Jane Elizabeth McPherson i Carol Lee Bass,

naszym ukochanym onom i najlepszym przyjacikom

ROZDZIA 1
Kiedy mocowaem aparat na statywie, rysy kobiety byy niewyrane i zamazane. Potem
jej znajoma, fotogeniczna twarz, ktr ogldaem tysice razy na ekranie telewizora, wyostrzya
si z warkotem autofokusa i osigna doskonao: falowane miodowe wosy, bkitne oczy,
koci policzkowe modelki, nienobiae zby otoczone ustami Angeliny Jolie. Prezenterka
wiadomoci lokalnych Knoxville, Maureen Gershwin, miaa czterdzieci dwa lata, czyli
formalnie rzecz biorc, osigna wiek redni, ale bya czterdziestodwulatk o maym przebiegu
i w wersji de luxe. Bya pikna, wygldaa na tryskajc energi i zdrow z wyjtkiem jednego
drobnego szczegu: Maureen Gershwin nie ya.
Moe to zabrzmi cynicznie stwierdzia Miranda ale nie sposb nie zauway,
e spord kilkudziesiciu zwok do swojej sesji zdjciowej wybrae ciao, ktre mogoby
reklamowa bielizn Victorias Secret.
Miranda Lovelady bya zarwno moj doktorantk, jak i moim samozwaczym
sumieniem. Pisaa doktorat z antropologii sdowej i bya mod inteligentn kobiet o liberalnych
pogldach, ktre wygaszaa bez adnych zahamowa. Nie zawsze si zgadzalimy, ale po piciu
latach wsppracy nieporozumienia wynikajce z rnicy zda zdarzay si nam rzadko. Jednym
z obowizkw Mirandy byo prowadzenie laboratorium osteologii Wydziau Antropologii
laboratorium koci schowanego pod trybunami stadionu do futbolu amerykaskiego
na Uniwersytecie Tennessee. Miranda pomagaa rwnie koordynowa program darowizn zwok
na rzecz placwki badawczej Wydziau Antropologii Trupiej Farmy. Na dziace
o powierzchni trzech akrw prowadzilimy badania nad rozkadem ludzkich zwok. Obserwujc,
jak proces ten przebiega w rnych rodowiskach i warunkach, zdobywalimy wiedz na temat
zmian zachodzcych w ciele po mierci, co umoliwiao patologom na caym wiecie
dokadniejsze okrelanie czasu mierci w przypadkach, gdy wiele dni, tygodni, a nawet lat
upyno midzy zgonem a odkryciem ciaa.
Pomimo rustykalnej nazwy Trupia Farma zaczynaa przypomina miasto umarych,
przynajmniej pod wzgldem gstoci zaludnienia. Liczba zwok przekazywanych na rzecz
naszego programu badawczego wzrastaa stopniowo, od kilku rocznie na samym pocztku
do ponad stu obecnie. Patrzc z perspektywy moliwoci, jakie nam to dawao, ten wy
demograficzny naley uzna za prawdziwe bogosawiestwo, ale analizujc rzecz z innej strony
bya to take klska urodzaju, gdy na terenie placwki zaczynao brakowa miejsca. Ostatnio
Miranda zacza sporzdza plan okrelajcy pooenie kadego ciaa za pomoc wsprzdnych
GPS. Po wciniciu kilku klawiszy moga wydrukowa aktualn map naszego osiedla umarych.
To pomagao na bieco monitorowa zajte dziaki, a take znajdowa paty wolnej ziemi, ktre
moglimy zasiedla. Niestety o te ostatnie byo coraz trudniej.
Maureen Gershwin, znan telewidzom w caym wschodnim Tennessee jako Maurie lub
Twarz, uoylimy w najbardziej odlegym zaktku placwki, aby chroni j przed gapiami.
Gershwin zrobia zawrotn karier. Zaczynaa jako pogodynka, potem zostaa reporterk,
a nastpnie prezenterk gwnego wydania wiadomoci. Ostatnio zacza te prowadzi krtkie
programy publicystyczne, ktre nazwaa Minuta z Maurie, a ktre miay bardziej osobisty,
refleksyjny charakter. Dziki nim zyskaa jeszcze na popularnoci, wic chciaem teraz zapewni
jej na Trupiej Farmie pewn doz prywatnoci mimo e fotografujc j, sam t prywatno
w jakim stopniu naruszaem. Oczywicie do naszej placwki nie mona byo przyj prosto
z ulicy, ale przewijaa si przez ni zaskakujca liczba ywych: studenci antropologii, policja,
instruktorzy i studenci Krajowej Akademii Medycyny Sdowej, stayci FBI, a od czasu do czasu
nawet jaki VIP o silnym odku z rady nadzorczej uniwersytetu. Tak jak wszystkie nasze

darowizny, zwoki Maurie Gershwin nie zostay zidentyfikowane za pomoc imienia i nazwiska,
ale otrzymay numer. Metalowe opaski na ramieniu i nodze stwierdzay, e jest 2109,
dwudziestym pierwszym ciaem, ktre trafio do placwki w roku 2009. Jednak prezenterka bya
tak dobrze znana widzom wiadomoci, e nie miaem nadziei na utrzymanie jej anonimowoci
przynajmniej do czasu, a bakterie i robaki nie sprawi, e jej synna twarz bdzie nie
do poznania.
Kiedy majstrowaem przy zoomie aparatu, Miranda korzystaa z okazji i besztaa mnie
dalej.
T-shirt i spodnie od dresu. Na pewno nie chcesz przebra jej w co bardziej sexy? Moe
maa czarna, ktra odsoni uda i dekolt?
Przesta warknem. Widziaa list, ktry doczya do swojego formularza zgody
dawcy. Poprosia o udokumentowanie rozkadu swoich zwok. Dlaczego miabym si
w mniejszym stopniu przychyli do tej proby ni do prb dawcw, ktrzy na przykad pragn
lee w cieniu klonu?
Zmarszczya brwi, nie chcc przyzna mi racji.
Poza tym fotografuj tylko jej twarz.
Ale rozumiesz mj punkt widzenia upieraa si. Moe nie? Czy nie uwaasz, e to
troch podejrzane, e celujesz ten aparat w to konkretne ciao, najpikniejsze zwoki w historii
Trupiej Farmy? Cholera, ona wyglda lepiej po mierci ni ja za ycia.
Przeniosem wzrok z prezenterki na Mirand. Dziewczyna miaa
mietankowobrzoskwiniow cer i zielone oczy, otoczone kaskad kasztanowych wosw.
Miranda podobaa mi si bardziej, ale wiedziaem, e nie uwierzyaby mi, gdybym jej to
powiedzia.
Ju niedugo pocieszyem j. Z dnia na dzie, co ja mwi, z godziny na godzin
bdzie tracia na atrakcyjnoci. Okae si, e po wszystkim bdziemy mie jedno zdjcie,
na ktrym wyglda piknie i setki innych, na ktrych wyglda coraz mniej pocigajco.
Nie rozumiem, dlaczego o to poprosia.
To nie ma znaczenia odparem. Ja to rozumiem, a co waniejsze ona to rozumiaa.
Powiedziaa mi o tym rok temu, kiedy zrealizowaa trzyczciow seri o Trupiej Farmie dla
kanau 10. Pamitasz Minut z Maurie na temat znaczenia przekazywania zwok na cele
naukowe? Uwaam, e podpisanie formularza zgody na samym kocu wiadomoci to by
wspaniay gest.
Tanie zagranie stwierdzia Miranda. Pod publiczk. Moe po prostu chciaa zrobi
wraenie na doktorze Billu Brocktonie.
Odsunem si od aparatu i spojrzaem na swoj asystentk.
Przepraszam powiedziaem, wskazujc na zwoki ale musz si nie zgodzi. Wedug
mnie bya szczera w tym, co robia i mwia. Pamitasz, co napisaa w licie? auj, e nie
bd wiadkiem tego, co si ze mn stanie po mierci. Prezenterowi wiadomoci, Randallowi
Gibbonsowi, powiedziaa, e chtnie zostaaby tematem naukowego filmu dokumentalnego.
Pomiertne dziennikarstwo partycypacyjne. Ostatni reporta zza grobu.
Mega. Film o jedenastej, zapach o dwunastej zaartowaa niewesoo Miranda. Styl
mierci sawnych i bogatych. Kaniamy si nisko przed piknem, prawda?
Zrobiem zdjcie, a nastpnie spojrzaem na wywietlacz aparatu. Kadr by nieco
przekrzywiony, a obraz na ekranie niezbyt wyrany z powodu ostrego wiata dziennego, ale
musiaem przyzna, e Miranda miaa w pewnej kwestii racj: nawet po mierci Maurie
Gershwin bya pikna. W kadym razie tak miaa pozosta jeszcze przez kilka godzin.
Uroda pomoga jej odnie sukces dodaem ale nie sdz, eby j definiowaa,

a przynajmniej nie wedug samej Maureen. Myl, e kobieta wykazywaa si zdrowym

dystansem do ulotnej natury swojej urody.
Moe i tak. Szkoda tylko, e jej ukad sercowo-naczyniowy nie by tak silny, jak ten
zdrowy dystans do urody skwitowaa Miranda. Zawa w wieku czterdziestu dwch lat i to
na antenie.
Ttniak sprostowaem. To nie by zawa.
Gershwin zmara na ttniaka aorty, ktry pk w czasie prowadzonych przez ni
wiadomoci. Z perspektywy czasu mogem stwierdzi, e nikt nie zwrci uwagi na pewien trop.
Ogldaa wiadomoci kilka dni przed jej mierci?
Miranda skina gow.
Czy zauwaya, e jej gos by troch zachrypnity?
Spojrzaa na mnie z uwag, jej brwi wystrzeliy pytajco w gr.
Jeden z nerww krtani, nerw bdny, ktry zaopatruje czuciowo krta, jest owinity
wok uku aorty. Szybko rosncy ttniak aorty moe rozcign ten nerw, powodujc chrypk.
Maurie mylaa, e po prostu tydzie wczeniej podczas telewizyjnego maratonu charytatywnego
nadwerya gos. Stwierdzia to na antenie dwa dni temu, tu przed mierci. W rzeczywistoci
jej ciao prbowao j ostrzec.
Miranda potrzsna gow.
Smutne. Paradoksalne. Kolejny przejaw ironii losu: mier uczynia j duo bardziej
znan ni te wszystkie lata prowadzenia wiadomoci. Kto zamieci w Internecie ten fragment
wiadomoci, kiedy Maureen doznaje zapaci w rodku zdania. Zatytuowa go Kino mocne:
gorca laska z wiadomoci umiera na antenie. Do dzi jej mier obejrzao trzydzieci milionw
ludzi.
Trzynacie milionw ludzi widziao ten materia?!
Trzydzieci milionw.
Ta liczba mnie zdumiaa.
To prawdopodobnie dwadziecia dziewi i p miliona wicej ni liczba widzw,
ktrzy ogldali j za ycia.
Internetowa sawa to przedziwne zjawisko. Wzruszya ramionami. Pamitasz Susan
Boyle?
Potrzsnem gow.
Pamitasz, chocia nie zdajesz sobie z tego sprawy. To ta przysadzista Brytyjka
w rednim wieku, ktra zrobia furor w angielskiej wersji Idola.
Rzeczywicie bya taka kobieta.
Jej klip na YouTube obejrzano pidziesit czy szedziesit milionw razy. Z dnia
na dzie staa si megacelebrytk. Oczywicie to byo roku temu. Teraz to ju odgrzewany kotlet.
Miranda przygldaa si twarzy prezenterki, odpdzajc rk chmary much. To by
absurdalny gest, poniewa Gershwin znalaza si tutaj po to wanie, by natura zrobia to,
co do niej naley, ale Miranda wykonaa go odruchowo jako wyraz szacunku, wic trzymaem
jzyk za zbami.
Co masz zamiar zrobi z tymi wszystkimi zdjciami Twarzy kanau 10?
Prawdopodobnie kilka rzeczy odparem. Musz przedstawi projekt budetu
dziekanowi. Podobno ma jakiego sponsora z wypchanym portfelem, ktry jest nami
zainteresowany. Zacz par zdj, eby zilustrowa nasze badania. Pewnie te stworz pokaz
slajdw na Krajow Konferencj Medycyny Sdowej w lutym. Dekompozycja dzie po dniu
lub co w tym rodzaju. Trzydzieci slajdw, trzydzieci dni, minuta na kady slajd.
Miranda zamkna oczy, opucia gow i zacza udawa, e gono chrapie.

 Pokaz slajdw? Sabizna. Przeytek dwudziestego wieku ocenia mj pomys.

Co powiesz na podcast? Transmisja wideo do Internetu w czasie rzeczywistym? To pasowaoby
do stylu ycia Maureen, jej pracy i ostatniego yczenia.
Transmisja w Internecie? Potrzsnem gow. Nie ma mowy. Nie wystarczy mi
palcw, eby policzy, w ile problemw moglibymy si przez to wpakowa.
To przynajmniej nakr film, zamiast tworzy nudn prezentacj zaproponowaa.
Ale to jest aparat, a nie kamera zauwayem. Poza tym adne z nas nie ma czasu,
eby co i rusz tu przychodzi i krci film.
Nie musielibymy tego robi wyjania. Miae zamiar ustawi timer na robienie
zdj co kilka minut? Co kilka godzin?
Skinem gow.
Wystarczy wic, e po miesicu czy dwch, kiedy zwoki osign stadium
zaszkieletowania, zbierzesz do kupy wszystkie zdjcia i zmontujesz z nich film. W ten sposb
powstanie trwajcy kilka minut klip z ca sekwencj rozkadu. To byoby ciekawe.
Mylisz, e pomogoby nam uzyska fundusze?
Skrzywia si.
Dlaczego rozkad twarzy tej kobiety miaby skoni jakiego bogatego absolwenta
uczelni do wyoenia gotwki na torby na zwoki i pudeka do przechowywania koci?
Tak naprawd to miaem nadziej zebra pienidze na twoj asystentur
sprostowaem.
Gowa Mirandy podskoczya, a ja poaowaem swoich sw, cho byo w nich troch
prawdy.
Przepraszam. Kiepski art. Jeste kryta.
Przeszya mnie tak przenikliwym spojrzeniem, e a si skrzywiem. Miranda byaby
wspaniaym prokuratorem lub ledczym, pomylaem, jeli kiedykolwiek znudziaby j
antropologia sdowa.
Przynajmniej tak mi si wydaje.
Jeste szefem Wydziau Antropologii powiedziaa. Jeli ktokolwiek powinien
wiedzie, to ty.
Wiem tylko, e cicia, ktre ja zaproponowaem, ciebie nie dotycz wyjaniem. Ale
to dziekan musi zatwierdzi budet, zanim zostanie on przedstawiony kanclerzowi i rektorowi.
Stypendia sportowe i wynagrodzenia dla trenerw s bezpieczne, ale nic poza tym.
Nie odezwaa si, ale niepokj w jej oczach zabola mnie.
Przy okazji dodaem w sobot daj wykad w Smithsonian. Wczeniej spotykam si
na lanczu z Edem Ulrichem.
Ulrich by jednym z moich pierwszych i najzdolniejszych doktorantw. Teraz prowadzi
oddzia Antropologii Fizycznej w Smithsonian Institution.
Moe uda mi si wyprosi od niego co na badania. Tyle, eby sfinansowa dwie
asystentury.
Pozdrw go ode mnie.
Bya zbyt moda, eby studiowa z Ulrichem, ale rozmawiaa z nim na konferencjach,
a on odwiedzi kilka razy uczelni, kiedy Miranda bya ju moj asystentk.
Powiedz Edowi, e prosz o pomoc!
Przybliyem obraz, ekran wypeni si Twarz, a potem zrobiem kolejne zdjcie
testowe. Uwaajc, aby nie potrci statywu, zdjem z niego aparat i woyem pod kurtk, ktra
zasaniaa wiato. Zdjcie ukazywao urocz kobiet, ale minie jej twarzy straciy ju napicie,
a wiato i ycie zniko z oczu. Uyem kursora, aby powikszy rodek obrazu, i zobaczyem,

e na zdjciu wida jedn plujk latajc tu nad twarz Maureen, druga wyaniaa si z lekko
otwartych ust. Przeniosem wzrok z aparatu na zwoki i zauwayem, e do tych dwch much
przyczyy si ju dziesitki innych, szybko wyczuwajc zapach mierci, chocia ja jeszcze go
nie czuem. W cigu kilku minut drobne plamy ziarnistej biaej pasty jaja plujki zaczn
wypenia usta, nos, oczy i uszy kobiety, a do jutra caa twarz pokryta bdzie wijc si mas
nowo wyklutych larw.
Przegldaem menu aparatu, szukajc opcji timera. Pocztkowo planowaem robi zdjcia
co dwanacie godzin, ale kiedy spojrzaem na rojce si muchy, zdaem sobie spraw, e zdjcia
robione w tak duych odstpach czasu nie zarejestruj wielu szczegw rozkadu. Sponsorzy
mog nie by zainteresowani subtelnymi zmianami w gnijcych zwokach, ale ja byem. Moe
zdjcie co p godziny lub nawet co dziesi minut? A moe rozbi tu namiot i zobaczy to
wszystko w czasie rzeczywistym? W kocu poszedem na kompromis: aparat bdzie
fotografowa co pidziesit minut, czyli co tyle, ile trwa typowy wykad. Wykonaem szybkie
obliczenia: jedno zdjcie co pidziesit minut oznacza jakie trzydzieci zdj dziennie.
Po dwch miesicach bd mia 1800 zdj. Przy trzydziestu klatkach na sekund prdkoci
wywietlania obrazw w telewizji 1800 zdj wystarczy na szedziesiciosekundowy film.
Tyle wanie trwaa Minuta z Maurie.
Wymieniwszy kart pamici w aparacie na tak o pojemnoci dwch gigabajtw
na ktrej mieszcz si setki zdj zamontowaem aparat z powrotem na statywie. Opucilimy
z Mirand Trupi Farm, zamykajc na acuch drewniane wrota, a metalow bram na kdk.
Kiedy zatrzaskiwaem j za najnowszym i najbardziej znanym mieszkacem farmy, pomylaem
o sowach, ktre Maureen od lat wypowiadaa na koniec wiadomoci.
Dobranoc mruknem. Do zobaczenia jutro.

ROZDZIA 2
Twarz patrzcego na mnie mczyzny wyraaa obojtno, ciekawo, znuenie
i rozczarowanie. aowaem, e nie mog dostrzec w jego oczach wicej dobroci i wspczucia
jego oczy bowiem byy moimi wasnymi. Patrzyem na twarz Billa Brocktona w azienkowym
lustrze, podobnie jak sze godzin wczeniej ogldaem przez obiektyw aparatu twarz Maureen
Gershwin.
Spojrzaem na blat umywalki, na zdjcie Gershwin zrobione na Trupiej Farmie, ktre
wydrukowaem przed opuszczeniem kampusu. Odczuwaem wyrzuty sumienia po czci
dlatego, e Miranda wydawaa si nieprzekonana do sesji zdjciowej, a czciowo dlatego,
e z punktu widzenia antropologii moja doktorantka miaa wiele racji. Ludzie w wielu kulturach,
na przykad rdzenni Amerykanie i Chiczycy, tradycyjnie uwaaj, e robienie zdj moe
pozbawia duszy. Wedug tego rozumowania Maureen Gershwin bya pozbawiana duszy od lat,
gdy co wieczr krady j jej kamery telewizyjne i rozpraszay jak kurz chmury elektronw
i fotonw czy czego tam, co emituj telewizory po caym wschodnim Tennessee. Czy ja
zabieraem teraz resztki tego, co pozostao? Jednoczenie jednak, poniewa Gershwin bya ju
i tak martwa, by moe aparat mg tchn nieco ducha w pust skorup ciaa? Przygldajc si
jej zdjciu, musiaem nieco zmieni swoj opini na temat jej wygldu. Rzeczywicie w jej
oczach nie byo wiata czy ycia, ale w tej fotografii byo co niesamowitego, co drczcego.
To byo nieuchwytne, ale z pewnoci tam byo. Wydawao si, e jej oczy swoj pustk stawiaj
wyzwanie mnie i wiatu. Nie jestem tym, kim mylisz, e jestem mwiy. A moe po prostu:
Nikogo nie ma w domu. Zostaw wiadomo.
Podniosem rce, rozstawiem kciuki i palce wskazujce w ksztat litery L, przysunem
donie do siebie i skadrowaem swoj twarz. Nachyliem si do lustra, odwrciem gow lekko
w prawo i zwikszyem przestrze midzy palcami. Tak samo skadrowaem twarz Gershwin
bya niemal porodku zdjcia, lekko tylko przesunita w prawo. Spogldajc w d na fotografi
kobiety, uwiadomiem sobie, e byo to dokadnie takie samo ujcie, jak ujcie kamery
telewizyjnej pokazujcej prezenterk kadego wieczoru. Ciekawe, pomylaem. Mimo e kobieta
nie yje, wci chc, by wygldaa tak samo, nadal chc, eby bya taka sama.
Ale kim bya przed mierci? Kim byem ja? Wykadowc, naukowcem, studentem
mierci, konsultantem patologw stanowych i Tennessee Bureau of Investigation, czyli TBI,
oddziau FBI w Tennessee. Byem rwnie ojcem, dziadkiem, a take wdowcem. Od mierci
ony, ktra przegraa walk z rakiem kilka lat wczeniej, miaem dwa krtkie romanse. Mniej
wicej rok wczeniej zakochaem si w inteligentnej, miaej patoloce z Chattanooga,
a nastpnie, zaledwie kilka miesicy temu, zaangaowaem si w zwizek z pikn, tajemnicz
bibliotekark. Stwierdzenie, e oba romanse skoczyy si le, byoby wielkim
niedopowiedzeniem: patoloka zostaa zamordowana, a dziwnym zrzdzeniem losu, ktrego
osobliw lustrzan symetri dopiero teraz zauwayem bibliotekarka okazaa si morderczyni.
Zauwayem, e marszcz brwi. Te epizody, te szczegy mojego ycia wydaway si
dziwnie niezwizane z twarz mczyzny w rednim wieku patrzcego na mnie ze szklanej tafli.
Miaem wraenie, e jego twarz nieomal naleaa do kogo innego. Spojrzaem w lewo, gdzie
boczne lustro pokazywao t sam pobc twarz w pprofilu. W rogu, gdzie dwa lusterka si
spotykay, zobaczyem trzecie odbicie tej samej twarzy, przecite na p pionowym szwem
w szkle. Tak odzwierciedlony i podzielony staem zahipnotyzowany przez tych niepenych,
obcych dublerw mnie samego, kimkolwiek ja sam byem naprawd.
Dzwonek telefonu przerwa moje rozmylania. Zdziwio mnie, e kto chcia rozmawia
ze mn o tak pnej porze. Kiedy podniosem suchawk aparatu w sypialni, zauwayem,

e Randall Gibbons, wspprezenter Maureen Gershwin teraz samotnie prowadzcy dziennik,

koczy wanie wydanie wiadomoci o dwudziestej drugiej. O tej porze dzwonia zazwyczaj
policja, wic podejrzewaem, e to wezwanie na miejsce zdarzenia. Miaem nadziej, e to
odwrci moj uwag od nieprzyjemnych myli i e bd mg si powici nowej sprawie. By
moe tym wanie byem, pomylaem, by moe to byo to, co naprawd mnie definiowao:
moe byem po prostu odbiciem rozmowy, sprawy, zbrodni, zagadki kryminalnej.
Wywietlacz telefonu poinformowa mnie, e to nie policja szukaa ze mn kontaktu. Ale
natchn nadziej, e rozmwca mecenas Burton DeVriess, moe mie co prawie tak samo
ciekawego do zaoferowania.

ROZDZIA 3
Koparka zachwiaa si i zadraa, kiedy jej pazur rozdar mokr, kamienist ziemi
cmentarza Old Gray, jednej z najstarszych i najpikniejszych nekropolii Knoxville. Nazwa
cmentarza doskonale pasowaa do dzisiejszej aury dzie by szary i ponury, a powietrze
chodne jak kopiec zimnej ziemi pitrzcy si obok jednego z pomnikw. Oficjalnie ju za kilka
dni miaa si rozpocz wiosna, ale ziemia sprawiaa wraenie pozbawionej ciepa i ycia jak
trup.
Silnik diesla zawarcza, gdy koparka natrafia na opr. Maszyna naprya si i wysapaa
z siebie chmur czarnego dymu. Sadza podryfowaa na wietrze na odlego kilku metrw
na tyle daleko, aby dotrze do mnie i Mirandy i zawisa nieruchomo w powietrzu.
Miranda pomachaa dramatycznie rk przed twarz.
Przypomnij mi, dlaczego naraamy si tu na zapalenie puc i raka? kaszlna
teatralnie.
Mnie nasza misja te wydawaa si nieco niejasna nie samo zadanie, ktre mielimy
wykona, ale powd, dla ktrego poproszono mnie o pomoc w tak gorczkowy sposb, pno
w nocy, zaledwie dziesi godzin wczeniej.
Jestemy tu, by dowiedzie si, czy Trey Willoughby by ojcem dziecka Sherry
Burchfield wyjaniem.
Miranda skina gow w kierunku napisu wyrytego w pycie nagrobnej, wysokim
obelisku z polerowanego rowego granitu.
Trey Willoughby, ukochany i wierny m?
Na pewno Trey Willoughby odrzekem. Nic nie wiem na temat ukochanego
i wiernego. Ukochany to pojcie wzgldne, a prbka koci, jak mamy pobra, moe rzuci
powany cie na jego wierno.
Albo niewierno dodaa. e tak powiem.
Zgadza si.
Co jeli DNA okae si zbyt uszkodzone, eby przeprowadzi test na ojcostwo?
W odpowiedzi wzruszyem ramionami.
A kim jest Sherry Burchfield, ktra jest mam? Rozumiem, e nie jest to kochajca
i zrozpaczona wdowa po Treyu?
Potrzsnem gow.
Sherry moga by kochajc i zrozpaczon wdow powiedziaem dawno, dawno
temu, ale na pewno nie wdow po Willoughbym. Kiedy przeprowadziem si do Knoxville
dwadziecia lat temu, Sherry Burchfield bya najsynniejsz burdelmam w miecie.
Miranda rozemiaa si.
Miaa dobrze dobrane imi. Sherry pochodzi od francuskiego wyrazu oznaczajcego
kochanie, czy nie?
Francuski to dla mnie chiszczyzna odparem ale masz racj. Sherry zostaa
aresztowana kilka razy za przestpstwa zwizane z prostytucj strczycielstwo, nagabywanie
mczyzn w celach nierzdu i tak dalej, ale nigdy faktycznie nie stana przed sdem. By moe
piro naprawd jest potniejsze ni miecz.
Piro?
Piro, ktrym pisaa w maej czarnej ksieczce wyjaniem. Podobno wszystko
skrupulatnie notowaa, a plotka gosia, e na licie jej klientw znajdowaa si poowa sdziw,
prokuratorw i adwokatw Knoxville. Co ciekawe, po jej mierci, ktra nastpia jakie dziesi
lat temu, jej maa czarna ksieczka nigdy nie zostaa odnaleziona. Nie bybym zdziwiony, gdyby

jaki przedsibiorczy wsppracownik burdelmamy przywaszczy j sobie i od dziesiciu lat y

z milczenia.
Kiedy yka koparki zacza odgarnia ziemi z metalowej krypty, w ktrej pochowano
Treya Willoughbyego, usyszelimy przeraajcy zgrzyt, jakby ogromne stalowe paznokcie
przesuway si po monstrualnej szkolnej tablicy.
Moja towarzyszka skrzywia si, a potem otrzsna gwatownie, jak mokry pies.
Au! Zadraa. Ciesz si, e nie mam adnych plomb. Gowa by mi eksplodowaa.
Wic o co chodzi z tym nielubnym dzieckiem Sherry, ktrego potencjalnym ojcem jest nasz
Willoughby? Mwisz, e kobieta nie yje od dekady, wic zakadam, e dziecko ma wicej ni
dziesi lat, chyba e zmara przy porodzie.
Znacznie wicej powiedziaem. Jest dobrze po trzydziestce. Nie wiem, dlaczego
dopiero teraz chce si dowiedzie, kto by jego ojcem.
Miranda wzruszya ramionami.
Moe po prostu znalazo czarn ksieczk Sherry w pudeku z pamitkami, a pod
literk W, obok nazwiska Willoughby, widnieje swko Tatu.
Moe zgodziem si. Jedno jest pewne. Sdzia Wilcox podpisa nakaz ekshumacji
wczoraj wieczorem, a my znalelimy si tu dzi rano na prob czowieka siedzcego
za kierownic tego samochodu.
Wskazaem na cmentarn bram z kutego elaza, ktr wjeda wanie lnicy czarny
sedan.
Miranda jkna.
O Boe, nie powiedziae mi, e bdziemy pracowa dla samego Szatana.
Nie panikuj staraem si j uspokoi. Olizy nie jest tak naprawd Ksiciem
Ciemnoci, po prostu zakada rogi i kopyta, kiedy idzie do sdu.
Olizy, czyli Burton DeVriess, by najbardziej barwn postaci palestry Knoxville.
W cigu ostatnich lat ja i DeVriess wielokrotnie spotykalimy si w sdzie na procesach,
w ktrych ja zeznawaem jako biegy, a on wystpowa w roli obrocy. By mistrzem manipulacji
i zawsze udawao mu si doprowadzi mnie podczas zezna do szewskiej pasji nie przez
kwestionowanie moich ustale, ale przez granie mi na nerwach. Jednak po latach wrogoci jaki
czas temu nasze stosunki niespodziewanie bardzo si ociepliy. Majc niezwykego jak dla siebie
klienta, czowieka, ktry by rzeczywicie niewinny, Olizy wynaj mnie, ebym pomg mu
oczyci go z zarzutw. Wykazaem, e tak zwana ofiara morderstwa nie zostaa dgnita noem,
ale zmara w wyniku ran odniesionych w barowej bjce. W toku postpowania zaczem
szanowa inteligencj DeVriessa i jego zaangaowanie w prac. Mj szacunek zmieni si
pniej w gbok wdziczno, gdy DeVriess pomg mi oczyci moje wasne imi. Wrobiony
w zabjstwo patoloki z Chattanooga, Jess Carter, kobiety, z ktr dopiero co nawizaem
romans, schowaem dum do kieszeni i zwrciem si do adwokata o pomoc. Uratowa moj
reputacj, karier i skr. Moje oszczdnoci stopniay o pidziesit tysicy dolarw, ale
DeVriess zasuy na kady grosz a moe i wicej. Okazao si te, e jest przyzwoitszy, ni
podejrzewaem. Olizy nie by wity, chyba e do grona witych mona zaliczy nastawionych
na zysk i dcych po trupach do celu adwokatw, ale by znacznie lepszym czowiekiem, ni
wydawao si wikszoci mieszkacw Knoxville.
Miranda ledzia wzrokiem zbliajcy si do nas samochd by to bentley, jedno z kilku
luksusowych aut we flocie DeVriessa. Zmarszczya brwi, prawdopodobnie z przyzwyczajenia,
a potem rozemiaa si sama z siebie.
Cho przyznanie tego sprawia mi bl, to wydaje mi si, e gdzie tam pod gadzimi
uskami bije serce ciepokrwistego ssaka stwierdzia. Ale zdaje mi si te, e na tylnym

siedzeniu samochodu dostrzegam widy. Przerwaa. Tylko popatrz na t tablic rejestracyjn.

Napis na wykonanej na zamwienie tablicy gosi: for $y jak d1abl1. Sdziem, e to
nawizanie do wygranego przez Burta procesu o miliony dolarw odszkodowania przeciwko
krematorium, ktre porzucao zwoki w lasach Georgii, zamiast je spala. Tablica bya
odzwierciedleniem inteligencji i chepliwoci DeVriessa. Ale kiedy przeczytaem j ponownie,
zdaem sobie spraw, e napis brzmia te jak oferta: drwicy cyrograf spisany na metalowej
tablicy umieszczonej nad zderzakiem luksusowego sedana. I take to ta szczero prostackiego
wyznania uderzya mnie jako typowa dla adwokata.
Auto zjechao z asfaltu alejki i zatrzymao si na brzowej trawie. W metalicznym
lakierze odbijao si oowiane niebo i mj brzowy pikap. Drzwi od strony kierowcy otworzyy
si i DeVriess wysun si ze skrzanego fotela. Jego samochd by wart wicej ni mj dom.
Jego strj, skadajcy si z jasnoszarego garnituru z weny, prawdopodobnie szytego na miar
we Woszech, i czarnych lakierkw, by prawdopodobnie wart wicej ni mj samochd.
Podchodzc do nas, wszed w grudk mokrej gliny, ktra przylepia si do boku butw i signa
a do mankietu spodni. Zatrzyma si, spojrza w d, a potem si rozemia.
Dzie dobry, panie doktorze przywita mnie, przekrzykujc haas koparki. Dzie
dobry, niesamowita Mirando doda, kaniajc si lekko i umiechajc szeroko.
Miranda by moe na przekr sobie odkonia mu si z przeksem i take
umiechna.
DeVriess podszed do krawdzi grobu, gdzie boto byo jeszcze bardziej bezlitosne dla
jego butw. Zajrza do rodka. Koparka przeuwaa teraz mokr ziemi u podstawy krypty,
a woda sczya si ze cianek wykopanego otworu i wylewaa z powrotem do grobu za kadym
razem, kiedy operator podnosi kolejn yk ziemi. Mczyzna najwyraniej przewidzia te
powikania, bo przerwa, przesun gigantyczne mechaniczne rami maszyny ku ziemi i opar
jego ciar na zakrzywionym spodzie yki. To sprawio, e pomylaem o ludzkim nadgarstku,
zgitym pod ostrym, niemoliwym ktem, a potem o tym, jak mj syn spad z roweru
dwadziecia lat wczeniej, i o tym, e jego rka uderzya w podjazd pod tym wanie ktem.
Operator wyszed z kabiny koparki i podnis z ziemi pomp w ksztacie torpedy, ktr
opuci do zalanego wod grobu. Zabocony, spaszczony w straacki podczony do jednego
koca pompy bieg po lekko opadajcym terenie za kopark a do rowu na skraju cmentarza.
Mczyzna wdrapa si ponownie do kabiny i odpali motor. Do huku silnika wysokoprnego
doczyo wysokie wycie, kiedy wirnik pompy zacz si obraca i wysysa wod z grobu. W
napcznia, pulsujc od czasu do czasu, gdy pompa sporadycznie si krztusia. Sdzc
po granitowym obelisku, ktry wznosi si nad grobem, pochwek Treya Willoughbyego by
niczego sobie wydarzeniem. Jego ekshumacja, cho mniej spektakularna, bya te czym
w rodzaju przedstawienia.
Trzydzieci minut pniej w czasie ktrych pompa zostaa trzy razy przesunita
i odbyy si dwie walki zapanicze ze stalow lin i bransolet z cikiego grzechoczcego
acucha zwisajcego z ramienia koparki krypta uniosa si, cignc za sob mtn wod
i wodniste boto. Operator przesun j fachowo na bok i postawi ostronie na ziemi. Nastpnie,
po otwarciu pary zasuw u podstawy, podnis pokryw, odsaniajc trumn.
Troch jak chiskie pudeko stwierdzi DeVriess jedno wewntrz drugiego.
Albo rosyjskie matrioszki uzupenia Miranda.
DeVriess spojrza zdziwiony, wic dodaa:
Takie drewniane lalki.
A tak rzuci. Te o nich pomylaem. Rosyjskie matrio co tam.
Albo egipskie grobowce wtrciem. Ciekawe, czy na wzr sarkofagu Tutanchamona

krypta i trumna zostay przyozdobione podobiznami Willoughbyego.

Trumna bya metalicznie niebieska, byszczcy lakier zosta nieco naruszony dziaaniem
wilgoci i pomiertnych miazmatw. Na pokrywie wida byo kilka patw rdzy, ale biorc pod
uwag, e zgodnie z dat mierci Willoughbyego, trumna znajdowaa si w ziemi od szeciu lat,
jej stan by znakomity. Miranda przeniosa wzrok z trumny na mj samochd.
Musisz zacz parkowa w garau podziemnym uczelni, a nie na parkingu pod chmurk
ironizowaa. Lakier na trumnie trzyma si duo lepiej ni na twoim pikapie.
Tak, ale zao si, e wntrze mojej ciarwki pachnie o niebo lepiej.
Nie byabym tego taka pewna zadrwia. Dzi rano w drodze na cmentarz mj nos
wyczu niezbyt niebiaski zapach zwok, ktre w zeszym tygodniu przywielimy z Nashville.
Moga mie racj. Miranda miaa bardziej wraliwy nos ni ja, a ciao z Nashville
wyowione z rzeki Cumberland byo szczeglnie dojrzae.
propos rzuciem mogaby przynie z samochodu pi, noyce i szczypce?
Otworz w tym czasie trumn.
yj, aby suy odpara i mimo e by to art jeden z jej ulubionych sposobw
jednoczesnego uznania i drwiny z nierwnoci w stosunkach midzy profesorem a asystentk
powiedziaa to z prawdziwym entuzjazmem.
Zatem szczypce spyta DeVriess nie posu do otwarcia trumny?
Zgadza si potwierdziem. Jestem antropologiem, ale zamierzam si teraz zaj
pomiertn stomatologi. Szkliwo jest najtwardsz substancj w organizmie, wic istnieje dua
szansa na to, e DNA miazgi zbw jest nieuszkodzone. Chc wyrwa kilka zbw trzonowych,
ale pobior rwnie prbki z koci dugich ramienia i uda.
Burt skin gow i wydawao mi si, e zobaczyem w jego oczach bysk
zniecierpliwienia. Czybym przynudza niepotrzebnymi szczegami? A moe wyjaniem mu
ju podczas wczorajszej rozmowy telefonicznej, dlaczego musz podj takie kroki, aby uzyska
prbki do prostego testu na ustalenie ojcostwa? Czy moe na wasn rk, zanim do mnie
zadzwoni, dowiedzia si, e DNA moe ulec zniszczeniu w wyniku dziaania formaliny
zawartej w pynie do balsamowania i e zby oraz dugie koci byy najlepiej chronionymi
skarbcami organizmu zachowujcymi materia genetyczny?
Wyglda na to, e nie ma zbyt wielu danych naukowych na temat degradacji DNA
odezwa si, jakby odpowiadajc na moje pytania. Nikt nie wie, jak dugo DNA jdra
komrkowego yje po mierci i jakie czynniki wpywaj na szybko jego rozkadu.
To prawda zgodziem si. Wykorzystywanie analizy DNA w medycynie sdowej to
wci nowo. Prosz pamita, e dopiero na pocztku lat dziewidziesitych testy DNA stay
si atwo dostpne.
Pamitam odrzek. Byem na wakacjach, kiedy rozpocz si proces O.J. Simpsona.
Siedziaem w domku na play i ogldaem w telewizji ten jego przejazd autostrad w biaym
fordzie bronco i cignce si za nim jak jaki ogromny kondukt pogrzebowy dziesitki
samochodw policyjnych. Proces Simpsona, zawalenie si World Trade Center oraz ldowanie
na Ksiycu, kiedy miaem dziesi lat, to dla mnie trzy najwaniejsze wydarzenia telewizyjne.
Tylko w tych trzech wypadkach mog dokadnie powiedzie, gdzie byem i co robiem, kiedy
na ekranie telewizora rozgrywaa si historia.
Ldowanie na Ksiycu, cyrk z Simpsonem i jedenasty wrzenia podsumowaa
Miranda, kiedy wrcia z narzdziami. Od wzniosoci do miesznoci a po tragedi.
Uklknem u wezgowia trumny i zaczem dotyka jej spodu, a znalazem to, czego
szukaem metalowe rami na zawiasach, ktre zaczem obraca w lewo. Powoli, nieomal
jakby lewitowaa, jedna trzecia wieka trumny podniosa si, ukazujc oblicze Treya

Willoughbyego. Skra bya popielata, z niewielkimi punktami ciemnoszarej pleni, podobnymi

do plam rdzy na trumnie, ale twarz bya podobna do twarzy, jak widziaem na starym zdjciu
w Internecie kilka godzin wczeniej. Willoughby by za ycia przystojnym mczyzn, moe nie
tak atrakcyjnym jak atrakcyjn kobiet bya Maureen Gershwin, ale mg si podoba i nawet
teraz, nawet sze lat po mierci, wyglda cakiem niele.
Nie zawsze dostajesz to, za co pacisz stwierdziem ale w tym wypadku dom
pogrzebowy nie zawid. Co to za dom?
Dom pogrzebowy Ivy odpar DeVriess. Ju nie dziaa. Waciciel pan Ivy zgin
kilka lat temu w wypadku samochodowym. Brak spadkobiercy.
Skinem gow, nazwa bya mi znana ze syszenia. Wiele domw pogrzebowych
z Knoxville dostarczao zwoki na Trupi Farm, ale z tego, co pamitaem, nigdy nie
otrzymalimy adnego ciaa z Ivy.
Przeniosem si do stp trumny i otworzyem doln cz wieka, aby odsoni ramiona,
tuw i nogi. Willoughby by najwyraniej ubrany na pogrzeb z otwart trumn. Jego garnitur by
tak elegancki jak garnitur DeVriessa, cho wykonano go z jedwabiu, a nie weny. To miao sens:
zgodnie z tablic i artykuami w gazetach mczyzna zmar w sierpniu, a bro Boe, eby zwoki
gotoway si w wenianym ubraniu w rodku lata. Cienki, gsto tkany materia przylega cile
do ramion i ng oraz czarnych brogsw.
Wycignem do, a Miranda w milczeniu umiecia w niej noyczki. Niechtnie, jako
e by to o wiele lepszy garnitur, ni kiedykolwiek posiadaem czy kiedykolwiek bd posiada,
chwyciem mankiety lewego rkawa marynarki i koszuli i pocignem, eby si napiy w ten
sposb atwiej byo ci. Kiedy wbiem ostrze noyczek w materia, do trupa przesuna si
i wysuna z rkawa. Spada, ldujc z guchym oskotem na brzuchu Willoughbyego.
Cholera! zaklem. Moe jednak nie zabalsamowali go najlepiej.
Kontynuowaem swoje zadanie. Noyczki atwo rozcinay cienk, gnijc tkanin,
przesuwajc si szybko w gr w kierunku barku. Zbyt gadko. Normalnie kiedy tnie si koszul
lub spodnie, kocwka dolnego ostrza czsto zahacza o mikkie ciao ramienia lub nogi. Ale tym
razem noyczki przesuway si bez przeszkd. Kiedy materia si rozstpi, powd sta si jasny.
Popatrzyem przez chwil, a nastpnie podniosem praw do nieyjcego mczyzny,
chwytajc szare, wilgotne palce. Rka wysuna si, a moj do znalazem w dziwnym ucisku
pozbawionej ramienia doni mczyzny. Obie rce zostay ucite w nadgarstkach.
Rany koguta pisna Miranda.
Niech mnie diabli zawtrowa adwokat.
Ramiona Treya Willoughbyego zostay starannie amputowane przy barkach. Rkawy
jego jedwabnej marynarki jak nogawki jego jedwabnych spodni zostay wypenione biaymi
rurami z PCV: rury zamiast ludzkiego ciaa i koci.

ROZDZIA 4
Kolejny samochd, ktry wjecha przez bram cmentarza, by skrajnym przeciwiestwem
byszczcego bentleya DeVriessa. Pokonujc zakrty cmentarnej alejki, brudny, poobijany ford
crown victoria, ktry kiedy by biay, wydawa si ju dokonywa dugiego ywota.
Zastanawiaem si, ile czasu mogoby zaj koparce przygotowanie grobu dla tego pojazdu.
Samochd stan za bentleyem. Na tyle blisko, e adwokat drgn. Zza kierownicy
wysun swoje chude ciao policjant po trzydziestce. Zacz i w naszym kierunku. Powczysty
krok i potargane wosy sprawiay, e wyglda na bardzo wyluzowanego, ale gum u
z niezwyk brutalnoci. Podobnie jak wikszo detektyww ubrany by bardziej jak
biznesmen ni policjant. A w kadym razie moje wyobraenie policjanta. Nosi wykrochmalon
bia koszul, bordowy jedwabny krawat, ciemne szare spodnie i byszczce czarne brogsy.
Spojrza na nasz trjk stojc przy grobie DeVriessa, Mirand i mnie a nastpnie pochyli
si, aby zajrze do trumny kryjcej bezczonkie zwoki Willoughbyego.
Uch! Wyrwao mu si, po czym zwrci si do mnie. Nigdy si pan nie nudzi, co,
doktorze Brockton? Wycign do mnie rk. Gary Culpepper przedstawi si.
Poznalimy si dwanacie lat temu. Dawa pan wykady, kiedy byem rekrutem Akademii
Policyjnej. Pewnie mnie pan nie pamita. Mwic szczerze, to mam nadziej, e nie. Upuciem
czaszk, ktr pan poda grupie do obejrzenia.
Pomylaem, e wyglda pan znajomo skamaem. To jest moja doktorantka
i asystentka, Miranda Lovelady. A to Burt DeVriess, adwokat, ktry potrzebuje prbki DNA
pana Willoughbyego.
Culpepper skin oschle w stron Burta.
Znam pana DeVriessa. Bardzo mio pani pozna.
Poda rk Mirandzie, ale nie Burtowi. Afront, ktry ani mnie, ani tym bardziej prawnika
nie zaskoczy. W cigu wielu lat prowadzenia praktyki adwokackiej Olizy zasuy sobie
na niech wikszoci policjantw i prokuratorw.
Wic co my tu mamy, panie doktorze?
Nie mogem si oprze.
Dabym sobie rk uci, e gow i tuw.
Zdwoi swj atak na gum do ucia i po raz drugi spojrza na zwoki.
Prosz mi powiedzie, co mnie omino.
Opisaem sekwencj zdarze, ktre doprowadziy do odkrycia, e w trumnie brakuje
koczyn Willoughbyego.
Zanim zacz pan przecina ubranie, zauway pan co, co mogoby zasugerowa,
e zwoki lub grb zostay naruszone?
Potrzsnem gow.
Czy ubrania byy uszkodzone?
Tkanina zacza gni w kilku miejscach, ale bya nienaruszona.
Oznacza to, e ten, kto przywaszczy sobie rce i nogi, zrobi to, zanim nieboszczyk
zosta pochowany rozmyla na gos. Nie jest to przypadek ograbienia grobu. Okaleczenie
zwok, jak sdz. Chyba e koczyny amputowano, gdy mczyzna jeszcze y.
Ponownie potrzsnem gow.
Nie ma oznak krwawienia lub gojenia w okolicach barkw i bioder wyjaniem. To
oznacza, e kiedy koczyny zostay odcite, by martwy.
Hm... kradzie wasnoci? Nie wiem, kto jest wacicielem ciaa na cmentarzu.
Wzruszyem ramionami.

 Moe oszustwo lub niedotrzymanie warunkw umowy zastanawia si dalej jeli

dom pogrzebowy nie dostarczy usugi, za jak zapacono.
Potar kark i boki szyi, tu poniej podstawy czaszki. Minie szczk nadal poruszay si
rytmicznie.
Musimy sprowadzi technikw, eby obejrzeli trumn i zwoki. Moe znajd co,
co rzuci nieco wiata na spraw. Pniej bdziemy pewnie musieli wysa ciao do zakadu
medycyny sdowej na dokadniejsze badania.
DeVriess zrobi krok w kierunku trumny.
Detektywie zacz aksamitnym gosem z sali sdowej, ktry przywodzi na myl
bogatych arystokratw, cygara i dobr whisky z pewnoci nie musz panu przypomina,
e mam nakaz sdowy zezwalajcy na ekshumacj tego ciaa i pobranie prbek DNA.
Oczywicie odpar Culpepper, a DeVriess umiechn si ciepo. Umiech zamar mu
jednak na ustach, gdy policjant doda: Z pewnoci nie musi mi pan tego przypomina. Ale
teraz jest to miejsce zdarzenia, a pobranie prbek do sprawy z powdztwa cywilnego bdzie
musiao poczeka, a skoczymy wykonywa czynnoci w sprawie karnej.
Widziaem, e DeVriess zaraz wybuchnie, wic wycignem rk i dotknem jego
ramienia. Nic by tym nie zyska, a karczemna awantura nad rozczonkowanym ciaem nie byaby
dla nas adn rozrywk.
Pana klient oby si bez tego testu na ojcostwo przez wiele lat. Moe mgby poczeka
jeszcze dzie lub dwa?
DeVriess spojrza na mnie. Widziaem ten wzrok kilka razy wczeniej w sdzie, tu przed
tym, kiedy adwokat w trakcie zezna mia mi zada jakie miadce pytanie. Potem popatrzy
na Mirand, jakby chcia powiedzie: Czy widzisz, co on zrobi? Dziewczyna po prostu
wzruszya ramionami i umiechna si, jakby chciaa odrzec: Jest szalony, ale nieszkodliwy.
Nie odwrcia wzroku. DeVriess rwnie szybko, jak si wzburzy, uspokoi si,
a nastpnie rozemia.
Cholera jasna, mikn na stare lata.
Culpepper by tak samo zaskoczony tym, e Burt odpuci, jak sam adwokat.
No to wietnie. Sprowadz technikw. Doktorze Brockton, bdziemy chcieli, eby pan
lub patolog dokonali ogldzin, wic wylemy zwoki do zakadu medycyny sdowej, kiedy tylko
nasi skocz.
Skinem gow.
Doktor Garcia jest jeszcze na zwolnieniu, ale ma si coraz lepiej. Myl, e byby
zainteresowany takim niezwykym przypadkiem. Wycignem swj kieszonkowy
kalendarzyk. Jutro lec do Waszyngtonu, aby da wykad w Smithsonian. Czy moemy
wsadzi tego faceta do chodni do poniedziaku?
Co ciekawe, zarwno Culpepper, jak i DeVriess stwierdzili, e mog poczeka. Miaem
jeszcze co przygotowa na wykad w Waszyngtonie, wic spakowaem lekko zabrudzone
noyczki, niewykorzystan pi oraz szczypce do samochodu i wyruszylimy z Mirand
na uczelni. DeVriess poszed w nasze lady, pozostawiajc ciao Treya Willoughbyego, czy
raczej to, co z niego zostao, pod opiek detektywa Culpeppera i technikw kryminalistycznych,
ktrzy mieli przeczesa trumn w poszukiwaniu ladw tej pomiertnej rzezi.

ROZDZIA 5
Kropka wskanika laserowego podskakiwaa na powikszonym dziesiciokrotnie obrazie
ebra, wywietlonym na ekranie sali konferencyjnej ukrytej gboko pod parkiem National Mall
w Waszyngtonie. Byem w trakcie wykadu wygaszanego w ramach smithsoniaskich sobt.
Staem przed trzystoma osobami, ktre powiciy sobotnie popoudnie i pidziesit dolarw,
eby w podziemnej sali bez okien oglda slajdy przedstawiajce rozkadajce si zwoki,
podziurawione od kul czaszki i spalone szkielety.
Lancz z Edem Ulrichem, moim byym studentem, rozczarowa mnie. Jedzenie byo
wspaniae pyszne tradycyjne indiaskie potrawy w Muzeum Indian Amerykaskich ale sama
rozmowa do zniechcajca. Ed wyrazi wspczucie z powodu problemw finansowych, ale
jego wasny program w Smithsonian mia dozna bolesnych ci budetowych, wic nie posiada
rodkw, ktre mgby przeznaczy na badania naukowe w swojej dawnej uczelni.
Przygnbiony zymi wieciami rozkrcaem si powoli, ale w momencie kiedy dotarem
do slajdu z ebrem, byem tak skoncentrowany jak wskanik lasera.
To nacicie na ebrze to lad po nou oznajmiem.
Kliknwszy pilotem projektora, przeszedem do nastpnego slajdu przedstawiajcego
zblienie nacicia. Na tym powikszeniu ebro wygldao jak pie drzewa, a nacicie jakby
zostao zadane tp pi acuchow.
Prosz zauway, e zewntrzna warstwa koci, ko korowa, wyglda na rozdart.
Dziki ktowi rozdarcia mona stwierdzi, e pchnicie noem zostao zadane od przodu.
Poklepaem si w klatk piersiow, tu pod obojczykiem. To jest pierwsze prawe ebro, wic
kiedy n wnikn gbiej, przebi grny pat puca.
Przepraszam odezwa si kobiecy gos z ciemnoci na kocu sali.
Ma pani pytanie?
Tak. Powiedzia pan, e patolog przeprowadzi autopsj?
Tak. Stanowy patolog z Kentucky. Ciao dziewczyny, nazywaa si Leatha Rutherford,
znaleziono ukryte w stercie mieci pod Lexington.
Dlaczego patolog nie zauway rany?
Dobre pytanie. Kiedy odkryto ciao, dziewczyna nie ya ju od prawie szeciu
miesicy, wic nie pozostao wystarczajco duo tkanki mikkiej, na ktrej widoczne byyby
lady rany zadanej noem. Patolog zrobi te zdjcia rentgenowskie, ale poniewa pierwsze ebro
biegnie tu pod obojczykiem znowu puknem si w pier ladu noa nie byo wida
na zdjciu.
A jak pan go znalaz?
ut szczcia rzuciem, wywoujc miech. Waciwie musz powiedzie, e to
matczyny upr doprowadzi do rozwizania sprawy. Leatha miaa osiemnacie lat, kiedy
znikna. Patolog stwierdzi, e byo to zabjstwo, ale rzeczywist przyczyn zgonu okreli jako
nieznan. Dziewczyna zostaa pochowana, a sprawa utkna w martwym punkcie. Matka nie
dawaa jednak za wygran. Nagabywaa policj, a potem skontaktowaa si ze mn. Widziaa
mnie w telewizji w programie 60 minut. Nie, chwileczk to byo 48 godzin. Napisaa
do mnie. Jeli kto moe dowiedzie si, jak Leatha umara, to tylko pan. Prosz mi pomc. Jak
mona odmwi takiej probie? Zabraem wic jednego z moich studentw do Kentucky
i ekshumowalimy zwoki. Przywielimy je do kostnicy w Lexington, oczycilimy z tkanki i...
mielimy szczcie. Jeli pies dostaby si do koci lub gdyby n przeszed gadko midzy
ebrami, nie zahaczajc o jedno z nich, nigdy nie dowiedzielibymy si, jak zgina.
Czerwona plamka lasera drgna i przebiega wzdu ladu cicia ponownie. Nic

dziwnego, e koty uwielbiaj te wskaniki, pomylaem.

To zadranicie w koci ma okoo centymetra dugoci, jedn czwart centymetra
szerokoci i jedn drug gbokoci oznajmiem a oto jak wyglda w naprawd duym
zblieniu. Przeszedem do nastpnego slajdu. Zastanawialimy si, czy moemy dowiedzie
si czego wicej o morderstwie, badajc lad nacicia, wic zabralimy ebro na uczelni
i przyjrzelimy si mu pod elektronowym mikroskopem skaningowym.
W takim powikszeniu krawdzie ebra nie byy widoczne. Obszar w rzeczywistoci
majcy powierzchni dwch centymetrw kwadratowych wypeni ekran o szerokoci szeciu
metrw. Powierzchnia zewntrzna, ko korowa ktra, jeli patrzy si goym okiem i dotyka
palcami, wydaje si gadka jak ko soniowa bya nierwna i gbczasta jak ciasto chlebowe,
ktremu pozwolio si zbyt dugo rosn. Mae nacicie stao si ogromn szczelin, szersz ni
rozpito moich ramion. Obrysowaem je wskanikiem.
Prosz przyjrze si uwanie ladowi cicia poleciem. Co pastwo widzicie?
Z dou co wystaje zawoa szybko mczyzna z przodu sali.
Moi suchacze byli ambitni jak pitkowi studenci konkurujcy w telewizyjnym kwizie,
w ktrym cieraj si uczelnie.
Bardzo dobrze pochwaliem.
Gboko w szczelinie tkwio co, co wygldao jak gaz, kilka razy wikszy od mojej
gowy.
To co jest ogromne pod mikroskopem elektronowym, ale tak naprawd to maleki
punkcik, o rednicy jednej tysicznej centymetra i o gruboci meszku na gowie noworodka.
Przeanalizowalimy ten punkcik za pomoc przystawki do mikroskopu nazywanej sond
atomow. Kto chce zgadn, czym jest ta plamka?
Komentarze trzaskay jak ziarna kukurydzy.
Krew.
DNA.
Sperma?
Fuj, ohyda.
Krew.
Stal.
Tak, stal jest blisko powiedziaem ale nie do koca. To czstka tlenku ceru. Tlenek
ceru mona znale w ostrzace do noy. Czowiek, ktry pchn dziewczyn, naostrzy przedtem
n. O mj Boe! krzykna jaka kobieta.
Wic zapano morderc? spyta mczyzna z przodu sali.
Nie lubiem udziela odpowiedzi na to pytanie.
Niestety, nie. Gdyby to by odcinek serialu CSI, aresztowaliby go po pidziesiciu
dziewiciu minutach. Ale w prawdziwym yciu przestpcom udaje si czasem unikn
odpowiedzialnoci za zabjstwo. Policja podejrzewaa, e dziewczyn zabi jeden z jej krewnych,
wuj. Plotka gosia, e uprawia due pole marihuany, a Leatha zagrozia, i powiadomi o tym
policj. Jej ciao znaleziono w lesie w pobliu jego domu. Zawsze miaem kopoty
z zakoczeniem historii. Policja rzeczywicie znalaza ceramiczn ostrzak do noy
w szufladzie w jego kuchni. Usyszaem pomruki rozczarowania i oburzenia. Ale nie byo
bezporednich dowodw czcych go ze zbrodni. Wiele osb ma ceramiczne ostrzaki
do noy, powiedzia mi prokurator. Cholera, ja sam mam tak ostrzak, ale to nie czyni mnie
morderc. Nigdy nie dokonano aresztowania. To jeden ze smutniejszych aspektw tej pracy.
Czasami nasze najlepsze wysiki nie wystarcz. Myl, e zawiedlimy Leath.
Skoczyem swj wykad, opowiadajc o przypadku, ktry by makabryczny, ale nie tak

smutny. Ciao kobiety, ktra zmara z przyczyn naturalnych we wasnym domu, zostao zjedzone
przez jej trzy wygodniae psy. Gdy opowiadaem o bezowocnych poszukiwaniach zaginionego
piercionka z brylantem poszukiwaniach, ktre wizay si z zebraniem przez wielce
nieszczliwego zastpc szeryfa psich odchodw i przewietleniem ich przeze mnie
publiczno nieomal piszczaa z podszytego przeraeniem miechu. Pozostaw ich w wesoym
nastroju, jeli moesz, pomylaem. Wkrtce znowu ogarnie ich smutek.
Kiedy wiato si zapalio, a ekran poszybowa w gr, zaczem pakowa swoje slajdy
i odpowiedziaem na kilka pyta, ktrych moi suchacze woleli nie zadawa publicznie. Pewna
kobieta zastanawiaa si, czy bybym w stanie stwierdzi, dwadziecia lat po mierci, czy rana
postrzaowa jej siostry bya wynikiem morderstwa czy samobjstwa.
Trudno powiedzie odparem zgodnie z prawd. Kobiety nie s skonne popenia
samobjstwa w ten sposb, ale jeli patolog, ktry przeprowadzi autopsj, by kompetentny, to
wtpi, e mgbym odkry co wicej.
Podczas gdy tum powoli rzed, zauwayem mczyzn, ktry pozosta z tyu sali.
W przeciwiestwie do wikszoci suchaczy ubranych w dinsy i swetry mia na sobie weniany
garnitur, koszul z tkaniny oxford i jedwabny krawat. Ubranie wygldao na drogie, ale byo
stonowane, jakby mczyzna nosi je, poniewa je lubi, a nie dlatego, e chcia zaimponowa
innym. Ruszy do przodu, kiedy skoczyem pakowanie slajdw i projektora.
Fascynujca pogadanka, doktorze Brockton zacz. Szczeglnie ta historia
z wykorzystaniem elektronowego mikroskopu skaningowego. Przykad uycia nowoczesnego
sprztu badawczego do rozwizania zagadki kryminalnej. Historia ostra jak n, jeli wybaczy
pan art.
Mam opini najgorszego dowcipnisia wiata. Prosz nie zaprzecza. Musi zajmowa si
pan badaniami naukowymi, jeli jest pan na ty z elektronowym mikroskopem skaningowym.
Pracuj w dziale bada i rozwoju w firmie o nazwie OrthoMedica.
Powiedzia to od niechcenia, jakby wtpi, bym kiedykolwiek o niej sysza, a przecie
OrthoMedica bya jedn z najwikszych i najbardziej znanych firm brany biomedycznej
w kraju. Midzynarodowym koncernem sprzedajcym co roku warte miliardy dolarw materiay
medyczne, sztuczne stawy i sprzt rehabilitacyjny. Z kieszeni koszuli wyj wizytwk i poda mi
j. mgr in. dr Glen Faust, doktor habilitowany nauk medycznych gosia. Wiceprezes ds. R &
D. Logo OrthoMedica zaintrygowao mnie: na klasyczny rysunek Leonarda da Vinci ilustrujcy
proporcje ludzkiego ciaa, Czowieka witruwiaskiego, naoono zdjcia rentgenowskie,
robotyczne protezy i obrazy tomograficzne rnych czci ciaa, ktre nadaway modelowi cechy
bionicznego czowieka.
Spojrzaem na adres.
Nie zdawaem sobie sprawy, e OrthoMedica ma siedzib w Bethesda.
To std rzut beretem stwierdzi. Wsppracujemy cile z Krajowym Instytutem
Zdrowia. Nasza siedziba znajduje si jaki kilometr od nich. Wsppracujemy take
z Uniwersytetem Johnsa Hopkinsa w Baltimore, Szpitalem Wojskowym Waltera Reeda
i Pentagonem.
Z Pentagonem?
Skin gow.
Jak najbardziej. Wojsko finansuje mnstwo bada, szczeglnie w zakresie leczenia ran,
chirurgii urazowej i protez.
To miao sens: dziesitki tysicy amerykaskich onierzy zostao rannych w Iraku, wielu
z nich za spraw bomb domowej produkcji stracio rce lub nogi.
Ponownie sign do kieszeni. Wyj kartk papieru, rozwin i poda mi j.

 Czyta pan t histori w New York Timesie? Pomylaem o niej, kiedy zobaczyem
ogoszenie o pana wykadzie.
Spojrzaem na artyku, ktry opisywa, jak amerykaskie wojsko wykonuje wirtualne
autopsje tomografi komputerow na zwokach kadego onierza zabitego w Iraku.
Tak, czytaem to potwierdziem. Fascynujce. Wykorzystuj tomografi
komputerow do analizy miertelnych ran, aby stworzy lepsze kamizelki kuloodporne, hemy
i pojazdy opancerzone, tak?
Zgadza si. Obrazy tomograficzne to bogate rdo danych biomedycznych. Jak moe
pan sobie atwo wyobrazi, OrthoMedica jest zainteresowana korzystaniem z takich rde.
Co prowadzi mnie do pana.
Do mnie? W jaki sposb?
Podczas dzisiejszego wykadu zdaem sobie spraw z tego, jak niezwyk placwk jest
pana Trupia Farma. Tysic szkieletw wspczesnych ludzi, okazw, ktrych wiek, ras, pe
i wzrost znacie. Plus dodatkowo sto cia co roku?
Tak naprawd to jestemy coraz bliej stu pidziesiciu.
A czy wykonujecie tomografi zwok, zanim zostan one umieszczone na farmie?
Mog sobie o tym tylko pomarzy powiedziaem. Zrobilimy tomografi wikszoci
szkieletw w naszych zbiorach dostalimy na to dotacj ale nie jestemy w stanie
przeprowadza tomografii zwok. Oddzia radiologiczny szpitala nie zgodziby si na ich
przyjmowanie i uywanie tego samego sprztu do wykonywania bada pacjentw ywych
i umarlakw.
Zamia si.
Co by pan powiedzia na urzdzenie do tomografii komputerowej na Trupiej Farmie?
To byoby cudowne. Ale taki sprzt, nawet uywany, kosztuje powane pienidze, setki
tysicy dolarw. Cay roczny budet farmy wynosi niecae dziesi tysicy, a spodziewamy si
ci, ktre mog go jeszcze uszczupli.
To okropne. Jedyny w swoim rodzaju, znany na caym wiecie orodek badawczy,
a ledwo wiecie koniec z kocem. Czy byby pan zainteresowany dotacj na badania? Wsplny
projekt Trupiej Farmy, Wydziau Inynierii Biomedycznej Uniwersytetu i OrthoMedica?
Poczuem, e na mojej twarzy pojawia si umiech.
To wietny pomys. Prosz mi o nim opowiedzie.
Potrzebuj danych zacz. Musz wiedzie wicej na temat ludzkiego ciaa i myl,
e moecie mi dostarczy potrzebnych informacji. OrthoMedica wyprodukuje i sprzeda w tym
roku szedziesit tysicy implantw biodrowych i dwiecie tysicy implantw kolan. Jestemy
drugim co do wielkoci dostawc sztucznych staww i protez ortopedycznych w kraju. Chcemy
by najwikszym i najlepszym osign zoty standard. Aby to zrobi, planujemy dokona
przeomu w dwch kluczowych obszarach. Jednym z nich s materiay. Sztuczne stawy musz
by bardzo wytrzymae i niezawodne, no i musz przetrwa w zaskakujco korozyjnym
rodowisku. Prowadzimy lub finansujemy kilkadziesit projektw badawczych majcych na celu
stworzenie lepszych stopw, tworzyw sztucznych i ceramiki do implantw staww i protez.
A ten drugi obszar?
Inynieria biomechaniczna. Opracowywanie metod pozwalajcych na indywidualne,
idealne dopasowanie nowego biodra, kolana lub implantu ramienia do potrzeb pacjenta.
Tworzenie sterowanych komputerowo systemw chirurgicznych, ktre mog zainstalowa te
implanty z dokadnoci co do jednej dziesiciotysicznej centymetra. Mamy wielu niezwykle
utalentowanych chirurgw, ale w chirurgii ortopedycznej brak jest precyzji. Do diaba! Jeli
montowalibymy samoloty z takimi samymi odchyleniami, z jakimi wszczepiamy sztuczne

stawy, samoloty spadayby z nieba!

Rozemia si. Wywiczony chichot, ktry brzmia jak miech opisany w instrukcji
dotyczcej prowadzenia spotka z inwestorami lub zarzdem.
Prbuj powiedzie, moe nie bardzo elokwentnie, e gdybymy mieli wicej danych
na temat ukadu miniowo-szkieletowego, gdybymy mieli na przykad dostp do bazy obrazw
tomograficznych zwok, moglibymy projektowa lepsze sztuczne stawy, lepsze narzdzia
chirurgiczne i wiele innych produktw. Moglibymy pomc milionowi pacjentw kadego roku
osign lepszy wynik leczenia chirurgicznego i wysz jako ycia.
Brzmi wietnie oceniem. Jak wyobraa pan sobie wspprac z uniwersytetem?
Ja tylko gono myl, ale OrthoMedica mogaby na przykad da wam sprzt
do tomografii komputerowej i technika do jego obsugi. Moe bylibymy nawet w stanie
sfinansowa kilka projektw badawczych z zakresu antropologii i inynierii biomedycznej.
Pomylaem o naszym skromnym budecie i administracyjnych noyczkach gotowych,
by go przyci. Pomylaem o Mirandzie i moliwoci utraty jej asystentury.
Gdzie mam podpisa spytaem i kiedy mog spodziewa si sprztu i czeku?
Zamia si.
Moe zaczniemy od protokou ustale w przyszym tygodniu? Stworzenia projektu
umowy, ktry mogliby przejrze prawnicy uniwersytetu? Mgbym go sam dostarczy, jeli ma
pan czas i ch, aby oprowadzi mnie po Trupiej Farmie.
Proponowana szybko dziaania przyprawiaa o zawrt gowy. Koa postpu ewidentnie
znacznie szybciej obracay si w wiecie wartych miliardy dolarw korporacji biomedycznych
ni w zakurzonych korytarzach przybytku wiedzy, tej naszej wiey z koci soniowej.
Wycignem rk.
Jak mawiay nasze babki: go w dom, Bg w dom.

ROZDZIA 6
Nagie, pozbawione czonkw zwoki Treya Willoughbyego leay twarz do gry
na stole prosektorium Regionalnego Orodka Medycyny Sdowej labiryntu biur i laboratoriw
mieszczcych si w piwnicy szpitala Uniwersytetu Tennessee. Zakad Medycyny Sdowej
i kostnica szpitala korzystay z tych samych pomieszcze, w tym sali autopsji, do ktrej Miranda
i ja wwielimy Willoughbyego z samego rana w poniedziaek. Przebywa w chodni
od pitkowego popoudnia, kiedy to technicy policyjni, skoczywszy ogldziny trumny
na cmentarzu, wysali j do orodka.
St, a w zasadzie zaopatrzona w kka prostoktna pyta ze stali nierdzewnej z obrzeem
wzdu krawdzi sucym do zbierania pynw ustrojowych i lejkiem odpywowym, zosta
przymocowany do duego zlewu biegncego wzdu jednej ze cian. Odpyw znajdowa si
w nogach stou i zosta podczony do zlewu, wic wszystkie pyny z organizmu miay spyn
bezporednio do szpitalnej kanalizacji. W przypadku Willoughbyego odpyw odprowadza mia
nie krew czy inne pyny ustrojowe, ale pozostaoci po chemikaliach do balsamowania. W cigu
szeciu lat, ktre upyny od pogrzebu Willoughbyego, wikszo konserwantw zostaa
wypukana z organizmu, ale pozostao ich jeszcze na tyle duo, e szczypay mnie w oczy i nos.
Detektyw Gary Culpepper przyby kilka minut wczeniej w towarzystwie Arta Bohanana,
guru daktyloskopijnego policji w Knoxville. Saw Artowi przynis wynalazek pod nazw
aparat Bohanana (patent 5395445). Byo to przenone urzdzenie wykorzystujce klej
do wykrywania odciskw palcw. Na podgrzewanej tacy w jednej komorze aparatu umieszcza
si niewielk ilo kleju SuperGlue. Gdy taca osiga temperatur stu stopni Celsjusza, rwn
temperaturze wrzenia wody, klej wyparowuje. Maa dmuchawa wyciga opary kleju do drugiej
komory. W niej umieszcza si przedmiot, z ktrego planuje si pobra odciski, taki jak narzdzie
zbrodni. Kady, kto kiedykolwiek sklei sobie palce klejem, moe zawiadczy, e wie si on
silnie z substancjami chemicznymi znajdujcymi si na skrze. Art by pionierem
w wykorzystaniu tej konkretnej reakcji chemicznej do wykrywania odciskw palcw nie tylko
na przedmiotach, lecz take na ludzkiej skrze.
Art postawi aparat na blacie ze stali obok zlewu i podczy go do prdu. Spojrzaem
z powtpiewaniem na komor parow.
Jak chcesz zaparowa tego faceta? Nawet bez rk i ng jest duo wikszy ni to
pudeko.
Kawaek po kawaku powiedzia Art. W samochodzie mam pi acuchow.
Rozemiaem si. Pochyli si do skrzynki, w ktrej trzyma osprzt, i wyj elastyczny
w z tworzywa sztucznego na jednym kocu wyposaony w plastikow nasadk.
To wyglda jak w od mojego odkurzacza zauwayem.
To jest w od twojego odkurzacza zaartowa. W kadym razie kiedy by.
Przewd podcza si do tego otworu z boku komory dymicej, wic mona nim zaparowa
rne czci ciaa.
Wycelowa we mnie w i zauwayem, e koniec nasadki by otwarty.
Ta zostaa przycita tak, eby pasowaa do ksztatu ramienia wyjani, przesuwajc
palcem po zakrzywionych krawdziach. Nie, eby nasz facet mia jakie ramiona. Zdj
nasadk i woy j do skrzynki. Mam te tak, ktra przeznaczona jest do ud i szyi. A paska
pasuje do piersi i plecw.
Wzi pask nasadk, zaoy j na w, a nastpnie podczy drugi jego koniec
do komory dymicej. Wyj plastikow butelk ze skrzynki i wycisn niewielk ilo pynu
na metalow tac w rodku komory. Zamkn j i wczy urzdzenie, a ja szybko poczuem

gryzcy zapach kleju.

Sztuczka zacz tumaczy polega na tym, eby przesuwa w wzdu caego ciaa
powoli i metodycznie, tak eby kady fragment skry by zaparowywany od pitnastu
do trzydziestu sekund. Mniej ni pitnacie i linie papilarne nie poka si z powodu zbyt maej
iloci kleju, ponad trzydzieci, a rnica midzy grzbietami i dolinami moe si zatrze.
Art powoli i metodycznie przesuwa dymicy w nad twarz, klatk piersiow
i brzuchem, uwaajc, aby nie zatrzymywa si na duej ni trzydzieci sekund w jednym
miejscu. Niestety jego precyzyjno nic nie daa, na zwokach Willoughbyego nie byo adnych
odciskw palcw. Culpepper wydawa si rozczarowany, ale Art nie by zdziwiony.
Chemikalia uywane do balsamowania zwok to silne rozpuszczalniki wyjani.
Mog bardzo szybko rozpuci tuszcze znajdujce si w ladach linii papilarnych. Bardzo te
prawdopodobne, e na ciele nigdy ich nie byo. Kady, kto dotyka zwok po mierci, mia
na rkach gumowe rkawice. Chyba e by idiot.
Niech yj przestpcy idioci powiedzia Culpepper. Jak to szo? Nikt jeszcze nie
zbankrutowa, przeceniajc gupot przecitnego przestpcy?
Nie do koca poprawi go Art. Myl, e ten cytat dotyczy nas wszystkich, nie tylko
rzezimieszkw. Nikt jeszcze nie zbankrutowa, nie doceniajc inteligencji amerykaskiego
spoeczestwa lub co w tym stylu. Najwyraniej, przynajmniej wedug H.L. Menckena, ktry
to powiedzia, wszyscy jestemy idiotami.
Culpepper umiechn si ponuro.
Myl, e wanie to udowodniem, przekrcajc t sentencj.
Podczas gdy Art pakowa swj aparat, ja wybraem numer telefonu do pokoju
pielgniarek na sidmym pitrze szpitala.
Jestemy na niego gotowi powiedziaem.
Szerokie drzwi do sali autopsji otworzyy si do wewntrz. Z piskiem gumowych opon
pocierajcych o gadki beton Eddie Garcia wjecha do prosektorium.
W przeciwiestwie do wikszoci ludzi, ktrych tu wwoono, Eddie Garcia by jak
najbardziej ywy. Cho by moe mwienie jak najbardziej ywy byo lekk przesad.
Przyjecha na wzku inwalidzkim i nadal wyglda na osabionego. Sze tygodni wczeniej by
na skraju mierci: dua dawka promieniowania radioaktywnego spustoszya jego szpik kostny
i ukad immunologiczny i sprawia, e straci ca lew do oraz trzy palce prawej. Nadal by
pacjentem Orodka Medycznego Uniwersytetu Tennessee Miranda przywioza go tu z sali
na sidmym pitrze ale jego rany zaczy si goi, a ukad odpornociowy by coraz silniejszy.
Kiedy powiedziaem mu o ekshumowanych zwokach pozbawionych koczyn, wyrazi
zainteresowanie ich ogldzinami. Eddie doktor Edelberto Garcia by patologiem hrabstwa
Knox, a take dyrektorem Regionalnego Orodka Medycyny Sdowej, wic nawet jeli by
jeszcze na zwolnieniu lekarskim, mia prawo si tu znale. Mg te okaza si pomocny, a jego
zainteresowanie spraw uwaaem za objaw postpujcej rekonwalescencji.
Podkrciem wentylator, eby usun zapach pynu do balsamowania, ale i tak gryzce
chemikalia mieszanina formaldehydu, metanolu, wody i rnych dodatkw paliy moje
nozdrza i oczy. Wydawao si, e Miranda te odczuwa te nieprzyjemne objawy, poniewa
przetara twarz papierowym rcznikiem. Rcznik zrobi si mokry, a jej oczy stay si czerwone
i byszczce. Uwiadomiem sobie, e nie by to jednak wynik dziaania rcych chemikaliw,
ale reakcja na to, co stao si z Eddiem Garci.
Przed wypadkiem Garcia by przystojnym i eleganckim mczyzn. Pierwszy patolog
w Tennessee pochodzenia latynoskiego urodzi si w Meksyku, w bogatej rodzinie. Mia
znakomite wyksztacenie medyczne, a po angielsku mwi lepiej ni wikszo moich przyjaci

i kolegw, chyba nawet lepiej ni ja. Jego ona, Carmen, bya kolumbijsk piknoci, wic nic
dziwnego, e ich dwuletni synek by licznym dzieckiem. Na biurku w gabinecie lekarza
mieszczcym si w tej samej czci budynku sta portret rodziny Garciw, czarno-biae zdjcie,
do ktrego pozowali w wyszukanych dziewitnastowiecznych strojach. Gste wosy Carmen
zostay spite w kok i tylko dwa wskie kosmyki spyway na twarz. Kobieta miaa na sobie bia
bluzk z kryzowym konierzem i dopasowany czarny akiet. Falowane wosy Eddiego zostay
zaczesane do tyu, wsy byy schludnie przycite, a wykrochmalona koszula zapita na wszystkie
guziki. Toms ubrany by w dug bia sukni do chrztu. Ze swoimi arystokratycznymi rysami
i inteligentnymi oczami, pozujcy do zdjcia mogli uchodzi za potomkw starej hiszpaskiej
szlachty.
Teraz jednak nie sposb byo nie zauway ogromnych szkd, jakie poczynia choroba.
Prawa do Garcii wygldaa jak cienki, pokryty bliznami kikut, na ktrym pozostay jedynie
dwa ostatnie palce, a jego lewej doni po prostu nie byo zniszczona przez promieniowanie
zostaa amputowana poniej nadgarstka. Kapsuka z silnie radioaktywnym materiaem, ktr
Garcia znalaz w ciele zmarego mczyzny, poparzya obie donie patologa i zdziesitkowaa
komrki jego ukadu odpornociowego. Wynikiem chwilowej ekspozycji na radioaktywny
kawaek metalu wielkoci piguki byo spustoszenie organizmu patologa oraz zagroenie dla jego
ycia i kariery. A jednak tu by, wbrew wszelkim przeciwnociom losu, robic pierwszy odwany
krok w kierunku powrotu do pracy, ktra omal go nie zabia.
Miranda i ja pomoglimy Garcii wsta z wzka, ale poza tym nikt z nas gono nie
przyzna, e w caej sytuacji byo co niezwykego. Kiedy przyszed Culpepper, Garcia skoni
si lekko, zamiast ucisn mu do. Potem spojrza na okaleczone ciao Treya Willoughbyego
i wszyscy przenielimy uwag na zwoki.
Wyglday przeraajco, jak rozmontowany manekin z horroru. Przez dwa lata uczyem
anatomii, w cigu ostatnich dwudziestu lat kariery miaem te okazj zetkn si z kilkoma
przypadkami rozczonkowania, ten jednak wydawa si inny, ciao zostao pozbawione koczyn
w sposb bardzo precyzyjny i schludny.
W twarz i gow zosta wstrzyknity pyn do balsamowania, podobnie jak i w brzuch.
Byo to oczywiste nie tylko dziki zapachowi substancji chemicznych, ale rwnie dziki
duemu otworowi w jamie brzusznej, przez ktry je wprowadzono. Jednak te dziaania, ktre
miay suy zachowaniu ciaa zmarego w dobrym stanie, wydaway si absurdalne i absurdalnie
nieistotne, biorc pod uwag przemoc, jak zadano zwokom.
Garcia pochyli si i spojrza na lewy bark, gdzie obojczyk i opatka byy kiedy
przyczone do gowy koci ramiennej, kuli na jej grnym kocu. Tkanka bya nadgnia, ale nie
na tyle, eby kontury cicia przestay by widoczne.
Bill poprosi mnie Garcia moesz wzi sond i kleszcze i odsoni nieco bardziej
ten staw?
Bolesne byo to, e patolog musi prosi kogo innego o wykonanie prostej czynnoci,
ktr w normalnych warunkach wykonaby automatycznie w kilka sekund.
Ramiona zostay odcite do czysto zauway Garcia.
Spojrza na staw biodrowy. Koczyny dolne trudniej byo odci z powodu cigna, ktre
utrzymywao gow koci biodrowej w panewce.
Ta amputacja to bya robota profesjonalisty stwierdzi. Mg j wykona lekarz lub
student medycyny. Albo w jego oczach zauwayem bysk, jakiego nie widziaem od wypadku
wykadowca antropologii, ktry ukrywa swoj ciemn stron.
Ha! rzucia Miranda. Kto mwi, e ukrywa?
***

Kiedy ju naszturchalimy si zwok Willoughbyego ku nieukrywanemu zadowoleniu

Garcii, zwrciem si do Culpeppera.
Mog wyrwa kilka zbw do testw DNA dla DeVriessa?
Culpepper wzruszy ramionami.
Doktorze Garcia, widzi pan jakie przeciwwskazania?
Garcia pokrci gow.
Prosz powiedzia detektyw. Nie chciabym stan midzy adwokatem powoda
a jego pienidzmi, podobnie jak midzy psem a koci.
Wargi Willoughbyego zostay sklejone, a szczka zaszyta. Za pomoc skalpela
otworzyem usta i wycignem szwy. Dotarcie do nich wymagao nieco wysiku, poniewa
balsamista wypcha policzki trupa kitem, ktry stwardnia do konsystencji gipsu. Kiedy udao mi
si otworzy uchw, wycignem dwa zby trzonowe za pomoc szczypcw, ktrych
prkowane szczki wyoyem kawakiem papierowego rcznika. Nastpnie pi oscylacyjn
wyciem kawaek koci z biodra. Przetarem zby i prbki koci rodkiem odkaajcym
i zamknem w bbelkowej kopercie FedEx, ktr schowaem do innej koperty FedEx
zaadresowanej do GeneTrax, laboratorium genetycznego w Dallas.
Culpepper zacz wykazywa oznaki zniecierpliwienia chcia jak najszybciej wrci
na komisariat wic odprowadziem go do drzwi wiodcych na ramp zaadunkow, w ktrej
pobliu zaparkowa, a nastpnie wrciem przez recepcj, gdzie pracujcej tam Amy zostawiem
do wysania kopert. W korytarzu spotkaem Garci i Mirand. Moja asystentka pchaa pusty
wzek. Patolog szed obok.
Wydawao si, e niechtnie opuszcza zakad i ociga si z powrotem na sidme pitro
do szpitalnej sali. Nie dziwiem mu si. Tutaj by ekspertem z autorytetem, tam, pomimo
szacunku, jakim go darzy personel, by po prostu pacjentem. W obu miejscach jego okaleczenia
byy takie same, ale tutaj nie miay nic wsplnego z jego tosamoci. Tam bya ni choroba
by opisany i zredukowany do pacjenta z urazem doni w sali 718.
Zaprosi Mirand i mnie do swojego gabinetu. Usiad w obrotowym skrzanym fotelu
za biurkiem.
Prosz. Skin na dwa wolne fotele.
Usiedlimy.
Napijecie si czego? Moe kawy lub herbaty?
Oboje odmwilimy szybko, najwyraniej za szybko, poniewa umiechn si smutno
i rzek:
Prosz, nie przestawajcie uywa rk tylko dlatego, e jestecie w moim towarzystwie.
Wczeniej wspar przedramiona na podokietnikach krzesa, nieco poniej poziomu blatu
biurka, ale teraz przenis je na biurko i spojrza na swoje okaleczone koczyny.
Mog powiedzie wam to tylko dlatego, e jestecie moimi przyjacimi. Kiedy
udajecie, e nie moecie podnie filianki kawy lub nacisn przycisku, staj si bardziej
wiadomy mojego kalectwa. Czuj si, jakby moja choroba bya zaraliwa jakbym zainfekowa
i zniszczy take wasze rce.
Przepraszam, Eddie szepna Miranda. Pochylia si do przodu, signa przez biurko
i delikatnie cisna jego lewy okie. Dzikuj, e nam powiedziae.
Umiechn si ponownie, ale ju nie tak smutno.
Czy moemy co jeszcze dla ciebie zrobi? spytaa. Poza powstrzymywaniem si
od dziwacznego zachowania?
Rzeczywicie moecie. Dwoma pozostaymi palcami prawej doni wskaza
na komputer stojcy na stoliku przy biurku. Jeli jedno z was mogoby mi pomc, chciabym

pokaza wam kilka stron internetowych. Mgbym zrobi to sam, ale wolno mi to idzie,
bo stukam w klawiatur jednym palcem.
To zajcie dla Mirandy stwierdziem. Mnie pewnie nie poszoby szybciej ni tobie.
Kiedy tylko usyszaem swoje sowa, poaowaem, e nie ugryzem si w jzyk, ale
kiedy dziewczyna prychna, a Garcia cicho si zamia, odetchnem.
Miranda usiada na stoku przed komputerem. Kiedy zajmowaa pozycj przed
klawiatur, manifestacyjnie przebraa palcami i wyamaa kykcie. Potem zatara energicznie
donie.
Do usug! Jakie jest twoje yczenie?
Zacznijmy od rekonstrukcji kciukw palcami stp odpowiedzia.
Miranda postukaa w klawiatur.
No, no, spjrzcie tylko na to rzucia. Ponad sto tysicy trafie. Kto by pomyla,
e to taki gorcy temat!
Ten pokaza palcem na jeden z wynikw wyszukiwania. Kliknij na ten, prosz.
Moja asystentka, klikajc mysz, otworzya stron.
Wiesz, Eddie, mgby zastpi ten zomiasty komputer stacjonarny laptopem. atwiej
by ci byo korzysta z touchpada ni z myszy zauwaya, kiedy strona si adowaa.
Zanim zdy zareagowa, na ekranie pojawi si materia z dziennika telewizyjnego.
Historia dotyczya czternastolatka z New Jersey, ktry straci kciuk oraz palec wskazujcy
i rodkowy w wyniku wypadku ze sztucznymi ogniami. Zblienia pokazay obraenia prawej rki
chopca, ktra wygldaa niemal dokadnie tak jak do Garcii. Pi miesicy po urazie chirurg
rki w Filadelfii przeszczepi drugi palec stopy chopca Miranda lubia nazywa go palcem
wskazujcym stopy w miejsce kciuka.
Struktury bardzo dobrze do siebie pasuj wyjani chirurg przed kamer. Mamy dwa
gwne nerwy, jedno gwne naczynie krwionone, podobne cigna. Obwd jest zbliony.
W zdjciach po zabiegu luka wynikajca z braku palca wskazujcego i palca rodkowego
pozostaa do widoczna, ale zrekonstruowany prawy kciuk by nieomal lustrzanym odbiciem
nieuszkodzonego kciuka lewej rki chopca.
Super skomentowaa Miranda. Odzyskaby chwytno doni.
Garcia wskaza kolejne artykuy na temat przeszczepu palcw stp w miejsce kciuka.
Operacja moe nie bya rutynowym zabiegiem by to zabieg mikrochirurgiczny, podczas
ktrego czono sie delikatnych naczy krwiononych i nerww ale w cigu ostatnich
kilkudziesiciu lat zostaa przeprowadzona setki razy. Odsetek udanych operacji wynosi ponad
90 procent.
Zmiemy kryteria wyszukiwania poprosi Garcia. Zobaczmy, co otrzymamy, kiedy
wpiszemy protezy mioelektryczne i rk bioniczn.
Wyszukiwanie pierwszego hasa, ktre byo terminem technicznym okrelajcym protezy
napdzane elektrycznie i sterowane poprzez generowane w ramieniu impulsy mioelektryczne,
dao sto tysicy wynikw. O wiele bardziej chwytliwy termin rka bioniczna przynis ponad
trzysta tysicy trafie, w tym miniatury zdj i szkice. Miranda klikna na jeden z obrazkw,
robotyczn protez o nazwie i-Hand.
Dziewczyna pochylia si do monitora.
Och, cakiem fajna zauwaya, studiujc fotografi.
Palce i-Hand byy wykonane z pprzezroczystego biaego tworzywa sztucznego, pod
ktrym widoczne byy, podobne do koci, metalowe prty, jak rwnie zawiasy i mae silniczki.
Wedug kilku artykuw i-Hand bya pierwsz protetyczn doni wiernie odzwierciedlajc
struktur i ruchy ludzkiej rki. Jeden klip wideo pokazywa mod kobiet z protez podnoszc

torb z zakupami, biorc ze stou komplet kluczy samochodowych i piszc na klawiaturze

komputera. Jej bioniczna rka bya pokryta gumow skr w cielistym kolorze.
Wol protez bez skry Miranda zmarszczya brwi. Ma o wiele bardziej
futurystyczny wygld.
Zdecydowanie zgodzi si Garcia. Styl Lukea Skywalkera. Ale podejrzewam,
e guma zapewnia lepsz przyczepno ni twardy plastik. Prawdopodobnie take chroni
mechanizm przed tym, co mogoby go uszkodzi. Brudem, ostrymi krawdziami, coca-col.
Pynem do balsamowania dodaem, mylc o zwokach, ktre dopiero
co obejrzelimy. Krwi.
Dobra ju, dobra odpara Miranda z udawanym oburzeniem. miao, miadcie
mnie swoj krytyk. Guzik mnie ona obchodzi.
Wyprostowaa palce prawej rki, a nastpnie zgia wszystkie oprcz rodkowego.
Zakadam, e i-Hand jest w stanie pokaza ten gest, ze skr czy bez niej.
Garcia poprosi j o dodanie kilku linkw do zakadek, a nastpnie zapyta, czy mogaby
wyszuka jeszcze jeden termin.
Jasne odpowiedziaa. Co tym razem?
Przeszczep doni.
Powiedzia to cicho, ale usyszaem w jego gosie nutk nadziei i lku, ktrych nie
syszaem wczeniej, kiedy prosi o wpisanie innych kryteriw wyszukiwania.
Palce Mirandy zastukay w klawiatur.
A niech mnie! Prawie milion trafie!
Garcia poprosi, eby klikna na kilka z miliona linkw, ale i one potwierdziy moje
wczeniejsze przypuszczenia. Przeszczep doni jest operacj stosunkowo now pierwszy
cakowity przeszczep zosta przeprowadzony w Ekwadorze w 1964 roku, ale si nie uda. Zabieg
a do koca lat dziewidziesitych powtrzono tylko kilka razy. Nawet teraz wykonywao si
go niezwykle rzadko do tej pory na caym wiecie przeprowadzono niecae pidziesit
przeszczepw. Operacja bya wyjtkowo zoona chirurdzy musieli poczy dziesitki
nerww, cigien, y, ttnic i mini. Wymagaa te zarwno misternej precyzji, jak
i niesamowitej kondycji chirurdzy musieli pracowa nieprzerwanie od dwunastu do szesnastu
godzin. Nawet jeli operacja si powioda, nie byo pewnoci co do dugoterminowych wynikw.
Aby zapobiec odrzuceniu przeszczepu, biorca przez reszt ycia musia przyjmowa leki
immunosupresyjne osabiajce ukad odpornociowy. Leki te zwikszay podatno na choroby.
Cakowity przeszczep rki to by cud medycyny, nie byo co do tego wtpliwoci. Ale nie
mogem oprze si wraeniu, e by o wiele bardziej niebezpieczny ni rekonstrukcja kciuka
za pomoc palca stopy czy noszenie protezy.
To wie si z ogromnym ryzykiem powiedzia Garcia, jakby syszc moje myli.
Ale warto byoby podj takie ryzyko, eby odzyska donie.
Jego sowa pozostay ze mn dugo po tym, kiedy wrciem na uczelni, a Miranda
zawioza go z powrotem na gr, aby sta si znowu pacjentem z urazem doni w sali 718.

ROZDZIA 7
Dosownie zgrzytaem zbami, wjedajc na parking w Farragut, na zachodnich
przedmieciach Knoxville. Byem umwiony na wiosenne czyszczenie zbw i jak wikszo
ludzi przed wizyt w gabinecie stomatologicznym nieco si denerwowaem. Przerw na lancz
zdecydowanie wolabym spoytkowa na konsumpcj ni na poddawanie si torturom.
Przepraszam za spnienie przywitaem Barbar, siwowos recepcjonistk mojego
dentysty. Przyjechaem prosto z autopsji. Pomylaem, e wszyscy si uciesz, jeli powic
troch czasu na umycie po niej rk.
I mia pan racj przyznaa. Tak czy inaczej, Reuben ma par minut opnienia. Jak
si pan miewa?
Barbara bya nie tylko recepcjonistk doktora Pelota, bya rwnie jego on oraz radn
Knoxville, reprezentujc dzielnic West Hills.
Jeli chodzi o uzbienie, to wietnie odrzekem. Chyba e pani m stwierdzi,
e niedostatecznie czsto uywam nici dentystycznej. Jeli chodzi o sprawy zawodowe, to mam
wielk dziur w budecie Trupiej Farmy i nie wiem, jak j wypeni. Nie sdz, eby miasto
miao jakie nadwyki, ktre mogyby zosta przeznaczone na cele edukacyjne...
Zmarszczya brwi.
Niech pomyl powiedziaa, po czym rozemiaa si. Pierwsz rzecz, ktra
przychodzi mi do gowy, jest program rewitalizacji miasta.
Te si rozemiaem.
Program w sam raz dla Trupiej Farmy. Rewitalizacja jest tym, czego trzeba naszym
rezydentom.
Potrzsna gow.
Niestety cigna wszystkie pienidze zostay ju rozdysponowane. Ale co panu
powiem. Rada miasta spotyka si co wtorek. W przyszym tygodniu zorientuj si, czy da si dla
pana wyskroba co z naszej kasy.
Podzikowaem jej i zajem miejsce w poczekalni. Czterdzieci minut pniej,
z wyczyszczonymi do biaoci zbami i potwierdzeniem, e uywam nici dentystycznej
wystarczajco czsto, udaem si z powrotem na uczelni, majc nadziej, e Barbara i rada
miejska znajd kilka tysicy dolarw, ktre wypeniyby nasz dziur budetow.
Zatrzymaem si w sekretariacie Wydziau Antropologii, gdzie Peggy przekazaa mi kilka
wiadomoci. Pniej udaem si do mojego ulubionego gabinetu na drugim kocu stadionu, eby
skoncentrowa si na pracy. Tej wiosny wykadaem Wprowadzenie do antropologii sdowej
i miaem trzydzieci prac do sprawdzenia na rano. Moje sanktuarium schowane pod pnocn
stref trybun stadionu Neyland pooone byo z dala od zgieku biura administracyjnego. Jednak
hydrauliczny mechanizm zamontowany na drzwiach klatki schodowej niedawno si popsu
i za kadym razem, kiedy kto otwiera drzwi, uderzay one z hukiem w betonowy mur.
Po szeciu lub omiu razach przestaem przeklina, a po kilkudziesiciu zadzwoniem
do konserwatora, eby zgosi usterk. Po kolejnym trzaniciu w drzwiach mojego gabinetu
pojawi si Gary Culpepper.
Dzie dobry. Nie spodziewaem si pana znowu dzi zobaczy.
Wanie wsypaem zawarto duego opakowania M&M sw do jednolitrowej szklanej
zlewki. Wziem z niej czerwony cukierek, mj ulubiony, i wycignem rk ze zlewk
do Culpeppera.
Cukiereczka?
Podnis rk w gecie odmowy.

 Musiabym wyj gum odpar. Poza tym straciem nieco apetyt po rannej sesji
w prosektorium.
Ma pan mdoci? Skin gow z zakopotaniem, a ja si rozemiaem. Kiedy ostatni
raz byem w prosektorium z doktorem Garci, towarzyszy nam detektyw z Oak Ridge. Najpierw
na mnie zwymiotowa, a potem zemdla. Pan w porwnaniu z nim spisa si wspaniale.
Sprawa z Oak Ridge powiedzia. To wtedy doktor Garcia zachorowa, prawda?
Kobieta zamordowaa staruszka przy uyciu radioaktywnej kapsuki umieszczonej w jego piguce
z witaminami?
Skinem gow.
By emerytowanym fizykiem atomowym. Zmar kilka godzin po pokniciu tabletki.
A rce doktora Garcii ulegy poparzeniu w trakcie autopsji?
Skinem gow ponownie.
Jak si nazywa ten naukowiec?
Novak. Doktor Leonard Novak. Odegra kluczow rol w Projekcie Manhattan. Doktor
Garcia znalaz kapsuk w jelicie naukowca. Trzyma j w rku nieca minut, ale to
wystarczyo, eby straci donie.
Culpepper pokrci gow.
Wielka szkoda.
Mogo by jeszcze gorzej. Garcia by w stanie krytycznym. Miranda doznaa poparze
rki, ale nie tak powanych. Nasz patolog cakiem dobrze sobie radzi, biorc pod uwag, ile
przeszed. Ale to by ogromny cios! Pomylaem o onie i dziecku, Carmen i Tomsie, ktrych
ju nigdy nie obejmie w ten sam sposb. Cios dla caej rodziny.
Nie rozumiem, panie doktorze. Dlaczego z caego projektu atomowego wybrano
jednego faceta? Dlaczego nie zosta po prostu zastrzelony lub dgnity noem?
Podzielaem jego opini na temat przypadkowoci wyboru ofiary, ale rozumiaem
symbolik wyboru radioaktywnej kapsuki jako narzdzia zbrodni.
Zabia go bibliotekarka pochodzca z japosko-amerykaskiej rodziny, prawda?
Skinem gow.
Na Boga, dlaczego nie moga go zatuc encyklopedi? Jakim musiaa by wirem, eby
wykorzysta promieniowanie? Moga zabi lub zrani kilkadziesit osb.
Trafi w mj czuy punkt.
Bya gboko zaburzona przyznaem. Staraa si wyrwna atomowe rachunki
Japonii ze Stanami Zjednoczonymi. Wiem, e brzmi to dziwnie, ale tak to widziaa. Przez to
posza na dno i zabraa ze sob kilka innych osb.
Odwrciem wzrok od Culpeppera i spojrzaem na zewntrz przez od dawna niemyte
okna mojego gabinetu. Oczami widziaem sie brudnych stalowych dwigarw podpory dla stu
tysicy plastikowych foteli i wykadanych pluszem l powyej. Ale w wyobrani zobaczyem
Isabell Arakaw Morgan, ktra celowo zabia starego czowieka i przypadkowo okaleczya
modego lekarza. Isabell, ktra pomoga mi rozwiza zagadk morderstwa popenionego
szedziesit lat temu w Oak Ridge i zwizanego z powstaniem bomby atomowej. Isabell, ktra
przysza do mojego domu pewnej nocy i kochaa si ze mn. Isabell, od ktrej zadaem
wyjanie, kiedy uwiadomiem sobie, co zrobia. Isabell, ktra ode mnie ucieka i znikna
w czeluciach podziemnego labiryntu kanalizacji burzowej Oak Ridge.
Spojrzaem na Culpeppera, ktry uwanie przyglda si mojej twarzy. Uwiadomiem
sobie, e nie mam pojcia, jak dugo patrzyem przez zakurzon szyb na brudne dwigary. Czy
byo to kilka sekund czy kilka minut?
Przepraszam, detektywie. Chyba o panu zapomniaem. Duchy.

 Rozumiem, panie doktorze przyzna. Te od czasu do czasu zapominam o boym

wiecie, kiedy pomyl o dawnym ledztwie. W pierwszym roku pracy prowadziem spraw
zaginicia szecioletniej dziewczynki, ktra yaby dzisiaj, gdybym by troch mdrzejszy
i troch szybszy. Miaaby teraz siedemnacie lat, a ja chyba nigdy wicej bym o niej nie
pomyla. Ale ona nie ma siedemnastu lat ma sze i nie yje. Zawsze sze, zawsze nie yje
i czsto goci w moich mylach.
Jestem pewien, e s inni ludzie, ktrzy dziki panu yj. Prosz myle te o nich.
Dziwne odrzek. Ci s trudniejsi do zapamitania ni ci, ktrzy zginli.
Wzruszy ramionami i rozoy rce. By moe gest ten wyraa bezradno, a moe
akceptacj. By moe jedno i drugie.
Przypomniao mi si, e miaem pana o co zapyta dzi rano w prosektorium. Chodzi
o stare ledztwo. Zabjstwo i rozczonkowanie.
Pracowaem przy kilku takich sprawach odparem ale tylko jeden taki przypadek
mia miejsce w Knoxville. Dziesi lub dwanacie lat temu. Nie, wicej co najmniej pitnacie.
Jakie podobiestwa do naszej sprawy? Oprcz tego, e ofiara zostaa pozbawiona rk
i ng? Czy moga to zrobi ta sama osoba?
Zajrzyjmy do akt.
Wstaem i podszedem do pamitajcej lepsze czasy szafki na dokumenty z czterema
szufladami. Oliwkowobura szafka sigajca mi do brody nieomal blokowaa drzwi prowadzce
do naszej kolekcji: kilku pomieszcze, w ktrych przechowywalimy prawie tysic starannie
zapakowanych do pudeek i odoonych na pki szkieletw.
Szarpic si z krnbrn grn szuflad lewy grny rg szafki zosta wgnieciony lata
temu, prawdopodobnie jeszcze przed moim urodzeniem, i szuflada miaa przykr skonno
do zacinania si wyjem szar teczk. W teczce znajdowaa si uoona w porzdku
chronologicznym lista wszystkich ledztw, w ktre zaangaowany by Wydzia Antropologii.
Numerowi sprawy towarzyszy te jej krtki opis. Przy sprawie 9317 siedemnastej z roku
1993 byo to Rozczonkowanie ofiary pci mskiej. Przykucnem, wysunem najnisz
szuflad i wyjem akta. Wrciem do biurka. Oprcz mojego orzeczenia dla policji i prokuratury
okrgowej w teczce znajdoway si te wycinki z prasy. Makabryczne zabjstwo i sensacyjny
proces utrzymyway si na pierwszych stronach gazet przez wiele tygodni. CZCI CIAA
PORZUCONE NA WYSYPISKU. ODCITA GOWA OFIARY W ROWIE.
ARESZTOWANIE W SPRAWIE ROZCZONKOWANIA. TRJKT MIOSNY
MOTYWACJ OKALECZENIA. ZABJCA Z WYSYPISKA SKAZANY NA DOYWOCIE.
Materiay z teczki potwierdziy to, co pamitaem.
To bya zbrodnia namitnoci powiedziaem. Pchnicie noem, a nastpnie
okaleczenie zwok. Bya to po czci niezdarna prba pozbycia si ciaa, ale czciowo te prba
dalszego zniewaenia ofiary. Pchn faceta noem, potem go jeszcze par razy dgn,
a nastpnie podziaba go na kawaki. Zabjca chcia w ten sposb podkreli, e zwyke
morderstwo byoby zbyt agodne.
Podaem teczk Culpepperowi, ktry przejrza j bez sowa, a dotar do zdj
rozczonkowanego ciaa.
Fuj. Przy tym zwoki Willoughbyego wygldaj cakiem atrakcyjnie.
Prawda? Jak wida, te dwie sprawy bardzo si od siebie rni. Willoughby zmar
z przyczyn naturalnych, jego ramiona i nogi zostay amputowane, a nie wyszarpane. Nie byo to
dziaanie o podou osobistym. Cholera, gdyby nie sprawa o ojcostwo, nigdy bymy tego nie
odkryli stwierdziem.
Culpepper skin ponuro.

 Tak czy inaczej, zabjca z wysypiska przebywa w wizieniu, kiedy Willoughby zosta
pochowany, wic ma nieze alibi.
Policjant zmarszczy brwi.
Zgadza si westchn. To nie pierwsza lepa uliczka. Poszedem tropem ludzi
pracujcych w domu pogrzebowym Ivy. Waciciel, Elmer Ivy, zmar w 2005 roku.
Kierowniczka wysza za m, zmienia nazwisko i przeprowadzia si Bg wie gdzie. Nikt nic
nie wie o balsamicie, ktry pracowa tam w 2003.
Sic transit gloria mundi powiedziaem.
Sucham?
Sic transit gloria mundi. To po acinie. Tak mija chwaa wiata, chyba tak to si
tumaczy. Pretensjonalny sposb powiedzenia, e jestemy pyem na wietrze. Po wikszoci z nas
nie zachowa si najmniejszy lad. Wszystko zostanie bardzo szybko przykryte lub zmiecione.
Mylaem przez chwil. Znam kogo, kto moe wiedzie wicej o tym domu pogrzebowym.
Helen Taylor. Prowadzi krematorium w pobliu lotniska. Bardzo inteligentna osoba.
Wsppracuje ze wszystkimi domami pogrzebowymi w okolicy. Bybym zdziwiony, gdyby nie
pamitaa, kto pracowa w Ivy sze lat temu.
Przejrzaem swj wizytownik obrotowy i zapisaem jej nazwisko oraz numer telefonu.
Karta za wizytwk Helen Taylor bya nieco wiksza i wystawaa, wic zerknem na ni
z ciekawoci. Widniao na niej charakterystyczne zoto-niebieskie logo FBI. Agent specjalny
Charles Thornton. Wydzia Broni Masowego Raenia. Natknicie si na t wizytwk, wkrtce
po rozmowie na temat ledztwa w Oak Ridge, przyprawio mnie o dreszcze. Czy wszystkie
cieki prowadz mnie z powrotem do Isabelli?
Drzwi klatki schodowej hukny ponownie, a ja wrciem do teraniejszoci
i do Culpeppera. Wziem kolejnego M&Msa ze zlewki tym razem zielonego. Culpepper te
si poczstowa tym.
Dobra, musz ju i. Podnis cukierek, jakby proponowa toast. Za znalezienie
ladw, zanim zostan zmiecione. Potem rzuci draetk do gry i zapa do ust. I ebymy
nie poszli na dno.
Zamkn drzwi klatki schodowej delikatnie. Zielony M&Ms powoli rozpuszcza si
w moich ustach. Mur zaprzecze, ktry wzniosem wok wspomnie o Isabelli, zacz si topi
i rozpada jak twarda skorupka cukierka.

ROZDZIA 8
Patrzyem na cyfrowy dyktafon w rku, sparaliowany niezliczonymi
niewypowiedzianymi pytaniami, ktre stawia, pytaniami, na ktre nie miaem odpowiedzi.
Podobn reakcj wywoywa we mnie czowiek, ktry mi to urzdzenie poyczy:
psychoterapeuta z Knoxville, John Hoover, polecony przez mojego lekarza rodzinnego.
Umwiem si na wizyt kilka tygodni wczeniej w nadziei, e terapeuta pomoe mi
uporzdkowa moje sprawy i poradzi sobie ze smutkiem. W ten sposb stosowaem si
do porady Mirandy: Id na terapi, we urlop bezpatny, kup sobie psa, wybierz si
na pielgrzymk. Zrb co, co zadziaa. Wizyta u terapeuty wydawaa mi si skuteczniejsza ni
urlop, a take wymagajca mniej wysiku (i prawdopodobnie tasza) ni pies. Ale siedzc
w gabinecie przez czterdzieci pi z moich wykupionych pidziesiciu minut sesji, unikaem
prawdziwego powodu mojej wizyty. Mwiem o pracy i o przeszoci, ale nie o teraniejszoci
i blu nie o Isabelli.
Pod koniec sesji doktor Hoover wsta z fotela, podszed do biurka i wyj z niego cyfrowy
dyktafon.
Prosz zwrci si do mnie. Moe atwiej bdzie panu zacz mwi o tym, co pana
trapi, do tego urzdzenia. Nie musi mi pan dawa nagrania, moe je pan pniej skasowa. Ale
ubranie w sowa tego, co pana niepokoi, nazwanie poszczeglnych elementw, opowiedzenie
historii smutku, moe pomc panu go zrozumie.
Teraz siedzc o pnocy przy zgaszonym wietle w moim salonie, uwiadomiem sobie,
e wpatruj si w dyktafon od czterdziestu piciu minut. Czy to oznacza, e zostao mi tylko pi
minut sesji z moim cyfrowym terapeut?
Zbierajc si na odwag, nacisnem przycisk uruchamiajcy nagrywanie i zaczem
mwi.
Raz, dwa, trzy, prba mikrofonu.
Nienawidz tego. Nie wiem, co powiedzie. Czuj si jak szantaysta, szepczc do tej
rzeczy. Jak opowiedzie o moim smutku? Byaby to opowie o Isabelli. Ale gdzie mam zacz t
histori, i jak? Czy rozpocz od dnia, kiedy poznaem Isabell? Od dnia, kiedy wszedem
do Biblioteki Publicznej Oak Ridge i spytaem, czy mogaby mi pomc? Czy zacz od fotografii
z okresu drugiej wojny wiatowej, ktre mi pokazaa i ktre pomogy mi znale zakopane
szcztki zamordowanego onierza? Czy mam cofn si do samej wojny, wycigu majcego
na celu zbudowanie bomby, nieubaganego pdu ku zagadzie Hiroszimy i Nagasaki? Mam
zacz od tego dnia w sierpniu 1945 roku, gdy B-29 wystartowa z wyspy Tinian, pokona dwa
tysice kilometrw nad Pacyfikiem i zrwna z ziemi miasto, w ktrym mieszkali rodzice
Isabelli? Nie. To byaby historia jej smutku, nie mojego, nie naszego.
Czy nasza historia zacza si w wieczr, gdy zjedlimy pizz i odprowadziem j
do domu? W wieczr, gdy usyszaem westchnienia wiatru w koronach drzew i poczuem ochot,
eby j pocaowa? Czy zaczo si to w noc, gdy przyjechaa do mnie z Doktorem Strangelove
na DVD, popcornem i col? By moe nasza historia rozpocza si, kiedy do mnie si przytulia,
obja mnie i oddaa mi si.
Ale co mog o niej powiedzie? e bya pikna? Bya. Nadal jest, jeli yje. Miaa
egzotyczn urod, zbyt subteln, ebym mg odkry jej rdo. Jednym z jej dziadkw by
Japoczyk, drugi dziadek i obie babcie byli amerykaskimi misjonarzami, ktrzy znaleli si
w niewaciwym miejscu w niewaciwym czasie w Nagasaki w sierpniu 1945 roku, kiedy B-29
zrzuci na miasto miertelne owoce Projektu Manhattan.
Pochodzenie etniczne Isabelli ma dla mnie istotne znaczenie, ale nie tylko dlatego, e jest

tak silnie splecione z przestpstwem, ktre popenia, lecz take ze wzgldu na moje
antropologiczne zainteresowania. Wiedza na temat jej pochodzenia dostarcza mi wiadomoci
na temat budowy jej szkieletu, czego, czego mog si chwyci, kiedy prbuj zrozumie jej
zagadk. Poniewa tylko w jednej czwartej jest Azjatk, wiem, e jej szkielet ma w wikszoci
cechy europeidalne. W wikszoci, ale nie w caoci. Ma te cechy mongoidalne, azjatyckie. Jej
koci policzkowe, kiedy widz je teraz w mojej wyobrani, s osadzone nieco wyej, s nieco
szersze i bardziej paskie ni, powiedzmy, koci policzkowe Mirandy. Jej skra jest kilka odcieni
ciemniejsza od skry mojej asystentki, ale w sumie prawie wszyscy maj karnacj o kilka odcieni
ciemniejsz od karnacji Mirandy. Zby Isabelli pamitam na dwa sposoby. Pamitam, jak
olniewajce byy, kiedy do mnie si umiechna, i jak szybko znikny ukryte za zason wosw,
kiedy niemiao schylia gow. Pamitam je te, gdy si caowalimy. Gadkie, twarde i liskie
pod moim jzykiem. Gryzce delikatnie moje wargi, a pniej mj biceps i wntrze doni
wystarczajco mocno, eby zostawi na niej lad. Gdybym pomyla, aby przesun jzykiem
z tyu przednich zbw, moe poczubym wgniecenia, wklsoci: charakterystyczne krzywizny
siekaczy w ksztacie opaty, ktre s cech zbw Azjatw i rdzennych Amerykanw. Ale jaki
mczyzna przy zdrowych zmysach mylaby o stomatologii, kiedy pikna kobieta przyciska
do niego swoje gorce usta i drce ciao?
Kiedy sucham tego, co mwi, troch mi gupio. Jestem taki drobiazgowy. A jednak.
A jednak mam tak niewiele rzeczy, na ktrych mog si oprze, gdy prbuj zrozumie Isabell,
e przypuszczam, i to zrozumiae i wybaczalne, e odwouj si do roli naukowca i antropologa,
ktry kategoryzuje i tumaczy. A tak naprawd to ledwie znaem Isabell. Nasze cieki przeciy
si na krtko, ale w sposb dramatyczny, w dwch punktach. Nie, w trzech. Najpierw, gdy
Garcia, Miranda i ja zostalimy naraeni na dziaanie promieniotwrczej kapsuki, ktrej
Isabella uya do zamordowania doktora Novaka. Pniej pikna bibliotekarka pomoga mi
odkry miejsce, w ktrym podczas drugiej wojny wiatowej zosta potajemnie pochowany
zamordowany onierz. A nastpnie kiedy oddaa mi swoje ciao. Nie, chwileczk, by jeszcze
czwarty punkt. Kiedy uwiadomiem sobie, e to ona zabia Novaka, gdy nastpia konfrontacja,
po ktrej Isabella znikna w labiryncie kanalizacji burzowej Oak Ridge.
A ja podyem za ni. Z perspektywy czasu moe by to bd. Z perspektywy czasu moe
konfrontacja bya bdem. Z perspektywy czasu moe kochanie si z ni byo bdem.
Z perspektywy czasu moe perspektywa czasu sama w sobie jest bdem. Jaki jest sens tropi
lady przeszego ycia? Nie mog wybra innej cieki ni ta, ktra zaprowadzia mnie
do teraniejszoci, do tej chwili, gdzie ukrywam si w ciemnoci mojego salonu i labiryntu
mojego serca, mamroczc do cyfrowej pustki, ktr trzymam w rku.
Nienawidz tego. Nie wiem, co powiedzie. Raz, dwa, trzy, prba mikrofonu.

ROZDZIA 9
Nastpnego ranka w drodze na uczelni zostawiem nagranie w gabinecie doktora
Hoovera. Nadal miaem lekkie poczucie winy z powodu tego, e wyraziem swoje myli i lki
do mikrofonu. Kiedy wszedem do laboratorium koci, Miranda spojrzaa na mnie wnikliwie
i powiedziaa:
Co?
Co masz na myli, mwic co?
Masz zabawny wyraz twarzy. Zawstydzony czy co. Jak dzieciak, ktry wanie nasika
w majtki.
Wielkie dziki.
Wszystko w porzdku?
Jasne skamaem. Po prostu mam duo na gowie.
Akurat. W kadym razie Eddie dzwoni. W przyszym tygodniu jest umwiony
na przymiark i-Hand.
Protezy bionicznej? Tylko na lew rk? Skina gow. Mylaem, e by bardziej
zainteresowany przeszczepem.
By, ale najwyraniej jest z tym duy problem. Zmarszczya brwi. Do przeszczepu
doni kwalifikuj si tylko osoby po obustronnej amputacji.
Eddie jest po obustronnej amputacji zauwayem. W prawej rce zostay mu tylko
dwa palce.
Najwyraniej chirurdzy rki uwaaj te palce za wikszy walor ni ty i ja skwitowaa.
Mimo wszystko co nimi moe robi. A kiedy podda si operacji przeszczepu palca nogi
na miejsce kciuka ma nadziej, e nastpi to za mniej wicej miesic bdzie mia trzy palce
w prawej rce, w tym take przeciwstawny kciuk.
A jednak zaprotestowaem to okrutne, e dyskwalifikuje go to z przeszczepu lewej
doni. To wyglda jak kara za to, e nie zosta bardziej okaleczony. Jak w przypadku tej
dziewczyny chorej na tocze, ktrej firma ubezpieczeniowa odmwia pokrycia kosztw
leczenia, dopki nie bya umierajca.
Niby tak przyznaa ale patrzc z innej strony, nie kady, kto chciaby przeszczep,
moe go otrzyma. Jeli nie ma wystarczajcej liczby rk, jaki jest wedug ciebie najlepszy,
najsprawiedliwszy sposb, eby zdecydowa, kto dostanie rk, a kto nie? Jeli ty miaby
rozdawa rce, w jaki sposb wybraby biorc?
Nie miaem na to odpowiedzi. Miaem za to jeszcze jedno pytanie.
Czy naprawd nie ma wystarczajcej liczby rk do przeszczepw?
Wzruszya ramionami.
Ile przeszczepw nerek wykonano w Stanach Zjednoczonych w zeszym roku?
Wpisaa zapytanie do wyszukiwarki.
Nie wiem, ile byo w zeszym roku odpowiedziaa ale w 2008 zostao wykonanych
ponad szesnacie tysicy zabiegw.
A ile przeszczepw doni?
To nieuczciwe porwnanie wytkna. Wiele nerek pochodzi od ywych dawcw,
syna, siostry lub przyjaciela, skonnych odda swoj nerk ukochanej osobie.
Masz racj, nie to samo. Ile byo przeszczepw serca?
Klawiatura zatrzsa si ponownie.
A niech mnie. Dwa tysice sto szedziesit trzy. Ja bym stawiaa na sto.
Dobrze. aden z dawcw serca nie by ywy. Jeli moje obliczenia s prawidowe, te

2100 dawcw serca miao 4200 rk, plus minus.

Nie sdz, ebymy mogli mwi o plusie, chyba e ktry z dawcw mia troje rk
poprawia mnie.
Nie dziel wosa na czworo. Mwimy o potencjalnie czterech tysicach przeszczepw
rk, prawda?
Chwila zacza. Znalazam bardzo interesujc baz danych. Opracowane przez
rzd federalny statystyki dawstwa narzdw podzielone na kategorie. Mona sortowa wedug
organu, rodzaju dawcy, stanu. Rzeczywicie w 2008 roku byo okoo omiu tysicy zmarych
dawcw narzdw w Stanach Zjednoczonych. Tak wic, teoretycznie, szesnacie tysicy rk,
jeli wszyscy mieli obie w chwili mierci.
A ilu przeszczepw rk dokonano w Stanach Zjednoczonych w 2008 roku?
W federalnej bazie danych nie ma statystyk dotyczcych transplantacji rk. Sprbuj
przeszczepy doni Stany Zjednoczone 2008 i sprawdz, czy wujek Google moe rzuci na to
jakie wiato.
Chwil pniej powiedziaa:
Jeszcze raz a niech mnie!
Ile?
Dwa.
Dwa tysice?
Nie odpowiedziaa. Dwa przeszczepy. Jak w jeden, dwa, trzy, wychod ty.
Tak wic problemem nie jest niedobr rk zadumaem si ale brak fachowcw
wykonujcych operacje? Za mao lekarzy, ktrzy zostali przeszkoleni, by przeprowadzi zabieg?
Klawiatura ponownie posza w ruch.
Rozkminie ten problem koncertowo, mistrzu. Przeczytam ci informacj prasow
z Orodka Medycznego Uniwersytetu Emory z lutego 2008 roku. Jedyny lekarz w Stanach
Zjednoczonych ze specjalizacj zarwno w chirurgii rki, jak i chirurgii transplantacyjnej
uruchamia nowy program na Emory, ktrego celem jest przeszkolenie innych lekarzy oraz
prowadzenie bada zwizanych z t wci bardzo rzadk operacj. Jeden chirurg specjalizujcy
si w przeszczepach doni w caych Stanach. Tu ley pies pogrzebany. Odwrcia si do mnie
i zmarszczya brwi. Nie rozumiem zastanawiaa si gono. Co sprawia, e przeszczep rki
jest tysic razy bardziej skomplikowany ni przeszczep serca? Serce ma duo naczy
krwiononych i nerww, a moliwo odrzucenia przeszczepu wydaje si taka sama, czy to serce
czy rka, nie sdzisz?
Pomylaem przez chwil.
Nie jestem pewien, czy problem ley w zoonoci operacji odpowiedziaem.
Przeszczep serca ratuje ycie. Jeli potrzebujesz serca i go nie dostaniesz, umrzesz. Ale
po wiecie chodzi wiele osb bez jednej rki lub obu. By moe wic doskonalenie technik
chirurgii transplantacji rki nie jest uwaane za wysoki priorytet.
Hm burkna i znowu co wpisaa do wyszukiwarki. Zgadnij, ile operacji
powikszenia piersi przeprowadzono w 2008 roku? Nie czekaa na moj odpowied.
Czterysta tysicy. Co nam to mwi o priorytetach? T operacj potrafi przeprowadzi wielu
chirurgw.
Chirurgia plastyczna to lukratywny interes stwierdziem. Tak dziaa wolny rynek.
Mega odpara. Prawo do ycia, wolnoci i sterczcych sutkw.
Westchnem.
Podsumowujc, poniewa Eddie potrzebuje jednej doni, to rka bioniczna, i-Hand, jest
najlepszym wyjciem?

 Na to wyglda zgodzia si. Dobrze by byo dowiedzie si wicej na ten temat,

pozna opini kogo innego ni dzia marketingu producenta.
Chyba wiem, kogo o ni wypyta stwierdziem.
Lnicy biay samolot koujcy na pasie nie by podobny do adnego, jaki kiedykolwiek
wczeniej widziaem. Co prawda mia skrzyda i ogon, jak rwnie dwa silniki turbomigowe,
ale silniki te znajdoway si na krawdzi spywu skrzyde i skierowane byy ku ogonowi, wic
miga pchay samolot, a nie go cigny. Kadub nie by cylindryczny, ale nieco bulwiasty, jak
eleganckie smuke ciao foki lub orki. Skrzyda umieszczono daleko z tyu, w pobliu ogona.
Znajdowaa si tam te mniejsza para skrzyde, ktre pochylone byy lekko w d. Kiedy samolot
odwrci swj skrzydlaty, dwuoki nos w kierunku rampy, zdaem sobie spraw, e jest
uderzajco podobny do latajcej ryby. Latajcego suma, jeli miaem by precyzyjny.
miga zatrzymay si, silniki zwolniy, a drzwi tu za kokpitem zostay otwarte. Mae
skadane schody rozoyy si na zewntrz, a magister inynier doktor habilitowany nauk
medycznych Glen Faust opuci latajcego suma i ruszy ku mnie, skrzan torb zarzuciwszy
na jedno rami.
Doktorze Brockton! zawoa. Jak mio, e pan po mnie wyszed.
Witamy w Tennessee powiedziaem. Warto byo tu przyjecha, eby zobaczy ten
samolot. Nie widziaem wczeniej niczego podobnego.
Umiechn si.
Przyciga wzrok, prawda? Woski design, dlatego wyglda tak cholernie sexy. Jest
prawie tak szybki jak odrzutowiec, wyciga ponad 600 kilometrw na godzin, ale jest duo
bardziej wydajny. Moe przewie dziewi osb i ma wysoki sufit, dziki temu obszernemu
kadubowi. Ciekawostk jest to, e kadub de facto jest patem i zapewnia te si non. To
pozwolio na zmniejszenie skrzyde, a tym samym zmniejszyo opr. Sprytne, prawda?
Sprytne zgodziem si. Wie pan prawie tyle o tym samolocie co sam pilot.
Jestem pilotem. Umiechn si. W poowie przypadkw, w tym dzi. Kiedy
szukalimy nowego samolotu firmowego, postanowiem si wtrci. Jestem pilotem,
powiedziaem dyrektorowi, i jestem rwnie odpowiedzialny za badania. Pozwl, e to
zbadam. Poszed na to. Umiechn si szerzej. Nie uwierzyby pan, jaki widok rozciga si
dzi na dolin Shenandoah z wysokoci szeciu kilometrw. Widziaem Knoxville z Roanoke.
Roanoke leao czterysta kilometrw na pnoc od naszego miasta, wic nieco
koloryzowa. Trzeba jednak przyzna, e powietrze byo dzi tak krystalicznie czyste, i lece
pidziesit kilometrw na wschd od lotniska Great Smoky Mountains wyglday, jakby
znajdoway si od nas rzut beretem, i prawie byem w stanie uwierzy w to, co powiedzia.
Poprowadziem go przez lobby przed budynek, gdzie zostawiem na maym parkingu
swj samochd.
Zalet korporacyjnego terminalu jest brak koniecznoci wchodzenia i wychodzenia
z podziemnego parkingu powiedziaem.
Zalet posiadania wasnego samolotu jest brak kopotw z ochron lotniska. Po drodze
na terminal zajrzaem do Starbucksa, wic przywiozem ze sob duy kubek kawy, wsiadem
na dwie minuty przed startem i nie musiaem wysuchiwa informacji na temat zasad
bezpieczestwa. Poklepa swoj torb. Och, i wypchaem teczk noami i pistoletami.
Mdre posunicie. Wnioskuj, e nie jest to pana pierwsza wizyta w Tennessee.
Udalimy si na pnoc szos Alcoa, minlimy dealera domw na kkach, opuszczone
centra handlowe i szerokie pastwiska. Po dziesiciu minutach skrcilimy u podstawy
zalesionego wzgrza i naszym oczom ukazaa si gwna wiea Orodka Medycznego
Uniwersytetu Tennessee. Skrciem w prawo, okryem kompleks szpitalny i wjechaem

na parking dla pracownikw, ktry graniczy z Trupi Farm. Dotarem do najdalszego zaktka
parkingu i zatrzymaem si przed podwjn bram z siatki i desek.
Jestem zaskoczony, e farma nie znajduje si gdzie na uboczu skomentowa Faust.
Kiedy tak byo wyjaniem, otwierajc kdk i bram. Zaczynaem od starej obory
na jednym z gospodarstw uczelni, ale miaem za daleko. Kiedy przeniosem si tutaj, nie byo tu
jeszcze parkingu, a szpital nie istnia nawet na desce krelarskiej.
Kiedy wprowadziem go do rodka, wyjrza za drewniany pot.
Wyglda na to, e rzeczywicie mona zajrze tutaj z najwyszych piter szpitala.
Mona potwierdziem. Daje to pacjentom dodatkow motywacj
do rekonwalescencji. Memento mori i tak dalej.
Czy szpital pobiera za to dodatkowe opaty?
Nie, patrzenie nic nie kosztuje. Zarabia za to na sprzeday odwieaczy powietrza
w gorce letnie dni, gdy Trupia Farma naprawd dojrzewa. Umiechn si z artu, wic
cignem. Jeli pacjenci wiedzieliby, jak zmusi ubezpieczalni, eby zwracaa im sto dolcw
za kady odwieacz powietrza, ktry musieli kupi, pooyoby to kres ich wszystkim
finansowym zmartwieniom.
Wskazaem na polan za bram, atk brunatnej trawy i goej ziemi o szerokoci okoo
dwudziestu metrw.
To jest to. Mamy wszystkiego niecae trzy akry.
Poprowadziem go przez trawnik, gdzie ogrodzony siatk teren usytuowany pod
drzewami wieczya jasnoniebieska plandeka.
Pocztkowo mielimy tylko to poletko za ogrodzeniem, ktre ma niecae pi metrw
kwadratowych. Teraz trzymamy na nim sprzt i stacj meteorologiczn, ale to tutaj rozpoczy
si nasze badania.
Skin gow.
Widziaem stare zdjcie przedstawiajce pana i kilku studentw ze zwokami lecymi
na betonie.
Zostao zrobione wiosn w pierwszym roku dziaalnoci placwki przypomniaem
sobie. Dostalimy tylko cztery ciaa tamtego roku. Posuyy do napisania pracy magisterskiej
na temat tego, jakie owady i kiedy eruj na zwokach.
Przeczytaem j powiedzia. To byy przeomowe badania. Day podwaliny
entomologii sdowej, prawda? Szacowania czasu, ktry upyn od mierci ofiary morderstwa,
za pomoc owadw i czerw?
Tak zgodziem si, dodajc: Odrobi pan prac domow.
Zawsze to robi, gdy planujemy zainwestowa w projekt badawczy p miliona
dolarw.
Moje brwi wystrzeliy w gr.
Tyle planujecie tu zainwestowa?
By moe.
Jego uwag przyku statyw aparatu. Przenis wzrok z urzdzenia na zwoki Maurie
Gershwin. Wikszo skry znikna ju z jej czaszki, szyi i rk, resztki ubra wisiay luno
na pociemniaych kociach tuowia i koczyn.
Prosz mi o tym opowiedzie.
To nic szczeglnego zaczem. Za pomoc fotografii poklatkowej dokumentuj
dekompozycj zwok tej kobiety. Jest tu od okoo dwch tygodni. Gdyby to by sierpie,
patrzylibymy teraz na goe koci. Ale muchy plujki s w stanie upienia. W temperaturze
poniej 10 stopni Celsjusza, zim i wiosn, obserwujemy mniejsz aktywno owadw. Poza tym

bakterie i enzymy rozkadajce ciao dziaaj wolniej w niskich temperaturach.

Jasne. Podstawy biochemii: ciepo przyspiesza niemal kad reakcj chemiczn.
Wskazaem w kierunku przeciwlegego rogu farmy.
Tam prowadzimy ciekawe badanie wyjaniem. Widzi pan te cementowe pyty?
Byo ich pi, kada o powierzchni p metra kwadratowego.
Poznaj je powiedzia.
Przepraszam?
Widziaem je. Z kosmosu.
Nie bardzo rozumiem.
Wida je na zdjciach satelitarnych wyjani. Zerknem za pana pot na Google
Earth. To niesamowite, co mona zobaczy na tych zdjciach. Te betonowe pyty byy bardzo
wyranie widoczne. Wskazujc na bia zmit torb na zwoki przykrywajc ciao, doda:
Mona rwnie zobaczy kilka z nich. I wydaje mi si, e take ciao lub dwa, ale to mogo by
tylko moje mylenie yczeniowe.
Rzeczywicie niesamowite. Ale nie jestem pewien, czy podoba mi si, e kady moe
zajrze za mj pot.
Tylko jeli wie, gdzie i czego szuka. Jakie badania tu prowadzicie? Czy pod pytami
zostay zakopane zwoki?
Skinem gow.
Jedna z naszych studentek testowaa moliwoci georadaru, ktrego fale przenikaj
w gb ziemi, i badaa, jak georadarowy obraz zwok zmienia si, w miar jak ciao ulega
rozkadowi. Zakopaa ciaa na rnych gbokociach, zasypujc niektre z nich gruzem,
a nastpnie nakrya je tymi pytami. Przez kilka miesicy raz w tygodniu robia pomiary.
Wygldao to troch jakby tutaj w lesie uywaa polerki do podogi.
Jak zmieniay si obrazy?
Szczerze mwic przyznaem dla mnie wyglday jak chmury na ekranie radaru
pogodowego. Poniewa wiedziaem, e to byy ciaa, odrniaem ich zarysy i mogem
stwierdzi, e si zmieniaj pod wpywem procesu rozkadu. Ale gdybym nie wiedzia,
na co patrz, nie jestem pewien, czy bym si domyli, co to jest.
Tak jak ja, patrzc na zdjcia satelitarne Trupiej Farmy zauway. Badania to ciki
kawaek chleba. Jeli si wie, co si odkryje, nie ma sensu ich przeprowadza. Ale postawienie
tezy opartej na znanych do tej pory faktach uatwia nieco spraw.
Dotarlimy do jednego z pooonych najniej zaktkw placwki.
Oto nasz najduej prowadzony projekt badawczy! Wskazaem na skupisko rurek
ze stali nierdzewnej wystajcych z lici i ziemi.
Wyjaniem Faustowi, e jeden z moich byych doktorantw, Arpad Vass, pracujcy
obecnie w Krajowym Laboratorium Oak Ridge, przez ostatnie sze lat analizowa substancje
chemiczne uwalniane przez rozkadajce si zwoki. W tym zaktku farmy zakopa trzy ciaa,
a przez groby przeprowadzi siatk perforowanych rur. Do zbierania i analizowania zwizkw
chemicznych wykorzystywa pomp prniow, ktra wycigaa gazy z rur, oraz chromatograf
gazowy spektrometr masowy.
I co odkry po szeciu latach?
Cakiem sporo. Pochyliem si, aby wycign kosmyk winobluszczu z jednej z rur.
Mylaem, e zidentyfikuje moe trzydzieci lub czterdzieci rnych zwizkw, ale jak dotd
zidentyfikowa ich ponad piset. Co ciekawe, niektre z tych najbardziej powszechnych s
rakotwrcze zwizki organiczne, takie jak toluen i benzen. Amerykaska Agencja Ochrony
rodowiska klasyfikuje je jako niebezpieczne substancje chemiczne, gdy s stosowane

w fabrykach lub zakadach chemicznych.

Czy ten projekt ma na celu jedynie analiz zwizkw ulatniajcych si ze zwok, czy
Arpad myli te o jakim praktycznym zastosowaniu odkrycia?
Odkrycie ma jak najbardziej praktyczne zastosowanie zapewniem go. Niedawno
opracowa wchacza, urzdzenie przenone, ktre wyglda troch jak detektor metalu,
do znajdowania pogrzebanych zwok i ukrytych grobw. Zaledwie kilka tygodni temu przyrzd
przyczyni si do odnalezienia szcztkw onierza, ktry zosta zabity i pochowany w Oak
Ridge w 1945 roku. By tu w ramach Projektu Manhattan. Arpad wykorzysta te swj
wynalazek do rozwizania zagadki zniknicia dwuletniego Caylee Anthonyego, ktry zagin
na Florydzie. Mj byy student by w stanie wykaza, e wykadzina w baganiku samochodu
podejrzanego zawieraa zwizki chemiczne waciwe dla rozkadajcego si ludzkiego ciaa.
To przypomina mi o sprawie, w ktrej zastosowa pan elektronowy mikroskop
skaningowy powiedzia. Korzystanie z osigni techniki do rozwizywania rzeczywistych
przestpstw i rzeczywistych problemw. To jest najbardziej satysfakcjonujce w mojej pracy. To
i moliwo pilotowania co jaki czas samolotu.
Rozemiaem si. Lubiem Fausta. By zabawny, inteligentny i bezpretensjonalny.
Spojrzaem na zegarek.
Oj! Musz pana odstawi na Wydzia Inynierii. Ma pan spotkanie o jedenastej,
prawda?
Skin gow, wic skierowalimy si w stron bramy. Kiedy opucilimy teren farmy,
zamknem j za sob na kdk.
W drodze do gwnego kampusu uczelni, kiedy przejedalimy przez most, zebraem si
na odwag.
Mog zasign pana porady w pewnej kwestii?
Mojej porady? Oczywicie. Ale prosz pamita, e warta jest dokadnie tyle, ile pan
za ni zapaci.
Wahaem si, nie wiedzc, czy powinienem wdawa si w szczegy.
Mam koleg zaczem. Jest patologiem stanowym. Dozna ostatnio urazw doni...
Straci kciuk, palec wskazujcy i rodkowy prawej rki oraz ca lew do.
Skin gow.
Pamitam, e o tym czytaem. To skutek ekspozycji na promieniowanie gamma,
prawda?
Tak.
Byem zaskoczony, poniewa naprawd odrobi prac domow.
Wielka szkoda. Straszny cios dla lekarza. Cho byoby gorzej, gdyby by chirurgiem.
Przynajmniej nie moe wyrzdzi adnej szkody swoim i tak nieywym ju pacjentom. Zrobi
min. To zabrzmiao nieco okrutnie. Przepraszam. Miaem na myli...
Machnem rk.
Nie ma sprawy. Nachodziy mnie podobne myli. Raz nawet pomylaem, e szkoda,
e nie jest psychiatr, bo psychiatra moe obej si bez rk.
By moe przyzna ale kady psychiatra, jakiego znam, i tak jest ju co najmniej
dziwny. Czy moe pan sobie wyobrazi, jak utrata rk mogaby takiego skrzywi?
Prbowaem to sobie wyobrazi freudowski psychoanalityk na wasnej kozetce,
patrzcy na puste mankiety tweedowej marynarki i wbrew sobie rozemiaem si.
Obaj jestemy zymi ludmi powiedziaem. Obaj pjdziemy do pieka.
Jeli za troch wisielczego humoru grozi ogie piekielny, to bdziemy si przypieka
w wyborowym towarzystwie odrzek. Prosz mi powiedzie o tym patologu i jakiego typu

rady mgbym udzieli?

Jedn z opcji, jakie rozwaa, jest proteza o nazwie i-Hand zaczem. Bioniczna
do. Pod gumow skr znajduj si sztuczne koci palcw wykonane z jakiego
zaawansowanego technologicznie tworzywa i podpite do mini zginaczy i prostownikw oraz
maych silniczkw, ktre naladuj ruch cigien doni.
Skin gow.
Znam i-Hand rzuci. To dobra proteza, ale mam co do niej jedno zastrzeenie.
Moje serce zamaro.
Co to za zastrzeenie?
Fakt, e nie posiadamy na ni patentu zamia si. artuj. Protezy mioelektryczne
to wielomilionowy strumie przychodw, a enujca prawda jest taka, e maa firemka
wyprzedzia OrthoMedica, oferujc lepszy produkt. Teraz musimy j goni. Spowania. Nie
chodzi tylko o pienidze, oczywicie, cho nie mona si bez nich obej. Na caym wiecie
tysice ludzi kadego roku traci rce lub nogi albo i rce, i nogi. Wie pan, e w niektrych
czciach wiata, w Afganistanie na przykad, wykorzystuje si dzieci jako ywe detektory min?
Dowdcy talibw ka im przechodzi przez potencjalnie zaminowane tereny. Jeli dzieciom nic
si nie stanie, onierze wiedz, e teren jest czysty. Jeli zostan wysadzone w powietrze,
onierze wysyaj wicej dzieci, a te oczyszcz cay teren z min. Potrzsn gow
ze smutkiem. Te dzieci w Afganistanie nie maj szansy na bioniczn rk lub nog z wkna
wglowego cign. Dostaj przyegowany kikut i kul, i moe hak zamiast rki, jeli maj
szczcie. Mocniej potrzsn gow. Ale pana przyjaciel doktor Garcia ma duo wiksz
gam moliwoci. i-Hand by moe jest najlepszym rozwizaniem, przynajmniej na razie.
Dlaczego na razie? Pniej bd lepsze?
Oczywicie zapewni. Technologia protetyczna cay czas si rozwija. Dzisiejsze
protezy, w tym i-Hand, kontroluje si za pomoc wiadomych skurczw mini w ramieniu. To
dziaa, ale troch dookoa. Prosz pomyle. Gdy chce pan podnie szklank wody, nie musi pan
mwi miniom: Rami, podnie si. Teraz zatrzymaj. Palcu i kciuku, zegnijcie si. Mzg
po prostu myli: Chc si napi i wszystko inne robi pan automatycznie. Pentagon inwestuje
mnstwo pienidzy w rozwj protez podczonych do mzgu. Wic za rok lub dwa...
To chyba zbyt dugo dla doktora Garcii wszedem mu w sowo. Nie ma na rynku nic
lepszego od i-Hand, co mgby pan poleci?
Nie dla jego lewej rki. Jeli chodzi o praw do, to przeszczep palca stopy to
najlepsze wyjcie. To autoprzeszczep, a nie przeszczep allogeniczny. Palec bdzie pochodzi
z jego wasnego ciaa, a nie z ciaa zmarego dawcy, wic nie ma ryzyka odrzucenia tkanki.
Doktor nie spali za sob adnych mostw. Tylko jedna z jego stp bdzie wyglda troch
dziwnie.
Ale jeli chodzi o lew do, poleca pan i-Hand?
Zatrzymaem si przed Wydziaem Inynierii. Mieci si on w nowoczesnym budynku,
przy ktrym tymczasowa siedziba Antropologii wygldaa jak Kopciuszek. Dwch pracownikw
Wydziau Inynierii Biomedycznej czekao ju na Fausta przed wejciem.
Zawaha si.
Nie jestem ani lekarzem, ani pacjentem, wic nie mog by wyroczni w tej kwestii.
Wszelkie porady warte s dokadnie tyle, ile pan za nie zapaci. Moe mniej.
Ale jeli to pan byby pacjentem nie dawaem za wygran co by pan zrobi, wiedzc
to, co pan wie? Wiedzc to, co wiem? Kiedy otworzy drzwi i wysiad, na jego twarzy pojawi
si enigmatyczny umiech. Wiedzc to, co wiem, zdecydowabym si na i-Hand i to cholernie
szybko.

ROZDZIA 10
Drzwi na parterze klatki schodowej trzasny, a trzydzieci sekund pniej te na drugim
pitrze, tu obok mojego gabinetu, poszy za ich haaliwym przykadem. Konserwator nadal nie
naprawi mechanizmu hydraulicznego, a moje M&Msy dawno ju si skoczyy.
Tym razem po drugim trzaniciu nastpio energiczne pukanie do drzwi mojego
gabinetu. W przeciwiestwie do trzanicia pukanie zaskoczyo mnie. Tosamo dwch osb,
ktre stany w progu, zdumiaa mnie jeszcze bardziej. Angela Price bya szefow FBI
w Knoxville, a Ben Rankin by agentem, ktrego poznaem przy okazji prowadzonej przez niego
sprawy zabjstwa i korupcji w szeregach urzdu szeryfa hrabstwa Cooke. ledztwo dotyczce
szajki organizujcej walki kogutw w tym samym hrabstwie przysporzyo Rankinowi barwnego
przydomku Kogucik, ktry dobrze do niego pasowa. By niskim mczyzn, ktry chodzi
z dostojestwem koguta rasy bantamka.
Moja znajomo z szefow Kogucika nie rozpocza si najlepiej. Poznalimy si przy
okazji ledztwa w hrabstwie Cooke. Skontaktowaem si z Price, gdy okazao si, e szeryf moe
chroni morderc, ale pocztkowo potraktowaa mnie jak wcibiajcego nos w nie swoje sprawy
cywila. Nasze stosunki zawodowe nieco si pniej ociepliy, nigdy jednak nie naleay
do szczeglnie serdecznych. Byem tym bardziej zaskoczony, kiedy umiechna si i wycigna
do, aby ucisn mi rk.
Mam nadziej, e nie przeszkadzamy.
Miaem wanie zabra si do kanapki, poniewa nie zjadem niadania i byem godny.
Myl o opnieniu lanczu bya przykra, prawie tak przykra jak mj gd.
Skde znowu, agentko Price skamaem.
Prosz mi mwi Angela.
Niemal si rozemiaem. Krtko po tym, jak si poznalimy, powiedziaem do niej prawie
to samo. Prosz mi mwi Bill. Jej reakcja bya oscha: Prosz mi mwi agentko Price.
Umiechnem si i ukoniem lekko w uznaniu zaszczytu, jakiego dostpiem. Mimo to
byem zaniepokojony.
A co sprowadza was do gbokich trzewi stadionu Neyland?
Baem si, e przynieli ze wieci o Isabelli albo nie byli zadowoleni z mojej pracy
w Oak Ridge. Czuem ciskanie w odku zarwno z godu, jak i niepokoju.
Podniosa palec, eby powstrzyma mnie przed mwieniem, a potem zamkna drzwi
gabinetu i powiedziaa ciszej:
Mamy nadziej, e bdziesz w stanie pomc nam w dochodzeniu.
Umiechna si nerwowo. Poczuem ulg, a odek miaem cinity ju tylko z godu.
Zawsze do usug zapewniem i nie artowaem. Mam przeprowadzi ogldziny?
Zwoki? Jakie koci?
Nie do koca odpara. Jej nerwowy umiech ustpi teraz wyrazowi szczerego
zakopotania. Waciwie to potrzebujemy koci i zwok od ciebie.
Przeniosem wzrok z agentki na Rankina i z powrotem. adne z nich nie wydawao si
skonne do wyjanie.
Nie jestem pewien, czy rozumiem powiedziaem. Zaplanowalimy na ten rok
szkolenie z pozyskiwania dowodw i jeli dobrze pamitam, dostarczamy wam tym razem trzy
ciaa.
Kadej wiosny nowi czonkowie zespow FBI zajmujcych si pozyskiwaniem
dowodw przybywali z caego kraju na Trupi Farm, aby wzi udzia w tygodniowym
szkoleniu, odkopywa ukryte zwoki i odnajdywa rozproszone koci.

 Potrzebujecie dodatkowego szkolenia?

Nie, nie chodzi o szkolenie. To bardziej skomplikowane.
Spojrzaa na Rankina i skina gow. Ten chrzkn nieznacznie.
Doktorze Brockton, wiem, e nie musz panu tego mwi zacz ale ludzkie ciao
moe by niezwykle przydatne, nawet po mierci.
Nie musi pan zgodziem si. Dziki temu od kilkudziesiciu lat zarabiam na chleb.
I dziki temu dorobiem si tego luksusowego gabinetu. Zrobiem zamaszysty gest, wskazujc
na zmaltretowane szafki, stare biurko, brudne okna i kratownice konstrukcji stadionu.
Dobre umiechn si smutno, a nastpnie wrci do swojego wywodu. Co roku
w Stanach Zjednoczonych przeprowadza si okoo trzydziestu tysicy przeszczepw narzdw:
nerki, serca, puca, wtroba, trzustka.
Nie mogem si oprze okazji.
Jestem na licie oczekujcych na przeszczep mzgu przerwaem mu z kamienn
twarz.
Tym razem nawet nie udawa, e si umiecha. Zamiast tego odparowa:
Nikt inny bardziej na niego nie zasuguje.
Musiaem si rozemia, bo niele mnie zaatwi. Jednak Price upomniaa go wzrokiem,
wic wrci do tematu.
Z trzydziestu tysicy przeszczepionych narzdw okoo trzech czwartych, czyli jakie
dwadziecia dwa tysice, pochodzio od zmarych dawcw.
Trudno, eby yjcy odda komu serce zwrciem uwag.
Teraz to mnie Price spiorunowaa wzrokiem.
Przepraszam pokajaem si. Prosz kontynuowa. Nie bd ju przerywa.
Dziki odpar agent. Jak zapewne pan wie, zapotrzebowanie na dawcw narzdw
znacznie przekracza poda. W caym kraju na listach oczekujcych na przeszczepy znajduje si
ponad sto tysicy osb, niektre z nich umr, zanim znajdzie si dla nich dawca. Prawie poowa
dzieci, ktre potrzebuj przeszczepu, nie zostanie w por zoperowana.
Teraz miaem uzasadniony powd, eby przerwa.
By o tym film kilka lat temu, prawda? O ojcu, ktry bierze wszystkich w szpitalu jako
zakadnikw, aby zmusi lekarzy do wszczepienia synowi nowego serca.
Zgadza si. Tytu brzmia John Q., o ile mnie pami nie myli. Troch nacigany,
zwaszcza pod koniec, ale udatnie przedstawi dramat rodzicw. W ten nieco zawiy sposb chc
powiedzie, e oczekiwanie na narzd moe by bolesne, ale proces dobierania biorcw
i dawcw przez Sie Pozyskiwania Organw do Transplantacji jest skrupulatny i bardzo
rygorystyczny. Wszystko jest szczegowo dokumentowane. W Stanach Zjednoczonych
sprzeda, kupno i handel ludzkimi narzdami do przeszczepu s nielegalne. W skrcie, narzdy
ludzkie s cile monitorowane. Nie wyglda to jednak tak rowo w przypadku innych form
ludzkiej tkanki.
Zaburczao mi w brzuchu. Czy musia cae pi minut mwi o czym, co byo jedynie
wstpem do tematu?
Ma pan na myli rogwk, cigna i tym podobne.
Rogwka, cigna, wizada, naczynia krwionone, skra, koci wymieni. Nikt tego
nie nadzoruje, szczeglnie pochodzenia tkanek. Tak samo jest, z caym szacunkiem, w przypadku
darowizn zwok.
Czuem, e mj niepokj jeszcze raz si wzmaga. Wiele lat temu wybuch krtkotrway,
ale do gony skandal, gdy stacja telewizyjna z Nashville podaa, e zwoki biednych
weteranw z Wietnamu byy lekcewaco traktowane na Trupiej Farmie. Nikt nie powiedzia

nam, e zmarli byli weteranami. Kiedy si o tym dowiedzielimy, od razu zaproponowalimy,

e odelemy zwoki Zwizkowi Kombatantw lub rodzinom byych onierzy, eby mogli
zorganizowa im wojskowe pochwki. Mwio si o ograniczeniu naszych bada, ale
prokuratorzy okrgowi podnieli alarm, podkrelajc znaczenie naszej pracy, wic wszystko
rozeszo si po kociach. Uznaem t spraw za zamknit, ale by moe zostaa tylko odoona
w czasie. Spojrzaem Price w oczy.
Czy FBI niepokoi si tym, skd pozyskujemy zwoki?
Ale skd. Mamy ogromne zaufanie do twojego programu oraz twojej uczciwoci
zawodowej i osobistej. Jestemy tu, bo mamy nadziej, e moesz nam pomc zdemaskowa
ludzi, ktrzy nie s tak uczciwi i etyczni jak ty.
Jak mgbym to zrobi?
Zawahaa si, ale tylko przez chwil, a kiedy usyszaem, co miaa do powiedzenia,
aowaem, e nie wahaa si duej. e nie wahaa si do koca wiata.
Poprzez sprzeda zwok oznajmia. Na czarnym rynku.
Spojrzaem na Price, a potem na Rankina. Ich twarze byy bez wyrazu.
To nieetyczne. Prawdopodobnie nielegalne wydusiem w kocu.
Wanie o to chodzi stwierdzia. Dlatego chcemy, eby to zrobi.
Przepraszam, e nie tryskam entuzjazmem powiedziaem. Z zasady nie ami prawa.
Co dokadnie miabym zrobi? I dlaczego?
Chcielibymy, aby pomg nam przeprowadzi prowokacj wyjania. Budujemy
oskarenie przeciwko pewnemu bankowi tkanek, firmie, ktra otrzymuje ciaa, a nastpnie
dystrybuuje organy i tkanki do przeszczepw oraz bada medycznych. Firma ma siedzib
w Newark, w stanie New Jersey. Nazywa si Centrum Tkanek i Usug Okootkankowych.
Powiedziaa, e to firma? Mylaem, e wszystkie banki tkanek to organizacje non
profit.
Price potrzsna gow.
Nie, to zdecydowanie firma przynoszca zyski. Z naciskiem na zyski. Mamy mocne
dowody na to, e ucieka si do oszustw i innych przestpstw w celu pozyskania zwok i organw,
a take czerpie nielegalne zyski ze sprzeday zwok lub tkanek z nich pobranych.
Skoro macie ju mocne dowody, to dlaczego ich jeszcze nie przyskrzynilicie?
Mielimy wanie to zrobi odpara. Agent prowadzcy w naszym biurze w Newark
formuowa wniosek o oskarenie przeciwko prezesowi firmy facetowi o nazwisku Raymond
Sinclair kiedy nasz kluczowy informator zmar.
Czy informator zmar dlatego, e by informatorem?
Rankin pokrci gow.
Zmar przez nadwag i brak wicze. Atak serca. Wzruszy lekko ramionami, a potem
przyzna: Moliwe, e przeywa dodatkowy stres zwizany z tym dochodzeniem.
Bo...? naciskaem.
Bo mielimy wystarczajco duo dowodw, aby oskary go z kilku paragrafw
dokoczy. By celem, zanim sta si informatorem.
Wic wsppracowa, bo obiecalicie odstpi od oskarenia.
Agent potrzsn gow ponownie.
Nigdy tego nie obiecujemy. Zapewnilimy go tylko, e powiemy prokuratorowi, jak
bardzo by pomocny.
Uniosem brwi pytajco, ale to zignorowa, wic musiaem zada pytanie.
Kim by ten pomocny czowiek i jak wam pomg, zanim spotkaa go przedwczesna
mier? Czy by niezadowolonym pracownikiem Centrum Tkanek, ktry postanowi

podkablowa wasn firm?

Rankin spojrza na Price, ktra ponownie skina gow.
Nie. Facet by dienerem w Zakadzie Anatomii Uniwersytetu Medycznego MacArthura
w Maryland. Przygotowywa zwoki dla studentw medycyny i wykadowcw. Koordynowa te
program darowizn. Oznaczao to, e zajmowa si przyjmowaniem i przysposabianiem kadego
trupa, ktry przekracza progi uczelni.
A ile zwok przekraczao jej progi?
Dwadziecia siedem w ostatnim roku. Przechyli gow. A ile pan dosta w zeszym
roku, panie doktorze?
Sto trzydzieci pi poinformowaem.
Gwizdn.
To cakiem sporo.
Wiele osb chce odda swoje ciao nauce zaczem. Czciowo dlatego,
e pogrzeby s tak cholernie drogie, ale gwnie dlatego, e ludzie chc zrobi co dobrego
po mierci. W ten sposb pomagaj szkoli lekarzy czy przyczyniaj si do postpw
w medycynie. Dostajemy teraz cztery lub pi razy wicej cia ni jeszcze kilka lat temu.
Niedugo nie bdziemy mie gdzie ich trzyma.
Agent spojrza bystrzej.
To znaczy, e dostajecie wicej cia, ni jestecie w stanie wykorzysta?
Zawsze znajdzie si miejsce dla jednego czy dwch agentw FBI zaartowaem.
Przez przypadek mam w biurku formularze zgody dawcw.
Rankin umiechn si i pokrci gow.
To prawda, e nie potrzebujemy stu trzydziestu cia rocznie na badania przyznaem.
Nie mamy wystarczajcej liczby studentw i wykadowcw do przeprowadzania tylu
eksperymentw, a nasza trzyakrowa dziaka jest coraz bardziej zatoczona. Mamy te za mao
personelu. Ale nie dostajemy zbyt wielu zwok. Po prostu nie mamy wystarczajco duo
pienidzy i ziemi.
Rankin i Price wymienili spojrzenia.
Podoba mi si to zaduma si agent. Nie dostajemy zbyt wielu zwok. Po prostu nie
mamy wystarczajco duo pienidzy. Co o tym sdzisz?
To moe by dobra przynta powiedziaa Price.
Nagle ogarny mnie ze przeczucia: poczucie, e to ja mam si sta smaczn przynt
na rekina.
Zanim si zgodz wyrzuciem z siebie musz porozmawia z prawnikiem.
Podniosa brwi.
Chcesz porozmawia ze swoim prawnikiem?
Nie swoim, a uniwersytetu. Amand Whiting, radc prawnym uczelni. Zanim zgodz
si na co takiego, musz si upewni, e mj pracodawca o tym wie i si na to zgadza.
Kobieta potrzsna gow.
Biuro z zasady nie dzieli si z nikim szczegami swoich dochodze oznajmia. Im
mniej ludzi wie, tym mniejsze ryzyko, e co wycieknie. Miaabym prawdziwe obawy przed
ujawnieniem czegokolwiek ludziom z dziau prawnego.
Nie ludziom sprostowaem a jednej osobie. Ja miabym prawdziwe obawy, gdybym
jej niczego nie wyjawi. Czy zdajesz sobie spraw, e jeli co pjdzie nie tak, uniwersytet moe
na tym ucierpie?
Nie odpowiedziaa, wic namalowaem jej pesymistyczny obraz przyszoci.
Jeli rozeszoby si, e Wydzia Antropologii sprzedaje zwoki na czarnym rynku,

wyrzdzioby to ogromn szkod uczelni. Moglibymy poegna si z wikszoci darowizn

nie tylko zwok, ale te darowizn finansowych na rzecz caego uniwersytetu. Taki skandal
mgby nas kosztowa miliony dolarw, by moe dziesitki milionw.
Moi gocie nie spieszyli si z odpowiedzi.
Jestem jeszcze ja dodaem. Jeli dobrze rozumiem, facet z akademii medycznej,
ktry sprzedawa zwoki i organy, mia by postawiony w stan oskarenia.
Price przytakna niechtnie, otworzya usta, eby odpowiedzie, ale nie daem jej doj
do sowa.
Prosz pozwoli mi skoczy. Facet z uczelni popenia oszustwa. O to chodzi?
Faszowa listy dawcw lub dokumentacj finansow, aby ukry fakt, e zbija kas, sprzedajc
zwoki jakiemu rzenikowi ludzi?
Tak to wanie wygldao przyznaa. Wykazywa, e zwoki nie nadaj si
do wykorzystania przez szko, zgasza je jako skremowane, a nastpnie sprzedawa je Centrum
Tkanek i Usug Okootkankowych. Bra pienidze pod stoem siedem tysicy za sztuk.
Przyzna si do sprzeday trzydziestu jeden cia w cigu ostatnich trzech lat. Zapaci gotwk
za ogromn d i mercedesa. Jak na faceta bez studiw i formalnego wyksztacenia medycznego
y nader luksusowo.
Macie nadziej, e Centrum Tkanek zaproponuje mi ten sam rodzaj transakcji? Dua
forsa za zwoki? apwka za organy?
Skina gow.
Oficjalnie jest to nadal sprawa prowadzona przez Newark, ale jeli wprowadzimy pana
do gry, gwne dziaania przenios si do Knoxville, a agent specjalny Rankin zostanie agentem
prowadzcym ledztwo. Chcemy rozpocz gromadzenie dowodw, poczwszy od nagra pana
rozmw z Sinclairem czy kim innym w jego firmie.
Zaoycie podsuch w jego telefonie?
Waciwie to poprosimy pana, aby nagra pan wszystkie rozmowy wyjani Rankin.
Potrzebowalibymy nakazu sdowego, eby zaoy podsuch, ale w Tennessee, jeli jedna
ze stron wyrazi zgod na nagrywanie mamy nadziej, e bdzie to pan jest to legalne. Jeli
zatem pan si zgodzi, podczymy magnetofon do pana telefonu w biurze i w domu. Bdzie pan
musia jedynie wcisn przycisk, gdy facet do pana zadzwoni.
Co jeli zadzwoni na moj komrk?
Rankin spojrza na Price, a ona skina gow, wic cign dalej.
Waciwie to z pana zgod moemy te nagrywa rozmowy z Sinclairem prowadzone
przez telefon komrkowy. Moemy przekierowa je do naszego laboratorium technicznego
w Quantico.
Czyli bdzie to taki sam dowd jak w przypadku zaoenia oficjalnego podsuchu, z tym
e nie bdziecie musieli si gimnastykowa, eby zdoby nakaz?
Zgadza si przyzna.
A ten diener nagrywa swoje rozmowy z Sinclairem?
Rankin skin gow.
Czy istnieje niebezpieczestwo, e na ou mierci ostrzeg Sinclaira z innego telefonu?
Mao prawdopodobne powiedzia. Nagralimy ich rozmow, ktra odbya si
zaledwie kilka minut przed atakiem serca naszego informatora. Przed mierci zdy jedynie
zadzwoni na pogotowie. Nie mia okazji puci farby. By zbyt zajty umieraniem.
Czy to moliwe, e przyczyn ataku serca byo co innego ni obarstwo i lenistwo?
Moe kto wsypa mu co do kawy? Pomylaem o Leonardzie Novaku, ktry niczego nie
podejrzewajc, pokn miercionon kapsuk. Albo podmieni witaminy?

Rankin spojrza smutno.

Mao prawdopodobne, ale teoretycznie moliwe.
Co to niby znaczy?
Sekcja zwok nie wykazaa adnej trucizny w obrazie toksykologicznym wyjani
ale stenie potasu w organizmie byo nienaturalnie wysokie. Ogromna dawka potasu moe
wywoa atak serca. Ale jak powiedziaem, rozmawia z Sinclairem przez telefon na krtko przed
zasabniciem i Sinclair brzmia, jakby spodziewa si, e bd prowadzi interesy jeszcze przez
dugi czas.
Moe i tak wytknem ale wasz informator te zapewne tak brzmia. By moe obaj
grali.
Rankin wzruszy ramionami, nie byo sposobu, aby obali t tez.
Tak czy owak, Sinclair to zy facet. Akademia medyczna nie bya jego jedynym
rdem zwok. Uwaamy, e kupuje te ciaa od domw pogrzebowych i krematoriw. Pewne
tropy wskazuj na to, e skupuje nerki od biedakw za granic, ywych dawcw, a nastpnie
sprzedaje narzdy bogatym Amerykanom i Europejczykom, pacjentom, ktrzy s w stanie
zapaci okrg sumk, aby przesun si na pierwsze miejsce w kolejce do przeszczepu.
Czuem, e mj opr sabnie.
Nie mog wam pomc przyskrzyni go za to owiadczyem poniewa aden
z moich darczycw nie ma nerki, ktr mona przeszczepi, ale powiedzmy, e teoretycznie
jestem gotw to zrobi. Co wprawi koa w ruch? Czy miabym po prostu zadzwoni do tego
Sinclaira i powiedzie: Hej, FBI dao mi cynk, e potrzebuje pan nowego dostawcy zwok?
Co wymylimy zapewni jeli zgodzi si nam pan pomc. Mamy pewne
dowiadczenie w przeprowadzaniu takich operacji.
To adne pocieszenie odpowiedziaem. Jeli wszystko pjdzie po waszej myli,
bd mia okazj zawie zaufanie uniwersytetu do mnie, darczycw do Trupiej Farmy
i popeni rozmaite przestpstwa stanowe i krajowe. Spojrzaem na Price. Chcecie mnie
bezbronnego wysa na poarcie lwom?
Wolimy mwi o zapewnieniu rzetelnoci dochodzenia odpara. Wiem, e prosimy
o duo.
O wiele za duo odparem. Dwa lata temu zostaem oskarony o morderstwo.
Dobijao mnie, e przyjaciele i koledzy uwaaj, e jestem winny. Jeli mam wam pomc,
musicie mnie zapewni, i moja reputacja nie ucierpi, a wizerunek uniwersytetu pozostanie
nietknity.
Czy sowo FBI nie wystarczy?
Spojrzaem za brudne okna, szukajc natchnienia. Widok bolenie mi przypomnia, gdzie
Antropologia znajdowaa si w hierarchii uczelni. Kiedy przyjechaem do Knoxville i zostaem
szefem wydziau, obiecano mi, e prowizoryczna siedziba pod stadionem jest tylko tymczasowa
i e ju wkrtce dostaniemy wiksze i lepsze kwatery. Obiecywano mi te, raz po raz, e nasz
skromny budet zostanie podniesiony. A jednak, dwadziecia lat pniej, nadal tkwi pod
trybunami stadionu wybudowanego w ramach hojnie finansowanego programu futbolowego
i nadal ledwo wi koniec z kocem, bo budet mojego orodka badawczego nie przekracza
poziomu budetu klubu z ligi podwrkowej. Uczelnia nie bronia mnie, kiedy zostaem faszywie
oskarony o morderstwo. Czy naprawd musz zawraca sobie gow dobrym imieniem
uniwersytetu?
Zdecydowaem, e jednak tak. Uniwersytet Tennessee nie da mi moe wszystkiego,
co miaem nadziej dosta, ale wraz z mikroskopijnym budetem i prowizoryczn siedzib
uczelnia zapewnia mi wolno i zachcaa do tworzenia programu antropologii sdowej, ktry

by uwaany za jeden z najlepszych na wiecie. Ani razu nie kwestionujc mojego zdrowia
psychicznego, uniwersytet pozwoli, abym ciga na jego teren setki zwok i dla dobra nauki
obserwowa, jak gnij. Pod wieloma wzgldami uniwersytet by moim domem, a moi koledzy,
studenci i doktoranci byli moj rodzin. Miaem obowizek chroni ten dom i rodzin, najlepiej
jak mogem.
Przepraszam powiedziaem. Nie zrobi tego. Nie bez powiadomienia naszego
prawnika.
Price spochmurniaa.
Chciaabym, eby to przemyla. Staniemy za tob murem, jeli nam pomoesz
zapewnia.
Bez obrazy odrzekem ale jeli caa ta operacja obrci si przeciwko mnie i uczelni,
chc przynajmniej mie jaki lad na pimie, tutaj, na uniwersytecie, e nie zrobiem niczego
kontrowersyjnego bez pytania o zgod. To s moje warunki.
Stawiasz nas w bardzo trudnej sytuacji stwierdzia.
Rany, witam w cholernym klubie. Jeli radca prawny da mi swoje bogosawiestwo,
wejd w to. Jeli nie, spasuj. Proste. Przykro mi.
Price i Rankin wymienili smutne spojrzenia.
Przy okazji dodaem jeli Amanda obieca, e zachowa to dla siebie, to tak bdzie.
Jej sowo jest rwnie dobre co sowo Biura.
Spodziewaem si, e wyjd. Pomylaem, e bd musieli przedyskutowa moje warunki
na stronie lub skonsultowa si z gr. Ale Price nawet nie spojrzaa na Rankina.
Umowa stoi zgodzia si, wycigajc do mnie rk.
Popatrzyem jej przez chwil w oczy. Kiedy podawaem jej do, zobaczyem w nich si,
uczciwo i moe odrobin zmczenia.
FBI dzikuje za pomoc, doktorze.
To wielki zaszczyt zosta o ni poproszony. Nawet jeli nie jestem zachwycony tym,
co mam zrobi.
Nagle kto zastuka do drzwi. Otworzyy si, zanim zdyem powiedzie Prosz.
Szefie? W drzwiach pojawia si Miranda.
Gdy zauwaya moich goci, zmieszaa si.
Oj, przepraszam, e przeszkadzam. Wrc pniej.
Nie przeszkadza pani zapewnia j Price. Ju si zbieralimy.
Miranda spojrzaa na mnie pytajco.
Prosz, wejd zachciem. Musz z tob o czym porozmawia.
Wesza do gabinetu, w ktrym teraz zrobio si ciasno. Jej bystre oczy szybko zmierzyy
moich goci: garnitury, schludne fryzury, inteligentne spojrzenia i fizyczna pewno siebie, ktr
maj byli marines, utalentowani sportowcy, strzelcy wyborowi i agenci FBI.
To jest moja doktorantka, Miranda Lovelady przedstawiem dziewczyn. Jest
prawdziwym mzgiem wydziau. Mirando, to agentka specjalna Angela Price i agent specjalny
Ben Rankin.
Wymienili szybkie uciski doni, a nastpnie wszyscy troje spojrzeli na mnie
wyczekujco.
Agentka Price i agent Rankin przyszli prosi mnie o pomoc. Czuem, e Price
i Rankin spinaj si, czekajc na to, co powiem. Czy, jeli uda im si uzyska zgod z centrali,
damy rad wcisn kilku agentw z Knoxville na szkolenie z pozyskiwania dowodw?
Nie ma problemu zapewnia dziewczyna.
Jednak co w jej oczach lekko si zmienio, to byo jak delikatne drgnicie rwnego

pomienia wiecy, i uwiadomiem sobie, e okamywanie Mirandy moe okaza si

najtrudniejszym wyzwaniem i najwyszym kosztem umowy, ktr wanie zawarem z FBI.

ROZDZIA 11
Gos w suchawce brzmia przyjanie, ale poczuem si, jakby kto uderzy mnie pici
w brzuch.
Cze, doktorku, tu Jim Emert.
Emert by detektywem z Oak Ridge, prowadzcym ledztwo w sprawie morderstwa
Novaka. Nie kontaktowaem si z nim od wielu tygodni, nieomal od czasu, gdy Isabella znikna
w labiryncie kanalizacji burzowej miasta. Nasza ostatnia rozmowa, dwa dni po tym wydarzeniu,
bya krtka. Detektyw sprowadzi psa do wyszukiwania zwok, ktry mia sprawdzi tunele.
Jednak pies, jak poinformowa Emert, wrci z pustymi rkami lub bardziej precyzyjnie
z pustym nosem. Znaem imponujce osignicia tego czworonoga, wic jeli nie udao mu si
wykry zwok w kanaach, byem prawie pewien, e Isabelli udao si uciec. Nie wiedziaem
jednak, czy to napeniao mnie przeraeniem czy ulg.
Cz mnie, ta, ktra wyznawaa do starowieckie pogldy na temat dobra i za, prawa
i porzdku, bya sfrustrowana i rozczarowana tym, e kobiecie, ktra zabia Leonarda Novaka
i okaleczya Eddiego Garci, udao si wymkn sprawiedliwoci. Ale inna cz mnie, ta, ktra
wspczua Isabelli tego, e jej rodzina tak bardzo ucierpiaa w wyniku wybuchu bomby
atomowej, uwaaa, e kobieta zostaa ju wystarczajco ukarana cierpiaa od lat i bdzie
cierpie do koca ycia. W kocu przecie wyrazia ubolewanie z powodu ran, jakie kapsuka
wyrzdzia doniom Garcii, no i sama doznaa oparze, cho jej byy mniej dotkliwe ni Eddiego.
Wreszcie, cho niechtnie si do tego przyznawaem nawet przed samym sob, mj ogld
sytuacji zosta wypaczony przez to, e Isabella i ja kochalimy si. Jeden raz.
Hej, Jim, jak leci? Miaem nadziej, e w moim gosie nie sycha byo napicia. Nie
powiedziaem Emertowi, ani nikomu innemu, e spdziem noc z Isabell. Czy przeczytam
wkrtce w gazecie artyku na temat aresztowania podejrzanej w sprawie dziwacznego
morderstwa w Oak Ridge?
Nie, chyba e nasi przyjaciele z FBI dokonali przeomu i nic mi nie powiedzieli
rozwia moje przypuszczenia. Ale myl, e powiniene o czym wiedzie. Odkrylimy co
naprawd ciekawego.
Powiedz mi.
Wol pokaza stwierdzi. Wiem, e dzwoni na ostatni chwil, ale czy mgby si
teraz wybra na ma przejadk do Oak Ridge?
Ju jestem w drodze rzuciem, wstajc zza biurka. Bd w Oak Ridge za p
godziny. Spotkamy si w komisariacie?
Nie. Spotkajmy si w Alexander Inn. Przeszed mnie dreszcz.
Trzydzieci minut pniej skrciem na podjazd zrujnowanego, zabitego deskami
Alexander Inn, z uczuciem jakbym zatoczy pene koo. By to hotel, w ktrym zacza si
sprawa Novaka. To z lodu skuwajcego zaniedbany basen hotelu wyciem zwoki naukowca.
Teraz, dwa miesice pniej, basen zosta osuszony a jego popkane ciany i dno pokrywa mu
we wszystkich odcieniach czerni, zieleni i brzu. Wydawao si, e sam budynek w ostatnim
czasie postarza si o cae lata. Szedziesit pi lat wczeniej okazay hotel z szerok werand
i bujanymi fotelami goci czoowych naukowcw Projektu Manhattan. Fizyk Robert
Oppenheimer, ojciec bomby, zatrzymywa si w Alexander Inn podczas swoich wizyt w Oak
Ridge, podobnie jak Enrico Fermi, w ktrego prymitywnym reaktorze atomowym pod stadionem
przy Uniwersytecie w Chicago wywoano pierwsz na wiecie kontrolowan reakcj acuchow.
Ernest Lawrence, twrca cyklotronu uywanego do produkcji uranu wykorzystanego
w bombie, ktra spada na Hiroszim rwnie tu nocowa.

Teraz, sze i p dekady po Hiroszimie, zabytkowy hotel praktycznie rozpada si

na moich oczach. Spogldajc w gr na bia kolumnow fasad, zauwayem, e kilka liter
z nazwy hotelu odpado od czasu, gdy byem tu ostatni raz. ALEXANDER INN zosta
zredukowany do ALE AND I. Mona jeszcze byo odczyta nazw hotelu, poniewa popkana
i pokryta pcherzami farba na elewacji bya mniej popkana i nieco mniej pokryta pcherzami
tam, gdzie do niedawna znajdoway si brakujce litery. Cay budynek od nieodwracalnego
zniszczenia dzieli jeden krok.
Zaskoczyo mnie, e przed hotelem lub przy basenie nie byo adnych samochodw
policji. Jednak kiedy zajrzaem na ty posesji, zobaczyem kilka policyjnych wozw,
laboratorium kryminalistyczne na kkach i wz opancerzony jednostki specjalnej biura szeryfa
hrabstwa Knox. Kiedy powoli jechaem po spkanym asfalcie w ich kierunku, moim oczom
ukaza si koszmarny widok: gowa detektywa Jima Emerta spoczywaa na tacy lecej na ziemi.
A przynajmniej tak mi si przez chwil wydawao. Kiedy podjechaem bliej,
zobaczyem, e niewielkie nachylenie terenu sprawio, i ulegem zudzeniu optycznemu. To,
co wygldao na tac, byo tak naprawd obrcz wazu widzian z boku. Kiedy wysiadem
z samochodu, Emert wyszed ze studzienki i podszed do mnie.
Wycignem rk na przywitanie, ale on pokrci gow. to-czarna lampka na jego
czole pokiwaa si rytmicznie.
Powstrzymaj si od tej wylewnoci poradzi mi, pokazujc swoje donie. Fioletowe
rkawiczki, ktre nosi, byy prawie czarne od brudu z kanalizacji.
Kilku antyterrorystw w czarnych mundurach i kamizelkach kuloodpornych stao koo
wozu opancerzonego. Na ziemi z boku leay hemy i co, co uznaem za gogle noktowizyjne.
Mczyni wygldali na rozlunionych, cho kilku z nich trzymao w rku, jakby od niechcenia,
karabiny automatyczne tak jak ja bym trzyma ko biodrow lub wskanik laserowy. Z broni
i w mundurach bardziej przypominali onierzy ni policjantw.
Wyglda jakby zasadzi si na grubego zwierza zwrciem si do Emerta ale
w kocu zrezygnowa z polowania.
Dostalimy zgoszenie od faceta, ktry mieszka na wzgrzu wyjani. Zobaczy
kobiet wchodzc do studzienki i pomyla, e to moe Isabella. Poprosiem naszych przyjaci
o wsparcie i gdy celowali swoje M16 we waz, ze studzienki wyszed chudy dwunastolatek
z dugimi wosami. Kiedy ich zobaczy, krzykn. To mogo skoczy si tragicznie.
Na szczcie chopcy z karabinami nie s tak nerwowi jak ja.
Detektyw pokrci gow, gdy przypomina sobie, jak blisko byo tragedii.
Dzieciak si zmoczy, ale biorc wszystko pod uwag, mia szczcie.
Na to wyglda.
To wtedy zaczo si robi ciekawie. Chopiec myla, e znalaz si w opaach, nie
wiedzia, e szukalimy kogo innego, i od razu zacz si tumaczy. Powiedzia, e nie on to
zrobi.
Co zrobi?
No wanie. Powiedz mi, czego nie zrobie, synku poprosiem. To nie ja
zostawiem tam te wszystkie rzeczy odpar. Jakie wszystkie rzeczy? zapytaem, wic
zabra mnie do rodka i pokaza. Tak jak ja teraz mam zamiar pokaza tobie. Emert popatrzy
na moje spodnie w kolorze khaki i koszul. Nadal trzymasz w pikapie kombinezon roboczy?
Skinem gow.
To przebierz si i pjdziemy popatrze.
Woyem kombinezon i wcignem par rkawiczek jednorazowych moje byy
zielone, a nie fioletowe i doczyem do Emerta, ktry czeka na mnie przy wazie. Przyniosem

ze sob latark, ale detektyw zmarszczy brwi.

We to poleci, podajc mi swoj czowk. Bdziesz mia wolne obie rce, kiedy
bdziesz schodzi po drabinie.
Schowaem swoj latark do bocznej kieszeni kombinezonu, a nastpnie zaoyem
na gow elastyczny pasek. Przez wosy czuem, e tkanina jest wilgotna od potu lub wody
z kanalizacji, lub i jednego, i drugiego.
Dziki rzuciem, krcc wiatekiem, eby poprawi opask. Jak si prezentuj?
Przyjrza mi si.
Niezmiernie twarzowa powiedzia z udawanym brytyjskim akcentem. to-czarne
paski stanowi znakomite uzupenienie oliwkowego kombinezonu. Przerwa i skrzywi si.
Jednakowo...
Jednakowo?
Mgby pomyle o dodatkach. Na przykad M16.
Czy bd wyglda z nim tak msko jak oni?
Och, nawet bardziej zapewni mnie. O wiele bardziej. Porzuci akcent: Jeste
gotowy?
Jasne.
Jednak kiedy woyem nog do otworu i postawiem praw stop na pierwszym szczeblu,
poczuem, e pewno siebie mnie opuszcza.
Wiesz, kiedy ostatni raz byem w podobnej sytuacji, sprawy nie potoczyy si najlepiej.
W wieczr, kiedy Isabella znikna w kanalizacji, prbowaem wydosta si przez
podobny waz z tunelu, ale gdy znalazem si na grze studzienki, stalowe wsporniki wbite
w zapraw muru odamay si w moim rku. Spadem kilka metrw w d w lodowat wod,
uderzajc gow o dno.
Mam nadziej, e ta drabina jest mocniejsza. Lub e beton jest bardziej mikki ni
ostatnim razem.
Z ciemnoci pode mn doby si znajomy gos.
Gwarantuj ci tu mikkie ldowanie powita mnie Art Bohanan.
Kompetencje daktyloskopijne Arta zostay wykorzystane w ledztwie dotyczcym
morderstwa Novaka, wic nie byem zaskoczony, e ekspert znowu zosta wezwany do Oak
Ridge, aby pomc zebra nowe materiay dowodowe.
Trzymajc si metalowej obrczy, sprawdziem, czy jest wystarczajco solidna,
przenoszc ciar ciaa na praw nog. Nastpnie postawiem lew stop na drugim szczeblu.
Dziesi szczebli pniej staem obok Arta Bohanana na dole stokowatego pomieszczenia
o rednicy okoo dwch metrw.
A to ci niespodzianka zwrciem si do daktyloskopijnego guru. Ciekawe, e policja
z Knoxville pozwala ci spdza tyle czasu w innej jurysdykcji.
Art wzruszy ramionami, a lampka na jego czole zakoysaa si do wtru.
Zgodzili si, ebym pomg w sprawie Novaka. Jest to nadal to samo ledztwo. Kto
przepuciby tak wspania okazj? Cay dzie w tak piknym otoczeniu? Przesun wiatem
po cegach i pajczynach, sprawiajc, e si rozemiaem.
Schodz! zawoa z gry Emert.
Art i ja odsunlimy si od drabiny, aby zrobi mu miejsce. Otarem si ramionami
o brudne ukowe sklepienie. Kiedy detektyw do nas doczy, zrobio si toczno.
Jak tam twoje plecy? spyta mnie.
Nie narzekam odparem.
Ju niedugo rozemia si. Chod tdy doda, pochyli si i zacz i niemal

na czworakach.
Dwa tunele, oba na tyle wskie, e mona byo w nich utkn, prowadziy do wza
kanalizacyjnego; szerszy bieg w d, i to w nim znikn skulony Emert.
Starsi maj pierwszestwo powiedzia Art, puszczajc mnie przodem.
Skopiowaem niezdarn postaw Emerta, pochyliem si i zanurkowaem w tunelu.
Padajce pod ktem wiato z latarki na czole rozjaniao tylko niewielki skrawek drogi tu przed
moimi stopami i nie mogem stwierdzi, ile miejsca byo midzy gow a sklepieniem.
Pogrzebaem w kieszeni kombinezonu, wycignem swoj latark i wczyem j. Nie bardzo
spodobao mi si to, co zobaczyem. Tunel, o rednicy niewiele ponad metr, wykonany by
z blachy falistej szeregu koncentrycznych piercieni opadajcych w d. W oddali wydawa si
zwa i zaciska. Uwiadomiem sobie, e to tylko zudzenie, poniewa widziaem Emerta
prcego do przodu, ale widok by niepokojcy, jak gdybymy dobrowolnie wchodzili
do zstpnicy jakiego ogromnego metalowego organizmu. Sznury brudnych pajczyn zwisay
z gry i bokw tunelu, cho wikszo z tych zwisajcych ze sklepienia zostaa cita,
niewtpliwie przez Emerta i Arta. Tu i wdzie wystaway wsporniki i ruby. Poaowaem, e nie
mam kasku. Na pierwszy rzut oka, pod wzgldem technicznym tunel by w niezwykle dobrym
stanie, biorc pod uwag, e stworzono go w latach czterdziestych dwudziestego wieku, kiedy to
armia amerykaska w popiechu wybudowaa w Oak Ridge tajny kompleks, w ktrym miaa
powsta bomba atomowa. Kiedy postawiem kolejne kroki, zdaem sobie jednak spraw, e tylko
grne partie tunelu miay mocn konstrukcj. Metal pod stopami by cienki i gbczasty, a po paru
metrach zaama si mj but znalaz si kilka centymetrw niej, ocierajc si o poszarpane
rdzawe brzegi.
Schyl si! poleci Art.
Opuciem gow w sam por, aby unikn ogromnego ktownika.
Czy tunel, ktrym podye za Isabell tamtego wieczoru, by podobny?
Niech Bg broni! zarzekem si. By dwa razy wikszy. Mogem si wyprostowa,
cholera, mogem w nim skaka. Pewnie nie poszedbym za ni, jeli miabym si przeciska
przez co takiego. Tunele przy bibliotece s nowsze, betonowe, prawdopodobnie maj zaledwie
dziesi, dwadziecia lat. Ten tunel powinien si znale w Krajowym Rejestrze Zabytkw. Nie
bybym zaskoczony, gdybymy znaleli tu gdzie fragmenty rzymskiej ceramiki.
Zaczepiem uchem o pajczyn, ktr Art i Emert jako przeoczyli.
Hej, chopaki! Emert odezwa si skd przede mn.
Musia znikn za zakrtem lub w spadku tunelu. Albo strawia go bestia, w ktrej
wntrznociach przebywalimy.
Co wy tam robicie? Zwiedzacie zabytki czy co?
Zamiast odbija si echem, czego si spodziewaem, gos detektywa brzmia, jakby zosta
stumiony przez mas ziemi nad nami.
Ju idziemy! krzykn Art. Zatrzymalimy si, eby obejrze kilka koci
dinozaurw.
Nachylenie tunelu gwatownie wzroso i zastanawiaem si, czy trudno bdzie wrci t
sam tras. Art i Emert ju to zrobili, wic byo to moliwe, ale gdyby tunel by mokry i liski,
a nie suchy, mogo by niebezpiecznie. Po jakich trzydziestu stromych metrach nachylenie
wyrwnao si. Wydawao si, e tunel przed nami koczy si murem. Detektywa nigdzie nie
byo wida. Kiedy zbliaem si do ciany, zrozumiaem dlaczego: na kocu tunelu znajdowa si
pionowy szyb prowadzcy w d, co najmniej dwa razy duszy ni studzienka, ktr tu
weszlimy.
Cholera! krzyknem do Emerta, ktry czeka na nas na dole. Nie powiedziae mi,

e bdziemy eksplorowa jaskinie.

Baem si, e stchrzysz. Art powiedzia mi, e zostalicie kiedy uwizieni w jaskini.
To prawda. Wspomnienie nadal wywoywao we mnie uczucie paniki. Facet
zdetonowa w rodku lask dynamitu. Art i ja znalelimy boczny tunel, ale zwa si tak
mocno, e utknem. Nie mogem si rusza, nie mogem nawet oddycha. Art ostatecznie
wypchn mnie przez to wskie gardo, kiedy zaczo mi brakowa powietrza. ebra i plecy
bolay mnie przez kilka tygodni. Nadal miewam o tym koszmary.
Przypuszczam, e mnie plecy i tyek te bd bolay przez kilka tygodni od tego
garbienia si psioczy Emert. Ale jestemy prawie na miejscu.
Pochyli si i wszed do tunelu, ktry prowadzi od podstawy szybu. Poszedem w jego
lady, a po krtkiej chwili zobaczyem, jak si wyprostowuje. Nieco pniej znalazem si
w komorze zbudowanej na planie kwadratu.
Cholera! zaklem, przygldajc si otoczeniu.
Moje sowa odbiy si echem i zawisy w zatchym powietrzu. Staem w pomieszczeniu
nieomal wielkoci salonu w moim domu. Zbiegao si tutaj kilka rur o rednicy ponad metr,
a dwie wiksze, kada o rednicy prawie dwch metrw, wychodziy po przeciwlegej stronie.
Komora musiaa mie wysoko okoo stu osiemdziesiciu centymetrw, gdy wszyscy
moglimy si wyprostowa, cho zauwayem, e Emert najwyszy z naszej trjki szeroko
rozstawi nogi, aby nie uderza gow o sklepienie. Pomieszczenie byo owietlone przenonymi,
zasilanymi na baterie lampami roboczymi, ktrych arwki LED rzucay chodne, niebieskawe
wiato na brudne betonowe powierzchnie. Podoe pokryte byo warstw piasku i muu,
naniesionych, wymytych i znowu naniesionych, wyrzebionych i wyobionych przez burzowe
deszcze bogate w osad.
Pocztkowo zaskoczya mnie wielko komory, ale to dopiero jej zawarto naprawd
mnie zdumiaa. Do jednej ze cian przytulone byo skadane ko, a na nim lea zgnieciony
piwr jego ywa czerwie kontrastowaa z napit bkitn nylonow siatk mebla.
U wezgowia, na plastikowej skrzynce po mleku, staa lampa naftowa i leao pudeko zapaek.
U stp zobaczyem druciany kosz na mieci wypeniony do poowy pustymi puszkami, butelkami
i opakowaniami po produktach spoywczych.
Mj Boe wyszeptaem kto tu mieszka.
No bez jaj, Sherlocku. Emert zachichota, wyranie zadowolony, e udao mu si
mnie zaskoczy.
Isabella?
Nie wiem odpar Art. Wyglda na to, e na butelkach i puszkach w mietniczce jest
dua liczba odciskw palcw, podobnie na lampie dziki nafcie i sadzy, ale lepiej wszystko
bdzie zapakowa do torebek i zabra do laboratorium, zamiast stara si zidentyfikowa je tutaj.
Emert wskaza na przeciwleg cian t, w ktrej byo wejcie. Wzdu ciany,
pomidzy naszym tunelem a kolejnym, na dwch skrzynkach po mleku leaa deska, a na desce
sta misternie rzebiony drewniany artefakt.
Spjrz tylko na t pagod powiedzia.
To nie jest pagoda poprawiem go ale blisko. Kilka lat temu widziaem prezentacj
antropologa kultury z Azji na temat pagd. To si nazywa kamidana, o ile dobrze pamitam, i jest
to otarzyk shinto ku czci bogw przodkw. Mona je znale w wielu japoskich domach.
Na desce przed otarzykiem stay mae szklane buteleczki. Uklkem i przywieciem
sobie latark. Zobaczyem, e zawieraj one ry, sl, pszenic i co, co jak si domylaem, byo
herbat z suszonych owocw czyli tradycyjne ofiary shinto dla bogw. Emert owietli cian
nad kamidan, gdzie widnia japoski znak sigajcy nieomal sufitu. Czarna farba bya wiea,

a beton zosta oczyszczony, zanim wykaligrafowano napis.

Pokj nagle eksplodowa wiatem.
Jejku! rzuci detektyw w kierunku Arta, ktrego nie byem w stanie teraz zobaczy.
Nie mgby nas ostrzec, zanim uyjesz lampy byskowej?
Przepraszam pokaja si Art. Nie chciaem zrobi zdjcia. Sprawdzaem ostro, ale
palec mi si omskn.
Czowieku gdera Emert mylaem, e Oak Ridge wyparowao.
Naprawd mi przykro powtrzy Art. Ale skoro ju i tak jestecie olepieni,
pstrykn kilka fotek tego znaku. Moemy wysa je do tumacza i dowiedzie si, co znaczy.
Wiem, co znaczy powiedziaem, zasaniajc oczy przed wiatem lampy byskowej.
Widziaem ten symbol kiedy na wisiorku, a kobieta, ktra go nosia, opowiedziaa mi o nim. Jest
to japoski znak oznaczajcy pami. A kobiet t bya Isabella.

ROZDZIA 12
Rano zaszedem na komisariat policji w Knoxville, aby zobaczy si z Artem
Bohananem. Laboratorium Medycyny Sdowej wygldao, jakby eksplodowa w nim kosz
na mieci. Puste puszki i skrawki opakowa po ywnoci przykryway kady st i blat.
W pomieszczeniu unosi si zapach zabaaganionego pokoju nastolatka, w ktrym przez tydzie
lub dwa pod kiem gromadziy si resztki pizzy i ogryzki jabek.
Art pochylony by nad czerwonym piworem, ktry wycignlimy z podziemnego
pomieszczenia. Zosta rozoony pasko na duym arkuszu biaego papieru, a policjant
metodycznie pokrywa ca jego powierzchni paskami przezroczystej tamy dowodowej. Kiedy
wszedem, przyklei wanie ostatni pasek. Potem zacz je obiera. Trzymajc fragment tamy
pod wiatem lampy na stole, przyglda si przyklejonym do niej wknom.
To wyglda na czarne wosy powiedzia. Bdziemy musieli porwna je z tymi,
ktre znalelimy w jej domu, ale zao si, e pasuj. Jeli mamy cebulki, bdziemy mogli
wykona analiz DNA.
Luno zgnitszy tam, wrzuci j do duego plastikowego wiadra z wod.
Rozpuszczalna w wodzie tama szybko zmika. Po jej rozpuszczeniu Art mia przecedzi wod,
aby zebra wszystkie wosy i wkna.
Na jednym rogu stou na tacy leay zbite w kulki brudne bandae. Pod brudem byy
zaskorupione czerwonobrzowe plamy.
To wyglda mi na krew stwierdziem.
Wyglda na krew take w czarnym wietle zauway Art. Rzu okiem. Lampa jest
na blacie.
Przytrzymaem przenon lamp ultrafioletow nad bandaem, a plamy pociemniay.
Gdyby nie wiato w pomieszczeniu, zrobiyby si cakiem czarne. Skrzywiem si, kiedy
mylaem o palcach Isabelli, o otwartych ranach moe nie tak powanych jak Garcii, ale i tak
niebezpiecznych powstaych w wyniku poparzenia rdem promieniowania, ktrego dotkna
przed podaniem go Novakowi.
Przyjrzaem si asortymentowi pustych butelek, puszek i opakowa po ywnoci.
Czy co wskazuje na to, kiedy kupia te artykuy lub kiedy je zuya?
Jak do tej pory nic odrzek. aden nie by nietrway. Butelkowana woda, puszki
tuczyka, suszone owoce. Nie ma na nich daty przydatnoci do spoycia takiej jaka byaby
na mleku czy mielonej woowinie. Niektre z tych artykuw maj okres trwaoci mierzony
w dekadach. Spjrz na t nieotwart paczk mieszanki studenckiej: Najlepiej spoy przed:
lipiec 2017. Kalifornia moe znikn w otchani oceanu, ale te orzechy i rodzynki nadal bd
smakowite. Zamia si. Najciekawsze jednak jest to.
Pokaza na paeczk z biaego plastiku, schowan nieco pod opakowaniem
czekoladowego batonika.
Na pierwszy rzut oka przedmiot wyglda jak elektroniczny termometr, ale po bliszym
przyjrzeniu zdaem sobie spraw, e ksztat si nie zgadza. By szerokoci i dugoci szpatuki
do jzyka, ale znacznie grubszy.
Co to jest?
Moesz si przyjrze, ale nie dotykaj powiedzia. Masz pset.
Kocwk psety odsunem papierek po batonie na bok, eby przyjrze si
tajemniczemu przedmiotowi, ale wci nie byem w stanie stwierdzi, co widziaem. Zobaczyem
niebieski napis Accu-Clear. Po lewej stronie napisu byo owalne wgbienie w plastiku,
a we wgbieniu dwa mae wycite okienka. Jedno z okienek zostao przedzielone wyran

purpurow lini na biaym tle. Drugi niewielki prostokt rwnie pokazywa lini, mniej
wyran, w bledszym rowym kolorze.
Nadal nie wiem, co to jest.
Przeczytaj, co jest napisane z tyu.
Ostronie chwyciem przedmiot za krawdzie i odwrciem go. Po drugiej stronie
umieszczono instrukcj wydrukowan literami w tym samym niebieskim kolorze.
Trzymaj przez pi sekund w strumieniu moczu przeczytaem pierwsz linijk.
W strumieniu moczu? zdziwiem si.
To jest test ciowy, guptasie.
Maa ilustracja z tyu przedstawiaa dwa okienka z kolorowymi liniami, jakie widziaem
po drugiej stronie. Podpis obok tego rysunku wyjania, co oznaczay dwie linie.
Oznaczay one, e moje ycie wanie wywrcio si do gry nogami. Isabella bya
w ciy.

ROZDZIA 13
O ludzie powiedziaa Miranda nie do, e jest zbiegiem, to do tego jeszcze z brzuchem?
To byo nastpnego dnia rano po tym, jak zobaczyem test ciowy w pracowni Arta.
Wstpiem do laboratorium koci, gdy tylko pojawiem si na terenie kampusu. Kiepsko spaem,
wic chtnie wstaem i wybraem si na uczelni. Poczuem ulg, zobaczywszy samochd
Mirandy zaparkowany przy stadionie. Kiedy wszedem do laboratorium, sprawdzaa swoje konto
na Facebooku, ale kiedy powiedziaem jej o ciy Isabelli, zamkna stron i powicia mi ca
swoj uwag. Nagle zrobia wielkie oczy. Zasonia doni usta.
Cholera jasna! O mj Boe! To twoje dziecko, prawda? O mj Boe, o mj Boe, o mj
Boe!
Wzruszyem nieszczliwie ramionami.
Nie wiem. Wydaje mi si, e to zbyt daleko idcy wniosek, ale w sumie Isabella nie
wydaje si wydawaa si? osob, ktra sypia, z kim popadnie. Potrzsnem gow. A tak
w ogle to skd do cholery mam wiedzie, jak jest osob? Zabia czowieka, aby pomci
bombardowanie Nagasaki. Jest wyranie zaburzona. Rwnie dobrze w cigu ostatnich kilku
miesicy moga spa z tuzinem innych mczyzn. Ale nawet kiedy to mwiem, wiedziaem,
e to nieprawda.
Kiedy mwisz innych mczyzn, zakadam, e masz na myli innych ni ty.
Wiedziaam, e z ni sypiasz powiedziaa tonem, ktry by mieszank satysfakcji
i dezaprobaty.
Przespaem si poprawiem j smutno. Tylko raz.
A czy mam racj, przypuszczajc, e temat zabezpieczenia nie zosta... hm...
podniesiony na pocztku lub w trakcie tego razu?
Niestety, masz racj przyznaem. Wszystko potoczyo si bardzo szybko tej nocy.
Myl, e oboje dalimy si ponie.
Ponie? Co ty? Masz szesnacie lat? Ludzie, to nie jest Era Wodnika, to era HIV.
I opryszczki. Nie wspominajc ju o nieplanowanej ciy.
Masz racj, oczywicie. Ale wiesz co, Mirando? atwo to mwi z perspektywy czasu.
Czy ty nigdy nie popenia bdu? W uniesieniu, w ferworze namitnoci?
Nie od czasu stud... przerwaa w p sowa, a policzki jej si zaczerwieniy. Dobra,
dobra, rozumiem, co chcesz powiedzie. Ale ja ci pieprz. Parskna. O nie, czekaj, to ty
pieprzye.
Nie byem rozbawiony i zauwaya to.
Przepraszam. Nie chciaam lekceway twojego problemu. Ale, do cholery, spae
z morderczyni.
Wiem to teraz broniem si ale nie wiedziaem wtedy. To znaczy, wiedziaem,
e z ni pi. Ale nie wiedziaem, e jest morderc. Morderczyni.
Wol termin oszalaa zabjczyni wtrcia. Ale nie pozwl mi na siebie wpyn.
Popatrzya na mnie uwanie, a jej twarz nagle przybraa powany wyraz.
Jeli Isabella zasza w ci po ekspozycji na promieniowanie gamma, to czy
komplikuje to sprawy pod wzgldem medycznym? Czy istnieje due ryzyko wystpienia wad
wrodzonych?
Potrzsnem gow.
Wczoraj troch poszperaem i nie sdz, eby ekspozycja miaa zaszkodzi. rdo
poparzyo jej palce tak jak nadpalio opuszki twoich palcw i zniszczyo rce Eddiego ale
najwyraniej to nie naraa na adne ryzyko dziecka pocztego tydzie lub dwa pniej.

 Dziki Bogu cho za to orzeka Miranda. Jednak jeli jest to twoje dziecko, to nie
jest wesoo. Jak sobie z tym radzisz?
Nie wiem, szczerze mwic przyznaem. Nie mog nawet sobie tego wyobrazi.
By moe w drodze jest dziecko, ktre spodziem z kobiet poszukiwan przez policj i FBI?
Mam dorosego syna, Mirando. Mam dwch wnukw. Nie znam tej kobiety. Nawet nie wiem,
gdzie jest. A gdybym wiedzia, musiabym to zgosi policji.
Nieze jaja. Problem z wyborem tematu rozprawy doktorskiej to przy tym mae piwo.
Co mam robi, Mirando?
Wzruszya ramionami.
A co moesz zrobi? Jest poszukiwana przez policj. Nie moecie si spotka i omwi
sytuacji przy kawie w Starbucksie. Jeli FBI nie moe jej znale, tobie te si raczej nie uda.
Tak wic, jeli sama si nie pojawi, moesz tylko czeka.
Ale ona jest w tarapatach, w ogromnych tarapatach i potrzebuje opieki lekarskiej nie
tylko ze wzgldu na poparzone palce, ale te ze wzgldu na dziecko. Moje dziecko. Rany! Ale
bajzel!
Na kkach zgodzia si.
Zamilka. Wygldaa na zmieszan, a nastpnie dodaa:
Wic... hm, Bill? Czy jest kto jeszcze, z kim moesz porozmawia na ten temat?
Bo chyba nie jestem najlepsz osob. Moe terapeuta? Albo twj syn?
Nie powiedziaem jej, e chodz na terapi. Oczywicie miaa pene prawo do tego, eby
czu si nieswojo. Obcianie moimi osobistymi kopotami studentki, nawet jeli pracowaem
z ni od lat niemal jak rwny z rwnym, byo niestosowne.
Przepraszam, Mirando. Nie pomylaem. Masz racj. Porozmawiam z Jeffem.
Wyszedem z laboratorium koci, ale nie wszedem po schodach, ktre prowadziy
do biura wydziau. Skrciem za to w prawo i opuciem budynek, a nastpnie poszedem drog
dla samochodw dostawczych, ktra cigna si pomidzy dwigarami i kolumnami. Dzie by
chodny, ale zimno, ktre przez dwie minuty spaceru czuem na twarzy, uznaem za przyjemne.
Wsiadem do zaparkowanego w strefie pnocnej samochodu i wybraem numer.
Jednak nie zadzwoniem do syna. Wybraem numer policji Oak Ridge i byem pewien,
e po tej rozmowie nie poczuj si lepiej.
Nie chcesz mi powiedzie, o co chodzi, zanim zadzwoni do FBI? Jim Emert
wydawa si zarwno zaintrygowany, jak i niepocieszony.
Nie bardzo przyznaem. Wolabym powiedzie tobie i Thorntonowi jednoczenie.
Thornton agent specjalny Charles Chip Thornton by pracownikiem Wydziau Broni
Masowego Raenia FBI. Biuro obawiao si, e zabicie Novaka za pomoc rda
promieniowania mogo by dzieem terrorystw. Agent zosta wysany do Tennessee, eby
poprowadzi ledztwo.
Emert westchn.
Doktor Bill Brockton, czowiek zagadka. Poczekaj chwil. Zawiesz poczenie
i zadzwoni do Thorntona. Jeli nas rozczy, oddzwoni.
Usyszaem kliknicie, po ktrym nastpia cisza. Mina minuta, a po niej jeszcze kilka.
Kiedy doszedem do wniosku, e zostaem rozczony, usyszaem ponowne kliknicie.
Jeste tam, doktorku?
Tak, jestem.
Agencie Thornton?
Tak, tu Chip. Cze, Bill.
Cze, Chip. Jak tam wielkomiejskie ycie w stolicy?

 Tskni za Tennessee. Zepsulicie mnie.

Wiesz, gdzie nas szuka. Zawahaem si, zastanawiajc, jak zacz rozmow, o ktr
sam poprosiem. Chopaki, wci cigacie Isabell?
Tak. Na razie bezskutecznie, niestety. Mylelimy, e moe pojawi si w Baton Rouge
lub Shreveport, poniewa dorastaa w Luizjanie, ale nie ma tam po niej ladu. Emert mwi,
e znalaz komor w systemie burzowym Oak Ridge, gdzie zaszya si na co najmniej kilka dni.
Zgadza si potwierdziem. Musiaa tam ukry jedzenie i inne rzeczy, zanim zabia
Novaka, na wypadek, gdyby zrobio si gorco. Zdaem sobie spraw, e gram na zwok.
Czy Jim powiedzia ci, e w mietniku byy zakrwawione bandae?
Zrobi to odrzek Thornton. Wysa mi spis wszystkiego, co technicy znaleli
na miejscu.
Nie mogem bardziej tego odwleka.
Wic wiesz, e jest w ciy. Lub prawdopodobnie jest. Albo bya.
Tak przyzna. To nadaje smaczku sprawie, co?
Na linii zrobio si cicho. Obaj czekali, a co powiem. W kocu to ja zadaem
zorganizowania tej konferencji.
Tak zaczem jeli chodzi o ten smaczek... Zawiesiem gos, ale aden nie
prbowa mi pomc. Spaem z Isabell. To prawdopodobnie ja jestem ojcem dziecka.
Cholera! zakl Emert.
Mw dalej poprosi Thornton.
To stao si tylko raz powiedziaem. Dwa tygodnie przed tym, kiedy
dowiedzielimy si, e to ona zabia Novaka. Pomoga mi odnale miejsce, gdzie w 1945 roku
zostay zakopane zwoki onierza. Podobaa mi si. Przyjechaa do mnie jednej nocy...
Wiem wtrci Thornton.
Co takiego? spyta Emert.
Co takiego? powtrzyem po nim. Wiesz? Wiedziae? Skd?
Mielimy ci pod obserwacj wyjani.
Co takiego?! Dlaczego, do cholery, mielicie mnie pod obserwacj?
Ludzie! zirytowa si Emert. Czy to moliwe, e dlatego, i wdae si w romans
z obkan morderczyni?
Na Boga, nie wygupiaj si pan skarci go radonie Thornton. Myli pan,
e wiedzielimy, e jest obkan morderczyni, ale postanowilimy da doktorkowi j bzykn
przed aresztowaniem? Myli pan, e Bill wyprzedzi najlepsze tuzy FBI i policji i rozwiza
zagadk tydzie przed nami?
Dobra uci detektyw cierpko wic dlaczego by pod obserwacj?
Bo mylelimy, e moe by w niebezpieczestwie. Novak nie y, doktor Garcia by
w stanie krytycznym, a doktor Brockton i jego asystentka zostali wystawieni na dziaanie
promieniowania. Cholera, detektywie Emert, pan te. Mylelimy, e i pan moesz by
w niebezpieczestwie.
To dlaczego nie byem pod nadzorem? nie dawa za wygran detektyw.
Moe pan by odpar Thornton.
Cholera! zakl ponownie Emert. Czy mog poprosi o wpisanie do protokou,
e czuj si niedoinformowany?
Moe pan zezwoli wci wesoy Thornton. Prosz tego nie bra do siebie.
Zabjstwo Novaka byo i jest spraw priorytetow. Zaangaowalimy w ni wielu ludzi,
szczeglnie na pocztku, kiedy mylelimy, e moe istnie zagroenie terroryzmem
z wykorzystaniem materiaw jdrowych. Podalimy rnymi tropami. Wielu nie moglimy

i nie chcielimy ujawnia lokalnym organom cigania.

Przepraszam, chopaki wtrciem si. Mimo e wasza dyskusja na temat granic
jurysdykcji jest fascynujca i wcale niechtnie wracam do mojego wstydliwego wtku,
zastanawiam si, czy nie powinnicie mi zada jakich pyta. Chip, skoro bye wiadomy,
e Isabella spdzia noc w moim domu, wiedziae, dlaczego dzwoni?
Podejrzewaem przyzna. Gdy tylko zobaczyem Domowy test ciowy, wynik
pozytywny w spisie inwentaryzacyjnym, arwka mi si zawiecia.
Dlaczego nigdy nie zapytae mnie o t noc, ktr spdzia w moim domu? Wiedziae
o tym od kilku miesicy.
Na pocztku wydawao si, e to nie nasza sprawa. Kiedy prowadzimy obserwacj,
dowiadujemy si wielu rzeczy. Nie sdzilimy, e Isabella jest istotna dla sprawy Novaka.
Mylelimy, e bya po prostu przypadkowym cywilem. A przy okazji, to naprawd seksowna
bibliotekarka. W momencie kiedy uwiadomilimy sobie, e zabia Novaka, ju ucieka. Ale nie
do ciebie, a od ciebie. Co oznaczao, e jej nie pomagae.
Wic nie mylisz, e zrobiem co zego.
Narazie si na choroby przenoszone drog pciow, ale jeli chodzi o prawo, to nie
mam ci nic do zarzucenia. Chyba e jest co, czego nam nie powiedziae.
Nie, to wszystko. Co teraz?
Nie zaprzestajemy poszukiwa poinformowa mnie agent. Sprawdzalimy
przychodnie, szukajc pacjentek, ktre zgosiy si z oparzeniami doni. Teraz zaczynamy te
sprawdza przychodnie opieki prenatalnej. Ale w Stanach Zjednoczonych jest ich cholernie duo.
Tymczasem ufam, e dasz zna mnie lub Emertowi, jeli si z tob skontaktuje.
Nie liczybym na to burkn Emert. Nikt mi o niczym nie mwi.
Dobry Boe, Emert, nie zachowuj si pan jak dziecko powiedzia Thornton. Musz
ju i. Doktorze, pozdrw ode mnie Price i Rankina. Rozczy si, a ja zaczem si
zastanawia, ile wiedzia o ich ledztwie w sprawie handlu zwokami i jak wiele oni wiedzieli
o moim osobistym, ale nie tak bardzo prywatnym, yciu.
Doktorku? Emert by jeszcze na linii. Kim s Price i Rankin?
Nie mog powiedzie odparem i odoyem suchawk.

ROZDZIA 14
Kancelaria Burta DeVriessa znajdowaa si w jednym z najbardziej podanych
biurowcw w centrum miasta na dwudziestym pitrze wznoszcego si nad brzegiem rzeki
Tennessee Riverview Tower, eleganckiego drapacza chmur (w kadym razie o wysokoci
wystarczajcej, by zadrapa niebo nad Knoxville). Oby owalny budynek wyoony zosta
poziomymi panelami z zielonego szka i stali nierdzewnej. Na pocztku naszej znajomoci,
w drodze do kancelarii z rozprawy sdowej, adwokat trci mnie i wskaza na biurowiec.
Prosz tylko popatrze powiedzia. Zielono-srebrny. W kolorze pienidzy. Nic
dziwnego, e mi si spodoba.
Byem jedynym pasaerem windy, ktra ze wistem poniosa mnie w gr, nie
zatrzymujc si po drodze na adnym innym pitrze. DeVriess zadzwoni z pytaniem, czy nie
chciabym wpa, eby dowiedzie si czego ciekawego w sprawie Willoughbyego. Odebraem
poczenie w drodze na uczelni po mojej sesji z doktorem Hooverem. Nadal byem nieco
roztrzsiony, wic ucieszyem si, e bd mg si oderwa od osobistych problemw.
Cieszyem si rwnie na spotkanie z asystentk DeVriessa, Chloe Matthews. Chloe
poznaem rok wczeniej, tego popoudnia, kiedy schowawszy dum do kieszeni, wszedem
do kancelarii i poprosiem adwokata, eby mnie broni. Chloe przywitaa mnie w ten ponury
dzie gocinnym umiechem i ciepym uciskiem doni. Byem jej za to wdziczny i wtedy,
i teraz.
Gdy wszedem, rozmawiaa przez telefon, ale bysna do mnie tym samym umiechem
co kiedy i podniosa palec, aby pokaza, e ju koczy. Kiedy rozmowa si przecigaa mimo
kilkakrotnych prb ze strony Chloe, by j zakoczy, przewrcia oczami i wykonaa praw rk
uniwersalny gest oznaczajcy niekoczcy si potok sw.
Przepraszam powiedziaa, kiedy w kocu odoya suchawk, potrzsajc gow.
Moja kochana mamusia zadzwonia, eby ponarzeka na to, e jej matka godzinami gldzi z ni
przez telefon. Wic teraz ja poskar si panu, a pan moe poskary si mecenasowi
DeVriessowi.
A potem on moe zadzwoni do pani babci, eby ponarzeka na mnie zaartowaem.
Jak si pani miewa? Co sycha w wiecie szybkich randek?
Ostatnim razem, kiedy widziaem si z Chloe, miaa zamiar i na imprez
speed-datingow, podczas ktrej uczestnicy przez pi dziesi minut przesuchuj innych
singli.
Kompletna katastrofa rozemiaa si. Dwadziecia lat zajo mi pozbieranie si
po traumie szkoy redniej. Godzina speed-datingu zrujnowaa dwie dekady postpu na tym polu
i obniya dramatycznie moj samoocen. Zamknam si w sobie i znowu staam si samotn,
brzydk kujonk.
Trudno mi byo wyobrazi sobie t atrakcyjn, wygadan i pewn siebie kobiet jako
brzydk kujonk.
Prbowa pan kiedy szybkich randek? zapytaa.
Raz wyznaem ale zostaem odrzucony, jeszcze zanim przestpiem prg lokalu.
Jestem za stary.
Pan? Za stary? Chyba pan artuje lekko zadrwia.
Powanie. Wpuszczaj tylko ludzi przed pidziesitk. Spniem si o rok lub trzy
lata.

 Ich strata pocieszya mnie. W kadym razie, myl, e Match.com lub Facebook
byyby dla pana lepsze. Na tych portalach jest mnstwo kobiet w pana wieku i jestem pewna,
e bd si o pana zabija. Zmarszczya brwi. Problem w tym, e internetowe randkowanie
moe przeksztaci si w prac na cay etat.
Przez uamek sekundy rozwaaem powiedzenie szalonego Bd bardzo zajty
wychowywaniem nielubnego dziecka, ktre przypadkowo spodziem, ale zdecydowaem si
na:
Na Boga, ledwo si wyrabiam z prac na uczelni.
Tere-fere kuku!
Zadzwoni telefon, a ona wytkna jzyk w stron wywietlacza.
Kancelaria mecenasa DeVriessa odpowiedziaa wesoo. Tak mi przykro, panie
sdzio, przyjmuje teraz zeznanie pod przysig... Wiem, powiedziaam mu, ale by przez cay
dzie zajty... Na pewno oddzwoni, jak tylko bdzie mia woln chwil... Tak, prosz pana,
przypomn mu, e to wane... Dzikuj. Do widzenia. Zrobia min, kiedy odkadaa
suchawk. Co za napuszony dupek. Sdzi, e zosta mianowany przez Boga Wszechmogcego.
Jej usta zacisny si. Albo myli, e to on sam mianowa Boga Wszechmogcego. Powiem
mecenasowi DeVriessowi, e ju pan jest. Podniosa suchawk i nacisna przycisk interkomu.
Doktor Brockton do pana... Przyl go. Odoya suchawk. Zna pan drog, prawda?
Znam. Ale mylaem, e powiedziaa pani, i przyjmuje zeznanie.
Powiedziaam. I tak jest. Rozemiaa si. Za kadym razem, kiedy dzwoni sdzia
Wilcox.
Machna w stron drzwi wykonanych z matowego szka.
Gabinet Burta DeVriessa znajdowa si we wschodniej czci Riverview Tower. Okna
za biurkiem otwieray si na balkon z widokiem na rzek, przysta, apartamentowce i niepozorny
pas startowy lotniska Island Home oraz wac dziesi ton i mierzc dziesi metrw
w obwodzie pomaraczow pik do koszykwki na zawsze zawieszon w drodze do ogromnego
kosza Galerii Sawy Koszykwki Kobiet. Za drug cian okien ciemnozielona rzeka wia si
pod lekk konstrukcj najbardziej popularnego wrd samobjcw w Knoxville zielonego mostu
Gay Street. Na przeciwlegym brzegu rzeki, na poronitej kudzu skarpie, od kanciastych
zastrzaw mostu Gay Street do wdzicznych ukw mostu Henley Street rozcigay si ruiny
Szpitala Baptystw, ktry zosta zburzony, by w jego miejscu powsta nowy szpital. Z jego
budowy jednak zrezygnowano, zanim jeszcze rozpoczy si jakiekolwiek prace.
DeVriess siedzia za eleganckim szklanym stoem, ktry suy mu za biurko. Blat
w tym samym kolorze co szyby budynku by nieskazitelnie czysty i pusty, jeli nie liczy
lampy do czytania w stylu art dco, grubego segregatora i odzianych w jedwab okci DeVriessa.
Dzie dobry, panie doktorze, prosz usi.
Dwa krzesa stojce przed biurkiem miay smuke kanciaste ramy wykonane
z byszczcego czarnego drewna. Oparcia i siedziska zostay zrobione z poprzecznie
nacignitych linek nylonowych, cienkich jak struny skrzypiec.
Przyjrzaem si bliej jednemu z krzese z powtpiewaniem.
Czy na pewno wytrzyma?
Cholera zakl wytrzymaoby, gdybym usiad panu na kolanach z kilkudziesicioma
kilogramami akt sdowych. Jeli si zaamie, prosz mnie pozwa.
Pooyem rk na siedzisku i przycisnem. Napite struny ledwie si ugiy. Szarpnem
jedn paznokciem, a ona zadwiczaa jak struna gitary.
Bez obaw.
Usiadem. Na pocztku byem nieco spity, po chwili jednak poczuem si mielej.

Spodziewaem si, e struny wbij si w moje ciao, ale krzeso byo zaskakujco wygodne.
Fajne, co? Zaprojektowane przez kanadyjskiego architekta w latach pidziesitych
i wyprodukowane przez firm, ktra robia rakiety tenisowe. Proste, ale eleganckie.
Nie boi si pan, e kto moe usi z czym ostrym wystajcym z tylnej kieszeni?
Zgaduj, e jeli jedna struna zostaaby przecita, wszystko by szlag trafi.
Nie przyszo mi to do gowy stwierdzi. Prosz mi przypomnie, ebym nastpnym
razem pana przeszuka. Trci segregator przed sob. Udao mi si odkopa ciekaw histori
zwizan z domem pogrzebowym Ivy. Przedsibiorstwo zostao pozwane w 1999 roku przez
ma skremowanej kobiety. Prochom zwrconym wdowcowi towarzyszya lnica biel sztuczna
szczka w plastikowej torebce. Problem w tym, e denatka zmara z kilkoma sprchniaymi
zbami. Okazuje si, e w domu pogrzebowym zamieniono jej prochy z prochami mczyzny,
ktry nosi protez. Nie trzeba dodawa, e rodzina bezzbnego faceta rwnie nie bya
zadowolona z podmiany. Oni te pozwali dom pogrzebowy.
Kto wygra?
Oba spory rozstrzygnito poza sdem. Suma nie zostaa ujawniona, ale podobno byo to
okoo pidziesiciu tysicy za sztuk. Mgbym ugra o wiele wicej.
Nie byy to prne przechwaki. DeVriess wygra gony proces sdowy przeciwko
krematorium w Georgii, ktre porzucao zwoki w lesie, zamiast je spala. Proceder na krtk
met przynosi oszczdnoci na propanie rzdu od pidziesiciu do stu dolarw za ciao, ale
ostatecznie kosztowa miliony dolarw w odszkodowaniach. Nie wspominajc o kosztach
emocjonalnych poniesionych przez rodziny zmarych. Jedn z osb zidentyfikowanych spord
trzystu trzydziestu dziewiciu cia znalezionych w lasku sosnowym przez FBI bya ciotka
DeVriessa, Jean. Dobrze pamitaem dzie, w ktrym j zidentyfikowaem w przyczepie-chodni,
jednej z piciu przybyych na miejsce makabrycznego odkrycia i sucych za prowizoryczne
kostnice. Pamitaem te, jak ciko przeyli to odkrycie DeVriess i jego wuj Edgar.
Ivy miao kopoty ju wczeniej, w 1997 roku kontynuowa. Wystawny pogrzeb,
otwarta trumna, rodzina egna si ze zmarym, a nagle wdowa mdleje na widok robakw
w ustach ukochanego ma.
Ludzie! Jak dugo zwoki leay w domu pogrzebowym? Zostay zabalsamowane? Nie
trzymali ich w chodni?
Byy w domu pogrzebowym przez jakie dwadziecia cztery godziny. Ale mczyzna
zmar trzy dni wczeniej na rzece Missisipi podczas wdkowania. Wypyn wczenie rano.
Znaleziono go martwego w dce pnym popoudniem.
Muchy miay zatem mnstwo czasu, eby zoy jaja w jego nosie i ustach, podczas gdy
dryfowa. To nie bya wina domu pogrzebowego.
Ha! Moe i nie bya, ale prosz sprbowa to powiedzie czonkom awy przysigych,
ktrzy kali, suchajc tyrady na temat przej wdowy. Dom pogrzebowy a w zasadzie firma
ubezpieczeniowa zgodzi si na p miliona odszkodowania. Mieli szczcie, e udao im si
wyj z tego obronn rk.
Mgbym ugra o wiele mniej powiedziaem, a on rozemia si z nawizania
do swojego wczeniejszego komentarza. Wic ma pan zamiar podzieli si t informacj
z Culpepperem?
Ju to zrobiem.
O rany, jest pan niezmiernie pomocny, panie mecenasie.
Podnis rce.
Prawda? Plus wykoncypowaem, e lepiej nie zaskakiwa Culpeppera moim nastpnym
ruchem.

Powinienem by wiedzie, e Olizy mia w tym swj ukryty cel.

A jaki jest pana nastpny ruch?
Chc ekshumacji kolejnych cia pochowanych przez Ivy. Chc odwrci jeszcze kilka
kamieni, zobaczy, co spod nich wypeznie.
Czy planuje pan kolejny gony proces? Ten dom pogrzebowy znikn z rynku.
Ale obsugujca go firma ubezpieczeniowa nie znikna.
Czy firma ubezpieczeniowa jest zobowizana do zaspokojenia roszcze lata
po zakoczeniu dziaalnoci przez klienta?
To sprawa dyskusyjna przyzna ale w tym przypadku moe si nam uda. Ustawa
o przedawnieniu wyznacza czas, przez jaki firma ubezpieczeniowa ma obowizek zaspokaja
roszczenia. Oczywicie, jeli jest to kwestia oszustwa jednostki, a nie bd w dziaalnoci
przedsibiorstwa, firma ubezpieczeniowa nie pokrywa strat. Ale sprbuj dowie, e dom
pogrzebowy dopuci si racych zaniedba, poniewa odkrylimy wiele uchybie.
Na dwoje babka wrya oceniem.
Rzeczywicie to nie jest pewniak, ale warto sprbowa.
Opaca si? Bez obrazy, ale ma pan mnstwo pienidzy. Czy warto tak ugania si
za fors?
W tej sprawie nie chodzi mi tak naprawd o pienidze.
Spojrzaem na niego z powtpiewaniem.
Nie, naprawd upiera si. Wci si wciekam na myl o tym, jak haniebnie
potraktowano zwoki cioci Jean i jak bolesne to byo dla wuja Edgara. Uwaam, e wikszo
domw pogrzebowych i krematoriw to uczciwe przedsibiorstwa, ktre odnosz si do zwok
z szacunkiem. Ale myl, e nie zaszkodzi przypomnie im, dlaczego opaca si pozosta
uczciwym przedsibiorstwem szanujcym swoich klientw.
Co jak pouczajcy przykad publicznej chosty w starych dobrych czasach?
Co takiego zgodzi si. Ale zamiast bata mamy prawo, a zamiast krwi popyn
pienidze. I stanie si to nie na wyoonym kocimi bami rynku, a na wykadanej marmurem
i drewnem sali sdowej.
Albo we wntrzu szklanego biurowca dopowiedziaem z lampami w stylu art dco
i krzesami z nacigiem z rakiety tenisowej.
Tu te przyzna.

ROZDZIA 15
Parkowaem wanie samochd przed umwion na samo poudnie sesj z doktorem
Hooverem, gdy zadzwoni mj telefon komrkowy. Na wywietlaczu rozpoznaem numer
laboratorium koci.
Miranda, to ty?
To ja. Jej gos brzmia ponuro.
Co si stao?
Dzwonia Carmen Garcia. Eddie dosta od ortopedy ze wieci.
Co to za ze wieci?
Chodzi o i-Hand. Przymiarka w przyszym tygodniu si nie odbdzie.
Dlaczego nie? Kiedy si odbdzie?
By moe nigdy. Proteza zostaa wycofana z rynku.
Byem zaszokowany t informacj, ale to, co dodaa, ju zupenie mnie zdruzgotao:
Firma, ktra je produkuje, zostaa wczoraj wykupiona przez OrthoMedica
za dziewidziesit milionw dolarw. OrthoMedica poinformowaa, e zawiesza sprzeda
a do odwoania. Posuchaj, przeczytam ci fragment ich notatki prasowej. Bdziemy nadal
produkowa czci zamienne i serwisowa protezy i-Hand znajdujce si w uytku, ale
uwaamy, e nasza bioniczna rka nowej generacji, obecnie w fazie rozwoju, to zaawansowany
technologicznie produkt, ktry zagwarantuje OrthoMedica dalszy wzrost na rynku. Co to
wedug ciebie oznacza?
Poczuem si jak raony obuchem, a sowa strumie przychodw stanowiy spor cz
jego masy.
Przypuszczam wydusiem z siebie e oznacza to, i OrthoMedica wykupia
konkurencj, by j zabi.
Pomylaem o rozmowie z Glenem Faustem. Co powiedzia, kiedy poprosiem go o rad
w sprawie i-Hand? Zdecydowabym si na i-Hand i to cholernie szybko.
W czasie mojej sesji terapeutycznej z doktorem Hooverem planowaem prbowa
pogodzi si z faktem, e gdzie tam Isabella ukrywa si przed FBI, pielgnuje poparzone rce
i dowiadcza porannych mdoci pierwszego trymestru. Teraz jednak, zamiast godzi si
z faktami, pidziesit minut walczyem z niesprawiedliwoci wszechwiata, ktry wydawa si
mie niezgbione pokady okruciestwa w stosunku do rodziny Garciw. Moje wasne
zmartwienia, przynajmniej w tej chwili, wydaway si stosunkowo bahe i po drodze na uczelni
pomodliem si nie byem pewien, do kogo lub czego za Eddiego i jego rodzin.
Zaparkowaem przy stadionie i wziem gboki oddech, po czym skierowaem si
do sekretariatu Wydziau Antropologii. Peggy spojrzaa na mnie, potem z powrotem na swj
komputer, a potem raz jeszcze na mnie, tym razem wnikliwiej.
Wygldasz okropnie stwierdzia.
Wielkie dziki.
Przepraszam, nie chciaam ci urazi. Wygldasz na... zmczonego? Zmartwionego?
Chorego?
Do wyboru do koloru burknem. Nie chcesz doda w stanie klinicznej depresji
lub w stanie terminalnym czy czego rwnie wesoego?
Nie, nic z tych rzeczy. Ale moe dodam poirytowanego. Dalej mi si przygldaa.
Tak, na poirytowanego. Zdecydowanie.
Co za ulga skwitowaem, zaskoczony, e tak naprawd jej nie poczuem mimo
agodniejszej diagnozy. Skoro istnieje prawdopodobiestwo, e si z tego wyli,

przypuszczam, e powinienem zapyta, czy nie ma dla mnie adnych wiadomoci.

Dwie powiedziaa. Telefonowa dziekan. Prosi, eby si z nim spotka w czwartek
w sprawie budetu.
Tylko nie to jknem. Dobra, teraz jestem zmczony, zmartwiony i w stanie
klinicznej depresji. Co jeszcze? Skarbwka dzwonia, eby powiadomi mnie, e uwanie si
przygldaj mojemu zeznaniu podatkowemu?
To oni dzwoni? Mylaam, e najpierw ci oskaraj, a dopiero pniej zadaj pytania.
Drugi telefon by od doktora Garcii.
Od Garcii? To postawio mnie w stan najwyszej gotowoci. Co powiedzia? Jak
brzmia? Kiedy zadzwoni?
Jakie dziesi minut temu. By w dobrym nastroju, nie by poirytowany jak
poniektrzy. Zapyta, czy jeste, a kiedy poinformowaam, e poszede na lancz, doda: Mam
nadziej, e jego smakuje lepiej ni mj. Opieka medyczna w szpitalu jest wspaniaa, ale jedzenie
pozostawia wiele do yczenia. Pniej poprosi, eby do niego oddzwoni, kiedy bdziesz mia
czas.
Czujc, e serce przestaje mi bi jak oszalae, wszedem do mojego gabinetu
administracyjnego, w ktrym spotykaem si zazwyczaj z wciekymi wykadowcami
i zestresowanymi studentami. Wolaem dzwoni z gabinetu na drugim kocu stadionu, ale nie
chciaem opnia telefonu do Eddiego pi minut zajoby mi przejcie do drugiego biura.
Wybraem numer, ktrego dawno nauczyem si na pami, i zaczem bbni palcami,
wsuchujc si w sygna jeden, drugi, trzeci...
Zachodnie skrzydo szpitala, sidme pitro odpowiedzia znajomy gos.
LeeAnn?
Tak, tu LeeAnn. Z kim mwi? Czy to pan, doktorze Brockton? Dzie dobry.
Dzie dobry, LeeAnn. Masz dobre ucho.
Dzwoni tu pan tylko kilka milionw razy w ubiegym miesicu. Co mog dla pana
zrobi?
Doktor Garcia telefonowa do mnie kilka minut temu. Moe mnie pani poczy z jego
pokojem?
Oczywicie, chwileczk.
Po dwch sygnaach usyszaem szum ta zestawu gonomwicego, ktrego uywa
Eddie.
Cze, Eddie. Miranda mwia mi, e otrzymae dzisiaj ze wieci.
i-Hand. Tak, to due rozczarowanie. Ale to nie dlatego ci niepokoiem. Zastanawiaem
si, czy mgby mi wywiadczy ma przysug.
Oczywicie. Jak mog pomc?
Przeprowadzajc dla mnie sekcj zwok.
Sekcj zwok? Eddie, nie jestem patologiem.
Oczywicie zdaj sobie z tego spraw. Ale uczye anatomii, prawda?
Tak. Przez dwa lata.
Tylko raz mimochodem wspomniaem mu o tym epizodzie z mojego ycia tu po tym,
kiedy poznaem Garci. Byem zaskoczony, e to pamita.
Tak, ale to byo dawno temu, Eddie. Kady staysta na patologii ma znacznie wiksze
umiejtnoci i wiedz ni ja.
Telefon zamilk, syszaem tylko metaliczny szum.
Oczywicie. Rozumiem, Bill. Nie chciaem si narzuca.
Brzmia jak pokonany. aowaem, e nie mog cofn swoich sw. W pdzie

do umniejszania wasnych umiejtnoci, nie pomylaem o tym, jak bez wtpienia trudno mu
byo poprosi mnie o pomoc w autopsji, ktrej nie by ju w stanie sam przeprowadzi. Mg
przecie poprosi o to jednego z patologw na kontrakcie to oni przez ostatnie dwa miesice
zajmowali si jego przypadkami, dziesitkami nagych zgonw, a nawet kilkoma morderstwami.
Zwoki byy te wysyane do Nashville. Garcia jednak by w kocu gotowy na zrobienie kroku,
ktry umoliwi mu powrt do pracy, a ja nie doceniem znaczenia tego, o co mnie prosi.
Eddie?
Nie byem pewien, czy odpowie. Gdyby nie szumy, pomylabym, e odoy suchawk.
Wreszcie:
Tak, Bill.
Nie narzucasz si, Eddie. To nie o to chodzi. Po prostu nie chciabym ci zawie. Jeli
mylisz, e pod twoim kierunkiem podoam, jeli ufasz, e niczego nie sknoc, bd
zaszczycony.
Telefon zamilk ponownie, a ja miaem nadziej, e to, co powiedziaem, nie przyszo
za pno.
Ile lat temu uczye, Bill?
Wiele odparem. Trzydzieci? Nie, czekaj, tylko dwadziecia dziewi.
Rozemiaem si. Jak ten czas szybko mija! Te si rozemia i przynajmniej znaczenia
tej chwili nie przegapiem: rozemia si pierwszy raz od wypadku.
Trzydzieci to by byo za duo stwierdzi. Ale dwadziecia dziewi? Bueno.
Perfecto. Masz prac.
Adres zwrotny na kopercie, ktr wyjem ze skrzynki, poinformowa mnie,
e nadawczyni listu bya Barbara Pelot z Rady Miasta Knoxville. Znalaz si na niej rwnie
adres ratusza. Ze rodka wyjem odrcznie napisany list od Barbary. Szanowny Doktorze
przeczytaem. Bardzo mi przykro, ale nie znalazam adnych rodkw w miejskiej kasie, ktre
moglibymy przekaza na rzecz Trupiej Farmy. Podobnie jak budet uniwersytetu, budet miasta
ledwo si dopina. Mam jednak nadziej, e zacznik cho troch pomoe. W kopercie by czek
na tysic dolarw od Barbary prywatnie wystawiony na Uniwersytet Tennessee
z przeznaczeniem na Trupi Farm. Nie byem w stanie wypeni t kwot dziury w moim
budecie, ale to wystarczyo, aby napeni mnie wdzicznoci. To bya suma o wiele wiksza
ni to, co zostawiem w gabinecie jej ma. Postanowiem je wicej sodyczy i rzadziej uywa
nici dentystycznej.
Zaczynamy?
Syszaem, jak doktor Edelberto Garcia rozpoczyna tym sowem p tuzina sekcji zwok,
moe wicej. Zawsze przed wypadkiem byo to stwierdzenie, polecenie, po ktrym nastpowao
nacicie klatki piersiowej w ksztacie litery Y lub nacicie skry gowy poprowadzone
od jednego ucha do drugiego, a nastpnie wprowadzenie piy w ko czaszki. Tym razem po raz
pierwszy pyta, jakby nie zna odpowiedzi. Kiedy patrzyem na stojc po drugiej stronie stou
sekcyjnego Mirand, domylaem si, e kiedy zadawa nam to proste pytanie, stawia samemu
sobie wiele innych, duo bardziej skomplikowanych: Jak bez rk mog pracowa jako lekarz
sdowy? Czy przydam si tu do czego? Jestem tu pomoc czy zawalidrog? Jestem pomoc czy
zawalidrog dla mojej rodziny? Jak poradz sobie w yciu?
Tym razem po raz pierwszy to ja chwyciem skalpel, kiedy Garcia zada to pytanie.
Jestem gotowy potwierdziem.
Rzuciem okiem za lewe rami, a on skin gow. Po drugiej stronie stou Miranda te
lekko skina, a ja spojrzaem w d na lec przed nami martw kobiet. Bya bia
szedziesiciojednolatk o do wysokim wzrocie miaa nieco ponad 170 centymetrw

i szczupej, smukej sylwetce uksztatowanej przez lata wicze moga uprawia jog, bieganie
lub pywanie. Wosy na gowie byy dugie i faliste, elegancko srebrzystoszare, co ostro
kontrastowao z wci czarnym trjktem wosw onowych. Jej twarz nie bya pikna w sposb
konwencjonalny, ale karnacja i rysy oliwkowa skra, brzowe oczy i szerokie, pene usta
sprawiay, e za ycia bya przystojn kobiet.
Nazywaa si Clarissa Lowe i zmara dwa dni wczeniej, mniej wicej tydzie
po przejciu przedniej discektomii szyjnej z zespoleniem zabiegu polegajcego na usuniciu
uszkodzonego dysku z odcinka szyjnego krgosupa, a nastpnie poczeniu ze sob dwch
ssiadujcych krgw. Zabieg przeprowadzono w szpitalu w Crossville, w niewielkim miecie
pooonym niecae sto kilometrw na zachd od Knoxville. Wedug notatek neurochirurga
operacja przebiega bez komplikacji, a kobieta bya na dobrej drodze do odzyskania si, kiedy
nastpnego ranka wypisano j ze szpitala. Trzy dni pniej zadzwonia do gabinetu lekarza,
skarc si na nudnoci, osabienie i bl szyi. Przyj j tego samego popoudnia. Jak mona si
byo spodziewa, wok nacicia na szyi rozwin si stan zapalny, ale pacjentka nie miaa
gorczki i jej stan oglny by dobry. Lekarz przepisa wic silniejszy rodek przeciwblowy,
zaleci robienie zimnych okadw i odesa j do domu.
Osiemnacie godzin pniej jej roztrzsiony m wezwa pogotowie. Dyspozytorowi
powiedzia, e kobieta zwymiotowaa trzy razy w cigu godziny wycznie zielon ciecz
i nagle zrobia si zbyt saba, aby sta o wasnych siach. Do czasu kiedy przyjechaa karetka,
kobieta doznaa wstrzsu, czstotliwo ttna oscylowaa midzy 50 a 140 uderzeniami
na minut, cinienie krwi byo zatrwaajco niskie i oddychaa ciko, cho jej temperatura
pozostawaa w normie. Godzin po przybyciu na ostry dyur w Crossville pacjentka zacza mie
powane trudnoci z oddychaniem, a po dwch godzinach nie bya w stanie oddycha
samodzielnie. Podczono j do respiratora, podano silne antybiotyki i wysano karetk
do szpitala Uniwersytetu Tennessee. Ptorej godziny pniej, kiedy wwoono j do izby przyj
w Knoxville, zmara.
Garcia poinformowa mnie o zabiegu, powikaniach i mierci kobiety, ale dziki tej
wiedzy wcale nie poczuem si duo pewniej. Zaciskajc do na skalpelu, umieciem jego
kocwk na klatce piersiowej denatki tu przy lewej pasze. Jej ciao przebywao w chodni
przez ostatnie dwadziecia cztery godziny, wic zostao schodzone nieomal do zera. Krople
wilgoci kondensoway si na jej lepkiej skrze, a kilka smuek pary, wyciganych przez potny
ukad wentylacji prosektorium, wio si ku grze. Miranda i ja podoylimy klocek pod plecy
kobiety. Sprawi on, e klatka piersiowa uniosa si w gr, jak gdyby kobieta oddawaa si
skalpelowi w ofierze. Przycisnem, a ostrze nacio skr. Poprowadziem skalpel wzdu
naturalnej krzywej u podstawy lewej piersi, wykonujc cicie do linii porodkowej ciaa.
Nastpnie wykonaem odbicie lustrzane tego cicia z prawej strony. Ostrze wznosio si
i opadao, kiedy napotykao ebra. W miejscu, gdzie te dwa nacicia spotykay si przy mostku,
zrobiem nowe, prowadzc skalpel po linii porodkowej w d a do koci onowej.
Kiedy jama brzuszna zostaa otwarta, z nacicia wyla si pyn wodnisty, niemal
przejrzysty, ale o rowym odcieniu. Podczas studiw i caej kariery zawodowej widziaem
dwadziecia lub trzydzieci otwar jamy brzusznej, ale z adnej nie wydzielia si taka ilo
pynu. Zala on boki brzucha, gromadzi si u podna stou i bulgota, wylewajc si przez
odpyw i do zlewu poniej.
Obfity wysik z otrzewnej zauway Garcia, potwierdzajc moje odczucie, e ilo
pynu bya niezwykle dua. Szacowana objto okoo jednego litra. Miranda, byaby tak
uprzejma i pobraa prbk?
Miranda wzia may plastikowy flakonik z blatu i podstawia go pod odpyw, apic

troch pynu, ktry przez niego skapywa, a nastpnie zakrcia dokadnie pojemnik.
Garcia poprosi, ebym obra pat piersiowy. Zrobiem to, cignc skr do gry lew
rk i uywajc skalpela, by pogbi nacicia od pach do barkw i usun skr i tkanki piersi
z eber. Uoywszy pat piersiowy na twarzy kobiety, zamieniem skalpel na inne narzdzie
chirurgiczne, noyce do eber wykonanego z ostrej stali nierdzewnej kuzyna nudnego sekatora
z mojego warsztatu i przeciem ebra po obu stronach. Jama klatki piersiowej zostaa otwarta,
odsaniajc gbczaste puca i serce w worku osierdziowym. Podobnie jak z jamy brzusznej,
z klatki piersiowej wysczya si dua ilo pynu.
Nic dziwnego, e miaa problemy z oddychaniem stwierdziem. Pyn wywiera
nacisk na puca.
Wydaje si, e mamy te znaczny obrzk wok serca doda Garcia. Otwrzmy
worek osierdziowy.
Uyem skalpela, eby zakoczy wycinanie szkieletu przedniej klatki piersiowej
mostka i kikutw eber, ktre usunem wczeniej i odoyem je na bok, a nastpnie wkroiem
si w tward szarobia bon otaczajc serce. Po raz kolejny z nacicia trysn pyn. Garcia
nachyli si, twarz praktycznie mia w jamie klatki piersiowej kobiety.
Sprawdmy teraz pie pucny poleci.
Zbadaem pltanin ttnic w grnej czci serca, pooonych tu pod ukiem aorty.
Ttnica pucna bya grubym naczyniem krwiononym rozgaziajcym si w ksztat litery T
i zaopatrujcym puca. Przeciwszy jej wknist cian, wsunem koniec maego palca
do rodka, szukajc skrzepu, ktry mgby zablokowa dopyw krwi.
Nic nie wyczuwam oznajmiem.
Nie sdziem, e wyczujesz powiedzia Garcia. Jej mier bya naga, ale nie na tyle
naga, aby by wynikiem zakrzepu.
Nastpnie poprosi mnie, abym sprawdzi przestrze zagardow zawart midzy tyln
cian garda a krgosupem.
Nie miaa gorczki, nieregularnego ttna, cinienie krwi nie spado gwatownie,
co mogoby wskazywa na krwotok. Trzy lub cztery litry krwi z krwawicego naczynia mogyby
zebra si w przestrzeni zagardowej i nikt by si nie zorientowa, chyba e zrobiby tomografi
komputerow. Ale nikt jej nie zleci. Lekarz z ostrego dyuru w Crossville powiedzia, e nie
mia czasu. Wic popatrzmy. Prawdopodobnie trzeba bdzie zastosowa technik en masse.
Wiesz, jak to zrobi?
Miranda zadaa pytanie, zanim ja zdyem.
Co takiego?
Technika en masse powtrzy.
Miranda wygldaa na tak zaskoczon, jak ja si czuem.
To technika sekcyjna wyjani. Inaczej zwana technik Rokitanskyego od nazwiska
patologa z uniwersytetu w Wiedniu, Karla von Rokitanskyego, ktry pracowa tam ponad sto lat
temu. Podczas swojej kariery Rokitansky wykona lub nadzorowa sto tysicy autopsji.
Niele ocenia Miranda. Jeli praktyka czyni mistrza, to stary Karl musia by
cholernie dobry. Wic na czym dokadnie polega ta jego technika?
Na patroszeniu rzuci. Tak jak myliwi patrosz wntrznoci jelenia. Wycigaj
wszystkie narzdy wewntrzne, od klatki piersiowej w d brzucha, w jednym bloku.
Ohyda! wykrzykna Miranda, ktra nigdy wczeniej nie okazywaa obrzydzenia
na widok zgniych lub powiartowanych ludzkich zwok.
Nigdy nie patroszyem ludzkich zwok, ani nawet jelenia powiedziaem do Garcii.
Chcesz, ebym wyszed na korytarz i poszuka myliwego? Na pewno znajdzie si tu jaki go,

ktry wypatroszy dziesitki zwierzt. Pewnie zrobiby to szybciej i sprawniej ni ja.

Poradzisz sobie zapewni mnie.
Wypeniajc jego polecenia, przeciem ttnic szyjn i zawizaem j, a potem zrobiem
to samo z ttnicami podobojczykowymi, ktre doprowadzaj krew do ramion. Nastpnie
zamieniem skalpel na duszy n do autopsji taki, ktry Jess Carter zawsze nazywaa noem
do chleba przeciem tchawic i przeyk i pocignem je w d, wycigajc puca i serce oraz
inne narzdy z jamy klatki piersiowej. Przestrze zagardowa staa si widoczna. To miejsce te
byo wypenione po brzegi wodnistym pynem.
Ciekawe Garcia mrukn ponownie. Obfite wysiki, ale nie ma krwawienia. Jestem
zaskoczony. Wzi gboki oddech i wypuci powietrze gono. A take zmartwiony.
Spojrzaem na niego.
Zmartwiony? Czym?
Krwotok by moim gwnym podejrzeniem. Byaby to stosunkowo agodna przyczyna
mierci.
Nie taka znowu agodna dla zmarej zauwaya Miranda.
Nie, nie dla niej, ale dla innych odpowiedzia.
Pooyem serce i puca na brzuchu kobiety. Podejrzewaem, e wiem, jak odpowie
na moje nastpne pytanie, i nie bardzo mi si to podobao.
Zatem jeli nie zabi jej krwotok, to co jest kolejn pozycj na licie podejrze?
Zakaenie?
Nie tyle zakaenie, ile zakaenie prowadzce do zespou wstrzsu toksycznego.
Brwi Mirandy podniosy si.
Do zespou wstrzsu toksycznego? Czy to nie jest to, do czego moe doprowadzi
zostawienie na zbyt dugo tamponu w pochwie? Ile lat miaa nasza denatka? Szedziesit?
Z pewnoci bya ju po menopauzie.
Zgadza si potwierdzi. I masz racj, to z tamponami wikszo ludzi kojarzy zesp
wstrzsu toksycznego. Ale s te inne przyczyny. Moe on wystpi po porodzie, po poronieniu
lub aborcji, po urazie, po operacji. Czasami bakterie, ktre wytwarzaj toksyny, s nowymi
najedcami, czasem byy w organizmie wczeniej, ale w nieszkodliwych ilociach. Co zmienia
si w chemii organizmu i zaczynaj si mnoy jak szalone, produkujc miliardy zarodnikw.
Kiedy to nastpi, mog zabi nosiciela w cigu kilku godzin.
Zakadam, e mwic nosiciel, masz na myli pechowego czowieka powiedziaa
Miranda, a on skin gow. Ale zgodnie z jej kart z ostrego dyuru, kobieta dostaa
wankomycyn nie odpuszczaa moja asystentka. Czy to nie jest jak bomba wodorowa
antybiotykw?
To bardzo silny rodek zgodzi si. Moe zabi bakterie, ktre s oporne na inne
antybiotyki. Kiedy go jednak zaordynowano, byo ju za pno. W przypadku zespou wstrzsu
toksycznego to nie bakterie same w sobie s przyczyn mierci. S ni trucizny, ktre produkuj.
Antybiotyki nie potrafi ich zniszczy. miertelno w tej chorobie moe wynie
od pidziesiciu do stu procent, w zalenoci od tego, z jakimi bakteriami mamy do czynienia.
Niektre toksyny bakteryjne s miertelne, a inne s nawet miertelniejsze.
Czy powinnam ju ucieka? Miranda staraa si, aby pytanie zabrzmiao jak art, ale
nie moga ukry napicia w gosie.
Jeli zechcesz wyj, zrozumiem twoj decyzj powiedzia. Ciebie te to dotyczy,
Bill. Osona twarzy, maska, fartuch i podwjne rkawice s dobrym zabezpieczeniem, ale nie
daj stuprocentowej gwarancji. Czy ktre z was ma otwarte rany lub zadrapania?
Miranda i ja potrzsnlimy gowami. Oczy Mirandy zrobiy si okrge, kiedy jej

spojrzenie pado na lewy nadgarstek Garcii i znieksztacon praw rk patologa owinit

w bandae.
Rany, Eddie, ty jeste jedynym, ktrego nie powinno tutaj by niemal krzykna.
Twoje donie jeszcze nie wydobrzay i masz osabiony ukad odpornociowy.
Wzruszy ramionami.
Rzeczywicie jestem naraony na wiksze ryzyko przyzna. Mylaem o tym
wczoraj i zdecydowaem si je na siebie przyj.
Zastanawiaem si, czy jedynie o przyjcie ryzyka chodzio. Moe poszukiwa ryzyka,
wiadomie naraajc si na potencjalnie miertelne zakaenie?
Nie martwcie si uspokaja. Nie prbuj popeni samobjstwa przez seps.
A po chwili doda: Czy moemy kontynuowa? Tym razem byo to polecenie, a nie pytanie.
Nie sdz, ebymy musieli patroszy jam brzuszn. Przyjrzyjmy si szyi.
Odoyem pat piersiowy na miejsce. Bez mostka, eber i narzdw opad gboko
w jam klatki piersiowej.
Chirurg z Crossville wykona w szyi piciocentymetrowe nacicie, ktre zszy
pitnastoma szwami skra pomarszczya si wok nich. Cienkie czarne nici, ktrych obcite
koce jeyy si sztywno w kadym szwie, przywodziy na myl odna kleszczy. Wzdrygnem
si, kiedy oczami wyobrani zobaczyem kleszcze przysysajce si do szyi kobiety. Ciekawe. Nie
byem w ogle wraliwy na roje robactwa, ale kleszcze to co innego. Byy przeraajce.
Ostrze atwo poradzio sobie ze szwami zbierajcymi nacicie, ktrego krawdzie ledwo
zaczy si zrasta. Nieomal spodziewaem si kolejnego wytrysku bladego pynu, ale nie
nastpi. Zamiast niego pojawio si jednak co, czego si nie spodziewaem smrd rozkadu
ludzkiego ciaa. Kobieta na stole autopsji nie ya zaledwie od dwch dni i przez cay ten czas jej
zwoki leay w chodni, ale gdybym mia zgadywa po stanie jej szyi, pomylabym, e jej ciao
dojrzewao na Trupiej Farmie przez tydzie lub nawet duej. Tkanka bya gbczasta
i nakrapiana, usiana szarymi i czarnymi plamami gnicia.
Ohyda rzucia Miranda.
Ciekawe stwierdzi Garcia. Pochyli si bliej i wcign zapach. Podejrzewam,
e lokalna martwica rozpocza si na dugo, zanim nastpi wstrzs toksyczny. Prawdopodobnie
zaraz po zabiegu.
Wic to operacja bya prawdopodobnie rdem zakaenia zgadywaem.
To zaley.
Od czego?
Od tego, kogo spytasz. Jeli zapytasz mnie, powiem, e tak. Jeli zwrcisz si do jej
neurochirurga, odpowie, e zabieg zosta wykonany zgodnie z zasadami sztuki, a mier
pacjentki bya wydarzeniem niepowizanym, e by to zbieg okolicznoci.
No dobrze zgodzia si Miranda. Boi si, e m tej kobiety go pozwie, tak? Nasz
przyjaciel DeVriess mgby prawdopodobnie wycign od szpitala trzydzieci lub czterdzieci
milionw, prawda Bill?
Skinem gow.
Nad mask Garcii, przez oson twarzy widziaem bruzd brwi.
Nawet jeli operacja otworzya drzwi dla infekcji, wskazanie rda moe okaza si
niemoliwe. Mogy to by niewaciwie wysterylizowane instrumenty, zanieczyszczony roztwr
soli, paciorkowce lub gronkowiec zocisty harcujce w szpitalnej wentylacji. Ale pobierzmy kilka
prbek tkanki z szyi. Jeeli uda nam si zidentyfikowa bakteri, ktra jest odpowiedzialna
za zakaenie, bdziemy mie wiksz szans na znalezienie rda.
Pobralimy prbki tkanki z szyi, w tym z koci, co wymagao uycia piy oscylacyjnej.

Wreszcie zabezpieczyem prbk pynu z samej szyi, wkadajc strzykawk midzy trzeci
i czwarty krg, aby wycign pyn z kanau krgowego.
Garcia pochyli si, aby raz jeszcze spojrze na zespolony odcinek krgosupa,
z nieznacznie byszczc pyt z tytanu i niewielkim implantem koci.
Chcesz to? zapyta.
Chcesz co? Ten sprzt?
Cay krgosup szyjny. Przydaby si jako pomoc naukowa po usuniciu tkanki
mikkiej?
Oczywicie powiedziaem.
ciskajc uchw lew rk, przechyliem gow do tyu tak daleko, jak tylko mogem,
przecinajc wizada, ktre czyy czaszk z pierwszym krgiem szyjnym podobnym
do uszczelki i nazywanym dwigarem a nastpnie przeciem rdze krgowy. Potem pik
odciem sidmy krg szyjny od pierwszego krgu piersiowego. Oscylujce ostrze atwo przeszo
przez dysk, rdze krgowy i wyrostek kolczysty, ktry wystawa z tylnej powierzchni trzonu
krgu. Krgosup szyjny zosta w ten sposb odczony na obu kocach. Odoyem pi
i za pomoc skalpela przeciem ostatnie cigna, ktre czyy koci z miniami szyi.
Nastpnie, przesuwajc obie rce pod kolumn koci o dugoci ponad dziesiciu centymetrw,
uniosem j. Krgosup szyjny zosta wycignity z ciaa z jednym krtkim siorbniciem.
Godzin pniej, po pobraniu prbek gwnych narzdw pani Lowe dla Garcii, ktry
mia je zbada i zachowa w soju z formalin, prawie skoczyem i byem wykoczony.
Za pomoc zakrzywionej igy zaszyem ciao kobiety wypatroszone zwoki z praktycznie ucit
gow przygotowujc je do wysyki do domu pogrzebowego w Crossville. Jego pracownikw
niewtpliwie zdziwi pusty kadub, cienka szyja i opadajca gowa.
W przebieralni prosektorium zdjem poplamiony krwi i opryskany tkankami fartuch
chirurgiczny, wziem prysznic i woyem z powrotem moje spodnie khaki i mikk flanelow
koszul. Po drodze z prosektorium sprawdziem, czy moja pamitka ju bulgocze. Wczeniej
woyem odcinek szyjny krgosupa do ogromnego wolnowaru zainstalowanego w laboratorium
rozkadu, w ktrym usuwalimy resztki tkanek mikkich ze szkieletw zwok, ktre zgniy
na Trupiej Farmie. Wolnowar z termostatem ustawionym nieco poniej temperatury wrzenia mia
wygotowa tkanki bez uszkodzenia koci. Aby przyspieszy proces i poprawi zapach
czyszczonych koci, wlaem do garnka nakrtk detergentu i delikatnego pynu do pukania
tkanin.
Wyczyem wiato i zamknem drzwi, aby pozwoli gorcej wodzie, detergentowi
i pynowi do tkanin w ciemnoci speni swoj powinno.
Niektrzy ludzie pior pienidze, pomylaem. Ja pior koci.

ROZDZIA 16
Mj syn odebra po trzecim sygnale. Nie zadzwoniem do Jeffa w dniu, kiedy
dowiedziaem si o ciy Isabelli. Ani nastpnego dnia. Ani dwa dni pniej. Odoyem to
o tydzie. Teraz, mimo e byem wyczerpany autopsj, a moe wanie dlatego, uwiadomiem
sobie, e nie mog duej unika tej rozmowy.
Hej, tato przywita mnie. Co sycha?
Stara bieda odparem. Co u ciebie?
Dzi jest pierwszy kwietnia, wic co moe u mnie by?
Nie wiem powiedziaem. Dlatego spytaem.
Chryste, tato, pitnasty kwietnia ju za dwa tygodnie rzuci z irytacj.
Cholera, pomylaem, zapomniaem o moich podatkach. Jeff by ksigowym i prowadzi
niewielkie, ale dynamicznie rozwijajce si biuro w Farragut, zamonej dzielnicy sypialnianej
trzydzieci pi kilometrw na zachd od centrum Knoxville.
A wic jeste jakby zajty.
Jakby. Tak jak papie jest jakby katolikiem. Mam dwie wiadomoci. Dobra jest taka,
e mam dziesi procent wicej klientw ni w zeszym roku. Za wiadomo jest taka, e mam
dziesi procent wicej klientw ni w zeszym roku, a niektrzy z moich nowych klientw maj
naprawd skomplikowane deklaracje podatkowe. Skoro o tym mowa, to kiedy zamierzasz
spakowa w worek swj finansowy baagan i przywie go do mnie?
Wkrtce, synu. Ju niedugo. Przepraszam, e jestem takim zym klientem.
Westchn ze znueniem. Kadego roku, odkd otworzy swoje biuro rachunkowe,
wypenia moje zeznanie i kadego roku musia suszy mi gow o dostarczenie potrzebnych
dokumentw.
Musz mie wszystko w poniedziaek, tato. Nie artuj.
Jasne. Zawahaem si. Wic to prawdopodobnie nie jest najlepszy moment, eby
spotka si na drinka, co?
Na drinka? Przecie nie pijesz. Dlaczego mielibymy si spotyka na drinka?
Ja nie pij, ale wiem, e ty od czasu do czasu to robisz. Pomylaem, e moe dobrze
by byo spotka si dzi po pracy gdzie w Farragut i pogada.
Bd pracowa do pnocy, tato. Wanie rozmawiaem z Jenny. Powiedziaem jej,
e nie dam rady i z ni i chopcami na pizz. Nie bd mia czasu kichn, nie mwic ju
o szlajaniu si po barach, a do szesnastego kwietnia.
Przepraszam. Oczywicie. Rozumiem. Nie chciaem si narzuca.
Te same sowa wypowiedzia Eddie Garcia, gdy wahaem si, czy przeprowadzi sekcj
zwok. Czy by tak samo zraniony moj reakcj, jak ja byem zraniony reakcj Jeffa?
W suchawce nastpia duga cisza. Wreszcie powiedzia:
Tato, co jest nie tak? Znowu jeste w tarapatach?
To znowu sprawio, e si skrzywiem. Zwrciem si do Jeffa o pomoc, gdy zostaem
niesusznie oskarony o zamordowanie Jess Carter. Wspar mnie wtedy bezwarunkowo i nigdy
nie da mi odczu, e jestem ciarem. Ale to znowu tylko pogbio mj wstyd. Czuem si jak
ucze, ktry wpakowa si w kopoty o jeden raz za duo.
Nie, nie jestem w tarapatach odparem. Nie o to chodzi.
Czy jeste chory? Mj Boe, tato, jeste chory?
Nie, nic z tych rzeczy. Dobrze si czuj. C, moe nie do koca dobrze, ale nie jestem
chory.
Co masz na myli? Czy co ci trapi?

 Ja... Czuem, e gardo mi si zaciska. Po prostu musz z tob porozmawia

o czym wanym, Jeff. Twarz w twarz.
Nastpia cisza.
Dobrze, tato. Jasne. Co ci powiem. Spotkajmy si w Panera Bread. Jest niedaleko
mojego biura w centrum handlowym Turkey Creek. Wiesz gdzie?
W domu handlowym Target?
Nie, mylisz o Starbucksie. Panera jest naprzeciwko kina. W pobliu ksigarni Borders.
No to ju wiem powiedziaem, cho tak naprawd nie wiedziaem.
Turkey Creek byo ogromnym centrum handlowym z setkami sklepw i restauracji
cigncych si wzdu kilkukilometrowego, niezwykle ruchliwego bulwaru. Unikaem go, jeli
tylko mogem, czyli na szczcie prawie zawsze. Pomylaem, e mog zadzwoni do Panera
z telefonu komrkowego i zapyta o drog, gdybym mia kopoty ze znalezieniem lokalu pord
gszczu sklepw.
Zapomniaem wzi z domu czego do jedzenia wyjani Jeff a oni maj przyzwoite
zupy i kanapki. Spotkajmy si tam za godzin. Moe za pidziesit minut, czyli o wp
do smej. Tum zeleje do tego czasu.
Czterdzieci minut i dwie rozmowy telefoniczne pniej zauwayem pasiaste markizy
Panera i zatrzymaem si na jednym z ogromnych parkingw Turkey Creek. Turkey Creek, czyli
Indyczy strumie, chyba w ich marzeniach. Nazwa pasuje jak pi do nosa, pomylaem.
Centrum powinno nosi nazw Wstga asfaltu. Po sekundzie dodaem w mylach: A ja
powinienem nazywa si Stary pierdziel. Siedziaem w samochodzie, suchajc radiostacji
Syrius nadajcej muzyk bigbandow z lat czterdziestych, od ktrej ostatnio si uzaleniem,
i wygldaem Jeffa. Mino dwadziecia minut i kiedy ju miaem zadzwoni, eby sprawdzi,
gdzie jest, jego hybrydowy SUV wjecha na parking. Jeff wyskoczy z samochodu, mwic
szybko do telefonu. Zakoczy rozmow, kiedy zblialimy si do wejcia do lokalu.
Przepraszam za spnienie powiedzia. Jeden z moich klientw jest chirurgiem,
i oczywicie zakada, e jest moim najwaniejszym klientem. Kiedy wic chce przedyskutowa
swoj deklaracj podatkow, musz by na kade jego skinienie.
Nie ma sprawy. Wiem, e masz urwanie gowy, i dzikuj, e zgodzie si ze mn
spotka. Zmy zamwienie. Umieram z godu.
Jeff, ktry bardzo dba o zdrowie, zamwi saatk z grillowanym kurczakiem. Ja
poprosiem o kanapk z kurczakiem i chipotle. Kurczak te by grillowany, jak w saatce Jeffa,
ale zosta zalany kwanym, niezdrowym sosem i zaserwowany na chrupicym, posmarowanym
masem chlebie z grilla. Jako dodatek Jeff wybra jabko, ja wybraem frytki. Moda kasjerka
wrczya mi co, co wygldao jak kwadratowa plastikowa podstawka pod szklank. Musiaem
wyglda na zdezorientowanego, bo wyjania:
Zabuczy, kiedy zamwienie bdzie gotowe do odbioru.
Ledwie zdyem schowa reszt, kiedy podkadka praktycznie wyskoczya mi z rki,
wibrujc jak oszalaa i migajc tak iloci czerwonych wiate LED, e mogaby suy jako
znak ostrzegawczy na autostradzie.
Pokazaem brzczyk kasjerce.
Co mam z tym teraz zrobi?
Prosz go zostawi w koszu na ladzie, tam skd bdzie pan odbiera swoje zamwienie.
Podyem za jej wzrokiem, a nastpnie ruszyem do punktu odbioru. Na jednym kocu
lady sta duy wiklinowy kosz. Wypeniony gadetami takimi jak ten, ktry wibrowa mi
w rku brzcza jak stado wciekych cykad i byska jak miniaturowa strefa klski ywioowej.
Strasznie mnie to zirytowao i zrozumiaem, dlaczego mody czowiek wydajcy zamwienia

wyglda na duo bardziej znuonego ni dwudziestolatek winien wyglda.

Jeff odebra napoje i skierowa si do wolnego boksu w rogu restauracji. Usiedlimy
i zaczlimy rozmow. Jeff zapyta, czego uczyem w tym semestrze, o ledztwa, w ktrych
pomagaem policji i o rekonwalescencj Garcii. Potem odway si zapyta o cel naszego
spotkania.
Wygldasz, jakby ci co trapio.
Bo tak jest. Wpatrywaem si w swoje rce. Nie jestem pewien, jak ci to
powiedzie, Jeff. Kilka miesicy temu... przespaem si z kobiet.
Zamia si.
Brawo rzuci. Mam nadziej, e wygldae bardziej entuzjastycznie ni teraz
doda.
Spojrzaem w gr ze zbolaym wyrazem twarzy, a on si wyranie zaniepokoi.
Mj Boe, tato, o co chodzi?! Masz AIDS, opryszczk czy co podobnego?
Potrzsnem gow.
Czekaj, czekaj... Postradae zmysy i oenie si z t kobiet? Czy to boisz mi si
powiedzie?
Nie zaprzeczyem. Nie oeniem si. Cholera, po tej nocy widziaem j wszystkiego
dwa razy. Odesza, nie wiem dokd. Wziem gboki oddech. Pewnie syszae o niej
w telewizji. Nazywa si Isabella Morgan. To ona zamordowaa naukowca z Oak Ridge, Leonarda
Novaka, ktry pracowa jako fizyk przy Projekcie Manhattan.
Jego oczy zrobiy si okrge.
Ta, ktr prasa nazywa mcicielk atomow?
Skinem gow.
Rany! Wzrok mia rozbiegany, kiedy zastanawia si nad rnymi implikacjami mojej
sytuacji. Masz kopoty z prawem? Wiedziae, e go zabia, kiedy z ni spae?
Nie, oczywicie e nie. Nigdy bym wiadomie nie zwiza si z kim, kto popeni
morderstwo. Rozoyem donie, wewntrzn stron do gry, po obu stronach mojej kanapki,
ktr ledwo co nadgryzem. Bya bibliotekark w Oak Ridge. Pomoga mi rozwiza pewn
zagadk z czasw drugiej wojny wiatowej. Nie miaem pojcia...
Sign przez st i wzi moj lew do w swoj praw rk.
Och, tato, tak mi przykro. Musiae si czu, jakby straci grunt pod nogami, gdy
dowiedziae si prawdy.
Tak byo przyznaem.
cisn moj rk.
Ale to nie wszystko, Jeff. Ponownie straciem grunt.
Co masz na myli? Zapali j?
Potrzsnem gow.
Dowiedziae si, gdzie jest?
Nie. Ale dowiedziaem si, e jest w ciy.
Rka Jeffa zastyga. Popatrzy na mnie, potem odwrci wzrok i ponownie spojrza.
Jest w ciy?
Skinem gow aonie.
Czy chcesz powiedzie, to co myl, e chcesz powiedzie?
Ponownie skinem.
Mj syn zabra swoj rk, odsun od siebie na wp zjedzon saatk, wsta i wyszed.
Tej nocy miaem sen. Pomagaem w Eddiemu Garcii w sekcji zwok kobiety. Tym razem
bya to moda kobieta. Kiedy wykonaem dugie nacicie otwierajce klatk piersiow i brzuch,

w otwartej jamie zobaczyem donoszony pd. By to chopiec, ktrego twarz znaem. Bya to
twarz, ktr zobaczyem trzydzieci lat wczeniej, kiedy urodzi si Jeff. Potem przyjrzaem si
bliej i zdaem sobie spraw, e patrz na siebie.

ROZDZIA 17
Nie wygldasz kwitnco powitaa mnie Miranda, kiedy wszedem do laboratorium
koci nastpnego dnia rano.
A jednak wygldam lepiej, ni si czuj.
O rany. Czy mam ju zacz szuka nowego opiekuna doktoratu?
Moe powiedziaem. Ale najpierw obejrzyjmy to DVD, ktre Eddie dosta
od chirurga z Crossville.
Wyjem z koperty pyt z filmem nakrconym w czasie operacji Clarissy Lowe zostaa
dostarczona dzie wczeniej, podczas gdy przeprowadzalimy sekcj zwok. Miranda wsuna
pyt do czytnika w komputerze.
Ogldanie tego filmu byo jak otwarcie listu lub odsuchanie poczty gosowej po mierci
nadawcy. Bya na nim pani Lowe, znieczulona, ale wci ywa i nadal zdrowa, jeli nie liczy
szyi.
To przeraajce wyznaa Miranda ale i cakiem fajne. Gdzie ustawili kamer, eby
uzyska takie ujcie?
Gdyby oczy operowanej byy otwarte, to patrzyyby niemal wprost do kamery. Oprcz jej
twarzy, zasonitej mask tlenow, widzielimy te jej szyj i klatk piersiow.
Eddie powiedzia, e to prototypowy system zapisu wideo z sali operacyjnej,
zaprojektowany przez brata czy kuzyna chirurga. Obiektyw kamery zosta wbudowany w rczk
lampy chirurgicznej. Regulacja kta padania wiata automatycznie zmienia ujcie.
Fajne powtrzya. Szkoda, e sama tego nie wymyliam. Zaraz po wynalezieniu
teleportacji i perpetuum mobile.
Na pocztku filmu, jeszcze przed pierwszym naciciem, ekran wypenia do
w rkawiczce. Obraz zacz drga, kiedy przesuwano lamp. W kocu drganie ustao i obraz si
ustabilizowa. Z tego, co mogem stwierdzi po caym tym zamieszaniu, ustawienie zarwno
lampy, jak i kamery byo takie same, jak przed nim. Upyno kilka sekund i rka ponownie
pojawia si w kadrze, a obraz znowu zacz dygota i kamera wrcia w to samo miejsce.
Nieza zabawa skomentowaa Miranda. Zrbmy to jeszcze raz. Orkiestra tusz?
Spokojnie. Nie bd tak krytykantk. Gdybym mia operowa ci szyj, chyba
chciaaby, ebym odpowiednio ustawi wiato, prawda?
Gdyby mia operowa mi szyj, chciaabym, eby kto ci powstrzyma.
Przesuna kursor na strzak szybkiego podgldu i klikna. Na podgldzie kamera
wykonaa zblienie szyi. Obraz zacz drga po raz trzeci, tym razem o wiele bardziej
dramatycznie, a nastpnie ustabilizowa si i w kadrze pojawiy si rce. Skalpel mign szybko
i szyja kobiety zostaa otwarta.
Zwolnij, zwolnij poprosiem. Chcemy zobaczy operacj, pamitasz?
Ale operacja trwaa ponad dwie godziny. Na pewno chcesz obejrze wszystko w czasie
rzeczywistym? Nie moemy przewin do przodu, a zobaczymy co ciekawego?
Skd bdziemy wiedzie, e jest ciekawe, jeli bdzie trwao nanosekund?
Wiesz co? zaproponowaa. Jeli dojdziemy do koca i nie zobaczymy nic
interesujcego, cofn film i zaczniemy oglda w normalnym tempie. Zgoda?
Zgoda.
Na ekranie dwie pary rk zbliyy si do siebie, a instrumenty ze stali bysny w wietle.
Nastpnie donie znikny z ekranu i zobaczyem, e nacicie na szyi zostao rozsunite
za pomoc hakw. Miao teraz t sam szeroko, co dugo.
Zwolnij, robi si ciekawie.

 Fascynujce stwierdzia sarkastycznie, ale nie woya w to serca.

Kiedy zaczlimy oglda film w normalnym tempie, Miranda przysuna si bliej
ekranu, wcignita w rozgrywajcy si na nim dramat: tchawica i przeyk pacjentki zostay
przesunite na bok, a naszym oczom ukazaa si kolumna przednia krgosupa. W czasie operacji
na sali rozbrzmiewaa gono muzyka country, a od czasu do czasu na filmie dao si sysze
niewyrane szemranie ludzkich gosw.
Uywajc rnych narzdzi, kleszczy, noyczek, skalpela i psety, chirurg zaatakowa
dysk, wyszarpujc, podcinajc i wydubujc pokruszon chrzstk, ktra oddzielaa trzeci krg
szyjny od czwartego. Rkawiczki chirurga i chusty chirurgiczne wkrtce opryskane zostay krwi
i tkankami.
Nie wiedziaam, e chirurg ortopeda tyle ma wsplnego z rzenikiem zauwaya
Miranda i dodaa: Nie ma tam zbyt duego pola do manewru.
Nie bardzo zgodziem si. Kiedy uczyem anatomii, chirurdzy-stayci umieszczali
kawaki tkanki na dnie kubkw styropianowych do kawy. wiczyli rozcinanie i szycie bez
dotykania cianek kubka.
Zatrzymaa wideo.
Jak w tej grze dla dzieci Operacja. Jeli pseta dotknie planszy, kiedy podnosisz jak
miesznie nazwan ko, wcza si brzczyk.
Bardzo podobnie. Pacjent nazywa si Sam jaki tam. Kathleen i ja dalimy kiedy
Jeffowi t gr na gwiazdk.
Spodobaa mu si?
Nie za bardzo. Mylaem, e si ucieszy, ale by rozczarowany. Tak naprawd to chcia
wiatrwk.
Miranda prychna.
Chcia wiatrwk, a dosta Operacj?! Biedny Jeff. Pewnie bdzie musia przez cae
ycie chodzi na terapi, eby si po tym pozbiera.
Nie chcielimy, eby straci oko. Ale miaem okropne wyrzuty sumienia. Mia tak
smutn min, kiedy patrzy na swj prezent, e dosta wiatrwk dwa miesice pniej,
na urodziny.
Straci oko?
Nie. W kadym razie jeszcze nie. Ale pamitam, e musiaem wstawi kilka szyb
rozemiaem si. No i kocur ssiadw przesta do nas zachodzi i wyjada jedzenie naszemu
kotu. To w sumie nie byo takie ze.
Pomyl o pienidzach, jakie mgby zaoszczdzi na karmie, gdyby da mu
wiatrwk dwa miesice wczeniej powiedziaa. Wracamy do naszej operacji?
Nie czekajc na odpowied, klikna myszk i zakrwawione palce i narzdzia wznowiy
atak na krek midzykrgowy. Skrawki usuwanej chrzstki staway si coraz mniejsze,
a po chwili usyszaem wycie podobne do wycia wierta dentystycznego. Chwytajc mae
narzdzie, podobne do mojej szlifierki, chirurg ustawi je pod ktem do otworu w szyi pacjentki.
Przeraajce rzucia Miranda. To jest ten moment, kiedy naprawd nie chcesz, eby
lekarzowi rka zadraa. Jedno drgnicie i po tobie.
Wyzby si szlifierki, a nastpnie par kleszczy przytrzyma przy szyi may, biay dysk
implant majcy z grubsza rednic dwch gumek do owka przymierzajc go do szczeliny
midzy dwoma krgami, ktrych powierzchni wanie wygadzi. W kadrze pojawi si ty
gowy chirurga, kiedy lekarz pochyli si, aby przyjrze si swojemu dzieu. Zabra kleszcze
i rozwierci luk midzy krgami nieco bardziej. Po kolejnej kontroli wprowadzi implant
do otworu w szyi, wcisn go midzy krgi, a nastpnie wbi go gbiej w przerw

midzykrgow za pomoc maego motka i duta, dokadnie wpasowujc. Wreszcie przykrci

do koci srebrzyst metalow pytk. Zabieg, ktry wanie przeprowadzi, to bya discektomia
z zespoleniem. Zespolenie nastpioby, gdyby pacjentka nie umara kiedy krgi zrosyby si
z implantem.
Chirurg usun rozwieracze i haki z szyi pani Lowe. Kiedy skra zostaa uwolniona,
obkurczya si i nacicie zostao na wp zamknite. Za pomoc zakrzywionej igy i sztywnej
czarnej nici lekarz zaoy pitnacie rwnych szww, pitnacie szww, ktre tak atwo ustpiy
zaledwie kilkanacie godzin wczeniej pod skalpelem w moim rku.
Na ekranie pojawia si inna, mniejsza para rk. Energicznie usuny zasuszon krew
z szyi pacjentki, a nastpnie wtary jodyn i naoyy opatrunek. Rka chirurga pojawia si
ponownie i pomachaa do kamery. Nastpnie czowiek w maseczce unis kciuk do gry.
Operacja Clarissy zostaa zakoczona.
Spirala mierci zacza si rozkrca i adna zaawansowana technologia nie bya w stanie
cofn tego procesu.

ROZDZIA 18
Culpepper zastyg midzy jednym a drugim ksem kanapki z past jajeczn.
Moja kolejna szalona hipoteza. Myli pan, e to moliwe, eby rozczonkowanie zwok
Willoughbyego wizao si z jakim kultem?
Detektyw zadzwoni, kiedy tylko skoczylimy z Mirand oglda film. Zaproponowa,
e kupi po drodze kanapki, ebymy podczas lanczu mogli porozmawia o pomiertnych
okaleczeniach.
Nie od razu odpowiedziaem na pytanie wanie ugryzem chleb z wdzonym indykiem
i serem provolone. Potrzsnem gow, aby zyska na czasie.
Pamita pan morderstwo na kursie w centrum szkoleniowym dla modziey? spyta,
kiedy przeuwaem.
Pamitaem. Zostao popenione przez nastolatk, ktra pobia i wielokrotnie pchna
noem inn dziewczyn, koleank z klasy.
Tam te brakowao koczyn kontynuowa Culpepper. To byo powizane z kultem,
prawda? Czy ta dziewczyna nie wyrya pentagramu na klatce piersiowej ofiary?
Skinem gow, wycierajc zabkan kropl majonezu z ust.
Zgadza si przyznaem. Wzia te sobie kawaek czaszki na pamitk. Ale nie
sdz, ebymy mogli zaliczy to zabjstwo do morderstw rytualnych. Myl, e chodzio
o zazdro o chopca, ktry obu si podoba. O wyryciu pentagramu i zabraniu czaszki pijana
i napana dziewczyna pomylaa ju po wszystkim. Poza tym koczyny Willoughbyego
amputowano z chirurgiczn precyzj. Oszalay morderca nie zrobiby tego w ten sposb.
Culpepper zastanawia si nad tym, co powiedziaem, przeuwajc kanapk z past
jajeczn. Jak na czowieka, ktry u gum z tak zaciekoci, jad z zaskakujc delikatnoci.
Rozpocz od wystajcej z chleba saaty, ktr obgryz rwno z krawdziami kromki. Potem
zacz je kanapk waciw, zaczynajc od jednego rogu i przesuwajc si po obwodzie.
Patrzyem z fascynacj, jak zblia si powoli do rodka, ks za ksem. Zauway, e si mu
przygldam, i znieruchomia z kanapk kilka centymetrw od ust.
O co chodzi?
O nic odparem. Nigdy nie widziaem nikogo, kto by w ten sposb jad kanapk.
Pasta jajeczna przesuwa si nieco z kadym ksem wyjani. Jeli je si j
normalnie, to zanim dotrze si do koca, pasta wykapie z drugiej strony. Dziki mojej metodzie
jest zamknita w rodku.
Ale koczy pan z kul pasty wielkoci piki golfowej w samym centrum
odpowiedziaem, wskazujc na bulwiasty krek kanapki, ktry trzyma w rku.
To nie problem rzuci.
Otworzy szeroko usta, wepchn do nich kanapk, zacz energicznie u i szybko
przekn.
Wybraem si do krematorium prowadzonego przez pana znajom Helen. Pamitaa
nazwisko balsamisty, ktry pracowa w Ivy, kiedy zmar Willoughby poinformowa mnie.
Nazywa si Kerry Roswell. Helen myli, e zacz dla nich pracowa w poowie lat
dziewidziesitych. Powiedziaa, e Roswell zosta pozwany wraz z Elmerem Ivym przez
kobiet, ktrej ma dom pogrzebowy zamieni w eksperyment entomologiczny.
A tak, to ta sprawa z larwami. Zgadza si. Burt DeVriess wspomnia o tym.
Zrobi min, nie byem pewien, czy ze wzgldu na myl o zaatakowanych przez larwy
zwokach, czy na myl o prawniku.
Przejrzaem dokumenty sdowe, ktre przysa mi adwokat, i Roswell pojawia si

w nich jako wsposkarony. Wpakowa kawaek gumy w usta i zacz porusza szczkami.
Kilka innych smakoykw od Heleny. Powiedziaa, e Roswell mia due ambicje. Mwi
o zdobyciu licencji na prowadzenie domu pogrzebowego i otwarciu wasnego przedsibiorstwa,
ale potem znikn. Powiedziaa mi te, e Elmer Ivy myla o sprzeday interesu mniej wicej
w tym samym czasie. Rozwaaa zakup, ale Ivy da za duo. Podobno mia jakiego innego
potencjalnego nabywc, ktrego portfel by bardziej wypchany ni jej. Jednak nigdy nie
sfinalizowano transakcji. A ona pniej ju stracia zainteresowanie.
Kto by tym innym nabywc?
Nie wiem. Jaki facet spoza miasta, moe z jednej z krajowych sieci, ktre pochaniaj
rodzinne domy pogrzebowe.
Moe SCI?
SCI byo gigantem przemysu pogrzebowego, firm o obrotach wynoszcych miliardy
dolarw, zarzdzajc tysicami domw pogrzebowych, krematoriw i cmentarzy na caym
wiecie. Bogata firma o reputacji bezwzgldnego konkurenta wywoywaa strach i nienawi
wrd wacicieli maych domw pogrzebowych, zwaszcza tych, ktre znalazy si na celowniku
giganta. SCI w ostatnich latach byo bohaterem kilku procesw i nagonionych w mediach
skandali. Jeden z nich wywoaa historia na temat domu pogrzebowego sieci w Wirginii, ktry
przechowywa dwiecie niezabalsamowanych cia na pkach w duym niechodzonym garau.
Dwa inne skandale, ktre trafiy na pierwsze strony gazet i skoczyy si wielomilionowymi
pozwami dotyczyy oskare o potajemne likwidowanie starszych grobw na zarzdzanych
przez SCI cmentarzach na Florydzie i w Kalifornii w celu ponownego wykorzystania dziaek.
Culpepper wzruszy ramionami.
Helen nie wie, co to za firma. Nigdy nie spotkaa faceta, ale obiecaa, e popyta.
Powiedziaa, e to byy tylko pogoski, jednak w pogoskach czasami tkwi ziarno prawdy.
Helen ma kontakty powiedziaem. Bd zaskoczony, jeli czego nie odgrzebie.
Miejmy nadziej.
Detektyw woy kolejny kawaek gumy do ust. Wsta i ruszy do drzwi, po czym
zatrzyma si i odwrci.
Nawiasem mwic, uwaam, e guzik zaponu jest nieco przeraajcy, ale w sumie
cakiem fajny.
Guzik zaponu?
Czerwony przycisk znajdujcy si przy okienku dla bliskich. Rozpaczajca wdowa lub
ktokolwiek inny moe go wcisn, eby wznieci ogie i puci ukochan osob z dymem.
Ach, ten guzik.
Helen pokazaa mi go, kiedy zwiedzaem jej nowe krematorium. Wtedy byem co prawda
bardziej zainteresowany trzema piecami krematoryjnymi i chodni na sze cia, ale uznaem ten
przycisk za intrygujcy i nieco zabawny. Teraz jednak nasza mnie refleksja. Jeli moje ciao
znajdowaoby si w piecu, kto wcisnby guzik i czy zrobiby to z mieszanymi uczuciami?
Culpepper pomacha mi rk na poegnanie, zrobi balona i zostawi mnie sam na sam
z mylami o mojej wasnej kremacji.

ROZDZIA 19
Mam wraenie, e bylimy tu ju wczeniej! wrzasna Miranda, przekrzykujc haas
koparki, kiedy ta zacisna rami na kolejnej trumnie.
Tym razem trumna bya niebieskozielona od utlenionej miedzi i znajdowaa si w grobie
na cmentarzu Highland. Ta rozlega, przypominajca park nekropolia w dzielnicy Bearden bya
cmentarzem, na ktrym chowano moich bogatszych ssiadw z luksusowych posiadoci
w Sequoyah Hills.
Dj vu jeszcze raz! krzykn Olizy. Widzielicie ten film? Dj vu? Z Willem
Smithem? Pomylcie o mnie jako o Willu Smisie Knoxville.
Dobry Boe, czowieku skarcia go Miranda to by Denzel Washington.
No to pomylcie o mnie jako o Denzelu Washingtonie Knoxville.
Bdzie trudno zgasia go. Nie jest pan wysoki, ciemny i przystojny. Tak naprawd
to nie jest pan ani wysoki, ani ciemny, ani przystojny.
Spojrza na ni z udawanym oburzeniem.
Ale wygosiem godn Oscara mow, ktra przekonaa sdziego Wilcoxa do podpisania
zgody na t ekshumacj.
Prosz o tym opowiedzie poprosiem, wycigajc rkawiczki. Byem zaskoczony,
kiedy pan zadzwoni.
Odkopaem stare pozwy, mona powiedzie, e je ekshumowaem, aby przekona
sdziego, e dziaalno domu pogrzebowego Ivy w duej mierze opieraa si na oszustwach.
Zgodzi si na jedn dodatkow ekshumacj. Pomylaem, e najlepiej bdzie wykopa zwoki
osb pochowanych mniej wicej w tym samym czasie, co Willoughby.
Poowy z teori spiskow w tle zauwaya Miranda.
Tak jak w piosence Toma Waitsa doda DeVriess. owienie dobrej zabawy
zaczyna si od zarzucenia wdki.
Wyglda na to, e zowi pan grub ryb oceniem, kiedy koparka podniosa trumn.
Operator przesun rami nad grobem i ustawi trumn na prostokcie ze sztucznej trawy.
Potem zostawi silnik na biegu jaowym i wysiad, eby odpi liny.
Tym razem koparka wykopaa Gilla Pendergrasta, trzydziestodziewicioletniego biaego
mczyzn, ktry zgin w wypadku motocyklowym tydzie przed mierci Treya
Willoughbyego. Zarwno raport z wypadku, jak i artyku w gazecie, ktry znalaz DeVriess,
stwierdzay, e Pendergrast zmar w wyniku obrae gowy nie mia na gowie kasku wic
kiedy otwieraem wieko trumny, byem przygotowany na to, e zobacz pogruchotan czaszk.
Byem te przygotowany na to, e mog zobaczy kolejne zwoki bez koczyn.
Nie byem jednak przygotowany na to, co rzeczywicie znajdowao si w trumnie: cztery
wypchane papierowe worki z napisem: Piasek do piaskownicy 25 kg.
Policja w Knoxville bada dwa dziwne przypadki grabiey grobw owiadczy
prezenter WBIR Randall Gibbons, rozpoczynajc wiadomoci tego wieczoru. Chcielibymy
pastwa ostrzec, e materia, ktry za chwil nadamy, zawiera drastyczne zdjcia.
Nie byem pewien, czy ostrzeenie miao odstraszy widzw od ogldania, czy raczej
zniechci ich do przeczenia telewizora na inny kana.
Gibbons wspprowadzi wiadomoci z Maureen Gershwin a do jej mierci na antenie
kilka tygodni wczeniej. Przejcie do prowadzenia dziennika w pojedynk przebiego gadko,
chocia mnie nadal brakowao Maurie.
Jedna z kradziey zwok zostaa ujawniona dzisiaj kontynuowa Gibbons gdy
w odkopanej na cmentarzu Highland trumnie stwierdzono brak ciaa. Znajdoway si w niej

jedynie cztery worki z piaskiem. Druga kradzie, odkryta w zeszym tygodniu na cmentarzu Old
Gray, bya bardziej makabryczna. Okazao si, e zwoki, ktre ekshumowano, by przeprowadzi
test DNA na ojcostwo, zostay pozbawione koczyn. Policja twierdzi, e obie kradziee miay
miejsce przed pogrzebem, nie po nim. Poinformowaa nas take, e oba ciaa zostay pochowane
w 2003 roku, a obsug pogrzebw zajmowa si dom pogrzebowy Ivy.
W materiale filmowym znalazy si szerokie ujcia i zblienia miedzianej trumny
Pendergrasta oraz jej piaszczystej zawartoci, jak rwnie wypikselowane policyjne fotografie
z ogldzin pozbawionych czonkw zwok Willoughbyego.
Materia przedstawi te zwile yciorysy obu zmarych, a take kilka zda na temat
dziaalnoci domu pogrzebowego Ivy. Nastpnie pokazano krtk rozmow ze mn, w ktrej
stwierdziem, e ten, kto amputowa koczyny Willoughbyego, wiedzia, co robi, i duszy
wywiad z Burtem DeVriessem, ktry oskary przemys mierci o wyzysk i ciemne sprawki,
nie wyliczajc jednak konkretnych przestpstw, jakich miay si dopuszcza niewymienione
z nazwy domy pogrzebowe.
W materiale pojawi si te ujcy gum Culpepper, ktry poprosi, aby wszyscy majcy
jakiekolwiek informacje na temat tych kradziey lub domu pogrzebowego Ivy skontaktowali si
z policj.
Prezenter zakoczy histori dramatycznym akcentem, ktrego nie powstydziby si sam
Olizy, i ktry by moe zosta zasugerowany redaktorowi wanie przez prawnika.
ledczy i ekscentryczny adwokat zapewniaj, e nie spoczn, dopki osobom
odpowiedzialnym za t zbrodni nie stanie ona koci w gardle.

ROZDZIA 20
Wrd widzw, ktrzy obejrzeli materia na temat grabiey grobw na WBIR, by mj
nowy terapeuta, doktor Hoover. Dowiedziaem si tego nastpnego ranka, kiedy przyjechaem
na moj sesj o dziewitej.
Fascynujce powiedzia doktor Hoover. ycie i mier, zbrodnia i kara,
sprawiedliwo i niesprawiedliwo. W pana pracy naprawd musi si pan mierzy z powanymi
kwestiami.
Przyznaem, e by moe tak jest, ale stwierdziem, e to moje prywatne zapasy z yciem
powinny si znale w centrum naszej uwagi, zwaszcza e moja rozmowa z Jeffem skoczya
si tak nagle i bolenie.
Ma pan jakie przemylenia na temat tego, dlaczego wyszed?
Donie doktora Hoovera leay splecione na kolanach, okcie spoczyway
na podokietnikach fotela. Wydawa si rozluniony, ale skoncentrowany na tym, co prbowaem
powiedzie. Jego otwarto i zainteresowanie wydaway si wyciga ze mnie sowa i myli.
Pomylaem o osmozie i o tym, jak rnica cinie pozwala, eby skadniki odywcze przenikay
przez bony komrki.
Myl, e by zaskoczony zaczem. Nie, by zszokowany.
Co byo dla niego tak szokujce?
By moe to, e mgby mie o trzydzieci lat modszego przyrodniego brata lub
siostr. A moe to, e jego ojciec jest tak niesamowicie nieodpowiedzialny, eby zrobi dziecko
obcej osobie.
Czy taki pan by? Niesamowicie nieodpowiedzialny?
To wydaje si do oczywiste, prawda?
Wzruszy ramionami.
Nieodpowiedzialny to jedno sowo, jakiego mona tu uy. Jakie s inne?
Nie wiem. Gupi? Niedojrzay? Naiwny?
Skin lekko gow. Wiedziaem ju, e oznaczao to, e syszy, co mwi, ale
niekoniecznie si ze mn zgadza.
Pamitam nagranie, ktre przynis mi pan kilka sesji temu. To, w ktrym opisa pan
noc, kiedy przyjechaa do pana Isabella.
Otworzy szar teczk, ktra bya wetknita za porcz fotela. Wycign kartk.
To jest zapis nagrania. Mog przeczyta fragment?
Skinem gow. Przebieg wzrokiem do dou strony.
Powiedzia pan: bya pikna, nasze cieki przeciy si na krtko, ale w sposb
dramatyczny, oddaa mi swoje ciao. Pamita pan, e to pan powiedzia?
Tak.
Czy mwi pan prawd?
Tak.
Jak mona opisa czowieka kochajcego si z pikn kobiet, ktrej yciowa cieka
wanie w dramatyczny sposb przecia si z jego? Jak mona opisa czowieka kochajcego si
z pikn, inteligentn kobiet, ktra oddaa mu swoje ciao? Czy moe pan znale jakie inne
sowa charakteryzujce tego mczyzn? Mniej surowe, mniej osdzajce?
Prbowaem przywoa inne przymiotniki, ale bez powodzenia.
A moe namitny? Wdziczny?
Spojrzaem w gr, w jego oczy, i poczuem, e wcigaj mnie w przestrze dobroci.
A moe samotny?

Wcignem szybko powietrze i zdaem sobie spraw, e pacz.

Moe niedoskonay? Moe ludzki?
Siedzielimy przez chwil bez sowa, zy lay si z moich oczu, z jego emanowao
wspczucie lub akceptacja. Lub zrozumienie. Zaczo mi kapa z nosa i wycignem kilka
chusteczek z pudeka na stole. Wytarem twarz, a nastpnie wysmarkaem nos, gono
i siarczycie.
Boe, co mam zrobi z tym baaganem?
Z jakim baaganem?
miaem si przez zy. Sowo baagan mogo odnosi si z tak sam trafnoci
do dziecka w onie Isabelli, napitych stosunkw z Jeffem i do zasmarkanych chusteczek
w moim rku.
C, z tym mog sobie szybko poradzi powiedziaem, wrzucajc chusteczki do kosza
stojcego obok mojego fotela ale co mam zrobi z reszt?
Hoover umiechn si.
Zamiast mwi o tym, co powinien pan robi, moe pomyli pan o tym, co chce pan
zrobi, co pan wybiera jako inteligentna i sympatyczna osoba, jak pan jest?
Jaka to rnica? Czy tak naprawd nie liczy si wycznie suszne postpowanie?
Znaczenie ma rwnie wewntrzne przekonanie o susznoci wasnego postpowania
odrzek. Kiedy robi pan co, bo powinien pan to zrobi, to w pewnym sensie nie robi pan
tego z caego serca, nie jest pan w to cakowicie zaangaowany. Jest w tym troch mczestwa,
odrobina urazy. Co w stylu: Spjrz, do czego mnie zmusie, jak przez ciebie cierpi. Miaem
pacjenta, ktry co roku w wito Dzikczynienia szed na obiad do rodziny ony, nie dlatego,
e chcia, ale dlatego, e powinien. Bo to wanie dobry m powinien robi, prawda? Co roku
czu si zapany w puapk i obraa si na cay wiat. Krewni ony te nie byli zadowoleni,
bo kto lubi spdza wito Dzikczynienia z kim, kto jest przez cay czas naburmuszony?
Wreszcie pewnego roku jego ona powiedziaa: Nie zostae zaproszony w tym roku. Twj
nastrj psuje atmosfer. Zrobisz nam wszystkim przysug, jeli zostaniesz w domu, wybierzesz
si na polowanie lub dugi spacer. To skomplikowana historia mieli te inne problemy
do przepracowania ale w kocu, kiedy postanowia mu da wity spokj, zdecydowa, e tak
naprawd to chce z ni i. I po raz pierwszy dobrze si bawi. Dowiedzia si ciekawych rzeczy
na temat swoich teciw, a oni odkryli, e by fajniejszym facetem ni ten cigle skrzywiony
zi, ktry zawsze cierpia katusze w czasie obiadu. Rnica polegaa na tym, e chcia i, e to
by jego wybr. Poszed z wasnej woli, a nie dlatego, e czu si zobowizany. Czy to ma sens?
Skinem gow.
Wic, kiedy myli pan o sobie, o swoim yciu, o ludziach, na ktrych panu zaley,
i tych wszystkich nierozwizanych kwestiach o tych baaganach, jeli chce je pan tak
nazywa co chce pan zrobi? Co pan wybierze i dlaczego?
Zrobiem jeden gboki wdech, a potem drugi.
Isabella... To jest skomplikowana sprawa powiedziaem. Martwi si o ni.
Czy nadal panu na niej zaley?
Tak. Byem zaskoczony, jak bardzo szczerze zabrzmiay te sowa. Z tym e tutaj
w zasadzie na nic nie mam wpywu. Jak powiedziaa Miranda, niewiele mog zrobi, mog tylko
czeka na rozwj wydarze skrzywiem si. Rozwj dziecka. Rozwj mojego dziecka.
Czy na pewno jest pan ojcem?
Nie jestem na sto procent pewien. Ale jestem na sto procent pewien, e mgbym nim
by. Ta informacja jest istotna dla ledztwa FBI. Dlatego musiaem j ujawni. Nie, chwileczk,
dlatego chciaem j ujawni.

Umiechn si.
To wyglda na dziaanie odpowiedzialnego czowieka. Przechyli gow nieco na bok.
Dlaczego, wedug pana, pana syn jest na pana taki zy?
By moe zraniem jego uczucia zasugerowaem.
Zrani pan? Jak? Poniewa nie skonsultowa si pan z nim przed pjciem do ka
z pikn kobiet?
Wyobraziem sobie siebie, jak wybieram numer telefonu Jeffa tamtej nocy, drug rk
zdzierajc z siebie ubranie. Obraz rozbawi mnie, a miech zadziaa jak balsam na moj dusz.
Pochyli si do mnie i powtrzy pytanie.
Dlaczego, wedug pana, pana syn jest na pana taki zy?
Westchnem. Miaem nadziej, e zamknlimy ten temat, e posprztaem ten baagan.
Poniewa, jak sdz, byem zy na Jeffa po mierci jego matki. Kathleen zmara trzy
lata temu na raka macicy. Kiedy bya w ciy z Jeffem, miaa problemy zdrowotne. Poronia trzy
razy po jego urodzeniu. Kiedy zachorowaa, myl, e powizaem ci z rakiem macicy
i z naszym dzieckiem chocia wtedy Jeff by ju dorosy. To gupie i moe tylko wyobraam
sobie, e taka bya przyczyna, ale odsunem si od Jeffa po mierci Kathleen. Prawda jest taka,
e odsunem si od wszystkich zamknem si emocjonalnie na dwa lata ale auj
odsunicia si tylko od jednej osoby, od mojego syna. Nie byem w tym czasie takim kochajcym
ojcem, jakim mogem by, i nie byem takim kochajcym dziadkiem dla moich wnukw, jakim
chciabym by.
Powiedzia pan, e zamkn si pan w sobie na dwa lata. Wnosz wic, e zbliylicie
si do siebie ponownie?
Tak. Jeff mnie wspiera, kiedy zostaem oskarony o morderstwo.
Zwiza si pan z kobiet, o ktrej zamordowanie pana podejrzewano, tak?
Tak. To by krtki zwizek. Nazywaa si Jess Carter. Bya patolok w Chattanooga.
Pracowalimy razem nad pewn spraw.
Czy by to zwizek platoniczny?
Zawahaem si.
Nie, to by romans krtki, ale cudowny. Zaczem si w niej zakochiwa znaem j
i gdyby nie zostaa zamordowana, by moe prowadzilibymy teraz wsplne ycie.
Doktor Hoover wyglda na zaskoczonego, a ja domylaem si, e zastanawia si nad
dziwaczn symetri lustrzanego odbicia moich ostatnich dwch zwizkw: najpierw z kobiet,
ktra zostaa zamordowana, a nastpnie z morderczyni.
Tak czy inaczej cignem kiedy zostaem wrobiony w morderstwo Jess, Jeff
pomg mi, a ja to doceniem. Czuem, e w ostatnim roku zaczlimy nadrabia stracony czas.
A do przedwczoraj.
Kiedy pana zostawi.
Skinem gow.
Jakie inne przemylenia na temat tego, dlaczego by taki zy?
Moe dlatego, e musia bardzo si stara, ebym zacz powica mu czas i uwag.
Moe dlatego, e nie zawsze byem kochajcym tat.
A teraz...
A teraz miaem skierowa te moje ograniczone zasoby ojcowskiej mioci na jakie
obce dziecko. Dziecko morderczyni.
A moe to sprawio, e poczu si...
Zlekcewaony. Niewany. Uraony. Obawia si, e to nowe dziecko bdzie dla mnie
waniejsze, e moe go w jaki sposb wyeliminowa.

 Myli pan, e obawia si, e bdzie si musia podzieli spadkiem? e to moe

ograniczy jego perspektywy yciowe czy perspektywy jego dzieci?
To mi w ogle nie przyszo do gowy.
Nie wiem. Nie sdz.
Czym zajmuje si Jeff?
Jest ksigowym.
I uwaa pan, e nie pomyla, i to dziecko moe co uszczkn z jego ojcowizny?
Wzruszyem ramionami.
Nie wiem. Pewnie przyszoby mu to do gowy, ale nie sdz, eby to bya jego pierwsza
myl w czasie tych trzydziestu sekund midzy chwil, kiedy mu powiedziaem, i momentem,
kiedy wsta od stou.
Skin gow, przyznajc mi racj.
Jak si pan czu, kiedy wyszed? Jak si pan teraz czuje?
Zaskoczony. Zmieszany. Zakopotany. Smutny. Wcieky.
Wcieky wtedy czy teraz?
Poczuem przypyw wstydu.
I teraz, i wtedy.
Jakie zatem sowa mog opisa syna, ktry zareagowa tak, jak zareagowa Jeff?
Spojrzaem na lampy naftowe palce si w kominku.
Takie jak mnie. Zaskoczony. Zmieszany. Zakopotany. Smutny. Wcieky.
Spojrzaem na twarz Hoovera. Niedoskonay. Ludzki.
I co chce pan teraz zrobi?
Umiechnem si smutnym umiechem.
Chc zadzwoni do mojego syna i powiedzie mu, e go kocham.
Skin gow.
Pragn zapewni go, e nie chciaem, eby przeze mnie straci grunt pod nogami. Prosi
go o zrozumienie i przebaczenie.
Skin gow ponownie.
***

Po sesji zadzwoniem do Jeffa, eby powiedzie mu te wszystkie rzeczy. Nie odebra, ale
i tak je powiedziaem, nagrywajc si na poczt gosow. Miaem nadziej, e odsucha j
od razu i zaraz do mnie oddzwoni.
Ale tego nie zrobi.

ROZDZIA 21
Wolnowar sprawi si znakomicie. Trzydzieci sze godzin bulgotania w wodzie
z dodatkiem detergentu i pynu do pukania tkanin zamienio tkanki mikkie otaczajce krgi
szyjne Clarissy Lowe w strzpy i liski tuszcz. Gdyby nie tytanowa pytka i zapach, mona
by pomyle, e w garnku znajduj si koci woowe, gotujce si na zup.
Duymi szczypcami wyowiem z garnka fragment krgosupa. Pooyem go w gbokim
zlewie ze stali nierdzewnej. Chwyciwszy szczypcami gorce koci, wprowadziem skalpel
pomidzy krgi. Pi z siedmiu rozstpio si atwo, ale dwa pozostay poczone za pomoc
tytanowej pytki i szczelnie zaklinowanego implantu.
Odkrciem w kranie ciep wod, nie zimn, eby nie ryzykowa pknicia gorcych
koci, i wymyem krgi sztywnymi szczoteczkami. Szczoteczk do mycia butelek wyczyciem
okrgy kana krgowy. Ostatnie strzpy tkanki puciy atwo, znikajc w czeluciach szpitalnej
instalacji wodocigowej. Zespolony fragment zostawiem na koniec, poniewa wiedziaem,
e dokadne oczyszczenie mniejsz szczoteczk szczelin i rogw wok metalowej pytki
i implantu zajmie wicej czasu. Kiedy byem pewien, e usunem wszystkie tkanki mikkie,
zakrciem kran, otrzsnem wod z koci i pooyem je na chonnej ciereczce na blacie.
Nastpnie wczyem lamp powikszajc i przytrzymaem pod soczewk zespolone krgi. To,
co zobaczyem, to byo zestawienie znanego i obcego: naturalne krzywizny i paszczyzny krgw
z zakleszczonym midzy nimi i przymocowanym za pomoc byszczcej pytki i rub
trapezowym klinem janiejszej koci, ktrej ksztat przypomina bardziej cz maszyny ni
ludzk ko.
Obracaem ustrojstwo pod wiatem, ogldajc je z lewej strony, gdy zacz dzwoni
telefon zawieszony na cianie. Zignorowaem go, a po kilku sygnaach zamilk. Kilka sekund
pniej zabrzcza ponownie, znowu go zignorowaem. Po chwili drzwi do laboratorium otwary
si i do rodka wsadzia gow Amy, recepcjonistka Regionalnego Orodka Medycyny Sdowej.
Doktorze Brockton? Przepraszam, e przeszkadzam, ale mam doktora Garci na drugiej
linii. Mwi, e to wane.
Ups. Pozwl mi tylko zdj rkawiczki i zaraz odbior. Dziki, Amy.
Odoywszy koci i zdjwszy rkawiczki, podniosem suchawk i wcisnem mrugajcy
przycisk.
Eddie, przepraszam, e kazaem ci czeka. Ogldaem odcinek szyjny krgosupa
Clarissy Lowe. Bardzo adnie si oczyci.
Nie ogldaj go ze zbyt bliska przestrzeg mnie.
Dlaczego nie?
Wanie rozmawiaem z Calvinem, moim laborantem.
Czy Calvin to ten facet, ktry pracuje w laboratorium nieopodal? Facet, ktry oglda
co przez mikroskop, kiedy szedem korytarzem kilka minut temu?
Tak. To Calvin. Myl, e powiniene te tam pj i rzuci na to okiem. Nie rozczaj
si, tylko zawie rozmow. Jak ju bdziesz w tamtym laboratorium, podnie suchawk i wcz
tryb gonomwicy.
Dobra. Gdyby rozmowa zostaa przerwana, oddzwo. Na razie.
Nacisnem przycisk zawieszenia rozmowy, a wiateko zaczo ponownie mruga.
Dwadziecia metrw od laboratorium dekompozycji znajdowao si laboratorium medycyny
sdowej, duy pokj z blatami zastawionymi szalkami Petriego, inkubatorami kultur
i mikroskopami.
Kiedy wszedem, Calvin, blady, przygarbiony mody mczyzna, ktrego imienia sam

nigdy bym sobie nie przypomnia, spojrza znad mikroskopu.

Dzie dobry, doktorze Brockton powita mnie.
Cze, Calvin. Doktor Garcia poinformowa mnie, e masz co tu, na co powinienem
spojrze.
Wcisn guzik na mikroskopie, a monitor obok zawieci i ekran wypeni si koami
i owalami szaroci i czerni. Ich ksztaty przypominay mi przekrj przez pie drzewa: krgi
w krgach, poprzetykane cienkimi liniami promieniujcymi ze rodka jak szprychy koa.
Nacisnem przycisk uruchamiajcy tryb gonomwicy na klawiaturze telefonu,
a z aparatu da si sysze gony sygna.
Cholera, straciem doktora Garci zaklem. Wtedy zauwayem nadal mrugajcy
przycisk drugiej linii. Chwileczk. Nacisnem go i usyszaem szum ta. Eddie, jeste tam?
Tak. Jeste w laboratorium z Calvinem?
Tak, jestemy tu razem potwierdzi mody czowiek. Mam na monitorze obraz
niebarwionego preparatu.
Dobrze powiedzia Garcia. Bill, czy wiesz, co to jest?
Tak.
Widziaem setki podobnych zdj. Byy to osteony i osteocyty, mikroskopijne jednostki
strukturalne ludzkiej koci, szkielet wewntrzny koca, mona by rzec, powikszony setki razy.
Musi pochodzi z prbki pobranej z odcinka szyjnego krgosupa.
Zgadza si przytakn Garcia. Calvin, teraz poka doktorowi Brocktonowi preparat
zabarwiony metod Grama.
Calvin przekrci stolik mikroskopu. Na ekranie pojawi si nowy obraz. Ten take
przedstawia ko, ale kolory zmieniy si w rne odcienie beu i brzu, wrd struktur koci
wida byo drobne fioletowe walce.
Hm, przypomnijcie mi, co to jest metoda Grama?
To metoda barwienia bakterii barwnikiem, ktry pewne bakterie wchaniaj odrzek
Garcia. Zostaa opracowana przez Hansa Christiana Grama, duskiego mikrobiologa. Pozwala
zrnicowa dwie grupy bakterii, Gram-ujemne i Gram dodatnie. Bakterie Gram-dodatnie
wchaniaj barwnik i staj si fioletowe. Niektre gatunki bakterii Gram-dodatnich s
nieszkodliwe, inne s zabjcze.
A jak mona stwierdzi, do ktrego typu zaliczaj si te fioletowe plamy znalezione tu
przez Calvina?
Najbardziej precyzyjnym sposobem jest analiza DNA odpowiedzia ale to wymaga
czasu. Poprosiem wic Calvina, eby wykona dwa rodzaje barwienia. Calvin, mgby pokaza
doktorowi Brocktonowi nastpne szkieko?
Mczyzna pokaza szkieko z maymi plamkami czerwieni i czerni.
To oznacza, e bakterie znalezione w zwokach pani Lowe to Clostridium.
Mw dalej zachciem go.
Clostridium to interesujce studium kontrastw cign. Istnieje okoo stu gatunkw
tych bakterii. Niektre z nich s bardzo przydatne, mog rozkada drewno na etanol lub
naprowadza leki na guzy nowotworowe.
Tak wic dziki nim mamy biopaliwa i magiczne pociski podsumowaem. A ich
ciemna strona?
Zatrucie pokarmowe. Tec. Zatrucie jadem kiebasianym. Zgorzel gazowa. Wstrzs
toksyczny. Clostridium produkuj jedne z najgroniejszych toksyn na naszej planecie. Ciekawe
jest to doda e jestemy naraeni na te bakterie przez cay czas. Wystpuj gwnie w glebie,
w brudzie i gnijcej materii organicznej, jest ich prawdopodobnie bardzo duo na Trupiej Farmie,

ale niektre gatunki mona znale te w naszym przewodzie pokarmowym. Przez wikszo
czasu nasze organizmy utrzymuj je w ryzach.
Czyli po zabiegu pani Lowe co zachwiao t rwnowag zgadywaem dziki czemu
bakterie w jej jelitach zaczy mnoy si jak szalone i rozprzestrzeniy si?
Waciwie to nie zaprzeczy patolog. Nie wierz, by rdo znajdowao si w jej
przewodzie pokarmowym. Pamitaj, e na szkiekach mamy prbki tkanek z przeszczepionego
odcinka szyjnego krgosupa. Myl, e jej implant pochodzi z zaraonych zwok.
Patrzyem na zdjcia na monitorze mikroskopu. Jeli Garcia mia racj, chirurg
niewiadomie wprowadzi do krgosupa pacjentki tykajc bakteriologiczn bomb zegarow.
Bomba ta leaa teraz na blacie w laboratorium znajdujcym si kilkanacie metrw std.
Dotykaem jej, co prawda w rkawiczkach, ale nie majc na twarzy maski, przez ostatni
godzin.
Co zrobi z krgosupem? Mam go wygotowa? Wysterylizowa w autoklawie? Spali?
Chciabym przeprowadzi wicej testw. Postaram si skontaktowa z firm, ktra
dostarczya implant. Sprawdziem notatki chirurga, ale nie ma w nich informacji na temat
dostawcy. Zadzwoni do niego i si dowiem. Tymczasem moesz woy koci do torebki i je
zamrozi?
Jasne.
Bill? Pamitaj, eby naklei ostrzeenie o skaeniu biologicznym.
Po raz pierwszy w tej rozmowie byem o krok przed Garci.
Dwie godziny i kilka umy rk pniej zadzwoni do mnie agent specjalny Ben Rankin.
Dzie dobry przywitaem go. Czy nadal jestemy umwieni na jutro rano?
Mielimy spotka si z Amand Whiting, radc prawnym uniwersytetu, eby
porozmawia o proponowanej operacji.
Nie. Musimy to przeoy.
Byem rozczarowany. Spotkanie o smej miao odby si w gwnej siedzibie FBI
znajdujcej si w budynku federalnym Johna Duncana. Nie wygldaem samego spotkania,
a niadania, ktre mielimy zje wczeniej u Petea, w kawiarni tu za rogiem.
Musi pan by rano gdzie indziej?
Musz. Tak jak i pan.
Ja?
Sprawdziem swj kalendarz kieszonkowy. Miaem wolny poranek z wyjtkiem
spotkania z FBI.
Gdzie musz by rano?
W Las Vegas. Tak naprawd to musi si pan tam znale dzi wieczorem. Pana samolot
odlatuje za dwie godziny.

ROZDZIA 22
Obudzi mnie huk wysuwanego podwozia, kiedy Boeing 737 zblia si do lotniska w Las
Vegas. Pod leccym na tle nocnego nieba samolotem miasto byszczao jak najwiksze
na wiecie wesoe miasteczko, pene oszaamiajcych obietnic, przyprawiajcych o zawrt gowy
karuzel i podkrcanych gier zrcznociowych.
Podr wizaa si z duym ryzykiem, rozmylaem, kiedy samolot schodzi agodnie
do ldowania. Las Vegas nie byo moim wymarzonym celem podry wolabym raczej
polecie trzysta pidziesit kilometrw na wschd, eby zobaczy surowy krajobraz Wielkiego
Kanionu ale to w Las Vegas, a nie w Wielkim Kanionie odbywao si coroczne spotkanie
przedstawicieli Krajowego Konsorcjum Bankw Tkanek. Na prob Rankina, zaledwie dziesi
godzin wczeniej, wypeniem naprdce formularz rejestracyjny, popieszyem do domu,
by spakowa torb, a nastpnie ruszyem na lotnisko.
Kiedy samolot koowa, wczyem telefon komrkowy, ktry zasygnalizowa, e mam
now wiadomo na poczcie gosowej.
Prosz do mnie zadzwoni nagra si Rankin.
Zadzwoniem dopiero po tym, kiedy jednoszynowa kolejka zabraa mnie do gwnego
terminala nawet lotnisko przywodzio na myl park rozrywki i wsiadem do takswki. Rankin
odebra po drugim sygnale.
Jak min lot?
By dugi odparem. Szkoda, e Knoxville nie ma wikszego lotniska. Nie ma sensu
lecie trzysta pidziesit kilometrw na wschd do Charlotte, eby zapa lot na zachd.
Cholera, samolot z Charlotte do Vegas prawdopodobnie przelecia tu nad Knoxville. Zrobiem
siedemset kilometrw tylko po to, eby wrci w to samo miejsce, w ktrym rozpoczem podr
dwie godziny wczeniej.
Przykro mi. Zabrabym pana dzi samolotem FBI z innymi chopakami z Knoxville
i Newark, ale to by byo zbyt ryzykowne. Doceniamy, e zgodzi si pan na t podr na ostatni
chwil.
Powinnicie doceni te to, e Amanda Whiting zgodzia si z nami przed ni
porozmawia.
Whiting skrcia swoje spotkanie z rektorem uniwersytetu, aby wzi udzia
w konferencji z Rankinem, Price i ze mn. Nie bya zachwycona, ale zanim wyszlimy z jej
gabinetu, odrcznie sporzdzia poufn notatk podpisan przez ni, agentw i mnie, opisujc
i zatwierdzajc rol, jak Trupia Farma i ja mielimy odegra w operacji FBI. Gdy koa
samolotu zatrzymay si na pasie, koa prowokacji koa sprawiedliwoci jak miaem nadziej
zaczy si obraca.
wietnie si zoyo kontynuowa Rankin. Konferencja bankw tkanek to doskonaa
okazja do nawizania kontaktu z Sinclairem.
Raymond Sinclair by zaoycielem i prezesem Centrum Tkanek i Usug
Okootkankowych, banku tkanek z New Jersey, ktry wedug podejrze agentw FBI pozyska
dziesitki zwok z uczelni medycznej MacArthura.
Jest pan pewien, e tu bdzie?
Jestem pewien, e przylecia wczoraj z Newark do Las Vegas, i jestem pewien, e ma
wygosi jutro rano wykad zatytuowany Jak pozyskiwa dawcw: kilka nieszablonowych
pomysw. Myl, e chodzi o sosnowy szablon prychn agent. Myli pan, e to ma
na myli?
Prosz mnie zapyta po wykadzie. O ktrej i gdzie si odbywa?

 O dziesitej w sali Nottingham.

Nottingham? Chodzi o Notthingam z Robin Hooda? Mylaem, e hotel nawizuje
tematycznie do legendy o krlu Arturze. Hotel nazywa si Excalibur, prawda?
Krl Artur, Robin Hood, co za rnica stwierdzi. I jeden, i drugi to Angol.
Oczekuje pan historycznej dokadnoci po hotelu-kasynie z czerwonymi i niebieskimi
plastikowymi wieyczkami?
Mia racj.
Kiedy Rankin raz jeszcze zacz omawia plan na jutro, takswka opucia lotnisko
i skrcia w Sunset, a nastpnie w Las Vegas Boulevard. Po lewej stronie wznosi si
trjskrzydowy budynek Mandalay Bay z ciemn szklan fasad podzielon pionowymi
promieniami zotego wiata. Przed nami byszczaa miniaturowa wersja Nowego Jorku,
z kolejk grsk przebiegajc przy replikach Empire State Building i Statui Wolnoci. Dalej
byszczaa wiatem Wiea Eiffla. Cho bya dwa razy nisza od paryskiego oryginau, musiaem
przyzna, e i tak robia wraenie. Mimo e nie lubiem haasu i tumw oraz duego ruchu,
hazardu i alkoholu jako antropolog uznaem Las Vegas za fascynujce. Wzniesione w sercu
gorcej jaowej doliny rednie roczne opady wynosiy tu zaledwie dziesi centymetrw, ponad
dziesi razy mniej ni w Knoxville miasto nie miao logicznego powodu do istnienia,
a przynajmniej adnego logicznego powodu do istnienia w miejscu, gdzie istniao. Jednak udao
mu si pord piaskw pustyni znale dla siebie niepowtarzaln, owietlon neonami nisz
w yciu i tradycji kraju.
Takswka zwolnia, kiedy przejedalimy obok powego Sfinksa strzegcego Luxoru,
hotelu-piramidy z czarnego szka. Z jej wierzchoka wznosi si do nieba sup bladoniebieskiego
wiata reflektor, ktry niczego nie szuka, patrzce w gr lepe i olepiajce oko. Wiele lat
wczeniej, w czasie podry na Bliski Wschd, wybraem si do Luxoru, zwiedziem Wielkie
Piramidy i Dolin Krlw. Znajdujce si tutaj komiksowe repliki zabytkw kultury w rwnej
mierze mnie bulwersoway, co bawiy.
Tu za Luxorem takswka skrcia do hotelu Excalibur. Wieyczki zamku wieczyy
stoki w kolorach kredek. Poegnaem Rankina, zapaciem takswkarzowi i wszedem
do ciemnego lobby, w ktrym sycha byo brzdkanie elektronicznych automatw do gier.
Zameldowaem si i wsiadem do windy, ktra zabraa mnie do pokoju o banalnym wystroju.
Pooyem si do ka, aby odpocz przed czekajc mnie nastpnego dnia ruletk. Jeli mi si
poszczci, bd robi zakady etonami z krwi i koci Trupiej Farmy.
Wykad Jak pozyskiwa dawcw: kilka nieszablonowych pomysw by bardziej
interesujcy, ni zapowiada to niezbyt zgrabny tytu. Raymond Sinclair i jego prezentacja
przywodziy mi na myl Las Vegas gone, byskotliwe i odpychajce, a jednoczenie
fascynujce. Zacz od krtkiego przegldu historii allotransplantacji przeszczepw narzdw
lub tkanek pochodzcych od przedstawiciela tego samego gatunku, w tym pobranych ze zwok.
Pierwsza prba w tym ostatnim przypadku nastpia ptora wieku temu, kiedy francuski chirurg
przeszczepi pacjentowi skr. Takie przeszczepy pozostaway rzadkoci przez kolejne
dziesiciolecia, ale ich liczba wzrosa znacznie w drugiej poowie dwudziestego wieku. W roku
2008 przeprowadzono ptora miliona transplantacji. Operacje, ktre kiedy byy ryzykownymi
eksperymentalnymi procedurami na przykad transplantacja rogwki i rekonstrukcja kolana
za pomoc chrzstki pobranej ze zwok obecnie byy zabiegami wykonywanymi rutynowo.
A transplantologia nadal si rozwijaa!
Zatem, gdy liczba przeszczepw tkankowych osignie dwa miliony rocznie
powiedzia Sinclair albo pi milionw czy dziesi milionw, a uwierzcie mi pastwo, to
stanie si szybciej, ni si spodziewamy, skd bdziemy brali te wszystkie rogwki, cigna

i wizada? Przerwa, aby sto osb zebranych w sali mogo rozway ten problem. Powiem
wam kontynuowa. Rzd w Waszyngtonie zamierza poczy skarbwk z Agencj ds.
ywnoci i Lekw i utworzy now agencj federaln, ktra bdzie zarwno ciga podatki, jak
i zdziera z nas skr...
Kiedy art zacz powoli dociera do suchaczy, kilka osb rozemiao si, a gruby facet
w drugim rzdzie jkn.
Hej, kolego, niech pan mnie nie wkurza ostrzeg go Sinclair bo opowiem kilka
artw na temat amputacji, a te s naprawd kulawe.
Tym razem jkna poowa sali, ale druga poowa w tym Sinclair rozemiaa si z tego
skandalicznego przejawu braku poprawnoci politycznej. Wci zmczony po trudach podry
senny tum zaczyna nabiera sympatii do tego Raya z Vegas.
Wtedy Sinclair zmieni strategi.
A mwic powanie, jak my, jak banki tkanek, nadymy za rosncym popytem?
Poczynilimy ogromny postp na tym polu dziki bardzo prostemu mechanizmowi. Miliony ludzi
w Stanach Zjednoczonych co roku, kiedy staraj si o prawo jazdy, odpowiadaj na rutynowo
zadawane pytanie o to, czy chc by dawcami organw. Liczba osb, ktre si zgodziy, jest
ogromna: osiemdziesit milionw. Osiemdziesit milionw ludzi powiedziao tak. Jeli macie
on, ma, syna czy crk czekajcych na przeszczep nerki, przechodzicie pieko. A jednak
w tej chwili setki milionw ludzkich narzdw pynie, z prdkoci wyznaczan przez los,
w kierunku dawcw. Czy to nie jest niesamowite?
Rozejrza si po sali. Wiele gw skino, w tym moja.
Ale... Ale kontynuowa nawet z caym tym poparciem spoecznym, to za mao.
Tysice ludzi z list oczekujcych na przeszczep umiera co roku z powodu braku narzdu. Przed
programem donacji caego ciaa stoj jeszcze wiksze wyzwania. Ludzie zaprzeczaj
ostatecznoci mierci, kiedy podpisuj zgod na pobranie kilku narzdw. Ale urzdnicy
z departamentu komunikacji nie pytaj o cae ciao. Niech kto mnie poprawi, jeli si myl.
Hollywood nie krci przebojw kinowych na temat cigien pobranych ze zwok lub pasty
kostnej.
Jak nie, jak tak usyszaem, jak myl. Wyraenie to podapaem od Mirandy
i rozumiaem jako Masz wit racj.
Jeli chcemy mie jakkolwiek nadziej na pozyskiwanie wystarczajcej liczby
donatorw caego ciaa, takiej, abymy mogli sprosta rosncemu zapotrzebowaniu na tkanki
cign prelegent musimy zrobi dwie rzeczy. Po pierwsze, musimy zacz lepiej sprzedawa
opowieci o pacjentach uratowanych dziki przeszczepom. Ludzie wcigaj si w historie innych
ludzi, opowieci o cierpieniu i inspirujcej hojnoci. Jeli mwimy jedynie: Podaruj dar
ycia, to kiepsko edukujemy spoeczestwo na temat znaczenia darowizn caego ciaa. Wane
jest, ebymy opowiadali historie prawdziwych ludzi, z krwi i koci, ludzi, ktrych ycie moe
zosta odbudowane dziki tkance uzyskanej z darowizny caego ciaa. Unis ramiona
i rozoy je szeroko, co przywiodo mi na myl obrazy z Jezusem. Jestemy wspczesnymi
cudotwrcami, uzdrawiamy chorych, pomagamy chromym chodzi, a niewidomym odzyskiwa
wzrok. Mamy obowizek, zarwno w stosunku do dawcw, jak i biorcw, dzielenia si tymi
historiami ze wiatem.
Jego zapa mnie zaskoczy, tak samo jak entuzjastyczne oklaski, jakie nastpiy zaraz
potem. Skin gow kilka razy w podzikowaniu, a nastpnie podnis rk, by uciszy
publiczno.
Pewnie nie bdziecie pastwo dla mnie tak askawi, kiedy wyjani drugi sposb
na pozyskiwanie zwok powiedzia. Mylc nieszablonowo, powinnimy stworzy bardziej

przystajcy do ycia system zacht. Nasze Centrum Tkanek i Usug Okootkankowych, tak jak
wiele innych instytucji tego typu, pokrywa teraz koszt kremacji ciaa donatora. Pobieramy
wszystko, co moemy, kremujemy szcztki i jeli rodzina tego chce, przekazujemy jej prochy.
Naszym darczycom dajemy szans nie tylko na to, aby pomogli chorym, ale take aby pomogli
swojej wasnej rodzinie, oszczdzajc im kosztw pogrzebu lub kremacji. Zmniejszamy
obcienie finansowe pogronych w aobie rodzin. Ale to za mao i za pno. Musimy
rozwin system zacht dla tych, ktrzy przekazuj nam zwoki swoich bliskich... i musimy
zaproponowa znaczne zachty finansowe osobom rozwaajcym przekazanie caego swojego
ciaa.
Po usyszeniu zwrotu znaczne zachty finansowe podnioso si kilka rk. Sinclair
wskaza na atrakcyjn blondynk siedzc porodku sali.
Czy sugeruje pan, e mamy paci potencjalnym donatorom?
Bingo.
Czy to nie jest zakazane przez prawo?
Umiechn si szeroko.
Bingo powtrzy. Tak jakby. Ale nie do koca. Ustawa zakazuje kupna i sprzeday
ludzkich organw i tkanek, ale istnieje kilka szarych stref. Jak wam wszystkim pracujcym
w bankach tkanek wiadomo, mamy prawo do zwrotu kosztw zwizanych z pobieraniem
organw i tkanek. A definiowanie tych kosztw moe by wiczeniem z kreatywnego pisania.
Prawda jest taka, e banki tkanek i firmy dostarczajce modele anatomiczne kupuj i sprzedaj
ciaa przez cay czas. Z tym e nie pacimy donatorom czy ich rodzinom bezporednio i otwarcie.
A to wedug mnie jest krokiem, ktry musimy podj, jeli chcemy sprosta rosncemu
zapotrzebowaniu na tkanki i produkty oparte na tkankach.
Wicej rk wystrzelio w gr, ale blondynka, ktra zadaa pierwsze pytanie, i tym razem
wyprzedzia wszystkich innych.
A czy nie jest tak, e pacenie dawcom dawcom narzdw lub caego ciaa to
wyzysk biednych przez bogatych?
Na sali rozlegy si gosy poparcia. Sinclair wzruszy ramionami.
Czy jest to wyzysk? Ciekawe, e mwi o tym jedynie ludzie, ktrzy maj pienidze
i wadz. Czy kto spyta o to biednych? Pomylmy o chopie z Pakistanu, ktry sprzedaje nerk
pewnemu zamonemu Amerykaninowi za dwadziecia tysicy dolarw. Wybraem Pakistan,
poniewa sprzeda narzdw kwitnie tam w najlepsze. Dwadziecia tysicy dolarw to
dwudziestoletnie dochody przecitnego Pakistaczyka. Jasne, wie si to z ogromnym ryzykiem
dla zdrowia, ale czy istniej dla niego lepsze opcje? Co jest gorsze ryzykowa zdrowie
za dwadziecia tysicy czy patrze, jak twoje dzieci umieraj z godu?
Kilka rk wystrzelio w gr, a par osb prbowao mu przerwa, ale Sinclair par
do przodu.
Poczekajcie, poczekajcie, na kadego przyjdzie pora, ale pozwlcie mi dokoczy myl.
Znam kilkunastu bioetykw, ktrzy mwi, e zakup nerki od biednej osoby to wyzysk, ale znam
te kilku, ktrzy uwaaj, e zdrowy na umyle dorosy czowiek ma prawo do samostanowienia.
Czy nie na tym zbudowano Ameryk? Mamy prawo do ycia, wolnoci i szczcia zyskiwanego
dziki dolarom zarobionym na wolnym rynku.
Wiele osb zmarszczyo brwi.
Kliniki podnoci pac dawcom spermy i dawczyniom jajeczek. Pary wynagradzaj
surogatki za rodzenie dzieci. Nie mona legalnie sprzeda czy kupi dziecka, ale kady szczery
prawnik lub pracownik socjalny, ktry siedzi w temacie, powie wam, e to si zdarza.
Przerwa, eby zrobi oddech, a rce znw podniosy si w gr.

 Czekajcie, prawie skoczyem uspokoi publiczno. Wracajc do clou tematu,

moemy dzi kupowa zwoki w zgodzie z prawem, ale po prostu nie moemy nazywa tego
kupowaniem. Moemy mwi, e oszczdzamy tobie lub twojej rodzinie kosztw pogrzebu.
Owijamy w bawen. redni koszt pogrzebu to jakie sze, siedem tysicy dolarw, wic
oznacza to, e moemy kupowa ciaa za sze do siedmiu tysicy, o ile nie nazwiemy tej
transakcji po imieniu. To czystej wody hipokryzja. Firmy ubezpieczeniowe wykupuj to,
co nazywaj niezapadymi polisami, i wypacaj gotwk starszym lub chorym ich
posiadaczom. Oczywicie nie s to kwoty rwne penej wartoci polisy tylko dlatego firmy
ubezpieczeniowe to robi ale przynajmniej nie trzeba by martwym, eby dosta pienidze.
Kobieta chora na raka jajnika, ktrej rodzina otrzymaaby sto tysicy dolarw po jej mierci,
moe dosta pidziesit tysicy za ycia. Czy nie powinna mie do tego prawa? Prawa
do zarobienia na swojej miertelnoci? Czy nie wszyscy powinnimy mie do tego prawo?
Ludzie bior poyczki hipoteczne pod zastaw swoich domw. Dlaczego nie pozwoli im
zastawi ciaa? Czy ciaa nie s naszym majtkiem? Dlaczego jedyn osob, ktra nie moe
zarobi na przeszczepie narzdw i tkanek a jest to ju przemys wart miliardy dolarw jest
dawca?
Wzruszy kolejny raz ramionami i umiechn si gazka oliwna na znak pokoju.
To skomplikowane kwestie natury prawnej i etycznej. Ale musimy je rozwiza.
Musimy sta si uczciwsi, bardziej kreatywni i bardziej agresywni, jeli chodzi o zachty
finansowe. W przeciwnym wypadku nie dotrzymamy kroku rosncemu zapotrzebowaniu
na tkank ludzk.
Bzdura.
Sowo to zostao wypowiedziane pewnym siebie, silnym gosem dobiegajcym
z zaciemnionego rogu sali. Sinclair spojrza zaskoczony, podobnie jak wszyscy inni. Waciciel
gosu wyszed z cienia w strumie wiata przy drzwiach. Byem w szoku, rozpoznawszy Glena
Fausta z OrthoMedica.
Myl, e nie docenia pan ludzi. Myl, e nie docenia pan hojnoci ludzkiego ducha.
Sinclair poczerwienia.
Mwi tylko, e musimy znale realistyczne strategie finansowe, aby zwikszy liczb
darowizn caego ciaa.
Nie. Mwi pan, e ludzie s chciwi lub skpi i e trzeba ich przekupi. Nie zgadzam si
z tym i widz na tej sali co najmniej jedn osob, ktra jak podejrzewam moe mnie poprze.
Spojrza w moim kierunku i wskaza na mnie. Doktorze Brockton, prosz mi wybaczy,
e stawiam pana w niezrcznej sytuacji, ale czy mgby nam pan powiedzie, czy ma pan
trudnoci w znalezieniu donatorw caego ciaa?
Nie spodziewaem si takiego obrotu sprawy. Price i Rankin podkrelali, e mam nie
zwraca na siebie zbytniej uwagi na konferencji. Ustalilimy, e przedstawi si Sinclairowi
po jego prezentacji i postaram si nawiza z nim znajomo. Teraz poczuem si, jakbym stan
w wietle jupiterw tak jasnych, jak reflektor hotelu Luxor.
Wstaem powoli, zyskujc kilka sekund na zastanowienie, i chrzknem.
C, musz przyzna, e nie mamy z tym problemw.
Sinclair przyglda mi si z powtpiewaniem.
Czy mgby si pan przedstawi?
Bill Brockton. Jestem szefem Wydziau Antropologii na Uniwersytecie Tennessee
w Knoxville. Prowadzimy badania w placwce naukowej znanej wikszoci jako Trupia Farma.
Badamy proces rozkadu ludzkiego ciaa po mierci i jak na jego tempo wpywaj czynniki takie
jak temperatura, wilgotno, obecno lub brak odziey. Prowadzimy rwnie wiele szkole dla

organw cigania. Uczymy kursantw, jak odnajdywa zakopane ciaa, jak szuka rozrzuconych
koci i tego typu rzeczy.
Sinclair zastanowi si nad tym, co usysza.
I uywacie do tego podarowanych zwok?
Tak. W wikszoci. Niektre z nich to zwoki nieodebrane przez rodziny z zakadu
medycyny sdowej, ale wikszo z nich to darowizny. Do tej pory swoje ciaa przekazao nam
tysic osb, a mamy jeszcze tysic szeset darczycw na naszej licie oczekujcych.
Usyszaem kilka chichotw w reakcji na mj art.
Wkrtce znalazem si w ogniu pyta. Pytano mnie o badania, o to, w jaki sposb
czycimy materia kostny, poproszono o szczegowe informacje na temat programu darowizn.
Wreszcie kto zapyta, gdzie mamy zamiar umieci tysic szeset cia z naszej listy
oczekujcych.
Szczerze mwic, to nie wiem odrzekem.
Doszedem do wniosku, e nie bdzie lepszej okazji, eby wypowiedzie kwesti, ktra
tak spodobaa si Price i Rankinowi, cho nie tak wyobraaem sobie okolicznoci, w ktrych to
nastpi.
To nie do koca jest tak, e dostajemy zbyt wiele zwok dodaem. Po prostu nie
mamy wystarczajco duo pienidzy i ziemi.
Nastpiy kolejne pytania. Zrobio mi si szkoda Sinclaira. Nie planowaem zabiera
gosu w dyskusji, nie mwic ju o znalezieniu si w centrum uwagi wszystkich obecnych
na sali. Nie wiedziaem, jak si z tego wyplta.
Trzeba mu byo jednak przyzna, e nie wyglda, jakby mu to przeszkadzao. Kiedy
za kwadrans jedenasta zakoczya si sesja, Sinclair ostentacyjnie do mnie podszed, eby
porozmawia. Faust natomiast pomacha mi z koca sali, a pniej rzuci si do drzwi jak
poparzony. Wydawao si, e on i prelegent nie paali do siebie zbyt wielk mioci,
i zastanawiaem si, co wywoao to napicie.
Sinclair poczeka na swoj kolejk, potem umiechn si i ucisn mi do.
Doktorze Brockton, oywi pan nasz dzisiejsz dyskusj stwierdzi. To byo
fascynujce. Dzikuj. Musz powiedzie, e za pana spraw zaczem si zastanawia, czy nie
za szybko chc si ucieka do rozwizania problemu braku dawcw za pomoc pienidzy.
C, mielimy szczcie powiedziaem. Uniwersytet nas wspiera, a lokalne media
darz sympati. Korzystamy te na popularnoci CSI. Przypyw podnosi wszystkie odzie, a my
cieszymy si, e koyszemy si na wysokiej wodzie.
Nagle zmarszczy brwi, podnoszc w gr palec.
Mam pewne podejrzenia co do pana rzuci, a ja poczuem, e odek mi si zaciska.
Czybym by tak niezdarny, tak mao wyrafinowany, e mnie zdemaskowa?
Podejrzewam cign e jest pan zbyt skromny.
Wic moe jednak wszystkiego nie popsuem w kadym razie jeszcze nie.
Poczucie ulgi przerodzio si w rado, a nastpnie szybko w panik, gdy doda:
Jeli ma pan czas, chciabym si przy kawie dowiedzie wicej o pana badaniach.

ROZDZIA 23
Kawiarnia Sherwood czy pub Sir Galahad? Sinclair poda mi plan hotelu.
Trudna decyzja zadumaem si. Gdybym mia kierowa si jedynie nazw,
wybrabym Sherwood, ale znajduje si na tym samym pitrze co kasyno i najprawdopodobniej
bdzie tam do gono. Sir Galahad jest na drugim pitrze, wic moe by ciszej.
W takim razie Sir Galahad. Skin w kierunku ruchomych schodw i zjechalimy
na d. Kto to, do cholery, by Sir Galahad? Wie pan?
Hm. Jeden z rycerzy Okrgego Stou.
Przekopaem zasoby pamici. Jako chopiec czytaem legendy arturiaskie, ale opowieci
o rycerzach byy dalekie od uderze tpym narzdziem i ladw po nou na kociach.
Galahad by najcnotliwszym z rycerzy omieliem si. Zosta wychowany przez
siostry zakonne. By wstydliwy i bardzo pobony, gdy nie zajmowa si wanie krojeniem
na plasterki swoich wrogw. Staraem si przypomnie sobie wicej ciekawostek. Spdzi
duo czasu na poszukiwaniach witego Graala. To wszystko, co pamitam.
To i tak duo. Ja nie pamitam nawet wykadu, ktry wanie wygosiem.
Ruchome schody zawiody nas przed wejcie do zamknitej na trzy spusty woskiej
restauracji. Obok niej znajdowa si teatr rewiowy. Wieczorny spektakl nosi tytu Taniec
godw z Antypodw. Plakaty zapowiaday najgortszych ogierw z Australii i najlepszych
chippendalesw w Las Vegas. Pomylaem, e to zabawne, e mscy striptizerzy wystpowali
nieopodal lokalu nazwanego na cze arturiaskiego rycerza, ktry ucielenia czysto i cnot.
Sir Galahad rwnie by zamknity, wic kupilimy kaw ze stoiska Starbucksa i pczki
w Krispy Kreme. Podejrzewaem, e to nie pczki dostarczay Sir Galahadowi energii
na poszukiwanie Graala, ale miay icie boski smak: ciepe, lekkie jak chmurka, smaone
w gbokim oleju i delikatnie lukrowane.
Pyszne zauwayem. Warto byoby si wybra na wypraw ladem takich delicji.
Sinclair pokrci gow.
Musz si z panem nie zgodzi. Nigdy nie byem fanem Krispy Kreme. Jestem
zagorzaym mionikiem wypiekw Dunkin Donuts.
Wypieki Dunkin Donuts? Ale one s takie cikie.
Zgadza si potwierdzi. I wanie to sprawia, e s tak wyjtkowo smaczne.
Wzruszy ramionami. Pan pochodzi z Tennessee. Ja jestem z Jersey. Moe to kwestia
regionalnych upodoba.
Moe i tak przyznaem. Troch czasu zajo Krispy Kreme przekroczenie linii
Masona Dixona.
Rozemia si.
Kiedy na Manhattanie otwarto pierwszy lokal Krispy Kreme, w New York Timesie
ukaza si duy artyku. Barbarzycy u bram.
Jeli uwaa pan, e Krispy Kreme by dla nowojorczykw szokiem kulturowym
powiedziaem prosz poczeka, a w miecie pojawi si sie restauracji Cracker Barrel.
Zapraszamy! Im wicej opywajcych w tuszcz potraw ludzie jedz, tym lepiej dla
mojego biznesu. I pana. Poda mi swojego na wp zjedzonego pczka. Chce pan reszt?
Nie, dzikuj. Jeden to mj limit. Kiedy skoczyem trzydziestk, moim limitem byy
trzy. Po czterdziestce dwa. Teraz, kiedy przekroczyem magiczn pidziesitk jeden.
Pjd z torbami, kiedy skoczy pan szedziesit lat stwierdzi. Prosz mi
przypomnie, e mam nie inwestowa w akcje Krispy Kreme. Odsun pczka na bok i pochyli
si do przodu. Mwi pan, e przekazane pana placwce zwoki wykorzystuje pan do bada

i szkole, prawda?
Skinem gow.
Prosz mi opowiedzie o szkoleniach. Kto si doksztaca, trenujc na zwokach
z Trupiej Farmy?
Najczciej wsppracujemy z Krajow Akademi Medycyny Sdowej zaczem.
Akademia cztery razy w roku organizuje dziesiciotygodniowe kursy dla technikw
kryminalistycznych. Zapewnia wykadowcw w dziedzinie daktyloskopii, analizy krwi, wosw
i wkien jako materiaw dowodowych. My ze swej strony uczymy kursantw, jak znajdowa
ukryte groby i szcztki.
Nieomal dodaem, e kadej wiosny przez tydzie uczymy tych umiejtnoci take
agentw FBI, ale baem si, e si wydam, jeli wspomn o Biurze jak nerwowy pokerzysta,
ktrego oko dry, kiedy zaczyna blefowa.
Prowadzilicie szkolenia dla chirurgw?
Chirurgw? Przypomniaem sobie wykady z ostatnich kilku lat. Nie sdz.
Prowadz wykady w ramach programu ustawicznego ksztacenia zawodowego dla wielu lekarzy
i pielgniarek, ale nie byo wrd nich chirurgw. Wie pan, jacy oni s, w kosmicznym porzdku
szczebel wyej od samego Boga. Nie chcieliby sucha zwykego antropologa.
To prawda rozemia si ale nie mylaem o wykadach. Raczej o intensywnym
szkoleniu praktycznym. Kameralne sesje. Dziesiciu czy dwudziestu chirurgw pracujcych
na prawdziwym materiale ludzkim. Aby dobrze pozna now technik operacyjn, trzeba
najpierw przeprowadzi zabieg, prawda? Ale jaki czowiek przy zdrowych zmysach chciaby
by pacjentem, na ktrego trzustce czy ptaszku kto wiczy.
Nie ja zgodziem si.
To kolejna usuga, jak oferuj banki tkanek. Oczywicie dostarczanie tkanek
do przeszczepw jest naszym gwnym zadaniem, ale dostarczanie materiaw do bada
i ksztacenia lekarzy ma absolutnie kluczowe znaczenie.
Nie trzeba mnie byo przekonywa w tej kwestii, ale on chcia mwi, a ja chciaem, aby
zbliy si do przynty, wic przytaknem z entuzjazmem.
Kilka miesicy temu pomoglimy zorganizowa ciekawe szkolenie powiedziaem.
Nie byo to szkolenie medyczne, ale byo poniekd zwizane z medycyn. Szkolenie na wypadek
masowej katastrofy zaistniaej w wyniku wybuchu radioaktywnych brudnych bomb.
Dostarczylimy pitnacie cia. Uczestnicy szkolenia wiczyli odnajdywanie rde
promieniotwrczych i oczyszczanie zwok.
Mam nadziej, e nosili podszyte oowiem gatki. To byo szkolenie dla FEMA?
Nie do koca. FEMA, agencja federalna zajmujca si zarzdzaniem kryzysowym,
przysaa kilku swoich przedstawicieli, podobnie jak i armia amerykaska, ale to nie one je
zorganizoway. To byo szkolenie DMORT. Ich zespoy to gwnie ochotnicy stomatolodzy
ze specjalizacj w medycynie sdowej, patolodzy, pracownicy zakadw pogrzebowych czy
policjanci, ktrzy maj pewne dowiadczenie ze zwokami i s gotowi pomc w identyfikacji
zmarych w wypadkach lotniczych czy po przejciu huraganu.
Oczywicie, znam DMORT. Prowadziem dla nich kursy. Jak zaaranowa
prowizoryczne chodnie. Jak chroni si przed wirusowym zapaleniem wtroby typu C.
Kiedy to mwi, zauwayem na jego brodzie krysztaki cukru i okruchy ciasta.
Powiem panu, jaki art opowiedziaem kiedy ochotnikom DMORT, ktrzy mieli
jecha do Luizjany po huraganie Katrina. Jaki jest najlepszy sposb, aby zabezpieczy si przed
taczk typu C w Nowym Orleanie?
Wzruszyem ramionami.

 Pozosta w New Jersey. Rozemia si. Mam jeszcze jeden. Po czym pozna
czonka zespou DMORT?
Znw wzruszyem ramionami.
Po zapachu. Mona ich wyczu na kilometr.
Przeklinaem w duchu Price i Rankina za to, e mnie w to wkrcili, i pluem sobie
w brod, e zgodziem si im pomc.
To okropne stwierdziem.
Wiem umiechn si. W tym zawodzie od czasu do czasu musimy si jako
rozerwa, inaczej oszalejemy albo si potniemy, prawda?
Prawda.
Poczuem wielk ochot, eby wyj. Jednak opanowaem si i zmieniem temat
rozmowy na taki, ktry faktycznie mnie interesowa.
Byem niemile zaskoczony, kiedy Glen Faust przerwa pana wykad.
Zrobi min.
Ja nie.
To pan go zna?
Niestety.
Nie darzy go pan sympati?
Nie bardzo. Jest po prostu za bardzo zarozumiay, jak na mj gust. Sinclair sign
do rodkowej kieszeni marynarki i wyj program konferencji, ktry otworzy na harmonogramie.
Dzi po poudniu daje wykad Banki tkanek to pie przeszoci. Takie jest przesanie, cho
nada mu bardziej elegancki tytu. To jego manifest na temat rekonstrukcji ciaa z komrek
macierzystych, klonowania i bioinynierii. Powinien pan go wysucha.
A pan idzie?
Nie musz. Syszaem to setki razy. Pokaza na nazwisko Fausta w programie.
Widzi pan, jak si tytuuje? Doktor habilitowany magister inynier Glen McFarland Faust?
Skomy si nisko. A potem rzygnijmy.
Jego wrogo zaskoczya mnie.
Czy starlicie si ju wczeniej? Czy jest midzy wami za krew?
Za krew? Nie. Uwaam po prostu, e to zadufany w sobie fajfus. I tyle.
Jego wzrok powdrowa gdzie ponad moim ramieniem. Zacz wodzi za czym
wzrokiem i zobaczyem, e patrzy na mod kobiet, tak naprawd dziewczyn w wieku
osiemnastu, moe dwudziestu lat. Bya wysoka i miaa bujne ksztaty. Ubrana bya w obcise
dinsy i bluzk z duym dekoltem, ktra podkrelaa jej figur. Sza w sposb, ktry sugerowa,
e lubi zwraca na siebie uwag.
Sinclair cmokn i pokrci gwatownie gow, jakby wyrywa si ze snu.
Cholernie seksowna kobitka. Miabym ochot zrobi ma darowizn do jej banku
tkanek. A pan?
Byem zaenowany.
Ona jest dla mnie troch za moda stwierdziem. Wyglda jak moja studentka.
Pana studentki tak wygldaj?
Niektre.
No, no, cholercia powiedzia. Musz wrci do szkoy i zdoby tytu doktora
antropologii, eby uczy na uniwersytecie w Tennessee.
Zy pomys.
Jak to? Myli pan, e przyapi mnie na igraszkach ze studentkami?
Myl, e stanie si pan zadufanym w sobie fajfusem z dr przed nazwiskiem.

Zamia si.
Touch. O czym to mwilimy, zanim nie rozproszya mnie ta moda niewiasta?
Chyba o Faucie, ale myl, e zakoczylimy ten temat. A wczeniej? Nie jestem
pewien. Szkolenia?
Miaem nadziej, e nie prbuj zarzuci przynty w zbyt oczywisty sposb.
Bingo. Myla przez chwil. Wiem, o co chciaem zapyta. Formularze zgody
dawcw. Jestemy w trakcie przeredagowywania naszego i zastanawiamy si, jak szczegowy
powinien by. Czy na swoich formularzach wymieniacie wszystko, co moecie zrobi
ze zwokami podczas bada?
Nie odparem. Nasz formularz zgody to zaledwie dwa zdania. Ja, niej podpisany
wyraam zgod na przekazanie ciaa po mojej mierci na rzecz Uniwersytetu Tennessee
w Knoxville do uytku przez Wydzia Antropologii lub jednostk przez niego wyznaczon dla
celw edukacyjnych i badawczych. W drugim zdaniu darczyca zobowizuje rodzin
do niezwocznego powiadomienia nas o swojej mierci.
Krtko i na temat stwierdzi. I bardzo oglnie. Wyraenie lub jednostk przez
niego wyznaczon daje wam du swobod.
To prawda. Pozwala nam uycza zwoki DMORT, Krajowej Akademii Medycyny
Sdowej lub FBI.
FBI?
Cholera zaklem w mylach. Zawaliem spraw. Skinem gow, majc nadziej,
e moja twarz nie zrobia si purpurowa.
Testowali sonar do poszukiwa cia w wodzie, wic poprosili nas o wypoyczenie im
paru trupw.
I jak poszed ten eksperyment?
Nie powiedzieli mi. Po prostu oddali zmoczone zwoki kilka tygodni pniej. FBI nie
lubi udziela informacji.
Nawet czowiekowi, ktry poycza im zwoki?
Skinem.
Za darmo?
Skinem znowu, a on potrzsn gow, dziwic si tej niesprawiedliwoci. Przycisn
palec wskazujcy do okruchw na swoim papierowym talerzyku, a potem podnis go do ust
i obliza. Spojrza na mnie.
Czsto z nimi wsppracujecie?
Czuem, e si napinam czy mnie przejrza i teraz bawi si ze mn w kotka i myszk?
ale zmusiem si do rozlunienia.
Nie powiedziabym, e czsto. Od czasu do czasu. Przez ostatnie dziesi lat moe
wszystkiego kilka razy.
Hm mrukn.
Usztywniaem si, czekajc na grad dalszych pyta, ale unis si w swoim plastikowym
krzele i podnis palec.
Przepraszam, to potrwa tylko sekund.
Wyj wibrujcy telefon BlackBerry z kieszeni i zacz przesuwa palcem w d ekranu,
marszczc brwi.
Cholera! zakl. Doktorze Brockton, przykro mi, ale musz ugasi may poar.
Wsta, wic zrobiem to samo, czujc mieszanin ulgi i rozczarowania. Ulgi,
bo uniknem przesuchania w sprawie moich kontaktw z FBI, i rozczarowania, e nie udao mi
si zarzuci przynty i zowi ryby.

Miaem wanie poda mu rk na poegnanie, kiedy zaproponowa:

Chciabym kontynuowa nasz rozmow na temat szkole, jeli ma pan czas i jest pan
zainteresowany.
Czuem, e na mojej twarzy pojawia si umiech, ktry mam nadziej nie by zbyt
triumfalny.
Oczywicie odparem. Wylatuj jutro wczenie rano. Wiea z koci soniowej
wzywa. Ale jestem wolny dzi po poudniu lub wczesnym wieczorem.
Idealnie. Moe o sidmej? Ale wyniemy si z tego tandetnego hotelu.
Jestem za zgodziem si. Zna pan jakie dobre restauracje? Czy jest jaki lokal,
ktry mgby pan poleci?
Waciwie powiedzia to przyszo mi do gowy co innego. Moe spotkamy si
w bibliotece? Staram si tam zawsze wpa, kiedy jestem w miecie.
W bibliotece?
To bya niespodziewana propozycja, ale spodobaa mi si. Cisza i spokj zamiast
nieustannego haasu i olepiajcych wiate hotelu i ulic.
To co dla mnie. Mona do niej std dotrze na piechot?
Obawiam si, e nie, ale warta jest maej wyprawy. Pojechabym z panem takswk, ale
mam po poudniu spotkanie w szpitalu, wic wyrusz prosto stamtd.
Sign do kieszeni marynarki i wyj wizytwk, a nastpnie napisa co na drugiej
stronie.
Takswkarz bdzie wiedzia, gdzie to jest, ale na wszelki wypadek ma pan tu adres.
Bdzie jeszcze otwarta o sidmej?
Och, na pewno. Byem tam wiele razy o tej porze.
wietnie ucieszyem si. Niech pan idzie gasi ten poar. Do zobaczenia
w bibliotece o sidmej.
Umiechn si szeroko.
Do zobaczenia na miejscu. Nie mog si doczeka.

ROZDZIA 24
Wykad Glena Fausta zosta zatytuowany Syntetyczna tkanka. Tytu mia za zadanie
przycign na wykad tumy zainteresowanych i potencjalnie zirytowanych lub wrogich
uczestnikw konferencji bankw tkanek.
Zacz od krtkiego okraszonego powerpointowymi slajdami tourne po kompleksie R &
D OrthoMedica w Bethesda. Obiekt by co najmniej dwa razy wikszy od budynku Wydziau
Inynierii Biomedycznej Uniwersytetu Tennessee. Jego wntrza wypeniay sprzty
do obrazowania medycznego, robotyczne narzdzia chirurgiczne i sterowane komputerowo
obrabiarki. Byem pod wraeniem: OrthoMedica wygldaa jak skrzyowanie uniwersyteckiego
orodka badawczego, szpitala klinicznego, linii montaowej aut, cleanroomu NASA i fabryki
komputerw.
Podtytu prezentacji Fausta Rekonstrukcja ludzkiego ciaa da mu okazj
do zaprezentowania oferty firmy: sztucznych bioder, kolan, ramion, okci i sprztu
ortopedycznego, a take linii narzdzi chirurgicznych stworzonych do instalowania wyrobw
OrthoMedica i tylko OrthoMedica z najwysz precyzj.
Nastpna generacja naszych produktw i zabiegw bdzie dostosowana do potrzeb
kadego pacjenta powiedzia Faust. Pracujemy nad interfejsami, ktre mog przetumaczy
wyniki tomografii komputerowej pacjenta na specyfikacje dla sterowanych komputerowo
zespow produkcyjnych tokarek, form oraz laserw do tworzenia produktw z lepszych
i silniejszych stopw, ceramiki i tworzyw sztucznych. Bdziemy wytwarza czci zamienne
na zamwienie: syntetyczne koci i sztuczne stawy dopasowane z dokadnoci co do jednej
dziesiciotysicznej centymetra.
T reklamow cz prezentacji zwieczy animacj 3D, pokazujc chore i uszkodzone
ludzkie stawy i koczyny poddawane robotycznej operacji i odtworzone dziki nowym,
ulepszonym produktom oraz procedurom, ktre opracowuje si wanie w OrthoMedica.
Nastpnie omwi rusztowania komrkowe: drobne siatki wgla, kolagenu oraz innych
wkien, ktre stanowi ramy dla wzrostu koci lub chrzstek. Zaprezentowa mikrofotografie
i animacje nanomateriaw drobnych rurek o rednicy zaledwie kilku czsteczek ktre w nie
tak odlegej przyszoci mogyby by wstrzykiwane do uszkodzonych koci lub wizade
i ukada si w precyzyjnie uksztatowane rusztowanie. Nanomateriay przypominay mi
miniaturowe klocki, wok ktrych miao si odbudowywa ciao pacjenta.
Rekonstrukcja ludzkiego ciaa przypomnia nam Faust.
Pniej przysza kolej na koci.
Pod wzgldem budowy chemicznej ko skada si w gwnej mierze z fosforanu
wapnia rozpocz. Gdy mylimy o produkcji sztucznych koci, jednym z pierwszych
materiaw, jakie przychodz nam do gowy, s materiay ceramiczne.
Podnis z mwnicy biay kubek jeden z tych, jakie stay na stole z poczstunkiem
z tyu sali i podrzuci go kilkanacie centymetrw w gr. Przyglda si obracajcemu si
naczyniu, a nastpnie zapa dno kubka w do, jakby apa do patelni podrzucony nalenik.
Ten kubek jest wykonany z tlenku glinu. Tlenek glinu jest tani i atwy do masowej
produkcji. Wytrzymuje cikie obcienia statyczne pochyli si i ustawi kubek na pododze
do gry nogami, a nastpnie stan na nim takie jak waga ludzkiego ciaa. Podnis kubek
z podogi i zacz go ponownie podrzuca. Ale ludzki szkielet musi wytrzyma nie tylko
obcienia statyczne.
Podrzuci kubek po raz trzeci, ale tym razem nie prbowa go apa. Kubek przelecia
obok jego doni, potem wzdu mwnicy, a nastpnie rozbi si na marmurowej posadzce.

Podskoczyem, cho wiedziaem, e to nastpi. I nie byem jedyn osob na sali, ktra to zrobia.
To te jest tworzywo ceramiczne powiedzia, wyjmujc z kieszeni spodni bia
byszczc kulk.
Miaa okoo czterech centymetrw rednicy. Obraca j w palcach, a w tym samym czasie
na ekranie pojawia si taka sama obracajca si kula powikszona kilkanacie razy. Kula zostaa
cita paska powierzchnia miaa rozmiar wierdolarwki i przebita otworem o rednicy
mojego maego palca.
To jest gowa koci udowej z naszego najlepszego sztucznego stawu biodrowego.
wietnie si sprawdza, poniewa jest twardsza, gadsza i bardziej odporna na korozj ni tytan
lub inne metale.
Wyrzuci j w powietrze na wysoko trzydziestu centymetrw, a nastpnie zapa.
Podobnie jak kubek, jest wykonana z tlenku glinu.
Podrzuci j ponownie, tym razem na wysoko trzech metrw, i pozwoli, eby spada
na marmurow posadzk. Jednak zamiast si rozbi, kulka odbia si kilka razy, a nastpnie
przeturlaa i zatrzymaa przed mwnic. Faust podnis j, ponownie rzuci w gr i zapa lubi
trjki a potem unis do gry.
Jednak rnica midzy kubkiem za pidziesit centw a gow koci udowej wart sto
dolarw jest taka, e w przypadku tej ostatniej w materiale ceramicznym umieszczono
mikroskopijne wkna. Materia zosta wzmocniony podobnie jak na duo wiksz skal
wzmacnia si, czy zbroi, stalowymi prtami beton. Podobnie wzmocniona jest wknami
kolagenu ludzka ko. Ko jest lepsza lejsza, mocniejsza i bardziej elastyczna ni zbrojony
beton. Musz te niechtnie przyzna, e ko jest lepsza ni jakikolwiek syntetyczny substytut,
jaki udao nam si stworzy w OrthoMedica. Umiechn si. Jak dotd. Ale mam nadziej,
e ju niedugo.
Faust zakoczy wykad krtkim omwieniem komrek macierzystych prostych
i niezrnicowanych komrek we wczesnych stadiach rozwoju embrionu ludzkiego. Z nich
rozwijaj si wszystkie wyspecjalizowane komrki, tkanki i narzdy. Naukowcy prowadz
badania kliniczne, w ktrych komrki macierzyste s wykorzystywane do naprawy
uszkodzonego serca i rdzenia krgowego.
To nie s jakie mrzonki podkreli Faust. W Hiszpanii w roku 2008 kobiecie, ktrej
tchawica zostaa uszkodzona w wyniku grulicy, przeszczepiono tchawic wyhodowan z jej
wasnych komrek macierzystych. Dziki tym komrkom powstaa cz zamienna.
Gdy pokazywa rysunki ilustrujce, jak tchawica zostaa wyhodowana w bioreaktorze,
a nastpnie wszczepiona pacjentce, usyszaem wrd publicznoci pomruki.
Faust jednak uspokoi zaniepokojonych suchaczy.
Czy jest to zatem pocztek koca bankw tkanek? Agonia przeszczepw organw
pobieranych od zmarych dawcw? Potrzsn zdecydowanie gow. Nie za naszego ycia.
Dowd? Tchawica wprawdzie powstaa z komrek macierzystych pacjentki, ale komrki
macierzyste potrzeboway rusztowania. Skd pochodzio to rusztowanie? Z tchawicy zmarego
dawcy. Ze zwok. Fragment tchawicy oczyszczono tak, e pozosta tylko fibrynowy szkielet,
ktry pokryto warstw komrek macierzystych. Ten medyczny cud nie mgby si wic
wydarzy bez tkanki pochodzcej ze zwok. Moe jednak kiedy nie bdziemy potrzebowa
takiej tkanki. To mao prawdopodobne, ale jeli taki moment kiedy nastpi, to przyniesie ze sob
now er cudw medycyny. I czy nie bdzie to wspaniay dzie dla ludzkoci? Przerwa,
abymy mogli to przemyle. Dzikuj za powicony czas i uwag.
Zostaem po sesji pyta i odpowiedzi, eby porozmawia z Faustem.
Bardzo interesujce pochwaliem. Macie imponujcy orodek badawczy

i produkcyjny. Nic dziwnego, e OrthoMedica jest liderem na rynku.

Staramy si umiech zakwit na jego twarzy.
Ale nie jestecie jeszcze w stanie wyhodowa z komrek macierzystych rk?
Niestety nie potwierdzi. Myli pan o swoim znajomym? Jak si nazywa? Doktor
Garcia?
Skinem gow, zaskoczony, e pamita.
Pewnego dnia bdziemy mogli wyhodowa now par rk dla doktora Garcii.
Zaczniemy od pobrania kilku komrek szpiku kostnego, z ktrego wyizolujemy komrki
macierzyste, a nastpnie zaprogramujemy je tak, aby przybray form koci, mini, nerww
i naczy krwiononych rki.
Ale to nie nastpi za sze miesicy, rok lub nawet pi lat? spekulowaem.
Raczej za pidziesit powiedzia. Wedug moich najbardziej optymistycznych
szacunkw moi koledzy pewnie powiedzieliby zudze zgaduj, e jestemy pi lat
od wyhodowania wtroby lub nerki, dwadziecia lat od stworzenia serca, a p wieku od hodowli
doni i stp. Rzeczywisto jest taka, e prawdopodobnie nigdy nie bdziemy w stanie
wyhodowa rk i ng w laboratorium. Umiechn si ponownie. Wychowaem si
na lekturze magazynu Popular Science. Co miesic na okadce znajdowa si jaki niesamowity
wynalazek, ktry mia na zawsze odmieni nasze ycie. Latajce samochody. Kombinezony
odrzutowe. Winda na Ksiyc. Kolonie na Marsie. Nieograniczona moc galonu wody morskiej.
Potrzsn gow i zamia si dobrodusznie. Nie dbam o wind na Ksiyc, ale jestem
rozczarowany, e nie mam jeszcze latajcego samochodu czy kombinezonu odrzutowego.
Odwzajemniem umiech. Ja te spdziem dziecistwo, czytajc w Popular Science
o przeomowych odkryciach naukowych, ktre nigdy nie nastpiy.
Jednoczenie kontynuowa Faust czasem si jednak nie mylili. Wydaje mi si,
e pamitam artykuy na temat transplantacji serca, kuchenek mikrofalowych i tego niezgrabnego
urzdzenia o nazwie komputer osobisty. Z pewnoci pisali te o komrkach macierzystych. Ale
rce i nogi? Wtpi, eby nawet redaktorzy Popular Science byli takimi optymistami.
Czy mog w takim razie wrci do czego, o czym rozmawialimy w czasie pana
wizyty w Tennessee? Do i-Hand? Poleci j pan doktorowi Garcii. Niestety Eddie si spni.
Skrzywi si.
Przykro mi. Decyzja o wycofaniu i-Hand z produkcji zostaa podjta przez nasz rad
nadzorcz powiedzia. Byem jej przeciwny. Nadal jestem. Ale OrthoMedica to miliardy
dolarw zyskw i to ludzie z rady s odpowiedzialni za podejmowanie trudnych decyzji
biznesowych.
Istnieje jaka szansa, e zbkana proteza lewej doni poniewiera si gdzie w jakim
magazynie?
Nie chc wyj na defetyst, ale nie bardzo bym na to liczy. Jednak sprawdz obieca.
Skinem gow nieco rozczarowany.
Mam jednak te i dobr wiadomo prawnicy nie doszukali si niczego zdronego
w propozycji wsppracy OrthoMedica z uczelni. Nadal chce pan tomograf komputerowy,
o ktrym mwilimy?
Ale oczywicie! Rozmawiaem z pracownikami administracji o umieszczeniu go tu
przy bramie Trupiej Farmy.
wietnie. Podnis kciuki do gry. Prosz ich skontaktowa z moim asystentem,
zobaczymy, czy uda nam si wprawi te koa w ruch. Poklepa mnie po ramieniu i ucisn mi
rk. Teraz, jeli mi pan wybaczy, musz odby telekonferencj z moimi mocodawcami
w Maryland. Odwrci si, a nastpnie zatrzyma i sign do kieszeni. Prosz powiedzia.

To na szczcie. Wrczy mi ceramiczn gow koci udowej.

Na pocztku idealna gadko i ciar kuli byy uspokajajce. Jednak wkrtce dotknem
palcami paskiego miejsca z otworem w rodku. Wiedziaem, e to po prostu punkt mocowania
szyjki metalowego implantu stawu biodrowego, ale otwr przywid mi na myl co innego:
ciemn, pust jaskini, do ktrej miaem si wczoga z Raymondem Sinclairem z Centrum
Tkanek i Usug Okootkankowych.

ROZDZIA 25
Ray mia racj. Kiedy tylko powiedziaem takswkarzowi, e wybieram si do biblioteki,
od razu ruszy spod hotelu. W oddali zachodzio soce, a wok nas zaczy si wcza neony.
Potrzebuje pan adresu?
Nie. Wiem, gdzie to jest rzuci, machnwszy rk, kiedy prbowaem mu poda
wizytwk Sinclaira.
Takswka pojechaa na wschd Tropicana Avenue. Po kilku minutach haas i wiata
Strip mielimy za sob i poczuem, e zapadam si w fotelu. W samochodzie unosi si zapach
papierosw, zatchej kawy i kwanego potu, ale byem zbyt zmczony, aby si nimi
przejmowa. Wanie zaczynaem zasypia, gdy kierowca poinformowa:
Jestemy na miejscu.
Otworzyem oczy i wyjrzaem przez okno. Na pocztku mylaem, e mi si przewidziao,
bo nadal byem senny, ale szybko okazao si, e wzrok mnie nie zawid. Takswka zatrzymaa
si przed niskim budynkiem z pustakw, ktry hucza od muzyki. Stuknem takswkarza
w rami.
Przepraszam powiedziaem. Myl, e to jakie nieporozumienie. Poprosiem, eby
mnie pan zawiz do biblioteki. Oto adres podaem mu wizytwk, ktr wzi niechtnie
i rzuci na ni okiem.
Zgadza si. Jestemy na miejscu. Wskaza na znak nad wejciem do budynku.
Musiaem si wychyli, eby przeczyta czerwone litery neonu: Biblioteka. Inny duy,
migajcy neon na skraju drogi gosi: Dziewczyny! Dziewczyny! Dziewczyny!. Pod nim
znajdowa si napis: Wypoycz nasze seksowne bibliotekarki!.
Czuem ciskanie w odku.
Musz zadzwoni powiedziaem do kierowcy. By moe bdzie mnie pan musia
zabra z powrotem do hotelu. Czy moe mnie pan tu na kilka minut zostawi? Moe chce pan
rozprostowa nogi lub zrobi sobie przerw na papierosa? Prosz zostawi wczony taksometr.
Jasne, nie ma problemu.
Ruszy i zaparkowa samochd nieco dalej od wejcia. Pozostawi wczony zarwno
taksometr, jak i silnik, wysiad i zapali.
Pochyliem si i zaczem mwi do piersi, machajc rk przed krawatem. Do klatki
piersiowej miaem przymocowany maleki mikrofon, a cyfrow nagrywark i nadajnik schowane
pod pach. Moja spinka do krawata bya w rzeczywistoci miniaturow kamer wideo, ktra
rejestrowaa obraz na karcie pamici. Dwie godziny wczeniej Rankin i agent z New Jersey
o nazwisku Spellman weszli ukradkiem do mojego pokoju hotelowego i wyposayli mnie w ten
sprzt.
Kogucik, jest tam pan? Spellman? Gdzie jestecie? Przez tkanin koszuli puknem
trzy razy w mikrofon. Czy mnie syszycie? Zadzwocie do mnie na komrk. Mamy problem.
Bez odzewu. Zaczem wic przeglda ostatnie poczenia w telefonie komrkowym
i nacisnem suchawk, kiedy dotarem do nazwiska Rankina. Odbierz, odbierz, odbierz
modliem si. W odpowiedzi na moj modlitw usyszaem gos agenta.
Co si stao? Sinclaira nawet tu jeszcze nie ma. I niech pan nie wali tak w ten mikrofon.
Oguchn mona.
Przepraszam, to by sygna SOS wyjaniem. On nie mwi o miejscu, w ktrym
wypoycza si ksiki. Mwi o klubie ze striptizem o nazwie Biblioteka. Nagle do mnie
dotaro, e Rankin uy sowa tu. Rozejrzaem si po parkingu. Gdzie jestecie?
Po drugiej stronie ulicy w furgonetce. Jest nas tu szecioro. Ale niech pan si nie

rozglda.
Rozejrzaem si i zobaczyem furgonetk firmy czyszczcej dywany.
Wiedzia pan rzuciem. Wiedzia pan, e to klub ze striptizem!
Na pocztku nie miaem pojcia. Dowiedziaem si jednak, zanim wsiad pan
do takswki przyzna. Nie moemy wysa informatora bez uprzedniego rozeznania terenu.
To byoby niebezpieczne. Zamia si. Klub ze striptizem o nazwie Biblioteka. Tylko w Las
Vegas, co, doktorku? Musi si panu podoba.
Nie, nie podoba mi si warknem. To jaka kpina.
Prosz si nie martwi. Bdziemy wszystko widzie i sysze, i w razie czego bdziemy
wystarczajco blisko, eby przyj panu z pomoc.
Cholera, nie spodziewaem si klubu ze striptizem. Co mam robi?
Jak to co mam robi? Patrze, ale nie dotyka. Chyba e chce pan pozna bliej
bramkarza.
Nie pytam o etykiet. Pytam, czy naprawd uwaa pan, e powinienem tam i. To
wyglda jak tania tandetna spelunka.
Oczywicie, e jest tandetna potwierdzi. To nie ja jestem tu antropologiem, ale czy
to wanie nie o tandetno chodzi w klubie ze striptizem?
Nie wiem. Nigdy nie byem w takim klubie.
Serio?
Serio.
Bdzie to wic dla pana ciekawe dowiadczenie poznawcze. Prosz posucha. Oto
recenzja klubu zamieszczona w sieci. Ten klub dla dentelmenw nie jest przeznaczony li tylko
dla moli ksikowych. Na cianach rzeczywicie znajduj si pki z tomami, ale klienci
przychodz tu po innego rodzaju edukacyjne dowiadczenie. I przychodz na tyle czsto,
by Biblioteka ttnia yciem nawet w dni pracy wewntrznej. Cakiem zabawne.
Nie dla mnie zaprotestowaem. Naprawd to mi si nie podoba.
Usyszaem, jak wzdycha.
Przykro mi, e si to panu nie podoba. Nie prosz, eby si podobao. Prosz, eby pan
nie rezygnowa. Prosz pamita, e facet bdzie chcia przynajmniej mamy tak nadziej
eby zama pan dla niego prawo federalne. Jeli zrejteruje pan przed klubem ze striptizem, go
moe pomyle, e nie nadaje si pan do procederu, do ktrego chce pana namwi.
Wic jeli bdzie chcia, ebym wynaj prostytutk lub ebym wcign kokain, to te
mam to zrobi? Jestem cay na sprzeda?
Nie cay powiedzia. Prosz nie wynajmowa prostytutki ani nie wciga kokainy.
Ale prosz pj z nim do klubu.
Musz to przemyle.
Jasnoczerwone cyfry taksometru wieciy w ciemnoci pod desk rozdzielcz
i wskazyway 17,50 dolara. Usyszaem pukanie w szyb i zaczem szuka przycisku
otwierajcego okno.
Przepraszam, prawie skoczyem zwrciem si do takswkarza.
Ale to nie by takswkarz.
Nie ma popiechu uspokoi mnie Raymond Sinclair.
Taksometr obrci si i wskazywa teraz 18 dolarw.
Musz koczy rzuciem do telefonu komrkowego. Mam spotkanie z przyjacielem,
ktry wanie przyszed. Zadzwoni pniej.
Zamknem klapk telefonu, wysiadem z samochodu i ruszyem z Raymondem
Sinclairem do Biblioteki.

Drzwi wejciowe prowadziy na krtki korytarz z zainstalowanym po jednej stronie

blatem. Siedzia za nim tgi mczyzna ubrany w znudzony wyraz twarzy i obcis czarn
koszulk. Na ustach mia popi z papierosa. Sinclair pokaza mczynie plastikow platynow
kart VIP, ktr ten przyj skinieniem gowy. Na blacie lea podniszczony zeszyt. Czowiek
przesun go w moim kierunku.
Prosz si wpisa poleci. Musz zobaczy te pana prawo jazdy.
Wpisaem si do zeszytu, a nastpnie wycignem z portfela prawo jazdy i podaem mu
je z poczuciem wstydu i winy. Porwna nazwiska, odda mi dokument, a nastpnie nacisn
przycisk, aby wpuci nas do sali gwnej.
W sali byo gono i ciemno, tylko scena porodku zostaa rzsicie owietlona. Wok
niej na niskich stokach siedziao kilku mczyzn. Nieco wicej klientw zobaczyem przy
stoach rozstawionych w caej sali. Kilku w towarzystwie krzykliwie ubranych kobiet zajmowao
boksy. Niskie regay zastawione podniszczonymi tanimi wydaniami ksiek przypuszczalnie
tomami, o ktrych wspomnia Rankin stay po obu stronach drzwi, przez ktre weszlimy.
Biblioteka bardzo si staraa zapewni swojej klienteli wysoce intelektualne doznania.
Kiedy weszlimy, smuka moda blondynka naga z wyjtkiem malekich stringw
i koronkowej podwizki na jednym udzie wdrapywaa si wanie na metalow rur na gwnej
scenie. Kiedy dotara na sam gr, pucia rce i odchylia si do tyu, rozcigajc ramiona
i wyginajc tuw, aby podkreli ksztatne piersi. Musiaem przyzna, e byy imponujce.
Nastpnie, odchyliwszy jedn szczup nog i wiszc na drugiej, zacza przesuwa si w d,
obracajc si powoli wok rury w rytm dudnicej muzyki i wiate stroboskopowych. Podczas
ostatniego obrotu, zbiegajcego si z kocem utworu, jej dugie wosy zamioty scen,
a nastpnie rozoyy si jak wachlarz za gow, gdy jej ciao zatrzymao si w artystycznej
pozie.
To bya Desire, specjalnie dla was zawoa przymilnym gosem didej. Prosimy
o oklaski i nie zapomnijcie o napiwkach. Te dziewczyny tacz tylko dla napiwkw.
Czuem si zobowizany, aby zaklaska, ale nikt inny tego nie zrobi, wic szybko
przerwaem. Jeden z klientw siedzcych przy scenie wycign w kierunku tancerki zoony
banknot. Przykucna przed nim. Woya palec za podwizk, a on wsun pienidze pod
gumk. Dwaj mczyni siedzcy obok niego odwrcili wzrok z rkami zacinitymi
na puszkach z piwem. Zastanawiaem si, jak wiele szczegw przekazywa agentom FBI
siedzcym w furgonetce maleki aparat przypity do mojego krawata.
Twarz kobiety wygldaa znajomo. Uwiadomiem sobie, e widziaem j wczeniej
kilka godzin wczeniej w zupenie innym wietle. Popukaem Sinclaira w rami.
Czy to nie jest kobieta, ktra zadaa panu dzi rano kilka pierwszych pyta?
We wasnej nagiej osobie. Umiechn si, widzc moje zaskoczenie. Czasem warto
si postara, aby na pocztku zadano kilka pyta, na ktre znamy odpowied wyjani. Daje
to przewag w dyskusji. Zapewnia kontrol. Politycy robi to cay czas. Wrd publicznoci
na spotkaniach wyborczych zawsze znajduj si przyjani im ludzie, ktrzy zadaj kilka prostych
pyta.
Pomylaem o kocwce wykadu Sinclaira.
Wic incydent z Glenem Faustem te by wyreyserowany?
Nawet w sabym wietle sali zauwayem, e Sinclair poczerwienia.
Na pewno nie przeze mnie warkn. Gdybym to ja reyserowa jego wystp,
wygosiby jak niczym nieuzasadnion opini, a ja zdruzgotabym go moj ripost. Wzi mnie
przez zaskoczenie, a kiedy wprowadzi pana do dyskusji, straciem nad wszystkim kontrol.
Kiedy to mwi, obserwowa kobiet przebierajc si w obcis sukienk i schodzc

po schodach ze sceny.
Ta pikna dama to bya Desire wysczy didej. Nastpna w kolejce jest Mandy.
Mandy wykona dla was dwa numery. Nie wstydcie si, panowie. Jeli spodoba wam si to,
co zobaczycie, podejdcie i okacie swoj wdziczno. Nasze dziewczyny wykonuj te taniec
na stole i taniec egzotyczny.
Na scen wesza drobna rudowosa dziewczyna w biustonoszu push-up, figach z koronki
i szpilkach. Kiedy tylko rozpocza si piosenka, kobieta odpia i zdja stanik, a nastpnie
zsuna majtki i pozbya si ich, przydeptujc przez chwil jedn pit koronk. Zastanawiaem
si, kiedy striptiz powolne, kuszce pozbywanie si ubrania zosta zastpiony brutalnie
skutecznym rozbieraniem si.
Wygimnastykowana blondynka, ktr didej nazwa Desire, podesza do Sinclaira
i pocaowaa go w policzek.
Cze, lalka powita j. Doktorze Brockton, to jest Melissa. Melisso, to doktor
Brockton.
Dobry wieczr powiedziaa, wycigajc do mnie rk. Opowiada pan dzi rano
bardzo interesujce rzeczy.
Och, do diaba, i ty te? jkn Sinclair. Wszyscy uwielbiaj tego faceta. A ja to co?
Posiekana wtroba?
Och, nie bd zazdrosny przymilaa si, caujc go znowu w policzek. To ty masz
z nim rendez-vous. Spojrzaa na mnie dwuznacznie. Mam nadziej, e nie jest pan z tych,
co si puszczaj na pierwszej randce.
Czuem, e si robi szkaratny, i cieszyem si, e w sali panowaa ciemno.
Prosz si nie obawia uspokoiem j, nie wiedzc, co powiedzie dalej. Moe: Nie
poznaem pani bez ubrania. Albo: Jak osigna pani tak gibko?. A moe: Czy nie
przeszkadza pani, e obcy mczyni przychodz gapi si na pani ciao i nawet nie maj na tyle
przyzwoitoci, eby zaklaska czy da pani napiwek?. Zdecydowaem si na nudne, ale
bezpieczne:
Mio pani pozna.
Sinclair trci mnie rk.
Gdzie chce pan usi? Przy scenie?
Bro Boe, pomylaem, ale powiedziaem a praktycznie krzyknem:
W boksie, jeli panu nie przeszkadza. Bdzie nam tam troch atwiej rozmawia.
Skin gow.
Zotko zwrci si do Melissy-Desire moemy ci przeprosi na kilka minut?
Musimy porozmawia o interesach.
Posaa mu causa, pomachaa mi rk i odesza, koyszc biodrami.
Sinclair zaprowadzi mnie do boksu w odlegym kcie sali, szczliwie daleko od sceny.
Kiedy tylko usiedlimy, adna brunetka, nie tak moda jak dwie dwudziestokilkuletnie tancerki,
podesza, by przyj zamwienie na napoje. Miaa na sobie prost bia bluzk, prost szar
spdnic sigajc za kolana i par drucianych okularw do czytania. Jej wosy byy spite z tyu
w luny kok, w ktry wetkna drewniany owek. Mimo e by to banalny kostium, uwaaem t
bibliotekark-kelnerk za znacznie bardziej atrakcyjn ni wyginajce si na rurze tancerki
topless.
Sinclair zamwi szkock single malt, ktrej nazwy nie znaem i chyba nie potrafibym
wymwi. Unis brwi, gdy zamwiem dietetyczn col.
Nie pij alkoholu wyjaniem. Cierpi na chorob Mnirea, ktra objawia si
zawrotami gowy, wic trzymam si z daleka od wszystkiego, co moe je wywoywa.

Skin gow, patrzc na mnie nieco rozbawiony.

Prosz tylko pomyle o fortunie, jak pan zaoszczdzi, bdc abstynentem. Gdybym
tak bardzo nie kocha szkockiej, bybym ju miliarderem. Jego wzrok przesun si ze mnie
na rudowos dziewczyn na scenie, a nastpnie powrci. Czy poszed pan na wykad Fausta?
Skinem gow.
I jak wraenia?
Bardzo interesujcy, zwaszcza cz dotyczca nanomateriaw i rusztowa koci
i chrzstek. Wyglda na to, e za pi czy dziesi lat bdziemy mogli przykutyka do gabinetu
lekarskiego i po godzinie opuci go w podskokach z nowym kolanem.
Nie liczybym na to zaripostowa.
Myli pan, e Faust przesadza?
Wzruszy ramionami.
Myl, e nie docenia trudnoci. Faceci tacy jak on tak maj. Myl, e pozjadali
wszystkie rozumy. e s tak inteligentni, e mog naprawi wiat, rozwiza wszystkie
problemy. Tak inteligentni, e potrafi oszuka mier. Wyduba co zza paznokcia. Pamita
pan ten cay szum, jaki powsta wok krioniki kilka lat temu? Zamroenie drog
do niemiertelnoci?
Mglicie. Czy to nie Ted Williams, ten bejsbolista, kaza sobie po mierci odci gow
i zamrozi?
Zgadza si. Teoria jest taka, e mzg pami, osobowo, cay ten szajs mona
zachowa w ciekym azocie, a pniej, za kilkadziesit lub kilkaset lat, rozmrozi, oywi
i wyglancowa na wysoki poysk, a nastpnie wszczepi do sklonowanego ciaa. Nieze arty.
Umiechnem si.
To brzmi, jakby sprzedawali wod z zaawansowanej technologicznie Fontanny
Modoci, czy nie?
Faust zainwestowa w to przedsiwzicie due pienidze wyjani Sinclair, badajc
moj reakcj na t rewelacj. Sfinansowa badania w Alcor w Arizonie, gdzie trzymaj
w lodzie gow Teda. Jest te czonkiem Naukowego Komitetu Doradczego orodka.
By chyba zadowolony, e udao mu si mnie zaskoczy.
C, to nawet ciekawe powiedziaem. Jeli zasieje si du liczb nasion, niektre
z nich na pewno przynios w przyszoci plon. Prawdopodobnie nie bd to krioniczne nasiona
niemiertelnoci, ale moe wkna rusztowania wglowego.
Potrzsn gow.
Zatem... nie martwi si pan, e inynierowie biomedyczni puszcz pana z torbami?
Nie ma szans. Ludzie sdzili, e rewolucja komputerowa doprowadzi do zmniejszenia
zuycia papieru. Okazuje si, e zuywamy go teraz wicej ni kiedykolwiek wczeniej.
Podobnie jest z tkank ludzk. Nawet jeli Faust zdoa stworzy syntetyczne tkanki cholera,
zwaszcza gdy uda mu si tego dokona zapotrzebowanie na prawdziwe bdzie jeszcze
wiksze.
Kelnerka przyniosa nasze napoje. Signem po portfel, ale Sinclair mnie powstrzyma.
Otworzyli dla nas rachunek zapewni. Uregulujemy go pniej. Kiedy kelnerka
postawia szkock na stole, Sinclair pooy do na jej nadgarstku. Chcemy omwi interesy
powiedzia a musimy si przekrzykiwa. Czy jest jakie cichsze pomieszczenie, w ktrym
moglibymy porozmawia?
Archiwum zaproponowaa. Nikogo tam teraz nie ma.
Brzmi idealnie Sinclair wsta. Prowad.
Zaprowadzia nas przez szerokie drzwi i krtki korytarz do mniejszej, zasonitej kotar

sali ze skrzanymi kanapami ustawionymi wzdu trzech cian. Na stolikach midzy sofami
leay oprawione w skr ksiki i stay paprocie w doniczkach oraz mosine lampy z kloszami
z ciemnozielonego szka. Na sigajcym mi do pasa stojaku, umieszczonym na rodku sali,
spoczywao ogromne tomiszcze, ktre rozpoznaem jako sownik Webstera. Zmieniem swoj
wczeniejsz opini na temat bibliotecznego wystroju klubu. Pierwotnie dawaem mu dwie
gwiazdki, ale teraz skaniaem si ku trzem. Sinclair rozsiad si w rogu jednej kanapy, wskazujc
kieliszkiem, ebym usiad na ssiedniej. W tle sycha byo nieustajce dudnienie muzyki, ale jej
gono spada o trzy czwarte. Pomylaem, e nagranie bdzie znacznie lepszej jakoci. Czuem
si duo swobodniej z dala od nieustajcej parady nagich piersi i poladkw.
Tak jest o wiele lepiej oceniem.
Sinclair pocign yk whisky.
Ach, mleko matki westchn. Jak cola?
Sprbowaem, bya pozbawiona gazu i wodnista.
wietna. Lepszej nie piem.
Potrzsn gow.
Niezy z ciebie imprezowicz rzuci sarkastycznie.
Mia racj. Koledzy nie opisaliby mnie raczej sowem rozrywkowy, ale mao mnie to
obchodzio.
Rozlunij si, Bill. Zrelaksuj. Zdejmij krawat.
Poczuem panik. Czy wiedzia o spince?
Jeli go zdejm, zapomn i go tutaj zostawi. Ale mog go poluzowa.
Odpiem spink, zsunem wze kilka centymetrw w d, a nastpnie przypiem
spink ponownie.
Tak przy okazji, bardzo adna spinka.
Dzikuj. Dostaem w zeszym roku od syna na Dzie Ojca.
Co to za kamie?
Pochyli si, a mnie zaczo szybciej bi serce.
Och, nie wiem. Moe onyks?
Potrzsn gow.
Nie sdz.
Przyglda si spince z bliska. Donie zaczy mi si poci.
Wyglda mi raczej na kamie ksiycowy.
Wyprostowa si, a ja si uspokoiem.
Suchaj, Bill, chciabym ci co zaproponowa. Moesz odmwi. Nie nale
do niemiaych i jestem w stanie kadego poprosi o wszystko, ale nie przejmuj si, jeli nie
otrzymuj odpowiedzi, na jak liczyem.
Susznie przyznaem. Nie krpuj si.
Myl, e mamy ze sob wiele wsplnego, ty i ja zacz. Obaj jestemy w pewnym
sensie outsiderami. Pracujemy w dziedzinach, ktre wikszo ludzi uwaa za obrzydliwe lub
makabryczne. Spoeczestwo czerpie z tego, co robimy, ogromne korzyci, ale nie zawsze
jestemy doceniani lub odpowiednio za to wynagradzani.
Poruszyem si.
Nie wiem, czy mog si zgodzi zaoponowaem. Lubi uczy i lubi wykonywa
ekspertyzy, identyfikowa zwoki, odkrywa, jak i kiedy kto zmar. Uwaam to za bardzo
satysfakcjonujce.
Pogrozi mi palcem.
To jest twoje wewntrzne poczucie satysfakcji, a nie wynagrodzenie. Ile zarobie

w zeszym roku, Bill? Czy pac ci wystarczajco duo?

Mniej, nibym chcia powiedziaem ostronie ale by moe wicej, ni zasuguj.
Akurat rzuci. To nie moja sprawa, ale zao si, e uniwersytet nie paci ci nawet
poowy tego, co paci trenerowi futbolu amerykaskiego.
W rzeczywistoci Uniwersytet Tennessee nie paci mi nawet jednej dziesitej tego,
co paci trenerowi, ktrego pensja wynosia ponad dwa miliony dolarw rocznie. Co wicej,
uczelnia pacia te dwa miliony dolarw rocznie trenerowi, ktrego niedawno zwolnia. Rok
po podpisaniu czteroletniego, opiewajcego na siedem milionw, kontraktu z trenerem Philem
Fulmerem, wadze uczelni poprosiy go o odejcie... i zgodziy si zapaci mu wynagrodzenie
za czas pozostay do koca umowy. Innymi sowy, Fulmer mia dosta sze milionw dolarw
za siedzenie na tyku przez trzy lata. Nie powiedziaem tego jednak Sinclairowi.
Byoby mio, gdyby antropolodzy zostali uznani za rwnie wartociowych co trenerzy,
lekarze czy adwokaci.
Susznie prawisz przyzna, podnoszc swj kieliszek, by wznie toast.
Za zamonych profesorw antropologii.
Stuknem col w jego szkock, majc nadziej, e mj wymuszony umiech nie wyglda
zbyt sztucznie.
Zastanawiaem si, czy dorabiasz sobie jakimi konsultacjami na boku. Uczelnia
pozwala na to?
Na og pozwala odparem. Chyba e zachodziby konflikt interesw lub jeli
zajmowaoby to rednio wicej ni dwa dni w miesicu. Ale nie wtrcaj si do kwestii
honorariw, wic jeli chciaby, ebym wygosi jaki wykad...
Hm. Moemy i tak to zaatwi. Dzi rano mwiem o szkoleniach dla chirurgw.
Dostajemy bardzo wiele zgosze. Czy byby zainteresowany wspprac przy tego typu
przedsiwziciu?
Ostronie, powtarzaem sobie w mylach. Nie daj mu pozna, e ci na tym bardzo zaley.
To byoby ciekawe, ale nie mam kwalifikacji do szkolenia chirurgw. Chyba e chc
dowiedzie si czego o rozkadzie zwok i okrelaniu czasu, jaki upyn od mierci.
Jeste zbyt skromny zgani mnie. Jestem pewien, e chirurdzy mogliby si wiele
od ciebie nauczy. Ale nie martw si. Zatrudnilibymy rwnie chirurga, ktry zaprezentowaby
kursantom now technik operacyjn.
Moe jestem nieco tpy, ale jeli masz chirurga i chcesz uczy chirurgw nowej
techniki operacyjnej, to do czego potrzebujesz mnie?
Podnis szklank, jakby salutowa.
Lubi ludzi, ktrzy nie owijaj w bawen, Bill. Mam nadziej, e mgby dostarczy
nam materiau szkoleniowego.
Co masz na myli?
Pochyli si nad stoem.
Za kilka tygodni odbdzie si jednodniowe szkolenie dla ortopedw w Asheville
powiedzia. Po drugiej stronie gr. Bdziemy uczy technik mikrochirurgicznych stosowanych
przy czeniu naczy krwiononych i nerww w ramieniu. Szybko obrci szklank w jednej
rce i zmarszczy lekko brwi, widzc, jak niewiele z jego szkockiej pozostao. Obecnie
ograniczylimy liczb uczestnikw do dziesiciu i musimy odmawia chtnym. Gdybymy mieli
wystarczajc liczb pomocy naukowych, moglibymy podwoi lub nawet potroi liczb
kursantw.
Czyli prosisz, ebym dostarczy do Asheville dziesi lub dwadziecia ramion?
Jak powiedziaem, jestem w stanie poprosi kadego o wszystko. Czy to niedorzeczna

proba?
Moe nie niedorzeczna odrzekem ale raczej trudna do spenienia. Zatem chirurg
demonstruje technik operacyjn i kady z lekarzy wiczy na ramieniu?
Skin gow.
A gdzie to si odbywa?
W sali balowej hotelu Grove Park Inn.
Grove Park?
To by najbardziej elegancki hotel w Asheville, masywny kamienny budynek
wybudowany w latach dwudziestych zeszego wieku. Nocowao tam kilku prezydentw Stanw
Zjednoczonych, podobnie jak i dziesitki hollywoodzkich gwiazd.
Grove Park pozwoli wam wwie do rodka zwoki i je tam poci?!
Nie zamierzamy pooy sterty cia na wzku bagaowym przed wejciem zachichota
ale w zasadzie tak. Robiem to w hotelach wiele razy. Pakujemy materiay do szczelnie
zamknitych skrzynek wypenionych lodem i dowozimy do windy towarowej. Nie zezwalamy
personelowi hotelu wchodzi do sali, wic nikt oprcz lekarzy niczego nie widzi. Na koniec dnia
pakujemy wszystko, adujemy do windy towarowej i wynosimy na zewntrz wejciem dla
obsugi. Pniej materia wraca tam, skd pochodzi. Buka z masem.
Czyli chciaby, ebym dostarczy materia na jeden dzie, a nastpnie zabra go
z powrotem do Knoxville?
Wzruszy ramionami.
Twj wybr rzuci. Jeli zechcesz przekaza nam go na stae, wietnie, bdziemy
wyznaczon jednostk z formularza zgody dawcy.
Zmarszczyem brwi, popijajc moj wodnist col.
Musiabym je zabra z powrotem. To by wygldao do podejrzanie, gdyby kilkunastu
szkieletom w kolekcji brakowao ramion.
Kiedy to wyartykuowaem, pomylaem o pozbawionych koczyn zwokach Treya
Willoughbyego.
No to zabierzesz je po szkoleniu. Jeeli udaoby si nam wypoyczy je na jeden dzie,
byoby super. Wic mwisz, e jest to moliwe?
Moliwe. Cho nie takie atwe. Musielibymy zacz skadowa zwoki w chodni.
Co jeszcze? Co jeszcze musz zrobi, aby go wkrci?
I te ramiona same si nie amputuj.
To rzeczywicie wymaga duo pracy przyzna ale myl, e honorarium
wynagrodzioby twj trud.
Przerwaem, przygldajc si resztce coli w szklance.
O jakiej kwocie mwimy? Wziem kolejny may yk.
Nie waha si.
Tysic za rami. Dwadziecia ramion to dwadziecia tysicy.
Zbkana kropla coli wpada mi w tchawic i zaczem konwulsyjnie kaszle. Atak by
tak intensywny, e zy napyny mi do oczu.
Gdy w kocu kaszel ustpi, Sinclair doda:
Czy to oznacza, e trud by si opaca?
Trud by si... opaca udao mi si wykrztusi.
Wycign do nad stolikiem.
Bill, to moe by pocztek piknej przyjani.
Kiedy podalimy sobie rce, umiechn si szeroko i bardzo powoli. Ciarki przeszy mi
po plecach. Nagle wsta.

 Trzeba to opi. Nasza urocza kelnerka chyba o nas zapomniaa. Pjd i zamwi
nastpn kolejk. Nie ruszaj si, zaraz wracam.
Znikn za kotar, zanim zdyem zaprotestowa.
Rozsiadem si na kanapie, zmczony od kaszlu i przeraony transakcj, jak wanie
zawarem. Nie chodzio o to, e miaem co przeciwko szkoleniom chirurgw wrcz przeciwnie
ale byem zdegustowany swoj postaw. Wanie zgodziem si wykorzysta podarowane ciaa
dla wasnej korzyci finansowej. Oparem gow na oparciu kanapy i zamknem oczy.
Zmczony po podry?
Podskoczyem i otworzyem oczy. To bya nasza adna kelnerka w stroju bibliotekarki.
Postawia wie col i kolejn whisky na stoliku.
Przepraszam. Nie chciaam panu przeszkadza.
Nie ma sprawy. To by dugi dzie.
Umiechna si.
Chyba potrzebuje pan czego na polepszenie nastroju.
Odwrcia si i zrobia kilka krokw, a nastpnie zatrzymaa si przy drewnianym stojaku
z ogromnym sownikiem. Wycigna rk i dotkna mebla. wiato przygaso, a sala wypenia
si rytmiczn muzyk. Moda kobieta staa plecami do mnie z lekko rozstawionymi nogami,
ktre okalaa obcisa spdnica. Jedn nog zacza wystukiwa rytm muzyki, a potem kiedy
Pointer Sisters zaczy piewa, e s podekscytowane odwrcia si twarz do mnie.
Rozstawia szerzej nogi, rozporek w spdnicy rozstpi si na jej lewym udzie. Jedn rk zdja
okulary i pooya je na sowniku, a drug signa w gr i rozpucia wosy, zarzucajc gow
tak, e jej dugie wosy zrobiy w powietrzu uk. Zacza si do mnie zblia, krcc biodrami,
gdy pokonywaa t niewielk przestrze, ktra nas dzielia.
Prosz poczeka powiedziaem.
Pooya palec na ustach, uciszajc mnie. Szarpna bia bluzk i rozpia j
usyszaem dwik puszczajcych rzepw aby odsoni przezroczysty, gboko wycity czarny
biustonosz.
Chwileczk, stop prbowaem j powstrzyma. Co pani wyprawia?!
W odpowiedzi postawia praw nog midzy moimi stopami, a pniej wcisna lew
nog midzy moje kolana i je rozsuna. Nastpnie szarpniciem pozbya si spdnicy. Ta
zjechaa z jej doni i upada na podog. Kobieta bya pod spdnic zupenie naga. Dobry Boe
pomylaem rozpaczliwie i do absurdalnie co by zrobi sir Galahad?
Stop rzuciem. Prosz przesta.
Odwrcia si plecami do mnie, zgia kolana i wygia plecy, przysuwajc poladki
w moim kierunku, koyszc nimi w zmysowym pierwotnym rytmie.
Stop! krzyknem. Niech pani przestanie taczy i ubierze si. I to ju!
Zamara z wypitymi poladkami, kilka centymetrw ode mnie.
Mwi powanie podkreliem. Jest pani pikn kobiet, ale ja o to nie prosiem
i czuj si skrpowany.
Wyprostowaa si i odwrcia twarz do mnie, patrzc na mnie sceptycznie. Bya
zdezorientowana.
Mwi pan, e nie prosi o taniec egzotyczny?
Nie potwierdziem. I nie chc go oglda dodaem, mimo e nie byo to ju tak
zgodne z prawd, jak jeszcze dwie minuty wczeniej. Ale dzikuj.
Teraz wygldaa na zawstydzon. Zrobia dwa kroki do tyu. Jedn rk zapia bluzk
i pochylia si, aby drug podnie spdnic. Owina tkanin wok bioder i zapia, a nastpnie
wygadzia rzepy bluzki.

Wtedy kotara w drzwiach si rozstpia. Spodziewaem si miaem nadziej e Rankin

i reszta kawalerii FBI przybya z odsiecz, ale si rozczarowaem. I bardzo zdenerwowaem.
W moim kierunku rzuci si tgi mczyzna, ktry pilnowa wejcia. Stan pomidzy tancerk
i mn, a jego misista do zatrzymaa si jakie dziesi centymetrw od mojej twarzy. Zaciska
i otwiera pi, ktra wygldaa niczym bijce serce przemocy.
Co si dzieje, Brenda? Czy ten facet sprawia kopoty? Czy on ci dotyka?
Nie, nic si nie stao, Vic uspokoia go.
Usyszaem krzyki powiedzia. Co si stao?
Naprawd, nic, Vic zapewnia go. On... rozmawia gono przez telefon, eby
przekrzycze muzyk.
Vic spojrza z powtpiewaniem. Opuci rk, cho nadal zaciska i otwiera pi.
Naprawd. Nic nie zrobi. To dobry facet.
Jej twarz nagle posmutniaa z powodu nieporozumienia? z powodu rzeczy, ktre
musiaa robi dla pienidzy? i kobieta wydawaa si bardziej naga, ni kiedy bya rozebrana.
To dobry facet powtrzya, potrzsajc gow i idc do drzwi.
Kiedy do nich dotara, wszed Sinclair z napojami. Popatrzy na ni, kiedy go mijaa,
a nastpnie spojrza na bramkarza i na mnie.
Co tu, do cholery, si stao?!
Nic wyjaniem i zdaem sobie spraw, e Sinclair musia to wszystko ukartowa.
Kiedy poszed po napoje, powiedzia kelnerce, e zamwiem taniec. Miaem poczucie,
e niele si wpakowaem.
Nic si nie stao. Zakrcio mi si w gowie i chc i do hotelu. Musz wsta za sze
godzin na samolot.
Minem bramkarza i skierowaem si do drzwi. Sinclair chcia i za mn, ale
machnem rk.
Ty zosta i baw si dobrze. Nie pozwl mi zepsu ci wieczoru. Pozdrw Meliss.
Kiedy rozsunem zasony, spojrzaem za siebie. Musiaem zebra wszystkie siy, eby doda:
Zadzwo do mnie, kiedy bdziesz wiedzia, ilu masz kursantw.
Zadzwoni czy wanie straciem szans na zowienie grubej ryby? Nie wiedziaem i mao
mnie to obchodzio.
Wsiadem do takswki, ktra przywioza do klubu trzech haaliwych modych mczyzn
obcitych na jea. Miaem nadziej, e nie bd skpili braw i napiwkw. Miaem nadziej,
e byli dobrymi facetami. W poowie drogi zdjem krawat, majc nadziej, e przy okazji
walnem oguszajco w mikrofon.
Zadzwoni Rankin, aby mnie pochwali, ale szybko si z nim poegnaem. Wrciem
do mojego tandetnego hotelu z wieyczkami, zdjem zadymione ubrania, pozbyem si sprztu
FBI i zafundowaem sobie dugi, gorcy prysznic, prbujc zmy swj wstyd puciem si
na pierwszej randce z Rayem Sinclairem.

ROZDZIA 26
Jak tam twj wyjazd do Vegas?
Miranda staraa si nada pytaniu niedbay ton. Pochylaa si nad stoem w laboratorium
koci, dotykajc czubkiem sondy 3D najwaniejszych punktw czaszki dawcy 7708, ktrego
szkielet spdzi jesie 2008 roku pod dbem na Trupiej Farmie. Bya odwrcona do mnie plecami
i nawet nie staraa si spojrze przez rami.
Podejrzewaem, e za t niedbaoci kryo si co powanego. Normalnie Miranda bya
krlow kontaktu wzrokowego. Moga zada najbardziej banalne pytanie Co jade na obiad?
lub Ktra godzina? i spojrze rozmwcy w oczy tak, e wydawao si niezmiernie gbokie.
Pytanie o mj nagy wyjazd i szybki powrt byo ostrzeeniem przed nadcigajc burz.
Krtki powiedziaem. Dziwny. Las Vegas, przynajmniej tam, gdzie byem, to
dziwne miejsce. Park rozrywki przebrany za miasto. Jestem pewien, e napisano setki doktoratw
o fenomenie antropologicznym Las Vegas.
Co za marnowanie papieru.
Spojrzaa na dane wprowadzone za pomoc sondy do laptopa.
O rany, ten facet mia strasznie szeroko osadzone oczy. Odlego wewntrzgakowa
wynosi osiemdziesit milimetrw. Nie spotkaam si z takim rozstawieniem. Musia
niesamowicie postrzega gbi.
Dotkna sond innych miejsc na czaszce. uki jarzmowe, najszerszy punkt otworu
nosowego, kontury podbrdka.
To daleko jak na ptoradniow wycieczk. Opacao si?
Opacao si. Zabolao mnie to, e powtrzya sowa Sinclaira.
Mam nadziej, e tak odparem.
Nie zareagowaa. W ciszy zdawao si wisie wiele niezadanych pyta i wstrzymanych
wyjanie.
Glen Faust dawa wykad na konferencji bankw tkanek dodaem.
Wiem.
Wiesz? Skd wiesz?
Peggy powiedziaa, e ni z tego, ni z owego wybrae si na konferencj do Las Vegas.
Sprawdziam w internecie, co si tam dziao w tym tygodniu. Pomylaam, e jeste albo
na konferencji kosmetologii, albo na konferencji bankw tkanek.
Kosmologii? Czy ja co wiem o kosmologii?
Nie kosmologii, czyli nauce o naturze wszechwiata poprawia mnie a kosmetologii.
Wosy i makija. Do Las Vegas zjechao w tym tygodniu tysic kosmetologw.
Wosy i makija? Co ja wiem o wosach i makijau?
W kocu spojrzaa w moim kierunku, mierzc mnie wzrokiem.
No wanie, niezbyt wiele.
Rozemiaem si. Sam podaem si jej na tacy.
Miaam nadziej, e podapiesz kilka wskazwek na temat stylu dodaa, po raz
pierwszy patrzc mi w oczy. Potem zobaczyam, e Faust daje wykad na konferencji tkanek,
i porzuciam wszelk nadziej, e doznasz modowego zbawienia.
Zarwno jej sarkazm, jak i kontakt wzrokowy przyjem z ulg. Miaem nadziej,
e napicie midzy nami znikno, tak jak naelektryzowane powietrze po przejciu burzy.
Jest dobrym mwc powiedziaem.
Streszczenie wygldao do interesujco. Rozumiem, dlaczego zdecydowae si
wyda tysic dolarw i zmarnowa trzydzieci sze godzin, aby wysucha go osobicie.

Au! pomylaem. Burza wrcia.

Nie poleciaem tam, eby wysucha wykadu przyznaem.
Przypomniaem sobie stare powiedzenie, e najlepszymi kamstwami s takie, ktre
zawieraj w sobie ziarno prawdy. Nigdy nie aspirowaem do tytuu kamcy roku, ale w tej chwili
aowaem, e nie jestem bardziej biegy w tej sztuce.
Chciaem z nim porozmawia twarz w twarz na temat finansowania bada, poniewa
czeka nas wicej ci budetowych.
To rwnie zawierao ziarno prawdy. Czonkowie zarzdu uniwersytetu spotkali si sze
dni wczeniej w trybie pilnym, eby omwi kryzys budetowy. Wysze czesne wzrost
o prawie dziesi procent miao w biecym roku akademickim zapewni dodatkowe
dwadziecia milionw dolarw przychodu. Niestety ten sam kryzys gospodarczy, ktry dotkn
uniwersytet, dotkn te rodziny studentw i w rezultacie wysze czesne zostao w duej mierze
zrwnowaone niszym naborem. Konieczne stay si wic nastpne cicia. Miranda
posmutniaa, a ja le si czuem, rozdrapujc t ran. Wiedziaa, e walcz o finansowanie jej
asystentury i ju wczeniej si tym martwia. Ale nie umiaem wymyli adnego innego powodu
uwiarygodniajcego mj nagy wyjazd.
Niczego nie zagwarantowa dodaem z ca wesooci, na jak mogem si zdoby
ale obieca sprbowa.
Powrcia do pracy nad czaszk, co oznaczao, e znowu odwrcia si plecami do mnie.
No c powiedziaa gucho. Mam nadziej, e si uda. Otwieraem ju drzwi, eby
wyj, gdy dodaa: Och, dostalimy zwoki, gdy ci nie byo. Darowizna od rodziny zmarego.
Biay mczyzna, lat szedziesit siedem, zmar na zesp pucno-sercowy. Ma numer 3709.
Nadal jest w chodni prosektorium. Przenios go na farm jeszcze dzi.
Niechtnie cofnem si do laboratorium i zamknem drzwi.
Waciwie to moe zostawmy go w chodni jeszcze przez chwil rzuciem.
Obrcia krzeso o sto osiemdziesit stopni i odwrcia si twarz do mnie.
Jak dug chwil? I dlaczego?
Wiksz cz mojego lotu z Las Vegas do Knoxville spdziem, obawiajc si tego
pytania.
Dwa lub trzy tygodnie powiedziaem, co spowodowao, e podniosa brwi, wyraajc
zarwno zaintrygowanie, jak i dezaprobat.
Jej drugie pytanie byo trudniejsze. Dlaczego? Nie byem zadowolony z odpowiedzi, jak
wymyliem podczas lotu, ale to byo najlepsze, na co byo mnie sta.
Myl o przeprowadzeniu wasnego projektu badawczego wyjaniem. Chciabym
mie co najmniej pi cia, moe dziesi.
Popatrzya na mnie.
artujesz? Kiedy ostatnio przeprowadzie badania na wasn rk?
Zbyt dawno. Czuj, e trac kontakt z prawdziwym yciem przepracowanych i zbyt
skromnie wynagradzanych doktorantw.
Ciesz si, e chcesz wej w moj skr, mistrzu! odpara. Czy to oznacza te,
e zrezygnujesz na jaki czas ze swojej pensji? Odoya sond. Musz i sprawdzi koci,
ktre woyam do wolnowaru. Wrc za godzin. Zamknij drzwi na klucz, kiedy bdziesz
wychodzi.

ROZDZIA 27
Dwie godziny pniej drzwi klatki schodowej hukny tak mocno, e kolumny i dwigary
konstrukcji stadionu zadray. Nastpnie z podobn si otwarto drzwi do mojego gabinetu.
Miranda wpada bez tchu z dzikim wzrokiem. Bya zapakana.
Mirando, co si stao?
Eddie, Eddie. Sowa byy ledwo rozpoznawalne wrd szlochu. Dosta zakaenia
w prawej rce.
Kiedy?
Nie wiem. Dzisiaj. Carmen zadzwonia do mnie ze szpitala. Powiedziaa, e zabieraj
go na operacj. Potrzsna gow smutno i niedowierzajco. Amputuj mu to, co zostao
z jego doni.
Carmen znalelimy w poczekalni chirurgii. Siedziaa na krzele, twarz trzymaa
w doniach. Spojrzaa na nas. Wygldaa, jakby w cigu ostatnich dwch miesicy zestarzaa si
o dwadziecia lat.
Och, Carmen wyszeptaa Miranda. Tak mi przykro.
Usiada obok niej. Praw rk Carmen trzymaa w swoich doniach. Zajem miejsce
po drugiej stronie i wziem on przyjaciela za drug rk. Siedzielimy tak w milczeniu
ze splecionymi domi przez czas, ktry wydawa si wiecznoci. W kocu straciem orientacj,
gdzie koczyy si moje rce, a gdzie zaczynaa do Carmen. Przez chwil patrzyem
na drgajcy palec, mylaem, e mj zdrtwiay od braku ruchu i krenia dopki nie
zauwayem pomalowanego paznokcia.
Po pewnym czasie zdaem sobie spraw z myli, ktra zacza mnie niepokoi.
Prbowaem j najpierw ignorowa, nastpnie aktywnie odgania, ale powrcia ze wzrastajc
intensywnoci. Oprcz pyta wynikajcych z obaw o Eddiego i Carmen czy bdzie y? czy
podniesie si po tym kolejnym ciosie? a ona? w moim umyle pojawiy si mroczniejsze
pytania. Czy Eddie sprowadzi na siebie chorob celowo? Czy podj si autopsji Clarissy Lowe
nie mimo ryzyka, ale wanie z jego powodu? Czy zdecydowa, e przeszczep palca stopy
w miejsce kciuka nie jest satysfakcjonujcy? Czy postanowi powici resztki swojej doni, eby
by pacjentem po obustronnej amputacji, a wic lepszym kandydatem do przeszczepu?
Przypomniaem sobie straszne, podszyte nadziej sowa, ktre wypowiedzia w dniu, kiedy
Miranda przeszukiwaa dla niego strony internetowe. Zwrciem wtedy uwag na trudnoci
zwizane z przeszczepem. To wie si z ogromnym ryzykiem powiedzia. Ale warto
byoby podj takie ryzyko, eby odzyska donie. Czy podj to ryzyko? Czy gra w ruletk
o swoje ycie?
Wreszcie wyszed do nas ubrany w fartuch chirurgiczny lekarz, eby przekaza nam
informacje na temat operacji.
Pani Garcia? Miranda i ja pomoglimy Carmen wsta z krzesa. Nazywam si
Rivkin. Jestem dyurnym chirurgiem rki. Po pierwsze i najwaniejsze, pani m jest ju w sali
pooperacyjnej, gdzie odzyskuje siy. Carmen czekaa, wiedzc, e to nie wszystko. Niestety
musielimy amputowa rk tu poniej nadgarstka. Jestemy jednak pewni, e caa zgorzel
zostaa usunita. Podalimy pani mowi te silne antybiotyki. Rokowania s bardzo dobre.
Carmen pokiwaa gow w otpieniu.
Przepraszam, panie doktorze przerwaem. Moe ju pan o tym wie, ale w zeszym
tygodniu podczas sekcji zwok doktor Garcia zosta naraony na zakaenie bakteri Clostridium.
Czuem na sobie wzrok Mirandy i zastanawiaem si, czy ona te rozwaaa te same mroczne
pytania co ja. Osoba, ktrej zwoki poddalimy autopsji, zmara wskutek wstrzsu toksycznego

tydzie po operacji szyi. Carmen zrobia gboki wdech. Czy to moe wpyn na leczenie
doktora Garcii?
Wzruszy ramionami wymijajco.
Doktor Garcia wspomnia o tym, kiedy go przyjmowalimy do szpitala. Przekonamy
si, kiedy wykonamy dokadne badania tkanek. Ale pacjent nie wykazuje adnych objaww
wstrzsu toksycznego. Jego parametry yciowe s stabilne, wyniki krwi dobre, pH normalne,
liczba krwinek czerwonych i biaych te w normie.
Spojrzaem na Mirand. Wpatrywaa si w chirurga, jakby chciaa go przewietli, ale
myl, e zobaczyem na jej twarzy lad ulgi odzwierciedlajcy to, co musiao by widoczne
na mojej.
Bdziemy uwanie monitorowa wyniki cign Rivkin ale dla mnie to wyglda jak
podrcznikowy przykad martwicy miejscowa zgorzel spowodowana zym kreniem.
Podejrzewam, e naczynia krwionone w tej rce byy po prostu zbyt powanie uszkodzone przez
promieniowanie.
Czy amputacja rozwizuje ten problem? zapytaa cicho Carmen. Czy bdzie musia
przej jak dodatkow operacj?
Chirurg poruszy si. By wyranie nieswj i przeczuwaem, e zaraz spuci na nas
kolejn bomb.
Musielimy zapewni dopyw krwi i skr dla jego... nadgarstka zacz.
Odniosem wraenie, e stara si unika sowa kikut.
Przeprowadzilimy wic odlegy przeszczep uszypuowanego pata skrnego.
Nie wiem, co to za zabieg przyznaa si. Prosz mi wyjani, na czym polega.
Przyszylimy jego przedrami do brzucha wyjani. Tutaj, tu pod skr.
Podwijajc mocno praw do, docisn nadgarstek do podbrzusza. Nowe naczynia krwionone
bd rosy z brzucha do nadgarstka. Kiedy to nastpi za dwa lub trzy tygodnie bdziemy
mogli odczy rami. Pniej patem skry z brzucha pokryjemy kikut. Tym razem nie
zawaha si przed uyciem tego sowa.
Jeli Carmen bya zaskoczona informacj, e rami jej ma zostao chirurgicznie
wszczepione do jego brzucha, nie pokazaa tego po sobie. Po prostu zapytaa:
Kiedy bd moga go zobaczy?
Powinien si wkrtce obudzi. Mog teraz pani zabra do sali pooperacyjnej.
Skina gow, przytulia Mirand i mnie i odesza z chirurgiem.
W drodze powrotnej do biura, kiedy przekraczaem rzek, moje myli wrciy
do niepokojcego przypuszczenia, e Eddie postanowi powici rk, aby mie szans
na przeszczep. Jeli chirurg mia racj, jeli zakaenie nie zostao wywoane miertelnym
szczepem bakterii, ktry zabi Clariss Lowe, moje obawy byy bezpodstawne. Poczuem ulg,
ale ulga ta mieszaa si ze wstydem wstydem, e podejrzewaem Eddiego o lekkomylno
i manipulacj.
Poczuem te wiey przypyw wspczucia. Niewane, jak uczciwy i silny moralnie by
Eddie Garcia, z jego doni nie pozostao ju nic.

ROZDZIA 28
Przybrudzona pyta nagrobna z niepolerowanego marmuru bya niewielka i znacznie
mniej ozdobna ni monumentalny obelisk Treya Willoughbyego lub nawet granitowa pyta
Pendergrasta. Wygrawerowano na niej napis Elizabeth Jenkins, ur. 22 stycznia 1916, zm. 4
padziernika 2003, Carpe librum. Kobieta zmara trzy dni od mierci Pendergrasta i dwa
od mierci Willoughbyego. DeVriess rozszerza poszukiwania. Zwrci si do sdziego
o kolejny nakaz ekshumacji, motywujc swoj prob tym, e na pocztku padziernika 2003
roku w domu pogrzebowym Ivy dziay si niepokojce rzeczy i zdrowy rozsdek oraz poczucie
sprawiedliwoci podpowiaday, by ekshumowa ciaa osb pochowanych w tym samym okresie.
Mia w planach stopniowe rozszerzanie pola dziaa na tych, ktrzy zmarli nieco wczeniej
i pniej, w celu okrelenia, kiedy proceder si zacz i kiedy skoczy.
Tym razem telewizja i reporterzy gazet byli ju obecni na cmentarzu, cho Culpepper
stoczy ich kilkanacie metrw od nas, za to-czarn tam policyjn. Pani Jenkins, bya
nauczycielka angielskiego, ktra ya i zmara w samotnoci, zostaa pochowana w prostej
stalowej trumnie w cementowej krypcie. Zarwno trumna, jak i nagrobek zostay zakupione
z datkw jej byych uczniw. aciska inskrypcja, Carpe librum, oznaczaa Uywaj ksiki.
Po omacku odnalazem w stopach trumny metalowe rami suce do otwierania wieka,
a nastpnie obrciem je i zaczem przekrca.
Jak mylicie? Co znajdziemy tym razem?
Cztery worki z piaskiem zaproponowa Olizy.
To starsza pani zaprotestowaa Miranda. Tylko dwa worki z piaskiem.
Rce i nogi bez tuowia i gowy przewidywa Culpepper.
Kiedy wieko zaczo si podnosi, dziennikarze naparli na policyjn tam, aby znale
si cho kilka centymetrw bliej grobu. Wieko zasonio im jednak widok wntrza, cho nie
zasonio czterech twarzy zagldajcych w zdumieniu do rodka.
Panna Elizabeth Jenkins bya drobn, siwowos kobiet. Rysy twarzy dobrze si
zachoway, a pomarszczone policzki lekko tylko zarowiy si od pleni.
Panna Elizabeth Jenkins zastyga w makabrycznym ucisku z gnijcymi szcztkami
potnego mczyzny. W jego lewej koci skroniowej owalnej, cienkiej koci powyej ucha
znajdowao si okrge wgniecenie o rednicy trzech centymetrw powstae na skutek ciosu tak
silnego, e sprawio, i fragment koci zosta wepchnity w gb mzgu.
Nie do koca wygldaj jak Kochankowie z Valdaro skomentowaa Miranda, kiedy
wydobywalimy pann Jenkins z ramion jej wsplokatora.
Aby uciec przed medialnym cyrkiem, zaadowalimy trumn do mojego samochodu
i zabralimy j do zakadu medycyny sdowej. Karawana reporterw ruszya za nami. Culpepper
w kocu pozby si ich obietnic konferencji prasowej i zdj w dalszej czci dnia.
Kochankowie z czym? zapyta Culpepper, ktry wyranie czu si do kiepsko.
Nie z czym poprawia go Miranda, kiedy podaem jej jedn z rk zmarego
mczyzny a skd. Z Valdaro. To wie w pnocnych Woszech. Pooya rk na stole
do autopsji, ktry postawilimy obok trumny. Archeolodzy w 2007 roku wykopali w pobliu
Valdaro dwa szkielety, mczyzny i kobiety. Pochowano ich razem, splecionych w ucisku jakie
pi tysicy lat temu.
A, rzeczywicie przypomnia sobie Art, ktry zebra ju za pomoc tamy dowodowej
wosy i wkna ze zwok. Ogldaem o tym program na Discovery czy kanale National
Geographic. Najduszy ucisk wiata. Taki mia chyba tytu. Ale czy kto inny nie wykopa
jeszcze starszej pary zaledwie kilka dni pniej?

 Nie do koca zauwaya moja asystentka. Rzeczywicie odkryto starsz par

szkieletw w Turcji szacowany wiek to dziewi tysicy lat ale nie jest wcale pewne,
e zostay pochowane razem. Moe doszo do wymieszania koci. Jedno ciao mogo zosta
pochowane na tym samym skrawku ziemi kilkaset lat przed drugim. Para z Woch zdecydowanie
zastyga w ucisku. Sodkie, prawda?
Bardzo sodkie zauwayem chyba e byo to podwjne morderstwo lub morderstwo
i samobjstwo.
W naszym przypadku to prawdopodobne zauway Culpepper.
Jasne prychna Miranda. Morderstwo i samobjstwo. Drobna panna Jenkins
walna tego osika w gow, a nastpnie pokna buteleczk rodkw nasennych i umara, ale
wczeniej zabalsamowaa si i wesza do trumny, wcigajc do rodka swoj ofiar.
No dobrze. Zatem prawdopodobnie moemy wykluczy morderstwo i samobjstwo.
W przeciwiestwie do Treya Willoughbyego, ktrego usta byy dosownie
zapiecztowane, zwoki mczyzny miay otwarte usta, a kiedy pocignem delikatnie w d
doln szczk, eby spojrze na zby, zostaa mi w rku.
O rany jkn Culpepper, odwracajc si auj, e to zobaczyem.
Miranda i ja przyjrzelimy si uchwie, a Art przeszuka kieszenie spodni zmarego, ktre
byy tuste od kwasw tuszczowych z rozkadajcych si zwok. Culpepper, wci odwracajc
wzrok, zapyta:
Po czym bdzie go najlepiej zidentyfikowa? Po plombach? Mostku?
Stomatologicznych zdjciach rentgenowskich?
Moglibymy pj t drog stwierdziem. Musielibymy jednak skontaktowa si
z wieloma gabinetami.
Albo moemy pj t drog wtrci Art i wycign portfel z lewej kieszeni spodni
denata.
Culpepper odwrci si, kiedy Art otworzy poplamiony portfel i wyj prawo jazdy.
Wydaje mi si, e wanie odnalelimy Kerryego Roswella, naszego zaginionego
balsamist.
Art znalaz w trumnie z Roswellem i pann Jenkins nie tylko portfel. Za wycieleniem
ukryty by motek z pazurem. Jego gwka, ktra pasowaa do rozmiaru i ksztatu rany w czaszce,
bya pokryta cienk warstw tkanki skry gowy, wosw, fragmentw koci i tkank mzgow.
Na rczce wida byo co, co wydawao si czciowym odciskiem palca we krwi.
No c powiedzia Culpepper po chwili ciszy. Moe trzeba teraz wykopa Elmera
Ivyego i sprawdzi, czy odciski jego palcw pasuj do tego.
Jeli ma palce zaznaczy Art.
I jeli rzeczywicie spoczywa w swojej trumnie dodaa Miranda. Jak tak dalej
pjdzie, bdziemy musieli wykopa wszystkie zwoki w Knoxville.
Upiorna sprawa grabiey na cmentarzach Knoxville przybraa dzi dziwaczny obrt
powiedzia prezenter WBIR Randall Gibbons, przedstawiajc najwaniejsze wiadomoci dnia.
Do kradziey w katalogu cmentarnych przestpstw doczyo teraz morderstwo i podrzucenie
zwok.
Podobnie jak wczeniejsze materiay stacji na temat ekshumacji Pendergrasta
i Willoughbyego, dzisiejszy reporta podkrela szokujcy charakter procederu i ostrzega przed
drastycznymi zdjciami. Materia wideo przedstawia podnoszon z grobu trumn i jej
otwierajce si wieko, kiedy Miranda, Culpepper, DeVriess i ja wpatrywalimy si w szoku w jej
zawarto. Dodatkowo znalazy si w nim policyjne fotografie zastygych w ucisku lokatorw
grobu, ktre byy celowo nieostre i dziki temu mniej makabryczne. Moje telefony dzwoniy

przez cae wieczorne wiadomoci i jeszcze dugo po nich. Nie odbieraem, poniewa nie znaem
numerw dzwonicych, a nie chciaem marnowa czasu na pogaduszki z dziennikarzami.
Do czasu, kiedy wyczyem telefony na noc, doliczyem si kilkunastu krajowych numerw
kierunkowych i kilku midzynarodowych.
Musieli mie dzisiaj wyjtkow posuch mylaem, kiedy kadem si do ka. Jutro
zainteresuj si czym innym. Myliem si.

ROZDZIA 29
Do nastpnego popoudnia telefony od dziennikarzy zaczy doprowadza mnie
do szalestwa uniknem dziesitek reporterw z caego kraju, ale rozmawiaem z kilkoma
miejscowymi. Odciski palcw Elmera Ivyego znajdoway si w jego kartotece. Okazao si,
e suy w wojsku i Art by w stanie uzyska ich skan. Jednak nie pasoway do krwawego
odcisku na motku. Tajemniczy trumienny morderca, jak nazywali uywajcego motka zabjc
niektrzy dziennikarze, nagle sta si wielkim newsem, znacznie wikszym ni wojna
w Afganistanie lub rozmowy nuklearne z Iranem i Kore Pnocn. Z ulg uwolniem si
od urywajcych si telefonw, kiedy wyszedem z pracy pod koniec dnia, mimo e obawiaem
si tego, co mg przynie wieczr.
Ktem oka widziaem, jak Miranda obserwuje mnie z miejsca dla pasaera, wic
odwrciem si do niej i zapytaem:
Co?
Prawa przednia opona zahaczya o skraj chodnika. Musiaem gwatownie obrci
kierownic, aby unikn rowu. Duncan Road wia si midzy wzgrzami prawie dwadziecia
kilometrw na zachd od centrum Knoxville i uczelni. Kilkadziesit lat wczeniej bya to
zwyczajna wiejska droga, ale ostatnio zabudowania gospodarcze ustpiy osiedlom domkw
jednorodzinnych. Pozostae szopy i rdzewiejce przyczepy przydaway jednak miejscu nieco
obskurnego czaru.
Jak to co?
Dziwnie na mnie patrzysz. O co chodzi?
O nic odpara Miranda. Patrz na drog. I zwolnij. Po chwili dodaa: Wszystko
w porzdku?
Postanowiem nie komentowa jej rady.
Nie bardzo.
Tak naprawd, baem si tego, co nas czekao. Pomylaem, e wolabym wyawia
olize zwoki z rzeki a topielcy byli dla mnie najbardziej odpychajcy ni wypeni nasz
dzisiejsz powinno.
Zwolnij. Wjazd jest po lewej stronie. Tutaj pokazaa w pmrok. Tu!
Gdzie? Nic tu nie widz.
Ju przejechae.
Zatrzymaem samochd.
Przejechaem?
Patrzc przez okno, dostrzegem prostokty zotego wiata przysonite przez nagie
gazie, igy sosen i byszczce licie rododendrona.
Gdzie, do cholery, jest ten wjazd?
Mine go.
Na pewno? Nic nie widziaem.
Trudno go dostrzec w ciemnoci. Dlatego mwiam ci, eby zwolni. Dwa razy.
Jedn z ciekawych cech naszego zwizku z Mirand byo to, e dowiadczalimy
szerokiego spektrum relacji. Czasami przekazywaem jej wiedz jako wykadowca i mentor,
a czasem dokuczalimy sobie wesoo jak koledzy ze szkolnej awki, sporadycznie kcilimy te
jak stare dobre maestwo.
Byam tu wiele razy dodaa ju mniej zgryliwie i mam problem z trafieniem, nawet
jak jest jasno. To maa luka w linii drzew. Jeli mrugniesz, moesz j przegapi.
Cofnem si o kilka metrw, wdziczny, e na tej krtej drodze nie byo o tej porze

adnego ruchu. Rzeczywicie, w zalesionej ciemnoci po lewej stronie przewieca wski wjazd,
w ktrym ledwie mieci si mj samochd. Skrciem i wjechaem. Reflektory owietliy gazie
i wierzchoki drzew, a grunt zdawa si opada w d.
Rany. Czy to podjazd, czy skarpa?
To przeraajce dowiadczenie za pierwszym czy drugim razem rozemiaa si.
Jeli uwaasz, e teraz jest stromo, zapraszam w deszczowy dzie na jesieni, kiedy nawierzchnia
jest pokryta mokrymi i liskimi limi. Jednego wieczoru musielimy wezwa pomoc drogow,
eby mnie std wydosta. A potem wzywalimy pomoc drogow z wikszym samochodem, eby
wycigna mnie i pierwszy samochd pomocy.
Krta betonowa droga miaa nie wicej ni trzydzieci metrw dugoci, ale opadaa
w d jakie pitnacie. Przy drodze stay dwa nowoczesne domy, bocianie w swojej smukoci.
Wznosiy si nad stromym zboczem na palach, jak gdyby, na wzr drzew, byy zakorzenione
w ziemi i sigay nieba rozcigajcego si nad baldachimem lasu.
Droga pod koniec zrobia si mniej stroma, a Miranda wskazaa na miejsce parkingowe
na nasypie. Bluszcz, wieo pogryziony by moe przez jelenia, spywa po sigajcym do pasa
murze oporowym. Stao przy nim czarne subaru, przed nim zaparkowano nissana xterr. Jego
ty lakier nakrapiay brzowe licie i martwe gazki rozmiaru paliczkw. Wziem gboki
oddech i zapytaem:
Gotowa?
A jak mylisz?
Ja te nie. Ale zrbmy to.
Otworzylimy i zamknlimy drzwi auta rwnoczenie powoli i niechtnie.
To ten dom po lewej.
Duga drewniana rampa, skrzyowanie przystani dla odzi i mostu zwodzonego,
prowadzia z parkingu do ganku. W drzwi wejciowe w kolorze miodu wstawiono podwjne
szklane panele. Podoga w holu wykonana zostaa z jasnego dbu i przykryta dugim chodnikiem
z weny tkanym w czarne, czerwone, zote i zielone romby domyliem si, e to tradycyjny
wzr z Ameryki rodkowej lub Poudniowej. Chodnik prowadzi przez owietlony korytarz
do zaciemnionego pokoju. Miranda signa do dzwonka przy drzwiach i pocigna za sznur.
Dzwonek odezwa si wysokim, czystym tonem. Wewntrz usyszaem stukot, a potem odgos
krokw stawianych na drewnie i wenie.
Drzwi otworzya smutna, wymizerowana kobieta z maluchem przewieszonym przez lewe
biodro.
Wejdcie powitaa nas Carmen Garcia.
Zaprosia mnie do siebie, eby porozmawia o leczeniu i rekonwalescencji ma, a take
o sytuacji w pracy. Sam si tym martwiem, wic przyprowadziem Mirand, eby suya mi
moralnym wsparciem. To by moe byo tchrzliwe z mojej strony, lecz jej obecno moga
okaza si pomocna. Miranda znaa Garciw znacznie lepiej ni ja. Kilka miesicy przed
wypadkiem Eddiego zacza opiekowa si ich dzieckiem, Tomsem, eby Eddie i Carmen mogli
od czasu do czasu wyj gdzie razem. To nie byo tak, e nie mogli sobie pozwoli na wynajcie
jakiej nastoletniej opiekunki. Garcia by lekarzem i mieli duy, interesujcy dom, ale z jakiego
powodu by moe dlatego, e mieszkali w Knoxville od niedawna, lub dlatego, e ich dom
trudno byo znale w ciemnociach czy dlatego, e bali si powierzy swoje dziecko modej
obcej osobie nie mieli czasu dla siebie, dopki na scen nie wkroczya moja asystentka. Prawd
mwic, nie mylaa jedynie o Garciach, kiedy im to zaproponowaa. Zaprosia ich na kolacj
sze miesicy wczeniej, aby powita nowego patologa oraz jego rodzin w miecie
i natychmiast zakochaa si w sodkich, czarnych oczach ciemnowosego chopczyka. Uczucie

byo bez wtpienia odwzajemnione, bo kiedy tylko Toms zobaczy Mirand przy drzwiach,
wycign rce i praktycznie zeskoczy z biodra matki.
Randa, Randa, Randa wierka, a jego twarz promieniaa radoci.
Miranda wzia go na rce, tulc go tak naturalnie, jakby by jej wasnym dzieckiem.
Hola, muchacho powiedziaa, a nastpnie powtrzya pozdrowienie po angielsku:
Hej, kole. Co u ciebie?
Kade sowo akcentowaa mokrym pocaunkiem, wywoujcym miech chopca. Ten
czysty dwik sprawi, e na mojej twarzy pojawi si umiech i ucieszyem si, widzc,
e Carmen te si umiecha. Toms wskaza na schody w korytarzu, a Miranda przesza nad
furtk ochronn zainstalowan u ich podna i ruszya w gr.
Zaparzyam herbat. Napijesz si? zaproponowaa Carmen. Chod, usidmy.
Odwrcia si i zaprowadzia mnie do otwartego pomieszczenia w ksztacie pkola.
Kuchnia w zabudowie zajmowaa ca dugo jedynej prostej ciany. Po drugiej stronie
drewnianego blatu rozciga si salon z zakrzywion cian okien. Wszedem do rodka pokoju
i rozejrzaem si wok. Byo ju cakiem ciemno, wic uk z oknami dziaa jako lustro,
odbijajc dziesi moich podobizn.
C za niesamowity dom powiedziaem, a mj gos zabrzmia tak, jakby dobywa si
nie tylko z mojego garda, ale take przestrzeni przede mn. I interesujca akustyka.
Efekt by podobny do suchania gosu wzmocnionego przez mikrofon.
Tak odpara Carmen. To dlatego, e stoisz w samym rodku uku. To jest jak... Jak
si mwi na punto focal? Ogniskowa. To jest jak ogniskowa soczewki dwiku. Dwik zostaje
wzmocniony. Eddie i Toms to uwielbiaj. Ja uwaam, e to troch... hm, nawiedzone?
Przeraajce?
Jak na kogo urodzonego i wychowanego w Ameryce Poudniowej Carmen mwia
po angielsku z niezwyk pynnoci.
Przeraajce. Przepraszam, e ci przestraszyem.
Machna tylko rk.
Nie bd niemdry, Bill. Jeliby tam sta i mwi przez godzin, doprowadziby mnie
do szalestwa, ale na razie moesz si pobawi.
Nuciem melodi, chodzc po pokoju i badajc, jak wpywa to na dwik. Ten stawa si
to goniejszy, to cichszy. Nastpnie zaczem klaska, a Carmen si rozemiaa.
To wanie Eddie i Toms uwielbiaj robi stwierdzia.
Potem nagle rozpakaa si, wpatrujc si w moje donie jak uderzona obuchem. Moje
rce zamary w powietrzu, a serce mi si krajao, kiedy zobaczyem fal ogarniajcego j smutku.
Och, Carmen szepnem. Tak mi przykro.
Wycignem rk, eby cisn jej rami, a wtedy ona przytulia si do mnie jak dziecko.
Jej oddech by nierwny, miaa zdawiony gos.
Bill, nie wiem, czy dam rad. Co bdzie z Eddiem? Co bdzie ze mn? Co dalej?
Nie wiem, Carmen odparem. Bardzo mi przykro, ale nie wiem.
Zacza paka i przytulia si mocniej.
Tak mi przykro powtarzaem, owijajc rce wok jej szczupego ciaa, gaszczc ty
gowy praw rk, tak jak pocieszaem syna, kiedy by may. Tak strasznie mi przykro.
Kiedy jej szloch ucich, chwycia moj praw rk swoimi obiema. Mylaem, e chce si
uwolni z ucisku, ale jej palce zaczy obrysowywa ksztat moich jednego po drugim, jakby
bya niewidom kobiet poznajc nieznany sobie przedmiot. Mj Boe uwiadomiem sobie
to jest dla niej teraz co nieznanego: rce mczyzny. To mnie gboko zasmucio.
Twj m jest bardzo dobrym czowiekiem zaczem. I bardzo odwanym.

Patrzyem jej prosto w oczy Jestem dumny z tego, e jestem jego przyjacielem dodaem.
I twoim pocaowaem j w czoo, a potem prbowaem pociesza dalej. Nie wiem dokadnie
jak, ale wierz, e Eddie z tego wyjdzie, i wierz, e tobie te si uda. Jedno wiem na pewno: ma
duo wiksze szanse na odzyskanie zdrowia i pracy odzyskanie ycia, ktre jest warte zachodu
z rodzin stojc u jego boku. Jej oczy znw napeniy si zami. Widz blask i dum
w jego oczach, kiedy mwi o tobie i Tomsie, Carmen. Znaczycie dla niego bardzo duo.
Wzia gboki oddech, pniej drugi, a nastpnie wypucia powietrze przez zacinite
wargi. Przetara twarz rkoma i wytara donie w dinsy. Podesza do kuchennego blatu, wzia
z niego papierow serwetk i osuszya zy, a nastpnie wydmuchaa nos. Zatrbia przy tym
i rozemiaa si ze znueniem.
Boe westchna. Nie wiedziaam, e mam jeszcze w sobie jakie zy. Byam tak
przeraona, kiedy omal nie umar, i tak smutna, kiedy straci rce! Wytara i wysmarkaa
ponownie nos. Pakaam tak bardzo, e miaam nadziej, e wypakaam wszystkie zy.
Pomylaem o ukochanych osobach, ktre straciem, o Kathleen i o Jess, i o tym, jak
atwo byo rozdrapa stare rany. Wystarczya drobnostka zapach perfum, ktrych Kathleen
uywaa przez wiele lat, lub podpis Jess na raporcie z autopsji w aktach ledztwa.
Paczemy, dopki yjemy stwierdziem.
Przypomniao mi si co, co czytaem o radoci i smutku. O tym, jak s nierozerwalnie
ze sob zwizane jak dwa ramiona starodawnej wagi kiedy jedno si wznosi, drugie opada.
Ale jeli mamy szczcie dodaem nie przestajemy si te do samego koca mia.
Skinem na imbryk na blacie, lnice, byszczce naczynie, ktre mogoby si znale
w muzeum sztuki nowoczesnej.
Mog liczy na filiank herbaty?
Umiechna si i pomylaem, e w tym umiechu widz mieszanin ulgi, wdzicznoci
i smutku.
Oczywicie. Nie chciaam, eby musia tak ciko na ni pracowa.
Bzdura, Carmen oburzyem si. Jestem dumny z tego, e jestem take twoim
przyjacielem. Sprawdz, czy Miranda te chce si napi. Odtwarzajc drog do drzwi
wejciowych, przeszedem korytarzem, a nastpnie zawoaem w kierunku schodw.
Miranda?
Tak?
Masz ochot na herbat?
Jeli macie sok w kartoniku, to Toms i ja wolelibymy sok zawoaa.
Syszaem, jak gono cauje chopca, schodzc po schodach. Toms zachichota, kiedy
pojawia si na ppitrze, niosc go na rkach. Dzieciak odrzuca gow w ty z radoci, kiedy
gryza go w szyj. Uwiadomiem sobie, e Miranda byaby wspania mam. I uderzyo mnie to
z zaskakujc si. Przez wszystkie lata naszej znajomoci nigdy nie wyobraaem sobie Mirandy
wychowujcej dziecko. Bya asystentk, doktorantk, obiecujc mod antropolok fizyczn.
Ale rola matki to byo co nowego. A przecie bya to rola jak najbardziej naturalna
i powinienem si chyba do tego przyzwyczai.
Miranda zamara z jedn nog w powietrzu nad furtk ochronn i spojrzaa na mnie
przenikliwie.
Co?
Jak to co?
To byo takie samo pytanie, jakie zadaa p godziny wczeniej w samochodzie.
Dziwnie na mnie patrzysz powiedziaa, powtarzajc moje wczeniejsze sowa.
O co chodzi?

 O nic odparem, umiechajc si szeroko.

Przy herbacie i soku z pudeka Miranda i ja rozmawialimy z Carmen o pobycie Eddiego
w szpitalu i desperacji patologa.
Znowu si zaama przyznaa Carmen. Prbuje tego po sobie nie pokazywa, gdy
ze mn rozmawia, ale jest zdruzgotany. Zawahaa si. I boi si.
Miranda zadaa pytanie, ktrego ja nie chciaem postawi.
Czego si boi?
Boi si, e si nie pozbiera. Boi si, e nie bdzie potrafi zaakceptowa swojego
kalectwa i ogranicze z nim zwizanych. Boi si, e nie bdzie mg naleycie wykonywa
swojej pracy. Spojrzaa w d, ogldajc zawarto swojej filianki. Boi si, e nie bdzie
mg mnie kocha jak kiedy. Zamkna oczy. Boi si, e ja przestan go kocha.
Miranda signa przez st i wzia jedn z rk Carmen w obie swoje.
Czy mog ci co powiedzie, Carmen? Bezgranicznie ci podziwiam. Masz takie
ogromne, odwane serce. Nic dziwnego, e Eddie ci tak bardzo kocha.
Carmen cisna donie Mirandy, a nastpnie napenia ponownie swoj i moj filiank
i zmienia temat rozmowy na bardziej pragmatyczny prac Eddiego. Zapytaa, jak jego
nieobecno wpywa na prowadzone ledztwa, a ja staraem si j uspokoi. Stanowe biuro
patologa w Nashville zawaro kontrakty na przeprowadzanie autopsji ktre normalnie byyby
wykonywane w Knoxville z kilkoma patologami w Johnson City, Nashville i Chattanooga,
gdzie kiedy pracowaa Jess.
Bd zadowoleni, kiedy Eddie wrci do pracy stwierdziem ale na razie, przez
najbliszych kilka miesicy, nie ma si czym martwi. Jeli Eddie zapragnie wrci na pocztku
na kilka godzin tygodniowo, nie bdzie z tym problemu. Eddie uleg wypadkowi w trakcie
penienia obowizkw, wic ubezpieczenie i wiadczenia pracownicze pokryj wasze wydatki.
Jego posada jest bezpieczna. Moesz to wykreli z listy swoich zmartwie.
Pniej rozmowa skupia si na domu Garciw i koniecznych naprawach
konserwacyjnych problemach, ktre pojawiy si w cigu ostatniego miesica. Zbudowany
z cedrw dom niezbyt skutecznie opiera si dziaaniu soca i deszczu, a take zwierzt i rolin.
Wysokie, ogrzewane ciany byy atrakcyjnym miejscem gniazdowania dla wiewirek
i dziciow, wyjania nam Carmen, a wysoko budynku, kilkanacie metrw do linii dachu,
odstraszaa fachowcw. Miranda polecia jej swojego budowlaca, ktrego sama zatrudniaa
do stolarki i prac instalacyjnych.
To zota rczka. Potrafi wszystko naprawi zapewnia i uprawia wspinaczk.
Spodoba mu si tutaj.
Wkrtce Toms sta si senny, wic Miranda i ja poegnalimy si. Carmen odprowadzia
nas na podjazd.
Jed miao doradzia, kiedy wgramoliem si do pikapa. Rozpd si tu na dole,
bo wyej bdziesz mia problem.
Opony zapiszczay, kiedy przycisnem gaz i wyjechaem z parkingu.
miao dajesz zauwaya Miranda.
Jak nie, jak tak odpowiedziaem, wjedajc na wsk wstk betonu. Toms jest
sodziutki dodaem. I uwaa ci za smy cud wiata.
I z wzajemnoci. Jest sodki. Westchna. Tskni za tatusiem.
Wiem.
Przez reszt drogi na uczelni jechalimy w milczeniu. Kiedy dotarlimy do stadionu,
zatrzymaem si za bia jett Mirandy i zostawiem silnik na jaowym biegu.
Dzikuj, e ze mn pojechaa, Mirando.

 Nie ma za co.
Otworzya drzwi i wysiada, a potem z powrotem woya gow do rodka.
Przy okazji rzucia masz racj. Eddie jest wspaniaym czowiekiem. Ja te jestem
dumna, e jestem jego przyjacik.

ROZDZIA 30
Lnica biaa ciarwka z przyczep przesuwaa si centymetr po centymetrze wzdu
brzegu parkingu przy Trupiej Farmie. Skrzynia biegw zazgrzytaa, gdy prowadzcy wrzuci
wsteczny bieg. Pojazd zacz si cofa, zmiatajc kilka gazi zwisajcych nisko nad
ogrodzeniem z siatki i wewntrznym drewnianym potem. Kierowca zatrzyma si, kiedy ty
przyczepy znalaz si tu przy gwnej bramie placwki. Wysiad, sprawdzi, jak zaparkowa,
i odczepi poczenie midzy samochodem a przyczep. Zrobiwszy to, uruchomi duy agregator
i zacz podnosi przd przyczepy za pomoc zasilanych elektrycznoci lewarkw, aby
zrekompensowa lekki spadek terenu.
Wywoawszy kontakty w telefonie komrkowym, wcisnem F i wybraem pierwszy
numer. Poczenie od razu zostao przekierowane do poczty gosowej. Nie byo osobistego
powitania, komputerowy gos oznajmia tylko, e numer nie jest dostpny, i prosi o zostawienie
wiadomoci.
Tu Bill Brockton przedstawiem si. Dzwoni z Knoxville, eby panu podzikowa.
W tym roku Gwiazdka na Trupi Farm przysza wczenie!
A do tej pory nie pozwalaem sobie w peni wierzy, e to si stanie. Ale Glen Faust
dotrzyma sowa! W przyczepie znajdowao si mobilne urzdzenie do obrazowania,
zainstalowane w eleganckiej pracowni tomografii komputerowej. Nie, eby pacjenci Trupiej
Farmy byli w stanie doceni jej wystrj. Miaem tylko nadziej, e zapach gnijcych cia nie
bdzie si dugo utrzymywa we wntrzu, kiedy tomograf na kkach zostanie odtransportowany
z Knoxville do kolejnego zadania Bg wie gdzie. Faust zobowiza si w imieniu OrthoMedica,
e wsplny projekt badawczy bdzie prowadzony przez najblisze trzy miesice, z perspektyw
przeduenia wsppracy o kolejny rok, jeli dane oka si przydatne.
Dopiero zaczynalimy si zastanawia, jak wykorzystamy wyniki tomografii zwok.
Wiedziaem jednak, e chcemy uzyska trjwymiarowe obrazy kadego ciaa bezporednio
po przyjciu do orodka i powtrzy badanie po miesicu, gdy pozostan po nich tylko nagie
szkielety. Porwnanie obrazw przed i po moe nam da wgld w architektur krwi i koci i ich
intymne sploty. Zgodzilimy si udostpnia dane zarwno OrthoMedica, jak i Wydziaowi
Inynierii Biomedycznej Uniwersytetu Tennessee. Wydzia poprosi wykadowcw
i doktorantw o przedstawienie propozycji wykorzystania urzdzenia do projektowania
zaawansowanych technologicznie sztucznych staww i narzdzi chirurgicznych oraz
opracowywania technik operacyjnych. Jeden z wykadowcw nazwa projekt sal operacyjn
przyszoci. Otrzymalimy rwnie zapytanie z laboratorium FBI w Quantico w stanie Wirginia.
Jeden z moich byych studentw by w zespole tworzcym program do rekonstrukcji rysw
twarzy na podstawie oblicze komputerowych (do tej pory zajmowali si tym pracujcy w glinie
artyci zatrudniani przez FBI). Dane opracowane na podstawie obrazowania twarzy dziesitek
lub nawet setek dawcw miay si przyczyni do poprawy pracy komputera w zakresie
modelowania rysw niezidentyfikowanych ofiar morderstw.
OrthoMedica finansowaa te pensje dla dwch asystentw, ktrzy mieli pracowa przy
projekcie na p etatu. Jednym by doktorant z Wydziau Inynierii Biomedycznej, Eric
Anderson, ktry przeszed wczeniej szkolenie i mia dowiadczenie jako technik radiologiczny,
drugim bya Miranda, ktra miaa czy koordynowanie przyjmowania cia z prac technika.
Bd przywozi dzieciaki rano i odbiera je po szkole artowaa.
Martwiem si, e dodatkowe obowizki obci j za bardzo miaa ju na gowie
laboratorium koci i pomagaa mi w pracy w terenie ale po ostatnich ciciach budetowych by
to jedyny sposb, aby jej stanowisko pozostao w peni finansowane.

Kierowca wydawa si mie niezliczon ilo rzeczy do zrobienia. Oprcz

wypoziomowania przyczepy musia te doczepi metalowe schodki, a take podnonik
hydrauliczny, ktry zabiera pacjentw na noszach lub zwoki w workach do pracowni.
Mczyzna wyglda na dowiadczonego, wic doszedem do wniosku, e poradzi sobie bez
mojego nadzoru przez czas, jaki potrzebowaem, aby odwiedzi Eddiego Garci. Zaparkowaem
pikapa w zatoczce dla samochodw dostawczych i wprowadziem kod do tylnego wejcia
Regionalnego Orodka Medycyny Sdowej.
Wjechaem wind na sidme pitro. Mijajc pokj pielgniarek, skinem gow i udaem
si do pokoju Eddiego Garcii. Zapukaem delikatnie, otworzyem drzwi i wszedem w nadziei,
e go nie obudz.
I nie obudziem go. Pokj by pusty. Garcii nie byo.
Jak to wypisa si na wasne yczenie?
Po prostu odpara Arlene, pielgniarka na dyurze. Wypisa si godzin temu.
Ten czowiek nie ma doni stwierdziem. A jego prawa rka jest przyszyta
do brzucha. Jakim cudem mg si wypisa?
Pielgniarka zaczerwienia si, a jej oczy zwziy si w szparki z gniewu lub oburzenia.
Och, do diaba, przepraszam, Arlene. Nie chciaem, eby to tak ostro zabrzmiao.
Chciabym tylko wiedzie, gdzie poszed. I dlaczego? Czy zabraa go Carmen?
Nie. Nagle zacza paka. Martwi si o niego, doktorze Brockton. Bagaam go,
eby nie wychodzi. Bagaam go, eby pozwoli mi zadzwoni po on. Ale on odmwi. Zmusi
mnie, ebym go wypisaa, i wyszed z tym mczyzn.
Z jakim mczyzn? Wiesz, kto to by?
Potrzsna gow, a ja staraem si przypomnie sobie, czy Garcia wspomina o jakich
dobrych znajomych. Nic mi nie przyszo do gowy. O ile wiedziaem, patolog i jego rodzina nie
utrzymywali z nikim zayych kontaktw towarzyskich, a Miranda i ja bylimy ich najbliszymi
przyjacimi.
Moe to by jego krewny? Czy wyglda na Meksykanina? Mwi z akcentem?
Nie, mia rude wosy. I brzmia, jakby dorasta tutaj. Powiedzia: Zdrwka ycz,
kiedy wychodzi.
Co jeszcze pamitasz?
Pomylaa przez chwil, potem jeszcze raz potrzsna gow bezradnie.
Nic wicej. Nie byabym dobra jako wiadek zbrodni. Zmarszczya brwi i zacisna
usta, koncentrujc si. Mia na sobie bia koszul i czarny cienki krawat.
Jak mormoski misjonarz? Jeden z tych dzieciakw jedcych na rowerach
z plastikow przywieszk z imieniem?
Nie, by starszy. Mia trzydzieci pi, moe czterdzieci lat. I nie by tak krtko
ostrzyony jak ci mormoscy chopcy.
Przysza mi do gowy alarmujca myl.
Mylisz, e doktor Garcia moe by w niebezpieczestwie? Czy ten mczyzna zmusi
go do opuszczenia szpitala?
Nie, nie sdz. Doktor Garcia wypisa si z wasnej woli, wyglda, jakby si cieszy.
Nie widziaam go bardziej radosnego, odkd znalaz si w szpitalu. Wygldaa na zdziwion.
Ale wydaje mi si, e ten mczyzna wcale nie zna doktora Garcii. To znaczy, przyszed tutaj
i powiedzia mi, e doktor si go spodziewa. Pan doktor si mnie spodziewa tak to uj, ale
wydawa si zdziwiony, kiedy powiedziaam mu, e musimy przywie go na wzku
inwalidzkim, i naprawd zaskoczony, gdy zobaczy doktora Garci z obandaowanymi rkami
i przyszyt do brzucha doni.

 Arlene, mog zadzwoni?

Skina w kierunku telefonu w pokoju pielgniarek. Podniosem suchawk i wybraem
zero.
Dzie dobry, mwi doktor Bill Brockton powiedziaem do telefonistki. Tak, prosz
pani, ten facet z Trupiej Farmy... W porzdku, dzikuj... Ciesz si, e si pani podobao.
Zawsze lubiem dawa wykady dla personelu... Nie, oczywicie e pamitam... Czy moe mnie
pani poczy z dyurnym szpitalnej policji?... Nie, to nic powanego. Przynajmniej tak mi si
wydaje... Dzikuj.
Usyszaem kliknicie, potem nastpia cisza, a nastpnie w suchawce rozleg si mski
gos.
Mwi Grimes. Co mog dla pana zrobi, doktorze Brockton?
Mam nadziej, e pomoe mi pan czego si dowiedzie. Doktor Garcia, patolog... Tak,
zgadza si. Doktor Garcia wypisa si ze szpitala na wasn prob okoo godziny temu... Wiem,
wiem, e jeszcze nie zakoczy leczenia... Tak, lekarze mog by bardzo uparci. W kadym razie,
chciabym...
Zawahaem si. Chciabym co? Wcibi nos w nie swoje sprawy?
Martwi si o niego i chciaem si upewni, czy bez problemw opuci szpital i wsiad
do samochodu. Czy funkcjonariusz na dole przy wejciu mgby rozwia moje wtpliwoci?
Chwileczk zawiesi rozmow na kilka chwil. Panie doktorze? Wanie
rozmawiaem z Jorgensonem, ktry dyurowa dzi przy gwnym wejciu. Mwi, eby si nie
martwi. Doktor Garcia wsta z wzka i wsiad do samochodu bez adnych problemw. Ci faceci
z raju wiedz, co robi.
Faceci z raju?
Raj to firma wynajmujca limuzyny.
Kiedy wrciem na Trupi Farm, Miranda wychodzia wanie z pracowni radiologicznej
w przyczepie. Podniosa kciuki na znak aprobaty, cho ponury wyraz jej twarzy wyraz, ktry
czsto ostatnio na niej goci nie pasowa do tego wesoego gestu. Podejrzewaem, e kciuki
odzwierciedlay jej uczucia wzgldem tomografu, a mina wzgldem mnie.
Nie uwierzysz zaczem.
Sprawd mnie.
Eddie Garcia kilka godzin temu wypisa si ze szpitala.
Tak.
Po prostu... Jak to tak?!
To znaczy: Tak, wiem.
Wiesz? Skd to niby wiesz?
Zadzwoni do mnie. Zaraz po telefonie do Carmen.
Zadzwoni do Carmen? Nie wrci do domu?
Nie. Zadzwoni z samochodu. By w Chattanooga.
W Chattanooga? Co on robi w Chattanooga?
By przejazdem.
Przejazdem dokd?
Do Atlanty.
Do Atlanty? Dlaczego, do diaska, pojecha do Atlanty? Nie wydobrza jeszcze
po operacji. I dlaczego zrobi to wszystko w tajemnicy?
Ma spotkanie w Emory. Myl, e si nim stresuje. Moe nie chcia, eby go kto
prbowa od tego odwie. Moe nie chcia w nikim wzbudza nadziei. Moe nie chcia
wzbudza nadziei w sobie.

 Nadziei na co?
Nadziei na przeszczep rki. Szpital uniwersytecki Emory otworzy nowy orodek
transplantacji i szuka pierwszego pacjenta. Lekarze zgodzili si oceni Eddiego jako kandydata
do przeszczepu.

ROZDZIA 31
Dla ptaka, samolotu lub Supermana Asheville znajdowao si sto dwadziecia kilometrw w linii
prostej na wschd od Knoxville. Ja niestety nie byem Supermanem. Byem poruszajcym si
drog ldow antropologiem z pikapem penym amputowanych rk. Dla mnie Asheville
znajdowao si szedziesit kilometrw dalej ni dla Supermana, szedziesit krtych,
opadajcych w d i wspinajcych si w gr kilometrw przez Appalachy. Przejazd wymagajc
wprawy w kierowaniu grzyst tras, od autostrady midzystanowej po wwz wypywajcej
z gr rzeki Pigeon, w normalnych warunkach dostarcza mi niezapomnianych wrae
estetycznych. Dzi jednak rwnie dobrze mogem przejeda przez zniszczone nieuytki
przemysowe, poniewa nie zwracaem uwagi na mijan sceneri. Spojrzaem przelotnie
na elektrowni wodn lec nad wspomnian rzek na granicy Tennessee i Karoliny, ale
wszystko inne przeszo niezauwaone. Na szczcie w niedzielny poranek mj pikap by
praktycznie jedynym pojazdem na tym odcinku I-40.
Problemy z koncentracj miay dwie przyczyny. Byem zestresowany i niewyspany. Ale
byy te przyczyny tych przyczyn. Kiedy zgodziem si pomc FBI, nie spodziewaem si, jak
trudne bdzie odgrywanie chciwego handlarza ludzkimi zwokami. Odgrywaem t rol
ze susznych powodw, ale pod kostiumem skorumpowanego naukowca, ktry zaoyem,
by wzi udzia w tym przedstawieniu, skra mojej duszy swdziaa i pieka. Moje stosunki
z Mirand byy coraz bardziej napite. Brakowao mi jej koleestwa i lunych pogawdek, ktre
ucinalimy sobie przez wiele lat.
aowaem te popsucia stosunkw z Jeffem. Nie rozmawialimy od wieczoru, kiedy
wyszed bez sowa z restauracji, wieczoru, kiedy powiedziaem mu o Isabelli i tym, e moga by
w ciy. Zostawiem na jego poczcie gosowej kilka wiadomoci. Rozmawiaem te z Jenny, jego
on, ktra mio, acz rzeczowo oznajmia mi, e jest to problem, ktry tylko Jeff i ja moemy
rozwiza.
Ciya mi te mocno myl o Isabelli. Gdzie przebywaa? Czy rzeczywicie bya w ciy?
Co to znaczy mie dziecko z poszukiwan przez policj morderczyni, kobiet, na ktrej si
zupenie nie poznaem? Jak mogem by tak lepy? Czy bd jeszcze kiedykolwiek w stanie
cakowicie zaufa kobiecie lub zaufa sobie? Te obawy wiroway w moim zmczonym umyle
jak suche licie w jakim kcie podwrka, chwycone rk niewidzialnego wichru, ktry ponis
je i wprawi w szaleczy wir, a nastpnie upuci przez palce w martw stert.
Niewyspanie miao prostsz przyczyn. Ca noc przewoziem ciaa do pracowni
tomograficznej i z powrotem, a nastpnie amputowaem dwadziecia ramion. W cigu ostatnich
trzech tygodni zebraem dziesi cia w szopie, ktr nazywalimy pakamer, budynku z blachy
falistej znajdujcym si opodal stadionu. W pakamerze miecio si pomieszczenie przeznaczone
do czyszczenia materiau kostnego, ale rzadko go ju teraz uywalimy, jako e mielimy
znacznie lepsze warunki w Regionalnym Orodku Medycyny Sdowej usytuowanym w szpitalu.
W pakamerze stao te kilkanacie szafkowych zamraarek, w ktrych trzymaem moje dziesi
cia. W czwartek wycignem je, eby odtajay, i spdziem cay sobotni wieczr, woc wci
chodne zwoki przez rzek do pracowni tomograficznej i z powrotem. Gdyby nie to,
e przewoziem zwoki w pikapie GMC i dostarczaem je do pracowni tomograficznej, mogem
by Charonem z mitologii greckiej, przewocym zmarych przez rzek Styks do podziemnego
wiata.
Robiem to sam. Nie poprosiem Mirandy o pomoc, bo nie miaem ochoty jej w to
wpltywa i dlatego, e nie chciaem, eby powzia kolejne podejrzenia i wyraaa gono swoj
dezaprobat. Zapaciem Erickowi, technikowi radiologicznemu, trzysta dolarw z wasnej

kieszeni, poniewa pracowa dla mnie przez sze godzin w sobotni wieczr. Byoby znacznie
prociej zrezygnowa z obrazowania tych dziesiciu cia i rozpocz badania od kolejnych
podarowanych zwok, ale czuem, e jestem to winny projektowi badawczemu Glenowi
Faustowi i OrthoMedica oraz zmarym dawcom. Wreszcie o drugiej w nocy, kiedy byem
pewien, e nikt nie bdzie zaglda do pakamery, zaczem ci.
Amputujc pierwsze rami, czuem si troch niepewnie. Nie chciaem uszkodzi koci,
gdy miay trafi do naszej kolekcji szkieletw, wic ciem ostronie wzdu mini, cigien
i wizade czcych ramiona z barkami: minia naramiennego i minia obego wikszego,
czterech splecionych ze sob mini piercienia rotatorw i wizade, ktre pomagay utrzyma
gow koci ramiennej w stawie. Cieszyem si, e odcinam ramiona, a nie nogi. Schowane
gboko w panewce gniazdo stawu biodrowego miao wizada, ktre trudno byo przeci bez
zadrapania koci.
Przy trzecich zwokach znalazem rytm, a pite kroiem ju tak szybko i bezwzgldnie,
jak rzenik. Mimo to bya to duga, stresujca noc i kiedy zapakowaem ramiona do piciu
sporych rozmiarw lodwek turystycznych i woyem je do samochodu, poczuem si
wykoczony. Po szybkim prysznicu w biurze woyem spodnie khaki i koszul oraz
zaopatrzyem si w cyfrow nagrywark i now kamer wideo od Rankina, ukryt w pirze
trzymanym w kieszeni. Zoty klips pira zosta ozdobiony maym onyksem, podobnie jak
spinka do krawata, ktry nosiem w Las Vegas. Ruszyem I-40 na wschd, kiedy niedzielne
soce zaczynao wanie wstawa za horyzontem. Teraz meandrujc pord gr w kierunku
Asheville, poczuem zmczenie, ktre stao si moim gwnym problemem.
Z zamylenia wyrwao mnie wycie policyjnego koguta. Spojrzaem w boczne lusterko
i z przeraeniem zobaczyem wz patrolowy policji Karoliny Pnocnej jadcy tu za mn.
Wczyem kierunkowskaz i zjechaem na pobocze, majc nadziej cho nie trwaa ona dugo
e mnie minie i pojedzie dalej.
Kiedy policjant podszed do mnie, otworzyem okno. Na lewej kieszeni koszuli mia
mosin tabliczk z nazwiskiem Harrington.
Dzie dobry. Zrobiem co zego, panie wadzo?
Prosz o prawo jazdy, dowd rejestracyjny i dowd ubezpieczenia pojazdu.
Oczywicie.
Wycignem prawo jazdy stanu Tennessee z portfela i dokumenty ze skrzanej teczki,
ktr trzymaem w schowku. Odpiem te odznak konsultanta TBI od paska i podaem mu
wraz z reszt dokumentw.
Po drugiej stronie gr uwaaj mnie za prawego obywatela zaartowaem.
Spojrza zaskoczony, kiedy zobaczy odznak.
Panie Brockton, czy wie pan, dlaczego pana zatrzymaem?
Obawiam si, e nie wyznaem.
Jechaem za panem przez dziesi kilometrw wyjani. Czy zdaje pan sobie z tego
spraw? Z zakopotaniem przyznaem, e nie. Jecha pan bardzo nierwno. Zwalnia pan,
przyspiesza, zjeda z pasw. Czy pi pan dzisiaj?
Nie. Nie pij. Jestem abstynentem.
Czy jest pan senny?
Nie bardzo. Jestem zmczony, ale nieszczeglnie senny. Miaem ostatnio duo
na gowie. Chyba si po prostu zdekoncentrowaem.
To jest niebezpieczny odcinek trasy.
Wiem. Przepraszam. Postaram si zwraca na drog baczniejsz uwag.
To dobry pomys. Prosz pozosta przez chwil w samochodzie. Musz rutynowo

sprawdzi pana prawo jazdy i dowd rejestracyjny. Czy ma pan na swoim koncie jakie
przewinienia?
adnych. Nigdy nie dostaem nawet mandatu za przekroczenie prdkoci.
Nigdy?
Potrzsnem gow.
Umiechn si.
Gratulacje. To rzadko. Prosz zosta na miejscu. Zaraz wracam. Odwrci si
i odszed w kierunku wozu, a nastpnie zatrzyma si. Spojrza przez okienko w plandece mojego
pikapa, a nastpnie zwrci si do mnie. Panie Brockton?
Tak?
Ma pan tutaj sporo lodwek turystycznych. Co si w nich znajduje?
Z sercem w gardle odpowiedziaem:
Okazy powiedziaem. Prbki biologiczne.
Prbki czego?
***

Kiedy siedziaem zamknity na tylnym siedzeniu wozu policyjnego przez czas, ktry
wydawa mi si ca wiecznoci, Harrington sprawdza, czy nie jestem czasem seryjnym
morderc z pi acuchow. Porozmawia przez radio z dyspozytorem, ten za porozmawia
z oficerem dyurnym, a oficer dyurny ze swoim przeoonym. W cigu kilku sekund po tym, jak
grzecznie poprosi, abym otworzy jedn z lodwek, policjant wycign bro i zaprowadzi mnie
do swojego samochodu. Kilka minut pniej drugi wz z migajcym i wyjcym kogutem
zatrzyma si za nami z piskiem opon, a zaraz za nim przyjecha trzeci. Trzej funkcjonariusze
zgromadzili si z tyu mojego pikapa, dyskutujc midzy sob i krcc gowami
z niedowierzaniem, wielokrotnie podnoszc pokrywy lodwek i upewniajc si, e rzeczywicie
zawieray amputowane ramiona pooone na lodzie jak wieo zowione ryby, ktrych petwy
ogonowe zostay zastpione palcami. Narad policjantw od czasu do czasu przeryway
konsultacje przez radio, nie tylko z przeoonymi Harringtona, ale take z rnymi urzdnikami
stanowego biura do spraw materiaw niebezpiecznych oraz w kocu z TBI.
Sugerowaem, eby Harrington zadzwoni do TBI w pierwszej kolejnoci, bo byem
przekonany, e porcz za mnie jako praworzdnego obywatela, konsultanta policji
i wykadowc. Gdybym zosta zatrzymany w Tennessee, a nie w Karolinie Pnocnej, ruszybym
w drog w cigu piciu minut, ale tutaj nikt mnie nie zna, wic sprawa si przeduaa.
Mylaem o poproszenie policjanta o skontaktowanie si z Benem Rankinem z FBI, ale szybko
odrzuciem ten pomys. Moe zaoszczdzibym w ten sposb troch czasu i wstydu, ale mogoby
to zniweczy ca operacj. Siedziaem wic i czekaem w wozie policyjnym, gdy Harrington
udowadnia, e jest dokadnym, skrupulatnym i przestrzegajcym regulaminu funkcjonariuszem,
ktry konsultuje si z przeoonymi.
Zauwayem przejedajce obok dwa czarne fordy sedany wyposaone w anteny
radiowe charakterystyczne dla pojazdw sub specjalnych. C za ironia losu, pomylaem.
Mam na sobie nadajnik dwiku i obrazu, ale furgonetka transmisyjna znajduje si osiemdziesit
kilometrw std w Asheville.
Prbowaem zadzwoni do Rankina, podczas gdy Harrington sprawdza moj rejestracj
i prawo jazdy.
Czy to wy tdy wanie przejechalicie? Wrcie i zabierzcie mnie std powiedziabym,
ale w tej czci gr nie byo zasigu, wic nie miaem wyboru pozostawiem sprawy wasnemu
biegowi.
Wreszcie Harrington kiedy jego przeoeni oraz stanowy urzd ochrony rodowiska

wydawali si usatysfakcjonowani, e nie jestem ani morderc, ani bioterroryst otworzy drzwi
samochodu, a ja znowu staem si wolnym czowiekiem.
Dobrze, doktorze Brockton. Doszedem do wniosku, e kto w TBI potwierdzi,
e jestem doktorem Brocktonem. Moe pan teraz jecha do Asheville. Przykro mi, e to
trwao tak dugo. Nie kadego dnia mamy do czynienia z podobn spraw.
Rozumiem powiedziaem.
Czy jest pan w stanie skoncentrowa si na prowadzeniu samochodu przez reszt drogi?
Pytam, bo jeli miaby pan wypadek i te rzeczy, ktre pan przewozi, zostayby porozrzucane
na autostradzie, mielibymy niezy kociokwik. I nie mwi tu tylko o problemie z uprztniciem
baaganu.
Skrzywiem si, wyobraajc sobie cay ten cyrk medialny i skandal wywoany
wypadkiem z udziaem wielu rk.
Bd przez ca drog skoncentrowany obiecaem. Sowo skauta. Przepraszam,
e zabraem panu tak duo czasu.
Nie ma problemu rzuci z lekkim umiechem, wrczajc mi moje prawo jazdy
i dowd rejestracyjny. To lepsze ni wypisywanie mandatw.

ROZDZIA 32
Zostawiem sobie godzin zapasu w moim harmonogramie, na wypadek gdyby
parkowanie i rozadunek w Grove Park okazay si skomplikowane. Nieplanowany postj
na poboczu I-40 oznacza, e miaem by na miejscu na styk. Mogem sprbowa nadrobi
stracony czas, przyciskajc gaz do dechy, ale dawiem w sobie ten impuls, kiedy tylko
spogldaem w lusterko wsteczne. Z tyu w odlegoci penych szacunku, ale czujnych stu
metrw jecha Harrington. Towarzyszy mi ca drog, a do granic Asheville, gdzie rozsta si
ze mn, kiedy skrciem na zjedzie. Opuciem szyb i pomachaem mu. Odpowiedzia krtkim
sygnaem koguta.
Rankin zadzwoni od razu, gdy tylko wyjechaem z gr i znalazem si w zasigu sygnau.
Rany, doktorze, co si dzieje? Mao tu na zawa nie zeszlimy.
Kiedy opowiedziaem mu swoj przygod, by na wp rozbawiony moim pooeniem
i na wp wcieky z powodu mojej chaotycznej jazdy, ktra omal nie zniweczya caej operacji.
Nie byo w nim ani krzty wspczucia, na jakie miaem nadziej. Nie chcia wysuchiwa moich
ali.
Musz koczy, panie doktorze. Wanie instalujemy sprzt. Prosz tu jak najszybciej
przyjecha. I powodzenia.
Hotel Grove Park Inn lea na wzgrzu kilka kilometrw na pnoc od centrum Asheville,
pord zabytkowych posiadoci i wysokich choin. Oryginalny uroczy kamienny budynek zosta
zaprojektowany w stylu rustykalnym. Po obu stronach lobby znajdoway si kominki
wystarczajco due, aby mona byo na nich piec cae woy, a z szerokiej werandy rozciga si
widok na dolin. W ostatnich dziesicioleciach jednak budynek zosta praktycznie wchonity
przez dobudwki: dwa skrzyda pokoi gocinnych i sal konferencyjnych. Na terenie hotelu
znajdowao si te pole golfowe, country club, siownia i luksusowe spa.
Sinclair wynaj na swoje szkolenie du sal na dziesitym pitrze jednego z nowych
skrzyde. Wjechaem do podziemnego garau, szukajc wzrokiem furgonetki najeonej sprztem
elektronicznym z ptuzinem agentw FBI w rodku. Nie zauwayem adnego obiecujcego
pojazdu midzy wejciem dla dostawcw a ramp zaadunkow. Cofnem si do rampy
i zatrzymaem, czujc si porzucony. Nacisnem przycisk dostawy na skrzynce domofonu.
W goniku odezwa si trzeszczcy gos.
Ssszzzttt mog pomc?
Dostawa na szkolenie chirurgw w sali balowej powiedziaem. Mam kilka skrzynek
materiau, ktre musimy przetransportowa wind towarow. Przydaby si te wzek.
Ssszzzttt tam bd.
Minut pniej, kiedy wciskaem wcznik sprztu nagrywajcego nieomal o tym
zapomniaem usyszaem szum silnika elektrycznego. W cianie obok mnie zaczy podnosi
si metalowe okiennice hotelowa piwnica otwara si jak ogromny sekretarzyk. Wyszed z niej
niewysoki mody mczyzna pochodzenia latynoskiego. Mia ze sob wzek. Pomg mi
wycign pi lodwek z pikapa i umieci je na rampie, ktra znajdowaa si trzydzieci
centymetrw powyej tylnej klapy samochodu. Nastpnie uoylimy je na wzku, a on
przycisn caym swoim ciaem jego rczk.
Cikie sapn, kiedy wzek ruszy. Co pan tam schowa?
Miaem do tego pytania.
Napoje burknem.
Zadzwoniem do Sinclaira, kiedy dotarem do hotelu. Czeka na mnie przed wind, ktrej
drzwi rozsuny si na dziesitym pitrze.

 Ciesz si, e jeste powita mnie. Zaczem ju si martwi. Mamy mao czasu.
Przepraszam. Planowaem by tutaj godzin temu, ale pojawi si may problem.
Nie zdradzajc mu wszystkich osobistych powodw mojej chaotycznej jazdy,
zrelacjonowaem, jak zostaem zatrzymany przez policj w grach.
Poczekaj, chc usysze reszt tej historii przerwa mi ale najpierw uporajmy si
z tym.
Pooy rk na ramieniu pracownika hotelu i powiedzia:
Dzikujemy. Sami si tym teraz zajmiemy.
Wyj dwadziecia dolarw z kieszeni i poda banknot modemu czowiekowi, ktry
podzikowa mu grzecznie i wyszed.
Zatrzymalimy si przed dwuskrzydowymi drzwiami z napisem Sala Balowa A. Sinclair
zapuka, a drzwi otworzyy si na zewntrz, popychane przez dwch krtko ostrzyonych
mczyzn w fartuchach chirurgicznych. Trzeci mczyzna wprowadzi nasz wzek
do przepastnej sali balowej, w ktrej rozstawiono stoy przykryte niebieskimi obrusami.
Weszlimy wejciem umiejscowionym przy podwyszonej scenie i olbrzymim ekranie
projekcyjnym. Z boku sceny staa mwnica. rodek zajmowa wysoki st przykryty niebiesk
tkanin. Po jego jednej stronie ustawiono kamer wideo, po drugiej mikroskop chirurgiczny.
Gdy rozgldaem si po sali, na ekranie nagle pojawi si obraz powikszony pi razy obraz
wideo powierzchni stou. Na jednym jego kocu leaa taca z nienaturalnie duymi narzdziami
chirurgicznymi. Na rodku wida byo ludzk rk, amputowan tak starannie przy barku, jak
dwadziecia okazw w moich lodwkach.
W sali balowej rozstawiono trzydzieci stow, kady wyposaony by w narzdzia
chirurgiczne i mikroskopy operacyjne. Na dziesiciu z nich leay ju rce. Kiedy podziwiaem
przeksztacenie sali balowej w sal wykadow, usyszaem dwik otwierania metalowych
zatrzaskw. Pracujc w milczeniu, trzech asystentw Sinclaira przesuwao wzek pomidzy
stoami, wykadajc rce na pozostaych stoach tak starannie i szybko, jak dekoratorzy kadcy
kwiatowe kompozycje na uroczystych bankietach.
Po szkoleniu, ktrego tematem bya naprawa mikrochirurgiczna naczy krwiononych
i nerww, asystenci Sinclaira w milczeniu zebrali moje dwadziecia ramion teraz naznaczonych
naciciami i szwami i zaadowali do moich lodwek. Sinclair zjecha w d wind towarow
ze mn i pracownikiem hotelu tym razem krpym Afroamerykaninem ktry zosta nam
przydzielony do pomocy w przeniesieniu skrzynek. Po zaadowaniu ich do samochodu pomocnik
zatrzasn tyln klap, przyj napiwek od Sinclaira i znikn w podziemiach hotelu.
Sinclair odwrci si do mnie.
Masz minutk?
Jasne! Otworzyem samochd i skinem gow na drzwi od strony pasaera.
Zapraszam do mojego biura.
Wsiedlimy i zatrzasnlimy drzwi.
Co mylisz o szkoleniu?
Fascynujce odparem. Nie miaem pojcia, e mona zorganizowa co takiego
w sali balowej hotelu. Mikrochirurgia jest niesamowita. Nie rozumiem, w jaki sposb chirurdzy
zakadaj takie drobne szwy, nawet jeli patrz przez mikroskop. Przyszo mi co do gowy.
Co im powiedziae na temat pochodzenia ramion?
Nic odrzek. Oni nie pytaj, ja nie odpowiadam. Wol nie wiedzie. Zdaj sobie
spraw, e trudno zdoby potrzebny materia tkankowy, s wic wdziczni, e mog pokry
koszt szkolenia i mie czyste sumienie.
Maj szczcie, pomylaem.

 Nie mgbym tego zrobi bez ciebie, Bill. Prosz bardzo.

Poda mi grub kopert, ktr zabra ze sob do windy. Obawiaem si tej chwili
od momentu, kiedy zobaczyem, jak wyciga kopert z teczki.
W rodku jest czek na piset dolarw, na wypadek gdyby musia pokaza co
legalnego swojemu ksigowemu. I dwadziecia tykw w gotwce. Umiechn si. Nie
wydaj wszystkiego na alkohol i panienki.
Dziki za rad.
Pooyem kopert na desce rozdzielczej, majc nadziej, e sprzt rejestrujcy, nagra
transakcj.
I za to, e dae mi t szans.
Miejmy nadziej, e to pierwsza z wielu. To co? Wracasz teraz z tymi rkami na Trupi
Farm?
Skinem gow.
Nie mog znie myli, e ta caa tkanka zgnije gdzie w ziemi. Na pewno nie chcesz
mi zostawi tych ramion?
Nie mog powiedziaem. Kady szkielet w kolekcji musi by kompletny, chyba
e darczyca straci koczyn za ycia. Szkielet musi odpowiada karcie lekarskiej dawcy.
Jasne, rozumiem rzuci. Wszystko albo nic, adna z koci lub wszystkie koci?
Zgadza si.
propos nawiza. Chciaem ci zapyta o co, o czym wspomniae tamtego ranka
w Vegas. Mwie, e macie duo cia, a mao ziemi. Czy kiedykolwiek musiae odmwi
przyjcia darowizny?
Jeszcze nie odrzekem. Chyba e dawca mia HIV lub zapalenie wtroby. Nie
moemy naraa studentw. W przeciwnym wypadku przyjmujemy wszystkich chtnych.
Przerwaem na chwil. Ale szczerze mwic, to si moe zmieni. Jeeli uczelnia nie da nam
wicej ziemi, moemy zacz wkrtce odsya ludzi z kwitkiem.
Spokojnie, my chtnie pomoemy. Wszystkie zwoki, ktrych nie dasz rady zmieci
u siebie, wemiemy z pocaowaniem rki.
Potrzsnem gow.
To nie takie proste zaoponowaem. Podarowane uniwersytetowi ciaa staj si
wasnoci pastwa. Ksigowym nie spodobaby si pomys rozdawania pastwowej wasnoci.
Bbni palcami na desce rozdzielczej. Spojrza mi w oczy.
A co jeliby o tym nie wiedzieli?
Rankin podkreli, e musz skoni Sinclaira do jednoznacznego sformuowania
propozycji. Spojrzaem na niego.
Co masz na myli? Co sugerujesz?
Co jeli darowizna nigdy nie zostaaby zarejestrowana w waszym systemie?
Potarem brod. Chropowato zarostu bya uspokajajca.
Albo jeli uznaby zwoki za nienadajce si do bada? Przeprowadzasz rnego
rodzaju eksperymenty, prawda?
Skinem gow.
Wymyliby jaki twrczy eksperyment, w ktrego wyniku zwoki ulegyby
zniszczeniu. Wpisaby tak informacj w spisie inwentaryzacyjnym czy innych dokumentach.
Ciao zniszczone lub co w tym stylu.
Ale po co ci zniszczone ciao?
Rany, Bill, masz doktorat, a udajesz gupiego. Nie zniszczysz ciaa, po prostu tak
powiesz. Kreatywna ksigowo.

 I co wtedy?
Wylesz je do Centrum Tkanek. Posuy jako pomoc naukowa dla chirurgw
poznajcych nowe techniki operacyjne.
Brzmi wietnie przyznaem ale jeli dobrze rozumiem, prosisz mnie o faszowanie
ewidencji i kradzie wasnoci pastwowej. Powiedz mi, dlaczego miabym si tak naraa.
Uywajc twoich wasnych sw z prezentacji w Las Vegas, porozmawiajmy o zachtach
finansowych.
Co powiesz na dziesi tysicy za ciao? Czy to bdzie wystarczajca zachta?
Bd musia to przemyle odparem. Czuj si troch jak pakistaski chop, ktry
sprzedaje nerk. Jeli to wypynie, ja pjd na dno. Jaki jest kurs rynkowy nerek w Pakistanie?
Dwadziecia tysicy z hakiem. Powiedzia to bez zastanowienia, jak czowiek
z bezporedni znajomoci tematu. Ale nie wygldasz, jakby mia godujce dzieci. A ja nie
prosz, eby sprzeda cz swojego ciaa.
Nie. Prosisz, abym sprzeda cz mojej duszy.
Postuka w kopert.
Ju to zrobie.
Umiechn si lekko, a nastpnie wysiad z samochodu, zamkn drzwi i odszed.
Ju po raz drugi tego dnia jechaem w stron soca tym razem na zachd, w kierunku
skrywajcej si za horyzontem jego tarczy. Ld w lodwkach zacz si topi. Kiedy wspinaem
si po serpentynowym odcinku szosy, syszaem, jak ld, woda i ramiona otwarte, pozszywane
i naruszone chlupocz w rytm waha pikapa. A kade chlupnicie brzmiao jak syk wa.

ROZDZIA 33
W poniedziaek rano, kiedy przygotowywaem si do zaj o dziesitej z wprowadzenia
do antropologii sdowej, nadal cierpiaem na niedobr snu i nadmiar stresu. Tematem wykadu
bya odontologia kryminalistyczna: identyfikacja na podstawie unikatowych cech zbw.
Widzowie CSI uwaali badania DNA za najlepsz metod identyfikacji, ale ja nadal twierdziem,
e zagldanie do kart stomatologicznych to bardzo dobry i czsto duo szybszy sposb
na odkrycie tosamoci ofiary czy sprawcy.
W celu zilustrowania mojej tezy wybraem trzy przypadki. Pierwszy dotyczy zaginionej
dwuletniej dziewczynki, ktra znikna pewnej nocy, gdy opiekowa si ni wuj. Osiem miesicy
po jej zaginiciu para myliwych znalaza ma czaszk w potoku obok pastwiska krw.
W czaszce brakowao wikszoci zbw, ale kiedy przeszukaem miejsce zdarzenia i jak
poszukiwacz zota przesiaem piasek w korycie strumienia, udao mi si je odnale. Zaginiona
dwulatka nigdy nie bya u dentysty, wic nie mielimy jej karty stomatologicznej do porwnania.
Istniao jednak zdjcie, na ktrym dziewczynka umiechaa si szeroko do kamery. W jej
umiechu dostrzegem charakterystyczne nacicia na rogach czterech grnych siekaczy cech
identyfikujc ktre byy takie same jak na znalezionych zbach.
Druga sprawa dotyczya zabjstwa policjanta zastrzelonego pewnego wieczoru
na podjedzie wasnego domu. ledczy podejrzewali, e zabjc by szwagier, lecz jedynym
dowodem bya drewniana cygarniczka znaleziona w trawie w pobliu miejsca zdarzenia. Nosia
gbokie wgniecenia lady zbw, ktre doskonale pasoway do zbw podejrzanego.
Trzeci przypadek cisn mnie za serce. Ofiar morderstwa bya szesnastoletnia
inteligentna i adna dziewczyna pochodzenia japoskiego, ktra zostaa porwana, zgwacona
i pobita na mier kijem bejsbolowym. Zidentyfikowaem j, porwnujc zby
ze zeszkieletowanych szcztkw z kart dentystyczn zaginionej nastolatki. Pierwszej
wskazwki dostarczy siekacz znaleziony w lesie w pobliu miejsca odkrycia zwok. Zb mia
opatowaty ksztat, charakterystyczny dla siekaczy mieszkacw Azji taki jaki sobie
wyobraaem, e miaa Isabella.
Przegldaem slajdy ilustrujce trzeci przypadek, gdy Miranda zapukaa w otwarte drzwi
i wparowaa do gabinetu.
Co ty wyprawiasz? spytaa ostrym tonem.
Przegldam slajdy, ktre mam zamiar pokaza mojej grupie o dziesitej odparem
zaskoczony jej agresj.
Nie mwi o slajdach warkna. Pytam o to, co stao si w weekend z tymi
dziesicioma zwokami.
W drodze z Asheville amaem sobie gow nad tym, jak wyjani dziesi okaleczonych
cia i dwadziecia pozszywanych ramion, ktre umieciem w chodni w zakadzie medycyny
sdowej.
Powiedziaem ci, e prowadz projekt badawczy zaczem.
Projekt badawczy?! To nie badania. To rze. Rze. Co ty, do cholery, wyprawiasz?!
Perspektywa tej wanie rozmowy napeniaa mnie strachem, ale strach zmotywowa mnie
do tego, eby przygotowa si do niej, jak mogem najlepiej.
Nigdy nie badalimy rnicy w rozkadzie w przypadku niekompletnych zwok
wyjaniem. Jeli zabjca rozczonkuje ciao, to czy rozkada si ono w takim samym tempie
jak zwoki nienaruszone? Nie wiem. Nikt nie wie, bo nikt nie przeprowadzi eksperymentu
porwnujcego tempo rozkadu.
Wic teraz, dla kaprysu, rozpocze zakrojone na szerok skal badania? Jej wzrok

wbi si we mnie. Jeli przeprowadzasz eksperyment, to gdzie jest grupa kontrolna, dziesi
nienaruszonych cia?
Na to pytanie te przygotowaem sobie nieomal przekonujc odpowied.
W cigu lat zebralimy wiele informacji dotyczcych dekompozycji kompletnych zwok
powiedziaem. Mamy modele matematyczne, ktre mog wyliczy, jak dugo trwa kady etap
rozkadu w kadym zakresie temperatur. Te dziesi zwok z grupy kontrolnej, plus wiele wicej,
badaem przez ostatnie dwadziecia lat. Badania rozczonkowanych zwok przynios nowe dane.
Spiorunowaa mnie wzrokiem.
Dlaczego same ramiona? Dlaczego nie ramiona i nogi?
Jedna zmienna odpowiedziaem. Tak bdzie prociej.
Wic po co te wszystkie zabiegi operacyjne? Po co te wszystkie nacicia i szwy w tych
dwudziestu ramionach? Chcesz bada rnice w rozkadzie zwok, ktre zostay rozczonkowane
przez morderczych ortopedw? Czy o to chodzi?
Byem wcieky nie na Mirand, lecz na siebie, Raya Sinclaira i FBI ale i tak swoj
zo wyadowaem na niej.
To jest mj projekt badawczy, to nie jest twoja sprawa.
Nie moja sprawa? Wygldaa na wciek i gboko zranion. Nie wiem, czy to,
co mwisz, czy raczej to, czego nie mwisz, niepokoi mnie bardziej.
Odpu sobie. Temat jest zamknity.
Patrzya na mnie, a nastpnie jej wyrazista, gniewna, zbolaa twarz staa si martw
mask.
Dobrze, szefie zakoczya.
Zasalutowaa szyderczo i wysza tak nagle, jak si pojawia.

ROZDZIA 34
To bya zwyka poduna koperta bez nadawcy zaadresowana do mnie rcznie, drukowanymi
literami.
Koperta bya odksztacona i nierwna. Wydawaa si nieomal pusta, tylko porodku co
tkwio: co o dziwnym ksztacie i prawdopodobnie gruboci p centymetra. Woyem palec pod
jeden koniec klapki zamykajcej i rozerwaem grn cz koperty, potem odwrciem j do gry
nogami i potrzsnem nad moim kuchennym blatem.
Na blat wypada zawarto koperty kanciasty, kolczasty kawaek czerwonego papieru.
Jasny czerwony ksztat wyglda jak strzaka na czarnym granicie, jak pomie
na rozgwiedonym niebie. Papier zosta zoony w urawia origami, japoski symbol pokoju.
Zauwayem, e koce skrzyde byy stpione. Przyjrzaem si bliej i zobaczyem, dlaczego:
kto je nadpali.
Podniosem urawia za dugi, smuky ogon. Ptak zosta spaszczony w trakcie swojej
pocztowej podry, ktra wedug stempla na kopercie rozpocza si w San Francisco. Uwaajc,
aby nie dotyka spalonych kocwek, podniosem skrzyda, a nastpnie wycignem je
delikatnie na zewntrz. Kiedy si rozpostary, z fady w ciele ptaka wysun si drugi kawaek
papieru. To by drugi uraw miniaturowa replika pierwszego wykonana z delikatnego biaego
papieru ryowego. By tak may, e do jego stworzenia trzeba byo zapewne uy psety i szka
powikszajcego.
Na swj sposb Isabella informowaa mnie, e yje, e jest na wolnoci i e jest w ciy.
Z mieszanymi uczuciami zadzwoniem do detektywa Jima Emerta z Oak Ridge.
Wanie dostaem list od Isabelli zaczem.
Poinformowanie go o licie byo waciw rzecz z perspektywy prawa, ale wydawao si
zdrad z perspektywy ludzkiej.
Co napisaa?
Jego gos by lekko napity.
Nic. I wszystko.
Moesz powtrzy?
Nic nie napisaa. Ale jej list wyraa bardzo jasne przesanie.
Doktorku, jest jaka szansa na to, eby wyraa si po ludzku? Nie jestem dobry
w zgadywankach.
Powiedziaem mu o dwch urawiach w kopercie i wyjaniem, dlaczego byem tak
pewny ich znaczenia.
Kiedy Isabella ucieka dwa miesice temu, jej znikniciu towarzyszyo pojawienie si
stada urawi origami tysica papierowych urawi unoszcych si na wietrze pod Dzwonem
Pokoju w Oak Ridge. Dzwon Pokoju by kluczowym elementem tego wczeniejszego przesania.
Zosta odlany w Hiroszimie jako znak pojednania midzy obydwoma miastami poczonymi
straszn histori: jedno miasto powstao dziki bombie, drugie zostao przez ni zniszczone.
urawie przy dzwonie byy gestem publicznej pokuty Isabelli za celowe zabicie fizyka
jdrowego, a take za nieumylne okaleczenie Eddiego Garcii. Para urawi skierowanych
do mojego domu, ktre widziaem jako matk i dziecko, bya prywatn wiadomoci wysan
w zaufaniu. W zaufaniu, ktre wanie zdradziem z poczucia obowizku.
Doktorku? Jeste tam?
H? Och, przepraszam. Zdaem sobie spraw, e moje myli podryfoway daleko
od Emerta. Co mwie?
Pytaem, czy uwaae, eby nie zatrze ladw.

 Oczywicie e nie. Do diaba, Jim, na kopercie nie byo wielkiego napisu Dowd.
Dopiero kiedy zobaczyem ptaki, zdaem sobie spraw, e to przesyka od Isabelli. Aby
upewni si, e zrozumia, o co mi chodzio, dodaem: Zgaduj, e dwudziestu lub trzydziestu
pracownikw poczty te dotykao tej koperty.
Wiem, wiem westchn. Gdyby to by serial telewizyjny, miaby przeczucie
na temat charakteru pisma czy czego innego i moglibymy otworzy kopert w laboratorium
i zdj odciski z urawi.
Prawdopodobnie to jeszcze moliwe wyjaniem niechtnie. Dotknem tylko
skrzyde i ogona. Nie rozwinem adnego z zagniece, wic kartka jest nietknita.
wietnie oywi si. By moe uzyskamy te DNA z paska klejcego i dopasujemy
do prbek, ktre pobralimy w jej domu. Cho do czasu, kiedy dostaniemy wyniki testw,
moemy umrze ze staroci.
Jaki jest teraz redni czas oczekiwania na wyniki analizy DNA?
Coraz duszy powiedzia. Sze miesicy w sprawach o wysokim priorytecie. Rok
lub wicej w innych. Wikszo naganianych przez pras i rozwizanych dziki analizie DNA
morderstw to sprawy, w ktrych udao nam si dopasowa prbki DNA krwi lub nasienia
winiw pobrane i analizowane lata temu.
Jaki to ma sens, Jim? Wiemy, e to Isabella wysaa przesyk z San Francisco. Nie
wiemy tylko, czy nadal tam jest. Przypuszczam, e nie. Nie wiem, jak tam dotara, ale zao si,
e jest teraz w Japonii.

ROZDZIA 35
Dzie po niespodziewanym wyjedzie Eddiego Garcii do Atlanty w limuzynie firmy Raj,
Carmen ruszya jego ladem. Nie pojechaa tam jednak, by go zabra do domu, ale aby wesprze
go w czasie procesu kwalifikacyjnego w orodku transplantacyjnym Emory. Jej matka
przyleciaa z Bogoty, eby zaopiekowa si Tomsem, a Carmen i Eddie zamieszkali w pokoju
gocinnym szpitala.
Proces kwalifikacyjny by bardzo szczegowy. Oprcz oceny stanu zdrowia Garcii przed
wypadkiem i teraz, zesp transplantologw musia te rozway jego potencjaln przyszo
szanse na prowadzenie zdrowego i produktywnego ycia.
Przeszczep doni by ogromn, zaawansowan technologicznie ruletk dla garstki
szczliwcw do niego wybranych. Jak zauwaya Miranda kilka tygodni wczeniej,
zakwalifikowanie Garcii oznaczao odmow wielu innym chorym, ludziom, ktrzy stracili rce
w wyniku choroby lub wypadku. Zesp transplantacyjny musia mie pewno, e ta inwestycja
i ryzyko si opac nie tylko z punktu widzenia Garcii, ale take spoeczestwa. Oznaczao to,
e zesp musia oceni wiele czynnikw: Czy stan zdrowia Garcii jest zadowalajcy? Czy
w peni rozumie potencjalne zagroenia? Czy bdzie w stanie przestrzega wytycznych
dotyczcych fizykoterapii, zapobiegania zakaeniu, a take przez cae ycie przyjmowa leki
hamujce aktywno ukadu odpornociowego i zapobiegajce odrzutowi? Czy by psychicznie
przygotowany do zabiegu i wystarczajco silny, aby poradzi sobie z porak, jeli przeszczep
si nie uda? Co straciby osobicie Garcia, ale te spoeczestwo, jeli nie otrzymaby
przeszczepu? Co mona byoby zyska, gdyby zosta poddany operacji?
Zdobyem gbsz wiedz na temat skomplikowanych czynnikw branych pod uwag
podczas procesu kwalifikacji do przeszczepu, gdy zadzwoniem do J.T. McLaughlina, mojego
dawnego studenta, ktry zosta nefrologiem lekarzem specjalizujcym si w chorobach nerek
w Montgomery, w stanie Alabama. J.T. nie przeprowadzi sam adnej transplantacji, ale kilku
jego pacjentom przeszczepiono nerk w klinice Uniwersytetu Alabama w Birmingham. Gdy
opisaem urazy, ktrych dozna Garcia, J.T. uzna je za przeraajce z punktu widzenia pacjenta,
ale fascynujce z punktu widzenia lekarza. Zasypa mnie pytaniami.
Czy Garcia jest palaczem?
Na Boga, nie! Nie mogem sobie wyobrazi wygldajcego jak spod igy Garcii
z papierosem w ustach. Czy to wzmocni jego kandydatur?
Oczywicie. Palacze maj osabiony ukad krenia. Kiepski dopyw krwi
do wszystkich organw, ktry zagraa przeszczepowi. Obnia szanse na powodzenie operacji.
Czy kiedykolwiek przeszed transfuzj z powodu urazw rk albo wczeniejszej choroby czy
w wyniku wypadku?
Nie wiem wyznaem. Dlaczego to jest wane?
Jeeli przeszed transfuzj, jego ukad odpornociowy uleg immunizacji, co oznacza,
e Garcia jest bardziej podatny na odrzucenie przeszczepu. Ale lekarze z Emory wiedz, co robi
s najlepsi na wiecie w okrelaniu zgodnoci tkanek. Stworzyli co, co nazywa si algorytmem
Emory, wykorzystywanym w caym kraju do przewidywania potencjalnych odrzutw. Z tego
co wiem, zaczynaj te badania kliniczne nad nowym lekiem immunosupresyjnym ma to by
podobno najwikszy postp w zwalczaniu odrzutw przeszczepu dokonany w ostatnich
trzydziestu latach.
Wydaje si, e Garcia znalaz si we waciwym miejscu.
J.T. nie skoczy zadawania pyta.
Ile ma lat?

 Czterdzieci. Moe czterdzieci par.

To dobrze. Jest stosunkowo mody, co jest wane z kilku powodw. Z jednej strony
prawdopodobnie rekonwalescencja bdzie przebiegaa szybciej, bo naczynia krwionone i nerwy
zregeneruj si w krtszym czasie ni w przypadku jakiego starszego pana. Potencjalnie
odniesie wicej korzyci z przeszczepu ni kto w bardziej zaawansowanym wieku i moe by
bardziej wartociowy dla spoeczestwa. Na plus dziaa te to, e jest lekarzem.
Bo lekarze wspieraj lekarzy? Bo jest czonkiem tego samego klubu?
Poniekd przyzna cho nikt nie powie tego wprost. Tak naprawd jednak miaem
na myli to, e jako lekarz rozumie zagroenia, wie, e bdzie musia bra leki
immunosupresyjne do koca ycia, i zdaje sobie spraw, e daj one efekty uboczne, a ich
przyjmowanie moe prowadzi do powika mog na przykad powodowa cukrzyc i uczyni
go bardziej podatnym na choroby. W pewnym sensie przeszczep to wiadoma zgoda na HIV czy
AIDS. Operacja jest bardzo ryzykowna i ryzyko nigdy cakowicie nie zniknie.
To troch zniechcajce zauwayem. Na pierwszy rzut oka przeszczep doni
wydawa si cudem.
By moe nim si okae pocieszy. Ale nic za darmo. Niektre z cudw medycyny
kosztuj cholernie duo. Przerwa, a po chwili doda: propos, czy go na to sta? Jego
ubezpieczenie zdrowotne prawdopodobnie pokryoby koszty protezy, ale nie sfinansuje
eksperymentalnej operacji, ktra nie ratuje ycia.
Nawet o tym nie pomylaem wyznaem.
Ludzie z Emory za to na pewno pomyl stwierdzi. Szacuj, e koszty operacji
sigaj miliona dolarw. Ale moe maj jakich sponsorw, ktrzy j dofinansuj. Zreszt,
pienidze na bok! Czy Garcia ma wsparcie w przyjacioach? Mylisz, e ona bdzie przy nim
trwa bez wzgldu na rozwj sytuacji?
Oczywicie! Jest inteligentn i siln osob. Bdzie wspaniaym wsparciem. Jestem
rwnie pewien, e potrafi te by stanowcza, gdy trzeba.
A co z psychik Garcii? Czy psychiatra miaby jakie powody do niepokoju?
A co tu ma do rzeczy psychiatra?
To eksperymentalna operacja. Niezwykle rzadka, bardzo ryzykowna. Zesp
transplantacyjny zada opinii psychiatry. Czy Garcia moe poradzi sobie ze stresem,
przestrzega zalece, uczszcza na rehabilitacj, bra regularnie leki? Czy poradzi sobie
z rozczarowaniem, jeli operacja si nie powiedzie? Co sdzisz o oglnym stanie jego zdrowia
psychicznego?
Pomylaem o moich przelotnych podejrzeniach, e Eddie celowo narazi na zakaenie
praw rk podczas autopsji Clarissy Lowe, eby zakwalifikowa si do przeszczepu.
Pomylaem te o sobie.
Jestem pewien, e ma rwnie siln psychik co ja powiedziaem i zanotowaem
w pamici, e musz zapisa si na kolejn sesj terapeutyczn z doktorem Hooverem.
Gdy rozmawiaem z J.T., Helen Taylor z krematorium we wschodnim Tennessee
zostawia mi wiadomo na poczcie gosowej.
Rozmawiaam wanie z moj znajom, ktra jest wacicielk zakadu pogrzebowego
w Memphis. Pracowaa tu dziesi lat temu i teraz przypomniaa sobie spotkanie z facetem, ktry
mwi o zakupie Ivy. Podobno wicej czasu spdza w sali do balsamowania ni w gabinecie
na omawianiu finansw. Okazuje si, e nie by z adnej z sieciwek. Rozwaa zakup domu
pogrzebowego z bratem jak grub ryb w duej firmie farmaceutycznej z fur pienidzy.

ROZDZIA 36
Skrzywiem si, kiedy spojrzaem na wywietlacz telefonu komrkowego i zobaczyem
numer rozmwcy. By to Raymond Sinclair, ostatnia osoba na ziemi, z ktr chciaem
rozmawia. Wydorolij, powiedziaem sobie. I odebraem.
Bill Brockton.
Bill, tu Ray Sinclair. Dawno nie rozmawialimy.
Wiem, przepraszam, Ray. Byem zawalony.
Zawalony robot czy zwokami?
I tym, i tym odpowiedziaem.
C, nie mog ci odciy w pracy stwierdzi ale chtnie zaopiekuj si zwokami.
Ty masz poda, a ja mam popyt. Duy popyt. Rozumiesz, co mwi?
Rozumiaem. Rankin wpad dzie wczeniej i opowiedzia mi o nagraniu z podsuchu,
ktry wreszcie zaoyli na wszystkich telefonach tego typa. Sinclair mia dostarczy sze torsw
do operacji klatki piersiowej na szkolenie chirurgiczne w szpitalu w Dallas, ktre odbywao si
za tydzie. Brakowao mu dwch. Obdzwoni domy pogrzebowe i krematoria, ktre byy
na licie jego dostawcw, ale jak dotd nic nie wskra.
Jest coraz bardziej zdesperowany oceni agent. Graj trudnego do zdobycia. Niech si
skrca. Niech baga. Moe wtedy stanie si mniej ostrony.
Dlaczego to cigniemy? Nie macie wystarczajco duo dowodw, eby go
przyskrzyni?
Potrzebujemy jeszcze jednego gwodzia do tej trumny powiedzia. Chcemy mie
pewno, e trumna jest dobrze zamknita. Biuro w Newark przygotowuje teraz wniosek
o oskarenie. Gdy tylko bdziemy mogli przedstawi jeszcze jeden dowd, aresztujemy
Sinclaira, a nastpnie wniosek zostanie rozpatrzony przez wielk aw przysigych. Za dwa, trzy
dni od teraz zapuszkujemy go. Obiecuj.
Graj trudnego do zdobycia, przypomniaem sobie. Niech baga. Przez chwil wic pytanie
Sinclaira pozostao bez odpowiedzi.
Wiesz, Ray, mylaem o tym, a im wicej mylaem, tym mniej mi si to podobao.
Stosunek ryzyka do zyskw nie jest zbyt korzystny, jeli wiesz, o co mi chodzi.
Teraz to on zwleka z odpowiedzi.
Czy to oznacza, e chcesz si wycofa, Bill? Bo jeli tak, to byoby to dla mnie bardzo
przykre.
Mwi tylko, e ryzyko jest bardzo wysokie, wic i korzyci powinny by wspmierne.
Masz racj, Ray, nie jestem pakistaskim chopem z chmar godujcych dzieci do wykarmienia.
Jestem wykadowc w rednim wieku, ktry dla ciebie naraa swoj posad, reputacj
i emerytur. Jeli prosisz mnie o popenienie oszustwa i kradzie zwok, chc wicej ni dziesi
tysicy za sztuk.
Przejd do sedna warkn. Ile chcesz?
Dwadziecia tysicy usyszaem, jak mwi. Tyle samo pacisz pakistaskim
chopom za nerk. To by strza w ciemno.
Ze wieej nerki mam duo wikszy zysk ni z gnijcych zwok odparowa.
Dwadziecia tysicy to rozbj w biay dzie.
O to mnie wanie prosisz, Ray.
Zasapa zowrogo do telefonu.
Rozczarowujesz mnie, Bill. Mylaem, e si rozumiemy. Mylaem, e jestemy
wsplnikami. Partnerami. Byem zadowolony, e nie widzia grymasu niesmaku, jaki pojawi

si na mojej twarzy. Stawiasz mnie w bardzo trudnej sytuacji, Bill. Syszysz, co mwi?
Sysz potwierdziem. Ty mnie te stawiasz w trudnej sytuacji.
To prawda, Bill. Rzeczywicie. Przerwa na chwil. Odezw si do ciebie jutro
zakoczy i odoy suchawk.
Dziesi minut pniej zadzwoni do mnie Rankin w radosnym nastroju.
Dobra robota zapia. Wbie do trumny ostatni gwd. Jeste w tym mistrzem
wiata.
Nie chc by w tym mistrzem wiata odparem. Chc, eby byo ju po wszystkim.

ROZDZIA 37
Po rozmowie z Sinclairem i Rankinem poczuem potrzeb dowiadczenia czego
zdrowego i przyjemnego, wic pojechaem na drug stron rzeki na Trupi Farm, aby
sprawdzi, jak wyglda teraz ciao Maurie Gershwin. Poniewa z dnia na dzie robio si coraz
cieplej, tempo rozkadu stopniowo si zwikszao. Po trzech tygodniach od jej przybycia
oczodoy patrzyy pusto w aparat, a koci policzkowe i podbrdek przebiy resztki skry. Blond
wosy zostay zabarwione oleist szaroci kwasw tuszczowych ulatniajcych si z jej ciaa,
a palce nosiy drobne lady zbw maych misoernych zwierztek. Przykucnem obok zwok
i przygldaem si im z zainteresowaniem i dziwnym poczuciem bliskoci.
To by ciki miesic powiedziaem do pustej twarzy. Dla nas obojga.
Kilka minut pniej, nieco pokrzepiony na duchu, udaem si do szpitalnego bufetu,
by kupi kanapki. W holu przeszedem obok siwego lekarza w fartuchu, ktry wyglda, jakby
by na nogach przez ostatnie dwie dekady. Spojrza w gr, kiedy nasze drogi si skrzyoway,
a twarz mu pojaniaa, co odjo mu jakie dziesi lat. Poznaem w nim Jima Yatesa, kardiologa.
Bill Brockton powita mnie. Musz pana pali uszy. Wanie o panu rozmawiaem.
Ojej. Czy to oznacza, e znowu znalazem si w tarapatach?
Moemy pana z nich bez problemu wycign za pomoc nowego serca lub wiskiej
zastawki rozemia si. A na powanie, mam pacjenta, ktry jest zainteresowany pobytem
na Trupiej Farmie. Ley na kardiologii i chyba ju niedugo pocignie. Ma pan chwilk?
Skinem gow. Poprowadzi mnie do windy i wybra pitro, na ktrym mieci si jego
oddzia.
Ma zapalenie minia sercowego. Prawa komora niedomaga.
Nie moe dosta nowego serca?
Yates pokrci gow.
Nie ma czasu. Arytmia i zatrzymanie akcji serca moe nastpi w kadej chwili.
Co bdzie musia podpisa, aby podarowa swoje ciao?
To proste powiedziaem. Wystarczy, e podpisze w obecnoci wiadka formularz
zgody. To tylko dwa czy trzy zdania. Mog go wysa poczt lub jeli pan chce, powiem, gdzie
go znale w Internecie. Bdzie go pan mg wydrukowa.
Winda si zatrzymaa, a drzwi otwary na pitrze kardiologii.
Pokae mi pan, skd pobra formularz?
Czy nie bd wyglda jak sp?
Yates zablokowa drzwi i zaprosi mnie do swojego krlestwa, gestem wskazujc pokj
pielgniarek. Kiedy weszlimy, dua Afroamerykanka pod pidziesitk podniosa na mnie
wzrok.
Patrzcie pastwo powiedziaa. Spy ju si zbieraj.
Skrzywiem si, ale i ona, i kardiolog parsknli miechem.
Yates pochyli si nad komputerem i wywoa stron gwn szpitalnej sieci internetowej.
Usiadem na krzele i zbliyem si do klawiatury. Nigdy nie udao mi si zapamita wszystkich
ukonikw i kropek w naszym internetowym adresie, ale wiedziaem, e jeli wpisz
w wyszukiwark Centrum darowizn cia Wydziau Antropologii, pojawi si link do formularza
dawcy. Trzy kliknicia mysz pniej przeczytaem sowa, ktre widziaem tysice razy
wczeniej: Ja, niej podpisany/podpisana wyraam zgod na przekazanie ciaa po mojej mierci
na rzecz Uniwersytetu Tennessee w Knoxville do uytku przez Wydzia Antropologii lub
jednostk przez niego wyznaczon dla celw edukacyjnych i badawczych. Niniejszym
zobowizuj te mojego maonka/moj maonk/najbliszego krewnego/wykonawc

testamentu/lekarza wypisujcego wiadectwo zgonu do niezwocznego powiadomienia Wydzia

Antropologii Uniwersytetu Tennessee o mojej mierci i dostpnoci mojego ciaa. Szuflada
szafki stojcej w gabinecie pod trybunami stadionu zawieraa prawie dwa tysice takich
formularzy, z ktrych kady zosta podpisany w obecnoci wiadka i oczekiwa na mier i ciao
dawcy. W innym, wikszym pokoju na metalowych pkach rzd za rzdem stao prawie tysic
pudeek ze szkieletami komi dawcw, ktrzy ju dotrzymali swojej obietnicy.
Wydrukowaem trzy egzemplarze formularza.
Gotowe rzuciem do doktora Yatesa, ale nie odpowiedzia.
Kiedy rozejrzaem si po pokoju, stwierdziem, e go nie ma. Zdziwiony spojrzaem
na pielgniark, ktra zwrcia gow w stron korytarza. Kardiolog wychodzi z pokoju
pacjenta. Zobaczy, e na niego patrz, i skin na mnie.
Moe pan tu przynie ten formularz? zawoa.
Wstaem i ruszyem w jego stron, ale kiedy zorientowaem si, co chce zrobi, poczuem
si nieswojo i zatrzymaem w poowie drogi. Praktycznie do mnie podbieg, mimo e kilka minut
wczeniej wyglda na skonanego.
Prosz si nie wstydzi zachci. Kiedy powiedziaem mu, e pan tu jest,
rozpromieni si. Nasz umierajcy pacjent umiechn si. Pana wizyta bardzo by go ucieszya.
Zgarbiony pozwoliem, eby zaprowadzi mnie do pokoju.
Panie Miller, to doktor Brockton. Doktorze Brockton, Ernest Miller.
Mczyzna w ku zmarszczy czoo.
Spy ju si zbieraj, co?
Przeraony otworzyem usta, eby przeprosi, ale umiechn si sabo.
Kaza mi to powiedzie wyjani, zerkajc na Yatesa. Mia racj. Powiedzia, e si
pan zmiesza.
Spojrzaem na Yatesa i chciaem ju zaprotestowa, ale umiechn si do pacjenta, a ja
doszedem do wniosku, e mu daruj.
Dobre przyznaem. Daem si nabra.
Mylaem, eby doda: Zaparkowaem przed kostnic, jeli pan chce, mog pana zabra
na farm jeszcze dzisiaj ale uznaem, e posunbym si nieco za daleko.
Mio pana pozna, panie Miller. Czy ma pan do mnie jakie pytania?
Doktor Yates przeprosi i zostawi nas samych.
Wiem, o co w tym wszystkim chodzi odpar Miller. Ta adniutka babeczka
z wiadomoci Maurie jaki czas temu nakrcia kilka reportay o Trupiej Farmie. Mylaem,
eby si zarejestrowa ju wtedy, ale miaem co innego na gowie i zapomniaem. Jeli mam to
zrobi, to teraz albo nigdy.
Wycign rk po formularz. Przeczytanie go nie zajo mu duo czasu.
Nie jest zbyt skomplikowany. Mog poyczy dugopis?
Podpisa si, a potem spojrza na formularz ponownie.
Moe by pan wiadkiem?
Bd zaszczycony powiedziaem ale tylko jeli jest pan pewien, e chce pan to
zrobi. Nie chciabym wywiera na pana adnej presji.
Przyszo mi co do gowy. Miller mia pidziesit kilka lat, czyli by mniej wicej
w moim wieku. Mody czowiek, zaartowaem sobie. Oszacowaem, e ma okoo 175
centymetrw wzrostu mniej wicej tak sam postur i budow jak Eddie Garcia. Rzuciem
okiem na jego donie.
Czy mog zada panu pytanie? Czy myla pan o zostaniu dawc narzdw?
Czy miaoby to wpyw na przyjcie mnie na Trupi Farm?

 Absolutnie nie uspokoiem go. Jeli pana narzdy zostayby pobrane

do przeszczepu, nie moglibymy uy zwok do projektu badawczego, ale nadal moglibymy
doda pana koci do naszej kolekcji szkieletw. Pomiary koci pomagaj nam aktualizowa baz
danych. Szkielety su te jako pomoce naukowe dla studentw. Przekazanie organw nie
bdzie kolidowa z darowizn dla farmy, a moe pomc tym, ktrzy potrzebuj rogwki lub
nerek. Lub rk. Zawahaem si, dobierajc sowa bardziej starannie, ni chciaem, ale chyba nie
tak starannie, jak powinienem. Znam czowieka, ktry potrzebuje przeszczepu doni. To doktor
Edelberto Garcia. Moe sysza pan o nim. Jest patologiem stanowym. Straci rce w wyniku
strasznego wypadku kilka miesicy temu.
Miller sucha, wic mwiem dalej.
Doktor Garcia jest od pana kilka lat modszy cignem. Dorasta w Meksyku, ale
przyjecha do USA na sta. Ma agodny gos, jest raczej maomwny. Kiedy po raz pierwszy go
spotkaem, pomylaem, e jest nieprzystpny, ale gdy go lepiej poznaem, zdaem sobie spraw,
e jest po prostu niemiay. Zaskoczyo mnie, e czowiek tak mdry, przystojny i z tyloma
sukcesami na swoim koncie, czowiek tak dobrze wyksztacony, wykonujcy prestiow prac
i majcy pikn on i dziecko, moe by te tak skromny.
Przerwaem, wiedzc, e teraz musiabym poprosi o to, eby Miller podarowa Garcii
swoje donie. Proba byaby naturalna i zupenie nieetyczna.
Jakby widzc nieme pytanie w moich oczach, Miller pokrci gow.
Nie mam nic przeciwko temu, eby po mierci zjady mnie robaki owiadczy ale
nie chc by rozebrany na czci zamienne.
Musiaem si powstrzyma, eby nie zacz go baga w imieniu Eddiego. Miller patrzy
na mnie uwanie. Potrzsn gow ponownie, tym razem wolniej, a ja zastanawiaem si, czy
chodzio o dawstwo narzdw czy o mnie.
Moe pan mnie mie, jeli pan chce stwierdzi ale pod warunkiem e wemie pan
cao.
Poda mi z powrotem formularz.
Porozmawialimy jeszcze przez chwil gwnie o jego crce mieszkajcej w Kentucky,
ktra wkrtce miaa go odwiedzi. Potem podzikowaem mu i wyszedem. Kiedy znalazem si
na korytarzu, spojrzaem na podpisany formularz zgody Trupiej Farmy. Pomylaem, e atwo
byoby sfaszowa ten podpis na formularzu dawcy narzdw. Przecie ju faszowaem
dokumenty dla FBI i Raya Sinclaira. Czy Eddie Garcia nie by wart mojej nieuczciwoci?

ROZDZIA 38
Zaintrygowana Peggy spojrzaa na mnie z ukosa, kiedy podawaa mi szar kopert.
Kurier wanie to dostarczy poinformowaa. To musi by co wanego.
Na kopercie przyklejono naklejk z moim nazwiskiem wydrukowanym du czcionk.
Poniej widniay: rwnie due sowo POUFNE, a pod spodem nieco mniejsz czcionk
DOSTARCZY DO RK WASNYCH ADRESATA.
Nie byo adresu zwrotnego. Odwrciem kopert, eby zobaczy, czy druga strona dawaa
jakie pojcie o nadawcy i zawartoci przesyki, ale bya tam tylko naklejka adresowa z moimi
danymi i pas tamy klejcej uszczelniajcy kopert. Czy to co od Isabelli? Wyszedem z biura
wydziau, nie otworzywszy koperty, pozostawiajc zarwno Peggy, jak i siebie samego w stanie
niepewnoci.
Kiedy dotarem do mojego gabinetu na drugim kocu stadionu, zamknem drzwi
na klucz co, czego nigdy nie robiem. Wyjem z szuflady biurka n do otwierania kopert
i rozciem grn jej cz, ignorujc szczelnie zaklejon klapk. Kiedy miaem sign
do rodka, przypomniaem sobie rozczarowanie Jima Emerta, gdy dowiedzia si, e dotknem
urawia origami, ktrego wysaa mi Isabella. Odoyem kopert, zaoyem par rkawiczek
lateksowych, podniosem j ponownie i ostronie wysunem znajdujcy si w niej plik kartek
na biurko.
Na pierwszej kartce t sam czcionk co naklejka adresowa wydrukowane byy dwie
linijki tekstu. Porozmawiajmy o ryzyku i korzyciach, przeczytaem i wiedziaem, e to nie
Isabella, a Raymond Sinclair by nadawc. Druga linijka tekstu zaskoczya mnie. Wygldasz jak
kto, kto potrzebuje wydania w sztywnych okadkach. Jej znaczenie zrozumiaem, kiedy
spojrzaem na kolejn kartk. Zakrcio mi si w gowie i poczuem nudnoci. Reszta pliku to
byy zdjcia, ktre ukazyway mod kobiet zdzierajc z siebie ubrania bia bluzk i szar
dopasowan spdnic i taczc nago przed profesorem w rednim wieku siedzcym
na kanapie. Wyraz twarzy naukowca zmienia si ze zdjcia na zdjcie, od szoku i przeraenia
a po bardziej skomplikowane i skonfliktowane emocje. Kiedy ogldaem sekwencj fotografii,
przypomniaem sobie o wieczorze, gdy studiowaem swoj twarz w lustrze po tym, kiedy
umieciem Maurie Gershwin na Trupiej Farmie i zaczem rejestrowa zmiany w jej twarzy.
Nadwerenie wizerunku Maurie, udokumentowane teraz setkami zdj, byo
nieuniknione i nieodwracalne. Zastanawiaem si, czy tak samo miao by w przypadku mojego.
Zamknem zdjcia na klucz w szufladzie biurka, zamknem gabinet i wyszedem
na zewntrz, aby odetchn wieym powietrzem wczesnego kwietniowego popoudnia.
Trzydzieci minut pniej wkroczyem do budynku federalnego Duncana, domagajc si
od zaskoczonego stranika, eby natychmiast odeskortowa mnie na szste pitro.
Z kim chce si pan zobaczy?
Z agentem specjalnym Benem Rankinem nieomal krzyknem.
Chwileczk powiedzia ostronie stranik. Bd musia zadzwoni i zapyta, czy
spodziewa si pana. Jak si pan nazywa?
Bill Brockton warknem i jestem pewien, e si mnie nie spodziewa.
Podnis suchawk telefonu i wybra numer, a potem mrukn do niej, wpatrujc si
we mnie. Zasania usta rk, wic nie wiedziaem, co mwi.
Przykro mi, ale nie ma go w biurze.
Cholera. A Angela Price?
Mrukn do telefonu ponownie, a nastpnie wysucha swojego rozmwcy. Zmierzy mnie
wzrokiem i mrukn co jeszcze. Odoy suchawk, spogldajc na mnie z powtpiewaniem,

kaza mi przej przez wykrywacz metalu, a nastpnie zaprowadzi mnie do windy i wcisn
przycisk z szstk.
Kiedy drzwi windy rozsuny si, Price ju na mnie czekaa. Wycigna rk.
Doktorze, dobrze ci widzie. Co mog dla ciebie zrobi?
Odda mi moj dobr reputacj powiedziaem.
Tdy. Chodmy do mojego gabinetu.
Poprowadzia mnie przez lobby, obok recepcji za szyb kuloodporn, a potem korytarzem
do gabinetu, ktrego okna wychodziy na Centrum Konferencyjne Knoxville i wschodni cz
kampusu Uniwersytetu Tennessee. Ben Rankin siedzia w jednym z dwch foteli stojcych przed
biurkiem Price.
Mylaem, e pana nie ma rzuciem oskarycielsko.
Bo mnie nie byo. Wanie wrciem.
Usid poprosia Price i powiedz nam, o co chodzi.
Poinformowaem ich o przesyce, ktr wanie otrzymaem, rumienic si, kiedy
opisaem zdjcia.
Price zapytaa:
Czy zabra je pan ze sob?
Nie. Zamknem je w szufladzie biurka. Wyszedem, aby si przewietrzy. Nie
wiedziaem, e si tu znajd.
Skina lekko gow, a potem spojrzaa na Rankina. On najpierw spojrza na mnie,
a pniej na Price. Na jego twarzy pojawi si umiech.
Ona te si lekko umiechna.
Owiecie mnie zadaem. Co w tym takiego wesoego?
Szanta wyjani Rankin radonie.
Albo wymuszenie dodaa Price. Moe... Jeli mamy szczcie.
Szczciarz ze mnie. Prawie zemdlaem, kiedy otworzyem t kopert.
Nie rozumie pan? spyta Rankin. Kolejna rzecz, ktr moemy doda do katalogu
jego przestpstw. Mamy kradzie, oszustwo i zmow w celu popenienia oszustwa, ale jeli
bdziemy mogli doda wymuszenie we wniosku o oskarenie, to potencjalnie mwimy
o dodatkowych dwudziestu latach za kratkami. Umiechn si. Czowieku, nie wierzyem,
e bdzie a tak gupi.
Price spojrzaa na niego ostrzegawczo, a umiech opuci jego twarz. Po raz drugi w cigu
ostatniej godziny poczuem fal mdoci. Spojrzaem na Price, a nastpnie na Rankina.
Mj Boe westchnem. Wiedzielicie, e tak bdzie. Chcielicie, ebym tak
skoczy.
Skrzywi si.
Nie pan, on. Chcielimy, eby to on tak skoczy. Jest rnica.
Potrzsnem gow z niedowierzaniem.
Wiedzia pan przez cay czas, prawda? Kiedy zgodziem si i do tego klubu
ze striptizem, wiedzia pan, e wywinie mi taki numer.
Nie wiedzielimy odpowiedziaa za niego Price ale przypuszczalimy, e to si
moe zdarzy. FBI byoby nieudoln organizacj, gdyby nie potrafio przewidywa tego typu
rzeczy. To czsto stosowany chwyt.
Czuem si zdradzony, upokorzony i wcieky.
Czy sowa wiadoma zgoda co dla was znacz? Nie powiedzielicie mi caej prawdy
o tym, czego mog si spodziewa, kiedy mnie w to wcignlicie. Uzyskalicie moj zgod pod
faszywym pretekstem. Zasuyem na lepsze traktowanie.

 Masz racj. Tak, zasuye na lepsze traktowanie przyznaa Price tonem, ktry
brzmia bardziej jak wyzwanie ni zgoda ale nie moglimy sobie pozwoli na ryzyko.
Wiedzielimy, e nie cierpisz klubw ze striptizem, i wiedzielimy, e Sinclair moe chcie ci
skompromitowa. Ale to, co powiedzia Ben, kiedy zadzwonie do niego tamtego wieczoru, byo
zgodne z prawd. Jeli byby za witoszkowaty, eby postawi nog w klubie ze striptizem, jak
Sinclair miaby uwierzy, e zdecydujesz si na oszustwo czy kradzie?
Jej sowa mnie zraniy nie tylko oszustwo i kradzie, ale te witoszkowaty. To
tak mylaa o mnie Price? To za takiego mia mnie Rankin? Czy rzeczywicie taki byem?
Przykro mi dodaa agentka agodniejszym tonem. To bya moja decyzja, nie Bena,
i sama musiaam zatyka nos, kiedy j podejmowaam. Prowokacja wymaga niedoskonaych
wyborw i trudnych decyzji. Ale uwaam, e postpiam susznie, i mam nadziej, e rozumiesz
moje motywy. Mamy wysokiej jakoci nagrania audio i wideo dowodzce wielu przestpstw:
oszustwa, zmowy i nielegalnego handlu tkank. Jeli wytrzymasz jeszcze troch, bdziemy go
mogli przyskrzyni rwnie za wymuszenie. A pniej pozwolimy ci wrci do normalnego
ycia.
Do normalnego ycia? Ju nie wiem, co to znaczy.
Przez dugi czas wygldaem przez okno. Soce chowao si za horyzontem. Kilkaset
metrw poniej wzgrza, na ktrym sta budynek, promie soca odbi si od zotobrzowego
szka kuli Sunsphere jednej z nielicznych pozostaoci po Wystawie wiatowej, ktra odbya
si w Knoxville w 1982 roku. Jaki kilometr dalej, tu przed meandrem, gdzie rzeka Tennessee
po raz pierwszy skrca w kierunku Zatoki Meksykaskiej, w pnym popoudniowym socu
byszcza na pomaraczowo i biao stadion Neyland. Z tej odlegoci, w tej chwili, ogromny
stadion wydawa si may i niewany, a mj gabinet pod stadionem by niewidocznym,
niewielkim punkcikiem.
Spojrzaem na Price.
Czuj si zainfekowany powiedziaem cicho. Zaraony. Jakby wstrzs toksyczny
zaatakowa wkna mojej moralnoci.
Popatrzyem przez okno na rzek samochodw pync na zachd od centrum miasta.
Zwykli ludzie podajcy do swoich domw i rodzin.
Jak mam si pozby tych toksyn z mojego organizmu?
Agenci spojrzeli na siebie z ulg. Wci mogli na mnie liczy. Przynta si wiercia, ale
bya jeszcze na haku; wia si, kiedy ogromna ryba otwieraa szczki.
Rankin odwiz mnie do biura, po czci, eby zaoszczdzi mi spaceru, a po czci, eby
zabra kopert. Laboratorium miao zdj odciski palcw ze zdj. Po drodze poinstruowa mnie,
co mam powiedzie, kiedy zadzwoni do Sinclaira.
Zna pan zasady. Prosz mu kaza jasno wyartykuowa, czego chce. Im bardziej
i jawniej bdzie panu grozi lub na pana naciska, tym silniejsze dowody otrzymamy. Prosz
niczego nie inicjowa. Niech on panu powie, co ma pan zrobi. Lub co zrobi panu.
Dobrze potwierdziem zniecierpliwiony.
Mwi mi to ju trzeci raz, odkd wyszlimy z gabinetu Price, za kadym razem uywajc
nieco innych sw. Zrozumiaem, o co chodzi, ju za pierwszym razem.
Podjechalimy krt drog dla samochodw dostawczych i zaparkowalimy przed klatk
schodow w strefie pnocnej. Rankin wszed ze mn do gabinetu i usiad, kiedy otwieraem
szuflad, w ktrej schowaem kopert.
Ju po raz drugi tego dnia byem bardzo bliski omdlenia. Koperty nie byo.

ROZDZIA 39
Jest pan pewien, e bya w szufladzie?
Jak najbardziej.
Rankin rozejrza si po pokoju.
A moe w szafce? Nie woy jej pan do szafki? Potrzsnem gow. Moe pan
jednak sprawdzi?
Pocignem za krnbrn grn szuflad, a potem sprawdziem reszt. Nie byo jej
w szafce, co od pocztku wiedziaem.
Wrciem do biurka.
Prosz spojrze powiedziaem, wyjmujc z szuflady wydruk maila wysanego sze
godzin wczeniej. Moja sekretarka daa mi wydruk razem z przesyk od Sinclaira. Woyem
je razem do szuflady.
By moe woy pan wydruk do szuflady, a kopert do swojej aktwki zasugerowa
mj go. By pan zdenerwowany, moe pomieszaa si panu koperta z mailem.
Potrzsnem stanowczo gow.
Moja aktwka jest nadal w samochodzie. Nie przyniosem jej do gabinetu tego
popoudnia. Mwi panu, e kto j zabra.
Jest pan pewien, e zamkn pan szuflad na klucz? Czy drzwi gabinetu byy na sto
procent zamknite?
Odczep si pan! wybuchem. Byem tak upokorzony, kiedy zobaczyem te zdjcia,
e jeli mgbym zamurowa drzwi i przyspawa t cholern szuflad, to bym to zrobi. Tak,
jestem pewien, e zamknem wszystko na klucz.
Pochyli si i przyjrza krawdzi szuflady.
Nie ma ladw wamania stwierdzi. Kto jeszcze ma klucz?
Zanim zdyem odpowiedzie, zabrzcza telefon. Wywietlacz poinformowa,
e dzwoni Peggy.
Moja sekretarka rzuciem do Rankina, podnoszc odruchowo suchawk.
Ciesz si, e ju jeste zacza. Mam na linii doktora Raymonda Sinclaira. Mwi,
e chodzi o finansowanie projektu badawczego, ktry sponsoruje. Dzwoni dzi ju trzeci raz.
Mwi, e to pilne.
Doktor Sinclair?
Biorc pod uwag widoczn pogard Raya Sinclaira dla tytuw naukowych, mogem
tylko przypuszcza, e ten doktor mia zrobi lepsze wraenie na Peggy. Spojrzaem na agenta,
oczekujc wskazwek. Podnis lew rk do gowy kciukiem wskazywa na ucho, a maym
palcem na usta, jakby dzwoni. Skin gow i pokrci prawym palcem wskazujcym
zrozumiaem, e mam porozmawia z Sinclairem.
A tak powiedziaem do Peggy. Musz porozmawia z doktorem Sinclairem. Pocz
mnie od razu. Usyszaem kliknicie na linii. Ray, jeste tam?
Cze, Bill powita mnie. Jak si masz?
Spojrzaem na Rankina i pokazaem na przycisk uruchamiajcy funkcj gonego
mwienia w aparacie, podnoszc przy tym brwi pytajco. Potrzsn gow stanowczo, wic
odchyliem tylko lekko suchawk od ucha. Agent przysun si, praktycznie mnie dotykajc.
Jak si mam? A jak mylisz, Ray? Jestem troch wytrcony z rwnowagi. Dzi
po poudniu spotkaa mnie niemia niespodzianka.
Jestem zaskoczony, e tak to odebrae. Mylaem, e mi podzikujesz.
Podzikuj? Za co?

 Za przesanie ci pamitki z tego klawego wieczoru, jaki spdzilimy w Las Vegas.

Niele si zabawiae, kiedy poszedem po drinki.
Skd masz te zdjcia, Ray?
Daa mi je urocza moda osbka. Ma chyba na imi Marian. Marian, kierowniczka
biblioteki. Zamia si z wasnego artu.
Co zamierzasz z nimi zrobi?
Zrobi? Nie planuj nic z nimi robi, Bill. Rankin opuci kciuk w d, co oznaczao,
e nie jest zadowolony z tego, co syszy. Pomylaem sobie tylko, e ucieszy ci taki souvenir
z pamitnej nocy okraszonej tacem egzotycznym. I e nie bdziesz mie nic przeciwko temu,
e podziel si tymi zdjciami z naszymi przyjacimi w bibliotece. Bd atrakcj ich strony
internetowej.
Chyba sobie artujesz oburzyem si. Te zdjcia w Internecie?
Nie podoba ci si ten pomys, Bill? Nie chcesz, eby twoi koledzy, studenci i rodzina
zobaczyli, jak wietnie si bawie?
Wiesz, e nie chc, eby te zdjcia kryy po Internecie czy gdziekolwiek indziej.
Wiesz, e byoby to dla mnie bardzo bolesne.
A wiesz, co jest bolesne dla mnie? warkn, faszywa wesoo znika z jego gosu.
Powiedziae, e dostarczysz zwoki, a tego nie zrobie. Mylae, e trzymasz mnie za jaja,
i zrobie si chciwy. Ale kto ma teraz stalowy chwyt, Bill? Powiedz mi, jakie to uczucie?
Masz mnie przyznaem.
Oczywicie, e ci mam.
Czego chcesz, Ray?
Chc dwa ciaa na wtorek poleci. Przewiezione w lodzie do Newark.
Na wtorek? To bardzo mao czasu zaprotestowaem. Co, jeli nie uda mi si ich
dostarczy?
Czy wspomniaem ju, e mam te film? Wiesz, co myl, Bill? Myl, e jeli nie
dostan tych zwok we wtorek, bdziesz kolejnym wielkim hitem na YouTube. Przy okazji, Bill,
jak tam twoja pikawa? Jaka historia zawaw w rodzinie?
Zanim miaem okazj odpowiedzie, zanim przypomniaem sobie, e poprzedni
informator FBI zmar na zawa, Sinclair odoy suchawk.
Rankin podnis w gr kciuki. Nie podzielaem jego poczucia sukcesu.
Zadzwoni z telefonu komrkowego.
Macie wszystko? Skin gow, sucha. I jako dwiku jest dobra? Skin gow
ponownie. wietna robota.
Zakoczy rozmow z umiechem, ale potem przypomnia co sobie i zmarszczy brwi.
Zdjcia rzuci. Potrzebujemy ich. Prosz pomyle. Gdzie jeszcze mg je pan
woy?
Mwiem ju, e zamknem je w szufladzie. Mgbym przysic na ycie wasnej
matki.
A kto ma klucz do szuflady?
Nikt. No, prawie nikt. Moja sekretarka, Peggy. Kiedy klucz mia te konserwator.
Wtedy uderzyo trzecie tsunami tego dnia.
Miranda.
Tej nocy miaem dziwny sen. Szedem szerok, piaszczyst ciek po parku, w ktrym
rosy drzewa palmowe by moe byo to na Florydzie. Ktem oka dostrzegem ruch przy moich
stopach i spojrzaem w d. Na piasku wia si kilkucentymetrowa ddownica. Wykonywaa
gwatowne ruchy, jak gdyby chosta j miniaturowy bat. Po kilku sekundach drgawki ustay

i stworzenie znikno w trawie. Byem zdziwiony. Co wywoao te drgawki i dlaczego nagle

ustay? P metra dalej zobaczyem drug rzucajc si na ziemi ddownic. Ta bya caa
pokryta mrwkami ogniowymi z pobliskiego mrowiska. Udao jej si strzsn kilku intruzw,
ale dziesitki innych nadal si jej trzymay i kolejne mrwki byy coraz bliej. Gdy patrzyem
zafascynowany i przeraony, ddownica przestaa si rzuca. Wstrzsno ni kilka drgawek
i zamara tylko rj owadw nadal erowa na umierajcym ciele.
Obudziem si przed witem, drcy i mokry od potu.
Gdy zadzwoni mj telefon stacjonarny, byem na nogach ju od trzech godzin, cho
soce wstao dopiero godzin wczeniej. To by Eddie Garcia z informacj, e wanie otrzyma
wiadomo od chirurga rki z Emory.
Zakwalifikowali mnie niemal krzycza. Jestem na ich licie pierwszy na ich licie
kiedy tylko znajd odpowiedniego dawc.
To wspaniaa wiadomo, Eddie.
To nie wszystko. Doktor Alvarez, moja chirurg, otrzymaa duy grant badawczy
od rzdu federalnego. Dotacja pokryje wszystkie koszty zabiegu, opieki po operacji,
fizykoterapii. A nawet koszt immunoterapii lekw, ktre bd musia bra do koca ycia.
To wspaniale... Gratulacje! Czy doktor Alvarez wie ju, kiedy w przyblieniu bdzie
moga przeprowadzi operacj?
Nie. Moe jutro, moe w przyszym roku, moe za pi lat. Nie wiadomo.
Zdawaem sobie spraw, e niektrzy pacjenci czekaj w zawieszeniu miesice lub lata,
wspinajc si powoli w gr listy i modlc si o dawc o zgodnej tkance. Niektrzy z nich,
czekajc i modlc si, umieraj. Ale sytuacja Eddiego bya inna. On nie umrze w oczekiwaniu
na operacj, w przeciwiestwie do pacjenta zakwalifikowanego do przeszczepu serca. Co wicej,
jak sam stwierdzi, moe czeka znacznie krcej ni pacjenci z chorob serca lub nerek.
Zabieg jest wci w fazie eksperymentalnej wyjani wic lista jest krtka. Tak
naprawd to bardzo krtka jestem na niej tylko ja. Rozemia si. Wic jak tylko znajd
dawc, pjd pod n.
I co teraz? Po prostu czekasz na wiadomo? Na telefon?
Nie do koca rzuci. Doktor Alvarez mwi, e naczynia krwionone w moim
prawym nadgarstku prawdopodobnie ju si zregeneroway. Chce, ebym przyjecha do Atlanty
na operacj odczepienia ramienia i oczyszczenia kikuta. Dziki temu bd gotowy, gdy pojawi
si dawca.
Kiedy masz tam pojecha?
Dzisiaj. Carmen mnie dzi zawiezie, a doktor Alvarez przeprowadzi operacj jutro rano.
Eddie mia take aktualne informacje na temat mierci Clarissy Lowe. Laboratorium
epidemiologiczne, do ktrego wysa prbk tkanki po sekcji zwok, wykonao profil genetyczny.
Bakterie w implancie zidentyfikowano jako Clostridium sordellii, gatunek szczeglnie
toksyczny.
Bd szuka innych przypadkw wstrzsu toksycznego po wszczepieniu implantw
kostnych doda. To moe by wikszy problem z nieprawidow sterylizacj tkanki.
Eddie sam odkry firm, ktra dostarczya implant, jaki wszczepiono Lowe.
To implant OrthoMedica powiedzia ale firma wykonaa go z koci kupionych
w banku tkanek.
Wymieni cztery banki, ktrych klientem bya OrthoMedica. Nie syszaem o pierwszych
trzech, o ktrych wspomnia, ale czwarty znaem jak zy szelg: Centrum Tkanek i Usug
Okootkankowych. Biorc pod uwag z krew midzy Rayem Sinclairem i Glenem Faustem,
byem zaskoczony, e firma prowadzia interesy z OrthoMedica. Najwyraniej za krew w tym

nie przeszkadzaa.
Kiedy Eddie odoy suchawk, zadzwoniem do FBI i przekazaem te informacje
Rankinowi. Jeli Centrum Tkanek byo rdem zainfekowanej koci, to moliwe,
e zamiowanie firmy do szybkich zyskw przekadao si te na inne nielegalne procedery, nie
tylko zakup cia na czarnym rynku. Nie wiedziaem, jaka federalna ustawa jeli w ogle
jakakolwiek nakadaa na bank tkanek obowizek ich sterylizowania, ale jeli kto by w stanie
dowiedzie si tego szybko, to tylko Rankin. Agent obieca, e si temu przyjrzy.
propos doda aresztowalimy Sinclaira. Wczoraj wieczorem. Pomylaem,
e chciaby wiedzie.
Mia racj. Zaczem widzie wiateko w tunelu.
Kiedy skoczyem z nim rozmawia, Peggy poczya kolejn rozmow.
Halo. Usyszaem niepewny kobiecy gos. Chciaabym rozmawia z doktorem
Brocktonem.
Dzie dobry. Jak mog pomc?
Nazywam si Laura Telford przedstawia si. Dzwoni, poniewa mj ojciec
niedawno podpisa formularz zgody na przekazanie swojego ciaa na rzecz Trupiej Farmy
i musz o tym z panem porozmawia.
Czasami, niezbyt czsto raz na kilka lat dzwoni lub skada mi wizyt jaki krewny
dawcy, ktry by zbulwersowany tym, e jej lub jego mama, tata, brat lub siostra bdzie gni
w goej ziemi. Podpisanie formularza zgody miao moc prawn w procesie sdowym zapewne
bymy wygrali, jeli formularz zosta podpisany w obecnoci wiadka ale ju dawno temu
postanowiem, e nie bd si angaowa w adne prawne przepychanki z rodzinami dawcw.
Nie bd prbowa zmieni pani decyzji, ale chtnie odpowiem na wszelkie pytania.
Chciabym zachci pani do ponownej rozmowy z ojcem. Niech wie, e nie akceptuje pani jego
decyzji. Moe ktre z was zmieni zdanie pod wpywem drugiej osoby.
To nie jest tak, e nie zgadzamy si w tej kwestii wyjania. On uwaa, e to wane,
tak samo jak ja. Chodziam na pana zajcia z wprowadzenia do antropologii. I nawet zgosiam
si do wiosennych porzdkw na Trupiej Farmie. Dostaam dziesi dodatkowych punktw
za zbieranie koci i olizych workw na zwoki. Wierz w prac, ktr pan wykonuje.
Nie rozumiaem, dlaczego wic dzwoni.
Dzikuj powiedziaem. Mam nadziej, e nie zobaczymy tu pani taty zbyt
wczenie.
Waciwie obawiam si, e moe to nastpi wkrtce odpara. To niewydolno
serca. Serce taty zatrzymao si wczoraj. Lekarzom udao si go odratowa, ale mwi, e to ju
tylko kwestia czasu. Jeli znowu si zatrzyma, to prawdopodobnie oznacza koniec.
Tak mi przykro.
Przerwaa, eby wydmucha nos.
Ale myl, e jego ciao po mierci moe si do czego przyda, jest pocieszajca.
Jeli trafi na Trupi Farm, to na pewno tak bdzie obiecaem. Powiedziaa pani,
e nazywa si Telford? Nie przypominam sobie tego nazwiska. Kiedy pani ojciec wysa
formularz?
Wrczy go panu osobicie. W zeszym tygodniu. Mj ojciec to Ernest Miller.
Przepraszam, powinnam bya wspomnie o tym wczeniej. Zmieniam nazwisko, kiedy wyszam
za m. Rozmawia pan z tat w szpitalu. Wtedy podpisa formularz zgody.
Oczywicie przyznaem. Wspomnia o pani. Powiedzia, e niedugo pani
przyjedzie. Mwi, e mieszka pani w Kentucky?
Tak, w Fort Campbell. Miaam nadziej, e przyjad zaraz po tym, kiedy tata trafi

do szpitala, ale mj m stacjonuje w Iraku i moe wrci do domu dopiero w przyszym

tygodniu. Stan ojca pogarsza si w szybkim tempie, wic pomylaam, e powinnam zadzwoni
do pana jak najszybciej. Musz z panem porozmawia o zmianie w jego formularzu.
Oczywicie zgodziem si ale jestem troch zdezorientowany. Mylaem, e zgadza
si pani z tym, eby ciao po mierci trafio na Trupi Farm.
Tak.
O jakiej zmianie chce pani zatem ze mn porozmawia?
Chc porozmawia o dawstwie narzdw wyjania, a ja zapaem gwatownie
powietrze. Rozmawialimy o tym w sobot przez telefon, dzie przed tym, kiedy jego serce si
zatrzymao. Opowiedzia mu pan o swoim przyjacielu doktorze Garcii. O tym, e potrzebuje pary
rk.
Wosy mi si zjeyy.
Czy chce pani powiedzie, e ojciec zmieni zdanie? e podpisa formularz zgody
dawcy narzdw?
Nie, nie zaprzeczya, a ja poczuem, e co si we mnie zapada.
Och. Rozumiem. To znaczy, tak naprawd nie rozumiem. Odetchnem gboko.
Nie powinienem by wspomina o doktorze Garcii. Nie powinienem by prbowa wpyn
na pani ojca. To jego wybr.
Waciwie to nie powiedziaa. Dlatego do pana dzwoni. Mj tata da mi
penomocnictwo lekarskie, wic jest to mj wybr, a mj wybr nie pokrywa si z wyborem taty.
Mama ma zmara, czekajc na przeszczep nerki. Moje dzieci straciy babci z tego prostego
powodu, e nie ma wystarczajcej liczby dawcw. Wic jeli mog co zmieni w czyim
yciu, to podejm decyzj wbrew woli ojca. Nie powiem mu, dam mu umrze w spokoju,
a pniej zrobi, co uwaam za stosowne. Zamilka, a moje serce wypenia nadzieja. Myli
pan, e pana przyjaciel bdzie mg skorzysta z rk mojego ojca?
Nie wiedziaem, ale miaem nadziej i modliem si, eby tak byo.
Przekonamy si odrzekem. Dzikuj.

ROZDZIA 40
Kiedy przyjechaem do kampusu, wci byem w dobrym nastroju dziki ofercie Laury
Telford i dobrym wieciom od Eddiego. Jednak gdy otworzyem drzwi gabinetu, wiedziaem,
e co jest nie tak. Na rodku mojego biurka w krgu wiata lampy powikszajcej leaa dua
biaa koperta. Okrge soczewki, przez ktre analizowaem tysice koci, powikszay
i wypaczay rcznie zapisane drukowane litery z moim nazwiskiem. Moje przeczucie zmienio
si w przeraenie, kiedy wycignem zawarto koperty. Byy w niej trzy rzeczy. Po pierwsze,
plik zdj wykonanych w klubie ze striptizem w Las Vegas. Po drugie, teczka, do ktrej
woyem kopi formularza zgody dawcy 3709. Chodzio o ciao, ktre obiecaem Sinclairowi.
Bya tam te kopia listu do rodziny dawcy, wyjaniajcego, e z powodu zakaenia wtroby
konieczna bya kremacja jego szcztkw. Na formularzu zgody napisaem: Zagroenie
biologiczne spowodowane zapaleniem wtroby typu C; zwoki skremowano 8 kwietnia. To byo
oczywicie kamstwo, ktre miao zatrze lady mojego oszustwa. Kopi szkicu listu wysaem
do Sinclaira z prob o wskazwki. Trzecim elementem zawartoci koperty by krtki list
wydrukowany na papierze firmowym Wydziau Antropologii. Datowany by na poprzedni dzie
i skierowany do doktora Williama Brocktona, szefa Wydziau Antropologii Uniwersytetu
Tennessee w Knoxville. Tre listu bya krtka, tak krtka jak strza w gow. Chciaabym
niniejszym powiadomi, i rezygnuj z mojej asystentury ze skutkiem natychmiastowym
i wycofuj si z programu doktoranckiego Wydziau Antropologii. Ponadto informuj,
i zgosiam do TBI podejrzenie o popenieniu kradziey i oszustwa oraz dopuszczeniu si
defraudacji przekazanych na rzecz Trupiej Farmy zwok. Jak szybko nastpuje upadek
z wysoka. List zosta podpisany schludnym odrcznym pismem: Miranda S. Lovelady.

ROZDZIA 41
Przejechawszy rzek Tennessee szos Alcoa, zostaem na prawym pasie, ktry prowadzi
do zjazdu na szlak Cherokee i do szpitala Uniwersytetu Tennessee, i wczyem kierunkowskaz.
Prbowaem skontaktowa si zarwno z Rankinem, jak i Price, ale nie byli dostpni,
a recepcjonistka w biurze FBI albo nie wiedziaa, albo nie moga powiedzie, kiedy bd mogli
ze mn porozmawia. Zostawiem wiadomoci obojgu agentom, wszdzie gdzie tylko mogem
w recepcji oraz na ich pocztach gosowych zarwno w telefonach stacjonarnych, jak
i komrkowych. Nagraem si te Amandzie Whiting, radcy prawnemu uniwersytetu, ostrzegajc
j, e TBI moe chcie mnie aresztowa i skomplikowa ycie uczelni.
Kiedy opuciem stadion, chciaem wstpi na Trupi Farm i nieco oderwa myli
od mojej sytuacji, ogldajc zwoki Maurie Gershwin spodziewaem si zobaczy teraz jedynie
goe koci. Jednak Trupia Farma bya czci tego, co teraz mi ciyo po raz pierwszy
wydawaa si problemem, a nie rozwizaniem. Pod wpywem impulsu postanowiem zmieni
kurs. Soce wiecio dzi mocno i kwietniowe popoudnie byo tak ciepe, e nie trzeba byo
nosi wierzchnich okry. Zima chyba w kocu opucia nas na dobre i pomylaem, e dawka
czystego grskiego powietrza pomoe mi przewietrzy umys i ukoi serce. Wczyem
kierunkowskaz i wjechaem na rodkowy pas. Kierowca subaru, ktre jechao tym pasem
szybciej, ni mi si wydawao, zatrbi wciekle. Gdy auto mnie wyprzedzio, napdzane
turbodoadowaniem agresji, na tylnym zderzaku dostrzegem naklejki z hasami, ktrych nie
powstydziby si aden wiec protestacyjny, midzy innymi: UPRAWIAJ MIO, A NIE
WOJN, PODLI LUDZIE S DO BANI i BD ZMIAN, KTREJ PRAGNIESZ
W WIECIE. Kiedy samochd znika za zakrtem, kierowca tego nioscego przesanie pokoju
pojazdu pokaza mi rodkowy palec.
Pojechaem autostrad na poudnie, minem lotnisko, a nastpnie skierowaem si
na wschd przez Maryville i Townsend do Parku Narodowego Great Smoky Mountains, ktry
lea jedynie czterdzieci pi minut drogi samochodem z Knoxville, ale wydawao si, jakby
znajdowa si w innym wiecie. Po dwch kilometrach skrciem w lewo na drog prowadzc
do obozu edukacyjnego w Tremont, gdzie praktycznie kady dzieciak ze wschodniego
Tennessee, w tym mj ju dorosy syn, spdzi tydzie, poznajc flor i faun Appalachw.
Droga do Tremont wia si wzdu Middle Prong of the Little Tennessee, rzeki, ktrej
szmaragdowe rozlewiska nawleczone byy na nitki spienionych biaych kaskad. W najpytszych
miejscach rzek mona byo przekroczy, skaczc z kamienia na kamie, ale najgbsze nurty
mogy wystawi na prb umiejtnoci dowiadczonych kajakarzy i sta si zgubne dla
ryzykantw, ktrzy wchodzili do rzeki, aby popywa na dtkach.
W to ciepe popoudnie rzeka wydawaa si ucielenieniem idei zotego rodka: miaa
do wody, by moga by nazwana yw moe nawet ywioow ale nie tyle, aby wydawaa
si grona lub zowieszcza. Pokrzepiony poczuem, e mj wewntrzny wir uspokaja si.
Zwolniem, otworzyem okna i zatonem w dwikach i zapachach gr: bulgoczca i kipica
woda, ostry aromat choin podszyty wilgoci omszaych ska i butwiejcych lici.
Cztery kilometry w gr rzeki asfalt ustpi wirowi i rzeka zacza spada raczej ni
pyn. Po kolejnych piciu kilometrach drog zwieczya ptla do zawracania. Za ni
zobaczyem kadk, ktra prowadzia na grski szlak. Wzdu zewntrznej krawdzi ptli
przygotowano kilkanacie miejsc parkingowych. W weekend wszystkie miejsca byyby zajte,
ale dzisiaj miaem peny wybr. Zatrzymaem si w pobliu mostka, wysiadem z samochodu
i wszedem na kadk. Stanem na samym jej rodku. Sze metrw pode mn pienia si zimna

i czysta woda. Dwadziecia kilometrw w d rzeki staa zapora, ktra zmieniaa t taczc
i piewajc rzeczk w monotonny strumie.
Po drugiej stronie kadki drewniany znak informowa biaymi cyframi i literami
o odlegoci do rnych atrakcji na szlaku, na ktre nie miaem ani czasu, ani obuwia:
PANTHER CREEK 4,3 km; JAKES CREEK 8,2 km; SZLAK APPALACHW 14,4 km;
CUCUMBER GAP 15,3 km. Kiedy czytaem napisy, usyszaem chrzst opon na wirze,
a nastpnie krtki sygna samochodu zamykanego pilotem. Zaskoczyo mnie to i by unikn
pogawdki z nowo przyby osob, ruszyem. Wski, nieoznakowany szlak rozgazia si
w prawo od gwnego traktu. Zdecydowaem si pody nim, a nie szlakiem gwnym, ktry
by na tyle szeroki, e mgby nim przejecha dip. Droga mniej uczszczana, pomylaem,
schylajc si pod sosn i przechodzc przez par powalonych drzew.
Sto metrw dalej dotarem do innej kadki, tym razem bardziej prowizorycznej. Miaa
jakie p metra szerokoci i zostaa wykonana z uoonej w poprzek strumienia stalowej belki,
do ktrej przyspawane zostay pionowe wsporniki. Zamocowane na nich stalowe liny suyy
za cienkie balustrady. Wszedem ostronie na ten mostek. Belka uginaa si pode mn, odbijajc
si lekko przy kadym kroku. Zatrzymaem si niedaleko rodka, ciskajc mocno wspornik
jedn rk, a lin drug. Trzy metry niej wski strumie, ktrego nazwy nie znaem, pyn
wartko midzy kamieniami. Wypywa w moim kierunku z tunelu ciemnych byszczcych
rododendronw, skaczc z ponadmetrowej pki, zanim zaczyna wi si midzy gazami.
Odwracaem si, eby spojrze w d rzeki, gdy w tej samej chwili wydarzyy si trzy
rzeczy: krtki bysk rozjani cienist koron choin na bliszym mi brzegu, powietrze zawistao
obok mojego lewego ucha i ostry trzask odbi si echem w wskim wwozie strumienia.
Do czasu, gdy zdaem sobie spraw, e kto do mnie wanie strzeli, moje ciao ju zaczo
reagowa instynktownie pochyliem si i rzuciem przez koyszcy mostek ku drugiemu
brzegowi. Huk kolejnego strzau zmiesza si z brzkiem kuli, ktra trafia w stalow konstrukcj
kadki. Kiedy dotarem do drugiego brzegu, trzeci strza wyszczerbi skaliste nabrzee niedaleko
mojej gowy odamki kamienia spady na moj twarz i szyj.
A niech mnie, pomylaem w pierwszej chwili, TBI do mnie strzela. Ale doszedem
do wniosku, e to niemoliwe. Jestem ich konsultantem. Wsppracuj z nimi od lat. Moe chc
mnie aresztowa, z pewnoci chc mnie przesucha, ale nie zabi.
Ale kto najwyraniej tego chcia.
Sinclair, pomylaem, ale potem zaczem si nad tym zastanawia. Jak to moliwe, eby
by to Sinclair? FBI go wczoraj aresztowao. Czwarty strza odbi si z hukiem od ska. Pewnie
go wypucili za kaucj, doszedem do wniosku. Zaczem biec cigany przez pity strza.
Nie wiedziaem, jaki dystans pokonaem, wiedziaem tylko, e biegem w gr wijcym
si szlakiem, a zatrzymaem si, eby zwymiotowa z wysiku. Brakowao mi tchu, a torsje
sprawiy, e jeszcze trudniej byo mi zapa powietrze. Zaczo mi si robi ciemno przed
oczami. Opadem na kolana i staraem si opanowa panik. Gdy przestaem wymiotowa
i zaczem oddycha nieomal normalnie, dokonaem podsumowania sytuacji i nie spodobay mi
si moje wnioski. Gdzie w dole znajdowa si czowiek, ktry mia bro i chcia mnie zabi,
wic powrt t sam drog nie wydawa si rozsdnym posuniciem. Przypomniaem sobie,
e w tej czci parku s jeszcze dwa inne szlaki turystyczne West Prong, ktry rozpoczyna si
w miejscu, gdzie Tremont Road stawaa si wirowa, oraz Bote Mountain, ktry krzyowa si
z West Prong. Wydawao si moliwe, a nawet cakiem prawdopodobne, e szlak, na ktrym
byem, przecina gdzie jedn z tych dwch tras i doprowadzi mnie do szosy.
Wstaem i ruszyem dalej, na pocztku chwiejnym krokiem, a pniej, w miar
odzyskiwania si, z coraz wiksz pewnoci. Sdzc po pozycji soca, szedem na poudniowy

zachd jeli mnie pami nie mylia, w kierunku szlaku Bote Mountain. Jednak kt padania
promieni soca uzmysowi mi, e do zmroku nie pozostao zbyt duo czasu. Spojrzaem
na zegarek: byo wp do pitej, a to oznaczao, e miaem godzin, moe dziewidziesit
minut, zanim zastanie mnie w grach noc.
Szedem przez p godziny, majc nadziej, e trafi do przecicia z Bote Mountain. Mj
szlak nadal si wspina, a soce schodzio coraz niej. Temperatura te stawaa si nisza
i zauwayem, e mj oddech zamienia si w par. Wkrtce droga zacza biec ocienionym
stokiem, przez teren pokryty niegiem i lodem. Nie by to dobry znak. Po mojej prawej stronie,
moe dwadziecia kilometrw dalej i tysice metrw niej, ujrzaem Cades Cove, kotlin
w grach, ktra zostaa wykarczowana i zasiedlona na pocztku dziewitnastego wieku. To dao
mi lepsze pojcie na temat wasnego pooenia, ale wiedza ta bya niepokojca. Zdaem sobie
spraw, e mj szlak prowadzi na szczyt prawdopodobnie na Thunderhead, najwysze
wzniesienie w zachodniej czci pasma Great Smoky Mountains. Ubranie, ktre miaem na sobie,
nadawao si na ciepe soneczne popoudnie, ale nie na noc spdzon na wysokoci tysica
piciuset metrw nad poziomem morza.
Czy kto bdzie mnie szuka? Oprcz Raya Sinclaira? Na pewno nikt z Wydziau
Antropologii. Miranda zrezygnowaa. Nikt inny nie zauwayby mojej nieobecnoci, nikt nie
spodziewa si mnie zobaczy przed poniedziakiem. Moj jedyn nadziej, jedyn pociech byo
to, e podejrzewano mnie o popenienie oszustwa oraz kradziey i e TBI pody moim ladem.
Ale skd bd wiedzie, e tu jestem? Nie powiedziaem nikomu, dokd si wybieram,
i wtpiem, eby TBI zamierzao przeprowadzi szeroko zakrojone poszukiwania.
Widziaem dwa rozwizania. Pierwszym by powrt t sam tras z nadziej, e ten, kto
do mnie strzela, zrezygnowa i odjecha. Drugim byo zejcie ze szlaku przecicie w d
zbocza, a nastpnie wdrwka wzdu niewielkiego strumienia, ktry syszaem daleko w dole.
Miaem niejasne wraenie, e strumie wpada do West Prong of the Little Tennessee. Oczami
wyobrani widziaem nawet most, po ktrym biega szosa i pod ktrym pyna rzeka. Wybraem
drug opcj. Zszedem ze szlaku i zaczem si osuwa po zboczu. Czy uda mi si dotrze
do szosy przed zapadniciem zmroku?
Nie udao si. Zmierzch zasta mnie u zbiegu strumienia i rzeki West Prong. W wwozie
zrobio si ciemno szybciej ni na wyej pooonych zboczach, a teren by bardziej stromy
i kamienisty. Mj brzeg rzeki, poudniowy, wydawa si bardziej urwisty z pkami skalnymi
i zarolami rododendronw. Pnocny brzeg wyglda przyjaniej dla piechura, ale dotarcie
do niego wymagao przejcia przez rzek. Przyjrzaem si jej nurtowi, wypatrujc brodu, gdzie
mgbym przeskoczy po kamieniach na drug stron, ale nie zauwayem adnego i nie miaem
czasu na dalsze poszukiwania. Usiadem na kamieniu, zdjem buty, skarpetki, spodnie i bielizn
i zaczem brn w wodzie. Zwinite ubranie ciskaem nad gow, a buty zawiesiem wok szyi
na sznurowadach jak prymitywny plemienny znak zwycistwa nad rywalem akademikiem
noszcym buty z LL Bean.
Woda bya zimna. Niesamowicie. Do blu zimna. Tak zimna, e miaem wraenie, i kto
ciska moje stopy w imadle. Po kilku sekundach bl ustpi odrtwieniu, ktre z jednej strony
byo lepsze od blu, ale z drugiej sprawiao, e trudniej mi byo wyczu liskie kamienie pod
stopami. Dwa razy nieomal si przewrciem i straciem cenny pakunek. Woda bya te gbsza,
ni si spodziewaem. Sigaa mi dobrze powyej kolan.
Cholera! zaklem, gdy woda dotkna krocza.
Kiedy dotarem na drug stron prawdopodobnie zajo mi to tylko minut lub dwie
trzsem si z zimna. Siedzc na chodnej skale, cignem wod z ng, a nastpnie wytarem je
szybko skarpetkami, aby nie tylko je osuszy, ale te poprawi krenie i przywrci czucie.

Ubraem si tak szybko, jak pozwalay na to moje drce rce, i ruszyem dalej.
Ciemno pogbia si, a wraz z ni take grone dudnienie rzeki. Po obu stronach
wwozu zrobio si bardziej stromo, skay stay si omszae, a podoe zdradliwe dla stp. Gdy
polizgnem si drugi raz, postanowiem poszuka suchszej ziemi wyej. Pomylaem, e bd
mg nadal i wzdu biegu rzeki, kierujc si suchem, ale bd tam bezpieczniejszy.
Na widocznym klinie nocnego nieba odnalazem Wielki Wz i Gwiazd Polarn, ktre
potwierdziy, e rzeczywicie kieruj si na zachd, w stron szosy. To mnie pocieszyo. Brak
ksiyca by jednak przygnbiajcy.
Teren stawa si coraz bardziej stromy i wkrtce musiaem peza bokiem po stoku
na czworakach. Sdzc po cice pod moimi rkami, byem w lesie liciastym by moe
topolowym, a moe dbowo-klonowym. Licie byy suche, nieg ju dawno si tu stopi.
Liciasta ziemia pod moimi rkami i stopami ustpia nagim skaom. Zrobiem krok
w bok i nagle poczuem, e zsuwam si z pki skalnej. Instynktownie rozoyem rce i nogi.
Moje biodra zatrzymay si na krawdzi. Udao mi si zapa maego drzewa zakorzenionego
w szczelinie. Trzymajc si go kurczowo, modliem si, eby mnie utrzymao, i ostronie
wcignem si w gr na pk. W ciemnoci nie widziaem urwiska, ktre prawie mnie
pochono, nie mogem zobaczy drzewa, ktre mnie uratowao. Kierujc si tylko dudnieniem
rzeki, po omacku parem do przodu.
Nagle pod lew rk i lew stop poczuem lune, pokruszone skay. Zatrzymaem si
i przesunem rk po podou, zataczajc uk. Nie wyczuem adnych drzew, adnych gazi,
nawet martwych lici nic, tylko ziemi i kamienie. Dobry Boe, pomylaem, osuwisko. Jak jest
szerokie? Czy jest bardzo niestabilne? Jak na Boga uda mi si tdy przej?
Przeszedem ten odcinek trasy centymetr po centymetrze, szukajc podpory dla rk i stp,
zanim zdecydowaem si na kolejny ruch. Po kilku minutach dotarem do gazu wielkoci arbuza,
na wp zakopanego w lunej ziemi zbocza znajdowa si po lewej stronie na wysokoci mojej
gowy. Kiedy prbowaem go omin pod spodem, oderwa si od podoa w moich rkach.
Schyliem gow, przesunem si w lewo i wbiem lew stop i lew do w lun ziemi,
modlc si, eby mnie utrzymay. Zaiskrzyo, kiedy gaz run w d pitnacie metrw,
dwadziecia, trzydzieci, moe nawet wicej. Zatrzyma si z brzkiem na stercie ziemi, ska
i drzew, ktre niedawno osuny si ze zbocza.
Do czasu, kiedy przeszedem stref osuwiska i znalazem si ponownie w lesie, siy
cakowicie mnie opuciy. Nie widziaem w ciemnociach zegarka, nie mogem nawet dostrzec
swojej rki, ale domyliem si, e musi by pnoc lub nawet pniej. Byem wyczerpany.
Musz si przespa, pomylaem. Oparem stopy o due drzewo i pooyem si, cho
w rzeczywistoci lec na stromym zboczu, nieomal staem. Zagrabiem martwe licie
i stworzyem gniazdo, ktre miao mnie chroni przed zimnem.
Kiedy zaczem drzema, obudzio mnie drenie ciaa, agodne na pocztku, ale pniej
coraz gwatowniejsze. Bdc w ruchu, nie czuem zimna. Mimo e miaem na sobie jedynie
cienk koszul, marzy mi tylko donie. Teraz, kiedy mj wewntrzny silnik pracowa na biegu
jaowym od czasu do czasu nieco si krztuszc, ze wzgldu na to, e od dawna nic nie jadem
i nie piem nie mogem znie zimna. Musiaem si rusza.
Byem te coraz bardziej odwodniony. Wody miaem pod dostatkiem, ale kilkadziesit
metrw pode mn. Przypominaa mi o sobie za kadym razem, kiedy przechodziem nad huczc
bystrzyc. Niechtnie i ze strachem zaczem schodzi w d.
Wkrtce usyszaem szum rzeki zaledwie kilka metrw na lewo. Wystarczyo tylko
znale dogodne miejsce do zejcia na brzeg. Czy bdzie bezpieczniej zaczerpn wody
garciami, czy pooy si na brzuchu i pi jak dzikie zwierz? Rce miaem zdrtwiae, wic

postanowiem si pooy i zanurzy twarz w nurcie.

Wanie zaczynaem wyobraa sobie smak wody, kiedy zrobiwszy kolejny krok, po raz
drugi tej nocy pod stop znalazem jedynie powietrze. Zaczem powoli spada, po czym
wyldowaem w lodowatej wodzie. Tu pod jej powierzchni lew stron ciaa uderzyem
w skaliste podoe i poczuem ostry bl w ebrach.
Ale to zimna woda bya groniejsza. Gdyby moja gowa znalaza si pod powierzchni, to
z pewnoci bym si zachysn. Kiedy szukaem oparcia na liskich skaach, zdaem sobie
spraw, jak mao mam czasu. Ju wczeniej byem na skraju hipotermii, lodowata woda znacznie
by j przyspieszya. To wtedy, kiedy zaczem si gwatownie trz, po raz pierwszy ogarno
mnie zwtpienie. Czy nie powinienem si podda? Po prostu podda si zimnu, wycieczeniu
i blowi. Syszaem, e hipotermia jest stosunkowo szybkim i przyjemnym sposobem
na poegnanie si z tym wiatem. Gdybym zosta w wodzie, a nawet wczoga si na ska
i nieruchomo na niej lea, moe w zaledwie kilka chwil bezbolenie bym odpyn. Czy byoby
to takie ze, biorc pod uwag, co mi ostatnio zgotowa los? Jeff nie odpowiada na moje
telefony, Miranda mn pogardzaa, TBI chciao mnie przesucha, uniwersytet na pewno mnie
zwolni, Ray Sinclair nastawa na moje ycie, a morderczyni nosia w swoim onie moje dziecko.
O ile atwiej byoby odpuci, ni walczy.
Nurt rzeki zmy mnie na ma, skalist pla. Wstaem i pooyem si na plecach, wic
zanim zamknem oczy, mogem spojrze na niebo. Wielki Wz od zmroku przesun si
widocznie, obracajc si o czterdzieci pi stopni wok Gwiazdy Polarnej. Wielkie koo ycia
i losu nadal bdzie si krci dugo po tym, jak odejd. Pocieszyo mnie to i miaem nadziej,
e ycie przyniesie szczcie tym, ktrych kochaem: Jeffowi i Jenny oraz ich chopcom,
Mirandzie i Artowi, cierpicym Garciom. yczyem nawet wewntrznego spokoju Isabelli,
gdziekolwiek bya.
Ale kiedy tak leaem, wstawiajc si za nimi wszystkimi do Wszechwiata, co sobie
uwiadomiem. Moja mier nie przyniesie mojej rodzinie, przyjacioom i wsppracownikom
nic dobrego, tak naprawd przyniesie im jedynie gboki smutek. Kiedy miaem trzy lata, mj
ojciec popeni samobjstwo i mimo e akt ten ukoi jego wewntrzny bl, to wywoa
niewyobraalne cierpienie tych, ktrych opuci. Jeli po prostu poddabym si teraz zimnu,
zamiast walczy o ycie bez wzgldu na to, co mi miao przynie, czy to nie byaby tchrzliwa,
bierna wersja samobjstwa? Czy mogem pozwoli sobie na atw mier, zamiast prbowa
trudniej y dla tych, ktrych kochaem?
Potrzsnem gow, aby uwolni si od zych myli. Obrciem si na prawy bok,
a nastpnie na brzuch i wziem duy yk lodowatej wody. Nastpnie znalazem skat ga
rododendronu zwisajc z wysokiej, stromej skarpy, chwyciem j obiema rkami i wcignem
si w gr.
Znowu odnalazem Gwiazd Polarn wiecc nisko nad przeciwlegym grzbietem. Bya
po mojej prawej stronie, kiedy zwrciem si w d rzeki. Oznaczao to, e wci kierowaem si
na zachd. Nadal zmierzaem w kierunku szosy. Nadal zmierzaem w kierunku ycia. Wspiem
si pod gr tak szybko, jak tylko mogem, zwikszajc odlego midzy mn a zdradliwym
wwozem rzeki. Wysiek fizyczny mnie nieco rozgrza.
Nagle przede mn poczuem raczej, ni zobaczyem, pustk. Nadal nie byem w stanie
dostrzec wasnej rki chyba e trzymaem j na tle gwiadzistego nieba ale czer staa si
mniej czarna. Przestrze wydawaa si otwart, czarn pustk, a nie zalesionymi ciemnociami.
Chwytajc si gazi drzewa dla bezpieczestwa, jedn stop zbadaem ziemi przed sob.
Okazaa si skalista, a dalej si urywaa. Byem na skraju kolejnego urwiska, cho nie miaem
moliwoci przekona si, czy miao trzy czy trzydzieci metrw wysokoci. Gdybym skierowa

si lekko w lewo, mgbym kontynuowa wdrwk wzdu skraju urwiska, ale szedbym
na poudnie, a nie na zachd. Zastanawiaem si, czy doszedem do ostrego zakrtu w wwozie
rzeki, czy moe by to boczny kanion jakiego dopywu. Jeli to ostatnie, to gdybym ruszy jego
skrajem, wrcibym w gry, a to skoczyoby si katastrof. Musiaem poczeka, a zrobi si
jasno. Miaem nadziej, e przeyj do witu.
Po raz kolejny oparem stopy o drzewo i pooyem si na stoku o duym nachyleniu. Tak
jak poprzednio, zaczem si trz ju po kilku minutach. Tym razem jednak nie ruszyem dalej,
a prbowaem si rozgrza w miejscu. Wstaem i zaczem potrzsa ramionami i domi (palce
miaem zdrtwiae od upadku w strumieniu), eby pobudzi krenie krwi. Po rozgrzewce znowu
si pooyem, a kiedy dreszcze wrciy, zaczem skaka i znowu macha rkami.
Gdy pooyem si po raz trzeci, musiaem na chwil przysn, bo kiedy otworzyem
oczy, niebo nie byo ju czarne, a szare. Przeyem noc, mimo e byem bliski upadku z pki
skalnej, nieomal zostaem przygnieciony przez gaz na osuwisku i wpadem do lodowatej rzeki.
Kiedy otoczenie stawao si coraz bardziej widoczne, a powietrze zaczo si ogrzewa, po raz
pierwszy od zachodu soca miaem wiksze szanse na przetrwanie ni na mier. Wziem
gboki oddech i wypuciem powietrze, umiechajc si do oboku mgy w zimnym, bladym
wietle.
Postpiem waciwie, czekajc do witu. Rzeczywicie dotarem do kanionu, w ktrym
pyn dopyw rzeki. Urwisko miao pitnacie metrw wysokoci. Mona byo po nim zej
tylko w kilku miejscach. Przy jednym z takich miejsc roso wysokie, rachityczne drzewo.
Chwyciem za pie obiema rkami, przytuliem si do niego i zsunem w d. Nastpnie
przeszedem przez wski strumie i dalej wzdu lewego brzegu West Prong.
Niedaleko miejsca, gdzie przekroczyem dopyw, rzeka wyginaa si w lewo. Kiedy
przesunem wzrokiem wzdu tej krzywej, poczuem cinicie w odku. Sto metrw dalej
zobaczyem most, po ktrym przebiegaa szosa Laurel Creek Road. Byem wyczerpany i obolay,
ale yem i dotarem do celu.
Kiedy zbliaem si do mostu, zauwayem, e lewy brzeg stawa si coraz bardziej
stromy. Musiaem przej przez rzek jeszcze raz. Cholera, pomylaem, ale umiechnem si.
Dam rad. To pestka.
Nie pierwszy ju raz w cigu kilkunastu godzin si rozebraem, zwinem ubranie
i zawiesiem buty na szyi. Rzeka bya szersza i gbsza ni w miejscu, w ktrym j wczeniej
przekroczyem, tym razem lodowata woda sigaa powyej pasa, nieomal do pach. Tak jak
poprzednio, szybko straciem czucie w nogach, ale na szczcie dno rzeki byo piaszczyste
i gadkie, wic przeszedem bez potknicia. Kiedy wyszedem z wody niedaleko mostu, w zotym
wietle poranka z mojego nagiego ciaa unosia si para. Ubraem si tym razem nie byo
adnej nadziei na zawizanie sznurwek a nastpnie pokonaem skarp i znalazem si
na poboczu szosy. Byem jakie kilka kilometrw w linii prostej od mojego pikapa
prawdopodobnie dalej ni w dowolnym momencie od podjcia brzemiennej w skutkach decyzji
o zejciu ze szlaku ale byem bezpieczniejszy ni przez ostatnie dwanacie godzin (chyba
e jakim zbiegiem okolicznoci osoba, ktra strzelia do mnie pi razy, szukaa mnie na tym
odcinku drogi).
Usyszaem samochd. Wszedem na rodek jezdni i pomachaem. Prowadzca auto
kobieta w rednim wieku zatrzymaa si i opucia szyb na centymetr, przygldajc mi si
z nieukrywan podejrzliwoci.
Przepraszam, e przeszkadzam zaczem ale czy ma pani telefon komrkowy i czy
byaby pani skonna wybra numer alarmowy?
Tak, mam telefon komrkowy. Z powtpiewajcego tonu jej gosu wywnioskowaem,

e rozwaaa uycie go do zawiadomienia policji, i prbowa j uprowadzi obcy mczyzna.

Utknem w grach na ca noc wyjaniem. Chyba mam stuczone ebra i myl,
e stranicy parku zaczynaj mnie szuka.
Przyjrzaa mi si uwaniej. Jej wzrok przesun si po zadrapaniach na mojej twarzy
i poszarpanym ubraniu. Spojrzaa agodniej.
Och, na Boga powiedziaa prosz wsi. Otworzya drzwi od strony pasaera, a ja
wsiadem. Zabior pana na posterunek w Cades Cove.
Zawahaem.
Nie chciabym si narzuca, ale zostawiem samochd na Tremont i zgaduj, e tam
rozpoczn poszukiwania. Czy byaby pani skonna tam wrci?
Zjechaa na pobocze i wykonaa szybk nawrotk. Chwil pniej usyszaem jakie
gone szczkanie. Gdy kobieta spojrzaa na mnie z niepokojem i wczya ogrzewanie, zdaem
sobie spraw, e to byy moje zby.
Dzikuj wydusiem. To bardzo mie z pani strony.
Dotarlimy do zjazdu w Tremont w pi minut, a do koca wirowej drogi w kolejne
dziesi. Niesamowite, pomylaem. W pitnacie minut przejechalimy odlego, jakiej
przejcie zajo mi dwanacie godzin.
Na ptli obok mojego pikapa stay dwa SUV-y stray parku. Kiedy wysiadem
z samochodu i pokutykaem w ich kierunku, z jednego z nich wysiad stranik. Spojrza
na mnie, a potem jego oczy zrobiy si okrge.
To pan powiedzia.
Tak, to ja.

ROZDZIA 42
Myli pan, e kto do pana strzela?
Stranik, brodaty mczyzna w rednim wieku o nazwisku Stapleton, by sceptyczny,
jakby podejrzewa, e po mojej nocy w grach umys pata mi figle. Zdaem sobie spraw, e nie
byyby to nieuzasadnione podejrzenia. Stapleton siedzia za kierownic dipa cherokee, ktry
zosta pomalowany na kolor groszkowy tak ohydny, e wadze parku mogy mie pewno,
i aden szanujcy si zodziej samochodw nie ulegnie pokusie. Siedziaem w dipie na miejscu
dla pasaera. Dmuchawa cudownie grzaa.
Pi strzaw powiedziaem, przesuwajc na bok mask tlenow, eby nie stumi
sw.
Mask dostaem od innego stranika, modego sanitariusza o imieniu Nick, ktry wsun
si do rodka przez okno pasaera ze stetoskopem i mankietem do mierzenia cinienia krwi.
Zanim poda mi tlen i sprawdzi moje funkcje yciowe, narzuci mi na ramiona wasny ty
polar. Zrobiem kolejny yk tlenu, a nastpnie dodaem:
Moe uski wci tam s. Mog panu pokaza, gdzie to si odbyo.
Zostanie pan tutaj a do przyjazdu karetki zadecydowa Nick.
Karetka? Nie potrzebuj karetki zaprotestowaem gono.
Na palcach u rk ma pan odmroenia pierwszego stopnia zacz sanitariusz.
A praktycznie biorc...
Przerwaem mu.
Pierwszego stopnia? Co to znaczy?
To agodna wersja odmroenia.
To nie wymaga interwencji karetki oburzyem si.
Nie, jeli jest jedynym objawem odpowiedzia ale nadal znajduje si pan w stanie
hipotermii. Temperatura pana ciaa wynosi niecae trzydzieci pi stopni Celsjusza.
Jeli ogrzewanie bdzie wczone przez kolejne dziesi minut, to podwyszy si
do trzydziestu piciu i p argumentowaem.
Nick ma racj wtrci Stapleton. Prosz si std nie rusza. Prosz mi powiedzie,
gdzie doszo do tej strzelaniny, a my rzucimy na ten teren okiem.
Wskazaem na mostek nad Middle Prong, a nastpnie opisaem, jak ruszyem
nieoznakowanym szlakiem, ktry doprowadzi mnie do wskiej kadki.
Skrzywi si.
Tam nie ma szlaku. Kiedy by, ale zosta wyczony z uytkowania wiele lat temu.
Musia by bardzo urokliwy oceniem sdzc po widoku, jaki miaem na Cades
Cove, zanim z niego nie zszedem.
Zagwizda.
Cholera, musia pan doj a do Thunderhead. Nic dziwnego, e nie moglimy pana
wczoraj znale. Niele si pan zgubi.
Poczuem absurdaln potrzeb obrony.
Waciwie to miaem cakiem dobre pojcie o tym, gdzie jestem stwierdziem i bya to
prawda, jeli termin cakiem dobre pojcie rozumie bardzo szeroko. Wyszedem na Laurel
Creek Road, tak jak si spodziewaem. Tylko zajo mi to troch czasu.
Pokona pan w ciemnociach kawa drogi. Noc bya zimna. Mia pan szczcie,
e wyszed pan z tego ywy.
Miaem szczcie, kiedy wyszedem ywy ze strzelaniny zwrciem uwag. Facet
sta po tej stronie strumienia, trzy do szeciu metrw od kadki.

 Czy dobrze si mu pan przyjrza?

Nie. By ukryty midzy drzewami.
Ale widzia pan, e by to mczyzna?
Waciwie to nie przyznaem. Po prostu zaoyem, e to mczyzna.
Stapleton zmarszczy brwi.
Wie pan, kto mgby do pana strzela i dlaczego?
Wiedziaem bardzo dobrze, ale nie mogem wspomnie o Rayu Sinclairze lub ledztwie
FBI.
W cigu mojej wieloletniej kariery pomogem wsadzi do wizienia par osb
odparem. By moe jedna z tych osb wysza na wolno. A moe to student, ktrego wczoraj
oblaem.
Nick zamia si, a ja si umiechnem. Umiech zamar mi jednak na twarzy, kiedy
zobaczyem zatrzymujcego si na parkingu czarnego forda. Wysiad z niego Steve Morgan.
Pitnacie lat temu Steve uczszcza na prowadzone przeze mnie zajcia z osteologii.
Teraz by agentem TBI. Pozostawalimy w lunym kontakcie przez ostatnie dziesi lat, odkd
wstpi do suby, i pracowalimy nawet razem przy ledztwie w sprawie korupcji w hrabstwie
Cooke. Teraz jednak byem podejrzanym, co wyranie mogo popsu nasze relacje. Gdy zbliy
si do nas i machn swoj odznak, jego twarz wygldaa ponuro i smutno, a ja byem pewien,
e moja te nie prezentowaa si szczliwiej. Stapleton wysiad i zamieni kilka sw z nowo
przybyym, a nastpnie z Nickiem. Obaj stranicy oddalili si nieco, abymy mogli porozmawia
ze Steveem bez wiadkw.
Steve pochyli si i mwi przez otwarte okno.
Doktorze Brockton, sysz, e spdzi pan dug, zimn noc w grach.
Cze, Steve. Rzeczywicie tak byo. Skd wiedziae, e tu jestem?
Nie odpowiedzia na to pytanie.
Musz z panem o czym porozmawia. Chodmy do mojego wozu.
Otworzy drzwi. Wysiadem i podyem za nim do czarnego forda. Oczekiwaem,
e kae mi usi z tyu, lecz otworzy drzwi od strony pasaera. Wntrze samochodu pachniao
rozlan kaw.
Stranik mwi, e uwaa pan, i kto prbowa pana zastrzeli.
Nie uwaam, Steve. Kto prbowa mnie zabi.
Domyla si pan, kto i dlaczego?
To byo pytanie, ktre wanie zada Stapleton, ale tym razem nie mogem obrci go
w art.
Nie mog ci powiedzie, Steve.
Poniewa pan nie wie?
Poniewa nie mog.
Doktorze Brockton, prosz mi tego nie utrudnia. Musi mi pan powiedzie, co si tu
dzieje.
Zaczem si zastanawia, czy okolicznoci uzasadniaj zdradzenie tajemnicy FBI, kiedy
los zdecydowa za mnie. Kolejny ford zatrzyma si obok wozu Morgana. Wysiad z niego agent
specjalny Ben Rankin. Pokaza Steveowi swoj odznak, a nastpnie poprosi o sowo
na osobnoci. Poszli pidziesit metrw wirow drog, potem odwrcili si i ruszyli
z powrotem.
Cokolwiek Ben powiedzia Steveowi podczas tego spaceru, wystarczyo, aby uwolni
mnie z samochodu funkcjonariusza TBI. Nie usuno jednak wyrazu zatroskania z jego twarzy.
Steve otworzy drzwi wozu i poinformowa mnie, e jestem wolny. Doda te:

 Prosz na siebie uwaa. Powodzenia.

Kiedy Morgan odjecha, Rankin skin w stron swojego samochodu. Z deszczu pod
rynn, pomylaem. W tym samochodzie nie unosi si przynajmniej zapach kawy. Agent
przyjrza mi si uwanie.
Wszystko w porzdku, panie doktorze?
Wzruszyem ramionami, po czym skinem gow.
Mia pan cik noc. Biorc wszystko pod uwag, wyglda pan cakiem niele.
Przeszyem go wzrokiem.
Dobrze, to kamstwo. Wyglda pan okropnie, ale ciesz si, e pan yje.
Dziki. Ja te. Dwadziecia cztery godziny temu nie wiedziaem, e to powiem.
Wezwaem technikw, eby przeszukali teren, gdzie do pana strzelano. Przerwa.
Sinclair by wczoraj w Knoxville.
Bez jaj. Nawet mnie udao si to wykoncypowa. Gdzie jest dzisiaj?
Nie wiem. Szukamy go. Wieczorem zostawi wynajty samochd na lotnisku
w Knoxville i wsiad do samolotu do Newark.
Chyba pan artuje! Aresztowalicie go trzy dni temu. Jak udao mu si przylecie
do Knoxville, strzeli do mnie pi razy, a potem wrci do Newark bez wiedzy FBI?
Teraz wyglda tak ponuro jak Morgan.
Wyszed za kaucj. Oznacza to, e mg uda si w dowolne miejsce. Do diaba, mg
uciec z kraju, jeli miaby tak zachciank. Widzia przeraenie i niedowierzanie na mojej
twarzy. Nie mamy rodkw, eby przez cay czas siedzie na ogonie wszystkim zym facetom
powiedzia. Nic w podsuchach telefonicznych czy monitoringu jego komputera nie
wskazywao na to, e wybierze si do Knoxville i zacznie do pana strzela. Przykro nam.
Wyjrzaem przez okno, po czym spojrzaem zmczonym wzrokiem na Rankina.
Co powiedzia pan Morganowi?
Poinformowaem go, e mj szef i jego szef musz si spotka w przyszym tygodniu.
I e wsppracujemy z panem przy delikatnym dochodzeniu i bylibymy wdziczni, gdyby TBI
dao nam troch swobody. Powiedziaem mu te, e potrzebujemy tych zdj, ktre mu
przekazaa pana asystentka. Dostarczymy je do laboratorium w Quantico w przyszym tygodniu
i zobaczymy, czy moemy jeszcze z nich zdj odciski Sinclaira.
Myl o zdjciach, a take o tym, e zobaczyli je Miranda i Morgan oraz inni ludzie w TBI
sprawia, e zrobio mi si sabo.
Czy powiedzia mu pan, e nie zrobiem nic zego?
Zapewniem go, e wkrtce bdziemy w stanie odpowiedzie na wszystkie jego pytania.
Wic on wci myli, e jestem kanali?
Nie wiem, co myli.
Myli, e jestem kanali. Widzia pan wyraz jego twarzy, gdy wypuci mnie
z samochodu.
Rankin wzruszy ramionami.
Moe po prostu uwaa, e to ja jestem dupkiem.
Nadal nie chcecie powiedzie TBI lub mojej asystentce, co si naprawd dzieje?
Musimy poczeka a do rozprawy przed wielk aw przysigych.
A kiedy ona nastpi?
We wtorek. Za trzy dni. Kiedy Sinclair zostanie postawiony w stan oskarenia,
bdziemy mogli ujawni ca spraw. Moe nie jest to dla pana due pocieszenie, ale jeli
znajdziemy tu co, co poczy go z t strzelanin odciski palcw na uskach, pociski, ktre
moemy dopasowa do jego broni, lady opon pasujce do bienika w wypoyczonym

samochodzie do listy zarzutw bdziemy mogli doda usiowanie zabjstwa.

Ma pan racj przyznaem. Nie jest to dla mnie due pocieszenie.
Nie pospieszy z adnymi innymi sowami otuchy.
Jestem tutaj jeszcze potrzebny, czy mog ju jecha do domu, zapa na tydzie w sen
i pozwoli, by moje ycie rozpado si w tym czasie na kawaki?
Moe pan jecha. Ale najpierw prosz mi pokaza, gdzie mam wysa technikw.
Zabraem go do rozwidlenia i zaczem i ciek, ktr przeszedem wczoraj.
Prosz zaczeka zatrzyma mnie. Nie chcemy zatrze ladw. Prosz pokaza
z daleka.
Wskazaem na zagajnik choin, gdzie zobaczyem bysk wystrzau i opisaem rne punkty
na kadce i skarpie, gdzie mogy trafi pociski. Pniej wsiadem do samochodu i ruszyem
z powrotem do Knoxville. Do czasu gdy wjechaem na podjazd przed domem i zobaczyem
podnoszc si bram garau, czuem si, jakbym pywa pod wod. Przeszedem, zataczajc si,
przez salon i ruszyem w kierunku sypialni, ale wpad mi w oko sygna nowej wiadomoci
na telefonie. Westchnem i sprawdziem poczt gosow. Miaem pi nowych wiadomoci.
Dwie z nich zostawi Steve Morgan byy ju nieistotne. Pierwsz w pitek po poudniu.
Brzmia wtedy cakiem przyjanie. Druga, ktr zostawi w pitek wieczorem prawdopodobnie,
kiedy brodziem w West Prong brzmiaa oficjalnie i zowieszczo.
Tu ponownie Steve Morgan z TBI. Prosz si ze mn natychmiast skontaktowa. To
pilne. Chodzi o bardzo powan kwesti. Prosz zadzwoni, jak tylko odsucha pan t
wiadomo.
Midzy dwiema wiadomociami od Morgana nagraa si Peggy, przypominajca mi
o poniedziakowym spotkaniu z dziekanem, na ktrym miaem poprosi o wicej ziemi. Czwart
wiadomo zostawia Carmen Garcia. Powiadomia mnie, e operacja Eddiego posza bardzo
dobrze. Jednak wydawao mi si, e powstrzymuje szloch nie brzmiaa jak kto, kto dzwoni
z dobr nowin. Byem zaskoczony, ale tylko przez chwil, a Carmen podaa drug wiadomo.
Dawca, ktrego znalaze ten pacjent kardiologiczny ze szpitala uniwersyteckiego...
Jego tkanka nie pasuje. Doktor Alvarez powiedziaa Eddiemu, e prawie na pewno przeszczep
zostaby odrzucony. Wic czekamy. Ale bardzo ci dzikuj, Bill.
Gos jej si zaama, kiedy to mwia. Jej smutek i moje zmczenie dopeniy czary
goryczy. Odoyem suchawk, nawet nie wysuchawszy ostatniej wiadomoci, i wyczyem
dzwonek.
Zrzuciem moje poszarpane, brudne ubranie i poszedem prosto do ka. Do czasu kiedy
umieciem poduszk pod kolanami i uoyem dwie pod gow, oczy mi si zaczy klei.
Mylaem, e usyszaem chrapnicie, ale zanim doczekaem si nastpnego, zapadem w gboki
sen.
Kiedy si obudziem, byo ju ciemno, a cyfrowy zegar na szafce nocnej wskazywa 4:17.
Spaem przez osiemnacie godzin. Wziem dug kpiel w wodzie o temperaturze jakie
dwadziecia pi stopni wyszej ni woda, w ktrej zanurzyem si poprzedniej nocy. Moje
odmroone palce wci byy zdrtwiae i nadal wyglday sztucznie blado jak kurczak sparzony
wrztkiem. Czuem, e ebra z prawej strony byy stuczone od upadku, ale poza tym byem
zaskakujco wypoczty.
Kiedy wyszedem z wanny, podszedem do telefonu i sprawdziem wiadomoci. Teraz
miaem trzy.
Pierwsza z nich, wiadomo, ktr zignorowaem przed pjciem do ka, nie bya tak
naprawd wiadomoci, ale guchym telefonem. Kto odoy suchawk zaraz po sygnale.
Poczenie zostao wykonane tu po pnocy z zastrzeonego numeru, ale podejrzewaem,

e dzwoni Sinclair, eby sprawdzi, czy udao mi si wrci z gr do domu. Sprawdza, czy
staem si atwym celem. Na szczcie w tym czasie trzsem si z zimna w grach.
Drug zostawi Eric, ktry obsugiwa mobilny tomograf.
Dostaem od pana wiadomo i zobrazowaem pilnie t parti koci udowych
powiedzia. Le na stole za skanerem. Czy chce je pan odebra w weekend, czy Miranda
przyjdzie po nie w poniedziaek?
Moj pierwsz myl byo, e Miranda po nic nie przyjdzie w poniedziaek. Miranda
odesza. Po chwili pomylaem: Co? Jaka wiadomo i jaka partia koci udowych? Dlaczego
pilnie? Miaem ju skoczy przesuchiwanie poczty gosowej i zadzwoni do Erica, kiedy
zacza si odtwarza trzecia i ostatnia wiadomo.
Zostawi j Culpepper, detektyw z policji w Knoxville. Ton jego gosu sprawi, e jej
wysuchaem do koca.
Art dopasowa odcisk palca z zakrwawionego motka. Culpepper praktycznie krzycza
do telefonu. Pasuje do odciskw z bazy danych FBI, ktre wprowadzili wczoraj. Kto z New
Jersey, oskarony o zmow przestpcz. Facet nazywa si Raymond Sinclair.

ROZDZIA 43
Rankin spa, kiedy do niego zadzwoniem w ten niedzielny poranek. Byo jeszcze ciemno,
ale by przytomny, gdy przekazywaem mu informacj od Culpeppera.
Cholera! zakl. Sinclair staje si wrogiem publicznym numer jeden. Jak tak dalej
pjdzie, pokibluje a do drugiego przyjcia Chrystusa.
Chyba e uciek z kraju zauwayem. Znalelicie go ju?
Jeszcze nie przyzna. Ale znajdziemy. Tym razem nie wyjdzie za kaucj.
Tymczasem niech pan si nigdzie nie rusza i odpoczywa. Prosz nie otwiera nikomu i siedzie
z dala od okien.
Teraz mi to pan mwi? oburzyem si. Zabarykaduj si, kiedy wrc do domu.
Gdzie pan jest? Nie odpoczywa pan?
Odpoczywaem odparem ale co mi wypado. Musz sprawdzi jedn rzecz
na Trupiej Farmie. Jakie zamieszanie z tomografem.
A to nie moe poczeka? To na pewno nic pilnego.
Trudno powiedzie. Nie mogem dodzwoni si do naszego technika, ktry zostawi mi
wczoraj wieczorem informacj, wic pomylaem, e pojad rzuci na to okiem.
Gdzie pan teraz jest?
Przejedam przez rzek szos Alcoa.
Prosz si zatrzyma i poczeka na mnie. Bd tam za dziesi minut.
Zatrzymaem si i prbowaem czeka, ale nie mogem usiedzie w miejscu, wic
zjechaem zjazdem prowadzcym na szlak Cherokee, po czym skrciem na drog dla
samochodw dostawczych za szpitalem. Kiedy to zrobiem, zauwayem tylne wiata
samochodu jadcego po parkingu dla pracownikw. Samochd biay minivan, ktrego nie
znaem zatrzyma si przed bram Trupiej Farmy. Ja te si zatrzymaem, wyczyem wiata
i obserwowaem. Z samochodu wysiad mczyzna. Podszed do ogrodzenia z siatki, a kilka
chwil pniej otworzy bram. Najwyraniej mia klucz. Zaczem w mylach przeglda list
studentw i ich samochodw, ale nic nie pasowao. Minivan tymczasem wjecha przez otwart
bram, ktra si za nim zatrzasna. Bya godzina szsta w niedziel rano. Dzwonki alarmowe
w mojej gowie biy jak oszalae.
Podjechaem z wyczonymi wiatami i zaparkowaem pidziesit metrw
od ogrodzenia ukryty za przyczep tomografu. Kiedy dotarem do bramy, stwierdziem,
e zostaa zamknita na kdk, wic wyjem wasny klucz. Nie pasowa. Czy trzymaem go
do gry nogami? Obrciem kluczyk i sprbowaem ponownie, ale bez skutku. Przyjrzaem si
kdce. Bya to solidna mosina kdka firmy Master tak jak si spodziewaem ale jasna,
nieporysowana powierzchnia wskazywaa na to, e nie zostaa wystawiona na wieloletnie
dziaanie czynnikw atmosferycznych. Osoba, ktra wanie wjechaa na teren farmy, zamkna
bram na wasn kdk, aby uniemoliwi komukolwiek wstp na teren placwki. Na jednym
z oczek siatki wisiaa wyblaka kdka, ktra zazwyczaj zabezpieczaa wejcie.
Przez chwil byem zaskoczony. Potem si wciekem. Kim do cholery by ten czowiek
w rodku i jak mia zmieni moj kdk?! Naruszy moj wasno. Mj gniew jeszcze si
zwikszy. Wrciem do samochodu i zapaem par skrzanych rkawic roboczych. Nastpnie
ze wciekoci zaczem wspina si po ogrodzeniu, aby wama si do mojego wasnego
orodka badawczego. Rkawica zahaczya o drut kolczasty, ale skra bya gruba i twarda. Gdy
dotarem na sam gr, obiema rkami przytrzymaem si zwojw drutu, kiedy przekadaem
jedn, a pniej drug nog. Zahaczyem o co spodniami usyszaem trzask rozrywajcej si
tkaniny i poczuem, e co ostrego przesuwa si wzdu mojej prawej ydki. Skoczyem na traw

na gwnej polanie.
Minivan by ledwo widoczny, schowany pod drzewami za mobiln pracowni
tomograficzn. Byo jeszcze na tyle ciemno, e zobaczyem lini wiata dobywajcego si przez
szczelin pod drzwiami pracowni. Byy zamknite, ale miaem klucz, ktry do nich pasowa.
Dopiero kiedy przekrciem gak i je otworzyem, zaczem si zastanawia, co ja do licha
robi.
Przez okrgy otwr w rodku tomografu dostrzegem mczyzn pochylajcego si nad
stoem w maym pomieszczeniu za urzdzeniem. Zbliyem si, chowajc za sprzt. Zobaczyem
stos pudeek na stole dugich prostoktnych o wymiarach trzydzieci na dziewidziesit
centymetrw pudeek, w ktrych trzymalimy szkielety. Czowiek siedzcy tyem do mnie
otworzy jedno z nich. Patrzyem w zdumieniu, jak wyjmuje z pudeka lew ko udow, owija j
w foli bbelkow i wkada do czarnej torby z grubej tkaniny. Nastpnie sign do czerwonej
torby, wyj z niej zawinitko i rozwin foli, odsaniajc kolejn ko lewego uda. T drug
ko woy do pudeka, zamkn wieko i ustawi pudeko na kocu stou. Pniej podnis
pokryw innego i powtrzy proces podmiany koci.
Byem oszoomiony. Spokojnie i metodycznie zabiera koci z naszego zbioru
i zastpowa je podrbkami. Ile koci zostao ju skradzionych i jak dugo trwa ten proceder?
Zakrcio mi si w gowie. Wycignem rk, eby przytrzyma si stou tomografu. Dotknem
rk czego lecego na jego krawdzi i ktem oka zobaczyem, jak toczy si po nim dugopis.
Prbowaem go zapa, ale byem zbyt wolny. Spad z brzkiem na metalow posadzk.
Mczyzna przy stole zamar.
Halo?
Wsta i odwrci si. Zobaczyem jego twarz. To by Glen Faust. Wyglda na tak
oszoomionego moim widokiem, jak ja byem jego. Nagle wszystko stao si jasne: Faust
wykorzystywa nas od samego pocztku. Wsppraca w zakresie bada bya pretekstem, zason
dymn, sposobem na uzyskanie dostpu do materiau dla OrthoMedica na implanty i pasty kostne
oraz do opracowywania nowych produktw w laboratoriach firmy. Jak duy by roczny strumie
przychodw, jak lubi to nazywa, od skradzionych koci?
Myla pan, e si nie spostrzeemy?
Mj gos brzmia obco. To nie by gos czowieka, ktry dokona triumfalnego
odkrycia, to by gos czowieka, ktry zorientowa si, e robiono go w konia. Podszedem
do stou i otworzyem pudeko, do ktrego woy ko.
Pierwszy lepszy doktorant, ktry wziby t ko udow do rki, poznaby, e to
podrbka powiedziaem i wyjem ko, aby udowodni swoj tez.
Popatrzyem na ni. Bya zabrudzona, bya artretyczna, zostaa oznaczona numerem
dawcy 3101 i bya skata po le leczonym zamaniu. I nie bya sztuczna. Ale jak to moliwe?
Widziaem, e wyj j ze swojej torby, rozpakowa i umieci w pudeku.
Mog to wyjani zacz Faust.
Mam co do tego powane wtpliwoci.
Odoyem t ko, podszedem do czarnej torby i wyjem z niej ko udow, ktr
usun z naszej kolekcji. Patrzyem na ni, zastanawiajc si, czy widz podwjnie. Ko bya
w kadym szczegle taka sama jak ta, ktr wyjem z pudeka: zabrudzona, artretyczna,
oznaczona jako 3101 i skata.
Co to do diaska? szepnem.
Przenosiem wzrok z jednej koci na drug, szukajc rnic. Nie byo nic, przynajmniej
nic, co mogem zobaczy goym okiem. Ale kiedy przesuwaem i obracaem koci w doniach,
co wyczuem. Jedna z koci bya o uamek procenta cisza od drugiej nie wicej ni o wag

pirka ale mgbym przysic, e bya. Przetarem obie koci kciukiem. Lejsza bya w dotyku
gadsza i kiedy potarem j mocniej, czerwonobrzowe plamy zeszy, odsaniajc jasn bia
powierzchni pod spodem. Przez lata widziaem setki tysicy odbarwionych koci w wyniku
dziaania czasu, procesu rozkadu i po prostu brudnych ale tych plam nie mona byo zeskroba
kciukiem.
Niech mnie diabli niemal krzyknem. To podrbka. Niesamowite!
Prosz mi pozwoli to wyjani powtrzy.
Moe pan to wyjani policji. Odoyem ko udow, ktr trzymaem w lewej rce
prawdziw i wyjem z kieszeni komrk.
Prosz tego nie robi baga. Prosz mnie wysucha.
Otworzyem klapk telefonu i wybraem numer alarmowy. W uamku sekundy, gdy
spojrzaem na klawiatur, aby znale klawisz ze suchawk, podbieg i rzuci si na mnie. Zapa
mj telefon obiema rkami i prbowa podway moje palce, aby go z nich uwolni. Zaczem
okada go podrobion koci udow. Podkosi mi nogi i upadlimy na podog. Przygnit moj
pier tak, e ledwo mogem oddycha.
Usiad na mnie okrakiem, przyciskajc mnie do podogi. Wrzuci telefon pod tomograf.
Prosz mnie teraz wysucha wysapa. Jestemy o krok od ogromnego przeomu.
Syntetyczna ko, mocniejsza i twardsza ni prawdziwa, stworzona dziki obrazom tomografii
komputerowej z materiaw kompozytowych przez sterowane komputerowo urzdzenia
produkcyjne. Na pewno rozumie pan znaczenie tego przeomu. Jestemy tak blisko. Tak blisko,
e nawet pan nieomal da si nabra.
Dlaczego nie mg mi pan po prostu wyjawi prawdziwego celu bada? Zrobibym
wszystko, co w mojej mocy, aby wam pomc.
Poniewa by chciwy odpowiedzia inny gos.
Raymond Sinclair wyszed zza tomografu, tak jak ja zrobiem to chwil wczeniej. Ale
w przeciwiestwie do mnie Sinclair trzyma w rku bro.
Nie chcia dzieli si chwa i pienidzmi. Mwimy tu o miliardzie dolarw, co, Glen?
Zabieraj si std! krzykn Faust. I to ju! Uciekaj, pki jeszcze moesz.
Patrzyem na nich i w kocu mnie olnio mimo napi istniaa midzy nimi wi.
To ty dostarczasz tkanki do jego bada powiedziaem do Sinclaira. Wysyae mu
ciaa i organy z domu pogrzebowego w Knoxville, ktry chcielicie razem kupi. aden z nich
nie zaprzeczy. Dranie rzuciem. Jestecie jak dwie strony tej samej monety. Czarny rynek
organw i skradzionych koci.
Syszae, Glen? Oboje jestemy draniami powiedzia Sinclair. Nie tylko ja. Przez
cae nasze ycie twierdzie, e jest midzy nami rnica. Ty bye prawowitym synem, a ja
bkartem. Ale twj ukochany doktor Brockton ma racj: obaj jestemy kanaliami. Dwiema
stronami tej samej monety.
Nie wychowywalimy si razem zacz Faust. To nie bya twoja wina, ale i nie
moja. To bya wina naszego ojca. Od bro, Ray. Nie musisz go zabija. Uciekaj.
Jest ju za pno odrzek Sinclair do Fausta, a potem zwrci si do mnie. On nie
krad koci. On je oddawa.
Nie do koca rozumiaem.
Oddawa je? Dlaczego miaby je oddawa?
Bo ju mu nie byy potrzebne. Prawda, Glen? Bo lubi myle, e jest jednym z dobrych
kolesi, prawda, Glen? Sinclair machn broni w kierunku Fausta. Zejd z niego.
Faust wsta.
Ray, suchaj zacz. Jeli znikniesz teraz, bdziesz mg zacz wszystko od nowa,

gdzie indziej.
Jak wzruszajca jest braterska mio i braterska mdro. Czy masz starszego brata,
Bill? Brata przyrodniego? Czy termin przyrodni nie oddaje dobrze naszych stosunkw? Byoby
zem wkrci rodzonego brata w rabowanie grobw i popenienie morderstwa, ale jeli to tylko
przyrodni brat, to co innego. Prawda, Glen?
Nie chciaem ci skrzywdzi tumaczy si Faust. Mylaem, e razem moemy
dokona wspaniaych rzeczy.
Nie. Mylae, e ty moesz ich dokona, i bye gotowy mnie wykorzysta do swych
celw. Bye ukochanym synkiem, zotym chopcem, materiaem na lekarza czy inyniera. Ja
byem bkartem, brudnym maym sekretem, synem, ktrego twj ojciec nigdy nie uzna. Kiedy
w kocu prbowaem sta si czonkiem rodziny, wykorzystae mnie to ja odwaliem za ciebie
brudn robot. To ja mam krew na rkach.
Nie musiae zabija balsamisty, Ray. Niepotrzebnie spanikowae.
atwo ci mwi, Glen. To nie ty pomoge mu rozczonkowa jedno ciao i ukra inne.
To nie ciebie szantaowa.
Moglimy si jako z nim dogada.
Gwno prawda, braciszku. atwo ci to teraz mwi. Miaem uamek sekundy
na podjcie decyzji, a ciebie przy mnie jako wtedy nie byo.
Ale jestem tu teraz powiedzia Faust. Pozwl, e teraz pomog ci podj decyzj.
Doktor Brockton to dobry czowiek. Robi poyteczne rzeczy.
Bo pomaga policji apa mordercw? Pomaga apa szumowiny takie jak ja?
Uciekaj, Ray. Daj mi pistolet i uciekaj. Poczekamy godzin, a pniej oddam si w rce
policji. Przyznam si do zabjstwa Roswella.
Sinclair zamia si gorzko.
Nieza gadka, ale wiesz, e to si nie uda. Masz stuprocentowe alibi, pamitasz?
Wygaszae odczyt, gdy prbowaem si do ciebie dodzwoni tego wieczoru.
Ale zyskasz na czasie.
Zyskam na czasie? Sinclair wskaza na mnie pistoletem. Po jego trupie. Naprawd
mylisz, e bdzie siedzia cicho? Ju mnie raz wystawi. Mam kilka powanych powodw, aby
go zastrzeli. Rozemia si gorzko. Jeli naprawd chcesz mi pomc, braciszku, moe
przyznasz si do dwch zabjstw balsamisty i Brocktona. Wycelowa bro w moj klatk
piersiow i zobaczyem, e jego palec naciska spust.
Usyszaem, e kto moe Faust, moe ja krzyczy Nie! i zamknem oczy gotowy
na mier. Co uderzyo mnie w pier i trzask wystrzau rozdar powietrze. Sia uderzenia
przewrcia mnie. Walnem gow o podog na tyle mocno, e mi si w niej zakrcio.
Poczuem ciar oraz ciepo i wilgo na klatce piersiowej. Po omacku dotknem rk lepkiej
wilgotnej krwi, ale poczuem te na mojej piersi co innego. Zdaem sobie spraw, e to nie bya
moja krew. To bya krew Fausta, ktry rzuci si midzy mnie i Sinclaira. Pyna z rany w jego
lewej skroni. Udao mi si spod niego wydosta. Umieciem donie na ranie i przycisnem.
Krew sczya si teraz midzy moimi palcami.
Spojrzaem na Sinclaira. Wzrok mia dziki, oddycha ciko. Wycelowa we mnie
powtrnie i znowu zamknem oczy, przygotowujc si na mier, ale ponownie usyszaem
strza, ktrego nie poczuem. Sinclair osun si na podog, a agent specjalny Rankin
z dymicym pistoletem wskoczy do pomieszczenia, wyrywajc bro z osabionych palcw
Sinclaira.
Strza agenta obudzi Fausta. Jkn i zacz mruga oczami. Patrzy na mnie, jego wzrok
stopniowo si wyostrza. Zerkn w bok, tam, gdzie upad Sinclair. Zacisn powieki. Popyny

spod nich zy.

Otworzy oczy ponownie i spojrza na mnie.
Dobry Boe powiedzia co ja zrobiem?
Nic nie mw. Wezwiemy pogotowie.
Zaczem szuka wzrokiem telefonu komrkowego, ale Rankin ju wybiera numer
na swoim.
Zosta ze mn zaklinaem Fausta.
Prosz baga. Pozwl mi umrze.
Czuem jego rce ciskajce moj do.
Nie zaprotestowaem. Nie pozwol ci umrze.
Faust usiowa odsun moj do z rany. Nacisnem mocniej, walczc z nim i poczuem,
jak opuszczaj go siy.
Zrb co dla mnie wysapa. Obiecaj mi co.
Jego gos szybko sab. Pochyliem si bliej moje ucho niemal dotykao jego ust aby
usysze, co mwi.
Po chwili podniosem gow i popatrzyem mu w oczy zdziwiony.
Obiecuj zapewniem, podwajajc nacisk na ran, kiedy zamkn oczy. Obiecuj.

ROZDZIA 44
Pozwoliem Faustowi umrze, cho nie celowo. Zanim karetka pogotowia
przetransportowaa go z Trupiej Farmy do oddalonego o niecae p kilometra szpitala, jego serce
przestao bi. Zespoowi ostrego dyuru wprawdzie udao si przywrci prac serca, ale
nastpia mier mzgu. Jak na ironi losu, ten stan p ycia, p mierci sprawia, e w teorii
stao si moliwe spenienie drugiej proby Fausta, ktr wyszepta tu przed tym, jak jego serce
si zatrzymao.
Daj moje rce swojemu przyjacielowi zacharcza Faust. Daj moje rce Garcii.
Byo to teoretycznie moliwe, ale bardzo mao prawdopodobne. Po pierwsze, musiaaby
wystpi zgodno tkankowa testy trway. Ju wczeniej przekonalimy si, e znalezienie
potencjalnego dawcy to nie wszystko. Nawet jeli tkanka byaby zgodna, rce mogy i tak okaza
si nieuyteczne. Doktor Alvarez wyjania mi przez telefon, e protok przeszczepu rki
w Emory wymaga, eby serce dawcy bio w chwili przyjmowania go do orodka. Lekarze
ze szpitala uniwersyteckiego w Knoxville dawali osabionemu sercu Fausta pidziesit procent
szans na przetrwanie podry do Atlanty.
Doktor Alvarez wyjania te, e to nie ze mn powinna o tym rozmawia.
Szpital musi zawiadomi Agencj ds. Transplantacji w Knoxville, e maj
potencjalnego dawc rk do przeszczepu dla kandydata w Atlancie. Nastpnie agencja
z Knoxville powiadomi o tym tutejsz agencj. Jeli bdziemy mie potencjaln zgodno
tkankow, nasza agencja nas o tym poinformuje. Wtedy jeli, i tylko jeli zdecyduj si przyj
rce zadzwoni do doktora Garcii.
Podczas krtkiej rozmowy telefonicznej z doktor Alvarez dowiadczyem caej gamy
uczu od nadziei po rozpacz. Zyskaem tym samym wgld w emocjonaln hutawk, jak
musieli znosi kandydaci do przeszczepu organw i ich bliscy.
Nie miaem czasu, by nad tym si gbiej zastanowi, bo wkrtce zadzwoni do mnie
Rankin.
Czy moe pan by za godzin w centrum? zapyta. I prezentowa si atrakcyjnie?
Nie sdz odparem. Nie sdz, ebym mg prezentowa si atrakcyjnie bez
wzgldu na to, ile mi pan da czasu. Po co?
O drugiej organizujemy konferencj prasow na schodach budynku federalnego
Duncana.
Co? Dlaczego? I dlaczego tak nagle?
Jak powiedzia Bogart w Casablance: Przeznaczenie podjo decyzj.
H?
Media dostay cynk o miertelnej strzelaninie na Trupiej Farmie wyjani. Kto
z policji z Knoxville lub ze szpitala uniwersytetu da im zna, e byo w to zaangaowane FBI.
Telefony si urywaj. Dziennikarze pytaj nie tylko o ten incydent, ale te o oszustwa na Trupiej
Farmie. Wic nasz szef porozmawia z central, a oni zgodzili si, e czas wyoy karty na st.
Poczuem, e brakuje mi powietrza, kiedy mylaem o implikacjach.
Oznacza to, e moemy wreszcie powiedzie Mirandzie, co si dzieje? I TBI?
Pracujemy nad tym. Pan niech si tylko odpicuje i bdzie za godzin w centrum.
Odoy suchawk bez poegnania.
***

Umiejtno utrzymywania tajemnic w FBI bya rwna umiejtnoci ich dramatycznego

ujawniania. Do takiego wniosku doszedem krtko po rozpoczciu konferencji prasowej. Wedug
dyrektora oddziau FBI nielegalny handel zwokami i organami by przedsiwziciem

prowadzonym na gigantyczn skal, rojcym si od tajemnic i najeonym niebezpieczestwami.

Mimo to Biuro zdoao zinfiltrowa prowadzc ten proceder organizacj przestpcz
i zlikwidowa stojcego za wszystkim mczyzn dziki byskotliwej strategii opracowanej przez
jednego skromnego czowieka. Spojrzaem na Rankina, ktry kierowa operacj, zadowolony,
e spotka go zasuony honor. Ale to nie na Rankina jego szef wskaza jako na mzg prowokacji,
a na mnie. Ta nowa wersja wydarze sugestia, e to ja zgosiem si do FBI i zaoferowaem
pomoc, a nie, e mimo oporw i niemal wbrew wasnej woli zostaem wcignity w t ohydn
gr zaskoczya mnie. Patrzyem na Rankina, ktry umiechn si do mnie i mrugn, a pniej
podnis do gry kciuki. Po usilnych namowach dyrektora i delikatnych szturchacach od Angeli
Price podszedem, eby przyj ucisk doni i medal wyraajcy wdziczno FBI za moj
pomoc.
Wyjkaem kilka sw podzikowania, ale odmwiem, kiedy poproszono mnie
o streszczenie przebiegu operacji. Nie tracc ani chwili, Rankin podszed do mikrofonu i opisa
krtko spraw, znacznie wyolbrzymiajc moj w niej rol i odwag okazan w obliczu
miertelnego niebezpieczestwa, a take na szczcie pomijajc incydent ze striptizerkami,
kompromitujce zdjcia i amputowane ramiona. Ku mojemu zdziwieniu po podsumowaniu
Rankina peany na moj cz wygosi agent TBI Steve Morgan oraz radca prawny uniwersytetu
Amanda Whiting.
Podczas ich przemwie przygldaem si zgromadzonym u stp schodw ludziom,
liczc na to, e jest wrd nich Miranda i syszy takie mie sowa na mj temat. Ale niestety nie
byo jej nigdzie. Kiedy do mikrofonu podszed dyrektor oddziau FBI, aby powiedzie par sw
na zakoczenie, Rankin skorzysta z okazji, aby powiadomi mnie, e nie mg si skontaktowa
z moj asystentk.
Zostawiem wiadomo na poczcie gosowej i wysaem jej e-mail. Nie odpowiedziaa.
Skinem gow i podzikowaem mu, ale byem rozczarowany.
Kiedy impreza si skoczya, a urzdnicy skierowali mnie w stron holu budynku
Duncana, usyszaem znajomy gos.
Tato! Tato!
Dziennikarze rozsunli si. Po schodach wbieg Jeff, a zaraz za nim Jenny oraz Tyler
i Walker. Jeff zarzuci wok mnie ramiona, podobnie jak Jenny. Chopcy przytulili si do mnie,
krzyczc:
Dziadku Billu! Dziadku Billu! Jeste bohaterem!
Przeszlimy trzy ulice od budynku Duncana do Gay Street i weszlimy do S&W Grand
baru o wystroju art dco pochodzcego z lat trzydziestych dwudziestego wieku. Zamknity
i rozpadajcy si przez dziesiciolecia lokal zosta ostatnio przywrcony do dawnej wietnoci.
Zjedlimy bardzo pny obiad lub bardzo wczesn kolacj albo naprawd duy podwieczorek.
Jedzenie byo w porzdku, ale to atmosfera i towarzystwo spodobay mi si najbardziej. Potem
przeszlimy przez park Krutcha, gdzie ju nieomal kwity derenie, judaszowce i tulipany. Kiedy
Jenny i chopcy po kolei przeskakiwali przez parkowy may strumie, usiedlimy z Jeffem
na awce. Wzi mnie za rk, t sam, ktr puci tamtego wieczoru w Panera.
Zachowaem si dziecinnie przyzna i podle. Przepraszam, e nie oddzwaniaem.
Przepraszam. Nie tak mnie wychowywae. Prosz, wybacz mi.
Ju to zrobiem uspokoiem go. Przepraszam za to, e nie byem idealnym ojcem.
Prosz, wybacz mi. Poczuem nage wyrzuty sumienia z zupenie innego powodu. Och i za to,
e nie dostae dokumentw do wypenienia mojej deklaracji podatkowej.
Ju ci wybaczyem rzuci ze miechem. A nawet poszedem dalej. Zoyem
wniosek o przeduenie terminu. Masz czas do pitnastego wrzenia, eby przynie mi te

papierzyska, ktre uwaasz za swoje dokumenty finansowe. Spojrza mi prosto w oczy. Tato,
wietnie mnie wychowae i jeli bdziesz musia wychowa kolejne dziecko, poradzisz sobie
piewajco. Daj nam zna, jeli bdziesz potrzebowa pomocy. I przyjd do nas na obiad
w niedziel.
Oczywicie powiedziaem.

ROZDZIA 45
Wiatr si wzmg, ciskajc krople deszczu na zakrzywion szyb helikoptera. Krople
rozbijay si na mniejsze kropelki, ktre spyway w d gadkiego szka jak opalizujce kulki
oyska. Z kadym powiewem wichury przez migowiec na ldowisku przechodzi dreszcz.
Przez suchawki usyszaem sabe kliknicie, a nastpnie gos pilota, byego instruktora
wojskowego, Mikea Hawkinsa.
Trzymajcie si tam z tyu powiedzia. Na zewntrz robi si naprawd wesoo.
Oprcz haasu syszaem te skowyt turbiny i gwidcy wiatr.
Godzin wczeniej do Eddiego zadzwonia doktor Alvarez. Badania potwierdziy
zgodno tkankow. Niestety serce Fausta byo coraz sabsze. Jeli Eddie i Faust nie mogliby
zosta przetransportowani do Emory natychmiast, rce mogy si zmarnowa.
Nieruchome ciao Fausta mzg zdecydowanie martwy, a serce ledwie ywe leao tu
przy mnie na wskich noszach. Mczyzna by ciasno przypity do noszy pasem przebiegajcym
na wysokoci jego piersi, bioder i ng. Drugi pas unieruchamia gow. Rurka intubacyjna
wychodzia z ust naukowca, a mieszek z przenonego respiratora sprawia, e klatka piersiowa
wznosia si i opadaa w staym rytmie. Do jednego ramienia zostaa podczona kroplwka,
a wizki drutw biegy od noszy do maego monitora zamontowanego z tyu zagwka pilota.
Odczyt ttna waha si midzy 77 a 83, a wykres pracy serca pokazywa wysok amplitud. By
moe dlatego, e wiedziaem, i Faust umiera, wydawaa mi si ona tylko tymczasowa, jak gdyby
nawet monitor oddawa go mierci.
Usyszaem gos Hawkinsa.
LifeStar 1 do LifeStar 2.
Spojrzaem przez okno, sto metrw od naszego migowca sta drugi helikopter
medyczny, gdzie Eddie Garcia lea przywizany do drugich noszy. Drgn w tym samym czasie,
co nasz.
Nie sdz, eby udao nam si polecie stwierdzi ponuro Hawkins.
Jestemy na jaki czas uziemieni odpowiedzia pilot drugiego helikoptera.
Nie sdz, ebymy mieli jaki czas zaoponowaa pielgniarka lotu siedzca
po drugiej stronie noszy Fausta.
Puls staje si coraz bardziej nitkowaty. Facet ledwo zipie.
Musimy go przenie do szpitala?
Pytanie zada drugi pilot o nazwisku Wimberly, ktrego koledzy nazywali Wimby.
Daj mu najwyej dwie godziny powiedziaa pielgniarka. Jeli zabierzemy go
z powrotem do rodka, znajdzie si w kostnicy przed kolacj i z przeszczepu nici.
Wierz w ciebie, Nancy rzuci Wimberly. Leciaem z tob ponad pidziesit razy.
Nigdy nie stracia adnego pacjenta.
Mwi ci, Wimby, krenie moe si zatrzyma w kadej chwili.
Jeli to nastpi zapyta Hawkins ile bdziemy mie czasu, eby go
przetransportowa do Emory?
Ani chwili pielgniarka sprowadzia wszystkich na ziemi. Ich protok wymaga,
eby serce dawcy bio. Nie pobior doni, jeli serce si zatrzyma.
Kontroler lotu poda najwiesz prognoz pogody.
Na mapie wida chmury burzowe cignce si na zachd a do Nashville. Nie rozwiej
si a do wieczora.
Cholera jasna! zakl Hawkins. Mamy pecha.
Na dug chwil zalega cisza, sycha byo tylko skomlenie turbiny oraz wist wiatru.

Potem usyszaem w suchawkach cichy gos.

Prosz wyszeptaa Carmen Garcia, ktra siedziaa w drugim helikopterze obok
Eddiego. Prosz Nie byo w jej gosie histerii czy paniki, a jedynie smutek. Jeli
wystartujemy teraz, mj m bdzie mia szans na przeszczep. Jeli nie, wszystko stracone.
aden z pilotw nie odpowiedzia. Cisza bya nie do zniesienia. Pielgniarka spojrzaa
na mnie z blem.
Prosz powtrzya Carmen. Prosz was.
Prosz pani, ja przepraszam odezwa si wreszcie Hawkins nie moemy startowa
w takich warunkach. Zamalibymy przepisy. I narazilibymy ludzi na niebezpieczestwo. Pani,
pani ma, doktora Brocktona. Zaog lotu. Ludzi na ziemi, jeli nastpiaby awaria. Nie moemy
startowa w tych warunkach.
Przez szum syszaem przyspieszony oddech ony Eddiego.
Oczywicie. Rozumiem. Prosz mi wybaczy. Przepraszam, e jestem tak egoistk.
Pielgniarka zdja kask i mask. Pochylia si do przodu, ukrya twarz w doniach
i zacza paka.
Dobiegy mnie westchnienia, a nastpnie szept Carmen, hipnotyczny i monotonny.
Na pocztku nie mogem zrozumie sw, ale szybko zdaem sobie spraw, e mwia
po hiszpasku.
Ave Mara, llena eres de gracia...
Uwiadomiem sobie, e si modlia, i rozpoznaem t modlitw: Zdrowa Mario, aski
pena...
Nagle helikopterem zachwiao, migowiec zadra i zakoysa si, a nastpnie poczuem,
e jedna poza si unosi.
Jezu Chryste rzuci pilot. Trzymajcie si.
Wznielimy si w powietrze.
migowiec nie unis si, zosta podniesiony z ldowiska. Zatoczy si w jedn stron
i zachybota. Pielgniarka zapaa za porcze noszy i pionowe paski przymocowane do bokw
kabiny. wiat na zewntrz znikn tak dokadnie, jakby na okna zostay zarzucone biae koce.
Helikopterem zarzucao, jakby by szczurem w pysku terriera. Wreszcie turbulencje zagodniay,
kiedy maszyna znalaza si w bardziej stabilnej strefie chmur. Usyszaem w suchawkach gono
wypuszczane powietrze.
Wszystko tam w porzdku? zapyta pilot.
Pielgniarka woya z powrotem kask. Miaem powiedzie, e nic nam nie jest, gdy
usyszaem wzburzony gos.
LifeStar 1, LifeStar 1, tu kontrola lotu, czy mnie syszycie?
Kontrola, zgasza si LifeStar 1. Syszymy ci gono i wyranie.
Co ty wyprawiasz, Hawk? Irytacj w gosie kontrolera zastpia mieszanina ulgi
i zoci gos rodzica, ktrego syn lub crka o may wos uniknli niebezpieczestwa.
Cholera, Hawk, dlaczego startujesz w tych warunkach? To moe kosztowa ci posad.
A moe i licencj.
Posuchaj, to dlatego... zacz Hawkins.
To byo niesamowite wtrci si Wimberly. Nagle w chmurach ni z tego, ni z owego
otworzy si tunel.
Co za bzdury warkn kontroler. Nie wtrcaj si, Wimby.
Nie artuj, tunel nalega Wimberly. Mia jakie sto moe sto pidziesit metrw
wysokoci. Widoczno na jakie siedem kilometrw. Nie wierz, e go nie widziae.
Pielgniarka lotu i ja spojrzelimy na siebie. Przewrcia oczami i potrzsna gow

gwatownie: Nie ma mowy. Zaczem rozumie, co robi drugi pilot.

To byo niesamowite powiedzia. Hawk, jak tam na grze?
Niele odpar Hawkins. Jestemy na wysokoci dwch tysicy metrw. Jest piknie.
Przerwa. Nie sdz, eby ten tunel wci by otwarty, co, Wimby?
Moesz powtrzy?
Jest jaka szansa, e tunel jest jeszcze otwarty?
Wstrzymaem oddech.
Niech mnie diabli wycedzi Wimberly powoli. Rzeczywicie, nadal jest otwarty.
LifeStar 2 startuje.
Jego gos podnis si o p oktawy i kilkanacie decybeli, kiedy to mwi.
Uch westchn po kilku minutach ciszy to byo interesujce.
Kontroler lotu odezwa si ponownie i wyobraaem sobie, jak przeglda przepisy
prawne, aby sprawdzi, ile piloci ich zamali. Tym razem jednak mwi z trosk, ale te
podziwem.
Wimby, czy wyszede z tego... tunelu bez szwanku?
Pielgniarka umiechna si do mnie.
Oczywicie e tak zapewni pilot. Buka z masem. LifeStar 2 wchodzi na wysoko
dwch kilometrw.
Jego gos znw by gosem profesjonalnego pilota, chocia wydawao mi si,
e usyszaem w nim ulg i lekk nut dumy.
Bezpiecznego lotu zakoczy czowiek z wiey. Chopaki musicie mie tam
na grze przyjaci.
Miejmy nadziej, pomylaem, kiedy drugi migowiec wyoni si z chmury poniej nas
i oba helikoptery poleciay w kierunku Atlanty.
Spojrzaem na monitor nad noszami Fausta. Serce nadal bio. Uznaem to za may cud.
Przeszczep doni, jako operacja eksperymentalna, nie by ujty w standardowym owiadczeniu
woli dawcy narzdw, ktr Faust mia w swojej karcie. Na szczcie przepisy dotyczce
dawstwa narzdw dopuszczay zgod werbaln. Powiedziaem o ostatnim yczeniu Fausta
i Rankin potwierdzi moj histori. Nie byem pewien, jak agentowi udao si usysze sowa
Fausta, ale przysig, e tak byo, i postanowiem mu uwierzy. W cigu kilku minut po tym, gdy
mzg Fausta przesta funkcjonowa, koordynator transplantacji w szpitalu uniwersyteckim
powiadomi o tym agencj w Tennessee, a kilka godzin pniej doktor Alvarez przyja dawc.
Pierwotnie mylaa o przewiezieniu Fausta normaln karetk, ale kiedy dowiedziaa si, e jego
stan gwatownie si pogarsza, zorganizowaa transport drog powietrzn.
Dotarlimy do frontu burzowego, kiedy migowiec osign grzbiety Great Smoky
Mountains. Przyciskajc gow do okna helikoptera, dostrzegem w dole traw kotliny Cades
Cove, a nad ni szczyt Thunderhead, gdzie tak niedawno przeszedem trudn prb. Byem
jeszcze zmczony t przepraw i wirem wydarze, ktre po niej nastpiy, wic zamknem oczy
i pozwoliem odgosom helikoptera ukoysa si do snu. Wanie odpywaem, kiedy obudzi
mnie zaniepokojony gos.
Tracimy go! To bya pielgniarka. Chopaki, tracimy go. Skakaa wzrokiem
od noszy do monitora. Puls jest nieregularny, cinienie krwi spada.
Linia na ekranie zrobia si bardziej poszarpana, jak giedowy wykres notowa w bardzo
niespokojnym miesicu. Odczyt rytmu serca lecia na eb na szyj: 88, 72, 79, 67, 59. Cinienie
krwi te si obniao: 140/80, 117/72, 88/60. Nagle zamiast cyfr zobaczyem kreski. Wykres
obrazujcy prac serca zrobi si paski, a odczyt ttna znik. Nawet przez grube poduszki
suchawek syszaem przenikliwe wycie monitora.

 Zatrzymanie krenia. Bd defibrylowa.

Chwycia yki defibrylatora i przycisna je do piersi Fausta. Spojrzaa w moj stron,
eby upewni si, e nie dotykam Glena lub noszy.
Gotowe.
Nacisna przecznik w uchwycie jednej z yek, a impuls elektryczny przeszed przez
ciao Fausta. Podskoczyo. Pielgniarka spojrzaa na monitor, nadal miga mylnikami i krzycza
alarmujco.
Gotowe!
Ciao podskoczyo ponownie, ale bya to tylko odpowied na wstrzs elektryczny.
Cholera! zakla pielgniarka nie rb mi tego!
Otworzya apteczk, wyja strzykawk i rozerwaa sterylne opakowanie, a nastpnie
przycisna tok, aby rozpyli kropelk rodka na kocu igy.
Podaj mu adrenalin powiedziaa.
Wbia ig w rami Fausta, przycisna tok, a nastpnie wyszarpna pust strzykawk
i wyrzucia do mieci. Zoya yki defibrylatora ponownie.
Gotowe!
Ciao drgno, a mrugajce kreski na monitorze zostay zastpione cyframi.
Zmieniajcymi si, przeraajcymi, piknymi cyframi.
Wziem gboki oddech i spojrzaem w gr. Przed nami wida byo lini horyzontu
Atlanty byszczcej jak Szmaragdowe Miasto z krainy Oz. Kilka minut pniej wyldowalimy
na niewielkim ldowisku na dachu. Podbiego do nas dwch pielgniarzy z noszami, schylajc
si pod wirujcym migem. Sprawdziem monitor: serce Fausta bio sabo i nieregularnie, ale
wci bio. W cigu kilku sekund pielgniarze przenieli go na nosze i pobiegli z nim do szpitala.
Odpiem pas, zdjem suchawki i podyem za nimi.
Dziesi minut pniej odnalazem Carmen w maej poczekalni przy sali operacyjnej
na trzecim pitrze. Przytulia si do mnie i wytara oczy. Wstrzymaem oddech, przygotowujc
si na z nowin.
Wyglda to dobrze. Chirurg mwi, e zaczynaj.
W cigu nastpnych dwunastu godzin z sali operacyjnej docieray do nas systematycznie
nowe informacje: koci lewego przedramienia Fausta zostay wszczepione do koci
promieniowej i okciowej Garcii przez zesp przeszczepiajcy lew do. Drugi zesp poczy
koci prawego przedramienia. Nerwy lewej doni. Nerwy prawej. Prawe cigna. Lewe cigna.
Naczynia krwionone lewej doni. Naczynia krwionone prawej. Po trzynastu godzinach byem
wyczerpany, ale Carmen wydawaa si tak skupiona i spokojna jak na pocztku. Kiedy szef
zespou transplantacji, doktor Alvarez, wysza z sali, Carmen i ja wstalimy. widrowalimy
wzrokiem lekark w nadziei, e uda nam si zobaczy, czy przynosi dobre czy ze wieci.
Mielimy problem powiedziaa cicho i po raz pierwszy poczuem strach.
Uszkodzone naczynie krwionone po lewej stronie.
Gos Carmen by cichy, ale twardy jak granit.
Czy to oznacza, e przeszczep lewej rki si nie powiedzie?
Doktor Alvarez potrzsna gow.
Mam nadziej, e nie. Pobierzemy krtki odcinek yy z nogi pani ma i uyjemy jej
do naprawy uszkodzonego naczynia. To nie jest trudne, ale musimy si spieszy. Wracam
na sal. Chciaam tylko pastwa poinformowa.
Carmen skina gow.
Dzikuj, pani doktor. Dzikuj za wszystko, co pani dla niego robi.
Chirurg umiechna si mimo widocznego na twarzy zmczenia i odesza.

Wrcia godzin pniej.

Skoczylimy. Krwawienie ustao. Jestemy dobrej myli. Oczywicie nie ma
gwarancji. Organizm moe odrzuci donie, nerwy mog si nie zregenerowa, leki
immunosupresyjne mog powodowa komplikacje. Ale jeli bdziemy mie szczcie, adna
z tych rzeczy si nie wydarzy. A jeli bdziemy mie duo szczcia, za sze miesicy nasz
pacjent bdzie mg wzi do rki skalpel i trzyma si za rce z pani i synem.
Twarz Carmen zadrgaa, a potem kobieta zacza si trz od stp do gw i rozpakaa
si.
Jestem... tak bardzo wdziczna. Pani. Wszystkim tutaj w Emory. Temu czowiekowi,
ktry da rce mojemu mowi. Wszystkim... Podniosa szeroko ramiona, a nastpnie pozwolia
im opa. Taka wdziczna...
Ja te powiedziaa lekarka z ciepym umiechem.
Przeprosiem je, aby wykona telefon. Szesnacie godzin wczeniej, tu po tym, kiedy
rozpocza si operacja, zadzwoniem do Mirandy. Nie odebraa, ale nagraem si na poczt
gosow.
Jestem w Emory powiedziaem. Wanie zabrali Eddiego na sal operacyjn. Bdzie
to przeszczep obustronny. Wiem, e nie chcesz ze mn rozmawia, ale Carmen i Eddie byliby
wdziczni, gdyby moga tu przyjecha. Potem wyczyem telefon.
Teraz, kiedy wczyem go ponownie, wywietlacz powiadomi mnie, e mam
dwadziecia trzy nowe wiadomoci. Zanim miaem szans wysucha choby jednej, telefon
zabrzcza mi w rku. To bya zdyszana Miranda.
Powiedz mi, co si dzieje.
Ju po wszystkim poinformowaem. Przeszczep obu doni. Lekarze s dobrej myli.
Okrzyk zachwytu w telefonie komrkowym prawie mnie oguszy. Jeszcze nie doszedem
do siebie po pierwszym, a usyszaem drugi, tym razem w stereo: Miranda wybiega zza rogu,
niemal wpadajc na Carmen, lekark i mnie.
O mj Boe, o mj Boe, o mj Boe! krzyczaa dziewczyna. Ach, jak cudownie.
Alleluja! Obja Carmen. Byam w Teksasie, w rodku rozmowy kwalifikacyjnej, kiedy FBI
do mnie zadzwonio. Wyrzucaa z siebie sowa. Wybiegam, jak staam, i wskoczyam
do samolotu. Co za cudowny dzie!
Potem odwrcia si do mnie z twarz mokr od ez.
Niech ci cholera! rzucia.
Poczuem, e serce zaczyna mi pka, ale nagle przytulia mnie bez zastrzee i tak
radonie, jak przytulia Carmen.
Niech ci cholera! powtrzya, tym razem miejc si przez zy. Nie rb mi tego
nigdy wicej. Odsuna si i wytara oczy. Widziaam relacj z konferencji na lotnisku
w Atlancie. Czarny rynek handlu nerkami w Pakistanie, rozczonkowane ciaa, ukradzione
organy, morderczy zodziej koci i odwany profesor, ktry ryzykuje ycie w tajnej operacji.
Nieza historia. Gdybym nie bya taka wcieka na ciebie za to, e nie pisne nawet swkiem,
byabym bardzo, bardzo dumna. Potrzsna gow. Swoj drog dobrze grae zamiaa
si. Niech cholera wemie FBI za to, e zawsze wszystko trzyma w tajemnicy.
Umiechna si i pocaowaa mnie w policzek.
Nie tak szybko tonowaem j. Bya w Teksasie na rozmowie kwalifikacyjnej?
Na Trupim Ranczu? W konkurencyjnym orodku?!
Wzruszya ramionami.
Dopiero rozkrcaj interes. Powiedzieli, e przydaabym im si tam. Umiechna si
ponownie, patrzc mi w oczy jak kiedy. To mie, ale dla mnie bez znaczenia. Jeli przyjmiesz

mnie z powrotem, ju nigdy nie odejd.

Przyrzekasz?
Podniosa trzy palce jak skaut.
Przyrzekam.
Zgoda!

EPILOG
Obudziem si, kiedy obca rka potrzsaa delikatnie moim ramieniem. Rka naleaa
do pielgniarki, ktra znalaza Mirand i mnie picych w fotelach w poczekalni. Spojrzaem
na zegar wiszcy na cianie od zakoczenia zabiegu miny cztery godziny. Przed zaniciem
sprawdziem wiadomoci na poczcie gosowej i oddzwoniem do kilku osb.
Steve Morgan nie mia okazji porozmawia ze mn po konferencji prasowej FBI, wic
zatelefonowa, eby przekaza gratulacje od siebie i TBI.
Powinienem by wiedzie, e nie zrobiby pan tego wszystkiego bez bardzo wanego
powodu doda, gdy do niego oddzwoniem. Zapomniaem, czego mnie pan uczy na temat
uczciwoci i zaufania. Postaram si o tym pamita.
Wykonaem te telefon do Burta DeVriessa. Nie wnis pozwu o ustalenie ojcostwa,
bo wedug testu DNA jego klient nie by dzieckiem Willoughbyego, ale za to teraz domaga si
dwudziestu milionw dolarw odszkodowania w imieniu crki Willoughbyego i byych uczniw
panny Elizabeth Jenkins, ktrzy zapacili za jej pochwek.
Wikszo wiadomoci zostawili dziennikarze WBIR TV, CNN czy National
Enquirer, ktrych nie znaem i na ktrych poznaniu mi nie zaleao. Na szczcie bateria
w moim telefonie zacza si wyczerpywa, wic miaem dobry pretekst do ignorowania
wiadomoci.
Pielgniarka szarpna moim rkawem energiczniej.
Obudzi si i chciaby was oboje zobaczy. Umiechna si.
Miranda i ja wstalimy. Pielgniarka zaprowadzia nas do windy i zjechalimy na OIOM,
w ktrym stao mnstwo monitorw. Przez du szyb zobaczyem Carmen siedzc obok
wezgowia ka i gaszczc policzek ma.
Eddie otworzy oczy i umiechn si, kiedy weszlimy do sali.
Moi przyjaciele mrukn. Moi najlepsi przyjaciele.
Potem zamkn oczy ponownie.
Jego ramiona byy przymocowane do rozbudowanego wycigu nad kiem. Z ramion
wystaway dwa biae zawinitka wielkoci i ksztatu bochenkw chleba. Z kadego bochenka
wystawao pi palcw. Zabandaowane donie wyglday dziwnie obco, troch nie na miejscu,
bo zaledwie dwadziecia cztery godziny temu nie byo tam nic. Nic tylko pustka i poczucie
straty.
Donie podobnie jak wynik operacji, przyszo Eddiego i wszystkie nasze nadzieje
z ni zwizane zostay zawieszone w powietrzu. Jednak w tej chwili byy dla mnie jak para
byszczcych podwjnych gwiazd w centrum wszechwiata i bya to najpikniejsza rzecz, jak
kiedykolwiek widziaem czy kiedykolwiek zobacz.

OD AUTORW
O FAKTACH I FIKCJI
Chocia wiele postaci i wikszo wtkw w Zodzieju koci jest
wytworem wyobrani autorw, to ksika ta opiera si na danych naukowych i wiedzy
medycznej. W tych dziedzinach ycia prawda rywalizuje czasem z najbardziej wymyln fikcj,
co czsto bywa inspirujce, ale momentami take przeraajce.
Handel ciaami i organami w tym czarny rynek sprzeday zwok i tkanek sta si
niedawno tematem fascynujcej niebeletrystycznej publikacji Annie Cheney Body Brokers.
Wydana w roku 2006 pozycja opisuje midzy innymi szokujce rzenie (nasz termin, nie
autorki) prowadzone przez waciciela jednego z domw pogrzebowych z Kalifornii
i pracownika akademii medycznej w Teksasie. Body Brokers przedstawia te proceder wysyania
zwok i ich czci do laboratoriw, a nawet luksusowych hoteli (cytujc Cheney, czterdzieci
dwie gowy i szyje do Marriott Marquis na Times Square w Nowym Jorku), w ktrych
odbywaj si szkolenia medyczne. Ksika Cheney dokumentuje te tragiczny przypadek
modego czowieka, ktry zmar na skutek wstrzsu toksycznego po przeszczepie nieprawidowo
wysterylizowanego implantu koci zakaonego bakteri Clostridium sordellii.
Z zaoenia literatura sensacyjna skupia si na ciemnej stronie ycia. Mimo
przeraajcych zjawisk, ktre stay si kanw tej ksiki, nie wolno jednak zapomina,
e w dziedzinie przeszczepw narzdw i tkanek dokonuje si niezwykych rzeczy. Postp
w rozwoju komrek macierzystych dziki ktrym potencjalnie moliwe bdzie wyhodowanie
tkanek i narzdw z wasnych tkanek i DNA pacjentw oznacza, e czeka nas era cudw. Cuda
ju dziej si na naszych oczach: operacja, wykonana w Hiszpanii i opisana przez naszego
bohatera Glena Fausta w ktrej wykorzystano tchawic zmarego dawcy jako rusztowanie, aby
stworzy now tchawic z wasnych komrek macierzystych biorcy jest faktem. Jedynie
synteza nieomal prawdziwych koci z poczenia tomografii komputerowej i materiaw
kompozytowych to dzieo naszej wyobrani. Nie jest to moliwe jeszcze nie. Ale jak to
mwi nigdy nie mw nigdy.
Kilka sw na temat doni. Protezy rk s teraz bardzo wyrafinowane, co potwierdza rzut
oka na i-LIMB z indywidualnie sterowanymi palcami (www.touchbionics.com/i-Limb.). Wkrtce
protezy bioniczne stan si jeszcze bardziej zaawansowane dziki milionom dolarw
inwestowanym w R & D agencji DARPA (Defense Advanced Research Projects Agency
Agencja Zaawansowanych Projektw Badawczych Obrony) sponsorowanej przez Pentagon.
Program protetyki DARPA wypywajcy ze zobowiza armii w stosunku do okaleczonych
onierzy prowadzony jest przez dwa orodki: DEKA (miejsce narodzin przenonej pompy
insulinowej i pojazdu Segway) i Laboratorium Fizyki Stosowanej na Uniwersytecie Johnsa
Hopkinsa (w ktrym powstay midzy innymi midzyplanetarne satelity i roboty saperskie).
Celem programu na najblisze kilka lat jest stworzenie ramienia bionicznego, ktre bdzie
praktycznie tak samo skuteczne i trwae jak ludzka rka. Wicej informacji na temat tego
programu mona znale na www.darpa.mil/Docs/prosthetics_f_ s3_200807180945042.pdf.
Nastpiy te niezwyke postpy w dziedzinie chirurgii rki. Przeszczep palca stopy
w miejsce kciuka, pokrtce omwiony jako sposb na przywrcenie funkcji prawej rki doktora
Garcii, jest uznanym i skutecznym sposobem na zastpienie brakujcego kciuka wyjani nam
to szczegowo przy kolacji oraz w pniejszej korespondencji mailowej chirurg rki Bruce
Minkin z Asheville w Karolinie Pnocnej byy student doktora Billa Bassa. Kiedy jego
nastoletni pacjent straci w wyniku wybuchu kciuk i dwa palce, doktor Minkin przeszczepi palec
nogi chopca, tworzc nowy kciuk, ktry wyglda i dziaa prawie jak orygina.
Cakowity przeszczep rki, pki co, jest inspirujcym, ale eksperymentalnym i bardzo

rzadko wykonywanym zabiegiem. Na caym wiecie do tej pory przeprowadzono tylko

czterdzieci takich operacji. W Stanach Zjednoczonych tylko szeciu pacjentom przeszczepiono
donie i tylko w jednym przypadku by to przeszczep obustronny. Liczby te bd rosn
i podobne zabiegi stan si bardziej powszechne, jeeli doktor Linda Cendales postawi na swoim.
Doktor Cendales wzr dla naszej doktor Alvarez z Emory jest jedynym chirurgiem w USA
ze specjalizacj zarwno w chirurgii rki, jak i chirurgii transplantacyjnej.
Doktor Cendales pomoga przeprowadzi dwa pierwsze przeszczepy w USA, w tym
przeszczep z 1999 roku, ktry po ponad dziesiciu latach pozostaje najduej utrzymujcym
si na wiecie udanym przeszczepem doni. Doktor Cendales jest nie tylko utalentowanym
chirurgiem, ale te naukowcem. W Krajowym Instytucie Zdrowia przeprowadzia dwa projekty
badawcze koncentrujce si na metodach zapobiegania odrzucaniu przeszczepw przez ukad
odpornociowy biorcy. Obecnie, dziki rwnoczesnemu piastowaniu stanowisk zarwno
w Orodku Medycznym Uniwersytetu Emory, jak i Orodku Medycznym Urzdu ds.
Kombatantw w Atlancie, doktor Cendales buduje wizjonerski nowy program przeszczepu doni,
ktry czy wiedz chirurgiczn z badaniami w dziedzinie immunologii. Doktor Cendales
zaprosia Jona Jeffersona do swojej sali operacyjnej, gdzie mg obserwowa operacj doni. Pani
Doktor za pomoc zakrzywionej igy i mocnych nici starannie zszya przecite cigno doni
pacjenta, a nastpnie patrzc przez mikroskop podcia i poczya koce uszkodzonego
nerwu. Zanim rka zostaa zaszyta, wielokrotnie zgia i wyprostowaa palec pacjenta, kiwajc
gow z satysfakcj, kiedy cigno suno pynnie w niezwykym mechanizmie ludzkiej rki.
W chwili gdy oddajemy pierwsze wydanie tej ksiki do druku, doktor Cendales ocenia
kandydatw do przeszczepu i przygotowuje si do przetestowania nowego przeomowego leku
zapobiegajcego odrzucaniu przeszczepu. Lek ten moe zrewolucjonizowa i przynie nadziej
i rce pacjentom podobnym do naszego fikcyjnego Eddiego Garcii.

PODZIKOWANIA
Do powstania tej ksiki przyczynio si wiele osb.
Zastpca komendanta policji w Knoxville, Gary Price, udzieli nam niezbdnych
informacji o tym, jak lokalna policja prowadziaby ledztwo w sprawie okaleczenia zwok. Art
Bohanan, emerytowany pracownik policji, pozostaje naszym ulubionym ekspertem w dziedzinie
daktyloskopii, posiadaczem patentu i autentyczn postaci pojawiajc si w wymylonej przez
nas historii.
Oddzia FBI w Knoxville niezmiennie suy nam pomoc od pierwszej ksiki z tej serii.
Stacie Bohanan rzeczniczka prasowa FBI odpowiedziaa szybko i yczliwie na nasz ostatni
prob o wsparcie, a agent specjalny Richard Lambert powici nam czas i podzieli si swoj
wiedz, gdy spytalimy, w jaki sposb doktor Bill Brockton mgby odegra kluczow rol
w fikcyjnej operacji FBI.
W ksice tej znalazo si wicej detali z dziedziny medycyny ni w poprzednich
i jestemy wdziczni lekarzom, ktrzy pomogli nam unikn bdw. Scena autopsji w rozdziale
pitnastym zostaa napisana na podstawie informacji i rad udzielonych nam przez doktora nauk
medycznych Dana Canalea, patologa z Nashville, ktry nie tylko ma ogromn wiedz, ale te
cechuje si cierpliwoci i poczuciem humoru. Doktor Dan Cauble przejrza opis sceny
w helikopterze, podobnie jak nasz stary znajomy doktor Jim McLaughlin. Doktor Leonard Hines,
doktor Wiktor Kryow (pionier w dziedzinie chirurgii rki z Rosji) i pielgniarka Judy Roark
wszyscy pracujcy w Orodku Symulacji Centrum Medycznego Uniwersytetu Tennessee
dostarczali nam przydatnych informacji na temat chirurgii rki i mikrochirurgii. Podobnie jak
doktor Bruce Minkin, chirurg rki z Asheville, ktry by kiedy jednym z najlepszych studentw
Billa Bassa i ktry otworzy nam oczy na niezwyke moliwoci chirurgii rekonstrukcyjnej rki,
zwaszcza przeszczepw palca stopy w miejsce kciuka. Doktor Linda Cendales z Orodka
Medycznego Uniwersytetu Emory wybitna specjalistka w dziedzinie przeszczepu doni
i wspaniaa kobieta nakrelia nam inspirujc wizj wietlanej przyszoci transplantacji rki.
Nigdy nie zdecydowalibymy si na napisanie powieci rozgrywajcych si na Trupiej
Farmie bez entuzjazmu naszego agenta literackiego, Gilesa Andersona. Jestemy wdziczni mu
za to, e da nam szans.
Jestemy take gboko wdziczni wydawnictwu HarperCollins/William Morrow
za przygarnicie nas pod swoje skrzyda sze lat temu. Ostatnio z wielkim alem poegnalimy
si z naszym dugoletnim wydawc i przyjacik z Morrow Lis Gallagher i z radoci
powitalimy naszego nowego wydawc Liate Stehlik. To w Morrow zdarza si ten cud tutaj
nasze teksty s redagowane, a nastpnie drukowane, by potem, jeli planety nam sprzyjaj, sta
si bestsellerami. Cieszymy si, e naleymy do rodziny HarperCollins/William Morrow,
i jestemy oszoomieni, e mamy tak du rzesz czytelnikw. To niesamowite, e nasze historie
i wymylone przez nas postacie yj wasnym yciem, zyskuj fanw i przyjaci w Stanach
Zjednoczonych i na caym wiecie.
Specjalne podzikowania nale si Frankowi Murphyemu, radiowcowi i komikowi
z Knoxville oraz naszemu uwanemu czytelnikowi. Frank pomaga nam w korekcie Zodzieja
koci i wyapa kilka bdw, ktre w przeciwnym wypadku bymy przegapili. Gracias, Frank.
Nie zapominamy te o naszych rodzinach i przyjacioach, ktrzy pozostaj dla nas
cudownym rdem wsparcia, motywacji i inspiracji. Bardzo Wam dzikujemy.
Jon Jefferson i dr Bill Bass
2010