Zemin Mekanii ve Temel Mhendislii Ondrdnc Ulusal Kongresi

4 - 5 Ekim 2012, Sleyman Demirel niversitesi, Isparta

YUMUAK KLLERDE DEPLASMAN KONTROLL DERN

KAZI DESTEK SSTEM SELMES BR VAKA ANALZ
DISPLACEMENT CONTROLLED RETAINING STRUCTURE SYSTEM
SELECTION IN SOFT CLAYS A CASE STUDY
Turan DURGUNOLU1
Fatih KULA 2
Selim KZ 3
4
5
Ali GNAY
nder AKAKAL

ABSTRACT
Kathane Mall Project is a difficult geotechnical problem to be solved with unfavourable
soil properties and deep excavation demand. Excavation depth is approximately 17 m and
soil profile consists of very soft Golden Horn Clay at the top overlaying bedrock sandstone
which is located at a depth ranging from 10 m to 28 m below ground surface. Groundwater
level is 2 meters below the ground level. The shoring system was decided to be formed as
tie back system having multilevel prestressed anchors in the original design. However, high
displacements are likely at the sections which have soft clay dominated soil profile,
because of the low anchorage capacities and low modulus of elasticity of soft clay. As an
alternative it is planned to excavate to form a berm in front of the diaphragm wall and to
reach the foundation level at -17 m, construction of core part of the superstructure,
removing the berm with supporting the diaphragm wall by steel struts. Diaphragm wall is
implemented with water stops and integrated with superstructure as a permanent basement
wall. This alternative system gave a chance to limit the displacements with enabling a safe
excavation, to shorten the construction period and to bring cost reduction in overall project.
Keywords: Golden Horn Clay, permanent diaphragm wall, water-stop

ZET
Olumsuz zemin zellikleri ve derin kaz ihtiyac nedeni ile Kathane Alveri Merkezi
projesi zlmeyi bekleyen zor bir geoteknik problemi olarak ortaya kmtr. Kaz
derinlii 17 m olup, zemin profili stte ok yumuak Hali Kili ve altnda derinlii 10 m ile
28 m arasnda deien kumtandan olumaktadr. Yeralt su seviyesi yzeyden yaklak 2
m aadadr. hale srecinden nce yaplan n tasarmda, ngermeli ankrajlar ile
desteklenmi kesien fore kazk jet groutlu iksa sistemine yer verilmitir. Fakat, yumuak
killerin dk elastisite modlne sahip olmalar ve ankrajlarn ancak dk ykler
1

Prof. Dr., Zeta Zemin Teknolojisi A.., durgunoglut@zetas.com.tr

n. Yk. Mh., Zeta Zemin Teknolojisi A.., kulacfatih@zetas.com.tr
3
n. Yk. Mh., Zeta Zemin Teknolojisi A.., selim.ikiz@zetas.com.tr
4
Jeo. Mh., Zeta Zemin Teknolojisi A.., aligunay@zetas.com.tr
5
n. Yk. Mh., Zeta Zemin Teknolojisi A.., onder.akcakal@zetas.com.tr
2

tayabilmeleri sebebi ile iksann daha rijit bir sistem ile tekil edilmesi gerektii
anlalmtr. Alternatif olarak, iksa duvarnn nnde evli topuk braklarak kaz
yaplmas, yapnn ekirdek blgesinin ina edilmesinden sonra ekirdek blgeye
mesnetlenen boru destekler vastasyla iksa nnde braklan topuun hafredilmesi eklinde
planlanmtr. ksa duvar, iine su tutucu bantlar yerletirilen kalc diyafram duvar olarak
projelendirilmi olup st yap projesi ile adaptasyonu salanarak yapnn bodrum perdesi
olarak da kullanlmtr. Bu alternatif sistemin uygulanmas ile deformasyonlar
snrlandrlabilmi, iksa uygulamalarna paralel st yap projesinin de balamasna olanak
salanarak toplam i sresinin ksaltlabilmesi ve iin tm btesi dikkate alndnda
projeye ekonomi getirilebilmesi mmkn klnabilmitir.
Anahtar Kelimeler: Hali Kili, kalc diyafram duvar, su tutucu

1. GR
Hzla artan nfus ve yeni yaam alanlarna ihtiyacn artmas, yaplamann bykehirlerde
daha nceleri tercih edilmeyen alanlara kaymasna neden olmaktadr. stanbul iinde de
kentsel dnm projeleri ile hareket kazanan blgeler byk yatrmlara ev sahiplii
yapmaktadr. Kathane blgesi de konumu ve planlanan kentsel dnm projeleri ile ne
kmaktadr. Boazdan deniz suyunun ekilip Kathane Deresine baslaca tnel projesi
ile daha nceleri evresinde bulunan ar sanayi nedeni ile kirlenmi bu derenin slah
edilmesi amalanmaktadr. Bu gibi nemli projeler blgeye byk yatrmlar ekmektedir.
Fakat ne yazk ki, blgenin genel zemin profilini oluturan Hali Kili nedeni ile bu byk
projeler olumsuz zemin koullarnda ina edilmektedir. Zayf zemin koullar, yksek yer
alt su seviyesi ve byk projelerin derin kaz ihtiyac zorlu geoteknik problemlerini ortaya
karmaktadr. Dk modll kil zemin profili nedeni ile ngermeli ankrajlar ile
desteklenen sistemlerin byk deformasyonlar gstermesi planlanan kazlarn
derinliklerinin azaltlmasna neden olmaktadr. Otopark ihtiyacnn n plana kt, derin
kaz yaplmas zaruri olan projeler ise geoteknik mhendislerini daha rijit destekleme
sistemlerinin aratrlmas ve uygulanmasna sevk etmektedir. Kathane Alveri Merkezi
Projesi de gerekli derin temel kazs nedeni ile alternatif rijit bir destekleme sistemi
gelitirilmesi gereken bir proje olarak karmza kmtr. Bu vaka analizi kapsamnda bu
proje kapsamnda yaplan modelleme, proje detaylar ve uygulamada alnan sonular ile
ilgili bilgiler sunulmaktadr.

2. PROJE BLGLER
Kathane Alveri Merkezi Projesi ekil 1a ve ekil 1bde grlecei gibi Cendere ve
Sanayi Caddeleri arasnda Haliin bir uzants olan Kathane Deresine yakn bir
konumda ina edilmesi planlanmtr. Projenin gerekletirilmesi planlanan saha eski bir
hal fabrikas olup inaat ncesinde yklmtr.
Proje Konumu
Kathane Deresi
Proje Alan

ekil 1a. Sahann Genel Grnm

ekil 1b. Sahann Konumu

Alveri Merkezi Projesinin 4 (drt) katl ve 4 (drt) bodrumlu olarak ina edilmesi
planlanmtr. naat ncesinde sahada nemli miktarda kot fark bulunmamaktadr ve
yaplacak temel kazs mevcut arazi yzeyinden yaklak 17 m derinlikte olacaktr. Sahann
evresi yaklak olarak 462 mdir. ekil 2de yapya ait tipik bir kesit sunulmaktadr.

ekil 2. Yapnn Tipik Kesiti

Teklif aamasnda projeye ekonomi getirilmesi amalanarak uygulanacak iksa duvarnn
yapnn kalc bodrum perdeleri olarak kullanlmas nerilmi ve kabul grmtr. Bu
yaklam ise iksa sisteminin seilmesi ve projelendirilmesi bakmndan su yaltm ve
yapsal elemanlarn btnl gibi zlmesi gereken yeni problemleri ortaya karmtr.
3. ZEMN ZELLKLER
Zemin ett almalar kapsamnda 2008 ylnda maksimum boyu 31.50 m olan alt adet
sondaj kuyusu alm ve bu kuyular iinde SPT deneyi yaplmtr. 2011 ylnda ise
maksimum derinlii 27.80 m olan ilave sondajlar yaplmtr. Sondaj ve laboratuvar
almalar zemin profilinin, kalnl 1.2 ile 2.2 m arasnda deien dolgu, altnda kalnl
9 ile 27 m arasnda deien kumlu kilden oluan alvyon ve en altta atlakl kumtandan
olutuunu gstermektedir. Sahann arkasnda bulunan tepe nedeni ile saha iinde yer alan
kumtann eimli olduu grlmektedir. Zemin profili ekil 3de verilmektedir.
+7.00

+8.30
+5.00 YASS

ksa Perdesi

KL

KL

-9.02 NHA KAZI KOTU

Kaya

esi
Seviy

KUMTAI - SLEYT

KUMTAI - SLEYT

ekil 3. Zemin Profili

ksa zmleri iin zemin tabakalar Tablo 1de verilen ana parametreler dikkate alnarak
Plaxiste modellenmitir. Ana kayann zerinde bulunan tabaka iinde ince kum ara
tabakalar bulunduran Hali Kili olarak dikkate alnmtr.

izelge 1. Zemin zellikleri

Tabaka
Killi Alvyon
Kumta
Jet Grout ile yiletirilmi Zemin

(kN/m)

()

c (kN/m)

18
23
20

26
38
30

10
40
40

Sahann Kathane deresine yakn olmasndan dolay yeralt su seviyesinin mevcut arazi
yzeyinin yaklak 3 m altnda olduu belirlenmitir.
4. AVAN

PROJE
PROBLEMLER

(HALE)

AAMASI

VE

DEPLASMAN

hale aamasnda avan iksa projesi bir geoteknik danmanlk grubu tarafndan hazrlanm
olup katlmclara sunulmutur. Bu aamada iksa sisteminin fore kazk, jet grout kolonlar
ve ngermeli ankrajlar ile tekil edilmesi planlanmtr. Fore kazklarn aplar 80 cm ara
mesafeleri 90 cm olarak dikkate alnm arkalarnda szdrmazl salamak amacyla iki
sra jet grout kolonlar yerletirilmitir. ksa sisteminin yedi sra ngermeli ankraj ile
desteklenmesi planlanmtr. ksa sistemi ekil 4a ve ekil 4bde verilmektedir.
ift Sra 60 cm Jet Grout

80 cm Fore Kazk

ngermeli Ankraj

ekil 4a. hale Projesi Tipik Plan

YASS
ngermeli Ankraj
Kil

Kumta

ekil 4b. hale Projesi Kesiti

Teklif aamasnda yukarda bahsi geen ihale projesi Plaxis programnda modellenmi ve
sistemin ngermeli ankrajlar ile desteklenmesi durumunda yanal deplasmanlarn 280
mmye kt tespit edilmitir (ekil 5). Karlalan bu byk deplasmanlarn nedeni
olarak yeralt su seviyesinin yksek olmas, baskn zemin profilinin dk modll kil
zeminden olumas ve dolays ile ngermeli ankrajlarn ancak dk yklere
gerilebilmeleri saylabilmektedir. Karlalan byk deplasmanlar nedeni ile teklif
aamasnda probleme daha rijit bir zm getiren alternatif bir sistem zerinde
allmtr.

Deforme Olmu Kesitin Grnm

Maksimum Toplam Deplasman 287 mm
(deplasmanlar 20 kat bytlmtr)

ekil 5. Avan Projenin Plaxiste Modellenmesi ile Elde Edilen Deplasman Deeri

5. ALTERNATF SSTEM ZM
hale aamasnda sunulan avan projenin byk yanal deplasmanlar gstermesi nedeni ile
kalc diyafram duvar ve elik boru destekler ile tekil edilmi alternatif bir sistem zerinde
allmtr. verenin talebi dorultusunda iksa sisteminin ayn zamanda yapnn kalc
bodrum perdesi olarak kullanlmas aratrlmtr. Bu dorultuda kalc diyafram duvar
sisteminin problemin zmne daha uygun olduu anlalmtr. Sahann her iki yne
doru da geni aklkta olmas nedeni ile diyafram duvarlar arasnda direk karlkl
destekleme yaplamamtr. Bu nedenle daha sofistike bir yntem gelitirme ihtiyac ortaya
kmtr. Bu yntem kapsamnda planlanan uygulama admlar ekil 6da verilmekte olup
ksaca u ekilde zetlenmektedir; kalc diyafram duvarn tekil edilmesi, iksa nnde bir
sra ankraj yaplarak 5 m kaz yaplmas, jet grout ile zemin slah yaplmas, diyafram
duvar nnde 5 m palye braklarak 1/1 eimle nihai kotuna kadar kaz yaplmas, kaz
iinde yapn ekirdek blgesinin ina edilmesi, ekirdek blgeye desteklenen elik borular
ile arada kalan palyenin kazlmas ve yapnn geri kalan ksmnn diyafram duvar, temel ve
dier yapsal elemanlar ile balanarak ina edilmesi.

Adm 2
Adm 1
Adm 3
Kalc Diyafram Duvarn nas 1 sra ngermeli Ankraj ile 5 m Jet Grout ile Zemin yiletirmesi
Kaz Yaplmas

Kil

D=80 cm Kalc
Diyafram Duvar

60 cm
Jet Grout

Taban kaya
Adm 5
Adm 4
Palye Braklarak Kaz Yaplmas Palyenin Kazlarak Alnmas ve
Strutlarn Yerletirilmesi
ve ekirdek Blgenin nas

Adm 6
Yapnn Kalan Ksmnn nas

ekil 6. Alternatif Dizayn Yapm Aamalar

Yukarda tanmlanan alternatif inaat ynteminin admlar yine Plaxis ile modellenmi ve
diyafram duvarda oluacak maksimum yanal deplasmann 72 mm mertebelerinde olaca
hesaplanmtr (ekil 7a ve 7b). Bu deer n proje iin hesap edilen 280 mmnin olduka
altndadr. Bylece, sunulan bu alternatif proje deplasmanlarn uygun bir mertebede
tutulabilmesi adna Kathane Alveri Merkezi projesi iin uygun bulunmutur.

Deforme Olmu Kesitin Grnm

Maksimum Toplam Deplasman 59.05 mm
(deplasmanlar 20 kat bytlmtr)

ekil 7a. ekirdek Blge nas ncesi

iin Hesaplanan Deplasman

Deforme Olmu Kesitin Grnm

Maksimum Toplam Deplasman 72.27 mm
(deplasmanlar 20 kat bytlmtr)

ekil 7b. Boru Dayama malatlar Sonras

iin Hesaplanan Deplasman

6. KALICI DYAFRAM DUVAR DETAYLARI

Gnmzde artk diyafram duvarlar baz detaylarn eklenmesi ile kalc bodrum perdesi
olarak da kullanlabilmektedir. Bu uygulamada su izolasyonu ve yapsal elemanlarn
btnl ana problemler olarak karmza kmaktadr. Diyafram duvar panellerinin
birleme noktalarnda szan su miktarnn minimum deerlere indirilmesi adna gnmzde
zel teknikler ile su tutucu bantlar (ekil 8a ve 8b) yerletirilebilmektedir.

ekil 8a. Su Tutucu Bant Kesiti

ekil 8b. Su Tutucu Bant Rulolar

Su tutucu bantlar paneller arasnda beton iine bu i iin zel olarak gelitirilen hidrolik
krikolu stop-endler sayesinde yerletirilebilmektedir. Hidrolik krikolu stop-endlerin kuyu
iinde yerleimi ve fotoraf ekil 9a ve 9bde verilmektedir. Hidrolik krikolu stop-end
nce su tutucu ile birlikte kuyu iine yerletirilmekte, betonlama sonrasnda su tutucu bant
kuyu iinde braklacak ekilde kendini betondan iterek syrabilmektedir.
Hidrolik krikolu stop-end

Su tutucu

Tremi Borusu

ekil 9a. Hidrolik Krikolu Stop-Endin

Kuyu inde Konumu

ekil 9b. Hidrolik Krikolu Stop-End

ekil 10a ve 10bde hidrolik krikolu stop-endin yerletirilmesini ve beton iine

yerletirilmi su tutucu bandn grnm verilmektedir.

ekil 10a. Su Tutucu Bant Yerletirilmesi

ekil 10b. Beton inde Braklan Su

Tutucu Bant

Kalc diyafram duvarlarn kullanlmasnda karlalan bir dier problem ise diyafram
duvarn kiri, temel ve deme vb. dier yapsal elemanlar ile btnlnn salanmasdr.
Betonlamann bu elemanlar ile bir arada yaplamyor olmas donat srekliliinin ancak
betonlamadan sonra salanabilmesine yol amaktadr. Bu nedenle ancak diyafram duvar
iinde filiz braklmas, donat filizi ekilmesi ve manonlu birleim gibi yntemler ile
donat btnl salanabilmektedir. Kathane Alveri Merkezi Projesinde epoksi ile
filiz ekilmesi marifetiyle donat sreklilii salanm olup ekilen filizler zerinde
deme/temel imalatlar ncesinde ekme deneyleri yaplarak istenilen aderansn
saland kantlamtr ekil 11.

ekil 11. Epoksi ile Filiz Ekilmesi Diyafram Duvar Deme/Temel Balants

7. NAAT AAMASI
Deformasyonlarn izlenmesinin, projelendirme ve sistem seimi srasnda konu projenin
nemli bir paras olduu ortaya konmutur bu nedenle kritik olarak grlen tm noktalara
inklinometre tpleri yerletirilerek kaz ve inaat srasnda dzenli aralklar ile inklinometre
okumas alnm ve diyafram duvarn deplasman incelenmitir. Her ne kadar
projelendirme aamasnda yaplan modelleme ile deplasmanlarn 72 mm mertebelerinde
tutulaca ngrlmse de uygulama esnasnda toplam yatay deplasmann 100 mmye
kadar ykseldii tespit edilmitir. ekil 12a ve 12 bde deplasmann zamana bal artn
gsteren grafik verilmektedir. Oluan ilave deplasmann kaz srasnda yaan youn
yamur ile palyenin erozyona uramas sonucunda meydana geldii anlalmtr. Bu

nedenle ilave deplasmanlarn nlenmesi adna palye plastik membranlar ile kaplanmtr
(ekil 13). Kaz aamasnda sahann genel grnm ise ekil 14de verilmektedir.

ekil 12a ve 12b. Yatay Deplasmanlarn Zamana Gre Dalmlar

ekil 13. Palyenin Kaplanmas

ekil 14. Sahann Genel Grnm

8. SONULAR
Karlalan kil zeminin dk elastisite modlne sahip olmas, yksek su seviyesi ve kaz
derinliinin fazla olmas nedeni ile Kathane Alveri Merkezi Projesinde rijit bir
destekleme sistemi gelitirilmesi gerekmitir. Bu nedenle uygulama admlar yukardaki
blmlerde aklanan zel bir inaat yntemi ile planlanan derinlikte kaz yaplmas
mmkn olmutur. Bu proje kapsamnda ayrca kalc diyafram duvarlar hidrolik krikolu
stop-endler vastas ile ina edilebilmitir. nerilen bu alternatif inaat metodu ve iksa
sistemi sayesinde ngermeli ankrajl sisteme nazaran ok daha dk deformasyonlar
gzlenmitir. Bu ekilde projeye bir yandan zaman ve ekonomi kazandrlm olup bir
yandan da deplasmanlarn snrlandrlmas ile ok daha gvenli bir kaz yaplmas
mmkn olmutur.

TEEKKRLER
Bu bildiride konu geen proje Suryap tarafndan gelitirilmi olup, destekleri iin Suryap
Genel Mdr Sayn Altan Elmas, Genel Mdr Yardmcs Sayn O. Ramiz Soylu, Proje
Mdr Sayn smail Trkeli ve bu projenin gerekletirilmesinde emei geen dier
katlmclara teekkrlerimizi sunarz.