ENEVSKA KONVENCIJA

O POSTUPANjU SA RATNIM ZAROBLjENICIMA

od 12. avgusta 1949. godine
(III enevska konvencija) [1]
Dole potpisani Opunomoenici vlada zastupljenih na diplomatskoj konferenciji odranoj u enevi od
21. aprila do 12. avgusta 1949. godine u cilju revizije Konvencije zakljuene u enevi 27. jula 1929.
godine a koja se odnosi na postupanje sa ratnim zarobljenicima, sporazumeli su se u sledeem:

DEO I
OPTE ODREDBE
LAN 1.
Visoke strane ugovornice obavezuju se da e potovati ovu Konvenciju i da e joj obezbediti
potovanje u svakoj prilici.
LAN 2.
Pored odredaba koje treba da stupe na snagu jo za vreme mira, ova Konvencija e se primenjivati u
sluaju objavljenog rata ili svakog drugog oruanog sukoba koji izbije izmeu dveju ili vie Visokih
strana ugovornica, ak i ako jedna od njih nije priznala ratno stanje.
Konvencija e se isto tako primenjivati u svim sluajevima okupacije cele teritorije jedne Visoke strane
ugovornice ili njenog dela, ak i ako ta okupacija na naie ni na kakav vojni otpor.
Ako jedna od Sila u sukobu nije uesnik u ovoj Konvenciji, Sile uesnice u Konvenciji ipak e ostati
vezane njome u svojim meusobnim odnosima. One e pored toga biti vezane Konvencijom prema toj
Sili, ako ta Sila prihvata i primenjuje njene odredbe.
LAN 3.
U sluaju oruanog sukoba koji nema karakter meunarodnog sukoba, a koji izbije na teritoriji jedne
od Visokih strana ugovornica, svaka od strana u sukobu bie duna da primenjuje bar sledee
odredbe:
1)
Prema licima koja ne uestvuju neposredno u neprijateljstvima, podrazumevajui tu i
pripadnike oruanih snaga koji su poloili oruje i lica onesposobljena za borbu usled bolesti, rane [2] ,
lienja slobode ili iz bilo kojeg drugog uzroka, postupae se, u svakoj prilici, oveno, bez ikakve
nepovoljne diskriminacije zasnovane na rasi, boji koe, veri ili ubeenju, polu, roenju ili imovnom
stanju ili bilo kome drugom slinom merilu.
U tome cilju zabranjeni su i zabranjuju se, u svako doba i na svakom mestu, prema gore navedenim
licima sledei postupci:
a)
povrede koje se nanose ivotu i telesnom integritetu, naroito sve vrste ubistva, osakaenja,
svireposti i muenja;
b)

uzimanje talaca;

c)

povreda linog dostojanstva, naroito uvredljivi i poniavajui postupci;

d)
izricanje i izvravanje kazni bez prethodnog suenja od strane redovno ustanovljenog suda i
propraenog svim sudskim garantijama koje civilizovani narodi priznaju za neophodne.
2)

Ranjenici [3] i bolesnici bie prihvaeni i negovani.

Svaka nepristrasna humanitarna organizacija, kao to je Meunarodni komitet Crvenog krsta, moe da
ponudi svoje usluge stranama u sukobu.
Strane u sukobu e se truditi, s druge strane, da stave na snagu, putem posebnih sporazuma, jedan
deo ili sve ostale odredbe ove Konvencije.
Primena prethodnih odredaba nee imati uticaja na pravni poloaj strana u sukobu.
LAN 4.
A. Ratni zarobljenici, u smislu ove Konvencije jesu lica koja pripadaju jednoj od sledeih kategorija, a
koja su pala pod vlast neprijatelja:
1)
pripadnici oruanih snaga jedne strane u sukobu, kao i pripadnici milicija
dobrovoljakih jedinica koji ulaze u sastav tih oruanih snaga,

[4]

2)
pripadnici ostalih milicija i pripadnici ostalih dobrovoljakih jedinica, podrazumevajui
tu i pripadnike organizovanih pokreta otpora [5] , koji pripadaju jednoj strani u sukobu i koji dejstvuju
izvan ili u okviru svoje sopstvene teritorije, ak i da je ta teritorija okupirana, pod uslovom da te milicije
ili dobrovoljake jedinice, podrazumevajui tu i ove organizovane pokrete otpora, ispunjavaju sledee
uslove:
a)

da na elu imaju lice odgovorno za svoje potinjene;

b)

da imaju odreen znak za razlikovanje i koji se moe uoiti na odstojanju;

c)

da otvoreno nose oruje;

d)

da se, pri svojim dejstvima, pridravaju ratnih zakona i obiaja;

3)
pripadnici redovnih oruanih snaga koji izjavljuju da pripadaju jednoj vladi ili vlasti koju
nije priznala Sila pod ijom se vlau nalaze;
4)
lica koja prate oruane snage iako neposredno ne ulaze u njihov sastav, kao to su
civilni lanovi posada vojnih vazduhoplova, ratni dopisnici, snabdevai, lanovi radnih jedinica ili slubi
ija je dunost da se staraju o udobnosti oruanih snaga, pod uslovom da su za to dobila dozvolu od
oruanih snaga u ijoj se pratnji nalaze, dok su ove dune da im u tu svrhu izdaju linu kartu slinu
priloenom obrascu;
5)
lanovi posada, podrazumevajui tu komandante, pilote i uenike trgovake mornarice
i posade civilnog vazduhoplovstva, strana u sukobu koji ne uivaju povoljniji postupak na osnovu
drugih odredaba meunarodnog prava;
6)
stanovnitvo neokupirane teritorije koje se, usled pribliavanja neprijatelja, dobrovoljno
die na oruje da bi pruilo otpor neprijateljskoj najezdi, a koje nije imalo vremena da se organizuje
kao redovna oruana sila, ako ono otvoreno nosi oruje i ako potuje ratne zakone i obiaje.
B. Postupanjem koje ova Konvencija obezbeuje ratnim zarobljenicima koristie se isto tako:
1)
lica koja pripadaju ili su pripadala oruanim snagama okupirane zemlje ako, s obzirom
na tu pripadnost, okupatorska Sila, ak ako ih je u poetku i pustila na slobodu dok se neprijateljstva
nastavljaju izvan teritorije koju ona okupira, smatra potrebnim da pristupi njihovom interniranju,

naroito posle neuspelog pokuaja tih lica da se spoje sa oruanim snagama kojima pripadaju i koje
su stupile u borbu, ili ako se ona ne odazovu pozivu koji im je upuen u cilju interniranja;
2)
lica koja pripadaju jednoj od kategorija navedenih u ovom lanu, a koja su neutralne ili
nezaraene Sile primile na svoju teritoriju i koja su one dune da interniraju na osnovu meunarodnog
prava, uz pravo na svako povoljnije postupanje koje te Sile budu odluile da im priznaju i izuzev
odredaba lanova 8, 10, 15, 30, stav 5, 58. do 67. Zakljuno, 92, 126. i kad izmeu strana u sukobu i
zainteresovane neutralne ili nezaraene Sile postoje diplomatski odnosi, onih odredaba koje se
odnose na Silu zatitnicu. Kad takvi diplomatski odnosi postoje, strane u sukobu od kojih zavise ta lica
bie ovlaene da prema ovima vre dunosti koje prema ovoj Konvenciji pripadaju Silama
zatitnicama bez tete po one dunosti koje te strane redovno vre na osnovu obiaja i diplomatskih i
konzularnih ugovora.
C. Ovaj lan ne menja poloaj sanitetskog i verskog osoblja onako kako je predvien lanom 33. ove
Konvencije.
LAN 5.
Ova konvencija e se primenjivati na lica pomenuta u lanu 4. im padnu pod vlast neprijatelja pa do
njihovog konanog osloboenja i repatriranja [6] .
Ako postoji sumnja da li lica koja su izvrila neki ratni in i koja su pala neprijatelju u ruke pripadaju
nekoj od kategorija pobrojanih u lanu 4. ta lica e uivati zatitu ove Konvencije sve dok nadleni sud
ne odredi njihov poloaj.
LAN 6.
Pored sporazuma izriito predvienih lanovima 10, 23, 28, 33, 60, 65, 66, 67, 72, 73, 75, 109, 110,
118, 119 i 122 Visoke strane ugovornice moi e zakljuivati druge specijalne sporazume po svakom
pitanju za koje budu smatrale da ga treba posebno urediti. Nijedan specijalan sporazum nee moi da
pogora poloaj ratnih zarobljenika, onako kako je on ureen ovom Konvencijom, niti da ogranii
prava koja im ova Konvencija priznaje.
Ratni zarobljenici e uivati koristi iz ovih sporazuma dokle god se Konvencija na njih primenjuje, osim
ako postoje suprotne odredbe izriito unete u gore navedene ili docnije sporazume, ili ako postoje
povoljnije mere koje prema njima bude preduzela koja od Strana u sukobu.
LAN 7.
Ratni zarobljenici ne mogu se ni u kom sluaju odrei ni delimino ni u celini prava koja im obezbeuje
ova Konvencija, i specijalni sporazumi pomenuti u prethodnom lanu, ukoliko takvih bude bilo.
LAN 8.
Ova Konvencija e se primenjivati uz sudelovanje i pod nadzorom Sila zatitnica ija je dunost da
tite interese strana u sukobu. U tom cilju, Sile zatitnice e moi, pored svog diplomatskog ili
konzularnog osoblja, da naimenuju delegate meu svojim sopstvenim dravljanima ili meu
dravljanima drugih neutralnih sila. Za te delegate se mora dobiti odobrenje Sile kod koje oni obavljaju
svoju misiju.
Strane u sukobu olakavae, u najiroj moguoj meri, zadatak predstavnika ili delegata Sila zatitnica.
Predstavnici ili delegati Sila zatitnica ne smeju ni u kom sluaju da prekorae granice svoje misije
onako kako je ona odreena ovom Konvencijom; oni e naroito biti duni da vode rauna o
imperativnim potrebama bezbednosti drave u kojoj obavljaju svoje dunosti.
LAN 9.

Odredbe ove Konvencije ne predstavljaju smetnju za humanitarnu delatnost koju Meunarodni komitet
Crvenog krsta, kao i svaka druga nepristrasna humanitarna organizacija budu preuzimali, po
odobrenju zainteresovanih strana u sukobu u cilju zatite i pruanja pomoi ratnim zarobljenicima.
LAN 10.
Drave ugovornice moi e se u svako doba sporazumeti da vrenje zadataka koje ova Konvencija
postavlja Silama zatitnicama povere jednoj organizaciji koja prua sva jemstva za nepristrasno i
uspeno sprovoenje tih zadataka u delo.
Ako se ratni zarobljenici ne koriste ili prestanu da se koriste, iz ma kog razloga, delatnou jedne Sile
zatitnice ili jedne organizacije odreene shodno prvom stavu, Sila koja dri ratne zarobljenike bie
duna da zatrai, bilo od neke neutralne drave, bilo od neke takve organizacije, da primi na sebe
dunosti koje na osnovu ove Konvencije pripadaju Silama zatitnicama koje su odredile strane u
sukobu.
Ako zatita na taj nain ne moe da se obezbedi, Sila koja dri ratne zarobljenike, bie duna da
zatrai od neke humanitarne organizacije, kao to je Meunarodni komitet Crvenog krsta, da primi na
sebe humanitarne dunosti koje na osnovu ove Konvencije lee na Silama zatitnicama, odnosno,
bie duna da primi, u granicama odredaba ovog lana, usluge koje joj ponudi takva organizacija.
Svaka neutralna Sila ili svaka organizacija koju je pozvala zainteresovana Sila, ili koja je u gore
navedene svrhe ponudila svoje usluge bie duna, pri vrenju svoje delatnosti, da ostane svesna
odgovornosti prema strani u sukobu iji su pripadnici lica zatiena ovom Konvencijom i bie duna da
prui dovoljna jemstva da je u stanju da primi na sebe dunosti u pitanju i da ih vri nepristrasno.
Prethodne odredbe ne mogu se staviti van snage posebnim sporazumom izmeu Sila od kojih bi
jedna, ma i privremeno, bila, prema drugoj Sili ili prema njenim saveznicima, ograniena u svojoj
slobodi pregovaranja usled vojnih dogaaja naroito u sluaju okupacije celokupne njene teritorije ili
jednog njenog znatnog dela.
Kad god se u ovoj Konvenciji pominje Sila zatitnica, taj izraz istovremeno oznaava i organizacije
koje je zamenjuju u smislu ovog lana.
LAN 11.
U svim sluajevima gde one to budu smatrale korisnim u interesu zatienih lica, naroito za sluaj
neslaganja izmeu strana u sukobu u vezi sa primenom ili tumaenjem odredaba ove Konvencije, Sile
zatitnice pruie svoje dobre usluge u cilju reenja spora.
U tu svrhu svaka od Sila zatitnica moe, na poziv jedne strane ili po svome nahoenju, da predloi
stranama u sukobu sastanak njihovih predstavnika, a naroito organa kojima su povereni ratni
zarobljenici, po mogustvu na podesno izabranoj neutralnoj teritoriji. Strane u sukobu bie dune da
se odazovu predlozima koji im u tom smislu budu uinjeni. Sile zatitnice e moi, u takvom sluaju,
da predloe na odobrenje stranama u sukobu neku linost koja je pripadnik jedne neutralne Sile, ili
linost koju uputi Meunarodni komitet Crvenog krsta i koja e biti pozvana da uestvuje na tome
sastanku.

DEO II
OPTA ZATITA RATNIH ZAROBLjENIKA
LAN 12.
Ratni zarobljenici su u vlasti neprijateljske Sile, ali ne u vlasti pojedinih lica ili vojnih jedinica koji su ih
zarobili. Nezavisno od linih odgovornosti koje mogu postojati, Sila koja ih dri odgovorna je za
postupanje koje se na njih primenjuje.

Sila koja dri ratne zarobljenike moe ih predati samo Sili koja je uesnik ove Konvencije i poto se
Sila koja ih dri uveri da je Sila u pitanju voljna i u stanju da primenjuje Konvenciju. Kada su ratni
zarobljenici na taj nain predati, odgovornost za primenu Konvencije pada na Silu koja je pristala da ih
primi za vreme za koje su joj oni povereni.
Pri svemu tom, za sluaj da ta Sila propusti da izvri odredbe Konvencije, po bilo kome vanijem
pitanju, Sila koja je predala ratne zarobljenike duna je, na opomenu Sile zatitnice, da preduzme
efikasne mere radi otklanjanja takvog stanja, ili da zahteva da joj ratni zarobljenici budu vraeni. Po
ovome zahtevu se mora postupiti.
LAN 13.
S ratnim zarobljenicima se mora u svako doba postupati oveno. Svaki in ili nedozvoljeno
proputanje od strane Sile koja ih dri a koji prouzrokuje smrt, ili dovodi u ozbiljnu opasnost zdravlje
ratnog zarobljenika koji se nalazi u njenoj vlasti zabranjen je i bie smatran kao teka povreda ove
Konvencije. Posebno, nijedan ratni zarobljenik ne moe biti podvrgnut telesnom osakaivanju ili
medicinskom ili naunom opitu ma koje prirode on bio ako to nije opravdano leenjem ratnog
zarobljenika i vreno u njegovom interesu.
Ratni zarobljenici se isto tako moraju u svako doba zatiivati, naroito protiv svakog akta nasilja ili
zastraivanja, protiv uvreda i javne radoznalosti.
Mere represalija prema ratnim zarobljenicima su zabranjene.
LAN 14.
Ratni zarobljenici imaju u svakoj prilici pravo na potovanje njihove linosti i njihove asti.
Prema enama se mora postupati sa svim obzirima koji se duguju njihovom polu i one u svakom
sluaju moraju uivati isto tako povoljno postupanje koje se priznaje mukarcima.
Ratni zarobljenici zadravaju svoju punu graansku sposobnost onakvu kakva je postojala u trenutku
njihovog zarobljavanja. Sila koja ih dri moe ograniiti vrenje te sposobnosti bilo na svojoj bilo izvan
svoje teritorije samo u onoj meri u kojoj to zarobljenitvo zahteva.
LAN 15.
Sila u ijoj su vlasti ratni zarobljenici duna je da obezbedi njihovo besplatno izdravanje i da im prui
besplatnu lekarsku negu koju zahteva njihovo zdravstveno stanje.
LAN 16.
Vodei rauna o odredbama ove Konvencije, koje se odnose na in kao i na pol, i pod ogradom
povlaenog postupanja koje bi bilo priznato ratnim zarobljenicima s obzirom na njihovo zdravstveno
stanje, na njihovu starost ili njihove strune sposobnosti, Sila koja dri ratne zarobljenike postupae sa
svim njima na isti nain, bez ikakve nepovoljne diskriminacije, zasnovane na rasi, narodnosti,
veroispovesti, politikom miljenju ili drugim slinim merilima.

DEO III
ZAROBLjENITVO
ODELjAK I

POETAK ZAROBLjENITVA

LAN 17.
Svaki ratni zarobljenik bie duan da kae, kada tim povodom bude ispitivan, samo svoje prezime, ime
i in, svoj datum roenja i svoj broj matrikule ili, u nedostatku ovoga, oznaku jednake vrednosti.
U sluaju da on hotimino prekri ovo pravilo, izlae se opasnosti da mu se ogranii uivanje
pogodnosti koje se priznaju zarobljenicima njegovog ina ili poloaja.
Svaka Strana u sukobu duna je da snabde svako lice koje se nalazi pod njenom nadlenou a koje
moe postati ratnim zarobljenikom, linom kartom koja sadri njegovo prezime, ime i in, broj matrikule
ili oznaku jednake vrednosti i njegov datum roenja. Ova lina karta moe pored toga sadrati potpis ili
otiske prstiju, ili oboje, kao i sve druge oznake koje strane u sukobu budu elele da dodaju u vezi sa
licima koja pripadaju njihovim oruanim snagama. Ukoliko je to moguno, ona e biti veliine 6,5 x 10
cm i izraivae se u dva primerka. Ratni zarobljenik mora da pokae tu linu kartu na svaki zahtev, ali
mu se ona ni u kome sluaju ne moe oduzeti.
Nad ratnim zarobljenicima ne sme se vriti nikakva telesna ili moralna tortura niti ikakva prinuda u cilju
da se od njih dobiju podaci bilo koje vrste. Zarobljenicima koji odbiju da odgovaraju ne sme se ni pretiti
niti se oni smeju vreati, niti mogu biti izlagani ikakvim neprijatnostima ili nepogodnostima.
Ratni zarobljenici koji su, s obzirom na svoje telesno ili duevno stanje, nesposobni da prue svoje
line podatke, predae se na staranje sanitetskoj slubi. Identitet tih zarobljenika ustanovie se svim
raspoloivim sredstvima u granicama odredaba prethodnog stava.
Ispitivanje ratnih zarobljenika vrie se na jeziku koji oni razumeju.
LAN 18.
Sve stvari i predmeti line upotrebe izuzimajui oruje, konje, vojnu opremu i vojne dokumente
ostae u posedu ratnih zarobljenika, kao i metalni lemovi, zatitne maske i svi drugi predmeti koji su
im bili predati radi njihove line zatite. Isto tako ostaju u njihovom posedu stvari i predmeti koji slue
za njihovo odevanje i za njihovu ishranu, ak i ako te stvari i predmeti pripadaju njihovoj slubenoj
vojnoj opremi.
Ratni zarobljenici ni u jednom trenutku ne smeju biti bez line isprave. Sila koja ih dri izdae takvu
ispravu ratnim zarobljenicima koji je nemaju.
Oznake ina i dravljanstva, odlija i predmeti koji imaju preteno linu vrednost ili vrednost oseajne
prirode ne smeju se oduzimati ratnim zarobljenicima.
Novac koji ratni zarobljenici imaju pri sebi sme im se oduzeti samo po nareenju oficira, poto u
naroitom spisku bude zabeleena visina njegovog iznosa i opis njihovih pritealaca, i poto se ovome
izda priznanica sa svim potrebnim pojedinostima na kojoj se nalazi itka oznaka imena, ina i jedinice
lica koje je izdalo tu priznanicu. Novani iznosi u valuti Sile koja dri ratne zarobljenike ili koji su na
zahtev ratnog zarobljenika, zamenjeni za tu valutu, uknjiie se u korist rauna zarobljenika, shodno
lanu 64.
Sila koja dri ratne zarobljenike moe ovima oduzeti predmete od vrednosti samo i razloga
bezbednosti. U tom sluaju bie primenjen isti postupak kao i pri oduzimanju novca.
Te predmete, kao i novac oduzet u nekoj drugoj valuti koja nije valuta Sile koja dri ratne zarobljenike i
iji pritealac nije traio zamenu, duna je uvati Sila koja dri ratne zarobljenike i oni se zarobljeniku,
na zavretku njegovog zarobljenitva moraju vratiti u njihovom prvobitnom obliku.
LAN 19.
Ratni zarobljenici po svome zarobljavanju imaju biti, u najkraem moguem roku, evakuisani u logore
dovoljno udaljene od borbene zone kako bi bili van opasnosti.

Mogu se, privremeno, zadrati u opasnoj zoni samo oni ratni zarobljenici koji bi usled rana ili bolesti,
bili izloeni veoj opasnosti pri evakuisanju nego ako bi ostali tamo gde su.
Dok oekuju svoje evakuisanje iz borbene zone, ratni zarobljenici se ne smeju bespotrebno izlagati
opasnosti.
LAN 20.
Evakuisanje ratnog zarobljenika uvek e se vriti oveno i pod uslovima slinim onima koje Sila koja
dri ratne zarobljenike obezbeuje svojim jedinicama pri njihovim pokretima.
Sila koja dri ratne zarobljenike snabdee evakuisane ratne zarobljenike dovoljnim koliinama pijae
vode i hrane kao i potrebnom odeom i lekarskom negom; ona e preduzeti sve korisne mere
predostronosti radi obezbeenja njihove sigurnosti za vreme evakuisanja i ustanovie, im to bude
mogue, spisak evakuisanih zarobljenika.
Ako ratni zarobljenici, za vreme evakuisanja budu morali da prou kroz prolazne logore, njihov
boravak u tim logorima bie to je mogue krai.

ODELjAK II
INTERNIRANjE RATNIH ZAROBLjENIKA
GLAVA I

OPTI PROPISI
LAN 21.
Sila koja dri ratne zarobljenike moe ih internirati. Ona im moe nametnuti obavezu da se ne
udaljavaju izvan odreene granice logora u kome su internirani ili, ako je taj logor ograen, da ne
preu njegovu ogradu. Uz pravo na primenu onih odredaba ove Konvencije koje se odnose na
kaznene i disciplinske sankcije, ti zarobljenici mogu biti zatvoreni ili zatoeni samo ako se ta mera
pokae neophodnom radi zatite njihovog zdravlja; to stanje ni u kom sluaju ne moe trajati due
nego okolnosti koje su to zatvaranje uinile neophodnim.
Ratni zarobljenici mogu biti delimino ili u potpunosti puteni na slobodu, na re ili uz obavezu, ukoliko
im to doputaju zakoni Sile iji su pripadnici. Ova mera e se naroito primenjivati u sluajevima kada
moe doprineti poboljanju stanja zdravlja zarobljenika. Nijedan zarobljenik ne sme biti primoravan da
bude osloboen na re ili uz obavezu.
im otponu neprijateljstva, svaka strana u sukobu saoptie protivnikoj strani zakone i propise koji
dozvoljavaju ili zabranjuju njenim dravljanima da prime slobodu na re ili uz obavezu. Zarobljenici
puteni na slobodu na re ili uz obavezu shodno na taj nain saoptenim zakonima i propisima bie
obavezni, svojom linom au, da kako prema Sili iji su pripadnici, tako i prema onoj koja ih je
zarobila, savesno ispunjavaju obaveze koje su primili. U takvim sluajevima Sila iji su oni pripadnici
bie duna da ne zahteva niti da prima od njih kakvu uslugu koja bi bila u suprotnosti sa datom reju ili
obavezom.
LAN 22.
Ratni zarobljenici mogu biti zatvoreni samo u zgradama koje se nalaze na vrstoj zemlji i koje su
potpuno higijenske i zdrave; izuzev naroitih sluajeva koji se pravdaju interesom samih zarobljenika,
ovi se ne mogu zatvarati u kaznene zavode.
Ratni zarobljenici internirani u nezdravim krajevima ili u krajevima ija je klima po njih tetna, preselie
se im to bude moguno u predeo sa povoljnijom klimom.

Sila koja dri ratne zarobljenike grupisae ih u logore ili delove logora vodei rauna o njihovoj
narodnosti, njihovom jeziku i njihovim obiajima, pod uslovom da ti zarobljenici ne budu odvojeni od
ratnih zarobljenika koji pripadaju oruanim snagama u kojima su sluili u trenutku kada su zarobljeni,
sem ako sami na to pristanu.
LAN 23.
Nijedan ratni zarobljenik ne sme ni u jednom trenutku biti poslan ili zadran u nekoj oblasti u kojoj bi
bio izloen vatri borbene zone, niti se sme upotrebljavati za to da svojim prisustvom zatiti od vojnih
dejstava izvesne take ili izvesne oblasti.
Ratni zarobljenici e raspolagati, u istoj meri kao i lokalno graansko stanovnitvo, zaklonima protiv
bombardovanja iz vazduha i drugih ratnih opasnosti, izuzimajui one meu njima koji uestvuju u
zatiti svojih logora protiv tih opasnosti. Oni e moi otii u zaklone to je mogue bre, im uzbuna
bude bila data. Svaka druga zatitna mera koja bude bila preduzeta u korist stanovnitva primenie se
isto tako i na njih.
Sile koje dre ratne zarobljenike saoptavae jedna drugoj posredstvom Sila zatitnica, sva korisna
obavetenja o geografskom poloaju zarobljenikih logora.
Kad god obziri vojne prirode to budu dozvolili, logori ratnih zarobljenika e po danu biti oznaeni
slovima PG ili PW tako postavljenim da se jasno vide iz visine; zainteresovane Sile se meutim mogu
sporazumeti i o drukijem nainu oznaavanja. Na taj nain se mogu oznaavati jedino logori ratnih
zarobljenika.
LAN 24.
Stalni prolazni logori i stalni logori za razvrstavanje [7] bie ureeni pod uslovima slinim onima koji su
predvieni u ovom odeljku, a ratni zarobljenici e u njima uivati isti postupak kao i u drugim logorima.
GLAVA II

SMETAJ, ISHRANA I ODEVANjE RATNIH ZAROBLjENIKA

LAN 25.
Uslovi smetaja ratnih zarobljenika imaju biti isto tako povoljni kao i oni koji su obezbeeni jedinicama
Sile koja dri ratne zarobljenike, a koje su smetene u istoj oblasti. Ti uslovi moraju odgovarati
obiajima i navikama ratnih zarobljenika i ne smeju, ni u kom sluaju, biti tetni po njihovo zdravlje.
Prethodne odredbe naroito e se primenjivati na spavaonice ratnih zarobljenika, kako u pogledu
ukupne povrine i minimalne kubature vazduha tako i ureenja i posteljine, podrazumevajui i
pokrivae.
Prostorije namenjene kako linoj tako i zajednikoj upotrebi ratnih zarobljenika moraju biti potpuno
obezbeene od vlage, dovoljno zagrejane i osvetljene, naroito izmeu sumraka i vremena kad se
gasi svetlost. Protiv opasnosti od poara moraju se preduzeti sve mere predostronosti.
U svim logorima u kojima ene ratni zarobljenici borave istovremeno kad i ratni zarobljenici mukarci,
njima se imaju obezbediti odvojene spavaonice.
LAN 26.
Osnovni svakodnevni obrok mora biti dovoljan po koliini, kakvoi i raznovrsnosti da bi se zarobljenici
odrali u dobrom zdravlju i da bi se spreilo gubljenje na teini ili poremeaj u ishrani. Isto tako e se
voditi rauna o nainu ishrane na koji su zarobljenici navikli.

Sila koja dri ratne zarobljenike davae zarobljenicima koji rade dodatak u hrani potreban za vrenje
rada na kome su zaposleni.
Ratnim zarobljenicima ima se obezbediti voda za pie u dovoljnoj koliini. Upotreba duvana je
doputena.
Ratni zarobljenici uestvovae, koliko god je to mogue, u pripremanju svojih obroka; u tom cilju oni e
moi biti zaposleni u kuhinjama. Njima e se pored toga pruiti mogunost da sami zgotovljuju dodatke
u ishrani kojima budu raspolagali.
Za trpezarije i menze imaju se obezbediti pogodne prostorije.
Zabranjene su sve kolektivne disciplinske mere koje bi se odnosile na hranu.
LAN 27.
Sila koja dri ratne zarobljenike obezbedie im u dovoljnoj koliini obuu, rublje i odeu, vodei pri
tome rauna o klimi oblasti u kojoj se zarobljenici nalaze. Uniforme neprijateljske vojske, koje je
zaplenila Sila koja dri ratne zarobljenike, imaju se upotrebiti za odevanje ratnih zarobljenika ako
odgovaraju klimi tog kraja.
Sila koja dri ratne zarobljenike starae se o redovnom zamenjivanju i opravci tih stvari. Pored toga,
ratni zarobljenici koji rade dobijae podesnu odeu gde god priroda posla to bude zahtevala.
LAN 28.
U svim logorima bie otvorene kantine u kojima e ratni zarobljenici moi da nabavljaju ivotne
namirnice, predmete redovne upotrebe, sapun i duvan, ija prodajna cena ne sme ni u kom sluaju da
premai cenu sa mesnog trita.
Dobiti od kantina imaju se upotrebiti u korist ratnih zarobljenika; u tu svrhu e se ustanoviti poseban
fond. Poverenik ratnog zarobljenika imae pravo da sarauje u upravi kantine i u rukovanju ovim
fondom.
Prilikom rasputanja jednog logora, aktiva posebnog fonda predae se nekoj meunarodnoj
humanitarnoj organizaciji da bi se upotrebila u korist ratnih zarobljenika iste narodnosti koje su bili i
zarobljenici koji su stvorili taj fond. U Sluaju opteg repatriranja, ta aktiva e ostati Sili koja dri ratne
zarobljenike, ukoliko meu zainteresovanim Silama ne bude zakljuen drukiji sporazum.
GLAVA III

HIGIJENSKA I LEKARSKA NEGA

LAN 29.
Sila koja dri ratne zarobljenike bie duna da preduzme sve higijenske mere potrebne da se
obezbede istoa i zdravlje u logoru i da se predupredi irenje zaraznih bolesti.
Ratnim zarobljenicima e, danju i nou, stajati na raspolaganju higijenski ureaji i oni e se odravati u
stalnom stanju istoe. U logorima u kojima borave ene ratni zarobljenici, njima se imaju obezbediti
odvojeni ureaji.
Osim toga, pored kupatila i tueva kojima e logori biti snabdeveni, ratnim zarobljenicima e se
obezbediti dovoljna koliina vode i sapuna za odravanje njihove svakodnevne telesne istoe i za
pranje rublja; u tu svrhu obezbedie im se potrebni ureaji, olakice i vreme.
LAN 30.

Svaki logor imae odgovarajuu ambulantu gde e ratni zarobljenici dobijati negu koja bi im zatrebala
kao i podesan nain ishrane. U sluaju potrebe, za bolesnike obolele od zaraznih i duevnih bolesti
predvidee se prostorije za izolaciju.
Ratni zarobljenici oboleli od neke teke bolesti, ili oni ije stanje zahteva specijalno leenje, hirurku
intervenciju ili prijem u bolnicu, moraju se primiti u svaku vojnu ili graansku ustanovu, pozvanu da ih
lei, ak i ako je njihovo repatriranje predvieno u bliskoj budunosti. Posebne olakice e se dati za
negu invalida, naroito slepima, kao i za njihovo osposobljavanje za samostalan ivot, dok u
meuvremenu ne budu repatrirani.
Ratne zarobljenike e prvenstveno leiti lekarsko osoblje Sile iji su pripadnici, i, po mogunosti,
osoblje, njihove narodnosti.
Ratni zarobljenici se ne smeju spreavati da izau pred lekarske vlasti radi pregleda. Vlasti koje dre
ratne zarobljenike izdae svakom leenom zarobljeniku, na njegov zahtev, slubenu izjavu sa
naznaenjem prirode njegovih rana ili bolesti, trajanja leenja i ukazane nege. Prepis ove izjave ima se
poslati Centralnoj agenciji ratnih zarobljenika.
Trokovi leenja, podrazumevajui tu i trokove za svaku napravu potrebnu za odravanje ratnih
zarobljenika u dobrom zdravstvenom stanju, naroito za proteze, zubne i druge, kao i za naoare,
pae na teret Sile koja dri zarobljenike.
LAN 31.
Zdravstveni kontrolni pregledi ratnih zarobljenika vrie se najmanje jedanput meseno. Oni e
obuhvatati kontrolisanje i beleenje teine svakog zarobljenika. Njima e biti, posebno, zadatak
kontrolisanje opteg zdravstvenog stanja i ishrane, istoe, kao i otkrivanje zaraznih bolesti, naroito
tuberkuloze, malarije i polnih bolesti. U tom cilju e se primenjivati najefikasniji raspoloivi metodi, na
primer, povremeni radiografski snimci u serijama na mikrofilmovima radi otkrivanja poetnih formi
tuberkuloze.
LAN 32.
Ratni zarobljenici, lekari, dentisti, lekarski pomonici i medicinske sestre, iako nisu pripadali sanitetskoj
slubi svojih oruanih snaga, mogu biti pozvani od strane Sile koja dri zarobljenike da vre svoje
lekarske dunosti u interesu ratnih zarobljenika koji se nalaze u vlasti iste Sile kao i oni sami. Oni e, u
tom sluaju, i dalje ostati ratni zarobljenici, ali e se prema njima primenjivati isti postupak kao i prema
odgovarajuim lanovima lekarskog osoblja koje je zadrala Sila koja dri ratne zarobljenike. Oni e
biti osloboeni svakog drugog rada koji bi im mogao biti nametnut na osnovu lana 49.
GLAVA IV

SANITETSKO I VERSKO OSOBLjE

ZADRANO RADI PRUANjA POMOI RATNIM ZAROBLjENICIMA
LAN 33.
lanovi sanitetskog i verskog osoblja zadrani u vlasti Sile koja dri ratne zarobljenike radi pruanja
pomoi ratnim zarobljenicima, nee biti smatrani ratnim zarobljenicima. Meutim, oni e uivati bar sve
koristi i zatitu ove Konvencije, kao i sve potrebne olakice koje e im dozvoliti da ukazuju lekarsku
negu i versku pomo ratnim zarobljenicima.
Oni e nastaviti da vre, u okviru vojnih zakona i propisa Sile koja dri ratne zarobljenike, a pod vlau
njenih nadlenih organa i saobrazno svojoj profesionalnoj savesti, svoje lekarske i duhovnike
dunosti u korist ratnih zarobljenika koji prvenstveno pripadaju oruanim snagama iji su i oni lanovi.
Oni e, sem toga, pri vrenju svoje lekarske i verske misije, uivati i sledee olakice:

a) Bie ovlaeni da povremeno poseuju ratne zarobljenike koji se nalaze u radnim jedinicama ili u
bolnicama smetenim izvan logora. Vlast koja ih dri stavie im na raspolaganje, u tom cilju, potrebna
prevozna sredstva.
b) U svakom logoru, vojni lekar najstariji po rangu i u najviem inu, bie odgovoran pred vojnim
vlastima logora za sve to se odnosi na delatnosti zadranog sanitetskog osoblja. U tom cilju, strane u
sukobu e se jo u poetku neprijateljstava sporazumeti o odgovarajuim inovima svoga sanitetskog
osoblja, podrazumevajui tu i osoblje drutava o kojima je re u lanu 26. enevske konvencije za
poboljanje poloaja ranjenika i bolesnika u oruanim snagama u ratu od 12. avgusta 1949. godine.
Za sva pitanja koja se odnose na njihovu misiju, taj lekar, kao i uostalom vojni svetenici, imae
neposredan pristup kod nadlenih logorskih vlasti. Ove e im pruiti sve olakice potrebne za prepisku
koja ima veze s tim pitanjima.
c) I pored toga to je podvrgnuto unutranjoj disciplini logora u kojoj se nalazi, zadrano osoblje se
ne sme primoravati ni na kakav rad stran njihovoj lekarskoj, odnosno verskoj misiji.
U toku neprijateljstava, strane u sukobu e se sporazumeti o eventualnom zamenjivanju zadranog
osoblja, i utvrdie naine i postupak toga zamenjivanja.
Nijedna od prethodnih odredaba ne razreava Silu koja dri ratne zarobljenike od ovih obaveza u
sanitetskom i verskom pogledu.
GLAVA V

VERA, INTELEKTUALNE I FIZIKE DELATNOSTI

LAN 34.
Ratnim zarobljenicima e se ostaviti najire mogunosti za ispovedanje njihove vere, podrazumevajui
tu i prisustvovanje verskim obredima, pod uslovom da se pridravaju postojeih disciplinskih mera koje
su propisale vojne vlasti.
Za verske obrede e se obezbediti podesne prostorije.
LAN 35.
Vojni svetenici koji padnu u ruke neprijateljskoj Sili, ili koji ostanu ili budu zadrani u cilju pruanja
pomoi ratnim zarobljenicima, ovlaeni su da im ukazuju svoje svetenike usluge i da duhovniku
dunost vre slobodno meu svojim vernicima u saglasnosti s njihovim verskim ubeenjem. Oni e se
rasporediti po raznim logorima i radnim jedinicama gde se nalaze ratni zarobljenici koji pripadaju istim
oruanim snagama i koji govore istim jezikom ili pripadaju istoj veroispovesti. Oni e se koristiti
potrebnim olakicama, a posebno, prevoznim sredstvima predvienim u lanu 33, radi poseivanja
ratnih zarobljenika izvan njihovog logora. Oni e, pod ogranienjem cenzure, uivati slobodu prepiske
po pitanjima koja se tiu njihovih verskih poslova, sa crkvenim vlastima zemlje koja ih dri u
meunarodnim verskim organizacijama. Pisma i karte koje u tom cilju budu slali dodae se
kontingentu predvienom u lanu 71.
LAN 36.
Ratni zarobljenici koji su svetenici izvesne veroispovesti a nisu bili vojni svetenici u svojoj sopstvenoj
vojsci, dobie dozvolu, bez obzira na njihov in, da u potpunosti vre slubu meu svojim vernicima. S
njima e se toga radi postupati kao sa vojnim svetenicima, koje je zadrala sila koja dri ratne
zarobljenike. Oni se ne smeju prinuavati ni na kakav drugi rad.
LAN 37.
Kada ratnim zarobljenicima ne stoje na raspolaganju usluge zadranog vojnog svetenstva niti
zarobljenika svetenika njihove veroispovesti, onda e se na zahtev zainteresovanih zarobljenika,

naimenovati za vrenje te slube svetenik koji pripada bilo njihovoj veroispovesti, bilo slinoj
veroispovesti, ili u nedostatku toga sposoban svetovnjak, kada je to mogue s gledita te
veroispovesti. To naimenovanje, koje podlee odobrenju Sile koja dri ratne zarobljenike, izvrie se
sporazumno sa verskom zajednicom zainteresovanih zarobljenika i, tamo gde to bude potrebno, uz
odobrenje mesne verske vlasti iste veroispovesti. Tako naimenovana osoba duna je da se upravlja
po svim propisima koje je ustanovila Sila koja dri ratne zarobljenike u interesu discipline i vojne
bezbednosti.
LAN 38.
Potujui line naklonosti svakog zarobljenika, Sila koja dri ratne zarobljenike davae podsticaja
intelektualnim, vaspitnim, rekreacionim i sportskim delatnostima ratnih zarobljenika; ona e
preduzimati potrebne mere radi obezbeenja njihovog vrenja stavljajui im na raspolaganje
odgovarajue prostorije i potrebnu opremu.
Ratni zarobljenici moraju imati mogunosti da se odaju fizikim vebama, podrazumevajui tu sportove
i igre, i da se koriste slobodnim prostorom. U tu svrhu obezbedie se u svim logorima dovoljno
slobodnog prostora.
GLAVA VI

DISCIPLINA
LAN 39.
Svaki logor ratnih zarobljenika bie stavljen pod neposrednu vlast jednog odgovornog oficira koji
pripada redovnim oruanim snagama Sile koja dri ratne zarobljenike. Taj oficir e imati tekst ove
Konvencije, starae se da s njenim odredbama bude upoznato osoblje koje se nalazi pod njegovom
komandom, i on e, pod nadzorom svoje vlade, biti odgovoran za njenu primenu.
Ratni zarobljenici, izuzev oficira, duni su da pozdravljaju sve oficire Sile koja dri ratne zarobljenike i
da im ukazuju spoljanje znake potovanja predviene propisima koji vae u njihovoj sopstvenoj
vojsci.
Oficiri ratni zarobljenici duni su da pozdravljaju samo oficire vieg ina ove Sile; oni su, meutim,
duni da pozdravljaju komandanta logora ma koji bio njegov in.
LAN 40.
Noenje oznaka ina i narodnosti, kao i odlija, ima se dozvoliti.
LAN 41.
U svakom logoru, na mestima pristupanim svim ratnim zarobljenicima, bie izloen, na jeziku
zarobljenika, tekst ove Konvencije i njenih priloga i sadraj svih specijalnih sporazuma predvienih u
lanu 6. Ti tekstovi e biti saopteni, na njihov zahtev, zarobljenicima koji se nalaze u nemogunosti
da se upoznaju sa izloenim tekstom.
Propisi, nareenje, opomene i objave svake vrste koji se odnose na vladanje ratnih zarobljenika imaju
im biti saoptavani na jeziku koji oni razumeju; ti tekstovi e biti izloeni pod gore predvienim
uslovima, a njihovi primerci bie urueni zarobljenikom povereniku. Sva nareenja i zapovesti
upueni pojedinano zarobljenicima moraju isto tako biti sastavljeni na jeziku koji oni razumeju.
LAN 42.
Upotreba oruja protiv ratnih zarobljenika, posebno protiv onih koji bee ili pokuavaju da pobegnu,
predstavljae samo krajnje sredstvo kome e uvek prethoditi pozivi prilagoeni prilikama.

GLAVA VII

INOVI RATNIH ZAROBLjENIKA

LAN 43.
im otponu neprijateljstva, strane u sukobu e jedna drugoj saoptiti zvanja i inove svih lica
navedenih u lanu 4. ove Konvencije, kako bi se obezbedilo jednako postupanje prema zarobljenicima
jednakog ina; ako su zvanja i inovi docnije ustanovljeni, oni e biti predmet slinih uzajamnih
saoptenja.
Sila koja dri ratne zarobljenike priznavae unapreenja ratnih zarobljenika u kojima bude propisno
obavetavana od stane Sile kojoj oni pripadaju.
LAN 44.
S oficirima ratnim zarobljenicima i njima ravnima postupae se sa obzirima koji se duguju njihovom
inu i njihovim godinama.
Da bi se obezbedila sluba u oficirskim logorima, njima e se dodeliti dovoljan broj vojnika ratnih
zarobljenika istih oruanih snaga, i koji, ukoliko je to mogue, govore istim jezikom, vodei pri tome
rauna o inu oficira i njima ravnih; oni se ne mogu prinuivati ni na kakav drugi rad.
Oficirima e se na sve mogue naine olakavati da sami organizuju svoju svakodnevnu ishranu.
LAN 45.
Sa ratnim zarobljenicima koji nisu oficiri i njima ravni postupae se sa obzirima koji se duguju njihovom
inu i njihovim godinama.
Zarobljenicima e se na sve mogue naine olakavati da sami organizuju svoju svakodnevnu
ishranu.
GLAVA VIII

PREMETANjE RATNIH ZAROBLjENIKA

POSLE NjIHOVOG DOLASKA U LOGOR
LAN 46.
Sila koja dri ratne zarobljenike duna je, pri donoenju odluke o njihovom premetanju, da vodi
rauna o interesima samih zarobljenika, naroito da se time ne poveavaju tekoe njihovog
repatriranja.
Premetanje ratnih zarobljenika ima se uvek vriti oveno i pod uslovima koji ne smeju biti
nepovoljniji od onih koje uivaju pri svojim premetanjima jedinice Sile koja dri ratne zarobljenike.
Stalno se mora voditi rauna o klimatskim uslovima na koje su ratni zarobljenici naviknuti, i uslovi
premetanja ne smeju ni u kom sluaju biti na tetu njihovog zdravlja.
Sila koja dri ratne zarobljenike snabdee ih, za vreme premetanja, dovoljnim koliinama vode za
pie i hrane kako bi ih odravala u dobrom zdravlju, kao i potrebnom odeom, smetajem i lekarskom
negom. Ona e preduzeti sve mere predostronosti, naroito za sluaj putovanja morem ili vazduhom,
kako bi osigurala njihovu bezbednost za vreme prevoza i sastavie pre polaska potpun spisak
zarobljenika koji se premetaju.

LAN 47.
Bolesni ili ranjeni ratni zarobljenici nee se premetati sve dok putovanje moe ravo da utie na
njihovo ozdravljenje, sem ako njihova bezbednost to neodlono zahteva.
Ako se front pribliuje nekom logoru, ratni zarobljenici iz toga logora nee se premetati, sem ako
njihovo premetanje moe da se izvri pod dovoljno sigurnim uslovima, ili ako se, ostajui gde su,
izlau mnogo veim opasnostima nego u sluaju premetanja.
LAN 48.
U sluaju premetanja, ratni zarobljenici se imaju slubeno obavestiti o odlasku i novoj potanskoj
adresi; to obavetenje ima im se dati blagovremeno, kako bi mogli pripremiti svoj prtljag i izvestiti svoju
porodicu.
Bie im doputeno da sa sobom ponesu svoje line stvari, svoju prepisku i pakete prispele na njihovu
adresu; teina tih stvari moe se ograniiti, ako to okolnosti premetanja zahtevaju, na ono to
zarobljenik moe razumno nositi, ali dozvoljena teina ni u kom sluaju ne sme prei dvadeset i pet
kilograma.
Prepiska i paketi upueni na njihov stari logor, dostavie im se bez odlaganja. Komandant logora
preduzee, u sporazumu sa zarobljenikim poverenikom, potrebne mere kako bi se obezbedio prenos
zajednike imovine ratnih zarobljenika i prtljaga koji zarobljenici ne mogu sobom poneti usled
ogranienja donetog na osnovu drugog stava ovog lana.
Trokove prouzrokovane premetanjima snosi Sila koja dri ratne zarobljenike.

ODELjAK III
RAD RATNIH ZAROBLjENIKA
LAN 49.
Sila koja dri ratne zarobljenike moe upotrebljavati zdrave ratne zarobljenike kao radnike, vodei
rauna o njihovim godinama, njihovom polu, njihovom inu kao i o njihovim fizikim sposobnostima, a
naroito u cilju da ih odri u dobrom stanju fizikog i duevnog zdravlja.
Podoficiri ratni zarobljenici mogu se upotrebljavati samo za nadzorne radove. Oni koji ne bi bili
podvrgnuti tim radovima mogu traiti neki drugi posao koji im odgovara i koji e im se pruiti u
granicama mogunosti.
Ako oficiri ili njima ravni trae neki posao koji im odgovara, njima e se takav posao pruiti u
granicama mogunosti. Oni se ni u kom sluaju ne mogu primorati da rade.
LAN 50.
Pored radova u vezi sa upravom, ureivanjem ili odravanjem svoga logora, ratni zarobljenici se mogu
podvrgnuti samo radovima koji pripadaju dole navedenim kategorijama:
a)

poljoprivreda;

b)
proizvodne, ekstraktivne, ili preraivake industrije, izuzimajui topioniarsku, mainsku i
hemijsku industriju, javne radove i graevinarstvo vojne prirode ili sa vojnom namenom;
c)

transport i utovar i istovar, koji nemaju vojno obeleje niti vojnu namenu;

d)

trgovake ili umetnike delatnosti;

e)

kuevni poslovi;

f)

javne slube koje nemaju vojno obeleje niti vojnu namenu.

U sluaju povrede gore navedenih odredaba, ratni zarobljenici e biti ovlaeni da se koriste svojim
pravom albe, saglasno lanu 78.
LAN 51.
Ratnim zarobljenicima se moraju obezbediti pristojni uslovi rada, naroito u pogledu smetaja, ishrane,
odee i materijala; ti uslovi ne smeju biti loiji od onih koje uivaju dravljani Sile koja dri ratne
zarobljenike i koji se upotrebljavaju za sline radove; isto tako e se voditi rauna i o klimatskim
uslovima.
Sila koja dri ratne zarobljenike i koja iskoriuje njihov rad obezbedie, u oblastima u kojima ti
zarobljenici rade, primenu domaih zakona o zatiti rada i, naroito, propisa o bezbednosti radnika.
Ratni zarobljenici moraju proi kroz obuku i biti snabdeveni sredstvima zatite prilagoenim radu koji
treba da vre, a koja su slina onima predvienim za dravljane Sile koja dri ratne zarobljenike. U
granicama odredaba i lana 52, ratni zarobljenici se mogu izloiti normalnom riziku kome je izloeno
civilno radnitvo.
Uslovi rada ni u kom sluaju ne mogu se uiniti teim putem disciplinskih mera.
LAN 52.
Nijedan ratni zarobljenik, ukoliko se za to sam dobrovoljno ne javi, ne sme biti upotrebljavan na
radovima kodljivim po zdravlje i opasnim.
Nijedan ratni zarobljenik se ne sme odreivati na neki posao koji bi se mogao smatrati poniavajuim
za pripadnika oruanih snaga Sile u ijem se zarobljenitvu nalazi.
ienja mina ili drugih slinih orua smatrae se opasnim poslom.
LAN 53.
Duina radnog dana ratnih zarobljenika, podrazumevajui tu i vreme potrebno za odlazak na posao i
za povratak sa posla, ne sme biti preterano velika i ne sme, ni u kome sluaju, premaiti duinu
radnog dana doputenu za civilne radnike te oblasti, dravljane Sile koja dri ratne zarobljenike, a koji
su zaposleni na istome radu.
Ratnim zarobljenicima se obavezno ima dati, sredinom svakodnevnog rada, odmor ne krai od jednog
asa; taj odmor e biti isti kao i odmor predvien za radnike Sile koja dri ratne zarobljenike, ako je
ovaj poslednji dui. Isto tako e se svake sedmice dati besprekidan odmor od dvadeset etiri asa,
prvenstveno nedeljom ili onoga dana koji se u njihovoj zemlji uzima kao dan odmora. Sem toga, svaki
zarobljenik koji je radio godinu dana imae pravo na odmor od osam uzastopnih dana, za koje vreme
e mu se plaati naknada za rad.
Ako se upotrebljavaju naini rada kao to je rad po komadu, ti naini ne smeju trajanje radnog
vremena da uine preterano dugim.
LAN 54.
Naknada za rad koja se plaa ratnim zarobljenicima utvrdie se prema odredbama lana 62. ove
Konvencije.

Ratni zarobljenici koji su rtve nesree pri radu ili koji se razbole tokom rada ili usled njega dobie svu
negu koju iziskuje njihovo stanje. Sem toga, Sila koja dri ratne zarobljenike izdae im lekarsko
uverenje koje e im dopustiti da dou do svojih prava kod Sile iji su pripadnici, a dostavie i prepis
toga uverenja Centralnoj agenciji ratnih zarobljenika koja je predviena u lanu 122.
LAN 55.
Sposobnost za rad ratnih zarobljenika povremeno e se proveravati putem lekarskih pregleda, a
najmanje jedanput meseno. Pri tim pregledima, naroito se mora voditi rauna o prirodi radova
kojima su ratni zarobljenici podvrgnuti.
Ako neki ratni zarobljenik smatra da je nesposoban za rad, njemu se ima dopustiti da se prijavi
nadlenom lekaru svoga logora; lekari imaju pravo predloiti da se oni zarobljenici, koji su, po
njihovom miljenju, za rad nesposobni, oslobode rada.
LAN 56.
Reim radnih jedinica izdvojenih iz logora bie slian reimu koji postoji u logorima ratnih zarobljenika.
Svaka radna jedinica i dalje e se nalaziti pod nadzorom jednog zarobljenikog logora i od njega e
zavisiti u administrativnom pogledu. Vojne vlasti i komandant tog logora bie odgovorni, pod nadzorom
svoje vlade, da se u radnoj jedinici potuju odredbe ove Konvencije.
Komandant logora vodie uredan spisak radnih jedinica koje pripadaju njegovom logoru i saoptavae
ga delegatima Sile zatitnice, Meunarodnog komiteta Crvenog krsta i drugih organizacija koje pruaju
pomo ratnim zarobljenicima, a koji bi posetili logor.
LAN 57.
Plata ratnih zarobljenika koji rade za raun pojedinaca, ak i kad im ovi obezbeuju uvanje i zatitu
pod svojom sopstvenom odgovornou, ima u najmanju ruku biti ravna plati koja je predviena ovom
Konvencijom; Sila koja dri ratne zarobljenike, vojne vlasti i komandant logora kome pripadaju ovi
zarobljenici primie na sebe punu odgovornost za izdravanje, negu, postupanje i plaanje naknade
za rad tih ratnih zarobljenika.
Ti ratni zarobljenici imae pravo da ostanu u vezi s poverenicima logora kome pripadaju.

ODELjAK IV
NOVANA SREDSTVA RATNIH ZAROBLjENIKA
LAN 58.
im otponu neprijateljstva i dok se o tome pitanju ne postigne sporazum sa Silom zatitnicom, Sila
koja dri ratne zarobljenike moe da utvrdi najvii iznos u gotovom novcu ili u nekom slinom obliku
koji ratni zarobljenici mogu imati pri sebi. Svaki viak koji oni zakonito priteavaju ili koji im je oduzet ili
zadran odobrie se, kao i svaki drugi novac dat na uvanje s njihove strane, njihovom raunu i on ne
moe biti zamenjen u neku drugu valutu bez njihovog pristanka.
Kad se ratnim zarobljenicima odobri da izvan logora vre kupovine ili da primaju usluge isplaujui ih u
gotovom novcu, te isplate e vriti sami ratni zarobljenici ili uprava logora, koja e ih staviti na raun i
na teret ratnih zarobljenika. Sila koja dri ratne zarobljenike donee o tom pitanju potrebne propise.
LAN 59.

Novani iznosi u valuti Sile koja dri ratne zarobljenike a koji su im oduzeti, shodno lanu 18, u
trenutku njihovog zarobljavanja bie uknjieni u korist rauna svakoga od njih, u smislu odredaba
lana 64. ovog odeljka.
Isto tako, odobrie se u korist toga rauna novani iznosi u valuti Sile koja dri ratne zarobljenike, koji
su nastali usled pretvaranja novanih iznosa u druge valute, a koje su oduzete ratnim zarobljenicima u
tom istom trenutku.
LAN 60.
Sila koja dri ratne zarobljenike isplaivae svim ratnim zarobljenicima izvestan iznos na ime mesene
plate, ija e visina biti odreena pretvaranjem sledeih iznosa za valutu reene Sile:
I kategorija: zarobljenici ina nieg od vodnika: osam vajcarskih franaka;
II kategorija: vodnici i drugi podoficiri ili zarobljenici njima ravnog ina: dvanaest vajcarskih franaka;
III kategorija: oficiri do ina kapetana ili zarobljenici njima ravnog ina: 50 vajcarskih franaka;
IV kategorija: majori, potpukovnici, pukovnici, ili zarobljenici njima ravnog ina: 60 vajcarskih franaka;
V kategorija: generalni ili zarobljenici njima ravnog ina: 75 vajcarskih franaka.
Meutim, zainteresovane strane u sukobu mogu putem posebnih sporazuma da izmene visinu iznosa
koji ratnim zarobljenicima gore navedenih kategorija pripada na ime mesene plate.
Sem toga, ako bi iznosi predvieni u prvom stavu, bili preterano visoki u poreenju s platom koja se
daje pripadnicima oruanih snaga Sile koja dri ratne zarobljenike ili ako bi oni, iz ma kojeg drugog
razloga, bili uzrok ozbiljnih poremeaja za tu Silu, ona e, oekujui da se u cilju izmene tih iznosa
zakljui poseban sporazum sa Silom iji su pripadnici ratni zarobljenici:
a)

nastaviti da kreditira raune ratnih zarobljenika u iznosima naznaenim u prvom stavu:

b)
privremeno moi da ogranii na razumnu visinu iznose koji se unapred isplauju na ime plate, i
koje e stavljati na raspolaganje ratnim zarobljenicima za njihovu upotrebu; meutim, za zarobljenike
prve kategorije, te sume ne smeju nikad biti nie od onih koje Sila koja dri ratne zarobljenike isplauje
pripadnicima svojih sopstvenih oruanih snaga.
Razlozi za svako ogranienje te vrste imaju se bez odlaganja saoptiti Sili zatitnici.
LAN 61.
Sila koja dri ratne zarobljenike primae novane poiljke koje Sila iji su pripadnici ratni zarobljenici
njima dostavlja kao dodatak plati, pod uslovom da ti iznosi budu isti za svakog zarobljenika iste
kategorije, da se alju svima zarobljenicima te kategorije koji pripadaju ovoj Sili, i da se knjie to je
pre mogue u korist linih rauna pojedinih zarobljenika, shodno odredbama lana 64. Ti dodaci plati
ne oslobaaju Silu koja dri ratne zarobljenike ni od jedne od obaveza koje na nju padaju po osnovu
ove konvencije.
LAN 62.
Ratni zarobljenici primae, neposredno od vlasti koje ih dre, pravinu naknadu za rad, iju e visinu
utvrivati te vlasti, ali koja nikad ne sme biti nia od etvrtine vajcarskog franka za jedan ceo radni
dan. Sila koja dri ratne zarobljenike upoznae zarobljenike kao i Silu iji su oni pripadnici,
posredstvom Sile zatitnice, sa visinom dnevnih naknada za rad koji bude utvrdila.

Vlasti koje dre ratne zarobljenike isplaivae isto tako naknadu za rad i onim zarobljenicima koji su
stalno odreeni na dunosti ili na zanate u vezi sa upravom, unutranjim ureivanjem ili odravanjem
logora, kao i zarobljenicima pozvanim da vre verske ili lekarske dunosti u korist svojih drugova.
Naknada za rad zarobljenikog poverenika, njegovih pomonika i, eventualno, njegovih savetnika
isplaivae se iz fonda koji se popunjava dobitima iz kantine; visinu te naknade e utvrditi poverenik, a
odobrie je komandant logora. Ako taj fond ne postoji, vlasti koje dre ratne zarobljenike isplaivae
tim zarobljenicima pravinu naknadu za njihov rad.
LAN 63.
Ratni zarobljenici su ovlaeni da primaju novane poiljke koje im se upuuju lino ili kolektivno.
Svaki ratni zarobljenik raspolagae aktivom svoga rauna, na nain kako je to predvieno u iduem
lanu, u granicama utvrenim od strane Sile koja dri ratne zarobljenike, i koja e isplaivati traene
iznose. Izuzev finansijskih ili deviznih ogranienja koje ona smatra nunim, ratnim zarobljenicima e
se dopustiti da vre plaanja u inostranstvu. U tom sluaju Sila koja dri ratne zarobljenike naroito e
olakavati isplate koje ratni zarobljenici upuuju osobama koje izdravaju.
U svakom sluaju, ratni zarobljenici e moi, ako Sila iji su pripadnici na to pristane, da vre plaanja
u svojoj sopstvenoj zemlji po sledeem postupku: Sila koja dri ratne zarobljenike dostavie reenoj
Sili, posredstvom Sile zatitnice, obavetenje koje e sadrati sve potrebne podatke o davaocu i
korisniku plaanja kao i visinu iznosa koji se ima isplatiti, izraen u valuti Sile koja dri ratne
zarobljenike; to obavetenje e potpisati zainteresovani zarobljenik i komandant logora. Sila koja dri
ratne zarobljenike zaduie raun ratnog zarobljenika tim iznosom: iznose kojima je on tako zaduen
ona e odobriti Sili kojoj pripadaju zarobljenici.
U cilju primene prethodnih propisa, Sila koja dri ratne zarobljenike moe da se koristi obrascem
pravilnika koji je sadran u prilogu V ove Konvencije.
LAN 64.
Sila koja dri ratne zarobljenike vodie za svakog od njih raun koji e sadravati bar sledee podatke:
1)
iznose koji se duguju zarobljeniku ili koje je on primio na ime plate, naknade za rad, ili po bilo
kome drugom osnovu; iznose u valuti Sile koja dri ratne zarobljenike, oduzete zarobljeniku; iznose
oduzete zarobljeniku i pretvorene, na njihov zahtev, u valuti pomenute Sile;
2)
iznose predate zarobljeniku u gotovom novcu ili u slinom obliku; izvrena plaanja za njegov
raun i na njegov zahtev; iznose prenete prema stavu treem prethodnog lana.
LAN 65.
Svaku stavku unetu u raun jednog ratnog zarobljenika mora potpisati ili parafirati taj zarobljenik ili
poverenik koji dela u njegovo ime.
Ratnim zarobljenicima e se u svako doba dati razumne olakice radi pregleda njihovih rauna i
dobijanja prepisa tih rauna; raune e isto tako moi da proveravaju i predstavnici Sile zatitnice
prilikom poseivanja logora.
Prilikom premetanja ratnih zarobljenika iz jednog logora u drugi, njihov lini raun mora ii za njima. U
sluaju da se ratni zarobljenici premetaju od jedne Sile koja ih dri drugoj, za njima e ii i iznosi koji
im pripadaju, a koji nisu u valuti Sile koja dri ratne zarobljenike; za sve ostale novane iznose koji
budu na aktivi njihovog rauna, njima e se izdati potvrda.
Zainteresovane strane u sukobu mogu se sporazumeti da jedna drugoj dostavljaju, posredstvom Sile
zatitnice i u odreenim vremenskim razmacima, izvode iz rauna ratnih zarobljenika.

[1]

Slubeni list FNRJ br. 24/50

Pod pojmom rana, u smislu ove Konvencije, podrazumeva se kako otvorena rana
tako i svaka druga povreda (prim Red.kom.)

[2]

Pod pojmom ranjenik u smislu ove Konvencije podrazumeva se svako povreeno

lice (prim.Red.kom.)

[3]

[4]

Narodne vojske (prim.Red.kom.)

Izraz pripadnici pokreta otpora u smislu ove Konvencije obuhvata i partizane

(prim.Red.kom.)

[5]

[6]

Povratka u domovinu (prim.Red.kom.)

[7]

Trijani (prim.Red.kom.)
LAN 66.

Kad zarobljenitvo prestane, osloboenjem ratnog zarobljenika ili njegovim repatriranjem, Sila koja ga
dri izdae mu izjavu potpisanu od strane nadlenog oficira kojom se potvruje iznos potraivanja koji
mu se na kraju zarobljenitva duguje. S druge strane, Sila koja dri ratne zarobljenike dostavie Sili iji
su pripadnici ratni zarobljenici, posredstvom Sile zatitnice, spiskove sa svim obavetenjima o
zarobljenicima ije je zarobljenitvo prestalo usled repatriranja, osloboenjem, bekstvom, smru ili bilo
kojim drugim nainom i kojima se naroito potvruju iznosi potraivanja po njihovim raunima. Svaki
list ovih spiskova zvanino e potvrditi ovlaeni predstavnik Sile koja dri ratne zarobljenike.
Zainteresovane Sile mogu, posebnim sporazumom, potpuno ili delimino izmeniti gore predviene
odredbe.
Sila iji je pripadnik ratni zarobljenik postarae se da mu namiri potraivanje koje mu po zavretku
njegovog zarobljenitva duguje Sila koja ga je drala u zarobljenitvu.
LAN 67.
Iznosi koji su na ime plate isplaeni ratnim zarobljenicima, shodno lanu 60. smatrae se kao da su
izvreni u ime Sile iji su oni pripadnici; ti iznosi isplaeni na ime plate, kao i sva plaanja izvrena od
strane reene Sile na osnovu lana 63, stav tri i lana 68, bie predmet sporazuma izmeu
zainteresovanih Sila, po zavretku neprijateljstava.
LAN 68.
Svaki zahtev za naknadom koji postavi ratni zarobljenik zbog nesree na poslu ili zbog nekog drugog
onesposobljenja koje mu se dogodilo pri radu saoptie se Sili iji je on pripadnik posredstvom Sile
zatitnice. Shodno odredbama lana 54, Sila koja dri ratne zarobljenike predae u svakom sluaju
ratnom zarobljeniku izjavu kojom se potvruju priroda povrede ili onesposobljenja, okolnosti pod
kojima je do njih dolo i daju podaci o lekarskoj i bolnikoj nezi koja mu je bila ukazana. Tu izjavu e
potpisati odgovorni oficir Sile koja dri ratne zarobljenike, a podatke medicinske prirode potvrdie lekar
sanitetske slube.

Sila koja dri ratne zarobljenike dostavie isto tako Sili iji su oni pripadnici svaki zahtev za odtetu koji
podnese neki zarobljenik povodom linih stvari, novca ili predmeta od vrednosti, koji su mu bili oduzeti
na osnovu lana 18. i koji mu nisu povraeni u vreme njegovog repatriranja, kao i svaki zahtev za
naknadu u vezi s nekim gubitkom koji zarobljenik pripisuje greci Sile koja dri ratne zarobljenike ili
nekog od njenih slubenika. Sa svoje strane, Sila koja dri ratne zarobljenike nabavie o svom troku
line stvari koje bi zarobljeniku bile potrebne za vreme njegovog zarobljenitva. U svakom sluaju, Sila
koja dri ratne zarobljenike predae zarobljeniku izjavu koju e potpisati odgovorni oficir i koja e
sadravati sva korisna obavetenja o razlozima zbog kojih mu te stvari, novac ili predmeti od vrednosti
nisu bili povraeni. Prepis te izjave bie dostavljen Sili iji je zarobljenik pripadnik posredstvom
Centralne agencije za ratne zarobljenike, predviene u lanu 123.

ODELjAK V
ODNOSI RATNIH ZAROBLjENIKA SA SPOLjNIM SVETOM
LAN 69.
im ratni zarobljenici budu dospeli pod njenu vlast, Sila koja ih dri stavie do znanja njima kao i Sili
iji su pripadnici, posredstvom Sile zatitnice, mere predviene za izvrenje odredaba ovog Odeljka;
ona e im isto tako saoptavati svaku promenu izvrenu u tim merama.
LAN 70.
Svakom ratnom zarobljeniku bie pruena mogunost, im bude zarobljen ili najkasnije nedelju dana
po njegovom prispeu u logor, ak ako je u pitanju i prolazni logor, a isto tako i u sluaju bolesti ili
premetanja u vojnu bolnicu ili neki drugi logor, da neposredno uputi svojoj porodici, s jedne strane, i
Centralnoj agenciji za ratne zarobljenike predviene lanom 123, s druge strane, kartu ustrojenu po
mogustvu prema obrascu priloenom ovoj Konvenciji, kojima e ih obavestiti o svome zarobljavanju,
o svojoj adresi i o stanju svoga zdravlja. Ove karte e se otposlati to je mogue bre, njihovo slanje
se ne moe odlagati ni iz kojeg razloga.
LAN 71.

Ratnim zarobljenicima se ima dopustiti da alju kao i da primaju pisma i karte. Ako
Sila koja dri ratne zarobljenike smatra za potrebno da tu prepisku ogranii, ona mora
dozvoliti odailjanje najmanje dva pisma i etiri karte meseno, iji e se obrasci
ustrojiti koliko je god mogue prema obrascima priloenim ovoj Konvenciji (i to ne
raunajui karte predviene u lanu 70). Druga ogranienja se mogu propisati samo
ako Sila zatitnica opravdano smatra da su ona u interesu samih zarobljenika, zbog
tekoa na koje nailazi Sila koja dri ratne zarobljenike pri iznalaenju dovoljnog
broja sposobnih prevodilaca za vrenje potrebne cenzure. Ako se prepiska upuena
zarobljenicima mora ograniiti, tu odluku moe doneti samo Sila iji su oni pripadnici,
eventualno na zahtev Sile koja dri ratne zarobljenike. Ta pisma i karte moraju biti
otpravljeni najbrim sredstvima kojima raspolae Sila koja dri ratne zarobljenike;
njihovo odailjanje se ne sme odlagati niti zadravati iz razloga discipline.
Ratnim zarobljenicima koji su odavno bez vesti od svoje porodice ili se nalaze u nemogunosti da ih
dobiju ili da joj ih dostave redovnim putem, kao i onima koji su od svojih blinjih odvojeni velikom
udaljenou, bie doputeno da alju telegrame iji e se trokovi staviti na teret njihovog rauna kod
Sile koja ih dri ili isplaeni novcem kojim raspolau. Zarobljenici e se takvim sredstvom koristiti i u
hitnim sluajevima.
Prepiska zarobljenika vodie se, po pravilu, na njihovom maternjem jeziku. Strane u sukobu mogu da
dopuste prepisku i na drugim jezicima.

Torbe sa zarobljenikom potom moraju biti paljivo zapeaene, snabdevene oznakama koje e
jasno obeleavati njihovu sadrinu i adresirane na potu opredeljenja.
LAN 72.
Ratnim zarobljenicima doputeno je da putem pote ili svakim drugim nainom primaju line ili
kolektivne poiljke koje sadre naroito ivotne namirnice, odeu, lekove i predmete namenjene
zadovoljenju njihovih potreba u pogledu vere, studija ili zabave, podrazumevajui tu i knjige, verske
predmete, nauni materijal, ispitni materijal, muzike instrumente, sportsku opremu i materijal kojim se
zarobljenicima omoguava produavanje njihovih studija i obavljanje umetnike delatnosti.
Te poiljke ni na koji nain ne oslobaaju Silu koja dri ratne zarobljenike od obaveza koje na nju
padaju na osnovu ove Konvencije.
Jedina ogranienja koja se mogu postaviti tim poiljkama bie ona koja predloi Sila zatitnica, u
interesu samih ratnih zarobljenika, ili koje predloe iz razloga izuzetne zakrenosti prevoznih i
saobraajnih sredstava, i samo u pogledu njihovih odnosnih poiljki, Meunarodni komitet Crvenog
krsta ili neka druga organizacija koja prua pomo ratnim zarobljenicima.
Naini otpravljanja linih ili kolektivnih poiljki mogu biti, u sluaju potrebe, predmet posebnih
sporazuma izmeu zainteresovanih Sila, koje ni u kom sluaju ne smeju odlagati raspodeljivanje
poslate pomoi ratnim zarobljenicima. Knjige se ne smeju slati sa istim poiljkama sa hranom ili
odelom; sanitetski materijal kao pomo slae se, po pravilu, u kolektivnim poiljkama.
LAN 73.
U nedostatku posebnih sporazuma izmeu zainteresovanih Sila o nainima koji se tiu prijema ili
raspodeljivanja poiljki kolektivnih pomoi, primenjivae se pravilnik o kolektivnim pomoima koji je
priloen ovoj Konvenciji.
Gore predvieni posebni sporazumi ne mogu ni u kom sluaju ograniiti pravo poverenika da
preuzimaju poiljke kolektivne pomoi namenjene ratnim zarobljenicima, da pristupaju njihovoj
raspodeli i da njima raspolau u interesu zarobljenika.
Ti sporazumi ne mogu isto tako ograniiti ni prava predstavnika Sile zatitnice, Meunarodnog
komiteta Crvenog krsta, niti bilo koje druge organizacije koja prua pomo zarobljenicima i koja bi
uzela na sebe dostavljanje tih kolektivnih poiljki, da kontroliu njihovu raspodelu onima kojima su
namenjene.
LAN 74.
Sve poiljke pomoi namenjene ratnim zarobljenicima imaju se osloboditi svih uvoznih, carinskih i
drugih dabina.
Prepiska, poiljke pomoi i doputene poiljke novca upuene ratnim zarobljenicima, ili koje oni alju
potom, bilo neposredno, bilo posredstvom Biroa za obavetenja predvienog lanom 122. i Centralne
agencije za ratne zarobljenike predviene lanom 123, bie osloboene svih potanskih taksi, kako u
zemlji otpravljanja i zemlji prijema, tako i u zemljama kroz koje prolaze.
Trokovi prenosa poiljki pomoi namenjenih ratnim zarobljenicima, koje im, usled svoje teine ili iz
bilo kojeg drugog razloga, ne mogu biti dostavljene potom, snosie Sila koja dri ratne zarobljenike
na svim teritorijama koje se nalaze pod njenom vlau. Ostale Sile ugovornice Konvencije podnosie
trokove prenosa na svojim odnosnim teritorijama.
U nedostatku posebnih sporazuma meu zainteresovanim Silama, trokovi koji proistiu iz prenosa tih
poiljki, a koji nisu pokriveni gore predvienim osloboenjima padaju na teret poiljaoca.

Visoke strane ugovornice starae se da snize koliko je god to mogue telegrafske takse za telegrame
koje alju ratni zarobljenici ili koji se njima upuuju.
LAN 75.
U sluaju kada bi vojne operacije spreile zainteresovane Sile da ispune obavezu koja na njih pada i
koja se sastoji u obezbeenju prenosa poiljki predvienih u lanovima 70, 71, 72 i 77, zainteresovane
Sile zatitnice, Meunarodni komitet Crvenog krsta ili svaka druga organizacija koju prihvate strane u
sukobu, mogu uzeti na sebe da obezbede prenos tih poiljki odgovarajuim sredstvima (vagonima,
kamionima, brodovima, vazduhoplovima itd). U tom cilju, Visoke strane ugovornice e se postarati da
im pribave ta prevozna sredstva i da im omogue prolaz, naroito izdavanjem potrebnih dozvola.
Ta prevozna sredstva se isto tako mogu upotrebiti i za slanje:
a) prepiske, spiskova i izvetaja razmenjenih izmeu Centralne agencije za obavetenja predviene
u lanu 123 i Nacionalnih biroa predvienih u lanu 122;
b) prepiske i izvetaja o ratnim zarobljenicima koje Sile zatitnice, Meunarodni komitet Crvenog
krsta ili svaka druga organizacija koja prua pomo zarobljenicima razmenjuje bilo sa svojim
sopstvenim delegatima, bilo sa stranama u sukobu.
Ove odredbe ni u emu ne ograniavaju pravo svake strane u sukobu da organizuje, ako to vie voli,
druge naine prenosa i da izdaje dozvole pod uslovima koji se sporazumno odrede.
U nedostatku posebnih sporazuma, trokove izazvane upotrebnom tih prevoznih sredstava srazmerno
podnose strane u sukobu iji se dravljani koriste tim uslugama.
LAN 76.
Cenzura prepiske upuene ratnim zarobljenicima, ili one koju oni alju, mora se vriti u najkraem
moguem roku. Nju mogu vriti smo drava poiljalac i drava primalac, i to svaka samo po jedanput.
Kontrolisanje poiljki namenjenih ratnim zarobljenicima ne sme se vriti pod takvim uslovima da se
izlae opasnosti odranje hrane koju poiljke sadre i ono e se obavljati, izuzev ako se radi o nekoj
pisanoj ili tampanoj stvari, u prisustvu primaoca ili kojeg njegovog uredno opunomoenog druga.
Predaja linih i kolektivnih poiljki zarobljenicima ne sme se odlagati pod izgovorom tekoa u vezi sa
cenzurom.
Svaka zabrana voenja prepiske doneta od strana u sukobu, iz vojnih ili politikih razloga, moe biti
samo privremena i po trajanju to je mogue kraa.
LAN 77.
Sile koje dre ratne zarobljenike obezbedie sve olakice za dostavljanje, posredstvom Sile zatitnice
ili Centralne agencije za ratne zarobljenike predviene u lanu 123, akata, papira i isprava namenjenih
ratnim zarobljenicima ili koji od njih potiu, a naroito punomostava i testamenata.
U svim sluajevima, Sile koje dre ratne zarobljenike olakavae im sastavljanje tih isprava; one e im
posebno dopustiti da potrae savet od kojeg pravnika i preduzee potrebne mere da se overi istinitost
njihovog potpisa.

ODELjAK VI
ODNOSI RATNIH ZAROBLjENIKA SA VLASTIMA
GLAVA I

TUBE RATNIH ZAROBLjENIKA KOJE SE TIU ZAROBLjENIKOG REIMA

LAN 78.
Ratni zarobljenici imaju pravo da vojnim vlastima pod ijom se vlau nalaze podnose predstavke u
pogledu zarobljenikog reima kome su podvrgnuti.
Oni isto tako imaju, bez ogranienja, pravo da se obraaju bilo preko poverenika, bilo neposredno ako
to smatraju potrebnim, predstavnicima Sila zatitnica da bi im ukazali na pitanja po kojima imaju da
podnose predstavke u vezi sa zarobljenikim reimom.
Te predstavke i tube nee biti ograniene niti e se smatrati sastavnim delom kontingenta prepiske
pomenutog u lanu 71. One se moraju hitno dostavljati. One ne smeju dati povoda nikakvom
kanjavanju, ak i kad se nae da su neosnovane.
Poverenici mogu slati predstavnicima Sila zatitnica povremene izvetaje o stanju u logorima i o
potrebama ratnih zarobljenika.
GLAVA II

PREDSTAVNICI RATNIH ZAROBLjENIKA

LAN 79.
U svim mestima u kojima se nalaze ratni zarobljenici, izuzev mesta gde se nalaze oficiri, zarobljenici
e birati slobodno i tajnim glasanjem, svakih est meseci, a isto tako i za sluaj upranjenosti mesta,
poverenike kojima je dunost da ih predstavljaju pred vojnim vlastima, Silama zatitnicama,
Meunarodnim komitetom Crvenog krsta i svakom drugom organizacijom koja bi im pritekla u pomo.
Ti poverenici mogu ponovo biti birani.
U logorima oficira i njima ravnih ili u meovitim logorima, za poverenika e biti priznat onaj oficir ratni
zarobljenik koji je najstariji i u najviem inu. U oficirskim logorima, njemu e pomagati jedan ili vie
savetnika koje izaberu oficiri; u meovitim logorima, njegovi pomagai birae se izmeu, i od strane,
ratnih zarobljenika koji nisu oficiri.
U radnim logorima ratnih zarobljenika bie postavljeni oficiri ratni zarobljenici iste narodnosti, radi
vrenja administrativnih dunosti koje u logoru padaju na ratne zarobljenike. Sem toga, ti oficiri mogu
biti birani za poverenike shodno odredbama stava prvog ovog lana. U tom sluaju, pomagai
poverenika birae se meu ratnim zarobljenicima koji nisu oficiri.
Sa izborom svakog zarobljenika mora da se sloi Sila koja dri ratne zarobljenike pre no to on stupi
na dunost. Ako Sila koja dri ratne zarobljenike odbije da se sloi sa izborom ratnog zarobljenika
koga su izabrali njegovi drugovi u zarobljenitvu ona mora dati Sili zatitnici razloge za svoje odbijanje.
U svim sluajevima, poverenik mora biti iste narodnosti, jezika i obiaja kao i ratni zarobljenici koje
predstavlja. Tako e ratni zarobljenici, koji su raspodeljeni po radnim odsecima jednog logora prema
svojoj narodnosti, jeziku i obiajima, imati, za svaki odsek, svog sopstvenog poverenika, shodno
odredbama prethodnih stavova.
LAN 80.
Poverenici su duni da doprinose fizikom, moralnom i intelektualnom blagostanju ratnih zarobljenika.
Posebno, ako bi ratni zarobljenici odluili da izmeu sebe organizuju uzajamno pomaganje, ta
organizacija e pasti u nadlenost poverenika nezavisno od posebnih zadataka koji su im povereni
ostalim odredbama ove Konvencije.

Poverenici nee biti odgovorni samo zato to su poverenici za izvrena protivzakonita dela od strane
ratnih zarobljenika.
LAN 81.
Poverenici se ne mogu podvrgnuti nikakvom drugom radu, ako bi ispunjavanje njihove dunosti time
bilo oteano.
Poverenici mogu odrediti meu zarobljenicima pomonike koji su im potrebni. Njima e se dati sve
materijalne olakice, a naroito izvesna sloboda kretanja potrebna za ispunjenje njihovih zadataka
(posete radnim jedinicama izdvojenim iz logora, primanje poiljke koje sadre pomo itd.).
Poverenicima e se dopustiti da poseuju prostorije u kojima su internirani ratni zarobljenici, a ovi e
imati pravo da se slobodno dogovaraju sa svojim poverenikom.
Poverenicima e se dati i sve olakice koje su potrebne radi odravanja potanske i telegrafske
prepiske sa vlastima koje dre ratne zarobljenike, sa Silama zatitnicama, sa Meunarodnim
komitetom Crvenog krsta i njihovim delegatima, sa lekarskim meovitim komisijama, kao i sa
organizacijama koje bi pruale svoju pomo ratnim zarobljenicima. Poverenici radnih jedinica uivae
iste olakice pri svojoj prepisci s poverenikom glavnog logora. Ta se prepiska ne moe ograniavati
niti e se smatrati da ini sastavni deo kontingenta o kome je re u lanu 71.
Nijedan poverenik se ne moe premestiti pre nego to mu se ostavi dovoljno vremena da svog
naslednika uputi u tekue poslove.
U sluaju uklanjanja sa dunosti, razlozi za donoenje takve odluke imaju se saoptiti Sili zatitnici.
GLAVA III

KRIVINE I DISCIPLINSKE SANKCIJE

I OPTE ODREDBE
LAN 82.
Ratni zarobljenici bie podvrgnuti zakonima, uredbama i optim nareenjima koji vae u oruanim
snagama Sile koje dri ratne zarobljenike. Ova je ovlaena da preuzme sudske ili disciplinske mere
prema svakom ratnom zarobljeniku koji naruava te zakone, uredbe ili opta nareenja. Nisu,
meutim, doputena nikakva gonjenja niti kanjavanja protivna odredbama ove Glave.
Ako zakoni, uredbe ili opta nareenja Sile koja dri ratne zarobljenike proglaavaju kanjivim dela
izvrena od strane ratnog zarobljenika dok ta dela nisu kanjiva kad ih izvri pripadnik oruanih snaga
Sile koja dri ratne zarobljenike, za takva dela mogu se propisati samo disciplinske kazne.
LAN 83.
Kad se postavi pitanje da li za delo koje izvri ratni zarobljenik treba da bude kanjen disciplinski ili
sudski Sila koja dri ratne zarobljenike e se postarati da nadlene vlasti postupaju najblae pri
ocenjivanju toga pitanja i da, kad god je to mogue, radije pribegavaju disciplinskim merama nego
sudskom gonjenju.
LAN 84.
Ratnom zarobljeniku moe suditi jedino vojni sud, sem ako zakonodavstvo Sile koja dri ratne
zarobljenike izrino ne ovlauje graanske sudove da sude pripadniku oruanih snaga te Sile za isto
delo zbog kojeg se goni ratni zarobljenik.

Ratni zarobljenik ne moe ni u kom sluaju biti izveden ni pred koji sud koji ne prua opte priznata
jemstva nezavisnosti i nepristrasnosti, i, naroito, iji mu postupak ne bi obezbeivao prava ni sredstva
odbrane predviena u lanu 105.
LAN 85.
Ratni zarobljenici koji se gone na osnovu zakonodavstva Sile koja ih dri za dela koja su izvrili pre no
to su zarobljeni, koristie se, ak i ako su osueni, odredbama ove Konvencije.
LAN 86.
Ratni zarobljenik moe biti kanjen samo jedanput zbog istog dela ili po istom osnovu optube.
LAN 87.
Vojne vlasti i sudovi Sile koja dri ratne zarobljenike mogu nad ratnim zarobljenicima izricati samo one
kazne koje su za ista dela predviene i za pripadnike oruanih snaga te Sile.
Pri odreivanju kazne, sudovi ili vlasti Sile koja dri ratne zarobljenike uzimae u obzir u to je mogue
veoj meri injenicu da optueni, poto nije dravljanin Sile koja dri ratne zarobljenike, nije prema njoj
ni u koliko obavezan na vernost i da se on u njenoj vlasti nalazi usled okolnosti nezavisnih od njegove
sopstvene volje. Ti sudovi i vlasti e imati mogunost da slobodno ublae kanu predvienu za delo
koje se zarobljeniku stavlja na teret, a oni nee biti duni da u tu svrhu primenjuju najmanju meru te
kazne.
Zabranjeno je svako kolektivno kanjavanje za individualna dela, svaka telesna kazna, svako
zatvaranje u prostorije koje nisu osvetljene dnevnom svetlou i, uopte, svaki oblik muenja ili
svireposti.
Pored toga, Sila koja dri ratne zarobljenike ne moe nijednog od njih da lii ina niti da ga sprei da
nosi oznake istog.
LAN 88.
Oficiri, podoficiri ili vojnici ratni zarobljenici, kad izdravaju neku disciplinsku ili sudsku kaznu ne smeju
se podvrgavati stroem postupanju od onoga koje je predvieno u vezi sa istom kaznom, za
pripadnike oruanih snaga sile koja dri ratne zarobljenike, a koji imaju odgovarajui in.
ene ratni zarobljenici ne mogu se kanjavati stroim kaznama niti se s njima, dok izdravaju kaznu,
sme postupati stroe nego sa enama koje pripadaju oruanim snagama Sile koja dri ratne
zarobljenike, a koje su kanjene za slino delo.
Sa ratnim zarobljenicima, poto izdre disciplinske odnosno sudske kazne na koje su bili osueni, ne
sme se postupati drugaije nego sa ostalim zarobljenicima.

II DISCIPLINSKE SANKCIJE
LAN 89.
Disciplinske kazne koje se mogu primeniti na ratne zarobljenike jesu:
1)
novana kazna od pedeset do sto od onoga to primaju na ime plate i naknade za rad kako
je predvieno u lanovima 60. i 62, i to za vreme koje ne moe prei trideset dana;
2)

ukidanje povlastica datih povrh onoga to im je garantovano ovom Konvencijom;

3)

prinudan rad koji ne moe prei dva sata dnevno;

4)

zatvor.

Kazna predviena pod brojem 3) ne moe se primeniti na oficire.

Disciplinske kazne ni u kom sluaju ne smeju biti neovene, surove ili opasne po zdravlje ratnih
zarobljenika.
LAN 90.
Trajanje pojedine kazne ne moe nikad prei trideset dana. U sluaju disciplinske krivice, vreme
provedeno u pritvoru pre rasprave, odnosno izricanja kazne, ima se odbiti od izreene kazne.
Gore predvieni maksimum od trideset dana ne moe se prekoraiti, ak ni u sluaju da neki ratni
zarobljenik ima disciplinski da odgovara za vei broj dela u trenutku kada mu se izrie kazna, pa bila ta
dela u sticaju jedno s drugim ili ne.
Izmeu disciplinske odluke i njenog izvrenja ne moe protei vie od mesec dana.
Za sluaj da ratni zarobljenik bude kanjen novom disciplinskom kaznom, onda izvrenje svake kazne
treba da deli razmak vremena od najmanje tri dana, im duina jedne od njih iznosi deset dana ili vie.
LAN 91.
Bekstvo ratnog zarobljenika smatrae se uspelim u sluaju:
1)
kad se on ponovo pridrui oruanim snagama Sile iji je pripadnik ili oruanim snagama
koje saveznike Sile;
2)
kad napusti teritoriju koja se nalazi pod vlau Sile koja dri ratne zarobljenike ili teritoriju
neke njene saveznice;
3)
kad se nae na brodu koji nosi zastavu Sile iji je pripadnik, ili saveznike Sile, a taj brod
se nalazi u teritorijalnim vodama Sile koja dri ratne zarobljenike, pod uslovom da brod nije pod vlau
ove poslednje.
Ratni zarobljenici koji, poto im je uspelo bekstvo u smislu ovoga lana, ponovo budu zarobljeni, nee
biti podvrgnuti nikakvoj kazni zbog svog ranijeg bekstva.
LAN 92.
Ratni zarobljenik koji pokua da pobegne, pa bude uhvaen pre nego to uspe u bekstvu, u smislu
lana 91, moe biti kanjen za to delo, ak i sluaju povrata, samo disciplinskom kaznom.
Uhvaeni zarobljenik bie predat to je mogue pre nadlenim vojnim vlastima.
Izuzetno od lana 88, stav etvrti, ratni zarobljenici kanjeni posle neuspelog bekstva mogu biti
podvrgnuti posebnom nadzornom reimu, ali pod uslovom da taj reim ne bude tetan po njihovo
stanje zdravlja, da se izdrava u logoru za ratne zarobljenike i da ne povlai za sobom ukidanje
nijedne od garantija koje zarobljenicima prua ova Konvencija.
LAN 93.
Bekstvo, ili pokuaj bekstva, ak i u povratu, nee se smatrati kao oteavajua okolnost u sluaju kad
ratni zarobljenik bude izveden pred sud za krivino delo izvreno u toku bekstva ili pokuaja bekstva.
Shodno odredbama lana 83, dela koja izvre ratni zarobljenici u jedinom cilju da olakaju sebi
bekstvo i koja ne sadravaju nikakvo nasilje protiv lica, bilo da se radi o krivinim delima protiv javne

imovine, o krai bez namere za bogaenjem, o pribavljanju i upotrebi lanih isprava, o noenju
graanskog odela, povlae sobom samo disciplinske kazne.
Ratni zarobljenici koji su saraivali na bekstvu ili na pokuaju bekstva mogu po tome osnovu biti
kanjeni samo disciplinskom kaznom.
LAN 94.
Ako je odbegli ratni zarobljenik uhvaen, o tome e se, na nain predvien u lanu 122., obavestiti Sila
iji je on pripadnik, ukoliko je bila obavetena o njegovom bekstvu.
LAN 95.
Ratni zarobljenici osumnjieni za disciplinske greke nee, do donoenja odluke, biti stavljani u pritvor,
sem ako se ista mera primenjuje i na pripadnike oruanih snaga Sile koja dri ratne zarobljenike za
slina dela, ili ako to iziskuju vii interesi odravanja reda i discipline u logoru.
Za sve ratne zarobljenike, pritvor u sluaju disciplinskih greaka bie sveden na neophodan minimum i
ne moe trajati due od etrnaest dana.
Odredbe lanova 97. i 98. ove Glave primenjivae se i na ratne zarobljenike koji se nalaze u pritvoru
zbog disciplinskih greaka.
LAN 96.
Dela koja predstavljaju disciplinsku greku bie odmah predmet isleenja.
Ne dirajui u nadlenost sudova i viih vojnih vlasti, disciplinske kazne moe izricati samo oficir koji
vri disciplinsku vlast u svojstvu komandanta logora, ili odgovoran oficir koji ga zamenjuje, ili na kojega
je on preneo svoja disciplinska ovlaenja.
Ta ovlaenja se ni u kom sluaju ne mogu preneti na ratnog zarobljenika, niti ih moe vriti ratni
zarobljenik.
Pre svakog izricanja disciplinske kazne, okrivljeni ratni zarobljenik bie tano obaveten o injenicama
koje mu se stavljaju na teret. Njemu e se dati mogunost da objasni svoje dranje i da se brani.
Dopustie mu se sasluanje svedoka i da se poslui, ako je potrebno, uslugama kvalifikovanog
tumaa. Odluka e se saoptiti ratnom zarobljeniku i povereniku.
Komandant logora je duan da vodi spisak izreenih disciplinskih kazni. Taj spisak stajae na
raspolaganju predstavnicima Sile zatitnice.
LAN 97.
Ratni zarobljenici se ni u kom sluaju ne smeju premetati u kaznene ustanove (zatvore, kaznione,
tamnice itd.) da bi tamo izdravali disciplinske kazne.
Sve prostorije u kojima se izdravaju disciplinske kazne moraju odgovarati higijenskim zahtevima
predvienim u lanu 25. Kanjenim ratnim zarobljenicima pruie se mogunost da odravaju linu
istou, shodno odredbama lana 29.
Oficiri i njima ravni ne smeju izdravati zatvor u istim prostorijama s podoficirima ili vojnicima.
ene ratni zarobljenici koje izdravaju disciplinsku kaznu drae se u prostorijama odvojenim od onih
u kojima su mukarci i stavie se pod neposredan nadzor ena.
LAN 98.

Ratni zarobljenici koji se nalaze u zatvoru usled disciplinske kazne koristie se i dalje odredbama ove
Konvencije, izuzev ukoliko sam njihov zatvor ini te odredbe neprimenjivim. Meutim, pravo koje imaju
na osnovu lanova 78. i 126. ne moe im se ni u kom sluaju uskratiti.
Ratni zarobljenici koji su kanjeni disciplinski ne mogu biti lieni povlastica vezanih za njihov in.
Ratnim zarobljenicima koji su kanjeni disciplinski ima se svakog dana pruiti mogunost kretanja i
obezbediti im da najmanje dva sata provode na sveem vazduhu.
Njima e se dopustiti, na njihov zahtev, da se javljaju na svakodnevni lekarski pregled; ukazae im se
nega koju iziskuje njihovo zdravstveno stanje i, u sluaju potrebe, bie preneti u logorsku ambulantu ili
stalnu bolnicu.
Njima e se dopustiti da itaju i da piu, kao i da alju i primaju pisma. Meutim, paketi i novane
poiljke mogu im se uruiti tek po isteku kazne; dotle, o njima e se starati poverenik koji e ivotne
namirnice podlone kvaru, koje se nalaze u paketima, predati logorskoj ambulanti.

III SUDSKO GONjENjE

LAN 99.
Nijedan ratni zarobljenik ne sme biti gonjen niti osuen za delo koje nije izreno predvieno kao
kanjivo zakonodavstvom Sile koja dri ratne zarobljenike ili meunarodnim pravom, a koji su bili na
snazi u vreme kada je to delo izvreno.
Nikakav moralni niti fiziki pritisak ne sme se vriti nad ratnim zarobljenikom kako bi se on naveo da
prizna da je kriv za delo za koje je optuen.
Nijedan ratni zarobljenik ne moe biti osuen pre nego to mu bude pruena mogunost da se brani i
da koristi pomo strunog branioca.
LAN 100.
Ratni zarobljenici i sile zatitnice bie obaveteni to je pre mogue o krivinim delima koja povlae
smrtnu kaznu na osnovu zakonodavstva Sile koja dri ratne zarobljenike.
Posle tog obavetenja, nijedno drugo delo ne moe biti ugroeno smrtnom kaznom bez saglasnosti
Sile iji su pripadnici ratni zarobljenici.
Smrtna kazna protiv zarobljenika moe biti izreena samo ako je, shodno lanu 87. stav drugi, panja
suda bila naroito skrenuta na injenicu da optueni, s obzirom da nije dravljanin Sile koja dri ratne
zarobljenike, nije prema njoj vezan nikakvom obavezom na vernost i da se on u njenoj vlasti nalazi
usled okolnosti nezavisnih od njegove sopstvene volje.
LAN 101.
Ako je nad ratnim zarobljenikom izreena smrtna kazna, presuda se nee izvriti pre isteka roka od
najmanje est meseci, raunajui od trenutka kada podrobno saoptenje predvieno u lanu 107.
prispe Sili zatitnici na oznaenu adresu.
LAN 102.
Ratni zarobljenik moe biti punovano osuen samo ako su presudu izrekli isti sudovi i po istom
postupku kao i prema licima koja pripadaju oruanim snagama Sile koja dri ratne zarobljenike i ako
su, pored toga, potovane odredbe ove Glave.
LAN 103.

Svaka sudska istraga protiv ratnog zarobljenika vodie se brzo, koliko god to okolnosti doputaju, i na
takav nain da se postupak obavi to je mogue pre. Nijedan ratni zarobljenik ne moe biti dran u
pritvoru, sem ako se ista mera primenjuje i na pripadnike Sile koja dri ratne zarobljenike za slina
dela, ili ako interes nacionalne bezbednosti to zahteva. Taj pritvor ni u kom sluaju ne sme trajati due
od tri meseca.
Trajanje pritvora ratnog zarobljenika odbie se od trajanje kazne lienja slobode na koju on bude bio
osuen; o tome e se, uostalom, voditi rauna u trenutku odreivanja kazne.
Za vreme dok su u pritvoru, ratni zarobljenici e se i dalje koristiti odredbama lanova 97. i 98. ove
Glave.
LAN 104.
U svim sluajevima u kojima Sila koja dri ratne zarobljenike bude odluila da preduzme sudsko
gonjenje protiv jednog ratnog zarobljenika, ona e o tome izvestiti Silu zatitnicu to je mogue pre, a
najmanje tri nedelje pre poetka pretresa. Taj rok od tri nedelje poee da tee tek od trenutka kada taj
izvetaj bude dospeo do Sile zatitnice, na adresu koju je ova poslednja prethodno naznaila Sili koja
dri ratne zarobljenike.
Taj izvetaj e sadrati sledee podatke:
1) prezime i ime ratnog zarobljenika, njegov in, njegov broj matrikule, datum njegovog roenja, i
ako je to potrebno, njegovo zanimanje;
2)

mesto interniranja ili pritvora;

3) opis dela zbog kojih e ratni zarobljenik biti optuen, uz navoenje zakonskih odredaba koje se na
njih mogu primeniti;
4)

naznaenje suda koji e suditi o toj stvari kao i datuma i mesta predvienih za poetak pretresa.

Sila koja dri ratne zarobljenike uinie isto saoptenje i povereniku ratnog zarobljenika.
Ako, na poetku pretresa, nije podnet dokaz da su Sila zatitnica, ratni zarobljenik i zainteresovani
poverenik primili gore navedeno saoptenje najmanje tri nedelje pre poetka pretresa, pretres se nee
moi odrati i bie odloen.
LAN 105.
Ratnom zarobljeniku se mora dati pravo da ga prati jedan od njegovih drugova zarobljenika, da ga
brani kvalifikovan advokat kojeg sam izabere, da se pozove na svedoke i da se obrati, ako to smatra
nunim, za uslugu ovlaenom tumau. Sila u ijem se zarobljenitvu nalazi obavestie ga
blagovremeno, pre pretresa o tim pravima.
Ako ratni zarobljenik nije izabrao branioca, pribavie mu ga Sila zatitnica, u tu svrhu ona e imati na
raspolaganju najmanje nedelju dana. Na zahtev Sile zatitnice, Sila koja dri ratne zarobljenike
dostavie joj spisak kvalifikovanih lica za obezbeenje odbrane. Za sluaj da ni ratni zarobljenik ni Sila
zatitnica nisu izabrali branioca, Sila koja dri ratne zarobljenike odredie po zvaninoj dunosti
jednog kvalifikovanog advokata koji e braniti optuenoga.
Za spremanje odbrane optuenoga braniocu e se, pre poetka pretresa, staviti na raspolaganje rok
od najmanje dve nedelje dana, kao i druge potrebne olakice; on naroito ima pravo da slobodno
poseuje optuenog i da s njim razgovara bez svedoka. On ima pravo da razgovara sa svim
svedocima koji svedoe u korist optuenog, podrazumevajui tu i ratne zarobljenike. On e te olakice
uivati sve do isteka rokova za podnoenje albe.

Optuenom ratnom zarobljeniku e se u blagovremenom roku pre poetka pretresa saoptiti, na jeziku
koji razume, optunica kao i akta koja se, uopte, saoptavaju optuenom na osnovu postojeih
zakona u vojskama Sile koja dri ratne zarobljenike. Isto saoptenje se mora, pod istim uslovima,
uiniti i njegovom braniocu.
Predstavnici Sile zatitnice imaju pravo da prisustvuju pretresu, sem ako se pretres bude morao,
izuzetno, odravati u tajnosti u interesu dravne bezbednosti; u tom sluaju, Sila koja dri ratnog
zarobljenika obavestie Silu zatitnicu o toj okolnosti.
LAN 106.
Svaki ratni zarobljenik ima pravo, pod istim uslovima kao i pripadnici oruanih snaga Sile koja dri
ratne zarobljenike, da protiv svake presude koja se njega tie, uloi priziv ili albu radi ponitaja ili
preinaenja presude ili ponovnog suenja. On e biti u potpunosti obaveten o njegovim pravima na
podnoenje pravnih lekova kao i o postojeim rokovima za vrenje tih prava.
LAN 107.
Svaka izreena presuda nad ratnim zarobljenikom ima se odmah staviti do znanja Sili zatitnici, u
obliku kratkog saoptenja i sa naznaenjem da li ratni zarobljenik ima pravo da uloi priziv ili albu radi
ponitaja ili preinaenja presude ili ponovnog suenja. To saoptenje e se isto tako uiniti i
zainteresovanom povereniku. Ono e se uiniti i ratnom zarobljeniku i to na jeziku koji razume, ako
presuda nije bila izreena u njegovom odsustvu. Pored toga, Sila koja dri ratnog zarobljenika odmah
e saoptiti Sili zatitnici odluku ratnog zarobljenika da li eli ili ne eli da koristi svoje pravo na
podnoenje pravnih lekova.
Pored toga, u sluaju da je presuda postala konana, i ako je u pitanju smrtna kazna, u sluaju
presude izreene u prvom stepenu, Sila koja dri ratnog zarobljenika uputie Sili zatitnici to je
mogue pre detaljno saoptenje koje e sadravati:
1)

taan tekst presude;

2)

izvod izvetaja o istrazi i pretresu, podvlaei naroito elemente optube i odbrane;

3)

naznaenje, u sluaju potrebe, zavoda u kome e se izdravati kazna.

Saoptenja predviena u prethodnim stavovima bie uinjena Sili zatitnici na adresu koju ona bude
prethodno dostavila Sili koja dri ratnog zarobljenika.
LAN 108.
Kazne izreene nad ratnim zarobljenicima na osnovu presuda koje su na redovan nain postale
izvrne izdravae se u istim zavodima i pod istim uslovima koji vae i za pripadnike oruanih snaga
Sile koja dri ratne zarobljenike. Ti uslovi moraju u svakom sluaju odgovarati zahtevima higijene ili
ovenosti.
ena ratni zarobljenik nad kojom jedna takva kazna bude izreena bie smetena u odvojene
prostorije i nalazie se pod nadzorom ena.
U svakom sluaju, ratni zarobljenici osueni na kaznu lienja slobode koristie se odredbama lanova
78. i 126. ove Konvencije. Pored toga, njima e se dozvoliti da primaju i alju prepisku, da primaju bar
jedan paket kao pomo meseno i da redovno izlaze na ist vazduh; ukazivae im se lekarska nega
koju iziskuje njihovo zdravstveno stanje kao i duhovna pomo koju bi mogli da zaele. Kazne koje se
na njih mogu primeniti bie u skladu sa odredbama lana 87, trei stav.

DEO IV

ZAVRETAK ZAROBLjENITVA
ODELjAK I

NEPOSREDNO REPATRIRANjE I SMETAJ [1] U NEUTRALNOJ ZEMLjI

LAN 109.
Strane u sukobu bie dune da, u granicama stava treeg ovoga lana, vrate u njihovu zemlju, bez
obzira na broj i na in i poto ih pripreme za transportovanje, ratne zarobljenike, teke bolesnike i
teke ranjenike, shodno stavu prvom sledeeg lana.
Za vreme trajanja neprijateljstava, strane u sukobu starae se da u sudelovanje neutralnih
zainteresovanih Sila organizuju smetaj u neutralnoj zemlji ranjenih ili bolesnih zarobljenika pomenutih
u stavu drugom sledeeg lana, one e, sem toga, moi da zakljue sporazume u cilju neposrednog
repatriranja ili interniranja u neutralnu zemlju zdravih zarobljenika koji su dugo vremena proveli u
zarobljenitvu.
Nijedan ratni zarobljenik ranjenik ili bolesnik koji je predvien za repatriranje u smislu stava prvog ovog
lana ne moe biti repatriran protivno svojoj volji dok traju neprijateljstva.
LAN 110.
Neposredno imaju se repatrirati:
1) Neizleivi ranjenici i bolesnici, ija umna ili telesna sposobnost izgleda da je pretrpela veliko
oteenje;
2) Ranjenici i bolesnici koji se, prema lekarskim predvianjima, ne mogu izleiti u toku godine dana,
ije stanje zahteva leenje i ija umna ili telesna sposobnost izgleda da je pretrpela veliko oteenje;
3) Izleeni ranjenici i bolesnici ija umna ili telesna sposobnost izgleda da je pretrpela veliko i trajno
oteenje.
Mogu se smestiti u neutralnu zemlju:
1) Ranjenici i bolesnici ije se izleenje moe oekivati u toku godine dana posle datuma ranjavanja
ili poetka bolesti, ako leenje u neutralnoj zemlji stavlja u izgled sigurnije i bre ozdravljenje.
2) Ratni zarobljenici ije je umno ili telesno zdravlje, prema lekarskim predvianjima ozbiljno
ugroeno dranjem u zarobljenitvu, a ijim bi se smetajem u neutralnoj zemlji ta opasnost mogla
otkloniti.
Uslovi koje e morati da ispune ratni zarobljenici smeteni u neutralnoj zemlji da bi bili repatrirani
utvrdie se, kao i njihov pravni poloaj, sporazumom izmeu zainteresovanih Sila. U naelu, bie
repatrirani oni ratni zarobljenici smeteni u neutralnoj zemlji koji pripadaju sledeim kategorijama:
1)

oni ije se zdravstveno stanje pogoralo tako da ispunjavaju uslove za neposrednu repatrijaciju,

2)

oni ija je umna ili telesna sposobnost posle leenja u velikoj meri opala.

Ukoliko ne postoje posebni sporazumi, zakljueni izmeu zainteresovanih Strana u sukobu u cilju
utvrivanja sluajeva nesposobnosti ili bolesti, koji povlae neposredno repatriranje ili smetaj u
neutralnoj zemlji, ti sluajevi e se utvrivati saglasno naelima koja se nalaze u tipskom sporazumu o
neposrednom repatriranju i smetaju u neutralnoj zemlji ratnih zarobljenika, ranjenika i bolesnika, i u
Pravilniku o meovitim lekarskim komisijama koji su priloeni ovoj Konvenciji.

LAN 111.
Sila koja dri ratne zarobljenike, Sila iji su oni pripadnici i jedna neutralna Sila koju te dve Sile izaberu
potrudie se da zakljue sporazume koji e omoguiti interniranje ratnih zarobljenika na teritoriji
pomenute neutralne Sile do prestanka neprijateljstava.
LAN 112.
im otpone sukob, odredie se Meovite lekarske komisije u cilju pregleda bolesnih i ranjenih
zarobljenika i donoenja svih korisnih odluka u vezi sa njima. Naimenovanje, zadaci i funkcionisanje
tih Komisija imaju biti u skladu s odredbama Pravilnika priloenog ovoj Konvenciji.
Meutim, zarobljenici koji su po miljenju lekarskih vlasti Sile koja ih dri, oito teki ranjenici ili teki
bolesnici mogu biti repatrirani i bez pregleda od strane Meovite lekarske komisije.
LAN 113.
Pored onih koji budu naznaeni od strane lekarskih vlasti Sile koja ih dri, ranjeni ili bolesni
zarobljenici, koji pripadaju dole pobrojanim kategorijama imae pravo da izlaze na pregled pred
Meovite lekarske komisije predviene u prethodnom lanu:
1) Ranjenici ili bolesnici koje predloi lekar, njihov zemljak, ili dravljanin Sile uesnice u sukobu koja
je saveznica Sile iji su oni pripadnici, a koji vri svoje dunosti u logoru;
2)

Ranjenici i bolesnici koje predloi njihov poverenik;

3) Ranjenici i bolesnici koje predloi Sila iji su pripadnici ili organizacija koju je priznala ta Sila, a
koja bi pritekla u pomo zarobljenicima.
Ratni zarobljenici koji ne pripadaju jednoj od tri gornje kategorije mogu ipak izai na pregled pred
Meovite lekarske komisije, ali e biti pregledani tek posle zarobljenika i navedenih kategorija.
Lekar zemljak ratnih zarobljenika koji su podvrgnuti pregledu Meovite lekarske komisije i njihov
poverenik imaju pravo da prisustvuju tome pregledu.
LAN 114.
Ratni zarobljenici rtve nesrenih sluajeva, izuzimajui one koji su sebe namerno povredili, koristie
se, u pogledu repatriranja i eventualnom smetaja u neutralnu zemlju, odredbama ove Konvencije.
LAN 115.
Nijedan ratni zarobljenik kanjen disciplinskom kaznom koji ispunjava uslove predviene za
repatriranje ili smetaj u neutralnu zemlju, ne sme biti zadran zbog toga to nije izdrao kaznu.
Ratni zarobljenici koji su sudski gonjeni ili osueni, a koji su predvieni za repatriranje ili za smetaj u
neutralnu zemlju, mogu se koristiti tim merama pre okonanja postupka ili pre izvrenja kazne, ako
Sila koja ih dri na to pristane.
Strane u sukobu e jedna drugoj saoptavati imena onih zarobljenika koji e biti zadrani do
okonanja postupka odnosno izvrenja kazne.
LAN 116.
Trokovi oko repatriranja ratnih zarobljenika ili njihovog prevoza u neutralnu zemlju, padaju na teret
Sile kojoj pripadaju ti zarobljenici, poev od granice Sile koja ih dri.

LAN 117.
Nijedan zarobljenik, koji je repatriran ne sme biti upotrebljen za aktivnu vojnu slubu.

ODELjAK II
OSLOBOENjE I REPATRIRANjE RATNIH ZAROBLjENIKAPO OKONANjU
NEPRIJATELjSTAVA
LAN 118.
Ratni zarobljenici e po okonanju aktivnih neprijateljstava bez odlaganja biti osloboeni i repatrirani.
Ukoliko sporazum zakljuen izmeu strana u sukobu u cilju okonanja neprijateljstava ne sadri
odredbe o tome, ili ako takvog sporazuma nema, svaka od Sila koje dre ratne zarobljenike sama e
nastaviti i izvriti bez odlaganja plan o njihovom repatriranju, saglasno naelu izraenom u
prethodnom stavu.
I u jednom i u drugom sluaju, usvojene mere e se saoptiti ratnim zarobljenicima.
Trokovi oko repatriranja ratnih zarobljenika raspodelie se u svakom sluaju pravino izmeu Sile
koja dri ratne zarobljenike i Sile iji su oni pripadnici. U tome cilju, pri ovoj raspodeli primenjivae se
sledea naela:
a) kad se te dve Sile granie jedna s drugom, Sila iji su pripadnici ratni zarobljenici primie na sebe
trokove njihovog repatriranja poev od granice Sile koja ih dri;
b) kad se te dve Sile ne granie jedna s drugom, Sila koja dri ratne zarobljenike primie na sebe
trokove transporta ratnih zarobljenika na svojoj teritoriji do svoje granice ili do svoje luke za
ukrcavanje koja je najblia Sili iji su oni pripadnici. to se tie ostalih trokova prouzrokovanih
repatriranjem, zainteresovane strane e se sporazumeti da ih pravino podele izmeu sebe.
Zakljuivanje jednog takvog sporazuma ne sme ni u kom sluaju da bude razlog i najmanjem
odlaganju u repatriranju ratnih zarobljenika.
LAN 119.
Repatriranje e se izvriti pod uslovima slinim onima koji su predvieni lanovima 46. do zakljuno
48. ove Konvencije za premetanje ratnih zarobljenika i vodei rauna o odredbama lana 181. kao i
sledeih.
Prilikom repatriranja, stvari od vrednosti oduzete ratnim zarobljenicima, shodno odredbama lana 18, i
sume u stranoj valuti koje nisu bile zamenjene u valutu Sile koja dri ratne zarobljenike bie im
vraene. Stvari od vrednosti i sume u stranoj valuti koje, iz bilo kog razloga ne bi bile vraene ratnim
zarobljenicima prilikom njihovog repatriranja, predae se Birou za obavetenja predvienom lanom
122.
Ratnim zarobljenicima e se dopustiti da sobom ponesu svoje line stvari, svoju prepisku i pakete
prispele na njihovu adresu; teina tih stvari moe se ograniiti, ako to okolnosti repatriranja zahtevaju,
na ono to zarobljenik moe razumno poneti; u svakom sluaju, svakom pojedinom zarobljeniku e se
dopustiti da ponese najmanje dvadeset pet kilograma.
Druge line stvari zarobljenika koji je repatriran uvae Sila koja ga je drala; ona e mu ih dostaviti
im bude zakljuila sa Silom, kojoj zarobljenik pripada, sporazum kojim se utvruju naini prenosa tih
stvari i plaanja trokova koje taj prenos bude prouzrokovao.
Ratni zarobljenici koji se nalaze pod krivinom istragom zbog zloina ili dela po optem krivinom
pravu mogu biti zadrani sve do zavretka postupka i, ako je po sredi takav sluaj, sve do izdranja

kazne. Tako isto e se postupiti i sa onima koji su osueni zbog zloina ili dela po optem krivinom
pravu.
Strane u sukobu saoptie jedna drugoj imena ratnih zarobljenika koji e biti zadrani do kraja
postupka ili do izvrenja kazne.
Strane u sukobu e se sporazumeti u cilju ustanovljenja komisija za pronalaenje rasturenih
zarobljenika i obezbeenje njihovog repatriranja u najkraem roku.

ODELjAK III
SMRT RATNIH ZAROBLjENIKA
LAN 120.
Testamenti ratnih zarobljenika sastavljae se tako da ispunjavaju uslove za punovanost propisane
zakonodavstvom zemlje njihovog porekla, koja e preduzeti potrebne mere da s tim uslovima upozna
Silu koja dri ratne zarobljenike. Na zahtev ratnog zarobljenika, a u svakom sluaju posle njegove
smrti, testament e se bez odlaganja dostaviti Sili zatitnici, dok e se jedan overen saglasan prepis
predati Centralnoj agenciji za obavetenja.
Umrlice, prema obrascu priloenom ovoj Konvenciji, ili spiskovi, koje overava odgovorni oficir, svih
ratnih zarobljenika umrlih u zarobljenitvu, imaju se u najkraem roku uputiti Birou za obavetenja
ratnih zarobljenika ustanovljenom shodno lanu 122. Obavetenja o identitetu nabrojana u stavu
treem lana 17, mesto i datum smrti, uzrok smrti, mesto i datum sahrane kao i sva obavetenja
potrebna radi utvrivanja grobova moraju biti uneta u te umrlice, odnosno, u te spiskove.
Sahranjivanju ili spaljivanju mora da prethodi lekarski pregled tela radi konstatovanja smrti,
omoguavanja sastavljanja izvetaja i, ako se ukae potreba, radi utvrivanja identiteta pokojnika.
Vlasti koje dre ratne zarobljenike vodie brigu o tome da ratni zarobljenici koji umru u zarobljenitvu
budu pristojno sahranjeni, po mogustvu shodno crkvenim obredima veroispovesti kojoj pripadaju i da
njihovi grobovi budu potovani, uredno odravani i tako obeleeni da uvek mogu biti pronaeni. Kad
god to bude mogue, umrli ratni zarobljenici koji su pripadnici iste Sile sahranjivae se na istom mestu.
Umrli ratni zarobljenici sahranjivae se pojedinano, izuzev u sluaju vie sile koja bi nalagala
zajedniki grob. Leevi se smeju spaljivati samo ako to iziskuju neophodni razlozi higijene ili
veroispovesti pokojnika ili jo ako je on sam izrazio elju u tom smislu. U sluaju spaljivanja, u umrlicu
e se o tome uneti napomena uz navoenje razloga zbog kojih je le spaljen.
Da bi se grobovi uvek mogli pronai, sva obavetenja koja se odnose na sahranjivanja i na grobove
imaju biti registrovana od strane Slube za grobove koju ustanovljava Sila koja dri ratne zarobljenike.
Spiskovi grobova i obavetenja koja se odnose na ratne zarobljenike sahranjene na grobljima ili na
drugom mestu dostavie se Sili iji su pripadnici bili ti ratni zarobljenici. Na Silu koja kontrolie tu
teritoriju padae, ako je uesnica Konvencije, dunost da se stara o tim grobovima i da zabelei svaki
docniji prenos leeva. Ove odredbe se isto tako primenjuju i na pepeo umrlih koji uva Sluba za
grobove dok je zemlja porekla ne upozna sa konanim namerama koje eli da preduzme tim povodom.
LAN 121.
Svaka smrt ili ozbiljno ranjavanje jednog ratnog zarobljenika koje je prouzrokovao, ili za koje postoji
sumnja da ih je prouzrokovao, neki straar, drugi ratni zarobljenik, ili ma koja druga osoba, kao i svaki
smrtni sluaj iji je uzrok nepoznat, bie odmah predmet zvanine istrage od strane Sile koja dri ratne
zarobljenike.
O tom sluaju e se odmah obavestiti Sila zatitnica. Prikupie se izjave svedoka, i naroito izjave
ratnih zarobljenika; izvetaj sa njima dostavie se pomenutoj Sili.

Ako istraga ustanovi krivicu jedne ili vie osoba, Sila koja dri ratne zarobljenike preduzee sve mere
za sudsko gonjenje odgovornog ili odgovornih lica.

DEO V
BIRO ZA OBAVETENjA O RATNIM ZAROBLjENICIMA I DRUTVA KOJA IM
UKAZUJU POMO
LAN 122.
im otpone sukob i u svim sluajevima okupacije, svaka od strana u sukobu ustanovie jedan
zvanini Biro za obavetenja o ratnim zarobljenicima koji se nalaze u njenoj vlasti; neutralne ili
nezaraene Sile koje na svoju teritoriju prime lica koja pripadaju jednoj od kategorija koje predvia
lan 4. postupie prema tim licima na isti nain. Zainteresovana Sila e se postarati da Biro za
obavetenja dobije potrebne prostorije, materijal i osoblje kako bi uspeno mogao vriti svoju dunost.
Ona ima pravo da tu zaposli ratne zarobljenike potujui utvrene uslove u Odeljku ove Konvencije
koji se odnose na rad ratnih zarobljenika.
Svaka od strana u sukobu dostavie, u najkraem moguem roku, svom Birou za obavetenja, o
kojima je re u etvrtom, petom i estom stavu ovoga lana, sva obavetenja koja se tiu svake
neprijateljske osobe koja pripada jednoj od kategorija predvienih lanom 4. a koje su pale pod njenu
vlast. Neutralne ili nezaraene Sile postupie na isti nain prema onim licima iz tih kategorija koja budu
primile na svoju teritoriju.
Biro e ta obavetenja hitno i najbrim sredstvima dostaviti zainteresovanim Silama, posredstvom, s
jedne strane Sila zatitnica a, s druge strane, Centralne agencije predviene u lanu 123.
Ta obavetenja treba da omogue da se brzo obaveste zainteresovane porodice. Ukoliko njima
raspolae Biro za obavetenja, ta obavetenja e sadrati za svakog ratnog zarobljenika, u granicama
odredaba lana 17, prezime, ime, in, broj matrikule, mesto i potpun datum roenja, naznaenje Sile
iji je pripadnik, ime oca i devojako prezime majke, prezime i adresu osobe koja treba da bude
obavetena, kao i adresu na koju moe biti upuena prepiska zarobljeniku.
Biro za obavetenja primae od ranih nadlenih slubi podatke o promenama, osloboenjima,
repatriranjima, bekstvima, smetajima u bolnice, smrtnim sluajevima i dostavljae ih na nain
predvien gore u stavu treem.
Isto tako e se redovno dostavljati, po mogustvu svake nedelje i obavetenja o zdravstvenom stanju
zarobljenika, tekih ranjenika ili bolesnika.
Biro za obavetenja e isto tako imati za dunost da odgovara na sve molbe koje mu se upuuju
povodom ratnih zarobljenika, podrazumevajui tu i one koji su umrli u zarobljenitvu; on e pristupiti i
potrebnim istragama kako bi pribavio traena obavetenja kojima ne raspolae.
Sva pismena saoptenja koja daje Biro moraju se overavati potpisom ili peatom.
Biro za obavetenja imae, sem toga, za zadatak da pribavlja i dostavlja zainteresovanim Silama sve
line stvari od vrednosti, podrazumevajui tu i sume u nekoj drugoj valuti nego to je valuta Sile koja
dri ratne zarobljenike, kao i dokumenta koja imaju vanost za bliske roake, a koje su ostavili ratni
zarobljenici prilikom repatriranja, osloboenja, bekstva ili smrti. Ti predmeti e biti slati u paketima
zapeaenim od strane Biroa; tim paketima e se prikljuiti izjave kojima se tano ustanovljava
identitet lica kojima ti predmeti pripadaju, kao i potpun inventar paketa. Ostale line stvari zarobljenika
o kojima je re dostavljae se saglasno zakljuenim sporazumima izmeu zainteresovanih strana u
sukobu.
LAN 123.

U nekoj neutralnoj zemlji e se ustanoviti Centralna agencija za obavetenja o ratnim zarobljenicima.

Meunarodni komitet Crvenog krsta predloie zainteresovanim Silama, ako to smatra potrebnim,
organizovanje jedne takve agencije.
Ta agencija e imati za zadatak da prikuplja sva obavetenja o ratnim zarobljenicima do kojih moe
doi zvaninim ili privatnim putem; ona e ih dostavljati to je mogue bre zemlji porekla zarobljenika
ili Sili iji su oni pripadnici. Radi vrenja tih poslova, njoj e strane u sukobu davati sve olakice.
Pozivaju se Visoke strane ugovornice, a naroito one iji se pripadnici koriste uslugama Centralne
agencije, da ovoj poslednjoj ukazuju potrebnu finansijsku pomo.
Ove odredbe ne smeju se tumaiti kao da ograniavaju humanitarnu delatnost Meunarodnog
komiteta Crvenog krsta i drutava za pomo pomenutim u lanu 125.
LAN 124.
Nacionalni biroi za obavetenja i Centralna agencija za obavetenja uivae osloboenje od
potanskih taksi, kao i sva osloboenja predviena u lanu 74. i, u granicama mogunosti osloboenja
od plaanja telegrafskih taksi ili, u najmanju ruku, znatno smanjenje tih taksi.
LAN 125.
Ukoliko to doputaju mere koje bi one smatrale neophodnim radi zatite svoje bezbednosti ili svake
druge opravdane potrebe, Sile koje dre ratne zarobljenike ukazivae najbolji prijem verskim
organizacijama, drutvima za pruanje pomoi, ili svakoj drugoj organizaciji koja bi pritekla u pomo
ratnim zarobljenicima. One e njima, kao i njihovim uredno akreditovanim delegatima, pruati sve
potrebne olakice radi poseivanja ratnih zarobljenika, raspodele pomoi, materijala svakog porekla,
namenjenog verskim, prosvetnim ili rekreacionim ciljevima, ili da im pomognu u organizovanju
upotrebe slobodnog vremena u krugu logora. Navedena drutva ili organizacije mogu biti osnovane
bilo na teritoriji Sile koja dri ratne zarobljenike, bilo u nekoj drugoj zemlji, a mogu biti i meunarodnog
karaktera.
Sila koja dri ratne zarobljenike moe da ogranii broj drutava i organizacija iji su delegati ovlaeni
da vre svoju delatnost na njenoj teritoriji i pod njenim nadzorom, pod uslovom, u svakom sluaju, da
takvo ogranienje ne ometa pruanje uspene i dovoljne pomoi svim ratnim zarobljenicima.
Poseban poloaj Meunarodnog komiteta Crvenog krsta na tom podruju bie u svako doba priznat i
potovan.
im pomo ili materijal odreen za gore navedene svrhe bude uruen ratnim zarobljenicima, ili odmah
posle toga, drutvu za pomo ili organizaciji poiljaocu, dostavie se priznanice za svaku poiljku, koje
e potpisati poverenik tih zarobljenika. Priznanice koje se odnose na te poiljke predae istovremeno i
administrativne vlasti koje uvaju zarobljenike.

[1]

Hospitalizacija (prim.Red.kom.).
DEO VI
IZVRENjE KONVENCIJE
ODELjAK I
OPTE ODREDBE

LAN 126.
Predstavnici ili delegati Sila zatitnica ovlaeni su da poseuju sva mesta gde se nalaze ratni
zarobljenici, naroito mesta gde su oni internirani, zatvoreni i gde rade; oni e imati pristupa u sve
prostorije koje koriste zarobljenici. Oni su isto tako ovlaeni da posete sva mesta kuda dolaze,
prolaze ili odakle dolaze zarobljenici koji se premetaju. Oni mogu razgovarati sa zarobljenicima bez
prisustva svedoka, a naroito sa njihovim poverenikom, posredstvom tumaa ako je to potrebno.
Predstavnicima i delegatima Sila zatitnica dae se puna sloboda u pogledu izbora mesta koja ele da
posete; trajanje i uestalost tih poseta ne mogu se ograniiti. Te posete se mogu zabraniti samo zbog
neophodne vojne potrebe i samo izuzetno i privremeno.
Sila koja dri ratne zarobljenike i Sila iji su pripadnici zarobljenici kojima se ini poseta mogu se
sporazumeti, ako za tim postoji potreba, da se zemljacima tih zarobljenika dopusti da prisustvuju
posetama.
Iste povlastice uivae i delegati Meunarodnog komiteta Crvenog krsta. Naimenovanje tih delegata
bie uslovljeno odobrenjem Sile u ijoj se vlasti nalaze ratni zarobljenici kojima se ini poseta.
LAN 127.
Visoke strane ugovornice obavezuju se da u svojim zemljama vre, za vreme mira, kao i za vreme
rata, to je mogue ire upoznavanje stanovnitva sa tekstom ove Konvencije, a naroito da
prouavanje njenih odredaba unesu u programe vojne nastave, a po mogustvu, i graanske nastave,
kako bi s naelima Konvencije bile upoznate sve njihove oruane snage i graanstvo.
Vojne ili druge vlasti koje, za vreme rata, primaju na sebe odgovornost prema ratnim zarobljenicima,
moraju imati tekst Konvencije i biti posebno obuene u poznavanju njenih odredaba.
LAN 128.
Visoke strane ugovornice dostavljae jedna drugoj preko vajcarskog federalnog vea, a za vreme
neprijateljstava, posredstvom Sila zatitnica, zvanine prevode ove Konvencije, kao i zakone i
pravilnike koje bi donele u cilju da obezbede njenu primenu.
LAN 129.
Visoke strane ugovornice obavezuju se da e preduzeti svaku zakonodavnu meru potrebnu radi
propisivanja odgovarajuih krivinih sankcija protiv lica koja su izvrila, ili koja su izdala nareenje da
se izvri, koja od tekih povreda ove Konvencije odreenih u sledeem lanu.
Svaka Strana ugovornica bie duna da pronalazi lica osumnjiena da su izvrila, ili da su naredila da
se izvri, koja od tih tekih povreda, i ona e biti obavezna da ih izvede pred svoje sopstvene sudove,
bez obzira na njihovo dravljanstvo. Ona e isto tako moi, ako to vie voli, a prema uslovima
predvienim u njenom sopstvenom zakonodavstvu, da ih preda na suenje kojoj drugoj Strani
ugovornici zainteresovanoj u sudskom gonjenju, ukoliko ta Strana ugovornica raspolae dovoljnim
dokazima protiv pomenutih lica.
Svaka Strana ugovornica preduzee potrebne mere u cilju suzbijanja dela protivnih odredbama ove
Konvencije, a koja ne predstavljaju teke povrede odreene u sledeem lanu.
Okrivljeni e u svakoj prilici uivati garantije postupka i slobodne odbrane, koje ne smeju biti manje od
onih koje su predviene u lanu 105. i sledeim lanovima ove Konvencije.
LAN 130.
Teke povrede koje se imaju u vidu u prethodnom lanu jesu povrede koje obuhvataju jedno od
sledeih dela, ako su ona izvrena protiv lica ili dobara koje titi Konvencija: hotimino ubistvo,

muenje ili neoveno postupanje, podrazumevajui tu i bioloke opite, namerno prouzrokovanje

velikih patnji ili nanoenje ozbiljnih povreda telu i zdravlju, prisiljavanje ratnog zarobljenika da slui u
oruanim snagama neprijateljske Sile, ili njegovo liavanje prava da bude redovno i nepristrasno
suen prema odredbama ove Konvencije.
LAN 131.
Nijedna Strana ugovornica ne moe osloboditi samu sebe, niti drugu Stranu ugovornicu, odgovornosti
koju je ona sama, ili ta druga Strana ugovornica, na sebe navukla usled povreda predvienih u
prethodnom lanu.
LAN 132.
Na zahtev jedne strane u sukobu, mora se povodom svake navedene povrede Konvencije otvoriti
istraga na nain koji e utvrditi zainteresovane strane.
Ako sporazum o postupku istrage nije postignut, strane e se sporazumeti da izaberu arbitra koji e
odluiti o postupku koji se ima primeniti.
Poto se povreda ustanovi, strane u sukobu e je otkloniti i suzbiti u najkraem moguem roku.

ODELjAK II
ZAVRNE ODREDBE
LAN 133.
Ova Konvencija je sastavljena na francuskom i na engleskom jeziku. Oba teksta su podjednako
autentina. vajcarsko federalno vee postarae se da se izrade zvanini prevodi Konvencije na
ruskom i na panskom jeziku.
LAN 134.
Ova Konvencija zamenjuje Konvenciju od 27. jula 1929. godine u odnosima izmeu Visokih strana
ugovornica.
LAN 135.
U odnosima izmeu Sila vezanih Hakom konvencijom o zakonima i obiajima rata na kopnu, bilo da
se radi o Konvenciji od 29. jula 1899. ili o onoj od 18. oktobra 1907, a koje Sile uestvuju u ovoj
Konvenciji, ova poslednja e dopunjavati glavu II Pravilnika priloenog napred pomenutim Hakim
konvencijama.
LAN 136.
Ova Konvencija, koja e nositi dananji datum, moe, do 12. februara 1950., biti potpisana u ime Sila
predstavljenih na konferenciji koja je otpoela rad u enevi 21. aprila 1949, kao i u ime Sila koje nisu
predstavljene na Konferenciji, a koje uestvuju u Konvenciji od 27. jula 1929. godine.
LAN 137.
Ova Konvencija bie ratifikovana to je pre moguno, a instrumenti ratifikacije deponovae se u Bernu.
O deponovanju svakog instrumenta ratifikacije sastavie se zapisnik, iji e overeni prepis vajcarsko
federalno vee dostaviti svim Silama u ije ime Konvencija do tada bude potpisana, ili ije pristupanje
do tada bude notifikovano.

LAN 138.
Ova Konvencija stupie na snagu est meseci posle deponovanja najmanje dva instrumenta
ratifikacije.
Posle toga ona e za svaku Visoku stranu ugovornicu stupiti na snagu po isteku est meseci od
deponovanja njenog instrumenta ratifikacije.
LAN 139.
Poev od dana njenog stupanja na snagu, ova Konvencija bie otvorena za pristupanje svakoj Sili u
ije ime ova Konvencija nije potpisana.
LAN 140.
Pristupanja ovoj Konvenciji notifikovae se pismenim putem vajcarskom federalnom veu i
proizvodie svoje dejstvo po isteku est meseci od dana prijema ove notifikacije.
vajcarsko federalno vee obavestie o pristupanju sve Sile u ije ime Konvencija do tada bude
potpisana, ili ije pristupanje do tada bude notifikovano.
LAN 141.
Situacije predviene u lanovima 2. i 3. stavie odmah u dejstvo ratifikacije koje su strane u sukobu
deponovale i pristupanja koje su notifikovale pre ili posle poetka neprijateljstava ili okupacije.
Saoptavanje o primljenim notifikacijama, ili pristupanjima strana u sukobu, vrie vajcarsko
federalno vee najbrim putem.
LAN 142.
Svaka od Visokih strana ugovornica slobodna je da otkae ovu Konvenciju.
Otkaz e pismenim putem biti notifikovan vajcarskom federalnom veu. Ono e notifikaciju saoptiti
vladama svih Visokih strana ugovornica.
Otkaz e poeti da proizvodi dejstvo godinu dana posle njegove notifikacije vajcarskom federalnom
veu. Meutim, otkaz notifikovan dok se Sila koja ga je uinila nalazi u nekom sukobu, nee imati
nikakvog dejstva sve dok mir ne bude zakljuen i, u svakom sluaju, dokle god ne budu okonane
radnje oko osloboenja i repatriranja lica zatienih ovom Konvencijom.
Otkaz e vaiti samo u odnosu na Silu koja ga je uinila. On nee imati nikakvog dejstva na obaveze
koje e strane u sukobu ostati dune da ispunjavaju na osnovu naela meunarodnog prava koja
proistiu iz ustanovljenih obiaja meu civilizovanim narodima, i zakona ovenosti i iz potreba koje
nalae opta savest.
LAN 143.
vajcarsko federalno vee registrovae ovu Konvenciju kod Sekretarijata Ujedinjenih nacija.
vajcarsko federalno vee isto tako e izvetavati Sekretarijat Ujedinjenih nacija o svim ratifikacijama,
pristupanjima i otkazima koje bude primalo povodom ove Konvencije.
U potvrdu ega su potpisnici, poto su deponovali svoja odnosna punomostva, potpisali ovu
Konvenciju.
Raeno u enevi, 12. avgusta 1949. na francuskom i engleskom jeziku, s tim da original ima biti
deponovan u arhivu vajcarske Konfederacije. vajcarsko federalno vee dostavie overen prepis
Konvencije svakoj od drava potpisnica, kao i dravama koje budu pristupile Konvenciji.

PRILOG I
OBRAZAC SPORAZUMA O NEPOSREDNOM REPATRIRANjU I SMETAJU U
NEUTRALNOJ
ZEMLjI RANjENIKA I BOLESNIKA RATNIH ZAROBLjENIKA
(videti lan 110.)
I - NAELA ZA NEPOSREDNO REPATRIRANjE
ILI ZA SMETAJ U NEUTRALNOJ ZEMLjI
A. Neposredno repatriranje
Bie neposredno repatrirani:
1)
Svi ratni zarobljenici sa sledeim oteenjima organima nastalim posle povrede: gubitak jednog
ekstremiteta, oduzetost ivca, oteenja zglobova ili druga oteenja, pod uslovom da se invaliditet
sastoji u gubitku najmanje jedne ake ili jednog stopala, ili da je on ravan gubitku jedne ake ili jednog
stopala.
Ne iskljuujui ni u koliko mogunost i ireg tumaenja, sledei sluajevi smatrae se ravnim gubitku
jedne ake, odnosno jednog stopala:
a)
gubitak ake, svih prstiju ili palca i kaiprsta jedne ruke; gubitak stopala ili svih prstiju i dononih
kostiju jednog stopala;
b) ukoenost zgloba, gubitak kotanog tkiva, skvravanje oiljaka koje onemoguuje funkciju jednog
od velikih zglobova ili svih zglobova prstiju jedne ruke;
c)

lani zglob dugih kostiju;

d)
nagrenosti organima posle preloma kostiju ili drugih unesreenja, koje povlae ozbiljno
smanjenje radne sposobnosti i sposobnosti za noenje tereta.
2)
Svi ranjeni ratni zarobljenici ije je stanje postalo hronino do te mere da se, i pored leenja,
prognostiki iskljuuje mogunost izleenja u toku jedne godine od ranjavanja, kao na primer u
sluaju:
a)
projektila u srcu, ak iako Meovita lekarska komisija, prilikom svog pregleda nije mogla utvrditi
tee poremeaje;
b)
metalnog pareta u mozgu ili u pluima, ak i ako Meovita lekarska komisija, prilikom svog
pregleda, nije u stanju da utvrdi lokalnu ili optu reakciju organizma;
e)
gnojnog zapaljenja kosti ije izleenje ne izgleda mogue u toku jedne godine od ranjavanja, a
koje e verovatno dovesti do ukoenosti nekog globa ili do drugih promena koje su ravne gubitku
jedne ake ili jednog stopala;
f)

duboke i gnojave rane nekog od velikih zglobova;

g)

povrede lobanje sa gubitkom ili pomeranjem kotanog tkiva;

h)

ranjavanja ili opekotine lica sa gubitkom tkiva i funkcionalnim oteenjima;

i)

povrede kimene modine;

j)
oteenja perifernih ivaca, ije su posledice ravne gubitku jedne ake ili jednog stopala, a za
ije izleenje je potrebno vie od godinu dana posle povrede, kao na primer: povreda brahijalnog ili
slabinsko-krsnog ivanog spleta, sredinog ili sednjanog ivca kao i istovremene povrede binog i
lakatnog ivca ili lisnjanog i goleninog ivca itd. Povreda binog, lakatnog, lisnjanog ili goleninog
ivca sama za sebe ne opravdava repatriranje, izuzev u sluaju kontraktura ili ozbiljnih neurotrofinih
poremeaja;
k)

povrede mokranog trakta, koja ozbiljno poremeuje njegovo funkcionisanje.

3)
Svi bolesni ratni zarobljenici ije je oboljenje u takvom hroninom obliku, da se i pored leenja,
prognostiki iskljuuje mogunost izleenja za godinu dana od poetka bolesti, kao, na primer, u
sluaju:
a)
evolutivne tuberkuloze bilo kojeg organa, koja se prema lekarskim predvianjima ne moe vie
izleiti ili barem znatno poboljati leenjem u neutralnoj zemlji;
b)

zapaljenja plune maramice sa izlivom;

c)
tekih oboljenja disajnih organa netuberkulozne prirode, koja se smatraju neizleivim, na primer:
teki emfizem plua (sa ili bez zapaljenja dunica); hronina astma [1] ; hronino zapaljenje dunica
koje u zarobljenitvu traje vie od jedne godine, bronhiektazije; itd
d) tekih hroninih oteenja krvotoka, na primer: oteenje sranih zalistaka i sranog miia koja
su u toku zarobljenitva pokazivala znake dekompenzacije, ak i ako Meovita lekarska komisija,
prilikom svog pregleda, ne moe da utvrdi nijedan od tih znakova; oboljenja srane kese i krvnih
sudova (Bergerova bolest, aneurizme velikih krvnih sudova); itd;
e)
tekih hroninih oboljenja organa za varenje, na primer: grizlica eluca ili dvanaestopalanog
creva; posledica hirurke intervencije na elucu izvrene u zarobljenitvu; hronino zapaljenje
sluzokoe eluca, tankog ili debelog creva koje traje due od jedne godine i koje tee remeti opte
stanje organizma; ciroza jetre; hronino oboljenje une kese; itd;
f)
tekih hroninih oboljenja polnih i mokranih organa, na primer: hronina oboljenja bubrega sa
sledstvenim poremeajima funkcije; izvaen tuberkulozni bubreg; hronino zapaljenje bubrene karlice
ili hronino zapaljenje mokrane beike; hidronefroza ili pionefroza; tea hronina ginekoloka
oboljenja; trudnoa ili poroajna oboljenja, ako je smetaj u bolnicu u neutralnoj zemlji nemogu; itd;
g)
tekih hroninih oboljenja centralnog i perifernog ivanog sistema, na primer: sve psihoze i
ispoljene psihoneuroze, kao to su teka histerija, teka logorska psihoneuroza itd; na propisan nain
utvrena od specijaliste [2] ; svaka padavica utvrena propisno od lekara logora; modana
arterioskleroza; hronino zapaljenje ivaca, koje traje due od godinu dana; itd;
h)
tekih hroninih oboljenja neurovegetativnog ivanog sistema sa znaajnim opadanjem
intelektualne ili telesne sposobnosti, znatnog gubitka teine i opte telesne slabosti;
i)
potpuno slepilo ili slepilo na jednom oku, ako je vid drugog oka ispod 1 i pored upotrebe
korektivnih stakala; smanjenja otrine vida koje se ne moe popraviti na bar za jedno oko; ostalih
teih onih oboljenja, na primer: glaukom, zapaljenje duice, zapaljenje sudovnjae, trahom; itd;
j)
poremeaja sluha, kao to je potpuna jednostrana gluvoa, ako drugo uvo ne uje obian govor
na rastojanju od jednog metra; itd;
k)

tekih metabolinih oboljenja; na primer: eerna bolest koja iziskuje leenje insulinom; itd;

l)
tekih poremeaja lezda sa unutranjim luenjem, na primer: tireotoksikoza; hipotireoza;
Adisonova bolest; Simondsova kaheksija; tetanija; itd;
m)

tekih i hroninih oboljenja krvotvornih organa;

n)
tekih hroninih trovanja, na primer: trovanje olovom; trovanje ivom; morfinizam, kokainizam,
alkoholizam, trovanje gasovima, oteenja jonizirajuim zraenjem, itd;
o)
hroninih oboljenja organa za kretanje sa izraenim funkcionalnim poremeajima, na primer:
deformantne artroze; primarno i sekundarno hronini artrit; reumatizam sa tekim klinikim znacima
itd;
p)

hroninih i tekih oboljenja koe, koja su uporna na leenje;

q)

svih malignih tumora;

r)
tekih hroninih zaraznih bolesti, koje traju ve godinu dana od njihove pojave, na primer:
malarija sa izrazitim organskim oteenjima; amebna ili bacilarna dizenterija sa znaajnim
poremeajima, tercijalni visceralni sifilis, otporan na leenje, guba; itd;
s)

tekih avitaminoza ili tekih iznemoglosti od gladovanja;

A.

Smetaj u neutralnoj zemlji

Za smetaj u bolnice u neutralnoj zemlji predlagae se:

1)
Svi povreeni ratni zarobljenici, koji se ne mogu izleiti u zarobljenitvu, ali koji bi mogli ozdraviti,
ili ije bi se stanje nesumnjivo moglo poboljati ako bi se smestili u bolnice neutralne zemlje;
2)
Ratni zarobljenici oboleli od tuberkuloze, u ma kom obliku i ma kojeg organa, ije bi leenje u
neutralnoj zemlji verovatno dovelo do izleenje ili bar do znatnog poboljanja bolesti, izuzev primarne
tuberkuloze izleene pre zarobljenitva;
3)
Ratni zarobljenici oboleli od bilo koje bolesti organa za disanje, organa za krvotok, za varenje,
ivaca, ula, polno-mokranih organa, koe, organa za kretanje, itd; a koje zahtevaju leenje i ije bi
leenje dalo oigledno bolje rezultate u neutralnoj zemlji nego u zarobljenitvu.
4)
Ratni zarobljenici, kojima je u zarobljenitvu operativno odstranjen bubreg zbog netuberkuloznog
oboljenja bubrega, ili koji boluju od osteomijelita na putu izleenja ili latentnog, ili od eerne bolesti
koja ne zahteva leenje insulinom, itd.
5)

Ratni zarobljenici koji boluju od neuroza prouzrokovanih ratom ili zarobljenitvom.

Bolesnici ija je neuroza posledica zarobljenitva, a koji nisu izleeni posle tri meseca bolnikog
leenja u neutralnoj zemlji ili koji se, posle toga roka, oito ne nalaze na putu konanog
ozdravljenja, bie repatrirani.

6)
Svi ratni zarobljenici koji boluju od hroninog trovanja (gasovi, metali, alkaloidi, itd) a za koje su
izgledi za ozdravljenje u neutralnoj zemlji naroito povoljni.
7)

Sve trudne ene ratni zarobljenici i ene zarobljenici majke, sa svojom odojadi i malom decom.

Iskljueni su od smetaja u bolnice u neutralnoj zemlji:

1)

Svi sluajevi duevnog oboljenja propisno utvreni;

2)

Sva organska ili funkcionalna ivana oboljenja za koja se smatra da su neizleiva.

3)

Sve zarazne bolesti u periodu mogunosti njihovog prenoenja na druge, sem tuberkuloze.

II - OPTE NAPOMENE

1)

Napred utvreni uslovi imaju se, naelno, tumaiti i primenjivati u to je mogue irem smislu.
To iroko tumaenje e se naroito primenjivati na duevna i ivana oboljenja prouzrokovana
ratom ili zarobljenitvom, kao i na sluajeve tuberkuloze svih stadijuma oboljenja. Ratni zarobljenici
koji su zadobili vie povreda, od kojih nijedna, posmatrana ponaosob, ne opravdana repatriranje,
bie pregledani u istom duhu, vodei rauna o duevnim ozledama prouzrokovanim brojem rana.

2)
Svi nesporni sluajevi, koji daju pravo na neposredno repatriranje (odseen ekstremitet, potpuno
slepilo ili potpuna gluvoa, otvorena tuberkuloza plua, duevno oboljenje, maligni tumori, itd.) bie
pregledani i repatrirani, to je mogue pre od strane logorskih lekara ili komisija vojnih lekara koje
odredi Sila koja dre ratne zarobljenike.
3)
Povrede i bolesti od pre rata, a koje se nisu pogorale, kao i ratne povrede koje nisu spreile
ponovno vrenje vojne slube, ne daju pravo na neposredno repatriranje.
4)
Ove odredbe e se tumaiti i primenjivati na slian nain u svim dravama uesnicima u sukobu.
Zainteresovane Sile i vlasti davae Meovitim lekarskim komisijama sve olakice potrebne za
izvrenje njihovog zadatka.
5)
Gore navedeni primeri pod brojem I predstavljaju samo tipine sluajeve. Oni sluajevi koji se ne
slau u svim pojedinostima s tim odredbama reavae se u duhu odredaba lana 110. ove Konvencije
kao i u duhu naela koja sadri ovaj sporazum.

PRILOG II
PRAVILNIK O MEOVITIM LEKARSKIM KOMISIJAMA
(Videti lan 112.)
LAN 1.
U sastav Meovitih lekarskih komisija predvienih u lanu 112. Konvencije ulaze po tri lana, od kojih
dvojica pripadaju jednoj neutralnoj zemlji, dok treeg odreuje Sila koja dri ratne zarobljenike.
Komisiji predsedava jedan od neutralnih lanova.
LAN 2.
Dva neutralna lana odreuje Meunarodni komitet Crvenog krsta sporazumno sa Silom zatitnicom,
na zahtev Sile koja dri ratne zarobljenike. Oni mogu biti nastanjeni kako u zemlji porekla, tako i u
nekoj drugoj neutralnoj zemlji ili na teritoriji Sile koja dri ratne zarobljenike.
LAN 3.
Zainteresovane strane u sukobu treba da daju svoj pristanak za izbor neutralnih lanova i one e taj
pristanak notifikovati Meunarodnom komitetu Crvenog krsta i Sili zatitnici. Od trenutka te notifikacije
smatrae se da su neutralni lanovi punovano naimenovani.
LAN 4.
Bie naimenovani isto tako u dovoljnom broju i lanovi zamenici kako bi zamenili redovne lanove za
sluaj potrebe. To naimenovanje e se izvriti istovremeno sa naimenovanjem redovnih lanova, ili bar
u najkraem moguem roku.
LAN 5.

Ako, ma iz kog razloga, Meunarodni komitet Crvenog krsta ne moe da pristupi naimenovanju
neutralnih lanova, naimenovanje e izvriti Sila zatitnica.
LAN 6.
U granicama mogunosti, jedan od dva neutralna lana treba da bude hirurg, a drugi lekar.
LAN 7.
Neutralni lanovi e uivati potpunu samostalnost prema stranama u sukobu, koje im moraju
obezbediti sve olakice za izvrenje njihove misije.
LAN 8.
Meunarodni komitet Crvenog krsta e, u sporazumu sa Silom koja dri ratne zarobljenike, utvrditi
uslove poslovanja zainteresovanih, kada bude izvrio naimenovanja naznaena u lanovima 2. i 4.
ovog Pravilnika.
LAN 9.
im za neutralne lanove bude dobijen pristanak, Meovite lekarske komisije otpoee svoj rad to je
mogue pre, ali, u svakom sluaju, u roku od tri meseca od dana pristanka.
LAN 10.
Meovite lekarske komisije pregledae sve zarobljenike navedene u lanu 113. Konvencije. One e
predloiti repatriranje, iskljuenje od repatriranja ili odlaganje za kasniji pregled. Njihove odluke se
donose veinom glasova.
LAN 11.
U toku meseca koji dolazi iza pregleda, odluka doneta od strane komisije u svakom konkretnom
sluaju bie saoptena Sili koja dri ratne zarobljenike, Sili zatitnici i Meunarodnom komitetu
Crvenog krsta. Meovita lekarska komisija obavestie isto tako svakog zarobljenika koji je bio na
pregledu o donetoj odluci, a onima ije repatriranje bude predloila izdae uverenje prema obrascu
priloenom ovoj Konvenciji.
LAN 12.
Sila koja dri ratne zarobljenike bie duna da izvri odluke Meovite lekarske komisije u roku od tri
meseca poto uredno bude o tome obavetena.
LAN 13.
Ako nema nijednog neutralnog lekara u zemlji u kojoj postoji potreba za radom jedne Meovite
lekarske komisije, i ako je iz ma kojeg razloga nemogue odrediti neutralne lekare koji borave u nekoj
drugoj zemlji, Sila koja dri ratne zarobljenike, postupajui sporazumno sa Silom zatitnicom,
ustanovie lekarsku komisiju koja e na sebe uzeti iste dunosti kao Meovita lekarska komisija,
shodno odredbama lanova 1, 2, 3, 4, 5, i 8. ovog Pravilnika.
LAN 14.
Meovite lekarske komisije radie stalno i poseivae svaki logor u razmacima koji ne smeju biti dui
od est meseci.

PRILOG III

PRAVILNIK O KOLEKTIVNOJ POMOI RATNIM ZAROBLjENICIMA

(Videti lan 73.)
LAN 1.
Poverenici su ovlaeni da dele poverene im poiljke kolektivne pomoi svim ratnim zarobljenicima
koji su administrativno prikljueni njihovom logoru, podrazumevajui tu i zarobljenike koji se nalaze u
bolnicama ili u zatvorima ili u drugim popravnim zavodima.
LAN 2.
Podela poiljki kolektivne pomoi vrie se prema uputstvima darodavaca i saglasno planu koji
ustanove poverenici; meutim, podela sanitetskog materijala za pomo vrie se, prvenstveno, u
sporazumu sa glavnim lekarima i ovi e moi u bolnicama i prostorijama za izdravanje karantina da
odstupe od izreenih uputstava ukoliko to potrebe njihovih bolesnika zahtevaju. Uz ovo ogranienje,
podelu treba uvek pravedno vriti.
LAN 3.
Da bi se mogla proveriti kakvoa i koliina primljene robe, i da bi se u tu svrhu pripremili podrobni
izvetaji za darodavce, poverenici ili njihovi pomonici su ovlaeni da odu do mesta prispea poiljki
pomoi, koja se nalaze u blizini njihovog logora.
LAN 4.
Poverenicima e se dati potrebne olakice radi proveravanja da li je podela kolektivnih pomoi u svim
logorskim jedinicama i ustanovama pridodatim njihovom logoru izvrena shodno njihovim uputstvima.
LAN 5.
Poverenici su ovlaeni da ispune, kao i da naloe poverenicima radnih jedinica ili glavnim lekarima
karantina i bolnica da ispune obrasce ili upitnike namenjene darodavcima, a koji se odnose na
kolektivne pomoi (podela, potrebe, koliine itd.). Ti obrasci i upitnici, uredno ispunjeni, bie bez
odlaganja dostavljeni darodavcima.
LAN 6.
Da bi obezbedili redovnu raspodelu kolektivne pomoi ratnim zarobljenicima svoga logora, kao i da bi,
eventualno, zadovoljili potrebe koje e prouzrokovati dolazak novih kontingenata zarobljenika,
poverenici su ovlaeni da ustanove i da odravaju dovoljne zalihe kolektivne pomoi. Njima e se, u
tu svrhu, staviti na raspolaganje odgovarajua skladita; svako skladite bie snabdeveno dvema
bravama, tako da poverenik dri kljueve jedne, a komandant logora kljueve druge brave.
LAN 7.
U sluaju kolektivnih poiljki odee, svakom ratnom zarobljeniku e se dati bar po jedan kompletan par
odela. Ako jedan ratni zarobljenik ima vie pari odela, poverenik je ovlaen da oduzme onima koji su
najbolje snabdeveni suvine stvari ili izvesne prekobrojne komade, ako je potrebno da se na taj nain
postupi da bi se zadovoljile potrebe zarobljenika loije snabdevenih. On meutim ne moe oduzeti
drugi par rublja, arapa ili cipela, sem ako nema drugog naina da se snabde ratni zarobljenik koji to
nema.
LAN 8.
Visoke strane ugovornice, a naroito Sile koje dre ratne zarobljenike, dozvolie, u granicama
mogunosti i ukoliko se tome ne protive propisi o snabdevanju stanovnitva, sve kupovine koje se vre

na njihovoj teritoriji u cilju podele kolektivne pomoi ratnim zarobljenicima; one e u istom smislu
olakati prenose novca i druge finansijske, tehnike ili administrativne mere preduzete u cilju tih
kupovina.
LAN 9.
Prednje odredbe ne kose se s pravom radnih zarobljenika da primaju kolektivnu pomo pre svog
prispea u logor, ili u toku premetanja, kao ni s mogunou za predstavnike Sile zatitnice,
Meunarodnog komiteta Crvenog krsta ili svake druge organizacije koja pritie u pomo zarobljenicima
i iji bi zadatak bio da dostavlja tu pomo, da obezbeuje raspodelu te pomoi onima kojima se alje,
svim sredstvima koja ti predstavnici smatraju pogodnim.

PRILOG IV
A. LINA KARTA
(Videti lan 4)

(Naznaenje zemlje i vojne vlasti koje izdaju ovu linu kartu)

LINA KARTA
za lice koje prati oruane snage
Prezime
Ime
Datum i mesto roenja
Prati oruane snage u svojstvu
Datum izdavanja
Svojeruni potpis
Fotografija nosioca
Visina / Teina / Oi / Kosa
Krvna grupa / Veroispovest
(ig vlasti koja izdaje linu kartu)
NAPOMENA
Ova lina karta se izdaje licima koja prate oruane snage i ako neposredno ne ulaze u njihov sastav.
Lice kome je izdata mora je nositi u svako doba. Ako je nosilac iste zarobljen, on e ovu linu kartu
predati vlastima koje ga dre kako bi one mogle ustanoviti njegov identitet.

Otisci prstiju (fakultativno)

(kaiprst levi) (kaiprst desni)
Drugi eventualni znak za utvrivanje identiteta
Napomene: Ovu linu kartu bi najbolje bilo izdavati na dva ili tri jezika, od kojih bi jedan bio u
meunarodnoj upotrebi. Stvarne razmere line karte koja se savija po liniji oznaenoj crticama: 13x10

PRILOG IV
B. KARTA O ZAROBLjAVANjU
(Videti lan 70)

(Prednja strana)
Pota za ratne zarobljenike / Osloboeno potarine
KARTA O ZAROBLjAVANjU RATNIH ZAROBLjENIKA
VANO: Ovu kartu mora da ispuni svaki zarobljenik odmah po zarobljavanju i svaki put kad promeni
adresu, usled upuivanja u bolnicu ili u neki drugi logor.
Ova karta je nezavisna od posebne dopisnice koju je zarobljenik ovlaen da poalje svojoj porodici.
CENTRALNOJ AGENCIJI RATNIH ZAROBLjENIKA
Meunarodni komitet Crvenog krsta
ENEVA
(vajcarska)

(Poleina)
Pisati itko i velikim slovima 1.Sila iji je pripadnik ratni zarobljenik
2. prezime / 3. Imena (punim slovima) / 4. Ime oca
5. Datum roenja / 6. Mesto roenja
7. in
8. Broj matrikule

9. Adresa porodice
*10. Zarobljen: (ili) Dolazi iz (logora br. bolnice itd.)
*11. (a) Dobro zdravlje (b) Nije ranjen (c) Izleen (d) Konvalescent (e) Bolestan (f) Lake ranjen

(g) Teko ranjen

12. Moja sadanja adresa: Broj zarobljenika
Naznaenje logora
13. Datum / 14. Potpis
* Nepotrebno precrtati Ovim podacima nita ne dodavati Videti objanjenje na poleini

Napomene: Ovaj obrazac bi trebalo da bude sastavljen na dva ili tri jezika, naroito na maternjem
jeziku zarobljenika i na jeziku Sile koja ga dri.
Stvarne razmere: 15x10,5 cm svakog dela strane.

PRILOG IV
C. DOPISNICA I PISMO
(Prednja strana)
Pota za ratne zarobljenike / Osloboeno od potarine
POTANSKA KARTA
Poiljalac:
Prezime i ime
Datum i mesto roenja
Broj zarobljenika
Naznaenje logora
Zemlja otpravljanja
Mesto opredeljenja
Ulica
Zemlja

Okrug

(Poleina)
Naznaenje logora / Datum:
(Pisati samo po linijama i vrlo itko)

Napomene: Ovaj obrazac bi trebalo da bude sastavljen na dva ili tri jezika, naroito na maternjem
jeziku zarobljenika i na jeziku Sile koja ga dri. Stvarne razmere: 15x10 cm svakog dela strane

PRILOG IV
C. DOPISNICA I PISMO
2. Pismo

(Prednja strana)
POTA ZA RATNE ZAROBLjENIKE
Osloboeno potarine
Kome se alje
Mesto opredeljenja
Ulica
Zemlja
Okrug

(Poleina)
Poiljalac
Prezime i imena
Datum i mesto roenja
Broj zarobljenika
Naznaenje logora
Zemlja odailjanja

Napomene: Ovaj obrazac bi trebalo da bude sastavljen na dva ili tri jezika, naroito na maternjem
jeziku zarobljenika i na jeziku Sile koja ga dri. On se savija po liniji isprekidanih crtica, s tim to se
gornji deo uvlai u prorez (naznaen zvedicama*), tako da se obrazac pojavljuje u vidu koverta.
Poleina, s linijama kao na poleini dopisnice koja se gore nalazi (videti prilog IV C1), rezervisana je
za prepisku zarobljenika i moe sadrati oko 250 rei.
Stvarne razmere razvijenog obrasca: 29x15 cm.

PRILOG IV
D. OBAVETENjE O SMRTI
(Videti lan 120)
(Naznaenje nadlene vlasti) / OBAVETENjE O SMRTI
Sila iji je bio pripadnik ratni zarobljenik
Prezime i imena
Ime oca
Mesto i datum roenja
Mesto i datum smrti
in i broj matrikule (upisi naznaeni na metalnoj ploici o identitetu)
Adresa porodice
Gde je i kada zarobljen
Uzrok i okolnosti smrti
Mesto ukopavanja
Da li je grob oznaen i da li e ga porodica docnije moi pronai?
Da li predmete zaostavtine uva Sila koja je drala zarobljenika, ili su oni dostavljeni istovremeno sa
ovim obavetenjem o smrti?
Ako su dostavljeni, ijim posredovanjem?
Da li bi lice koje je pomagalo umrlom u toku bolesti ili u njegovim poslednjim trenucima (lekar, lekarski
pomonik, svetenik, drug zarobljenik) moglo dati, ovde ili u prilogu, izvesne pojedinosti o poslednjim
trenucima i o pogrebu?
Datum peat i potpis nadlene vlasti

Potpis i adresa dva svedoka

Napomene: Ovaj obrazac bi trebalo da bude sastavljen na dva ili tri jezika, naroito na maternjem
jeziku zarobljenika i na jeziku Sile koja ga dri.
Stvarne razmere: 21x30 cm.

PRILOG IV
E. UVERENjE O REPATRIRANjU
(Videti prilog II, lan 11)
UVERENjE O REPATRIRANjU
Datum:
Logor:
Bolnica:
Prezime:
Imena:
Datum roenja:
in:
Broj matrikule:
Broj zarobljenika:
Rana-bolest:
Odluka komisija
Predsednik Meovite lekarske komisije:
A = neposredno repatriranje
B = smetaj u neutralnoj zemlji
NC = nov pregled od strane naredne komisije

PRILOG V
OBRAZAC PRAVNILNIKA O ISPLATAMA KOJE RATNI ZAROBLjENICI ALjU U
SVOJU SOPSTVENU ZEMLjU
(Videti lan 63)

1)

Obavetenje pomenuto u lanu 63, stav trei, sadrae sledee podatke:

a)

broj matrikule predvien u lanu 17, in, prezime i imena ratnog zarobljenika koji vri isplatu;

b)

prezime i adresu korisnika isplate u zemlji porekla;

c)

novani iznos koji treba da bude isplaen, izraen u valuti Sile koja dri ratnog zarobljenika.

2)
To obavetenje e potpisati ratni zarobljenik. Ako ovaj nije pismen, on e staviti znak koji e
potvrditi jedan svedok. Poverenik e isto tako potpisati ovo obavetenje.
3)
Komandant logora priloie ovom obavetenju uverenje kojim se svedoi da ostatak potraivanja
na raunu zainteresovanog ratnog zarobljenika nije nii od iznosa koji treba da bude isplaen.
Ta obavetenja mogu se davati u obliku spiskova. Svaki list ovih spiskova overie poverenik i potvrditi
komandant logora.

INDEKS
Higijena
Lekarska nega Ambulante
Zdravstveni kontrolni pregled
Lekarsko osoblje koje nije pripadalo sanitetskoj slubi
Prava i olakice
Ispovedanje vere
Zadrani vojni svetenici
Zarobljeni svetenici
Ispovedanje vere kada nema svetenika
Razonoda, rekreacija, sport
Upravljanje logorom
Pozdravljanje
Oznake i odlikovanja
Isticanje teksta Konvencije i saoptavanje propisa
Upotreba oruja
Saoptavanje inova
Postupanje sa oficirima
Postupanje sa ostalim zarobljenicima
Uslovi
Okolnosti koje iskljuuju premetanje
Postupak pri premetanju
Opta pravila

Dozvoljeni radovi
Uslovi rada
Opasni i poniavajui rad
Duina radnog dana
Naknada za rad
Nesree pri radu i bolest
Lekarski pregled
Radne jedinice
Zarobljenici koji rade za privatne poslodavce
Gotov novac
Novac oduzet od zarobljenika
Isplate na ime plate
Dodatak plati
Naknada za rad
Raspolaganje novanim sredstvima
Raun zarobljenika
Postupak sa raunom
Zakljuivanje rauna
Obraun potraivanja izmeu Sila
Zahtevi za obeteenje
Obavetenje o preduzetim merama
Obavetenje o zarobljenitvu
Dopisna karta

Dopisivanje
Poiljke zarobljenicima
Naela
Kolektivna pomo
Osloboenje od dabina i taksa
Posebno obezbeenje prenosa poiljki
Cenzura prepiske
Pregled poiljki
Pravni akti: sastavljanje i dostavljanje
Predstavke i tube
Izbor poverenika
Dunosti poverenika
Ovlaenja poverenika
Pravo koje se primenjuje
Izbor disciplinskog ili sudskog postupka
Nadleni sud
Garantije
Dela izvrena pre zarobljavanja
Za jedno delo - jedna kazna
Kazne
Izvrenje kazni
Vrste kazni
Trajanje kazni

Uspelo bekstvo
Neuspelo bekstvo
Dela u vezi sa bekstvom
Obavetenje o hvatanju odbeglog
Postupak za disciplinske greke
Disciplinska nadlenost
Mesta izdravanja kazni
Garantije pri izdravanju kazne zatvora
Osnovne garantije
Smrtna kazna
Obavezno odlaganje izvrenja smrtne kazne
Punovanost presude
Istraga
Pritvor
Izvetaj o pokretanju postupka
Pravo na odbranu
Garantije
Pravo albe
Obavetenje o presudi
Izvrenje kazne
Uslovi
Opte odredbe
Sluajevi repatriranja i smetaja

Interniranje u neutralnoj zemlji

Meovite lekarske komisije
Pravo na pregled kod Meovite lekarske komisije
rtve nesrenih sluajeva
Zarobljenici koji izdravaju kazne
Trokovi oko repatriranja
Repatriranje i vojna sluba
Osloboenje i repatriranje
Postupak pri repatriranju
Testamenti, umrlice, sahranjivanje
Istraga povodom smrti ili ranjavanja zarobljenika
Nacionalni biro
Centralna agencija
Osloboenje od dabina i taksa
Drutva i organizacije za pomo
Nadzor Sile zatitnice
Upoznavanje stanovnitva sa odredbama Konvencije
Razmena prevoda Konvencije i propisa o njenoj primeni
Kanjavanje za povredu Konvencije
Teke povrede
Odgovornost Strana ugovornica
Istraga postupak
Jezici teksta Konvencije

Odnos prema Konvenciji od 1929.

Odnos prema Hakom pravilniku
Potpisivanje
Ratifikacija
Rok i uslovi stupanja na snagu
Pristupanje
Notifikacija o pristupanjima
Stupanje na snagu bez odlaganja
Otkaz Konvencije
Registrovanje kod UN

Odluka Meovite lekarske komisije zasnivae se dobrim delom na posmatranjima

logorskih lekara i lekara zemljaka ratnih zarobljenika, ili na pregledu lekara
specijalista koji pripadaju Sili koja dri ratne zarobljenike

[1]