Professional Documents
Culture Documents
Cc khi nim c bn
1.1
Gi s =
m
X
ai i , =
i=1
h, i =
* m
X
ai i ,
i=1
1.2
n
X
bj j th:
j=1
n
X
+
bj j
j=1
= ai b j
m X
n
X
hi , j i
i=1 j=1
Cc v d
n
X
xi yi
i=1
y l mt tch v hng trn C[a, b] v (C[a, b], h , i) l mt khng gian vect Euclide.
1.3
di v gc
3. Mt vi tnh cht c bn
Trong khng gian vect Euclide E, ta c:
kk = 0 = 0 v a R, kak = |a|.kk
Bt ng thc Bunhiacpxki
, E, |h, i| kk.kk
Du ng thc xy ra khi v ch khi cc vect , ph thuc tuyn tnh.
Chng minh
Nu = 0, bt ng thc hin nhin ng.
Nu 6= 0 th tam thc bc hai:
f (t) = h, it2 2h, it + h, i = h t, ti 0 vi mi t R.
Do , 0f 0 h, i2 h, ih, i 0 |h, i| kk.kk
2
h, i
kk.kk
h, i
1 nn gc gia hai
Cn ch rng do bt ng thc Bunhiacpxki,
kk.kk
vet khc khng , E xc nh v duy nht.
Hai vect , E gi l trc giao, k hiu nu h, i = 0.
Nu , 6= 0 th gc gia chng l =
2
Cng thc Pitago
, E, k + k2 = kk2 + kk2
Tht vy, , E, ta c:
k + k2 = h + , + i
= h, i + 2h, i + h, i
= kk2 + kk2 + 2h, i
Do , k + k2 = kk2 + kk2 h, i = 0
2
2.1
Ta nhc li rng hai vect , ca khng gian vect Euclide E gi l trc giao, k hiu
nu h, i = 0.
3
1
,
k1 k
u2 =
2
,
k2 k
...,
um =
m
km k
l mt h trc chun ca E.
Php bin i trn ta gi l php trc chun ha mt h vect trc giao.
Nu 1 , . . . , m l c s trc giao ca E th trc chun ha c s , ta s c mt c
s trc chun ca E.
Ch rng, mt h vect trc giao khng cha vect khng th c lp tuyn tnh. Chng
minh iu ny kh n gin, xin dnh cho bn c.
2.2
Trc giao ha
Trong khng gian Euclide E cho h vect c lp tuyn tnh 1 , 2 , . . . , m . Khi , h
vect:
1 = 1
2 = 2
h2 , 1 i
1
h1 , 1 i
..
.
m = m
m1
X
i=1
hm , i i
i
hi , i i
1
1
0, , 1,
2
2
1 1 1
1, , ,
3 3 3
1
1
e1 = 0, , 0,
2
2
1 2 1
e2 = 0, , ,
6 6 6
3
1
1
1
, , ,
e3 =
2 3 2 3 2 3 2 3
3.1
nh l - nh ngha
Cho E l khng gian vect Euclide, v U l khng gian vect con ca E. Khi mi vect
E u vit c duy nht di dng:
= 0 +
trong 0 U v U .
Vect 0 gi l hnh chiu trc giao ca vect ln U , cn = 0 l ng trc giao
h t xung U .
Chng minh
Gi s e1 , . . . , ek l mt c s trc chun ca U . V 0 U nn 0 c dng:
0 = x1 e1 + + xk ek
Ta cn tm x1 , . . . , xk = 0 U .
= 0 U 0 ej , j = 1, 2, . . . , k
h 0 , ej i = 0
h, ej i h0 , ej i = 0
h, ej i
xi ei , ej = 0
i=1
h, ej i xj = 0
xj = h, ej i
Vy vect 0 xc nh duy nht bi
0
k
X
h, ej i.ej
j=1
3.2
Cho khng gian vect Euclide E, v U l khng gian vect con ca E. Cho vect E.
tm hnh chiu trc giao ca vect ln U , ta c th tm bng hai cch sau:
6
hu , u ix + hu , u ix + + hu , u ix = h, u i
1
1 k
2
k
2
k
k
k
k
Nh vy, tm hnh chiu 0 ca ln U , ta cn tm mt c s u1 , . . . , uk ca U , sau
lp h phng trnh (). Gii h () ta s c nghim duy nht (x1 , . . . , xk ). Khi :
0 = x 1 u1 + + x k u k .
V d
Trong khng gian Euclide R4 cho khng gian vect con U sinh bi cc vect:
1 = (0, 1, 0, 1)
2 = (0, 1, 1, 0)
3 = (1, 1, 1, 1)
4 = (1, 2, 1, 2)
(U = h1 , 2 , 3 , 4 i)
Tm hnh chiu trc giao ca vect x = (1, 1, 0, 0) ln U .
Gii
Cch 1 :
u tin ta tm mt c s trc chun ca U . v d trc ta tm c mt c s trc
chun ca U l:
1
1
e1 = 0, , 0,
2
2
1 2 1
e2 = 0, , ,
6 6 6
3
1
1
1
, , ,
e3 =
2 3 2 3 2 3 2 3
Do , hnh chiu trc giao ca x l:
x0 = hx, e1 ie1 + hx, e2 ie2 + hx, e3 ie3
1
1
1
= e1 + e2 + e3
2
6
3
=
1 1 1 1
, , ,
2 2 2 2
Cch 2 :
u tin tm mt c s ca U . D thy 1 , 2 , 3 l mt c s ca U . Sau lp h phng
trnh dng ().
Ta c:
h1 , 1 i = 2
h2 , 1 i = 1
h3 , 1 i = 2
hx, 1 i = 1
h2 , 2 i = 2
h3 , 2 i = 2
hx, 2 i = 1
h3 , 3 i = 4
hx, 3 i = 2
Do , h phng trnh () trong trng hp ny c dng:
2x1 + x2 + 2x3 = 1
x1 + 2x2 + 2x3 = 1
1
x = 01 + 02 + 3 =
2
0
3.3
1 1 1 1
, , ,
2 2 2 2
1
. Do , hnh chiu trc giao
2
nh ngha
Cho U l khng gian vect con ca khng gian Euclide E v l vect thuc E. Khi
gc gia hai vect v hnh chiu trc giao 0 cng c gi l gc gia vect v khng gian
con U .
di ca ng thng trc giao = 0 t n U gi l khong cch t vect
n U .
4.1
Cho hai khng gian vect Euclide E1 vi tch v hng h , i1 v E2 vi tch v hng h , i2 .
Ta ni E1 ng cu vi E2 , k hiu E1
= E2 nu tn ti ng cu gia hai khng gian vect
f : E1 E2 tha:
, E1 , h, i1 = hf (), f ()i2
Quan h ng cu l mt quan h tng ng v ta c kt qu sau:
nh l. Hai khng gian Euclide ng cu khi v ch khi chng c cng s chiu.
Chng minh
Nu E1
= E2 th theo nh ngha E1 , E2 l cc khng gian vect ng cu nn
dim E1 = dim E2 .
Ngc li, gi s dim E1 = dim E2 = n v 1 , . . . , n (), 1 , . . . , n () ln lt l c
s trc chun ca E1 v E2 . Khi tn ti nh x tuyn tnh f : E1 E2 , f (i ) = i ,
i = 1, 2, . . . , n. V f bin c s thnh c s nn f l ng cu khng gian vect. Ta chng minh
hx, yi1 = hf (x), f (y)i2 .
Tht vy, x, y E1 , ta c:
n
X
x=
xi i
i=1
y=
n
X
yi j
j=1
Khi :
hx, yi1 =
=
X
X
xi i ,
yj j
xi yj hi , j i1
i,j
n
X
xi yi
i=1
X
hf (x), f (y)i2 = f (
xi , i ), f (
yj j ) 2
X
X
=
xi f (i ),
yj f (j ) 2
X
X
=
xi i ),
yj j 2
X
=
xi yj hi , j i2
=
n
X
xi yi
i=1
4.2
4.2.1
nh ngha
Cho E l khng gian vect Euclide. Mt php bin i tuyn tnh f ca E gi l php bin
i trc giao ca E nu f bo ton tch v hng, tc l:
, E,
h, i = hf (), f ()i
4.2.3
nh l
Cho f l php bin i tuyn tnh ca khng gian vect Euclide E. Khi cc khng nh
sau tng ng:
1. f l php bin i trc giao.
2. f bin c s trc chun ca E thnh c s trc chun ca E.
3. Ma trn ca f trong mt c s trc chun l ma trn trc giao.
Chng minh
1) 2) Gi s e1 , . . . , en l c s trc chun ca E. Khi :
1 nu i = j
hei , ej i = ij =
0 nu i 6= j
V f l php bin i trc giao, nn:
hf (ei ), f (ej )i = hei , ej i = ij =
1 nu i = j
0 nu i 6= j
Vi , E, = a1 e1 + + an en , = b1 e1 + + bn en
Khi ,
h, i = []t/(e) []/(e)
= []t/(e) I[]/(e)
= []t/(e) A1 A[]/(e)
= []t/(e) At A[]/(e)
= (A[]/(e) )t (A[]/(e) )
= [f ()]t/(e) .[f ()]/(e)
= hf (), f ()i
4.3
4.3.1
Cho E l khng gian vect Euclide. Php bin i tuyn tnh f ca E gi l php bin i
i xng nu , E : hf (), i = h, f ()i.
10
4.3.2
nh l
Mt php bin i tuyn tnh ca E l php bin i i xng khi v ch khi ma trn ca
f trong mt c s trc chun l ma trn i xng.
Chng minh
Gi s f : E E l php bin i tuyn tnh, ma trn ca f trong c s trc chun
e1 , . . . , en l A = [aij ]. Khi :
n
X
f (ei ) =
aki ek
k=1
Vi mi i, j ta c:
n
n
X
X
hf (ei ), ej i =
aki ek , ej =
aki hek , ej i = aji
k=1
hei , f (ej )i = ei ,
n
X
k=1
akj ek =
n
X
k=1
k=1
j=1
hf (), i =
xi f (ei ),
X
X
yj ej =
xi yj hf (ei ), ej i =
xi yj hei , f (ej )i
i,j
xi ei ,
yj f (ej )
= h, f ()i
Vy f l php bin i i xng.
11
i,j