16.

TEMZ ODALAR VE HASTANELER

16.1. TEMZ ODALAR
Endstriyel veya konfor amal klima sistemlerinde ortamdaki scaklk, nem ve hava kalitesinin belirli snrlar iinde olmas istenir.
Temiz oda klima sistemi denildiinde bu parametrelere ek olarak
oda basnc, oda iindeki hava hz ve bu hzn yn ok nem kazanr.
Temiz odalarn uygulama alanlarndan olan hastane, ila fabrikas
gibi yerlerde ortamdaki taneciklerin bir ksmnn canl olmas ve
canllarn bir ksmnn da enfeksiyona neden olabilecek mikroorganizmalardan olumas dolaysyla tanecik kontrol gerekirken, hassas optik malzeme veya bilgisayar yongas reten bir fabrikada ise
canl/cansz her trl tanecik kirlilik yaratarak, rnein optik aletlerde grnt bozukluu, elektronik devrelerde tahribat yapt iin
kontrol gerekir.
Temiz odalarda kontrol altnda tutulmak istenen oda statik basnc,
uygulamaya gre evresine gre daha yksek veya daha dk basnta olabilir. rnein bir ameliyathanede, bir ampul dolum mahalinde veya bir mikrochip imalatnda oda basnc evresine gre pozitif deerde tutularak, kontrolsz havann ieri girmesi engellenir.
Bunun tersi de mmkndr, rnein tberklozlu hastalarn bulunduu veya hormon retilen bir odadaki basn evresine gre daha
dk basnta tutularak, odadan darya mikrop veya hormon gibi
sakncal bir madde kamas nlenir.
Kontrol altna almak istediimiz tanecikler odaya d havadan geldii gibi klima sisteminin iinden, odadaki insanlardan ve odann
kendisinden yani odann iindeki yap elemanlarndan, eya ve tehizattan ve en son olarak da odadaki rnden gelir. Mertebe olarak
0,5 m dan byk taneciklerin adedi 1 m3 atmosfer havasnda 1
milyardan fazla iken, normal konfor klimas uygulanan bir odada
100 milyon civarnda olabilir. Temiz oda dediimiz zaman ama;
tanecik adedini, en kt zellikteki bir temiz odada 3,5 milyon mertebesine, en hassas odalarda ise 35 adedin altna indirmektir.
Bir ortamn temiz oda haline getirilmesi ok pahal bir ilemdir. TeKlas

Anlan apa eit veya byk maksimum tanecik adedi / m3 veya ft3
0,1 m

SI

ngiliz

M1
M 1,5

1
10

M3
M 3,5

100

M4
M 4,5

1.000

M5
M 5,5

10.000

M6
M 6,5
M7

(m )
3

350

M2
M 2,5

miz odalarn snflandrlmasnda ana kriter, ortam havasnda bulunacak tanecik ap ve konsantrasyonudur. Havada bulunmasna izin
verilebilecek tanecik ap ne kadar kk ve konsantrasyonu ne kadar az olursa, sistem de o kadar pahalya mal olacaktr. Bu adan
bakldnda bir ameliyathane ile, bir hasta odasnn farkl snflandrlmas gerektii ortadadr.
Temiz odalarla ilgili eitli lkeler tarafndan karlan standartlar
bulunmaktadr. Ancak hepsinin temeli 1963 ylnda A.B. Devletlerinde karlan U.S. Federal Standart 209 dur. Daha sonra bu standart gelitirilerek 1988 ylnda 209 D ve 1992 ylnda SI birim sisteminde 209E karlmtr. Tablo 16.1de U.S.209Eye gre temiz
odalarn snflandrlmas (Klas) grlmektedir. Dier lkelerin
standartlar ile karlatrlmas ise Tablo 16.2de gsterilmitir.
Temiz odalarn klaslarnn belirlenebilmesi iin yaplacak lmlerde odann kullanm durumunun da ok nemli olduu anlalm ve
yanl anlamalara ve karklklara neden olmamak iin Federal
standart 209E de 3 ayr hal tanmlanmtr. Srasyla bunlar her eyin tamamlanm (klima sistemi, duvar, asma tavan yer demesi
vs.) ancak ieride ekipman ve personelin olmad durumda yaplan
ller (as build), buna ilaveten ekipmann da yerine konmas ile
yaplan lmler (at rest) ve nihayet personel dahil retim yapld halde yaplan lmlerdir (operational). Bu tanmlarn gereksiniminden de anlalabilecei gibi, alr halde Klas-100.000 llen
bir oda, durgun veya bitmi halde Klas-10.000 olabilmektedir.
la retimi yaplan temiz odalarda yukarda sz geen standartlara ek olarak, sistemin GMP (Good Manufacturing Practice) yani
yi retim Teknikleri denilen kurallara da uymas istenir. Trkiye
ve Avrupa Birlii lkelerinde geerli olan ve 1997 ylnda yaynlanan EU GGMP kurallarna gre, oda klaslar Tablo 16.3de grlmektedir. GMP kurallar ayrca ortamdaki mikroorganizmalarn
adedine de snr getirmitir.
Hastaneler iinde temiz odalardaki genel kurallar geerlidir. eitli
lkelerde sadece hastanelere zgn standartlar da gelitirilmitir.
Bunlardan en yaygn olan DIN 1946/4 ve DIN 4799 dur. Burada
eitli maksatlarla kullanlan hastane odalarndaki minimum hava

100.000

0,2 m
(ft )
3

9,91

(m )

0,3 m
(ft )

75,7

1.240

35,0

265

3.500

99,1

757

2,14
7,50

(m )
3

30,9

0,4 m
(ft )
3

(m )

0,875

(m )

(ft3)

10,0

0,283

35,3

1,00

2,83

106

3,00

21,4

309

8,75

75,0

1.060

30,0

353

10.0

3.090

87,5

1.000

28.3

100

12.400

350

2.650

35.000

991

7.570

26.500

750

10.600

300

3.530

100

75.700

2.140

30.900

875

10.000

283

35.300

1.000

247

100.000

2.830

618

214

353.000

10.000

2.470

1.000.000

28.300

6.180

7,00
17,5
70,0
175

3.530.000

100.000

24.700

700

10.000.000

283.000

61.800

1.750

Tablo 16.1. U.S. 209EYE GRE TEMZ ODA KLASLARI

516

0,5 m
(ft )

USA
209 E
1992

ISO
14644-1
1997

Japan
B 9920
1989

France
X44101
1981

Germany
VDI 2083
1990

ISO Class 1

ISO Class 2

ISO Class 3

M1

10

M2

ISO Class 4

100

M3

ISO Class 5

1.000

M4

ISO Class 6

10.000

M5

ISO Class 7

100.000

M6

ISO Class 8

M7

ISO Class 9

UK
BS 5295
1989

Australia
AS 1386
1989

0,035

0,35

4.000

E, F

3,5

G, H

35

4.00.000

350

4.000.000

3.500

Tablo 16.2. ETL STANDARTLARIN KARILATIRILMASI

Msaade Edilebilir Maksimum Tanecik Adedi / m3
Klas

Durgun(**)
0.5 m

alr
5 m

0.5 m

5 m

3.500

3.500

B (*)

3.500

350.000

2.000

C (*)

350.000

2.000

3.500.000

20.000

D (*)

3.500.000

20.000

Tanmlanmam Tanmlanmam
(***)

(***)

Tablo 16.3 EU GMP Guide (1997): STERL RNLER

MAL N KLAS TANIMI
(*) B,C,D klaslarna erimek iin gerekli hava deiim says
odann bykl, tehizat ve personel saysna baldr.
A,B,C klaslar iin hava sisteminde uygun HEPA filtreler
bulunmaldr.
(**) Durgun demek, temizlikten 15-20 dakika getikten
sonraki insansz durumdur.
(***) Tanecik ve mikrobiyolojik gzlem iin uyar ve tedbir
limitleri saptanmal ve dzeltici tedbirler iletme
talimatlarnda bulunmaldr.

debileri, taze hava miktarlar, scaklklar gibi parametreler ile klima

ekipmanlarnda olmas gereken zellikler ak bir dille anlatlmaktadr.
Temiz odalarla, bitiiklerinde bulunan dier temiz odalar veya d
ortamla olmas gereken basn farkllklar U.S 209B ve dier lke
standartlarnda belirtilmitir. Buna gre pratikte uygulanan basn
farklar Tablo 16.4de grlmektedir.
Genel olarak temiz odalarda hava dalm a) pahal, ama ideal olarak
kabul edilen laminer ve b) ucuz bir zm olan trblansl ak olmak
zere ikiye ayrlr. Laminer akta ak izgileri birbirine paraleldir ve
hz yaklak olarak her yerde ayndr. Paralel ak izgileri nne bir
engel kt zaman, ona arparak engel etrafnda dnp tekrar paralel hale gelirler. Trblansl ak, isminden de anlalabilecei gibi
dzensiz bir aktr, akm izgileri rastgele dalmtr.
Yaplan bir deneyde, ayn kirlilik oranndaki laminer ve trblansl
ak nne konan mikroorganizma retme kaplarnda, laminer akta kaba yapan mikroorganizmalar ile sfr kirlilik (kontaminasyon)
llrken, trblansl akta % 64 ve 200 llmtr. Buradan

Uygulama

Statik basn fark (209B)

Pratikte

Genel

evresi ile oda arasnda

12 Pa minimum basn fark

10 25Pa

Temiz oda ile

Minimum 12 Pa basn fark
kirlenmemi blm aras

10 -25 Pa

Kirlenmemi blm ile

12 Pa basn fark
az kirlenmi blm aras

10 25 Pa

Az kirlenmi blm ile

2,5 Pa basn fark
soyunma mahalleri aras

2-10 Pa

Tablo 16.4. ODALAR ARASI STATK BASIN

FARKLARI (209B)
ameliyathanelerde hi olmazsa ameliyat masalarnn zerinde muhakkak laminer ak olmas gerektii saptanmtr. ekil 16.5 de
trblansl (a) ile laminer (b) bir odada hava dalm ematik olarak gsterilmitir.
Temiz odalarda kullanlan klima sistemlerinde istenen zelliklerin
banda havann odada salanmas arzu edilen klasa gre taneciklerden arnm olarak ieriye sevk edilmesidir. Bu ise havann eitli kademelerde filtrelerden geirilmesi ile salanabilir. stenmeyen
baz gazlarn ve kokularn giderilmesinde kullanlan aktif karbonlu
filtreler ile farkl bir prensibe gre alan elektrostatik filtreler dnda, klima sisteminde kullanlan filtreleri Tablo 16.6 daki gibi
gruplandrmak mmkndr.
stenilen klas hassaslatka sistemde kullanlacak filtre verimi de
artar. rnein Klas-100.000 bir temiz oda iin santral iine srasyla konacak EU3-EU7-EU9 filtre grubu yeterli olabilirken, Klas10.000 bir temiz odada en son noktada, yani tavan difzrnn altnda yukarda sz geen santral filtrelerine ek olarak HEPA filtreler gerekir.
Her bir temiz odaya gnderilecek hava debisinin saptanmasnda, iki
nemli kriterin ayn anda salanmas gerekir. Bunlardan birincisi
oda yknn (makine, aydnlatma ve insanlardan gelen s ykleri
ile oda duvar, tavan, deme ve pencerelerinden olan s kazanlar)
karlanmas iin gerekli artlandrlm minimum hava debisinin
odaya sevkidir. kincisi ise odada istenen klasn salanabilmesi iin
gerekli minimum hava deiim saysdr. Hava deiim says arttka, oda iinde l blgelerin bulunma ihtimali azald gibi, hava517

ekil 16.5. AKI EKLNE GRE HAVA DAILIMI

n filtreler (kaba filtreler EU1-EU4)

1)

ift cidar konstrksiyon, kapal profillerden yaplm,

Hassas filtreler (EU5-EU9)

2)

cidar, tavan ve yan yzler galvaniz, deme paslanmaz sac,

Mutlak veya HEPA filtreler (EU10-EU13)

3)

Oksitlenecek veya korozyona urayacak ve strerilizasyondan

zarar grecek malzeme kullanlmam,

4)

Santral iinde keskin ke, cvata, somun ba, aralk v.s.

bulunmayan,

5)

Kontrol ve temizlik iin fan, filtre, nemlendirici, soutma

serpantinleri iin aydnlatma ve kap bulunan,

6)

Fan tamamen galvaniz sacdan mamul veya epoksi boyal

tercihen seyrek kanatl veya serbest fan, dar karlabilir tip,

7)

Serpantinler seyrek hatveli, bakr boru-alminyum kanat,

8)

Damla tutucular kolay temizlenebilir ve karlabilir,

9)

Drenaj tavalar sklebilir tip paslanmaz sacdan mamul, eimli

ve iinde su kalmayacak ekilde yaplm,

10)

Damperler szdrmaz, alminyumdan mamul, contal,

11)

Santral hava kaaklarna kar szdrmaz, EN 1886 ya gre

szdrmazlk test sertifikasna haiz ve B-Klass,

12)

Filtre ereveleri szdrmaz, EN 1886 ya gre szdrmazlk test

sertifikasna haiz ve F9- Klass olmaldr.

Ultra filtreler (EU14)

Tablo 16.6. FLTRE GRUPLARI

nn saatte filtrelerden geme saysda arttndan, daha ksa srede
daha temiz bir ortam elde etmek mmkn olabilmektedir. Gncel
standartlarda hava deiim says ile ilgili kesin rakamlar bulunmamakla birlikte, GMP kurallarnn bir nceki versiyonunda belirtildii gibi, durgun halde Klas D yani Klas-100.000 odada saatte minimum 20 deiim istenirken, tavan tamamen HEPA filtreler ile kapl 3m yksekliinde Klas-10 bir odada hava deiimi saatte 540 kere olabilmektedir.
Genel olarak hava deiimi; birinci kriter de dikkate alnarak, tasarmcnn tecrbesi, kullancnn istei, iin ekonomiklii ve odada
bulunan kii says, makine cinsine bal olarak tayin edilmektedir.
Temiz odalarda kullanlan yap malzemeleri rnein duvar kaplamalar, asma tavan, yer demesi nasl zenli olarak tozutmayan,
derzi olmayan, anmayan, korozyona dayankl malzemelerden seilmeye allyorsa; klima sisteminde kullanlan btn malzemelere de zen gsterilmelidir. Kanallar muhakkak szdrmazlk testi
yaplarak monte edilmeli, montaj esnasnda kirlenmemeleri iin
zel itina gsterilmelidir. Klima sisteminde kullanlan klima santrallarnn da zel imalat olmas gerekir. Tablo 16.7de byle bir
santraldan genellikle istenen zellikler grlmektedir.
Temiz odalarn yapm esnasnda montajn ilk anndan balayarak
518

Tablo 16.7. HJYENK KLMA SANTRALI

ZELLKLER
iletmeye alnmasna kadar bir belgeleme prosedr sz konusudur.
retimin salkl yaplabilmesi iin gereken btn proseslerin ve
prosedrlerin tasarmland ekilde fonksiyon gsterdiini ispatlayan bu tam ve detayl dokmantasyon ilemine validasyon denil-

mektedir. Validasyon da kullanlan btn malzeme ve ekipmanlarn

zellikleri belgelendii gibi, bir ok parametre de Tablo 16.8de grld gibi llp, iveren ve ii yapan arasnda yaplan tutanaklarla saptanmaktadr.
Montaj Uygunluu (IQ)

alma Uygunluu (OQ)

letme Uygunluu (PQ)

Tablo 16.8. Validasyon aamalar. llen parametreler:

Hava debileri ve hava hareketleri, filtre szdrmazl,
mikroorganizmalar, scaklk, bal nem, tanecik adedi ve
odalar aras basn farklar
Grld gibi temiz odalarn ve bunlarn klima sistemlerinin tasarm ve yapm ok zen ve tecrbe ister. Temiz oda klimasnn, bu
iin nemini kavrayan ii ve mhendisler kullanlarak yaplmas
gerekmektedir. Hata yaplmas halinde microchip reten bir fabrikada rn tamamen ie yaramaz duruma gelebilirken, bir ameliyathane veya bir ila fabrikas olmas halinde bir veya birok insan hayatna mal olabilmektedir.
16.2. AMELYATHANELERDE KLMA SSTEMNE
UYGUN MMAR ZELLKLER
Ameliyathane odalar klima sisteminin en nemli grevi, oda ierisindeki partikl saysn en aza indirmek, ameliyat edilen hastann
enfeksiyon kapmasn engellemek, hastann ve ameliyat ekibinin
termik konforunu salamaktr. Hastane mimarisinde uzmanlam
mimar, hijyen konusunda ihtisas sahibi bir doktor, hastane yneticisi ve mekanik tesisat proje mellifinin ortaklaa yapacaklar grmelerden sonra karara varlacak prensipler dorultusunda mimari
proje hazrlanmaldr. yi bir hastane iklimlendirme sistemi, uygun
olmayan bir mimar projeye optimal olarak kesinlikle tatbik edilemez. Asma tavan ykseklikleri, aft byklkleri ve yerleri, cihaz
yerleim mahalleri, hava kilitlerinin yerleri mutlaka uzman klima
tesisat tasarmcsnn tavsiyesi ve onay ile tespit edilmelidir.
Ameliyathanenin yeri seilirken, s kayp ve kazanlarn minimumda tutabilmek iin bunlar binann ekirdek blmnde ve ara
katlarda yer alacak ekilde planlanmaldr ve ameliyathanelerin bulunduu steril blgede kesinlikle asansr ngrlmemelidir. Ameliyathane taban alan genellikle yaplacak ameliyatlarn zelliklerine
gre 25-45 m2 arasnda olabilir. Ciddi ameliyatlarn yaplaca ameliyathanelerde hastay enfeksiyonlardan korumak iin etrafnda bir
hava perdesi yaratlr. Bunu salayan ise ameliyat masasnn hemen
stne konan laminer ak nitesidir. Asma tavan ierisinde yer alacak laminer hava akml hava datm plenumlarnn (ekil 16.9)
yerletirilebilmesi ve hava kanal balantlarnn kolayca yaplabilmesi iin, hava kapasitelerine bal olarak, 50-80 cm arasnda bir
asma tavan aras ykseklie ihtiya bulunmaktadr. Dolaysyla
ameliyat odalarnda, tesisat projesini yapacak mhendislere danarak, tavan yksekliklerini 3,2-3,5 metre olarak tasarlamak gerekir.

Normal apartman kat yksekliklerini kabul ederek yaplacak bir

mimari proje, klima sisteminin arzu edilen verimlilikte almasn
engeller.
Laminer akml ameliyathane tavan plenumuna normal olarak iki
kanal balants yaplr. Ancak zorunluluk halinde asma tavan yksekliini azaltabilmek iin drt kanal balants da yaplabilmektedir. ekil 16.9da yan yana bulunan iki ameliyathaneden biri iin n
grlen klima sistemi grlmektedir. Her ameliyathanenin mstakil
bir klima santral tarafndan beslenmesi istenen ideal artlarn salanmas ynnden tercih edilir. Ancak ekonomik gerekelerle benzer karakterde iki ameliyathane iin bir santral kullanlmas yoluna
da gidilebilir. Mimari planlamada hastann ameliyathane odasna
girmeden nce bir hasta hazrlama odasna alnaca, ameliyattan
sonra da hasta uyanma odasna geirilecei rasyonel bir ak yntemi iinde dnlmelidir.
Genel olarak ameliyathane odalarnda kullanlacak yap malzemelerin toz ve mikrop tutmayacak, toz karmayacak yzeylere sahip olmalar ve dezenfeksiyon ameliyesi srasnda kimyasal tahribata uramamalar gerekir.
Yer demesi olarak antistatik, antibakteriyel anmaya kar yksek mukavemete sahip kondktif PVC veya epoksi kaplama esasl
malzeme tercih edilmelidir. Gerekmesi halinde ayrca topraklama
da istenebilir.
Duvarlar ve tavan modler tip olarak alminyum veya elik konstrksiyon tayc sisteme monte edilecek panellerden yaplr. Duvar
malzemesi olarak toz karmas ve derz yerlerinde bakteri retmesinden dolay seramik tercih edilmemelidir. Duvar panellerin yzeyleri antibakteriyel, antistatik dezenfeksiyon svlarna mukavim
boya kapl galvaniz sac olabilecei gibi paslanmaz elik de olabilir.
Panellerin ii ses ve s kaybna kar kaya yn gibi yanmaz izolasyon malzemesi ile kapldr. Ayrca paneller, kablo gibi tesisat malzemelerinin geebilecei boluklar ierebilecei gibi kanal ve tesisat boru geileri iin aft boluklar temin edecek ekilde dzenlenebilirler. Tavan panelleri, filtre bakm ve dezenfeksiyon ilemleri
iin alabilir modllerden oluabilir. Panellerin zerinde mikrop,
bakteri gibi mikroorganizmalarn yaayamamas iin mikrop ldrc zellie sahip kaplamalar da gelitirilmitir.
Ameliyathane kaplar srmeli, ayak ve diz darbesi ile alabilen ancak manuel olarak da alabilecek yapda olmaldr. Kaplar ameliyathane i malzemesi ile ayn malzemeden olmaldr. Kaplar 2 saat yangna dayankl olmaldrlar. Kaplarn zerinde gzetleme cam konulabilir. Steril sahalara girite veya hijyen uzmannn tavsiyesine gre dier baka yerlere giri - kta otomatik kumandal,
srgl iki kapl hava kilit sistemi n grlmelidir.
16.3. HASTANELERDE KARANTNA VE YOUN BAKIM
ODALARI TESSATI
zolasyon odalar Bulac veya Koruyucu olarak snflandrlabilir. Bulac (karantina odas), koruyucu (steril oda) olarak bilinir.
Karantina odalar bulac hastalk tayan hastalarn kapatlmas
iin kullanlr. Oda dna virs ve bakteri yaylmasn engellemek
iin negatif basn uygulanr. Tberklozun tekrar ortaya kmasyla, bu tip oda dizayn ok daha nem kazanmaktadr. Karantina odalar iin aadaki artlar geerlidir:
Her 30 akut tedavi yata iin en az bir karantina odas olmaldr.
519

ekil 16.9. AMELYATHANE KLMA UYGULAMASI

520

Her karantina odasnda sadece 1 hasta yata olmaldr. Odaya giri

hastalara ait blmlerden ayr bir alandan olmal; ellerin ykanmas, giyinme, temiz ve kirli malzemelerin depolanmasna msade
edecek ekilde dizayn edilmelidir. Giri blm kapal bir antre
eklinde olabilir ama bu art deildir. Tek bir antre bir ok karantina odasna hizmet verebilir. Karantina odalar minimum 12 m2, Antre minimum 2 m2 olmaldr.
Steril odalar enfeksiyonlara kar bakl az olan hastalarn (Kemik ilii transferi, organ nakli, yank ve kan kanseri (lsemi) hastalar) kapatlmas iin kullanlr. Bakteri ve virs giriini engellemek
iin pozitif basn kullanlr.
16.3.1. Karantina odas hava ak
Salk kurulular iin genel havalandrma oranlar bir saatteki hava deiim miktar ile belirtilir. ASHRAE ve AIA, konfor ve koku
kontrol asndan hastane odalarnda ve karantina blmlerinde
minimum 6 hava deiimi nermektedir. Bu veya bir baka hava deiim saysnn solunum yoluyla bulaan hastalklarn yaylmasn
etkin bir biimde azaltp azaltmad deerlendirilememitir. Son
derece yksek hava deiim says ile yrtlen baz deneylerde
mikrobakteriyel olmayan organizma konsantrasyonlarnda belirgin
bir azalma grlmtr. Salk merkezlerinin olas en iyi hava deiimine sahip olacak ekilde dizayn edilmesi tavsiye edilir.
Gerekte oda iindeki tm hava ngrlen deiim says kadar deitirilmeyecektir. Bunun sebebi odadaki hava ak biimidir. Etkin
bir havalandrma iin, oda havas emi ve beslemesi, hava ak oday sprecek ekilde ayarlanmaldr. Bylece, oda iinde durgun
blgeler olumas; emi ve besleme arasnda ksa devre olumas
engellenir (Baknz ekil 16.10, 16.11 ve 16.12).
Arzu edilmeyen hava akmlarnn olumamas iin havann emi
yapmayan tip difzrlerle beslenmesi salanmaldr. (Delikli yzeyler veya laminer ak datclar birer alternatiftir.)
Emi menfezleri zemine yakn yerletirilmeli ve emi hzlar yksek tutulmaldr.

Havann emilebileceinden ok daha uzaa atlabileceini

unutmamaldr.
Hastaya ynlenebilecek direkt hava akmlarndan kanlmaldr.
Efektif havalandrma miktar, besleme havas ak biiminin odann tm blgelerindeki havay ne derece iyi kartrabildiiyle ilgidir.
Havann ak biiminin etkinliiyle ilgili bir karm faktr
kullanlr.
Bu faktr mkemmel karm iin 1, yetersiz karm iin 10dur.
Hesaplanan HDK, karm faktryle arplarak gerek HDK deeri kullanr.
Karm faktr en hassas olarak deneysel lm yaplarak belirlenir.
Bu ller karantina odasnn ve sistemlerinin devreye alnmas
srasnda yaplmal ve gz nnde bulundurulmaldr.
Hava nce salk personelinin alaca alandan, daha sonra enfeksiyon kaynandan geecek ekilde emilmeli ve egzoz edilmelidir.
Genel hava ak biimi salk personelinin hasta ile egzost menfezi arasnda kalmayaca bir biimde dizayn edilmelidir.
Binadaki hava ak ynleri daha temiz blgeden kirli blgelere
doru olmal, yani
- Bekleme salonlarndan bakm odalarna
- Koridorlardan hasta odalarna doru
Ameliyat veya cerrahi mdahale odalar gibi pozitif basn altnda bulundurulan blgelerde ksrmeye veya solunum yollarn
tahri edecek, dolaysyla aksrmaya sebebiyet verecek uygulamalardan kanlmaldr.
Negatif basn, besleme havasndan % 10 veya 90 m3/h fazla hava
egzoz edilerek elde edilebilir.
Oda iindeki negatif basn havalandrma sisteminin alma eklindeki ufak deiimlerle veya kaplarn alp kapanmasyla
deiiklie urayabilir.
Negatif basncn deeri ok kktr ve ok zor llebilir.

ekil 16.10. TM EGZOZU ATMOSFERE ATAN KARANTNE ODASI HAVA AKI BM

521

ekil 16.11. DUVARDAN EGZOZLU KARANTNA ODASI HAVA AKII

ekil 16.12. RESRKLE EDLM HAVALI KARANTNA ODASI HAVA AKI BM

Ak kap veya kap alt aral gibi boluklarda oluan hava ak
hzyla, deiken basn arasnda direkt ve ngrlebilir bir balant vardr.
Bu balant nemlidir nk dk hava hzlar, dk basn
deiimlerine nazaran ok daha hassas llebilir.
Dinamik ortamlarda 0,1 mmSSndan dk basn deiimlerini
lmek ok zordur. Ama 0,1 m/s gibi ok dk hzlar hassasiyetle ve kolaylkla llebilir.
Anlalaca gibi karantina odalarnda basn farkllklar yerine
hava ak hzlarnn llmesi tercih edilir.
karantina odalarndaki negatif basn, gnlk olarak aadaki
ekilde izlenmelidir:
522

- Duman tp kullanarak hava ak ynnn gzlenmesi

- Oda ii ve oday evreleyen alan arasndaki basn farknn llmesi
Bir karantina odas VAV beslemeli ve egzozlu klima havalandrma
sistemi ve bunun basn kontrol ekil 16.13de grlmektedir.
16.3.2. HEPA Filtre Kullanm
Hepa filtre dier havalandrma sistemlerini destekleyen bir hava
temizleme metodu olarak kullanlabilir. A Tipi Hepa filtreler 0,3
mikron ve daha byk boyuttaki partiklleri % 99,97 orannda
tutabilmektedir.
Hepa filtrelenmi havann resirklasyonu oda iindeki havann bir

kanalla emilerek hepa filtreden geirilmesi ve tekrar odaya verilmesi (Baknz ekil 16.12) ekilinde olabilir. Bu teknik aadaki
durumlarda kullanlabilir:
a. Eer genel bir havalandrma sistemi yoksa.
b. Eer havalandrma sistemi yeterli hava deiimini salayamyorsa.
c. Eer mevcut havalandrmaya veya basn dzenlemesine dokunmadan hava temizleme miktar artrlmak isteniyorsa.
D ortama atlan havann hepa filtreden geirilmesi
- Hava, korumal odadan direkt olarak darya atlyorsa ok
gerekli deildir.
Ek bir emniyet olarak kullanlabilir.
Atlan havann tekrar sisteme emilmesi riski var ise kullanm
dnlmelidir.
Montaj, Bakm ve gzlemleme
- Filtre montaj filtreler aras ve filtre ereve aras kaaklar en-

gelleyecek ekilde olmal.

- lk montajda, filtre temizlii veya deiiminden sonra kantitatif
DOP testi uygulanmaldr. Bu 6 ayda bir tekrarlanmaldr.
- Filtrelerin durumunu gzlemlemek ve deitirilecekleri zaman
belirlemek iin sisteme manometre veya dier basn alglayc
bir cihaz yerletirilmelidir.
- Filtrelere giden kanallara mikroplu hava yazl etiket yaptrlmaldr.
- Bir kez kullanlp atlabilir n filtrelerin taklmas HEPA filtre mrn % 25 artrabilir. % 90 geniletilmi yzeyli kullan-at n filtre
taklmas durumunda ise HEPA filtre mr % 90 arttrlabilir.
- Hepa filtre yeri ve montaj bakm yaplan alana veya havalandrma sistemine mikrop bulatrmayacak ekilde seilmeli ve yaplmaldr. Bakm, solunum maskesi takan yetkili personel tarafndan yaplmal.

ekil 16.13. ZOLASYON ODASI VAV BESLEME VE EGZOZLU KLMA SSTEM BASIN KONTROLU
523