1

tuthienbao.com

CHNG 1

CHNG 1:GII THIU V QUN TR SN

XUT
I. MT S KHI NIM
1.1 Khi nim v sn xut
Theo quan nim ph bin trn th gii th sn xut c hiu l qu trnh to ra sn phm
hoc dch v.
nc ta lu nay c mt s ngi thng cho rng ch c nhng doanh nghip ch to,
sn xut cc sn phm vt cht c hnh thi c th nh xi mng, t lnh,... mi gi l cc n
v sn xut. Nhng n v khc khng sn xut cc sn phm vt cht u xp vo loi cc
n v phi sn xut. Ngy nay trong nn kinh t th trng, quan nim nh vy khng cn ph
hp na.
Mt h thng sn xut s dng cc yu t u vo l nguyn vt liu th, con ngi, my
mc, nh xng, k thut cng ngh, tin mt v cc ngun ti nguyn khc chuyn i n
thnh sn phm hoc dch v. S chuyn i ny l hot ng trng tm v ph bin ca h
thng sn xut. Mi quan tm hng u ca cc nh qun tr h thng sn xut, l cc hot
ng chuyn ha ca sn xut.
u vo
Chuyn ha
u ra
-Ngun nhn lc
-Nguyn liu
-Lm bin i
-Hng ha
-Cng ngh
-Tng thm gi tr
-Dch v
-My mc,thit b
-Tin vn
tuthienbao.com
-Khoa hc & ngh thut qun tr.
S 1-1: Qu trnh sn xut.

Nh vy, v thc cht sn xut chnh l qu trnh chuyn ha cc yu t u vo

bin chng thnh cc sn phm hoc dch v u ra. Ta c th hnh dung qu trnh
ny nh trong s 1-1.
Theo ngha rng, sn xut bao hm bt k hot ng no nhm tha mn nhu cu ca con
ngi. N c th phn thnh: sn xut bc 1; sn xut bc 2 v sn xut bc 3.
Sn xut bc 1 (sn xut s ch): l hnh thc sn xut da vo khai thc ti nguyn thin
nhin hoc l nhng hot ng s dng cc ngun ti nguyn c sn, cn dng t nhin nh
khai thc qung m, khai thc lm sn, nh bt hi sn, trng trt,...
Sn xut bc 2 (cng nghip ch bin): l hnh thc sn xut, ch to, ch bin cc loi
nguyn liu th hay ti nguyn thin nhin bin thnh hng ha nh g ch bin thnh bn

2
gh, qung m bin thnh st thp. Sn xut bc 2 bao gm c vic ch to cc b phn cu
thnh c dng lp rp thnh sn phm tiu dng v sn phm cng nghip.
Sn xut bc 3 (cng nghip dch v): Cung cp h thng cc dch v nhm tha mn
nhu cu a dng ca con ngi. Trong nn sn xut bc 3, dch v c sn xut ra nhiu hn
cc hng ha hu hnh. Cc nh sn xut cng nghip c cung cp nhng iu kin thun
li v dch v trong phm vi rng ln. Cc cng ty vn ti chuyn ch sn phm ca cc nh
sn xut t nh my n cc nh bn l. Cc nh bn bun v nh bn l cung cp cc dch v
n ngi tiu dng cui cng. Ngoi ra cn nhiu loi dch v khc nh: bc d hng ha,
bu in, vin thng, ngn hng, ti chnh, bo him, y t, gio dc, nh hng, khch sn,...

1.2 c im ca sn xut hin i

Qun tr sn xut ngy cng c cc nh qun tr cp cao quan tm, coi nh l
mt v kh cnh tranh sc bn. S thnh cng chin lc ca doanh nghip ph thuc
rt nhiu vo s nh gi, to dng, pht trin cc ngun lc t chc nng sn xut.
Sn xut hin i c nhng c im:
Th nht, sn xut hin i yu cu phi c k hoch hp l khoa hc, c i ng
k s gii, cng nhn c o to tt v thit b hin i.
Th hai, quan tm ngy cng nhiu n thng hiu v cht lng sn phm. y l mt
tt yu khch quan khi m tin b k thut ngy cng pht trin vi mc cao v yu cu
ca cuc sng ngy cng nng cao.
Th ba, cng nhn thc r con ngi l ti sn qu nht ca cng ty. Yu cu ngy cng
cao ca qu trnh sn xut, cng vi s pht trin ca my mc thit b, vai tr nng ng ca
con ngi tr nn chim v tr quyt nh cho s thnh cng trong cc h thng sn xut.
Th t, sn xut hin i ngy cng quan tm n vn kim sot chi ph. Vic kim sot
chi ph c quan tm thng xuyn hn trong tng chc nng, trong mi giai on qun l.
Th nm, sn xut hin i da trn nn tng tp trung v chuyn mn ha cao. S pht
trin mnh m ca khoa hc k thut lm cho cc cng ty thy rng khng th tham gia
vo mi lnh vc, m cn phi tp trung vo lnh vc no mnh c th mnh ginh v th
cnh tranh.
Th su, sn xut hin i cng tha nhn yu cu v tnh mm do ca h thng sn xut.
Sn xut hng lot, qui m ln tng chim u th lm gim chi ph sn xut. Nhng khi
nhu cu ngy cng a dng, bin i cng nhanh th cc n v vanh, c lp mm do c
v tr thch ng.
Th by, s pht trin ca c kh ho trong sn xut t ch thay th cho lao ng nng
nhc, n nay ng dng nhiu h thng sn xut t ng iu khin bng chng trnh.
Th tm, ngy cng ng dng nhiu thnh tu ca cng ngh tin hc, my tnh tr gip c
lc cho cc cng vic qun l h thng sn xut.
Th chn, m phng cc m hnh ton hc c s dng rng ri h tr cho vic ra
quyt nh sn xut kinh doanh.

1.3 Khi nim v qun tr sn xut

Qun tr sn xut v tc nghip bao gm tt c cc hot ng lin quan n vic qun tr
cc yu t u vo, t chc, phi hp cc yu t nhm chuyn ha chng thnh cc sn
phm vt cht hoc dch v vi hiu qu cao nht.
to ra sn phm v dch v cc doanh nghip u phi thc hin 3 chc nng c bn:
Marketing, sn xut v ti chnh. Cc nh qun tr Marketing chu trch nhim to ra nhu cu
cho sn phm v dch v ca t chc. Cc nh qun tr ti chnh chu trch nhim v vic t
c mc tiu ti chnh ca doanh nghip. Cc doanh nghip khng th thnh cng khi khng

tuthienbao.com

thc hin ng b cc chc nng ti chnh, Marketing v sn xut. Khng qun tr sn xut tt
th khng c sn phm hoc dch v tt; khng c Marketing th sn phm hoc dch v cung
ng khng nhiu; khng c qun tr ti chnh th cc tht bi v ti chnh s din ra. Mi chc
nng hot ng mt cch c lp t c mc tiu ring ca mnh ng thi cng phi
lm vic cng nhau t c mc tiu chung cho t chc v li ch, s tn ti v tng
trng trong mt iu kin kinh doanh nng ng.
Do c th ni rng qun tr sn xut v tc nghip c tm quan trng c bit trong hot
ng ca doanh nghip. Nu qun tr tt, ng dng cc phng php qun tr khoa hc th s
to kh nng sinh li ln cho doanh nghip. Ngc li nu qun tr xu s lm cho doanh
nghip thua l, thm ch c th b ph sn.

II. CC BC PHT TRIN CA QUN TR SN

XUT
Khoa hc v qun tr sn xut v dch v pht trin lin tc nhanh chng cng vi vic
pht trin khoa hc v cng ngh. Xt v mt lch s, chng ta c th chia thnh 3 giai on
chnh sau:

2.1 Cch mng cng nghip

Anh vo nhng nm u th k XVIII, khoa hc k thut pht trin mnh ko theo s
bng n cch mng cng nghip. Vic pht minh ra ng c hi nc ca Jame Watt vo nm
1764, to iu kin cho ra i hng lot nhng my mc khc trong k ngh. H qu tt yu
l s thay th rng ri lc lng lao ng th cng bng my mc c nng sut cao hn, cng
vi s thit lp h thng nh xng v cc pht minh khc ca thi i. Tnh sn c ca my
hi nc v my mc sn xut to iu kin cho vic tp hp cc cng nhn vo nh my. S
tp trung ny to ra mt nhu cu v vic sp xp h li mt cch hp l sn xut ra sn
phm .
Tc phm ca Adam Smith S giu c ca quc gia vit nm 1776, chng minh cho s
cn thit ca phn cng lao ng, hay cn gi l chuyn mn ha ca lao ng. Vic sn xut
sn phm c phn chia ra thnh tng b phn nh, nhng nhim v chuyn bit c phn
cng cho cng nhn theo qui trnh sn xut. V th, cc nh my vo cui thi k ny khng
nhng ch ch n vic trang b my mc thit b cho sn xut, m cn cch thc hoch
nh v qun l cng vic sn xut ca cng nhn.
Cch mng cng nghip lan truyn t Anh sang Hoa k. Vo nm 1790 Eli Whitney, nh
pht minh Hoa k, thit k mu sng trng sn xut theo dy chuyn.
Nm 1800 nhng ngnh cng nghip khc pht trin ln cng vi s pht trin ca ng c
xng du v in, nhu cu v sn phm phc v cho chin tranh thc y s thnh lp
nhiu nh my hn na. H thng sn xut th cng c thay th bi h thng nh xng
vi nhng my mc hin i vo thi k to nn nhng thay i ln i vi nh my ni
ring v c ngnh cng nghip ni chung.
K nguyn cng nghip mi Hoa k xut hin ngay khi bt u th k 20, to ra
mt giai on m rng ln lao v nng lc sn xut. S chm dt vic s dng lao ng n l,
s di chuyn ca lc lng lao ng trong nng thn vo cc thnh th v s nhp c cung
cp mt lc lng lao ng ln cho s pht trin nhanh chng ca trung tm cng nghip
thnh th. S pht trin ny dn n hnh thc mi ca ngnh cng nghip l gii quyt vn
vn thng qua vic thit lp cc cng ty c phn. T , c th nh qun l tr thnh ngi
lm thu cho x nghip v c tr lng t nh ti chnh, hay ngi lm ch u t.

4
2.2 Qun tr khoa hc

tuthienbao.com

Frederick W.Taylor c xem nh l cha ca phng php qun tr khoa hc. ng

nghin cu cc vn thuc v nh my vo thi i ca ng mt cch khoa hc, ch trng
n tnh hiu qu vi mong mun t c kt qu v vic tit kim thi gian, nng lc v
nguyn vt liu.
H thng hot ng ca Taylor nh sau:
K nng, sc lc v kh nng hc tp c xc nh cho tng cng nhn h c th
c n nh vo cc cng vic m h thch hp nht.
Cc nghin cu v theo di ngng lm vic c tin hnh nhm a ra kt qu chun
cho tng cng nhn tng nhim v. Kt qu mong mun i vi tng cng nhn s c s
dng cho vic hoch nh v lp thi gian biu, so snh vi phng php khc thc thi
nhim v.
Cc phiu hng dn, cc kt qu thc hin v c im ring bit ca tng nguyn vt
liu s c s dng phi hp v t chc cng vic, phng php lm vic v tin trnh
cng vic cng nh kt qu lao ng c th c chun ha.
Cng vic gim st c ci tin thng qua vic la chn v hun luyn cn thn.
Taylor thng xuyn ch ra rng qun tr khng quan tm n vic i mi chc nng ca n.
ng tin rng qun tr phi chp nhn vic hoch nh, t chc, qun l v nhng phng php
xc nh trch nhim hn l nhng chc nng quan trng ny cho chnh cng nhn.
H thng tr thng khuyn khch c s dng gia tng hiu qu v lm gim i
trch nhim truyn thng ca nhng ngi qun l l n c cng nhn.
Henry L.Gantt lm vic cng vi Taylor nh my Midvale, ni chung ng c cng
quan im vi Taylor, ngoi tr vic ch n ngi thc hin cng vic hn l bn thn
cng vic. ng t ra hiu bit tm l cng nhn hn Taylor v tha nhn tm quan trng ca
tinh thn v li ch ca phn thng tinh thn i vi vic ng vin cng nhn.
Frank v Lillian Gilbreth, l nh thu thnh t, ngi quan tm n phng php
lm vic khi mi bt u lm th ph. Sau ny ng c nhiu ci tin trong phng php xy
v cc ngh khc ca ngnh xy dng. ng quan nim vic lp k hoch cng tc v hun
luyn cho cng nhn nhng phng php lm vic ng n khng ch nng cao nng sut,
m cn m bo sc khe v an ton cho cng nhn.
Nghin cu tc nghip: Vic s dng mt lng khng l cc kh ti qun s v nhn s
trong th chin th II, khin cc nh cm qun phi i ph vi nhng quyt nh phc tp
m trc y cha bao gi h gp phi. Cc khi nim v phng php tip cn ton h
thng, cc nhm lm vic a ngnh v vic s dng cc k thut ton hc phc tp c
pht trin thch nghi vi iu kin phc tp .

Sau chin tranh, cc gio trnh v qun tr tc nghip c gii thiu trong cc
trng i hc, cc t chc t vn v nghin cu tc nghip...m ngy nay chng ta
c bit nh l k thut nh lng, qui hoch tuyn tnh, PERT/CPM v cc m
hnh d bo.
Nghin cu tc nghip tm kim vic thay th cc quyt nh phc tp bng mt phng
php ch r nhng kh nng ti u thng qua vic phn tch.

2.3 Cch mng dch v

Mt trong nhng s pht trin khi u trong thi i ca chng ta l s n r ca dch v
trong nn kinh t Hoa k. Vic thit lp cc t chc dch v pht trin nhanh chng sau th
chin th II v vn cn tip tc m rng cho n nay.
Cc nhn t nh hng n qun tr sn xut v dch v ngy nay:
Cht lng, dch v khch hng v cc thch thc v chi ph.

5
S pht trin nhanh chng ca cc k thut sn xut tin tin.
S tng trng lin tc ca khu vc dch v.
S him hoi ca cc ti nguyn cho sn xut.
Cc vn trch nhim x hi.
nh hng quan trng ca nhn t ny ln cc nh qun tr tc nghip l bin gii mt
quc gia khng cn kh nng bo v khi vic nhp khu hng ha t nc ngoi. Cuc
cnh tranh ang gia tng v ngy cng tr nn gay gt hn. thnh cng trong vic cnh
tranh, cc cng ty phi hiu r cc phn ng ca khch hng v ci tin lin tc mc tiu pht
trin nhanh chng sn phm vi s kt hp ti u cht lng ngoi hng, thi gian cung ng
nhanh chng v ng lc, vi chi ph v gi c thp. Cuc cnh tranh ny ch ra rng, cc
nh qun tr tc nghip s dng phng php sn xut phc tp hn thng qua vic m rng
mt cch nhanh chng k thut sn xut tin tin.

III. HNG NGHIN CU QUN TR SN XUT

3.1 Sn xut nh l mt h thng
Russel Ackoff nh tin phong trong l thuyt h thng, m t h thng nh sau: H thng
l mt tng th khng th chia nh c m khng lm cho n mt i nhng nt c trng, v
v th n phi c nghin cu nh l mt tng th.
H thng sn xut tip nhn u vo cc hnh thi nh nguyn vt liu, nhn s, tin vn,
cc thit b, cc thng tin... Nhng yu t u vo ny c chuyn i hnh thi trong h
thng to thnh cc sn phm hoc dch v theo mong mun, m chng ta gi l kt qu
sn xut. Mt phn ca kt qu qun l bi h thng qun l nhm xc nh xem n c th
c chp nhn hay khng v mt s lng, chi ph v cht lng. Nu kt qu l chp nhn
c, th khng c s thay i no c yu cu trong h thng; nu nh kt qu khng chp
nhn c, cc hot ng iu chnh v mt qun l cn phi thc hin. M hnh h thng sn
xut: (S 1-2)

U VO

CHUYN HA

Ngoi vi
-Php lut,chnh tr
-X hi
-Kinh t
-K thut

L tnh
Ch to, khai m
Dch v nh v
Vn chuyn

U RA RA
u ra trc tip
* Sn phm
* Dch v

S 1-2: Hng nghin cu qun tr sn xut v tc nghip

a. Yu t u vo: c phn thnh 3 loi chnh:
Cc nhn t ngoi vi: ni chung l cc thng tin c trng v c xu hng cung cp cho
cc nh qun tr v cc iu kin bn ngoi h thng nhng c nh hng n h thng.
iu kin v kinh t:
Nhn t kinh t c nh hng trc tip i vi s thu ht tim nng ca cc chin lc
khc nhau. Chng hn nu nh li sut tng ln th s vn cn cho vic a dng ha s qu t
hoc khng c sn. Hay l, khi li sut tng ln th s thu nhp s dng c ty thch s
gim i v nhu cu sn phm s dng ty thch cng gim. Khi gi c phiu tng ln, s
mong mun c c phn nh l ngun vn pht trin th trng s tng ln. Nh vy, khi th
trng tng trng th ca ci ca ngi tiu th v doanh nghip tng ln.
Cc bin s kinh t quan trng cn theo di.
Nhng chnh sch tin t, kh nng cung cp tn dng, li sut.
Gi tr ca ng tin trn th trng, t l lm pht, t gi hi oi.
Thm ht ngn sch ca chnh ph.
Thu nhp bnh qun trn u ngi, xu hng tht nghip.
Cc chnh sch thu kha, qui nh v xut nhp khu.
iu kin v nhn khu, a l, vn ha, x hi.
Cc yu t nhn khu, a l ,vn ha, x hi ch yu
T l sinh, t l cht, t l di dn v nhp c.
Mc hc vn trung bnh, li sng, cc mi quan tm i vi vn o c.
Vai tr ca gii tnh, thi quen mua hng.
Thi i vi vic tit kim, u t v cng vic.
Mi trng v kim sot nhim mi trng.
Kha cnh chnh tr, lut php ca quc gia
Cc yu t chnh tr, chnh ph, lut php c th cho thy cc vn hi v mi e da ch
yu i vi cc t chc nh v ln. i vi cc ngnh v nhng cng ty phi ph thuc rt

7
nhiu vo cc hp ng hoc tr cp ca chnh ph, nhng d bo v chnh tr c th l phn
quan trng nht ca vic kim tra cc yu t bn ngoi. S thay i v bng sng ch, lut
chng c quyn, thu sut v cc nhm gy sc p ngoi hnh lang c th nh hng rt
nhiu n cc cng ty. S l thuc ln nhau mi lc mt tng ln trn phm vi ton quc gia
cc nn kinh t, th trng, chnh ph v t chc i hi cng ty phi xem xt n nh hng
c th c ca cc bin s chnh tr i vi vic son tho v thc hin cc chin lc cnh
tranh.
Cc bin s chnh tr, chnh ph v lut php quan trng
Cc thay i ca Lut thu.
Cc qui nh xut nhp khu, thu xut nhp khu c bit.
S lng cc bng sng ch, pht minh.
Lut bo v mi trng; Lut chng c quyn.
Mc tr cp ca chnh ph; mc chi tiu cho quc phng.
Kha cnh k thut
Nhng thay i v pht minh k thut mang li nhng i thay to ln nh k thut siu
dn, k thut in ton, ngi my, nhng nh my khng ngi, truyn thng khng gian,
nhng mng li v tinh, si quang... Cc nh hng ca cng ngh cho thy nhng c hi v
mi e da m chng ta phi c xem xt trong vic son tho chin lc. S tin b k
thut c th tc ng su sc ln nhng sn phm dch v, th trng, nh cung cp, nh phn
phi, ngi cnh tranh, khch hng, qu trnh sn xut, thc tin tip th v v th cnh tranh
ca t chc.
Tin b k thut c th to ra nhng th trng mi, kt qu l s sinh si ca nhng sn
phm mi m v c ci tin thay i nhng v tr gi c cnh tranh c quan h trong mt
ngnh, khin cho nhng sn phm v dch v hin c tr nn li thi. Hin nay, khng c
cng ty hay ngnh cng nghip no t cch ly vi nhng pht trin cng ngh ang xut hin.
Trong cng ngh k thut cao, s nhn dng v nh gi nhng c hi v mi e da mang
tnh cng ngh trng yu c th l phn quan trng nht ca vic kim sot cc yu t bn
ngoi trong hot ng qun l chin lc.
Cc cu hi ch yu thng t ra khi nh gi mi trng cng ngh
Cc cng ngh bn trong cng ty l g ?
Cc cng ngh no c s dng trong vic kinh doanh ca cng ty? Trong sn phm?
Mi cng ngh c tm quan trng thit yu nh th no i vi mi sn phm v hot
ng kinh doanh?
Nhng cng ngh no c quan tm bao gm trong vic sn xut cc sn phm v
nguyn vt liu mua s dng?
S pht trin ca cng ngh ny theo thi gian l g? Nhng thay i cng ngh ny khi
u t cng ty no?
u l s pht trin c th c ca cng ngh ny trong tng lai?
Xp hng ch quan cc cng ty khc nhau theo mi cng ngh l g?

Cc yu t v th trng: l cc thng tin c lin quan n cnh tranh, thit k

sn phm, s thch ca khch hng v cc kha cnh khc ca th trng.
Cc ngun lc ban u: l cc yu t phc v trc tip cho vic sn xut v phn
phi sn phm hay dch v. y l cc nhn t v nguyn vt liu, nhn s, vn bng
tin, vn bng hng ha v cc tin ch khc.
b. Yu t u ra: l sn phm c sn xut t h thng, thng c hai hnh thc: sn
phm trc tip v sn phm khng trc tip. Mt s ln sn phm (trc tip) c sn xut
hng ngy v cc sn phm (khng trc tip) c pht sinh ra t h thng.

8
iu lu l chng ta thng b qua cc loi sn phm khng trc tip ca h thng nh:
Thu kha, cc loi cht thi v gy nhim mi trng, cc hot ng cng ng. Mc d
chng khng nhn c s lu tm nh l cc kt qu v sn phm hay dch v to ra doanh
thu gip cho h thng sn xut tn ti.

3.2 Cc quyt nh trong qun tr sn xut v tc nghip

Theo kinh nghim ca cc nh qun tr thng phn cc quyt nh thnh 3 loi chnh: Cc
quyt nh v chin lc, quyt nh v hot ng v quyt nh v qun l.

a. Cc quyt nh v chin lc: quyt nh v sn phm, qui trnh sn xut,

phng tin sn xut. y l quyt nh c tm quan trng chin lc c ngha lu
di cho t chc. Nhng quyt nh ny i hi tt c nhn vin trong cc khu t sn
xut, nhn s, k thut, Marketing v ti chnh u phi lm vic cng nhau nghin
cu cc c hi kinh doanh mt cch cn thn, nhm a ra mt quyt nh t cc t
chc vo v tr tt nht t c mc tiu di hn:
Quyt nh xem c nn thc hin d n pht trin sn phm mi hay khng.
Quyt nh v vic thit lp qui trnh sn xut cho sn phm mi.
Quyt nh cch thc phn phi ngun nguyn vt liu khan him, cc tin ch, kh nng
sn xut v nhn s gia cc c hi kinh doanh mi v hin c.
Quyt nh v vic xy dng thm nh my mi v ni t chng.
b. Cc quyt nh v hot ng: nh gii quyt tt c cc vn lin quan n vic
hoch nh sn xut p ng nhu cu ca khch hng. Trch nhim chnh ca tc nghip
v tm kim n t hng t pha khch hng, c thu ht bi chin lc marketing ca t
chc v phn phi sn phm hay dch v nhm tha mn nhu cu khch hng. V d nh:

Quyt nh xem cn c bao nhiu d tr dng cho sn xut.

Quyt nh s lng v loi sn phm s c sn xut trong thi gian ti.

Quyt nh l c nn gia tng nng lc sn xut vo thi gian ti hay khng?

Bng cch no? cho cng nhn lm ngoi gi hoc l cho cc nh cung ng thc hin
mt phn khi lng sn phm ca cng ty?
Quyt nh chi tit v vic mua nguyn vt liu p ng nhu cu cho sn xut
trong thi gian ti.
c. Cc quyt nh v qun l: y l cc quyt nh c lin quan n hot ng hng
ngy ca cng nhn, khng phi lc no cng nhn cng lun hon thnh cng vic ca mnh
nh mong mun. V cht lng sn phm, dch v c xu hng bin ng, my mc thit b
c kh nng hng hc xy ra. Do cc nh qun l cn hoch nh, phn tch v qun l cc
hot ng lm gim i s cn tr n h thng sn xut. V d nh:

Quyt nh v chi ph cho vic iu chnh li bn thit k sn phm.

Quyt nh tiu chun v qun l cht lng cho nhng sn phm c s thay i trong
bng thit k.
Quyt nh s ln bo tr ngn chn hng hc ca my mc sn xut.
Cc quyt nh hng ngy v cng nhn, cht lng sn phm, my mc dng cho sn
xut, khi c thc hin cng vi nhau s l mt kha cnh ln trong cng vic ca cc nh
qun l tc nghip.

IV. Vai tr ca ngi qun l trong qun tr sn xut

4.1 Cc k nng cn thit ngi qun tr sn xut
Cc nh qun tr sn xut trong doanh nghip c th khin mt doanh nghip thnh cng
hay tht bi thng qua nhng quyt nh ng sai ca h.
Cc nh qun tr, nht l qun tr sn xut quan tm rt nhiu n hiu qu cng vic, th
hin khi chng ta so snh nhng kt qu t c vi nhng chi ph b ra. Hiu qu cao
khi kt qu t c nhiu hn so vi chi ph v ngc li, hiu qu thp khi chi ph nhiu
hn so vi kt qu t c. Khng bit cch qun tr cng c th t c kt qu cn c
nhng c th chi ph qu cao, khng chp nhn c.
Trong thc t, hot ng qun tr c hiu qu khi:
Gim thiu chi ph u vo m vn gi nguyn sn lng u ra.
Hoc gi nguyn cc yu t u vo trong khi sn lng u ra nhiu hn.
Hoc va gim c cc chi ph u vo, va tng sn lng u ra.
Hiu qu t l thun vi kt qu t c nhng li t l nghch vi chi ph b ra. Cng t
tn km cc ngun lc th hiu qu sn xut kinh doanh cng cao.
Cng ging nh cc nh qun tr ni chung, cc nh qun tr sn xut cng thc hin cc
chc nng c bn ca qun tr nh : Hoch nh, T chc, Lnh o, Kim tra.
c th m dng tt cc chc nng ny, theo Robert Katz, 3 loi k nng m mi qun
tr vin cn phi c gm:
a) K nng k thut (technical skills) hoc chuyn mn nghip v: L kh nng cn
thit thc hin mt cng vic c th, ni cch khc l trnh chuyn mn nghip v ca
nh qun tr. Th d: tho chng trnh in ton, son tho hp ng php l kinh doanh,
thit k c kh .v.v... y l k nng rt cn cho qun tr vin cp c s hn l cho cp qun
tr vin trung gian hoc cao cp.
b) K nng nhn s (human skills): l nhng kin thc lin quan n kh nng cng lm
vic, ng vin v iu khin nhn s. K nng nhn s l ti nng c bit ca nh qun tr
trong vic quan h vi nhng ngi khc nhm to s thun li v thc y s hon thnh
cng vic chung. Mt vi k nng nhn s cn thit cho bt c qun tr vin no l bit cch
thng t hu hiu, c thi quan tm tch cc n ngi khc, xy dng khng kh hp tc
trong lao ng, bit cch tc ng v hng dn nhn s trong t chc hon thnh cc
cng vic. K nng nhn s i vi mi cp qun tr vin u cn thit nh nhau trong bt k
t chc no, d l phm vi kinh doanh hoc phi kinh doanh.
c) K nng nhn thc hay t duy: (conceptual skills) l ci kh hnh thnh v kh nht,
nhng n li c vai tr c bit quan trng, nht l i vi cc nh qun tr cao cp. H cn c
t duy chin lc tt ra ng ng li chnh sch i ph c hiu qu vi nhng bt
trc, e da, km hm s pht trin i vi t chc. Nh qun tr cn phi c phng php
tng hp t duy h thng, bit phn tch mi lin h gia cc b phn, cc vn ... Bit cch
lm gim nhng s phc tp rc ri xung mt mc c th chp nhn c trong mt t
chc.
Cc nh qun tr cn c 3 k nng trn nhng tm quan trng ca chng ty thuc vo cc
cp qun tr khc nhau trong t chc.
Nhn vo s , ta thy ngay rng nhng cp qun tr cng cao th cng cn nhiu nhng
k nng v t duy. Ngc li nhng cp qun tr cng thp, th cng cn nhiu k nng v
chuyn mn k thut. K nng v nhn s th u, cp no cng cn v cng u l quan
trng. Mc d vy, trn thc t thng i hi c th v mc k nng nhn s c th c s
khc nhau ty theo loi cn b qun tr, nhng xt theo quan im ca nhiu nh kinh t th
n li ng vai tr quan trng nht, gp phn lm cho cc nh qun tr thc hin thnh cng

10
cc loi k nng khc ca mnh v gp phn vo vic t c thnh cng v mc tiu chung
ca c t chc.

4.2 Cc hot ng ca ngi qun tr sn xut

Ngi qun tr trong chc nng sn xut thc hin cc hot ng ch yu v cc quyt
nh c bn sau:
Trong chc nng hoch nh:
Quyt nh v tp hp sn phm hoc dch v.
Xy dng k hoch tin , k hoch nng lc sn xut.
Thit lp cc d n ci tin v cc d n khc.
Quyt nh phng php sn xut cho mi mt hng.
Lp k hoch trang b my mc v b tr nh xng, thit b.
Trong chc nng t chc:
Ra quyt nh c cu t chc ca h thng sn xut nh: sn xut tp trung hay phn tn,
t chc theo sn phm.
Thit k ni lm vic, phn cng trch nhim cho mi hot ng.
Sp xp mng li nhn vin phn phi hng ho v tip nhn yu t u vo cho sn
xut.
Thit lp cc chnh sch bo m s hot ng bnh thng ca my mc thit b.
Trong chc nng kim sot:
Theo di v kch thch s nhit tnh ca nhn vin trong vic thc hin cc mc tiu.
So snh chi ph vi ngn sch; so snh vic thc hin nh mc lao ng; so snh tn
kho vi mc hp l.
Kim tra cht lng.
Trong chc nng lnh o:
Thit lp cc iu khon hp ng thng nht.
Thit lp cc chnh sch nhn s; cc hp ng lao ng.
Thit lp cc ch dn v phn cng cng vic.
Ch ra cc cng vic cn lm gp.
Trong chc nng ng vin:
Thc hin nhng yu cu qua cc quan h lnh o nh mc tiu, mong mun.
Khuyn khch thng qua khen ngi, cng nhn, khen tinh thn v thng vt cht.
ng vin qua cc cng vic phong ph v cc cng vic thay i.
Trong chc nng phi hp:
Thc hin phi hp qua cc k hoch thng nht; phi hp cc c s d liu c chun
ho.
Theo di cc cng vic hin ti v gii thiu cc cng vic cn thit.
Bo co, cung cp ti liu v truyn thng.
Phi hp cc hot ng mua sm, giao hng, thay i thit k...
Chu trch nhim trc khch hng v trng thi n hng.
Chc nng gio dc pht trin nhn s, gip o to cng nhn.
Tm li, chc nng qun tr sn xut thc hin bi mt nhm ngi chu trch nhim sn
xut hng ho v dch v cho x hi. Chc nng sn xut l mt chc nng c bn doanh
nghip, n c nh hng ti s thnh cng v pht trin ca doanh nghip v n tc ng trc
tip n cc sn phm v dch v cung cp, nh hng n chi ph v cht lng.
o O o

Cu HI n tp
1. Th no l sn xut v qun tr sn xut?

11
2.
3.
4.
5.
6.

Ti sao ni qun tr sn xut l mt chc nng c bn ca qun tr doanh nghip?

Nghin cu yu t u vo v u ra ca h thng sn xut l g?
Trnh by cc c im c bn ca h thng sn xut hin i?
Hy nu cc quyt nh trong qun tr sn xut?
K nng ca ngi qun l trong qun tr sn xut l g?

CHNG 2

CHNG 2: D BO
I. KHI NIM V D BO.
Ngi ta thng nhn mnh rng mt phng php tip cn hiu qu i vi d bo l
phn quan trng trong hoch nh. Khi cc nh qun tr ln k hoch, trong hin ti h xc
nh hng tng lai cho cc hot ng m h s thc hin. Bc u tin trong hoch nh
l d bo hay l c lng nhu cu tng lai cho sn phm hoc dch v v cc ngun lc cn
thit sn xut sn phm hoc dch v .
Nh vy, d bo l mt khoa hc v ngh thut tin on nhng s vic s xy ra trong
tng lai, trn c s phn tch khoa hc v cc d liu thu thp c.
Khi tin hnh d bo ta cn c vo vic thu thp x l s liu trong qu kh v hin ti
xc nh xu hng vn ng ca cc hin tng trong tng lai nh vo mt s m hnh ton
hc.
D bo c th l mt d on ch quan hoc trc gic v tng lai. Nhng cho d bo
c chnh xc hn, ngi ta c loi tr nhng tnh ch quan ca ngi d bo.

II. PHNG PHP D BO NH TNH.

Cc phng php ny da trn c s nhn xt ca nhng nhn t nhn qu, da theo doanh
s ca tng sn phm hay dch v ring bit v da trn nhng kin v cc kh nng c lin
h ca nhng nhn t nhn qu ny trong tng lai. Nhng phng php ny c lin quan n
mc phc tp khc nhau, t nhng kho st kin c tin hnh mt cch khoa hc
nhn bit v cc s kin tng lai. Di y l cc d bo nh tnh thng dng:

2.1 Ly kin ca ban iu hnh.

Phng php ny c s dng rng ri cc doanh nghip. Khi tin hnh d bo, h ly
kin ca cc nh qun tr cp cao, nhng ngi ph trch cc cng vic, cc b phn quan

12
trng ca doanh nghip, v s dng cc s liu thng k v nhng ch tiu tng hp: doanh
s, chi ph, li nhun...Ngoi ra cn ly thm kin ca cc chuyn gia v marketing, ti
chnh, sn xut, k thut.
Nhc im ln nht ca phng php ny l c tnh ch quan ca cc thnh vin v
kin ca ngi c chc v cao nht thng chi phi kin ca nhng ngi khc.

2.2 Ly kin ca ngi bn hng.

Nhng ngi bn hng tip xc thng xuyn vi khch hng, do h hiu r nhu cu,
th hiu ca ngi tiu dng. H c th d on c lng hng tiu th ti khu vc mnh
ph trch.
Tp hp kin ca nhiu ngi bn hng ti nhiu khu vc khc nhau, ta c c lng
d bo tng hp v nhu cu i vi loi sn phm ang xt.
Nhc im ca phng php ny l ph thuc vo nh gi ch quan ca ngi bn
hng. Mt s c khuynh hng lc quan nh gi cao lng hng bn ra ca mnh. Ngc li,
mt s khc li mun gim xung d t nh mc.

2.3 Phng php chuyn gia (Delphi).

Phng php ny thu thp kin ca cc chuyn gia trong hoc ngoi doanh nghip theo
nhng mu cu hi c in sn v c thc hin nh sau:
Mi chuyn gia c pht mt th yu cu tr li mt s cu hi phc v cho vic d
bo.
Nhn vin d bo tp hp cc cu tr li, sp xp chn lc v tm tt li cc kin ca
cc chuyn gia.
Da vo bng tm tt ny nhn vin d bo li tip tc nu ra cc cu hi cc chuyn
gia tr li tip.
Tp hp cc kin mi ca cc chuyn gia. Nu cha tha mn th tip tc qu trnh
nu trn cho n khi t yu cu d bo.
u im ca phng php ny l trnh c cc lin h c nhn vi nhau, khng xy ra va
chm gia cc chuyn gia v h khng b nh hng bi kin ca mt ngi no c u
th trong s ngi c hi kin.

2.4 Phng php iu tra ngi tiu dng.

Phng php ny s thu thp ngun thng tin t i tng ngi tiu dng v nhu cu hin
ti cng nh tng lai. Cuc iu tra nhu cu c thc hin bi nhng nhn vin bn hng
hoc nhn vin nghin cu th trng. H thu thp kin khch hng thng qua phiu iu
tra, phng vn trc tip hay in thoi... Cch tip cn ny khng nhng gip cho doanh
nghip v d bo nhu cu m c trong vic ci tin thit k sn phm. Phng php ny mt
nhiu thi gian, vic chun b phc tp, kh khn v tn km, c th khng chnh xc trong
cc cu tr li ca ngi tiu dng.

III. PHNG PHP D BO NH LNG.

M hnh d bo nh lng da trn s liu qu kh, nhng s liu ny gi s c lin quan
n tng lai v c th tm thy c. Tt c cc m hnh d bo theo nh lng c th s
dng thng qua chui thi gian v cc gi tr ny c quan st o lng cc giai on theo
tng chui .
Cc bc tin hnh d bo:
Xc nh mc tiu d bo.
Xc nh loi d bo.

13
Chn m hnh d bo.
Thu thp s liu v tin hnh d bo.
ng dng kt qu d bo.
Tnh chnh xc ca d bo:
Tnh chnh xc ca d bo cp n chnh lch ca d bo vi s liu thc t. Bi v
d bo c hnh thnh trc khi s liu thc t xy ra, v vy tnh chnh xc ca d bo ch
c th nh gi sau khi thi gian qua i. Nu d bo cng gn vi s liu thc t, ta ni d
bo c chnh xc cao v li trong d bo cng thp.
Ngi ta thng dng sai lch tuyt i bnh qun (MAD) tnh ton:
Tng
cacsai stuyt
icuan giai oan
MAD =
n giai oan
n

MAD =

t- Nhu cu
d
baoi
Nhu cuthc
i =1

3.1 D bo ngn hn.

D bo ngn hn c lng tng lai trong thi gian ngn, c th t vi ngy n vi
thng. D bo ngn hn cung cp cho cc nh qun l tc nghip nhng thng tin a ra
quyt nh v cc vn nh:
Cn d tr bao nhiu i vi mt loi sn phm c th no cho thng ti ?
Ln lch sn xut tng loi sn phm cho thng ti nh th no ?
S lng nguyn vt liu cn t hng nhn vo tun ti l bao nhiu ?
D bo s b:
M hnh d bo s b l loi d bo nhanh, khng cn chi ph v d s dng. V d nh:
S dng s liu hng bn ngy hm nay lm d bo cho lng hng bn ngy mai.
S dng s liu ngy ny nm ri nh l d bo lng hng bn cho ngy y nm
nay.
M hnh d bo s b qu n gin cho nn thng hay gp nhng sai st trong d bo.
Phng php bnh qun di ng:
Phng php bnh qun di ng trung bnh ha cc s liu trong mt giai on gn y v
s trung bnh ny tr thnh d bo cho giai on ti.
n

A
At 1 + At 2 + ...+ At n i =1 t i
=
Ft =
n
n
Vi: Ft - D bo thi k th t; At-i - S liu thc t thi k trc (i=1,2,...,n)
n - S thi k tnh ton di ng
V d 2-1: ng B, nh qun l d tr, mun d bo s lng hng tn kho - xut kho hng
tun. ng ta ngh rng, nhu cu hin ti l kh n nh vi s bin ng hng tun khng
ng k. Cc nh phn tch ca cng ty m ngh ng la chn s dng s bnh qun di
ng theo 3,5,7 tun. Trc khi chn mt trong s ny, ng B quyt nh so snh tnh chnh
xc ca chng trong giai on 10 tun l gn y nht (n v: 10 Triu ng).
Kt qu bi ton:
Tnh ton bnh qun di ng 3, 5, 7 tun:
D bo
Nhu cu d
Tun l
tr thc t
3 tun
5 tun
7 tun
1
100
2
125
3
90

14
Nhu cu d
D bo
tr thc t
3 tun
5 tun
7 tun
4
110
5
105
6
130
7
85
8
102
106,7
104,0
106,4
9
110
105,7
106,4
106,7
10
90
99,0
106,4
104,6
11
105
100,7
103,4
104,6
12
95
101,7
98,4
103,9
13
115
96,7
100,4
102,4
14
120
105,0
103,0
100,3
15
80
110,0
105,0
105,3
16
95
105,0
103,0
102,1
17
100
98,3
101,0
100,0
Tnh ton lch tuyt i bnh qun MAD cho 3 loi d bo ny:
Nhu cu d
3 tun
5 tun
7 tun
Tun l
tr thc t
D bo AD
D bo AD
D bo
8
102
106,7
4,7
104,0
2,0
106,4
Tun l

AD
4,4

110

105,7

4,3

106,4

3,6

106,7

3,3

10
11

90
105

99,0
100,7

9,0
4,3

106,4
103,4

16,4
1,6

104,6
104,6

14,6
0,4

12
13

95
115

101,7
96,7

6,7
18,3

98,4
100,4

3,4
14,6

103,9
102,4

8,9
12,6

14

120

105,0

15,0

103,0

17,0

100,3

19,7

15

80

110,0

30,0

105,0

25,0

105,3

25,3

16
17

95
100

105,0
98,3

10,0
1,7

103,0
101,0

8,0
1,0

102,1
100,0

7,1
0

Tng lch tuyt i

MAD

104,0
10,4

92,6
9,26

96,3
9,63

chnh xc ca d bo bnh qun di ng 5 tun l tt nht, v th ta s dng phng

php ny d bo nhu cu d tr cho tun k tip, tun th 18.
F18 =

115 + 120 + 80 + 95 + 100

5

= 102 hay 1.020 triu ng

Phng php bnh qun di ng c quyn s.

Trong phng php bnh qun di ng c cp phn trn, chng ta xem vai tr ca
cc s liu trong qu kh l nh nhau. Trong mt vi trng hp, cc s liu ny c nh
hng khc nhau trn kt qu d bo, v th, ngi ta thch s dng quyn s khng ng u
cho cc s liu qu kh. Quyn s hay trng s l cc con s c gn cho cc s liu qu
kh ch mc quan trng ca chng nh hng n kt qu d bo. Quyn s ln c
gn cho s liu gn vi k d bo nht m ch nh hng ca n l ln nht. Vic chn cc
quyn s ph thuc vo kinh nghim v s nhy cm ca ngi d bo.
Cng thc tnh ton:

15
n

Ft =

.ki

t i

i =1

k
i =1

Vi: Ft - D bo thi k th t
At-i - S liu thc t thi k trc (i=1,2,...,n)
ki - Quyn s tng ng thi k i

V d 2-2: Gi s rng ta c quyn s ca tun gn nht l 3, cch 2 tun trc l 2,5; cch
3 tun trc l 2 ; 4 tun trc l 1,5 ; 5 tun trc l 1. Theo v d 2.1, ta tnh d bo nhu cu
d tr cho tun l th 18 cho thi k 5 tun nh sau:
F18 =

( 115x1) + ( 120x1,5 ) + ( 80x2 ) + ( 95x2,5 ) + ( 100x3)

= 99,25 hay 993 triu ng
10

C 2 phng php bnh qun di ng v bnh qun di ng c quyn s u c u im l

san bng c cc bin ng ngu nhin trong dy s . Tuy vy, chng u c nhc im
sau:
Do vic san bng cc bin ng ngu nhin nn lm gim nhy cm i vi nhng
thay i thc c phn nh trong dy s.
S bnh qun di ng cha cho chng ta xu hng pht trin ca dy s mt cch tt
nht. N ch th hin s vn ng trong qu kh ch cha th ko di s vn ng trong
tng lai.
Phng php iu ha m.
iu ha m a ra cc d bo cho giai on trc v thm vo mt lng iu chnh
c c lng d bo cho giai on k tip. S iu chnh ny l mt t l no ca sai
s d bo giai on trc v c tnh bng cch nhn s d bo ca giai on trc vi h
s nm gia 0 v 1. H s ny gi l h s iu ha.
Cng thc tnh nh sau: Ft = Ft 1 + ( At 1 Ft 1 )
Trong : F t
- D bo cho giai on th t, giai on k tip.
F t -1 - D bo cho giai on th t-1, giai on trc.
A t -1 - S liu thc t ca giai on th t-1
V d 2-3: ng B trong v d 2.1, ni vi nh phn tch cng ty m rng, phi d bo nhu
cu hng tun cho d tr trong nh kho ca ng. Nh phn tch ngh ng B xem xt vic s
dng phng php iu ha m vi cc h s iu ha 0,1 ; 0,2 ; 0,3 . ng B quyt nh so
snh mc chnh xc ca d bo ng vi tng h s cho giai on 10 tun l gn y nht.
Kt qu bi ton:
Chng ta tnh ton d bo hng tun cho tun l th 8 n tun l th 17. Tt c d bo
ca tun l th 7 c chn mt cch ngu nhin, d bo khi u th rt cn thit trong
phng php iu ha m. Thng thng ngi ta cho cc d bo ny bng vi gi tr thc
ca giai on.
Tnh ton mu - d bo cho tun l th 8:
=0,1 F8 = 85 + 0,1(85-85) = 85
F9 = 85 + 0,1(102 - 85) = 86,7
=0,2
F9 = 85 + 0,2(102 - 85) = 88,4
Sau ta tnh lch tuyt i bnh qun MAD cho 3 d bo ni trn:
Nhu cu d
=0,1
=0,2
=0,3
Tun l
tr thc t
D bo
AD
D bo
AD
D bo
AD
8
102
85,0
17,0
85,0
17,0
85,0
17,0
9
110
86,7
23,3
88,4
21,6
90,1
19,9
10
90
89,0
1,0
92,7
2,7
96,1
6,1
11
105
89,1
15,9
92,2
12,8
94,3
10,7
12
95
90,7
4,3
94,8
0,2
97,5
2,5

16
13
115
91,1
23,9
94,8
20,2
96,8
18,2
14
120
93,5
26,5
98,8
21,2
102,3
17,7
15
80
96,2
16,2
103,0
23,0
107,6
27,8
16
95
94,6
0,4
98,4
3,4
99,3
4,3
17
100
94,6
5,4
97,7
2,3
98,0
2,0
Tng lch tuyt i
133,9
124,4
126,0
MAD
13,39
12,44
12,6
H s iu ha =0,2 cho chng ta chnh xc cao hn =0,1 v =0,3.
S dng = 0,2 tnh d bo cho tun th 18 :
F18 = F17 + ( A17 - F17)
= 97,7 + 0,2(100 - 97,7) = 98,2 hay 982 triu ng.
Phng php iu ha m theo xu hng.
Chng ta thng xem xt k hoch ngn hn, th ma v v xu hng l nhn t khng
quan trng. Khi chng ta chuyn t d bo ngn hn sang d bo trung hn th ma v v xu
hng tr nn quan trng hn. Kt hp nhn t xu hng vo d bo iu ha m c gi l
iu ha m theo xu hng hay iu ha i.
V c lng cho s trung bnh v c lng cho xu hng c iu ha c hai. H s
iu ha cho s trung bnh v h s iu ha cho xu hng, c s dng trong m hnh
ny.
Cng thc tnh ton nh sau:
FTt = St - 1 + T t - 1
Vi: St = FTt + (At -FTt )
Tt = Tt - 1 + (FTt - FTt - 1 - Tt - 1 )
Trong FTt - D bo theo xu hng trong giai on t
St
- D bo c iu ha trong giai on t
Tt
- c lng xu hng trong giai on t
At
- S liu thc t trong giai on t
t
- Thi on k tip.
t-1 - Thi on trc.

- H s iu ha trung bnh c gi tr t 0 1

- H s iu ha theo xu hng c gi tr t 0 1
V d 2-4: ng A mun d bo s lng hng bn ra ca cng ty nhm ln k hoch
tin mt, nhn s v nhu cu nng lc cho tng lai. ng tin rng trong sut giai on 6 thng
qua, s liu lng hng bn ra c th i din cho tng lai. ng xy d bo iu ha m
theo xu hng cho s lng hng bn ra thng th 7 nu = 0,2 ; =0,3 v s liu bn ra
trong qu kh nh sau (n v: 10 Triu ng).
Thng (t)
1
2
3
4
5
6
Doanh s bn (At)
130
136
134
140
146
150
Kt qu bi ton:
Chng ta c lng d bo bt u vo thng 1 bng d bo s b, tc l bng s liu
thc t. Ta c: FT1 = A1 = 130
Chng ta c lng phn t xu hng bt u. Phng php c lng phn t xu
hng l ly s liu thc t ca thng cui cng tr s liu thc t thng u tin, sau chia
cho s giai on trong k ang xt.
T1 =

A6 A1 150 130
=
=4
5
5

S dng d bo s b v phn t xu hng bt u tnh d bo doanh s bn ra trong

tng thng cho n thng th 7.

17
D bo theo xu hng cho thng th 2: FT2 = S1 + T1
S1 = FT1 + (A1 - FT1 ) = 130 + 0,2( 130 - 130 ) = 130
T1 = 4
FT2 = 130 + 4 = 134
D bo theo xu hng cho thng th 3: FT3 = S2 + T2
S2 = FT2 + (A2 - FT2 ) = 134 + 0,2( 136 - 134 ) = 134,4
T2 = T1 + (FT2 - FT1 - T1 ) = 4 + 0,3 (134 - 130 - 4) = 4
FT3 = S2 + T2 = 134,4 + 4 = 138,4
D bo tng t cho cc thng 4, 5, 6, 7 ta c bng sau:
St - 1
Thng (t)
Doanh s bn (At)
1
130
2
136
130,00
3
134
134,40
4
140
137,52
5
146
141,31
6
150
145,34
7
149,28

Tt - 1
4,00
4,00
4,12
3,86
3,76
3,81

FTt
130,00
134,00
138,40
141,64
145,17
149,10
153,09

3.2 D bo di hn.
D bo di hn l c lng tng lai trong thi gian di, thng hn mt nm. D bo
di hn rt cn thit trong qun tr sn xut tr gip cc quyt nh chin lc v hoch
nh sn phm, quy trnh cng ngh v cc phng tin sn xut. V d nh:
Thit k sn phm mi.
Xc nh nng lc sn xut cn thit l bao nhiu ? My mc, thit b no cn s dng v
chng c t u ?
Ln lch trnh cho nhng nh cung ng theo cc hp ng cung cp nguyn vt liu di
hn.
D bo di hn c th c xy dng bng cch v mt ng thng i xuyn qua cc s
liu qu kh v ko di n n tng lai. D bo trong giai on k tip c th c v vt
ra khi th thng thng. Phng php tip cn theo kiu th i vi d bo di hn c
th dng trong thc t, nhng im khng thun li ca n l vn v mt ng tng ng
hp l nht i qua cc s liu qu kh ny.
Doanh s

ng xu hng

Thi gian

Phn tch hi qui s cung cp cho chng ta mt phng php lm vic chnh xc xy dng
ng d bo theo xu hng.
Phng php hi qui tuyn tnh.

18
Phn tch hi qui tuyn tnh l mt m hnh d bo thit lp mi quan h gia bin ph
thuc vi hai hay nhiu bin c lp. Trong phn ny, chng ta ch xt n mt bin c lp
duy nht. Nu s liu l mt chui theo thi gian th bin c lp l giai on thi gian v
bin ph thuc thng thng l doanh s bn ra hay bt k ch tiu no khc m ta mun d
bo.
M hnh ny c cng thc:
Y = ax + b
n xy x y
x 2 y x xy
a=
b
=
;
n x 2 ( x ) 2
n x 2 ( x ) 2
Trong : y - Bin ph thuc cn d bo.
x - Bin c lp
a - dc ca ng xu hng
b - Tung gc
n - S lng quan st
Trong trng hp bin c lp x c trnh by thng qua tng giai on theo thi gian v
chng phi cch u nhau ( nh : 2002, 2003, 2004...) th ta c th iu chnh li sao cho
x = 0 . V vy vic tnh ton s tr nn n gin v d dng hn nhiu.
Nu c mt s l lng mc thi gian: chng hn l 5, th gi tr ca x c n nh nh
sau : -2, -1, 0, 1, 2 v nh th x = 0 , gi tr ca x c s dng cho d bo trong nm ti l
+3.
Nu c mt s chn lng mc thi gian: chng hn l 6 th gi tr ca x c n nh l
: -5, -3, -1, 1, 3, 5. Nh th x = 0 v gi tr ca x c dng cho d bo trong nm ti l +7.
V d 2-5: Mt hng sn xut loi ng c in t cho cc van khi ng trong ngnh cng
nghip, nh my hot ng gn ht cng sut sut mt nm nay. ng J, ngi qun l nh
my ngh rng s tng trng trong doanh s bn ra vn cn tip tc v ng ta mun xy
dng mt d bo di hn hoch nh nhu cu v my mc thit b trong 3 nm ti. S
lng bn ra trong 10 nm qua c ghi li nh sau:
Nm
S lng bn
Nm
S lng bn
1
1.000
6
2.000
2
1.300
7
2.200
3
1.800
8
2.600
4
2.000
9
2.900
5
2.000
10
3.200
Kt qu bi ton:
Ta xy dng bng tnh thit lp cc gi tr:
Nm
Lng bn (y)
Th.gian (x)
x2
xy
1
1.000
-9
81
-9.000
2
1.300
-7
49
-9.100
3
4

1.800
2.000

-5
-3

25
9

-9.000
-6.000

2.000

-1

-2.000

6
7

2.000
2.200

1
3

1
9

2.000
6.600

8
9

2.600
2.900

5
7

25
49

13.000
20.300

10
Tng

3.200
21.000

9
0

81
330

28.800
35.600

19
n xy x y xy 35.600
=
=
= 107,8
330
n x 2 ( x ) 2 x 2
x 2 y x xy y 21.000

b=
=
=
= 2.100
n
10
n x 2 ( x ) 2
Dng phng trnh hi qui tuyn tnh d bo hng bn ra trong tng lai:
Y = ax + b = 107,8x + 2.100
d bo cho hng bn ra trong 3 nm ti ta thay gi tr ca x ln lt l 11, 13, 15 vo
phng trnh.
Y11 = 107,8 . 11 + 2.100 = 3.285 3.290 n v
Y12 = 107,8 . 13 + 2.100 = 3.501 3.500 n v
Y13 = 107,8 . 15 + 2.100 = 3.717 3.720 n v
Trng hp bin c lp khng phi l bin thi gian, hi qui tuyn tnh l mt nhm cc
m hnh d bo c gi l m hnh nhn qu. M hnh ny a ra cc d bo sau khi thit
lp v o lng cc bin ph thuc vi mt hay nhiu bin c lp.
V d 2-6: ng B, nh tng qun l ca cng ty k ngh chnh xc ngh rng cc dch v
k ngh ca cng ty ng ta c cung ng cho cc cng ty xy dng th c quan h trc tip
n s hp ng xy dng trong vng ca ng ta. ng B yu cu k s di quyn, tin hnh
phn tch hi qui tuyn tnh da trn cc s liu qu kh v vch ra k hoch nh sau :
Xy dng mt phng trnh hi qui cho d bo mc nhu cu v dch v ca cng ty
ng.
S dng phng trnh hi qui d bo mc nhu cu trong 4 qu ti. c lng tr
gi hp ng 4 qu ti l 260, 290, 300 v 270 (VT:10 Triu ng).
Xc nh mc cht ch, cc mi lin h gia nhu cu v hp ng xy dng c
a ra.
Bit s liu tng qu trong 2 nm qua cho trong bng:(n v: 10 Triu ng).
a=

Nm
1

Qi
1
2
3
4
1
2
3
4

Nhu cu ca cng ty
8
10
15
9
12
13
12
16

Kt qu bi ton:
Xy dng phng trnh hi qui.
ng A xy dng bng tnh nh sau:
Thi
Nhu cu Tr gi hp ng

Tr gi hp ng thc hin
150
170
190
170
180
190
200
220

x2

xy

y2

20
gian
(y)
(x)
1
8
150
22.500
1.200
64
2
10
170
28.900
1.700
100
3
15
190
36.100
2.850
225
4
9
170
28.900
1.530
81
5
12
180
32.400
2.160
144
6
13
190
36.100
2.470
169
7
12
200
40.000
2.400
144
8
16
220
48.400
3.520
256
Tng
95
1.470
273.300 17.830 1.183
S dng cng thc ta tnh ton c h s a = 0,1173 ; b = -9,671
Phng trnh hi qui tm c l: Y = 0,1173x - 9,671
D bo nhu cu cho 4 qu ti: ng A d bo nhu cu ca cng ty bng cch s dng
phng trnh trn cho 4 qu ti nh sau:
Y1 = (0,1173 x 260) - 9,671 = 20,827; Y2 = (0,1173 x 290) - 9,671 = 24,346
Y3 = (0,1173 x 300 )- 9,671 = 25,519; Y4 = (0,1173 x 270) - 9,671 = 22,000
D bo tng cng cho nm ti l:
Y = Y1+ Y2 +Y3 +Y4 = 20,827+ 24,346+25,519+22,000= 92,7 930triu ng.
nh gi mc cht ch mi lin h ca nhu cu vi s lng hp ng xy dng.
n xy x y
r=
[ n x 2 ( x ) 2 ][ n y 2 ( y ) 2 ]

8 x17.830 1.470x95

2.990
0,894
3.345,8

( 8 x273.300 14702 )( 8 x1.183 952 )

r2 = 0,799 ; trong r l h s tng quan v r2 l h s xc nh
R rng l s lng hp ng xy dng c nh hng khong 80% ( r2 = 0,799 ) ca bin
s c quan st v nhu cu hng qu ca cng ty.
H s tng quan r gii thch tm quan trng tng i ca mi quan h gia y v x; du
ca r cho bit hng ca mi quan h v gi tr tuyt i ca r ch cng ca mi quan h,
r c gi tr t -1 +1. Du ca r lun lun cng vi du ca h s a. Nu r m ch ra rng gi
tr ca y v x c khuynh hng i ngc chiu nhau, nu r dng cho thy gi tr ca y v x
i cng chiu nhau.
Di y l vi gi tr ca r:
r = -1. Quan h ngc chiu hon ton, khi y tng ln th x gim xung v ngc li.
r = +1. Quan h cng chiu hon ton, khi y tng ln th x cng tng v ngc li.
r = 0. Khng c mi quan h gia x v y.
Tnh cht ma v trong d bo chui thi gian.
Loi ma v thng thng l s ln xung xy ra trong vng mt nm v c xu hng lp
li hng nm. Nhng v ma ny xy ra c th do iu kin thi tit, a l hoc do tp qun
ca ngi tiu dng khc nhau...
Cch thc xy dng d bo vi phn tch hi qui tuyn tnh khi v ma hin din trong
chui s theo thi gian. Ta thc hin cc bc:
Chn la chui s liu qu kh i din.
Xy dng ch s ma v cho tng giai on thi gian.
Vi yi - S bnh qun ca cc thi k cng tn

Ii =

yi
y0

y 0 - S bnh qun chung ca tt c cc thi k trong dy s.

Ii - Ch s ma v k th i.
S dng cc ch s ma v ha gii tnh cht ma v ca s liu.

21
Phn tch hi qui tuyn tnh da trn s liu phi ma v.
S dng phng trnh hi qui d bo cho tng lai.
S dng ch s ma v ti ng dng tnh cht ma v cho d bo.
V d 2-7: ng J nh qun l nh my ng c c bit ang c gng lp k hoch tin mt
v nhu cu nguyn vt liu cho tng qu ca nm ti. S liu v lng hng bn ra trong vng
3 nm qua phn nh kh tt kiu sn lng ma v v c th ging nh trong tng lai. S
liu c th nh sau:
S lng bn hng qu (1.000 n v)
Nm
Q4
Q1
Q2
Q3
1
520
730
820
530
2
590
810
900
600
3
650
900
1.000
650
Kt qu bi ton:
u tin ta tnh ton cc ch s ma v.
Nm
Qu 1
C nm
Qu 2
Qu 3
Qu 4
1
520
730
820
530
2.600
2
590
810
900
600
2.900
3
650
900
1.000
650
3.200
Tng
1.760
2.440
2.720
1.780
8.700
Trung bnh qu
586,67 813,33 906,67 593,33
725
Ch s ma v
0,809
1,122
1,251
0,818
K tip,ha gii tnh cht ma v ca s liu bng cch chia gi tr ca tng qu cho ch
s ma v tng ng. Chng hn : 520/0,809 = 642,8 ; 730/1,122 = 605,6 ...
Ta c bng s liu nh sau:
S liu hng qu phi ma v.
Nm
Qu 2
Qu 1
Qu 3
Qu 4
1
642,8
650,6
655,5
647,9
2
729,2
721,9
719,4
733,5
3
803,5
802,1
799,4
794,6
Chng ta phn tch hi qui trn c s s liu phi ma v (12 qu) v xc nh phng
trnh hi qui.
y
x2
Qi
x
xy
Q11
1
642,8
1
642,8
Q12
2
650,6
4
1.301,2
Q13
3
655,5
9
1.966,5
Q14
4
647,9
16
2.591,6
Q21
5
729,3
25
3.646,5
Q22
6
721,9
36
4.331,4
Q23
7
719,4
49
5.035,8
Q24
8
733,5
64
5.868,0
Q31
9
803,5
81
7.231,5
Q32
10
802,1
100
8.021,0
Q33
11
799,4
121
8.793,4
Q34
12
794,6
144
8.535,2
Tng
78
8.700,5
650
58.964,9
Xc nh c h s a = 16,865 v b = 615,421 .
Phng trnh c dng: Y = 16,865x + 615,421

22
By gi chng ta thay th gi tr ca x cho 4 qu ti bng 13, 14, 15, 16 vo phng
trnh. y l d bo phi ma v trong 4 qu ti.
Y41 = (16,865 x 13) + 615,421 = 834,666
Y42 = (16,865 x 14) + 615,421 = 851,531
Y43 = (16,865 x 15) + 615,421 = 868,396
Y44 = (16,865 x 16) + 615,421 = 885,261
Tip theo, ta s dng ch s ma v ma v ha cc s liu.
Ch s
D bo phi
D bo ma
Qu
ma v (I)
ma v (Yi)
v ha (Ymv)
1
2
3
4

0,809
1,122
1,251
0,818

834,666
851,531
868,396
885,261

675
955
1.086
724

IV. Gim st v kim sat d bo

Vic la chn phng php thch hp c th chu nh hng ca tng nhn t sn xut
n d bo. Nhn cng, tin mt, d tr v lch vn hnh my mang tnh cht ngn hn v c
th d bo theo phng php bnh qun di ng hay iu ha m. Cc nhn t sn xut di
hn nh l nng lc sn xut ca nh my, nhu cu v vn c th c tin hnh d bo bng
phng php khc thch hp cho d bo di hn.
Cc nh qun l c khuyn nn s dng nhiu phng php d bo khc nhau cho
nhiu loi sn phm khc nhau. Nhng nhn t nh l sn phm c khi lng ln hay chi ph
cao, hay sn phm l hng ha c ch bin, hay l dch v , hay l sn phm ang trong
vng i ca n, hay l khng c nh hng n vic la chn phng php d bo.
Tuy nhin, trong thc t, nhiu lc d bo khng mang li hiu qu mong mun v
nhng l do sau:
Khng c s tham gia ca nhiu ngi vo d bo. Nhng c gng c nhn l quan
trng, nhng cn s kt hp ca nhiu ngi nm cc thng tin khc c lin quan.
Tht bi do khng nhn thc c rng d bo l mt phn rt quan trng trong vic
hoch nh kinh doanh.
Tht bi do nhn thc rng d bo lun l sai. c lng cho nhu cu tng lai th
c xem l c sai lm v s sai lm v mc sai lm ph thuc vo loi d bo , thng
ln i vi loi d bo di hn hay thi hn cc ngn.
Tht bi do nhn thc rng d bo lun ng. Cc t chc c th d bo nhu cu v
nguyn vt liu th s c dng sn xut - sn phm cui cng. Nhu cu ny khng th
d bo ng, bi v n c tnh ton ra t sn phm hon chnh . D bo qua nhiu s vic
c th dn n vic qu ti cho h thng d bo v lm cho n tr nn tn km tin bc v
thi gian.
Tht bi trong vic s dng phng php d bo khng thch hp.
Tht bi trong vic theo di kt qu ca cc m hnh d bo c th iu chnh tnh
chnh xc ca d bo.
Lm th no theo di v qun l m hnh d bo.
theo di v qun l l n nh gii hn trn v gii hn di, cho php kt qu ca d bo
c th sai lch trc khi thay i cc thng s ca m hnh d bo. Ngi ta gi n l du
hiu qun l hay l tn hiu theo di.
Tng
aiscuan giai oan
Duhiu
quanly=
lch
tuyt
ibnhquncuan giai oan

23
t- Nhu cu
d
bao)
(Nhu cuthc
n

Duhiu
quanly=

i =1

MAD
Du hiu qun l o lng sai s d bo tch ly qua n giai on theo MAD.
V d: Nu tng sai s ca 12 giai on l dng 1.000 n v v MAD cng trong 12 giai
on l 250 n v th du hiu qun l s l +4. Con s ny ch r rng s liu thc t ln
hn d bo con s tng cng l 4 ln MAD qua 12 giai on nh th l cao. Ngc li, nu
du hiu qun l l -4 th s liu thc t nh hn d bo l -4 ln MAD qua 12 giai on l
qu thp. Nu du hiu qun l tin gn n khng , iu ny cho thy s liu thc t nm
trn v di d bo l nh nhau, m hnh cho ta kt qu tt.
Tn hiu bo ng
+

Tn hiu theo di
Gii hn trn
Phm vi chp nhn

Gii hn di

Gi tr ca du hiu d bo l ch n c th c s dng a ra cc gi tr mi cho thng

s ca cc m hnh, nh th mi c th chnh l kt qu ca m hnh.
Nu s gii hn cho du hiu qun l c n nh qu thp th cc thng s ca m hnh
d bo cn c sa i thng xuyn. Nhng nu gii hn cho du hiu qun l c n
nh qu cao th cc thng s ca m hnh d bo s t thay i v nh th s xy ra d bo
khng chnh xc.

o O o

TM LC CNG THC & BI TP CUI CHNG

I. CNG THC P DNG.

Tnh chnh xc ca d bo.
Tng
cacsai stuyt
icuan giai oa
MAD =
n giai oan

24
n

t- Nhucu
d
baoi
Nhu cuthc

MAD =

i =1

n
D bo bnh qun di ng.
n

At i

At 1 + At 2 + ...+ At n i =1
=
n
n
Vi: Ft - D bo thi k th t
At-i - S liu thc t thi k trc (i=1,2,...,n)
n - S thi k tnh ton di ng
D bo bnh qun di ng c quyn s.

Ft =

Ft =

.ki

t i

i =1

k
i =1

Vi: Ft - Bnh qun di ng c quyn s

At-i - S liu thc t cc thi k trc (i=1,2,...,n)
ki - Quyn s tng ng thi k t-i
Phng php iu ha m
Ft = Ft -1 + ( At -1 - F t -1 )
Vi: F t - D bo cho giai on th t (giai on k tip)
F t -1 - D bo cho giai on th t-1 (giai on trc).
A t -1 - S liu thc t ca giai on th t-1 (giai on trc).
Phng php iu ha m theo xu hng
FTt = St - 1 + T t - 1
Vi St = FTt + (At -FTt )
Tt = Tt - 1 + (FTt - FTt - 1 - Tt - 1 )
Trong FTt - D bo theo xu hng trong giai on t
St - D bo c iu ha trong giai on t
Tt - c lng xu hng trong giai on t
At - S liu thc t trong giai on t
t - Thi on k tip.
t-1 - Thi on trc.
- H s iu ha trung bnh c gi tr t 0 1
- H s iu ha theo xu hng c gi tr t 0 1
Phng php hi qui tuyn tnh
Y = ax + b
n xy x y
x 2 y x xy

a=
b
=
;
n x2 ( x )2
n x 2 ( x ) 2
n xy x y
r=
[ n x 2 ( x ) 2 ][ n y 2 ( y ) 2 ]
Vi: y - Bin ph thuc cn d bo
; x - Bin c lp
a - dc ca ng xu hng ; b - Tung gc
n - S lng quan st
; r - H s tng quan
2
r - H s xc nh
Tnh cht ma v trong d bo. Ta thc hin theo cc bc sau y:
Chn la chui s liu qu kh i din.

25
Xy dng ch s ma v cho tng giai on thi gian.

yi Vi yi - S bnh qun ca cc thi k cng tn

Ii =
y 0 - S bnh qun chung ca tt c cc thi k trong dy s.
y0
Ii - Ch s ma v k th i

S dng cc ch s ma v ha gii tnh cht ma v ca s liu.

Phn tch hi qui tuyn tnh da trn s liu phi ma v.
S dng phng trnh hi qui d bo cho tng lai.
S dng ch s ma v ti ng dng tnh cht ma v cho d bo.
Tn hiu (du hiu) theo di d bo (Dh)
Tng
aissai scuan giai oan
Duhiu
quanly(Dh ) =
lch
tuyt
ibnhquncuan giai oan
n

Nhucuthtc- Nhucudbao

Duhiu
quanly(Dh ) = i =1

MAD

II. BI TP C LI GII
Bi 1: H l mt khch sn ln TP.HCM, ch va mi hot ng c mt nm, b phn
qun l khch sn ang ln k hoch nhn s cho vic bo tr ti sn. H mun s dng s
liu trong 1 nm qua d bo nhu cu bo tr khch sn. S liu v nhu cu lao ng c
thu thp nh sau:
Thng
Nhu cu
Thng
Nhu cu
Thng
Nhu cu
1
46
5
14
9
9
2
39
6
16
10
13
3
28
7
14
11
18
4
21
8
12
12
15
Xy dng d bo bnh qun di ng cho 6 thng qua (t thng 7 n thng 12) vi thi k
di ng l 2, 4 v 6 thng. Bn khuyn khch s dng thi k di ng no v d bo nhu cu
lao ng cho thng ging nm sau l bao nhiu?
Li gii
Tnh d bo bnh qun di ng theo 3 cch v xc nh lch tuyt i bnh qun nh
bng s liu sau.
2 thng
4 thng
6 thng
Thng Nhu cu
D bo lch D bo lch D bo lch
1
46
2
39
3
28
4
21
5
14
6
16
7
14
15,00
1,00
19,75
5,75
27,33
13,33
8
12
15,00
3,00
16,25
4,25
22,00
10,00
9
9
13,00
4,00
14,00
5,00
17,50
8,50
10
13
10,50
2,50
12,75
0,25
14,33
1,33
11
18
11,00
7,00
12,00
6,00
13,00
5,00
12
15
15,50
0,50
13,00
2,00
13,67
1,33

26
2 thng
4 thng
6 thng
D bo lch D bo lch D bo lch
Tng lch T
18,00
23,25
39,50
MAD
3,00
3,88
6,58
Qua bng tnh ton ta thy bnh qun di ng 2 thng l t sai lch nht. V MAD l nh
nht, nn ta dng loi ny d bo cho thng ti.
Nh vy, s lao ng cn thit cho vic bo tr khch sn trong thng ti (thng ging nm
sau) l:
18 + 15
D
bao=
= 16,5 17 lao n
2
Bi 2: Mt i l bn giy dp mun d bo s lng giy th thao cho thng ti theo
phng php bnh qun di ng 3 thi k c trng s. H cho rng s liu thc t xy ra gn
y nht c nh hng ln n s liu d bo, cng xa hin ti th mc gim dn. Tuy
nhin qua nhiu ln d bo h nhn thy 3 cp trng s cho t sai lch: (K1: k11=3; k12=2;
k13=1) ; (K2: k21=2; k22=1,5; k23=1) v (K3: k31=0,5; k32=0,3; k33=0,2). Bn hy gip n v
xc nh cp trng s no chnh xc hn. Bit rng s liu 6 thng qua c thu thp nh sau.
Thng
S lng thc t
Thng
S lng thc t
1
378
4
386
2
402
5
450
3
410
6
438
Li gii
Trc tin, ta tnh d bo bnh qun di ng vi cp trng s K1 nh sau:
* D bo lng giy th thao thng 4:
A .k + A2 .k12 + A1 .k13 ( 410* 3 ) + ( 402* 2 ) + ( 378* 1 )
F4 = 3 11
=
= 402
k11 + k12 + k13
3+ 2+ 1
* D bo lng giy th thao thng 5:
A .k + A3 .k12 + A2 .k13 ( 388* 3 ) + ( 410* 2 ) + ( 402* 1 )
F5 = 4 11
=
= 396,67
k11 + k12 + k13
3+ 2+ 1
* D bo lng giy th thao thng 6:
A .k + A4 .k12 + A3 .k13 ( 450* 3 ) + ( 388* 2 ) + ( 410* 1 )
F6 = 5 11
= 422
=
k11 + k12 + k13
3+ 2+ 1
Tng t nh vy, ta tnh d bo bnh qun di ng c trng s theo cp trng s K2, K3
v xc nh lch tuyt i bnh qun nh bng s liu sau.
Cp trng s K2
Cp trng s K3
S liu thc Cp trng s K1
Thng
t
D bo lch D bo lch D bo lch
1
378
2
402
3
410
4
386
402,00
16,00 400,22
14,22 401,20
15,20
5
450
396,67
53,33 397,56
52,44 396,40
53,60
6
438
422,00
16,00 419,78
18,22 422,80
15,20
Tng lch T
85,33
84,89
84,00
MAD
28,44
28,30
28,00
Qua bng tnh ton ta thy bnh qun di ng 3 thng vi cp trng s K3 l t sai lch
nht. V MAD l nh nht, nn ta dng loi ny d bo cho thng ti
(386* 0,2)+ (450* 0,3)+ (438* 0,5)
D
bao=
= 431,20
1
Thng

Nhu cu

27
Lng t hng (giy th thao) cho thng ti l 432 i.
Bi 3: Cng ty C mua mt s lng kim loi ng ch to sn phm. ng B, nh k
hoch ang xy dng h thng d bo cho gi ng, s liu tch ly v gi ng nh sau:
(VT: USD/pound)
Thng
n gi
Thng
n gi
Thng
n gi
1
0,99
5
0,93
9
0,98
2
0,97
6
0,97
10
0,91
3
0,92
7
0,95
11
0,89
4
0,96
8
0,94
12
0,84
a. S dng phng php iu ha m d bo gi ng hng thng. Tnh ton s liu d
bo cho tt c cc thng vi = 0,1 ; = 0,3 ; = 0,5 ; vi d bo ca thng u tin i vi
tt c l 0,99 .
b. H s no cho MAD thp nht trong vng 12 thng qua.
c. S dng h s trong phn b tnh ton gi ng d bo cho thng th 13.
Li gii
u tin, ta tnh ton d bo gi ng hng thng theo phng php iu ha m vi h
s = 0,1.
* Theo bi, ta bit s liu d bo gi ng thng 1 l 0,99.
* D bo gi ng thng 2.
F2 = F1 + ( A1 F1 ) = 0,99 + 0,1( 0,99 0,99) = 0,99USD/pound
* D bo gi ng thng 3.
F3 = F2 + ( A2 F2 ) = 0,99 + 0,1( 0,97 0,99 ) = 0,988USD/pound
* D bo gi ng thng 4.
F4 = F3 + ( A3 F3 ) = 0,988+ 0,1( 0,92 0,988) = 0,981USD/pound
Tng t nh vy, chng ta tnh ton d bo gi ng hng thng t thng 1 n thng
th 12 cho tng h s = 0,1; = 0,3; = 0,5. Sau ta tnh lch tuyt i bnh qun
(MAD) cho 3 loi d bo trn. Kt qu tnh ton nh bng s liu:
= 0,1
= 0,3
= 0,5
Thng n gi
D bo lch D bo lch D bo lch
1
0,99
0,990 0,000 0,990 0,000 0,990
0,000
2
0,97
0,990 0,020 0,990 0,020 0,990
0,020
3
0,92
0,988 0,068 0,984 0,064 0,980
0,060
4
0,96
0,981 0,021 0,965 0,005 0,950
0,010
5
0,93
0,979 0,049 0,963 0,033 0,955
0,025
6
0,97
0,974 0,004 0,953 0,017 0,943
0,028
7
0,95
0,974 0,024 0,958 0,008 0,956
0,006
8
0,94
0,971 0,031 0,956 0,016 0,953
0,013
9
0,98
0,968 0,012 0,951 0,029 0,947
0,033
10
0,91
0,969 0,059 0,960 0,050 0,963
0,053
11
0,89
0,963 0,073 0,945 0,055 0,937
0,047
12
0,84
0,956 0,116 0,928 0,088 0,913
0,073
Tng lch tuyt i
0,478
0,385
0,369
MAD
0,040
0,032
0,031
H s iu ha = 0,5 cho chng ta chnh xc cao hn = 0,1 v =0,3. Do ta
s dng = 0,5 d bo cho thng th 13.
F13 = F12 + ( A12 F12 ) = 0,913+ 0,5( 0,84 0,913) = 0,877USD/pound
Nh vy, gi ng thng ging nm sau l 0,877 USD/pound

28
Bi 4: Sau mt nm kinh doanh, ca hng i Phc c ghi li s lng lp xe gn my bn
ra trong tng thng nh sau.
Thng
S lng
Thng
S lng
Thng
S lng
1
300
5
334
9
345
2
320
6
338
10
338
3
314
7
326
11
347
4
330
8
340
12
355
a. ng ca hng trng mun p dng phng php iu ha m theo xu hng d bo
s lng tiu th thng tip theo vi = 0,3 v = 0,2
b. Lm li cu a vi = 0,2 v = 0,3
c. D bo cu a hay cu b chnh xc hn.
Li gii
Chng ta c lng d bo bt u vo thng 1 bng d bo s b, tc l s liu d bo
thng 1 bng s liu thc t thng 1. Ta c:
FT1 = A1 = 300
Tip theo, chng ta c lng phn t xu hng bt u bng cch ly s liu thc t
ca thng cui cng tr s liu thc t ca thng u tin, ri chia cho s giai on trong k
xem xt. Ta c phn t xu hng bt u nh sau:

A12 A1 355 300

=
=5
11
11
S dng d bo s b v phn t xu hng bt u d bo cho lng hng ha bn ra
cho tng thng vi:
Cp h s = 0,3 v = 0,2 nh sau:
* D bo theo xu hng thng th 2: FT2 = S1 + T1
S1 = FT1 + ( A1 FT1 ) = 300+ 0,3( 300 300) = 300
T1 = 5
FT2 = S1 + T1 = 300+ 5 = 305
* D bo theo xu hng thng th 3: FT3 = S2 + T2
S2 = FT2 + ( A2 FT2 ) = 305+ 0,3( 320 305) = 309,5
T2 = T1 + ( FT2 FT1 T1 ) = 5 + 0,2( 305 300 5 ) = 5
FT3 = S2 + T2 = 309,5 + 5 = 314,5
* D bo theo xu hng thng th 4: FT4 = S3 + T3
S3 = FT3 + ( A3 FT3 ) = 314,5 + 0,3( 314 314,5 ) = 314,4
T3 = T2 + ( FT3 FT2 T2 ) = 5 + 0,2( 314,5 305 5 ) = 5,9
FT4 = S3 + T3 = 314,4 + 5,9 = 320,3
* Tng t , ta xc nh c s liu d bo hng thng cho n thng 12.
Cp h s = 0,2 v = 0,3 ta cng tnh tng t.
Cui cng, ta tng hp c bng tnh ton d bo cho 2 cp h s nh sau:
S
= 0,3; = 0,2
= 0,2; = 0,3
Thng
lng
Tt
FTt lch
St
Tt
FTt lch
St
1
300 300,0
- 300,0
0,0 300,0
- 300,0
0,0
2
320 300,0 5,0 305,0
15,0 300,0 5,0 305,0
15,0
3
314 309,5 5,0 314,5
0,5 308,0 5,0 313,0
1,0
4
330 314,4 5,9 320,3
9,8 313,2 5,9 319,1
10,9
5
334 323,2 5,9 329,0
5,0 321,3 6,0 327,2
6,8
T1 =

29
S
= 0,3; = 0,2
= 0,2; = 0,3
lng
St
Tt
FTt lch
St
Tt
FTt lch
6
338 330,5 6,5 337,0
1,0 328,6 6,6 335,2
2,8
7
326 337,3 6,8 344,0
18,0 335,8 7,0 342,8
16,8
8
340 338,6 6,8 345,4
5,4 339,4 7,2 346,6
6,6
9
345 343,8 5,7 349,5
4,5 345,3 6,2 351,5
6,5
10
338 348,2 5,4 353,6
15,6 350,2 5,8 356,0
18,0
11
347 348,9 5,1 354,0
7,0 352,4 5,4 357,8
10,8
12
355 351,9 4,2 356,1
1,1 355,6 4,3 359,9
4,9
S liu d bo 355,8 3,8 359,6
83,0 358,9 3,7 362,6 100,0
MAD
6,9
8,3
Qua bng s liu trn, ta thy lch tuyt i bnh qun ca cp h s vi =0,3 v
= 0,2 l thp hn so vi cp h s = 0,2 v = 0,3. Nh vy, ta s s dng cp h s =
0,3 v = 0,2 d bo cho k tip theo.
Kt qu d bo l s lng lp xe gn my tiu th trong thng th 13 (thng ging nm
sau) l 360 lp xe.
Thng

Bi 5: Mt nh ch to ang xy dng k hoch v my mc thit b nhm to ra nng lc

sn xut cho nh my. Nng lc nh my trong tng lai ph thuc vo s lng sn phm
m khch hng cn. S liu di y cho bit s lng thc t ca sn phm trong qu kh
nh sau:
Nm
S lng thc t
Nm
S lng thc t
1
490
5
461
2
487
6
475
3
492
7
472
4
478
8
458
S dng hi qui tuyn tnh d bo nhu cu sn phm cho tng nm trong vng 3 nm
ti.
Li gii
Ta xy dng bng tnh thit lp cc gi tr.
Nm
y
x
x2
xy
1
490,0
-7
49,0
-3.430,0
2
487,0
-5
25,0
-2.435,0
3
492,0
-3
9,0
-1.476,0
4
478,0
-1
1,0
-478,0
5
461,0
1
1,0
461,0
6
475,0
3
9,0
1.425,0
7
472,0
5
25,0
2.360,0
8
458,0
7
49,0
3.206,0
Tng
3.813,0
0
168,0
-367,0
Thay cc gi tr vo cng thc tnh h s a, b nh sau.
n xy x y xy 367
a=
=
=
= 2,185
168
n x 2 ( x ) 2 x 2
x 2 y x xy y 3.813

b=
=
=
= 476,625
n
8
n x 2 ( x ) 2

Ta xc nh c phng trnh hi qui tuyn tnh c dng:

Y = -2,185x + 476,625
Dng phng trnh hi qui tuyn tnh d bo lng hng bn ra 3 nm ti.

30
Y9 = 2,185 x 9 + 476,625 = 456,96 457 sn phm.
Y10 = 2,185 x 11 + 476,625 = 452,59 453 sn phm.
Y11 = 2,185 x 13 + 476,625 = 448,22 448 sn phm.
Bi 6: Mt cng ty cn d bo doanh s bn ra cho nm ti. Ngi ta tin rng doanh s
bn ra hng nm ca cng ty c lin quan n doanh s bn ca mt hng XT trn th trng.
S liu thu thp c nh sau (VT: Triu ng):
DSB hng XT
976
1.068
845
763
1.125
689
837
DSB ca cng ty
329
332
315
321
345
329
331
a. S dng hi qui tuyn tnh d bo doanh s bn ca cng ty trong nm ti, nu bit
doanh s bn ca mt hng XT trong nm ti l 820 triu ng.
b. Xc nh h s tng quan v h s xc nh.
Li gii
Trc tin, ta lp bng tnh ton nh sau.
Nm
y
x
x2
xy
y2
1
329,0
976,0
952.576,0
321.104,0
108.241,0
2
332,0 1.068,0 1.140.624,0
354.576,0
110.224,0
3
315,0
845,0
714.025,0
266.175,0
99.225,0
4
321,0
763,0
582.169,0
244.923,0
103.041,0
5
345,0 1.125,0 1.265.625,0
388.125,0
119.025,0
6
329,0
689,0
474.721,0
226.681,0
108.241,0
7
331,0
837,0
700.569,0
277.047,0
109.561,0
Tng 2.302,0 6.303,0 5.830.309,0 2.078.631,0
757.558,0
Thay s liu vo cng thc, ta xc nh c h s a, b.
n xy x y ( 7 * 2.078.631) ( 6.303* 2.302)
a=
=
= 0,038
n x 2 ( x ) 2
( 7 * 5.830.309) ( 6.303) 2

x 2 y x xy ( 5.830.309* 2.302) ( 6.303* 2.078.631)

b=
= 294,89
=
n x 2 ( x ) 2
( 7 * 5.830.309 ) ( 6.303) 2
Ta xc nh phng trnh hi qui c dng:
Y = 0,038x + 294,89
D bo doanh s bn ca cng ty trong nm ti (ng vi x = 820 triu ng) l:
Y = (0,038*820) + 294,89 = 326,05 triu ng
Xc nh h s tng quan:
n xy x y
r=
[ n x 2 ( x ) 2 ][ n y 2 ( y ) 2 ]

r=

( 7 * 2.078.631) ( 6.303* 2.302)

40.911
= 0,646
63.358,33

( 7 * 5.830.309 6.3032 )( 7 * 757.558 2.3022 )

H s xc nh: r2 = 0,6462 = 0,417; mi quan h gia doanh s bn mt hng XT ch
nh hng 41,7% doanh s bn ca cng ty.
Bi 7: Mt x nghip cn c lng s lng hng bn ra cho nm ti. Nhu cu v sn
phm ca x nghip c xu hng theo ma . S liu thu thp c nh sau:
S lng hng qi
Nm
Qi 1 Qi 2 Qi 3 Qi 4
1
125
92
121
136
2
110
89
118
133

31
3
105
85
107
129
Xy dng d bo cho 4 qi ca nm th 4.
Li gii
u tin, chng ta tnh ton cc ch s ma v.
Qi
Nm
C nm
Qi 1 Qi 2 Qi 3 Qi 4
1
125,0 92,0 121,0 136,0 474,0
2
110,0 89,0 118,0 133,0 450,0
3
105,0 85,0 107,0 129,0 426,0
Tng
340,0 266,0 346,0 398,0 1.350,0
Trung bnh qi 113,3 88,7 115,3 132,7 112,5
Ch s ma v 1,007 0,788 1,025 1,179
K tip, ta ha gii tnh cht ma v ca dy s liu bng cch chia gi tr ca tng qi
cho ch s ma v ca qi tng ng.
S liu hng qi phi ma v
Nm
Qi 1
Qi 2
Qi 3
Qi 4
1
124,08 116,73 118,03 115,33
2
109,19 112,92 115,10 112,78
3
104,23 107,85 104,37 109,39
Chng ta phn tch hi qui trn c s s liu phi ma v v xc nh phng trnh hi
qui.
Qi
y
x
x2
xy
Q11
124,08
1,00
1,00
124,08
Q12
116,73
2,00
4,00
233,46
Q13
118,03
3,00
9,00
354,08
Q14
115,33
4,00
16,00
461,31
Q21
109,19
5,00
25,00
545,96
Q22
112,92
6,00
36,00
677,54
Q23
115,10
7,00
49,00
805,71
Q24
112,78
8,00
64,00
902,26
Q31
104,23
9,00
81,00
938,05
Q32
107,85
10,00
100,00
1.078,48
Q33
104,37
11,00
121,00
1.148,09
Q34
109,39
12,00
144,00
1.312,69
Tng
1.350,00
78,00
650,00
8.581,69
Thay s liu vo cng thc, ta xc nh c h s a,b.
n xy x y ( 12* 8.581,69 ) ( 78* 1.350)
a= 2 2 =
= 1,35
n x ( x )
( 12* 650) ( 78 ) 2

x 2 y x xy ( 650* 1.350) ( 78* 8.581,69 )

b = 2 2 =
= 121,29
n x ( x )
( 12* 650) ( 78 ) 2
Phng trnh hi qui c dng:
Y = 1,35x + 121,29
Da vo phng trnh hi qui ta d bo cho 4 qi ti ca nm th 4.
Y41 = 1,35 * 13 + 121,29 = 103,74;
Y42 = 1,35 * 14 + 121,29 = 102,39
Y44 = 1,35 * 16 + 121,29 = 99,69
Y43 = 1,35 * 15 + 121,29 = 101,04;
Tip theo, ta dng ch s ma v ha gii tnh cht ma v ca s liu.
Qi
Ch s ma v
D bo phi ma v
D bo ma v ha
1
1,005
103,74
104,26

32
102,39
80,68
2
0,788
3
1,025
101,04
103,57
4
1,179
99,69
117,53
Nh vy s lng hng bn ra tng qi trong nm ti l (lm trn s)
Q1 = 104; Q2 = 81;
Q3 = 104; Q4 = 118 n v sn phm.

III. BI TP T GII:
Bi 8: Mt i l phn phi hng tiu dng c thng k v s lng tiu th trong 10 tun
l qua nh sau:
Tun
S lng
Tun
S lng
1
220
6
290
2
210
7
330
3
250
8
400
4
270
9
390
5
350
10
420
Hy d bo s lng c kh nng tiu th trong tun th 11:
a. Phng php bnh qun di ng 3; 5 v 7 tun, loi no t sai lch nht?
b. Ly kt qu cu a, d bo bng phng php bnh qun di ng c quyn s (t cho
quyn s).
Bi 9: Anh An, nh qun tr ca cng ty Thnh Cng mun thc hin mt k hoch d bo
ngn hn v lng sn phm tiu th hng tun. Chuyn gia v d bo ca cng ty khuyn
anh nn dng phng php bnh qun di ng 2 tun, 4 tun, hoc 6 tun. xc nh nn
dng cch no cho chnh xc hn, anh An thu thp s liu thc t v sn phm trong 10
tun qua nh di y:
Bn hy gip anh An d bo s lng sn phm c th tiu th trong tun ti (tun th 11)
bng phng php m chuyn gia ngh.
S lng tiu th
S lng tiu th thc
tun
Tun
thc t
t
1
150
6
140
2
136
7
148
3
142
8
150
4
152
9
170
5
160
10
164
Bi 10: Lng sn phm tiu th trong thi gian qua ca c s sn xut chi tr em b suy
gim. B phn sn xut cho rng b phn kinh doanh d bo khng chnh xc nhu cu th
trng v h mun theo di ring. Sau 6 thng thc hin, kt qu c ghi nhn nh sau:
D bo ca b phn
Thng
S lng thc t
Sn xut
Kinh doanh
1
6.732
7.200
6.000
2
7.536
7.600
6.500
3
7.245
7.400
7.000
4
5.637
6.800
7.000
5

6.723

7.000

7.100

6
6.692
7.100
7.100
a. Bn xc nh xem kt qu d bo ca b phn no chnh xc hn?

33
b. Xc nh tn hiu theo di s liu thc t.
Bi 11: C s sn xut bnh m Tin Pht ghi li s lng tiu th trong 8 tun qua nh
sau:
Tun
S lng tiu th
Tun
S lng tiu th
1
3.200
5
4.160
2
3.420
6
4.240
3
3.510
7
3.820
4
3.250
8
3.910
Hy d bo kh nng tiu th tun th 9 bng cch dng:
a. Phng php bnh qun di ng c trng s 3 tun vi (kt-1=3; kt-2=2; kt-3=1, tun gn
nht l 3, tun xa hn l 2 v tun xa nht l 1).
b. Phng php san bng s m vi h s = 0,2.
c. Kt qu d bo no chnh xc hn?
Bi 12: Cng ty TNHH Sao Sng chuyn bn mt hng in lnh, c doanh s bn hng
thng trong nm qua nh sau (VT: Triu ng):
a. Hy dng phng php iu ha m d bo doanh s bn ca cng ty thng tip
theo (thng ging nm sau) vi 2 trng hp: = 0,2; = 0,4.
b. Vi = 0,2 hay = 0,4 c kt qu tt hn.
c. V th biu din s liu d bo (2 trng hp trn) v s liu thc t.
Thng
Doanh s bn
Thng
Doanh s bn
1
370
7
450
2
410
8
468
3
430
9
443
4
390
10
508
5
420
11
476
6
450
12
492
Bi 13: S dng bng s liu bi 12, v gi s chng ta c h s = 0,3. Hy d bo
doanh s bn thng ging theo phng php iu ha m theo xu hng vi 2 trng hp:
b. Vi = 0,4 ; = 0,3
a. Vi = 0,2 ; = 0,3 ;
c. Cp h s no t sai lch hn?
Bi 14: ng A, trng phng kinh doanh mun d bo hng bn ra ca cng ty nhm ln
k hoch sn xut cho 3 thng tip theo. ng tin rng, s liu hng bn ra trong 6 thng qua
c th i din cho tng lai.
Thng
S lng bn
Thng
S lng bn
1
1.750
4
1.800
2
1.650
5
1.750
3
1.800
6
1.900
ng A mun xy dng d bo theo phng php iu ha m theo xu hng cho s lng
hng bn ra thng tip theo. Qua kinh nghim d bo, ng xc nh rng s liu d bo
c MAD thp nht thng ng vi h s = 0,2; cn h s c xc nh trn c s th
trng tiu th sn phm, nhng ng A khng khng nh c nn s dng h s l = 0,3
hay = 0,4 th tt hn. Bn hy gip ng A vic ny d bo lng hng bn ra cho thng
ti.
Bi 15: Cc nh qun tr cao cp ca cng ty C ang ln k hoch hot ng cho nm ti.
ng J l mt trong cc nh phn tch chu trch nhim c lng doanh s bn cho nm ti.

34
Phng php lm vic ca ng ta l xy dng d bo cho tng loi sn phm ring bit v sau
kt hp chng li. By gi ng ang trong qu trnh tnh ton doanh s bn cho 6 nm gn
y nht i vi loi sn phm my vi tnh XT (VT: Triu ng).
Nm
Doanh s
Nm
Doanh s
1
1.400
4
26.800
2
6.900
5
34.900
3
16.500
6
39.100
Gi s rng s liu doanh s bn ni trn l i din cho doanh s bn mong mun ca
nhng nm ti, s dng phng php hi qui theo chui thi gian d bo doanh s bn ra
cho nm tip theo (nm th 7).
Bi 16: Mt n v sn xut cung cp sn phm ra th trng, trong thi gian qua ng
trng phng kinh doanh theo di v cho rng s liu d bo ca ng trng phng sn
xut l khng chnh xc, nn c nh hng n hot ng sn xut - kinh doanh ca n v.
ng trng phng sn xut th cho rng mnh d bo nh vy l kh chnh xc, i bn khng
ai nhn ai, lc ny ng gim c c kin ngh mi b phn thit lp d bo ring theo
di v nh gi ai tt hn. Sau 6 thng thc hin, ngi ta xc nh c s liu xy ra nh
sau:
1
2
3
4
5
6
Thng
Phng KD d bo
153.000 153.000 162.000 162.000 148.500 153.000
Phng SX d bo
144.000 148.500 153.000 157.500 148.500 151.200
S liu thc t
150.570 157.824 155.277 141.057 158.688 159.752
Bn hy xc nh xem ng trng phng kinh doanh hay ng trng phng sn xut d
bo chnh xc.
Bi 17: Cng ty Z l nh my ch to vi qui m va v trang thit b lm nng v lnh .
S lng hng bn ra gia tng nhanh chng v nng lc sn xut cng cn c gia tng. Cc
nh qun l ca cng ty cho rng s lng nh ca c xy ct l con s ch dn tt i vi
doanh s bn ca cng ty.
Nm
1
2
3
4
5
6
7
S nh mi (triu ci nh)
2,1
1,8
2,4 2,8 3,1 2,6 2,4
DSB ca cng ty (t ng)
230 215 270 310 360 370 375
a. Xy dng phng trnh hi qui tuyn tnh gia DSB ca cng ty vi s lng nh ca
xy ct trong vng 2 nm ti. Ngi ta c lng trong 2 nm ti s lng nh xy ct l 2,6
v 3 triu nh.
b. Bao nhiu phn trm bin ng trong doanh s bn ca cng ty c th gii thch c?
Bi 18: ng J nhn vin phn tch, mun d bo doanh s bn hng qi cho nm ti i
vi loi my tnh c nhn. ng ta tin rng 8 qi gn y i din cho doanh s bn trong nm
ti (n v: T ng).
Nm
1
2
Qi
1
2
3
4
1
2
3
4
Doanh s
7,4
6,5
4,9 16,1
8,3
7,4
5,4 18,0
S dng phn tch hi qui chui thi gian theo ma v xy dng d bo cho doanh s
bn hng qi ca my tnh c nhn trong nm th 3.
Bi 19: Mt i l nc ngt mun d bo v s lng (kt) nc ngt c kh nng tiu
th trong nm ti. Gi s rng s liu thu thp trong 3 nm qua c tnh ma v nh sau.
S lng hng qi
Nm
Qi 1
Qi 2
Qi 3
Qi 4

35
2
139
105
86
112
1
172
128
95
138
3
206
173
138
167
Hy xc nh lng nc ngt (kt) c th tiu th trong nm ti.
o O o

CHNG 3

CHNG 3:HOCH NH NNG LC SN

XUT

I/ THIT K V PHT TRIN SN PHM.

Vic thit k sn phm c nh hng trc tip n cht lng sn phm, chi ph sn xut,
mc tha mn nhu cu khch hng. y l cng vic rt quan trng i vi s thnh cng
trong cnh tranh hin nay, i hi nh qun tr cn nm nhng vn lin quan n sn phm
c thit k.
c tnh chi tit ca tng loi sn phm.
c tnh ca sn phm c nh hng trc tip bi cch thc ch to sn phm.
Cch thc sn phm c ch to s quyt nh n vic thit k h thng sn xut
Trong phn thit k sn phm, chng ta s xem xt ngun pht minh sn phm, pht trin
sn phm mi, ci thin bn thit k cho sn phm hin c, thit k sn phm thun tin
cho sn xut, thit k sn phm hng vo cht lng, thit k v pht trin dch v.

36
1.1 Ngun pht minh sn phm:
ngh v mt sn phm hay dch v c th bt u t nhiu ngun: khch hng, nh qun
l, nhn vin tip th hay t ngnh c kh. Cc cng ty ln thng c b phn nghin cu v
pht trin sn phm chnh thc. B phn ny thc hin cc cng vic sau:
Tin hnh nhng nghin cu c bn (nhng kin thc khoa hc tng qut vi mc tiu
phi thng mi). S n lc c hng trc ht vo vic tm hiu nhng qui lut ca t
nhin hay nghin cu l thuyt c cng nhn vi mc ch pht trin kin thc mi.
Phng hng hot ng khng c xc nh trc, m ch c xc nh trong qu trnh
cng vic tin trin v con ng tip tc nghin cu s t n hin ra. Lnh vc nghin cu c
bn thng em li nhng bc t ph c cng nhn bng nhng gii thng ln nh
gii Nobel.

Tin hnh cc nghin cu ng dng (cc kin thc tng qut v mc tiu thng
mi). Nghin cu ng dng thng s dng nhng kt qu nghin cu c bn. Trong
bt k trng hp no, nhng n lc nghin cu ng dng mun thnh cng u cn
n mt kho tng mnh mng nhng pht kin nghin cu c bn. Khng th gii
quyt thnh cng mt vn thc tin bng s may ri, m phi bng n lc nghin
cu, d l nghin cu c bn hay nghin cu ng dng, u phi coi trng vic tm
kim mt cch c h thng cc gii php.
Tin hnh thit k v pht trin sn phm mi hay dch v mi cng qui trnh sn xut.
Vi mc tiu l m bo cho cng ty lun thnh vng bng cch tm ra nhng tng v sn
phm mi c th p ng nhu cu ca khch hng hin ti v tng lai.

1.2 T chc nghin cu thit k v pht trin sn phm.

T chc thit k sn phm v cng ngh l mt giai on quan trng trong qu trnh to ra
nhng sn phm, cng ngh mi a vo sn xut kinh doanh cng nh a n vo khai
thc c tnh cht thng mi. N bao gm ton b hot ng t chc, phi hp nhm xc nh
nhng mc tiu, to ra nhng iu kin v mi quan h cn thit c c sn phm v
cng ngh mi. Nhng hot ng ny bao gm c cc hot ng nghin cu, thit k thng
xuyn v nhng nghin cu c th.
V mt ni dung, cng tc t chc thit k sn phm v cng ngh bao gm 3 vn c
bn sau:
T chc h thng cc b phn tham gia cc hot ng nghin cu, thit k sn phm v
cng ngh mi. Vic ny khng n thun ch l vic thit lp mt h thng cc b phn, t
chc c chc nng nghin cu, thit k cc sn phm v cng ngh mi, m cn bao gm c
vic phn cng trch nhim t chc s chuyn mn ho v hp tc gia cc c s, cc b
phn. C ch hot ng cng nh s lin kt, hp tc vi cc c s khc ngoi doanh nghip.
Trong vic t chc h thng ny, cn c bit ch ti s phi hp c tnh lin ngnh ca cc
b phn chuyn ngnh. Mc ch ca vic ny l m bo c s tham gia ca cn b thuc
cc lnh vc chuyn mn khc nhau ngay t u c th loi b bt tnh khng tng, tnh
phi thc t ca sn phm v cng ngh mi, chc khng i n lc nghin cu xong, a ra
thm nh mi c th kt lun c. Mt khc thng qua y c th tit kim chi ph nghin
cu, tit kim thi gian tm ra cc gii php c tnh ng b t cc kin, quan im ca cc
chuyn gia thuc cc lnh vc khc nhau.
Trong vic t chc h thng cc b phn lm chc nng nghin cu, thit k sn phm v
cng ngh, khng ch cn n s hp tc lin ngnh, m cn ch n vic lm sao cho cc
ngun lc khng b phn tn, mt li th v mt thi gian trong cnh tranh.
T chc cc hot ng nghin cu, thit k sn phm v cng ngh mi. y l hot
ng nhm duy tr cc hot ng thng ngy ca doanh nghip trong lnh vc nghin cu,

37
thit k sn phm v cng ngh mi. Trc ht nhm vo cc b phn chuyn trch lm
nhim v nghin cu thit k sn phm v cng ngh mi. Chng thng thc hin trn c s
k hoch hot ng ca cc b phn ny v bn k hoch li thng da trn mt s cn
c ch yu nh hng hot ng chung v nhim v do doanh nghip ra. Trong vic t
chc cc hot ng nghin cu, bn cnh vic xc nh c nhng mc tiu ngn hn cng
nh di hn ca cng tc nghin cu, thit k sn phm, cng ngh. S phn cng c th cho
cc b phn c lin quan, cn cn tm kim thc hin cc bin php nhm li cun ng o
ngi lao ng v cc cn b thuc cc cp khc nhau trong h thng qun l. lm c
vic ny ngi ta c th p dng nhiu hnh thc t chc khc nhau, thm ch kt hp chng
mt cch linh hot.
T chc lc lng cn b nghin cu, thit k sn phm v cng ngh mi. Trong bt k
mt doanh nghip no, d ch l sn xut kinh doanh thun tu (khng t chc b phn
nghin cu, thit k sn phm v cng ngh ring), th vn cn nhng sn phm v cng ngh
mi, cng c nhng cn b c kh nng nghin cu theo hng ny.
Nhng hnh thc t chc nghin cu, thit k sn phm, cng ngh thng p dng l:
T chc quan h gia cc bn tham gia vi t cch l nhng bn muabn, thng thng
l hng ho c giao dch l sn phm v cng ngh mi, tn ti di dng bn v, bn m
t,... Quan h gia 2 bn khng n thun l mua bn m cn c s hp tc trong qu trnh
trin khai, a , bn v thnh hin thc. Trong nhiu trng hp bn mua (n v sn
xut kinh doanh) cng cung cp nhng iu kin mnh c (nh xng, thit b,...) cc c s
nghin cu s dng th nghim theo ti ca h.
T chc quan h lin kt gia cc c s sn xut kinh doanh (n v trc tip s dng
kt qu nghin cu, thit k sn phm v cng ngh, vi t cch l bn mua hoc bn gp vn
v cc iu kin khc nhm khai thc li ch ca sn phm, cng ngh mi) vi cc c s
nghin cu thit k sn phm v cng ngh mi.
T chc cc c s nghin cu nh nhng b phn c lp trong mt t chc sn xut
kinh doanh c qui m ln. Nhim v ca b phn ny c tp trung ho vo khu nghin
cu thit k sn phm v cng ngh mi. N c th hot ng nh mt b phn c lp ca
ton b cng ty, c cung cp nhng iu kin cn thit nghin cu. y l m hnh t
chc cc phng nghin cu, cc trung tm hoc vin nghin cu trong cc tp on, cng ty
ln trong nc v a quc gia.

1.3 Qui trnh pht trin sn phm.

1.3.1 Pht trin sn phm mi:
S 3-1 ch ra cc bc quan trng trong vic thit k v pht trin sn phm
mi. Nu c hi cho mt sn phm mi c nhn ra, th nghin cu kh thi v
phng din kinh t, cng ngh cho chng ta mt hng dn c ch trong vic xy
dng mt d n pht trin sn phm. Nu nghin cu kh thi ban u ny c tin
hnh, cc k s c th chun b mt bn thit k c s. Bn thit k c s ny cho bit
cc hnh thi c bn, kh nng thch ng v chc nng sn phm cui cng, nhng
nht thit n phi ph hp vi m hnh sn xut. Kt qu ca vic kim tra li v ti
thit k tip tc cho n khi qu trnh thit k - kim tra - ti thit k a ra mt bn
thit k c bn c kt qu tha mn. Tip theo l nh gi v nhn dng th trng
cng vi vic minh ha khch hng tim nng, kim tra li th trng. Nu s p ng
ca bn thit k c bn ny tt th s nh gi kinh t ca bn thit k c bn ny c
s dng c lng qui m sn xut, chi ph v li nhun cho sn phm, khi d
n s c a vo giai on thit k sn xut .
1.Cc nghin cu kh thi v kinh t v cng ngh.
2.Thit k ban
Chc nng

3.Thc hin th nghim thit k ban

Chc nng

38

S 3-1: Pht trin sn phm mi

Bn thit k sn xut s c pht trin dn thng qua kim tra li kt qu, kim tra v th
li sn xut, kim tra li th trng v nghin cu hiu qu kinh t. Thit k phi t chi ph
thp, cht lng tin cy, kt qu tt v kh nng sn xut c s lng mong mun trn my
mc thit b sn xut d nh. Cc bn thit k sn xut lin tc c iu chnh ph hp
vi s thay i ca iu kin th trng, s thay i ca cng ngh sn xut v cho php s
ci tin v phng din ch to.
Khong 5% cc tng v sn phm mi cn tn ti trong sn xut nhng ch c 1/10
trong s l thnh cng. Tt nht l nn loi b nhng d n pht trin sn phm hay dch
v mi khng ha hn, tp trung cc ngun nhn vt lc vo cc d n ha hn hn. iu
ny cho thy s cn thit phi c mt ban kim tra xem xt tin trnh ca cc d n sn
phm hay dch v mi.
1.3.2 a sn phm ra th trng nhanh hn:
thnh cng trong vic cnh tranh, cc cng ty phi thit k, pht trin v gii thiu sn
phm ca mnh nhanh hn.
Mt phng php tip cn trong vic y nhanh tin trnh thit k v gii thiu sn phm
mi l vic s dng i pht trin v thit k t ng. Nhng cng ty nh: General Motors,
IBM, General Electric, Toyota, Nissan, Honda, i thit k c quyn a ra cc quyt
nh, t quyt nhiu hn trong thit k v gii thiu sn phm. Kt qu t c l kh tt.
Thi gian cn c nhng sn phm mi c thit k, pht trin v gii thiu ra th trng
cng gim, tit kim nhiu chi ph. Cng c th tn dng s tr gip ca my vi tnh thit
k ra cc b phn, tng th, cc tng quan trng v kim tra li s trc trc c th c gia
cc b phn.
Thng l, thit k sn phm v thit k qui trnh sn xut l hai hot ng ring bit. Cng
ty cn phi i qua tt c cc bc thit k sn phm, sau cc bn thit k ny c a
n cho nh sn xut thit k qui trnh sn xut. Nhng cch ny phi mt nhiu thi gian
a sn phm mi n c th trng.
Cc tng v sn phm hoc dch v
Nghin cu kh thi v cng ngh v kinh t

Thit k sn phm, dch v

Tng tc lin tc

Thit k qui trnh sn xut

Sn xut v a ra th trng
sn phm, dch v mi

39
S 3-2: Thit k ng thi.
S 3-2 minh ha khi nim ca thit k ng thi, c ngha l bn thit k sn phm,
dch v c tin hnh ng thi vi bn thit k qui trnh sn xut thng qua s tng tc
lin tc gia chng. Cch ny rt ngn thi gian thit k, sn xut v gii thiu sn phm mi.
Cc hot ng sn xut, tip th, ti chnh v k thut c lin quan n thit k v pht trin
sn phm, n c tm quan trng nh l sn phm mi c pht trin. Khi sn phm i vo
giai on cui ca chu k sng ca n, cc c gng ny s c chuyn thnh mi quan tm
v ci tin bn thit k cho sn phm hin c.
1.3.3 Ci tin bn thit k sn phm hin c:

Cc cng ty thng rt c gng iu chnh v ci tin sn phm hin c. Tiu

im ca s c gng ny l ci thin kt qu, cht lng v chi ph vi mc tiu l
duy tr, nng cao th phn cho sn phm ang trng thnh. Chng hn cng ty
TOYOTA, mt chng trnh lin tc c tin hnh ci tin bn thit k sn phm
nhm gim chi ph sn xut. Bng cch nhn mnh vic ci tin thit k sn phm lin
tc, nhng ci tin nh ny ng gp vo vic ci tin trong di hn v cht lng sn
phm v chi ph sn xut.
1.3.4 Thit k thun tin cho sn xut:

Thit k sn phm thun tin cho sn xut l con ng c bn ca cc nh sn

xut, gip h tr thnh nh cnh tranh mnh m trn th trng.
C 3 khi nim lin quan n vic thit k thun tin cho sn xut: chuyn mn ha,
tiu chun ha v n gin ha.
* Chuyn mn ha l vic m t chi tit v nguyn vt liu, cc b phn hay sn phm bao
gm cc s liu nh v mt cu to, v b mt, pH v cc tiu chun vt l khc. Nhng
ch dn c bit ny cung cp nhng thng tin chnh xc v cc c trng ca loi sn phm
cn c ch to.
* Tiu chun ha cp n hot ng thit k nhm gim s bin ng trong sn phm
hay cc b phn. V d nu nhm sn phm c 20 mu m c thit k chn ly ra 10
mu, chng ta s xem 10 mu ny l c tiu chun ha cao hn cc sn phm trc. Tiu
chun ha nhm sn phm hay cc b phn l kt qu ca khi lng ln tng sn phm hay
cc b phn v c th gip cho chi ph sn xut thp hn, cht lng sn phm cao hn, c
kh nng t ng ha d dng hn.
* n gin ha vic thit k sn phm l vic loi b nhng cu trc phc tp, nhng vn
c c cc chc nng sn phm theo d nh vi chi ph thp hn, cht lng cao hn hay
tha mn nhu cu khch hng cao hn. S tha mn ny c th c gia tng bng cch lm
cho sn phm c thun tin khi mua, d lp t, d bo tr hay s dng. Chi ph c th thp
hn thng qua vic d dng lp rp, c th s dng nguyn vt liu r tin hn hay l c th
lm gim hao ph nguyn liu khi sn xut.
1.3.5 Thit k hng v cht lng.

Mt yu t quan trng ca vic thit k sn phm l nh hng ca n ln cht

lng sn phm. Sn phm c chp nhn bi khch hng hay khng, l c quyt
nh cui cng mc hng v cht lng sn phm ca vic thit k. Cc sn
phm hay dch v c cht lng siu hng u bt u t thit k. Ba kha cnh c
bit quan trng ca thit k hng v cht lng l: thit k chc chn, thit k sn
xut v thit k cho s tin cy.
* Mt thit k chc chn: s c thc hin ngay khi nhng iu kin khng mong mun
xy ra c trong sn xut ln ngoi thc t.

40
* Thit k sn xut: lm gim ng k cc sai st v ci thin cht lng sn phm. Khi
mt sn phm c thit k mt cch thch hp s c t chi tit hn v c th lp rp mt cch
d dng, nhanh chng.
* Thit k tin cy: Tng chi tit c mc tin cy ca n v tp hp li ta c mc tin cy ca
h thng. Cn lu rng, mc tin cy ca cc chi tit gii hn s quyt nh mc tin cy ca
ton h thng. V d: Mt v xe t c chu k sng l 45.000 km, nu c 1% b hng di
45.000 km chng ta ni v xe c mc tin cy 99%. Nu c 4 v xe t, tng chic c mc tin
cy l 99% th mc tin cy ca h thng 4 v xe l : 0,99 x 0,99 x 0,99 x 0,99 = 0,961 hay
96,1%. Nh vy mun tng mc tin cy ca h thng, ta phi:
- Thit k trnh cc h hng thng thng cc b phn.
- n gin ha thit k, gim cc chi tit tng tc trong sn phm.
- Cung cp ngay cc chi tit thay th, hoc c th t vo h thng thay th mt cch t
ng i vi chi tit c tin cy thp.

Cc nh ch to hin nay t mc tiu l sn xut ra nhng sn phm gn nh hon

ho v cht lng.
1.3.6 Thit k v pht trin dch v mi.
Chng ta bit qua cc chin lc nh v cho dch v l:
* Cch thit k sn phm: chuyn bit cho tng khch hng hay theo tiu chun.
* Cch thit k qui trnh sn xut: hng v sn phm hay hng v qui trnh.
* Cch khch hng tip xc nhiu hay t.
C l iu hin nhin nht v thit k dch v l s a dng ca chng, song c 3 kha cnh
tng qut ca vic thit k dch v l:
- Mc tiu chun ha ca dch v. Tnh cht ca sn phm l ph hp cho tng khch
hng hay l cho nhm khch hng, dch v c ging nhau cho mi khch hng hay khng.
- Mc giao dch vi khch hng trong vic phn phi dch v. C trng hp mc
giao dch vi khch hng cao nh l trong lnh vc thi trang hay l thp nh trong nh hng
cung cp thc n nhanh.
- S pha trn ca hng ha hu hnh v dch v v hnh, s pha trn ny b chim lnh bi
dch v v hnh nh trong trng i hc hay hng ha hu hnh nh sn phm ca cc hiu
may.
C c s thun li v khng thun li ca tng khuynh hng trn trong vic thit k dch
v. V d: cc dch v c tiu chun ha vi mc tip xc khch hng thp thng t tn
km v c th nhanh chng a ra th trng, c th thch hp i vi chin lc ca mt s
dch v. Ngc li, c mt vi mt hng khc cn c s giao dch vi khch hng mc
cao.

II. La chn quy trnh sn xut

2.1 La chn cc kh nng trong qui trnh sn xut.
Trong vic la chn qui trnh sn xut, nhiu nhn t cn phi c xem xt. Nhng nhn
t ny l kch thc lot sn xut, s bin ng ca sn phm, nhu cu v vn v phn tch
kinh t.

2.1.1 Kch thc lot sn xut v s bin ng ca sn phm.

S 3-6 minh ha cho thy kiu qui trnh thit k c thch hp hay khng ph thuc vo
s lng bn thit k sn phm v kch thc ca lot sn xut trong h thng sn xut.

41

Kch thc l

A H thng

hng v sn
phm, bn vng

B H thng hng
v sn phm sn
xut theo l
Ch to theo
nhm b phn
C

H thng hng v
qui trnh, ca hng
cng vic

D
S lng thit
k sn phm

S 3-3: Kiu thit k qui trnh ph thuc vo kch thc l

Khi chng ta chuyn t im A sang im D trn s , chi ph sn xut v tnh linh hot
gia tng. Ti im A, ch c mt sn phm n c v nhu cu cho sn phm ny rt ln, nn
h thng t chc sn xut theo sn phm ton b l thch hp. Tuy chi ph sn xut trn n v
sn phm thp nhng kiu sn xut ny li khng linh hot, do my mc c trang b chuyn
bit v cng nhn c hun luyn thch nghi cho vic sn xut sn phm . Khi s lng
bn thit k sn phm gia tng v kch thc lot sn xut gim i, ti im B chng hn, h
thng sn xut hng v sn phm theo lot tr nn thch hp. Mc d h thng ny cng cn
km linh hot nhng vic o to cng nhn v trang b my mc t chuyn bit hn c th
chuyn sang sn xut loi sn phm khc d dng hn v s a dng ca sn phm.
V chin lc kinh doanh c pht trin cho mi dy chuyn sn xut ch yu, vic xc
nh lng cu mong i cho tng sn phm v s kiu sn phm cn thit chim lnh th
trng l mt yu quan trng trong vic chn kiu thit k qui trnh.

2.1.2 Nhu cu vn cho vic thit k qui trnh.

S lng vn cn thit cho h thng sn xut c xu hng khc nhau i vi tng loi qui
trnh sn xut. Trong s 3-3 ni chung, s lng vn l ln nht im A v gim dn
sang im D. Nhu cu v vn ca doanh nghip c th l nhn t quan trng trong vic chn
kiu thit k qui trnh v chin lc kinh doanh s c iu chnh theo .

2.2 Phn tch kinh t.

Trong cc nhn t c xem xt, chi ph sn xut l nhn t quan trng chn ra cch
thc t chc sn xut. Trong phn ny chng ta s tho lun v cc hm s chi ph ca tng
cch thc, cc khi nim nh n cn hot ng, phn tch ha vn v phn tch ti chnh.

42
2.2.1 Hm s chi ph ca cc qui trnh.
Nh c lu trc y, tng loi thit k qui trnh sn xut c nhu cu s lng
vn khc nhau. Chi ph v vn thng thng n nh cc khon chi ph xy ra trong tng
thng v i din cho cc bin php o lng chi ph vn ca x nghip. S 3-7 minh ha
cho thy cc hnh thc khc nhau ca thit k qui trnh sn xut tng loi sn phm c hm
chi ph khc nhau. Chi ph ban u v my mc thit b cao, chi ph v nh xng v cc thit
b khc cao th tng chi ph c nh s cao hn. Cng th, hnh thc khc nhau ca t chc
sn xut s c chi ph bin i khc nhau ty theo s lng sn phm sn xut trong tng
thng.
V d: Loi hnh dy chuyn lp rp t ng c chi ph c nh hng nm l 22,5 t ng,
bao gm cc khon chi ph c lin quan v r-b; my tnh c nhn; v cc my mc thit b
cn thit khc cho dy chuyn lp rp t ng. Cc khon chi ph bin i (nh lao ng,
nguyn vt liu v cc chi ph bin i khc) cho dy chuyn kh thp so vi cc hnh thc
thit k qui trnh sn xut khc, v dc ca hm chi ph thp. iu ny c ngha l tc
gia tng chi ph chm hn tc tng khi lng sn xut hng nm. Nu nh vn sn xut
khng phi l vn quan tm ca n v th thit k qui trnh c cp ph thuc vo s
lng sn phm sn xut. Trong s 3-7, nu khi lng sn xut t hn 100.000 sn phm,
mt ca hiu cng vic s thch hp hn; nu nh khi lng t 100.000 - 250.000 sn
phm, kiu ch to theo nhm ph hp hn; nu trn 250.000 sn phm, dy chuyn lp rp
t ng c thch hn.

Chi ph sn xut
hng nm (t )

Ca hang
i

Ch to theo nhm
Dy chuyn lp rp t ng

22,5

11,1
5

Sn phm /nm
100.000

250.000

S 3-7: Cc hm chi ph ca cc kiu qui trnh

2.2.2 Khi nim v n cn hot ng.

n cn hot ng l cng c o lng mi quan h gia chi ph vi doanh s bn hng
nm ca mt x nghip. Nu chi ph c nh cao trong tng chi ph ca x nghip, ta cho rng
x nghip c mc n cn hot ng cao. Mc cao v n cn hot ng, nu nhng
nhn t khc l khng i, khi c s thay i trong doanh s bn s dn n s thay i ln
trong thu nhp. S 3-8 minh ha vn ny.

43

Chi ph v thu nhp

hng nm

Doanh s
Ch to theo nhm

Dy chuyn lp rp
t ng

Sn phm/nm
BE1 BE2

BE3

S 3-8: Quan h gia n cn hot ng v thit k qui trnh.

Khi nim n cn hot ng c nhng ngha quan trng trong vic chn bn thit k qui
trnh.
* Li nhun di hn ln hn c th thy c cc qui trnh sn xut vi n cn hot
ng ln hn khi sn xut t n mt mc nht nh.
* L di hn cng ln s pht sinh t nhng qui trnh sn xut vi n cn hot ng ln
hn nu nh khi lng sn xut t hn im ha vn.
* n cn hot ng ca mt qui trnh sn xut cng cao, th li nhun trong tng lai
cng khng chc chn.
* D bo doanh s bn ln khng chc chn th mc ri ro cng ln khi s dng qui trnh
c n cn hot ng cao.

2.2.3 Phn tch im ha vn.

Phn tnh ha vn c s dng rng ri phn tch v so snh, la chn gia cc kh
nng sn xut. Trong bt k hnh thc no, kt qu cng c th d dng gii thch c. y
l im thun li quan trng nht, v cc nh qun l thng d dng chp nhn mt vn
h khng th gii quyt hn l s dng gii php m h khng hiu. Tuy nhin, yu im c
bn ca phng php ny l chng ta gi s khi lng sn xut bit c, chi ph c nh
hng n s lng sn phm sn xut ra v khng tnh n gi tr ca tin t theo thi gian.
S 3-9 minh ha im ha vn.
Chi ph hng
nm
Qui trnh J

Qui trnh C
Qui trnh A

130.000
80.000
70.000

44

S 3-9: Phng php im ha vn.

III. HOCH NH NNG LC SN XUT DI HN

Hoch nh phng tin sn xut bao gm vic xc nh nng lc sn xut di hn cn c,
thi im cn b sung nng lc sn xut, v tr b tr nh my. Hoch nh phng tin sn
xut c thit k da trn c s k hoch chin lc di hn ca cng ty, cc k hoch ny l
c s cho vic xc nh sn phm cn sn xut trong tng giai on. iu ny rt quan trng
bi v:
Vn u t vo my mc thit b, khoa hc k thut, t ai v nh xng cho sn xut
l rt ln. Khi mt cng ty u t rt nhiu vn cho phng tin sn xut, th phi c mt
chin lc trong di hn. V th quyt nh ny phi c da trn nhng c s nghin cu
su rng v c hnh thnh mc cao nht ca cng ty.
Chin lc di hn c th hin k hoch v phng tin sn xut ca cng ty. Nhng
vn nh: cc loi sn phm g cn c sn xut, th trng no tiu th sn phm , cc
cng ngh no c s dng phn nh k hoch chin lc ca cng ty. Cc vn ny cng
phi gii quyt cp qun tr cao nht.
Hiu qu hot ng ph thuc vo nng lc ca phng tin sn xut. Cc chi ph bo
tr, tnh thun li ca lch trnh, hiu qu kinh t ca qui m l nhng nhn t chu nh hng
ca nng lc phng tin my mc thit b.
Nng lc sn xut tr thnh rng buc trong nhiu quyt nh ca qun tr sn xut v
tc nghip. S lng sn phm c sn xut l bao nhiu th c hiu qu trong giai on sn
xut c th no , l nhn t gii hn trong hoch nh sn xut ngn hn.
Cc quyt nh v hoch nh nng lc sn xut di hn thng bao gm cc hot ng
sau:
- c lng nng lc cho my mc thit b hin ti.
- D bo nhu cu v nng lc sn xut di hn trong tng lai cho tt c sn phm hoc
dch v.
- Ch r v phn tch ngun cung cp p ng nhu cu nng lc sn xut trong tng
lai.
- La chn ngun nng lc sn xut thch hp.

3.1 nh ngha, o lng v d bo nng lc sn xut thc t:

3.1.1 nh ngha nng lc sn xut thc t:
Nng lc sn xut thc t ti a l sn lng t c thng qua cc ca lm vic bnh
thng trong ngy hay trong tun, khi phng tin sn xut khng t c hiu qu cao
nht. Ni chung, nng lc sn xut l t l sn xut ti a ca mt n v sn xut kinh doanh.
Cc nhn t nh hng nng lc sn xut bao gm:
Cc bin i hng ngy nh s vng mt ca cng nhn, s hng hc ca my mc thit
b, cc ngy ngh, s tr ni trong vic cung ng nguyn vt liu lm cho kt qu sn xut ca
cc phng tin tr nn khng chc chn.

45
T l sn xut cc loi sn phm khc nhau v cc dch v ca cc loi sn phm ny
cng khc nhau. V th s pha trn s lng sn phm cn c sn xut phi c tnh n
khi hoch nh nng lc ca phng tin sn xut.
Mc sn xut l bao nhiu? Kh nng ti a, nng lc sn xut da trn lch lm vic
l bao nhiu ngy trong tun, nng lc sn xut thc t da trn vic s dng phng tin sn
xut hin c m khng cn s dng n cc my mc thit b d phng...

3.1.2 o lng nng sut:

i vi nhng cng ty ch sn xut ra mt hoc mt vi sn phm tng t nhau th vic
o lng nng lc sn xut n gin, nh s lng xe my sn xut ra hng thng, s tn than
sn xut ra hng thng... Khi c s pha trn nhiu loi sn phm khc nhau th chng ta thy
c vn trong vic o lng nng lc sn xut. Khi bt buc cc nh qun l phi xy
dng mt n v o lng tng hp. n v o lng ny cho php chuyn i nng lc sn
xut ca nhiu sn phm khc nhau thnh n v o lng nng lc sn xut tng hp. V d:
tn/gi, doanh s bn/thng.
Trong hoch nh nng lc sn xut i vi ngnh dch v, n v o lng kh chnh xc
v thng xc nh da vo u vo c s dng. V d: ngnh hng khng s dng n v
o lng l hnh khch-kilomet/thng, nhng bnh vin tnh s bnh nhn/thng, nhng
n v dch v k thut ngi ta s dng s gi lao ng ca cng nhn/thng.

3.1.3 D bo nhu cu ca nng lc sn xut:

Khi ni n nng lc sn xut c ngha l phi to ra phng tin sn xut - t ai, nh
xng, my mc thit b, nguyn vt liu, nhn s v cc tin ch khc. Cng tc hoch nh,
mua sm, xy dng v hun luyn cn thit i vi phng tin sn xut mi c th mt t 3 7 nm, v nhng phng tin nh th c th tn ti t 10 - 20 nm. D bo nhu cu cho sn
phm hoc dch v phi c tin hnh cho 10 - 30 nm. D bo di hn nh vy th rt kh
khn, v c nhiu thay i ca nn kinh t, thay i trong s thch ca khch hng, thay i v
khoa hc k thut, thay i trong cc qui nh ca nh nc, nhng iu kin v chnh tr hay
mt s pht trin khc xy ra.
D bo nng lc sn xut cho sn phm hoc dch v c lin quan n cc bc sau:
- c lng chung cho mt loi sn phm hay dch v ring bit.
- Th phn (phn trm ca tng nhu cu) cho tng cng ty c c lng.
- Th phn c nhn vi tng nhu cu t c s d bo nhu cu cho tng cng ty.
- Nhu cu cho sn phm hoc dch v c chuyn thnh nhu cu v nng lc sn xut.
Sau khi cng ty t c con s c lng tt nht i vi nhu cu sn phm dch v,
chng ta phi xc nh nng lc sn xut cho tng loi sn phm hoc dch v.
C nhiu l do ti sao nng lc sn xut khng nht thit phi bng vi s lng nhu cu
sn phm hay dch v c d bo:
Ngun vn khng y v cc ngun lc khc khng phi lc no cng lun sn c
mt cch hiu qu tha mn tt c cc nhu cu.
V tnh khng chc chn ca d bo v nhu cu lin kt nng lc sn xut vi chin
lc tc nghip cho s u tin cnh tranh. Mt nng lc sn xut m cn c thit lp, l
lng nng lc sn xut thm vo:
- Nng lc sn xut tng thm trong trng hp nhu cu v sn phm hoc dch v tng.
- Kh nng p ng nhu cu vo nh ma v.
- Chi ph sn xut thp, nu phng tin sn xut cng gn vi nng lc sn xut th chi ph
s cao hn.
- Tnh linh hot v sn xut v khi lng sn phm sn xut ra; vic p ng theo nhu
cu khch hng i vi tng loi sn phm khc nhau v khi lng sn xut khc nhau th c
th nh vo nng lc sn xut tng thm.

46
- Cht lng sn phm hay dch v c ci thin; phng tin sn xut hot ng cng
gn vi nng lc sn xut th thng c cht lng khng cao.
Ngoi ra, cng cn xem xt n nng lc sn xut ca cc nh cnh tranh c th thm vo.
Nu nh cc nh cnh tranh tng cng nng lc sn xut lm cho hin tng d tha trong
ngnh xy ra, cng ty nn xem xt li nng lc sn xut ca mnh.

3.1.4 Cch thc thay i nng lc sn xut:

Khi nng lc sn xut di hn c c lng thng qua d bo, cc cng ty c th
vp phi trnh trng khng hay d tha nng lc sn xut. Bng 4-1 lit k mt s
cch thc m nh qun l c th s dng cho vic thay i nng lc sn xut trong di
hn.
Bng 4-1: Cc phng thc thay i nng lc sn xut.
Kiu thay
i NLSX
M rng

Thu hp

Cch thc thay i NLSX di hn.

K hp ng vi cc cng ty theo h cung cp cc b phn ri

hay ton b.
Tm kim phng tin, ngun lc khc.
Xc nh v tr, xy dng nh xng, mua my.
M rng, cng c v iu chnh my mc hin c.
Ti vn hnh my mc sn sng lm vic.
Bn i my mc thit b hin c.
Ct i my mc thit b, chuyn cng nhn i.
Pht trin v gii thiu sn phm mi khi cc sn phm c suy gim.

3.2 Phn tch cy quyt nh v hoch nh nng lc sn xut:

Cc quyt nh v hoch nh nng lc sn xut c th c phn tch bng nhiu phng
php khc nhau nh: phn tch im ha vn, thng c s dng so snh hm s chi ph
ca 2 hay nhiu phng tin sn xut khc nhau, s hnh cy (cy quyt nh) cng rt hu
hiu trong phn tch cc quyt nh v hoch nh nng lc sn xut.

Cc quyt nh v hoch nh phng tin sn xut th kh t chc v kh phc

tp, v chng thng l cc quyt nh a giai on c lin quan n nhiu quyt nh
v c mi lin h ph thuc ln nhau c hnh thnh trong mt h thng. S cy
c xy dng cho cc quyt nh a giai on nh l mt cng c tr gip cho cc
nh qun l cn phi hiu r nhng quyt nh g c hnh thnh, cc quyt nh
xy ra theo h thng no, mi quan h tc ng ln nhau gia chng. Kiu phn tch
ny cho php cc nh qun l:
C th v ra cc quyt nh t hin ti n tng lai.
Tm ra c cch thc lm vic cho nhng s kin khng chc chn.
Cch thc xc nh gi tr tng i ca tng kh nng cho ra quyt nh.
V d 4-1: Cng ty M ang thit k mt sn phm mi rt c trin vng. Cc nh qun l
ca cng ty ang la chn gia ba kh nng:
- Bn bn quyn cho mt cng ty khc vi gi 200 triu ng;
- Thu mt nh t vn nghin cu th trng ri mi a ra quyt nh;
- Xy dng nh my tin hnh sn xut.
Cng tc nghin cu tn km 100 triu ng v cc nh qun l tin rng c 50% c hi c
th tm kim c th trng hp dn. Nu nh cng tc nghin cu ny khng thun li, cc

47
nh qun l c th tip tc bn i bn quyn vi gi 120 triu ng. Nu nh nghin cu ny
cho ra kt qu tt th cng ty c th bn i tng c trin vng vi gi 400 triu ng.
Nhng ngay c khi th trng c trin vng c tm thy th kh nng thnh cng cui cng
ca sn phm l 40%. Mt sn phm thnh cng s sinh li 5 t ng. Thm ch nghin cu
khng t kt qu, s thnh cng ca sn phm c th l 1 ln trong 10 ln gii thiu sn
phm.
Nu nh cc nh qun l quyt nh sn xut m khng cn tin hnh nghin cu, ch c
25% kh nng thnh cng. Mt sn phm tht bi s tn chi ph 1t ng . Cng ty nn lm
g?
Li gii bi ton:
V mt s hnh cy t tri sang phi vi hnh vung ( ) i din cho cc quyt nh
v vng trn ( ) i din cho cc s kin ngu nhin.
200

D
2

Nghin cu
B
1
100

E
Bn

400
5.000
1.000
120
5.000

1.000
5.000

1.000

Nghin cu s t tri sang phi, tnh ton gi tr k vng cho tng s kin ngu
nhin t dng quyt nh th hai.
G A = 200tr
GD = 400tr

GE = (5.000 x0 ,4 ) + ( 1.000 x0 ,6 ) = 1.400tr

G2 = max( GD ; G E ) = max( 400;1.400 ) = 1.400tr

GF = 120tr
GG = ( 5.000 x0 ,1 ) + ( 1.000 x0 ,9 ) = 400tr
G3 = max( G F ; GG ) = max( 120;400 ) = 120tr
G B = ( G2 x0 ,5 ) + ( G3 x0 ,5 ) = ( 1.400 x0 ,5 ) + ( 120 x0 ,5 ) = 760tr
GC = ( 5.000 x0 ,25 ) + ( 1.000 x0 ,75 ) = 500tr
G1 = max( G A ; G B 100 ; GC ) = max( 200;760 100;500 ) = 660tr
Gi tr k vng ca quyt nh ban u l 660 triu ng. Kt qu ca quyt nh ny
c suy ra t nhng nhnh khng b ct t tri sang phi: nghin cu, nu kt qu tt th sn
xut; nu kt qu khng tt th bn.
Mt im cn lu trong vic gii thch gi tr k vng ca phn tch s cy, mt li
m chng ta thng gp l gii thch cho tng quyt nh mt cch chnh xc v tuyt i.
Cc gi tr k vng ch l gi tr o lng tng i ch khng phi l gi tr tuyt i.

48
Khi nng lc ca cc phng tin sn xut hin ti khng p ng nhu cu v nng
lc sn xut trong di hn v cc phng tin sn xut mi cng cn c xy dng, thu
mn, hay mua th vn quan trng m chng ta cn phi gii quyt l t chng u ?
--- o O o ---

TM LC CNG THC & BI TP CUI CHNG

I. CU HI N TP
1. Cho bit ngun thng tin cung cp cc nh nghin cu pht minh ra sn phm.
2. Hy nu nhng ni dung v hnh thc ca cng tc t chc thit k sn phm v cng ngh.
3. Hy cho bit qui trnh pht trin sn phm mi.
4. Cho bit cch thc thay i nng lc sn xut trong iu kin kh nng thp hoc cao hn
so vi nhu cu th trng.
5. Bn hy t chn mt sn phm no m bn thch, hy cho bit tng ca bn khi pht
trin sn phm .
6. Bn hy tm mt sn phm c khuyt tt (khuyt tt th hin r hoc l c chi tit hay b
phn ca sn phm d b h hng). Theo bn, khc phc khuyt tt th lm cch no?

II. CNG THC P DNG.

Dng hm chi ph bc nht xc nh.
Y = ax + b
Vi: a - Bin ph / sn phm.
b - Chi ph c nh.
x - Lng sn phm.

Xc nh hm chi ph cho tng ch tiu mong mun nh: nn s dng loi qui
trnh sn xut no; nn chn a im no xy dng nh my, kho hng...
Da trn hm chi ph xc nh sn lng chung ca tng cp ng chi ph lm c s
quyt nh mc tiu.
Phn tch s cy.
- Lit k tt c cc phng n c kh nng.

- Xc nh cc iu kin khch quan nh hng n vic ra quyt nh

- Xc nh thu nhp - chi ph - li nhun ca tng phng n.
- V cy quyt nh t hin ti n tng lai.
- Dng ch tiu gi tr mong i so snh cc phng n.
n

Gk = Ci * Pi

Ci - Gi tr mong i nhnh i
Pi - Kh nng (xc sut) xy ra nhnh i
Gk - Gi tr mong i ti nt k
- Chn ra nhnh c gi tr mong i tt nht
i =1

49
G = max{Gk }

hoc G = min{Gk } k=1,2,...,n

III. BI TP C LI GII.
Bi 1: ng J ang nghin cu v nng lc sn xut ca cng ty. Vn l nh my khng
kh nng sn xut v n tr nn quan trng hn nu nng lc sn xut khng c tng
cng. ng J ang c lng 2 kh nng cho vic gii quyt vn nng lc sn xut ny
(n v tnh: 10.000ng).
Ch tiu
Chi ph c nh hng nm
Chi ph bin i/n v
S lng sn xut hng
nm c lng: nm th 1
nm th 5
nm th 10

Qui trnh t ng
690.000
29,50

Qui trnh th cng

269.000
31,69

152.000
190.000
225.000

152.000
190.000
225.000

a. Qui trnh no c chi ph thp nht nm th 1, nm th 5 v nm th 10?

b. Chi ph bin i trn n v ca qui trnh t ng trong nm th 5 phi l bao nhiu
b cho chi ph c nh hng nm tng thm ca qui trnh t ng so vi qui trnh th cng.
Li gii

a. Da vo bng s liu trn, ta xc nh c hm chi ph ca qui trnh t ng v

qui trnh th cng nh sau:
- Hm chi ph qui trnh t ng:
- Hm chi ph qui trnh th cng:

Y1 = 29,50x + 690.000
Y2 = 31,69x + 269.000

Da vo 2 hm chi ph ta xc nh c lng sn phm m chi ph ti khng

phn bit sn xut bng qui trnh t ng hay bng qui trnh th cng.
Khi : Y1 = Y2

29,5x + 690.000 = 31,69x + 269.000

x = 192.237 sn phm;
Y1 = Y2 = 6.360.991,5

Chi ph
1.000 ng

Y2

Y1

6.360.991,5

690.000
269.000

Sn phm
192.237

50
Theo th ta thy qui trnh th cng c chi ph thp nht nm th 1, nm th 5.
Nm th 10 th qui trnh t ng c chi ph thp hn.
b. Gi c l lng gim chi ph bin i trn 1 sn phm ca qui trnh t ng nm th
nm.
Lng sn phm sn xut nm th nm l 190.000 sn phm, do tng chi ph bin i
ng vi sn lng l 190.000c.
Lng chi ph c nh hng nm ca qui trnh t ng tng so vi qui trnh th cng l:
690.000 - 269.000 = 421.000
cho lng chi ph bin i ca qui trnh t ng gim xung mt lng b p cho
phn tng ca chi ph c nh th ta c:
190.000c = 421.000 c = 2,22
Nh vy chi ph bin i trn sn phm ca qui trnh t ng l:
29,5 - 2,22 = 26,28 hay 262.800 ng/sn phm.
Bi 2: Mt nh sn xut ang xem xt cc kh nng khc nhau v phng tin sn xut A
v B cho mt loi sn phm mi. Nhng thng tin di y thu thp cho phn tch nh sau
(VT: 1.000ng).

Nu nh thu v gi tr thu hi cui cng l khng ng k, thi gian hon vn ca

tng phng tin l bao nhiu? Chi ph bin i/sn phm ca phng tin A l bao
nhiu lm cho phng tin A ny c tnh hp dn nh phng tin B?
Ch tiu
Phng tin A
Phng tin B
Chi ph ban u
17.808.000
9.100.000
Chi ph c nh hng nm
300.000
200.000
Bin ph/n v sn phm
22,40
27,6
Nhu cu trung bnh hng nm (sn phm)
600.000
600.000
n gi sn phm
36
36
Li gii
Theo s liu bi ta xc nh c li nhun hng nm ca:
Phng tin A: (36 - 22,4)600.000 - 300.000 = 7.860.000
17.808.000
= 2,265 2 nm 3 thng 5 ngy
Thi gian hon vn l TA =
7.860.000
Phng tin B: (36 - 27,6)600.000 - 200.000 = 4.840.000
9.100.000
= 1,88 1 nm10 thang16 ngay
Thi gian hon vn l TB =
4.840.000
Xc nh chi ph bin i ca phng tin A c tnh hp dn nh phng tin B.
Ta gi c l chi ph bin i/sn phm ca phng tin A, nh vy li nhun hng nm ca
phng tin A mang li l:
(36 - c)600.000 - 300.000
phng tin A c tnh hp dn nh phng tin B th thi gian hon vn ca phng
tin A phi bng vi thi gian hon vn ca phng tin B.
17.808.000
'
= 1,88
Tc l: TA = TB
( 36 c )600.000 300.000
1.128.000c = 40.608.000 - 300.000 - 17.808.000

c = 19,95 hay chi ph bin i ca phng tin A l 19.950 ng/sn phm.

Bi 3: Mt cng ty ang c gng tnh ton la chn, hoc l mua cc b phn ri t nh
cung ng, hoc sn xut nhng b phn ny bng cch lp rp th cng hay bng h thng lp
rp t ng. Di y l s liu cn c vo m ra quyt nh (VT:1.000 ng).

51
Ch tiu
Khi lng sn xut hng nm
Chi ph c nh/nm
Chi ph bin i/b phn

Mua

SX th cng

SX bng t ng

250.000

250.000

250.000

0
10,50

750.000
8,95

1.250.000
6,40

a. Da trn s liu ny, kh nng no l tt nht?

b. nhng khi lng sn xut no th khng c s khc bit gia sn xut th cng v
sn xut bng my mc t ng?
c. nhng khi lng sn xut no th khng c s khc bit gia mua v sn xut t
ng?
Li gii

a. Ta xc nh tng chi ph hng nm ca tng trng hp nh sau:

Y1 = 10,50 * 250.000 + 0
= 2.625.000
Y2 = 8,95 * 250.000 + 750.000 = 2.987.500
Y3 = 6,40 * 250.000 + 1.250.000 = 2.850.000
So snh 3 hm chi ph trn ta thy, nu khi lng sn xut hng nm ch cn l 250.000
sn phm th nn mua b phn ri s c li hn l t mnh sn xut ra.
b. khng phn bit gia s dng sn xut bng th cng hay sn xut bng lp rp t
ng th ta c: Y2 = Y3
8,95x +750.000 = 6,40x + 1.250.000
x = 196.078 n v b phn
ng vi khon chi ph l: Y2 = Y3 = 2.504.898,1 ngn ng
c. khng phn bit gia mua v s dng sn xut bng lp rp t ng th ta c:
Y1 = Y3 10,5x = 6,40x + 1.250.000
x = 304.878 n v b phn
ng vi khon chi ph l: Y1 = Y3 = 3.201.219 ngn ng
Bi 4: Cng ty Z d nh xy dng thm mt nh my tng cng kh nng phn phi
sn phm cc tnh khu vc min ty. Qua thi gian nghin cu v thm d th trng, cng
ty xc nh c 2 a im l Tin Giang v Long An. Mt khc cng ty cng mun p
dng cng ngh mi vo sn xut nhm nng cao cht lng sn phm, nhng chi ph kh
cao. Bit rng b phn hoch nh c lng c cc khon chi ph nh sau: (VT:
1.000ng)
Qui trnh c
Qui trnh ci tin
Qui trnh hin i
a im
Chi ph
Bin
Chi ph
Bin
Chi ph
Bin
c nh
ph
c nh
ph
c nh
ph
Tin Giang
1.000.000
25
1.300.000
20
1.800.000
14
Long An
1.200.000
22
1.300.000
18
2.000.000
12

Bn hy phn tch gip cng ty bit c lng sn phm trong khong no th

chn a im v qui trnh thch hp?
Li gii

Da vo bng s liu ta c cc hm chi ph tng a im nh sau:

Tin Giang:
- ng vi qui trnh c:
- ng vi qui trnh ci tin:
- ng vi qui trnh hin i:

Long An:

YT1 = 25x + 1.000.000

YT2 = 20x + 1.300.000
YT3 = 14x + 1.800.000

52
- ng vi qui trnh c:
- ng vi qui trnh ci tin:
- ng vi qui trnh hin i:

YL1 = 22x + 1.200.000

YL2 = 18x + 1.300.000
YL3 = 12x + 2.000.000

Xc nh sn lng v chi ph m ti khng phn bit s dng qui trnh no.

Ti Tin Giang:
YT1 = YT2

x = 60.000 sn phm

YT1 = YT2 = 2.500.000 ngn ng

YT1 = YT3

x = 72.728 sn phm

YT1 = YT3 = 2.818.192 ngn ng

YT2 = YT3

x = 83.334 sn phm

YT2 = YT3 = 2.966.676 ngn ng

Ti Long An:
YL1 = YL2

x = 25.000 sn phm

YL1 = YL2 = 1.750.000 ngn ng

YL1 = YL3

x = 80.000 sn phm

YL1 = YL3 = 2.960.000 ngn ng

YL2 = YL3

x = 116.667 sn phm

YL2 = YL3 = 3.400.004 ngn ng

Xc nh sn lng v chi ph m ti ta s dng cng qui nhng khng phn

bit a im.
Qui trnh c:
YT1 = YL1

x = 66.667 sn phm

YT1 = YL1 = 2.666.674 ngn ng

Qui trnh ci tin:

YT2 = YL2

x = 0 sn phm

YT2 = YL2 = 1.300.000 ngn ng

Qui trnh hin i:

YT3 = YL3

x = 100.000 sn phm

YT3 = YL3 = 3.200.000 ngn ng

Ta xc nh sn lng v chi ph m ti khng phn bit a im v khng

phn bit qui trnh.
Qui trnh c Tin Giang so vi qui trnh ci tin Long An
YT1 = YL2

x = 42.857 sn phm

YT1 = YL2 = 2.071.425 ngn ng

Qui trnh c Tin Giang so vi qui trnh hin i Long An

YT1 = YL3

x = 61.539 sn phm

YT1 = YL2 = 2.538.475 ngn ng

Qui trnh ci tin Tin Giang so vi qui trnh c Long An

YT2 = YL1

x = 50.000 sn phm

YT2 = YL1 = 2.300.000 ngn ng

Qui trnh ci tin Tin Giang so vi qui trnh hin i Long An

YT2 = YL3

x = 87.5000 sn phm YT2 = YL3 = 3.050.000 ngn ng

Qui trnh hin i Tin Giang so vi qui trnh c Long An

YT3 = YL1

x = 75.000 sn phm

YT3 = YL1 = 2.850.000 ngn ng

Qui trnh hin i Tin Giang so vi qui trnh ci tin Long An

YT3 = YL2

x = 125.000 sn phm YT3 = YL2 = 3.550.000 ngn ng

53
Ta tnh ton tng chi ph cho tng hm chi ph ng sn lng c bit.
Sn lng (x)

YT1

YT2

YT3

YL1

YL2

YL3

25.000
42.875
50.000
60.000
61.539
66.667
72.728
75.000
80.000
83.334
87.500
100.000
116.667
125.000
130.000

1.625.000
2.071.875
2.250.000
2.500.000
2.538.475
2.666.675
2.818.200
2.875.000
3.000.000
3.083.350
3.187.500
3.500.000
3.916.675
4.125.000
4.250.000

1.800.000
2.157.500
2.300.000
2.500.000
2.530.780
2.633.340
2.754.560
2.800.000
2.900.000
2.966.680
3.050.000
3.300.000
3.633.340
3.800.000
3.900.000

2.150.000
2.400.250
2.500.000
2.640.000
2.661.546
2.733.338
2.818.192
2.850.000
2.920.000
2.966.676
3.025.000
3.200.000
3.433.338
3.550.000
3.620.000

1.750.000
2.143.250
2.300.000
2.520.000
2.553.858
2.666.674
2.800.016
2.850.000
2.960.000
3.033.348
3.125.000
3.400.000
3.766.674
3.950.000
4.060.000

1.750.000
2.071.750
2.200.000
2.380.000
2.407.702
2.500.006
2.609.104
2.650.000
2.740.000
2.800.012
2.875.000
3.100.000
3.400.004
3.550.000
3.640.000

2.300.000
2.514.500
2.600.000
2.720.000
2.738.468
2.800.004
2.872.736
2.900.000
2.960.000
3.000.008
3.050.000
3.200.000
3.400.004
3.500.000
3.560.000

Kt lun:
* Nu sn xut t x 42.875 th xy dng ti Tin Giang ng vi qui trnh c.
* Nu sn xut t 42.875 x 116.667 th xy dng ti Long An ng vi qui trnh
ci tin.
* Nu sn xut t x 116.667 th xy dng ti Long An ng vi qui trnh hin
i.
Ta xem th biu din cc hm chi ph nh sau:
7000

6000

YT1
YL1
YT2
YT3
YL2
YL3

5000

4000

3000

2000

1000

0
0

50

100

150

200

250

54
Bi 5: Mt nh kho ang c xem xt vic m rng nng lc p ng nhu cu
tng thm v sn phm. Cc kh nng c th l xy dng nh kho mi; hoc m rng
v ci to nh kho c; hoc khng lm g c. Kh nng tng quan v kinh t vng nh
sau: 60% kh nng l nn kinh t khng thay i; 20% kh nng kinh t tng trng;
v 20% kh nng kinh t suy thoi. c lng thu nhp rng hng nm nh sau (n
v tnh: t ng):
Kh nng
Tng trng n nh Suy thoi
Xy dng nh kho mi
1,9
0,3
-0,5
M rng nh kho c
1,5
0,5
-0,3
Khng lm g c
0,5
0
-0,1
a. S dng s cy phn tch cc kh nng ra quyt nh.
b. Doanh thu tch ly ca cng ty l bao nhiu nu li ngh ca bn c chp thun?
Li gii
a. V s cy

Tng trng 0,2

n nh 0,6

0,3 t ng

Suy thoi 0,2

ng

Tng trng 0,2

-0,5 t ng

n nh 0,6

ng
1,5 t ng
ng

(0
6)
Suy thoi 0,2

-0,3 t ng

(0 2)
Tng
trng 0,2
(0 2)
C

1,9 t ng

n nh 0,6

(0
6)
Suy thoi 0,2
(0 2)

0,5 t ng

ng

ng
0,5 t ng
ng
0 t ng

0,1 t ng

ng

b. Tnh gi tr mong i cc nhnh

GA = {(1,9*0,2)+(0,3*0,6)+( -0,5*0,2)} = 0,46 t ng
GB = {(1,5*0,2)+(0,5*0,6)+( -0,3*0,2)} = 0,51 t ng
GC = {(0,5*0,2)+(0*0,6)+( -0,1*0,2)} = 0,08 t ng

G = max{GA, GB, GC} = max{0,46; 0,51; 0,08} = 0,51 t ng

So snh 3 phng n, ta chn phng n m rng v ci to
Bi 6: Cng ty B ang tin hnh thc hin sn phm mi v phi quyt nh chn la gia
2 nh my. Kh nng u l xy dng mt nh my mi c qui m ln ngay lp tc. Kh
nng th 2 l xy dng nh my nh v xem xt n vic m rng n vo 3 nm sau , nu

55
nh sn phm c th trng tt trong sut 3 nm u tin. Cng tc marketing thu thp
c cc s liu sau:
Nhu cu 3 nm
Xc sut
Nhu cu 7 nm
Xc sut
u tin (A)
P(A)
k tip (B)
P(B/A)
Khng trin vng
0,9
Khng trin vng
0,2
Trin vng
0,1
Trin vng
0,5
Trin vng
0,8
Khng trin vng
0,5

Cc khon thu nhp c b phn k ton c tnh nh sau:

Nhu cu

K hoch
Thu nhp(T )
Tt-Tt
Nh my ln
10
Tt-Khng tt
Nh my ln
5
Khng tt-Khng tt
Nh my ln
3
Khng tt-Tt
Nh my ln
6
Tt-Tt
Nh my nh-m rng
7
Tt-khng tt
Nh my nh-m rng
2
Tt-tt
Nh my nh-khng m rng
2
Tt-khng tt
Nh my nh-khng m rng
1
Khng tt-khng tt
Nh my nh-khng m rng
0,5
Khng tt-Tt
Nh my nh-khng m rng
1
Vi cc c lng ny, phn tch quyt nh v nng lc sn xut v:
a. Xy dng phn tch theo s cy.

b. Xc nh cc khon thu nhp do li gii thiu ca bn c thc hin.

Li gii
a. Phn tch s cy (trang sau).
b. Xc nh gi tr thu nhp mong i.
GC = (10*0,5)+(5*0,5) = 7,5
GD = (6*0,1)+(3*0,9) = 3,3
GA = (7,5*0,8)+(3,3*0,2) = 6,66
GE = (7*0,5)+(2*0,5) = 4,5
GF = (1*0,5)+(2*0,5) = 1,5
G2 = max{GE; GF} = { 4,5; 1,5 } = 4,5
GG = (1*0,1)+(0,5*0,9) = 0,55
GB = (4,5*0,8)+(0,55*0,2) = 3,71
G1 = max{GA; GB} = { 6,66; 3,71 } = 6,66

Cn c vo gi tr thu nhp mong i ta chn hng xy dng nh my ln.

C trin vng (0,5)

C
A

Khng trin vng 0,5

C trin vng (0,1)
Khng trin vng 0,9

vong (0 9)

C trin vng (0,5)

E
1

Khng trin vng 0,5

vong (0 5)

10 t
5 t
10 t
6 t
3 t
7 t

56

Bi 7: Cng ty M ang xem xt la chn mt trong 3 sn phm cung cp ra th

trng trong thi gian ti.
Sau khi c tnh cc khon thu chi, b phn k ton xc nh c bng l li cho
mt nm hot ng bnh thng nh sau: (Triu ng)
Sn phm
iu kin thun li
iu kin bt li
A
500
-80
B
300
-60
C
200
-20
Theo thng tin ca b phn marketing ca cng ty, h nh gi kh nng (xc sut xy ra)
tiu th tng loi sn phm trong tng iu kin nh sau:
Sn phm
iu kin thun li
iu kin bt li
A
0,5
0,5
B
0,6
0,4
C
0,6
0,4
Ban gim c cng ty nhn thy kh nng thu thp thng tin v nh gi th trng khng
chc chn, nn h a ra phng n mua thng tin t cng ty nghin cu th trng vi khon
chi ph l 20 triu ng.
Qua nghin cu th trng, cng ty cung cp thng tin v kh nng tiu th sn phm A, B,
C trong nhng iu kin khc nhau nh sau:
Hng iu tra
Sn phm
iu kin thun li
iu kin bt li
A
0,8
0,2
Thun li
B
0,7
0,3
Xy ra 0,7
C
0,8
0,2
A
0,3
0,7
Bt li
B
0,1
0,9
Xy ra 0,3
C
0,2
0,8

Hy v cy quyt nh v xc nh phng n tt nht?

Li gii
Da vo thng tin ca bi ta xy dng s cy c dng (trang sau):

0,5

0,6

6
9

0,6
0,8

500
0,5
0,4

-80
300
-60
200

0,4

-20
500

0,2

-80

57

Tnh gi tr mong i ti cc nt.

G4 = (500*0,5)+(-80*0,5) = 210
G5 = (300*0,6)+(-60*0,4) = 156
G6 = (200*0,6)+(-20*0,4) = 112

* La chn gi tr mong i ln nht ti nt 2 l:

G2 = max{G4; G5; G6} = {210; 156; 112}= 210

G9 = (500*0,8)+(-80*0,2) = 384
G10 = (300*0,7)+(-60*0,3) = 192
G11 = (200*0,8)+(-20*0,2) = 156
* La chn gi tr mong i ln nht ti nt 7 l:
G7 = max{G9; G10; G11} = {384; 192; 156}= 384
G12 = (500*0,3)+(-80*0,7) = 94
G13 = (300*0,1)+(-60*0,9) = -24
G14 = (200*0,2)+(-20*0,8) = 24
* La chn gi tr mong i ln nht ti nt 8, nt 3, nt 1 l:
G8 = max{G12; G13; G14} = {94;-24;24)}= 94
G3 = (G7*0,7)+(G8*0,3) = (384*0,7)+(94*0,3)= 297
G1 = max{G2 ; G3 -20} = {210; 297-20}= 277
Kt lun: Ta chn phng n mua thng tin ca cng ty nghin cu th trng, cho d th
trng thun li hay khng thun li ta quyt nh sn xut sn phm A th c li hn.
Bi 8: Mt k s nghin cu v pht trin ca cng ty C ang xy dng mt sn phm
mi. Cng ty phi quyt nh xem thc hin n sn phm ny hay loi b. Nu sng kin
ny c bn cho mt cng ty khc hnh thc s kho, ngi ta c lng n s c bn
theo s liu sau ty theo iu kin kinh t (VT: 1.000ng).
iu kin kinh t
Xc sut
Doanh thu
Pht trin
0,4
1.000.000
n nh
0,5
700.000
Suy thoi
0,1
500.000

Nu chi ph l 500 triu ng hon thnh d n pht trin ny, trung tm nghin
cu v pht trin c lng l 50% xc sut d n thnh cng. Nu d n khng thnh
cng, tng ny khng th bn c v ton b chi ph d n b mt. Nu nh d n
thnh cng, cng ty C c th sn xut v tip cn th trng cho sn phm mi hoc l

58
bn bn quyn sn phm ny. Nu sn xut v bn sn phm, gi tr hin ti thun ca
doanh thu th ph thuc vo kch thc th trng.

Kch thc th trng

Ln
Nh

Xc sut
0,3
0,7

Doanh thu
12.000.000
1.000.000

Nu nh cng ty C bn i bn quyn sn phm mi, gi tr hin ti thun ca doanh

thu ph thuc vo tnh hnh kinh t khi bn hng.
Tnh hnh kinh t
Pht trin
n nh
Suy thoi

Xc sut
0,4
0,5
0,1

Doanh thu
6.000.000
4.000.000
2.000.000

a. S dng biu cy phn tch v gii thiu hng hot ng cho cng ty C
i vi tng v sn phm ny.
b. Nu cng ty thun theo li ngh ny, gi tr hin ti thun m cng ty C mong mun
nhn c l bao nhiu?

Bi 9: Cng ty C thc hin sn xut v cung ng sn phm cho vng Z. Cc nh

cnh tranh ang p dng cng ngh mi nn sn phm c cht lng cao hn v gi
th r hn. Cng ty C ang b p lc l phi nng cp k thut ca nh my tng
cng kh nng cnh tranh. Cc k s ca cng ty ang nghin cu 3 kh nng c th
c: s dng r-b, chuyn i sang h thng bn t ng, hay l gi nguyn v s
c xem xt trong 5 nm sau. Nu nh qui trnh sn xut c nng cp th gi tr
hin ti ca doanh thu nh sau:
Qui trnh
Dng r-b
Bn t ng

Mc th trng
Cao
Va
Thp
Cao
Va
Thp

Xc sut
0,2
0,5
0,3
0,2
0,5
0,3

Doanh thu (T ng)

8
4
1
6
4
2

Nu cng ty C quyt nh khng lm g c ngay by gi v s xem xt tnh hnh 5

nm sau , c 2 kh nng s xy ra: Tip tc hot ng vi cng sut hin c; hay l
ng ca v bn i cc ti sn hin c. Nu nh nh my c tip tc hot ng sau 5
nm, gi tr hin ti thun thu nhp ca sn phm mang li ph thuc vo th trng
ca chnh sn phm ny vo thi im :
Mc th trng
Xc sut
Doanh thu (T ng)
Cao
0,2
5
Va
0,6
4
Thp
0,2
3
Nu cng ty ng ca nh my v bn i ti sn sau 5 nm, gi tr hin ti thun thu nhp
c lng l 4 t ng.
a. S dng biu cy phn tch v a ra phng n cho cng ty C.

59
b. Theo hng ngh th thu nhp ca cng ty C l bao nhiu?
Bi 10: Mt n v sn xut d nh m rng qui m hot ng, h ng trc 3 kh nng
la chn: hoc l lp thm qui trnh cng ngh vo nh my sn xut hin c (1), hoc l xy
dng nh my mi ln hn (2), hoc xy dng thm nh my mi nh khc. Cc s liu c
th c lng c sau y (n v: 1.000 ng).
Ch tiu
(1)
(2)
(3)
Lng sn xut (sn phm)
1.500.000
1.500.000
1.500.000
nh ph hng nm
1.600.000
2.200.000
1.800.000
Bin ph n v
3,050
2,645
2,898
a. Trn c s chi ph sn xut, xp hng cc kh nng t tt nht n xu nht.
b. Lm li cu a, nu nh lng sn xut hng nm l 1,8 triu sn phm.
c. Da trn kt qu cu a, cu b, bn cho nhn xt v tm quan trng ca d bo chnh xc
v mc sn xut trong cc kh nng.

Bi 11: Mt c s sn xut t nhn ang cn nhc la chn gia 2 quyt nh hoc

l mua thm thit b pht trin mt hng mi, hoc l mua mt bng xy dng
mi trong tng lai 5 nm ti.
Nu c s mua thit b pht trin sn xut th phi u t 800 triu ng. Sau khi u
t, nu th trng gia tng th c s c li nhun trung bnh hng nm l 400 triu ng, kh
nng ny xy ra l 0,7; nu nhu cu th trng khng tng th li nhun hng nm l 180 triu
ng, kh nng xy ra l 0,2; nu th trng gim st ngay t khi mua thit b mi th li
nhun hng nm l 100 triu ng.
Nu cng ty mua mt bng xy dng thm c s mi sau ny, th chi ph u t l
200 triu ng. Tuy nhin, sau khi mua 1 nm:
Nu thy th trng gia tng, kh nng xy ra 0,7, th:
* C s c th xy dng thm phn xng mi vi s tin u t l 800 triu ng. Nu
tr trng n nh trong iu kin ny th c s c li nhun hng nm l 450 triu ng, kh
nng xy ra 0,8. Ngc l th li 150 triu ng.
*Nu khng xy dng mi, c s c th cho thu mt bng vi gi 100 triu ng/nm.
*Nu khng cho thu, cng c th bn mnh t vi gi 400 triu ng
Ngc li, nu sau mt nm mua t m th trng gim th c s c th xy dng mt
nh kho cha hng ha vi chi ph u t l 400 triu ng. Nu th trng c khuynh
hng gia tng th hng nm c s tit kim 120 triu ng, thay v thu kho cha hng
ha, kh nng ny xy ra 0,8. Nu th trng khng tng th c s cng tit kim c 80
triu ng/nm. Mt khc, c s cng c th bn mnh t trong iu kin ny vi gi 350
triu ng.
Hy dng cy quyt nh xc nh phng ti u?
Bi 12: C hai a im ang c xem xt cho vic xy dng mt nh my mi. Hai qui
trnh sn xut A v B cng ang c xem xt. Chi ph hot ng hng nm cho tng qui
trnh hai v tr trn nh sau (n v 1.000 ng):
Qui trnh A
Qui trnh B
a im
Chi ph
Bin ph/
Chi ph
Bin ph/
c nh
n v
c nh
n v
X
2.500.000
7,90
5.400.000
3,80
Y
1.750.000
9,40
3.000.000
5,10

Qui trnh v a im no c a thch hn ?

60
Bi 13: Mt x nghip in d nh xut bn mt quyn sch gio khoa. Chi ph c nh l
125 triu ng/nm, chi ph bin i l 32.000 ng/quyn v gi bn l 42.000 ng/quyn.
a. Cn bn bao nhiu quyn sch hng nm ha vn?
b. Doanh thu ha vn hng nm l bao nhiu?
c. Nu s lng bn hng nm l 20.000 quyn th li nhun l bao nhiu?
d. Chi ph bin i hng nm l bao nhiu/quyn cho ra li nhun l 100 triu ng nu
s lng bn ra hng nm l 20.000 quyn.

Bi 14: Mt hng sn xut chuyn ch to sn phm X cung cp ra th trng, hin

ti sn phm ny ang tiu th mnh v c xu hng pht trin. Do , hng mun xy
dng thm mt nh my mi, nhng c ti 3 i im nm trong k hoch v ty
thuc vo quyt nh ca vic chn a im m nh sn xut s chn qui trnh sn
xut thch hp. S liu c th c tnh cho tng a im ng vi tng qui trnh sn
xut nh sau (VT: 1.000 ng):
a im
A
B
C

Qui trnh X
Chi ph c nh
Bin ph
800.000
25
700.000
22
1.000.000
12

Qui trnh Y
Chi ph c nh
Bin ph
600.000
28
900.000
20
800.000
18

Bn hy phn tch v xc nh sn lng cn sn xut dao ng trong khong no

th quyt nh a im v qui trnh tng ng?
Bi 15: Cng ty R c mt on xe ti ang hot ng, on xe ny mua cch y 10 nm
ang b lc hu v xung cp. Cng ty c lng rng s chi cho on xe mi 1.250 triu
ng v n mang li s tin li l 300 triu ng hng nm trong hot ng. Nu nh tin
thu c b qua, gi tr cn li ca on xe c bng khng, on xe mi c gi tr thu hi
cui cng cng bng khng v xem nh gi tr ng tin khng thay i theo thi gian.

a. Hi thi gian hon vn ca on xe mi l bao nhiu?

b. Nu gi tr thu hi ca on xe c l 50 triu ng th thi gian hon vn ca on xe
mi l bao nhiu?
c. Nu gi tr thu hi ca on xe c l 50 triu ng, on xe mi l 150 triu ng th
thi gian hon vn ca on xe mi l bao nhiu?
Bi 16: Mt nh sn xut thc phm mun gia tng nng lc sn xut. ng gim c ang
xem xt thm vo qui trnh sn xut hin c mt qui trnh sn xut mi nhm p ng nhu
cu trong tng lai. C hai kh nng v sn xut v cng ty thu thp c s liu nh sau:
Ch tiu
Kh nng A
Kh nng B
Nhu cu hng nm theo d bo (sn phm)
500.000
500.000
nh ph hng nm (triu ng)
5.000
6.500
Bin ph n v (ng)
29.450
26.510

a. Da vo chi ph hng nm, qui trnh no tt hn?

b. nhng s lng no th khng c s khc nhau gia hai kh nng trn?
--- o O o ---

61

62

CHNG 4

CHNG 4:XC NH A IM NH
MY
I. MC CH, VAI TR XC NH A IM NH
MY.
1.1 Mc ch ca xc nh a im
Xc nh v tr t doanh nghip hoc nh my l mt ni dung c bn trong qun tr sn
xut. Thng thng khi ni n xc nh a im doanh nghip l ni n vic xy dng mt
doanh nghip mi. Tuy nhin, trong thc t nhng quyt nh xc nh a im doanh nghip
li xy ra mt cch kh ph bin i vi doanh nghip ang hot ng. l vic tm thm
nhng a im mi xy dng cc chi nhnh, phn xng, ca hng, i l mi,... Hot
ng ny c bit quan trng i vi doanh nghip dch v, vic b tr doanh nghip hp l
v mt kinh t x hi to iu kin rt thun li cho doanh nghip hot ng sau ny v gp
phn nng cao hiu qu qu trnh sn xut kinh doanh ca doanh nghip. a im b tr
doanh nghip c nh hng lu di n hot ng v li ch ca doanh nghip, ng thi n
cng nh hng n s pht trin kinh t x hi v dn c trong vng, gp phn cng c v
thc y doanh nghip pht trin. V vy, chn a im b tr doanh nghip l mt tt yu
trong qun tr.
Xc nh a im doanh nghip l qu trnh la chn vng v a im b tr doanh
nghip, nhm m bo thc hin nhng mc tiu chin lc kinh doanh ca doanh nghip
la chn. y l ni dung c bn ca chn a im t doanh nghip. chng c th c
thc hin ng thi trong cng mt bc hoc tch ring tu thuc vo qui m v tnh phc
tp trong hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip. Hot ng ny kh phc tp, c
ni dung rng ln i hi phi c cch nhn tng hp, nh gi ton din trn tt c cc mt
kinh t, x hi, vn ho, cng ngh,... Mi phng n a ra l s kt hp kin thc ca rt
nhiu chuyn gia thuc cc lnh vc khc nhau, i hi phi rt thn trng.
Khi tin hnh hoch nh a im b tr cc doanh nghip, thng ng trc cc la
chn khc nhau. Mi cch la chn ph thuc cht ch vo tnh hnh c th v mc tiu pht
trin sn xut kinh doanh ca doanh nghip. C th khi qut ho thnh mt s cch la chn
ch yu sau y:
M thm nhng doanh nghip hoc b phn, chi nhnh, phn xng mi cc a im
mi, trong khi vn duy tr nng lc hin c.
M thm chi nhnh, phn xng mi trn cc a im mi, ng thi tng qui m sn
xut ca doanh nghip.

63
ng ca doanh nghip mt vng v chuyn sang vng mi. y l trng hp bt
buc v rt tn km, i hi phi c s cn nhc so snh thn trng gia chi ph ng ca v
li ch ca a im mi em li trc khi ra quyt nh.
Cc doanh nghip v t chc hot ng lnh vc khc nhau u c mc tiu xc nh a
im khng ging nhau.
i vi cc n v kinh doanh sinh li th t li ch ti a l mc tiu ch yu khi xy
dng phng n nh v. Xc nh a im doanh nghip lun l mt trong nhng gii php
quan trng c tnh chin lc lu di nng cao kh nng cnh tranh v chim lnh th
trng. Trong thc t, tu tng trng hp m mc tiu xc nh a im ca doanh nghip
c t ra rt c th nh: Tng doanh s bn; m rng th trng; huy ng cc ngun lc
ti ch; hnh thnh c cu sn xut y ; tn dng mi trng kinh doanh thun li;...
i vi cc t chc phi li nhun, mc tiu quan trng nht ca xc nh a im doanh
nghip l m bo cn i gia chi ph lao ng x hi cn thit b ra v mc tho mn nhu
cu khch hng v cc dch v cung cp cho x hi.
Tm li, mc tiu c bn ca xc nh a im doanh nghip i vi tt c cc t chc l
tm a im b tr so cho thc hin c nhng nhim v chin lc m t chc t ra.

1.2 Tm quan trng ca xc nh a im

a im xy dng doanh nghip c ngha rt quan trng i vi hot ng sn xut kinh
doanh ca tng doanh nghip. Hot ng xc nh a im doanh nghip l mt b phn
quan trng thit k h thng sn xut ca doanh nghip, ng thi l mt gii php c bn
mang tnh chin lc i vi hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip. Tc ng ca
xc nh a im doanh nghip rt tng hp, l gii php quan trng to ra li th cnh
tranh v nng cao hiu qu hot ng kinh doanh nh tho mn tt hn, nhanh hn, r hn
cc sn phm v dch v m khng cn phi u t thm.
Xc nh a im doanh nghip hp l to iu kin cho doanh nghip tip xc vi khch
hng, nng cao kh nng thu ht khch hng, thm nhp v chim lnh th trng mi, thc
y sn xut kinh doanh pht trin, tng doanh thu v li nhun.
Xc nh a im doanh nghip l bin php quan trng gim gi thnh sn phm. Quyt
nh xc nh a im doanh nghip nh hng mnh m n chi ph tc nghip, c bit l
chi ph vn chuyn nguyn liu v sn phm.
Xc nh a im doanh nghip hp l cn to ra mt trong nhng ngun lc mi nhn
ca doanh nghip. N cho php doanh nghip xc nh, la chn nhng khu vc c iu kin
ti nguyn v mi trng kinh doanh thun li, khai thc cc li th ca mi trng nhm tn
dng, pht huy tt nht tim nng bn trong.
Tm li, xc nh a im doanh nghip l mt cng vic ht sc phc tp c ngha di
hn, nu sai lm s rt kh sa cha, tn km nhiu chi ph v mt thi gian. Bi vy, vic
chn phng n xc nh a im doanh nghip lun l mt trong nhng nhim v quan
trng mang ngha chin lc lu di.

1.3 Quy trnh t chc xc nh a im

Vic quyt nh a im doanh nghip thng gn b cht ch vi bn cht ca cc lnh
vc kinh doanh v qui m doanh nghip. Chng hn, cc doanh nghip qui m nh thng
phn b t do hn, nhng cc doanh nghip ln cn phi xc nh vng nguyn liu, nng
lng v b tr thnh nhiu a im khc nhau. quyt nh a im ng n, hp l cn
thc hin cc bc ch yu sau:
Xc nh mc tiu, tiu chun s s dng nh gi cc phng n xc nh a im
doanh nghip. Vn quan trng l cng vi vic xc nh ch tiu cn phi xc nh r cc
tiu chun c dng lm c s nh gi cc phng n xc nh a im.

64
Xc nh v phn tch cc nhn t nh hng n a im doanh nghip. Vic b tr
doanh nghip chu nh hng ca rt nhiu nhn t khc nhau nh iu kin t nhin, v tr
a l ca vng, cc yu t kinh t, x hi v vn ho.
Xy dng nhng phng n nh v khc nhau, y l mt trong nhng yu cu chung
ca qun l kinh t, i vi a im doanh nghip li cng quan trng hn. Trong thc t c
rt nhiu phng n xc nh a im doanh nghip, mi phng n u chnh sch mt
tch cc v hn ch khc nhau. V vy vic xy dng nhiu phng n l c s cho vic nh
gi, la chn phng n hp l nht vi nhng m tiu v tiu chun ra.
Sau khi xy dng cc phng n xc nh a im doanh nghip, bc tip theo l tnh
ton cc ch tiu v mt kinh t. Lng ho cc yu t c th, trn c s so snh h thng
cc ch tiu ca tng phng n, tm ra nhng phng n c li nht tnh theo cc ch tiu .
Ngoi ra, cn phi nh gi y v mt nh tnh cc yu t khc da trn nhng chun
mc ra. Trong nhiu trng hp phng n c la chn khng phi l phng n c
ch tiu kinh t lng ho cao nht, m l nhng phng n kh thi v hp l c th tho
mn c nhng mc tiu chnh ca doanh nghip ra.

II. CC NHN T NH HNG N VIC CHN

A IM
2.1 Cc nhn t nh hng n la chn vng.
C rt nhiu nhn t nh hng n quyt nh xc nh a im doanh nghip. Tuy
nhin, vai tr v tm quan trng ca cc nhn t khng ging nhau. Khi xy dng phng n
xc nh a im doanh nghip cng tp trung phn tch, nh gi nhng nhn t quan trng
nht. Trn c s phn tch, nh gi d xc nh, la chn c vng v a im thch
hp nht phn b doanh nghip.
Th trng tiu th:
Trong iu kin pht trin nh hin nay, th trng tiu th tr thnh mt nhn t quan
trng nht tc ng n quyt nh a im doanh nghip. Cc doanh nghip thng coi vic
b tr gn ni tiu th l mt b phn trong chin lc cnh tranh ca mnh. iu ny c
ngha c bit quan trng i vi cc doanh nghip hot ng trong lnh lc dch v, doanh
nghip gn th trng c li th cnh tranh. xc nh a im t doanh nghip, cn thu
thp, phn tch, x l cc thng tin th trng nh: Dung lng th trng; c cu v tnh cht
ca nhu cu; xu hng pht trin ca th trng; tnh cht v tnh hnh cnh tranh; c im
sn phm v loi hnh kinh doanh...
Ngun nguyn liu
Nguyn liu c nh hng ln n quyt nh a im doanh nghip nh:
Chng loi, s lng v qui m ngun nguyn liu. i vi nhiu loi hnh sn xut kinh
doanh, vic phn b doanh nghip gn ngun nguyn liu l i hoi tt yu do tinh cht ca
ngnh. Chng hn, cc ngnh khai khong lun chu s rng buc cht ch vo a im v
qui m ngun nguyn liu sn c.
Cht lng v c im ca nguyn liu s dng trong qu trnh sn xut kinh doanh.
Mt s doanh nghip hot ng c hiu qu cn phi t gn vng ngun nguyn liu; mt
s khc do yu cu v phng tin, khi lng vn chuyn v tnh cht cng knh, d v, kh
vn chuyn, kh bo qun ca nguyn liu, i hi doanh nghip phi t gn ngun nguyn
liu nh: doanh nghip ch bin nng sn, sn xut xi mng,...
Nhn t lao ng
Thng doanh nghip t u th s dng ngun lao ng ti l ch yu. c im
ca ngun lao ng nh kh nng p ng v s lng, cht lng lao ng, trnh chuyn

65
mn, tay ngh nh hng trc tip ti nng sut lao ng v kt qu hot ng sn xut kinh
doanh ca doanh nghip sau ny.
Ngun lao ng di do, c o to, c trnh chuyn mn, k nng tay ngh cao l
mt trong nhng yu t thu ht s ch ca cc doanh nghip. C nhiu ngnh cn lao ng
ph thng phi c phn b gn ngun lao ng nh nhng khu dn c; nhng cng c
ngnh cn lao ng c tay ngh cao, i hi gn thnh ph ln, gn trung tm o to nghin
cu khoa hc.
Chi ph lao ng c ngha c bit quan trng i vi quyt nh a im doanh nghip.
Chi ph lao ng r rt hp dn cc doanh nghip, cc doanh nghip thng mun t doanh
nghip mnh nhng ni c chi ph lao ng thp. Tuy nhin, khi phn tch nh hng ca
chi ph lao ng cn phi i i vi mc nng sut lao ng trung bnh ca vng.
Thi lao ng i vi thi gian, vi vn ngh vic v di chuyn lao ng cng tc
ng rt ln n vic chn vng v a im phn b doanh nghip. mi vng, dn c c
thi khc nhau v lao ng, da trn nhng nn tng vn ho khc nhau. Vic chn
phng n xc nh a im doanh nghip cn phn tch y , thn trng s khc bit v
vn ho ca cng ng dn c mi vng.
C s h tng kinh t
Hin nay c s h tng c coi l nhn t ht sc quan trng khi xc nh a im doanh
nghip. Trnh v tnh hnh pht trin c s h tng kinh t c sc thu ht hoc to nn
nhng tr ngi to ln cho quyt nh t doanh nghip ti mi vng. Nhn t c s h tng
kinh t c nh hng rt ln n kh nng nm bt thng tin kinh doanh, to iu kin cho
nhng phn ng sn xut nhanh, nhy, kp thi vi nhng thay i trn th trng. H thng
giao thng gp phn gim chi ph vn chuyn, gim gi thnh v gi bn sn phm, to iu
kin nng cao kh nng cnh tranh ca cc doanh nghip.
iu kin v mi trng vn ho x hi
Vn ho c xem l mt trong nhng nhn t c tc ng rt ln n quyt nh a im
doanh nghip. Do phn tch, nh gi cc yu t vn ho x hi l mt i hi cn thit
khng th thiu c trong qu trnh xy dng phng n xc nh a im doanh nghip.
Nhng yu t v cng ng dn c, tp qun tiu dng, cch sng v thi lao ng nh
hng gin tip n hot ng ca doanh nghip. Nhng yu t ny li chu nh hng su
sc ca nn vn ho truyn thng mi dn tc, mi vng. Ngoi ra, cn phi tnh ti hng lot
cc nhn t x hi khc nh: chnh sch pht trin kinh tx hi ca vng; s pht trin ca
ngnh b tr trong vng; qui m ca cng ng dn c trong vng v tnh hnh x hi; tn
gio, tn ngng, phong tc tp qun;...

2.2 Cc nhn t nh hng n chn a im.

Sau khi nh gi nhng nhn t nh hng ti vic la chn vng, mt vn quan trng
khc l tin hnh nh gi cc nhn t nh hng n chn a im doanh nghip. Nu nh
nhng nhn t chn vng c nh gi phm vi rng ln th nhn t a im li rt c th,
chi tit. Nhng nhn t ch yu cn cn nhc:
Din tch mt bng v tnh cht t ai ca a im doanh nghip;
Tnh thun li ca v tr t doanh nghip nh kh nng tip xc vi th trng, vi
khch hng, iu kin v kh nng ni lin giao thng ni b vi giao thng cng ng;
Ngun in , nc;
Ni b cht thi;
Kh nng m rng trong tng lai;
Tnh hnh an ninh, phng, cha chy, cc dch v y t, hnh chnh;
Chi ph v t ai v cc cng trnh cng cng hin c;
Nhng qui nh ca chnh quyn a phng v l ph dch v trong vng, nhng ng
gp cho a phng,...

66
2.3 Xu hng nh v cc doanh nghip hin nay trn th gii.
Hin nay trong tnh hnh quc t ho cc hot ng sn xut kinh doanh, s hp tc kinh t
gia cc nc, cc khu vc cng vi cnh tranh ngy cng gay gt trn th gii ang din ra
nhng xu th nh v doanh nghip ch yu sau:
nh v nc ngoi
S hnh thnh cc cng ty, cc tp on kinh t a quc gia v xuyn quc gia y
nhanh qu trnh a cc doanh nghip t trong nc vt ra ngoi bin gii n t nc
ngoi. Hin nay xu hng nh v doanh nghip nc ngoi tr thnh tro lu ph bin
khng cn l c quyn ca cc doanh nghip ln cc nc pht trin m xu th chung, so
nhiu doanh nghip cc nc c trnh pht trin thp hn cng u t xy dng doanh
nghip nc pht trin.
nh v trong khu cng nghip, khu ch xut
y l mt xu th hin ang rt c s quan tm ch ca cc doanh nghip. a cc
doanh nghip vo cc khu cng nghip to ra rt nhiu thun li cho hot ng v pht trin
ca bn thn doanh nghip. Vic nh v trong cc khu cng nghip, khu ch xut gip cc
doanh nghip tn dng nhng thun li do khu cng nghip, khu ch xut to ra, ng dng
hnh th t chc kinh doanh hin i, tit kim chi ph v nng cao hiu qu ca hot ng.
Xu hng chia nh cc doanh nghip a n t ngay ti th trng tiu th
Cnh tranh ngy cng gay gt di hi cc doanh nghip ngy cng quan tm hn, ch
nhiu hn n li ch ca khch hng. Khch hng c quyn la chn ngi cung cp sn
phm hoc dch v cho mnh, v vy nhng iu kin thun li trong giao hng v thi gian
giao hng nhanh, kp thi, v ang tr nn c ngha quyt nh trong kinh doanh. Mt xu
hng hin nay l cc doanh nghip chia nh v a n t ngay ti th trng tiu th nhm
gim ti a thi gian giao hng v tng cc iu kin thun li trong dch v sau khi bn
hng.

III. PHNG PHP XC NH A IM

ra quyt nh la chn a im b tr doanh nghip c th dng rt nhiu phng php
khc nhau, cc phng php bao gm c phn tch nh tnh v nh lng. Trong vic quyt
nh la chn phng n nh v doanh nghip c nhiu yu t mang tnh tng hp rt kh
xc nh. Vic la chn cn cn nhc da trn nhiu yu t nh tnh tng hp. Tuy nhin,
mt yu t c bn trong la chn quyt nh a im doanh nghip l to iu kin gim
thiu c chi ph vn hnh sn xut v tiu th. Nhng chi ph ny c th nh lng c,
do phn ln cc k thut v phng php gii thiu sau y c dng tnh ton v
lng ho mt s ch tiu kinh t ch yu l ch tiu chi ph ca cc phng n xc nh nh
im doanh nghip. Trn c s la chn phng n nh v c tng chi ph nh nht.

3.1 Phng php dng trng s n gin.

Mt phng php xc nh a im doanh nghip c la chn tt nht khi tnh n y
c hai kha cnh l phn tch v mt nh lng v nh tnh. Trong tng trng hp c th
c th u tin nh lng hoc nh tnh tu thuc vo mc tiu tng qut ca doanh nghip.
Phng php dng trng s gin n va cho php nh gi c cc phng n v nh tnh,
va c kh nng so snh gia cc phng n v nh lng. Phng php ny cho php kt
hp nhng nh gi nh tnh ca cc chuyn gia vi lng ha mt s ch tiu. Tuy nhin,
phng php dng trng s gin n c phn nghing v nh tnh nhiu hn. Tin trnh thc
hin phng php ny bao gm cc bc c bn sau:
Xc nh cc nhn t nh hng quan trng n a im doanh nghip;
Cho trng s tng nhn t cn c vo mc quan trng ca n;

67
Cho im tng nhn t theo a im b tr doanh nghip;
Nhn s im vi trng s ca tng nhn t;
Tnh tng s im cho tng a im;
La chn a im c tng s im cao nht.
Ba bc u ch yu do cc chuyn gia thc hin, kt qu ph thuc rt ln vo vic xc
nh, la chn cc nhn t, kh nng nh gi, cho im v trng s ca cc chuyn gia. V
vy, y c th coi l phng php chuyn gia. Phng php ny rt nhy cm vi nhng
kin ch quan.
V d 4-1: Cng ty A lin doanh vi cng ty xi mng B lp mt nh my sn xut xi
mng. Cng ty ang cn nhc la chn gia 2 a im X v Y. Sau qu trnh iu tra, nghin
cu, cc chuyn gia nh gi cc nhn t nh sau
im s
im c trng s
Yu t
Trng s
X
Y
X
Y
Nguyn liu
0,30
75
60
22,5
18,0
Th trng
0,25
70
60
17,5
15,0
Lao ng
0,20
75
55
15,0
11,0
Nng sut lao ng
0,15
60
90
9,0
13,5
Vn ho,x hi
0,10
50
70
5,0
7,0
Tng s
1,00
69,0
64,5
Theo kt qu tnh ton trn, ta chn a im X t doanh nghip bi v n c tng s
im cao hn a im Y.

3.2 Phng php to trung tm.

Phng php ny ch yu dng la chn a im t doanh nghip trung tm hoc kho
hng trung tm c nhim v cung cp hng ho cho a im tiu th khc nhau. Mc tiu l
tm v tr sao cho tng qung ng vn chuyn lng hng ho n cc a im tiu th l
nh nht. Phng php to trung tm coi chi ph t l thun vi khi lng hng ho v
khong cch vn chuyn. Phng php ny cn dng mt bn c t l xch nht nh. Bn
c t vo trong mt h to hai chiu xc nh v tr trung tm. Mi im
tng ng vi mt to c honh x v tung y. Cng thc tnh ton nh sau:
n

Xt =

X Q
i =1
n

Q
i =1

Yt =

Y Q
i =1
n

Q
i =1

Trong : Xt l honh x ca im trung tm

Yt l trung y ca im trung tm
Xi l honh x ca a im i
Yi l tung y ca a im i
Qi Khi lng hng ho cn vn chuyn t im tung tm ti im i
V d 4-2: Cng ty may C mun chn mt trong bn a im phn phi chnh cc tnh
t kho hng trung tm. To cc a im v khi lng hng ho vn chuyn nh sau:
a im
X
Y
Khi lng vn chuyn (tn)
A
2
5
800
B

900

200

100

68
Hy xc nh v tr sao cho gim ti a khong cch vn chuyn hng ho n cc a im
cn li.
Li gii
Trc tin, ta xc nh to trung tm ca a im mi, da trn cc to ca 4 a
im d kin nh sau.
( 800 * 2 ) + ( 900 * 3 ) + ( 200 * 5 ) + ( 100 * 8 )
Xt =
= 3,05
800 + 900 + 200 + 100
( 800 * 5 ) + ( 900 * 5 ) + ( 200 * 4 ) + ( 100 * 5 )
Yt =
= 4 ,90
800 + 900 + 200 + 100
Nh vy, a im trung tm c to (3,05; 4,9) gn vi a im B nht, do ta chn
a im B t kho hng trung tm ca cng ty.

3.3 Phng php bi ton vn ti.

Mc tiu ca phng php ny l xc nh cch vn chuyn hng ho c li nht t nhiu
im sn xut n nhiu ni tiu th sao cho tng chi ph nh nht.
Ta xem xt mt bi ton vn ti n gin nht vi yu cu v thng tin nh sau:
C m a im cung hng (cng loi) k hiu l
mi a im Ai ( i = 1,2,...,m) l: a1, a2, ..., am

A1, A2,..., Am ng vi khi lng ti

C n a im nhn hng (cng loi) k hiu l B1, B2, ..., Bn tng ng vi lng
hng cn nhn ti mi a im Bj ( j = 1,2,...,n) l: b1, b2, ..., bn
Chi ph vn chuyn mt n v hng t Ai n Bj cho trong ma trn chi ph (C) di
y. cij l chi ph vn chuyn mt n v hng t Ai n Bj.
c11 c12

c21 c22
C= .
.

.
.

cm1 cm2

... c1n

... c2n
... .

... .

... cmn

T thng tin gc v yu cu ca bi ton trn, ta lp m hnh ca bi ton nh sau:

Gi xij l lng hng s chuyn t Ai n Bj, ta c:

B1
A1

C11

A2

C21

...
Am

x11

x21
...

B2
C12

...

C1n

x12

C22

x22
...

Cm1
Cm2
xm1
xm2
b1
b1

Bn
x1n

C2n
...

x2n
...

...

Cmn
xmn
b1

a1
a2
...
am

69
m

K1.

i =1 j =1
n

K2.

ij

xij Min

ai , i = 1,2,...,m (4.1)

ij

j= 1
m

bi , j = 1,2,...,n

ij

(4.2)

i= 1

K3. xij 0,i = 1,m; j = 1,n.

Gi nh rng

a = j =1 b j , trng hp ny ta c bi ton vn ti vi iu kin 2

i =1 i
n

nh sau:
n

K2.

ij

= ai , i = 1,2,...,m

j=1
m

ij

= bi , j = 1,2,...,n

i= 1

Bi ton vn ti c iu kin 2 nh trn gi l bi ton vn ti m hnh ng hoc bi ton

vn ti cn bng. Trong thc tin rt t v cng khng cn phi l bi ton vn ti m hnh
ng. Tuy nhin ta c th a bt k bi ton vn ti khng cn bng tng cung v tng cu
v dng cn bng.
Trng hp 1.

b < i =1 a i , ta cng thm mt a im gi Bn+1 vi lng hng

j =1 j

o bn+1 v chi ph t Ai (i = 1,2,...,m) n Bn+1 bng khng.

b j + bn + 1 = i =1 a i ( bn + 1 = i =1 a i j = 1 b j )

j =1

Trng hp 2.

m
i =1

a i < j =1 b j , ta cng thm mt a im gi Am+1 vi lng hng

n

o am+1 v chi ph t Am+1 n Bj (j = 1,2,...,n) bng khng.

m
i= 1

ai + a m +1 = j =1 b j ( a m +1 = j =1 b j i =1 a i )
n

Cc bc gii bi ton:
Bc 1. Xc nh li gii cho php u tin bng phng php gc Ty Bc hoc yu t
b nht.
Bc 2. Kim tra du hiu ti u ca li gii:

Nu nh cc chn bng m+n-1 v khng to thnh vng th ta thu c k

hoch cho php u tin. Nu s chn nh hn m+n-1 (gi s k ) ta cn thm k
chn gi vi xij=0 sao cho cc chn c v mi khng to thnh vng .
Tnh cc s th v Ui v Vi ca bng vn ti:

i vi cc chn: h s Ui v Vj phi tho mn ng thc Ui + Vi = Cij . gii h ny

ta cho bt k mt h s Ui hoc Vj no bng khng, sau tm ra cc Ui v Vj cn li.
Kim tra du hiu ti u: i vi cc loi phi tha mn iu kin
Ui + Vi Cij

hay Ui + Vi - Cij = Eij 0

70
Nu tn ti t nht mt h s Eij > 0 th k hoch cha ti u. Trng hp cha tha iu
kin ti u ta qua bc 3
Bc 3. Ci thin k hoch khi cha tha du hiu ti u:
Nu tn ti nhiu c h s Eij > 0 th ta chn c Eij > 0 ln nht (nu Eij bng nhau
th chn c Cij nh nht).
Lp vng iu chnh xc nh k hoch mi:
Nguyn tc lp vng:
* Vng iu chnh l mt mng gm mt iu chnh (cha bin thay vo) v cc
chn (bin loi ra).
* Lp vng xut pht t iu chnh, chuyn theo hng (hoc ct) n mt chn
m t c th chuyn tip c theo ct (hoc hng) n chn khc, cui cng tr v
iu chnh. V d mt s dng vng iu chnh ta thng gp trong bi ton vn ti.

Dng 2
2

Dng 1

K hiu vung l iu chnh, trn l chn.

Dng 3
Nguyn tc nh du: nh du (+) cho iu chnh, du (-) cho k tip, du (+) cho
k tip ...cho tt c cc trong vng iu chnh.
Xc nh lng iu chnh: lng iu chnh = min(xij) vi xij thuc trong vng
iu chnh mang du (-).
Xy dng k hoch mi
mang du (+) trong vng iu chnh
Xj +
Xij = Xj -
mang du (-) trong vng iu chnh
Xj
nm ngoi vng iu chnh
Bc 4. Lp li bc 2, bc 3 cho n khi t k hoch ti u.

V d 4-3. Gi s cng ty hin c 3 nh my A, B, C sn xut ra hng cng loi v cung

cp cho bn a im tiu th , , , vi s lng sn phm ca tng a im mua
bn, v bit chi ph vn chuyn/ n v hng ho nh bng di y. Hy xc nh phng n
phn phi hng ho ti u.
Cung
A

10
x11

2
x12

20
x13

11
x14

10

71
B

12

x21

C x
31

x22

20

x23

14

16

x32

25

x24
18

x33

x34

Cu
5
15
15
10
Bc 1. Xc nh k hoch cho php u tin
Ta xc nh k hoch cho php u tin theo phng php gc Ty-Bc vi s liu cho
trong v d 4-3.
Cung
10

20

11

20

10

12

15

14

16

18
5

Cu
5
15
15
Bc 2. Kim tra du hiu ti u ca li gii
u1 = 0

v1 = 10
10
5

u2 = 5 (3)

v2 = 2
2

12

(16)

7
5

25
5

10

v3 = 4

10

15

v4 = 15
20

Cung
11

(4)
9

15

20
5

15
25

2
14
16
18
u3 = 3 (11)
5
5
(9)
(9)
Cu
5
15
15
10
Trng hp ny, k hoch cho php u tin cha phi l k hoch ti u v c 3 h s
Eij dng ( = 4, 3 v 11 cc c mu m). Ta phi tip tc bc 3.

Bc 3. Ci thin k hoch:
u1 = 0

v1 = 10
10
+

v2 = 2

v3 = 4
2

20

v4 = 15 Cung
11 15
+

72
5

10

12

u2 = 5

15

u3 = 3

14

20
5

16

18
5

25
5

Cu
5
15
15
10
Ta xc nh k hoch mi ca bi ton trn trong bng sau.
v1 = 10
v2 = 2
v3 = 4
v4 = 15 Cung
10
2
20
11

+
u1 = 0 0
15
15
12

u2 = 5
u3 = 8

9
15

14

10

16

20
18

25
5

Cu
5
15
15
10
Kim tra k hoch, E14 = 4 > 0. K hoch cha ti u. Ta xy dng k hoch mi nh sau.
u1 = 0

v1 = 10
10

v2 = 2

u2 = 5

12
10

u3 = 8

v3 = 4
2
7

v4 = 11 Cung
20
11
15
10
9

20

16

18

15

14

25
5

Cu
5
15
15
10
Kim tra k hoch, E21 = 3 > 0, k hoch cha ti u. Ta ci thin theo phng php
nh bit. K hoch ny c tt c cc s kim tra Eij 0, k hoch ti u.
v1 = 7

v2 = 2
10

u1 = 0

v3 = 4
2

20

u2 = 5

12

u3 = 5

10

20 25

16

18 5

15

10

v4 = 11 Cung
11 15

14

Cu
5
15
15
n y ta a ra thng tin kt qu nh sau:
A1 B2 : 5 n v hng.
A2 B2 : 10 n v hng.

10

A1 B4 : 10 n v hng.
A2 B3 : 15 n v hng.

A3 B1 : 5 n v hng.
Tng ng vi k hoch vn ti trn, ta c tng chi ph vn ti nh nht v bng: (5 x 2)
+ (10 x 11) + (10 x 7) + (15 x 9) + (5 x 2) = 335 n v tin.
--- o O o ---

73

TM LC CNG THC & BI TP CUI CHNG

I. CU HI N TP
1. Hy cho bit mc ch ca vic xc nh a im nh my sn xut, kinh doanh.
2. Hy nu quy trnh t chc xc nh a im nh my.
3. Hy nu cc nhn t nh hng n vic chn vng v a im c th ca nh my.
4. Cho bit cc phng php xc nh a im nh my.

II. CNG THC P DNG.

Phng php xc nh to trung tm
Cng thc tnh ton nh sau:
n

Xt =

X Q
i

i =1
n

Yt =

i =1

Y Q
i =1
n

Q
i =1

Trong : Xt l honh x ca im trung tm

Yt l trung y ca im trung tm
Xi l honh x ca a im i
Yi l tung y ca a im i
Qi Khi lng hng ho cn vn chuyn t im tung tm ti im i
Xc nh a im bng phng php bi ton vn ti.
M hnh tng qut ca bi ton vn ti.

Z=

c
i =1 j =1

ij

xij min

ai

i = 1,2,...,m

bj

j = 1,2,...,n

ij

j =1
m

i =1

ij

xij 0 (i = 1,2,...,m ; j = 1,2,...,n)

III. BI TP.
Bi 1: Cng ty X hin c 2 c s sn xut t ti a im A v B. Sn phm ca 2 c s
sn xut ch yu cung cp cho 3 a im l I, II, III. Do nhu cu th trng ngy cng gia
tng, nn cng ty quyt nh s xy dng thm mt c s sn xut na ti a im C hoc D.
Bit chi ph sn xut, chi ph vn chuyn t c s sn xut n tng ni tiu th nh sau:
Sn lng
CPVC (Tr/Tn)
CPSX
C s sn xut
(Tn/ngy)
Tr/Tn
I
II
III
A
8,2
0,8
0,6
0,9
18
Hin c
B
7,3
1,0
1,1
1,4
26
D kin
C
7,4
0,9
1,1
1,2
10

74
D
7,0
Nhu cu (Tn/ngy)

1,3
12

1,2
14

1,0
28

10

Hy cho bit a im C hay D c chn xy dng c s mi?

Li gii
u tin, gi s rng nh my xy dng ti im C s c kt hp vi 2 nh my hin
c l A v B. Ta thit lp c m hnh bi ton qui hoch tuyn tnh c dng nh sau.

Gi xj (j=1,2,...,9) ln lt l s lng sn phm ca tng nh my sn xut c

vn chuyn n tng ni tiu th.
K1: Z = 9x1 + 8,8x2 + 9,1x3 + 8,3x4 +8,4x5 + 8,7x6 + 9,3x7 + 8,5x8 + 8,6x9 min
K2:
x1 + x2 + x3 18
x4
x7
x1
x2
x3

+
+
+
+
+

x5
x8
x4
x5
x6

+
+
+
+
+

x6
x9
x7
x8
x9

26
10
12
14
28

K3: xj 0 (j=1,2,...,9)
Gii bi ton bng phng php bi ton vn ti ta c kt qu nh sau.
x1 = x5 = x6 = x7 = 0 ; x2 = 14 ; x3 = 4 ; x4= 12 ; x8 = 14 ; x9 = 10
v Z = 467 triu ng.
Tng t nh vy, ta gi s nh my c xy dng ti im D, kt hp vi 2 nh my
hin c, sau gii tm c kt qu nh sau.
x1 = x5 = x6 = x7 = 0 ; x2 = 14 ; x3 = 4 ; x4= 12 ; x8 = 14 ; x9 = 10
v Z = 461 triu ng.
Kt lun: ta s chn a im D xy dng thm nh my mi, v chi ph sn xut vn
chuyn khi lng hng ha t cc nh my n ni tiu th l thp nht.
Bi 2: Cng ty d nh xy dng thm mt nh kho tng cng kh nng phn phi.
Cng ty hin thi ang c 3 nh kho (A,B,C). C 2 a im ang c xem xt cho cc nh
kho mi l D v E. Chi ph vn chuyn trn n v sn phm t nh my ch to n tng nh
kho, nhu cu hng nm ca nh kho, nng lc sn xut hng nm c cho nh bng s liu:
Nng lc
a im
CP VC n nh kho (1.000ng/sn phm/km)
hng nm
Nh my
A
B
C
D
E
X
3,00
3,50
2,00
4,00
3,15
50.000
Y
1,50
1,75
3,25
2,75
2,50
50.000
NC nm

25.000

25.000

25.000

25.000

25.000

Nu nh cng ty ch chn mt a im na v mun cc tiu ha chi ph vn

chuyn hng t 2 nh my n 4 nh kho.
a. Xy dng m hnh ton hc nh gi hiu qu ca tng v tr.
b. Chi ph vn chuyn sn phm l bao nhiu nu chn D, chn E ?

c. C bao nhiu n v sn phm s c chuyn t tng nh my n cc nh kho?

Bi 3: Cng ty M ang c gng quyt nh la chn gia 2 v tr C v D cho nh my mi
ca cng ty. Hin ti c 2 nh my A v B, cng ty mun chn mt a im mi xy dng
nh my nhm cc tiu ha khong cch i li t 4 trung tm dn c 1, 2, 3, 4 n 3 a im
nh my. Nng lc sn xut ca tng nh my, s dn c ti thiu mong mun c nhu cu v

75
sn phm trong tng trung tm dn c/nm, v khong cch t trung tm dn c n tng nh
my (Km) cho nh sau:
Khong cch t trung tm dn c n
Nhu cu
Trung tm
nh my sn xut
sn phm
dn c
ca dn c
A
B
C
D
1
1,0
1,0
2,0
2,0
10.000
2
1,0
1,5
2,5
2,5
20.000
3
1,0
1,0
1,0
0,5
20.000
4
3,0
2,5
2,0
2,0
10.000
Nng lc ca
20.000
20.000 20.000 20.000
nh my

a. Xy dng hm mc tiu v cc rng buc ca bi ton.

b. C bao nhiu sn phm ca tng nh my c tiu th tng trung tm dn c?
Bi 4: Nh my bia X c kho phn phi t cc to (54;40) kho ny cung cp hng
ho cho 6 i l, to cc i l v lng hng ho vn chuyn cho nh sau.
Cc i l
To (x;y)
Lng vn chuyn/thng
i l 1
(58;54)
100
i l 2
(60;40)
400
i l 3
(22;76)
200
i l 4
(69;52)
300
i l 5
(39;14)
300
i l 6
(84;14)
100
Nh my mun thm tra li xem v tr ca kho ny c cn ph hp vi hin nay hay na
khng?
--- o O o ---

CHNG 5

76

CHNG 5: B TR MT BNG
SN XUT V DCH V
I. MC TIU CA B TR MT BNG:
B tr mt bng l s sp xp cc loi my mc, vt dng, khu vc sn xut ca cng nhn,
khu phc v khch hng, khu cha nguyn vt liu, li i, vn phng lm vic, phng ngh,
phng n....Trong hoch nh qui trnh sn xut, chng ta la chn hay thit k sn xut cng
vi thit k sn phm v tin hnh a cng ngh mi vo vn hnh. Thng qua mt bng,
ngi ta tin hnh sp xp cc qui trnh trong v xung quanh nh my, khng gian cn thit
cho s vn hnh cc qui trnh ny v cc cng vic ph tr khc.
Vic b tr mt bng nn kt hp cht ch vi chin lc tc nghip nhm m bo u tin
cnh tranh. V vy cn ch n cc yu t nh h gi thnh sn phm, phn phi nhanh
chng v kp thi, cht lng sn phm, dch v cao v linh hot v loi sn phm, sn
lng...
Cc mc tiu ca b tr mt bng c lit k di y phn nh s phi hp hp l ca
cc yu t ny. Chin lc tc nghip hng dn vic b tr mt bng v n lt b tr mt
bng th hin s thc thi chin lc tt - s thc hin chin lc tc nghip.
Mc tiu ca b tr mt bng sn xut:
Cung cp nng lc sn xut.
Gim chi ph vn chuyn nguyn vt liu.
Thch ng vi nhng hn ch ca a bn v x nghip.
Tn dng sc sn xut, mc s dng mt bng v lao ng.
m bo s an ton v sc khe cho cng nhn.
D dng gim st v bo tr.
t c mc tiu vi vn u t thp.
m bo s linh hot v sn phm v sn lng.
m bo khng gian cho my mc vn hnh
Mc tiu cho b tr kho hng:
m bo vic s dng hu hiu my mc, vn chuyn, bc d.
To iu kin sp xp, xut nhp kho d dng.
Cho php d kim tra tn kho.
m bo ghi chp tn kho chnh xc.
Mc tiu cho b tr mt bng dch v:
em n cho khch hng s thoi mi v tin li.
Trnh by hng ha hp dn.
Gim s i li ca khch hng.
To s ring bit cho tng khu vc cng tc.
To s thng tin d dng gia cc khu vc.
Mc tiu cho b tr mt bng vn phng:
Tng cng c cu t chc.
Gim s i li ca nhn vin v khch hng.
To s ring bit cho cc khu vc cng tc.

77
To s thng tin d dng gia cc khu vc

Trong chng ny chng ta s kho st cc kiu v cc phng php phn tch b

tr mt bng p dng trong cc lnh vc sn xut (bao gm c kho hng) v dch v
(bao gm vn phng).

II. B TR MT BNG SN XUT:

Trong nhiu mc tiu ca b tr mt bng, mc tiu chnh cn quan tm l ti thiu ha chi
ph vn chuyn, chi ph sn xut v tn tr nguyn vt liu trong h thng sn xut.
C nhiu loi nguyn vt liu c dng trong qu trnh sn xut nh: nguyn liu th, cc
chi tit mua ngoi, nguyn liu ng gi, cung cp bo tr sa cha, ph liu v cht thi.
Ngoi ra, cn s a dng v hnh dng, mu sc, kch thc, c tnh ha hc. S a dng v
c tnh ca nguyn vt liu c xc nh bi cc quyt nh trong thit k sn phm.
Vic b tr mt bng chu nh hng trc tip cc c tnh t nhin ca nguyn liu, nh loi
nguyn liu to ln, cng knh, cht lng, cht rn, nguyn liu linh hot hay khng linh hot
trong iu kin nng, lnh, m t, nh sng, bi, la, s chn ng.
Mt h thng vn chuyn nguyn vt liu l ton b mng li vn chuyn t khu tip
nhn nguyn vt liu, tn tr trong kho, vn chuyn chng gia cc b phn sn xut v cui
cng l gi thnh phm ln xe phn phi. Do thit k v b tr nh xng phi ph hp
vi thit k h thng vn chuyn. V d: nu mun s dng bng ti trn cao th nh xng
phi vng chc hoc nu dng xe nng hng th li i phi rng, mc chu ti ca sn
nh thch hp...
Cc nguyn tc vn chuyn nguyn vt liu.
Ti thiu ha vic vn chuyn nguyn vt liu n b phn sn xut.
Cc qui trnh sn xut lin quan c sp xp sao cho thun li dng cung cp nguyn
liu.
Nn thit k v nh v cc thit b vn chuyn, la chn ni tn tr nguyn liu sao cho
gim ti a s n lc ca cng nhn: ci xung, vi tay, i li...
Ti thiu ha s ln vn chuyn ca tng loi nguyn liu
S linh hot ca h thng cho php cc tnh hung bt thng: thit b vn chuyn
nguyn liu hng, thay i cng ngh sn xut, m rng nng lc sn xut.
Cc thit b vn chuyn phi s dng ht trng ti ca n

2.1 Cc kiu b tr mt bng sn xut:

C nhiu kiu b tr mt bng sn xut khc nhau, di y chng s ln lt kho st
tng kiu b tr: theo qu trnh, theo sn phm, theo khu vc sn xut v kiu b tr c nh.

2.1.1 B tr theo qu trnh:

Hay cn gi l b tr chc nng theo s a dng ca thit k sn phm v cc bc
ch to. Kiu b tr ny thng s dng nu x nghip sn xut nhiu loi sn phm
khc nhau vi nhng n hng nh. My mc, thit b c trang b mang tnh cht a
nng c th d dng chuyn i vic sn xut t loi sn phm ny sang loi sn
phm khc mt cch nhanh chng.
Cng nhn trong kiu b tr ny phi thay i v thch nghi nhanh chng vi nhiu nhim
v khc nhau c hnh thnh t nhng l sn xut ring bit. Cc cng nhn ny phi c k
nng cao i hi s o to chuyn mn su v s gim st cng ngh. Chc nng hoch nh
ca nh qun l c thc hin lin tc, lp lch trnh v kim sot bo m khi lng

78
cng vic ti u trong tng b phn, tng khu vc sn xut. Cc sn phm trong h thng sn
xut c thi gian tng i di v lng tn kho bn thnh phm ln.
u im:
H thng sn xut c tnh linh hot cao;
Cng nhn c trnh chuyn mn v k nng cao;
H thng sn xut t b gin on v b nhng l do trc trc ca thit b, con ngi;
Tnh c lp trong ch to cc chi tit ca b phn cao;
Chi ph bo dng thp, c th sa cha cheo thi gian, lng d tr ph tng thay th
khng cn nhiu;
C th p dng v pht huy c ch khuyn khch nng cao nng sut lao ng c
bit.
Hn ch:
Chi ph sn xut trn mt n v sn phm cao;
Lch sn xut v cc hot ng khng n nh;
S dng nguyn liu km hiu qu;
Mc s dng my mc thit b thp;
Kh kim sot hot ng v chi ph kim sot pht sinh cao;
i hi phi ch ti tng cng vic c th.

2.1.2 B tr theo sn phm:

B tr theo hng sn phm c thit k thch ng cho mt vi loi sn phm,
v dng nguyn vt liu c b tr i qua xng sn xut. Kiu b tr ny dng cc
my mc thit b chuyn dng thc hin nhng thao tc c bit trong thi gian di
cho mt sn phm, vic thay i nhng my mc ny cho thit k sn phm mi i
hi chi ph v thi gian sp xp ln. My mc thit b thng c sp xp thnh b
phn sn xut, trong tng b phn sn xut gm nhiu dy chuyn sn xut. Cng
nhn trong kiu b tr theo hng sn phm thc hin mt dy hp cc ng tc trn
mt vi thit k sn phm lp i lp li. Do khng i hi k nng, hun luyn v
gim st hot ng. Vic phi hp cc hot ng lp lch trnh sn xut v hoch nh
theo kiu b tr ny th rt phc tp nhng thc hin khng thng xuyn v t khi c
s thay i.
Dy chuyn sn xut c th c b tr theo ng thng hoc ng ch U nh
sau:

...

Nguyn liu

Nguyn liu

Sn phm

...

S 5-1: Kiu b tr mt bng theo sn phm.

u im:

Sn phm

79
Tc sn xut sn phm nhanh;
Chi ph n v sn phm thp;
Chuyn mn ho lao ng, gim chi ph, thi gian o to v tng nng sut;
Vic di chuyn ca nguyn liu v sn phm c d dng;
Mc s dng thit b v lao ng cao;
Hnh thnh thi quen, kinh nghim v c lch trnh sn xut n nh;
D dng trong hch ton, kim tra cht lng, d tr v kh nng kim sot hot
ng sn xut cao.
Hn ch:
H thng sn xut khng linh hot vi nhng thay i v khi lng, chng loi
sn phm, thit k sn phm;
H thng sn xut c th b gin on (ngng) khi c mt cng on b trc trc;
Chi ph bo dng, duy tr my mc thit b ln;
Khng p dng c ch khuyn khch tng nng sut lao ng c nhn.
2.1.3 B tr theo khu vc sn xut:
Kiu b tr theo khu vc, my mc c tp hp vo khu vc sn xut, chc nng ca cc
khu vc i khi cng ging nh kiu b tr theo hng sn phm trong mt xng sn xut
hay qui trnh sn xut ln, mi khu vc c thnh lp sn xut mt nhm chi tit c c
tnh chung. iu ny c ngha l chng cn nhng my mc ging nhau v tnh nng cng
nh kiu lp t.
B tr theo khu vc c thc hin bi cc l do sau y:
Vic thay i thit b c n gin ha.
Thi gian hun luyn cng nhn ngn.
Gim chi ph vn chuyn nguyn vt liu.
Cc chi tit sn xut v vn chuyn nhanh hn.
Nhu cu v tn kho bn thnh phm thp.
D t ng ha.
d. B tr theo kiu nh v c nh:

Cc nh thu

Cng nhn

My mc thit b

Nguyn vt liu

S 5-2: Kiu b tr mt bng nh v c nh.

Mt vi x nghip ch to v xy dng kiu b tr ny, bng cch sp xp cc cng vic
nh v sn phm v tr c nh v vn chuyn cng nhn, vt liu, my mc, cc vt dng

80
khc i n khu vc sn xut sn phm. V d: Hng my bay, tn la, tu thy, xy dng cu
ng... Kiu b tr ny c ng dng khi sn phm rt cng knh, nng n v d h hng.
Mc tiu ca cc nh sn xut l ti thiu ha khi lng vn chuyn.
u im:
Gim s vn chuyn hn h hng v chi ph vn chuyn;
Sn phm khng di chuyn nn c s lin tc hn trong lc lng lao ng c phn
cng khng phi lp k hoch, b tr nhn s li mi khi mt hot ng mi bt u;
Hn ch:
Yu cn cng nhn c k nng cao;
Vn chuyn cng nhn, my mc thit b n ni lm vic c th tn km nhiu chi ph;
Mc s dng my mc thit b thp.

2.2 Phng php phn tch b tr mt bng sn xut.

C l hu ht cc k thut b tr mt bng u s dng m hnh 23 chiu ca ta nh, qua
, ngi ta ln lt sp xp th my mc, bn gh v cc thit b khc trn nhiu v tr khc
nhau chn phng n tt nht. Ngi ta hon tt mt bng chi tit d kin, trong dng
di chuyn vt liu v cng nhn t ni ny qua ni khc l nh nht. Phng php ny thng
hu dng khi ta b tr my mc v phng tin sn xut vo mt phng, ta nh c sn v ta
bit c r rng hnh nh mt bng .

2.2.1 Phn tch b tr mt bng theo hng qui trnh.

Ngi ta thng s dng cc phng php phn tch chui tc nghip, s khi
v khong cch vn chuyn b tr mt bng ny.
Phn tch chui tc nghip.
L xy dng s h thng cho vic lp t cc b phn thit b sn xut bng cch phn tch
th, gip cho chng ta xc nh v tr ca tng b phn tc nghip lin quan ti cc b phn
khc khi din tch mt bng khng l yu t gii hn.
V d 5.1: Cng ty C d nh xy dng thm mt phn xng sn xut ch bin 6 loi thc
n cho gia sc v nui trng thu sn vi hy vng s b tr hp l hn, gim c khi lng
vn chuyn gia cc b phn so vi phn xng sn xut hin ti. n v ny da trn nhu
cu tiu th (s lng) v qui trnh ch bin cc loi sn phm; qua tnh ton ngi ta xc
nh c lng vn chuyn qua li gia cc b phn trong xng sn xut nh sau.

Lng vn chuyn gia cc b phn

M t b phn
S ch nguyn liu
Phi trn nguyn liu
Trn ph gia.
X l nhit
nh dng sn phm
Cn ong sn phm
ng gi
Giao nhn
Gii php:

8.000

12.000
5.000

10.000
8.000
7.000

5.000
15.000

12.000
20.000
10.000
10.000

Trc tin, ta thc hin tm nh dng s v tr ca cc b phn ban u v biu

hin mi quan h qua li gia cc b phn nh sau:

81
12.000
5.000

8.000

15.000
10.000

10.000

12.000
10.000

Tip n, sp xp li s ban u cho hp l hn dng sn phm c vn

chuyn qua li gia cc b phn l ngn nht. Khi chng ta thy khng cn cch thay
i v tr cc b phn na th l s cn tm. Gi s ta tm c s nh dng
v tr tt nht ca cc b phn nh sau.
8.000
10.000

12.000

20.000

5.000

10.000

5.000

12.000

10.000

10.000

Phn tch s khi:

Trong v d 5.2 di y ta s dng s cui cng ca v d 5.1 v thc hin phn tch
s khi to dng tng qut cc dng vn chuyn v ranh gii ca ca cc b phn bn
trong phn xng sn xut. Yu t gii hn ca phn tch ny l din tch cn thit cho tng
b phn.

Din tch (m2)

300
200
150
300
200
200
150
300

M t b phn
S ch nguyn liu
Phi trn nguyn liu
Trn ph gia.
X l nhit
nh dng sn phm
Cn ong sn phm
ng gi
Giao nhn

Gii php:
u tin, ta dng s h thng cui cng ca v d 5.1 v t cc b phn ny vo tm
din tch tng b phn ca n.
8.000
10.000

5.000

10.000

20.000

10.000

10.000

5.000

12.000
12.000

82

Tip n, ta thay i hnh dng cc b phn cho ph hp vi h thng trong phn

xng n khi t yu cu.
10.000
10.000
5.000
20.000

10.000
13.000

12.000
12.000

5.000

10.000

Phn tch ti trng - khong cch.

Phn tch chui tc nghip v phn tch s khi khng chn c kiu b tr ti u, n ch
cho ta mt kiu b tr tt m thi. Trong trng hp c nhiu phng n mt bng la
chn th phng php trn khng hiu qu, khi ngi ta s dng phn tch ti trng khong cch.
y l phng php rt hu ch trong vic so snh nhiu cch b tr t yu cu, chn
ra mt b tr ti u da trn s vn chuyn nguyn vt liu hay sn phm trong mt thi k l
thp nht.
V d 5.3: Gi s b phn b tr mt bng sn xut ang phn vn la chn mt trong hai
phng n b tr tt di y. Khng bit phng n no tt hn, nn h thc hin phng
php tnh ti trngkhong cch ca hai phng n b tr trn c s bit s lng sn xut
trung bnh tng loi sn phm trong k (thng) v khong cch vn chuyn gia cc b phn
sn xut c cho nh sau.
B phn b tr mt bng bit hai phng n b tr tt:
B tr A
B tr B
8
4
10
2
5
7
1
9
6
3
3
7
1
9
6
4
10
2
5
8
Bit khong cch vn chuyn qua li gia cc b phn sn xut.
S di chuyn
S di chuyn
Khong cch (m)
Khong cch (m)
gia
b
phn
gia b phn
B tr A
B tr B
B tr A
B tr B
1-5
30
30
3-9
30
20
1-7
10
10
4-5
30
30
1-9
10
10
4-7
10
10
1-10
10
10
4-10
10
10
2-5
10
10
5-6
10
10
2-6
20
20
6-9
10
10
2-10
10
10
7-8
20
50
3-6
40
10
8-10
20
30
Bit cch thc ch to v s lng trung bnh tng loi sn phm sn xut trong k.
Sn
chui b phn
S SP ch tc
Sn
chui b phn S SP ch tc

83
phm
A
B
C

ch tc
1-5-4-10
2-6-3-9
2-10-1-9

trong thng
phm
1.000
D
2.000
E
3.000
F
Bi gii:

ch tc
1-7-8-10
2-5-6-9
1-7-4-10

trong thng
1.000
2.000
4.000

u tin, tnh khong cch vn chuyn cho tng sn phm k t khi bt u cho
n khi hon thnh sn phm i vi tng kiu b tr.
Sn phm
A
B
C
D
E
F

chui b phn
ch tc
1-5-4-10
2-6-3-9
2-10-1-9
1-7-8-10
2-5-6-9
1-7-4-10

nh gi khong cch/sn phm (dm)

B tr A
B tr B
30+30+10=70
30+30+10=70
20+40+30=90
20+10+20=50
10+10+10=30
10+10+10=30
10+20+20=50
10+50+30=90
10+10+10=30
10+10+10=30
10+10+10=30
10+10+10=30

Tip n, ta ly khong cch vn chuyn nhn vi khi lng sn phm cn sn

xut ra trung bnh hng thng bit ti trng khong cch ca tng sn phm, sau
tnh tng ti trngkhong cch ca tng cch b tr. B tr no c tng ti
trngkhong cch nh nht th b tr tt hn.
S SP ch tc
Khong cch/sp (dm)
Khong cch/thng (dm)
trong thng
B tr A
B tr B
B tr A
B tr B
A
1.000
70
70
70.000
70.000
B
2.000
90
50
180.000
100.000
C
3.000
30
30
90.000
90.000
D
1.000
50
90
50.000
90.000
E
2.000
30
30
60.000
60.000
F
4.000
30
30
120.000
120.000
Tng cng
570.000
530.000
Qua bng tnh ton ta thy b tr B cho kt qu tt, vi tng khong cch dch chuyn sn
phm trong thng qua cc my mc thit b l nh nht.
Trong nhng nm gn y, nhiu chng trnh my tnh c xy dng pht trin v
phn tch b tr mt bng theo hng qui trnh. Mt s chng trnh s dng t l gn gi
nhm ti a ha tng quan h i vi cc b phn khc nhau ph hp vi mt bng nh
xng. Mt s khc, c vit nhm thit lp s ti thiu ha chi ph vn chuyn trong tng
thi k.
Nhn chung, cc chng trnh ny gip chng ta tit kim c thi gian v cng sc gii
quyt nhng vn ln v phc tp. Tuy nhin cc kt qu ch l b tr ban u, nhiu khi ta
cn phi chnh l li, kim tra s logic cng nh my mc thit b phi c iu chnh cho
va vn bng tay.
Sn phm

2.2.2 Phn tch mt bng theo hng sn phm:

Phn tch dy chuyn l mc tiu trung tm ca b tr mt bng theo hng sn phm. Cc
yu t nh thit k sn phm, nhu cu th trng i vi sn phm nh hng quyt nh cui
cng n qui trnh cng ngh v nng lc sn xut. Ngoi ra, ngi ta cng xc nh s lng
cng nhn, my mc vn hnh bng tay hay t ng v cc cng c khc cn thit sn
xut.
Cn bng dy chuyn sn xut: L phn tch dy chuyn sn xut, phn chia nhng cng
vic c thc hin theo tng khu vc sn xut, mi khu vc sn xut m nhim mt nhim

84
v ging nhau, tp hp nhm khu vc sn xut ng nht ny thnh trung tm sn xut. Mc
tiu ca phn tch dy chuyn sn xut l xc nh bao nhiu khu vc sn xut cn phi c v
nhng nhim v no c giao cho tng khu vc. V th, s lng cng nhn v my mc
thit b c gim thiu nhng vn m bo khi lng sn phm sn xut theo yu cu.
Trong cn bng dy chuyn sn xut, ngi ta c gng phn cng cng vic cho cc khu
vc sn xut sao cho t c thi gian ri nht. iu ny c ngha l cng vic ti mi khu vc
sn xut cng gn vi chu k cng tt nhng khng c vt qu thi gian .

Bt u t pha tri ca
s th t u tin

Kt thc phn
cng cho khu
vc sn xut c,
bt u 1 khu
vc sn xut
mi.

Bt u khu vc sn xut
mi bng cch phn cng cng
vic k tip trong s u tin
vo khu vc sn xut mi, tnh
mc s dng cho khu vc sn
xut ny.

By gi khu vc
sn xut hon tt
phn cng. Kt hc
v bt u 1 khu
vc sn xut mi.
Cha

Mc
s dng ny l
100% khng?

Co

Tt c cng
vic phn cng
ht cha?

Khng

Tip tc thm cng vic bng cch

xp cng vic cha phn cng k tip
trong s u tin vo khu vc sn
xut ny, tnh mc s dng cho khu
vc sn xut.

Ri

Dng

85

S 5.3: Qui trnh thc hin phng php mc s dng tng thm
Cc bc cn bng dy chuyn:
Xc nh cc nhim v phi thc hin hon thnh mt sn phm ring bit.
Xc nh trnh t cng vic phi thc hin.
V s trnh t cng vic (vng trn tng trng cho cng vic, cc mi tn cho bit
trnh t trc sau ca cng vic).
c lng thi gian cng vic.
Tnh ton thi gian chu k (Tck).

Tck =

Tsx Thigian sanxut

thc
s
trong ky
=
d
Slng
cnsanxut
trong ky

Tnh ton s khu vc sn xut ti thiu.

Ttg Thigian hoanthanhsanphm
Skv =
=
Thigian chu ky
Tck
Tnh hiu qu s dng (my mc thit b hoc cng lao ng)

Hiuqua=

Skhu vc
sanxut
tithiu
(Skvsxmin )
x100
Skhu vc
sanxut
thc
t(Skvsxthc
t)

Cc nh nghin cu thng s dng phng php tuyn tnh hay nhng m hnh ton khc
nhau gii quyt vn cn bng dy chuyn sn xut. Tuy nhin chng li khng hu dng
khi cn gii quyt mt vn ln. Cc phng php khc da vo nhng nguyn tc n gin
c dng tm ra nhng gii php rt tt tuy khng phi ti u. l nhng phng php
mc hu dng tng thm v phng php thi gian cng tc di nht.
Phng php mc s dng tng thm:
S 5.3 th hin trnh t thc hin phn cng cng vic bng phng php mc s
dng tng thm c biu din bng s khi tng qut nh trang trc.
Phng php ny ch n gin l giao thm nhim v cho cc khu vc sn xut, theo trnh
t cng vic qui nh cho n khi mc s dng t 100% hay bt u gim xung. Qui trnh
ny c lp li cho n khi ta phn ht cc cng vic vo cc khu vc sn xut.
V d 5.4: Mt phn xng sn xut thuc bo v thc vt xc nh nhu cu tiu th trn
th trng l 4.160 chai thuc/ngy. Bit thi gian chun b my mc thit b, vt t nguyn

86
liu, cng c sn xut,... mt trung bnh 64 pht/ngy. hon tt mt chai thuc, phn
xng cn phi thc hin qua 15 cng on sn xut nh trang sau.
Cng vic hon thnh
Thi gian hon thnh
Cng vic
cng vic (giy)
trc
10
A

15
B

C
A,B
10
6
D

E
C,D
8
F
E
6
10
G

H
G
5
I
F,H
7
8
J

K
I,J
12
10
L

M
L
15
N
K,M
20
O
N
10
Cng
152
Yu cu: Xy dng qui trnh gia cng ng gi thuc bo v thc vt.
Tnh thi gian chu k v s khu vc sn xut ti thiu
Cn bng dy chuyn sn xut bng phng php mc s dng tng thm
Tnh hiu qu s dng my mc thit b.
tuthienbao.com
Bi gii:
Trc tin, chng ta da trn trnh t thc hin cc cng vic hon thnh cc cng on
gia cng, ta xy dng s nh sau.
A

Tnh thi gian chu k (tc sn xut): l khong thi gian cch nhau gia sn phm trc
v sn phm sau hon thnh.

Tck =

Tsx [(8 x60) 64]x60

=
= 6 giy/chai
d
4.160

Tnh s lng khu vc sn xut ti thiu (s cng nhn hoc my mc thit b cn

ti thiu sn xut).

Skvsx =

Ttg .d
Tsx

Ttg
Tck

152
= 25,3 kvsx
6

Cn bng dy chuyn sn xut bng phng php mc s dng tng thm.

87
u tin, chng ta phn cng cng vic cho tng trung tm sn xut (trm sn
xut), vic ny cn phi tun theo th t trc sau ca cc cng vic mt cch cht ch
(C phi sau A, sau B; E phi sau C, sau D;...). Cc nhim v c kt hp theo th t
cho n khi mc s dng ca trung tm sn xut l 100%, hay khi quan st thy s
gim xung ca n so vi phn cng trc . Lc ny ta m trung tm sn xut mi
v bt u li trnh t.
Trm
sn xut
(1)

Cng vic
(2)

1
1
1
1
1
2
2
2
3
3
4
4
4
5
5
5

A
A,B
A,B,C
A,B,C,D
A,B,C,D,E
E
E,F
E,F,G
H
H,I
J
J,K
J,K,L
M
M,N
M,N,O

S KVSX lm
vic
(4)=[(3)/thi
gian chu k]
1,67
4,16
5,83
6,83
8,17
1,33
2,33
4,00
0,83
2,00
1,33
3,33
5,00
2,50
5,83
7,50

Pht/my
(3)
10
10+15=25
10+15+10=35
10+15+10+6=41
10+15+10+6+8=49
8
8+6=14
8+6+10=24
5
5+7=12
8
8+12=20
8+12+10=30
15
15+20=35
15+20+10=45

S KVSX
thc t cn
thit (5)

Mc s dng ca
KVSX (%)
[(4)/(5)]x100

2
5
6
7
9
2
3
4
1
2
2
4
5
3
6
8
26

83,3
83,3
97,2
97,6
90,7
66,7
77,8
100,0
83,3
100,0
66,7
83,3
100,0
83,3
97,2
93,8

Tm tt phn cng cng vic vo khu vc sn xut trn dy chuyn nh sau:

Trm sn xut
1
2
3
4
5
Cng vic trong trm sn xut
A,B,C,D E,F,G
H,I
J,K,L M,N,O
S khu vc sn xut thc t
7
4
2
5
8
Tng: 26
Nh vy, hon thnh khi lng sn phm cn sn xut trong 1 ngy l 4.160 chai thuc
th chng ta cn c 5 trm lm vic, tu vo mi trm m cn s khu vc sn xut (s cng
nhn hoc my mc thit b)
A
1

F
2

N
4

O
5

Tnh
M
L
B hiu qu
D s dng myGmc thitHb (Msd) J
S
25,3
M sd = kv mim =
x100 = 97,3%
Skv thc
26
t
Phng php thi gian cng tc di nht.
Trong phng php ny ta ln lt thm cng vic cho mt khu vc sn xut theo th t
bc sau. Nu c s la chn gia 2 hay nhiu cng vic th cng vic c thi gian cng tc
di nht c chn phn cng trc. iu ny c hiu qu cho vic phn cng nhanh chng
nhng cng vic kh phn cng vo khu vc sn xut.

88
V d 5.5: .S dng tip v d 5.4, gi s n v xc nh li nhu cu sn xut ca phn
xng ny l 832 chai thuc/ngy (thay v 4.160 chai). Hy cn bng dy chuyn sn xut
trong trng hp ny.
Bi gii:
Trc tin, ta tnh thi gian chu k.
T
[(8x60) 64]x60 = 30 giy/chai
Tck = sx =
d
832
S khu vc sn xut ti thiu.
Ttg 152
Skv =
=
= 5,07 khu v
Tck
30
Phn cng cng vic vo cc khu vc sn xut.
Khu vc
Cc cng
Thi gian cng vic
Tng thi gian Thi gian tha
sn xut
vic
mi
thc hin
KVSX
(1)
(2)
(3)
(4)
[30-(4)]
1
A
10
10
20
1
A,B
15
25
5
2
C
10
10
20
2
C,D
6
16
14
2
C,D,E
8
24
6
2
C,D,E,F
6
30
0
3
G
10
10
20
3
G,H
5
15
15
3
G,H,I
7
22
8
3
G,H,I,J
8
30
0
4
K
12
12
18
4
K,L
10
22
8
5
M
15
15
15
6
N
20
20
10
6
N,O
10
30
0

Tm tt s phn cng cc cng vic vo cc khu vc sn xut trn dy chuyn sn

xut.
Khu vc sn xut
1
2
3
4
Cng vic thc hin
A,B
C,D,E,F G,H,I,J
K,L
Thi gian tha (giy)
5
0
0
8
Tnh ton mc s dng ca my mc thit b hoc cng lao ng.

M sd =

5
M
15

6
N,O
0

Skv min
5,07
x100 =
x100 = 84,5%
Skctt
6

A
1

3
G

M 5

89
iu kin s dng phng php thi gian cng tc di nht l: Tck Tcv(max) ,
tc l thi gian chu k phi ln hn hoc bng thi gian ln nht cn thc hin
cng vic trong chui cng vic ch to sn phm. Theo nh bi ton trn th Tck = 30
giy, cng vic tiu hao thi gian ln nht l cng vic N mt 20 giy.

III. B TR MT BNG DCH V:

3.1 Cc kiu b tr mt bng dch v:
B tr mt bng dch v ty thuc vo bn cht t nhin ca dch v v cc m cc
doanh nghip phi hp v vn chuyn dch v ca h: hng khng, ngn hng, nh bn
l, bnh vin, nh hng, bo him, vn ti, gii tr, vin thng....Ngoi ra, b tr mt
bng dch v cn ty thuc vo my mc chuyn dng cho tng loi dch v.
im khc bit trong kinh doanh dch v so vi sn xut l s chm trn gia khch
hng v nhng dch v m cc doanh nghip ny cung cp cho h. S chm trn ny
c th mnh m v khch hng thc s l mt phn ca qui trnh sn xut nh trong
bnh vin, ni m dch v thc s c hnh thnh trn khch hng. Hoc s chm
trn t mnh m hn trong cc hiu bun l v khch chn hng, thanh ton v
mang i nhng hng ha vt cht. Nhng bt k trng hp no, b tr mt bng dch
v c nh hng mt cch su m.
Nguyn tc chung l phi b tr sao cho khch hng d dng khi vo, ra v i li
gia cc phn trong mt bng. Ngoi ra, cng cn phn b din tch thch hp cho
hnh lang, phng ch...
C 2 cc trong vic b tr mt bng dch v. V d, a ngn hng chng hn, mt
cc l dch v cng khai, khi cc my mc thit b phi c b tr xung quanh
khch hng, lm cho h thun li nht (phng ch, ni u xe, ca s thu ngn...). Mt
cc khc l cc dch v bn trong vi cc my mc phc v c b tr ch yu theo
cng vic giao dch ti chnh (cp nht ti khon, lp bo co...)
Hu ht cc b tr u xoay quanh hai cc ny. V d, cc nh hng b tr nhm
nhn mnh s chp nhn v tin li c nhn ca khch hng hn l chun b v ch
bin thc n.

3.2 Phn tch b tr mt bng dch v:

Trong hu ht cc loi dch v, ngi ta c gng b tr sao cho tng c ly di chuyn
ca khch hng l t nht bn cnh vic b tr cc my mc phc v tin li. Ngoi ra
cn lu vic b tr phng ch, ni xp hng sao cho thoi mi.
i vi nhiu loi dch v, l do khin cho mt b phn no cnh mt b phn
khc rt phc tp. Khi ngi ta thng s dng t l gn gi nhm phn nh s
mong mun mt b phn no cnh b phn no . Sau dng phng php th
ng - sai, phn tch chui tc nghip hay phn tch s khi, s dng t l gn gi
xy dng b tr mt bng tt.

Th d 5.6: Gi s mt ca hng bn cc loi thc phm, d nh b tr 6 nhm mt

hng (A,B,C,D,E,F) theo mc quan h gn gi gia cc nhm mt hng nh sau:
T l gn gi
ngha
T l gn gi
ngha

90
1
2
3

Cn thit
Rt quan trng
Quan trng

4
5
6

Hi quan trng
Khng quan trng
Khng mong mun

Da trn cc nhm mt hng, chng ta bit c mi quan h gn gi ca chng

nh s di y:

B phn A
B
C
D
E
F

6
5
5
6
1

1
3
1
5

5
1
5
5 1
1

Dng phng php t l gn gi b tr 6 nhm mt hng ny vo mt bng ca

ca hng.
Bi gii:
u tin, ch rng cp b phn c t l gn gi 1 (cn thit) l A-C, A-E, A-F, CE, C-F v E-F. A phi tip cn C, E v F; C phi cnh E v F; E phi cnh F. Khi th
ln u tin, c gn b tr A, C, E, F tt c cnh nhau. B tr di y thch hp vi
tt c cp b phn vi t l gn gi 1.
A

K n, lu rng cp b phn vi t l gn gi 6 (khng mong i) l A-B v DE. A phi khng cnh B v D phi khng cnh E. Bng cch xp 2 b phn D v E vo
2 ch trng cn li, b tr hnh trn y thch hp cho tt c cc cp vi t l gn gi 6.
Ch rng trong bc cui cng nu trn, vic t b phn c t l gn gi l 6 lp
tc thch hp vi nhng b phn c t l gn gi 1. Vn khng lun n gin nh
vy, c th cn mt vi vng iu chnh cc b phn ci thin, nu c.

--- o O o ---

91

TM LC CNG THC & BI TP CUI CHNG

I. CU HI N TP:
1.
2.
3.
4.
5.
6.

Hy nu mc tiu b tr ca mt bng sn xut?

Hy cho bit cc nguyn tc vn chuyn nguyn vt liu?
Hy trnh by u im v hn ch ca cch b tr mt bng theo qui trnh?
Hy trnh by u im v hn ch ca cch b tr mt bng theo sn phm?
Nu cc bc cn bng dy chuyn sn xut?
Cho bit iu kin p dng c phng php cn bng dy chuyn sn xut bng
phng php thi gian cng tc di nht?

II. CNG THC P DNG.

Thi gian chu k.
T (Thigian thc
s
sanxut
trong 1 gi,ngay)
TCK = SX
d (Lng
sanphm
cnsanxut
trong 1 gi,ngay)
S khu vc sn xut ti thiu.
T
T .d
SKV = TG = TG
TCK
TSX
TTG Thi gian k t khi bt u cho n khi hon thnh 1 sn phm.
Mc s dng my mc thit b.
(S
) Skhu vc
sanxut
tithiu
Mcs
dung
(M SD ) = KVmin
( SKVthct
) Skhu vc
sanxut
thc
t
iu kin p dng cn bng dy chuyn bng phng php thi gian cng tc di
nht.

TSX
T
= Tck Tcv(max) d SX
d
Tcv
Nu nhu cu sn xut sn phm ca n v l d

TSX
, th n v p dng c c hai
Tcv

phng php cn bng dy chuyn sn xut (mc s dng tng thm v thi gian cng tc di
nht). Nu d >

TSX
th ch p dng c mt phng php mc s dng tng thm.
Tcv

III. BI TP C LI GII.
Bi 1: Gi s n v c k hoch xy dng thm mt phn xng ch bin cc mt
hng nng sn, n v da trn nhu cu tiu th ca th trng v cch thc ch bin
tng loi sn phm xc nh cc dng nguyn vt liu phi vn chuyn qua li gia
cc b phn ch tc. Bit rng phn xng ch bin cc mt hng mi ny gm c 9
b phn nh sau:
B phn
1.000

3.000

9.000

4.000
5.000

92
2.000
4.000

4.000

2.000

5.000

1.000
5.000
5.000

3.000
4.000

1.000
8.000
Bn hy b tr cc b phn ch tc nh th no m bo gim khong cch vn chuyn
gia cc b phn.
Bi gii

Trc tin, ta phc ha s ban u biu hin mi quan h gia cc b phn

nh sau.
9.000
4.000
1.000

5.000

5.000

4.000
3.000

8.000
1.000

5.000

Tip n ta sp xp s li cho hp l hn sn phm vn chuyn gia cc b phn

ngn nht.
9.000

5.000

4.000

5.000

5.000

3.000

Cui cng, ta hon chnh li s c b tr hp l nht.

1.000
9.000

4.000

4.000

2.000

4.000

8.000
1.000

Bi 2: Gi s cc b phn ch tc bi 1 c din tch cn thit tng b phn l.

B phn
Din tch (m2)
B phn
Din tch (m2)
1
100
6
50

93
2
50
7
150
3
200
8
50
4
50
9
100
5
150
Hy nh v cc b phn sn xut trn din tch mt bng cho trc.
Bi gii

u tin, ta cn c vo s b tr hon chnh v t cc b phn ny vo tm

ca din tch cn thit cho tng b phn tng ng. Ta c dng s b nh sau:
1.000
4.000

9.000

4.000

4.000

8.000

1.000

Tip theo, ta cn c vo chiu di, chiu rng mt bng ca x nghip phn

chia din tch hp l cho tng b phn sn xut. Ta c b tr cui cng c dng nh
sau.

1.000
4.000

2.000
4.000

1.000

Bi 3: Gi s chng ta ang la chn gia 2 cch b tr mt bng nh sau.

B tr I
B tr II

94
Bit rng n v ch to ra 6 loi sn phm (A, B, C, D, E v F) trong thng ti theo
trnh t cc chui ch tc nh sau.
Sn phm
A
B
C

Ch tc
1-4-3-7
2-3-4-8
1-2-3-5

S lng
4.500
3.000
5.500

Sn phm
D
E
F

Ch tc
1-4-3-5
1-5-6-8
3-4-7-6

S lng
4.000
2.000
3.500

Bit khong cch (m) gia cc b phn ch tc nh sau.

Khong cch cc b phn (m)
B tr I
B tr II
20
15
15
10
15
25
10
15
10
10
30
10

B phn
1-2
1-4
1-5
2-3
3-4
3-5

B phn
3-7
4-7
4-8
5-6
6-7
6-8

Khong cch cc b phn (m)

B tr I
B tr II
15
25
10
15
10
20
10
30
20
10
15
10

Hy la chn cch b tr sao cho dng di chuyn gia cc b phn ch tc l ngn

nht.
Bi gii

Trc tin ta tnh tng khong cch vn chuyn sn xut c 1 sn phm

gia 2 phng n b tr, kt qu tnh ton nh bng sau.

Sn
phm
A
B
C
D
E
F

chui ch
tc
1-4-3-7
2-3-4-8
1-2-3-5
1-4-3-5
1-5-6-8
3-4-7-6
Tng

Khong cch VC gia cc b phn ch tc(m)

B tr I
B tr II
15+10+15=40
10+10+25=45
10+10+10=30
15+10+20=45
20+10+30=60
15+15+10=40
15+10+30=55
10+10+10=30
15+10+15=40
25+30+10=65
10+10+20=40
10+15+10=35
265
260

Nh vy theo tnh ton tng khong cch vn chuyn ca 1 sn phm gia cc b

phn ch tc th b tr II c li th hn b tr I. Tuy nhin khi lng ca tng loi sn
phm c ch to nhiu hay t, n s quyt nh tng ti trng-khong cch vn
chuyn gia cc b phn ca 2 b tr ny.
Sn
phm
A
B
C
D
E
F

chui ch
tc
1-4-3-7
2-3-4-8
1-2-5-3
1-4-3-5
1-5-6-8
3-4-7-6
Tng

KCVC/sp (m)
B tr I
B tr II
40
45
30
45
60
40
55
30
40
65
40
35
265
260

KCVC/thng (m)
B tr I
B tr II
157.500
202.500
90.000
135.000
330.000
220.000
220.000
120.000
80.000
130.000
140.000
122.500
1.040.000
930.000

95
Qua bng tnh ton ta thy b tr II c tng ti trng-khong cch vn chuyn nh nht. Do
ta nn chn cch b tr II thc hin.
Bi 4: Mt cng ty lp rp my tnh tay model AT75, nhng nhim v lp rp phi thc
hin cho bng di y.
Cng vic
Thi gian hon thnh
Cng vic
trc
cng vic (pht)
A. t khung mch in ln.
0,18
B. t mch in #1 vo khung.
A
0,12
C. t mch in #2 vo khung.
A
0,32
D. t mch in #3 vo khung.
A
0,45
E. Gn mch in vo khung.
B,C,D
0,51
F. Hn ni mch in .
E
0,55
G. t mch in vo khung my tnh.
F
0,38
H. Gn vt gia mch v khung my.
G
0,42
I. t v gn mn hnh.
H
0,30
J. t v gn bn phm.
I
0,18
K. t v gn thn trn.
J
0,36
L. t v gn b phn nng lng.
J
0,42
M. t v gn thn di.
K,L
0,48
N. Kim tra mch in.
M
0,30
O. t my v bng hng dn vo hp.
N
0,39
Nhng chi tit lp rp c di chuyn dc theo bng ti gia cc khu vc sn xut. Nu bit
thi gian cht trung bnh mt 6 pht/gi v n v mun sn xut 540 my tnh/gi th cn
bng dy chuyn ny th no?
Bi gii:
* Tnh thi gian chu k

Tck =

Tsx
54
=
= 0,1 phut/ma
d
540

* Tnh s lng khu vc sn xut ti thiu:

Ttg .d

Ttg

5,36
= 53,6 kvsx
Tsx
Tck
0,1
* S trnh t cc cng vic.
Skvsx =

B
A

K
E

* Cn bng dy chuyn sn xut: K n, phn cng cng vic cho tng trung tm
sn xut, vic ny cn phi tun theo th t trc sau ca cc cng vic mt cch cht
ch (D phi sau A, G phi sau F...). Cc nhim v c kt hp theo th t cho n
khi mc s dng ca trung tm sn xut l 100%, hay khi quan st thy s gim xung
ca n so vi b tr trc . Lc ny ta m trung tm sn xut mi v bt u li trnh
t.
Trm
SX

Cng vic

Pht/my

S KVSX
ti thiu

S KVSX
thc t

Mc s dng
(%)

96
1
1
2
2
2
2
3
3
3
3
3
4
4
4
4
4
4

A
A,B
C
C,D
C,D,E
C,D,E,F
F
F,G
F,G,H
F,G,H,I
F,G,H,I,J
J
J,K
J,K,L
J,K,L,M
J,K,L,M,N

0,18
0,18+0,12=0,30
0,32
0,32+0,45=0,77
0,32+0,45+0,51=1,28
0,32+0,45+0,51+0,55=1,83
0,55
0,55+0,38=0,93
0,55+0,38+0,42=1,35
0,55+0,38+0,42+0,3=1,65
0,55+0,38+0,42+0,3+0,18=1,83
0,18
0,18+0,36=0,54
0,18+0,36+0,42=0,96
0,18+0,36+0,42+0,48=1,44
0,18+0,36+0,42+0,48+0,3=1,74

J,K,L,M,N,O

0,18+0,36+0,42+0,48+0,3+0,39=2,13

1,8
3,0
3,2
7,7
12,8
18,3
5,5
9,3
13,5
16,5
18,3
1,8
5,4
9,6
14,4
17,4
21,3

2
3
4
8
13
19
6
10
14
17
19
2
6
10
15
18
22
55

90
100
80,0
96,3
98,5
96,3
91,7
93,0
96,4
97,0
96,3
90,0
90,0
96,0
96,0
96,7
96,8

Tm tt phn cng cng vic vo khu vc sn xut trn dy chuyn nh sau:

Trung tm sn xut
Cng vic trong trung tm SX
Cc khu vc sn xut thc t

Tnh mc s dng: M sd =

1
A,B
3

2
C,D,E
13

3
F,G,H,I
17

4
J,K,L,M,N,O
22

Tng: 55

53,6
x100 = 97,45%
55

Bi 5: Mt n v c dy chuyn sn xut vi cng sut trung bnh l 480 sn

phm/ngy. n v hot ng l mi ngy lm vic 1 ca 8 gi, thi gian chun b my
mc, nguyn liu, khi ng my, ng ca nh my mt trung bnh l 48 pht/ngy.
Bit rng trnh t ch to sn phm v thi gian cn thit thc hin cc cng vic
nh sau:
Cng vic
A
B
C
D
E
F
G

Cng vic
ng trc
A
B
C
D
E

Thi gian
(pht)
1,0
1,2
1,4
1,5
0,9
2,0
1,1

Cng vic
H
K
L
M
N
O
P

Cng vic
ng trc
F
L,G
H,K
M,N,O

Thi gian
(pht)
1,8
0,5
0,8
1,6
1,4
1,0
2,0

Hy tnh thi gian chu k, s khu vc sn xut ti thiu, v s trnh t thc hin
cc cng vic, phn cng cng vic vo cc khu vc sn xut bng phng php mc
s dng tng thm v tnh hiu qu mc s dng ca my mc thit b.
Bi gii

Tnh thi gian hon thnh mt sn phm, bit rng mi ngy n v mt trung
bnh l 48 pht cho vic khi ng, ng ca nh my... Do thi gian thc s sn
xut l: (8gi * 60 pht) - 48 pht = 432 pht
TCK =

TSX 432
=
= 0,9 phut/sp
d
480

97
S khu vc sn xut ti thiu.
T
T .d 18,2* 480
= 20,22 khu v
SKV = TG = TG =
TCK
TSX
432
V s trnh t cc cng vic.

L
M
A

H
K

K n, ta phn cng cng vic cho tng trung tm sn xut. Khi phn cng cn
phi tun th theo th t trc sau ca cc cng vic, kt hp cc cng vic n khi
mc s dng ca trung tm sn xut cng gn n 100% cng tt.
Trung tm
sn xut
1

Cng vic

Pht/my

SKV min

SKVthc

M SD (%)

A
A,B

1,0
1,0+2,0=2,2

1,11
2,44

2
3

55,56
81,88

1,0+2,0+1,4=3,6

4,00

100,0

1,5
1,5+0,9=2,4
1,5+0,9+2,0=4,4
1,5+0,9+2,0+1,1=5,5
1,1
1,1+1,8=2,9

1,67
2,67
4,89
6,11
1,22
3,22

2
3
5
7
2
4

83,33
88,89
97,78
87,30
61,11
80,56

1,1+1,8+0,5=3,4

3,78

94,44

1,1+1,8+0,5+0,8=4,2
0,8
0,8+1,6=2,4
0,8+1,6+1,4=3,8
1,4
1,4+1,0=2,4
1,4+1,0+2,0=4,4

4,67
0,89
2,67
4,22
1,56
2,67
4,89

5
1
3
5
2
3
5

93,33
88,89
88,89
84,44
77,78
88,89
97,78

A,B,
C
D
D,E

D,E,F
D,E,F,G
G
G,H

G,H,
K
G,H,K,L
L

L,M
L,M,N
N
N,O
N,O,P

Tm tt phn cng cc cng vic vo khu vc sn xut nh sau.

Trung tm sn xut
Khu vc sn xut thc t
Cng vic trong trung tm

1
4
A,B,C

2
3
4
5
5
4
3
5
D,E,F
G,H,K
L,M
N,O,P
S
20,22
Tnh ton mc s dng my mc thit b: M SD = KVmin =
* 100 = 96,29%
SKVthct 21

98
Bi 6: Mt n v sn xut d nh cung cp sn phm Y ra th trng l 112 sn
phm/ngy. Chnh sch ca n v hot ng l mi ngy lm vic 1 ca 8 gi, thi gian chun
b my mc, nguyn liu, khi ng my, ng ca nh my mt trung bnh l 32 pht/ngy.
Bit rng trnh t ch to sn phm Y v thi gian cn thit thc hin cc cng vic nh
sau:
Cng
Cng vic
Thi gian
Cng
Cng vic
Thi gian
vic
ng trc
(pht)
vic
ng trc
(pht)
A
1,0
H
C,D
0,8
B
1,2
K
H,G
0,5
C
A
0,4
L
0,8
D
B
1,1
M
L,K
0,6
E
0,9
N
M
1,2
F
E
0,2
O
1,0
G
F
1,1
P
N,O
0,2

Hy tnh ton thi gian chu k, s khu vc sn xut ti thiu, v s trnh t cc

cng vic, phn cng cng vic vo cc khu vc sn xut bng phng php thi gian
cng tc di nht v tnh hiu qu mc s dng ca my mc thit b.
Bi gii

Trc tin, ta tnh thi gian hon thnh 1 sn phm (trung bnh trong ngy n v
mt 32 pht chun b my mc, nguyn liu... Do , thi gian thc s sn xut
cn li l: (8gi * 60 pht) - 32 pht = 448 pht/ngy.
TSX 448
=
= 4 phut/sp
d
112
Tnh s khu vc sn xut ti thiu.
T
T .d 11* 112
SKV = TG = TG =
= 2,75 khu v
TCK
TSX
448
V s trnh t cc cng vic.

TCK =

L
H

N
P

K
O

Phn cng cng vic vo cc khu vc sn xut sao cho thi gian tha khu vc
sn xut cng t th mc s dng my mc thit b cng cao. Cn m bo nguyn
tc ca phng php l cng vic ng thi xy ra th cng vic no c thi gian cng
tc di hn c xp trc.

Khu vc
sn xut
(1)
1

Cng
vic
(2)
B

Cng vic c phn cng

Kt hp CV
Thi gian CV
(3)
(4)
B
1,2

Tng thi
gian cng tc
(5)
1,2

Thi gian tha

KVSX
TCK-(5)
2,8

99

A
D
C
E
H
F
G
L
K
M
N
O
P

B,A
B,A,D
B,A,D,C
E
E,H
E,H,F
E,H,F,G
E,H,F,G,L
K
K,M
K,M,N
K,M,N,O
K,M,N,O,P

1,0
1,1
0,4
0,9
0,8
0,2
1,1
0,8
0,5
0,6
1,2
1,0
1,2

2,2
3,3
3,7
0,9
1,7
1,9
3,0
3,8
0,5
1,1
2,3
3,3
3,5

1,8
0,7
0,3
3,1
2,3
2,1
1,0
0,2
3,5
2,9
1,7
0,7
0,5

Nh vy, ta phn cng cc cng vic vo cc khu vc sn xut nh sau.

Khu vc sn xut
1
Cng vic phn cng
B,A,D,C
Thi gian tha
0,3
Tnh ton mc s dng ca gii php trn
S
2,57
M SD = KVmin =
* 100 = 85,67%
SKVthct 3

2
E,H,F,G,L
0,2

3
K,M,N,O,P
0,5

Bi 7: Cng ty M b tr cc b phn vn phng sao cho thun li trong cng vic cng nh
truyn t v tip nhn thng tin gia cc phng l nhanh nht. Bit rng mi quan h gn gi
gia cc phng nh sau.
Mc gn gi
ngha
Mc gn gi
ngha
1
Rt quan trng
4
t quan trng
2
Quan trng
5
Khng quan trng
3
Bnh thng
Phng A
Phng B
Phng C
Phng D
Phng E
Phng F

1
3
5
1
5
1
1
1
1
3
5
1
5
3

Bi gii
Trc tin ta cn ch n cc cp b phn c t l gn gi l 1 (rt quan trng) l A-C,
A-E, A-F, B-E, B-F, C-D, D-E. Nh vy A phi cn C, E, F; B cn E, F; C cn D; D cn E. ta
c b tr di y l ph hp vi t l gn gi 1.
D
E
C

B
F

Tip theo, ta iu chnh cc b phn cho hp l hn.

100
D
E
B
C
A
F
Nh vy cch b tr nh s trn l hp l cc b phn t c hiu qu tt nht.

IV. BI TP T GII:
Bi 8: Cng ty X hin sn xut sn phm A ang tiu th rt mnh trn th trng. ch
to c sn phm ny hon chnh cn phi qua cc b phn ch tc di y. ng gim c
thy rng, phn xng sn xut hin ti b tr khng hp l, nn ng c nh xy dng
phn xng mi s khc phc nhc im ny nhm gim chi ph qua li gia cc b phn
ch tc. Bit lng vn chuyn gia cc b phn nh sau:
B phn
2
3
4
5
6
7
8
1
3.000
2.000
2
1.500 1.000
500
3
1.000
3.500
4
1.000
1.500
500
5
500
6
1.000
7
2.000

Bit rng din tch mt bng ca phn xng cng nh din tch tng b phn cn
thit c cung cp nh sau:
B phn
Din tch (m2)
B phn
1
75
5
2
50
6
3
50
7
4
75
8
Hy nh v tr cc b phn ca phn xng.

Din tch (m2)

50
50
50
50

Bi 9: Mt n v sn xut 6 loi sn phm (A, B, C, D, E, F), ch to c 6 loi sn

phm ny ngi ta cn thc hin theo cc chui ch tc di y. Bit rng s lng sn
phm cc loi cn sn xut ra hng thng l:
Sn phm chui ch tc S lng Sn phm chui ch tc S lng
A
1-4-7-8
1.000
D
4-2-5-7
1.600
B
1-5-6-8
1.500
E
3-4-7-8
1.800
C
2-7-3-8
1.700
F
1-2-6-8
2.200
Hin ti n v c d kin 3 cch b tr khc nhau nh sau:
B tr A
B tr B
B tr C

Bit khong cch (m) gia cc b phn ch tc nh sau (trang sau).

a. Bn hy chn gip n v cch b tr no c tng khong cch vn chuyn nh
nht.
b. Gi s s lng sn phm A c sn xut ra hng thng l 3.000 sn phm th cch b
tr cu a c cn thch hp khng?
Khong cch gia cc b phn
Khong cch gia cc b phn
B
ch tc (m)
ch tc (m)
B phn
phn
B tr A B tr B B tr C
B tr A
B tr B
B tr C
1-2
15
15
25
3-7
15
25
15

101
B
phn
1-4
1-5
2-4
2-5
2-6
2-7
3-4

Khong cch gia cc b phn

ch tc (m)
B tr A B tr B B tr C
20
10
20
15
20
10
15
25
10
20
35
35
25
10
30
10
20
20
25
20
10

B phn
3-8
4-7
5-6
5-7
6-8
7-8

Khong cch gia cc b phn

ch tc (m)
B tr A
B tr B
B tr C
20
35
10
10
10
25
10
25
10
25
15
15
35
20
20
15
10
10

Bi 10: Mt c s sn xut nc ung ng chai, bao gm cc cng vic thc hin

tun t nh sau:
TT
Cng vic thc hin
Cng vic ng trc Thi gian (giy)
1 A. Chun b nc
Khng
15
2 B. Ly chai
Khng
10
3 C. Chit nc ra chai
A,B
8
5
4 D. Ly np chai

5 E. p np, vn np
C,D
10
3
6 F. Ly mng co

7 G. Trm mng co vo chai

E,F
15
8 H. p mng co
G
20
4
9 I. Ly nhn chai

10 J. Trm nhn chai vo chai

H,I
18
11 K. p nhn chai
J
22
12 L. ng hn s dng
K
8
13 M. chuyn vo thng
L
5
Bit rng n v ny mun sn xut 330 chai/gi, thi gian cht trung bnh l 5
pht/gi. Hy tnh:
a. Thi gian chu k v s khu vc sn xut ti thiu
b. Cn bng dy chuyn sn xut bng phng php mc s dng tng thm
c. Tnh mc s dng ca h thng
Bi 11: Mt c s gia cng ch bin tri cy sau thu hoch nhm ko di thi gian
s dng sn phm. C s ny cn m bo thc hin ng qui trnh ch bin qua 12
cng vic sau y:
B phn Marketing ca n v nh gi kh nng tiu th sn phm ny trn th trng rt
cao v mun sn xut mi ngy c 1.500 sn phm, bit rng thi gian chun b my mc
thit b, chun b nguyn liu, thi gian c nhn... trong ngy mt 30 pht (mi ngy lm vic
8 gi).
Cng
Cng vic
Thi gian
Cng
Cng vic
Thi gian
vic
ng trc
(giy)
vic
ng trc
(giy)
A
35
G
D
20
B
20
H
15

102
C
A
25
K
E,F,G,H
24
D
B
20
L
K
20
E
15
M
14
F
C
40
N
L,M
18
a. Hy cn bng dy chuyn sn xut bng phng php mc s dng tng thm v tnh
hiu qu mc s dng my mc thit b.
b. Gi s thng tin nh gi th trng ca b phn Marketing l sai lch, kh nng tiu th
trn th trng thp hn nhiu v lc ny n v ch mun sn xut 100 sn phm/gi, th cn
bng dy chuyn sn xut bng phng php thi gian cng tc di nht c ph hp khng?
Ti sao?
c. n v mun s dng c c 2 phng php cn bng dy chuyn sn xut (phng
php mc s dng tng thm v phng php thi gian cng tc di nht) th mi ngy n v
sn xut nhiu nht l bao nhiu sn phm ?

Bi 12: Mt n v sn xut d nh cung cp sn phm Y ra th trng l 144 sn

phm/ngy. Chnh sch ca n v hot ng l mi ngy lm vic 1 ca 8 gi, thi
gian chun b my mc, nguyn liu, khi ng my, ng ca nh my...mt trung
bnh l 48 pht/ngy. Bit rng trnh t ch to sn phm Y v thi gian cn thit
thc hin cc cng vic nh sau:
Cng
vic
A
B
C
D
E
F
G

Cng vic
ng trc
A
B
C,D
E
F

Thi gian
(pht)
1,0
1,2
1,4
1,5
0,9
2,0
1,1

Cng
vic
H
K
L
M
N
O
P

Cng vic
ng trc
L,G
H,K
M,N
O

Thi gian
(pht)
1,8
0,5
0,8
1,6
1,4
1,0
2,0

Hy phn cng cng vic vo cc khu vc sn xut bng phng php thi gian
cng tc di nht v tnh hiu qu mc s dng ca my mc thit b.
Bi 13: Mt n v sn xut thc n gia sc ang ln k hoch xy dng thm mt nh
my mi hot ng lin tc 12 thng mi nm, v d nh sn xut 6 loi thc n gia sc (A,
B, C, D, E, F). ch to c 6 loi thc n ny ngi ta cn thc hin theo cc chui ch
tc di y. Bit rng s lng thc n cc loi cn sn xut ra trung bnh hng thng l:
S lng
S lng
Loi thc
Loi thc
chui ch tc
chui ch tc
(Tn)
(Tn)
n
n
A
1-4-7-8
2.000
D
1-2-5-7
1.000
B
1-5-6-8
1.200
E
3-4-7-8
1.800
C
2-7-3-8
2.700
F
1-2-6-8
3.200

Hin ti n v c d kin 2 cch b tr khc nhau nh sau:

B tr A

B tr B

Bit khong cch (m) gia cc b phn ch tc nh sau.

B
Phn

Khong cch gia cc b phn (m)

B tr A
B tri B

B
phn

Khong cch gia cc b phn (m)

B tr A
B tri B

103
B
Phn
1-2
1-4
1-5
2-4
2-5
2-6
2-7
3-4

Khong cch gia cc b phn (m)

B tr A
B tri B
20
30
20
20
17
15
15
10
25
40
35
30
10
20
30
10

B
phn
3-7
3-8
4-7
5-6
5-7
6-8
7-8

Khong cch gia cc b phn (m)

B tr A
B tri B
15
15
20
10
10
25
10
10
25
15
35
20
15
10

a. Bn hy chn gip n v cch b tr no c tng ti trng-khong cch vn

chuyn nh nht gp phn lm gim chi ph sn xut ca n v.
b. Gi s chi ph cho vic di chuyn mi tn thc n i 1 mt chiu di l 10.000
ng. Bn hy cho bit theo cch b tr cu a th mi nm n v s tit kim c
bao nhiu tin?
Bi 14: Mt n v ch bin cc mt hng nng sn ang ln k hoch xy dng thm mt
phn xng sn xut mi. H d nh phn xng mi ny hot ng lin tc 12 thng mi
nm, v s sn xut 6 mt hng ch bin ang c khch hng a chung trn th trng,
l: Khoai ty chin, Khoai lang chin, Mt sy kh, Bp non ng lon, Cam ng lon, Khm
ng lon. ch to c 6 loi thc n ny ngi ta cn thc hin theo cc chui ch tc
di y. Bit rng s lng thc n cc loi cn sn xut ra trung bnh hng thng l:
Sn phm ch bin
chui ch tc
S lng (Tn)
2.000
1. Khoai ty chin
1478
2. Khoai lang chin
1.200
1568
3. Mt sy kh
2.700
2738
4. Bp non ng lon
1.000
12579
1.800
5. Cam ng lon
34789
3.200
6. Khm ng lon
12689

Hin ti n v c d kin 2 cch b tr khc nhau nh sau:

B tr A

B tr B

Bit khong cch (m) gia cc b phn ch tc nh sau.

B
Phn
1-2
1-4
1-5
2-4
2-5
2-6
2-7
3-4

Khong cch gia cc b phn (m)

B tr A
B tri B
20
30
30
10
17
25
35
50
25
40
35
30
10
20
20
20

B
phn
3-7
3-8
4-7
5-6
5-7
6-8
7-8
7-9
8-9

Khong cch gia cc b phn (m)

B tr A
B tri B
15
15
10
10
40
25
10
15
35
35
25
20
20
10
25
45
10
25

104
a. Bn hy chn gip n v cch b tr no c tng ti trng-khong cch vn
chuyn nh nht gp phn lm gim chi ph sn xut ca n v.
b. Gi s chi ph cho vic di chuyn mi tn sn phm i 1 mt chiu di l 10.000
ng. Bn hy cho bit theo cch b tr c chn cu a so vi cch b tr cn li th
mi nm n v s tit kim c bao nhiu tin?
Bi 15: Mt n v sn xut d nh cung cp sn phm Y ra th trng l 480 sn
phm/ngy. Chnh sch ca n v hot ng l mi ngy lm vic 1 ca 8 gi, thi
gian chun b my mc, nguyn liu, khi ng my, ng ca nh my mt trung
bnh l 48 pht/ngy. Bit rng trnh t ch to sn phm Y v thi gian cn thit
thc hin cc cng vic nh sau:
Cng
vic
A
B
C
D
E
F
G

Cng vic
ng trc
A
B
C
D
E

Thi gian
(pht)
1,0
1,2
1,4
1,5
0,9
2,0
1,1

Cng
vic
H
K
L
M
N
O
P

Cng vic
ng trc
F
L,G
H,K
M,N,O

Thi gian
(pht)
1,8
0,5
0,8
1,6
1,4
1,0
2,0

Hy phn cng cng vic vo cc khu vc sn xut bng phng php mc s dng
tng thm v tnh hiu qu mc s dng ca my mc thit b.
Bi 16: Mt n v sn xut d nh cung cp sn phm Y ra th trng l 144 sn
phm/ngy. Chnh sch ca n v hot ng l mi ngy lm vic 1 ca 8 gi, thi
gian chun b my mc, nguyn liu, khi ng my, ng ca nh my mt trung
bnh l 48 pht/ngy. Bit rng trnh t ch to sn phm Y v thi gian cn thit
thc hin cc cng vic nh sau:
Hy phn cng cng vic vo cc khu vc sn xut bng phng php thi gian cng tc
di nht v tnh hiu qu mc s dng ca my mc thit b.
Cng vic
Thi gian
Cng
Cng vic
Thi gian
Cng vic
ng trc
(pht)
vic
ng trc
(pht)
A
1,0
H
F,G
1,0
B
A
1,2
K
0,5
C
B
0,6
L
0,8
D
1,1
M
K,L,H
1,2
E
C
0,9
N
M
1,1
F
D,E
0,6
O
1,0
G
1,1
P
N,O
0,8
Bi 17: n v lp rp in t cn thc hin nhng cng vic lp rp v bit thi gian thc
hin tng cng vic nh bng di y.
Bit thi gian trung bnh dnh cho c nhn ngh l 8 pht/gi. n v mun sn xut c
400 sn phm/gi cung cp cho khch hng. Hy tnh:
a. V s trnh t cc cng vic.
b. Tnh thi gian chu k v xc nh s khu vc sn xut ti thiu.
c. Cn bng dy chuyn sn xut bng phng php mc s dng tng thm v xc nh
mc s dng my mc thit b.

105
Cng
vic
A
B
C
D
E
F

Cng vic
ng trc
A
C
D,B
-

Thi gian
thc hin (pht)
0,50
0,40
0,25
0,18
0,40
0,30

Cng
vic
G
H
I
J
K
L

Cng vic
ng trc
F
E,G
I,H
K,J

Thi gian
thc hin (pht)
0,10
0,25
0,28
0,32
0,45
0,15

Bi 18: Gi s ch to sn phm X cn thc hin hng lot cc cng vic sau y:

Cng
Cng vic
Thi gian
Cng
Cng vic
Thi gian
vic
ng trc thc hin (giy)
vic
ng trc
thc hin (giy)
A
41
J
25
B
A
20
K
F,I,J
55
C
B
30
L
K
10
D
27
M
17
E
D
40
N
15
F
C,E
45
O
L,M,N
14
I
10
P
O
11
Chnh sch ca n v l hot ng mi ngy lm vic 1 ca 8 gi, v mun s sn phm
sn xut c trong ngy l 440 sn phm. Bit rng, trung bnh mi gi lm vic th c 5
pht dnh cho vic chun b nguyn liu, khi ng my, thi gian c nhn...Hy tnh: a.
Thi gian chu k v s khu vc sn xut ti thiu.
b. V s trnh t thc hin cc cng vic.
c. Cn bng dy chuyn sn xut bng phng php thi gian cng tc di nht. Tnh mc
s dng my mc thit b.
d. Cn bng dy chuyn sn xut bng phng php mc s dng tng thm c c
khng? Ti sao?

Bi 19: ch to c mt sn phm X, ngi ta cn thc hin cc cng vic

cho bng di y.
Cng Cng vic
Thi gian
Cng Cng vic
Thi gian
vic ng trc Thc hin (pht) vic ng trc Thc hin (pht)
A
1,0
G
F
0,7
B
A
1,2
H
1,1
C
0,9
K
G,H
1,3
D
C
0,5
L
0,8
E
1,2
M
K,L
0,3
F
B,D,E
0,9
N
M
0,6
a. V s trnh t cc cng vic.
b. Gi s thi gian sn xut trung bnh l 55 pht/gi, tnh thi gian chu k cn thit
t c 110 sn phm/gi, v xc nh s khu vc sn xut ti thiu.
c. Phn cng cng vic vo cc khu vc sn xut theo phng php mc s dng
tng thm v tnh hiu qu s dng ca my mc thit b.
Bi 20: Bit 9 phng ban c mi quan h qua li nh sau:
Mc gn gi

ngha

Mc gn gi

ngha

106
R
Q
Phng 1
Phng 2
Phng 3
Phng 4
Phng5
Phng 6
Phng 7
Phng 8
Phng9

Rt quan trng
Quan trng
R
R
K Q Q
K
R
R K R
Q KQQ
K Q R R
R
R
Q
K
K B
Q
B
B
K
B
KR
Q
B
K
R
K

Hy b tr cc phng ban theo dng sau y.

--- o O o ---

B
K

Bnh thng
Khng quan trng

107

CHNG 6

CHNG 6: HOCH NH TNG HP

I. Mc tiu v s cn thit ca hoch nh tng hp
Mi h thng sn xut u c mc tiu ti cao l to ra cc sn phm v dch v p
ng nhu cu khch hng. Cht lng ca s p ng nhu cu quyt nh s thnh cng ca
doanh nghip, iu ny th hin ch doanh nghip khng ch to ra sn phm c cht lng
tt m cn lun ch ng to ra khi lng sn phm ph hp vi mc yu cu ca th
trng. Do doanh nghip phi chun b tt cc iu kin cn thit p ng nhu cu mt
cch tt nht.

1.1 i tng v phm vi ca hoch nh tng hp

Hoch nh l mt trong nhng chc nng ca nh qun tr sn xut v iu hnh. Hoch
nh tng hp l xc nh s lng sn phm v phn b thi gian sn xut cho mt tng lai
trung hn, thng t 3 thng n 18 thng. p ng nhu cu trung hn c d bo,
nh qun tr tc nghip phi tm ra cch tt nht nhm bin i mc sn xut ph hp vi mc
nhu cu v t hiu qu cao.
i tng ca hoch nh tng hp l s bin i kh nng sn xut, chnh l kh nng
ca mt h thng sn xut cung cp cc sn phm hoc dch v cho th trng. Kh nng sn
xut ca h thng ny ph thuc vo nhiu yu t sau:
Kh nng sn xut ca nh xng v my mc thit b: tu thuc vo iu kin khc
nhau ca h thng my mc thit b v nh xng cho nhng kh nng sn xut nht nh.
Kh nng sn xut ny ngi ta thng gi l nng lc sn xut. Nh vy nng lc sn xut
c hiu nh l kh nng sn xut ca h thng my mc thit b v nh xng trong iu
kin kinh t k thut v t chc sn xut nht nh.
Kh nng sn xut ca lc lng lao ng n v hin c;
Kh nng lm thm gi ca cng nhn lao ng;
Kh nng lin kt hp ng vi cc n v bn ngoi;
S chun b sn sng v vt t, nguyn liu cho sn xut,...
Kh nng sn xut l s tng hp kh nng ca tng yu t theo mt cch thc nht nh,
trong nhng iu kin nht nh. Thng thng kh nng sn xut ca h thng s do kh
nng sn xut ca khu yu km quyt nh.
B phn kho thay i nht trn phm vi thi gian trung hn l nng lc sn xut. Nng lc
sn xut c thi hn cam kt di, mun bin i cc kh nng ny thng nh vo cc k
hoch di hn nh u t pht trin sn xut. Trong hoch nh tng hp nng lc sn xut l
yu t khng th thay i c. Kh nng sn xut ca h thng trong mi thi k khng th
vt qu gii hn c xc nh bi nng lc sn xut.

108
Xt trn phm vi trung hn, i tng m hoch nh tng hp nhm vo l mc sn xut
bin i ph thuc vo cc bin s trung hn ca n, nh:
Kh nng sn xut ca lc lng lao ng c th bin i bng cch thu thm hoc
gim bt cng nhn lao ng. Thi hn cn thit c s thay i ny s bao gm thi gian
tuyn, o to hun luyn c kh nng tham gia vo qu trnh sn xut, cng nh cc thi
gian cn thit chun b cho vic gim bt cng nhn.
Kh nng tng thm gi so vi iu kin sn xut bnh thng, c mt ngha ln trong
vic lm thay i mc sn xut nhanh chng v trong thi k ngn hn. Tuy nhin s dng
lm thm gi lun c gii hn v di thi gian ngy lm vic v kh nng gii hn v sc
lc ca cng nhn.
Cho ri gi (ch vic): p dng i vi lc lng lao ng di ra trong lc n v khng
c vic cho cng nhn thc hin, ch cho ngh tm thi ch khng ui vic cng nhn. S
ch vic trn thc t cn bao hm c khong thi gian m h thng sn xut phi duy tr v
chp nhn ton b lc lng lao ng vi nng sut thp.
Tng ca: c th l mt bin php c tin hnh trong hp nhu cu tng cng nhn v
lm thm gi vt qu gii hn ca mt ca, th n v cn t chc thc hin tng ca.
Hp ng vi bn ngoi: cho php tng kh nng sn xut nh vo vic duy tr cc quan
h hp tc, gia cng vi n v bn ngoi.
Yu t nguyn vt liu: l i tng ca k hoch sn xut ngn hn v thi hn cn thit
lm cho nguyn vt liu sn sng cho sn xut ngn nn n thng nh hng v quyt
nh n nng lc sn xut. Chng ta khng th iu chnh s sn sng ny bng cc quyt
nh ngn hn hoc phi chp nhn khon chi ph ln d tr nguyn vt liu.

1.2 Mc tiu ca hoch nh tng hp

Kh nng sn xut/nhu cu

Mc tiu ca hoch nh tng hp l pht trin k hoch sn xut hin thc v ti u.

Tnh hin thc ca k hoch th hin ch cc k hoch phi nhm vo vic p ng nhu
cu khch hng m n v mun phc v trong kh nng ca h.
Tnh ti u l bo m vic s dng hiu qu cc ngun lc ca n v. Tnh ti u mc d
rt kh t c, song hoch nh tng hp t nht cng phi m bo s dng hp l n
mc c th c v gi cc khon chi ph mc thp nht.
huy ng cao nht ngun lc hoch nh tng hp s c gng t c sn lng cao
trn c s d kin tt cc tnh th c th c nhu cu cao, ch ng c bin php bin i sn
xut. Trong qu trnh lp k hoch sn xut p ng nhu cu khch hng, hai khuynh hng
c th xy ra:
Duy tr mc sn xut qu cao n v hot ng trong trnh trng d tha kh nng,
hoc tch lu tn kho qu cao gy lng ph.
Kh nng sn xut cao

Nhu cu
Kh nng sn xut thp
Thi gian

Duy tr mc sn xut qu thp khng i ph vi nhu cu tng ln lm mt khch hng,

gim thp uy tn, b l c hi kinh doanh.

109
S lng ph ngun lc cng nh b l c hi kinh doanh u dn n s gim thp hiu
qu. Vn t ra vi k hoch tng hp l phi tm ra kh nng sn xut trong tng giai
on ph hp nhu cu v t hiu qu kinh t cao nht.

1.3 S cn thit ca hoch nh tng hp

Gia sn xut v nhu cu d bo lun c s sai lch: Mt l, sai lch v thi gian gia nhu
cu d bo v sn xut thc s, sn phm hay dch v ch gp nhau tht s sau mt khong
thi gian cn sn xut, bao gi, bc d, vn chuyn, giao hng,... Hai l, cc nhu cu d
bo c th bin thin vi nhng dao ng ln dn n vic cn phi cn nhc mc sn xut
p ng nhu cu hiu qu. iu ny lm cho mc sn xut c lch no so vi nhu cu
d bo.
Do , c th chun b mc sn xut p ng nhu cu mt cch ch ng, n v cn
phi c k hoch trong tng lai. Tu theo c tnh bin i ca nhu cu, tu tng loi sn
phm m khong thi gian c th cho yu cu hoch nh c di khc nhau.

II. Hoch nh tng hp:

Hoch nh tng hp cn thit cho nh qun tr sn xut v n gip cho:
B tr mc s dng cc phng tin mt cch y , gim thiu s qu ti v di ti
gim chi ph sn xut.
Nng lc sn xut thch hp vi nhu cu tng hp d tnh.
Mt k hoch v s thay i c h thng v trt t nng lc sn xut ph hp vi lc cao
im ca nhu cu khch hng.
C hu ht u ra cho cc ngun lc c sn, quan trng v ng lc vi cc ngun lc
sn xut him.
Hoch nh tng hp l cha kha cho s thay i qun l quan trng trong qun tr sn
xut, do s thay i nhu cu ca khch hng v nhng k hoch cung cp ngun lc sn xut
thch ng vi nhng thay i ny.

2.1 Cc k hoch trong hoch nh tng hp.

K hoch thay i mc d tr
Theo k hoch ny, nh qun tr c th tng mc d tr trong giai on nhu cu thp
cung cp trong giai on c nhu cu cao hn kh nng sn xut ca n v.
u im:
Qu trnh sn xut c n nh, khng c nhng bin i bt thng;
p ng tho mn nhu cu khch hng;
D dng cho vic iu hng sn xut.
Nhc im:
Chi ph cho vic tn tr ln nh: chi ph thu hoc khu hao kho, chi ph bo him, chi
ph hao ht mt mt, chi ph cho cc thit b kho hot ng trong sut thi gian d tr, c
bit l chi ph v vn d tr hng ho;
Hng ho c th b gim st v cht lng, kh thch ng vi nhu cu khch hng thay
i;
K hoch lm thm gi.
Theo k hoch ny, n v c th b sung nhu cu thiu ht trong cc giai on c nhu cu
tng cao bng cch yu cu cng nhn lm thm gi, nhng khng thu thm cng nhn. n
v cng c th cho cng nhn ca mnh tm ngh ngi trong cc giai on c nhu cu thp m
khng phi cho thi vic.

110
Tuy nhin, khi nhu cu tng qu cao, vic huy ng cng nhn lm thm gi l rt kh
khn v phi gnh chu cc khon chi ph lm thm gi tng cao, ng thi kh nng lm
thm b gii hn v di ca ngy lao ng. Ngc li khi nhu cu xung qu thp, n v
cho cng nhn tm ngh l mt gnh nng.
u im:
Gip n v i ph kp thi vi nhng bin ng ca th trng;
n nh c ngun lao ng;
To thm vic lm tng thu nhp cho ngi lao ng;
Gim c cc khon chi ph lin quan n o to, hun luyn, hc vic,...
Nhc im:
Chi ph tr lng thm gi tng cao;
Khng m bo sc khe cho ngi lao ng, cng nhn mi mt d sai st trong qu
trnh sn xut dn n sn phm nhiu khuyt tt;
K hoch thay i lt lao ng theo mc nhu cu.
Nh qun tr theo i k hoch ny s thng xuyn nh gi li nhu cu v lao ng ca
n v mnh. n v s quyt nh thu thm lao ng khi cn v sn sng cho thi vic khi
khng cn.
u im:
Trnh ri ro do s bin ng qu tht thng ca nhu cu;
Gim c chi ph cho vic tn tr hng ho, chi ph lm thm gi;
Nhc im:
Chi ph cho vic tuyn dng v thi vic lao ng tng cao;
n v c th mt uy tn do thng xuyn cho lao ng thi vic;
Nng sut lao ng thp do thi vic nn cng nhn c tm l lo lng, mt mi.
K hoch s dng cng nhn lm bn thi gian.
gim bt cc th tc hnh chnh phin h v tn dng ngun lao ng khng cn c k
nng trong sn xut, n v c th s dng k hoch cng nhn lm bn thi gian. K hoch
ny c bit p dng c hiu qu i vi cc n v lm dch v nh: bc xp, vn chuyn
hng ho, ca hng kinh doanh, siu th,...
u im:
Gim bt th tc, trch nhim hnh chnh trong s dng lao ng;
Tng c s linh hot trong iu hnh tho mn tt nht nhu cu khch hng;
Gim c nhng khon chi ph lin quan n s dng lao ng chnh thc nh: bo
him, ph cp,...
Nhc im:
Chu s bin ng lao ng rt cao;
C th lao ng b d cng vic gia chng khi c n v khc mi cho hp dn hn,
v h khng c s rng buc v trch nhim.
Nng sut lao ng thp, cht lng sn phm c th gim hoc khng cao nh mong
mun;
iu hnh sn xut kh khn.
K hoch tc ng n nhu cu.
Trong trng hp nhu cu thp, n v c th thc thi k hoch tc ng n nhu cu bng
cc hnh thc khc nhau nh:
Tng cng qung cao, khuyn mi;
Tng s lng nhn vin bn hng, m rng hnh thc bn hng;
p dng hnh thc bn hng theo khi lng mua;
Chnh sch gim gi,...
p dng cc hnh thc trn y c nhng u im v nhc im nh sau:

111
u im:
Cho php n v s dng ht kh nng sn xut;
Tng s lng khch hng v s lng hng ho ca n v;
Tng kh nng cnh tranh ca n v.
Nhc im:
Nhu cu thng khng chc chn v kh d bo chnh xc;
Gim gi c th lm pht lng khch hng thng xuyn;
Nhiu trng hp khng p dng c hnh thc ny.
K hoch hp ng ph.
n v c th chn k hoch hp ng ph vi bn ngoi khi nhu cu vt qu kh nng
sn xut m n v khng mun tng lao ng, tng gi. n v cng c th nhn cc hp
ng ph t bn ngoi v sn xut trong iu kin nng lc d tha.
u im:
p ng kp thi nhu cu khch hng trong lc nhu cu tng;
Tn dng nng lc sn xut khi nhu cu thp;
To s linh hot, nhy bn trong iu hnh.
Nhc im:
Khng kim sot c thi gian, sn lng, cht lng trong trng hp lin kt hp
ng ph gia cng.
Chia s li nhun cho bn hp ng ph;
To c hi cho i th cnh tranh tip cn khch hng, do lm gim kh nng cnh
tranh ca n v, c th mt khch hng.
K hoch thc hin n hng chu.
Trng hp nhu cu cao trong khi kh nng sn xut ca n v thp, khng sc p
ng nhu cu th n v c th s dng k hoch thc hin n hng chu. n hng chu l
hnh thc m khch hng c nhu cu mua tin hnh t hng v c khi tr tin trc cho
ngi cung cp c nhn hng vo thi im m h cn.
u im:
Duy tr c kh nng sn xut mc n nh;
To ra ngun thu nhp n nh cho n v;
Nhc im:
Khch hng c th b n v tm nh cung cp khc;
Khch hng c th khng hi lng khi nhu cu khng c tho mn.
K hoch sn xut sn phm hn hp theo ma.
Mt trong nhng k hoch c cc nh kinh doanh quan tm thc hin l s kt hp sn
xut cc loi sn phm theo ma v khc nhau, b sung cho nhau.
u im:
Tn dng c cc ngun lc ca n v;
n nh qu trnh sn xut;
Gi khch hng thng xuyn;
Nhc im:
n v c th vp phi nhng vn vt khi tm chuyn mn ca mnh;
Vic iu phi ht sc linh hot v nhy bn.

2.2 Phng php hoch nh tng hp.

Cc bc trong hoch nh tng hp:
Bt u vi doanh s bn d bo cho tng sn phm vi s lng c bn trong tng
thi k (thng l tun, thng hay qu) v k hoch d phng (thng l 6 thng hay 18
thng)

112
Tng hp tt c d bo sn phm hay dch v ring l thnh nhu cu tng hp. Nu cc
sn phm khng th cng c do cc n v khng ng nht, ta phi qui v n v o lng
ng nht c th cng v lin kt u ra tng hp cho nng lc sn xut.
Bin i nhu cu tng hp ca tng thi k thnh lao ng, vt liu, my mc v cc
phn t khc ca nng lc sn xut cn thit.
Xy dng s ngun lc chn la cho vic cung cp nng lc sn xut cn thit h
tr cho nhu cu tng hp tng dn.
La chn mt k hoch v nng lc sn xut trong s nhng gii php ra ph hp vi
nhu cu tng hp v mc tiu ca t chc.
V d 6.1: Mt c s sn xut lp xe p d on nhu cu tiu th sn phm trong 6 thng
ti, cn c vo ngun nguyn liu v nng lc sn xut ca x nghip. n v xc nh s
ngy sn xut trong mi thng nh sau:
Thng
1
2
3
4
5
6
Tng
Nhu cu
1.200
900
1.000 1.200 1.200 1.500 7.000
S ngy sn xut
25
20
21
22
26
26
140
Bit cc thng tin v chi ph nh sau:
- Chi ph tn tr hng ha l 5.000ng/sn phm/thng.

- Chi ph thc hin hp ng ph l 10.000 ng/sn phm.

- Mc lng trung bnh lm vic trong thi gian qui nh l 5.000ng/gi.
- Mc lng cng nhn lm vic thm gi l 7.000ng/gi.
- Thi gian hao ph lao ng cn thit ch to 1 sn phm mt 1,4 gi.
- Chi ph khi mc sn xut tng thm (chi ph hun luyn, thu thm cng nhn...) l
7.000ng/sn phm tng thm.

- Chi ph khi mc sn xut gim (sa thi cng nhn) l 8.000ng/sn phm gim.
Hy lp k hoch sn xut p ng y nhu cu ca khch hng trong 6 thng ti sao
cho tng chi ph pht sinh l thp nht.
Bi gii:

Cn c vo nhu cu tiu th sn phm v s ngy sn xut ca n v, ta xc nh

c nhu cu sn xut bnh qun mi ngy tng thng nh sau.
Thng
1
2
3
4
5
6
Nhu cu
1.200 900 1.000 1.200 1.200 1.500
S ngy
25
20
21
22
26
26
Nhu cu ngy
48
45
48
55
47
58
Da vo nhu cu mi ngy cn sn xut, ta biu din qua th di y.

Tng
7.000
140
50

Sn phm
58

55
48

45

48

47

Trung bnh sn
xut 50 sn
phm/ngy

K hoch 1: p dng k hoch thay i mc d tr bng cch sn xut mc n nh

thng
trung bnh l 50 sn phm/ngy trong sut k k hoch 6 thng.
1

Mcsanxuttrung bnh=

4
5
6
6.200
= 50 sanphm/nga
y
140

113
Trc tin ta lp bng tnh, ct sn xut c tnh ton bng cch l ly s ngy
sn xut thc t mi thng nhn vi lng trung bnh sn xut mi ngy l 50 sn
phm. Kt qu bng tnh nh sau.
Thng Nhu cu Sn xut Tn u k Pht sinh
1
1.200
1.250
+ 50
2
900
1.000
50
+100
3
1.000
1.050
150
+ 50
4
1.200
1.100
100
-100
5
1.200
1.300
100
+100
6
1.500
1.300
200
-200
Tng
7.000
7.000
Tn kho cui k = Tn kho u k + Sn xut Nhu cu

Tn cui k
50
150
200
100
200
700

TK CK = TK DK + SX NC

Xc nh chi ph thc hin k hoch ny bao gm 2 khon mc ph l:

- Chi ph lng cho cng nhn sn xut trong gi hon thnh 7.000 sn phm l:
7.000 sn phm * 1,4 gi/sn phm * 5.000 = 49.000.000 ng.
- Chi ph tn tr trong k l: 700sn phm * 5.000ng/sn phm/thng = 3.500.000 ng
Tng chi ph l: TC1= 49.000.000 + 3.500.000 = 52.500.000 ng
K hoch 2: Gi mc sn xut n nh mc thp nht l 45 sn phm/ngy trong sut k
k hoch 6 thng, gim c chi ph tn tr, nhng pht sinh chi ph lm thm gi do thiu
ht hng ha phi sn xut thm gi.
- Tng s sn phm c sn xut trong k k hoch l.
45 sn phm/ngy * 140 ngy = 6.300 sn phm.

- Chi ph lng sn xut trong gi.

6.300sn phm * 1,4gi/sn phm * 5.000 = 44.100.000 ng

- S sn phm cn thiu ht l 7.000 - 6.300 = 700 sn phm.
C th hp ng ph vi chi ph tng thm l:
700sn phm * 10.000ng/sn phm = 7.000.000 ng
Tng chi ph l: TC2a = 44.100.000 + 7.000.000 = 51.100.000 ng.

C th yu cu cng nhn sn xut thm gi cho s thiu ht.

700sn phm * 1,4gi/sn phm * 7.000ng/sn phm = 6.860.000 ng

Tng chi ph l:
TC2b = 44.000.000 + 6.860.000 = 50.960.000 ng.
So snh 2 kh nng sn xut nu trn, ta chn kh nng yu cu cng nhn lm thm gi
th tng chi ph l 50.960.000 ng, thp hn so vi kh nng hp ng ph vi n v lin
kt. Nh vy ta chn kh nng lm thm gi i in cho k hoch ny.
K hoch 3: Sn xut theo nhu cu ca khch hng, nu nhu cu tng th thu thm cng
nhn, nu nhu cu gim th sa thi cng nhn.

- Chi ph tr lng cng nhn:

7.000sn phm * 1,4gi/sn phm * 5.000ng/sn phm = 49.000.000 ng.

- Chi ph thu thm cng nhn: 600sn phm * 7.000ng/sn phm = 4.200.000 ng.
- Chi ph sa thi cng nhn: 300sn phm * 8.000ng/sn phm = 2.400.000 ng.
Tng chi ph thc hin k hoch ny l:
TC3 = 49.000.000 + 4.200.000 + 2.400.000 = 55.600.000 ng
Thng
Nhu cu
Sn xut
Thu thm
Sa thi
1
1.200
1.200
2
900
900
300
3
1.000
1.000
100
-

114
4
1.200
1.200 60
200
5
1.200
1.200
6
1.500
1.500
300
Tng
7.000
7.000
600
300
Tng t nh vy, chng ta a ra cng nhiu k hoch th c kh nng chn c k
hoch sn xut c tng chi ph thc hin thp nht. Da trn kt qu ca 3 k hoch trn th ta
chn k hoch 2 vi gii php th 2 c tng chi ph nh nht l 50.960.000 ng.
M hnh ton hc cho hoch nh tng hp:
Mt s phng php hoch nh tng hp c pht trin khi vic s dng vi tnh v
nghin cu v tc nghip pht trin. Nhng phng php ny i hi vic lp k hoch nng
lc cho h thng sn xut trong kh nng sn c ca ngun lc sn xut v nhu cu tng hp.
V d 6.2: minh ha cch tip cn ca chng trnh tuyn tnh cho vic hoch nh tng
hp.

Mt nh lp lch trnh sn xut phi xy dng k hoch tng hp cho 2 qu ca nm

sau. Phn xng c t ng ha cao, sn xut thit b ha cho th trng my vi
tnh. Cng ty c tnh c 700 n v s cn vn chuyn n khch hng trong qu u
tin v 3.200 n v trong qu th 2. Thi gian hao ph lao ng cn thit sn xut 1
n v sn phm l 5 gi v ch c sn 9.000 gi lao ng chnh thc cho tng qu.
Gi lm thm c th dng, nhng cng ty c chnh sch gii hn gi lm thm khng
qu 10% gi lao ng chnh thc. Chi ph cho lao ng trong gi l 12.000 ng/gi,
nu lm thm l 18.000 ng/gi; chi ph tn tr l 50.000 ng/sn phm/qu. Hi c
bao nhin n v c sn xut trong gi, ngoi gi v tn tr ?
Bi gii:
Phn xy dng k hoch sn xut ny da trn c s ca mn M hnh ton kinh t (sinh
vin tham kho thm chi tit mn hc ny), chng ta xy dng c m hnh c dng nh
di y.
Gi X1 -Lng thit b ha sn xut trong gi qu 1 v giao hng qu 1.
X2 -Lng thit b ha sn xut thm gi qu 1 v giao hng qu 1.
X3 -Lng thit b ha sn xut trong gi qu 1 v giao hng qu 2.
X4 -Lng thit b ha sn xut thm gi qu 1 v giao hng qu 2.
X5 -Lng thit b ha sn xut trong gi qu 2 v giao hng qu 2.
X6 -Lng thit b ha sn xut thm gi qu 2 v giao hng qu 2.
Da vo mc tiu hao lao ng, tin th lao tr cng lao ng sn xut c 1 sn
phm v chi ph cho vic tn tr (nu c), ta xc nh c h s hm mc tiu c nh sau
(n v 1.000 ng).
X1= X5 : 5 x 12 = 60 ; X2 = X6: 5 x 18 = 90
X3 : (5 x 12)+50 = 110 ; X4 : (5 x 18)+50 = 140

Da vo thng tin trn ta lp c m hnh k hoch sn xut trong 2 qu ti nh

sau:
Z = 60X1 + 90X2
X1
+ X2
5X1

+ 110X3
X3
5X3

+
5X2

+ 140X4

+ 60X5 + 90X6

+ X4

+ X5

+ X6

5X4
5X6
X1,X2,X3,X4,X5,X6

Qu

ngun cung

Nhu cu

min
700
3.200
9.000
900
900
0

Kh nng

115
Qu 1

Qu 2
X3
110
X4
140
X5
60
90
X6
3.200

Cha dng
X7
160
X8
190
X9
110
X10
140
60

cung (SP)
1.800
180
1.800
180
3.960

Trong gi
X1
60
90
Ngoi gi
X2
Trong gi
2
Ngoi gi
Tng cu
700
X l m hnh bi ton ta c kt qu:
Trng hp n v ch mun sn xut nhu cu ca khch hng, khng mun d tr s
hng tha (tha kh nng sn xut 60 sn phm, tng ng vi 300 gi lao ng ca cng
nhn) th n v nn sn xut trong gi, ngoi gi vi s lng tng ng l: X1 = 580 ; X2
= 120 ; X3 = 1.220 ; X4 = 0 ; X5 =1.800 ; X6 = 180. Tng chi ph hon n hng 304 triu
ng.
Trng hp n v sn xut ht kh nng v mun d tr s hng tha cho k sau tiu
th th kt qu x l l: X1 = 520; X2 = 180; X3 = 1.220; X4 = 0 ; X5 =1.800; X6 = 180; X7 =
60; X8 = X9 = X10 = 0; Tng chi ph hon n hng 315,4 triu ng.
1

III. LCH TRNH SN XUT CHNH:

Lch trnh sn xut chnh nhm xc nh khi lng sn phm phi hon thnh
trong tng tun ca k hoch ngn hn. Cc nh qun tr tc nghip thng xuyn gp
nhau xem xt d bo th trng, n t hng ca khch hng, mc tn kho, mc
s dng thit b v thng tin v nng lc, nh th m lch trnh sn xut c xy
dng.

3.1 Mc tiu ca lch trnh sn xut:

Lch trnh sn xut theo nng lc sn xut ngn hn v c xc nh bi k hoch tng hp
v phn b cho nhng n hng mc tiu ca n l:
Lp lch trnh cc thnh phn phi hon tt mt cch nhanh chng khi k kt hp
ng vi khch hng.
Trnh qu ti hay di ti nhng phng tin sn xut, v th nng lc sn xut c s
dng mt cch hu hiu v chi ph sn xut thp.

3.2 Mc thi gian trong lch trnh sn xut:

Lch trnh sn xut c th phn chia lm 4 phn, tng phn c phn cch bi mt
thi im c gi l mc thi gian.
Phn 1: ng bng l phn u ca lp lch trnh sn xut khng th thay i tr
phi c nhng trng hp c bit v ch c s cho php ca cp cao nht trong t
chc. S thay i trong phn ny thng b ngn cm v n tn km chuyn i k
hoch mua vt liu v sn xut cc chi tit cho sn phm.
Phn 2: Vng chc c ngha l nhng thay i c th xy ra trong phn ny,
nhng ch trong mt s ngoi l, vi l do ging nh trn.
Phn 3: y l tt c nhng nng lc sn xut sn c c phn b cho cc
n hng. S thay i trong giai on ny c th c v chi ph sn xut s b nh
hng nh nhng hiu qu trong vic lm hi lng khch hng th khng chc chn.
Phn 4: M nng lc sn xut cha c phn b ht v trong phn ny cc n

116
hng thng c chm vo.

3.3 Qui trnh xy dng lch trnh sn xut:

Xem xt cc n hng, d bo, bo co trnh trng tn kho v thng tin v nng lc sn
xut, cc nh lp lch trnh t hu ht cc n hng cp bch vo v tr m sn c sm nht
ca lch trnh sn xut. Mt s hot ng quan trng xy ra trong gian on ny:
u tin, nh lp lch trnh phi c tnh tng nhu cu ca sn phm t mi ngun, phn
cc n hng cho nhng b phn sn xut, phn chia thi im hn giao hng cho khch v
lp tnh ton chi tit cho lch trnh sn xut.

Cc n hng ca khch
(loi hng, s lng,
thi im giao hng)

D bo (loi hng,
s lng, thi im
giao hng)

Trnh trng tn kho

(cn bng, nhn
theo tin )

Nng lc sn xut (t l
u ra, thi gian ngh
theo k hoch)

Tnh ton lch trnh sn xut khi bit (loi hng)

loi
Tun l
hng
Ch tiu
1
2
3
4
5
6
30
30
50
50
20
20
Nhu cu c lng
50
50
50
50
Yu cu sn xut
A
70
50
30
30
30
50
Tn kho cui k
30
40
40
40
30
30
Nhu cu c lng
60
60
60
60
Yu cu sn xut
B
80
50
90
70
50
80
Tn kho cui k
30
30
20
20
20
20
Nhu cu c lng
50
50
Yu cu sn xut
C
40
70
50
70
40
60
Tn kho cui k
...
...
...
...
...
...
...
...
B phn
Sn xut
1
2
3
4
5
...

Hoch nh nng lc s b (gi lao ng)

Tun l
1
2
3
4
5
6
100 150 200 150 100
50
100 150 100
200 225 300 225 200 100
150 200 250 200 150
75
75
100
75
...
...
...
...
...
...

7
20
50
30
50
30
50
60
...

8
20
30
30
60
80
30
30
...

7
50
25
150
50
...

8
25
100
...

Lch sn xut
Loi hng

Tun l
5

117
A
50
50
50
50
B
60
60
60
60
60
C
50
50
50
...
...
...
...
...
...
...
...
...
Lp rp
3.000 3.500 3.700 2.500 3.500 2.200 2.000 1.800
Ch to
2.600 2.800 3.000 3.000 2.500 2.500 2.000 2.000
...
...
...
...
...
...
...
...
...
Tng cng
250 250 300 350 300 250 250
200
V d 6.3: Mt x nghip sn xut 2 loi sn phm A & B theo kiu sn xut tn kho.
Nhu cu ca sn phm ny c da trn c s s liu d bo v cc n t hng ca khch
hng, s lng sn phm mi loi cn sn xut cung cp cho khch hng trong thi gian 6
tun ti c tng hp nh sau:
NGUN
YU CU
n hng 1
n hng 2
n hng 3
n hng 4
TNG

1
20
20

Nhu cu hng tun

2
3
4
5
20 10
20
10 10
20 20 20 20
20 50 50 30

6
10
20
30

1
30
30

Nhu cu hng tun

2
3
4
5
10
10
20
10
30 30 20 20
30 40 40 40

6
10
20
30

Tn kho an ton mc ti thiu ca sn phm A l 30 v ca sn phm B l 40.

Kch thc l sn xut ca A l 50, ca B l 60. Tn kho ban u ca A l 70 v ca B
l 50. Hy chun b lch trnh sn xut cho 2 loi sn phm trn?

Bi gii:
i vi tng sn phm, ly tng nhu cu i chiu vi tn kho ban u v xc nh
xem vo tun l no tn kho cui k s xung di mc tn kho an ton v nh th
yu cu phi sn xut v lp lch trnh cho l sn phm c sn xut trong tun .
Sn
phm

Tun l
1
2
3
4
5
6
50
Tng nhu cu
20
20
50
30
30
Tn kho u k
70
50
30
30
30
50
A
Yu cu sn xut
50
50
50
50
50
Tn kho cui k
30
30
30
50
70
260
Tng nhu cu
30
30
40
40
40
30
Tn kho u k
50
80
50
70
90
50
B
Yu cu sn xut
60
60
60
60
Tn kho cui k
80
50
70
90
50
80
420
By gi ta quan st k hn s tnh ton i vi sn phm A trong lch trnh sn xut trn
(tng t nh vy i vi sn phm B).
Khi n hng c a vo lch trnh sn xut, hiu qu ca cc trung tm sn xut phi
c kim tra. Kiu kim tra s khi ny ca lch trnh sn xut i khi c gi l hoch
nh nng lc s b, mc tiu ca n l xc nh mi tun l ca lch trnh sn xut trong
c hin tng qu ti hay di ti ca nng lc sn xut xy ra v xt li lch trnh sn xut.
Yu cu
Tn kho
Tn kho
Tng
Cn bng
Tun
sn xut
cui k
u k
nhu cu
CH TIU

118
(3)
(1)
(2)
(4)=(2)-(3)
(5)
(6)=(2)+(5)-(3)
1
70
20
50
50
2
50
20
30
30
3
30
50
-20
50
30
4
30
50
-20
50
30
5
30
30
0
50
50
6
50
30
20
50
70
V d 6.4: X nghip ni v d 6.3 nu trn mun xc nh xem lch trnh sn xut va
lp c qu ti hay di ti dy chuyn lp rp thnh phm 2 sn phm A & B. Nng lc sn
xut ca dy chuyn ny l 100 gi/tun. Mi sn phm A cn 0,9 gi v mi sn phm B cn
1,6 gi ca dy chuyn ni trn.
a.Tnh s gi thc s cn thit n dy chuyn trn sn xut cho c 2 sn phm. So snh
ti ca nng lc lp rp thnh phm c sn mi tun v cho tng 6 tun l.
b.Nng lc ca dy chuyn lp rp hin c c ph hp cho vic thc hin lch trnh sn
xut trn khng?
c.Bn ngh thay i g i vi lch trnh sn xut?
d. Gi s cui k trc x nghip ny ang sn xut sn phm A v h mun tm k hoch
sp xp lch trnh sn xut gim thiu chi ph. Nu bit chi ph chuyn i my mc thit b
l 100.000 ng/ln chuyn v chi ph cho vic tn tr sn phm A l 800 ng/sn
phm/tun, sn phm B l 500 ng/sn phm/tun.
Bi gii.
a. Da trn lch sn xut s b ca v d 6.3, ta tnh ti trong mi tun v cho 6 tun, so
snh ti vi nng lc dy chuyn lp rp.
Gi lp rp hng tun
CH TIU
Sn phm
1
2
3
4
5
6
Tng
Sn xut
50
50
50
50
A
Gi lp rp
45
45
45
45
Sn xut
60
60
60
60
B
Gi lp rp
96
96
96
96
Tng (gi) cn sn xut
96
141
141
45
141
564
Nng lc sn xut (gi)
100 100
100
100
100
100
600
b. Nng lc sn c ca dy chuyn l 600 gi cho 6 tun l v lch trnh sn xut yu cu
564 gi, so vi nng lc sn xut ca x nghip th n v ny sc thc hin s lng
sn phm theo yu cu ca khch hng trong iu kin bnh thng. Tuy nhin, nu cn c
vo thi im nhu cu khch hng cn mi tin hnh sn xut th lch trnh sn xut phn b
khng u, c th l qu ti sn xut tun 3, 4, 6 v di ti tun 1, 2, 5. Do cn phi
iu chnh lch trnh sn xut cho hp l.
c. Vic cn bng hng tun tt hn nu mt s l sn phm di vo nhng tun l sm hn
ca lch trnh, m bo vic sn xut tng i n nh trong k. Do cn tnh ton v a
ra cc khng nng c th thc hin gp phn gim chi ph sn xut. Kt qu sau khi iu
chuyn cc l sn phm n ni sn xut hp l, ngi c thm quyn ra quyt nh chnh
thc thc hin, nn lch ny gi l lch trnh sn xut chnh.
Kh nng 1: Chuyn 1 l sn phm A tun 4 sang tun 3;
Chuyn 1 l sn phm A tun 6 sang tun 5;
Chuyn 1 l sn phm B tun 3 sang tun 2.
Kt qu sau khi iu chnh cc l sn xut thch hp
Gi lp rp hng tun
Sn
Ch tiu
phm
1
2
3
4
5
6
Tng
A
Sn xut
100
100
-

119
Gi lp rp
90
90
Sn xut
60
60
60
60
B
Gi lp rp
96
96
96
96
Tng (gi) cn sn xut
96
96
90
96
90
96
564
Nng lc sn xut (gi)
100
100 100 100 100 100
600
Vic sa i ny s c ti tt hn trn dy chuyn lp rp, nhng b li, mt s lng tn
kho s phi thm vo do vic sn xut nhng l ny sm hn.
Kh nng 2: Chuyn 1 l sn phm A tun 3 sang tun 2;
Chuyn 1 l sn phm A tun 4 sang tun 2;
Chuyn 1 l sn phm A tun 6 sang tun 5.
Kt qu sau khi iu chnh cc l sn xut thch hp
Gi lp rp hng tun
SN
Ch tiu
PHM
1
2
3
4
5
6
Tng
Sn xut
100
100
A
Gi lp rp
90
90
Sn xut
60
60
60
60
B
Gi lp rp
96
96
96
96
Tng (gi) cn sn xut
96
90
96
96
90
96
564
Nng lc sn xut (gi)
100
100 100 100 100 100
600
d. Da trn lch trnh sn xut chnh cu c, ta tnh ton chi ph hon thnh khi lng
sn xut p ng ng v nhu cu khch hng trong k vi chi ph thp nht.
Theo kh nng 1: Vi thng tin cu d, ta bit n v ang sn xut sn phm A tun
trc (k k hoch trc), nhng tun th 1 n v li sn xut sn phm B nn phi sp xp
my mc thit b cho tng thch vi vic sn xut sn phm B (chuyn i my mc thit
b). Sang tun th 2, n v vn tip tc sn xut sn phm B, do khng cn sp xp my
mc thit b; tng t nh vy,... Nh vy trong k k hoch ny n v chuyn i my mc
thit b 5 ln, mi ln tn km chi ph l 100.000 ng, tng cng mt 500.000 ng.
Ngoi ra n v cn tn chi ph cho vic tn tr, v phi sn xut trc thi im so vi
nhu cu. Do cn phi xc nh s lng hng lu kho ca tng loi sn phm sn xut
trong k. Cng thc tnh ton s lng hng lu kho thc t pht sinh trong k ca 1 loi sn
phm nh sau:

Tnkhothc
t( TK tt ) = Tnkho sb( TK sb ) + Tn
kho phatsinh( TK ps )

TK ps = Kchthc
l x sl x thigian chuyn
i
Lng hng tn kho s b, tnh ton da vo lch sn xut s b lc ban u ca lch trnh
sn xut chnh. Tn kho s b ca sn phm A l 260 sn phm, sn phm B l 420 sn phm.
Nh vy, tng chi ph cho kh nng 1 l:
TC1 = (5 x100.00) + [260 + (50 x1x1) + (50 x1x1)]x800 + [420 + (60 x1x1)]x500 = 1.028.000 ng
Theo kh nng 2: chng ta tnh tng t nh vy,
TC 2 = (5 x100.00) + [260 + (50 x1x1) + (50 x1x 2) + (50 x1x1)]x800 + (420 x500) = 1.078.000 ng
So snh gia 2 kh nng trn th ta chn kh nng 1 c li th v chi ph hn.
--- o O o ---

120

TM LC CNG THC & BI TP CUI CHNG

I. CU HI N TP.
1. Mc tiu ca hoch nh tng hp l g?
2. Cc n v sn xut c nht thit phi hoch tng hp trong mt khong thi gian
ging nhau hay khng?
3. Hy nu u im, nhc im ca cc k hoch n thun?
4. hoch nh sn xut tng hp th cn nm nhng thng tin quan trng g?
5. Hy cho bit l do ti sao chng ta phi xy dng lch trnh sn xut chnh?

II. CNG THC P DNG.

Cc bc hoch nh tng hp.
- D bo doanh s bn cho tng sn phm vi s lng bn trong tng thi k.
- Tp hp tt c d bo sn phm ring l thnh nhu cu tng hp.
- Bin i nhu cu tng hp ca tng thi k thnh lao ng, vt liu, my mc v cc tin
ch khc ca nng lc sn xut.
- Xy dng s ngun lc chn la vic cung cp nng lc sn xut cn thit h tr
cho nhu cu tng hp tng dn.
- La chn mt k hoch v nng lc sn xut trong s nhng gii php ra ph hp vi
nhu cu tng hp v mc tiu ca n v.
Mt s k hoch n thun.
K hoch tng hp thch ng vi nhu cu.
K hoch n nh mc nng lc sn xut.
K hoch iu chnh bng mc tn kho.
K hoch iu chnh bng phn phi n hng cn li.
K hoch iu chnh gi lm thm hay hp ng ph.
Dng m hnh ton hc cho hoch nh tng hp.
Chng ta c th kt hp nhiu k hoch n thun trn c mt k hoch tng hp cho
ph hp vi iu kin v mc tiu ca n v.
Mc tiu ca lch trnh sn xut chnh.
- Lp lch trnh cc thnh phn phi hon tt mt cch nhanh chng khi k kt hp ng
vi khch hng.
- iu chnh lch trnh trnh qu ti hay di ti s dng nhng phng tin sn xut
mt cch hu hiu nht.

III. BI TP C LI GII.
Bi 1: Mt x nghip sn xut 2 loi sn phm X, Y bn trn th trng, thun li
cho vic t chc sn xut ca x nghip trong 6 thng u nm, ng gim c x
nghip quyt nh nghin cu th trng v xc nh c kh nng tiu th 2 loi sn
phm ny nh sau: (VT: sn phm)
Sn phm
Thng 1 Thng 2 Thng 3 Thng 4
X
5.500
5.100
4.800
4.800
Y
3.600
3.800
3.000
2.800
Qua tnh ton, n v c tnh cc khon chi ph pht sinh:

Thng 5
5.000
3.100

Thng 6
5.000
3.500

121
-Hao ph thi gian trung bnh sn xut ra mt sn phm X mt 20 pht v sn
phm Y mt 30 pht.
-Tin lng ca cng nhn tnh theo thi gian, mi cng nhn sn xut trong gi l 8.000
ng/gi, nu lm vic thm gi th tin lng bng 1,3 ln lng sn xut trong gi.
-X nghip c 18 cng nhn lm vic mi thng 22 ngy (trong kh nng sn xut sn
phm X chim 50% nng lc). H c kh nng sn xut thm gi p ng nhu cu
khch hng.
-Hin ti lng hng tn kho ca thng 12 nm trc li i vi sn phm X l 800 sn
phm, v sn phm Y l 500 sn phm.
Chnh sch ca x nghip l mun p ng y nhu cu v c ch trng khng cho
thiu ht hng ha xy ra.
ng gim c vch ra 2 phng n:
Phng n 1: X nghip gi mc sn xut c nh hng thng bng vi nng lc sn xut
thc t ca x nghip. Bit chi ph bo qun hng tn kho sn phm X l 2.500 ng/sn
phm/thng, sn phm Y l 2.000 ng/sn phm/thng.
Phng n 2: X nghip mun sn xut p ng theo nhu cu ca th trng, khi nhu cu
gim xung th khng c sa thi cng nhn, nhng c php c gi ri (tm ngh vic),
mi gi ri vic cng nhn c hng 60% lng chnh thc. Hy lp biu tnh ton v xc
nh phng n thc hin c li.
Bi gii
Trc tin ta xc nh nng lc sn xut ca x nghip da trn lc lng lao ng hin
c.
-Kh nng ca x nghip c th sn xut c mi thng l.
18 cng nhn * 22 ngy/thng * 8 gi/ngy = 3.168 gi/thng
-Trong nng lc , kh nng sn xut sn phm X chim 50% tng ng s gi sn xut
l: 3.168 gi * 50% = 1.584 gi
-Da vo s gi sn xut sn phm X ta bit c s lng sn phm X v Y l:
1.584gi* 60 phut
Kh nng sn xut sn phm X:
= 4.752 sanphm
20 phut
1.584gi* 60 phut
Kh nng sn xut sn phm Y:
= 3.168 sanphm
30 phut
Phng n 1: Gi mc sn xut c nh hng thng vi X l 4.752 sn phm; v Y l
3.168 sn phm trong k k hoch 6 thng.
-Lng hng tn kho ca thng 12 nm trc li cho thng 1 i vi sn phm X l 800
sn phm; Y l 500 sn phm. Nu kh nng khng p ng nhu cu th ta tng thm gi
sn xut.

-Ta thit lp c bng tnh ton nh sau.

Sn xut
TK cui k
Lm thm
X
Y
X
Y
X
Y
68
52
3.168
4.752
1
564
296
3.168
4.752
2
48
168
3.168
4.752
3
148
536
3.168
4.752
4
248
604
3.168
4.752
5
248
272
3.168
4.752
6
Tng
28.512 19.008
52
1.648
988
564
-Chi ph tr lng cho cng nhn trong gi sn xut sn phm X v Y l.
3.168 gi/thng * 8.000 ng/gi * 6 thng = 152.064.000 ng.
Thng

Nhu cu
X
Y
3.600
5.500
3.800
5.100
3.000
4.800
2.800
4.900
3.100
5.000
3.500
5.000

122
-Chi ph tr lng cho cng nhn lm ngoi gi:
988sanphm
* 20 phut
* 8.000ng/gi* 1,3ln = 3.425.000n
X:
phut
60
sanphm
564
* 30 phut
* 8.000ng/gi* 1,3ln = 2.932.800ng
Y:
60 phut

-Chi ph tn tr sn phm:

X: 52 sn phm * 2.500 ng/sn phm/thng = 130.000 ng

Y: 1.648 sn phm * 2.000 ng/sn phm/thng = 3.296.000 ng
Tng chi ph thc hin phng n ny l:
TC1 = 152.000.000 + (3.425.000 + 2.932.800) + (130.000 + 3.296.000) = 161.847.000
ng.

Phng n 2: X nghip sn xut s lng sn phm bng vi nhu cu pht sinh

hng thng. Nu thiu hng, yu cu cng nhn lm thm gi; nu tha th cho cng
nhn tm ngh nhng c hng 60% lng chnh thc.
-Bit lng hng tn kho cn li X l 800 sn phm; Y l 500 sn phm.
-Nng lc sn xut ca x nghip i vi X l 4.752 sn phm; Y l 3.168 sn phm.

-Ta thit lp c bng tnh ton qua cc thng nh sau.

Thng

Nhu cu
X
Y
3.600
5.500
3.800
5.100
3.000
4.800
2.800
4.900
3.100
5.000
3.500
5.000

Sn xut
X
Y
3.100
4.700
3.168
4.752
3.000
4.752
2.800
4.752
3.100
4.752
3.168
4.752
28.460 18.336

Lm thm
X
Y
632
348
48
148
248
332
248
1.040
964

1
2
3
4
5
6
Tng
-Chi ph tr lng trong gi:
28.460sanphmR* 20 phut
* 8.000ng/gi= 75.893.333n
X:
phut
60
sanphm
18.336
* 30 phut
* 8.000ng/gi= 73.344.000n
Y:
60 phut
-Chi ph tr lng ngoi gi:
1.040sanpham
* 20 phut
* 8.000ng/gi* 1,3ln = 3.605.333n
X:
phut
60
sanpham
964
* 30 phut
* 8.000ng/gi* 1,3ln = 5.012.800n
Y:
phut
60

Ri vic
X
Y
68
52
168
368
68
52
672

-Chi ph lng cho cng nhn tm ngh:

52sanpham
* 20 phut
* 8.000ng/gi* 60% = 83.200n
phut
60
sanphm
672
* 30 phut
* 8.000ng/gi* 60% = 1.612.800n
Y:
phut
60
Tng chi ph thc hin phng n ny l:
TC2 = (75.893.333 + 73.344.000) + (3.605.333 + 5.012.800) + (83.200 + 1.612.800)
= 159.551.466 ng.
X:

123
So snh 2 phng n sn xut, ta thy phng n 2 c chi ph thp hn phng n 1 vi
s tin tit kim c l:
161.847.000 - 159.551.466 = 2.295.534 ng
Nh vy ta nn chn phng n 2 thc hin.

Bi 2: Phn xng ca cng ty C sn xut sn phm X vn chuyn n cc cng

ty kinh doanh. ng A, nh hoch nh sn xut phn xng ni trn, ln k hoch
tng hp cho nm ti da vo s liu d bo ca vn phng cng ty. Phn xng hin
ang sn xut 3 dng ca sn phm X (l X1 , X2 v X3) c mt s khc bit v c
tnh nhng mi sn phm c lng hao ph ging nhau v gi lao ng sn xut. S
liu sn phm X c d bo nh sau:
Sn phm
X1
X2
X3

S liu d bo (1.000 sn phm)

Qi 1
Qi 2
Qi 3
Qi 4
10,3
11,4
13,9
9,3
6,1
5,4
7,8
6,7
3,0
1,4
4,2
5,7

Nng lc my mc hin c di do sn xut theo yu cu d bo v mi sn

phm cn 5 gi lao ng. Hy tnh:
a. Nhu cu tng hp ca sn phm X cho mi qu.
b. S gi lao ng tng hp cho mi qi.
c. Nu mi cng nhn lm vic 520 gi/qi th cn phi c bao nhiu cng nhn cho
mi qi.
d. Nu chi ph cho vic thu thm mi cng nhn l 0,2 triu ng (chi ph o to,
hun luyn, tp vic lc ban u), chi ph cho thi vic l 0,25 triu ng/cng nhn v
chi ph tn tr l 1,5 triu ng/1.000 sn phm/qi (cng ty lm vic 65 ngy/qi).
Hy tnh k hoch tng hp cho nm ti theo:
Nhu cu (gi s nng lc ban u thch ng vi qu 1).
Mc nng lc trung bnh.
Bi gii
a. Xc nh nhu cu tng hp cho mi qu.

- Theo thng tin bi cho bit, ch to mt sn phm X cc loi u tiu hao

mt lng lao ng nh nhau l 5 gi. Do , ta c th xc nh lng nhu cu tng
hp nh sau.
25,9

1.000
sn phm

21,7
19,4

18,2

Qu
1

124
b. Xc nh s gi lao ng tng hp cho tng qu, thng qua bng tnh sau (mi
sn phm mt 5 gi lao ng).
Sn phm
X1
X2
X3
Tng
Gi lao ng

S liu d bo (1.000 sn phm)

Qi 1
Qi 2
Qi 3
Qi 4
9,3
13,9
11,4
10,3
6,7
7,8
5,4
6,1
5,7
4,2
1,4
3,0
19,4
18,2
25,9
21,7
97.000
91.000
129.500
108.500

c. Nu mi cng nhn lm vic 520 gi/qu th ta cn s cng nhn mi qu m bo sn

xut s lng sn phm theo d bo l.
97.000
- Scng nhncn
qu1 :
= 187 cng nhn
520
91.000
- Scng nhncn
qu2 :
= 175cng nhn
520
129.500
qu3 :
= 250 cng nhn
- Scng nhncn
520
108.500
qu4 :
= 209 cng nhn
- Scng nhncn
520
d. Ta thit lp cc k hoch tng hp theo:
Theo nhu cu (Nng lc ban u thch ng vi qu 1). (VT: Cng nhn)
Qu
Nhu cu
Sn xut
Thu thm
Gim cng nhn
187
187
1
12
175
175
2
75
250
250
3
41
209
209
4
Tng
75
43
Tng chi ph pht sinh gm chi ph thu thm v chi ph thi vic.
- Chi ph thu thm: 75 cng nhn * 0,2 triu ng/cng nhn = 15 triu ng.
- Chi ph cho thi vic: 53 cng nhn * 0,25 tr /cn = 13,25 triu ng
Tng chi ph thc hin k hoch ny l:
TC1 = 15 + 13,25 = 28,25 triu ng.
Sn xut theo mc nng lc trung bnh.
- Nng lc sn xut trung bnh hng qu:
19.400 + 18.200 + 25.900 + 21.700
= 21.300 sanphm
4
- Ta xc nh c bng tnh ton nh sau:
(VT: sn phm)
Qu
Nhu cu
Sn xut
Pht sinh
Tn kho cui k
1.900
+1.900
21.300
19.400
1
5.000
+3.600
21.300
18.200
2
400
-4.600
21.300
25.900
3
- 400
21.300
21.700
4
Tng
7.300
- Tng chi ph pht sinh thm l:
7,3 ngn sn phm * 1,5 tr/1000sn phm/thng = 10,95 triu ng
So snh 2 k hoch, th ta chn k hoch 2 vi chi ph thp nht l 10,95 tr.

125
Bi 3: Mt x nghip sn xut 2 loi sn phm X, Y tn kho v phn phi dn. Theo s
liu ca phng kinh doanh, ngi ta xc nh c cc n t hng ca khch hng trong 6
tun ti nh bng sau. (VT: sn phm)
Tun
Sn
n t hng
phm ca khch hng
1
2
3
4
5
6
Cty kinh doanh tng hp
60
50
Cty thng mi R
40
60
100
X
i l phn phi 1
30
50
100
Ca hng tng hp B
50
50
50
100
Tng
200 100 160 160
120
Cty thng mi H
100
20
50
i l phn phi 2
80
80
30
Y
Cty kinh doanh tng hp
100
60
70
20
40
Ca hng tng hp B
40
100
20
Tng
40
120 170 240 240
Hin ti n v cn tn kho ca tun trc li l 40 sn phm X v 60 sn phm Y,
lng tn kho an ton ca X l 20 sn phm, ca Y l 10 sn phm. Hao ph thi gian ch
to c 1 sn phm hon chnh X mt 10 pht; Y mt 20 pht. Kch thc l sn phm X l
420 sn phm, Y l 200 sn phm. Nng lc sn xut ti a ca sn xut l 70 gi/tun. Yu
cu:

a. Xc nh lch trnh sn xut chnh cho 2 loi sn phm trn.

b. Nng lc sn xut ca x nghip c ph hp vi lch trnh sn xut chnh cu a khng?
Cng sut thc t trong k (6 tun l) t c bao nhiu %?
Bi gii

u tin ta xc nh nhu cu tng hp cho tng loi sn phm, ly tng nhu cu

i chiu vi tn kho ban u v xc nh tn kho cui k ca tun l no di mc
tn kho an ton th yu cu phi sn xut thm. Ta xc nh c mc yu cu sn
xut cho tng sn phm nh sau:
Sn
phm
X

Tun

Ch tiu

1
200
40
420
260
40
60
20

Nhu cu
Tn kho u k
Yu cu sx
Tn kho cui k
Nhu cu
Tn kho u k
Yu cu sx
Tn kho cui k

2
100
260
160
20
20

3
160
160
420
420
120
20
200
100

4
160
420
260
170
100
200
130

5
260
260
240
130
200
90

6
120
260
140
240
90
200
50

Ta c lch trnh sn xut chnh cho 2 loi sn phm trn nh sau:

Tun
Sn phm X
Sn phm Y

1
420
-

2
-

3
420
200

4
200

5
200

6
200

Ta qui i nng lc sn xut thc t ca sn phm X, Y ra n v tnh l thi gian

(pht). Ta c:
Tun

126
Sn phm X
Sn phm Y
Tng
Nng lc x nghip

4.200
4.200
4.200

4.200

4.200
4.000
8.200
4.200

4.000
4.000
4.200

4.000
4.000
4.200

4.000
4.000
4.200

Qua lch trnh trn ta nhn thy tun l th 3, thi gian sn xut thc t vt
qu nng lc sn xut ca x nghip (qu ti). Trong khi tun th 2 khng sn
xut, do ta iu chnh l sn xut sn phm X hoc l sn phm Y c sn xut
vo tun th 2 tn kho qua tun th 3 tiu th. Lc ny lch trnh sn xut chnh
nh sau:
Tun
1
2
3
4
5
Sn phm X
4.200 4.200
Sn phm Y
4.000 4.000 4.000
Tng
4.200 4.200 4.000 4.000 4.000
Nng lc x nghip
4.200 4.200 4.200 4.200 4.200
Cng sut thc t ca x nghip t c trong k (6 tun l) l:
24.400
* 100 = 96,83%
25.200

6
4.000
4.000
4.200

Tng
24.400
25.200

Bi 4: X nghip sn xut 3 loi sn phm A, B, C cung cp cho khch hng theo lch nh
sau:
Tun
1
2
3
4
5
6
7
400
300
200
500
Sn phm A
750
100
600
200
200
Sn phm B
100
200
50
400
Sn phm C

Chi ph chuyn i my mc thit b t sn xut sn phm ny sang sn xut sn

phm khc l 200.000 ng/1 ln chuyn (nu tun ny ang sn xut sn phm A,
tun sau li ni tip sn xut sn phm A th khng tn chi ph chuyn i my mc
thit b, nhng chuyn qua sn xut sn phm khc th phi tn chi ph chuyn my
mc). Bit nng lc sn xut chung ca nh my l 200 gi/tun. Bit thm cc thng
tin khc nh di y:
Ch tiu
Tn kho u k (sn phm)
Tn kho an ton (sn phm)
Kch thc l hng (sn phm)

Thi gian sn xut 1 sn phm (pht)

Sn phm
B

500
20
300
15
1.500

150
10
150
20
2.000

300
30
400
30
1.800

Chi ph tn tr (ng/sn phm/tun)

a. Hy xc nh lch trnh sn xut chnh.
b. Xc nh tng chi ph thc hin sao cho tng chi thp nht.
Bi gii
a. Xc nh lch trnh sn xut chnh.

T thng tin ca bi, ta c c nhu cu tng hp cho tng sn phm A, B,

C 7 tun l ti. Do , ta ch tnh yu cu sn xut cho tng sn phm A, B, C c th
tng tun nh sau:

127
Sn
phm
A

Ch tiu

1
500
500
300
300
200
150
150
100
300
300

Nhu cu
Tn kho u k
Yu cu sn xut
Tn kho cui k
Nhu cu
Tn kho u k
Yu cu sn xut
Tn kho cui k
Nhu cu
Tn kho u k
Yu cu sn xut
Tn kho cui k

2
300
300
100
100
400
300
400
300

3
200
300
100
200
100
150
50
300
300

Tun
4
100
100
200
50
600
50
50
300
250

5
300
100
300
100
100
50
150
100
250
250

100
100
100
100
200
250
50

700
100
600
300
750
100
750
100
100
50
400
350

Theo lch trnh trn ta c nhn xt:

i vi sn phm A tun 1 ta phi sn xut thm 1 l 300 sn phm, v nu
giao hng bng lng tn kho ca k trc li m khng sn xut th khng cn
hng tn kho, trong khi lng hng tn kho an ton ca sn phm l 20, s di
mc tn kho an ton. Do phi sn xut thm 1 l sn phm A. tun 7, nu ta sn
xut 1 l th khng lng hng giao cho khch hng, m bo lng hng
th ta phi sn xut lin tc 2 l sn phm A.
i vi sn phm B cng vy, tun th 4 ta phi sn xut lin tc 4 l v
tun th 7 ta sn xut lin tc 5 l sn phm B.
T lch trnh s b trn, ta c th tng hp thnh lch trnh nh sau.
(VT: sn phm)
Tun
Sn phm A
Sn phm B
Sn phm C

1
300
150
-

2
400

3
150
-

4
600
-

5
300
150
-

6
-

7
600
750
400

Ta qui i lch trnh ny t yu cu sn xut di dng sn phm ra yu cu sn

xut di dng thi gian (gi) cn thit c c sn phm A, B, C.
Tun
Sn phm A
Sn phm B
Sn phm C
Tng thi gian
Nng lc SX

1
75
50
125
200

2
200
200
200

3
50
50
200

4
200
200
200

5
75
50
125
200

6
200

7
150
250
200
600
200

Tng
300
600
400
1.300
1.400

Theo lch trnh thi gian ta c nhn xt nh sau:

Trong 6 tun l u th nhu cu sn xut thc t lun nh hn nng lc sn xut
ca x nghip, do n di ti.
Ring tun th 7, nhu cu sn xut thc t gp 3 ln nng lc sn xut ca x
nghip, do n qu ti. m bo c hng ha p ng cho khch hng ng
lch, th ta phi chuyn mt s l sn phm c sn xut cc tun trc .

128
Nu ta chuyn l sn phm sn xut cng xa vi lch giao hng th pht sinh chi
ph tn tr cng cao, mt khc, chi ph tn tr ca sn phm no cng ln cng lm
cho tng chi ph tn tr cng ln.
Trong bi ton ny, chng ta cn phi tnh ton chi ph sao cho vic thc hin
c chi ph thp nht.
Cc kh nng iu chnh lch trnh c th xy ra nh sau:

Kh nng th 1: Ta iu chnh nh sau:

Tun
Sn phm A
Sn phm B
Sn phm C
Tng thi gian
Nng lc SX

1
75
50
125
200

2
200
200
200

3
75
100
175
200

4
200
200
200

5
150
50
200
200

6
200
200
200

7
200
200
200

Tng
300
600
400
1.300
1.400

-Sn phm A: l tun 5 ln sn xut tun th 3; 2 l tun 7 c sn xut

tun 5.
-Sn phm B: 1 l tun 7 c sn xut tun 3; 4 l cn li tun 7 c sn
xut tun th 6.
Xc nh chi ph thc hin kh nng ny:
-Chi ph thc hin chuyn i my mc thit b pht sinh theo hng mi tn ghi trn lch
trnh.
7 ln chuyn * 200.000 ng/1 ln chuyn = 1.400.000 ng.
-Chi ph tn tr ca 3 loi sn phm c tnh ton nh sau:
A: 3.100 sn phm * 1.500 ng/sn phm/tun = 4.650.000 ng
B: 1.800 sn phm * 2.000 ng/sn phm/tun = 3.600.000 ng
C: 1.800 sn phm * 1.800 ng/sn phm/tun = 3.240.000 ng
Tng chi ph tn tr sn phm:
11.490.000 ng.
Tng chi ph kh nng ny l: 1.400.000 + 11.490.000 = 12.890.000 ng.
Tun
Sn
Ch tiu
Tng
phm
1
2
3
4
5
6
7
400
300
200
500
Nhu cu
700
700
400
400
300
300
500
Tn kho u k
A
600
300
300
Yu cu sn xut
300 3.100
700
700
400
400
300
300
Tn kho cui k
750
100
600
200
200
Nhu cu
850
250
200
200
100
100
150
Tn kho u k
B
600
150
600
300
150
Yu cu sn xut
100 1.800
850
250
200
200
100
100
Tn kho cui k
100
200
50
400
Nhu cu
50
250
250
300
300
300
300
Tn kho u k
C
400
400
Yu cu sn xut
350 1.800
50
250
250
300
300
300
Tn kho cui k

Kh nng th 2: Ta iu chnh nh sau:

129
Tun
Sn phm A
Sn phm B
Sn phm C
Tng thi gian
Nng lc SX

1
75
50
125
200

2
200
200
200

3
150
50
200
200

4
200
200
200

5
75
100
175
200

6
200
200
200

7
200
200
200

Tng
300
600
400
1.300
1.400

-Sn phm A: 2 l tun 7 ln sn xut tun th 3.

-Sn phm B: 1 l tun 7 c sn xut tun 5; 4 l cn li tun 7 c sn
xut tun th 6.
Xc nh chi ph thc hin kh nng ny:
-Chi ph thc hin chuyn i my mc thit b pht sinh theo hng mi tn ghi trn lch
trnh.
7 ln chuyn * 200.000 ng/1 ln chuyn = 1.400.000 ng.
-Chi ph tn tr ca 3 loi sn phm c tnh ton nh sau:
A: 3.700 sn phm * 1.500 ng/sn phm/tun = 5.550.000 ng
B: 1.500 sn phm * 2.000 ng/sn phm/tun = 3.000.000 ng
C: 1.800 sn phm * 1.800 ng/sn phm/tun = 3.240.000 ng
Tng chi ph tn tr sn phm:
11.790.000 ng.

Tng chi ph kh nng ny l: 1.400.000 + 11.790.000 = 13.190.000 ng.

Sn
phm
A

Ch tiu
Nhu cu
Tn kho u k
Yu cu sn xut
Tn kho cui k
Nhu cu
Tn kho u k
Yu cu sn xut
Tn kho cui k
Nhu cu
Tn kho u k
Yu cu sn xut
Tn kho cui k

Tun
1
500
500
300
300
200
150
150
100
300
300

2
300
300
100
100
400
300
400
300

3
200
300
600
700
200
100
150
50
300
300

4
700
700
600
50
600
50
50
300
250

5
300
700
300
700
100
50
300
250
250
250

6
700
700
250
600
850
200
250
50

7
400
700
300
750
850
100
100
50
400
350

Tng

3.700

1.500

1.800

Kh nng th 3: Ta iu chnh nh sau:

Tun
Sn phm A
Sn phm B
Sn phm C
Tng thi gian
Nng lc sn xut

1
75
50
125
200

2
200
200
200

3
75
100
175
200

4
200
200
200

5
150
50
200
200

6
200
200
200

7
200
200
200

Tng
300
600
400
1.300
1.400

-Sn phm A: l tun 5 ln sn xut tun th 3; 2 l tun 7 c sn xut

tun 5.
-Sn phm B: 1 l tun 7 c sn xut tun 3; 4 l cn li tun 7 c sn
xut tun th 7.
-Sn phm C: 1 l tun th 7 ln sn xut tun th 6.

130
Xc nh chi ph thc hin kh nng ny:
-Chi ph thc hin chuyn i my mc thit b pht sinh theo hng mi tn ghi trn lch
trnh.
7 ln chuyn * 200.000 ng/1 ln chuyn = 1.400.000 ng.

-Chi ph tn tr ca 3 loi sn phm c tnh ton nh sau:

A: 3.100 sn phm * 1.500 ng/sn phm/tun = 4.650.000 ng
B: 1.200 sn phm * 2.000 ng/sn phm/tun = 1.440.000 ng
C: 2.200 sn phm * 1.800 ng/sn phm/tun = 3.960.000 ng
Tng chi ph tn tr sn phm: 10.050.000 ng.
Tun
Sn
Ch tiu
phm
1
2
3
4
5
6
7
400
300
200
500
Nhu cu
700
700
400
400
300
300
500
Tn kho u k
600
300
300
Yu cu sn xut
A
300
700
700
400
400
300
300
Tn kho cui k
750
100
600
200
200
Nhu cu
250
250
200
200
100
100
150
Tn kho u k
B
600
150
600
300
150
Yu cu sn xut
100
250
250
200
200
100
100
Tn kho cui k
100
200
50
400
Nhu cu
450
250
250
300
300
300
300
Tn kho u k
400
400
Yu cu sn xut
C
350
450
250
250
300
300
300
Tn kho cui k
Tng chi ph kh nng ny l: 1.400.000 + 10.050.000 = 11.450.000 ng.
So snh tng chi ph ca 3 kh nng ta c:
-Kh nng 1 l: 12.890.000 ng.
-Kh nng 2 l: 13.190.000 ng.
-Kh nng 3 l: 11.450.000 ng.

Tng

3.100

1.200

2.200

Ta s chn kh nng th 3 thc hin c li th v chi ph hn.

IV. BI TP T GII:
Bi 5: Nh sn xut xc nh nhu cu sn xut v mt loi sn phm trong 6 thng ti nh
sau:
Thng
1
2
3
4
5
6
Tng
Nhu cu
900
700
800
1.200 1.500 1.100 6.200
S ngy sn xut
22
18
21
21
22
20
124
Bit cc thng tin v chi ph nh sau:
Chi ph tn tr 5 ng/sn phm/thng
Chi ph hp ng ph 10 ng/sn phm
Mc lng lm trong gi qui nh l 5 ng/gi, lm thm ngoi gi l 7 ng/gi
Hao ph lao ng ch to 1 sn phm mt 1,6 gi
Chi ph khi mc sn xut tng l 10 ng/sn phm tng thm, chi ph gim mc sn xut
l 15 ng/sn phm . Hy tm k hoch sn xut sao cho tng chi ph thp nht.
Bi 6: Nh sn xut xc nh nhu cu sn xut v mt loi sn phm trong 6 thng ti nh
sau:
Thng
1
2
3
4
5
6
Tng
Nhu cu
8.100
9.000
11.100 10.500 12.000 12.300
63.000

131
Bit cc thng tin v chi ph nh sau:
X nghip c 9 cng nhn, lm vic 8 gi/ca/ngy, sn xut 24 ngy/thng
Mc lng lm trong gi qui nh l 5.000 ng/gi, lm thm ngoi gi l 1,5 ln trong
gi.
Chi ph tn tr 800 ng/sn phm/thng
Hao ph lao ng l 10 pht/sn phm.
Nu sa thi th tr thm cho cng nhn 1 thng lng bnh thng, nu thu cng nhn
thm th chi ph tuyn chn, hc vic,... bng 2/3 chi ph ca thng lng.
X nghip c ch trng p ng y nhu cu khch hng.
K hoch 1: Gi mc sn xut c nh bng vi nng lc sn xut ca x nghip.
K hoch 2: p ng theo nhu cu cu th trng, khi nhu cu gim th khng c sa thi
cng nhn nhng cho php cng nhn c gi ri vic, mi gi khng c vic th cng nhn
c hng 20% lng.
K hoch 3: p ng theo nhu cu cu th trng bng cch tng gim s lng cng nhn
kt hp vi tn kho hoc lm thm mc thp nht.
Bi 7: Nhu cu v 2 loi sn phm A, B trong 6 thng ti nh sau:
Hao ph lao ng sn xut 1 sn phm A mt 45 pht, sn phm B mt 65 pht.
X nghip c 16 cng nhn, lm vic 8 gi/ca/ngy, sn xut 24 ngy/thng, nng lc sn
xut dnh cho sn phm A chim 45% nng lc ca x nghip.
Thng
1
2
3
4
5
6
Tng
Sn phm A
2.100 1.800 1.900 2.400 2.200 2.000 12.400
Sn phm B
1.200 1.700 1.500 1.400 1.600 1.600
9.000
Mc lng lm trong gi qui nh l 7.000 ng/gi, lm thm ngoi gi l 1,5 ln trong
gi.
Lng hng tn kho thng 12 nm trc li: A l 500 sn phm, B l 300 sn phm. Chi
ph tn tr sn phm A l 700 ng/sn phm/thng; B l 1.200 ng/sn phm/thng.
X nghip c ch trng p ng y nhu cu, khng thiu ht hng hon xy ra.
K hoch 1: Sn xut mc n nh vi nng lc qui nh.
K hoch 2: Tng hoc gim mc sn xut theo nhu cu khch hng khng qu nng lc
qui nh, khng c sa thi cng nhn nhng co cng nhn tm ngh v c hng 15%
lng.
K hoch 3: T iu chnh nng lc sn xut sn phm A, B hng thng tng chi ph
thp nht.
Bi 8: Nhu cu v mt loi sn phm trong 6 thng ti, vi lng nguyn liu k kt
tip nhn hng thng cho nh sau:
Thng
1
2
3
4
5
6
Nhu cu
1.200 1.200 1.400 1.800 1.800 1.600
Nguyn liu chnh (tn)
1,8
2,0
1,5
2,0
1,8
1,2
X nghip c 20 cng nhn, lm vic 8 gi/ca/ngy, sn xut 25 ngy/thng

Lng trong gi 5.000 ng/gi, lm thm gp 1,3 ln trong gi, x nghip khng
c vic cho cng nhn lm th cng nhn c hng 10%lng trong thi gian ri
vic.
Hao ph nguyn liu ch to 1 sn phm mt 1,2 kg, nu s dng nhiu hn mc hin c
th phi mua thm nhng gi nguyn liu s tng ln 5%, chi ph tn tr nguyn liu trong
thng l 5% gi tr nguyn liu ang tn tr, bit gi mua nguyn liu l 10.000 ng/kg.
Hao ph lao ng ch to 1 sn phm mt 2,5 gi.
Lng hng tn kho thng 12 nm trc li l 200 sn phm, tn kho an ton l 100 sn
phm, chi ph tn tr l 2.000 ng/sn phm/thng.
X nghip c ch trng p ng y nhu cu, khng thiu ht hng hon xy ra.

132
K hoch 1: Sn xut theo nng lc hin c hng thng.
K hoch 2: Sn xut theo nhu cu khch hng.
Bi 9: Mt x nghip ch bin thc phm ti Cn Th ang ln k hoch sn xut tht ng
hp nhm p ng nhu cu ca khch hng trong 4 thng ti l:
Thng
1
2
3
4
Nhu cu ca khch hng (hp)
57.000
54.000
56.000
57.000

- X nghip hin c 50 cng nhn sn xut 23 ngy mi thng, mi ngy lm vic 1

ca 8 gi; chi ph tr cng mt gi lao ng trong iu kin ny l 6.000 ng
- Lng hng tn kho thng 12 nm trc li l 3.000 hp; chi ph cho vic tn
tr thnh phm l 500 ng/hp/thng.
- Hao ph lao ng sn xut mi hp mt 10 pht. Nu yu cu cng nhn lm
thm gi th x nghip tr cng tng thm 50%; nu x nghip khng phn cng cng
vic cho cng nhn th cng nhn vn c hng 20% lng theo thi gian x nghip
qui nh.
- Ch trng ca xi nghip l p ng y nhu cu khch hng, khng thiu
ht hng ha xy ra.

K hoch 1: Hy xc nh chi ph theo k hoch gi mc sn xut n nh bng

nng lc sn xut ca x nghip trong sut thi gian lp k hoch
K hoch 2: Xi nghip mun c lng hng tn kho an ton l 400 sn phm trong
sut k k hoch. Hy xc nh chi ph theo k hoch sn xut ty vo nhu cu pht
sinh ca khch hng.
Bi 10: Mt x nghip sn xut xc nh lng hng cn cung cp ra th trng trong 4
thng ti l:
Thng
4
5
6
7
Nhu cu
17.500
16.000
19.750
17.500

- X nghip hin c 50 cng nhn sn xut 22 ngy mi thng, mi ngy lm vic 1

ca 8 gi; chi ph tr cng mt gi lao ng trong iu kin ny l 5.000 ng. Nu yu
cu cng nhn lm thm gi th lng ngoi gi l 6.500 ng/gi.
- Lng hng tn kho thng 3 li l 1.000 sn phm, lng tn kho an ton l
500 sn phm; chi ph cho vic tn tr thnh phm l 1.000 ng/sn phm/thng.
- Hao ph lao ng sn xut mt sn phm mt 30 pht.

- Ch trng ca x nghip l p ng y nhu cu khch hng, khng thiu

ht hng ha.
K hoch 1: Hy xc nh chi ph theo k hoch gi mc sn xut n nh bng
nng lc sn xut ca x nghip trong sut thi gian lp k hoch.
K hoch 2: Gi s cui thng 6, x nghip va tip nhn n t hng b sung thm 2.500
sn phm v s giao hng trong thng 7. Bit rng khi sn xut th c mt gi my hot ng
s chi ph nhin liu l 100 ngn ng v tiu hao 50 gi cng lao ng. Hy xc nh chi ph
theo k hoch gi mc sn xut n nh trong trng hp ny.
Bi 11: Mt x nghip sn xut xc nh lng hng cn cung cp ra th trng trong 4
thng ti l:
Thng
1
2
3
4
Nhu cu
26.000
24.000
24.000
25.000

133
- X nghip hin c 30 cng nhn sn xut 25 ngy mi thng, mi ngy lm vic 1
ca 8 gi; chi ph tr cng mt gi lao ng trong iu kin ny l 6.000 ng. Nu yu
cu cng nhn lm thm gi th lng ngoi gi l 8.000 ng/gi.
- Lng hng tn kho thng 12 nm trc li l 2.000 sn phm, lng tn kho
an ton l 500 sn phm; chi ph cho vic tn tr thnh phm l 12.000 ng/sn
phm/nm.
- Hao ph lao ng sn xut mt sn phm mt 15 pht.

- Ch trng ca x nghip l p ng y nhu cu khch hng, khng thiu

ht hng ha.
K hoch 1: Hy xc nh chi ph theo k hoch gi mc sn xut n nh bng
nng lc sn xut ca x nghip trong sut thi gian lp k hoch.
K hoch 2: Gi s cui thng 2, x nghip va tip nhn n t hng b sung
thm 2.000 sn phm v s giao hng trong thng 3. Bit rng khi sn xut, c mt gi
my hot ng s chi ph nhin liu l 200.000 ng v tiu hao 30 gi cng lao ng.
Hy xc nh chi ph theo k hoch gi mc sn xut n nh trong trng hp ny.
Bi 12: Mt x nghip sn xut tht heo ng hp xc nh lng hng cn cung cp ra
th trng trong 4 thng ti l:
Thng
1
2
3
4
Nhu cu tht ng hp
27.000
25.000
24.000
25.000

- X nghip hin c 30 cng nhn sn xut 25 ngy mi thng, mi ngy lm vic 1

ca 8 gi; chi ph tr cng mt gi lao ng trong iu kin ny l 6.000 ng. Nu yu
cu cng nhn lm thm gi th lng ngoi gi l 8.000 ng/gi.
- Lng hng tn kho thng 12 nm trc li l 3.000 sn phm, lng tn kho
an ton l 500 sn phm; chi ph cho vic tn tr thnh phm l 1.000 ng/sn
phm/thng.
- Hao ph lao ng sn xut mt sn phm mt 15 pht.

- Ch trng ca x nghip l p ng y nhu cu, khng thiu ht hng

ha.
K hoch 1: Hy xc nh chi ph theo k hoch gi mc sn xut n nh bng
nng lc sn xut ca x nghip trong sut thi gian lp k hoch.
K hoch 2: Gi s cui thng 2, x nghip va tip nhn n t hng b sung thm 2.000
hp (khch hng t mua thm) v s giao hng trong thng 3. Hy xc nh chi ph theo k
hoch gi mc sn xut n nh trong trng hp ny.
Bi 13: X nghip xc nh nhu cu cung cp sn phm trong 5 tun ti nh sau:
Tun
1
2
3
4
5
100
Sn phm A
300 400 400

Sn phm B
200
250 400 300

Bit thm cc thng tin khc nh sau:

134
Ch tiu

Tn kho u k (sn phm)

Tn kho an ton (sn phm)
Kch thc l sn xut (sn phm)
Thi gian sn xut 1 sn phm (pht)

Sn phm A
100
20
350
10

Sn phm B
70
15
200
20

Nng lc sn xut chung ca x nghip l 140 gi/tun

Xc nh lch trnh sn xut chnh?

Bi 14: X nghip xc nh nhu cu cung cp sn phm trong 6 tun ti nh sau:

Tun
1
2
3
4
5
6
Sn phm A
1.600 1.400 1.500 1.000 1.700

Sn phm B
1.400
1.300
1.800 1.800

Bit thm cc thng tin khc nh sau:

Ch tiu

Tn kho u k (sn phm)

Tn kho an ton (sn phm)
Kch thc l sn xut (sn phm)
Thi gian sn xut 1 sn phm (pht)
Chi ph tn tr (ng/sn phm/tun)

Sn phm A
200
200
800
5
300

Sn phm B
300
100
500
1,6
200

Chi ph chuyn i my mc thit b l 200.000 ng/ln chuyn

Nng lc sn xut chung ca x nghip l 140 gi/tun
Xc nh lch trnh sn xut chnh?
Bi 15: X nghip xc nh nhu cu cung cp sn phm trong 6 tun ti nh sau:
Tun
1
2
3
4
5
6
7
Sn phm A
4.000 4.200
5.000 3.000
8.000
Sn phm B
800
600
800
1.000
500

Sn phm C
300
600
400
500 400

Bit thm cc thng tin khc nh sau:

Ch tiu

Tn kho u k (sn phm)

Tn kho an ton (sn phm)
Kch thc l sn xut (sn phm)
Thi gian sn xut 1 sn phm (pht)
Chi ph tn tr (ng/sn phm/tun)

Sn phm

A
500
200
1.000
1
200

CP chuyn i my mc thit b vo: (ng/ln) 100.000

Nng lc sn xut chung ca x nghip l 100 gi/tun

B
150
100
500
2
400

C
100
50
300
3
500

150.000 200.000

Xc nh lch trnh sn xut chnh?

Bi 16: Mt x nghip sn xut 2 loi sn phm A, B tn kho v phn phi dn. Hm
nay l ngy cui cng ca k k hoch ang sn xut sn phm A, n v chun b ln lch
trnh sn xut chnh cho k k hoch ti. Theo s liu ca phng kinh doanh cn c vo cc
n t hng, ngi ta xc nh c nhu cu ca khch hng trong 6 tun ti nh bng sau.
(VT: sn phm)

135
Sn phm

Tun

1
2
3
4
5
6
A
40
120
170
240
240
B
200
100
160
160
120
Hin ti n v cn tn kho ca tun trc li l 60 sn phm A v 40 sn phm B,
lng tn kho an ton ca A l 10 sn phm, ca B l 20 sn phm. Hao ph thi gian ch
to c 1 sn phm hon chnh A mt 20 pht; B mt 10 pht. Kch thc l sn phm A l
200 sn phm, B l 420 sn phm. Nng lc sn xut ti a ca sn xut l 70 gi/tun. Yu
cu:

a. Xc nh lch trnh sn xut chnh cho 2 loi sn phm trn. Cng sut thc t
trong k (6 tun l) t c bao nhiu %?
b. Gi s chi ph chuyn i my mc thit b l 200.000 ng/ln chuyn, chi ph
tn tr sn phm A l 1.000 ng/sn phm/tun, B l 1.200ng/sn phm/tun. Hy
xc nh tng chi ph ca lch trnh sn xut chnh cu a.
Bi 17: Cng ty Z chuyn sn xut my tnh cm tay v phn phi cho th trng
ton quc thng qua mng li cc nh phn phi. Cng ty ang xy dng k hoch
cho nm ti nhm xc nh s lng sn phm mi loi cn sn xut. Bit tiu chun
lao ng v tiu chun gi my cn thit trong nm ti nh sau:
Gi lao
Gi my/
Sn
S lng c tnh (n v)
ng/sn phm
Sn phm
phm
Qu 1
Qu 2
Qu 3
Qu 4
Z1
13.000 19.500 15.400 23.500
7,95
5,77
Z2
6.500
8.700
7.200 10.000
6,56
4,10
Z3
12.500 23.500 16.500 25.000
3,22
2,55
Z4
8.700 12.200 10.500 15.750
4,90
3,15
Z5
4.500
6.000
4.900
7.000
3,11
2,10
Z6
11.500 14.700 12.800 16.500
2,60
1,50
Z7
10.500 14.000 11.500 17.500
2,20
1,21
Z8
25.500 33.500 27.500 38.500
0,56
0,79
Yu cu: a. Tnh s gi lao ng v s gi my cn thit tng qu.
b. V th vi cc thng tin tnh c phn cu a.
c. Gi s s gi my l thch hp v cc cng nhn lm vic 65 ngy mi qu. Hy xc
nh lng cng nhn tng qu nu chng ta dng cc phng php tng hp sau y:
Mc nng lc trung bnh.
p ng theo nhu cu khch hng.
--- o O o ---

136

CHNG 7

CHNG 7:HOCH NH TN KHO

Chnh sch tn kho rt quan trng khin cho cc nh qun l sn xut, qun l marketing
v qun l ti chnh phi lm vic cng nhau t c s thng nht. C nhiu quan im
khc nhau v chnh sch tn kho, c s cn bng cc mc tiu khc nhau nh: gim chi ph
sn xut, gim chi ph tn kho v tng kh nng p ng nhu cu cho khch hng. Chng
ny s gii quyt cc quan im i chi nhau thit lp chnh sch tn kho. Chng ta kho
st v bn cht ca tn kho v cc cng vic bn trong h thng tn kho, xy dng nhng vn
c bn trong hoch nh tn kho v k thut phn tch mt s vn tn kho.

I. MT S KHI NIM LIN QUAN N TN KHO:

1. H thng tn kho:
Mt h thng tn kho c l mt tp hp cc th thc xc nh lng hng ho tn kho s
c b sung mi ln bao nhiu, thi im no, cc my mc thit b, nhn s thc hin cc
th tc mt cch c hiu qu.
Mi h thng tn kho bao gi cng yu cu nhng ph tn vn hnh n. Ph tn ph
thuc vo:
Phng php kim sot hng ho tn kho;
Qui m ca vic phc v khch hng hay kh nng chng li s cn lng d tr trong
thi gian t hng;
S lng hng tn kho b sung mi ln t;
H thng tn kho hiu qu s lm gim ti thiu cc khon chi ph thng qua vic la chn
phng php kim sot tn kho v tnh ton hp l cc thng s c bn ca h thng tn kho.

2. Cc quan im khc nhau v lng tn kho.

Tn kho l cn thit trn cc phng din sau:
Tn kho gim thi gian cn thit p ng nhu cu;
Lm n nh mc sn xut ca n v trong khi nhu cu bin i;
Bo v n v trc nhng d bo thp v nhu cu.
Trn mt kha cnh khc, tn kho bao gi cng c coi l ngun nhn ri, do o khi tn
kho cng cao th cng gy ra s lng ph. Vy bao nhiu tn kho l hp l?

137
Cc nh qun tr ti chnh mun gi mc tn kho thp v sn xut mm do doanh
nghip c th p ng nhu cu nhng s h thp mc u t vo hng tn kho. Thc t, tn
kho nh mt lp m lt gia nhu cu v kh nng sn xut. Khi nhu cu bin i m h
thng sn xut c iu chnh kh nng sn xut ca mnh, h thng sn xut s khng cn n
lp m lt tn kho. Vi cch nhn nhn nh vy cc n lc u t s hng vo mt h
thng sn xut linh hot, iu chnh sn xut nhanh, thit lp quan h rt tt vi nh cung ng
c th t hng sn xut v mua sm tht nhanh vi qui m nh.
Cc nh qun tr sn xut mun c thi gian vn hnh sn xut di s dng hiu qu
my mc thit b, lao ng. H tin rng hiu qu sn xut, t hng qui m ln c th b p
nhng lng ph m tn kho cao gy ra. iu ny dn n tn kho cao.
Mc d cng mc tiu gim thp cc ph tn lin quan n tn kho, song cch nhn nhn v
vn c th theo nhng chiu hng khc nhau. R rng, trong nhng iu kin nht nh
lng tn kho hp l cn c xt mt cch ton din.

3. Phn tch chi ph tn kho.

Trong iu kin nht nh, tn kho qu cao s lm tng chi ph u t vo tn kho, tn kho
thp s tn km chi ph trong vic t hng, chuyn i l sn xut, b l c hi thu li
nhun.
Khi gia tng tn kho s c hai khuynh hng chi ph tri ngc nhau: mt s chi ph ny
th tng, cn mt s khon chi ph khc th gim. Do cn phn tch k lng chi ph trc
khi n mt phng thc hp l nhm cc tiu chi ph lin quan n hng tn kho.
Cc chi ph tng ln khi tng tn kho.
Chi ph tn tr: L nhng chi ph pht sinh c lin quan n vic tn tr nh:
Chi ph v vn: u t vo tn kho phi c xt nh tt c c hi u t ngn hn khc.
Trong iu kin ngun vn c hn, u t vo hng tn kho phi chp nhn ph tn c hi v
vn. Ph tn c hi ca vn u t vo tn kho l t sut sinh li ca d n u t c li nht
b b qua. S gia tng tn kho lm tng vn cho tn kho, v chp nhn ph tn c hi cao.
Chi ph kho: bao gm chi ph lu gi tn kho nh chi ph kho bi, tin lng nhn vin
qun l kho, chi ph s dng cc thit b phng tin trong kho (gi nng, chng m, lm
lnh,...)
Thu v bo him: chi ph chng li cc ri ro gn vi qun l hng tn kho, n v c
th phi tn chi ph bo him, chi ph ny s tng khi tn kho tng. Tn kho l mt ti sn, n
c th b nh thu, do tn kho tng chi ph thu s tng.
Hao ht, h hng: tn kho cng tng, thi gin gii to tn kho di, nguy c h hng,
hao ht, mt mt hng ho cng ln. y cng l mt khon chi ph lin quan n tt c cc
tn kho mc khc nhau.
Chi ph cho vic p ng khch hng: Nu lng bn thnh phm tn kho qu ln th
n lm cn tr h thng sn xut. Thi gian cn sn xut, phn phi cc n hng ca
khch hng gia tng th kh nng p ng nhng thay i cc n hng ca khch hng yu
i.
Chi ph cho s phi hp sn xut: Do lng tn kho qu ln lm cn tr qui trnh sn
xut nn nhiu lao ng c cn n gii to s tc nghn, gii quyt nhng vn tc
nghn lin quan n sn xut v lch trnh phi hp.
Chi ph v cht lng ca l hng ln: Khi sn xut nhng l hng c kch thc ln s
to nn tn kho ln. Trong vi trng hp, mt s s b hng v mt s lng chi tit ca l
sn xut s c nhc im. Nu kch thc l hng nh hn c th gim c lng km
phm cht.
Cc chi ph gim khi tn kho tng.

138
Chi ph t hng: Bao gm nhng ph tn trong vic tm kim ngun nguyn vt liu t
nh cung cp, cc hnh thc t hng. Khi chng ta sn xut mt l hng s pht sinh mt chi
ph cho vic chuyn i qui trnh do s thay i sn phm t giai on trc sang giai on
tip theo. Kch thc l hng cng ln th tn kho vt t cng ln, nhng chng ta t hng t
ln trong nm th chi ph t hng hng nm s thp hn.
Chi ph thiu ht tn kho: Mi khi chng ta thiu hng tn kho nguyn vt liu cho sn
xut hoc thnh phm cho khch hng, c th chu mt khon chi ph nh l s gim st v
doanh s bn hng, v gy mt lng tin i vi khch hng. Nu thiu ht nguyn vt liu cho
sn xut c th bao gm nhng chi ph ca s ph v qui trnh sn xut ny v i khi dn
n mt doanh thu, mt lng tin khch hng. khc phc tnh trng ny, ngi ta phi c d
tr b sung hay gi l d tr an ton.
Chi ph mua hng: Khi mua nguyn vt liu vi kch thc l hng ln s lm tng chi
ph tn tr nhng chi ph mua hng thp hn do chit khu theo s lng v cc ph vn
chuyn cng gim.
Chi ph cht lng khi ng: Khi chng ta bt u sn xut mt l hng th s c nhiu
nhc im trong giai on u, nh cng nhn c th ang hc cch thc sn xut, vt liu
khng t c tnh, my mc lp t cn c s iu chnh. Kch thc l hng cng ln th c
t thay i trong nm v t ph liu hn.
Tm li: khi tn kho tng s c cc chi ph tng ln v c cc khon chi ph khc gim i,
mc tn kho hp l s lm cc tiu tng chi ph lin quan n tn kho.

3. K thut phn tch ABC trong phn loi hng tn kho:

K thut phn tch ABC thng c s dng trong phn loi hng ha tn kho, nhm xc
nh mc quan trng ca hng ha tn kho khc nhau. T xy dng cc phng php
d bo, chun b ngun lc v kim sot tn kho cho tng nhm hng khc nhau.
Trong k thut phn tch ABC phn loi ton b hng ha d tr ca n v thnh 3 nhm
hng: Nhm A, nhm B v nhm C. Cn c vo mi quan h gi tr hng nm vi s lng
chng loi hng.
Gi tr hng ho d tr hng nm c xc nh bng tch s gia gi bn mt n v hng
ho vi lng d tr hng ho trong nm. S lng chng loi hng l s lng tng loi
hng ho d tr trong nm.
Nhm A: Bao gm nhng hng ha d tr c gi tr hng nm cao nht, chim t
7080% so vi tng gi tr hng ho s tr, nhng v mt s lng, chng loi th ch chim
khong 1015% lng hng d tr.
Nhm B: Bao gm nhng loi hng ho d tr c gi tr hng nm mc trung bnh,
chim t 1525% so vi tng gi tr hng d tr, nhng v s lng, chng loi chng ch
chim khong 30% tng s hng d tr.
Nhm C: Gm nhng loi hng c gi tr thp, gi tr d tr ch chim khong 5% so vi
tng gi tr hng d tr, nhng s lng chim khong 5055% tng s lng hng d tr.
% Gi tr
100%

Nhm A

80%

Nhm B
20%

Nhm C

5%

% S lng
15%

30%

55%

139

S 7.1: Phn loi hng ha tn kho.

V d 7.1: Phn loi vt liu tn kho theo k thut phn tch ABC.
Tng gi tr
Loi
Nhu cu
% s
% gi tr
Loi
Gi n v
hng nm
vt liu hng nm
lng
1
1.000
3,92
4.300
4.300.000
38,64
A
2
2.500
9,80
1.520
3.800.000
34,15
A
3
1.900
7,45
500
950.000
8,54
B
4
1.000
3,92
710
710.000
6,38
B
5
2.500
9,80
250
625.000
5,62
B
6
2.500
9,80
192
480.000
4,31
B
7
400
1,57
200
80.000
0,72
C
8
500
1,96
100
50.000
0,45
C
9
200
0,78
210
42.000
0,38
C
10
1.000
3,92
35
35.000
0,31
C
11
3.000
11,76
10
30.000
0,27
C
12
9.000
35,29
3
27.000
0,24
C
Tng
25.500
100,00
8.030
11.129.000
100,00
Trong iu kin hin nay vic s dng phng php phn tch ABC c thc hin thng
qua h thng qun tr d tr t ng ho bng my vi tnh. Tuy nhin, trong mt s doanh
nghip cha c iu kin t ng ho qun tr d tr, vic phn tch ABC c thc hin
bng th cng mc d mt nhiu thi gian nhng n em li nhng li ch nht nh. K thut
phn tch ABC trong cng tc qun tr c nhng tc dng sau:
Cc ngun vn dng mua hng nhm A cn phi nhiu hn so vi nhm C, do cn
s u tin u t thch ng vo qun tr nhm A.
Cc loi hng nhm A cn c s u tin trong b tr, kim tra, kim sot hin vt. Vic
thit lp cc bo co chnh xc v nhm A phi c thc hin thng xuyn nhm m bo
kh nng an ton trong sn xut.
Trong d bo nhu cu d tr, chng ta cn p dng cc phng php d bo khc nhau
cho nhm mt hng khc nhau, nhm A cn c d bo cn thn hn so vi cc nhm khc.
Nh c k thut phn tch ABC trnh ca nhn vin gi kho tng ln khng ngng, do
h thng xuyn thc hin cc chu k kim tra, kim sot tng nhm hng.
Tm li, k thut phn tch ABC s cho chng ta nhng kt qu tt hn trong d bo, kim
sot, m bo tnh kh thi ca ngun cung ng, ti u ho lng d tr.

II. TN KHO NG THI IM.

1. Khi nim v tn kho ng thi im.
Hng d tr trong h thng sn xut v cung ng nhm mc ch phng nhng bt trc
c th xy ra trong qu trnh sn xut v phn phi. m bo hiu qu ti u ca sn xut
kinh doanh, cc doanh nghip cn p dng cung ng ng thi im.
Lng d tr ng thi im l lng d tr ti thiu cn thit gi cho h thng sn xut
hot ng bnh thng. Vi phng thc t chc cung ng v d tr ng thi im m
bo lng hng ho c a n ni c nhu cu ng lc, kp thi sao cho hot ng ca bt
k ni no cng c lin tc (khng sm qu cng khng mun qu).

140
t c lng d tr ng thi im, cc nh qun tr sn xut ng thi im phi
tm cch gim nhng bin i do cc nhn t bn trong v bn ngoi ca qu trnh sn xut
gy ra.

2. Nhng nguyn nhn chm tr ca qu trnh cung ng.

C nhiu nguyn nhn gy ra s chm tr hoc cung ng khng ng lc nguyn vt liu,
hng ho. Nhng nguyn thng xy ra l:
Cc nguyn nhn thuc v lao ng, thit b, ngun vt cung ng khng m bo cc
yu cu, do c nhng sn phm sn xut ra khng t yu cu v tiu chun, hoc s lng
sn xut ra khng l hng phi giao;
Thit k cng ngh, thit k sn phm khng chnh xc;
Cc b phn sn xut tin hnh ch to trc khi c bn v k thut hay thit k chi tit;
Khng nm chc cc yu cu ca khch hng;
Thit lp mi quan h gia cc khu khng cht ch;
H thng cung ng cha m bo ng cc yu cu ca d tr, gy mt mt, h hng,...
Tt c nhng nguyn nhn trn gy ra bin i lm nh hng n lng d tr trong cc
giai on ca qu trnh sn xut kinh doanh ca doanh nghip.

3. Bin php gim tn kho trong cc giai on.

Gim bt lng d tr ban u: nguyn vt liu d tr trong giai on u th hin chc
nng lin kt sn xut cung ng. Cch u tin, c bn nht, ph hp vi nn kinh t th
trng, lm gim bt lng d tr ny l tm cch gim bt nhng s thay i trong ngun
cung ng v s lng, cht lng, thi im giao hng, s l cng c ch yu t n trnh
cung ng ng thi im.
Gim bt lng sn phm d dang trn dy chuyn sn xut: c loi d tr ny l do nhu
cu thit yu ca qu trnh sn xut, chu tc ng ca chu k sn xut. Nu gim c chu k
sn xut th s gim c lng d tr ny. Mun lm c iu , chng ta cn kho st k
lng c cu ca chu k sn xut.
Gim bt lng dng c ph tng: loi d tr ny tn ti do nhu cu duy tr v bo qun,
sa cha my mc thit b. Nhu cu ny tng i kh xc nh mt cch chnh xc.
Gim thnh phm d tr: s tn ti ca s d tr ny xut pht t nhu cu ca khch
hng trong tng thi im nht nh. Do , nu chng ta d bo chnh xc nhu cu ca
khch hng s lm gim c loi d tr ny.
Ngoi ra, t c lng d tr ng thi im, nh qun tr cn tm cch gim bt cc
s c, gim bt s bin i n np bn trong, y l mt cng vic cc k quan trng trong
qun tr sn xut. Vn c bn t c yu cu ng thi im trong qun tr sn xut l
sn xut nhng l hng nh theo tiu chun nh trc. Chnh vic gim bt kch thc cc l
hng l mt bin php h tr c bn trong vic gim lng d tr v chi ph hng d tr.
Khi mc tiu dng khng thay i th lng d tr trung bnh c xc nh nh sau:
Lng
d
trtia (Qmax ) + Lng
d
trtithiu
(Qmin )
Lng
d
trtrung bnh( Q ) =
2
Mt trong nhng gii php gim n mc thp nht lng d tr (cung ng ng thi
im) l ch chuyn lng d tr n ni c nhu cu thc s, khng a n ni cha c nhu
cu.

141

III. Cc m hnh tn kho.

H thng lng t hng c nh thit lp cc n hng vi cng s lng cho mt loi
vt liu khi vt liu c t hng. Lng tn kho gim cho n mc gii hn no s
c tin hnh t hng, ti thi im lng hng cn li c tnh bng cch c lng
s lng vt liu mong i c s dng gia thi gian chng ta t hng n khi nhn c
l hng khc ca loi vt liu ny.
Vic kim tra tn kho n gin nht l ng dng kiu h thng hai ngn. Trong kiu h
thng hai ngn, tng loi vt liu c gi trong hai ngn ca nh kho. Khi s dng, vt liu
ngn ln c xi cho n ht, thi im ny n hng mi c gi i v ngay lc vt liu
trong ngn nh c s dng ht, tc l lng tn kho xi cho n khi nhn c vt t
mi, khi c hai ngn vt liu u y v chu k lp li.
Quyt nh ch yu ca h thng lng t hng c nh l xc nh s lng hng cn t
cho mi n hng l bao nhiu? v khi no th tin hnh t hng li?
Khi cc nh qun tr tc nghip phi quyt nh s lng ca mt vt liu t hng trong
h thng t hng c nh, khng c cng thc n gin no p dng cho mi tnh hung.
Chng ta kho st y c lng ti u n hng theo 3 kiu tn kho.

1. M hnh lng t hng kinh t c bn (EOQEconomic Order

Quantity)
Vi nhng gi thit di y, s biu din m hnh EOQ c dng:
Mc tn kho
Thi im nhn hng d tr

im t
hng (OP)

Mc d tr
trung bnh Q/2
Thi gian

Thi gian thc hin n hng (t)

Thi gian cch qung gia 2 ln t hng (T)

S 7.2a: M hnh EOQ

Cc gi thit p dng m hnh:
Nhu cu s dng nguyn vt liu hng nm (D) c xc nh v mc u;
Chi ph t hng (S) v nhn mt n hng khng ph thuc vo s lng hng;
Chi ph tn tr (H) l tuyn tnh theo s lng hng tn kho.
Khng c chit khu theo s lng hng ho: iu ny cho php chng ta loi chi ph
mua hng ho ra khi tng chi ph;
Ton b khi lng hng ho ca n hng giao cng thi im;
Thi gian k t khi t hng cho n khi nhn hng c xc nh.
Mc tiu ca m hnh l nhm ti thiu ho tng chi ph d tr. Vi gi nh nh trn th c 2
loi chi ph bin i khi lng d tr thay i, l chi ph tn tr (Ctt) v chi ph t hng
(Cdh). C th m t mi quan h gia 2 li chi ph ny bng th:

142

Chi ph

TC
Ctt

Cdh
Q*

S lng

S 7.3b: M hnh EOQ

Nh vy, tng chi ph ca m hnh c tnh l:

Tng
chi ( TC ) = Chi phthang( C dh ) + Chi phtntr( Ctt )
D
Q
S+ H
Q
2
Ta s c lng hng ti u (Q*) khi tng chi ph nh nht. c tng chi ph nh nht th
Cdh = Ctt (hoc ly o hm ca tng chi ph)
D
Q
2.D .S
==>
S= H
Q* =
Q
2
H
Khong cch gia gia 2 ln t hng (T) c tnh theo:
Sngaylamvic
trong nm
T=
Sn hang
Trong m hnh ny chng ta gi nh rng, s tip nhn n hng c thc hin cng
ngay lp tc vo mt thi im. Tuy nhin trong thc t thi gian t lc t hng n lc
nhn hng c th ngn trong vi gi hoc rt di n hng thng. Do , im t hng li
c xc nh nh sau:
im
thang( OP ) = Nhu cu
ngay(d) x Thigian ch hang(t)
V d 7.2: Cng ty C tn kho hng ngn vale ng nc bn cho nhng th ng nc, nh
thu v cc nh bn l. Tng gim c x nghip, lu tm n vic c bao nhiu tin c th
tit kim c hng nm nu m hnh EOQ c dng thay v s dng chnh sch nh hin
nay ca x nghip. ng ta bo nhn vin phn tch tn kho, lp bng phn tch ca loi vt
liu ny thy vic tit kim (nu c) do vic p dng m hnh EOQ. Nhn vin phn tch
lp cc c lng sau y t nhng thng tin k ton: Nhu cu D = 10.000 vale/nm; Q = 400
vale/n hng (lng t hng hin nay); chi ph tn tr H = 0,4 triu ng/vale/nm v chi
ph t hng S = 5,5 triu ng/n hng; thi gian lm vic trong nm l 250 ngy; v thi
gian ch hng v mt 3 ngy (k t khi t hng n khi nhn c hng).
Bi gii:
Nhn vin k ton tnh tng chi ph cho hng tn kho hin ti trong nm vi s lng
hng mua mi ln l 400 vale:
TC =

143
TC1 =

D
Q
10.000
400
S+ H =
5,5 +
0,4 217,5 triu ng
Q
2
400
2

Xc nh s lng ti u khi p dng m hnh EOQ

Lng hng ti u cho mt n hng:
Q* =

2.D.S
=
H

2x10.000x5,5
524,4 vale/n hng
0,4

Tng chi ph cho lng hng tn kho hng nm nu p dng EOQ:

TC2 =

10.000
524,4
5,5 +
0,4 209,76 triu ng
524,4
2

c tnh khon tit kim hng nm:

TK1 = TC1 - TC2 = 217,5 - 209,76 = 7,74 triu ng
Thi gian cch qung gia 2 ln t hng l
Sngaylamvic
trong nm
250
T=
=
13 ngy
Sn hang
10.000/ 524
Xc nh im t hng li:
10.000
OP =
x3 = 120vale
250
Nh vy, khi s lng hng cn li trong kho l 120 vale th n v phi thit lp n hng
bo cho cung cp bit mnh ang cn hng, trong khong thi gian 3 ngy ch hng v th
n v s dng lng tn kho cn li.

2. M hnh lng t hng theo l sn xut (POQProdution Order

Quantity).
Gi thit ca m hnh:
Nhu cu hng nm, chi ph tn tr v chi ph t hng ca mt loi vt liu c th c
lng c.
Khng s dng tn kho an ton, vt liu c cung cp theo mc ng nht (p), vt liu
c s dng mc ng nht (d) v tt c vt liu c dng ht ton b khi n hng k
tip v n.
Nu ht tn kho th s p ng khch hng v cc chi ph khc khng ng k.
Khng c chit khu theo s lng.
Mc cung cp (p) ln hn mc s dng (d).
Cng thc tnh chi ph:
Tn kho ti a = Mc tng tn kho x Thi gian giao hng
Qmax = (p d) (Q/p)
Tn kho ti thiu (Qmin) = 0
Tn kho trung bnh =

1
(Tn kho ti a
2

+ Tn kho ti thiu)

Chi ph tn tr hng nm = Tn kho trung bnh x Ph tn tr n v hng nm

Q( p d )
H
Ctt =
2p
Chi ph t hng hng nm = S n hng/nm x Chi ph mt n t hng
Cdh = (D/Q).S
Tng chi ph tn kho = Chi ph tn tr hng nm + CP t hng hng nm
Q( p d )
D
H+ S
TC =
Q
2p

144

Mc tn kho

(p-d)(Q/p)

im t hng
li (OP)
Thi gian

Thi gian thc hin n hng

Thi im bt u nhn hng

Thi im kt thc nhn hng

Mc tng tn kho (pd)

S 7-3: M hnh POQ

M hnh EOQ cho l sn xut (POQ), hu dng cho vic xc nh kch thc n hng
nu mt vt liu c sn xut mt giai on ca qui trnh sn xut, tn tr trong kho v sau
gi qua giai on khc trong sn xut hay vn chuyn n khch hng. M hnh ny cho ta
thy cc n hng c sn xut mc ng nht (p) trong giai on u ca chu k tn kho
v c dng mc ng nht (d) sut chu k. Mc gia tng tn kho l (pd) trong sn xut
v khng bao gi t mc Q nh trong m hnh EOQ.
V d 7.3: Tip theo v d 7.2, Cng ty C c b phn sn xut bn cnh c th sn xut vale
ny ti ch theo l sn xut, h mun nhp kho mt cch t t vo nh kho chnh dng. S
liu c v mc sn xut ca cng ty l p = 120 vale/ngy, nhu cu tiu th hng ngy l d =
40 vale/ngy. ng gim c quan tm n vic ny c nh hng th no n lng t hng
v chi ph hng tn kho hng nm, ng yu cu nhn vin phn tch tn kho thy khon tit
kim khi dng m hnh ny nh th no?
Bi gii:
Xc nh lng hng ti u khi p dng m hnh ny:
2.D .S. p
2x10.000x5,5x120
Q* =
=
642,26 vale/n hng
H .( p d )
0,4( 120 40 )
Tng chi ph cho trng hp ny:
TC3 =

10.000
642,26( 120 40 )
5,5 +
0,4 171,26 triu ng
642,26
2x120

Nu so vi trng hp m hnh EOQ, th tit kim c:

TK2 = TC2 - TC3 = 209,76 - 171,26 = 38,5 triu ng

3. M hnh EOQ, POQ vi chit khu theo s lng:

Cc nh cung cp c th bn hng ha ca h vi gi n v thp hn nu lng hng c
t mua ln hn. Thc t ny gi l chit khu theo s lng bi v nhng n hng s lng
ln c th r hn khi sn xut v vn chuyn. Vn quan tm trong hu ht cc quyt nh

145
s lng ca n hng l t vt liu cho tng n hng t c gi tt nht, nhng
cng khng nn mua nhiu qu th chi ph tn tr lm hng khon tit kim do mua hng em
li.
Gi thit ca m hnh:
Nhu cu hng nm, chi ph tn tr v chi ph t hng cho mt loi vt liu c th c
lng c.
Mc tn kho trung bnh hng nm c th c lng theo 2 cch:

Q
: Nu gi thit ca m hnh EOQ ph bin: khng c tn kho an ton, n hng c
2
nhn tt c mt ln, vt liu c dng mc ng nht v vt liu c dng ht khi n
hng mi v n.
Q( p d )
: Nu cc gi thit m hnh POQ ph bin: khng c tn kho an ton, vt liu
2p
c cung cp theo mc ng nht (p) , s dng mc ng nht (d) v vt liu c dng
ht ton b khi n hng mi v n.
S thit ht tn kho, s p ng khch hng v chi ph khc c th tnh c.
C chit khu s lng, khi lng t hng ln gi (g) s gim.
Cng thc tnh chi ph:

Chi phmuavtliuhangnm(Cvl ) = Nhucu

hangnm(D) x Giavtliu(g)
Tn
trvtliu
CP muavtliu
g CP vtliu CP thang CP tn

tnkhohangnm = hangnm +
hangnm hangnm

.
Theo m hnh EOQ
Theo m hnh POQ
Q*

2.D.S
H

Q*

TC

= Cdh + Clk + Cvl

TC

2.D.S . p
H ( p d)
= Cdh + Clk + Cvl

D
Q
Q( p d )
D
S + H + D.g
H + D .g
S+
=
2. p
Q
Q
2
Cc bc thc hin:
Bc 1: Tnh lng hng ti u tng mc khu tr. Ch rng chi ph tn tr mt n
v hng nm (H) c th c xc nh l t l phn trm (I%) ca gi mua vt liu hay chi ph
sn xut. Tc l: H = I x g
Bc 2: Xc nh xem Q* tng mc c kh thi khng, nu khng th iu chnh cho ph
hp vi tng mc khu tr . mi mc khu tr, nu lng hng tnh bc 1 thp
khng iu kin hng mc gi khu tr, chng ta iu chnh lng hng ln n mc
ti thiu c hng gi khu tr. Ngc li, nu lng hng cao hn th iu chnh xung
bng mc ti a ca mc khu tr, hoc khng cn tnh chi ph mc ny trong bc 3.
Bc 3: S dng cng thc tnh tng chi ph hng tn kho tng mc khu tr v chn
mc c tng chi ph nh nht quyt nh thc hin.
V d 7.4: Tip theo s liu v d 7.3 vi chit khu theo s lng cng ty C, Nh cung
cp loi vale (sn phm) ngh cng ty C mua s lng nhiu hn so vi hin nay s c
gim gi nh sau:
Mc khu tr
n gi (triu ng)
1 - 399
2,2
400 - 699
2,0
=

146
Trn 700
1,8
ng gim c yu cu nhn vin phn tch tn kho, nghin cu gi mi di 2 gi thit:
n hng c nhn ngay cng mt lc (EOQ) v n hng c nhn t t (POQ). Gi s
chi ph tn tr c c tnh l 20% gi mua.
Bi gii
Trng hp n hng c nhn ngay cng mt lc:
Tnh lng hng ti u cho tng mc khu tr:
2.D.S
=
I .g

*
Q11
=

2x10.000x5,5
= 500vale
20%x2,2

2x10.000x5,5
2x10.000x5,5
*
Q13
=
553vale
524,4 vale ;
20% x1,8
20%x2,0
iu chnh Q* cho ph hp vi gi tng mc khu tr:
*
*
*
Q11
= loi (vt mc khu tr ) ; Q12
= 524 vale ; Q13
= 700 vale
Xc nh chi ph tn kho tng mc khu tr:
*
=
Q12

524
10.000
x5,5 + 10.000x2,0 = 20.209,76 ngn ng
x20% x2,0 +
2
524
10.000
700
x20% x1,8 +
x5,5 + 10.000x1,8 = 18.204,57 ngn ng
TC3 =
700
2
TC2 =

Trng hp n hng c giao t t:

Tnh lng hng ti u cho tng mc khu tr:
*
=
Q21

2.D .S. p
=
I .g .( p d )

2 x10.000x5,5 x120
612vale
20% x 2,2 x( 120 40 )

*
Q22
=

2x10.000x5,5x120
*
2.031vale ; Q 23 =
20% x20.000x( 120 40 )

2 x10.000x5,5 x120
677vale
20% x1,8 x( 120 40 )

iu chnh lng hng Q* cho ph hp vi tng mc khu tr:

*
*
*
= 642vale ; Q23
Q21
= Loi (vt mc khu tr) ; Q22
= 700vale
Xc nh tng chi ph hng tn kho tng mc khu tr:
642( 120 40 )
10.000
TC2' =
20% x2,0 +
5,5 + 10.000x2,0 = 20.171,86 ngn ng
642
2 x120
700( 120 40 )
10.000
TC3' =
20%x1,8 +
5,5 + 10.000x1,8 = 18.162,57 ngn ng
2x120
700
So snh chi ph tng mc khu tr, ta thy mc chi ph mc khu tr 3 l nh nht nn
quyt nh t mua hng l 700 vale/n hng.

4. ng dng m hnh phn tch bin t xc nh lng d tr.

M hnh phn tch bin t thng c p dng trong iu kin nhu cu c thay i. K
thut ny l kho st li nhun cn bin trong mi quan h tng quan vi tn tht cn bin.
Nguyn tc ch yu ca m hnh ny l mt mc d tr nh trc, chng ta ch tng
thm 1 n v d tr nu li nhun cn bin ln hn hoc bng tn tht cn bin.
Gi (p) l xc sut xut hin nhu cu ln hn kh nng cung (bn c hng), nn ta c
(1p) l xc sut xut hin nhu cu nh hn kh nng cung (khng bn c hng).
Gi Lbt l li nhun cn bin tnh cho 1 n v, li nhun bin t mong i c tnh
bng cch ly xc sut nhn vi li nhun cn bin (p x Lbt); v Tbt tn tht cn bin tnh
cho 1 n v, tn tht cn bin tnh c (1p)x Tbt.

147
Nguyn tc nu trn c th hin qua phng trnh sau:

Tbt
Lbt + Tbt
T biu thc ny, ta c th nh ra chnh sch d tr thm mt n v hng ho nu xc
sut bn c cao hn hoc bng xc sut xy ra khng bn c n v hng ho d tr .
V d 7.5: Mt ngi bn l loi hng ti sng d b h hng (nu qu 1 ngy th
khng th tiu th c) hng ho ny mua vo vi gi 30.000 ng/kg v ang bn ra vi gi
60.000 ng/kg, nu khng tiu th c trong ngy th s thit hi (d tn dng) l 10.000
ng/kg. Xc sut v nhu cu hng ngy nh sau:
Nhu cu (kg/ngy)
14
15
16
17
18
19
20
Xc sut
0,03
0,07
0,20
0,30
0,20
0,15
0,05
Hy xc nh mc d tr bao nhiu c hiu qu?
Bi gii
u tin, ta xc nh xc sut xut hin nhu cu p, iu kin chp nhn mc d tr l:
Tbt
10.000
p
=
= 0,25
Lbt + Tbt 30.000+ 10.000
Cn c vo xc sut v nhu cu cho, ta c th xc nh c xc sut p nh sau:
Mc d tr
14
15
16
17
18
19
20
XS xut hin nhu cu
0,03
0,07
0,20
0,30
0,20
0,15
0,05
XS bn c
1,00
0,97
0,90
0,70
0,40
0,20
0,05
So snh p vi kt qu
>0,25 >0,25 >0,25
>0,25 >0,25 <0,25 <0,25
Theo kt qu tnh ton c trong bng, mc d tr c hiu qu l 18 kg/ngy.
V d 7.6: Anh A c mt ki-t bn bo, trong thi gian qua s lng cc loi nht bo ca
ki-t anh lun b tha (bn khng ht) nn nh hng n vic kinh doanh. Anh xc nh
lng nht bo ca ki-t mnh bn ra hng ngy mc thp nht l 1.000 t v bn c
nhiu nht l 1.600 t. Gi bo mua vo l 1.000 ng/t v bn ra vi gin 1.500 ng/t,
nu bn khng c t nht bo th s b thit hi 300 ng/t (bn giy vn). Hy xc
nh mc t hng l bao nhiu t bn ht v t li nhun cao nhn.
Bi gii
u tin, ta xc nh xc sut xut hin nhu cu p, trong iu kin hot ng ca ki-t
bn bo l:
p.Lbt ( 1 p ).Tbt

Tbt
300
=
= 0,375
Lbt + Tbt 500 + 300
Mc tiu th thp nht ca kit l 1.000 t, tc l mc chc chn bn ht, tng ng
vi xc sut xy ra l 1,0. V iu kin xc sut p 0,375 mi tiu th ht bo, do kh
nng tiu th nht bo ca kit ny l:
Lng
thang= Mc
tiu thuthp
nht+ (Pham
vi tiu thux xacsut
tiu thuhthang)
Nh vy s lng nht bo ca kit cn t hng ngy l:
Q = 1.000 +[( 1.6001.000)x(1,00,375)] = 1.375 t
C th hnh dung lng t hng qua s sau:
Mc d tr
1.000
?
1.600
1,0
0,0...
XS xut hin nhu cu
0,375
p

Phm vi bn ht hng

--- o O o ---

Bn khng ht hng

148

TM LC CNG THC & BI TP CUI CHNG

I. CU HI N TP.
1. Trnh by v gii thch cc quan im gii quyt vn tn kho.
2. Phn tch cc khuynh hng chi ph? Ch ra kh nng c c mt h thng tn kho
ti u.
3. Nu ngha v hn ch ca gi thit trong m hnh EOQ.

II. CNG THC P DNG.

M hnh Lng t hng kinh t c bn (EOQ)
D
Q
2.D .S
TC1 = Cdh + Clk = S + H
Q* =
;
Q
2
H
M hnh EOQ cho cc l sn xut (POQ):

Q=

2.D.S
d
H(1 )
p

TC = Cdh + Clk =

M hnh chit khu theo s lng:

.Theo m hnh EOQ
Q*
TC

2.D.S
2.D.S
=
H
I .g
= Ctt + Cdh + Cvl

im t hng li:
OP = d.t
Vi: D - Nhu cu hng nm
S - Chi ph t hng mi ln
Q - Lng t hng
I - T l % chi ph tn tr

Theo m hnh POQ

2.D .S. p
=
Q* =
H( p d )
TC

Q
D
H + S + D.g
=
Q
2

D
Q( p d )
S+
H
Q
2p

2.D .S. p
I .g( p d )

= Ctt + Cdh + Cvl

Q( p d )
D
H + S + D. g
=
2. p
Q

(t - Thi gian ch nhn hng)

; d - Nhu cu ngy
; H - Chi ph tn tr mt n v hng nm
; p - Mc sn xut.
; g - Gi mua vt liu

III. BI TP C LI GII.
Bi 1: Cng ty E.V chuyn mua bn my tnh tay c nhn. Mi ln t hng cng ty tn
chi ph l 4.500.000 ng/n hng. Chi ph tn tr hng nm l 1.700.000 ng/sn
phm/nm. Cc nh qun tr hng tn kho ca cng ty c lng nhu cu hng nm l 1.200
sn phm. Xc nh lng t hng ti u t tng chi ph tn tr l ti thiu.
Li gii

Theo thng tin bi ta c:

D = 1.200 sn phm; S = 4.500.000 ng; H = 1.700.000 ng
Trc tin ta xc nh lng t hng ti u cho mi ln t.

149
Q=

2.D .S
2* 1.200* 4.500.000
=
= 79,7 sanphm
H
1.700.000

Tip theo ta tnh tng chi ph thc hin l:

D
Q
TC = Cdh + Clk = S + H
Q
2
1.200
79,7
=
4.500.000 +
1.700.000 = 135.499.100 n
79,7
2
Bi 2: Mt nh sn xut nhn c bng bo gi v chi tit X ca nh cung ng nh sau:
Lng t mua
1-199
200-599
trn 600
n gi (ng)
65.000
59.000
56.000
Bit mc s dng trung bnh ca chi tit X hng nm l 700 chi tit, chi ph tn tr l
14.000 ng/chi tit/nm v mi ln t hng nh sn xut tn mt khon chi ph l 275.000
ng. Hi nh sn xut nn phi t hng l bao nhiu c hng li ch nhiu nht theo
bng chit khu trn.
Li gii
Trc tin, xc nh lng t hng ti u theo m hnh EOQ
2.D.S
2* 700* 275.000
Q=
=
= 165,83 chi ti
H
14.000
Nh vy lng t hng nm trong mc chit khu 1, nn ta xc nh tng chi ph ng vi
trng hp ny l:
D
Q
TC = Cdh + Clk + Cvl = S + H + D .g
Q
2
700
165,83
275.000 +
=
14.000 + 700* 65.000 = 47.821.000 ng
165,83
2
K n ta tnh chi ph ng vi kch thc n hng theo mc gi th 2 l
700
200
TC2 =
275.000 +
14.000 + 700* 59.000 = 43.662.500 n
200
2
Cui cng ta tnh chi ph ng vi mc khu tr th 3 l:
700
600
TC3 =
275.000 +
14.000 + 700* 56.000 = 43.720.830 ng
600
2
Ta nhn thy tng chi ph khi t hng theo mc Q = 200 chi tit th tng chi ph ca tn
kho s thp nht. Vy ta chn mc ny t hng.
Bi 3: Khch sn Sao m c ch trng cung cp cho khch hng ca h cc hp x bng
tm mi khi khch thu phng. Lng s dng hng nm ca loi x bng tm ny l 2.000
hp. Mi ln t hng, khch sn phi chu khon chi ph l 10.000 ng, bt k s lng t
hng mi ln l bao nhiu. C khong 5% lng x bng b tht thot v h hng mi nm do
nhng iu kin khc nhau, thm vo khch sn cn chi khon 15% n gi cho vic tn
tr. Hy xc nh lng x bng ti u cho mi ln t hng, nu bit n gi mi hp x
bng l 5.000 ng.
Li gii
Trc tin, ta xc nh chi ph tn tr bao gm c khon tn tht trong thi gian d tr.
Do chi ph tn tr pht sinh l:
H = 5.000(5%+15%) = 1.000ng/hp/nm
Lng t hng ti u cho mi ln t l:

150
2.D.S
2* 2.000* 10.000
=
= 200 hp
H
1.000
Tnh tng chi ph cho hng tn kho pht sinh hng nm:
D
Q
TC = Cdh + Clk + Cvl = S + I .g + D .g
Q
2
2.000
200
=
x10.000 +
20% x5.000 + 2.000x5.000 = 10.200.000 n
200
2
Q=

Bi 4: Mt cng ty chuyn sn xut chung g cng nghip cho cc nh chn nui g trn
ton quc. Nhu cu hng nm ca loi chung g l 100.000 chung. Tuy cng sn xut
cc chi tit ging nhau nhng khi chuyn i lot sn xut t kiu chung g tht sang kiu
chung g hoc ngc li th tn khon chi ph l 100.000 ng. Chi ph sn xut (gi
thnh sn phm) mi chung g l 40.000 ng, chi ph tn tr l 25% chi ph sn xut cho
mi chung/nm. Nu mc cung cp ca cng ty hin ti l 1.000 chung/ngy th kch thc
l sn xut ti u l bao nhiu, bit s ngy lm vic trong nm ca cng ty l 250 ngy.
Li gii
Theo thng tin bi ta c gi tr ca cc ch tiu:
Chi ph tn tr
H = 40.000*25% = 10.000 ng/nm
Chi ph t hng
S = 100.000 ng/n hng
Nhu cu hng nm
D = 100.000 chung/nm
Nhu cu hng ngy d = 100.000chung/250ngy = 400 chung/ngy
Mc sn xut hng ngy p = 1.000 chung/ngy
Da trn cc ch tiu, ta xc nh kch thc l hng ti u cho mi lot sn xut.
2.D.S.p
2* 100.000* 100.000* 1.000
Q=
=
= 1.825,74 1.826 chun
H( p d )
10.000( 1.000 400)
Tnh tng chi ph cho lng hng tn kho pht sinh hng nm.
D
Q( p d )
TC = Cdh + Clk + Cvl = S +
I .g + D.g
Q
2p
TC =

100.000
1.826( 1.000 400)
x100.000+
25%x40.000+ 100.000x40.000 4.010.954.450 n
1.826
2x1.000

Bi 5: Mt nh cung ng khoai ty gi bng cho hng cho nh hng Bnh Minh nh sau:
Lng t mua (kg)
1-299
300-499
trn 500
n gi (ng/kg)
2.000
1.500
1.000
Nhu cu hin ti ca nh hng trn l 5 tn/nm v c t hng mi tun l 100kg (nh
hng m ca 50 tun/nm). Chi ph t hng (ch yu l cc in thoi) l 2.500 ng cho
mi ln t hng, khng ph thuc lng hng t l bao nhiu. Chi ph tn tr c lng l
20% gi mua khoai ty.
Hi ngi ta nn t hng l bao nhiu ti thiu ha chi ph tn kho (gi s khoai ty
khng nh hng trong thi gian tn tr).
Li gii
Bc 1, ta xc nh lng hng ti u ng vi tng mc gi:
2.D.S
2* 5.000* 2.500
Q1* =
=
= 250 kg
I .g
20%* 2.000

151
Q2* =

2.D.S
=
I .g

2* 5.000* 2.500
289 kg
20%* 1.500

2.D.S
2* 5.000* 2.500
=
354 kg
I .g
20%* 1.000
Bc 2, ta iu chnh Q* cho ph hp vi gi tng mc khu tr:
*
la300 kg ;
Q1 = 250 kg l ph hp; Q2* 289 kg phainng ln tithiu
Q3* =

Q3* 354 kg phainng ln tithiu

la500 kg
Bc 3, ta tnh tng chi ph tng mc khu tr.
D
Q
TC = Cdh + Ctt + Cmh = S + I .g + D.g
Q
2
5.000
250
TC1 =
2.500 +
2.000* 20% + 5.000* 2.000 = 10.100.000 n
250
2
5.000
300
TC2 =
2.500 +
1.500* 20% + 5.000* 1.500 = 7.586.700 ng
300
2
5.000
500
TC3 =
2.500 +
1.000* 20% + 5.000* 1.000 = 5.075.000 n
500
2
Sau khi so snh tng chi ph 3 mc khu tr, chng ta chn phng n t hng l 500
kg cho mi ln t hng, khi tng chi ph s thp nht v bng 5.075.000 ng/nm.

IV. BI TP T GII:
Bi 6: Mt siu th c nhu cu hng nm v sn phm A l 40.000 sn phm. Chi ph t
hng l 250.000 ng/n hng, khng k s lng t hng l bao nhiu; chi ph tn tr l
20% n gi sn phm. Sn phm A c cung cp vi gi 100.000 ng/sn phm. Hi
ngi ta t hng mi ln l bao nhiu sn phm ti thiu ha tng chi ph tn kho?
Gi s thi gian thc hin n hng l 2 ngy, thi gian lm vic trong nm l 250
ngy. Xc nh im t hng li ca sn phm trn?
Bi 7: Mt cng ty c nhu cu sn xut v sn phm C hng nm l 5.000 sn phm. n
gi ca sn phm ny l 100.000 ng/sn phm v chi ph tn tr l 20% n gi ca n. Chi
ph chuyn i sn xut l 200.000 ng cho mi ln chuyn i l sn xut. Mc sn xut
hin ti l 20.000 sn phm/nm. Hi, nn sn xut theo l c no ti thiu ha chi ph
(mi nm lm vic 250 ngy).
Bi 8: Nh cung cp du ha X gi n cng ty La chuyn kinh doanh du ha bng
gi chit khu nh sau:
Lng t mua (thng)
1-999
1.000-2.999
trn 3.000
n gi (1.000 ng/thng)
200
180
175
Nu chi ph tn tr l 25% n gi v phi tn 1 triu ng cho mi ln t hng, khng k
s lng t hng mi ln l bao nhiu. Theo bn, cng ty nn t hng mi ln bao nhiu
thng hng li ch do mc chit khu trn, nu bit nhu cu hng nm l 10.000 thng.
Bi 9: Cng ty G sn xut phn, mt loi nguyn liu th cn c s dng vi s lng
ln cho sn xut nm ti theo d bo l 2,5 triu tn. Nu gi ca nguyn liu ny l 1,225
triu ng/tn, chi ph tn tr l l 35% chi ph n v nguyn liu v chi ph t hng l
15,95 triu ng/n hng. Yu cu:

152
a. Cng ty nn mua vi s lng no? Chi ph tn kho hng nm l bao nhiu ?
b. Thi gian cch qung gia 2 ln t hng ? nu bit cng ty lm vic 300 ngy trong
nm.
Bi 10: n v A c nhu cu v tin mt cho kho qu ca h giao dch hng ngy. Nu
n v c lng 250 t ng c cn n vo nm ti, chi ph cho tng ln rt tin t ngn
hng v tin mt l 2,65 triu ng (bao gm c chi ph cho vic vn phng, p ti vn
chuyn) v chi ph cho vic bo qun tin mt nhn ri khng dng n l 0,008 (ng/nm).
Yu cu:

a) Lng tin mt ca n v A cn cho tng ln rt l bao nhiu ?

b) Tng chi ph vic tn kho hng nm l bao nhiu cho kt qu phn a ?
c) Thi gian cch qung gia 2 ln t hng, bit thi gian lm vic trong nm l 260 ngy
v tin mt t mc Q*.
Bi 11: Doanh nghip t nhn X bn l ha cht dit cn trng. Sn phm ny c t t
nh bun s vi gi 120.000 ng/kg, nhu cu cho nm ti c lng l 50 tn. Nu doanh
nghip t hng di 7,5 tn/n hng, th chi ph tn tr l 35% n gi mua/nm v chi ph
t hng l 15,05 triu ng/n hng. Nu doanh nghip t nhiu hn 7,5 tn th chi ph tn
tr gim xung cn 25% n gi mua/nm, nhng chi ph t hng tng thnh 25,75 triu
ng/n hng do chi ph vn chuyn ph tri. Vy doanh nghip nn t bao nhiu hng cho
mt n hng ?
Bi 12: Mc sn xut ca dy chuyn lp rp thnh phm l 800 a CD/ngy. Sau khi lp
rp xong, cc a ny i thng vo kho thnh phm. Bit nhu cu ca khch hng trung bnh l
400 a CD/ngy v khong 50.000 a CD/nm, nu vic vn hnh dy chuyn lp rp tn 5
triu ng v chi ph cho vic tn tr l 10.000ng/a CD/nm.

a) Nn sn xut a CD theo l ln c bao nhiu dy chuyn lp rp thnh phm?

b) Tnh tng chi ph mc sn xut ti u?
Bi 13: Mt cng ty tinh ch du mua du th theo hp ng cung cp di hn vi gi
225.000 ng/thng. Vic vn chuyn du th n nh my c thc hin vi s lng
10.000 thng/ngy, nh my ch s dng mc 5.000 thng/ngy v nh mua 500.000 thng
du th vo nm ti. Nu chi ph cho vic tn tr hng l 25% n gi mua/nm v chi ph
t hng cho mt n hng l 75 triu ng.

Tnh lng hng ti u cho n hng v tng chi ph n hng ny l bao nhiu?
Bi 14: Mt nh bun s cung cp vt liu xy dng bn cc loi ca nhm. Loi ca
thng dng hin nay c c lng c nhu cu nm ti l 50.000 ca. Chi ph t v nhn
hng cho mt n hng l 2 triu ng, chi ph cho vic tn tr l 30% n gi mua. Nh
cung cp a ra bng gi chit khu loi ca ny nh sau:
Lng t mua (sn phm)
1-999
1.000-1.999
trn 2.000
n gi (ng/sn phm)
450.000
390.000
350.000
a. Tnh lng hng ti u v tng chi ph l bao nhiu ?
b. Thi gian cch qung gia 2 ln t hng, nu bit thi gian lm vic trong nm l 300
ngy.
Bi 15: Nhu cu hng nm v loi sn phm A l 150.000 sn phm, chi ph t hng cho
mi n hng l 1 triu ng, chi ph cho vic tn tr hng nm l 15% n gi, mc sn xut
sn phm A l 600 sn phm/ngy v mc tiu th l 300 sn phm/ngy. Nu n v nhn
hng t 1-5.999 sn phm/n hng th bn gi 150.000 ng/sn phm, nu nhn t 6.000-

153
9.999 sn phm th bn vi gi 130.000 ng/ sn phm, nu nhn trn 10.000 sn phm th
bn vi gi 100.000 ng/ sn phm . Xc nh lng t hng ti u v tnh tng chi ph l
bao nhiu.
Bi 16: Mt cng ty c nhu cu v sn phm A l 10.000 sn phm. Cng ty phi t hng
t nh cung cp vi chi ph t hng l 1,0 triu ng/ln, chi ph cho vic lu tr hng ho l
120 ng/thng.
a. Tnh lng t hng ti u v tng chi ph tn tr pht sinh hng nm.
b. Nu nhu cu gim 20% th lng t hng v tng chi ph thay i nh th no.
c. Nu chi ph tn tr gim 15% th lng t hng v tng chi ph thay i nh th no.
d. Nu chi ph t hng gim 15% th lng t hng v tng chi ph thay i nh th no.
Bi 17: Nhu cu v mt loi sn phm ca cng ty C hng nm l 42.000 sn phm. Chi
ph t hng l 2,5 triu ng/n hng, chi ph tn tr cho mt sn phm mi thng mt 2%
gi mua hng ho, bit gi mua mi sn phm l 30.000 ng/sn phm. Thi gian t hng
mt trung bnh 12 ngy, thi gian lm vic mi nm l 300 ngy. Hin ti cng ty ang t
hng vi s lng l 8.000 sn phm/n hng.
a. Tnh tng chi ph tn kho theo chnh sch cng ty ang p dng l bao nhiu.
b. Hy xc nh lng t hng ti u v tng chi ph tn kho pht sinh hng nm l bao
nhiu.
c. Xc nh im t hng li v thi gian cch qung gia 2 ln t hng.

--- o O o ---

MC LC
CHNG 1: GII THIU V QUN TR SN XUT

154
I. MT S KHI NIM......................................................................................................... 1

1.1 Khi nim v sn xut...................................................................................................... 1

1.2 c im ca sn xut hin i........................................................................................ 2
1.3 Khi nim v qun tr sn xut ........................................................................................ 2
II. CC BC PHT TRIN CA QUN TR SN XUT............................................ 3
2.1 Cch mng cng nghip................................................................................................... 3
2.2 Qun tr khoa hc............................................................................................................. 4
2.3 Cch mng dch v........................................................................................................... 4
III. HNG NGHIN CU QUN TR SN XUT ........................................................ 5
3.1 Sn xut nh l mt h thng .......................................................................................... 5
3.2 Cc quyt nh trong qun tr sn xut v tc nghip ...................................................... 8
IV. VAI TR CA NGI QUN L TRONG QUN TR SN XUT....................... 9
4.1 Cc k nng cn thit ngi qun tr sn xut.............................................................. 9
4.2 Cc hot ng ca ngi qun tr sn xut .................................................................... 10
CU HI N TP ................................................................................................................ 10
CHNG 2: D BO
I. KHI NIM V D BO. ............................................................................................... 11
II. PHNG PHP D BO NH TNH. ....................................................................... 11

2.1 Ly kin ca ban iu hnh. ....................................................................................... 11

2.2 Ly kin ca ngi bn hng. ..................................................................................... 12
2.3 Phng php chuyn gia (Delphi). ................................................................................ 12
2.4 Phng php iu tra ngi tiu dng........................................................................... 12
III. PHNG PHP D BO NH LNG. ................................................................. 12
3.1 D bo ngn hn. ........................................................................................................... 13
3.2 D bo di hn. .............................................................................................................. 17
IV. GIM ST V KIM SOT D BO: ...................................................................... 22
TM LC CNG THC & BI TP CUI CHNG
I. CNG THC P DNG. .................................................................................................. 23
II. BI TP C LI GII ................................................................................................... 25
III. BI TP T GII:......................................................................................................... 32
CHNG 3: HOCH NH NNG LC SN XUT
I/ THIT K V PHT TRIN SN PHM.................................................................... 35

1.1 Ngun pht minh sn phm: .......................................................................................... 36

1.2 T chc nghin cu thit k v pht trin sn phm. .................................................... 36
1.3 Qui trnh pht trin sn phm......................................................................................... 37
II. La chn qui trnh sn xut. ........................................................................................ 40
2.1 La chn cc kh nng trong qui trnh sn xut. ........................................................... 40
2.1.1 Kch thc lot sn xut v s bin ng ca sn phm. ...................................... 40
2.1.2 Nhu cu vn cho vic thit k qui trnh. ................................................................. 41

155
2.2 Phn tch kinh t............................................................................................................. 41
2.2.1 Hm s chi ph ca cc qui trnh............................................................................ 42
2.2.2 Khi nim v n cn hot ng. ........................................................................... 42
2.2.3 Phn tch im ha vn. ......................................................................................... 43
III. HOCH NH NNG LC SN XUT DI HN................................................... 44
3.1 nh ngha, o lng v d bo nng lc sn xut thc t: .......................................... 44
3.1.1 nh ngha nng lc sn xut thc t: ................................................................... 44
3.1.2 o lng nng sut:............................................................................................... 45
3.1.3 D bo nhu cu ca nng lc sn xut:................................................................. 45
3.1.4 Cch thc thay i nng lc sn xut:................................................................... 46
3.2 Phn tch cy quyt nh v hoch nh nng lc sn xut: .......................................... 46
TM LC CNG THC & BI TP CUI CHNG
I. CU HI N TP............................................................................................................. 48
II. CNG THC P DNG.................................................................................................. 48
III. BI TP C LI GII.................................................................................................. 49
CHNG 4: XC NH A IM NH MY
I. MC CH, VAI TR XC NH A IM NH MY. ....................................... 62

1.1 Mc ch ca xc nh a im ................................................................................... 62
1.2 Tm quan trng ca xc nh a im.......................................................................... 63
1.3 Quy trnh t chc xc nh a im.............................................................................. 63
II. CC NHN T NH HNG N VIC CHN A IM ................................ 64
2.1 Cc nhn t nh hng n la chn vng.................................................................... 64
2.2 Cc nhn t nh hng n chn a im. ................................................................... 65
2.3 Xu hng nh v cc doanh nghip hin nay trn th gii. .......................................... 66
III. PHNG PHP XC NH A IM .................................................................... 66
3.1 Phng php dng trng s n gin. ........................................................................... 66
3.2 Phng php to trung tm. ...................................................................................... 67
3.3 Phng php bi ton vn ti......................................................................................... 68
TM LC CNG THC & BI TP CUI CHNG
I. CU HI N TP............................................................................................................. 73
II. CNG THC P DNG................................................................................................. 73
III. BI TP. .......................................................................................................................... 73
CHNG 5: B TR MT BNG SN XUT V DCH V
I. MC TIU CA B TR MT BNG: ......................................................................... 76
II. B TR MT BNG SN XUT: ................................................................................. 77

2.1 Cc kiu b tr mt bng sn xut:................................................................................. 77

2.1.1 B tr theo qu trnh: .............................................................................................. 77
2.1.2 B tr theo sn phm: ............................................................................................. 78
2.1.3 B tr theo khu vc sn xut:.................................................................................. 79
2.2 Phng php phn tch b tr mt bng sn xut. .......................................................... 80

156
2.2.1 Phn tch b tr mt bng theo hng qui trnh..................................................... 80
2.2.2 Phn tch mt bng theo hng sn phm:............................................................ 83
III. B TR MT BNG DCH V:................................................................................... 89
3.1 Cc kiu b tr mt bng dch v: .................................................................................. 89
3.2 Phn tch b tr mt bng dch v: ................................................................................. 89
TM LC CNG THC & BI TP CUI CHNG
I. CU HI N TP: ........................................................................................................... 91
II. CNG THC P DNG................................................................................................. 91
III. BI TP C LI GII.................................................................................................. 91
IV. BI TP T GII: ....................................................................................................... 100
CHNG 6: HOCH NH TNG HP
I. MC TIU V S CN THIT CA HOCH NH TNG HP........................ 107

1.1 i tng v phm vi ca hoch nh tng hp.......................................................... 107

1.2 Mc tiu ca hoch nh tng hp............................................................................... 108
1.3 S cn thit ca hoch nh tng hp .......................................................................... 109
II. HOCH NH TNG HP: ........................................................................................ 109
2.1 Cc k hoch trong hoch nh tng hp..................................................................... 109
2.2 Phng php hoch nh tng hp. ............................................................................. 111
III. LCH TRNH SN XUT CHNH:............................................................................ 115
3.1 Mc tiu ca lch trnh sn xut:.................................................................................. 115
3.2 Mc thi gian trong lch trnh sn xut:....................................................................... 115
3.3 Qui trnh xy dng lch trnh sn xut: ........................................................................ 116
TM LC CNG THC & BI TP CUI CHNG
I. CU HI N TP........................................................................................................... 120
II. CNG THC P DNG............................................................................................... 120
III. BI TP C LI GII................................................................................................ 120
IV. BI TP T GII: ....................................................................................................... 130
CHNG 7: HOCH NH TN KHO
I. MT S KHI NIM LIN QUAN N TN KHO: .............................................. 136

1. H thng tn kho:........................................................................................................... 136

2. Cc quan im khc nhau v lng tn kho. ................................................................. 136
3. Phn tch chi ph tn kho. .............................................................................................. 137
3. K thut phn tch ABC trong phn loi hng tn kho: ................................................ 138
II. TN KHO NG THI IM.................................................................................... 139
1. Khi nim v tn kho ng thi im............................................................................ 139
2. Nhng nguyn nhn chm tr ca qu trnh cung ng. ................................................. 140
3. Bin php gim tn kho trong cc giai on.................................................................. 140
III. CC M HNH TN KHO......................................................................................... 141
1. M hnh lng t hng kinh t c bn (EOQEconomic Order Quantity).................. 141

157
2. M hnh lng t hng theo l sn xut (POQProdution Order Quantity)................ 143
3. M hnh EOQ, POQ vi chit khu theo s lng: ....................................................... 144
4. ng dng m hnh phn tch bin t xc nh lng d tr. .................................... 146
TM LC CNG THC & BI TP CUI CHNG
I. CU HI N TP........................................................................................................... 148
II. CNG THC P DNG............................................................................................... 148
III. BI TP C LI GII................................................................................................ 148
IV. BI TP T GII: ....................................................................................................... 151