Professional Documents
Culture Documents
Ecevit Hep Haklı Cıktı
Ecevit Hep Haklı Cıktı
TIlKI
IVI>IL;LlvETiLIK
YEi'NIiN
GeLE
CEG
J'
ECEVIT
HEP
HAKLi
iKTi
SLEYMAN YAGIZ
liSf
YAYiNCiLiK
iiNDEKilER
11
EDiTR'DEN
NSZ
13
BiRiNCi
15
BLM
iSTE ECEViT
iKiNCi
21
BLM
NC
iKTi
BLM
33
35
TRKiYE'NiN
44
49
GELECEGi
63
69
75
81
89
Trkiye
DRDNC
93
BLM
TESPITLER VE TAHMiNLER
geiyor
EDITR
~
11
Gnl ister ki
Trk siyaseti yeni
Ecevit'ler yaratsin!
Bu kitap, drt blmden olusmaktadir.
"Iste Ecevit" basligini tasiyan birinci
blmde, Blent Ecevit'in kisaca kimligi
ve onu yeniden zirveye ikartan sebepler yer almaktadir. "Ecevit Hep Hakli ikti"
baslikli ikinci blm, Ecevit hakkindaki genel degerlendirmemi iermektedir. "Sol,
Islam, Milliyetilik ve Trkiye'nin Gelecegi" adli nc blm, Ecevit ile yaptigim,
iinde ok nemli aiklamalarin bulundugu rportajdan olusmaktadir. Bu, Blent Ecevit
ile yapilan en kapsamli rportajdir. Rportaji okudugunuzda, Ecevit'in ngrlerinde ne
kadar hakli iktigina sizler de tanik olacaksiniz. "Tespitler ve Tahminler" baslikli
drdnc blmde ise esitli tarihlerde, esitli gazetelerde yayimlanan ve Ecevifin
hakliligina taniklik eden yazilari m bulunmaktadir.
Bir siyaset yorumcusu olarak sunun altini zellikle izmek istiyorum:
Ecevit, Trkiye siyaseti iin ok nemli ve ok ender bir isimdir. Buradaki bilgiler ve
mesajlar, bu byk siyaset adaminin, neden bu denli byk oldugunun somut kanitlaridir.
Bu kitap, bir siyasi kisiligi, siradan kaliplar iinde vmek iin hazirlanmamistir.
Bu kitap, ngrleri ve tespitleriyle hep hakli ikan bir sahsiyete, hakkini teslim etmek
iin kaleme alinmistir.
Drstlg ve lke sorunlari iin gsterdigi abalariyla karsitlari tarafindan dahi takdir
edilebilen Ecevit, Trk siyasi yasaminda hep "kendine zg"lkleriyleanilacaktir. Bu tespite kimsenin itirazi olamaz.
Gnl ister ki; Trk siyaseti, yeni Ecevitler yaratsin ... Zira insanlarimiz fikri ve pratigiyle bir btn olabilen siyasilerin zlemi iindedir.
Ecevit, bu zlem aisindan ok nemli bir rnektir.
SLEYMAN YAGIZ
13
BiRiNci
BLM
ISTE
ECEVIT
15
Demokrasi
ve zgrlk
savasimeisi
..
bir Iiderin
ozyasami ve
ngrlerinin
yks
17
Ansiklopediler
1946'da
grenimini
yarida birakti.
Londra Basin
evirmen
Harvard niversitesi'nde
seildi.
miiietvekili
koalisyon hkmetinde
nclgn yapti.
hkmeti
birakti.
1 Haziran 1977
kurdu, ancak
ekildi.
19
ardindan Gelibolu'daki
Hamzakoy'da
gzetim
CHP Genel
istifa etti. Nisan 1981 'de yurt disina ikisi yasaklandi. Daha
br siyasiler gibi o da
yasakli oldu.
arasinda Demokratik
birlikte
haline getirdi.
sembol oldu.
tabanina da seslenmesini bildi.
20
nn kesti.
iKiNCi
BLM
ECEVIT HEP
HAKLi iKTi
21
70'li yillarda adi daglara taslara yazilan. ancak kurdugu iki hkmet
dneminde de karsilastigi
bazi talihsizlikler
dneminde
"yokluklar"
giriliyordu.
Neydi sebepleri?
Peki bunun sulusu Ecevit miydi? Kesinlikle degildi. nk:
1- Sadece Trkiye'de
Amerika'da
"benzinsiz"ligin
tek sorumlsu
giriyordu.
Ama Ecevit, bu
oldu.
2- Aslinda hibir malin sikintisi yoktu. Belki biraz azdi. Fakat Ecevit'e karsi
olan byk sirketlerin depolari mal doluydu. Amalari. mal sikintisi yaratip
Ecevit'i zor durumda birakmakti.
Bir rnek vermek gerekirse,
aramada ok sayida stoklanmis
deposunda yapilan
iin bekletiliyor"
Stoku firmanin
yetkilileri.
diye savunmuslardi.
Ama
dogruyu sylemiyoriardi.
nk paketlenmis ampllerin kalite kontrolleri yapilmisti. Zaten bazi is
evrelerinin Ecevit'i ne kadar sevdikleri, sonunda nl TSIAD ilanlariyla da
ortaya ikmisti.
3- Ecevit kere hkmet
azinlikti,
gereklesmisti.
Bu
O kadar ki, mthis bir gvensizlik yaratmisti. Ecevit, yurt disina ikarken.
BasbakanVekilligi'ni.
Basbakan Yardimcisi olarak Necmettin Erbakan'a vermesi
gerekirken,
gvenmedigi
birbakana
vermek zorunda
kaliyordu.
Ecevit'inMSP ile koalisyon dneminde yaptigi en iyi is, bugn bile hala
unutulmayan Kibris Baris Harekati'dir.
23
edemedi ve
koalisyonu bozdu.
Iine sindiremedi
Ecevit, 1978'de
ve
koltugu birakmisti.
Oysa baska bir lider olsaydi. kesinlikle hkmeti birakmazdi.
Ecevit, bagimsizlarla
Fakat o zamank
ikarabilmisti.
226'yl bulabilmek
iin
Bu bakanlardan
da demek zorunda
kalmisti.
kurulmustu.
Fakat ortada Cumhurbaskani'ni
ama, Cumhurbaskani
seilemiyordu. ,
Ecevit. tehlikeyi sezmisti. Parlamentodaki
bu tikaniklik.
bir trl
anti demokratik
kurtulusunun
koalisyon kurmasidir.
24
Feragat etmisti
Ecevit, o zaman en byk partinin Genel Baskani oldugu iin muhtemel bir
koalisyonda Basbakan olacakti.
Fakat bundan feragat etmesini bilmisti.
Demirel'in,
Ecevit liderligindeki
kurulmasidir.
da koalisyon
1980
.
Yanisi su, 12
darbesi oldu.
12 Eyll
en somut isaretiydi.
Aik mcadele
Darbe oldu. ne oldu?
Ecevit. Demirel. Erbakan ve Trkes basta olmak zere siyasilere nce gzalti.
bazilarina zorunlu ikamet. sonra da tmne yasak geldi.
Dahasi ne oldu biliyor musunuz? Ecevit'in AP- CHP koalisyonuna karsi
ikanlar, zorunlu ikamete tabi tutulduklari
kurdular.
AP'liler ve CHP'liler, 12 Eyll ynetimine
bir dilekeye birlikte
Zorunlu ikametten
Zincirbozan'da
"zoraki koalisyon"
imza koydular.
kurtulan siyasilerin birogu ksesinde kuzu kuzu oturdU.
bulundu.
25
Girip ikiyordu
Hakkinda sayisiz dava aildi. Bir davadan tahliye edilirken.
tutuklaniyordu.
gelemiyordu.
ikamiyordu.
iste o zaman; sonradan aslan kesilen sosyal demokratlara
iindir ki. 12 Eyll sonrasindaki
ok kizdi. Onun
En basta
buldu.
Sonra dnyanin en garip bir halk oylamasiyla siyasi yasaklar kalkti ve Ecevit
ile diger !iderler zgrlklerine
basina
SODEP birleserek
gel" trndendi
ve en basta nezaket
uygun degildi.
Karsilarinda;
Firsat bu firsatti
Belki de firsat bu firsatti.
26
Tek
Nasilolsa
dolayi btn
(!)
degiliz" diyorlardi.
Demirel'in
tasidiklari
istiyorlardi.
seim meydanlarina
atiyorlardi.
0, hi yilmiyordu.
elinden birakmiyordu.
"Ecevit solu
etkisini gsteriyordu.
basin da katiliyordu,
Hi
Rahsan
Hanim, farklibir
lider esirnegi gsterdi."
,',
,',,' "
"
.
Sosyal demokratlar, bir yandan samimi olmayan birlesme agrilari yapiyor, bir
yandan da "Bir blen" diye onahcum ediyorlardi:
rnegin bir keresinde Erdal Bey, Ecevit'ebirlesmegrusmesi
yapmaya
27
gndeme getiriyordu.
Hatta bir ara dnemin DYP Lideri Sleyman Demirel ile SHP Lideri Er_
inn de bunun nemini anlamisti.
degistirmeye zorlayacaklardi.
DemireL. "Ben varim" dedi ... inn de "Varim"dedi.
vazgeti.
.
Hep beraber
seimi
boykotkarari
alarak iktidardaki
ANAP'iVeSeim
Ya:~
Sonra
ne oldu?
Seim
Yasasi'nin adaletsizligi
giderilemedi.
bu Sei
Yasasi, sosyal demokratlarin
hi benimsemedigi
Bu byme sanki
zor dogum gibiydi. "Bir blen" iddialarina karsilik 2.5 milyon semeni va~
Ancak bu, parlamentoya ayni lde yansimiyardu. (Ayni dnemde iktida~
partisinin 6 milyon semeni vardi.)
i
olamiyordu.
Ikisi de Osmanli
Herkes,
Bankasi"
eski bir
diyordu.
reklamOysa
sloganindaki
aslinda vardi
gibi:farklari.
"Yok aslinda farkii
Neydi bu farklar?
Evet, SHP ile DSP ayni degildi. Aralarinda azimsanamayacak farklar
yapmiyordu.
yok" diyenlerse.
27 da
Mayis'i
kutluyoriardi.
are"Farkimiz
olmamisti.Tersine
sorunlarihala
daha
bytmst.
ikinci farklari, SHP, "sosyal demokrat"ti, DSP ise Trkiye'nin
kosullari
28
i.
'I
Neydi
bu farklar?
Ecevit.
bir kez "27 Mayis iyi, digerleri
va
duyuyordu.
Gerek solun, solcunun byle olmasi gerektigi
inancindaydi.
hedeflediklerini
syledi.
zmler retiyordu
Ecevit hem zorluklarla
neriler Uretiyordu.
nk ona gre politika
Gerekirse polemik de yapilirdi ama, ciddi konularin sakaya gelir yani yoktu.
Her gn elestirdigi
hazirlayabiliyordu.
Yine mesela iller'e yakisiksiz bir laf edilmisse, "Bir bayan Basbakan'a bunlar
sylenmez" diyebiliyordu.
Neler diyordu?
Ecevit. neredeyse her gn bir seyler retiyordu.
Daha Kafkaslar'da bir hareket yokken. o ikip. "Aman buraya dikkat edelim.
Ermeniler, Azerilere saldirabilir" diyordu.
Bosna'da daha kan dklmemisken.
diyordu.
Kimseye dinletemiyordu.
Devletin istihbarati,
bulunamiyordu.
29
E peki ne oldu?
Kaak DEPli Milletvekili
dedi.
yarar" dedi.
erzak atarken
sust yakalandi.
Geri eki G komutanlari
sorunudur"
sorun,
dedi.
f1eyer
iSKi skandali
1989 Yerel Seimleri'nde oy patlamasi yapan SHP. uygulamada genelolar,
basarisiz kalinca oy destegini de genis lde yitirmisti,
Dolayisiyla 1992 Genel Seimleri'nde
kk ortagi olabilmisti.
30
ve iktidari
Bu ortaklik
ikan JSKi skandali, bu partiyi ok yaraladi. Daha baska iddialar da pesi sira
~elince SHP iyice kld.
Refah'i bytt
Bu arada merkez sag ve merkez sola olan gvensizlik,
iyice bytt.
genelolarak
muhafazakar
Refah'i
nk ikisi de iktidardaydi.
iktidar, yipranmak
demekti.
boyutu ok bymst.
ihtiyalarina
cevap veremez
hale gelmisti.
Iste Refah, bu firsattan yararlanip,
Hep sayglIiydl
Kim Refah'a atiyorsa, bu, Refah'a yariyordu.
Drstlgn
byyordu.
Bu sebeple elestirilerine
kuskuyla bakilmiyordu.
Milliyeti ve
Ve Refah'in nn kesen,
31
NC
BLM
SOL,
ISLAM,
MILLIYETILIK
VE
TRKIYE'NIN
GELECEGI
33
"Birilerigelir,
ddg alar,
oyun bitti
herkes evine,
der. "
35
dzlge ikabilecegine
gibi yadirganmakla
igir elestirilere sebep oldu. Sanki ben bir mdahale agrisinda bulunuyormusum
jibi yorumlayanlar bile oldu.
zel sezgi
Oysa o gnlerde yaptigim konusmalarda btn toplum kesimleri sahaya inip
emokratik srece katilmali derken, ordu, yargi organlari ve kamu grevlileri
unun disinda kalmali diyordum.
O sinyali almak iin byk kehanet sahibi veya zel sezgi sahibi olmak
~rekmiyordu. Biraz gerekleri grmek,
:ivramaya yeterdi.
nk
1979
imhurbaskani
rahmetli
iruluslardi.
Bu, aik bir muhtiraydi.
Trkiye huzursuzluktan,
rlulmadigi
takdirde
istikrarsizliktan
demokratik
belliydi.
37
Cumhurbaskani seimi
o
gerekiyordu.
rahmetli Cumhurbaskani
seilmesi
olumlu SOfJ!
Grevden ayrilirko'l
Korutrk'e
sunlari
sylemistim:
"Simdi dogalolarak
Ltfen
kendisine su mesajimi iletin. Tabii isteyerek MHP ve' MSP ile bir isbirligi yap2j
olursa benim syleyecek bir szm yok. Bunu asla temenni etmem, dogru
bulmam, kendi takdiridir.
Fakat kendisini MSP ve MHP destekli bir hkmet kurmaya mahkum ve
mecbur ediyorsa, yle hissetmesine gerek yoktur.
srmeksizin,
kendisini engellemeksizin
dest:::
vermeye haziriz."
Korutrk ok etkilendi
Rahmetli Korutrk
tekrarlatarak
bundan ok etkilenmisti.
"Benim mesajim size ulasmadi mi?" dedim. "Ulasti ama" dedi, "Ben sizi
Basbakan oldugunuz sirada ok agir biimde elestirmistim.
istemem sik olmazdi" dedi. Ben de, "O benim sorunum olurdu" dedim.
Kerhen desteklenen
Sayin Demirel, Sayin Erbakan'in
da disardan desteklenen (.
38
bundan anca~
Sonradan greniyorum
Cumhurbaskani'na
mektup verdiklerign
komutanlarin
aiklamisti.
Srekli nerdim
Ondan sonraki dokuz ay sresince srekli olarak bir CHP-AP koalisyonu
hkmetini
nerdim.
tesinde kamuoyunu
duyardi.
anlasmalari yoluyla
alinmisti.
Bunalim tirmanmisti
1980 yilinda bunalim bsbtn tirmanmisti.
Siyaset tikanmisti.
O dnemde
bir Cumhurbaskanligi
iin Cumhurbaskanligi
Cumhuriyet
Halk Partisi'nin
ediyordu. Onun
Evren'in anilari
Oysa sonradan Sayin Kenan Evren'in anilarinda okuduk.
.Evren, "Eger o asamada Adalet Partisi ile Cumhuriyet Halk Partisi bir koalisyon
hkmeti kursalardi biz mdahalede bulunmazdik" dedi.
Ben ona inaniyorum
srekliligi
animsiyorum.
39
ECEViT:
ulusal
bagdastifamiyordum.
Demokrasinin
Trkiye'nin
Ben de inaniyordum
Ikincisi: Demokrasiye yeniden geilecegine ben de inaniyordum.
Ama nemli olan demokrasiyi
yapilandirmakti.
Eg",r biz yol gsterici nitelikte. yapici nitelikte bir muhalefeti, muhalefet
islevini askeri ynetim sirasinda da yerine getirmezsek ortaya ok sagliksiz
siyasal yapilanma ikacagi kaygisini tasiyordum.
Onun iin 12 Eyll askeri mdahalesinden birka ay sonra Arayis adli bir
dergi ikarinaya basladini. Bazi bilim adamlari ve yazarlarla birlikte ...
Daha nce benim ve digei partili liderlerin
siyasal haklarimiz
kaldirilmis
de baslica partilerin
40
genel baskanlarinin,
gen
Iime sindiremiyordum
Ben, bir kere o yasaklara uymayi iime sindiremedim.
ku'rdugu, Cumhuriyet'i
nk Atatrk'n
dsnyordum.
ayrildim ve
Demokrasinin
lazimdir?
uzmanlarin
hem
dsncelerini yayinliyordum.
komutani agirdi.
"Sizi Milli Gvenlik Konseyi'nin taIimatiyla
aiklamaniz yasaklandigi
aikliyorsunuz.
agiriyorum.
Dergide grslerinizi
dedi.
kullanabilmek
Ben
41
kapatilmasini
getirmis
ok yanlis buluyordum.
kurdugu.
Cumhuriyet'i
ok sakincali buluyordum.
kuran; Trkiye'ye
Trkiye'nin
gelecegi aisindar
Ktlemedim
Benden grslerimi
grslerimi
aikliyordum.
ktlemeden.
bulunuyordu.
devletini kurdugu ve
maresal niformalari
Cumhurbaskani
bir gereg
giymemis ve c
mazereti gibi
iime sindiremiyordum.
42
ve Trk toplumur.
Ben Trkiye'yi
ktlemedim.
ktlemedim,
Cumhuriyeti
ktlemedim.
Trk ulusunu
vdm.
aba gsterdigini
rnekleriyle
anlatmistim.
Yasaklari dinlemedigim
tasiyan politikacilarin
inaniyordum.
zgrlgn
genisledigi ortamlarda
sahip
etmemesi gerekir.
yayinlanmasi yasaklaniyordu
genellikle.
yaZiyordum.
kaldim.
Disariya mesajlarimi
dolayi biraz
iletebilme olanagi da
buluyordum.
43
edilecegini dsnyorlardi.
getiriyorlardi.
Hatta hi unutmam:
Bir yurttasimiz.
mutlaka sansr
saklamadan dsncelerini c
mektubun zarf
Bu arada bazi
geliyordu.
basbakanlardan
gelen mektuplari.
Isve'ten.
Sikiynetim
Komutanligi'na
demis.
Komutan.
diye sormus.
durumda kaliyorum"demis.
Komutan.
demis.
44
yeniden kurulmasina
baska ae.ar
izin verildi.
Mhr ne yapacaksiniz?
Gelenler benden, o sirac]a
mUhr istiyorlardi.
diyordum.
kamuoyuna.
kurulmasina
istiyoruz"
iin
diyorlardi.
benimle birlikte
bir demokratik
izin verilmez.
mcadeleye
girersiniz,
Zaten nasilolsa sizi veto eriecekler. Ama bu onurlu bir veto edilis olur.
Ben Atatrk'n
kurdugu ve Cumhuriyet'i
destek olamam.
memnuniyetle
bunu saglamayi
grev bilirim.
Ama simdiden demokrasiye saglikli bir geis iin mcadeleme katilirsaniz
destegi veririm. Aksi halde benden bir destek beklemeyin" demistim.
bu
Adimi kullandilar
Ona ragmen bazilari benim adimi kullandilar.
Benim adimi kullanmalari
kamuoyu nnde.
45
Ancak askeri ynetim devam ederken parti kurmayi ve seime girmeyi gze
alamazdik.
nk o zaman kurucu heyetimizi
onayina sunacaktik.
de btn adaylarimizi
da 5 generalin
1983 seimlerinden
Byk topluluklar
O asamada bazi ilgin deneyimlerim
byk topluluklar
olusuyordu.
kanisindayim.
birlikte
iimize sindiremedigimiz
Demokratik
ii
kararlastirdik.
Halk Partisi'ndeyken,
nk ben
sagladilar.
referandumdan
sonra Demokratik
biliyorduk.
Sol Parti'nir
46
biliyorduk.
egilimi vardi
toplumda.
O dal rk mdr, degil midir, sakat midir, saglam midir diye arastirmadan
nne ikan ilk dala tutunma,
Ge olsun,
. Aldigimiz dersler
Tabii 1980 ncesinin olumsuz olaylarindan
bizim oylarimiz,
demokratik
halde,.bunubiz
1973'te
ykseltebilmistik.
Fakat sonra oylarimiz
evreleriri, fraksiyonlarin
vermeyen bir grnn
gven
vermeye baslamistik.
Bu da bizim rgtlenmemizi
o sabri gstermeyi
'
glestiriyor,
gerekli grdk.
glenmemizi
geciktiriyordu.
Fakat
inancini her
kolaylastil'di.
Tabii, "Bir blen" lafi ok edildi. Ama zaman getike Sosyal Demokrat
Parti'nin kendi kendini bldg ortaya ikti.
Halki
47
"Erdal Inn,
DSP'yI yok
etmek iin
Turgut zal
ile anlasti"
"
49
grnyordu.
stelik bir de bildiginiz gibi 1987'de ANAP'la Sosyal Demokrat
hala yrrlkte
Halki Parti
anlastilar.
SHP'nin, Sayin Erdal inn baskanliginda o anlasmaya girmesinin
zaten Demokratik
nedeni de
Sol
dagilip gidecektir
dsncesiyle strnze
anlatabilmeye
ve dogrultu
tutarliligimizin
degerini
baslamistik.
tutarliligina
gsterdigimiz
grld.
Halki Parti'nin
olusudur.
.
Ben yasakliyken de Rahsan Ecevit Genel Baskan'ken SODEP'e. sonra da
SHP'ye bir uyarida bulunmustu.
bir demecinde.
51
aiktir.
Ama ok partili rejimde partiler
1~
..
aamaz."
Onun zerine SHP yneticileri.
ParL
gndeme getirdim.
Dedim ki: Simdiye kadar Sayin Cindoruk iki defa girisimde bulundu.
Meclis'teki partilerin
20-25
grldC
engelleyebilecek
iin engellenebi!iyor.
dedim.
Siz desteklemezseniz
en azindan 20-25
madde degisir
bizim gsterdigimiz
ve saglikli yapilanmanin
I ve
karsilasmak
52
degeri toplumda
dogrult
Simdi tutar!
dis sorunlar
te yandan toplum
sorunlarla
yok. nkyapilanmaya,
ortami vardir.
zamaninda
retilemiyor.
Oysa Demokratik
Bizim nerdigimiz
edildi.
olarak vurguladiginiz
Sayin Demirel
bu Seim Yasasi'ni
ile Sayin Inn nce evet
dediler. Sonra birden bir taraf vazgeti ve yle kaldi. O gnleri syle bir
anlatir misiniz?
ECEVIT: Aslinda boykot agrisi bizden gelmemisti.
katilimiyla
olusmustu.
Halki
vazgeti.
nk belli ki, zal. "Hem biz Dogru Yol Partisi'ni bertaraf ederiz .. siz de
Demokratik
adaletsiz seim
53
bsbtn tahrip edecek, pek ok siyasal akimi Meclis'in disinda birakacak bir
arayis iindeler.
Mazeretieri
Tatmin edici zm
Oysa Refah Partisi'ni engellemenin demokratikyollari
vardir. Demokratik
Demokratik
maddi olanaklarimiz
Demokratik sre
Ama biz Refah Partisi'ne karsi, demokrasiyi asla saptirmadan,
yozlastirmadan,
Demokratik
demokratik
iiier ve Demirel
- Bir de su var. Sag partilerde
gryoruz.
oldugunu
ok. :'
54
alt st ediyor.
ezip geiyor.
da denebilecek davranislarin
baska nedenleri
bir yol
olarak grdler.
MuhayyiIe gc
- Sayin Ecevit. tarafsiz bir siyaset yorumcusu olarak belirteyim ki.
sylediginiz ok sey dogru ikti. "Birileri gelir. ddg alar. Bu oyun da
burada biter" sznz gibi... Fakat nedense. nceleri hep. "Sair adam ...
Yine hayal dnyasinda geziyor" diye sulandiniz. Bize biraz da bu
ngrlerinizi anlatir misiniz?
ECEViT:
baska,
ok muhayyile Isler.
saglayabilir.
Eger bir politikacinin
Politikacinin i dnyasi
Ama politikacinin
mutlaka politikanin
diye.
tmn
disardan bakabiliyorum.
55
r~
bsbtn tahrlp edecek, pek ok siyasal akimi Meclis'in disinda birakacak bir
ii
arayis iindeler.
Mazeretieri
Tatmin edici zm
t
vardir. Demokratik
Demokratik
maddi olanaklarimiz
Demokratik sre
Ama biz Refah Partisi'ne karsi, demokrasiyi asla saptirmadan,
yozlastirmadan,
Demokratik
demokratik
karsilayacak tutarli
zmlc'
iller ve Demirel
- Bir de su var. Sag partilerde bir vefa duygusunun oldugunu
gryoruz. Ama sol partilerde bu duygu maalesef yok. Bunu en ok, ~
yogun biimde yasayan sizsiniz. Bunu biraz aabilir miyiz?
ECEVIT- Sayin DemireL. Dogru Yol PartIsi iindeyken parti ii vefadan so=
edebilirlerdi.
/"
54
alt st ediyor.
ezip geiyor.
da denebilecek davranislarin
baska nedenleri
bir yol
olarak grdler.
Muhayyile gc
baska.
ok muhayyile isler.
saglayabilir.
Eger bir politikacinin
Politikacinin i dnyasi
Ama politikacinin
mutlaka politikanin
iine girerseniz
diye.
tmn
disardan bakabiliyorum.
55
ki~mi senato
seiminde
zelliginizden
5-1 kaybedince
hemen ekildiniz.
Bu
de bahseder misiniz?
kaynaklaniyor.
Senato
bir politikacinin
ayrildim.
sonra girdigimizilk
kaisdegildi.
O ayrilislarim
ok yadirganc
alisilmis.
Oysa benim davranisim,
yadirganacak
demokrasi kltrnn
kklestigi
lkelerde hi cc
Hafif nedenler;
Bati demokrasilerinde
aynidiklan
de liderlerin
grlmstr.
rnegin Willy Brant... Btn Alman ulusunun lideri gibiydi adeta ... Yanir.c1
alisan uzmanlardan birinin Dogu Avrupa casusu oldugu ortaya ikinca
grevinden istifa etti.
Oysa Brant'in,
onun farkinda
olmasi gerekmezdi.
Ama, "Byle bir oyuna geldim. Ben daha ok, basbakanligi, genel baskar
yrtemern':
dedi, ayrildi.
demis .
Bati demokrasilerinde
dc~
56
iin Genel
ayrilmistim.
baslatacagiz.
zellikle
ve sosyal gereksinmeleriyle
gerisine gtrmek
isteyen akimlarin
buluyorlar.
olarak g
stelik
agin
altindan kalkilamayacak
kadar
Tersine g oldu
Onun iin biz kentlilesmeyi
baslatmak, kalkinmayi
toplumuna
Ky-kentler
kirsal alandan
geis zorunlu.
kentlilige ve sanayi
istiyoruz.
biridir.
1978-79'da
Taskesti ok fakir
grdgm
Hem de hazirliksiz
57
okullari ailmis, banka subeleri ailmis, byke bir arsi ort..aya ikmis. Ve
orman kyllerinin
baslamisti.
Taskesti ve evresinden kentlere g durmus, kentlerden
g baslamisti. Bu deneme de bana hakliligimizi
Taskesti yresine
gstermis oldu.
dedi. Asiretle'!!i
toplulastirilmali.
kurmali. O fabrikalar
gelecektir.
Kyler bosaltiliyor
Simdi biliyorsunuz,
Ama bosaltila'
gidiyorlar.
Sonuta gvenlik saglansa bile ok agir sosyal sorunlarla
iin dedik ki, sanayi ekim merkezleri
karsilasilacak.
Or
dsncemiz de ge algilandi.
58
basliyor. O konudaki
Kyllerin gc
Kyleri birlestirmek
olarak
de yanlis an!iyorlar.
gcn
birlestirmeyi amaliyoruz.
500 nfuslu, 800 nfuslu bir ky kendi basina bir fabrika kuramaz. Ama
8-10 ky devlet destegiyle glerini. tasarruflarim
verimli tarim isletmeciligine
biraraya getirirse
hem daha
kurmaya baslayabilirler.
kooperatifilik
hareketi
kyllerden
ve gl kooperatiflesmeyi
gelirleri
sandigina yatirmayi
saglayacagiz.yani
tasarruflarini
kendi
kentlilesmeye.
sinailesriieye,
girebilecek.
Ayni sekilde isileri ve diger alisan halk kesimlerini
demokratik
zendirmek
de ortak yatirimlara.
istiyoruz.
Kk isletmeler
te yandan son yillarda Trkiye'de
59
var. Biz
istiyoruz.
kolay kolayayrilamaz.
Bunlar bir
etkilesim iindedir.
Son yiiiarda iine dstgmz
ekonominin
kt ynetilmis
ok ciddi ekonomik~bunalimdan
sadece
Mttefiklerin
tuzagi
yapiyordu.
Fakat Kuzey Irakla
Trkiye de kuiianilarak
olusturulan
binlerce militanini
sizdirabildi.
otorite boslugunc -
yakalandigi iinorduyu
devreye soktu.
ortaya ik~
60
bie
gvenlikmasraflari
bugnknL
ok altindakalacakti.
ve
potansiyeli bizden ok
ok ciddi sikintilari
ugradi.
bu gibi aksakliklarini
bazi yanlisliklar
da dzeltecegiz. O zaman
ekonomimizi
ok agirlastirdigi
iin
bazi mttefiklerimizin
sorunlarimizi
azaltacaktir.
Genligin egitimi
te yandan dnyada bugn kalkinma.
baglantilidir.
hkmetteyken
ve egitim teknolojisinden
egitimine
yararlanarak
Oysa nfusu
Trkiye'nin
baslatmistik,
Yeni iletisim
61
Tarim ve kyl
Tarim ve kyly. iftiyi ok daha verimli bir sekiide desteklemek
Simdiye kadar Trkiye'de
istiyoruz
62
nclk etmislerdir.
Zaman zaman da agin ok gerisinde kalmislardir.
Onun iin konu bir tutum meselesidir.
Din ile devlet ve toplum iliskilerini
Trkiye'de
artirdilar.
dozunu ok
Mslmanlar
diye yapiyorlar.
dinin de
karistirilirsa
ikar hesaplari girer. Bylece din, siyasete ve ikar hesaplarina alet edilmis olur
ve yozlasir.
Laikligin nc boyutu, Allah'la insan arasina, kisi olarak ya da kurum
olarak araci girmemesidir.
Isin ilgin yani su ki, Islam'in da temel kurallarindan
65
halkin, toplumun
dinden kopariid:;
iddiasi isetmyle yanlistir. Tam tersi dogru bunun ... rnegin bir seriat devle:
olarak bilinen Osmanli dnemine bakacak olursak sunu grrz.
Bir kere Osmanli agi sresince Mslmanlarin
Kerim 'in basimevlerinde
Almanya'da Guttenberg
matbaanin kurulmasidir.
Mslmanlar
Matbaasi kurulduktan
Matbaa kurulduktan
istanbul'da ve izmir'de
matbaalar kuruldu.
Ama yalniz
kitaplari,
baska
hatta bugnk
Gya
Oysa Osman
Devleti bir dikta rejimiydi. bes hattata teslim olacak durumda bir devlet de
Zenginler okuyabiliyorlardi
Ama halkin kendi dinini, kendi kitabindan grenmesini
engellemekti.
Ane:,
mealieri
vardi. Fakat 15. yzyil ortalarindan itibaren Kur'an-i Kerim 'in Trke'ye
evrilmesi de yasaklandi. Var olan eviriler de ortadan kaldirildi.
66
evir:
dagitilmaya basladi.
Trkesi'nden
okuyordu.
Oysa bildiginiz
Incil'i
geildikten sonra
kavusmus oldu.
nk Padisah'in her karari din adina alinmis bir karardi. Ama alinan
kararlarin
birogunun
etmemesi iin halkla kendi dini arasina asilmaz bir duvar rlmst.
Bugn herkes Kur'an-i
Her mahallede en az
bir. bazen birka cami var. O halde kim neden sikayet ediyor? Bunu
anlayamiyorum.
Dedigim gibi halk kendi dinine aslinda Laik Cumhuriyet'le
bir lde
kavusmustur.
bir yandan da
67
Oysa Bekt3si-Aleviler,
Islam'i bagdasti,an
bir
kesimdir. Aslinda ister Alevi olsun, ister Snni olsun, ister Naksibendi olsun.
Osmanli dneminde, Orta Asya Trklerinden
anlayis!. ..
dayandirilirdI.
Islam anlayisindan
islam, Allah
dilinde \:
O da beraberinde hosgry
geti~"
getirir.
Alevi yurttaslarimiz
Trkiye'deki
dayaniyor.
Demokratiklesme
ve laiklik
kltr
baglilik, her mezhepte bu zelligini tasiyor. Onun iin bizim aslinda Mslma~
iran'dan, Suudi Arabist3n'dan,
Ort3dogu lkelerinin
bizden grenmeleri
Sudan'dan grenmemize
Trkiye'deki
laiklik ve agdasl
agdasligin,
Bu da Ort3dogu'daki
halklarina yle rnek olmasin diye bazi Ort3dogu lkeleri, byk para gcn.
kullanarak,
Trkiye'ye
getirmeye alisiyorlar.
68
iii'
"Sol partiler
milliyeti
olamaz
iddiasi, dis
glerin
yutturmacasidir"
69
Milliyetilikmeselesi
Ulusalci ve ulusaL .. Yani "ulusalciligi".
Ulusal'i da Trk toplumunun
milliyetilik
zelliklerine
anlaminda kullaniyoruz.
uygun. taklitilikten
Baskanligi'na seilmistim.
O gn yaptigim
Bati lkelerinin.
esinleniyoruz.
demokratik
ve
vurguluyordum.
ama. o lkelerin
ok farkli.
partiler kurulmus.
sosyal demokratlarinin
kitabinda kylnn adi gemez.
Ama Trkiye'de kyl geregini kabul etmeyen ve kylnn durumunu
. iyilestirici
bir programi
partileri.
Marksizm'den
Marksist kltr
kopmuslar.
slubunu. simgelerini
kullanmaya kendilerini
mecbur
hissediyorlar.
bir Marksistkltr
bir takliti hava iinde. "Iste biz de madem solcuyuz. Marksist olmaliyiz"
iinde benimsemek.
havasi
diye dsndk.
71
"kreselci"lerimiz,
Demokratik
milliyetilige
VE.
ve hala da yledi~
Bati lkelerinde
bu topluma getirdigi
Bunun yadirganmasini
Cumhuriyetc
anlayisie'
iin yaydiklari
lkeler
agdaslikla
Ama o he
"Ecevit'siz olmaz"
ne de bir engel
de en iyirr:
kendi basina
72
dolay:
sagci partilerin
ANAP'tan, Dogru
de bir katilim var.
itmisler.
Bizim destegimiz
Oysa onlarin byk ogunlugu hem dinine bagli, hem de laikligi zmsemis,
geleneklerine bagli ama, bir toplumu ileri gtrebilecek her trl yenilige aik
insanlar. Bizim destegimiz byk lde o kesimden geliyor.
Onun iin biz eger o birlesme srecinin iine girseydik, kendi destegimizi
yitirecektik.
73
" Trkiye'de
laikligi ve
laiklikle ayrilmaz
bir btn olusturan
demokrasiyi
kertmeye
alisiyorlar"
75
ve laikligin bagdasabilecegi
demokrasiyi
laikligi ve
ve agdasligi kertmeye
ncs:
ierden ve disardan din istismari yoluyla sagladigi ok byk parasal
kaynaklari vardir. iyi bir rgtlenme
parasalolanaklari
ile o parasalolanaklari
da sagliyor. O
basaramazdi.
duymaya basladilar.
Adil Dzen denen seyin hem samasapan bir dzen anlayisi, hem de adaletsiz
bir dzen anlayisi oldugu ve Refah Partisi'nin
srklendigi
77
abuklastirabilecegimize
gzmde bytmyorum
inaniyoruz.
dis iliskilerimiz
konusunda
konumu bakimindan
denebilecek kadar duyarli bir blgesinde yer alan bir lkedir. Ama ona ragmen
dnyanin tasrasindaymis
yakalaniyor. Animsayacaksiniz,
Sovyetler Birligi'nir
dsnyorsunuz7"diye
Iran'a yakinlar"
zal, Amerika'daydl.
dedi.
yakalanmistl.
ok genis olanaklar
Sovyetler Birligi' nin ks asamasinda tarih ve talih nmze ok genis
olanaklar sermisti.
Fakat Rusya'nin ve Ruslarin yeniden dirilecegi belliydi. nk ok byk bir
kltr
birikimi,
egitim ve teknoloji
birikimiolan
ve deneyim birikimi
olan bir
hevesine
kapilacagi belliydi.
Fakat Trkiye hazirliksiz yakalanmasaydi
78
bulunabilirdi
ve
Firsatlar kati
Nitekim Sovyetler Birligi'nin
blgelerdeki,
Kafkasya'daki
Trkiye'ye
bir nder
maalesef
muhta.
uzlastirabilirdi.
nerim suydu:
baglansin.
Ama buna karsilik, Azerbaycan ile Nahcivan arasina biak gibi girmis Ermeni
topragi var, o blge de Azerbaycan'a verilsin. Ki kylerin ogu da Azeri.
Trkiye o asamada bunu basarabilecek durumdaydi.
hibir adim atmadi. Ermenistan'in
durumu da degerlendiremedi.
Abhazya ve eenistan
te yandan 1992 yazinda, o sirada Basbakan olan Sayin DemireL. Grcistan'a
resmi ziyarette bulunacakti.
Ondan birka gn nce Abhazya'dan, Cumhurbaskanlari
heyet geldi Trkiye'ye.
Grcler ile aralarinda birtakim
Trkiye'nin
katkisini
baskanliginda bir
zm u iin
kabul etmedi.
Iste bir iki genel baskani, bu arada beni ziyaret ettiler. O ziyaretlerin
haberlerini
bu ilgisizliginI,
"Trkiye,
79
beklemek durumundaydi.
Yugoslavya olayi
Yugoslavya, Trkiye'nin
disinda. Trkiye'ye
geldikleri
zaman kendilerini
Bosnak
asilli Trk olarak gren Bosnaklar vardi. Yine Trkiye'ye" geldikleri zaman
kendilerini
insan vardi.
gvenirlerdi.
ok kaygilandim
Onun iin 1990 Temmuz'unda basta Almanya olmak zere bazi Avrupa
lkelerinin kiskirtmasiyla Yugoslavya blnmeye baslayinca ben ok
kaygilandim.
Milliyet Gazetesi'nde uzun bir sylesim yayinlandi.
diyordum
1990 Temmuz'unda.
Oc
bulunmalidir.
Fakat bir ok kimse, benim neden o sirada yle bir deme verdigimi
anlamadi. Meclis'te de Trkiye'nin.
karsi karsiya gelecegini sylemistim.
80
"Trkiye nder
lke olacakken
dnyada ve
blgesinde
yalnizliga
srklendi."
81
1991 Ekim'indeki
Meclis'te okunuyordu.
dayanmisti.
kuruldu.
Hkmet programi
Hkmet
programini
dinliyorum.
gelebilecekken,
BatiIiIaringdmne
girdi.
Yalnizlik ortami
Oysa bizim devreye girmemizle
Trkiye'den
gemesi
srklendi.
ok degerlendirmemiz
gereken bir
doguyor. Yeni Rus
ideolojileri
kusatiyorlar.
unsurlarini
Yugoslavya'dan,
Yunanistan'dan,
Balkanlar'dan,
Kuzey
83
Kibris meselesi
Kibris'ta biliyorsunuz,
Trkler
bir
darbe yapti.
Bununamaci,
Baris
yapti.
Simdi buna dnyada tepkiler var. Yunanistan, "Trkiye adamizi isgal etti"
propagandasini yayiyor. Ve Kibris'ta ileri zm deniliyor.
20 yil geti
Baris Harekati'ndan
saldiriyorlardi,
atisiyorlardi.
Oysa Trk Baris Harekati'ndan bu yana geen 20 yilda hibir atisma olmac
Ne Rumlar'la Trkler arasinda, ne Rumlar'in kendi aralarinda.
Yine Baris Harekati'ndan
nce Kibris'ta
taninmamasina
karsin Trk
lde gelisti.
Sorun zlmstr
Demek ki, Baris Harekati ardindan Kibris'ta olusturulan
iki toplumlu
dzen
getirdi.
aisindan baktigimiz
vakit sorun
zlmstr.
Eger Rumlar o zmden mutlu degillerse onlarin bir zm pesinde
kosmalari gerekir. Oysa biz bir zm pesinde kosuyoruz.
84
da
koparacagiz"
"Demekki,
bastirirsak
birtakim
diyorlar.
tanimiyorum.
O halde
ekonomik
zerklik olmali
Onun iin bence artik Trkiye ve Kuzey Kibris Trk Cumhuriyeti;
::isyasini kapatmaltdir.
Kibris Trkleri'nin
Kibris
demelidir.
iliskisi diyorum.
diyorum.
Trkiye stlenmelidir.
bagli
iliskisi
85
Bu adim, Kibris Trk halki da onaylarsa Kibris Rum Devleti. Avrupa Birligiye olmadan nce atilmalidir.
Ondan sonraya birakilirsa
diyemez. Herhangi bir devletin baska bir devlete katilma hakki vardir.
Ben inaniyorum
Yneticiler ekingen
Fakat bu asamada Trkiye'yi
davraniyorlar
ynetenler
diye.
izlenimi veriliyor.
bir ara:
biz de Ege'de ve
tutum
izliyor.
Oysa Trkiye aslinda ok gl bir lke. Eger Trkiye'yi
Trkiye'nin
ynetenler
hi bu tr olumsuzluklar.
karsilasmayiz.
Tabiat meselesi
- Bu ekingenligin sebebi nedir?
ECEViT: Bunda Trkiye'yi
nemi var,
tabiatiarinin,
kisilikleri-
86
Kibris'tc
zerine alinmisti.
dolayisiyla Amerika'dan
Trkiye'ye
takilmistir.
Ama direndik,
Yani
lemler aldik ki, Birlesmis Milletler bizi o konuda dnyaya rnek gsterdi.
rarlilik isteyen bir adim atarken insanliga karsi sorumlulugumuzun
Jrandik.
bilinciyle
Trkiye daha gl
Simdi bugnk Trkiye, 74'n Trkiye'sinden
) uluslararasi iliskilerde daha etkili olabilir.
1924'lerin
~[s.
elde edebildi.
~;
......:....
Atatrk'n,
Hi pisman olmadim
- Sayin Ecevit, sylediginiz ok sey dogru ikti. BumaIGm ... Peki. hi
111diginiz olmadi mi? Ya da bir karar verdikten sonra hi pisman
nadiniz mi? "Ah keske sunu yapmasaydim"
jiniz mi? Bu sorum, gnlk yasaminiz
ya da "Syle yapsaydim"
iin de szkonusu.
siyasi
87
Sanat ve sanatilar
- Sizinle bu imkani
yakalamisken
biraz da sanattan,
siirden sz etl.'i'
siirin ok nemli bir yeri vardir. Sair bir halkimiz var, O~:
Bana kylerden,
kir::
var. Gen:
patlam:
88
"Trkiye
bugn ok
zor bir
dnemden
geiyor."
89
ECEViT:
Jnemlerdeki basbakanligim
politikanin
daha ok yryebilirdikve
daha ok konseriere,
iyatrolara gidebilirdik.
Fakat siyasal yasamin temposu ok artti. Bunda toplumdaki
hareketlenmenin
zaman ok azaldi.
srdrmeye
alisiyorum.
birlikte.
O da
iryorum.
Bir kere byle bir beklentim yok, byle bir olasilik yok. Bir de bunu iki de bir
ikla getirmenin
bsbtn huzursuzluk
91
kesintiye ugratmayi,
bu lke:.
92
DRDNC
BLM
TESPITLER
VE
TAHMINLER
93
da tanik
geldi.
ki. yazdiklarimda
bulunmusum,
Nitekim, SHP, solu kirleten bir parti olarak dnemini tamamlayip
siyaset
sahnesinden silinmistir.
SHP-CHP birlesmesinden
hale gelmistir.
Kitabimin
sizin ...
Ecevit arayisi
Meclis'in yildiziDemirel'di.
:Hrriyet)
Demirel iyi puan aldi, zal bastirdi. (Milliyet)
Demirel-zal dellosu. Demirel surlari deldi. (Gnes)
Demirel zaJ'in keyfini kairdi. (Gnaydin)
Demirel Meclis'te kkredi.
zal-Demirel
(Trkiye)
fena
;ilkeledi. (Bulvar)
Demirel"in 2 saatin zerindeki
zaJ'1sikistirdigi
(Sabah)
95
hayal kirikligina
ugratti.
diye konustular.
(Tan)
Gazeteler, genelolarak
da Inn'nn,
islemisler.
Dahasi Sayin Demirel'in konusmasi SHP'li milletvekilleri
tarafindan
ve Sayin inn
da begeniyle izlenmis.
inn, "Demirel'in
konusmasini
nasil buldunuz?"
karsiligini
vermis.
dikkatler zaten Sleyman Bey'e ynelikti ... Dolayisiyla btn gazeteler Demi"'
ele aldilar.
Dogru ... Ama Demirel - zal dellosu yeni degil ki .. Seimler ncesinde
meydanlarda vardi, simdi de Meclis'te devam ediyor.
Bu dello, ANAP ve DYP ayri ayri varliklarini
srdrdkleri
srece olacak
ge"'
da gndeme gelecektir.
ikmasi gerekir.
Demirel gibi bir eski usta ve zal gibi yeni bir ustanin karsisinda srekli
nc siraya dsecekse, sosyal demokratlar
96
da grdkleri
!giliz.
Amacimiz da zaten, sunu ya da bunu "mahkum"
bagnaz tutumlardan
Bodrum
yazmis ..
ileri srms.
vyor ve
1 yereriz ama, Sayin Papandreu ile arzulanan bir grsme sagladigi iin de hi
<inmeden ver, takdir ve tebrik ederiz.
Bu lm z herkes iin aynidir. Sayin inn iin de, Sayin Demirel ve Sayin
evit iin de...
Nitekim, Erdal Bey'den de en son olarak kisa bir sre nce -Davos zirvesine
imlu yaklasim saglayarak agdas bir anamuhalefet
1- vgyle szettik.
Sayin Sancar, mektubunu
benimle birlikte
olsa gerek.
diyordu.
97
birlesememesinin
oldugunu vurguladim.
Daiasi, Ecevit'in en az yaslari kadar mcadele verdigi bazi kisiler tarafir.
tek kalemde silinip atilmaya alisilmasinin da ok yanlis oldugunu belirttim
Buna karsilik
srece Trkiye'de
parti" kurmanin
gerektigini
Sc
ok g
de ifade et
seyretmiyor.
izleyici olarak degisimlere ayak uydurmaya alisiyoruz. nc olarak de:
ve gelisim srecine girenleri yadirgiyor
rnegin Ecevit: Trkiye'nin
ve suluyoruz.
Sol'un 70 yillik sre iinde her gelismeye karsi ikarak genellikle gerie
rota izledigini syleyen, itiraf eden Blent Bey'dir.
Bagimsizliklarini
solculardan hi beklenmedik
aiklamalari
iin Trkiye'deki
geler.c
Zlf Uvaneli bile Blent Bey iin Mussolini benzetmesini yapma talihs:
gstermistir.
Ama BDlent Ecevit'in hemen her konuda oldugu gibi Trk Cumhuriyet'
ilgili szleri de ilk sylendiginde tepki grmesine ragmen bugn ciddiye
alinmaya baslanmistir.
Zaten Sayin Ecevit'in kaderidir
98
dogru iktiktan
denilecek; aradc'
Oys;; sonradan anlamak yerine. bir de vakitlice hakli grsek Ecevit ve onun
gibileri. herhalde ok sey daha seviyeli degisecektir.
Eceviften hareketle yeni siyaseti tipine gelmek istiyorum.
Yeni siyaseti artik. her seye karsi gelen; kendisi iktidardaysa
,
herkesin de
uzak olmalidir.
sahip olmalidir.
hibirinin gelecegi
grnmektedir.
dn benimsediklerine
ise
bugn karsi tavir koymaktalar ... Ama bunlar degisim ve gelisim adina degiL...
Mesela olaganst hal sorunu ... Bunu getiren ANAP. bugn buna karsi
ekimser olmaktadir.
muhalefette
ya da gereksizligini
adresleri degismistir.
olanlar
iktidar-muhalefet
Dn buna
iktidarda
gzlkleriyle
ayri politikalar
ayri.
Sormak gerek: Olaganst hale karsi ikan Baykal ekibi. bugn SHP
ynetiminde
ve koalisyon hkmetinde
sergiler miydi?
Hayir! O zaman da Baykal ekibi. iktidar olanaklarindan
olaganst hal iin "devam" kararinin yanlisi olurdu.
nk bizim siyasetilerimiz.
tekil rneklerin
yararlandigi
iin
99
Eger siyasetilerdeki
bugnn politikacilan
parelel gitmezse
o yce Meclis'in atisi
altinda bulamayacaklardir.
Szm size siyasetiler: Degismeye mecbursunuz.
yenileyemiyor.
Bana gre SHP, iinde bazi tekil rnek olabilecek kisi ve alismalarin disinda
hibir zaman gelisim ve degisimlere parelel bir grnt sergileyememistir.
Bu haliyle, bu kadrosuyla,
grlmemektedir,
Neden? Syleyeyim ... SHP'nin mevcut lideri bir yardis tercihin rndr.
Sayin inn ne denli iyi bir insan ve bilim adami olursa olsun, onca
sisirilmesine
feodal bir
a:C12jlslc
gerek liderlerini
c:-"'-"'j'a
:.co)'amamaktadir.
100
ve sosyal demokrat
0111:-:-.::-'
~;a:::2n bir
potansiyele olmaic2:::::-.
kararsiz davranmakta,
hem de DSP liderini bir kasik suda bogmak iin elinden geleni ardina
koymamaktadir. yle bir sonu ortaya ikmaktadir
SHP olmaktadir.
Sabah'in mansetine yeniden dnmek istiyorum:
;irsmeleri:ide
nedeniyle atmis.
SHP'yi ne Erdalinn
kurtarir,
ne de Deniz BaykaL...
Yeni bir soluk, yeni bir kan, yeni bir inan gerek bu partiye .. , Eger yok
Jlmak istemiyorsa tabii! (15 Mart 1992)
Baba gtryor
Baba'nin partisi DYP, 7 Haziran'da yapilacak yerel seimler ncesinde bir
kamuoyu arastirmasi yaptirmis.
Buna gre, yzde 30.4 ile DYP birinci. yzde 21.7 ile ANAP ikinci parti..
iktidar ortagi SHP ise yzde 12.9 ile nc parti ...
Ecevit'in DSP'si ile Hoca'nin RP'si ise yzde 7.8 ile drdnc ve besinci,
Trkes'in MP'si de yzde 3.2 ile altinci sirada bulunuyor.
Bu veriler SHP aisindan byk bir zlmeyi gstermektedir.
Geri SHP, 1991 genel seimleri sonularina gre de nc partiydi ... Ki bu
bir anket degiL. hakiki sonutu ...
Simdi de nc parti konumunu
koruyor
Jlmadigini gstermez...
nk SHP, 1991 genel seimlerinde yzde 20 'ye varan oyuyla nc
Jlmustu ...
Oysa bu oran, 7 ay gibi kisa bir srede anket sonucu da olsa yzde 12.9'a
inmistir.
Grlen o ki, SHP'de mthis bir erozyon var ... Bugn bir genel seim olsa,
Trkiye'nin
tm sosyal demokratlarini
bnyesinde barindiranInn
ve Baykal
ok yanlis ...
101
birinde
korumaktadir.
vermez.
gstermektedir.
Bana gre, eger Demirel nemli bir hata yapmazsa isi yarin da gtrr ...
nk Baba hem ite, hem de diSta, zal'in zaman zaman omak sokmasina
karsin byk bir performans
gstermektedir.
Ama Sleyman Bey, eger bir szcklk de olsa hata yaparsa bu avantajini
kaybedebilir.
Bunu en iyi bilen, takdir eden de kendisidir.
Bunun iin de Baba, kullandigi szckleri itina ile semektedir.
SHP'li sosyal demokratlarimiz
rja
hesabini yapmaktadirlar.
CHP ve Ecevit
Trkiye'de
iktidar alternatifi
iktidar ortagi ama, ana muhalefet partisi olarak degil, nc parti olarak ...
Sosyal demokratlar
102
(anlislarini srdryor
solculari hala
olacaklardi.
Oysa simdi CHP'nin ailmasi gndeme gelince, umut olarak, yine kendisini en
yi yenileyebilen
Ecevit grld,
jiyebilir ...
Elbette ki, hibir hareket hi kimsenin tekelinde degildir.
Ama Ecevit, dnemini tamamlayan
Tersine, yerini yapayolarak
doldurmaya
nclk
olusumuyla sinirlidir.
getirebilecek
sol
103
kendilerine
Sosyal demokratlar
yapsinlar,
uzaklastirmak
liderliginden
etmek olanaksizdir.
Sosyal demokratlar
istediklerini
mmkndr.
Ama demokratik
sol hareketin
(7 Mayis 1992)
Ecevifin 4 sarti
Ecevit. yeniden ailmasi gndeme gelen CHP'nin atisi altinda birlesmeye
katilmasi iin drt sart ileri sryor. Bu sartlar syle:
1- CHP'nin genel baskani oldugum kabul edilmeli.
2- alismalar. SHP ve Inn'y kurtarma
ya da SHP'yi inn'den kurtarma
SHP'den
operasyonuna dnstrlmemeli.
Ecevit'in bu sartlarindan
rahatsiz oluyorlar.
ihtiyacini
duymustur.
Bu dzeyde baska bir demokratik
olusmus
grnmemektedir.
Simdi bir Murat Karayaiin rzgari estirilmeye alisiliyor. Murat Bey. bir
hareketin liderligine oynayabilir.
Ama Ecevit asilamadigi, Ecevit ayri bir parti olarak kaldigi srece Karayalir
da toparlayici olamaz.
Ecevit'in, CHP'de olusturulacak
birlesmenin
basina getirilmesi
halinde ise bL
Demokratik
104
iktidara er.
istifa etmesi.
istifa etmistir.
sosyal demokrat
olamamistir.
Tersine
grmslerdi.
Fakat Erdal Bey byle yapmadi; kendisini, babasinin yerine koydu. Onun iin
sosyal demokratlar,
CHP'ye alinmamasidir.
Parti. i sorunlarla
ugrasirken
gibi demokratik
yerine "demokratik
Parti,
sol"u
sonra asilabilir.
isterseniz
105
Ben de mi karisiyorum?
Bir yazimda, "SHP'nin iislerine karisan kse yazarlari,
rahatsiz oluyorlar"
Ecevit'in sartlarindan
demistim.
solcularin
bulunuyorum.
da onlarinki
degiL...
Bir kez benim, Ecevit'in DSP'si ile de inn'nn
olamaz.
bazi nerilerde
bulunuyorum.
Bu
gerekir.
Ben ne diyorum?
srece demokratik
Ben
uzaklastirmak
istemistir.
Bu firsati ok iyi (!) kollayan zaL. hem Demirel, hem Erbakan, hem de
Trkes'in yoklugunu
olmustur.
Ama zal'in arzusunun tersine siyasi yasaklar kalkinca Demirel, Erbakan ve
Trkes'in
emanetileri
ellerine vermislerdir.
. Sosyal demokratlar
Sosyal demokratlarin
106
ynetim kadrolaridir.
Ben iddia ediyorum,
getirme olgunlugunu
gsterirlerse,
demokratik
Ecevifi
de
Sosyal demokratlar.
vermezlerse,
Ecevife bu birikimini
kairirlar
Liderler
Ben iislerinize
sylyorum:
bir demokratik
107
Ama bu baskalarindan
tamamlayincaya
Ferit ngren'in
hakli oldugumu
okurken
Ecevit israrciligimda
ne der
kapatilmasina
diye cevap
Anayasa metni ortaya ikti, 'Simdi zamani geldi mi?' diye sordum. Demirel'i
cevabi: 'Simdi zamani geti. Kendilerine yasak geldigi iin tavir aldilar derler'
oldu."
Sleyman Bey bu agriya katilmayisinin
ya da demokratik
buni
demisti ...
ki, sosyal demokratlar,
dedikle'
bir hale
korkakligidir.
sikiynetimden
bir albay ya da
108
koyun" derdi.
Ama ne sikiynetimler,
ne de arkadaslar:nin
korkakligi,
yildiramadi.
Bu sosyal demokratlar
Anketler ve Ecevit
Anketler, kamuoyu arastirmalari,
da yle ...
benim gzlemlerime
gre,
oy siralamalarina
anketinde,
Ecevit birinci
ikmisti.
109
ok uzaklastirildi ...
duydu.
anlamadi.
da israr ediyorlar.
tirmanisin
,6.80 ve mttefikleri
tarafindan
olusturuian
s kullanilarak
Kuzey Irakla
olusturulan
bu szde gvenlik
da bundan yararlanarak
110
donanimini
ektigi iin ancak -bes kisilik vur-ka eylemleri yapabilen PKK'nin, Irak ile
sylemistim.
uyarmistim.
tutanaklarindan
blmler
de belliydi.
eki G kurulurken
da uyarmistim.
Sayin Cumhurbaskani,
Fakat uyarilarima
hi
benim kaygilarimi
okuyarak,
vermeye kalkisti.
Yani bana degil, Talabani'ye inaniyordu.
biimde uygulamamiz
ekonomisinin
aresizlikten yararlanarak
issizlikten ve
belliydi.
Benim bu konuda uyarilarim
da dikkate alinmadi.
politikasini srdrd.
Kuzey Irak'taki
otorite
ve Irak'a uygulanan
terrn tirmanisini
Hkmet.
blc
nlemek olanaksizdir.
kainmakla,
ilerde hesabini veremeyecegi kadar agir bir vebal altina girmis olmaktadir.
Bu szleri tirnaga almadim, bana ait degiL. Ancak kelimesi kelimesine
katildigim
111
yetindim.
ama Trkiye'nin
kesinlikle uyandirilmamasini
istemistir.
Bundan su sonu ortaya ikiyor.
Ecevit'in zenle vurguladigi
girisimde bulunulmadigi
tehlikeler
Trkiye'yi
yaralamak istemistir.
Dolayisiyla PKK terr,
grdke bu
insana
saygiliyim ben.
Kusura bakmayin, zaman zaman bir olay ya da bir kisiyi ele alirken
kendimden syle veya byle sz etme gereksinmesini
duyuyorum.
112
de bu tahvil tahsilatilariyla
ayni grnmesinden
muyabilmek
Kuzey Irak'ta
ve baskilar vardi.
i1tleriyle kmsenemezdi
sundu,
iu demokratiklesme
ardilar,
programi
programinin
"Irak'taki
Krt liderler de
anlasmaya
Bagdat ynetimiyle
btn diyaloglarini
ve
Eger
srecine byk
ve Irak'la iliskilerini
Amerikan
ngrde
'ulunabiliyor?
Blent Bey'in btn suu, ngrl olmak mi?
Bu lkenin aydinlari, bir kiskanlik krizine mi tutuldular
istiyor?
gibi reddedilmistir.
113
kapini:
beiierini bir t
dogrult;. mayacaktir.
Bir yandan yakisikli pozlariyla prim toplamaya alisan Deniz Baykal var ...
te yandan da "nne gelen lider oluyor. Bari ben de adayolayim"
mantigindan hareket eden ve bazi arkadaslari tarafindan
Erol Tuncer var.
Bunlar daha simdiden birbirlerine
dsmsler.
doldurusa getirilen
Bosuna ugrasmayin,
"Erol Tuncer, iki kez Deniz Bayka/'in listesinden 44 kisiden biri olmayi kab.
etmis birisidir. O, 44 kisiden hibirisi kendisini lider konumunda
Bunlar mi Trk siyasetine yn verecekler?
grmemistir.
ne de kasaba!
ve bunu sorumsuzluk
olaraf
gsterdiler.
Blent Bey, bunu bile bile kayitsiz sartsiz teslim olup da delege oyunlariyle
kendini harcatir mi?
Onlardan o kadar ekmis ki, yeni bir oyunun tezgahini sezer sezmez ekil
ihtiyacini duymustur.
Simdi sorarim sosyal demokratlara;
olmasa ne olur?
Bugn kendisini lider ya da lider adayi gren kim varsa, bunlardan biri bi:
bir tane yeni bir sey syleyebiliyor
bin eker.
114
olmustu.
Kurultaylarda
delegelerin akillarini
Birbirlerine dstler
Solu blyor diye Ecevit'i yillarca sulayan sosyal demokratlar.
beraberliklerini
simdi kendi
de saglayamadilar.
olanaklarindan
dsnceleri yok.
kadar ...
115
Yanlis arlamayin:
Benim tercihlerimin
basina gemistir.
rnegin simdi iki gnde bir elestirdigim
gsteririm.
Dnelim yine aslan sosyal demokratlara ...
Bakalim hangisinin disi daha kesici. .. Kim kimi ne kadar yiyebilecek?
Sosyal demokratlar,
birbirlerini
solcu olabilseler,
engelliyor.
srekli degisiyor.
En uk da SHP'de grlyor
degisiklik.
ile Meclis'e
girmisti.
Simdi ise bu sayi 53'e dst. Varsayimlara gre, SHP'nin sandalye sayisini47'ye inmesi bekleniyor.
lik zlme RP'de grlmst ... Ama bu ok dogaldi.
Mp ve IDP yalniz baslarina seime girselerdi yzde 10 barajini
asamayacaklardi.
Onlar da bu engel dolayisiyla RP ile ittifak kurma mecburiyetinde
Ittifak sayesinde Meclis'e girdikten
kaldilar.
tekrar
116
kaynaklaniyordu.
karsin ittifak
kurabilmislerdi.
SHP ile DSP ise, zellikle SHP'nin sahte birlesme agrilari yznden ittifak
kurmayi beceremediler.
Simdi SHP'nin kendisi de blnd.
CHP'nin ailmasiyla Baykalcilar, SHP'den ayrildilar.
Deniz Bey, simdi hasbelkader lider olmanin keyfini yasarken, SHP'yi
blebildigince blmeye alisiyor.
Eger beklenen zlme SHp'de gereklesmezse Baykalliderligindeki
CHP
sulayanlarin kendileri,
)inmslerdir.
"Resmen" diyorum,
)Iarak vardi.
iine itildi.
demokrat
ki, dzeltilmesi
gereken
dnemini tamamlamis
117
transferlerini
kavusmaiidir.
Adaleti, demokrasiyi,
temsilcileri
girer.
drtl koalisyonlari
da kurarlar.
Yine dogrulanacak
Saratoga'nin
gemimizivurmasi
Saratoga'nin
hala aydinlatilamadi.
"Saratoga'da
nedeniyle
komutani,
"Bizde kesinliklehata
bazi zellikleri
Amerikan ynetiminin
degisik birimleri
veya bu birimlerde
kararlc'
gemimizin vurulmasi
disi firlatilan
Amerikan
sonra olasiliklar
Rum, bir Ermeni ya da PKK yandasi biri-~ kasitli davranarak gemimizi vurmu~
olabilirler.
Bu hi de yabana atilacak bir olasilik degildir.
118
nk ABD ynetimi
Yine Ecevifin
hatirlatmasina
70'Ii
Amerikan kaynaklarinin
Ankara'daki
Amerikan Bykelisi'ne,
tavsiye edecegiz"
lemistir.
Zamanin Disisleri Bakani Kissenger'in baskanlik ettigi bir toplantida
3tanbul'daki Sultanahmet
Camii'nin bombalanmasi
ise,
gndeme getirilmistir.
O sirada Amerikan Hazine Baskan Yardimcisi olan Kibris Rum asilli bir yetkili
le, "Eger eroine karsi atigimiz
Trkleri
demistir.
diye eklemektedir.
Amerikan gdmnden
da meydana gelebilecegi
ikarilmali ve
kurtarilmalidir.
eki G'n ardinda, hem de bazi sivri akillilarca degiL. dogrudan dogruya
n st dzey Amerikan ynetimince
nk bu, onun kaderidir ... nce tepki grecek, sonra da "Ecevit hakliymis"
lenilecektir.
Bu hep byle olmustur
maalesef!
Yine yle olacak .. Ama bu defa, bu sre, pek fazla uzun srmeyecek gibi
irnmektedir,
(9 Ekim 1992)
DYP'nin yipranmasi,
irmanisi da ...
119
Hele bazi
Konda'ya gre DSP, genel seimlerde yzde 11 olan oyunu ancak 12'ye kadar
ikarabilmistir.
Yani sadece bir puanlik bir artis szkonusudur.
Ama bu kadari bile aslinda Ecevit'in DSP'si iin ok nemlidir.
Bu nemin ik
zelligi var:
Bir: CHP'nin. Deniz Baykalliderliginde
kayiba sebep olamamistir.
olusturamamaktadir.
ve sylediklerir
basarabilmistir.
120
Ecevifin
liderligini
kayitsiz sartsiz,
seenegi olabilir.
Solda her aidan donanimli tek lider Blent Bey'dir nk. Onu daha kimse
asamamistir.
Dsnn bir kez: Solun btn kurmaylari
bile tek
hibir taktik,
isteyenlerdir.
Ayipli
itenliksiz agrilar
Sosyal demokrat
ya da demokratik
gsteriyor.
kairiyor.
degildir. nk Blent Bey, bunca yildir verdigi savasimlar nedeniyle tek basina
byk bir gtr.
Blent Bey ki, 12 Eyll sonrasinda olusan siyasal arenada srekli
ktlenmesine
alisilmistir.
Bu yzden
kainmistir.
Ama Ecevifin
asabilmistir.
karsin
121
miiietvekiliyle
degistirilmesi
bulunmustur,
';::: Ecevit'in
bu isce~I::;=::::g2jrseydi
daha
reddeder."
::.ej'.:;L
C2~::i;).
Ikinci asama da bu: "Ecevit gelirse koltugu biraki'-:::Baykal zaten koltuga hakettigi iin gelmemisti.
oturmustu,
Ecevit'i
bile birakirirr:E-.e:-'::,L
'-.al<lki lider
eS,:O:-.
sol iktidar
",c'SJc: demokrat
::.=:.C:: '=':-
Ec?t::er
bu
her gn
Ecevit bu isi basaramazsa, iste o zaman onu dsrp K:::;.::I'::: )'911 lider
bulmaiidir,
122
Birlesseler de ayrilar
Sosyal demokratlar
yillardir
bu oyunu oynuyorlar:
gelemiyorlar.
Kisaca zetleyeyim;
Parti'nin
Sosyal demokratlarin
SODEP'i kurdulur.
getiriyordu.
parti sayisi
e ikmisti.
Sonra Calp'e karsi HP Genel Baskanligi'ni
arkadas"
123
getirdiler.
Bu kez ciddi grnyorlar.
BaykaL. "Solda birligin saglanmasi iin koltugu birakmaya hazirim" dedi.
Simdi top Karayaiin'da ...
Birlesme gl bir olasilik olarak grlyor.
Ama bu birlesme, seim korkusuyla
olmayacaktir.
Yani bir bakima, birlesseler de ilerinde ayri olmaya devam edeceklerdir.
nk sosyal demokratlar
Ecevit uyariyor
Demokratik
siyaseti. ..
Dedigi her sey ikiyor.
rnegin bir zamanlar Kafkaslar'a dikkati ekmisti. .. ok gemeden
Ermeniler, Azeriler'e saldirdi.
rnegin, Saraybosna'da bu kanli olaylar olmadan ok nce Trkiye'nin
gzlerini bu blgeye evirmesi gerektigini
Sonrasi maiOm: Vahsi Sirp saldirilari
ne srmst.
basladi.
seildi.
temellerinin
Ecevit, bu imparatorlugun,
tehlike olusturdugunu
atildigini"
sylyor.
dayandigi iin
vurguluyor.
124
Neden Ecevit?
Bir yazimi "Sol ancak Ecevit'in liderliginde
iktidara yryebilir"
diye
noktalamistim.
Bugn bu konuyu biraz daha amak istiyorum:
Ecevit "lider" zelliklehni
Ecevit, cumhuriyet
Neden Ecevit?
tarihimizin
Atatrk'ten
biri olmus
oldugunu gstermektedir.
alistiklarini
grrz.
Pardon, nce bunu 12 Eyll'c generaller denedi ve Necdet Calp'i solun lideri
yapmak istediler. Fakat Calp, ancak ve ancak "Solun geici genel baskani"
olabildi.
Sonra solun kurmaylari
kullanarak
"liderlik"
koltuguna
oturtmak
babasinin adini
istediler.
ve sik sik "Ben bu isi
istendi.
henz kanitlayamadi,
ola ola
Bir parti, umut olarak gsterilen, taze kan olarak sunulan baskaniyla
ufaliyorsa, o kisi. lider zelliklerini tasimiyor demektir.
Soldaki lider arayislari. lider dayatmalari
nk lider seeneklerinin
Eceviften
fazla
125
Sol. bir kereye de mahsus olsa, gerek lideri Ecevife kayitsiz sartsiz evet
demelidir.
Sol bunu denemeden lider arayislarini
srdrrse
ekilmesini bekleme zorunda kalir ki, o zaman da solun adindan dahi bahsetmek
imkansiz hale gelir.
Sol ancak Ecevifin
liderliginde
iktidara yryebilir.
etmiyordu.
Dsnebiliyor
Eceviftir"
diyor. Bence
SHP'sidir.
nk, artik SHP deyince akla, ISKl'ler, ASKI'ler, saibeli bagislar, daha da
nemlisi halkina yabanci, inanlara saygisiz siyasiler ve kirli siyaset gelmektedir.
SHP Grup Baskanvekilierinden
partinin kimliginin tanimlanmasina ihtiya var" diyor. Dogru ama ... Bunu yapmis
olan var zaten ... Iste Ecevit ortada ...
Yillardir, "Biz farkliyiz"
milli ve
trl basmiyor.
Bakin iste bir kaniti: SHP'li bir bakan, dindar kesimlerden
"rmcek kafalilar"
ifadesini kullanabilmektedir.
sz ederken
yobazliktir.
Hem demokrat,
126
mi?
geerler.
Ben hep sylyorum:
baska alternatifi
yoktur. Solun
da bunu grmeleri
yoktur.
degillerdi.
Birlesme agrilarinin ogu gstermelikti.
Maksat agri yapiyor olmakti.
Onlarin istedigi, Ecevit'in gelmesi degil, devreden ikmasiydl.
Ecevit kazaran "Evet" deseydi, onu delege oyunuyla kim vurduya
gtreceklerdi.
Onun iindir ki, Ecevit"le birlesme grsmesi yapmaya giderken dahi,
birlesmemek iin ne gerekiyorsa yapiyorlardi.
Hatta bu konuda basi, Erdal inn ekiyordu.
Bakin bir rnek vereyim: inn, vaktiyle Ecevit'le birlesme grsmesi
'jai;:ima'ja \\de\"\<..eii,DSP'deli
Krkoglu'nu
o\a'j\\ b\\mde
a'jn\aii
MI'jamali
M\\\et\Je\<..\\\Celal
degil!"
Erdal Bey bunu syledikten birgn sonra Blent Bey'le birlesme grsmesi
yapmaya gidiyordu.
oluyordu.
127
btnyle yitirdi.
is tersine ,jnd:
ki. Erdal Bey'in, yillar nce Ecevit karsiti oldugu iin trenle partisine
sz ediyor.
yarar var:
vgyle sz
da yle ...
Nitekim daha iki gn nce ANAP Genel Baskan Yardimcisi Yasar Eryilmaz,
"Muhtemel
dedi.
yazilan senaryolar"la
ne ilgisi var?
"ANAP-DSP koalisyonu"
"malumu-ilan "dir
Ortada bir seim olmadan, Baykal dese ki: "Medya, DYP-CHP koalisyonunu
tezgahliyor. "
Ha o zaman haki!. ..
Fakat ortada byle bir sey yok ki ...
24 Aralik seimlerinden
128
kendiliginden
sona
gerektirecektir.
konusmanin,
yanadir.
DSP'ye kaptiran
Baris
CHP'ye ynelisin
DYP'ye gidecektir.
(Refah ve MHP'ye gidecek Alevi oylarindan sz etmek mmkn degildir.
zeiiikle RP'lilerin bu konudaki grsleri tamamen bir iddiadir.)
CHP'ye oy verecek Aleviler ise hala vardir. Mehmet Mogultay,
Seyfi Oktay ve Sahin Ulusoy taraftarlari
yapacaklardir.
elbette ki tercihlerini
Mustafa Timisi,
CHP ynnde
Alevi evrelerinde
de dile getirilmektedir.
4- Dogu Perinek'in
canlilik gstermektedir.
kampanyasina katilirken,
129
Onun iindir ki. yeni CHP, artik ciddi olarak baraj endisesi yasamaktadir.
(4 Aralik 1995)
gerekir,
1- RP olayi
2- Merkez sagin durumu
3- Merkez solun yapisi
4- MHP ile HADEP'in baraji asamamasi.
Bana gre RP, alabilecegi en yksek oyu almistir. RFnin limit oyu bu
kadardir,
(Eger HADEP seime katilmasaydi;
kayabilirdi.)
ortaya ikmistir.
gibi.
Buna karsilik,
Baris
kurtarmistir.
130