tavis didebulebiT sakvirvelia da ara Sesayvarebeli. aba rad minda misi dideba? qveynis yayani, qveynis qariSxali, qrolva,
qveynis av-kargi mis maRals Sublzed
erT ZarRvsac ar aatokebs. Ziri Tumca
dedamiwazed udga, Tavi ki cas miubjenia, ganzed gamdgara; miukarebelia. ar
miyvars arc magisTana simaRle, arc magisTana ganzed gandgoma, arc magisTana miukarebloba~.
rogorc mocemuli monakveTidan
Cans, ilias guli ver mounadirebia
myinvaris sidiades, vinaidan mwerali
fizikur xatSi ki ar eZebda xibls yoveli arsisa (iqneboda es sulieri Tu
sulierad gardaqmnili usuloeba),
aramed Sina-arsSi.
`mgzavris werilebSi~ myinvaris
`maRali Subli~ martooden yinviT Severcxlil mSvenierebas ganasaxierebs,
Tumc swored ilias fraza: `myinvari
ukvdavebisa da gancxromis didebuli
saxea~ iqca galaktionis STagonebis
wyarod, vinaidan poetma myinvaris miuwvdomel didebulebaSi, mis mefur
sidiadeSi sul sxva ram sakuTari
ukvdavebisa da didebis analogi Seicno; amitomac moixseniebs mas: `maRal
zraxvaTa mefed~. iliasTan Tu myinvars erTaderTi varskvlavi dahnaTis
da ara varskvlavTa dasi, galaktionTan is mziT daferili yinulebidan

de

sk
PD
F

St

Tr

ud

galaktionis saocar ferTa palitraze araerTxel SeiniSneba TeTri


feri, rogorc simbolo siwmindisa,
rogorc saswaulis dadastureba sxva
samyarosken mizanswrafuli mgzavrisa
(`sadme yru adgils davesaxlebi, / sxva
saukunis mgzavri gviani~ `gzaSi~),
magram am poeturi aRmafrenis Jams
uCveulo da mniSvnelovani sul sxva
ramea: galaktionis mzeraca da gonebac koncentrirebulia TvalSeudgami
simaRlisaken myinvaris mwvervalisaken, sadac, myinvaris maradiul sidiadesTan erTad, TvalnaTliv xedavs
sakuTar poetur didebas, dro-sivrceSi aRmobrwyinebulsa da mokaSkaSes.
galaktioni myinvars `maRal zraxvaTa mefes~ uwodebs da am poeturi
aluziis saSualebiT radikalurad
gansxvavebulad warmogvidgens ilia
WavWavaZis mier `mgzavris werilebSi~
daxasiaTebuli myinvaris niSan-Tvisebebs. imisaTvis rom es TvalSisacemi
sxvaoba naTeli gaxdes `mgzavris werilebi~ gavixsenoT: `didebuli ram
aris eg myinvari. aba magas SeuZlian

io

...TeTr tansacmelSi me movirTvebi


da waval qarSi, rogorc mocarti,
gulSi simReris msubuq zvirTebiT.

ia

amaze cota mogvianebiT, manamde ki


leqsis zogad mimoxilvaze SevCerdeT.
`Serigeba~ Tavidan bolomde sazeimo, amaRlebuli ganwyobilebiTaa gamsWvaluli. amgvari egzaltirebuli
mzaoba pirvelive striqonidan Cndeba
da fonad gasdevs mTel nawarmoebs.
galaktioni misTvis Cveuli, amoucnobi idumalebiT ikargeba STagonebis miRma, sadac TeTri tansacmliT
morTvasa da qarSi gasvlas apirebs
mocartis msubuqi musikis zvirTebiT
garemoculi:

`ciskari 1852~ skolas

82
areklil kaSkaSa naTebad warmoCindeba, rasac mgosani `umZimes iagundebs~
uwodebs.
amdenad, ilias mier uaryofiT konteqstSi daxatuli myinvari galaktionTan aSkarad transformirdeba da
sul sxva ganzomilebaSi inacvlebs:
da myinvars, maRal zraxvaTa mefes,
maisi aliT aazambaxebs.

iagundebiT~, xolo sakuTar Tavs


`msubuqi dafnis foTlebiT~.
aqve unda iTqvas, rom ara marto am
leqsSi (`Serigeba~), aramed sxvaganac,
savaraudoa, rom swored myinvaris
didebulebam ubiZga poets sakuTari
TavisTvis SemoeZaxebina:
Sen mxolod maradi simaRle giSvelis,
ros Suqad mSobliur cas SeeSenebi.

(`dro~).

io

Tr

ia

rogorc cnobilia, galaktions


1921 wels amkoben simboluri dafnis
gvirgviniT da aniWeben mas qarTuli
poeziis (poetebis) mefis tituls. manamde ki idumali poeti, romelsac
tician tabiZem 1916 wels `martoobis ordenis kavaleri~ uwoda, win
uswrebs mweralTa kavSiris erTi nawilis gadawyvetilebas da sakuTar
Tavs TviTonve umkvidrebs poeziis
(poetebis) mefis saxels. swored es
Tamami ganacxadia gamJRavnebuli 1915
wels daweril leqsebSi: `Serigeba~ da
`mTawmindis mTvare~.
leqsSi `mTawmindis mTvare~ sakuTar SemoqmedebiT potenciaSi Rrmad
dajerebuli poeti daufaravad acxadebs: `rom mefe var da mgosani da simReriT vkvdebi~. am sityvebiT savsebiT
Secnobadi xdeba galaktionis idumalTmetyveleba is Tavis tolad da
sworad arc erT Tanamedrove poets
ar miiCnevs. erTi wlis Semdeg ki kidev ufro mkafiod ityvis: `rogorc
erTia qveyana mTeli, ise erTia galaktioni~. Tumc, aRsaniSnavia, rom TanamedroveTa erTgvari ignorirebis
miuxedavad, galaktioni Rrma pativiscemiT aris gamsWvaluli gamorCeul winaparTa mimarT. amaze naTlad
metyvelebs `mTawmindis mTvare~, sadac galaktionma pirdapir mianiSna,
Tu vis sulier memkvidred miiCnevs
sakuTar Tavs. es poetebi arian: niko-

de

sk
PD
F

St

ud

mocemul pasaJSi mgosani poetur


licencias mimarTavs da nacvlad
sityvisa `aagizgizebs~, saocrad
feradovan da xatovan sityvas qmnis
`aazambaxebs~, rac erTdroulad
gulisxmobs agizgizebasac, aferadebasac, ayvavebasac, ayvavilebasac. aq,
rogorc aRiniSna, saqme gvaqvs poetur licenciasTan okaziur formasTan. amgvari sityvaqmnadoba upirvelesi maxasiaTebelia galaktionis
poeziisa, raTa sityvas maRalmxatvruli elferi mianiWos, ufro RrmaSinaarsiani, natifi da moqnili gaxados fraza daimorCilos.
`Serigebis~ azrobrivi Sinaarsis
amosacnobad saWiroeba moiTxovs,
kvlav myinvaris didebulebas mivubrundeT. vsaubrobT ra mis maradiul
sidiadeze, uneblied Cndeba kiTxva:
ra saerToa myinvarsa da poets Soris? am kiTxvas mgosani martivad da
mkafiod pasuxobs:
Cven gvirgvinebi gvaqvs odnav msgavsi,
lamazi SuqTa maradi nTebiT:
me msubuq dafnis foTlebiT savse,
myinvars umZimes iagundebiT.

amrigad, leqsis Tanaxmad, poeti


da myinvari erTmaneTs igavmiuwvdomeli didebisa da maradiulobis niSniT
aRbeWdili gvirgvinebiT emsgavsebian.
amitomac amkobs galaktioni myinvars
mefuri diademiT umZimesi `yinulis

Tamar gelitaSvili

ia
Tr
io

ud

loz baraTaSvili
da akaki wereTeli.
werilSi
`sakuTari leqsebis
Sesaxeb~ galaktioni werda: `rom
mefe var da poeti~ mqonda aseTi fraza `mTawmindis mTvareSi~.
es leqsi (`mTawmindis
mTvare~)
miuxedavad imisa,
rom Zalian popularulia,
sakmarisad Seswavlili
ar aris, rogorc
erT-erTi gasaRebTagani Cemi Semoqmedebisa. am leqsSi
usaTuod sCans poeti, romelic Tavis
Semoqmedebas
ukavSirebs
mecxramete saukunis poeziis korifeebis
Semoqmedebas, acxadebs ra Tavs nikoloz baraTaSvilisa da akaki wereTlis memkvidreT~ (galaktion tabiZe,
1950-1958, gv. 22),
ase rom, sruliad mizanmimarTuli
da konkretuli Sinaarsis Semcvelia
`mTawmindis mTvaris~ poeturi striqonebi: `baraTaSvils aq uyvarda oblad siaruli...~ da `aq Cems axlo moxucis lands sZinavs mefur ZiliT...~
didi kvleva ar sWirdeba imis dadgenas, Tu vis gulisxmobs galaktioni moxucSi, visac `sZinavs mefur ZiliT~, radgan leqsis pirvel variantSi is akakis pirdapir asaxelebda: `aq
Cems axlo akakis lands sZinavs mefur
ZiliT~ (es asea dResac zogierT gamocemaSi). Semdeg ki, rogorc Tavad
uwodebda: `daumoneblad amayi da ciuri niWiT dajildoebuli namdvili
poeti akaki~ konkretikas aarida da

83

de

sk
PD
F

St

misTvis, simbolistisTvis Cveuli safarveliT Sebura sityva `akaki~ `moxuciT~ Caanacvla: `aq Cems axlo moxucis lands sZinavs mefur ZiliT~. es ki
imisaTvis dasWirda, raTa frazisTvis
meti mxatvruli gamomsaxveloba mieniWebina, damafiqreblad efeqturi
gaexada mkiTxvelisa da msmenlis winaSe wamoWrili amocana Tu vin igulisxmeba mefuri ZiliT gansvenebuli
moxucis landSi.
`mTawmindis mTvares~, iseve, rogorc `Serigebas~, fonad gasdevs avtoris uaRresad egzaltirebuli,
mZafri poeturi impulsiT gajerebuli amaRlebuli gancda. orive leqsSi
mgosani Tavs poeziis (poetebis) mefes uwodebs da ar arsebobs amqveynad Zala, romelic Semoqmedis emocias Seaferxebs, daTrgunavs mis esoden
Zlier grZnobas gamarjvebis sixaruls, romelic poetis arsebaSi mas
Semdeg damkvidrda, rac gaacnobiera,

84

`ciskari 1852~ skolas

romantikulad warmoudgeba sicocxlis dasasruli, amas Semdegi striqonebi gvamcnobs:

io

Tr

ia

da mec movkvde simRerebSi tbis


sevdian gedad,
oRond vTqva, Tu mTvarem sulSi
rogor Caixeda,
Tu sizmarma viT Seisxa cidan
camde frTebi,
da gaSala ocnebaTa lurji
ialqnebi;
Tu sikvdilis siaxlove rogor
asxvaferebs
momakvdavi gedis hangTa vardebs
da CanCqerebs,
Tu rogor vgrZnob, rom sulisTvis,
am zRvam rom aRzarda,
sikvdilis gza arra aris, vardisfer
gzis garda.

ud

rom Tavisi ukvdavi poeziis wyalobiT


TviT sikvdilic ki daamarcxa. `me poeziam daviwyebis cels amarida~, ityvis galaktioni cota mogvianebiT
(1916 wels). manamde ki Tavisi saTqmeli, rogorc ukve iTqva, yvelaze
mZafrad `Serigebasa~ da `mTawmindis
mTvareSi~ gamoxata, sadac akldamisa
da sasaflaos xsenebis miuxedavad, mainc igrZnoba maJoruli tonaloba.
mTawmindaze myof poets mTvaris
idumaleba STagonebiT aRavsebs da
Zvirfas landebs gamoaxmobinebs. poetur saufloSi amaRlebul, sulieri
harmoniiT gamsWvalul mgosans ara
Tu Trgunavs an aSinebs bindbundis
aCrdilebTan lacici, piriqiT, aTamamebs kidec didebul landebTan siaxlove, vinaidan man ukve icis, rom
mTawmindis arc erTi binadari, arc
erTi didi mgosani gardacvlilad ar
CaiTvleba, radganac xalxis xsovnaSi
maT TavianTi SemoqmedebiT samaradJamo dideba da ukvdaveba daimkvidres.
amitomac sufevs mTawmindis panTeonSi ara mwuxareba, rogorc sazogadod
Seefereba sasaflaos, aramed mgosanTa saZvale aRiqmeba parnasad varskvlavebis SuqiT akiafebul mxiarul
garemod:

sk
PD
F

St

rogorc iTqva, galaktioni sikvdilis SiSs poeziiT amarcxebs, radganac


icis, rom maradiul didebas sakuTari leqsebi daumkvidreben. amitomac
eCveneba mas aRsasrulis gza vardisfrad, anu msubuqad, sadac mSvenier
zRapars emsgavseba mgosanTa SemoqmedebiTi wva da Tavganwirva.
is faqti, rom `Serigeba~ da `mTawmindis mTvare~ koncefciurad erTmaneTis msgavsia, ukve iTqva. axla ki
dadga dro, davakonkretoT, Tu risi
mimaniSnebelia saTauri leqsisa `Serigeba~ da ra saerTo aqvs mas nawarmoebis azrobriv SinaarsTan.
erT werilSi `avtobiografiuli
Canawerebi~ galaktioni aRniSnavs: `Cemi tribuna iyo poezia da me arasodes
ar mimitovebia es tribuna da ar gadamicvlia raime sxva samsaxurze~ (galaktion tabiZe, 1952, gv.175). poetur
tribunaze Semdgari poeti `SerigebaSi~ sakuTar suls TeTr akldamaze,
anu sikvdilze amaRlebisaken mouwodebs:

de

aq mwuxare sasaflaos vardiT


da gviriliT,
efineba varskvlavebis krToma
mxiaruli.

swored amgvari gancda ubiZgebs


poets, rom sakuTari Tavi maSinac ki
poeziis uWknobi gvirgviniT, dafnis
gvirgviniT Semkobilad warmoidginos, rodesac dadgeba dro misi aRsasrulisa, romelTan Sexvedrac gedis simReriT, anu Tavisi ukvdavi
poeziiT surs (`rom wahyveba saukunes
TqvenTan Cemi qnari...~). Tu raoden didia emociuri muxti sikvdilis damarcxebiT gaxarebuli poetisa, raoden

85

Tamar gelitaSvili

de

sk
PD
F

l
ia

St

ud

***
dasasrul, msurs, oriode sityviT
Sevexo mosazrebas, gamoTqmuls `Serigebis~ Sesaxeb (am SemTxvevaSi gadamwyvet mniSvnelobas ar vaniWeb,
Tu vis ekuTvnis igi). xsenebuli mosazrebis Tanaxmad, galaktioni imitom urigdeba sikvdils, rom amas misi
religiuri mrwamsi ganapirobebs da
mas, ubralod, sxva gza ar darCenia,
radganac bunebis kanonzomiereba aRsasrulis klanWebidan Tavis daRwevas
SeuZlebels xdis. mimaCnia, rom aseTi
mosazreba aRaribebs leqsis Rrmaazrovan Sinaarss, rameTu amgvar `Serigebas~ yoveli marTlmorwmune qristiani acnobierebs, magram sikvdilis
moaxloebas jer aravin Sexvedria xelebgaSlili, aRfrTovanebuli da sixaruliT aRsavse. poetis paTetikuri
ganwyoba, leqsis saerTo amaRlebuli
tonaloba, romlis miRma vxedavT netarebamogvril avtors, romelmac
TiTqos es-esaa sakuTari maradiuli
didebisa da ukvdavebis mizezi Seic-

cxovreba Cemi uankares


Rvinis feria,
igi elvarebs, sabolood
daSreba vidre,
masSi dideba poetisa me
davimkvidre,
romlis gareSe ukvdavebac
araferia.
TeTri dReebis isev ise
mihyveba dasi,
me arc warsulis, arc momavlis
ar meSinia.
(`cxovreba Cemi~)

Tr

esaa axalgazrda poetis ritorikuli mimarTva sakuTari Tavisadmi,


im poetisa, romelic, SemoqmedebiT
ZalebSi darwmunebuli, sikvdils iolad urigdeba, vinaidan SesaniSnavad
icis, rom poezia ukvdavebas daumkvidrebs da maSinac ki, rodesac misi
sxeuli miwas Seereva, saxeli poetisa
arasodes daeSveba didebis mwvervalidan.

io

amaRldi sulo, TeTr akldamaze


mSvenierebis leqsiT mqebeli:
dRes yvelgan mzea da silamaze
sikvdilTan Cemi Semrigebeli.

no, riTac sikvdilze amaRlda `dRes


yvelgan mzea da silamaze, / sikvdilTan
Cemi Semrigebeli~, gvafiqrebinebs,
rom es ar aris Cveulebrivi mokvdavis
aucilebeli xvedri, es ufro amaRlebuli, sulieri harmoniiT aRvsili
Semoqmedis yofaze migvaniSnebs, ufro diadsa da miuwvdomelze, vidre
TiToeuli Cvenganis Seguebaa gardauval aRsasrulTan. Tumc, yovelive
es fiqri diadsa da amaRlebulze,
ukvdavsa da maradiulze yvelaze
ukeT TviTon galaktionma gamoxata.
amitomac kidev erTxel movuxmoT mas:

amgvari SemarTebiT egebeba galaktioni gamocxadebas, rodesac 1959


wlis 17 marts `TeTri dReebis~ brolebiT mojadoebuli da sikvdilisSiSdaZleuli adis fanjris rafaze
da saavadmyofos meoTxe sarTulidan
xelebgaSlili miiswrafvis maradisobisaken, raTa sakuTar sxeulTan gaucxoebuli misi suli samudamod SeuerTdes ukidegano idumalebis miRma
molivlive Tavissave lands dafnis
gvirgviniT Semkulsa da ukvdavi didebiT gaciskrovnebuls.

86

interviu

o ino
t adRobelaSvili
mogzauri martosuli

ia

(interviu guram megreliSvilTan)

Tr

`imas, rasac Cemi megobris meti ver gaigebs,


literatura ar SeiZleba erqvas~

de

sk
PD
F

St

io

ud

adamiani da mis garSemo myofi samyaro mTavari fiqria, romelmac guram megreliSvils weris survili gauCina. yvelaferi adamianis Sesaxeb,
mis sisusteebze, naklovanebebze,
siyvarulsa da siZulvilze es inspiracia dRemde moqmedebs masze da
amasobaSi ukve aTze meti wigni daugrovda...
Tavdapirvelad ki fsevdonimiT
daiwyo. bevrs axsovs moTxrobebis
krebuli `zemxas~ avtorobiT, garekanze naxevrad Cabnelebul obieqtivSi axalgazrda kacis profili,
wignSi ki ucnauri, Ronieri, basri
moTxrobebi, daxvewili eniT naambobi
da dasamaxsovrebeli iumoriT gajerebuli.
sakuTari gvar-saxeli maleve `daibruna~ da mas Semdeg araerT JanrSi scada bedi. iumors (sarkazms),
Txrobis laR maneras, sayvareli Temebisadmi erTgulebas yvelgan inarCunebs. swored amis gamo guram megreliSvili erT-erTi gamorCeuli avtoria Tanamedrove qarTul mwerlobaSi. is Jurnal `ciskars~ esaubreba:

icxovro ise, rogorc wer an, piriqiT wero ise, rogorc cxovrob arsebobs aseTi mwerluri kredoc. Sen
rogor cxovrob? saidan iwyeba SenTvis
`mwerlobis sazRvari~?
albaT, ar vusurvebdi Tavs iseTive cxovrebas, rogorc vwer. vgulisxmob, viszec vwer da ra Temebzec. me
gacilebiT mSvidi, dune, romantikuli cxovrebis stili mirCevnia. albaT, amitomac Cemi nawarmoebis gmirebi ZiriTadad qalaqis, qaosis, sistemis Svilebi arian da cdiloben,
Seicvalon da Secvalon maT irgvliv
myofi garemo.
saidan iwyeba mwerlobis sazRvari? ukeTesi iqneba, es kiTxva Sebrunebulad daisvas sad mTavrdeba
mwerlobis sazRvari: iq, sadac mwerali fizikur arsebobas wyvets.
mwerloba, Cemi gadmosaxedidan, arc
mxolod profesiaa, arc raRac mistikuri zeSTagoneba, zeciuri monaberi sio Tu pirovnuli miRweva. metic,
me mimaCnia yvela, vinc wers, mwerali
ar aris da yvela, vinc ar wers, Sors
aris mwerlobisgan. sxva saxelovnebo
dargebisgan gansxvavebiT, litera-

nino sadRobelaSvili

87

io

Tr

ia

wonebaT, kai 250 gverdia da, buxari


rom gaqvT, imaSi SeufiTileT-meTqi.
amis mere davmegobrdiT, xSirad maxsenebda am ambavs, gunos daujokre, 24
wlisam Tqvi mocarti da meo. esec erTgvari kalamburi iyo, albaT. fsevdonimic amitom avirCie. raki cenzura ar arsebobs, visac unda, rasac
da ramdensac unda gamoscems Tavs
erTgvari gamosacdeli vada miveci,
cenzorad davudeqi. mesame wigni ki
Cemi gvar-saxeliT gamoica.
Sens teqstebSi realoba iseTi ucnauri simkaacriT aris naCvenebi, rom
xandaxan isini sinamdvilis meore mxareze, anu fantastikur ambebzec gviyveba. ra aris SenTvis realoba, ra gaZlevs xolme inspiracias?
ucnauri ambavia, rom arasodes
sinamdvileze ar damiweria, metic,
vcdilob xolme, zedmetad ararealuri ambebi gamovigono da mainc,
mkiTxvelisgan xSirad msmenia zedmetad realisturad wero. faqtobrivad, ar arsebobs erTi moTxrobis
siuJeti mainc, romelic SeiZleba
odesme, sadme marTla momxdariyo,
magram, raki realurs hgavs, SeiZleba
moxdes kidec.
samSoblo, ena... ra aris Seni identoba? ras niSnavs SenTvis, iyo `qarTveli mwerali`? zogadad, ras niSnavs SenTvis qarTuli mwerloba?
RirebulebaTa Skalas Tu aviRebT,
samSobloze da enaze maRla SeiZleba
sxva ramac idges. rac Seexeba identobas, rasakvirvelia, im sivrceSi,
enobriv velSi da garemoSi, sadac davibade, qarTveli mwerali SeiZleba
merqvas da var da mixaria kidec Cemi
cnobieri qarTuli enisaTvis damaxasiaTebeli sintaqsuri wyobis manera,
enis usazRvro SesaZleblobebi da
musikaluroba es didi komfortia
avtorisTvis. rasakvirvelia, visurvebdi, qarTulad kiTxva iswavlos Ci-

de

sk
PD
F

St

ud

tura yvelaze axloa filosofiasTan, religiasTan da, zogadad, fiqrTan, azrovnebasTan. adamiani, vinc
fiqrs iwyebs, vinc sxvis gagebas, TanagrZnobas swavlobs, ukve mweralia.
da, meore mxriv, avtori, romelsac
sakuTari personaJis mitevebac ki ar
SeuZlia, Znelad gaxdeba mwerali.
ar miyvars raime tipis heroizacia, magram verc imas uarvyof, rom
samyaros Seqmnis Semdeg musikasa da
literaturaze saocari dedamiwas
araferi axsovs. xSirad mifiqria kidec, romelia swori is, rom literatura sinamdviles asaxavs, Tu is,
rom sinamdile asaxavs literaturas.
ar veTanxmebi azrs, TiTqos protagonists aucileblad unda hyavdes
prototipi, piriqiTac xom SeiZleba
moxdes, protagonisti Tavad iqces
prototipad da axali tipis cnobierebas daudos saTave? am mxriv saintereso miniSneba CemTvis `don kixotSia`. gaxsovT, rogor iwyebs gmiri `asparezze~ gamosvlas is kiTxulobs saTavgadasavlo romanebs,
baZavs did gmirebs da Tavadac xdeba
didi gmiri. literatura da realuri
cxovrebac aseTia mkiTxveli eZebs
mis gmirs, baZavs da odesme Tavadac
xdeba (imedia) gmiri.
literaturaSi fsevdonimiT Semoxvedi. ratom gadawyvite es mistifikacia?
wlebis winaT, rodesac Cemi meore
wignis wardgena iyo literaturul
kafeSi, Cemi megobris mamam, Tamaz
gersamiam otia ioseliani momiyvana
stumrad. maSin fsevdonimiT vwerdi
wignebs. gamixarda am adamianis danaxva mwerals Tavisi wignis wardgenaze sxva mwerlis stumroba uxaria, miT
umetes, Tu es cnobili avtoria. maSin
Cemi axali wigni vaCuqe baton otias
da, raki misi enis ambavi vicodi, Tavi
davizRvie wigni wignad Tu ar moge-

88

interviu

io

Tr

ia

rodesac furcelze yvelaferi ise


gaiwera, rogorc SeiZleboda momxdariyo, Sedegi sxva dadga.
es wigni samxedroebs ufro moewonaT, vidre kritikosebs. kritikosebma brali damdes ideologizebuli wignis daweraSi, rasac, principSi,
veTanxmebi da Tanac ara. erTi is SemiZlia vTqva, rom erTaderTi wignia,
romelic 2008 wlis oms naturalisturi simZafriT, dokumentalisturi
CanarTebiT da mainc mxatvrulad aRwers. meore gamocemas, albaT, saTaurs SevucvliT. didi survili maqvs,
yvela jariskacma waikiTxos es wigni
aki, miZRvnac maTdami aqvs gakeTebuli.
cota xnis winaT Seni publicisturi werilebis krebuli gamovida
`mdidari soflelebi`. amis garda, xar
araerTi piesis da kinoscenaris avtori (maT Soris erT-erTi `sezoni~ gaxmaurebul films daedo safuZvlad).
sad ufro komfortulad grZnob Tavs,
romel JanrSi?
komfortulad Tavs savarZelSi
vgrZnob, romelime sayvareli reJisoris films rom vuyureb, rac Seexeba weras am bolo dros, mgoni, Cemi
bolo romanis personaJiviT momdis
gonebaSi vwer aTas ambavs da furcelze gadatana mezareba, radgan
mgonia, rom Tanamedrove teqnikuri
saSualebebiT male azrebis srul gacifrulebas movaxerxebT.
ucxoenovani mkiTxveli Tu icnobs
Sens Semoqmedebas?
me isic ar vici, qarTulenovani
mkiTxveli Tu micnobs. miuxedavad
imisa, rom inglisurad, rusulad,
italiurad da axla male albanuradac iTargmneba bolo romani `modeli 18/12`, darwmunebuli ar var,
vinmes waukiTxavs Tu ara romelime
es wigni.
mwerlebis ramdenime tipi arsebobs:

de

sk
PD
F

St

ud

neTis, indoeTis mosaxleobam an sulac ZiriTad saerTaSoriso sakomunikacio enad iqces, magram rac aris
es aris masStabebs unda SeveguoT.
rac Seexeba qarTul mwerlobas,
mwerlobas, namdvils, erovneba da
sqesi, asakic ar aqvs. mwerloba raRaciT religiasac hgavs. gana sworia
formulireba `qarTuli marTlmadidebloba?~ gana folkneri, inglisur enaze mwerali, aWareli ar aris
an vaJa qarTulad ar werda kolumbielisTvis esoden axlobel da marTal ambebs? SeiZleba Cven sxvadasxva
enaze vloculobdeT, vwerdeT, magram safuZveli xom zogadadamianuri
tkivili, sixaruli da bednierebaa?
imas, rasac Cemi megobris meti veravin gaigebs, literatura ar SeiZleba
erqvas.
`irrata.ru~ Seni gaxmaurebuli romania, romelic agvistos oms eZRvneba.
roca Sens Semoqmedebas kidev erTxel
gadavavle Tvali, momeCvena, rom swored agvistos omia is wyalgamyofi
movlena Sens SemoqmedebiT cxovrebaSic, romlis merec raRac axali iwyeba,
raRac axali ixsneba SenTvis, rogorc
mwerlisTvis...
omze wera mwerlisTvis saxifaTo
Cixia. Tu Soreul omze ar wer an sxvis
omSi ar brZenob, Senianebma SeiZleba
gagkicxon, ar migiRon da zurgic ki
Segaqcion. arc mifiqria, omze damewera, miT ufro, rom 2008 welma sakmaod didi gardatexa moaxdina zogadad Cems cnobierebaSic, RirebulebebSic, midgomebSi.
moxda ise, rom amerikul-qarTulma gamomcemlobam damikveTa, damewera romani am omze. midgomebSi da fabulaSi sruliad Tavisufali viyavi,
moTxovna iyo, gveCvenebina is Secdomebi, rac xelisuflebam dauSva omis
msvlelobisas. romani alternatiuli dasasruliT damTavrda, radgan,

nino sadRobelaSvili

89

io

Tr

ia

xismgebeli, Cemi Svili Tu Cemi winapari? mweralma winaswarmetyveleba unda SeZlos rogorc momavlis, aseve
warsulis.
rogoria Tanamedrove qarTuli literatura Seni TvalTaxedviT?
msoflioSi bevri kargi mwerali
Semodis asparezze, maT Soris qarTvelebic. magram Cveni niWiereba xSirad provincializmiTa da saazrovno
Temebis siviwroviT iCrdileba. imdeni kargi mwerlis dasaxeleba SemiZlia, visic keTili SuriT mSurs, rom
ver warmoidgenT, Tumca, samwuxarod, aralokalur Temebze, zogadadamianur Temebze bevri ar wers.
am mxriv Tanamedrove literaturul cxovrebas mkiTxvelisa da gamomcemlis xelSewyoba sWirdeba. saboloo jamSi, mwerloba eris sarkea
ra mkiTxvelic varT, is mwerloba
gvyavs xolme. sul amas vambob, aiCemeT erTi avtori mainc da misdieT
bolomde, dadeT masze fsoni. da is
odesme didi avtori gaxdeba swored
Tqveni, mkiTxvelis gulmodginebis
xarjze.

de

sk
PD
F

St

ud

zogs gandegiloba moswons, asocialuria da Caketil sivrceSi qmnis Tavis


Semoqmedebas, zogi, piriqiT, mogzauria, gaxsnilia adamianebis mimarT. Sen
ufro romel maTgans miekuTvnebi?
paskalis ar iyos, bolos mainc yvelani martoni movkvdebiT. adamiani
martoobisTvis aris ganwiruli. es
imas ar niSnavs, rom is aucileblad
gandegilia. martoobaSi, sulier martoobaSi cuds verafers vxedav. moazrovne, mwerali, sulieri adamiani
Tu warmosaxviT udabnoSi ar gavida,
ganviTareba gauWirdeba. me, albaT,
mogzauri martosuli var, romelic
adamianebis garemocvis gareSe ver
Zlebs.
SemoqmedisTvis mainc erTi an ramdenime ZiriTadi Tema arsebobs, raze
werac misTvis yvelaze komfortulia,
axlobeli, bunebrivi. ra aris Seni Semoqmedebis mTavari Tema (Temebi)?
adamianis amoucnobi bunebis iqiT
saerTod araferi mainteresebs. ratom vcocxlobT, visi adgili davikaveT am cisqveSeTSi da vamarTlebT
ki mizans? vin aris Cems qcevaze pasu-

90

axali Targmanebi

s evaz
j naniSvili
osur enaze

Tr

ia

yinulis papas mTel dRes Rrma,


Cabnelebul xevSi eZina. mze rom Cadioda, kidurebis CxaraCxuriT wamodga (yinulis papas xom kidurebic
yinulisa aqvs), grZlad daamTqnara,
mere Tvalebi moiCrdila, midamo moaTvaliera da nel-nela Seudga Tavis
saqmes. jer sers gadausva zemodan
civi xeli ai, ase, Cven rom katas gadavusvamT xolme zurgze, SmaSura
balaxebi gakirCxla, gaaSeSa; Semdeg
dabla dahyva, kalos pirebze mobalaxe cxenebs, saxedrebsa da indaurebs
amoaZuebina kudebi. iqidan venaxebSi Cavida, aqa-iq SerCenili foTlebi
dakrunCxa, daasacodava. venaxebidan
soflis orRobeebs Camouara, TamaSiT
garTul gogo-biWebs cxviris wverebi
auwva da saxlebSi Sereka. Citunebsac
Tbili bululebi moanaxvina. sul bolos wisqvilis arxze Cavida, napirTan
Cajda, idayvebiT muxlebs daeyrdno,
xelebi ybebze Semoiwyo, loyebi dabera da nel-nela dauwyo sulis berva
wyals.
zis ase yinulis papa arxis piras,
nel-nela uberavs wyals da Tan mRe-

,
.
,
- (

),
,
,

.
, , ,

,
, ;
,
,
.
,

.
,

.
.
,
,
,
,

de

sk
PD
F

St

ud

io

yinulis papis saCuqari

revaz inaniSvili

91

io

Tr

ia

.
,
:
, ,
, .
.

.
,
,
.
, :
, ,
, .

.
. .
.
. ,

.
!
.
.
, ,
, !
. .
-
,
.

- .
,
, :
!
,
-
.
,
.
, ,

, ,
. ,

:
, ,
! ,
. ,
!

de

sk

PD

St

ud

ris kidec:
abli-babli, oqros taxti,
mziT aviRe, mTvariT davdgi.
wyali ki iyineba. pirvelad lerwmis Reroebis irgvliv Cndeba patarpatara yinulis rgolebi. Semdeg es
rgolebi erTmaneTs uerTdeba, Semdeg
Txeli, WraWuna yinuli napirebidan
Suaguliskenac miiwevs. yinulis papa
ki isev ise uberavs, isev dudunebs,
viTom mReris:
abli-babli, oqros taxti,
mziT aviRe, mTvariT davdgi.
magram uceb raRac uCveulo xma
Semoesma. es wylis xma ar iyo. wyali
arasodes xmaurobs ase. es arc lerwmebi iyvnen, arc beberi wnorebi. beberi wnorebi, rogorc yvela beberi
saRamo xans, ukve Tvlemdnen. SeiZleba eZinaT kidec! es xma imaT qveSidan
modioda. iq TiTqos viRaca ijda da
xelebs iorTqlavda.
Sen ei, vina xar mand, damenaxve,
ra sulieri xar! daiZaxa yinulis
papam, magram pasuxi aravis gaucia.
lerwmebs siciviT acaxcaxebda, beber
wnorebs namdvilad eZinaT. maSin wamodga yinulis papa saxsrebis WaxWaxiT, butbutiT. wagrZelda, wagrZelda, gadaixeda arxis meore napirze,
acaxcaxebul lerwmebs iqiT, da, ai,
ra dainaxa: patara biWi ila! mimjdara
beberi wnoris ZirSi, mokuntula, xelebi pirTan miutania da gaCqarebuli
iorTqlavs.
yinulis papam mSvenivrad icis, ranic arian patara biWebi. `es aq sakaikacod ar iqneba Camjdari, uTuod,
gverdela beberi wnoris fuRuroSi
rom kodala cxovrobs, imas uTvalTvalebs, imisi daWera undao~. Caaxvela, boxi xma ufro daiboxa da viTomc
gabrazebulma gadasZaxa ilas:
Sen ei, ratom ar gesmis, rom geZaxi! xom xedav, wyals vyinav. axlave
wadi aqedan, Torem Senc gagyinav!

axali Targmanebi

92

io

Tr

ia


,
.
, , ?!

.
,
, .
,
.
,
,

:
, , ,
?!
,


.
:

!
, ,

- -

.
, ?!
, ?

,


.
, , ?

.
.

.
!
, ?

.
.
,
. ,
.
, ?
,

de

sk
PD
F

St

ud

ilam didi Tvalebi SemoanaTa da


arc axla upasuxa araferi, isev xelebis orTqlvas ganagrZobda.
maS, ar gesmis Cemi laparaki, ara?!
muqariT daiqnia Tavi yinulis papam.
maS ijeqi mand da, rac dagemarTos, Sens Tavs daabrale.
yinulis papa Cacucqda, xelebi
ybebze Semoiwyo da mZlavrad Seubera. wyals mTlianad yinuli gadaekra,
lerwmebi wverebamde SeiWirxlnen, beberma wnorebma ZilSi igrZnes sicive
da krusuniT gadaelaparaknen erTmaneTs:
oi, oi, es ra ambavia, ratom brazobs yinulis papa ase?!
ilam ki erTxelac gamoxeda didi,
ukve danaRvlianebuli TvalebiT da
ufro aCqarebiT daiwyo xelebis orTqlva.
yinulis papa gabrazda: nuTu am TiTistola biWma unda majoboso! wyals
gadaalaja, ilas win daucucqda, damcinavi TvalebiT TvalebSi CaaSterda
da dakvranCxuli Cxakuna TiTebi nelnela miutana cxvirTan.
maS, ar geSinia Cemi?! ar geSinia,
ara?
ilam daaswro da cxvirze Tavisi
funCula xelebi daifara, magram yinulis papa cxvirSi ki ara, yurebSi
waswvda da mwared mousrisa.
maS, ar geSinia, xom? qirqilebda yinulis papa da aqa-iq SerCenil
lurj kbilebs aCenda.
ilam axla yurebi daifara. yinulis papam ki cxviris wveri mousrisa.
xa-xa-xa! maS, ar geSinia Cemi, xom?
ilam isev cxvirze daiwyo xelebi.
yinulis papa isev yurebSi waswvda.
ila yurebs ifaravs, yinulis papa
cxviris wvers usress. Tan icinis,
jambaziviT xtis.
maS, ar geSinia Cemi, xom?
da is iyo, cremlebi unda wamoscvenoda ilas, rom arxispira biliki-

revaz inaniSvili

93

io

Tr

ia

.
,
!

,
.

. ,
,

,
: ,
!

.
! !
,
, - ,
.
, , !

.
,
, ,

.
,
,
. -,
! -, , ,
!

. ,
.
, ,
, .
!

,

!
,
.

, .

.
,
;
, , ,

de

sk

PD

St

ud

dan nabijebisa da laparakis xma moisma.


ii, isemc ras vetyvi imasa!
orivem iqiT miixeda, ilamac da yinulis papamac. oTxi qali kolmeurneobis fermidan brundeboda. Walaze
gamoevloT, TiTo kona xmeli fiCxi
SeekraT, SemoedoT mxarze, mwkrivad
modiodnen gayinul bilikze da molaparakobdnen, viRacaze ambobdnen:
ii, isemc ras vetyvi imasao!
sul wina qali ilas deda iyo.
deda! deda! wamoxta gaxarebuli ila, Sen gelodebi, momeci fiCxi, fiCxs me wamoviReb.
uime, xom gaiyinebodi, Svilo!
SiSiTa da gakvirvebiT gaufarTovda
Tvalebi dedas. sxva qalebsac gaukvirdaT, xom gaiyinebodi, Sviloo,
magram ila ukve fiCxs miaZugZugebda
da mxiarulad icinoda.
yinulis papas undoda, rom gaveyine, magram veraferi damaklo. hehei,
yinulis papav! aba, miyure, rogori
biWi var, yinulis papav!
qalebma kidev ufro gakvirvebiT
gadaxedes erTmaneTs. etyobodaT,
maT arasodes enaxaT yinulis papa. ra
yinulis papa, ris yinulis papa, reebs
laparakobs es biWio, magram ras vizamT! isini xom ubralo kolmeurne
qalebi iyvnen da gagonebiTac ar gaegonaT, rom didebs arasodes eCvenebian aseTi rameebi TavianTi namdvili
saxiT! didebi marto susxs grZnoben,
yinulis papas ki ver xedaven. is axlac oriode nabijiT iyo daSorebuli maTgan, magram mainc ver xedavdnen. mihyrdnoboda gverdela wnors
da fiqrobda. cota xnis Semdeg kefa
moifxana, ese igi, ufro Seawuxa fiqrma; mere Sublzedac moisva xeli, ese
igi, sinanuli igrZno, es ra Cavidineo,
Turme kargi biWi yofila ila, me ki
tyuilad vawamebdio! beberma muxlebma veRar gauZles, Cakuntda, xelebi

axali Targmanebi

94

io

Tr

ia

,
,
!
,


. .

- .
.
,
:
!
, ,
.
, ,
, ,
.
, !
, ,

.
,
,
,
-,
, :
! ,
,
,
, ?!
,
!


,
.

de

sk
PD
F

St

ud

ybebze Semoiwyo da axla ase ganagrZo


fiqri da sinanuli. fiqrobda didxans. fiqrobda da dudunebda TavisTvis. amovida veeberTela yviTeli
mTvare. amoscda ciskidurze Savad
gaxlarTul xeebis kenweroebs, daadga Tavze yinulis papas da gamarjobao! CamosZaxa.
da, ai, am xmam raRac imedis SuqiT
gaubrwyina Tvalebi.
abli-babli, oqros taxti,
mziT aviRe, mTvariT davdgi,
wamoiZaxa sixaruliT. gagimarjoso, mTvarev! xelebi gaSala,
datrialda, kudiani qariviT gadauara xeebsa da Robeebs. Cumad CaeSva
ilaanT ezoSi, Cumadve aipara aivanze,
miucucqda mTvaris sxivebiT gabrwyinebul fanjaras, saxelo aikapiwa da
alersiani CurCuliT, ise, rom mZinare ilas ar gaRviZeboda, Tqva:
kargo patara biWo ila! me minda,
rogorme gamovasworo Cemi Secdoma,
magram ra gaaCnia usaxlkaro moxuc
mxatvars, garda Tavisi xelobisa?!
maS, miiRe es mcire saCuqari Cemgan!
da saCvenebeli TiTiT minaze mardad moxata pirveli qoCora xe almasis cimcima varskvlavebiT aRsavse
zRapruli tyisa, romlis msgavsi ram
aqamde aravis enaxa qveyanaze.

mayvalze

wavedi mayvalze. iq ki ara, soflis gogobiWoba da qalebi rom dadian. Sors, mdinaris gaRma, lekia
WalaSi. xom sul gvgonia, mdinaris
gaRma, Cvenidan Sors, naklebad xvdeba adamianis fexi! viare, viare, viare.
mayvlis erT rigian bardsac ki ver
wavawydi. xelcariels ra damabrunebda, Sin bartyebiviT pirdaRebuli

.

, ,
, .
,
, ,
! - .

. ,

revaz inaniSvili

95

io

Tr

ia

,
.
,
,

. ,

, ,
.
-.
,
,
,
-
. :
- ,

,
,

, .

,
,
,
, ,
.
.
,
.
,
. ,

.

.

,
.
, ,
,

. -
,
, ,
.
.
, ,
,
. ,

,
:
,

de

sk

PD

St

ud

pawawina SviliSvilebi melodnen, mayvals imaT uwuravdnen da wvens asmevdnen. sad ra WaobebSi vtope, sad ra
buwknarSi gavZveri, sad ra flateze
avbobRdi. bolos, rogorc iqna, orWiqiani minis qila gavavse, zogi wvriliT, zogi Citis nakenkiT. amazedac
madlobeli unda viyo-meTqi. movukari im qilas Tavi, Cavide CanTaSi, aviRe joxi da Sinisken gamovabije, rom
SaSvebi amifrindnen WaxWaxiT. rasa
vxedav: wyali CamoCxrialebs patara
kldidan, im kldis Tavze totebSemxmari beberi wnori dgas, wnoris qveS
ki molurjo bardia, grZlad wasuli
bardi, ise bardi sul mayvalia da asxia, asxia, Savad aris mibnelebuli.
uceb damibrunda rwmena Tu gairjebi, daujildoebeli ar darCebi. CanTaSi saweri qaRaldi mqonda, gavakeTe
erTi Zabruli parki, gavavse, Tan gulianad geaxlebiT mayvals, gavakeTe
meore parki, isic gavavse. mainc ar
meTmoba iqauroba. gavakeTe kulmuxos
foTlis parkic, isic gavavse. mayvali
wnorzedac iyo axoxebuli, ramdenime
kunwula Tvalismimtacad gadmokidebuliyo maRlidan. movixseni CanTa,
daniT gavikafe wnoramde misasvleli,
avbobRdi wnorze. marcxena xeliT
erT totze var dakidebuli, marjveniT dana mikavia da im daniT mayvlis
kunwulebs vwvdebi. avWeri erTi kunwula, avWeri meore, mesames vewvdebi
da `Waax~ daiZaxa wnoris totma.
zrialiT wavedi Sig mayvlis bardSi,
totic zed dameca. iseTma SiSma gamiara fexebSi, wamodgomas veRar vaxerxebdi, bolos mainc avedi Cemda
gasaocrad, arc raime mqonda natkeni, arc dagazuli viyavi, danac ki ar
gamvardnoda xelidan. avixede maRla,
mayvlis kunwulebi isev lamazad iyo
gadmokidebuli wnoridan, gameRima da
xmamaRla vuTxari Cems Tavs:
erTi patara qila mayvali gindo-

96

axali Targmanebi

,
,

. , .


?
,
.

:
- ! ! !

kitris qurdi

SarSanwin
daqvrivebuli
irine
TeTraSvilis biWi, afria, mixako jaliaSvilis venaxSi gadaipara. mixako
jaliaSvili, meZroxeobis fermis gamge, yovel weliwads saadreo kitrs
Tesavda, afrias kidev saadreo kitri
qveyanas erCia da, sanam TavianTic daisxamda, jaliaSvilis kitriT midioda iolas. jaliaSvilis Robes Reles
mxridan, kbodesTan, beberi Telebis
fesvebSi, erTi saZromi hqonda. afria im saZromiT afofxda, anwlebi
gaswi-gamoswia da bilikze gaixeda.
arc bilikze, arc venaxSi da arc zemoT, kaklebis qveS, sadac jaliaSvilebi lobios arCevdnen xolme, aravin
Canda. WriWinebi WriWinebdnen, sami
Tu oTxi venaxis iqiT viRaca gauzeTav Sabiamnis aparats amuSavebda, zed
afrias win, kombostos CrdilSi, didi mwvane xvliki idga da pirdaRebuli qasqasebda. afriam xeli auqnia da
daafrTxo, mere wamoiwia, welSi moxrili wavida qvemoT. vazebSoris gabmul kitrebTan erTxelac mimoixeda,
kitris brtyel foTlebSi frTxilad
gadadga fexi, xelebic Sig Cayo, foTlebi gadasw-gadmoswia, erTi mTlad
qorfa, jer isev bususiani kitri ipova, mowyvita da maSinve pirSi ikra.
magram kitrma iseTi tkacani moiRo,
afria SekrTa da ubeSi Caigdo. cota


, ,

.
,
,
,


,
.
, ,
.
,
.
, ,
,

. ,

, ,
,
- .

,
- .

,


,
.
,
.

de

sk
PD
F

St

ud

io

Tr

ia

da, is qila gaavse, gaavse kidev ori


qaRaldis parki, gaavse kulmuxos erTi parkic. askunwula, meore kunWula. ra gaumaZRrobaa iqneb Sen garda
sxvasac unaxavs mag kunwulebs wnori?
bardidan gamovZveri, CanTa gadavikide da Cqari nabijiT wamovedi Sinisken. beber wnors CamoxleCili adgili
piriviT daeRo da TiTqos sadacaa momaZaxebda:
ee! ee! ee!

97

revaz inaniSvili

io

Tr

ia

,
,
.
,
. ,
, ,
:
.

.
,
. ,

. ,

,
, .
,
,
.
,
.
, ,
,
- . ,

:
!
,
.
, ?!
, .
, ?
:
...
.
! .
.
? .
,
.
,
.

.
?
.
.

de

sk

PD

St

ud

xanSi sxva kitric daxela, mere kidev


sxva, mere kidev sxva mtkavelze didi. gamoswevda, gamohglejda da ubeSi CauZaxebda. is iyo, gamobrunebasac
apirebda, rom gaixeda da ras xedavs:
bilikze jaliaSvili modis. etyoba,
TvalebSi mzem SeuWvritina, grZelafriani mwvane qudi kefidan win wamoiwia. modis, Taviseburad mozlayunebs.
gaqceva ar SeiZleboda, jaliaSvili
magari kaci iyo, afria ver gausxlteboda. isev kitrebSi unda Camaluliyo
da, jaliaSvili rom wavidoda, anda
sul cotaze mainc Cascdeboda, maSin gaparuliyo. frTxilad, Zalian
frTxilad Cawva vazis Ziras, yvelaze
maRal foTlebSi. wevs da sunTqvasac
ki ikavebs, elodeba, rodis Caivlis
jaliaSvili.
magram jaliaSvilma swored kitrebTan gadmouxvia, wamovida, wamovida da pirdapir afrias waadga Tavze,
afria kankalma aitana. jaliaSvili
daixara, kotitaTiTebiani gafarCxuli xeli afrias mohkida da amoaxeda:
biWo!
afriam Tvalebi daxuWa, kankalebs,
kankalebs.
biWo, afria ara xar?!
afria moibRunZa, cremlebi wamoscvivda.
biWo, ra ginda aq?
afriam ZlivZlivobiT amoTqva:
muceli amtkivda da... davweqi.
i! gaukvirda jaliaSvils.
afria ufro metad moibRunZa.
Zalian gtkiva? Cakuntda jaliaSvili. aba, gadmobrundi, meCvene.
afria gajiutda, Tavi muxlebisken
mihqonda. maSin jaliaSvili orive xeliT daswvda da ZaliT gadmoabruna.
aqa gtkiva? ubeze daado xeli.
afriam muceli Seiwia. fexebi aasxmartala.
damacade, uTxra jaliaSvilma.
viTom araferio, xeli ubeSi Cauyo,
jer erTi kitri amoacala, mere meore, mere mesame da meoTxe, mere me-

axali Targmanebi

98

io

Tr

ia


- ,
. ,

, ,
, .

,
,

.
!
,
, .
!
!
,
.

:
,
,
.

, .
,
!
.

, .

,
!

.
.
! ! ,
?
, , ?
-, , .
, ,
!
, , , ,

! , ?
,
!
, ! !
,
,
-

de

sk
PD
F

St

ud

xuTe da meeqvse. qamaric Semoxsna, im


qamriT kitrebi erTmaneTze gadaaba,
Tavisi saldaTuri qamaric Semoixsna,
xelze gadaixvia da TiTbris mZime
balTa afrias uCvena.
ade zeze!
afria adga, Tavi mxrebSi aqvs CamZvrali, tiris, tiris.
gawyvite xma, Torem movida es
balTa mag gasiebul gograSi!
ikavebs Tavs afria, magram ver Seukavebia.
jaliaSvilma qamriT gadabmuli
kitrebi kiserze Camohkida da ubrZana:
wadi win da emag kitrebs xeli ar
axlo, Torem gagixeTqe Tavi am balTiT.
afria nel-nela gamovida kitrebidan, mobuzuli, gasacodavebuli.
swored gadaadgi fexi, Torem
dagkide kakalze Tavdayira!
afriam fexs auCqara. kiserze dakidebuli kitrebi ise awuxebda, TiTqos
fuTobiT tvirTi hkidebodes.
gaswordi welSi da ise wadi, Torem CagaxrCe am wyalSi!
gavidnen bogirze, avidnen sasoflo gzaze.
kakaanT venaxidan sona bebo gamovida.
mixako! mixako! mixako ara xar, biWo?
ho, mixako var, ra ginda?
modi, aba, aq modi. maS es saqneli
saqmea, naxe, mijnaze Wigo rogor Seudgams im Cem patiosan mazlsa!
damaca, Zalo, ra dros eg ari, ai,
afria kitrebSi daviWire da sabWoSi
mimyavs!
vina, vina?
vina da, TeTraanT Tavgasiebuli
afria!
ai, sanacilev! aba, aqeT gamoixede!
afriam erTi ki gaxeda qveS-qveS,
magram araferi uTqvams, jaliaSvilma balTa yurTan daukankura da fexi
aaCqarebina.

revaz inaniSvili

99

io

Tr

ia

.

, ,
,
,
.
,
, .

,
! .

,
.
.
,
! .
...
.
, ! ,
.
, !
...
.
, !
!
! .

.
, , !
, !

- .


.

, ,
!
.
, !
.
, !
,
.

, ,
!
, !

, !

de

sk

PD

St

ud

gamovida orRobidan deda-Svili,


ZamniaSvilebi, elene da misi gogo,
Tamriko, imwamsve mixvdnen, ra ambavic iyo da autydaT sicili. mere kikolikaanT vaso gamoCnda, mere namRvdlari, mere xarazi.
ratom miwa ar gagiskdeba, afri,
rom im kargi mamis saxels egre arcxven! ratom Sig ar CasZvrebi da Caiqolebi! misZaxoda elene.
magis mamas nu axsenebT, Torem
movkali aqve da gavaTave.
afriam zmuili amouSva.
Cakminde xma, Torem gamiwyda
moTminebis Zafi! gabrazda jaliaSvili.
gauSvi da... gabeda xarazma.
ras ambob, e! es gauSva, is gauSva da daingra qveyana. age, ca veRara
Cerdeba amaTi SiSiT maRla!
gaigebs irine da... isev gaubedavad Tqva xarazma.
gaigos, unda gaigos! maS! gavagebineb kidec! gacxarda jaliaSvili.
am ambavSi iyo, rom gakapasebuli
qalis xma Semoesma.
magis jani ki daiwvas, magisi! mag
tartarozisa, mag fermis virTagvasi!
jaliaSvili gaCerda da aqeT-iqiT
mimoixeda. Catexil Robeze afrias
deda irine gadmoxta, morboda da Tan
muStisodena qvas moiqnevda.
amiT gagixeTqav Tavsa. Se damblav, Se kolmeurneobis CrCilo! amiT
gagixeTqav Tavsa!
vis gauxeTqav, e, visa! Sedrka
jaliaSvili.
Sena, Se faSisto! pirdapir
cxvirTan utrialebda qvas irine.
amoswydi patarebSic da didebSic, patara ara yofilxar an ar gagigonia
mainc pataraoba!
gaiwi iqiT, qalo!
tvins amoganTxevineb, tvinsa!
amasobaSi afriam dro ixelTa, moixsna kitrebi kisridan da swrafad
gadaevlo Robes.
Caudgnen mezoblebi jaliaSvilsa

axali Targmanebi

100

io

Tr

ia


.
,
.
, ,
, , ,
.


,
, !
, .

-
.
, ,
, !
, ,
.
.
,
. ,
,
,
.
,

. ,
.
,
.
. :
,
,
,
?!

:
,
, ,
, .
,
, . ,

.

, .
.
,
,
,

de

sk
PD
F

St

ud

da irines, afrias dedas. dawynardi,


irineo, kargi, kaco, mixako, rac iyo,
iyoo, ho, kargi, dawynardi, irineo,
magram irine maSinac ki imuqreboda,
roca Sinisaken abrunebines piri.
magas xom ara hgonia, umamoa da
davibriyvebo, Tavs gadavupob mag
soflis wurbelas, magasa!
jaliaSvili ki mezoblebSi idga da
gamtknarebuli ixedeboda aqeT-iqiT.
qali ki ara, qajia, kaco, ra unda
vuTxra, qajia!
afria, ra Tqma unda, Sin ar misula. sul sirbiliT gavida TaTrebis
WalaSi da iq erTi beberi verxvis Ziras mijda. gadawyvetili hqonda, Sin
arasodes dabrunebuliyo, magram rom
mosaRamovda, buneba rom gaCumda, Citebic rom sadRac miimal-moimalnen,
adga da nel-nela wamovida. jer SoriSors uvlida TavianT saxls, mere
patara Zma guja dainaxa da dauZaxa.
guja movida, gauxarda afrias naxva.
afriam uTxra, wadi, cota puri gamomitaneo. guja gaiqca da deda gamoiyvana. dedam Soridanve daiwyo:
miwadasayrelo, mamaSenis meored
dammarxavo, xom gamxade soflis Savi
bairaRi, kidev ginda sicocxle?!
guja muxlebze exveoda da exveweboda:
me mceme afrias magivrad, me mceme, dediko da magas xels nu axlebo.
dedam xeli gahkra da moiSora, magram guja ar moeSva, isev moexvia muxlebze. maSin deda Cajda, saxeze xelebi aifara da aqviTinda.
rad minda Tqvens xelSi sicocxle, Tqven, xom vici, mzes aRar unda
SemaxedoTo.
wamovida afria, gaCerda, isev wamovida, isev gaCerda. bolos sul axlos
mivida dedasTan. axla misTvis didi
Sveba iqneboda, Tu deda scemda, xorcebs daaCqleTda, magram deda kvlav
balaxebSi ijda saxeze xeleb-afarebuli da xmamaRla, mxrebis kankaliT
qviTinebda. maSin afriam TviTon gas-

revaz inaniSvili

101
,
.
:
, , !


.


.
,
, : !
!
,
.
,

,
,

.

zamTris zRapari

,
.
,

.
, .
,
, ,
.
,
- , ,
,
,

.

.

,
.
- , -
,
, ,

,
-

de

sk

PD

St

ud

maRali, sevdiani mTis Ziras daburuli tye iyo. tyeSi Svlebi da irmebi
danavardobdnen, tyis piras ki xis patara saxli idga da Sig kaci da dedakaci cxovrobdnen.
kacs Tevdore erqva, dedakacs
efemia. orive Rrmad moxuci iyo,
orive gadaTeTrebuli, dapataravebuli, saxeCamyudroebuli. gaakeTebdnen Tujis Sav qvabSi fafas an
lobios SeWamands, miujdeboda erTi
aqedan, meore iqidan, gadmoiRebdnen
Tixis jamebze, moimarjvebdnen bzis
kovzebs da icmucnebodnen bebrulad.
sxva yvelafers, rasac ki Tvalmaxaras
da gemriels iSovidnen, SviliSvilebs
unaxavdnen.
SviliSvili ki ori hyavdaT. isini,
dedasTan erTad, Cvens lamaz, sayvarel TbilisSi cxovrobdnen.
rodesac gugulebi da molaRurebi
mofrindebodnen, roca bali SewiTldeboda da mindvrebs marwyvis surneleba moefineboda, soflis fostalioni, kafandara saba, Releze gadebul ficris xidze xelebgaSlili
gamovidoda, aRmarTs qaqaniT amoir-

io

Tr

ia

wia xeli da frTxilad daado dedas


Tavze.
kargi, ra! kargi, ra, dedi!
dedas mosaxvevi gadascureboda
da Tma Tbili hqonda, Tbili am Sebindebis sigrileSi. am siTbom mTel
sxeulSi dauara afrias da TviTonac
Cajda, TviTonac tirili daiwyo.
darCa patara guja gabecebuli. xan
dedas miubrundeboda, xan afrias:
dediko! afri! da roca naxa, verafers xdeboda, miexuta dedas da isic
aRrialda.
moSorebiT, Robis kuTxesTan, maTi axovani mamis landi idga, xelebi
gulze daekrifa da naRvliani TvalebiT uyurebda col-Svils.

axali Targmanebi

102

io

Tr

ia

. -
, ,
,
, ,
,

.
,
.
.
-,

. , ,
,
, :
,
.
,
.
,

,
,

. -
, -
,
- -
.
.
,
...
,
- .
- ,
, - ,

,

,
.
,
.

,

, ,
, -
, .

: , ,
,

de

sk
PD
F

St

ud

benda da Cvens moxucebs cisfer konvertSi Cadebul werils miutanda. werilSi ewera, rom maT SviliSvilebs,
darejansa da avTandils, isini, papa
da bebia, Zalian uyvardaT, swavliT
sul xuTianebze swavlobdnen, ukve
ardadegebi daswyebodaT da momaval
kviras Camosvlasac apirebdnen.
gaixare Cveni gaxarebisTvisa!
es wuTi iyo da, tyispira saxli
TiTqos Tvalebs ifSvnetda da iRviZebda. efemia, romelic, Cveulebriv,
oTxad iyo mokuzuli, welSi swordeboda da mzes uRimoda: gaige, Cemi
kudraWa darejani da avTandili unda Camovidneno. Tevdore papas nabiji
umagrdeboda da wver-ulvaSze naTeli adgeboda. Rors RiWi emateboda,
qaTmebs sakenki, fanjrebs Suqi da
ezos sisufTave.
moxucebma icodnen, rom maTi darejani da avTandili im mwvane matarebels unda Camoeyvana, qvemoT, mdinaris ayolebaze rom gaivlida xolme
da kvamlis TeTr nafleTebs gadaapentavda lurjad abolqvil verxvebsa
da muxebs. da, ai, rogorc ki idrovebdnen, Tevdore papa mxarze abgas gadaikidebda, Sindis grZel joxs daiWerda da TeTrad moelvare sadgurisken
gaswevda. efemia bebia ki ijda da gzas
gahyurebda.
pirvel dRes araferi, meore dResac araferi... da Tu mesame dResac
marto dabrundeboda Tevdore papa,
tyispira saxli kvlav CamoiRuSeboda.
Rori Wyioda, qaTmebi kriaxobdnen,
wiwilebi wivwivebdnen, ezoSi niavi
erTmaneTSi urevda Calasa da bumbulebs da SeWamandic, Tujis Sav qvabSi
gakeTebuli da ukve magidaze Semodgmuli SeWamandic, xSirad xeluxlebeli civdeboda.
magram, unda iTqvas, rom ase cota
xans grZeldeboda. mwvane matarebels
erT dRes Cveni moxucebis SviliSvilebic mohyavda, kiviliT afrTxilebda Tevdore papas, aba, Camibarebia da
Tqven iciT, rogorc mouvliTo. da
iwyeboda lamazi, mxiaruli dReebi.

revaz inaniSvili

103

io

Tr

ia

.
- : ,
, , ,
; ,
,
- : , ,
?
,
? ,
? ... -
,
, : ,
, ,
,
. -
,
- .
, ,
;

.

. - -
, ,
,
- ,
:
...
:
, , ,
, .
, ,
.
,

,
,
, .
,
.
, ,
, ,
.

.
,
.
,
:
,
;

, .

de

sk

PD

St

ud

kudraWa darejani bebias exmareboda: hgvida, saxls alagebda, qaTmebs


sakenks uyrida, Tan sul mReroda.
avTandili Tevdore papas dasdevda:
tyeSi wavidoda, tyeSi mihyveboda,
mindorSi wavidoda, mindorSi axlda;
masTan erTad Sromobda, ofls Rvrida
da Tan wamdauwum ekiTxeboda: rogor
iyo, papa, vake tyeSi daTvi rom Segxvda? rogor iyo, iremi rom sikvdils
gadaarCine? rogor iyo, aRzevans rom
waxvediT?.. da Tevdore papac, es bevris mnaxveli da kargi moqarTule kaci, didi ambiT daiwyebda: ee, Svilo,
eg grZeli ambavia, eg, Tu ar davsxediT, ise ar iTqmis. dajdeboda da yovel sityvas aneulis guTaniviT gasWimavda, gaagrZelebda. ise gamodioda,
TiTqos imas rom daTvi enaxa, imisTana
daTvs dedamiwis zurgze sxva veRar
naxavda; TiTqos aRzevani somxeTSi ki
ara, sadRac avstraliaSi Tu iaponiaSi
yofiliyos. avTandili pirdaRebuli
usmenda. magram xandaxan asec momxdara, roca, vTqvaT, saRamoobiT lobios arCevdnen derefanSi, avTandils
misZinebia, Tevdore papa ki hyveba da
hyveba: aq es Segvxvda da iq isao... da
bolos amasac daurTavda:
maaS, egre ki iyo, Cemo biWoo.
es dReebi yvelas uyvarda, papa-bebiasac da SviliSvilebsac.
magram, rogorc ukve giTxariT,
es zafxulSi xdeboda xolme, is ambavi ki, axla rom unda giamboT, zamTarSi moxda. maSin didi Tovli ido,
sevdian mTas Savi Rrubeli moxveoda. tyispira saxlidan kvamli adioda
maRla, maRla, sworad, da ise moCanda
Soridan, TiTqos cidan msxvili sabeliT CamoukidiaTo. Tevdore papas
da efemia bebias mezoblebTan gadasvlac ki uWirdaT. isxdnen mTel dRes
RumelTan, uficxebdnen xelebs da
fiqrobdnen. fiqrobdnen Tav-TavianTTvis, fiqrobdnen xmamaRla: rogori
iyo darejani sul patara da rogori
iqneba, roca gasaTxovari gaxdeba; ra
gaakeTa avTandilma SarSan Tu SarSanwin da ras gaakeTebs, roca umaRles-

axali Targmanebi

104

io

Tr

ia

- :
, !
.
, ,
.
? , ,
?
.
!
. , , !
,
.
.

,
.
,
, -
. ,
.
,

.
,
.
,

.

.

,
.
.
, , , !
:
, , ,
, ,
... , , ,
, ! ,
, , ,
, ! ,
, .
,

:

, , ,
... ,
. ?
, .
. , , !

de

sk
PD
F

St

ud

sac daamTavrebs.
xandaxan wakinklavdebodnen:
mTlad gadahyruvdi, dedakaco!
uwydeboda moTminebis Zafi Tevdore
papas.
Sena, Sena, wiwmatobda bebia
efemia. maS, egre gaxsovs? maS, darejani iyo, kokas rom yuri mostexa?
darejani iyo.
darejani ki ara, avTandili, avTandili! is aris xelmankiani. maSa,
maSa, Cemi darejani! darejans sul
cecxli gasdis xelebidana.
darejani iyo, geubnebi. maSin me
da avTandili Sin sul ar vyofilvarT, qulaanT ReleSi ZeZvsa vWridiT.
kidev kargi, rom Rame male modioda, lbili, saidumlo CurCulSrialiT aRsavse Rame. ikamaTebdnen,
ikamaTebdnen da miwvebodnen. gareT
ki, gamovidodnen tyidan turebi, dayuntdebodnen tyispira saxlis Soriaxlos da gaabamdnen kivils onavari
ymawviliviT.
da, ai, erT dilasac Cveulebrivad
gaTenda.
gamodga Tevdore papa derefanSi,
Sexeda cas da Rrmad SeisunTqa sisxami, civi haeri. gamohyva efemia bebia da imanac mosaxvevis sworebiTa da
saxeze xelis mosmiT moavlo Tvali
midamos. mere Tevdore papam saRore
gamoaRo, efemia bebiam ki qaTmebi gamouSva. lamaz-lamazi dedlebi da variebi muclamde iflobodnen TovlSi.
ju, ju, ju, ju! iZaxda bebia
efemia da Tan iTvlida: es qoCora,
es nacara, es yeltitvela, es Rabua,
es bajuja, cancara... ara, es cancara ar aris, ju, ju, ju! es qoCora aq
aris, es yeltitvela, bajuja, nacara,
Rabua... cancara ar aris! gesmis, kaco, cancara ar aris.
movida Tevdore papac, cali xeli
muxlze daibjina da caliT Tvla daiwyo:
es nacara aq aris, es bajuja, es
qoCora, Rabua, yeltitvela... marTalia, cancara ar aris. saRamos aq iyo?

revaz inaniSvili

105

io

Tr

ia

, , ,
, ...
!
,

!
, , ,


,
,
.
, .
,
! , , !


- .
:
- ,
.
,
, ,
, ,
.
,

,
:
, ,
!

.
,
,
,
,
. ,
... .
,
.

.

.
.
.

.
: , ,

de

sk

PD

St

ud

aq iyo, aq. sul kalTaSi mifrindeboda. ju, ju, ju! es qoCora, es


yeltitvela, es bajuja... cancara ki
ar aris da ar aris!
Seixeda Tevdore papam saqaTmeSi,
gamobrunda, Semouara wnelis kedels
da, eriha!
aq modi, fefo, Cqara aq modi! daxe, daxe, ra namuSevaria, erTi daxe!
saqaTmis ukana kedlis qveS Savi
xvreli iyo, axalTaxali xvreli, sveli miwa jerac ar daefara Tovls. mis
maxloblad ki bumbulebi eyara, sawyali cancaras bumbulebi.
ui, damidga Tvali da momikvda
Tavi! ui, ui, ui! icemda muxlebze
xels efemia bebia da xan aqedan mouvlida xvrels, xan iqidan. uyure im
wupaks, im wupaks, im gasatialebels!
Tevdore papa ki Rimils Zlivs ikavebda.
Zaan namuSevaria, me da Cemma
RmerTma. Zaan uyoCaRnia im qaTibdalocvilsa!
reebs mied-moedebi, kaco! kvals
mainc mihyev, iqneb daagdo sadme.
ee, melia rom motacebul qaTams
daagdebs, maSin berad kurTxevac ar
unda gagikvirdes misi, Tqva Tevdore papam da kefa moifxana, magram nakvalevs mainc gahyva.
ra Tqma unda, bumbulebis meti vera naxa ra. xelcarieli dabrunda, is
xvreli amoqola, Tovli Camoibertya
da meuRlis damSvidebas Seudga:
kargi axla, Tavs xom ar gadavayolebT im erT qaTamsa!
bebia efemia didxans ar dawynarebula.
erTi Tvec ar aris, rac moiqca.
ymawvilebisaTvis vagrovebdi kvercxebs da misi imedi mqonda. jiSiani
iyo, yoveldRe sdebda. amouwyda saxsenebeli imis wamRebs, tyvia Wamos
imis SeWmamde...
is dRe ase, amgvar laparakSi daRamda, is Ramec mSvidobianad gaTenda.
magram meore Ramesac isev gamouTxara
meliam saqaTmes Ziri da axla bajuja
waiRo. bajujas yeltitvela miayola.

106

axali Targmanebi

io

Tr

ia

,
, ,
.
.
, .
,
,
. ,

: ,

,
,
,
.

!
!
.
!
!
,
!
, ! .
, , ,
,
.
, !
,
, .

,
:
,
,
.
. ,
, , ,

.
,
!

,
.

.
,
,
,

de

sk
PD
F

St

ud

ai, maSin ki marTla cecxli moikida efemia bebiam. gaRma ubanSi gadioda misi viSviSi. Tevdore papas raRa unda eqna?! adga, sofel-qveyanaSi
gavida da daiCivla: xalxo, jamaaTo,
erTma wupakma meliam qaTmebi gagviwyo, dagvanela, xelcariels gvsxams,
rame maswavleT, rame miSveleTo.
aRar Tovda. mzes gamoeWvrita da
xalxi sadalaqos win, myudroSi Segroviliyo. Tevdore papam es rom Tqva,
yvelam misken miiwia, yvelam yurTasmena gaimaxvila. gaiges, rac awuxebda,
da daiwyes bWoba da ra daiwyes! erTi
urCevda, somberas mozvrisodena ZaRli waeyvana da iq daeba, meore Tavis
Tofs sTavazobda, mesame dariSxaniT
mowamvlis azrs edga, meoTxe xafangs
amjobinebda.
xafangs araferi sjobia, Tevdore! xalxno, damijereT, xafangs araferi sjobia! ambobda WanWle giorgi. rac me imiT meliebi da turebi
damiWeria! SarSanwin mgelic xom daviWire! siko, xo Seni TvaliTa naxe!
vnaxe, maS! rogorRac ugunebod
daudastura sikom.
xo, damijere, Tevdore, damijere, xafangebi maqvs iseTi, sul kewkewi
gaaqvT. axla Zalasac ar dagatan! Tuki sxva rame girCevnia, Sen ici da im
Senma meliam.
bevri ifiqra Tevdore papam, bevri
ifxana kefa da bolos gadawyvita:
me Tofis Tavi ara maqvs. dariSxania da, vaiTu sxva rame movwamlo da
xaTabala gamixdes. isev xafangi ajobebs. giorgi, Svilo, miSvele, barem
Senve miSvele, Sens gaxarebasa.
giSveli, ratomac ar giSveli!
miugo giorgim da amayad gadaxeda
xalxs, Cemma Wkuam xom ajoba Tqvensaso.
maSinve wamovidnen da saqmes Seudgnen.
sami xafangi moamzades, erTi saqaTmesTan dauges, meore gadamtvreul Robis ZirSi Camales, mesame tyisken mimaval bilikze gadaxides. nakvalevi waSales da dawyebul saqmes Zi-

107

revaz inaniSvili

io

Tr

ia

.
, ,
.

.


. .
,


.
,
:
,

,
,

.
.
.
,
, ,

.
,
- ,
.
!

.
.

,
. ,
... :
.
, ,
,
-!
,
.
, ,
,
.
,

.
!

,

de

sk

PD

St

ud

ri dauloces. arays svamdnen, mwnils


atandnen, did ambavSi iyvnen.
efemia bebia Tavs evleboda da pirze xels ifarebda, eRimeboda.
erTi im gasatialeblis javri
amomyareT da dalieT, ramdenic gindaT, imdeni dalieT. kideva gvaqvs.
Tevdore papa bavSviviT gaxalisda.
sul imas natrobda, erTi Cemi avTandili aq iyos, rom Tavisi TvaliT naxos es ambavio. da, radgan avTandili aq ar iyo, cdilobda, yvelaferi
kargad daemaxsovrebina, rom Semdeg
dawvrilebiT eambna: rogor naxes erT
dilas saqaTmis Ziri gamoTxrili, rogor ganmeorda ase ramdenjerme, rogor dauges iman da WanWle giorgim
xafangebi da, amas winaswar umatebda,
rogor waadga xafangSi gabmul melakudas da rogor amounaya is wupaki
cxvir-piri.
da, ai, kvlav daRamda. mere kvlav
gaTenda. ara, jer kargad ar iyo gaTenebuli, rom Tevdore papa adga,
tanT Caicva, yabalaxi moixvia, xelSi
didi joxi daiWira da xafangebis dasaxedavad wavida.
midis, axlad mosul Tovls mihkvalavs da guli uCqrolavs, iqneba gabmuli melia Tu ara. gulis asaCqarebeli TiTqos araferia, magram mainc
ase mosdis, midis da guli dag-dug!
dag-dug!
mivida saqaTmesTan araferi ara
Cans iseTi. gadavida baRSi arc gadamtvreul RobesTan aris rame. gauyva tyisken mimaval biliks... aqeT-iqiT
gadmowvdili ZeZvis buCqebi daubardnia, siCumea, siCume. kvlav Tovs...
gauyva, gauyva da... Soridanve xedavs,
kamkama Tovlze patara kunZiviT raRac gdia. miuaxlovda da, biWos! is
kunZi Setokda, Setokda da... ai, guliscema aq unda genaxaT! melia iyo,
Tavisi grZeli kudiT, wvetiani cxviriTa da acqvetili yurebiT.
jer aseT azrs daadga, unda gavbrunde da qveyana Sevyaroo. magram
mere isev axlos misvlis survilma
dasZlia. joxi SeimaRla, mivida da

axali Targmanebi

108

- .

,
.

io

Tr

ia

? , ,
, , !
.

.
, !
?
- .
,
... ,
?
,
, ?
, ,
,
.

.
, !
,
, .

:

,

:
,
, .
, ,
.
,
.

,
...
,
,
,
,

.
,

,
.

de

sk
PD
F

St

ud

Tavs daadga.
drasti! gamarjoba!
marjvena wina fexiT gabmuli melia
xtoda, aqeT-iqiT awydeboda. Tevdore papas wynari xma rom moesma, axeda,
daircxvina da Tavi CaRuna.
gaebi? axla, rogor movrigdeT,
ha, Semomxede, kaco!
magram melias aRar Seuxedavs.
maSin Tevdore papa TviTon Cacucqda da TvalebSi CaaSterda.
ratom arafers ar ambob, kaco!
ra uyavi Cveni qaTmebi!
melia ZigZigebda.
erTi Cemi avTandili aq unda
iyos, rom... ras izamda avTandili,
aq rom iyos? joxs gamoarTmevda da
Tavs gauxeTqavda am sawyal, datanjul, SeSinebul cxovels? am biWs ise
Zalian uyvarda meliebis, turebis,
daTvebisa da TviT avi mglebis ambebic ki... ar icoda Tevdore papam, ras
izamda misi avTandili.
muxlebma veRar gauZlo, TovlSi
Cajda da joxi fexebSua Caiyuda.
ha, Zmakaco!
cdilobda, rame saxumaro eTqva,
Tundac, ai, iseTi, rogoric pirvelad Tqva, rogor movrigdeTo, magram
raRaca ar uSvebda.
Sehyurebda melias da isev fiqrobda:
ras izamda netav mis adgilas avTandili, anda rogor moewoneba, rom
uambobs: mivedi da `drasti~ vuTxari, mere aviRe da keti davuSvi TavSio.
raRac ar iyo kargi, lamazi, vaJkacuri am ambavSi.
da uceb mixvda, rac unda gaekeTebina.
Sen eg fexis momtvrevac geyofa
sasjelad, qaTmebs veRar miekarebi...
joxi daagdo, qurqi gaixada, axalgazrduli simardiT gadaafara melias, TviTonac zed daawva, xafangis
rkalebi gadaswia, melias molewili
fexi amougdo da adga. qurqi Tovlze
gacurda da farTxali daiwyo. merme
meliam Tavi daaRwia, gaZvra, erTi mo-

109

revaz inaniSvili

Tr

ia

.
.
, ,
; ,
, ,
;
, ,
...
,
,


,
,
,

.

io

ixeda da axali Tovlis koriantelSi


daikarga.
Tevdore papa ki idga da eRimeboda. erTdroulad ramdenime suraTs
xedavda. xedavda fexmomtvreuli meliis ojaxs, afuTfuTebul, awkmutunebul lekvebs; xedavda Tavis avTandils, mxiaruls, bedniers, kmayofils
am ambis aseTi dasasruliT; xedavda
Tavis meuRles wuTiT gamwyrals,
Semdeg ki isev male gunebamobrunebuls...
da is Tovlis fifqebi, is sevdiani
mTa, is SeWaRaravebuli tye da caSi
kvamlis sabeliT Camokidebuli saxli eCveneboda uCveulod lamazad,
uCveulod bednierad, da grZnobda,
arasodes ase ar sdomebia sicocxle,
rogorc axla, roca yvelaferi es Tavisi sayvareli SviliSvilisTvis unda
eambna.

ud

kaci da qali

,
( ),
,

.
,

, ,

, :
! ,
, ,
,
:
! !
.
:
.
, ! ,
.

de

sk

PD

St

Tebervlis civi, qariani wvimis Semdeg (qari kvlavac qris), saRamo xans
svel bindSi, rbilad gadagluebuli
gorakis ferdobs nel-nela asdevs balanCamoZenZili gamxdari mela. wava,
CrdiliviT uxmod gaZvreba CaSavebul
ZeZvebsa da suro balaxis bRujebs
Soris, SeCerdeba, azuzuli moxedavs
qarsa da horizontze daxvavebul amRerebul Rrublebs, uwadinod daaRebs pirs da amoixavlebs:
bha! wava, qari waagverdelebs,
gaZvreba ZeZvebs Soris, isev SeCerdeba, isev moixedavs da moixavlebs sabraloblad:
bhaa! bhaa! kaci da qali erTamenTs mihkvrian da sunTqvaSekrulni
uyureben.
kacma Tqva:
Sia.
oh, ras ambob! ukmayofiloa qali, martoa da guneba stkiva.

osurad Targmna
raziaT qumaritovma

110

f lis

ia

an ho miTxari, an ara

n anro

io

Tr

gamomcemloba `inteleqti uaxloes xanebSi gamoscems kanadeli inglisurenovani mwerlis, 2013 wlis nobelis premiis laureatis elis manros
moTxrobebis krebuls.
`ciskris~ mkiTxvels vTavazobT nobelianti mwerlis erT moTxrobas.
Cemi xnis qalebs, gvibraleben xolme
im jafis gamo, odesRac rom gamogvivlia; Cven TviTonac Tavi Segvbralebia, magram, gulwrfelad Tu
vaRiarebT, zogjer es arc ise cudi
yofila da am erTferovan Sromas,
patar-patara saCuqrebs, rogorica aris yava da sigareti, ganusjel,
iumoriT gajerebul, sxva qalebTan
yalibSi moqceul urTierTobebsa da
didebul zmanebebs kmayofilebac ki
mouniWebia.
maSin vcxovrobdiT saTvistomoSi, saxelad `qoxebi,~ sauniversiteto
qalaqis ganapiras. sinamdvileSi es
iyo Zveli yazarma samxedroebisaTvis,
romelsac daojaxebuli studentebis
binebad iyenebdnen. mTeli zamTari
`jadosnur mTas~ vkiTxulobdi. bolos wigni mucelze Camomicurdeboda
da kiTxvaSi CameZineboda xolme. zogjer xmamaRla vukiTxavdi duglass,
rodesac Zalian iRleboda da meti
muSaoba aRar SeeZlo. `jadosnuri
mTa~ rom davamTavre, gunebaSi mqonda,
`mogonebebs gavmklavebodiT.
erTmaneTze
mklavebgadaWdobilni
da Zils danatrebulni borZik-borZikiT mivdiodiT sawolisaken. magram

ud

sk
PD
F

St

Senze, rogorc gardacvlilze, fiqri amekviata.


wlebis winaT miTxari, rom giyvardi. wlebis winaT... da maSin mec gipasuxe, rom miyvardi. gavazviade.

de

maSin sul axalgazrda viyavi, magram ver vxvdebodi, radgan sxva dro
iyo. im asakSi, rodesac dRevandeli
gogonebi welamde Tmas izrdian da
avRaneTSi mogzauroben, Tan rogorc me aRviqvam gvelTevzebiviT
danarnareben TavianT mravalferovan, ucodvel da warmaval siyvarulebs Soris, me, namZinarevi da qalis
saSinao xalaTSi gamoxveuli, welamde
sisveleSi Cafluli, saxvevebs vwuravdi, ToTo bavSvis etls mivaqanebdi
maRaziisaken mimaval gzaze (rac ise
gamjdomoda Zval-rbilSi, rom am sayrdenis gareSe mklavebSi Semawuxebel
simsubuqes vgrZnobdi; sxeuli ki,
romlis wonac Tanabrad unda gadanawilebuliyo, ukan gadamiqandeboda
xolme), wigns vkiTxulobdi da, taxtze miwolili, ZilSi veflobodi. Cven,

elis manro

111

io

Tr

ia

da Zariani avtomobilebisadmi midrekilebiT. es Zalze advilia da arc


sruli WeSmariteba gaxlavT, radgan,
ase mgonia, yuradRebis miRma rCeba
raRac, rac iyo momxibvleli Cvens
mouqnelobasa da TvinierebaSi, borkilebis siyvarulSi.
`qoxebSi~ ar iyo orguloba, me aseTi ar vici. ise axlos viyaviT erTmaneTTan, iseT siRaribeSi vcxovrobdiT!.. mocla ar gvqonda. iSviaTad
Tu gaielvebda vneba saRamos wveulebebze; albaT, imis saSualebac ar
gvqonda, rom sakmarisad dagvelia.
Sen ambob, rom giyvardi da mec gpasuxob, rom miyvardi, magram simarTle
sul sxva iyo. me ufro vityodi, rom
Tvali movkariT raRacas erTmaneTis
wiaR, razec arasdros gvifiqria da
rac, Seni mxridan, Seyovnda, xolo
Cemi mxridan, jer gacnobierebulic
ar yofila.
is dRe gavixsene, Senc rom gagaxsenda, ori wlis winaT sruliad
moulodnelad rom SevxvdiT erTmaneTs im qalaqSi, romelSiac arc
erT Cvengans ar ucxovria. amaze maSin avlaparakdiT, blomad Rvino rom
davlieT waxemsebisas.
erTxel saseirnod wavediT. im
raRacis aweva momixda...
sabavSvo etlis. iq joslini
mejda.
lodebsa da talaxSi. maxsovs.
mziani dRe, gazafxulis aprilis
Tu sulac martis cxeli, lamazi
dRe. afTiaqSi wavedi kampusis savaWro centrSi. zamTris mokle palto mecva, radgan ver vijerebdi, rom
marTla ise Tbiloda, rogorc Canda.
rogorc ki daginaxe, vifiqre, netavi,
axla saxlSi wamiyvana, Tma xelaxla,
ufro gulmodgined damavarcxnina da
Cemi Salis xaoiani, muqi nacrisferi
sviteri Camacmevina-meTqi. paltos
ver gavixdidi, radgan moklesaxeloebiani sportuli maisuri mecva, romelzec joslins forToxlis wveni
daewveTebina.
kargad ar gicnobdi, Sen `qoxebis~
meore boloSi cxovrobdi. lamis yve-

de

sk
PD
F

St

ud

drodadro mogvianebiT loginidan


wamodgoma da saabazanoSi gasvla
miwevda Casaxvis sawinaaRmdego diafragmis gasakeTeblad. saabazanos
fanjris zeda nawilidan plastmasis
fardis RreCodan rom gadamexeda, am
dasaxlebis sxva saabazanoebSi anTebuli Suqis danaxvas SevZlebdi; sxva
colebs warmovidgendi xolme, RamiT
amdgarT imave mizeziT. bavSvebze,
samzareulos qurebsa da abazanebze
mijaWvuli yoveldRiuri moxmarebis
nivTebi axla Cveni Ramis moxmarebis
nivTebad qceuliyo, ris miRmac imaleboda wamiT gaelvebuli miniSneba
codvasa da mSvenierebaze. sul raRac oTxi-xuTi wlis winandeli ambavi momagonda, rac maSin usaSvelod
did drod meCveneboda; momagonda,
rogor apokalifsur urTierTobad
gvesaxeboda seqsi (lorenss vkiTxulobdiT da bevri Cvengani oci wlis
asakSi jer kidev qalwulad rCeboda).
axla es gaqra da swraf, gamudmebul,
damakmayofilebel, adgiliT SemosazRvrul nacvalgebad iqca, romelsac sakmarisad itevdnen es ojaxebiT
dasaxlebuli ubnebi. ise cxadad araferi migrZvnia, rogorc daukmayofilebloba. me ubralod aRvniSne
cvlileba, iseve rogorc kvlavac aRvniSnavdi SobadRis minavlebul momxibvlelobas. Cemi rwmeniT, amgvari
cvlilebebis mizezi is gaxldaT, rom
gavizarde da samyaros gavuSinaurdi.
sakmaod axalgazrda viyavi saimisod,
rom aseT azrebs Sevewuxebine, yvelani axalgazrdebi viyaviT. sityva, romelsac xSirad viyenebdiT, gaxldaT
`mowifuli~. vxvdebodiT viRacas,
visac ramdenime wlis winaT vicnobdiT da aRvniSnavdiT, rom es pirovneba gvarianad mowifuliyo. Tqven icnobT, yvela icnobs, nusxas auxdeneli ocnebebisa, romlebsac ormocdaaTian wlebSi veziareT. Zalze advilia
maTi gabiabrueba da imis gancxadeba,
rom mowifuloba ganisazRvreboda
avtomaturi sarecxi manqanis mflobelobiTa da politikuri ukmayofilebis miCumaTebiT Tu Svilosnobisa

112

axali Targmanebi

io

Tr

ia

liyavi. meore Tu mesame dRes taxtze


miwolili, Cveulebisamebr, wigns rom
vkiTxulobdi, vigrZeni, rom Senze
fiqrebSi wasulma, gvariani manZili
Sevamcire da, ase mgonia, es iyo dasabami da xorcSesxma imisa, rac kidev
ufro moWarbebulad SeiZleboda yofiliyo. ase rom, giTxari, miyvardimeTqi.
ginda icode, rogor gavige Seni
sikvdilis ambavi? saswavleblis samzareulosaken mivdiodi erTi finjani yavis mosamzadeblad, sanam aT
saaTze gakveTili damewyeboda. dodi
Carlzma, romelic mudam raRacas
acxobda, alublis torti moitana
(Cven, Zvelma profesionalebma, viciT, am fantaziebSi ramdenad mniSvnelovania wvrilmanebi da simkvrive;
diax, alublis torti). is gaxveuli
iyo gasanTlul qaRaldSi da Semdeg
gazeTSi. ramdenadac gavarCie, es
unda yofiliyo araadgilobrivi gazeTi The Globe and Mail (`globusi da
fosta~). uxalisod gavxedavdi xolme am erTikviriswinandel gazeTs da
wylis aduRebas velodebodi, rom
uceb patara cnobas movkari Tvali
mokrZalebuli saTauriT: gardaicvala veterani Jurnalisti. vfiqrobdi sityvaze `veterani~. ras niSnavda
igi? viRacas, vinc omSi ibrZoda Tu
ubralo zedsarTavi iyo? Tumca am
SemTxvevaSi, me mgoni, erTic SeiZleboda yofiliyo da meorec, radgan
is gvamcnobda, rom es kaci gaxldaT
samxedro korespondenti; ai, maSin ki
gaviazre. Seni saxeli. qalaqi, romelSiac sicocxlis bolomde icxovre.
gulis Seteva es iyo da es...
Cvevada maqvs Seni yoveli morigi
werilis xelCanTiT tareba. rodesac
kidev erTi werili momdis, Zvelis magivrad CanTaSi axals vinaxav, Zvels
ki sxva werilebTan erTad mivuCen
xolme adgils Cems karadaSi. sanam werili cincxalia, rom movicli, CanTidan viReb da vkiTxulob, magaliTad,
rodesac romelime patara kafeSi vzivar da yavasa vsvam an kbilis eqims velodebi. garkveuli xani rom gava, we-

de

sk
PD
F

St

ud

la Cvenganze ufrosi iyavi da Sromisa


da omis namdvili samyarodan universitetSi aspirantad dabrunebuliyavi (vtyui, ar darCenilxar, waxvedi
da erT JurnalTan TanamSromlobas
Seudeqi maleve im dRis Semdeg, saseirnod rom wavediT). Seni coli
yoveldRe manqaniT dadioda skolaSi, cekva rom eswavlebina. is patara,
Savgvremani, boSuri ieris qali iyo,
zedmiwevniT Tavdajerebuli; sulac
ar hgavda mTvlemare da usaxur, Sinayuda colebs.
afTiaqis win videqiT da vlaparakobdiT. Sen Tqvi, iseTi SesaniSnavi
dRea, rom samsaxurSi dabrunebas mijobs cota gaviseirnoTo. lamaz da
farTobilikebiani kampusisaken aRar
wavsulvarT, mdinaris zeviT gadaSlil velur da naxevrad tyiT dafarul miwis momcro nakveTs SevuyeviT,
sadac studentebi ra Tqma unda,
dauqorwinebeli dadiodnen xolme
dRis saaTebSi naxevari netarebis, Ramis saaTebSi ki sruli netarebis gansacdelad. im dRes iq aravin iyo. weliwadis am dros yvelas ancvifrebda
esoden guluxvi dari. im adgilebSi
Wirda etlis tareba. rogorc Sen
Tqvi, etlis aweva mogixda, lodebsa
da talaxs misTvis gza rom ar Caexerga. Cvenc aseve gviWirda saubari. mniSvnelovani araferi gviTqvams. erTmaneTs arc ki SevxebivarT. ufro da
ufro uxerxulad vgrZnobdiT Tavs,
radgan cxadi xdeboda, rom Cveni gaseirneba xorcs ver Seasxamda imas,
rac, rogorc Tavs vikatunebdiT,
gvindoda misi wyalobiT gangvecada
an marTlac gvindoda, rom gangvecada
anu sul raRac erTsaaTiani erTad
yofnis simsubuqes im sasiamovno dRisa. maSin amgvari daZabuloba CemTvis
ucxo xili iyo. arc gaTvla SemeZlo
da arc marTva, rasac mogvianebiT
mSvenivrad vaxerxebdi sxva mamakacebTan urTierTobisas. imaSic ki ar
viyavi darwmunebuli, rom es Cem miRma gagrZeldeboda. damSvidobebisas
Tavi ise vigrZeni, TiTqos paemanze
ulazaTod da uinteresod movqceu-

elis manro

113

io

Tr

ia

magram gulSi davcini, radgan


TavSi sul sxva gegmebi mitrialebs.
semestris dasrulebisTanave, aprilis bolos, Sen unda gestumro im
qalaqs unda vestumro, sadac sicocxles gamoesalme. me iq arasodes
vyofilvar. aravis SemouTavazebia
Camodio. gulisfancqaliT veli am
mgzavrobas da amis gafiqrebac ki saocrad maxalisebs. modur mzis saTvalesa da cotaoden axal, msubuq tansacmels vyidulob.
siyvaruli sulac ar aris gardauvali, mas Sen irCev. saqme is aris,
rom Znelia imis gageba, rodis SeCerdi am arCevnaze an rodis gaxda
igi Seuqcevadi imis miuxedavad, rom
seriozulad ar aRiqvamdi. ar arsebobs aranairi mkafio gafrTxileba
amis Taobaze. maxsovs, SenTan erTad
rom vsauzmobdi da rom miTxari
`miyvardi da axlac miyvarxaro.~ Sen
ukan, restornis sarkeSi, Cems gamosaxulebas Sevavle Tvali da Tavgza amebna. vifiqre RmerTma icis,
ratom ubralod mearSiyebodi; es
sityvebi seriozulad ar mimiRia da
megona, erTi wuTis Semdeg Semomxedavdi da mixvdebodi, rom es sityvebi
sxvisTvis, anu im qalisaTvis giTqvams,
visac reti dasxmoda da laparakis
unari warTmeoda, aseTi pativis Rirsi rom Seqniliyo. manamde sul cota
xnis winaT xeli aviRe intrigebsa Tu
meorexarisxovan, mgznebare Tavgadasavlebze. Tavi vanebe Tmaze muqi
saRebavis dadebas da aRarc kvercxis
TeTr, moCalisfro-moTaflisfro Tu
hormonalur malamoebs, fer-umarilsa Tu sxva rames vikarebdi saxeze.
mere mivxvdi, rom Sen rasac gulisxmobdi, imas ambobdi, da axla
kidev ufro metad, vidre odesme,
meCveneboda, rom, albaT, cdebodi.
darwmunebuli xar, rom viRac
sxva ar gagondeba?
Cemi goneba jer ase ar gadagvarebula.
manamde Zaldautaneblad vsaubrobdiT. me Sens colze dagisvi SekiTxva.

de

sk
PD
F

St

ud

rils saerTod aRar viReb wasakiTxad,


aRar minda misi danaxva dakecili da
kuTxeebgadakecili, im gaWianurebul
kvirebsa da Tveebs magonebs, axal werils rom veli moTminebiT. oRond eg
aris, rom iqve vtoveb da kolofSi ar
gadamaqvs, ver vbedav.
Tumca axla, mas Semdeg, rac gakveTilebi Cavatare, Cems kolegebTan erTad visauzme, Cems studentebs Sevxvdi
da, rac momeTxoveboda, Sevasrule, Sin
mivdivar da am werils am ukanasknel
werils CanTidan viReb, sxvebTan erTad vinaxav da Cemi Tvalsawieridan
vaqrob. amas dinjad, lamis yovelgvari gulistkivilis gareSe Cavdivar,
awon-dawonilad. sasmels vimzadeb da
cxovrebas vagrZeleb.
yoveldRe, saswavleblidan rom
vbrundebi, fostis yuTs vamowmeb
da, gulwrfelad rom giTxra, raRac
sasiamovno gancda meufleba, molodiniT rom aRara var Sepyrobili. es
rkinis yuTi ori wlis manZilze Cemi
cxovrebis umTavres sagans warmoadgenda da axla, rodesac is bevrs arafers mamcnobs, bevrs arafers miqadis da verafers mimxels, tkivilic
TiTqos gaminelda. aravin icis, rom
raRac davkarge, aravin icnobda Cemi
cxovrebis am mxares, Tu ar CavTvliT
raRac zogad monaWors. rodesac Sen
CemTan modiodi, xalxs ar vxvdebodiT. ase rom, SemiZlia ise gavagrZelo cxovreba, TiTqos arc araferi
momxdara, arc Sen momxdarxar. magram
garkveuli xnis Semdeg erT kacs mainc
vumxel am ambavs Cems TanamSromels,
gas marks. axlaxan cols daSorda. sadilad mpatiJebs xolme, cotas vsvamT
da erTmaneTs Cvens ambebs vuziarebT,
mere ki, metwilad Cemi iniciativiT,
dasaZineblad mivdivarT. is Tmiania
da sevdiani, me gaSmagebuli. Cemi
Tavis gamkvirvebia. ramdenime dRis
Semdeg yavaze mpatiJebs da meubneba:
Senze vdardobdi; imaze vfiqrobdi, iqneb, vinmesTan misuliyavi.
fsiqiatrs gulisxmob?
ra vici... rom dalaparakebodi...
davfiqrdebi.

114

axali Targmanebi

io

Tr

ia

la da xeli umal ukanve davabrune.


zustad TviTonac ar vicodi, ras
vgulisxmobdi, magram velodi, da
marTebuladac, rom gamigebdi.
Cqarosnul avtostradaze SevuxvieT qalaqis CrdiloeTiT. misasvleli gzidan rom gadavuxvieT, dasavleTs gavusworeT Tvali. cis zolebi Rrublebs Soris cecxlis enebiviT
avardisfrebuliyo. manqanebis farebidan gamomavali Suqi TiTqos nakadad movardniliyo da karga did manZils faravda. es yvelaferi samyaros
xilvas waagavda TiTqos airisebr,
uwyinar xilvas, savsebiT sanugeSos.
aseTi xilvebi simTvralisas mewveoda xolme. ratomac arao, CamCurCula
man. man mibiZga, merwmuna, menavarda
awmyoSi, romelic, albaT, samaradisod gagrZeldeboda. mTvrali ar
vyofilvar. sauzmobisas davTveri,
magram ukve gamovfxizlebuliyavi.
ratomac ara?!
ra ratomac ara?
ratomac ar unda wavideT sastumroSi?! davrekoT da frena gadavdoT.
amis imedi mqonda, miTxari Sen.
rogor fiqrob, am arCevanze maSin SevCerdi, rodesac ca da manqanis
farebidan gamomavali Suqi davinaxe?
udardelobis elferi dahkravda,
didi araferi... sastumro/moteli
didi TeTri Rru aguriT iyo nagebi.
kedlebi erTnairad iyo mopirkeTebuli rogorc Signidan, ise garedan;
ise rom, erTi SexedviT mdidruli
fardebis, noxebisa Tu espanuri yaidis mZime avejisaTvis TiTqos rogorRac uTavbolod mieCinaT adgili
romeliRac droebiT, gaudaburebul
TavSesafarSi. suraTze, sawolidan
rom Canda, asaxuli iyo narinjisferi
navebi da muq-narinjisferi Senobebi,
romlebic moSavo-molurjo wyalSi
irekleboda. erTi Seni nacnobi mamakacis ambavs miyvebodi, romelic
mxolod motelebisaTvis xatavda.
xatavda navebs, flamingoebsa da yavisfer, dediSobila figurebs, mets
arafers; miTxari, amiT bevr fuls

de

sk
PD
F

St

ud

aRar cekvavs. muxlze operacia


gaikeTa.
misTvis, albaT, Znelia umoqmedoba.
dakavebulia. maRazia aqvs, wignebis maRazia.
duglasze mkiTxe da gipasuxe, rom
erTmaneTs davSordiT. giTxari, rom
Svilebi aqeT-iqiT daifantnen da
pirveli weli iyo, rac oriveni Sors
iyvnen Cemgan. miTxari, rom Svilebi
ar gyavda. odnav SezarxoSebuli viyavi da isic ki giTxari, rom am bolo
xanebSi duglasi gamudmebiT Tavis
Tavs elaparakeboda. fardis ukan vimalebodi da Tvalyurs vadevnebdi,
rogor esaubreboda sakuTar Tavs,
rogor xiTxiTebda, gamometyvelebas
icvlida TiTqos viRac moswonda da
viRac sZagda, Tan balaxs kreWda. da
ra giJuri da idumali cnobiswadili
iRvreboda misi saubridan, romelsac
ar wyvetda, sanam pirs iparsavda, da
egona, rom mis xmas eleqtrosaparsis
xma axSobda. rogorc giTxari, bolos
da bolos mivxvdi, rom ar mindoda
imis garkveva Tu ras laparakobda.
Cemi TviTmfrinavi xuTis naxevarze
gaemgzavra. qalaqidan aeroportisaken wamiyvane. Tavs ubedurad sulac
ar vgrZnobdi imis gamo, rom unda
mimetovebine da aRarasodes Segxvedrodi, Tumca Zalian bednieri viyavi
imiT, rom SenTan erTad vijeqi manqanaSi. noemberi idga; sam saaTs rom gadascildeboda, bneldeboda da gzas
manqanis farebi anaTebda.
ici ra, SegiZlia Semdeg TviTmfrinavs gahyve.
ar vici.
SegiZlia CemTan erTad wamoxvide
sastumroSi, dareko, frena gadado
da ufro gviani reisi dajavSno.
ara, ara mgonia, SevZlo. Zalian
daRlili var.
ase Zalianac ver daviJineb.
ara.
manqanaSi mTeli gza xelebi erTmaneTze gvqonda gadaWdobili. xeli gaviTavisufle da JestiT ganiSne, rom
sul sxva ramem gancdebma? damRa-

elis manro

115

io

Tr

ia

ixseniebdi Sens werilebSi. rogorc


Sen ambobdi, is savse iyo gadaRZuebuli bebrebiTa da Tavgzaabneuli turistebiT. ara. Cemnairi bexrekebiTo,
ase ambobdi da, rogorc yovelTvis,
Tavs Seni asakis mamakacze ufro xnierad warmoaCendi. aseTi qceva gCveoda, daRlilad Tu zarmacad Tavis mokatuneba da sakuTari gulgrilobis
xazgasma giyvarda. gulwrfelad rom
giTxra, megona, TvalTmaqcobdi. rac
ar mjeroda da risi dajerebac ver
warmomedgina, is iyo, rom es SeiZleboda sinamdvile aRmoCeniliyo. erTxel miTxari, rom srulebiT ar genaRvleboda, male mokvdebodi Tu kidev ocdaxuT weliwads icocxlebdi.
RvTis gmoba sayvarlisagan. miTxari,
rom ar fiqrobdi bednierebaze, es
sityva azradac ar mogdioda. gavifiqre, ra medidurobaa-meTqi da ise
miviRe, TiTqos es sityvebi axalgazrda kacs eTqvas, Tavad ki Tavic
ar Semiwuxebia da ar micdia, gamego
im mamakacisaTvis, romlisTvisac es
gancxadeba calsaxa simarTle iyo da
romelSiac, me rom velodi, is energia
Caferfliliyo an srul daviwyebas
miscemoda. marTalia, Tmas aRar viRebav da, Cemi WkuiT, viswavle, rogor
vicxovro garkveuli molodiniT; es
imedi es uSvelebeli imedi diaxac
Senken movmarTe. uari vTqvi, uars
vambob Sen danaxvaze ise, rogorc,
albaT, Sen xedavdi sakuTar Tavs.
`Senze vfiqrob, albaT, rogorc
Tbil da cnobierebiT dajildoebul
niaRvarze, momwere erTxel. da me
jansaRi adamianuri damokidebuleba
maqvs wyliT datborvasTan, rac Tan
sdevs niaRvarso~.
mogwere, rom me sul mxolod erTi
patara Senakadi viyavi mdinarisa, romelsac, SegeZlo, Serwymodi. Sen ukeT
icodi.
rogor vcdilobdi maSin, momexible da Tavgza ameria SenTvis rogorc
Cemi werilebiT, ise erTad yofnisas!
Cemi damokidebuleba siyvarulisadmi
warmoCinda siyvarulis SeniRbvaSi,
mis gauvneblobasa da gaxalisebaSi.

de

sk
PD
F

St

ud

Soulobso.
zemodan TviTmfrinavebi dagvgugunebdnen. zogjer ar mesmoda, ras
meubnebodi, saxiT Cems sxeuls rom
exebodi. ver geubnebodi, gamimeoremeTqi, radgan sasacilo viqnebodi
aseT raRacebs, Cveulebriv, ar imeoreben. magram ras izamdi, Sen rom
CemTvis SekiTxva dagesva, pasuxi ver
mogesmina da SekiTxva ver gagemeorebina? amaze fiqri mtanjavda mogvianebiT, rodesac msurda, sasurveli
pasuxi gameca SenTvis.
orTave vcaxcaxebdiT. Zlivs raRac
movaxerxeT, imdenad gaognebulni
da madlierebiT aRvsilni viyaviT
oriveni, diax, oriveni! daumsaxurebeli, SeuzRudavi, TiTqmis daujerebeli bednierebis, netarebis mozRvaveba! Tvalebi cremliT agvvseboda.
udavod ase iyo. diax!
Sen rom is kaci yofiliyavi, visac
im dRes an imJamad Sevxvdi, Semiyvardebodi?! arc ase Zalian. ara mgonia.
arc ase Zalian. imitom miyvardi, rom
Cems warsulTan makavSirebdi, Cems axalgazrda, ucodvel `me~-sTan, bavSvis
etls rom miaseirnebda kampusis gzaze sakuTari codvebiT daumZimebeli.
maSin siyvarulis cecxlis agizgizeba
Tu SemeZlo, axla ki misi daufleba,
imaze naklebi dimikargavs, vidre megona bevrad naklebi... Cemi cxovreba
mTlianad ar daSlila calkeul nawilebad da ar dakargula.
maSin gadavwyvite, pirvel maiss
gavmgzavrebuliyavi. TiTqmis ori
Tve mqonda Tavisufali Cemi Svilebis
Camosvlamde da sazafxulo skolis
dawyebamde. mivfrinav im qalaqSi, sadac mTeli am xnis ganmavlobaSi werilebs gigzavnidi Cems xalisian
werilebs, Cems Worikana da mimndob
werilebs, Cems cudis momlodine da
mavedrebel werilebs. sad gavagzavnidi maT isev, sakmarisad Wkviani rom
ar vyofiliyavi da Seni sikvdili ar
Semetyo?!
qalaqi, romelSiac Sen cxovrobdi da romelsac calybad aRwerdi,
magram mTlianobaSi kmayofilebiT

axali Targmanebi

116

io

Tr

ia

myidvelebi kanjoSi dafenili palmis


rtoebiT. tiudorebisdroindeli kafe-sakonditro sifrifana wveturiT.
TokislanCiani sandlebi romeliRac
sardafis msgavs sadgomSi, romlidanac Ramis saTevis xmauri yurTasmenas
swvdeba. sakonditro maRaziebi miniaturuli cixe-simagreebis cru fasadiT. es maskaradi metismetad mravalferovania da metismetad damRleli.
erT dRes supermarketSi mivdivar
cotaodeni purisa da forToxlis
sayidlad; salaro aparatTan dgas
jvalos qsovilSi gamoxveuli gogona,
saxe talaxiTa da wiTeli saRebaviTa
aqvs moTxupnili, TmaSi ki plastmasis
Zvali gauyria. qiSmiSisa da avstraliidan Camotanili Zroxis xorcis
gasaRebas cdiloben. magram, gadaRlili, Tbilad miRimis; talaxiani
da saRebaviT moTxupnili, raRacaSi marwmunebs; aseT adgilebSi mudam
aris viRac, visac amis unari Seswevs.
sakuTar Tavs vxedav, rogor
davdivar quCebSi da Senze mogonebebs vuxmob, rogorc erTxel veZebdi
saidumlos gasaRebs im statiebSi, Sen
rom werdi Jurnal-gazeTebisaTvis
da im wignebSi, esoden gonivrulad
rom Txzavdi sxvaTa da aramc da
aramc Seni sakuTari Tavis sasikeTod. Sen ise saxalisod da Sinaarsianad wer, ise ostaturad aRwev lamis
daxvewilobis mwvervals! oRond aqac
TavSekavebas amjobineb. sul es arismeTqi? mesmis, rogor vekiTxebi Cems
Tavs, Sen ki Semwynarebluri siciliT
icini meti raRa unda iyos-o! oRond
me bolomde ver vijereb. ar geSvebi,
gamocxadebas veltvi.
Seni aRwera rom damWirdes, raki
malulad gxvdebi, vityodi, rom Sens
sindiss arasodes uRalateb. Sen ki
mouTmenlad ganacxadebdi, rom mTeli
cxovreba sindiss Ralatobdi. magram
amas ar vgulisxmob. vityodi, rom
uRalato xar da xistad, jiqur miiwev
win (erT sul-xorc), TavdaWerili, keTili, magram arcTu gulSematkivari.
xazs gavusvamdi imas, rom aris SenSi
raRac rainduli. diax, maqvs molodi-

de

sk
PD
F

St

ud

ra damamcirebeli da uazro facifuci iyo es yvelaferi! da Sen, Sen raRacnairad, nazad iRimebodi; me mgonia, gvarianad grcxvenoda Cem gamo.
vpoulob mravalbinian Senobas
zRvasTan axlos, romelic, albaT,
ociani wlebiT TariRdeba moyviTalo, kremisfrad mobaTqaSebul Senobas dabzaruli fanjris rafebiT,
uSinaarso dekoraciuli medalioniTa da karzemoT gamosaxuli gauSifravi xelnaweriT. rogorc erTxel
miTxari, aq bevri moxuci daseirnobs Suquras TvalismomWreli SuqiT
gasxivosnebuli. quCebSi davexetebi da yovel kuTxe-kunWuls vaTvaliereb. Tavs ar viwuxeb sasaflaoze
wasvliT. mainc ar vici, romeli sasaflaoa. im trotuarze davabijeb,
romelzec, albaT, Sen daabijebdi da
im sagnebs Sevcqeri, romlebsac Sen
Sescqerodi ueWvelad. fanjrebi, Sens
anarekls rom maspinZlobdnen, axla
Cemsas isxleten. es TamaSia. am qalaqs
sxva, CemTvis Cveuli qalaqebisagan
sruliad gansxvavebulad aRviqvam.
cicabo kibeebi, mqrqali, SebaTqaSebuli saxlebi, brtyeli saxuravebiT
rom gadauxuravT, benzingasamarTi
sadgurebis axirebul yaidaze augiaT
da jer kidev meore msoflio omamde
`Tanamedrove stilad~ mounaTlavT.
sqeli minablokis wagrZelebuli ornamentuli fanjrebi. alag-alag
espanuri saxuravi an uadgilo adgilas datovebuli Riobi da brtyeli
saxuravebi. cnobili baRebi. rododendroni, azalia, hortenzia wiTelnarinjisfer da mewamul ferebSi,
Tvalebs rom gtkens. kaTxistola titebi, dausrulebeli Tavis mowoneba.
da maRaziebi, esoden ucnauri rom
eCveneba samrewvelo Tu sauniversiteto qalaqidan Camosul adamians mas,
vinc, savaWro centrSi Segulebuli
lamaz-lamazi tanisamosis miuxedavad, miCveulia garkveul komerciul
sisadavesa da fuqcionalizms. saukunis damdegs gamarTuli sanayineebi.
veluri dasavleTis sportuli saqoneli. havaidan Camosuli SemTxveviTi

elis manro

117

io

Tr

ia

mavanis piraduli ambavi raime gansakuTrebul sulTabrZolas ki ara,


mxolod gacveTil da nacnob gulistkivils itevs. sxva qalebs dauZleviaT es tkivili da axla gamxneveben
da guls gimagreben. marTa t. xuTi
wlis manZilze iyo im kacis sayvareli, romelic atyuebda, asulelebda
da nusxavda. imitom Semiyvarda, rom
Zalze saTuTi kaci megonao, ambobs
igi. emili r.-is sayvareli, rogorc
Tavad acxadebda, daqorwinebuli ar
yofila. da ramdenjer gamigonia sakuTari xma rogorc mamakacebTan, ise
qalebTan saubrisas, sevdiT Sepyrobili gaazrebulad da dauokeblad rom
miveltvi am Temas rogor ageben
qalebi TavianT koSkebs iseT meryev
safuZvelze, TavSesafrad erTi RamiTac rom ar gamodgeba; rogor ityueben Tavs da ra tyuilad itanjaven
Tavs qalebi, rogor aCagvrineben
Tavs imis gamo, rom maTi cxovreba
fuWia da sulSi raRac Rrma magram bundovani da ara ukanaskneli
bzari dastyobiaT. hoda, mivuyvebi
da mivuyvebi am striqons, romelsac
dResdReobiT yvela martiv simRerasaviT izuTxavs. amasobaSi simReraSi
gabzaruli guliviT mec guli mebzareba; is gamomxmari da damskdaria
xevebiT daserili midamos gaudaburebuli kuTxe-kunWuliviT. me marTa
t.-sa da emili r.-sTan erTad vtiri
da vcdilob, gavigo, ra manqanebiT
moaxerxes tkivilebis daameba. makrame
iswavles? Rrmad CaisunTqes? erTxel
erTma Cemma megobarma ra Tqma unda,
qalma miTxra, rom, Tuki ukan, warsulisaken an win, momavlisaken iyurebi, marto tkivili giweria da amitom mTeli problemis Zirfesvianad
amoZirkva imiT SevZeli, rom mxolod
TiToeuli gankerZoebuli wuTiT
vcxovrobo. yoveli wuTi savsea absoluturi siCumiTo, ambobda igi. esec
vcade da sxva ramesac vcdi, magram
ver vxvdebi, es rogor gaWris.
ruka viyide. Seni quCa vipove, is
kvartali, romelSic Seni saxlia. is
arc ise Sors aris Cemi binidan, sul

de

sk
PD
F

St

ud

ni imisa, rom Sen raindulad xelgewifeba Zvelebur yaidaze Tavis gawirva,


iseve rogorc gansacvifrebeli sisastikis gamovlena da rom SegiZlia,
orive am namoqmedars faruli gangebulebisadmi morCilebis elferi mianiWo.
Sen, Seni mxriv, sakuTar Tavs erT
laR, uzneo, Cveulebriv TavkerZa da siamovnebas daxarbebul kacad
dagvixatavdi. saTvalis zemodan gadmomxedavdi Cemi usaqcielobiT gaRizianebuli romelime mSvidi da ulmobeli maswavleblis msgavsad. mogviwevda Cems siyvarulze dafiqreba,
dafiqreba imaze, Tu rogor miyvardi,
TiTqos es saxadis msgavsi axireba an
romelime eseis TviTneburi Savi monaxazi yofiliyos.
ra Tqma unda, imTaviTve vicodi,
rom cxovrebis eklian gzas davdgomodi. nebismier wuTSi mosalodneli
iqneboda da iyo kidec ganSoreba; aravin icoda, sad gawydeboda Zafi Seni
surviliT Tu Sengan damoukideblad;
veravis SevCivleb. bolo wuTSi umal
xsna gamoCndeboda. Cemi lakoniuri,
mgznebare werili, bolo sigiJe; mere
ki Seni iumoriT savse, nazi, patiebis
Txovnis werili, romelic meubneboda, rom araferi Secvliliyo. me mudam myar niadagze videqi, Sen arasodes migitovebivar. TiTqos es ormo
samudamo uSenoba romelSiac
vvardebi, mxolod da mxolod sizmari iyos, romliTac Cems Tavs vaSineb
an, uares SemTxvevaSi, adgili, romlidanac sakmarisia xmamaRla da damajereblad mogixmo saSvelad da xsnac
gamoCndeba.
Cems Tavs imaze viWer, rom statiebs vkiTxulob qalebisaTvis gamocemul JurnalebSi. rodesac imedi mibrundeba da caSi davfrinav,
crurwmena damrevs xels da am Wkuisdamrigeblur gakveTilebs vaxtebi; xolo, roca uimedoba momeZaleba, saso warmekveTeba da usasooba
mipyrobs, maSin viwyeb maT kiTxvas
Tavis sanugeSeblad, radgan nugeSsa
mgvris imis aRmoCena, rom mavanisa da

axali Targmanebi

118

io

Tr

ia

araferi msgavsi! es aris myari, wliuri da ara turistebisaTvis Selamazebuli biznesi.


maSinve vicani, Tumca Secvlila.
Tma Cemze metad gaWaRaravebia da kefaze gamounaskvavs. saxis nakvTebi ganazebia da kosmetikasac ar xmarobs.
moyviTalo feris kani aqvs da, mainc,
TvalismomWreli, kaSkaSa momxibvleloba mosdgams. es misi TrTola,
maxvilgoniereba, gzneba. gaxunebuli mewamuli feris xalaTi acvia induri naqargiT gawyobili bafTebiT.
mkveTrad moZraobs mas Semdeg, rac
xelaxla aidga fexi, muxlis xrtili
rom amouRes. rogorc miTxari, wona
marTlac mosWarbebia; is axla zorba
tanis Suaxnis qalia.
maRaziis ukana oTaxidan gamovida,
xelSi ramdenime uSvelebeli wigni
eWira xelovnebis sferodan. sawer
magidas uknidan mouara, wignebi Taroebze daalaga da gamyidvel gogonas gauba laparaki, TiTqos adre
dawyebul saubars agrZelebso.
hoo, ar vici, rogor... angariSfaqtura... davureko maT da vuTxra,
rom aq ase ar vmuSaobT... mTeli
partia ukan aris dasabrunebeli.
maxsovs misi xma igive xma, romelic amdeni xnis winaT gavigone erTor wveulebaze; mkveTri, gamomwvevi
xma, romelic Zalze STambeWdavad
JRers sibrazis garkveul doneze;
xma, romelic raRac gansakuTrebulad ambobs, `RmerTo Cemo, netavi
raze fiqroben es idiotebi!~ vTqvaT,
Cemi xma icno an saxiT vecnaure. ara
mgonia, micnos. is imaT ricxvs ar
miekuTvneba, CrdilSi myofi xalxi
rom amaxsovrdebodes; igi mudam
movlenebis SuagulSi trialebs da
Cem Sesaxeb aranairi informacia ar
gaaCnia, xom asea?! SeuZlebelia, is aq
CemTan Sexvedras elodes.
da mainc, ucnauri SegrZneba meufleba, TiTqos damnaSave var da mas
TvalSi unda movxvde. Tumca karga xans vrCebi da maRaziis irgvliv
davxetialob. es saSiSia, aq imdeni
wignia! albaT, mudam vCerdebi wi-

de

sk
PD
F

St

ud

raRac aTiode kvartalSi. jer iqiT


ar davdivar. erTi-ori korpusi mrCeba iqamde da mere gverdiT gavuxvev
xolme. es is saxlia, romelsac verasodes ifiqrebdi, rom vnaxavdi (is
adgili, sadac me vcxovrob, sruliad
gansxvavebulia. me mas vrTav da vaxaliseb, rodesac Sen mestumrebi xolme). axla Tu mominda, SemiZlia davinaxo. SemiZlia quCis meore mxares gadavide da gulaZgerebulma Cavuaro.
marto erTi orjer Tu Sevavleb xolme Tvals, mere ki siTamame memateba
da ufro nela mivabijeb. bindbunds
virCev Ria fanjarasTan axlomaxlo
saxetialod da musikisa Tu sxva xmebisaTvis yuris misagdebad. warmoidgineT es namdvili, realuri saxli,
sadac xalxi WurWels recxavs da
diliT droze ver iRviZebs. RamiT,
fardebi Tu ar Camoafara, SemiZlia
Sens oTaxSi Sevixedo. suraTebi Seni
arCeulia Tu misi? arc erTis. orivesi. es aRmoCena, Cveulebriv, gulsa
mtkens.
erTxel JurnalSi erTi ambavi
wavikiTxe, naRdi ambavi; SesaZloa,
erT-erTi im JurnalTagani iyo, romlebTanac TanamSromlobdi. erTi
axalgazrda qalis ambavi iyo moTxrobili, romelsac ori mcirewlovani
qaliSvili daekarga avtoavariaSi da
romelic yoveldRe, rodesac sxva
bavSvebi skolidan Sin brundebodnen,
gareT gadioda da quCebSi daseirnobda viTom Tavis SvilebTan Sexvedras elodeboda. magram skolamde
arasodes misula, arasodes SeuWyetia
maT cariel saklaso oTaxSi, amdeni
veRar gaubedavs.
Seni colis maRaziisaken mivdivar,
esRa SemiZlia. saxelwodeba ar vici.
satelefono cnobaris yviTel furclebze wignis maRaziebs veZeb. barbaras wignis maRazia albaT, es aris.
am saxelwodebidan raRac Zvelebursa
da mokrZalebuls movelodi. maocebs
maRaziis sidide, sikaSkaSe, fusfusi
da uferuloba. aranairi niSan-wyali
imisa, rac Sua saukuneebsa Tu tiudorebis mmarTvelobaze migvaniSnebda;

elis manro

119

io

Tr

ia

Tamde Riaa magram is, Cveulebriv,


iq ar aris xolme. erT Ramesac movedi
da iq damxvda marto. maRaziaSi sxva
aravin aris. ukana oTaxSi gadis da
ukanve brundeba. xelSi raRac uWiravs da pirdapir Cemken moemarTeba.
mgoni, vici, vinca xarT.
Sig TvalebSi miyurebs. nikaps maRla swevs, radgan Cemze bevrad dabalia.
Cven yvelam SegniSneT, aqaurobas
gars rom uvlidiT. Tavidan maRaziis qurdi megoneT. yvelas vuTxari, am
qalze Tvali geWiroT-meTqi. magram
maRaziis qurdi ar unda iyoT, ase ar
aris?
ara, ara var.
xelSi raca aqvs, maZlevs werilebiT savse yavisfer saqaRaldes.
is mkvdaria, ise miRimis, rogorc maswavlebeli giRimis, rodesac
skolaSi sabediswerod gagitydeba
saxeli. amitomaa, rom misgan araferi ismis. martSi gardaicvala. gulis
Seteva hqonda, Tavis saxlSi, sawer magidasTan. am mdgomareobaSi damxvda,
vaxSmobis dros rom SevakiTxe.
verafers veubnebi, an ra unda
vuTxra.
unda giTxraT, vwuxvar, amas rom
geubnebiT-meTqi? ar vwuxvar. Tqven
rasa grZnobT, CemTvis sulerTia.
aranairad ar manaRvlebs. aRar minda,
kidev aq gnaxoT. kargad brZandebodeT.
maRaziidan ise gamovdivar, erT
sityvasac aRar veubnebi.
Cems binaSi saqaRaldes vxsni da
werilebs viReb. werilebia, ukonvertod. vicodi, es rom iqneboda; Cemi
werilebi iqneboda. ar minda, mzaravs
maTi wakiTxva, ajobebs, gverdze gadavdo. magram mere vamCnev, rom es
ar aris Cemi xelwera. kiTxvas viwyeb.
es werilebi Cemi ar aris, isini me ar
damiweria. erTidan meoreze gadavdivar Zrwolaatanili da xelmoweras
vakvirdebi. patricia. pati. p. ukan
vbrundebi da saTiTaod, guldasmiT
vkiTxulob.

de

sk
PD
F

St

ud

gnebTan, romlebic xalxs umxelen


bednierebis an, ukidures SemTxvevaSi, simSvidis moxveWis aTasgvar xerxs.
Sen xom azrze ara xar an, iqneb, xar
kidec, ramdeni aseTi wignia iq! amas
qedmaRlurad rodi vambob! me mimaCnia, rom es wignebi unda wavikiTxo,
ukidures SemTxvevaSi, zogi maTgani mainc. magram erTaderTi, rac SemiZlia gavakeTo, is aris, rom yeyeCiviT mivaSterde maT. sxva wignebi
gvimxelen jadoqrobis saidumlos; aq
marTlac asobiT wignia kudianebze,
Selocvebze, naTelmxilvelebze, ritualebsa da yvelanair xriksa Tu
saswaulze. mgonia, rom es wignebi
yvela erTnairia bedniereba-simSvidis momtani da jado-saswaulis momaswavebeli. isini sulac ara hgvanan
dacalkevebul wignebs, amitomac maT
ver vexebi. isini yvelani erTad moedinebian maRaziis garSemo nairferi
da gansacvifrebeli nakadulisa Tu
farTo mdinaris msgavsad da me umal
wyalqveS ukeT visunTqeb, vidre imas
mivxvdebi, ra weria maTSi.
yoveldRe aq movdivar. ramdenime rbilydian wigns vyidulob. maT
SeiZleba moeCvenoT, rom saaTobiT
viCxrikebi wignebSi. igi erTxelac Semomxedavs da miRimis, magram es erTi
alalbedze nasroli Rimilia, myidvelisaTvis gankuTvnili. vusmen, rogor elaparakeba gamyidvel gogonas,
icinis, xumrobs; mere darbaislurad
da mkacrad viRacas telefonze esaubreba, Taflian Cais iTxovs da damcinavi, qedmaRluri ieriT uars ambobs
namcxvarze. mesmis, rogor ostaturad,
zogjer momxiblavadac ki, afrTxobs
myidvelebs. SemiZlia warmovidgino,
rogor vumegobrdebi da mis aRsarebas vismen. mrcxvenia aseTi fantaziebis. masTan yofnisas veWvianob da,
imavdroulad, aramyari gamarjvebiT
gamowveul sixarulsac vgrZnob, iseve
rogorc qarafSutul da ugunur cnobiswadils. am yvelafers rom vixseneb,
sircxvili mipyrobs.
RamiT movdivar maRazia cxra saa-

axali Targmanebi

120
Zvirfaso, sayvarelo,
Sen iseTi bednieri damtove! samantasTan erTad parkSi wavedi iseTi
kargi iyo! saqanelaze varwevdi, vuyurebdi, sasrialoze rogor dasrialobda da imaze vfiqrobdi, rom es
parki samudamod meyvareboda, radgan
aq maSin davdiodi, rodesac SenTan
yofnis Semdeg aseTi bednieri viyavi!

siyvarulsac gadavxarSav, magram unda vicode, kvlavac giyvarvar? gindivar? gTxov, gTxov, an ho miTxari,
an ara.

Zvirfaso,
gaxsovs is Seqanebuli berikaci
Cven mezoblad? movida da im vardisferi xidan, baRSi rom idga, raRacebis Wama daiwyo. im dekoratiul
qliavis xes vgulisxmob. is qliavic
xom dekoratiuli iqneboda. qvasaviT magari iyo da, darwmunebuli
var, azradac aravis mosvlia, rom
mas vinme SeWamda. magram me davinaxe,
xidan rogor glejda da muWa-muWa
nTqavda. iatakze vijeqi mewamuli feris muTaqebze, im oTaxSi, mze uxvad
rom efrqveoda, sadac me da Sen...

gTxov, momwere an damireke; gagiJebas araferi miklia. ver vitan Cems


amgvar yofas, magram metis atana aRar
SemiZlia. amitom, gemudarebi...

da bolo werili, romelsac weriladac ver miiCnev... msxvili asoebiT


dajRabnili furceli, arc misalmeba,
arc xelmowera...

ud

sk
PD
F

de

Cemo siyvarulo,
sul erTTavad imas vcdilob, Tavi
Sevikavo da ar mogwero, radgan mwams,
arCevanis saSualeba unda mogce.
ar minda, ukan gdio da Tavi mogabezro, magram gausaZlisia Seni aseTi
aorTqleba pirisagan miwisa, saSinel
simartoves vgrZnob. Tu metyvi, rom
aRar ginda Cemi naxva an Cemgan raimes
gagoneba, Seveguebi, marTla mgonia,
rom Seveguebi, magram gaurkvevloba saSinelebaa. Tu saWiro Seiqna,
Cems gancdebs gavumklavdebi da Sens

ia

io

Tr

es werilebi me ar damiweria.
Tqven is ara xarT?
ara. me ar vici, is vin aris. ar
vici.
maSin ratom waiReT?
ver mivxdi. azrze ar viyavi, raze
melaparakebodiT. bolo xanebSi didi
dardi gadavitane da zogjer... yuradReba midundeba.
albaT giJad SemracxeT.
ara. ubralod ar vicodi, ra mefiqra.
iciT ra... saqme isaa, rom qmari gardamecvla. martis TveSi gardaicvala. ho, axla ukve SeityveT Cemgan. es werilebi ki modis da modis.
gamomgzavnis arc misamarTi weria,
arc gvari. safosto Stempeli vankuverisaa, magram ra xeiri? sul veli,
rom gamoCndeba. is iseTi sasowarkveTili Cans!
diax!
yvela waikiTxeT?
diax.
amdeni xani dagWirdaT imis gasaazreblad, rom aq raRac Secdoma
mogvivida?
ara. ubralod cnobismoyvareobam mZlia.
saidanRac mecnobiT. imdeni xalxi mecnoba, albaT maRaziis bralia.
imden xalxTan maqvs saqme.
Cems saxels vumxel, Cems namdvil
saxels; ratomac ara? is mas arafers
eubneba.

St

Cemo Zvirfaso,
wuxel mesizmre. ucnauri, lamazi
sizmari iyo. Cemi Tma xelSi mogeqcia da
meubnebodi, SenTvis es metismetad mZimea, unda moiWra, Torem Zalas gamogaclis da gamoifitebio. amas ise sayvarlad meubnebodi, iseTi TanagrZnobiT,
TiTqos Tmas ki ara, sul sxva rames gulisxmobdi. rogor unda mivxvde, sayvarelo, ras meubnebi sizmarSi, Tu Sens
werils ver veRirsebi?! gTxov, momwere
da miTxari, ras meubnebi...

elis manro

121

io

Tr

ia

nelebs. droze vibruneb pirs, es rom


ar davinaxo.
gareT, quCaSi gavdivar. jer kidev
am xangrZlivi saRamos Suqi dgas. mivdivad da mivdivar. am Cemi warmosaxvis qalaqSi qvis kedlebs Cavuvli
xan aRma avuyvebi cicabo gorakebs da
xanac daRma davuyvebi. gonebis TvaliT im gogonas patricias vxedav.
gogona, qali qali, romelic Tavis
qaliSvils samantas arqmevs; Zalian
Txeli, Savgvremani, modaze Cacmuli,
odnav nervuli, odnav xelovnuri.
misi grZeli Savi Tma. dauvarcxneli
grZeli Savi Tma da xorkliani saxe.
bnelSi Camomjdara. gars uvlis oTaxebs. cdilobs, sakuTar Tavs gauRimos sarkeSi. cdilobs, makiaJi gaikeTos. swams qalis da mamakacTan wveba.
parkSi oRond sxva parkSi mihyavs
Tavisi qaliSvili. Tavs aridebs garkveul quCebs, arasodes furclavs ama
da am Jurnals. yvelasaTvis nacnobi
uazro da wmidaTawmida kanonebis gamo
itanjeba. rodesac masze vfiqrob, amgvar siyvaruls ise vxedav, rogorc
Sen dainaxavdi Tu xedav, rogorc raRacas, sadRac Sors rom xdeba. ucnauri, uqmi danaxarji, sibralulsac
rom ar imsaxurebs. gaugebari ceremonia ucnob aRmsareblobaSi. swori
var?! ufro giaxlovdebi, marTalia?!
magram Sen xom is iyavi sul maviwydeba, is iyavi, vinc es pirvelma
Tqva!
rogor unda gagigoT?
ara uSavs. is me gamovigone. Senc
me gamogigone, ganzrax! Seni siyvarulica da Seni sikvdilic Cemi gamonagonia. meca maqvs Cemi xrikebi da gasaZrom-gamosaZromi. ver vxvdebi, ras
vaqnev maT amjerad, magram sifrTxile mmarTebs, maTze augs ver damacdeninebT!

de

sk
PD
F

St

ud

imden xalxTan maqvs saqme! werilebiT savse saqaRalde nagvis yuTTan miaqvs da Sig agdebs. amis mere
veRar Sevinaxav.
vera.
de, itanjos.
bolos da bolos mixvdeba.
Tu ver mixvda? ra Cemi saqmea.
marTlac!
aRar minda masTan laparaki da misi
ambebis mosmena. iseTi gancda mipyrobs, rom atmosfero mis irgvliv
sisastikiTaa gaJRenTili TiTqos
iseT Suqs asxivebs, garSemo yvelafers rom axmobs.
miyurebs.
ar vici, ratom momivida azrad,
rom es SeiZleboda Tqven yofiliyaviT. Tqven Cemze bevrad axalgazrda
ar iqnebiT. yovelTvis vicodi, rom is
ufro axalgazrda iqneboda.
Semdeg meubneba:
Tqven meti iciT Cems cxovrebaze, vidre im gogonebma, CemTan rom
muSaoben; an kidev, Cemma megobrebma
an nebismierma adamianma, mis garda.
mapatieT. namdvilad aRar visurvebdi
kidev Tqven naxvas.
me aq ar vcxovrob. male mivemgzavrebi. kacma rom Tqvas, albaT xvalve
gavemgzavrebi.
xom iciT, aseTia cxovreba. es
Cveulebrivi ambavia. es imas ar niSnavs, rom erTmaneTs ver vewyobodiT. Svilebi ar gvyolia, magram rac
gvindoda, gvqonda. Zalian keTili
kaci iyo da masTan urTierToba meadvileboda. arc warmateba aklda.
yovelTvis vgrZnobdi, rom xels Tu
gamoiRebda, SeeZlo, meti warmatebisaTvis mieRwia. magram mainc. mis
saxels Tu getyviT, albaT gaixsenebT.
ar aris saWiro.
ara, ara. ar getyviT.
saxes odnav manWavs, TiTqos raRacas ylapavso. bolos mis tuCze
raRac axirebuli xazi ikveTeba, rac
imis mauwyebelia, rom uSenobas moi-

inglisuridan Targmna
rusudan maxaTaZem

122

u atiana
u olstaia

io

Tr

ia

tatiana tolstaia 1951 wels leningradSi (dRevandeli sankt-peterburgi)


daibada. dRes igi ruseTSi erT-erTi mniSvnelovani prozaikosi, publicisti
da telewamyvania; mas ekuTvnis jerjerobiT erTaderTi romani `kisi~ (2009),
romelic eTnocentristul postapokalifsur antiutopias warmoadgens da
moTxrobebisa da eseebis araerTi krebuli. misi teleproeqtebidan yvelaze
cnobilia gadacema `avsityvaobis skola~ (2002-2014), romelic avdotia smirnovasTan erTad mihyavda.
tolstaia uaRresad gamWriaxi da ulmobeli eseistia, xolo misi mxatvruli teqstebi natifi fsiqologizmiT, mdidari zRaprul-miTosuri kazmulobiTa da enis arqauli plastebis gamoyenebiT gvaocebs.

St
ud

paemani frinvelTan

de

sk
PD
F

biWebo, saxlSi-i! vaxSmis droa!


idayvebamde qviSaSi Caflulma biWebma Tavebi aswies, gons moegnen: deda xis parmaRze dgas, xels iqnevs: modiT, modiT, swrafad! karis Wrilidan
siTbos, sinaTlis, Sinauri saRamos
myudro suni gamodis.
marTlac Camobnelebula. notio
qviSa muxlebs acivebs. qviSis koSkebi, Txrilebi, miwisqveSa derefnebi
yvelaferi yru, uformo, gaurkvevel masad iqca. veRarc biliks gaarCev, veRarc WinWris tevrebsa da wvimis wylis kasrs, Tumca dasavleTiT
jerac bundovani siTeTre bJutavs.
acaxcaxebuli, naRvliani oxvra baRs
Zalian dabla gadaevlo da xeebis muqi koromebi Searxia: dRe miicvala.
petiam xelebi swrafad aafaTura
qviSaSi da liTonis mZime manqanebi akrifa: saTamaSo amweebi da satvirToebi. dedas xeli karis saxelurisTvis
Caevlo da mouTmenlobisgan fexs abakunebda, patara lioneCkam kidev erTxans iwuwuna, magram isic xelSi aitaces, Sin SeaTries, piri dabanes da,

winaaRmdegobis miuxedavad, vaflis


mkvrivi pirsaxociT gaumSrales.
sinaTlis wreSi, TeTr sufraze
simSvide dasadgurebula. lambaqebze
yvelisa da Zexvis maraoebia gaSlili,
limonis borblebic alagia TiTqos cicqna yviTeli velosipedi daamtvrieso; murabaSi lalis naperwklebi
iZvris.
petias win brinjis fafiT savse
maTlafa daudges; karaqis lRvobadi
kunZuli sargasis zRvis SlamSi dacuravs. CaiZire, karaqis atlantidav. veravin gadarCeba. zurmuxtis xorklisebursaxuraviani TeTri sasaxleebi,
kibe-kibed nagebi taZrebi, romelTa
maRali karebis WrilebSi farSevangis frTis talRovani fardebi kidia,
oqros veeba qandakebebi, zRvis siRrmeSi Camavali marmarilos kibeebi,
vercxlis basri obeliskebi zed amokveTili ucxo warwerebiT yvelaferi wyalSi CainTqmeva. okeanis mwvane,
gamWvirvale talRebi ukve taZris safexurebs misdgomia. Savtuxa, Tavzardacemuli adamianebi aqeT-iqiT awyde-

tatiana tolstaia

123

io

Tr

ia

iqidan wiTelma gveleSapma moitaca,


erTxans caSi atara, mere ki, aq, am saagarako dasaxlebaSi datova. hoda,
axla sul bolo saxlSi cxovrobs, verandian did oTaxSi, sadac varclebSi
Cinuri xviara vardebi izrdeba. oTaxSi am vardebis, Zveli wignebis, kolofebis, zardaxSebisa da Sandlebisgan
teva ar aris. Tamila Txel sigarets
eweva grZeli mundStukiT, romelzedac spilenZis rgolebs gaudis JRaruni, Tan cicqna Wiqebidan raRacas
wrupavs da drodadro ise icinis, gegoneba, qviTinebso. gveleSapis mosagonrad farTomklaviani Savi priala
xalaTi acvia zurgze wiTeli mrisxane
drakoniT. aburZgnili Savi Tma ki savarZlis samklavuramde hkidia. petia
didi roca gaizrdeba, Tamilas colad SeirTavs, Zia borias ki koSkSi
daamwyvdevs, magram mere, SeiZleba,
Seibralos da gamouSvas kidec.
Zia boria isev miuxvda gulisnadebs, gadaixarxara da amRerda viTomda ise, sasxvaTaSorisod, magram
sawyenad:

de

sk
PD
F

St

ud

bian, bavSvebi kivian... mZarcvelebi


miaTreven surnelovani xis uZvirfases mZime skivrebs, Zirs uvardebaT;
gamWvirvale samoselTa grovebi frialebs... aRaraferi gamodgeba, aRaraferi ivargebs, veravin gadarCeba, yvelaferi Tbil gamWvirvale talRebSi
Caiqceva... uzenaesi RvTaebis rvasarTuliani oqros qandakeba tortmanebs
da mesame TvaliT sevdianad gascqers
aRmosavleTs...
saWmelTan maimunobas moeSvi!
petia SekrTa da fafas karaqi gadauria. Zia boria, dedas Zma Cven is
ar gviyvars ukmayofilod iyureba.
Savi wveri aqvs, TeTr kbilebSi papirosi gauCria; karTan miCoCda da ise
eweva, kvamls derefanSi uSvebs. sul
mudam masxrad gvigdebs, ar gvasvenebs, netav, ra unda?
aba, jigrebo, sawolSi, swrafad.
leonids sadacaa CaeZineba.
lioneCkas, marTlac, cxviri lamis
fafaSi Cauyvia da webovan masas kovzs
nela usvams. ai, petia ki aranairad ar
apirebs daZinebas. Zia borias Tu Tavisuflad moweva unda, keTili inebos
da parmaRze gavides. da sxvas cxovreba acalos.
petiam daRupuli atlantida gadasansla, kovziT sufTad mofxika okeane da tuCebi finjanSi Cayo Cais zedapirze cximiani laqebi ativtivda.
dedam mZinare lioneCka waiyvana, Zia
boria skamze mokalaTda da ukve Riad
eweva. sazizRar, mZime kvamls uSvebs.
ai, Tamila ki mudam raRac surnelovans eweva. Zia boriam petias fiqrebi
amoicno da, rogorc yovelTvis, CaekiTxa:
rao, isev Sen saeWvo daqalTan
xom ar yofilxar?
diaxac, isev. Tamila saeWvo sulac ar aris, mojadoebuli mzeTunaxavia, saxelic jadosnuri aqvs. winaT
brolis cisfer, miuwvdomel mTaze
cxovrobda, iseT simaRleze, saidanac mTeli samyaro moCans mis dasalierze mdgar svetebamde, am svetebs
ki aweria: `samxreTi~, `aRmosavleTi~,
`CrdiloeTi~, `dasavleTi~, magram

jer mkeravi yofila-aa


da muliniT qargavda.
mere scenas miaSura,
msaxiobi ga-axda!
taram-pam-pam!
taram-pam-pam!

ara, arafriT ar SeiZleba misi koSkidan gamoSveba.


deda magidas daubrunda.
papas aWame? Zia boria Wian
kbils asisinebs, viTomc aq araferiao.
petias papa ukana oTaxSi iwva, avadmyofobda, xSir-xSirad qoSinebda, dabal fanjaraSi raRacas gascqeroda
da dardobda.
ar unda, upasuxa dedam.
didi dro aRar uweria, daisisina Zia boriam, da isev im amazrzeni
melodiis stvenas mohyva: taram-pampam!
petiam madloba Tqva, jibeSi asanTis kolofi moisinja, sadac ganZi

124

axali Targmanebi

io

Tr

ia

da Ramis mtarvals rom afrTxobs. ho,


marTla, limoni giyvars?
petia dafiqrda da uTxra miyvarso.
limons roca SeWam, kurkebi Semigrove, kargi? limonis asi aTas
kurkas Tu Seagroveb da mZivad aasxam,
afrindebi, xeebze ufro maRla, ici?
ginda, erTad gavfrindeT, me erTi
adgili vici, sadac ganZia dafluli,
ai, sityva ki damaviwyda, klite riTic
unda gaixsnas. iqneb, me da Sen erTad
movifiqroT.
petiam ar icoda, erwmuna Tu ara,
magram Zalian ki undoda ecqira, rogor laparakobs, rogor irweva Tavis
ucnaur savarZelSi, spilenZis rgolebi rogor JRarunebs. qali biWs
arc masxrad igdebda, arc TvalebSi

de

sk
PD
F

St

ud

edo da dasawolad wavida papas Seibralebs da sakuTar cxovrebas Caufiqrdeba. Tamilaze augis Tqmas
aravis gaabedinebs, radgan simarTle
aravis esmis.
... petia im Soreul agarakTan TamaSobda burTs, tbis napirisken rom
Cadis. iq Jasmini da iasamani ise uxvad
izrdeboda, rom WiSkarsac ver miagnebdi. burTi buCqnars gadaafrinda
da sxvis ezoSi gauCinarda. petia Robeze gadaZvra, tevrebSi gza gaikvlia
da yvavilebiani mdelo dainaxa SuaSi
mzis saaTiT. farTo verandaze ki Tamila ijda. Sav sarwevela savarZelze irweoda, Savi xalaTi ecva, fexi
fexze gadaedo, Savi boTlidan WiqaSi
sasmels isxamda da quTuToebic Savi
da mZime hqonda, piri ki wiTeli.
gaumarjos! gamosZaxa Tamilam da
ise gaicina, gegoneba
qviTinebso, gelodebodi!
burTi
fexebTan,
yvavilebiT moqargul
qoSebTan edo. win da
ukan irweoda. mundStuks
aJRarunebda da wvril cisfer
kvamls uSvebda, xalaTze ferfli eyara.
ho, Sen gelodebodi, daudastura
Tamilam, SegiZlia
jado amxsna? ara?..
aba, Sen yofilxar... me
ki megona... maS, waiRe
Seni burTi.
petias kidev mounda ase dgoma, misi
cqera da misi sityvebis smena.
ras svamT?
hkiTxa qals.
ras da, panaceas,
upasuxa Tamilam da
isev mosva, yvela ciuri da miwieri urvisa
da
tanjva-tkivilis
wamals, saRamur eWvsa

tatiana tolstaia

125

io

Tr

ia

Ta da maCitas yvavilebiT SemoxlarTuli, mis Tavze ki frinveli ijda


Tu qali, ver gaigebdi.
es ra aris? ikiTxa petiam.
ra vici, Cemi ar aris, Tamila
isev JRaruniT irweoda da kvamls uSvebda.
aseTi Citi ratom xatia?
miCvene, aba. ah, Citi. es sirinia,
sikvdilis frinveli. misi ar unda SegeSindes, Torem dagaxrCobs. xom gagigonia, saRamoobiT tyeSi raRac rogor moTqvams, gu-gus iZaxis? swored
is aris. eg Ramis frinvelia. aris kidev frinveli finisti. xSirad mofrinavda xolme CemTan, mere ki waveCxube. kidev aseTi frinvelic arsebobs,
alkonosti. diliT adre, gariJraJze
dgeba, sulmTlad vardisferia, gamWvirvale, sinaTles asxivebs, naperwklebs afrqvevs. wylis SroSanebze
ikeTebs budes. erTaderT kvercxs
debs, Zalian iSviaTs. ici, adamianebi
wylis SroSanebs ratom wyveten? am
kvercxs eZeben. vinc mas ipovis, sikvdilamde dardiT gaitanjeba. mainc
eZeben, mainc undaT. ise, me ki maqvs,
ginda gaCuqo?
Tamila Sav grexil savarZelze Seirxa, adga, sadRac saxlis siRrmeSi
Sevida. savarZlidan biseriT moqarguli baliSi gadmovarda. petia daixara da aiRo baliSi grili iyo. Tamila dabrunda. mis xelisgulze dagoravda da beWdebis Sida mxares exleboda SuSis erTi cida vardisferi,
jadosnuri kvercxi, romelSic oqros
naperwklebi eyara.
ar geSinia? ha, daiWi! mestumre
xolme, gaicina da savarZelSi moceliliviT Caikeca, tkbili, surnelovani haeri Searxia.
petiam ver wamoidgina, rogoria,
sikvdilamde dardiT gaitanjo, amitomac kvercxi gamoarTva.
namdvilad SeirTavs colad. winaT
dedas SerTvas apirebda, magram, raki Tamilas dahpirda... dedasac aucileblad Tan waiyvans, bolos da bolos, lioneCkas wamoyvanac SeiZleba,
Zia boriasi ki ara. deda Zalian Za-

de

sk
PD
F

St

ud

Cascqeroda: aba, sainteresod vyvebi


Tu arao? ubralod Savi da grZeli,
gadawoliliyo, irweoda da JRarunebda da petias eTaTbireboda. biWic
maSinve mixvda, rom es qali misi saukuno megobari gaxdeboda.
axlos mivida, qalis xelze molaplape beWdebis Tvalierebas Seudga.
TiTs samjer Semoxveoda lurjTvala
gveli, gverdiT ki vercxlis daWyletili gombeSo gaCaCxuliyo. Tamilam
gveli moixsna da xelSi daaWerina,
gombeSo ki arafris didebiT ar moaxsnevina:
ras ambob, ras ambob, es rom momxsna, wamSi gavTavdebi. Sav qviSad CavifSvnebi, qari gamfantavs. me xom
Svidi aTasi wlis var, aba, Sen ra gegona?
marTlac Svidi aTasi wlisaa, magram nu moixsnis beWeds, kidev icocxlos! oh, ramdeni ram unaxavs! atlantidis daRupvasac Seeswro, is samyaro rom iZireboda, Tavze gadaufrina
limonis kurkebis mZiviT. koconzec
upirebdnen dawvas, jadoqrobisTvis,
ukve waaTries, is ki xelidan dausxlta da RrublebSi gauCinarda aba,
maS, mZivi risTvis aqvs? urCxulma ki
mainc gaitaca brolis mTidan, brolis sasaxlidan, mZivic iq darCa, sarkeze Camokidebuli.
ginda colad SemirTo?
petia gawiTlda da upasuxa mindao.
maS, SevTanxmdiT. oRond, xom
ici, piroba pirobaa! axla ki Cveni
kavSiri patiosani sityviTa da Sokoladis kanfetebiT gavamyaroT.
da mTeli larnakiT daudga kanfetebi. TviTon kanfetebis garda arafers Wamda da Savi boTlidan sasmels
ayolebda.
ginda wignebis daTvaliereba? ai,
iq yria.
petia mtvrian grovasTan mivida da
pirvelive wigni gadaSala. feradi suraTi aRmoCnda, TiTqos Zveli wignis
furceli iyo, oRond asoebs ver gaarCevdi, maRla kuTxeSi ki erTi veeba,
feradi asomTavruli gamoesaxaT, erTTavad brtyeli zonriT, balaxeuli-

126

axali Targmanebi

io

Tr

ia

uRimis, Tvalebi ki Camqrali aqvs da


mzera carieli. didi xnis winaT am
tbaSi misi patara gogona damxrCvala.
deda elodeba: Zilis droa, gogona
ki ara da ar Cans. WaRara qalbatoni Cerdeba da saaTs ekiTxeba, pasuxs
rom iRebs, Tavs aqnevs: `naxe Sen!~ magram, ukan roca gamobrundebian, isev
ikiTxavs, romeli saaTiao.
mas Semdeg, rac misi saidumlo Seityo, petias es qalbatoni ecodeba,
magram Tamila ambobs, patara gogonebi wyalSi ar ixrCobian, es, ubralod,
SeuZlebeliao. bavSvebs layuCebi hqoniaT. wyalqveS Tu moxvdnen, patara
Tevzebad iqcevian, Tumca ucbad ara.
es gogonac vercxlisferi Tevzia,
wylidan Tavs amoyofs xolme, unda,
dedas dauZaxos, xmas ki ver iRebs...
axlomaxlo ficrebiT aWedili agaraki dgas. iq aravin Camodis, parmaRi
mompalia, darabebi myarad Carazuli, bilikebi daibura. am agarakze saSineli mzakvroba Caidines da mas mere
aq veravin Cerdeba. patronebi mdgmurebs eZebdnen, ramdenjer emudarnen,
didi fulic SesTavazes, oRondac
ecxovraT, magram veravin daiTanxmes.
bolos da bolos, viRacebma gabedes,
magram, sami dRe ar gasula, aqauroba
rom datoves: Suqi TavisiT qreba, CaidanSi wyali ara da ar duRdeba, sarecxi ar Sreba, danebi TavisiT blagvdeba, bavSvebi ki mTeli Rame Tvals
ver xuWaven da sawolebSi cicqna
TeTr svetebad sxedan.
ager, iqiT ki xom xedav? iq
wasvla ar SeiZleba, iq naZvis bneli
tyea, gauvali bindi, sufTad moxvetili bilikebi da TeTri mdeloebia,
romlebzec maTrobela yvavilebi xarobs. swored iq, totebSi, sikvdilis
frinveli sirini saxlobs, didia, roWosxela. petias avadmyof papas sirinisa eSinia mkerdze Tu daajda,
daaxrCobs. TiTo fexze eqvs-eqvsi TiTi aqvs danaoWebuli, civi, kunTiani, saxiT ki mZinare gogonas hgavs.
quu-gu! quu-gu! yviris saRamoobiT frinveli sirini, naZvis tevrebSi fafxurobs. papasTan ar miuSvaT,

de

sk
PD
F

St

ud

lian, uyvars, magram misgan arasodes


gaigoneb iseT ucnaur, zRaprul ambebs, rasac Tamila yveba. Wame, piri
daibane sul es aris, rasac dedasgan moismen an kidev, raime Tu iyida
xaxvi an, vTqvaT, Tevzi.
frinvel alkonostze ki dedam
araferi icis da jobs arc gaigos. petia kvercxs asanTis kolofSi Cadebs
da aravis uCvenebs.
petia sawolSi iwva da imaze fiqrobda, Tu rogor icxovrebda TamilasTan erTad Cinuri vardebiT daburul did oTaxSi. verandis safexurebze ijdeba da Cxirebs gamoTlis,
ialqnian xomalds aawyobs da `mfrinav holandiels~ daarqmevs. Tamila
ki isev ganagrZobs savarZlis rwevas,
panaceas smasa da Txrobas. mere ki
`mfrinav holandielSi~ Casxdebian,
anZis kenweroze drakonian droSas
aafrialeben, SavxalaTiani Tamila
gembanze idgeba, saxes mzesa da wylis
Sxefebs SeuSvers da erTad gaemgzavrebian okeanis mwvane macdur siRrmeSi Casuli, daRupuli atlantidas saZebnelad.
winaT TavisTvis cxovrobda sul
ubralod: Cxirebs Tlida, qviSas qeqavda, saTavgadasavlo wignebs kiTxulobda; sawolSi iwva da fanjris
miRma Rameuli xeebis gminvasa da CoCqols ugdebda yurs da egona, saswaulebi sadRac Soreul kunZulebze,
TuTiyuSebian junglebSi xdeba anda
plastmasis indielebiTa da rezinis
niangebiT dasaxlebul ciqcna samxreT amerikaSi, qveviT rom viwrovdeba. arada, mTeli samyaro aRmoCnda
idumalebiT, sevdiT, jadoqrobiT
gamsWvaluli, rtoebSi moSriale, muq
wylebSi monanave... saRamoobiT deda bavSvebs tbis piras aseirnebs: mze
dakbiluli tyis iqiT Cadis, mocvisa
da naZvis fisis suni dgas, maRla oqrosfrad Ruis wiTeli girCebi. tbis
wyali, civi rom ggonia, xels Tu Cayof, cxelic ki mogeCveneba. maRal
napirs tanmaRali WaRara qalbatoni
miuyveba, naRebisferi kaba acvia, xeljoxs eyrdnoba, sul mudam Tbilad

tatiana tolstaia

127

io

Tr

ia

TamilasTvis sul erTia, suraTis


amoWra TviTonac ki SeuZlia, oRond
mruded gamosdis. petias aq SeuZlia,
rac TavSi mouva, is ilaparakos, aq
aravin dascinebs: Tamila yvelaferze
naRvlianad da gamgebad uqnevs Tavs,
xolo, Tu gaicinebs, isic ise, TiTqos qviTinebso. Tu sTxov, qaRaldsac
geTamaSeba: `durakas~, `Rorobanas~,
oRond cudad TamaSobs, qaRaldebi
erTimeoreSi ereva da sul agebs.
yovelive gonivruli, mosawyeni,
yoveldRiuri ayvavebuli buCqnariT
daburuli Robis miRma rCeba.
rogor ar unda Sin dabruneba! Sin
xom krinti ar unda daZras arc Tamilaze (gavizrdebi, viqorwinebT, maSin xom gaigebT), arc sirinze da arc
alkonstis brdRviala kvercxze, romlis mflobelsac sikvdilamde dardi
gatanjavs...
petias kvercxi moagonda, asanTis
kolofidan amoiRo, baliSis qveS Caido da `mfrinavi holandieliT~ Ramis
Sav talRebs gauyva.
diliT saxedasiebuli Zia boria
parmaRze idga da uzmoze eweoda. Savi
wveri gamomwvevad aeburZgla, Tvalebi zizRiT moeWuta. disSvilis danaxvisTanave isev im gulisamrevi melodiis stvenas Seudga... da Caiqirqila.
wver-ulvaSSi kbilebi iSviaTad mouCanda, axla ki mglisebr dakriWa. Savi
warbebi Sublze azida.
salami norC romantikoss!
mxned miaZaxa Ziam biWs, midi, petre, velosipeds Seaxti da maRaziaSi
gaqandi! dedas puri sWirdeba, me ki
erTi kolofi `yazbegi~ momitane. mogcemen, mogcemen, ar idardo. ninkas
vicnob, eg Teqvsmet wlamde bavSvebs
uars araferze eubneba!..
Zia boriam piri daaRo da gadaixarxara. petiam qaRaldis maneTiani gamoarTva da fardulidan SeorTqlili `orlionoki~ gamoiyvana. maneTze
cicqna asoebiT weria atlantebisgan
SemorCenili gaugebari sityvebi: bir
sum. bir som. bir manaT. ufro qvemoT
ki muqaraa: `saxelmwifo saxazino bileTebis gayalbeba isjeba kanoniT~,

de

sk
PD
F

St

ud

kar-fanjara kargad daxureT, lampa


aanTeT, modiT, xmamaRla wavikiTxoT
wigni! magram papas eSinia, SfoTavs,
fanjaras gahyurebs, sabans bRujavs.
quu-gu! quu-gu! ras gverCi, frinvelo? Cvens papas ar moekaro! papa, fanjaraSi ase ratom iyurebi, ras xedav?
eg naZvis totebia, sibneleSi rom irxeva, eg ubralod qaria, rom Relavs
da ver isvenebs. papa, yvelani ager
varT! lampa anTia, sufrac qaTqaTaa,
me gemi gamovTale, ai, lioneCkam ki
mamali daxata, naxe! papa?!
wadiT, wadiT, bavSvebo, deda
maT papas saZineblidan yris, warbebi Sekra, TvalebSi cremlebi udgas.
kuTxeSi skamze Jangbadis Savi baliSebi awyvia frinvel sirinis gasafrTxobad. frinveli mTeli Rame
utrialebs saxls, fanjrebze fxaWunobs, dilisken, bolos da bolos,
naprals miagnebs, fanjris rafaze
mZimed abobRdeba da papas ZebnaSi sabanze bajbajs mohyveba. deda saSinel
Sav baliSs dastacebs xels, iyvirebs,
xelebs auqnevs, sirins afrTxobs...
gaagdo.
petia Tamilas frinvelis Sesaxeb
uyveba: iqneb, rame wamali icodes an
mamlis jado-sityva, frinveli sirini
rom aRar mogvekaros? magram Tamila
Tavs naRvlianad aqnevs: ara; hqonda,
magram yvelaferi iq darCa, brolis
mTaze. ki miscemda papas avgarozad
gombeSos beWeds, magram TviTon rom
Caiferfleba?.. da isev Savi boTlidan svams.
ucnauri vinmea! biWs mis naambobze unda fiqri, im sizmrebze, mas rom
esizmreba; unda misi verandis safexurebze jdoma. am saxlSi yvelaferi
nebadarTuli aqvs: murabiani puris
daubaneli xelebiT Wama, mokuntuli
jdoma, frCxilebis kvneta; Tu moexasiaTa, fexsacmelebiT yvavilebis
kvlebSic gaivlis da aravin dauyvirebs, aravin miuTiTebs, aravin mouwodebs wesrigis, sisufTavisa da
gonierebisaken. SeuZlia, makrateli
aiRos da nebismieri wignidan is suraTi amoWras, romelic moewoneba

128

axali Targmanebi

io

Tr

ia

saTamaSod: dilis mzem qviSa SeaSro


da koSkebic CamoifSvneboda. petias
uceb moagonda:
deda, is gogona, didi xania, rac
wyalSi daixrCo?
romeli gogona? SekrTa deda.
xom ici. im moxuci qalis Svili,
sul rom saaTs gvekiTxeba xolme.
aranairi gogona ar hyolia. ra
sisulelea. ori zrdasruli vaJi
hyavs. eg vin giTxra?
petiam ar upasuxa. dedam Zia borias Sexeda, imas gauxarda, gadaixarxara:
Cveni aburZgnili daqali mobodavda simTvraleSi! maS, gogona, ha?!
romeli daqalis?
aris, ra... arc wyalia, arc Rvino.
petia parmaRze gavida. Zia borias surs, yvelaferi lafSi amosvaros.
vercxlis gogona-Tevzsac Sewvasa da
Tavisi mglis kbilebiT Sesansvlas
upirebs. araferi gamogiva, Zia boria!
Cemi baliSis qveS dilis gamWvirvale frinvelis, alkonostis kvercxi
brdRvialebs.
Zia boriam fanjara gamoaRo da namian baRs gasZaxa:
ase icis bevrma smam!
petia erTxans RobesTan idga, Zelis gamoqarul rux xes frCxiliT
CiCqnida. dRe mxolod iwyeboda.
saRamos papas isev araferi uWamia.
petia cota xniT Camoujda awewil sawolze, danaoWebul xelze miefera.
papas Tavi fanjrisken miebrunebina.
gareT qari amovarda, xis kenweroebi irxeoda, dedam Tokebidan sarecxi
Camoxsna, romelic `mfrinavi holandielis~ afrebiviT tylaSunobda. minis msxvrevis xma gaisma. Cabnelebuli
baRi okeanesaviT fuvdeboda da iCuteboda. qarma totebidan frinveli
sirini CamoafrTxo da isic nestiani
frTebis faxuliT saxlTan mofrinda, TvaldaxuWuli haers ynosavda,
samkuTxa saxes atrialebda: sadme naprali xom ar ariso. dedam petia dasaZineblad gauSva, TviTon ki papas
oTaxSi miwva.

de

sk
PD
F

St

ud

mosawyeni sityvebia, didebisTvisaa.


fxizelma dilam jadosnuri saRamuri
frinvelebi gaxveta, gogona-Tevzic
fskerze CaeSva, yviTeli qviSis safarqveS atlantidis samTvala oqros qandakebebs sZinavT. Zia boriam tlanqi,
Seuracxmyofeli siciliT ufaqizesi
saidumloebani gafanta, zRapruli
nacartuta gadayara, magram ara samudamod, Zia boria! mxolod droebiT!
mze kvlavac dasavleTisken miidrikeba, haers siyviTle Seepareba, iribi
sxivebi gawveba da idumali samyaroc
aiSleba, wamoiweva, wyalSi damxrCvali
utyvi gogona wyalSi vercxlis kuds
moiqnevs, naZvis tyeSi mZimed afuTfuTdeba ruxi sirini da, vin icis, iqneb, romeliRac ukacur yureSi dilis
frinvelma, alkonostmac ukve Camala
wylis SroSanSi alisferi kvercxi,
raTa viRac miuwvdomlis dardma gatanjos... bir sum, bir som, bir manaT!
cxvira ninkam biWs ulaparakod gauwoda `yazbegi~ da Zia boriasTan mokiTxva daabara sazizRari mokiTxva
sazizRar adamians da petiac zaris
JRaruniTa da papas xelebiviT dakoJril xis fesvebze xtunva-xtunviT
Sinisaken gaqrolda. frTxilad auara gverdi mkvdar yvavs frinveli
manqanis borbalma gadasrisa, Tvalze
TeTri libri aqvs gadakruli, Sav Sewebebul bumbulebze ferfli ayria,
niskartze tkivilnarevi Rimili Seeyina...
sauzmisas deda Sewuxebuli saxiT
zis papas isev araferi uWamia. Zia
boria ustvenda, kvercxs kovziT amtvrevda da Tan bavSvebisken aparebda
mzeras, aba, riTi movdo Sario. lioneCkas rZe daeRvara da Zia boriamac
gaixara: mizezi monaxa salaparakod.
magram lioneCka Zias autanlobas
verc ki amCnevs, jer pataraa da suli qaTmis kvercxiviT aqvs daluquli: yvelafers isxlets. RmerTma nu
qnas, wyalSi Tu Cavarda, ar daixrCoba patara Tevzad iqceva: didSubla,
zolian qorWilad. lioneCkam rZe daamTavra da, Zias sayvedurebi bolomde ar mousmenia, ise gaiqca qviSaSi

tatiana tolstaia

129

io

Tr

ia

damsjian! qaRaldebi iatakze ifanteba, petia maT krefs da alalbedze CanTaSi tenis; xalxi ganze iweva,
viRac mohyavT... gzidan Camoclas veRar moaswrebs, imdeni bileTi darCa
asakrefi, o, ai, moaxlovda Semzaravi:
mklavebSi xelebi CauvliaT da mohyavT viRac sayviriviT mkivani, awiTlebuli, dasiebuli saxe zeviT rom
auSveria: es arc-wyalia-arc-Rvinoa,
morCa, yvelaferi damTavrda!!!
petia sawolSi wamofrinda, mis
guls bagabugi gaudioda; jer ar gaTenebuliyo. lioneCkas mSvidad eZina.
fexSiSvelma miaRwia papas oTaxs, kari SeaRo. siCumea. Ramis lampa anTia.
kuTxeSi Savad moCans Jangbadis baliSebi. papa Tvalgaxelili wevs, sabani
TiTebiT CaubRujia. biWi uaxlovdeba, ukve xvdeba, civi Jruanteli uvlis. papas xels Seexo, ukan gakrTa.
deda!
ara. deda daikivlebs, SeeSindeba.
iqneb, jer kidev SeiZleba yvelafris
gamosworeba. iqneb, Tamila?
petia gasasvlelisken gavarda kari farTod iyo gaxsnili. fexebi rezinis CeqmebSi Cayo, Tavze kapiuSoni
Camoifxata da kibeze Cabragunda. wvimam gadaiRo, magram xeebidan wveTavda. ca nacrisferi iyo. svel TixaSi
botebi efloboda da usxlteboda,
muxlebi ekeceboda. verandis kars xeli hkra, ferflis civi, mZime, Camdgari suni eca. petiam siCqareSi patara
magidas gahkra gverdi, raRac JRaruniT gagorda. daixara, xelis faTuriT ipova da saxtad darCa: Zirs
vercxlis gombeSoiani beWedi, Tamilas avgarozi, egdo. oTaxSi viRacebi afaTurdnen. biWma kari gaaRo. sawolze ori figura dalanda: Tamilas
Savi aburZgnili Tma baliSze eyara,
Savi xalaTi dabal skamze edo; qalma
saxe moabruna da amoigmina. Zia boria
sawolze wamofrinda, wveri maRla
auSveria, Tma yalyze udgas. Tamilas
fexs sabans afarebs, TviTonac ifarebs, gacxarebuli fafxurobs, Tan
sibneles Tvals uSterebs da yviris:
ha?! ra aris, vinaa? ha?!

de

sk
PD
F

St

ud

RamiT elWeqi atyda, xeebi grgvinavdnen. lioneCka tiriliT iRviZebda. ruxi, sevdiani, qariani dila gaTenda. wvimam sirini miwas miaTxliSa
da papac sawolSi wamojda, bulionic
ki dalia. petia erTxans oTaxis zRurblze gaCerda, papas ukeT yofnis sixaruli gaiziara, gaxeda fanjaraSi
wvimisagan TavCaRunul yvavilebs.
erTbaSad Semodgomis suni datrialda. ufrosebma Rumeli daanTes, kapiuSonebi Camoifxates da fardulidan
SeSa mozides. gareT araferia gasakeTebeli. lioneCka feradi fanqrebiT
xatvas Seudga, zurgsukan xelebdawyobili Zia boria ki oTaxebSi bolTas
cemda da ustvenda.
dRem uRimRamod Caiara: jer sadils elodnen, mere vaxSams. papam
magrad moxarSuli kvercxi SeWama. RamiT isev gawvimda.
petia mTeli Rame miwisqveSa derefnebSi, kibeebze, metros gvirabebSi daexeteboda, gasasvlels ver poulobda, erTi matareblidan meoreSi jdeboda. matareblebs karebi Ria
hqondaT da cicabo kibeebze eSvebodnen; sxvisi oTaxebi gaiares, avejiT
savse; petias matareblidan gamoRweva eCqareboda, radgan zeviT lioneCkasa da papas safrTxe emuqrebodaT:
saxlis kari farTod moRiavebuli
darCenila, TvaldaxuWuli frinveli
sirini ki swored am wuTebSi dakoJrili fexebiT Wriala safexurebze
amodioda; petias skolis CanTa uSlida, magram isic raRacaSi Zalian
sWirdeboda. saidan gavaRwio? gasasvleli sad aris? miwis zedapirze rogor avide? `bileTia saWiro~. ra Tqma
unda, gasasvlelad bileTi mWirdeba!
ager salaroc. momeciT bileTi! saxazino? diax, Tu SeiZleba, saxazino!
`saxazino bileTebis gayalbeba isjeba kanoniT~. ager bileTebi: qaRaldis
grZeli Savi furclebi. moicadeT,
daxvretilebi ratom aris? es xom
kanoniT isjeba! sxvebi momeciT! ar
minda! CanTa ixsneba da iqidan grZeli Savi dasvretili bileTebi iyreba.
Cqara Sevagrovo, Torem damiWeren da

axali Targmanebi

130

Tr

ia

verilni Zirs yrian; mkvdari, myife


samyaro ruxi, yru, wurwuriT Camomdinari dardiT aris savse. yvelaferi
tyuilia.
muWSi raRac simkvrive igrZno da
xeli gaSala. gaCaCxuli vercxlis
gombeSo Tvalebs uSterebda.
maradiuli dardiT abrdRvialebuli asanTis kolofic jibeSi edo.
sirinma, sikvdilis frinvelma, papa
daaxrCo.
bedisweras veravin ascda. yvelaferi marTali gamodga, patara biWo.
yvelaferi axda.
cota xansac iwva, saxeze xeli moisva da saxlisken walaslasda.

rusulidan Targmna
Tamar kotrikaZem

de

sk
PD
F

St

ud

io

petia atirda, usaSvelo dardiT


damZimebulma amoiyvira:
papa mokvda! papa mokvda! pa-pa
mokvda!!!
Zia boriam sabani gadaagdo da Semzaravi, daklaknili, araadamianuri
sityvebi amoanTxia; petia qviTinisagan
acaxcaxda, botebiT yvavilebis svel
kvlebze gadairbina. suli kvercxis
cilasaviT Caefufqa da Semxvedri xeebis totebs TeTr nafleTebad SerCa;
pirSi mJave vaeba uduRda; tbasTan miirbina, sveli xis qveS miegdo, romelsac wveTebi wurwuriT scvioda. wiviliTa da fexebis braguniT cdilobda
sulidan Zia borias saSineli sityvebis, misi saSineli fexebis gaZevebas.
Seegua, gayuCda, erTxans ase iwva. zevidan wveTebi ecemoda. mkvdari
tba, mkvdari tye; frinvelebi xeebidan Camocvivdnen da cisken fexebaS-

wignebi  recenzia

131

m evan
c regaZe

io

`kaklis qarebi~ ori nawilisagan


Sedgeba. pirveli nawilis saTauria
`ganwyoba~, meorisa `xasiaTebi~.
pirvelSi lirizmi Warbobs, meoreSi
sarkazmi, satira, ironia.
am wignis lirizmi sevdanarevia. es
sevda ki warmavlobis sevda gaxlavT,
sevda imis gamo, rom drois dinebas
Tavisi gaaqvs da SeCveul nivTebs, garemos, adamianebs nel-nela vkargavT,
vSordebiT, veTxovebiT. avtoris mizania Tavis Canawerebsa da CanaxatebSi adamianebisa da nivTebis sicocxle
gaaxangrZlivos, diax, nivTebisac...
erTgan aseTi ram uweria: `rogor
Svenis nivTs biografia, magram, Tu
mexsierebis jaWvi gawyda, gind hqonia
da gind ara... da igi avtori, qalbatoni olesia Tavis miniaturebSi
nivTebis biografiis fragmentebsac
gvacnobs araCveulebrivi literaturuli ostatobiT Zveli pianino, karada, finjani, kovzi, Tojina, mawvnis
qilebi, gitara... am wignis personaJebi arian.
adamianebTan da nivTebTan Sexvedrisas Tu maTi gaxsenebis Jams rom ganwyobilebebi dauflebia avtors, miniaturebis erT nawilSi ai im ganwyobilebebis CvenTvis gadmocema ganuzraxavs mas sityvis meSveobiT uZnelesi

St

sk
PD
F

de

Tr

ud

iSviaTia, rom erTnairad kargi


mxatvari da mwerali iyos vinme, da
ai, qalbatoni olesia TavaZe gaxlavT
aseTi: profesionali fermweri, grafikosi, wignis ilustratori da sityvis Cinebuli ostati amavdroulad
prozauli miniaturebis ori krebulis avtori, romelTagan pirveli,
`sevdiani Canawerebi~, 2010 wels gamovida, meore ki, `kaklis qarebi~, romelzec axla unda vilaparakoT, 2013
wels dastamba gamomcemloba `Cvenma
mwerlobam~ (redaqtori rostom CxeiZe). orive wigni avtorisave CanaxatebiT aris gaformebuli, anu iseni
olesia TavaZis Canawerebisa da Canaxatebis krebulebia. es Canawer-Canaxatebi saucxood avseben erTmaneTs
am didi interesiT sakiTxav-saTvalierebel wignakebSi.
`didi literatura~ rom maincdamainc vrcel teqstebs ar gulisxmobs, mgoni, sakamaTo ar unda iyos.
magram ra Seiqms mcire teqstebis,
miniaturebis, sidi(a)des, es ki sagangebo saubars moiTxovs, Tundac imis
gamo, rom `mcires sidi(a)de~ winaaRmdegobrivi Sesityvebaa, oqsimoronia,
mas paradoqsuli elferi dahkravs.
minda am recenziam nawilobriv mainc
mohfinos naTeli am sakiTxsac.

ia

sakiTxav-saTvalierebeli pawia-didi wigni

wignebi  recenzia

132

de

sk
PD
F

St

ia

ud

eniT daviwyeb.
sityvasTan avtoris damokidebulebas kargad warmoaCens miniatura
`badiSi~, romelic ase iwyeba:
`SeiZleba sityvam ase agrios? sulxan sabas gadaSli da `badiSi~! saidanRac, yrud miviwyebulidan, darbaiseli qarTveli kacis soflad naTqvami mogesmis badiSi~.
da... riT SeiZleba pativi miago
sityvas, romelmac ase Zlieri zemoqmedeba moaxdina Senze (`ase agria~)?
cxadia, bevrgvarad SegviZlia sityvis
mimarT madliereba gamovxatoT, am
wignis avtori ki ase moiqca: msgavsi
JReradobis sityvebi `daupatiJa~ `badiSs~ misTvis miZRvnil teqstSi: `bodiSi~, `baliSi~, `badeSi~, `bageSi~ (diax, es is aris, rasac leqsis mwerlebi `riTmebs~ eZaxian, magram Cven xom
axla prozaul teqsts vkiTxulobT...
da amis gamo efeqtic sagangeboa, uCveulo!):
`badiSoba aRar gaxsovs, bodiSi ki
mosaxdeli gaqvs im orTan, gverdigverd rom wvanan, gabzarul marmariloze gamqral maT saxelebTan. sabodiSo gaqvs bevrTan, badiSebTanac mo-

Tr

geZebneba [sabodiSo]... baliSze, sad,


Tu ara baliSze, gamogitirebia sabodiSo, migitovebia safiqrali gaTenebuli Ramisa. badeSi, cdunebis badeSi
varT moqceulni, badiSobasa da badiSebs Soris. da sanam bageSi sunTqva
gvilxins, sanam qarTuli sityva gvatkbobs, gvaqarTvelebs madloba qarTuls!~
qarTuli sityvis kidev erTi, erTob originaluri samadlobelia miniatura `axali sityva~, sadac avtori
mogviTxrobs rogor gaigona, warmoTqva da dawera pirvelad misTvis manamde ucnobi sityva `xeleuri~:
`qals gulma ar mouTmina, namgali
moimarjva, puris yanaSi didi xorblis kona moWra, TavSavas toti miuerTa, gulSi Caikra da qmars SesZaxa:
Sexede, ra silamazea, ra simSvide, ra imedi! codvad ar CameTvleba,
kona rom movWeri, davxatav! (naxatic
iqvea, momdevno gverdze! l. b.).
mag xorblis konas xeleuri hqvia,
mSvidad miugo kacma.
xeleuri? ar vicodi. ra safiqrali sityvaa...
im saRamos qalma Tavis megobars,
eTers, qarTulis maswavlebels, wnorSi daureka da gaubedavi siamayiT, pirvelad warmoTqva xeleuri movWerio.
maswavlebelma sityva ar gaikvirva
yana dagiTesiaT da xeleuric geqnebao!
amas rom vyvebi, weriTac `xeleurs~ pirvelad vwer...~.
aseT amaRlebul Temaze mSvidad,
upaTetikod, magram esoden STambeWdavad weras mxolod sityvis WeSmariti ostatebi Tu axerxeben!
olesia TavaZe xSirad da marjved
iyenebs uzmno winadadebebs, uzmno winadadeba misi weris maneris erT-erTi
mTavari maxasiaTebelia (xom ar aris
es dakavSirebuli mis ZiriTad profesiasTan mxatvrobasTan? zmnebi xom
Znelad eqvemdebarebian daxatvas!):
`gazafxulze yvavilebis dResas-

io

ram!.. am miniaturebSi dokumenturoba da poetureba ise bunebrivad erwymis erTmaneTs, rogorc... rogorc
es realobaSi xdeba, Tuki saswaulebis aRqmis unari ar dagvClungebia
imis gamo, rom maTi momswreni xSirad
vyofilvarT (magaliTGad, mzis Casvla-amosvlis an xorblis marcvlidan
jejilis aRmocenebis yovlad fantastikuri movlenebisa!). olesia TavaZis miniaturebi mogvexmareba, rom
Cveul sagnebsa da movlenebs axleburi mzera SevavloT, CveulSi araCveulebrivi da zogjer saswaulebrivic
aRmovaCinoT, mecnierulad Tu vityviT, yoveldRiurobis esTetizacia
SevZloT, da am gziT bednierebis gancdas veziaroT.

levan bregaZe

133

io

Tr

ia

migvaxvedrebs, rom es maTxovari qalia).


aseTive sicxadiT warmogvidgeba
Tvalwin meore maTxovris portretic
misi ucnauri poza:
`meore maTxovari, axalgazrda kaci, muxlebze iyo damxobili, samaTxovro xeli zemoT hqonda aRmarTuli
da gaSterebuli erT wertilSi iyureboda maRaziis vitrinaSi, televizoris did ekranze, serials aCvenebdnen.
xatis win daCoqili gegoneboda, da
sanam miuxvdebodi, raSia saqme, karga
manZilze gascdebodi~ (`raSia saqme~
mkiTxvelis gamosacnobia! l. b.).
da finaluri fraza:
`saqmisadmi aseT araseriozul damokidebulebas, albaT, yvelgan erTi
Sedegi aqvs~.
gamosacnobia: gaiRebda Tu ara
mowyalebas mTxrobeli?
Tu kargad davukvirdebiT axlaxan
citirebul finalur frazas, msubuqi, odnav SesamCnevi ironiiT Seferils, mivxvdebiT, rom ara, ar gaiRebda!
maTxovrobis, viTarca profesiis,
Taviseburebis Taobaze sulxan-sabac werda (araki `mavali glaxaki~),
paolo iaSvilic (moTxroba `feradi
buStebi~), bertolt brextis `samgroSiani operac~ am sakiTxs eZRvneba, magram yoveli epoqis maTxovroba
raRaciT gamoirCeva. olesia TavaZis
es da amis momdevno miniatura `dro~
postmodernuli epoqis maTxovrobis
specifikaze migvaqcevinebs yuradRebas (vin ityvis, es Tema saqarTveloSi sadReisod aqtualuri ar ariso!).
erT adgils davimowmeb am ukanasknelidan:
`rus maTxovars Caakvirdebi, da
xedav wlebi gavida. mis muxlebze
mjdom patara uferul bavSvs ki wlebi ar Seemata (qiriT naTxovari iqneba
albaT)~. es pasaJic gamocaniseburia,
SeiZleba ucbad verc amoxsna!

de

sk
PD
F

St

ud

wauli sionis skverTan, da axla ukve


Seni personaluri gamofena bevri
mnaxveli, komplimentebi, avtografebi, fotografebi, morTmeuli vardebis Taiguli~;
`kaxeTis gzatkecili. gzaze Wriala uremSi Sebmuli, jangawyvetili
TavCaRunuli beberi viri, uremze uSvelebeli Tivis zvini da sadaves CaWidebuli, TavCaqindruli moxuci kaci,
Tavze kaxuri qudiT~.
miniatura `bavSvoba~, romelSic
zmnis vercerT pirian formas ver
SexvdebiT, ase iwyeba:
`kavkasioni, alaznis veli, kaxeTis
wiflis tyeebi, qednebis gadafrena,
saSnod mxarze `tulka~ gadakidebuli
moseirne qarTveli kaci~.
(`saSnod~ iSviaTi, araCveulebrivad gamomsaxveli anu eqspresiuli
zmnisarTia! misi fuZea `Sno~ lazaTi, moxdeniloba. l. b.)
uzmnooba lakoniuri frazis, lakoniuri Txrobis damaxasiaTebelia.
miniaturebi rom Txrobis lakoniurobiT unda gamoirCeodnen, TavisTavad cxadia. magram olesia TavaZis
lakonizmi gansakuTrebuli movlenaa.
mis lakonizms gamocaniseburi elferi dahkravs, am miniaturebSi Zalze
xSirad raRaca aris amosacnobi, da
es am mcire teqstebis Janrul Taviseburebad unda CaiTvalos. bolomde
uTqmelis mixvedris siamovneba olesia TavaZis miniaturaTa esTetikis
Semadgeneli nawilia, igi maT uCveulo momxibvlelobas sZens.
ai erTi miniatura-gamocana, saTaurad `maTxovrebi~:
`quCaSi maTxovari ijda. muxlebze
kalTagadafarebuls erTi xeli muxlze dayrdnobiT hqonda gaSverili,
meoreSi mobiluri telefoni ekava da
viRacas gatacebiT elaparakeboda~.
mxatvris TvaliT danaxuli da
mwerluri saSualebebiT gadmocemuli suraTi mkafiod cocxldeba Cvens
warmosaxvaSi (`kalTagadafarebuli~

wignebi  recenzia

134

de

sk
PD
F

St

ud

io

Tr

ia

zogierTi am miniaturaTagani Janris farglebs gascdeba da novelad


gvevlineba miniaturul novelad
(miniaturis zusti Janrobrivi sazRvrebi, anu zusti gansazRvreba, kacma rom Tqvas, arc arsebobs). am wignakSi Sesul amgvar `zRvargadasul~
teqstebSi mZafri (zogjer umZafresi!) vnebebi boboqrobs da didi literaturis Zalmosilebas ufro naTlad
swored isini gvagrZnobineben.

uRleben~.
es gaxlavT maRalinformaciuli (anu: mravlismetyveli), unaklod
Sesrulebuli fraza-Sedevri (metaforiT `qorwinebis bazari~ da
marjved mignebuli sityvaTSeTanxmebiT `naklulobis niSniT SeuRleba~
grZeli saTqmeli sxartad da STambeWdavad gadmoica); mravlisaRmTqmeli intonacia, romelic pirvelive
sityvis (`rogoria...~) damsaxurebaa,
araCveulebrivi ambis gagebis molodins kidev ufro amZafrebs. modiT,
isic vTGqvaT, rom es wminda
wylis mwerluri frazaa, mis
CamoqnaSi mxatvris talants
monawileoba ar miuRia rac
aq wavikiTxeT, imas verc daxatav da verc kinos eniT gadmoscem.
vagrZelebT kiTxvas:
`es col-qmaric ase ergo
erTmaneTs. qals, bavSvobidan
upatronobiT, qiliT gamobmuli sadrenaJo sistema welSi
zniqavda, amaxinjebda, kaci ki
ubralod juja iyo da xelis
mtevnebi iRliebidan ezrdeboda. (...) erT xans ase Seewyvnen
erTmaneTs, is ki ara gamrje qali CaiSic muSaobda, kacma ki
ojaxSi imarjva. da, vin icis,
asec Seaberdebodnen dros da
erTmaneTs, qals rom uaresad
ar gasWirveboda.
qmarma avadmyofi aWaridan rusTavSi Camoiyvana, cnobil eqims imedianad miabara,
TviTon ki aWaras daubrunda (...). eqimi saswauli qirurgi iyo, da sabralo qali saswaulebrivi operaciebiT srul
janmrTelad aqcia. saavadmyofoSi Tvenaxevris kvebam
da uqmad yofnam qali welSi
gamarTa da uCveulo xibli SesZina.
ase rom, ori Tvis Tavze wasayvanad
Camosul qmars mSvenieri, srulqmni-

ai, Tundac, es miniatura, `colqmari~ rom hqvia da ase iwyeba:


`rogoria, or nakluls qorwinebis
bazarze naklulobis niSniT rom Sea-

levan bregaZe

135

io

Tr

ia

eqspozicia (esec, rac axla wavikiTxeT, da is oriode frazac, amas


rom uZRvis win) ironiiT aris Seferili, rac poetizmebisa da odnav arqaizebuli enobrivi formebis gamoyenebiT miiRweva. es ironia TiTqosda arcki Seefereba saTxrobs, magram jer
Turme sada xar!..
`anesTeziologs sakoleqcio da
satrabaxo saasroli gaaCnda, da risi
mijnuri iyo, magiTic Tavi ar gamoeCina. iaraRi ki mosawoni iyo, msroleli arcTu. asxletili tyvia sacoles
Seexo, ar gaTiSa, magram fiqrSi Caagdo~.
es `fiqri~ nairgvari mimarTulebisa SeiZleba iyos. Tu vinme am personaJis fiqris mdinarebas gamoicnobs,
nu daitrabaxebs amiT, ar gavxsni
frCxilebs, ar vityvi, ratom jobia
ase moiqces, TviTonve mimixvdebiT,
rasac vgulisxmob, roca momdevno
abzacs waikiTxavT:
`msrolelis kvalifikacia daiwuna Tu raRac dalanda perspeqtivaSi,
rom aseTi ganaCeni gamoitana: me rom
davzaraldi, didi fuli Rirs, da Tu
gadamixdi... ara da, cixeSi gagiSvebo!~
da amas mosdevs sruliad genialuri finaluri fraza, kvlavac gamocanis saxiT mowodebuli:
`agata kristi rom viyo, danarCensac movyvebodi, magram danarCens raRa azri aqvs, esec kmara dasajereblad bibliuri Segonebisa zogi siave morCilebiT (Tu ara madlierebiT)
unda miviRoT, rogorc amcdeni mis
uaresisa~...
es am miniatura-novelis meore finali gaxlavT (ormagfinaliani novelaa, erTob iSviaTi ram sityvakazmul literaturaSi!), rac erTiorad
zrdis mis esTetikur Rirebulebas.
ara mgonia, magram, Tu am `gamocanis~ amoxsna gagiWirdeT, miniaturis
saTaurs SemogaSvelebT: mas `iRbali~
hqvia.

sk
PD
F

St

ud

li qali SerCa xelSi. kacma coli ver


icno, mere, daujerebeli rom daijera, gulmosul-sasowarkveTili eqims
mivarda, es ra miqenio, qudi daixura da aWaraSi dabrunda. coli ki
rusTavSi datova, Tan ar waiyvana...~.
finaluri fraza am wyvilis urTierTobaze filosofiuri dafiqrebaa
da isic wavikiTxoT:
`rani iyvnen erTmaneTisTvis es
orni, naklovanni, sulierni erTimeoris Sveba, sasjeli Tu saqorwino
bazris ulmobeli samarTali?~...
msgavsi eTikuri problema, oRond
sxvadasxvagvarad gadawyvetili, mixeil javaxiSvilis `ybaCam daigvianaSic~
gvxvdeba, jek londonis `zRapris dasasrulSic~, Carli Caplinis `didi
qalaqis CiraRdnebSic~ da maqs friSis `gantenbainSi~ moTxrobil erT
aRmosavlur novelaSic. olesia TavaZis versia (rogorc Cans, namdvili
ambavi, SesaZloa marTlac rom jadoqari qirurgis, akademikos tristan
feraZis naambobi, visac es miniatura
eZRvneba) axali niunsebiT amdidrebs
rTuli zneobrivi problemis warmoCena-gadaWris adrindel cdebs, romlebsac zemoT dasaxelebul SemoqmedTa nawarmoebebSi vxvdebiT (mixeil
javaxiSvilis novela, magaliTad, amis
sruliad sapirispirod mTavrdeba).

de

adamianis veragobas rom sazRvari ara aqvs, amis magaliTebis meti


ra aris sityvakazmul mwerlobaSic
da kacobriobis istoriaSic, magram...
aseTi?!..
didxans dauojaxeblad darCenil
eqim anesTeziologs nagvianevi siyvaruli ewvia, romelic qalis mxriv
upasuxod ar darCenila.
`oriveni aenTnen da livlivebdnen.
mandilosani gamodga saTno, Sesaxedi, Senaxuli sakadrisis molodinSi.
ase da amgvarad, iqneboda jvriswera
da erTguleba kubos karamde, rom
ara... ~.

artreviu

136

n arika
l axaZe

io

Tr

ideis avtori da proeqtis xelmZRvaneli, daviwyoT imiT, Tu rogor gaCnda


aseTi originaluri idea, ram gibiZgaT?

de

sk
PD
F

St

ud

Cerdebi, uyureb tilos da pirveli


impulsi, romelsac jer ver acnobiereb, aris is, rasac xelovnebis magia
hqvia. mxatvris upirvelesi Rirsebaa,
gagaocos, gagrZnobinos da mogajadovos Tavisi samyaroTi. Tu rogor
da ra gziT axerxebs amas mxatvari, naxavT saqarTvelos erovnul muzeumsa
da zurab wereTlis Tanamedrove xelovnebis muzeumebSi.
`sinTezuri xelovneba _ mxatvris
wigni `vefxistyaosani~ (erovnuli muzeumi)
proeqti `sinTezuri xelovneba _
mxatvris wigni `vefxistyaosani~ ganxorcielda `taia filmis~ iniciativiT da saqarTvelos kulturisa da
ZeglTa dacvis saministros mxardaWeriT.
`vefxistyaosnis~ mxatvris wignad
gardaqmnaSi monawileoba miiRes Tanamedrove qarTvelma xelovanebma: gogi
aleqsi-mesxiSvilma, miSa gogriWianma,
Tamaz varvariZem, Tamar kvesitaZem,
Tamuna meliqiSvilma, oTar muraCaSvilma, ia mWedliSvilma, kote sulaberiZem, maia sumbaZem, oleg timCenkom, mamuka cecxlaZem, rusudan xizaniSvilma, uSangi xumaraSvilma, mamuka
jafariZem da Temur javaxiSvilma.
ideis avtori da proeqtis xelmZRvanelia mxatvari, programisti,
kinoprodiuseri qeTi galdavaZe.
_ qalbatono qeTi, Tqven brZandebiT

ia

mxatvris upirvelesi Rirsebaa, gagaocos

_ mindoda mxatvris wignis gakeTeba. es calke Janria, erT-erTi mniSvnelovani sinTezur xelovnebaSi.
ideis originaluroba, albaT, imaSi
gamoixateba, rom mkveTrad gamoxatuli individualobis mqone TxuTmetma saukeTeso mxatvarma daasuraTa
`vefxistyaosani~. gamofenis gaxsnisaTvis wignic davbeWdeT _ mxatvris
wigni, romelSic TxuTmetive mxatvris namuSevaria Sesuli. prezentaciaze es wignebi daitaces, erTic ki
aRar dagvrCa.
ra Tqma unda, mTeli SemoqmedebiTi jgufi da, cxadia mec, moxarulebi varT, rom sazogadoebam mxatvris
wigni moiwona. iseTi didi intere-

marika kaxaZe

137

io

Tr

ia

gvinda, mxatvris wigniT `vefxistyaosnis~ axleburi xedva, axleburi


gaazreba da xelaxali Seyvareba moxdes. Zalian minda teqsts mkiTxvelma ufro Tavisuflad Sexedos, minda,
bavSvebi movidnen da maTac daaTvalieron namuSevrebi. SeiZleba zogs ar
moewonos, magram unda icodnen, rom
asec SeiZleba waikiTxo da dainaxo,
gansxvavebulad; standartuli warmodgena gmirebze SeecvlebaT axali
interpretaciiT, amaSi saSiSi araferia.
_ Tu apirebT am gamofenis gatanas
ucxoeTSi da Tu gaiyideba es namuSevrebi?
_ samomavlod dagegmilia `vefxistyaosnis~ mxatvris wignis formatis
Secvla-gadideba da mxatvarTa namuSevrebis prezentacia-gamofenebis mowyoba rogorc saqarTveloSi, aseve mis
farglebs gareT.
rac Seexeba uSualod namuSevrebs,
gamofenaze warmodgenilia TxuTmeti mxatvris orasze meti namuSevari

de

sk
PD
F

St

ud

si iyo, rom uaxloes xanSi vapirebT


xelaxla davbeWdoT.. saerTod, Cveni proeqti momavalSi iTvaliswinebs
mxatvris wignis seriul gamoSvebas.
am seriis pirvel wignad SoTa rusTavelis `vefxistyaosani~ SeirCa, romelic samomavlod frankfurtis wignis
bazrobaze iqneba wardgenili.
_ `vefxistyaosani ~daasuraTa mixai
ziCim, sergo qobulaZem, da sxva mravalma qarTvelma mxatvarma. teqstis
dasuraTebaze yovelTvis erTi mxatvari muSaobda. yoveli epoqis xelovani
Tavisi prizmidan xedavs SoTas ukvdavi
poemis personaJebs. amjerad TxuTmetma mxatvarma gaaforma `vefxistyaosani~ da es, albaT, ioli ar iyo, rogor
ganawilda samuSao?
_ rogorc aRvniSne, Tavidanve gamoiricxa, mxolod erT mxatvars daesuraTebina poema. naxatebi iseTive
mravalferovani unda yofiliyo, rogoric poemis teqstia da amitomac
SeirCa TxuTmeti mxatvari.
teqstis struqtura rom ar darRveuliyo
`vefxistyaosani~ horizontalur da
vertikalur
samyaroebad
(ge og ra fi u li
da
sulieri)
daiyo da ganawilda mxatvrebze; geografiul sibrtyeze _ arabeTi, indoeTi,
gulanSaro,
xataeTi, xvarazmi, qajeTi
da a.S.; calke
Temebad daiyo avTandilis
anderZi, mijnuroba da sxv. poemis moqmedeba iwyeba arabeTidan da suraTebic bolomde
teqsts mihyveba. yvela mxatvari Tavis Temaze muSaobda, Tavis samyaros
qmnida.

da mxatvrulad gaformebuli teqsti.


avtorTa iniciativiT namuSevrebi saqarTvelos erovnuli muzeumis koleqciaSi daidebs binas.

artreviu

138

`poststalinuri liberalizacia~
(erovnuli muzeumi)

de

sk
PD
F

St

ud

io

Tr

ia

Taoba warmodgenilia sam


darbazSi. pirveli darbazi daeTmo 30-iani, 40-iani wlebis qarTul mxatvrobas, im periods, roca
xelovani totalitaruli
reJimis wnexis gamo iZulebuli iyo damorCileboda socrealizmis
moTxovnebs. amdenad, gamofenis organizatorTa mizani odnavadac ar
yofila ufrosi Taobis
mxatvarTa daknineba Tu
damunaTeba, aramed imis
mkafiod warmoCena _ Tu
ra Sedegi moitana poststalinurma liberalizaciam.
eka kiknaZe (xelovnebaTmcodne)
gamofenis
kuratori: gamofenis mizania 50-ian wlebSi qarTul mxatvrobaSi gatarebuli reformis Sesabamis konteqstSi Cveneba.
50-iani wlebis qarTveli mxatvrebis Secnobili
Jango meZmariaSvili _ `afiSebis gamkvreli~ 1962 weli moqmedeba,
`poststalinuri libeerovnul muzeumSi mosuli damTvaralizaciis~ saxeliT, warmoadgens
lierebeli gamofenaze ixilavs isearsobrivad axal etaps qarTuli
Ti cnobili avtorebis namuSevrebs,
mxatvrobis istoriaSi. kerZod, 30-40rogorebic arian: edmond kalandaian wlebis socrealisturi meTodis
Ze, jibson xundaZe, zurab niJaraZe,
propagandistuli namuSevrebis fonaleqsandre banZelaZe, dimitri erisze, 50-ianelebi iwyeben gansxvavebul
Tavi, Tengiz mirzaSvili, guram quazrovnebas, damyarebuls gamokveTiTaTelaZe, leopold ZaZamiZe, revaz
lad ferwerul, specifikurad mxatTarxan-mouravi, levan cucqiriZe,
vrul amocanaze, ara koleqtiur, araJango meZmariaSvili, mixeil xvitia,
med individualur Ziebebsa da mignealbert dilbariani, lev baiaxCevi,
bebze, rac umniSvnelovanesi impulsi
dimitri xaxutaSvili, gogi oCiauaRmoCnda qarTuli mxatvrobis Semri, avTo varazi, valentin Serpilodgomi ganviTarebisaTvis.
vi, zurab leJava. ormocdaaTianelTa

139

marika kaxaZe

Tr

ia

eqspoziciaze warmodgenilia saqarTvelos erovnul muzeumsa da


kerZo koleqciebSi daculi 50-ianelTa ferweruli da grafikuli namuSevrebi da avtorTa mier sxvadasxva
wlebSi ilustrirebuli wignebi. damTvalierebeli, agreTve, gaecnoba sainformacio masalas saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministrosa da saqarTvelos erovnuli arqivebidan.

io

Jango meZmariaSvili _
`bolo sarTuli~ 1962 weli

`gza sinaTlisa

de

sk
PD
F

St

ud

(zurab wereTlis Tanamedrove xelovnebis muzeumi)


`gza sinaTlisa~, ase hqvia gamofenas, sadac warmodgenilia
Tanamedroveobis
erT-erTi TvalsaCino mxatvris omar
CxaiZis naxatebi. omar CxaiZe
is mxatvaria, vinc, ara marto
sakuTari stili da ferweris
ubadlo teqnika Seqmna, aramed
SesaniSnavad SeZlo sinaTlis
tiloze gadatana. `Cemi suraTebi, es Tavad me var, Cemi
realobaa, romelsac iniciaciis da inspiraciis safuZvelze
Sevimecneb~, _ ambobs 71 wlis
mxatvari. sinaTle omar CxaiZisaTvis ara fizikuri movlena,
aramed metafizikuri substanciaa. is xedavs sulier sinaTles, cxovrobs am sinaTleSi da
xatavs am sinaTles. igi ferweraSi Tavis Tavs realistad,
ufro sworad, metafizikur
realistad miiCnevs. misi na-

140

artreviu

de

sk
PD
F

St

ud

muSevrebi ara abstraqtuli, aramed


konkretulia, radgan is xatavs konkretul sinaTles, gardaqmnis mas ferad da qmnis samyaros Taviseul anTologiur suraTs.
xelovnebaTmcodneTa nawili mis
SemoqmedebiT xelweras simbolistur
an asociaciur-metaforul stils
uwodebs, zogic _ avangardistuls.

io

Tr

ia

mxatvris namuSevrebi droisa da sivrcis CarCoebiT


ar aris SezRuduli, kosmiuri masStabebi aqvs da srulad asaxavs samyaros. misi
bolo namuSevrebi, Seqmnili 2009-2014 wlebSi, gvafiqrebinebs, rom neoplasticizmisa da suprematizmis epoqa, dawyebuli 19101920 wlebSi mondrianisa
da maleviCis mier, agreTve
pangeometriuli tradiciebi, romelebic xelovnebaSi
ramdenime saukunis manZilze grZeldeboda, SesaZloa
dasrulda. mxatvari suraTSi `naTelSi gasvla~
gadadis `transcendentur
nulSi~ da qmnis axal esTetikas xelovnebaSi _ sinaTlis esTetikas.
omar CxaiZis tiloebi inaxeba cnobil galereebsa da kerZo koleqcionerebTan ruseTSi, aSS-Si, inglisSi,
iaponiaSi, safrangeTSi, germaniasa da
italiaSi. mxatvris namuSevrebi gamofenili iyo vatikanis galereaSic.

gamofenaTa fotomasala
mogvawoda qeTi gomarTelma

de
F

PD

sk
io

ud

St
l

Tr
ia

You might also like