KTB-I SOHBET'L-EBKR DER-CEVB-I SBHAT'L-EBRR L- MEVLNA 'ATY

UMARIZ K BULA SHAN REVNAK

RABB ANTIK LSNENA B'L-HAK
Bismi'llhi'r-rahmni'r-rahm
(1) delm besmele-i hd-i rh
Yrsn kfile-i hamd-i lh
Slike olma-iin rh-nm
leri geldi bu satr- zb
Old snbl gibi zeyn-i safaht
Safhas b- mu'attar-nefeht
Tutan ol emme mem- cn
Tuya by- nefes-i Rahmn
(5) Satr- ser-mek-i debistn- ceml
Resm-i tevki'-i misl-i icll
Sezbe-i dil-ke-i cennt- na'im
Sye-i rahmet-i Rahmn u Rahm
Semen snbl ile sahn- riyz
Ufuka dndi sevd ile beyz
Noktalar sayd- ma'n izidir
Subh- sdkda seher yldzdr
(10)Subh olup irdi dem-i feyz-i ilh
Salrsa n'ola ol hatt- siyah
Ebr-i rahmet gibi irdi pr-nem
Old feyzi ile sebz hurrem
Srr- yt- ifya mazhar
Noktalar anda syinmi ahker
Lem'as nr- siyha benzer
Rtbesi olsa n'ola bl-ter
Old Ye'cc-i fiten tard- ebed
tdi emr-i gher-brn sed
Safha-i ravzasna tenzlin
Sye-i eh-peridir cibrlin

(15)Besmele vasfn idersek tekrr

Yine bi'smi'llh olur hir-i kr
Zer-kitbeyle olur zb-i kitb
Slike andan olur feth'1-bb
Sanki b ire u'- hrdur
Noktalar bda neylferdr
Besmele turre-i mg-efndr
Zver-i ser-shan- Kur'n'dr
Besmele nokta-i b ile hemn
Old evgn-la gy- mgn
(20)Sald annla dil-i nrn
h-sr- shana evgn
emen-i ma'nye annla varr
Mve-i ter yirine sz koparr
Yine evgn-i glgn-i zebn
Demidir klsa annla ceveln
Meddi gy ki srt- ebrr
Olur stinde nazar berk-gzr
Srh-ile yazsalar an fi'l-hl
Gsterir ry- Ceml ism-i Cell
(25)Old srh-ile o satr- zb
h- mercn- kenr- derya
Erguvn hdr ol peyker-i al
Gyiy satr- siyah ana zll
Safha-i ry- ikeste-mir't
tdi her prede 'aksin isbt
Kahriin dv ded-i merdde
Old gaddre-i hn-lde
Lciverd ile o satr- halkr
tdi remz-i ecer-i ahzar-i nr
(30)Gsterir ry- Cell ism-i Cell
Pr-cil t-i celle meh l
Dv ded kahr ile skindir
Szi stn klc keskindir
Medd-i rnemdd zll-i Tesnm
Mevc-i dendnesi sr- nesm

B-y-ile sn midir anda 'aceb

Y tebessmde mi dendn-ile leb
B-i zbdaki nokta el-hk
Hl-i leb gibi viripdir revnak
(35)Cy- medd old mme peyvend
Lle-i eme gibi eyledi bend
Elifi devha-i serv imd
Dmeni hrdan olm zd
Lmlar lutf-la el bir itmi
Cezmi engtine zihgr itmi
Ayn- h zver-i hatt- taze
Dndi mir't- siyeh pervze
edde mi safha-i berrk zre
Hattnn nesi mi tk zre
(40)Rlar gurre-i mh- ramazn
Ebr-i mgn arasndan rahn
Hs n mm ile revnak buld
Tc- ser-sre-i H Mm old
Harim-i hrmet-i Hak cilve-gehi
Hsn-i b-hadd-la kecdir klehi
Mmidir 'ukde-i my- mahbb
Lmlar turresi kullb- kulb
Nndur ser-'alem-i saff- eref
Noktas anda mdevver mushaf
(45)Geri on harfdir ol satr- latf
Lk ma'n nice bin 'd-i erf
Fetha v kesresi zb-i tenzl
Dkdi per sidrede gya Cibrl
Arada elif olmad 'iyn
Old ler gibi gzden pinhn
Vasfn itsen ne kadar yrna
Tayanrsn yem-i b-pyna
Old bu mntabab- Sifr-i kerm
Cmi'-i cmle-i Kur'n- 'azm
(50)Nazarn eyle 'Aty vl
Bun fehm eyle yr icmla

sm-i A'zam bilip eyle tekrr

Ala t sana genc-i esrr
Feth-i bb- sfrn itsen gh
Kl kitba geh bi'smi'llh
DER STY- HAZRET- CENB-I HUD 'AZZE NH ve TE'L
Ahmed'llhe 'l na'm'ih
Ba'de krin livil lih
Fyiz-i eme-i cn-bah-i vcd
Kdir Khir Vehhb Vedd
(55)Me'al-efrz- deycr-i 'adem
Ryet-efrz- tebr-i kdem
Brka'-endz- ceml-i lht
Nsha-perdz- keml-i nst
em'a-pr-y ebistn- bek
Revnak-r-y debistn- fen
Mevce geldi yem-i dr-perver-i cd
'Adem itse n'ola isbt- vcd
Hikmet-i kmilesi berr-i bast
Kudret-i milesi bahr-i muht
(60)'Akl an bilmege himmet idemez
Mr deryy meshat idemez
Nazar- 'akl tecell-geh-i zt
em-h vd-i pehn-i heyht
Kuvvet-i ntka-i hamd- Hud
Kilk-i b-gne-y-ile hakk- ed
Ztna nisbet-ile yok imkn
Farz olnmaz ne zaman u ne mekn
Nr her zerrede zahir amm
Kan tb- nazar- ehl-i fen
(65)Nazar pk olan erbb- hd
Gremez zerre kadar gayr vcd
Evvelin evveli zt- ahad
hirin hiri nr- Samed
Bu sze sre-i hls sened
Evvel hir-i kevneyn-i ahad

Dv ded rtibe-hr- keremi

ns cin halka-i hn- ni'ami
mmeht ile nh b-y cihn
Hamd-i hlk ile kr-hn- beyn
(70)Mehd-i hikmetdese mevld- vcd
Oldlar vahdet-i ztna hd
Hamdini itmese mrgn- felek
Ola her ri halde-nvek
Mr hirmen-ke-i idrk itdi
Mr cn-dr-y tiryk itdi
Yazd hatdan ruh- insna sevd
Ne kalem tutd ne mstar ne midd
Olmasa ryiz-i takdrine rm
Bd-p-y nefs olmazd be-km
(75)Meyl ider mi-y-di bu dm- hevese
Murg- rh komasa-y-d kafese
Breke'llh zih kudret-i pk
remez zeyline dest-i idrk
Levha-i Levh'a idip vaz'- kalem
Kld fihrist tebr-i kdem
n kazy-y hikem old tamm
Hfz olnd o sicill-i ahkm
Fazl mecm'asdr arh- esr
Yazd her safhasna bir tasvr
(80)e-i sundkla n skender
Seyr ider kudreti bahrn ahter
Gsterip 'k-la b-religin
Ber-karr eyledi vreliin
Cmi'-i arha virip kadr-i Cell
Yakd maksurelerinde kandl
Mh- rahn gr ol hle ile
Cemredir u'le-i cevvle ile
Ser-i kilk-ile 'Utrd kod 'd
Dutd bu micmer-i pr-ahkeri dd
(85)Hacle-ghnda 'ars- Nhd
Ba gz old misl-i hurd

Dest-gr olmasa lutf- ezel

Ra'eden tutmaz-d mihrin eli
Seyf-i mutlakla olnd ikrm
Klcn salsa 'aceb mi Behrm
Eyledi mahkeme-i arh metn
hid-i mahkeme Bercs-i emn
Pes-i mndan idip seyr-i cel
Dr-bn eyledi esm-i Zhal'i
(90)B- sun'nda bu tk- k
Old bir harbuze-i bekt
tdim ol tk burc-ile hayl
On iki terkli tc- abdl
tdi eftly mihr-i zeheb
Mha virdi beden-i mkteseb
eme-i mihr-ile ol f'iz-i nr
Eyledi em'-i 'aselden kfr
Kld bu sat-i arh efff
Kaplad 'akrebe billur glf
(95)Old mifth- yed-i sun' medr
B-halel devr-ide t yevm-i karr
eme-i mihrin ider yirini hk
eb-i trki zemn-i gil-nk
Olmasa terbiyesi ger nice yl
Eheb-i subh kala p-der-gil
re gerdne-i gerdne ikest
Kla her arh zemn ire niest
Gva yklense n'ola br- zemn
Brn gva salar det-nin
(100)tmee gnbed-i nahli halkr
Eyledi fasl- bahr mi'mr
Sonradan kld kbbn tezyn
Asd vze-i srh u zerrn
riip gret-i fasl- temz
Salar ol gnbed-i pr-znete sz
Komayp cylarn bn tb
ncelir sre sre haner b

Dem olur kim iriir derd-i hazn

Sararr havf-la ry- bstn
(105)Dadr kahr-la hengmesini
Nakd- vakt eyler alp cmesini
riince ana hayl-i Behmen
Prehenle kalr ecr- emen
Tb- hurd-ile n nr- hd
Berf yah hr ider mahv- vcd
Her varak old bir icml sana
Cmlenin 'kbet-i kr fen
Grmeyen fenn-i fendan varak
Hece tandan alr ak sebak
(110)Mha noksan iriir mihre zevl
Kalacak nr- Hud-y mte'l
'ARZ U NYZ VE MNCT BE-DER-GH-I HAZRET- KD'L-HCT
Ey Hudvend-i 'amm'l-ihsn
Hliku'l halk- kerm'l-Mennn
Merkebim leng tarkim pr-p
Meded it kim mededim kalmad h
'Amelim old gneh subh u revh
Ehl-i zhde ne selm ne sabh
'ol mezzin gibi ben ehl-i hev
Tutarn kulam olsa sal
(115)Cum'ada nki cvn gremem
Bir nefes anda turup oturamam
Gyiy gavta-zen-i bahr- revn
Turamam secdeye varsam bir an
Gy-ve bu ser-i b-sermye
Kalkar indii gibi blya
Old efsnelerim yle drz
eb-i yeld olamaz defter-i rz
G tutsa ola necm-i pr-tb
Sadede girmedin lde-i hb
(120)Mh- tbna hitb itsem eer
Turmayp eyleye sr'atle gzer

ekemez br- gamm 'arz u sem

Duyamaz szum arh- mn
Olal mbted-i mekteb-i 'k
Grrin nsha-i derd-i teb-i 'k
Dinilir mi h o ders-i cn-gh
Ki ola ftihas bismil-gh
Alp 'k-la hk-i bedenim
Bir seb old mey-i evka tenim
(125)Dilberin cm- lebin grse eer
Akdr az suyn dde-i ter
Pene-i zr-ver-i 'k u hev
Old drr'a der-i zerk riy
Kara giyse n'ola mnende-i h
Old mtem-zede bu baht- siyh
Dilde ende v zyid sevd
Hatt- dilber gibi ser-cmle hat
Y lh beni kl ehl-i vera'
Teng-em eyleme n 'ayn- tama'
(130)Eyleme muntazr- rh- emel
Gsterip dde-i hrsmda hivel
Menzilim emn-geh-i 'uzlet kl
ehr-bend-i harem-i 'iffet kl
Olmasn hr- 'alyk peyvend
Pym kl tih-i dmn-la bend
Eyle kaddim emen-i zhde trz
T ki ham ide an berg-i niyz
Cy- ebr-y-la ryum mesel
Ola seccde-i mihrb-nm
(135)sitnnda ferah-yb eyle
Secde-ghm der-i mihrb eyle
Eyleme bendeni iy Rabb-i Kadr
Dmen-ld- der-i mr vezr
Kayd- dny-y-la klma meftn
Eyleme mflis-i ikbl-nmn
Old ta'rz-i hars-i hod-gm
Zillet-i minnet-i na'm-i li'm

Hrs ider an kaf-hr- bel

Sl-i ye'se mahal ry- rec
(140)tmez ftde meges terk-i ni'am
Ursa bin sille meges-rn- sitem
Tolsa tele eer sahn- zemn
Konsa stine tokuz arh- bern
Sr-emn-i kan'at an
Grmeye bir nigeh-i erzn
Geri 'urynlg-la arh- den
Kpe koyd nice Efltn'
tmedi re-i ham gibi hur
Amad rz- dilinden ser-p
(145)Sana ma'lm Huda'ya ki benim
Rz u eb nefsime budur suhenim
Dn virip alma sakn dnyy
Sd yok kare gider sevdy
Zill-i b-f'idedir dehr-i den
Kendin aldrma grp dinle beni
Ne rev em'-i hdy koyasn
Tfl- ndn gibi zille uyasn
Saplanp kalma har- leng-s
Yolda kor demi bu cisr-i fen
(150)h olup geysen eger tc- zeri
ekilir hr ann derd-i seri
Tk- Kisr ile tc- Drb
'kbet old nmdr- habb
Tc- l'ln ile dil rence olur
tein ts-ile ikence olur
Geyse dervi nemedden efser
Fark ile ola fens ser-ber
Yiyeler sille bir elden hir
Nemed-i khne v tc- fhir
(155)Ehl-i che eilip virme mdm
Bt-perestna hu'-y-ile selm
Kble-gh idip an peyveste
Dm- tezvrine olma beste

Mltec olmak olur m c'iz

Bir den kim ola senden 'ciz
Zhiren shib-i 'izz ndr
Ma'nde mashara-i eytndr
'Azli mnend-i humr- meydir
Nikbet-i mey ise pey-der-peydir
(160)Yed-i kudretde grinen ekl
Old gy suver-i zll- hayl
Oynadr bir iki gn geri felek
ekilir perde-i gayba giderek
nki haln ola Hakk'a ma'lm
B-tehallf gele rzk- maksm
Beyyint ile olurken isbt
Belki fehm eyler iken hayvnt
Sana m kald hemn rsvlk
Halk iin terk-i rz-y Hlk
(165)Hrs-la mazleme-endz olma
Rzk iin murg- kef-mz olma
Cezr medd-i yem-i feyzi nice gl
Eyleyip d'iye-i redd kabl
Sana Hak rtibesin subh u mes
Virmede eyleye bin drl cef
Ara nz-ile istiny
Bana teng kla dnyy
Eb'ade'llh zih hulk- zemm
Levhaa'llh 'aceb levm-i 'azm
(170)Olmad nefs-i bed-end-i cehl
Kbil-i sikke-i tamg-y kabul
Mlihuly-y haylt- muhl
Old jeng-ver-i yne-i bl
'k- sde-dile gemege reng
Gsterir gnde hezern nreng
Beni geh pdieh-i 'lem ider
hid-i maksad ile hem-dem ider
Nak ider bin suver-i mn'adime
Dehri bir dest-h eyler elime

10

(175)Kendime gelsem idip hle nazar

Gremem kendimi bir zerre kadar
'Adem-i srfa neden vehm-i vcd
Old hep mene'i noksn- hd
Y lh leme'tn hakk
Zt- paknla sfatn hakk
Olmadn subh- kymet f
Eyle bnende bu ben huff
Umarn rehber olup Fahr- enm
de envr- Huda def'-i zalm
NA'T- ERF- MEFHAR- MEVCDT 'ALEYH EFZAL'S-SALAVT
(180)Subh- handn hidyet gnei
eh-i kevneyn nebiy-yi Kure
Nr- pn-i ecdd- kirm
Levh-i dbce-i yt- 'izm
B'is-i hlkat-i hk-i fn
Ahmed-bd iden ol vrn
Hazret-i h- rsl hd-yi kl
Mustaf nr- hd em'-i sbl
Evliya sadr ref''d-derect
Enbiy fahri 'aleyhi's-salavt
(185)Mekteb-i fazlna irse Ms
Gricek olur-d ana 'as
Old 's gibi shib-kelime
Bb- fazlndan ann bir kelime
Levha n tevsen-i 'azmin srdi
Mkilin cmle yirinden grdi
Olal ehr-i Medne vatan
Old bi't-tab' her insn meden
Eylese sengi n'ola pl-heng
Nabl-i pr-mveye korlar n seng
(190)Hatt- la'l-i lebi srr- cndr
Zt- pki eref-i insndr
Ger Kelme sened oldysa 'as
Kelimt eyledi keffinde has

11

Felegin olma-la zll girn

Syebn old sehb- nsn
Ebr-ile kadd- ser-efrz-i neb
em'-i rahn-la pervne gibi
Mhr-ile mhre-i zahr-i pr-nr
Gyiy 'kd-i gherdir memhr
(195)Ehl-i arz-ile semvta emn
Old ol mhre zemn-ile zaman
Kmeti nahl-i bermend-i cihn
Sayesi olmaz ise tan m 'iyn
Mahz- lutfndan o nr- Settr
tmedi zlln da kimseye br
Nrda glib idi hrde
Cismi bnende idi n dde
Grmede p pes olup yek-sn
Ardna bakmaz idi ems-i cihn
(200)N'ola b-myise ol nr- basar
Gzde kl olsa virir nki keder
Var idi sne-i pkinde hemn
Bir elif nite ki saff- mjgn
Old mnend-i ikf- meh-i bedr
Ol elif sanki elem neraha sadr
Nr-bah idi o gs-y d-th
Gyiy a'a'a-i nr- siyh
tdi ol neyyir-i i'cz- nesak
Bir hill-ile meh-i bedri d-ak
(205)Cm- lebrzi drst old tamm
Yine eksilmedi bir barmak o cm
Gelicek mlk-i vcda ol h
Old kfr ehlinin ahvli tebh
Tk-i Kisr gibi nice mu'vec
Hakka torld hemn itmedi lec
Old n nfe-g-y ikbl
'Arz- hl itdi o sultna gazl
Hk-i pyndan olup vye-sitn
Kse-i mgini pr kld hemn

12

(210)Syledi berre-i biryn ana hem

Ciger-i hasm kebb itdi elem
Zehrini dkdi n itdi ekv
Kfirn- ni'am old rsv
Chiliyyet zulmtyla hemn
Leyle-i mteme dnmidi cihn
Kld 's gibi enfs- neb
Zikr tesbihle ihy o ebi
Old mtem-zede bir shib-i hay
ki ferzendi lp pey-der-pey
(215)tdi mnende-i Hzr 's
Bir nefesle ikisin de ihy
Buld fer nr ile heft ahter
Old ecz-y vcda cevher
Havz- hikmetde iden havz- bihr
Ola vasfnda gark- efkr
Nokta-i mebde'-i ervh oldur
Htem-i hikmet-i ebh oldur
Defter-i hikmet-i hak old tamm
hid-i hatmi o zbende hitm
(220)Rz- mznda yiter zerrece 'avn
Rzesi seng-i terz-y d kevn
nki dny ana hem-seng olmaz
Talar denli gneh denk olmaz
Y lh bi-cell-i sermed
Bi-ceml-i ruh- l-i Ahmed
l ashb-la 'iret hakk
eb-i sr'daki sohbet hakk
Bunlara feyz-i mdm olduka
Salavt-la selm olduka
(225)Cmle ahbb-la her subh u mes
Keremn eyle 'Aty'ye 'at
Gnder mn-la o muhtc
Rtbe-i kurb ola son mi'rc
DER SIFAT-I EB- M'RC-VE SEYRN-I SRC- VEHHC

13

Bir ebn-gh ki nr- mehtb

Eyledi lemi gark- sm-b
Old tbende o eb cirm-i kamer
Nite kim bedr gni nr toar
eb-i tr olma-la mh yine
Asd fansn gerdnesine
(230)Nr-ile 'arsa-i eb ml--ml
Tad nehr'l-leben huld-misl
Bedr-i kmil ki saf-hz old
Gyiy kse-i leb-rz old
Gerdi-i devr ile irdi dem-i m
Tutd mihrin yirini bedr-i tamm
Old envr u ei'a pinhn
Sanki rin boyad Zl-i zamn
Zyi' old yine bir gevher-i pk
eb-i trk dker-ise n'ola hk
(235)Zevrakn bahr- felek eyledi gm
Yayl ddi su zre encm
Dd- hayretle dima told
Sanasn kim gemisi gark old
Aya toz ile m- siyh
tdi ren-ger-i dde-i mh
Told mehtb-la arhn bm
Gark- b itdi sevd- m
Ol gice Hazret-i sultn- kirm
mmehn evini kld makm
(240)Ngehn old vcdnda bedd
Eser-i mjde-i ch- cvd
Nite kim a'a'a-i mihr-i cihn
Mevc-rz old halc-i halacn
htilc zre idi em-i srr
Drabn zre idi gark- hubr
Geldi bin 'izzet-ile Cebr'l
Virdi peygm- hdvend-i Cell
Didi da'vet klp iy bedr-i sem
Old ni'met-gede-i kudse sal

14

(245)Devlet-ile ko bu nh treme py
em'-i rahnsn idin sra sery
Muntazrdr sana skkn- felek
Hep dnp turmada ervh- melek
Eyle cn sohbetini b-minnet
eb-i mehtbda hdur sohbet
Kopd evk-la yirinden o kerm
Nite kim nefha-i dil-cy- nesm
tdi 'azm-i sefer-i dr--dr
Gyiy pertev-i mihr-i pr-nr
(250)Balayp hidmete peyk-i rahmn
ekdi bir rah- felek seyri hemn
Rah-i rahende-beden ya'n Burk
Berk-ve gurresi mh- berrk
Mu'tedil-ten mtensib-a'z
Berg-i gl tolu harr-i zb
Pyede n kadem-i cst-i kalem
Bir adm ana vcd-la 'adem
zleri kat'- mertibde revn
Sfr idi hatt- muhsibde hemn
(255)Taht- zeyn zre cls itdi o h
Geldi gy ki eref burcna mh
Evveln menzili old Aks
Rsl ervhna hep itdi sal
Kld anlarla salt old imm
Dndi her cnibine virdi selm
Minber-i arha revn old habb
Gyiy 'd namznda hatb
Sahra kim pye-i evl old
Fikr-i fnye musall old
(260)rdi nh gnbed-i arha fi'l-hl
Levh-i yneye gy timsl
Lutf-la eyledi mh- hurrem
Cebr-i kesr eyledi ol kn- kerem
Ktib-i arha idip feyz-i 'azm
Eyledi kilk-i 'assn Kelm

15

Grdi kim mihr-sfat ss yzi

erm-ile Zhre gtrdi kopuz
Sarslp cnb-i rah-ile sipihr
Tkdan ddi yire kse-i mihr
(265)Bakp yine te Behrm
Bildi ol ehdir iden arha hrm
Lutf- iksirine makrn old
Mternin ii altn old
Gamdan zd klp virdi fer
tdi Keyvn frzende er
Gzi seyyrenin old aydn
Buld cem'iyyet-i htr Pervn
Basmadn krsye ol eh kmn
Cilve-gh eyledi 'arn bmn
(270)Eyledi tayy reh-i mlk melegi
Gedi sr'atle tokuz kat felegi
Tabaktna Cell'in gy
Vard efkr- dil-i 'ukde-g
Sidre'de kald Burak-la berd
Mnteh dense deil ana ba'd
Sinesin ref-ref idip taht- revn
Gitdi annla o Sultn- cihn
'kbet kald o da hidmetden
Sadefin itdi cd drr-i 'Aden
(275)Harem-i kurba idip vaz'- kadem
H ferd olmad ana mahrem
rdi bir 'leme hir giderek
Tek tenh ne melek var ne felek
Esdi bd- nefes-i Rahmn
Gitdi cmle hcb-i zulmn
Nefha-i evk- visal old dell
Kld ren yoln nr- Cell
Old dery-y muhabbet mevvc
ekdi ald cezebt- emvc
(280)Old hrd-i 'inayet tbn
Sald kullb u''- ihsn

16

nki dny-y-la mbeyn old

Lzm olan ana kavseyn old
G-i cna iriip emr-i te'l
Grdi mecl-y ev ednda ceml
Mm-i imkn aradan gitdi hemn
Ahmed'e nr- ahad old 'iyn
Mminin nktesine eyle nazar
Hatt- ferman kl krk yarar
(285)Girmedin ara yire harf sad
Syledi lutf-la ol aha Hud
Harfe smaz kelimt- pki
Zarf alr m yem-i te-nki
N'ola itmezse sady mahrem
Ola m aha hevy mahrem
Fehm ider bu shn 'kil olan
Tercemn n'ider ehl-i dil olan
Old n hikmet-i mi'rc tamm
Dndi menzil-gehe ol h- kirm
(290)Nite kim pertev-i mihr-i rahn
Varmas gelmesi bir old hemn
Gnein cirmi-y-ile sr'atini
Fikr iden fehm ide mhiyyetini
'Azm ide iki cihnn gnei
h- levlk- nebiyy-i Kure'i
Ne tevakkuf yiridir ehl-i dile
Ne dell isteye ne bhe kla
'Ulem kim verese old ana
Buld mi'rc diryetle 'al
(295)H su'l eyleye mi 'kil olan
eref-i zt olanlara zamn
Yirine geldi n ol arh- mnr
tdi ashba bu lutf tahrr
Hl-i sr'y idip erh beyn
Grp iitdigini kld 'iyn
Eyledi mjde-i fermn- salt
Hare dek rhna olsun salavt

17

Old dvn- Hak'a nki sal

kd nh gnbede gl-bang-i sen
(300)M'minnin ki odur mi'rc
Old tekbrli devlet tc
Y lh kerem-i nndan
Bizi dr eyleme dvnndan
Nr- mn bize rehber kl
Slik-i meslek-i peygamber kl
DER SPS-GZR- HAZRET- PDH- SLM MEDDE ZILLUHU MEDDE'LEYYM L YEVM'L-KIYM
Demidir destini ap nme
Secde-i kre varrsa hme
Ki du'-y-ile idip 'unvan
Yazdk evsf- eh-i devrn
(305)Nice eh pdieh-i dery-dil
Ahtern-mevkib hver-menzil
Tc-bahende-i zerrn-klehn
Bc-grende-i iklm-i ehn
Drret't-tc- ser-i lhn
Zver-i silsile-i 'Osmn
Emel-i dn dvel Hn Murd
Maksad's-saltanata Sultn Murd
(310)Zll- Hak ren-i ry- zemn
Kuvvet-i khire-i devlet dn
Hn bin hn- eref-efz-y selef
Gevher-i mertebe-baha-y sadef
Ah u 'amm peder-i vls
'Asrnn Husrev-i b-hemts
Nesli ak dem'e dek ser-t-p
Zver-i devlet-i dn dny
Ser-be-ser pdieh-i 'lemdir
Devleti 'lem ile tev'emdir
(315)Kevkeb-i baht gneden vl
Gzin ap an grdi dny
Habbez Kisr-i insf-yn
'Adl zencri ana 'urve-i dn

18

Kasr hd cmi'-i rahende-kbb

Kemer-i tk- ref'i mihrb
Devleti 'ahd-i ebb- 'lem
'd-i pr-evk bahr- hurrem
Sald etrafa 'adlet-nme
Dndi her nme gl-i bdme
(320)Virmege 'adl-ile fka nvd
Lyk skender'i itseydi berd
Kullar eylese heng-i vef
Ola muhtc- mdr Dr
Gelse dvnna hemn Hurd
Tcn destine alr Cemd
Olmaa cr'a-i lutfa mazhar
Camn kse-i deryze ider
Sye-i 'adlidir ol ddrn
'Aybn rten felek-i gaddrn
(325)Ebr-i brende-i 'adl dd
Srdi hep br has- b-dd
b- ti komad fitnede tb
Drdan baksa ola zehresi 'b
Mlk pr-sye-i re'fet-i memdd
'Asker mde ra'iyyet hond
Dahme-i Husrev genc-i Cemd
Kim gulmiyye-i mersm- 'abd
Feth ider ti nice kal'alar
Nite kim goncay mihr-i seher
(330)Dse brlara nr- gazab
Yana hl kala hep lle gibi
Olal neyyir-i baht lemm'
Nokta-i kevni kod taht- u''
e cihtn eh-i mstesns
Kuldur alt blk aas
Kendiye ekler-idi 'izz eref
tse Cemd'i ser-i ehl-i hiref
hlar bende-i fermndr
Devleti ch- Sleymn'dir

19

(335)Arada kalmad mmtz-i taht

Safha-i memleket old yek-laht
f'a da'vsn itse lyk
Milket-i maribe ehl-i mark
Belki bu enini grp mihr-s
Tini cma degidi zraf
Byle Cem gelmedi h devrna
Ser-be-ser kiveri 'iret-hne
Debredip Zhre f elekden sz
Raksa kor yerde kadeh-perdz
(340)Sund gy ki afak bde-i l
Kvrp geydi arakni hill
Lle v nergis gl mde
Her biri ak olcak ftde
Y lh tura t kim 'lem
Ba- 'ay ola sebz hurrem
Mnhel-i chn mevrd eyle
Sye-i 'adlini memdd eyle
Kef-i ihsn zer-efn olsun
T-i brrn ser-efn olsun
(345) 'mrinn sr-i blend-bd
Ola hv ebedl-bd
SEBEB- TE'LF- KTB VE B'S- NAZM-I GEVHER-YB
Bir zaman kim hat- nakk- bahr
tdi mecm'a-i verdi hal-kr
a'a'a hme-y-idi kudretden
Sebze bir kt'a idi cennetden
Berg-i gl zb-i der dest old
Bd- subhun ii gl-get old
Gl-i ter hirmen-i ahker kendi
Blbl tede semender kendi
(350)Cemreler ddi emen tze v ter
Lle prhenine sald erer
Goncalar geri ki handn old
Blbln gnli pern old

20

Safvet-i tab' klan sermye

Cy-ve akd hemn sahrya
Gl tonanmas idip fasl- bahr
Okud glene ezhr hezr
Knc-i kne olup vahet-gh
Kurd her nahl-i tar bir hargh
(355) Hneden old remde 'uk
Nite kim zelzelede ehl-i revk
Zullelerden dil-i rde zamn
Syeden nite ki sevd-zede-gn
Biz dah evden olup vre
Ddk ezhr gibi gl-zre
Bir iki yr- shan-perver ile
Nkte-perdz gazel-gster ile
Eyledik sahn- emende meclis
Gussa bgne v d muns
(360)karp cngini bir ehl-i shan
h- gl gibi hemn koynndan
Didi kim Sbha-i Cm'dir bu
Rek-i sr- Nizm'dir bu
Fl idip ad o drc-i hneri
Sad bir 'kd-ile bezme gheri
Lk bir iki zarf-i Rm
Mes'ele olmaycak ma'lm
Didiler sylemiyor bize kitb
Tercemn olsa bize virse cevb
(365) Bise eksn siyh hme
Bu 'Acem hna Rm cme
An ol tarz- tekellf meslb
Eyleyeydi dah Mahbb- Kulb
Ben didim terceme olmaz makbl
Tercemn olma kim ide kabl
Ehl-i dil tercemeden 'r eyler
riyet shibini hr eyler
Vakf- ma'n kiiye mlk olmaz

21

Sbh'ya yle gzel silk olmaz

(370)Urcak beyt-i saf-baha bin
Kiinin mlki gerekdr ma'n
Keserin hme elin itse drz
Geri 'lem tol gencne-i rz
Olcak bezme gher-rz beyn
Szmi cmle begendi yrn
'kbet dndi biri didi bana
Bilmezin an bun ben amm
Hamdli'llh tol gencne-i dil
Gheri kimseden almal degil
(375) Sen de nazm eyle getir meydna
Sbha-vr gher-i ehdne
Diz bu resme nice 'kd-i eh-vr
Eyle vize-i g- ebrr
Mahzeni nki tetebbu' kldn
Tarhda nice tasannu' kldn
Vasf- skde olan cm- shan
Saf yine-i skenderden
Bun da bakaca bir genc eyle
Br gencnelerin penc eyle
(380) Didim ey yr- ma'rif-gster
Szlerin nazma degil cna deger
Tutalm nazm olna penc kitb
Hazret-i eyhe g olmaz m cevb
Penc gence zafer mmd-i muhl
Mlihuly-y-la bir nak-i hayl
Resm-i tasvr-i 'ale'l-mdr bu
Hep siyeh hme-i sevddr bu
Kmiya gibi haylt ancak
Fihris-i fenn-i muhlat ancak
(385) Tama'-i hutbe-i Nhd ancak
Merhab-y kef-i hurd ancak

22

Taleb-i sohbet-i Behrm ancak

Fikr-i 'ir gibi evhm ancak
Gencev itdi bu genci peyd
Her iki msr' imr-nm
Kld ol eyh-i kermet-mesned
Tg-i elmas-ile ebvbn sed
Husrev ol dahmeye kim old revn
Zikr tesbh ile l-havl-knn
(390)Ad efsn- niyz-ile deri
Ald getirdigi denli gheri
Old Cmye dah feth'l-bb
Buld vfir gher-i 'lem-tb
Kimisin subha idip Ebrr'a
Tuhfe itdi kimisin Ahrr'a
Old ol gence Nevy de revn
Eyleyip peyrev-i stdn
tdi manzme-i pkin tahmis
Dizdi hakka ki 'aceb 'kd-i nefis
(395) Sonradan dhil olanlarn ii
Old pes-mndesine ferr
Kalmad rabete slih gevher
Buldun sildi sprdi iller
Lk bu ma'zeretim eyledi red
Didi kim feyz-i Huda'ya yok had
Ya'n gn gibi deil mi zhir
Nkte-i ken terek li'l-hir
Nm- std klp hrz- emn
leri tur ki senindir meydn
(400) nki irdin eref-i hidmetine
Talar m tayanr himmetine
Genc- ma'nya ne lzm te
Yidi kat yirde bulur ende
'kbet itdim ann bendini ben
Zb-i dbce-i dvn- shan
Kldm db- slki der-kr
Eyledim dilde du'sn tekrr
23

Tutdum hir o khen-dahmeye rh

tdim ol bahr- firvna inh
(405) Nice dery ki tlsm- ma'n
Mevcesi t--tlsm olm ana
Tab'ma rze-i hakkk-i shan
akk- engt-i kalemdir dkilen
n habb olm ii ta teh
Geri gsterdi reh-i dahme-gehi
Kvi-i nhun- ende ile
Belki nevk-i kalem-i te ile
Bulmaa genc-i defnin gherin
Altn stine getirdim o yirin
(410) 'kbet olmad zyi' emelim
rdi bir genc-i firvna elim
Virdi ol denli gna kn- shan
Sadm etrafma dmen dmen
Dest-i ende dr-efn old
Dehr pr-gevher-i rahn old
Feyz-ile 'lemi yeksn itdim
Tde tde dri galtn itdim
Bu kadar dest-res-i genc- murd
Deil ill ki be-ymn-i std
(415) Lzm old ki o nm- nm
Vire bu nmeye kadr-i Sm
DER HIDMET- MDHAT- HAZRET- EYH'L-SLM DME ZILLH L'L-ENM
Ser-firz- 'ulem-y i'lm
Rkn-i dn Hazret-i eyh'l-slm
Vris-i vhid-i 'ilm-i nebev
B'is-i zindeg-i er'-i kav
Kdve-i tyife-i ehl-i yakn
'Umde-i ktbe-i mctehidn
Mltek'1-ebhur-i env'- 'ulm
Merkez-i d'ire-i ehl-i rsm
(420)Nsh-i mlk milel nsr- dn
Mft-i devr-i zaman mh- zemn
Muhy-i snnet-i 'adl insf
Y'n Yahy-y ftvvet-evsf

24

Fazlnn bahri deil ka'r-nm

Hikmetinde mtehayyir 'ukal
Ol ki marr- ked-yi dildir
Kdek-i nev-heves-i shildir
Ola m shib-i Kms- Vast
Hem-ser-i mlik-i dery-y muhit
(425) Bahsine gelse eer 'allme
Aksadr an misl-i hme
Fikret-i nkte-i vl gheri
Shreverd'ye virirdi seheri
Eylese encm-i eflke nazar
Olalar manzara-i rz- kader
Nite kim dde-i ahs- hyin
Bir bakda bile hep esrrn
Tuylup srr- kaz-i sermed
Ola takvm-i khen hkm-i rasad
(430) Dil-i sf-la nigh- vl
Nazar- 'ibretine dr-nm
Mnkeif tab'na bb- ilhm
Mndefi' perde-i ekk evhm
Rehber-i fikret-i pki tevfk
Karlar meslek-i hakda tahkk
Grse srn eer Necm'd-dn
Kendi tefsirine eylerdi yemn
V'iz-i Kifolup hayrn
Minberiyytn iderdi pinhn
(435) Kilk-i fetvas ider def'-i fesd
ctihdnda var sr- cihd
Silk-i satrnda olan nazm- drer
Cmle mftbihe nakl-i mistar
Eser-i kilki olup kavl-i esah
ekilir hame-i kudretden sah
Tercemn- kalemi itdi bedd
Kavl-i rik gibi bin kayd- mfd
ctihada var iken kuvvet fer
ktid eylese gayra ne zarar

25

(440) Mahz- lutfndan ider hep takld

Selefe virmege ch- cvd
Her su'le virir ihsan cevb
Breke'llh zih lutf- hitb
Ktib-i hatt- fetvs mdm
Nakde kadir 'ulem-y i'lm
Olsa muhta su'le fukara
Mkilin hall ide bir ka fetev
Himmeti olsa eer mra karin
Postn kurtaramaz r-i garn
(445) Old dervi ged muhteremi
evk-la koyd sem'a keremi
Gl gibi pr-zeheb eyler kefini
Mutribin nite ki moll defini
Lutf- mahssna mazhar fzal
Nite kim ma'n-i hssa u'ar
'ire himmet-ile ikbli
Eyledi rtbe-i i'ri 'l
i'rinin kadri irip a'r'ya
Old 'k ehline bir sermye
(450) Gazeli tb-dih-i seyyare
Mfred kt'as te-pre
Kld te' sr-i cily i'cz
Old tahkk-nm levh-i mecz
Hak bu kim old kermtndan
Bana feyz eyledii tb- shan
Cr'a-i himmet-i eyh'l-slm
Tab'm eyledi rek-ver-i cm
Eylesem n'ola du'sn herbr
Vird-i Yahy gibi dilde tekrr
(455) Uralm nazma du'syla bin
Ev sala'llh il mtlabin
SOHBET- L: FAZLET- 'IK-I CN-SZ VE MHYYET- MHR- CN-EFRZ
BEYNINDADIR
'Ikdr mevhibe-i Rabbni
'Ikdr czibe-i sbhn

26

'Ikdr gevher-i dery-yi vcd

'Ikdr saykal-i mir't- hd
'Ikdr gevher-i iksr-i keml
'Ikdr lem'a-i hurd-i ceml
'Ikdr me'ale-i bezm-i kdem
'Ik-la geldi zuhra 'lem
(460) 'Ikdr silsile-cnbn- hd
'Ika dil-beste olur ah u ged
'Aynnn d'ire-i b-dd
'kn gerdene-i fld
n zencre-i zencr-nmn
ki yannda iki tvk- cnn
Dil-i dil-ber ana peyvend old
Gerden-i cn u dile bend old
Biri 'Azr birisi Vmk'dr
Cn-la her birine 'kdr
(465) Biri birine ider meyl-knn
Arada rbtadr rite-i cn
Hsndr pertev-i envr- Hud
Ruh- dil-berden olur ry-nm
Nr- hurd gibi brikadr
Dil ise yine-i muhrikadr
Penbe-ve cn- nizre salar od
'k- zra komaz zerre vcd
Perde n kim tutup bula fen
Zhir olur gzne nr- Hud
(470) Dikkat ile ruh- cnneye bak
Sebak- mihr vefdr bu varak
Hikem-i n-mtenhdir hep
Sana ta'lm-i lh'dir hep
Gricek mihr muhabbet dersin
'Ik n'eydigini fehm eylersin
Telhi lezzet-dih-i 'uk ancak
Zehri hemre-i tiryk ancak
Kec ise h- dilin b-kem kst
'Ik ider tee tutmak-la rst

27

(475) Gll gdan tenini pak eyler

Kbil-i sikkeyi idrk eyler
Nak olur htra env'-i rsm
Kef olur bilmediin nice 'ulm
Ref olup perde-i esrr- kaz
Grmedin mes'ele ma'lmun ola
Nefse bunun gibi fet olmaz
deme byle riyzet olmaz
R'iz-i tevsen-i himmetdir ol
Khir-i hunk-i tab'atdr ol
(480) Rh- Hak'da giderir vahetini
Def ider vasf- behmiyyetini
Eyleyip himmet-i stdne
Terbiyetle getirir meydna
'Ik-la slik-i Hak menzil alr
Bilmeyen yoln yabanda kalr
Arada kantaradr rh- mecz
Urar elbette ana ehl-i niyz
Hatt- cnneye olur meftn
Tfl- dil ilmeg-iin mek-i cnn
(485) Garaz stdn olur imls
Yohsa mkil ola m ma'ns
'Ikdr vsta-i zevk- ebed
'Ikdr mye-i 'mr-i sermed
Habbez nyire-i 'k u hev
Ki ann kre-kei sne ola
ka h eyledigince her an
Deneninden erer-lde duhn
Her erre ola bir necm-i hd
Vire hurd-i felek gibi ziy
(490) Ala dde-i can gafletden
Kurtula slik-i dil zulmetden
Sebak- ma'rifete kbil ide
'Akl- bli nazar kmil ide
Kesb iden 'k-la isti'dd
Cezb ider kendisine ird

28

Eser-i 'k olamaz vasf beyn

Dinle bu kssay da anla hemn

DSTN-I 'IK-I YEZDCERD BN BEHRM-I GR ve KYET- STD

Szen-i nazma eken tr- beyn
Ruk'a-dzende-i prne zamn
(495) Kesdi db-y shandan hl
hid-i kssaya bu resme kab
Dnerek lu'bet-i arh- devlet
Geldi Behrm'a da nki nevbet
'Adl dd kerem himmet h
Bezm-i kudretde olup d-be-d
Kod bu tk- fenda bir nm
Nite kim kasr- felekde Behrm
Ana virilmi idi t-i veg
Gn gibi t-ile tod gy
(500) h- bn-i hmyn-makdem
Ana nisbet bir aadan dem
Vah tayr olm-d me'mr
r-ve itdi musahhar gr
Dyim eyler-idi meyl-i ikr
Andan zge yo-d hhi-kr
Sayd ki turfe gazln- Hat
Gah env'- vuh- sahr
Old ol glbn-i terden zhir
Devha-i tze-i 'rk- thir
(505) Tod bir ahter-i burc- ikbl
Ya'n eh-zde-i zde-nihl
Ceddi nmyla olnd ikrm
Yezdicerd old eh-zdeye nm
Geldi n rtbe-i isti'dda
Virdi ta'lme an stda
Necm-iken neyyir-i rahn old
Yitiip nahl-hrmn old
Lk mnende-i serv imd
Nevber-i fazldan old zd

29

(510) 'Aklnn yitmez-iken noksn

Virdi dil bir gzele pinhn
Hce n hl-i zeksn grdi
Bu belhatla hevsn grdi
'Arz idip hli huzr- ha
Didi ol pdieh-i gha
Kbil-i feyz deil eh-zde
Hayfdr ana olan irda
Kendi de byle iken 'akl u zek
Ne bel bana bu 'k hev
(515) Bir by-i serve hev-dr gier
imdi banda kavak yili eser
Gelicek 'arsa-i 'arza bu kelm
Glerek didi edbe Behrm
Shann virdi dile rhat- cn
Br mjde disen hey ndn
'Ikdan nki ola zerre eser
'hir ann iin altn eyler
'ka ta'n gider 'r eyle
Yr var 'aklna timr eyle
(520) Tbi-i 'k 'aceb tedir
Kank dilde ki ola b-asdr
kd ahn shan hir-i kr
Zyi' olmad o drr-i eh-vr
SOHBET- DVVM: TT 'BDT- LZME- 'UBDYYET OLUP HUSSAN
SALT 'MD'D-DN OLDUGUN BEYNINDA TEZYN OLINMIDIR
Ey gnl eyle 'ibdet dyim
Kii kullun bilmek lzm
Kasr- slm kim old vl
Old be nesnenin stine bin
ki rkn ana ahdetle salt
i savm- ramazn, hacc zekt
(525)Senevdir ikisi n gl-i ter
kisi ruh gibi 'mre srer
Hacc slm' biraz yazd kitb
Birdir ol iki 'ibdetde nisb
30

Aniy pesidir hacc zekt

Fukara hissesidir savm salt
Cmlenin old ser-efrz namz
Ki odur hem-dem-i erbb- niyz
Seheri hbdan eyler b-dr
eb-i tr ire olur mnis yr
530)M'mine merkez-i mnda sebt
ki ikrr-la old isbt
Dil cn mrdesin itdi ihy
Bir nefesde o kelm- zb
Hac ki farzyyetine var yet
Lzm fs be-art- kudret
Klmaga re teb-i 'isyna
Bire birdir dil-i ser-gerdna
Farzdr kdir olanlara zekt
Virir emvl-i ganye berekt
(535) 'r-i emslini virir Allh
Artrr bezl-ile envrn mh
Ham- ebr-y hill-i ramazn
Ylda bir kerre olur halka 'iyn
eker ann ylna varnca
Hasretin her kii mikdrnca
Habbez rtibe-i pen evkt
'Amel-i slih-i ferhunde-sft
Yarar dinse 'imd'l-slm
Turur annla yevm-i kym
(540) Fahr- 'lem sefer-i sr'dan
Geldi ol tuhfe-y-ile Mevl'dan
Da'vet oldukda Resl-i 'arab
Old ahbba reh-verd-i neb
nki dvn- Hud old namz
Ehl-i dvndr erbb- niyz
Ne erefdir bu ki kavm-i b-tb
de srren vara Mevl'ya bitb
Zahir btn ider ehl-i salt
Hlini 'arz- sem''d-da'avt

31

(545) bdest alsa kaan ehl-i 'amel

Msiv Allh'dan el yur evvel
Mazmaza remzi bu kim azn yur
tmee zikr-i Hudvend-i gafr
Yumaynca iki ayan ak
Basamaz hk-i musallya ayak
Her kii klsa namazn dyim
Meclis-i hazrete olur k'im
ini eyler ann Hak sn
Ana rgb olur Halk- cihn
(550) Vech-i pkizesi olur enver
emen-i snnete gy gl-i ter
Hem an hayl-i mel'ik herbr
dinir har-geh-i istifar
Her kii kim ola b-dr- seher
An ervh ziyret eyler
Bulayn dirsen bu tfnda nect
Var yri mescide ol ehl-i salt
Olaym dirsen eer azde
Sana sidr-i taleb-i seccde
(555) Bu ne szdr bu 'iyzen bi'llh
Olasn garka-i girdb- fen
desin 'mr-i 'azzini heb
Olasn gz gre girdb- fen
Sohbet-i nsde merdd olasn
Ki cem'at demi nbd olasn
Bir mahalde eer oknsa ezn
desin kendini sen anda nihn
Ola rm-gehi peygle-i nr
ne yimi kpek-s herbr
(560)Var-sa 'akln eer ey ndn
Eyleme Hazret-i Hakk'a 'isyn
Geri 'slere de rahmet idi
M'mine rahmeti b-minnet idi
Her ne denli kii olsa 'bid
Rtbe-i 'izzetin eyler z'id

32

B-huss itmeg-ile savm u salt

Olamaz dda ref''d-derect
Bilmese ki yine yr- Hud
deme mafiret eyler ferd
(565) B-hde vaktini zyi' itme
Tor git kec yola asla gitme
B-namzn ii 'isyndr
Vk' rehberi de eytndr
Olma gel tbi'-i eytn- racm
Ki ider demi ol vakf- cahm
Anla bu srr da 'isyn itme
dem ol yok yire tuyn itme
Yzni pak ziy-nk eyle
Havf-la sineni sad-k eyle
(570) Tbi'i emr
Gl gibi subh u mes handn ol
Ne buyurd gre h- merdn
Uy imma szini dinle hemn
DSTN-I HAZRET- 'AL KERREMA'L-LHU VECHEH DER-HAKK-I 'BDT
Nokta-i d'ire-i sdk u saf
Nkte-i ndire-i srr- Hud
Fyiz-i eme-i 'ilm-i ezel
Menba'- ma'rifet-i lem-yezel
Der-i 'ilm-i nebev mark- cd
Matla'- neyyir-i 'irfn hd
(575) Sened-i gl veled-i B Tlib
Esed'llh 'Aliyy-i glib
Server-i sret h- ma'n
Hasseh'llhu bi-lutfn ve rz
Eyledi nki o hrd-sr
rumn taht- hilfetde karr
Nakd-i vakti idip sr- sevb
Old mihrb-i dili savb-i savb
Gndzi efzal-i t'atda idi
Subha dek gice 'ibdetde idi

33

(580) Eylese subh namzn ed

Her taraf olur idi halka sal
Grmee maslahat- halk tamm
htimm eyler idi t dem-i m
Her kaan vakt-i gurb olsa yakn
Gn gibi olur-d perde-nin
Evvel-i ebden idip Hakk'a niyz
em'-i mihrb idi t vakt-i namz
Gh idip secde geh eylerdi kym
eb-i kadr ire seer gibi mdm
(585) Ya'n ol mihr-i sipihr-i 'izzet
H karr itmez-idi bir s'at
Giderek old riyzatla nahf
Leys-i mahmm-ve ol zt- erf
Didi bir 'k- b-bki ana
Ne rev cn- 'azze bu cef
'lemin cnsn ey h- Necef
Nakd-i kevneyni meded itme telef
Bir iki. s'at idip hb- huzr
Syirin kl yine kre mahsr
(590) G idince didi ol server-i pk
Bu ne szdr kan 'akl u idrk
Gndzi rhat olursam bir dem
Kala 'tl bu kadar kr- mem
Giceler hba tevecch idicek
Hakk'a t'atlerimiz kalsa gerek
Deyndir deme t'at-i Hud
Halkn ahvli emnt-i Hud
kisinde dahi ihml muhl
L-bd yle geer eyym leyl
(595) Bu kadar 'mrn iinde dem
H huzur idebilir mi bir dem
SOHBET- SVVM M''L-HAYT MRDE OLAN 'LM 'RFAN HAKKINDA TERTB
OLINAN MUKADDEMT LE ZEYN OLINMIDIR
Gele ey slik-i rh- 'irfn
Tlib-i eme-i b- hayvn

34

eb rz itmeg-iin kesb-i keml

Cismini eyle riyzetle hill
Dde-i cna ekip kuhl-i sevd
Kl nazar-ghn hep nak- midd
Cismi tezyn ceml-ile olur
Nefsi tekml keml-ile olur
(600) Lk envr- cihn-tb- ceml
Dyim olmaz bulur elbette zevl
Pertev-i mihrin olur ahm
Lem'a-i bedr-i mnrin nm
Hl-i ruhsr ki bu hli grr
te stinde turur gibi turur
Hatt- gsth 'aceb hl eyler
'Arzn 'rzn p-ml eyler
Kaldrr aya zlf-i pr-n
Gtrr kohuy hl-i mgn
(605) Sihrden t'ib olup gamze-i yr
Def ider zahmeti em-i bmr
rmez amm nite kim bahr- revn
Hilye-i 'ilm kemle noksn
Buld bu 'lemin ehl-i hredi
Feyz-i faz-la hayt- ebed
'Ayn- 'ilmi yr pr-nr eyle
Hevesin ddesini kr eyle
Kesb idip men gibi nrniyyet
Bul sevd-la nice hsiyyet
(610) Tlibe n irie feyz-i Hud
Katreyi mevc ide, mevci dery
Bahr- e'r gibi kmil ider
Lcce-ves pr-dr shib-dil ider
Ehl-i dil her nireye itse gzr
Nfi' olur nitekim ebr-i bahr
Her kime eylese lutf-la nazar
Kara topra ise de cevher ider
Def' ider cehl hev zulmetini
Bildirir deme mhiyyetini

35

(615) Bir iretle idip ehl-i zamr

Srr- H'dan giderek ola habr
Ge-i hcrede nice niz
Nsha-ve 'ilm-ile tutld 'azz
erefi gevher-iledir sadefin
Yohsa az fark var andan hazefin
Kise myn ola yhd gerps
Zer olnca zarar itmez kirps
Cy ider cme-i zer-trde
Belki sandk- sadef-krde
Yok iken kadri bulur khne varak
Kt'a-i Mr 'Al'den revnak
demi dem iden 'irfndr
Ok yaz kim eref-i insndr
Ger fln'bni fln olsa gb
Sde-levh olsa olur ta elebi
Sorudup her ne kadar satsa vakar
Ehl-i dil an sayar seng-i mezr
'Ulem olsa da sretde hakr
Yine azna bakar mr vezr
(625) Old i'zz-la ol kavm-i cer
Cmleten halkn l'l-emrleri
Bilemeyip tafra iderse chel
Bildirir haddini darben 'ulem
Ger fensn grp itse inkr
Gelir ann szine hir-i kr
eref-i 'ilme nesebden bu yiter
Kfv olur Zhre de olsa duhter
'lim chil olur m yeksn
Be deil mi bize nass- Kur'n
(630) Lk ol 'ilm deildir maksd
Ki ide demi dahhl 'and
Ola halk ire misl-i ibls
Mft-i mcin ehl-i telbs
Dni gretmek iken kendiye kr
Kahr-la mslimi ide ikfr

36

Rahmet ol 'lime kim ola kerm

Eyleye tezkiye-i nefs-i selm
Eyleyip kendiyi Hakk'a takrb
de ahlk- redsin tehzb
(635) G idip shan- bu'1-acebi
Gice gndz koma elden talebi
DESTN-I MEBHS- EYH EKMEL'D-DN B-HAKM- MESH
Efzal-i nkte-vern- kmmel
Ya'n 'allme-i a'zam Ekmel
Eyleyip nevki yaran enbk
tmi icry- zll-i tahkk
Ap enfs ile bir gl-i ter
Erba'ne an klm zver
Nev-'ars- shan- pr-hikmet
Buld kilk-ile bu resme sret
(640) Ya'n 'ol dem ki seyhat ddi
Bir Mesh ile sohbet ddi
'lm-i hikmetde kav fzl idi
Hey'eti naks iken kmil idi
tdim annla nbvvetden bahs
Sonra hatmiyyet-i hazretden bahs
Arad szlerimi men'a sebl
Mdde'ya diledi ya'n dell
Zikr idip nice dell-i nakl
Eyledim 'akla mlyim nakli
(645) Geri redd idemeyip old mcb
stedi lk hakm-ne cevb
Didi kim olsa dell-i 'akl
Zyil itse bht-i akl
Hing-i 'akla urlup anda 'ikl
Gelmedi cilveye hayyl-i hayl
'kbet kendi idip feth-i kelm
tdi bu vech-ile tahkk-i makm
Ki nbvvet bir ulu devletdir
Mahz- hikmet senem-i 'izzetdir

37

(650) Hikmet-ise iki ksma maksm

'lm ile 'amelidir ma'lm
Old n hikmet-i Ms 'amel
rdi iksr-i fyzta eli
Eyledi an Hudvend-i cevd
Mazhar- hikmet-i ahkm- 'ibd
Dmen-i dni idince irk
ekdi dn urna enva'-i mek
btil-gh olup ar ciht
Heft-hn old ana nh yt
655) 'lem-i fnye basdkda kadem
Old tbutla f-y elem
tdi geri taleb-i 'ilm-i ledn
Bildi kim yo-m ol lcceye bn
Erin diye grp leyl nehr
Kald kh zre md ddr
Bildi kim yo-m ol u'leye tb
Nazarn Tr'dan itdi srb
Hsl merebine gre hemn
di bir maraba b- hayvn
(660) Buld 's ki hayt- ebed
Hikmeti hikmet-i 'ilmiyye idi
di sahb-y tasavvufdan cm
Buld tlk- tecerrdden km
Zhir btn envr old
Bedeni rh- msavver old
Kld hurd gibi arh makm
Old envr- ma'rifle be-km
tmedin rehber-i Hzr meded
Buld 'ilm-ile hayt- ser-med
(665) 'Ayn- 'ilm eyledi fazl- hd
Kelime olsa 'aceb mi ad
Birisi eyledi Tr zre kelm
Birisi eyledi eflke hrm
riip feyz-i Hudvend-i kerm
Old biri kelime biri Kelm

38

Hazret-i Fahr-i Rsl sadr- kirm

ki hikmetden alp feyz-i tamm
Merebi mevrid-i nehreyn old
Hikmeti mecma'-i bahreyn old
(670) Seyf-ile ktil-i kffr old
'lm-ile mrid-i ahrr old
Dni ikml klp Fahr- Enm
Buld manzme-i ahkm nizm
tdi ol vstat'1-kd-i gher
Silk-i 'ilm 'ameli pr-gevher
Bisin itmm idicek hikmetini
ktiz eyledi hatmiyyetini
n hakm itdi kelmn itmm
Old cm- shan mg-i hitm
(675) Hazret-i eyh szin itdi kabul
Grdi tahrrini vech-i ma'kl
O Mesh-demi seyr eyle dil
Bir Mesh szin itdi iml
eref-i 'ilmi kys it andan
Algr feyz yem-i 'irfndan
SOHBET- HRUM: TEVZU'-I B-HUSS 'ULEMYA KRAM VESLE- HER MERH
EYLED MAKLTA TAHSSDR
Olmamdr dneli arh- khen
H tevzu' gibi bir vech-i hasen
rse ba gge gn gibi mdm
Yzi yirde olur elbette kirm
(680) Budur erbb- kemle elyak
Kadri 'l ola gnli alak
Hk-i ten kim bir avu toprakdr
Hep yukardan geinen alakdr
Rzgr ile gge ksa gubr
Yine bulur yirini hir-i kr
Ser-ke olursa ne denli te
Mahv olur zerre-i ser-gerdn-ve
Berg-i ter dil uzadr eflke
'kbet derd-ile yz kor hke

39

(685) Nksn old yiri saff- ni'l

Tutalm kim ola hem-g- hill
Sadr- 'l ki cel merhaledir
nki ferre kona mezbeledir
Kap ninde otursa kmil
Sen an arkas mihrbda bil
n mekn old meknn erefi
Kadr-i drr dest-i ho itdi sadefi
Halka-i bezm-i fenda her-dem
Zr bl gzedir mi dem
(690) 'Ayn- 'ibretle olursan nigern
Kmilin menzili sadr ola hemn
Hep tevecchdedir erbb- kabl
Ana fark eylemeye sa ile sol
Olsa mihrin yiri zr bl
Andan rmaz gzini mihr-i giy
n nin-kerdesidir mi'mrn
Kutb- sbit-kademi pergrn
Nirede olur ise b-kem kst
ekilir evresine halka-i rst
(695) Ya'ni ser-halka-i cem'iyyetdir
Nokta-i daire-i evketdir
Nfe-i misk ider meskeneti
Bulur ftde iken menzileti
Yz urup dmene-i sahrya
Giderek b kar blya
Gevher elbette bulur rabetini
Kaldrr an bilen kymetini
Aadan dahi tutsa delll
Mteri artrr an fi'l-hl
(700) Hmil-i mve-i nev-bve-sfat
Bir iki gnde bulursa rif'at
ndirir narhna bzr- fen
Bildirir hsl mikdrn ana
H tevazu' gibi haslet olmaz
Byle sermye-i rifat olmaz

40

Ne kadar hk-nihd olsa kii

n gnl yapmak ola ann ii
An bu ehl-i kermet eyler
Giderek h- vilyet eyler
(705) Gnl alakln itdi bir h
Gr nice mertebe virdi Allh
DSTN-I SULTN MAHMD-I SEBK-TEGN VE ELTF-I SEYYD'L-MRSELN
h- gz melk-i milket-i cd
Gazne'nin hkimi Sultn Mahmd
Husrev-i Cem-meni dil idi
Kmil fzl dery-dil idi
Asr olmd bahr- hurrem
Rz bzr- himem 'ahd- kerem
Devleti hid-i 'adle m'd
Re'si trh-i nev-i rd sedd
(710) Gyiy saykal- t-i Hind
Ad emr-ile Hind Sind'i
Smenta salnp ol zer
Sd hep btlerini ser-t-ser
Hs yz' idinip hem-sye
Old mehtb mlzim aya
Nr- re'yiyle cihn pr-leme'n
Giceyi gndze katd rindn
Sf-iken kalbi kederden her n
Ana nesne virirdi halecn
(715) Ryet-i fazl irip 'ayyka
Sye sald meh-i zer mancka
Bir zamn dadaadan olmad sf
Bu msellesle o cm- effaf
Biri bu asl o shib-gherin
Nokta-i hlisi midir pederin
Birisi dah bu kim rz-i cez
'Acaba lutf ide mi ana Hud
Biri de kavl-i esah m ey
Enbiy vrisi olmak 'ulem
(720) Pr-tefekkr iken ol ma'den-i hilm
Geldi dvnna bir tlib-i 'ilm

41

Ana i'zz-la ikrm itdi

eref-i rtbesin i'lm itdi
d-km old o n-km- felek
Gitdi evk-la du' eyleyerek
O gice ddi eh-i sf-sfat
Hazret'i grdi 'aleyhi's-salavt
Didi Sultn'a Resl-i Yezdn
Pederi ismi ile, y ibn fln
(725) Eyledin vrisime lutf u kerem
Sana ikrm ide Rabb-i 'lem
Uyanp baht gibi h- cihn
Gonca-i btr old handn
Bir tevzu'la o ferhunde-siyer
Old lutf- 'azme mazhar
Kalmad ekki nesebde ann
Old hayr'l-halefi bnn
Sniyen old fu'dnda kav
Sened-i pk-i hads-i nebev
(730) Slisen irdi ber-i ikrm
Bildi mafur idigin rz- kym
Muhbir-i sdk olup mjde-resn
Buld dadaadan hkm-i emn
Breke'llh ne keremdir bu kerem
Eyledi Hazret-i Fahr-i 'lem
Kadr-i 'ilmi yr idrk eyle
Ehl-i 'ilme nazarn pk eyle
Mazhar- lutf olur erbb- 'ulm
Enbiy vrisin itmez mahrm
SOHBET-i PENCM: CDD CEHD LE KTSB-I FEDYL CTNB-I REZYL OLUP
KBL- SKKE- 'TBR VE NAK-PEZR- TAMG-Y HLS DGN BEYN DER
(735) Cidd cehd it yr insn olgr
Kbil-i sikke-i 'irfn olgr
Szi-i pte-i sa'y ihls
Cehl irkinden ider kalbi hals
Vesah-i mis gibidir bed-ahlk
Def' ider errini l-bd ihrk

42

ctihd-ile olur merdm pk

Zer-i sencde-i fehm idrk
Eyledike galebe nefs-i le'm
Slim eyler kiiye tab'- selm
(740) Tb-i a'rk olan b-as olur
Kendiden by- semen dil-ke olur
Her kimin ki ola kalbinde maraz
Cidd cehd-ile ider def-i 'araz
Def-i derd-i gama eyler zraf
Mey-i glgn-i mrvvetle dev
Bozlursa dem-i fsidle mizc
e ekmekle olur ana 'ilc
Olsa sevd ile muntc- 'ilc
Tenkyeyle ide tahsl-i mizc
(745) Kond her eyde birer hsiyyet
Ki ola 'illet-i def'-i 'illet
Sanma kim zahmetini ide heb
Eyleyin sa'y-ile tebdl-i hev
tmese b u hev def'-i hazen
Deli olmad ya yabanda gezen
Old bu kavlime burhn- kav
Hl-i Lokmn ile tbb-i nebevi
'lm-i ebdn o sultn- kerm
'lm-i edyndan itdi takdm
(750)Ten-drst olmasa dil-haste-i sst
Olamaz kr- 'ibdetde drst
tmese kii mizcn slh
Olamaz tab' pezr-y salh
Dadaa virse mizcnda ftr
Ola m cnda saf dilde huzr
Lk def'-i maraz- cismn
Sehldir olmaycak rhn
Levhaa'llh ki olup pejmrde
Ola dil-mrde v cn-efsrde
(755) Sereyn ide dile 'illet-i cehl
Kaplaya gsgtri zulmet-i cehl

43

nki trk-i cehl ola kav

Zulmet-i kfrn olur p-revi
Cehldir masdar- her err fiten
Toar ahlk- zemme andan
Aram resini me'n
Ne if yazm an ne Knn
resi tab'-i cel himmet-ile
'lme sa'y itmek imi hikmet-ile
(760) Def' olur 'ilm-ile her hulk- zemn
Nr- mn ile n nr- cehm
Kalb-i mhiyyet idip 'ilm keml
Nice bed-ekli ider hb-hisl
Eserinden ola hss 'ma
Nsh- hkm-i Kyfet-nme
Grick hsni olan cnn
Hsn-i hulk ehli olur, sev an
Her kimin kim ola kalbinde fesd
Bil hemn hey'etini p-nihd
(765) Tbi'-i sret olurm sret
Tre-dildir 'arab- bed-sret
Lk envr- riyzt- 'ulm
Oldlar dfi'-i hulk- mezmm
Dde-i cna virip nr u feri
Rst-bn eyleye her kec nazar
Ser-firz itmese 'ilmin tc
Trk'n aslmak olur mi'rc
Sdk- da'vma be-vech-i temsl
Old bu kssa-i pr-hisse dell
DSTN-I FERSET- EFLTUN B-TLB- BED-S RET
(770) Hkemya olcak Efltun
Me'al-i fikret-ile rh-nmn
Old yne-sfat irk
Pertev-i hikmetinin mtk
Kays- ser-gete gibi me'n
Oldlar lem'a-i feyze meftn

44

Eyledi kulle-i kh zre vatan

Tutd bir grda tenh mesken
Ser-be-ser tlib-i 'ilm 'irfn
Dmen-i khda tutmd mekn
(775)Prden olmaya t kim destr
Kimse olmazd eref-yb- huzr
Kime kim rehber olurd tevfk
Bu idi hsl destra tark
Cem 'idip bir nice sret-ger-i n
Eyledi hidmet-i naka ta'yn
Her biri Mn-i resm sret
Gsterirlerdi bu yzden san'at
Arz itmese biri hdmetini
Nak iderlerdi hemn sretini
(780)'Arz iderlerde hakime fi'l-hl
Ol da annla idip istidll
Bakcak safhadaki sretine
tigl eyler idi sretine
Ya'n ber-vefk- emyil-nme
Her kyafet ki yazard hme
Mantk ekli gibi ol heykel
Olm-d ana dstr- 'amel
Kimisi d'iye-i men'-i vusl
Kimisi sret-i fetv-y kabl
(785) Safha mir't-i Sikender-s
Sret-i nk bed anda peyd
Olsa ol hrz- emn v emel
Mntic-i hayr ekl-i evvel
Bakd gibi hemn tasvre
Ruhsat olurd huzr- pre
Fehm olnmazsa eer isti'dd
Hsl olmazd o derghda murd
Old bu kssa u denli mehr
Ki olan tlib-i 'izz-i destr
(790) Yazdrp sretin yne-misl
Dest-i huddma sunard fi'l-hl

45

Virmese sret ana ehre-g

Eyler idi dnp izhr- zek
Vard bir gn ana bir bed-sret
Kld ruhsat talebinde glzet
Gricek eklini nakk hemn
Didi bu ekle der mi iz'n
Bir mukavv klbdr bu
Sret-i cehl-i mrekkebdir bu
(795) Kayd virsek dil-i sdemize
Degmeye zahmet-i b-hdemize
nki Hallk- ezel nak-i bedi
Eyledi fihris-i ahlk- redi
kr kim dde-i 'ibret bakyor
irk-i mezkr yznden akyor
hid-i kssa olup ry-nm
Szin itmm idicek ehre-g
Bed-nm eyledi gz- beyn
Yzin alp eline didi hemn
(800) Geri teslim iderin szne hep
Lk def itdi an 'ilm edeb
Eyledim tezkiye-i nefs-i le'm
Galebe kld ana tab'- selm
Bulmam nr- riyzatla hals
Klmam g karn-i ihls
Kmiy cevherin itdim hsl
Kalb-i mhiyyete oldum vsl
Kat yabana da atman harfi
Hele bir tecrbeye demez mi
(805) G idip hayrete vard huddm
Kldlar hazret-i pre i'lm
Pr ana virdi iczet hir
Eyledi sdk- kelmn zhir
Bildi klliyye deil k'idesi
Yo-m san'atnn f'idesi
tee urd hemn tasviri
Kld destr-i 'amel takriri

46

Mehek-i tecribe old der-kr

Gher-i ma'rifet old mi'yr
SOHBET- EM: SBT-I FAZLET- SAY VE ZEMM- BETLET NDR
(810) Sa'ydir bedreka-i ka'be-i cd
Sa'ydir masdar- sr- vcd
Sa'y-ile kfileler menzil alr
Terk-ile rhile yabanda kalr
Sa'y iden olmaya mahrm- edeb
Mttefikdir burada ehl-i hred
Zhid-i savma'a tccr- Hoten
Sa'y ider her birisi bir yzden
Olsa ger nahl-i bh-ver
Sa'y an erre-i sn-ile keser
(815) Slik-i meslek-i kadr-i 'l
Sevmedi tyife-i battl
Sevmezin tenbeli abdl ise de
Kek-i Seyyid-i Battl ise de
De mi deme olmak tenbel
'Aybdr gv dahi olsa kehel
Eyleme hikmet-i Hakk' ilg
Seni b-hde mi halk itdi Hud
Kehleden n kehel olur murdr
tme ol haslet-i mezmm i'r
(820) Pek yap hikmet-i esbba sakn
tme ol tenbel klar krn
Nmn terk tevekkl korlar
Gfil olma tesi cerre kar
Zer-i surh issine sklet virme
Gl-i ra'n gibi yz kzdrma
Kni' olma bilen nefse eref
Gayra el amaya mnend-i sadef
tmesin tab'n girdb- kesel
Har- leng-ile nmdr- vehel
(825) Kesb kr zre olur ehl-i hay
Akdr aln derin ebr-s

47

Beyza-i jle ki b-f'idedir

Hrise gkden iner m'idedir
a'a'a tr ki pr-tb old
let-i 'lem-i esbb old
Dde-i 'ibret-ile eyle nazar
Cins-i hayvn cemd-ile beer
Cmlesi krdadr hikmet-ile
Taleb-i ni'met-i b-minnet-ile
(830) tmege kesb-i rutbet herbr
arkdr sngerini ebr-i bahr
Dest-i kudretde olup efrde
Feyz alr klb- bk-i mrde
Eyleyip 'det-i feyzi car
Hke de vsl olur idrr
Myilim tk-i rezin himmetine
Gr u za'f-ile kan ni'metine
Nahl-i sbit-kadem-i 'lem hem
Oldlar bezl nisr-ile 'alem
(835) ki yirden kuanr kua mr
ldrr khili l-bd zenbr
Sen dahi ldrecek olma sakn
Dinle Frk- Cell'in habarn

DSTN-I HAZRET- 'MER RAZIYA'L-LHU B-T'FE- BATTALN

Mark- ma'delete subh- dvm
Sn-i neyyir-i arh- rum
eref-nende-i erbb- hilf
Gl-ninende-i 'adl insf
Ya'n zeyn-i hulef em'-i sbl
Shib-i Hazret-i Sultn- Rsl
(840) T-i brrn- gzrende-hitb
Yr- sn 'mer'bn'l-Hattb
Hara dek rhuna olsun rdvn
Ola ahbb ile sadr- cinn

48

Bir zamn eyler iken 'azm-i sefer

Yol bir t'ifeye itdi gzer
Cmle b-dadaa-i fikr-i me'l
Ne gam- m ne ferd v ne hl
Kesb kr konu ol ehl-i huzr
Eylemi zevki ftha mahsr
(845) Vech-i mleri emvl-i zekt
Harc- matbahlar nezr sadakt
Grp ol t'ife-i battl
Birine sord hemn ahvli
Didi kim kavm-i sebk-brz biz
Rz-i ksmet-i Cebbr'z biz
Zahmete d-i tahamml tutduk
Meslek-i sa'b-i tevekkl tutduk
Kyiliz mertebe-i muhtasara
Kni'iz rtibe-i m-hazara
(850) Rzkmz b-ta'ab-i kesb sefer
Gaybdan vsl olur m u seher
tdi Frk ol ehsa 'itb
Kahr-la kld o dem redd-i cevb
Didi iy kavm-i batlet-mu'td
Bu mudur emr-i tevekklde murd
Gird-i hnn olasz gerdn
Lt u pta urasz dendn
Fakr-la kni' iken huk u tere
Tatl tuysa biriniz a yere
(855) Kesbine ekmeyesiz zahmetler
Yimede gsteresiz san'atlar
Geinip fri zde yine
Salasz br ilin gerdenine
l eke bal iin derd bel
Sofranzda ola hzr halv
Bakmaz il destine ehl-i gayret
'r yok m kan insniyyet
Sanmanz kim mtevekkillersiz
B-hamiyyet mute'ekkillersiz

49

(860) Mtevekkil ana dirler ki mdm

Eyleyip rzk iin say'- tamm
Geri esbba tevessl eyler
Lk Allh'a tevekkl eyler
Mesel kendimi saar hke
Tohm- encmle dner eflke
Rz u eb muntazr- rahmet olur
Kni'-i mhasal- ksmet olur
Meksebinden geinir b-minnet
Belki eyler nice bezl-i ni'met
(865) Geri el zre el olur dirler
Cmleden dest-i sehdr berter
Gr meh mihr-i cihn-ry
Eyle terch yed-i 'ulyy
SOHBET- HEFTM: MEVT VSITA- HAYT-I EBED VE B'S- NECT-i SERMED
OLUP ANDAN HAZER B-HDE TAHSL- ST'DD DEN SDE OLDUUN SBT
NDR
y olan beste-i evtr- emel
Mbtel-y elem-i dm- ecel
Mevtden kama-iin hayetle
Gnde bin kerre len mihnetle
Bir gn hir deceksin bende
Bilelim kanda kaarsn kanda
(870) H lfet mi ider r ezdd
Olur elbette ara yirde fesd
Msta'id olsa bozlmaa mizc
mtizca idemez kimse 'ilc
htirz itmek olur m mmkin
Hnede olsa ierden hyin
hir eyler dnerek arh- den
Ksreden kma libs- bedeni
Klmasn grre seni tb tvn
Hh u n-hh yktr Zl- zaman
(875) Kibr-ile smaz-iken dnyya
Geinirken felege hem-pye
Eyleyip ke-i kabr ire nihn
Bildirir haddini hir devrn

50

Darb idip hke yed-i kahhr

Hurd u haha ide cism-i zr
Mevt iin virme sakn kendine gam
'Adem-i srf sanp ekme elem
Mevtdir vsta- bezm-i visl
Mevtdir bedreka-i nr- ceml
(880) Mevtdir perde-der-i ry- nigr
Mevtdir tesliye-bah- dil-i zr
Mevtdir mark- nr- ahad
Mevtdir ya'n hayt- ebed
Herkesin cevherin eyler zhir
Seilir anda habs thir
Kime kim rehber olup nr- hd
de bu ne'ede tahsl-i fen
ldrp nefsini t bula felh
Mevt iin cn ekiir ehl-i salh
(885) Sa'y ider zd-i reh-i 'ukbya
Old dny didigin sermye
Derd-i 'k eylese cndan b-zr
lmeden evvel lr 'k- zar
Eylese kuvvet-i rhniyyet
in-y yem-i nrniyyet
nki nakl eyleye bu 'lemden
Kurtla dm-geh-i mtemden
Vire gerdna tecerrdle talk
Ola sultn- serr-i tlk
(890) nki cn lemine ricat ide
Ky- cnna gider gibi gide
ntikli eb-i vuslat gibidir
Sekert dem-i 'iret gibidir
Gelse can azna grmez zr
Ola n bse-i la'l-i leb-i yr
Kabr ann ravza-i envr ola
Nrlar dkilen ezhr ola
Ba- hulda alp pencereler
Ana her istediin gstereler

51

(895) em'-i mn ziy-gster ola

Kasr- cennet gibi ren-ter ola
Ana elence olup fikr-i lik
Mnis hem-dem ola lutf- Hud
ntizr- dem-i har mzn
Ola gz yumup anca gzern
Hkide mezra'a-y himmet ola
Belki can dr-y her 'illet ola
'Ar kandili olup a'a'a-nk
Burc- hurde dne tde-i hk
(900) Gaybdan em'alar olup peyd
Benzeye lleli kye mesel
Tde-i kabr ve iki ml mezr
Mescid-i pk-ile gya d menr
Ola her mli olup garka-i nr
Tarf- mihrbda em'-i kfr
Kla n cilve-i sahn- 'arast
Kadr-ile ola ref''d-derect
Lk sad hasret hsrn- ebed
tmeye k'id-i tevfk meded
(905) Fikr ola mnhasr- milket ml
Htra gelmeye hi fikr-i me'l
Bulmadn lezzet-i cvide zafer
Kla dnyya ta'allukla nazar
Olmaya bedreka envr- kdem
Ala p pesini ebr-i zulem
Ola mahcb- ceml-i Rahmn
Kla merdd an hacb-i hirmn
Merkad nyire-i hasret ola
Hufre-i dyire-i mihnet ola
(910) Ol iki ml-ile tolup ii nr
ki ocakl eve dne mezr
Fikr-i dny ana ejder-ve ola
Sarla silsile-i te ola
Derd-ile mntazr- maher ola
Seneden her gni efzn-ter ola

52

Eyledik bast-i kelm icmla

Hak bilir mihnetini rz- ceza
Sen dahi sa'y idip insn olgr
Lyk- rahmet gufrn olgr
(915) Dinle bu vk'a-i zby
Anla icml-i dem-i 'ukby
DSTN-I VKI'A DDEN- 'R HLET- NEZ' SRET- NEFS- NTIKA RMHEDE KERDEN VE BER-MCB- VE EMM B N'MET RABBKE
FEHADDS
Bir iki ehl-i hred yr- sadk
Olm-d bana gam-hr efk
Ser-be-ser 'rif gh idiler
Tlib-i ma'rifet'llh idiler
Her biri hem-dem hem-rhm idi
Yr- her m seher-ghm idi
Bir gice bezmde bir 'rif-i cn
Eyleyip gft ind-i 'irfn
(920) tdi tt gibi ekker-ikeni
Mebhas-i rhdan ad sheni
dip akvl ser-a-ser takrr
Cn-fez lutf-la kld ta'br
Gelmedi lk teselli cna
Dadaa ddi dil-i nlna
Fikr idip dyim ann hletini
Sa'y idip bilmege mhiyyetini
Dir idim olsa ne var lutf- Hud
Bana bildirse an icml
(925) Ne gherdir 'aceb ol nr- basit
K'ola hem gevher hem bahr- muht
Hem ola kevn mekndan 'r
Bedene hem ola hkmi cr
Ne ta'alluk bu ne tedbr olur
Ne hkmet bu ne te'sr olur
Emr-i Hakk-la 'aceb hl ancak
Hikmet-i kdir-i fa'l ancak
Kimi ecz-i latfe dir an
Kimisi dir beden-i nrn
53

(930) Nite kim fahmede od glde gl-b

Cisme sr diy yazm ashb
'Acaba cismden itdikde gzer
Cy- aslye ne ekl-ile gider
Kimi dir kim ua mnend-i tuyr
Kimi dir ola misl-i zenbr
Fehm olnmad ne mebde' ne me'b
Bilmedik h nereye gitdi cevb
Grdiler irmez ana zann gmn
'Acz-ile hayrete vard yrn
(935) Anlanlmad bu ma'n grdm
Feth olnmad mu'amm grdm
Dilde efsneleri komad tb
Geldi bu dde-i gam-ddeye hb
Sayd- mrgn- hayle bi'z-zt
Yumd ehbz- nazar ya'n kanat
Zhir old gzme bir 'lem
Son hurrem ni amm mtem
htizr zre grp kendzmi
Tutmam dergeh-i Hakk'a yzmi
(940) Uzanp pisterim zre bedenim
Alm etrafm ahbb benim
Dkenip devr-i mey-i bezm-i hayt
Dil-i ser-mestime irmi sekert
Ne cihan fikreti ne mlk ne ml
Ne gam- ch ne yrn ne 'iyl
Ngehn ruh bedenden kd
Dirilip mrde kefenden kd
Kald bir klb- efsrde bu ten
kan amm yine 'aynyla beden
(945) ak olup hrka-i hk-i fn
kd andan cesed-i nrn
Cism-i hkye rakdan bakcak
Bu kadar htra old ancak
Bunca yl hdmetimiz itdi beden
Pak olup br sarlsayd kefen

54

Ser p olmasa gy u evgn

Ya'n ham kalmasa mnend-i kemn
Lk ebvb- saf old kd
Sanki mrg old kafesden zd
(950) Grinr old ne kim kalbe gele
Girr old grinen cmle ele
H ol 'lemi ta'br idemem
Zevkn evkn takrr idemem
Y ilh kii eylerse eer
Son nefes byle saf-y-la gzer
N'eyler dem bu dih-i virn
Cn- 'lem sefer-i ruhn
Umarz cevher-i mn vire tb
T-ve eyleyicek terk-i krb
(955) Ehl-i mn ile iy Rabb-i mucb
Rahmetin eyle 'Aty'ye nasb
Bend-i gamdan an zd eyle
Rhn ihsnn-la ad eyle
SOHBET- HETM: TEVBE VE NAYET ASHB-I NEFS- EMMREYE BS- NECT
VE DESGR- PRN-I TARKAT P-DER-GL- VDE- HAYRET OLAN VREYE
SEBEB- TER'- DERECT OLDUUN ZHR N VAZ' OLINMIDIR
Gele iy perde-der-i halvet-i rz
Vd-i 'k- mecazde mcz
Dilberin 'k- bmr olan
Zlfinn zr giriftr olan
Ya'n dil-deste-i zerrn-kemern
Pr-hev-yi kad-i bl-psern
(960) Nice bir ftelik eydlk
Mestlik masharalk rsvlk
Olma dil-dde-i my- pr-n
'Akln bana cem' it miskn
Kendini byle tatma znhr
'Akln bana cem 'it yr var
Zlf-i pr-'ukde ekerse tra
Yek y be sbha-i istifra

55

Crmne ndim olup kl tekrr

Tevbe-i bde-i la'l-i leb-i yr
(965) Meer eytndan olam dirsen emn
Ol yr ke-i 'uzletde mekn
Ddedir 'ka viren neve-i ml
Katlanr grmeyicek nki gnl
Gamze-i yr grp dil virme
Gz gre uruya yol gsterme
Cmednn gibi ama an
Bala biri birine mjgn
Nazarn hfz idegr slim iken
Yohsa sabr kim umar 'kdan
(970) Gemeyip seyr safdan hatr
Nazar habse deilsen kdir
Dmen-i pri tutup m u seher
Yakan dest-i nevdan kurtar
Dil-i hk n ide 'azm-i firz
Etein tut yr mnend-i trz
Elin alrsa eer lutf-la pr
Sana etfl olamaz dmen-gr
Pk ider lev-i hevdan cn
Mridin feyz-i yem-i 'irfn
(975) 'Azm-i sdkla olup mltemisi
Gnlni eyle mchid gemisi
Eylese lem'a-i ird zuhr
Erba'n ire ider nrn nr
Lk olmaz nazar- pke yasa
Gle baksa ne hat blbl-i b
'Ik u evk ehli olanlar kodlar
Hubb- sr ile nice eser
em'ada lem'a-i ddr grp
Zerrede mihr-i pr-envr grp
(980) Giderek vsta old bi'z-zt
'Ik- zatye tecell-i sft
'Ik bir cezbe-i ruhandir
Rabta rite-i nrndir

56

Cevher-i ruh ki bir kndandr

Meyl-i zt arada cndandr
Vahdet-i mebde'-i rh- insn
Biri birine ider meyl-knn
Birlige yetmee eyler talebi
indr iki hem-ehri gibi
(985) Tzeler olsa n'ola r-engz
Sladan taze gelen old 'azz
ttihd ister iki rh- latf
Vuslata mni' olur cism-i kef
Debrenip 'rk- hbs-i 'isyn
dicek sehv-ile zulm tuyn
Remz-ile ruh diye iy gevden
Didigim vasl bu m-y-d andan
Bilmeyip zge hat eylersin
Cna ta'zb cef eylersin
(990) Odur ol hzn nedmetler hep
Gider evvelki olan r u egab
Beni eslersen eer eyle hazar
Olma ftde-i lde-nazar
Rite kl tr- u''- basar
Dik hemn perde-i k-i nazar
Nefs-i hyin-sfta virme vcd
Hne-i sabra annla koma od
zleme semt-i kenr gzer it
O cehennem deresinden hazer it
(995) Nefse uyma sakn demlikdir
Dine hayf cehennemlikdir
Hey'et-i m nashat besdir
Lt kavmi sana 'ibret besdir
dip ol kubbe-i smne nigh
Eyleme gz gre talarca gnh
G tut pendimi i'lm ideyin
Seni ma'kl ile ilzm ideyin
Severin dirsen o smn-bergi
Dmen itmez senin itdiklerini

57

(1000) Taladp hre o gl preheni

Yr nefs atna bindirme an
Ne niyz eyle ne 'arz- direm it
Basma kocundu yire kerem it
Peder mderi bir gonca-lebi
Snede besler-iken cn gibi
Preye alp o cn presini
Drrsin yire ruhsresini
Tfldur bilmez ol ann zararn
Esb-i bne svr itme sakn
(1005) itme ol goncaya zr u sitemi
Nefse 'arz eyle sana ho gele mi
Harektnla senin iy ndn
Ditreye 'ar- azm-i Rahmn
Ola pda- 'amel hir-i kr
Hkm-i er'-ile sana hedm-i cidr
Ne rev 'uzv- habsin byye
Bir kar boy ile kar koya
An fikr eyle ki maherde sana
Olnur odlu topuzlarla cez
(1010) Pendimi cn-la iz'n eyle
Sa'y idip kendini ihsn eyle
Eyle tevch bana smi'ay
Gel gr imdi bu 'aceb vk'ay
'bret alma-iin itdim tedbr
Eyledim gl gibi hsn-i ta'br
DSTN-I RF- DL K NYYET- KR-I BED TDKDE STAD MEDED RP
MTENEBBH OLMIDUR
Bir iki mrg-i glistn- saf
Eyledi fasl- cvnde nev
Dizilip meclise n 'kd-i peren
Oldlar encmen-r-y shan
(1015) Virdiler meclise zge 'lem
'Ik u mek-ile olup mgn-dem
Her biri old nevdir-perdz
Cmle mazmn vel nz niyz

58

Dizdiler bir nice 'kd- fhir

Kssadan hisse alnd vfir
Kimi Mecnn-ile Leyl'y anp
Kimisi Vmk u 'Azr'y anp
tdi gz kimisi kle
Kimisi balad hasb- hle
(1020) Pk-bzn idip hayr-la yd
Urdlar kssa-i pke bnyd
ntihb idi szi her birinin
Bir kitb idi szi her birinin
Bezme rengin sz-ile nice edb
Virdiler meclis-i Man gibi zb
Ngehn arada bir merd-i benm
Kse-i srdan idip fekk-i kelm
Didi kim tzeliim anda
Bir gln blbl idim bnda
(1025) Kalar gurre ruhi tze bahr
Gamzesi fitne d emi sehhr
tdi mgn san bend-i cnn
Beni gnden gne itdi mecnn
Yolda grdm o eh-i hbn
Gyiy itmi ayak dvn
Srnp sye-i tbs gibi
'Arza girdim ana paas gibi
Ol per eyledi eytniyyet
Hareket eyledi nefsniyyet
(1030) Soffa-i snede yir gsterdim
Yzm alp ele zer gsterdim
Yz yire kod tevzu' itdi
rteye va'deler itdi gitdi
Ol gice bam yire komadm
Mlihulylar ile uyumadm
Gzlerim yolda idi sem' gibi
Diri kdm sehere em' gibi
Eyleyip vesvese ibls-i le'n
tdim ol eb nice drl tahmn

59

(1035) Uzanp fikret-i kadd-i mevzn

Oldum efkr- drz-la zebn
Sadef-i dde dkerken gevher
Yumulup hb-la old b-fer
Var-d ehrde bir stdm
Kavl fi'li sebeb-i irdm
Hbda old o dem bana 'iyn
Didi iy bende-i bend-i 'isyn
Niyyetin n'eydigini bildin mi
Safha-i hle nazar kldn m
(1040) Seg-i nefs eyledi hayvniyyet
Ne 'acep ilere itdin niyyet
tse ol fi'li 'iyzen bi'llh
Bir seg-i dzah olan ehl-i gnh
Cem' olup ide melyik feryd
Diye iy pdieh-i 'dil-i dd
Hazretinden ne kabhatdr bu
Allh Allh ne cr'etdir bu
erm-ile kendimiz itmi sanrz
Ol ider bu ii biz utanrz
(1045) Emr idersen ana bir darb uralm
Ki yaradlmama dndrelim
Hazret-i Hak'dan o dem ire nid
'Acele eylemeniz diye Hud
Belki t'ib ola diy o le'm
Kla imhl Hudvend-i Kerm
Sen de fikr eyleye iy ehl-i dall
Hzr u nzr iken Celle Cell
Ne yrekle afla ikdm idesin
Kendini gz gre bed-nm idesin
(1050) H havf itmeyesin kim ngh
Hksr ide seni kahr- ilh
Tevbesiz 's v bed-kr olasn
Ya'n ol hlde murdr olasn
Havf-la ditreyerek hem- bahr
Hbdan gz ap oldum bdr
60

Vardm std huzrna o dem

Dilde sad tevbe v htrda nedem
tdi ol mihr-i cel kadr-i hatr
Nr- irk-la erf- zamr
(1055) Kef idip mihr muhabbet shenin
Ad drc-i dr-i gevher-ikenin
Didi b-vsta-i bast-i siyk
Sanma 'k bizi mahrm- mezk
Sayd idip bir bt-i smn bedeni
Komayp ara yire preheni
perek okayarak her yann
Sneye ekmen ol dem cnn
Sanma kim zevk idigin bilmeyevz
Ana gafletle heves klmayavuz
(1060) Lk bm-i gazab- sbhn
Men' ider ana hevesden cn
Old bu vk'a-i pr-'ibret
Bana hd-i tark- 'iffet
Bin nedmetle idip nle v h
Eyledim tevbe-i n-kerde gnh
Y ilh koma kalbimde leke
Melekiyyetle bana vir meleke
Cevher-i 'iffetimi bak itme
Dmen-i 'ismetimi k itme
SOHBET- NHM: RAHMULLH EMREN 'ARAFE KADREHU VE LEM YETECVEZ
TAVRAHU MUCBNCE HERKES MKDRINI BLP HADDNDEN ZYDE TECVZ
TMEMEK BEYNINDA NUHS PEND N NAZM OLINMIDIR
(1065) Minnet Allah'a ki ol kdir-i pk
Bize lutf eyledi 'akl idrk
Feyz idip drr-i yem-i men 'araf
Kalbimiz kld ma'rif sadefi
Kld mzn- 'adlet-krn
Her kii bilmeg-iin mikdrn
Bde-i kibr-ile ashb- Cell
Ykini tutsa eer keffe-misl

61

Rz- mizn anan devlet-mend

Aa kor ne kadar olsa blend
(1070) Rahmet-i Hakk'a o kes vsl olur
Ki bilir mertebesin kmil olur
Haddini ya'n tecvz itmez
Toru yol koyup eri gitmez
Eyleyen tavrn tayir ile bed
Halk iinde ola mezmm- ebed
Pest ide cehli ile rtbetini
Bilmeye kadri ile kymetini
Kteh itseydi libsn tavl
Dmenin baa de ola zell
(1075) Tc bytse kasr'1-kma
hre-i ehr ola hs 'm
'zr iden geri ki tevch bulur
O dah masharadan yana olur
Old tehre sebeb b-ma'n
Kasr- 'l yapcak ahs- den
N-mnsib giyicek cme-i zer
Suhre olur ii taklde dner
Hline nzr olan 'rif olur
Kendi eksikliine vkf olur
(1080) R gibi kendin araya katmaz
Chen ekber olana harf atmaz
demez rahne ana zerre kadar
Yok yire kendiyi tezll eyler
Gn gibi ren iken bu ma'n
Heves eyler yine ba'z sfeh
Ya'n bir merd-i cell'r-rtbe
irret r ile itse galebe
Kendiye d'iye-i hret ola
Halk tahvfe bu bir 'illet ola
(1085) Haberi yok ide bahtn yitire
Cehl-ile pene uranlar re
Ba uran taa bel sde olur
Khken-ve teni fersde olur

62

Kime kim hak vire ferr icll

Eyleye devlet 'izzet ikbl
Kar korsa nice b-'akl hay
de kendin hedef-i tr-i bel
Lyk olmasa an bulmaz idi
N'il-i 'izz eref olmaz idi
(1090) 'tirz itsen uyup eytna
Ki bu ni'met ne der ndna
Evvel anla bun icmla
Belki sen bilmediin hli ola
Nice sr var bunun env'nda
Kendide yo-sa etb'nda
Tutalm kim yo-m isti'dd
Lutf- Hakk'-yla mnsib mi 'ind
Sen ulu bildiin ehl-i dny
Hak yannda 'acab nice ola
(1095) Olcak rtibesi ndnn
Ne kadar kadri ola dnynn
Lutf- Hakk'a ne liykat ne taleb
Ne bahne gerek ana ne sebeb
Milkinin khiridir Rabb-i gan
Ykamaz kimse Hud yapdn
Htra geldi iderken iml
te bir kssa-i dil-ke mesel
DSTN-I HKN- N B-SKENDER- RM
Kld skender'i Rabb-i mte'l
Manzar- kevkeb-i baht ikbl
(1100) Olmad h'il ana heft iklm
Cmle devr eyledi mnend-i nesm
Vard milkete girdi b-bk
Nite kim pertev-i mihr-i eflk
Hsl old ser--ser fk
Gn gibi zr-i nign-i berrk
Ser-be-ser kr-geh-i b u gili
Aya altna ald o vel

63

Ad sandka-i mn ile rh
n habb eyledi deryya inh
(1105) Cmleten hlar old bende
Ser-be-ser taht-nin efkende
Kiminin kesdi harc u bcn
Kiminin kahr-la ald tcn
Karalar kim tavkna himmetine
Dymedi zelzele-i savletine
Burc u brlar itdi vrn
Varak- lleyi mnend-i hazn
Kevkebe basdrarak her h
Milket-i n'e iridi rh
(1110) Geldi hkn hedys ile
Bende old begi paas ile
tdi ser-'asker-ile istikbl
Ki muht olmaya sahr-y hayl
'Asker amm ki bahr- mevvc
Gk demir ire suff emvc
Filler bara gibi mevc-iken
Kula yelken hortum dmen
Grinr her biri bir kal'a-misl
Ki ka ana tulumbayla zll
(1115) tmege te-i harbi efzn
Eylemi kse-i brt nign
Srdiler ordu-y skender'e rh
Nite kim kat' olcak bahr- siyh
Gricek cnb-i yem peykerini
Geri sedd itdi turup 'askerini
h- satranc gibi itdi vukf
Birbirin ekindi amma ki suff
Eyledi Hakk'a Sikender zr
Kalbin esbbdan itdi 'r
(1120) Vehm idip turur-iken anda hemn
Geldi ayana ddi hkn
Geri skender'i dn itdi
Lk bu cnbi hayrn itdi

64

Hem sata evket-ile germiyyet

Hem ide 'arz- huls u hdmet
tmeyip biri birine tevfk
tdi bu srr rec-y tahkk
h- n old be-vefk-i fermn
Tabak- 'arza gher-rz-i beyn
(1125) Ki iden bendeni sana mnkd
Sanma havf ola y za'f- ecnd
Gricek kevkebenin kevkebesin
Anladm devletinin mertebesin
Bah iden bahtn-la gevdendir
Mededin 'lem-i bldandr
Hasm olan h- kavi bahtlara
Kar kor kr- kaz kadere
SOHBET- DEHM: DBR-I DEVLET BEYNINDA KISSA-PERDZ- HMEDR
Baht u detlet ki ola deme yr
arh olur kevkebe-i cnib-dr
(1130) Baht ider levh-i cebinin pr-nr
Matla'ndan bilinir nazm- 'umr
eb-i trk-ile n pene-i hr
Yapp topraa altn eyler
Old bir mevhibe-i b-minnet
Neyyir-i baht u''- devlet
Kevkeb-i tli'-i vl-seyri
Old alnnda sabh'l hayr
Turre-i baht eb-i Kadre dner
Gurre-i vechi ziy-bah-i kamer
(1135) S'at-i sa'dde toa-y-d hemn
Ola sm-y salh burhn
Kim bakar tli'-i mevlde vel
Kutlu gn ak tondan belli
tmese baht sa'det yar
Varmaya baa kiinin kr
n-i pn ile ebrs
Alnnn ola kara yazs
Kuvvet-i baht sa'det-mesned
Vy hle eer itmezse meded

65

(1140) Ts- arh bana teng eyler

Rz eb baht ile ceng eyler
Kulle-i arhda necm-i ikbl
Eyleyip ebr-i bely irsl
Bir iaretle klr 'azm-i diyr
Tr-i brn-la eyler efkr
Beriden ol da ider h-la ceng
Dd u u'le per peykn- hadeng
Eyleyip e-i gerdn tebh
Menzil-i tre varr nvek-i h
(1145) Her ok ast- seher-ghnda
Oynar elbette ciger-ghnda
Eyleyip mh- cihn-tb siper
Kevkeb-i bahta yine itmez eser
ekilen zahmet olur hep zayi'
Bildiinden yine kalmaz tli'
Tr-i pr-zr varr kr itmez
Eli irmez ana gci yitmez
An n arkasna ala felek
G olur tli' ile sylemek
(1150) Gh ider pdieh dehri ged
Bir gedya geh ider an fid
Bakma h asl u neseble mla
Kimse kar koyamaz ikbla
Lik idbr iricek b-mhlet
Nekbete munkalib olur devlet
'Asker milket ml olmaya sed
Seyl-i idbra tayanmaz mesned
Old insna dell-i nekb
Fikr-i b-hde v z'id sevd
(1155) Nice gr beng yabn kall
Yo-iken ksesi ire
Kendiden a'lem olur ekrem olur
Ki fakr-ne eh-i 'lem olur
Mlihuly ile egler gnlin
Kuru sevd-y-la egler gnlin

66

Nite kim gamze-i em-i bmr

Za'f-la olmasa tli' bdr
Devleti hir olup hb hayl ola
Mervn- himra hem-hl
(1160) Bygn kesmez-idi balta vel
Virdi seffhn eline sakal
DSTN-I TEBH- DEVLET- BEN MEYYE V ZUHR- L- 'ABBS
MAGLB MERVN BEDEST- SEFFH MESEL-UDEN- ZEHB- DEVLETE BDEVLETN
Eyleyip efser-i baht efsr
Ser-firz old Mervn- himr
K'id-i devlet olup rhberi
Srerek ekdi getirdi ileri
Emeviyyn'n olup ol halefi
Virdi evketle o snfa erefi
Ferd-idi ch gibi kuvvet-ile
Himmeti glib idi gyet-ile
(1165) Cmlet'l-mlki idi 'abd-i hamd
Re'y tedbr ile olmd ferd
bn-i 'Amr olm-d slr
Ceng-cynn o da serdr
Cem' olup hsl esbb- zafer
Yo-d eksii h zerre kadar
Milket-i hayl haem sz u seleb
Garre oldu kadar var-d hep
Lk tevfk-i Hudvend-i kerm
Olm ikbline ksmetde sakm
(1170) Olmam ni'met-i ihsna rebb
Konmam hisse-i gyibde nasb
Kim bilir 'kbet-i ahvli
Tutalm ola mbarek fl
Hazret-i Hak'dr olan b-ekk reyb
'lem's-srr ser-perde-i gayb
Old hr bu szn ma'ns
Reng-i mgn 'alem-i 'Abbas
Hah u nhh misl-i eb-i tr
rdi ol ukkaya vakt-i ezhr

67

(1175) n Eb'l-Mslim'in old teberi

Ol ebin gurre-i 'iyd-i zaferi
Vakt iridi k'ola n mihr nign
Ra'yet-i devlet-i Mervniyyn
Eser-i zelzele-i savletden
Yldz ddi irip vakt- fiten
Virdi dery gibi 'askerle heves
Drr-i pkize-i bahr- 'Abbs
Tg-i brrende dem-i seffh
Ol yemin olm-d timsh
(1180) Kendisi geri grinmez amm
Fekk-i a'ls durur basma fen
alnrd klc Seffh'n
Fekk-i a'ls gibi timshn
Yrdi feth iderek bahr beri
Nev-zuhr-ne mihr-i seheri
C idip nite ki bahr- 'ummn
Kar geldi ana hayl-i Mervn
Hsl gurre olup devletine
Germ idi tantana-i evketine
(1185)Kim bilirdi ki olup hli tebh
Diye evld- meyye mmh
Pene-i r-i nere kar vara
Htem-i devleti elden kara
Old rste her yana suff
Balad saf-iken olmaa syf
Ana nisbet-ile 'adnun var
Az amm ki bir avu ar
Geri o katre idi bu 'ummn
Katre amm ki mcell peykn
(1190) Ngehn irdi tekz-y bevr
ndi u dkmee Mervn- himr
nicek bindii rah- ser-ke
Kad sahrya hemn h-ve
Gricek hne-i zeyni hli
'Askerin mustarib old hl

68

h ddi diy meydnda hemn

Ddi 'asker iine bir efgn
Old ikbli karn-i idbr
Tutd yz kamaa hayl slr
(1195) Old devrn-i celli ma'ks
R'yet-i devleti kld menks
Tc u evreng-i memlik ne ki var
Old bir anda nasb-i ayr
Eskiden devr-i sipihrin kr
Gah gam-hr v gh hr
Birin irgrse eger eflke
Birini kahr-la urur hke
tdi dlb- sipihr-i gaddr
Yine yn-i kadmi der-kr
(1200) Gricek 'ibret alan ehl-i nazar
Gitdi bir bevleye devlet didiler

SOHBET- YZDEHM: ZEMM- R ve MRTEDE MECLS-RY- KALEMDR

Mrteye vire Hak derd bel
Eyleye iki cihnda rsv
Old 'lemde garazla rvet
Kelef-i ehre-i dn devlet
rti virdi iki cnibe eyn
Sebeb-i la'net zll-i dreyn
Ne rev bir iki battal ak
Ml iin eyleye ibtl hakk
(1205) Hkim olan buna agh gerek
Dili uzun eli kth gerek
Deyndir boynna mnende-i tavk
Ki emnt ide ehline sevk
Garaz-ld olcak dd dihi
'Amelidir eyiye varmaz ol i
Kdem mesned asl fka
Katlaldan beri istihkka
Mahz- 'rf old reh-i seyf kalem
Hfz- zhirde kalpdr 'lem

69

(1210) Kimine mesned olur babas

Cebr ider kimisine paas
Getirir gh ef'at ileri
Bir nice koca gnahkrlar
Yazk ol kavm-i pern-hle
Ki kala gelmeye nakd kle
Ham ola shib-i 'ilm 'amele
Nekebt kekezt u cehele
Geldi meydna nice masharalar
Hsl masharalk old hner
(1215) Yolda parmakladn olan
Gsterir parma-la yrn
Ne rev anlara himmet ideler
Hkim'1-vakt-i er'at ideler
Eyledi lutfn mahsr- 'amel
Hyinn- 'amel-i dn dvel
Yetire 'leme kendi derdi
Ne bel celf-i saf-perverdi
Veled-i slih-i nev-sleleri
Me'ak muzhk gevsleleri
(1220) Hnesin yapmaa olm 'zim
N'eylesin ana mlzm lzm
Kollanr dehre salp bnyd
Akas-y-la bir iki rgad
Her biri sret-i 'akliyyesidir
Eser-i kuvvet-i cehliyyesidir
Bu tesmuhla olaldan ruhsat
Ehl-i rvetde bulupdur frsat
Nesi var-sa virir bir irrr
Olur annla y kz y emr
(1225) Mansba aka virince vl
Nice olur fukarnn hli
ltizm-la nice ehl-i 'amel
Oldlar rahne-ger-i dn dvel
Olal rvet-ile mr-liv
Zulm ile old memlik yama

70

Benzemez ehl-i gazya ebed

Klcn salsa ne denl senedi
Bula m h mehbetle cell
Tutalm tg kuanm delll
(1230) Halka satsa ne kadar znet fer
Glerek niceye aldn dirler
'ol ra'iyyet ki olur mr-liv
Mteseyyidlere benzer mesel
Nfiz'1-emr ola m hkm-pezr
'Abd-i memlk h olsun m emr
Eb'adu'llh ki ola hkim-i er'
Ne bile asl ne fehm eyleye fer'
ltizm-la ola halka emn
Hkim-i mahkeme-i er'-i mbn
(1235) Mansba nice Dmk chil
n fireng virip ola vsl
L-cerem hakk koya mubtl ola
Y bile zulm ide y chil ola
ster ol hme ya mubtl ya muhik
Derzi mikrz gibi halvlk
Re's-i mla varp itsin mi zarar
Virdigin ol da karmak ister
Bu te'mlde olan b-perv
Hzeg-i muglime benzer mesel
(1240) Mrte old haysz olan
Eilir akay grdkde hemn
Old devletliler etfl-sfat
Olan oyunca old devlet
Dikkat olmsa eer devletine
Zilleti demez ann 'izzetine
Ne kadar kadr bulursa bulsun
Hele ol zillet annla olsun
Ykl itse an bir ml eei
Kalmaz altnda geer hep dilei
(1245) Hrs- glib an malb eyler
m olup kendiyi menkb eyler

71

Yzleri kara ola subh u mes

Gazabu'llh 'aleyhim ebed
Dinle bu dhiye-i kbry
Gr ne dir r-siyehi rsvy
DSTN-I HBDDEN- R HNDEN- N BEYT ZAMN-I DEVLET- ERBAB-I
CH U EHL-GURUR 'MR SYE- KEYF- ARB-I MN'ADM EST ve TEBH
UDEN- CN-I MRTE- R-SYH B PUT U PENH
Bir dem itmidi sipihr-i gaddr
Chiliyyet fetertm zhr
Ra'yet-i cehl olup 'lem-gr
Buld eyymn flk-i tezvr
(1250) 'Alem-i 'ilm nign makhr
Old tmr o rakk- menur
Mahv olup safha-i ebced-hn
Sikke-i ryic idi ndn
Mekteb medrese vrn old
Kahveler mekteb-i 'irfn old
Levh-i ta'lm 'amel-mnde idi
Akann sahtesi meydnda idi
Mansba 'ilm-iken evvel mi'yr
art- vkf gibi cehl old medr
(1255) tdi bu hli grince zraf
Akas olmayan izhr- zek
Ya'n bir mrte-i ndn
tdi sadr'l-'ulem arh- den
'Akl- fa'l-i cnn irret
Rh- hayvn-i cehl rivet
ekli msvedde-i kann- garaz
Bedeni defter-i icml-i maraz
Hulk mecm'a-i hkm-i ezdd
Tab' fihrist-i menr-i fesd
(1260) Ten ki olm beert-ile cerh
Levha-i ta'lm-i 'ulm-i terh
Maraz bere klp cem'iyyet
Virdi cerrh u tabbe hayret
Bahs-i a'rz cevhir gibi ak
'ciz itdi o mahall-i mulak

72

N-ende nicesi nm gibi

Cinsinin ol 'araz- 'm gibi
N'ola ibls ana olsa kek
eytnetde budur andan geicek
(1265)Eyledi kizb hiyelde teslm
Ana inand yirin dv-i recm
'leme cevr cefs hasb
Kendi mm v cehalet kesb
Cehlin ol mertebesi sehl olmaz
Kesbsiz ak bu kadar cehl olmaz
Old bu cehl-ile meymn-ahter
Mesned old ana dbb-i ekber
Nice db grse yzin ol gln
Yrei db db terdi gln
(1270) Ngehn na're ideydi el-hak
Korkuda Msr'n Eb'l-Hevl'ini ak
Dv iken sadr Sleymn idi
'Akl banda pern idi
Kollaryla sar dndi 'iyn
h- merdne stn zre hemn
Oldlar birbirine pt penh
Arada hl-i cihn old tebh
Kang mazlma ki akn sald
Biri mln biri cnn ald
(1275) Fitnede benzer idi eytna
Tama' itmezdi vel mna
Mansbn aka idi mi'yr
Elde mizn ile kantr
Akal Trk koyun gtmez idi
Tok olan karnn a tutmaz idi
Ehl-i dil itmi-idi ye'si penh
Ser-be-ser mntazr- lutf- lh
Cmleden d'-i efkende fakr
Ye's-ile olm idi 'uzlet-gr
(1280) Hrs itdike dil-i zre gzr
Dir-idim tesliyet idip her-br

73

Mft mansb m virir h o den

Kim yav kld ki ben bulam an
Sabr iden maksadn elbette bulur
Bu kara gn de gier bir gn olur
Ser-fr itmek ana hsrndr
Yine sana kalacak hrmndr
Bir eb ol fikr-ile efkr- hazn
Hbe vard dil-i peygle-nin
(1285) Perde-i gaflet olnca stir
Old ekl-i misli zhir
Sundlar destime bir hb kitb
Fasl vuslat gibi hep feth'1-bb
Htra geldi hemn fl itdim
Niyyet-i 'kbet-i hl itdim
Geldi bir beyt-i latf zb
Bildiim i'r-idi evvel gya
Uyanp kldm o beyti tahrr
Grmemidim an 'mrmde fakr
(1290) Fris lafzn iki beyt-ile ben
Terceme itdim idi bu yzden
Mddet-i mansb- dehr-i muhtl
Vakt-i marr-i ashb- Cell
'mr-i zl neve-i mey gibi revn
Mn'adim old hakkatde hemn
Hikmeten-gayret-i Hak itdi zuhr
tmedin arada bir hafta mrr
Zulmet-i zulm idi def' old yine
Urad ikisi gnlgine
(1295) tdi hak pt penhn mahzl
Pti ma'zl penh maktl
Geldi bir fzl- ifzl-penh
Gn togup gitdi o dem m- siyh
Old envr- 'adalet tbn
Kald yzi karas ana hemn

74

SOHBET- DVZDEHM: ZULM- HKKM MZC-I 'LEME MARAZ-I HYL ve

HAMKATI ZEHR- KTL OLDUGIN BEYN N MEVZ'DUR
hlar memlekete devletdir
Sye-i Hak, eser-i rahmetdir
Mihr-i rahn gibidir sr
Ebr-i nsn gibidir idrr
(1300) Dr-bn olmag-la encm-vr
Nazarn eyledi iksr-sr
Nahl-pr-yi emen gibi mdm
'cizi kld nvzile be-km
h kim mazhar ola merhamete
Bbndr emen-i memlekete
Sye-dih tak za'f olsa nizr
Kaplasa farkn berg-i ecr
Knbed-i arhda mnend-i hill
Bbn buldurur ol tke keml
(1305) Terbiyet ok kaba kor insn
Habbeyi kubbe ider bstn
ahs- nize iden isti'l
Yelkeni altna alsa mesel
Kat' idip 'rkn eyler zyil
Erre-i kahr-la h- 'dil
Gnee mihr-i giy gibi hemn
Lutfna bakar ann ehl-i zemn
Nite kim devha-i pr-gonca-i hb
Hep tevecchdedir erbb- kulb
(1310) Lle-ve dergeh-i Hakk'a 'lem
Ba ap ide du'sn her-dem
Kef-ber-verde nm-dr- enr
Olalar m seher sbha-gzr
Zlim olursa olur ebr-i 'azb
Mlke te urur ol hne-harb
Neyyir-i baht- cihn-efrz
Berk-ve eyleye hrmen-sz
Mlk olur zelzele-nk-i yam
Turmayp muztarib olur fukar

75

(1315) Terk idip mlkin iderler nr

Flk-i dery-zede-ve 'azm-i kenr
ok yaatmaz an h- fukara
Ykla kalmaya dn dny
Vire bu trem-i gerdnda zevl
Boyn altnda kala tk-misl
Levhae'llh ki ola b-iz'n
Kr- 'cmya dne zulm hemn
Halk zulm eyleye andan bileler
Kendi hod bilmeye ne hayr ne er
(1320) let-i zulm idip ol ndn
Kahr ide memlekete a'vn
Halka bunun gibi nikbet olmaz
Mlke bir byle musbet olmaz
Yd ider halk buna nisbet-ile
Zlim-i 'kili hep rahmet-ile
Nice yd eylemesin ehl-i hred
Old bu zr ki sad-br eed
Kendi n'eylerse ider 'kil olan
Gayrisi zulm idicek virmez mn
(1325) Hsl gayrya fursat virmez
Zulmde kimseye nevbet virmez
ahs-i ndn- muaffal amm
Turdunca ola dnyya bel
Cmle ba kaldrr ehl-i tugyn
h- mrna dner ol ndn
Ge ge ola celb yama
Kalka her nhiyeden bir gavg
Sa olduka vcd her-dem
Pr-fesd ola mizc- 'lem
(1330) Cism-i insnda misl-i beert
Tala ry- zemne haert
Ola emvl- re'y tln
Haere kalka hemn emn emn
'leminde ola kendi her-dem
Tuymaya ger yklrsa 'lem

76

Eyleye bister-i gafletde saf

Ola pr-hb baht- fukar
de ehs- kezb tasdk
Kla her emr-i muhli tahkk
(1335) Her usle ide bir hengi
Nite kim nameye d-i Zeng
Olup Ahfe keisine sn
Eky oynadr ol hayvn
Benzemez gfile zlim 'lim
Bir mi bir zlim-ile bin zlim
Sana temsl-i rivyt ideyin
ahidim var bun isbt ideyin
DSTN-I KARAKU HKM- MISR-I KAHRE ve HAMKAT-I VEY
Bir zaman Msr'n olup hl tebh
Old sevd-zede-i baht- siyh
(1340) Neyyir-i ma'delet old kem-nm
Rz-i frzna irdi dem-i m
Hkim'l-vakt Karaku old
Halk vah gibi medh old
Ne Karaku ki bir zeng-i zit
Zift ile dde ile kr- sirit
Dil zebne, gzi ahker-ve idi
Ba bir kunbara-i te idi
Old kvrk tuda mevc-i bel
Dileri keff-i sefd olm ana
(1345) Kelle gya ser-i katrnda habb
Cevze-i kahve gibi maz harb
Bn-i eftas- srh-nm
Bir rk baklaya benzer mesel
Penesi kec mec bz mu'vec
kd san Kara denizden yenge
N-mnsib bedeni cildi han
Sne henger nindeki men
Mmiy olsa eer drd-i hadd
tseler mrde-i timsh kadd

77

(1350) Ana nisbet ola eksn harr

Beden-i zitine olmaya nazr
Halk benzetmi ana koncoloz
Gayretinden gtrpdr kopuz
Rutbe-i 'akl nisb- zevki
Bu ki fark itmeye taht u fevki
Hi torusna yanlmaz idi
Kendisin ynede bilmez-idi
Hsl b-hred b-h idi
Hey'et-i zada zge ku idi
(1355) Geldi dvnna bir gn ann
Bir felket-zedesi devrnn
Na'ra kld yakasn k itdi
Hkini ek-ile nem-nk itdi
Didi kim dd ey h-i cihn
Hnmnm benim old vrn
Gyiy cb-i nigndan hemyn
Hsl eyleyip old galtn
(1360) G idip hasmn ihzr itdi
Sorcak crmini ikrr itdi
Grdm kana berber sudur
Byle kalrsa fakre gdr
Hkm-iin fikre varp nice zamn
Eyleyip 'akl-la fikri mzn
Hm-la didi ki iy zlim-i bed
Crmne gre budur zulm-i eed
Yr var 'avrat hmil eyle
Hamln ol rtbeye n'il eyle
(1365) yle kim olmaya f-y zamn
Keserin ban va'llh hemn
riip old kelm meliki
Dd-hhe bir iken mkil iki
SOHBET-i SZDEHM: NSNDA FERASET 'ALMET-i SA'DET B-HUSS
HUKKMDA B'S- AHKM-I MEMLEKET OLDUGIDUR
Old insna fersetle zek
Lem'a-i brika-i nr- Hud

78

Eyleyen 'ayn- basretle nigh

Zulmet-i vehm-ile olmaz agh
M'minin old o nr hd
Me'al-efrz-i reh-i ird
(1370) Dde-i cn olur dilde kd
Gyiy anda sveyds sevd
Kaldrr perdeyi dest-i ilhm
Hyil olmaz ana ekk evhm
Kimde kim ola ferset feresi
R'iz ola ana feryd-resi
Kullanr rahn hayyl-i hayl
Hunk 'akla uramaz bhe 'ikl
Virdi ol fyiz-i envr- zek
Basara kuhl-i basretle cil
(1375) Nazar eyledi tr-i brrn
Old ol tire ferset-peykn
Olmasa ger eeri ol trin
Hkmi nafz olamaz tedbrin
Grmese tr-i fersetde eser
ttek dimez idi Hayr- beer
Old ol cevheri tbende ziy
Zver-i haner-i nebtz-i zek
Grse bir ahs kaan ehl-i nazar
Hlini nr- fersetle tuyar
(1380) Feyz-i hikmetle olup ndire-fen
Bilir esbb u 'almtinden
Srra smas dellet eyler
em ebrs iret eyler
Nazar it sret-i hs u 'ma
Old fihrist-i Kyfet-nme
Dimi erbb- hred el-kssa
Boy uzun olmann 'akl ksa
Ba sivri ola v kadd kasr
Ola ser-fitne-i dehr irrr
(1385) Kendi ar olann ruhi sebk
Yzi kk olann burn byk

79

'Akl cerr eyler-ise ana mahal

Boaza torba takp kaba sakal
Koya hayretde nice rindn
Ftnat- ksec-i Nrevn'
Old erbba fesset zver
B-huss ola eh-i dniver
Hikmete ursa fersetle bin
Bulmaya mlki tezelzl asl
(1390) Nazarn eylese css- kulb
Milketin cmleden eyler meslb
Hle-ger fitneye furat bulamaz
Sret urlar sret bulamaz
Hline hid olur ef'l
Tuyulur sylemedin ahvl
Dinle bu kssay ruhsat var-sa
Kadrini anla ferset var-sa
DSTN-I NREVN- 'DL B-AHS-I KTEH-KMET
Fitne fenninde byk 'allme
Ya'n bir ahs- kasr'1-kme
(1395) Jve barda sitem tolamas
Bodur ol bodurun a'ls
Velvele salma-in dvna
Dhil olm der-i Nrevn'a
Dimi iy h- 'adlet-mu'td
Bana zulm eyledi bir ehl-i fesd
Hzr it hasmm ddm alvir
Dinle ekvm murdm alvir
Dimi ol Husrev-i pr-dni dd
Zulm olnmak sana gyetde ba'd
(1400) Yr uzatma hatdan hazer it
Kametin gibi szi muhtasar it
Kadd u kmetde ki ebtersin sen
Kat zlmca benzersin sen
Byle dir hkm-i Kyfet-nme
Ki ide zulm kasr'1-kme

80

ahs- kteh virip ol lahza cevb

Dimi iy Husrev-i seyyre-cenb
Hkmne lzm olan t'atdr
Mahz- hakdr shan- hikmetdir
(1405) Hasmnn kaddine nisbet amm
Serv-kmet diseler bana rev
Hasm Ye'cc-i den-hilkatdir
Cerre-bz- sitem irretdir
Cceler ire kat ebterdir
Bendenizden hele be bed-terdir
Vechi var m szmn br grn
Grecekdir hele da'vet buyurun
G idince shann h- cihn
Ann ihzrna emr itdi hemn
(1410) Hasmna nki berber geldi
Py- a'rec gibi aksar geldi
Hemser olup d kasru'1-kme
Gyiy old muharref hme
dicek biri biriyle da'v
tdi yir kuklas zevkn zraf
'kbet kd be-vefk-i zhir
Aksar zlim hasm ksr
Old ol demde ferset lmi'
Olmad hkm-i kyfet zyi'
(1415) Def idip zulm-i kabh srn
Ana bildirdi hemn mikdrn
SOHBET- HRDEHM: FAZLET- 'LVV- HMMET BEYNINDA NAZM
OLINMIDIR
Old mna dell-i kuvvet
'Azm-i sdkla 'ulvv-i himmet
Baht kim murg- hm hem-serdir
'Azm u himmet ana bl perdir
Geri devlet sebeb-i rif'atidir
Ana b'is kiinin himmetidir
Himmete old ec'atla seh
ki hid kim iderse da'v

81

(1420) Ml cndan dimi erbb- nazar

Hsl mla kyan cna kyar
Merd-i meydndr iden bezl-i direm
Bir gelir ana vcd-ile 'adem
Ba virir dost yolnda gy
insna sunar bir alma
Cevher-i cn virir ta revn
Harcanr t gibi cevher-i cn
Himmet insna 'aceb zverdir
Klcn yzi uy cevherdir
(1425) Nazar it khda seng hke
Ba eker himmet-ile eflke
eh-per-i 'azm-ile her zerre gubr
Gh olur kim ider eflke gzr
El sunar ah enrn gh
arhdan almaa sb-i mh
ahs- dn-himmet olur 'ayn- kader
Cmleden kim ne ecerdir ne hacer
Himmet ehline yr yolda ol
Yollarnda srinp ferr ol
(1430) Himmetin yo-sa aslnda eer
Anlarn bir nazar sana yiter
Nefes eylerse eer himmet-ile
Uururlar felege devlet-ile
Himmet erbbnn olsa nefesi
Bun deminde ide feryd-resi
Umarz lutf ide prn- tark
Himmeti hzr u tevfk refk
Himmet erbbna hdmet eyle
Kendini lyk- himmet eyle
(1435) Her kimin kim ola isti'dd
Hk-iken cevher ider ird
Himmetin dn klan alakdr
Kudret-i hakk azranmakdr
Merci'i nki ola Rabb-i gan
Az ile kni' olan ola den

82

Niceler h- cihn-gr old

eh-per-i himmeti imr old
Nev-'ars- tutuk- milke dil
Old t yine-i ry-nm
(1440) Himmetin kymetini merd-i ceri
Bildi meng idinip bu gheri
DSTN-I LEYS BN YA'KB- SAFFR
'Asrnn h- cihn-slr
Kdve-i t'ife-i Saffr
Ya'n ibl'1-esed-i yevm-i hurb
Veled-i Leys-i bahdr Ya'kb
hlkdan yo-iken nm nin
Old nkim yetiip taze cvn
Didi pend eyleyip ana pederi
Pederin iy pser-i pr-hneri
(1445) Tenimin tb dilin dermn
Gzmn nr babann cn
Rhumun lezzeti gftrndr
'mrmn hasl reftrndr
Taze nahl-i emen-i 'izzetsin
Gonca-ve perdeg-i iffetsin
Lk mnend-i erb- pr-tb
Hkmini virse gerek fasl- sebb
Yzni iy pser-i mh-lik
Gl gibi amaa balad hev
(1450) Geri sf yine-i idrkin
Mteharrik kat tab'- pkn
Su gibi kalb-i latfin meyyl
te-tab'sn amm seyyl
Korkarn kim yol idip nefs hev
'ffetin dyiresin rahne bula
Nefs-i emmre 'aceb ejderdir
Zabt iden an dil-ver erdir
Sana kasdm bu ki iy cn- peder
Cft idem bir zen-i pkze-gher

83

(1455) Hsn-i hulk ile cihn ire vahd

'Ikde lyk ola bir drr-i ferd
Hadden efzn-ter ola mktesebi
Hasebi zhir thir nesebi
Lk harc itmeg-iin m-hazar
delim mlk-i Hicz'a seferi
Bu ticretde ne kim ola nem
Bir periye virelim ry-nm
G idince shan- pri pser
Didi bhde yire ekme keder
(1460) Bulmam 'akdime lyk zeni ben
Umarm fazl u kerem Mevl'dan
Mehri hod himmetinizle hzr
Olunuz dadaadan h-htr
G- pre toknnca bu shan
Sord nkim glerek aslndan
Berk-i htf gibi ol merd-i dilr
'Arza kld pedere bir imr
Didi ben istediim hem-ser-i hb
Htbe-i himmete lyk mahbb
(1465) Nev-'ars- tutuk-i devletdir
Duhter-i haclegeh-i milketdir
Meyline lyk odur merdnn
Hutbedir htbe-i 'akdi ann
Bilirin hsl b-hayf dir
'Akdna mehr-i mu'acceldir t
Kendimi ana sez-vr itdim
te bak lzmn ihzr itdim
Vk' eyledi ol h- dilr
Kabza-i t-ile milki teshr
(1470) Bedr olup mh-i nev-i ikbli
'Akbet old mbarek fl
SOHBET- PANZDEHM: MUKBELE- ESTZE- HSAN BEYNINDADIR
Koma elden kerem ihsn
Bezi ihsn kul ider insn

84

Old ahrra ftvvet 'unvn

Dindi insna 'abd'l-ihsn
'Adi ihsnn olur yt
enlerin hutbe gibi drt
Eylese da'v-i merdi 'ukl
'Adl ihsn iki hiddir ana
(1475) Merdlik nmn anlarla bulur
hid-i 'adl-la msbet olur
Sen de kendin ana yn eyle
Glzat buhlu ko ihsn eyle
Hasentn olamaz hayr hisb
'r emsali dimidir Vehhb
tmez ol hayr varanlar Yemen'e
Yazlr dirhemine on hasene
'Adl bir rast-revi-i mzndr
Keffeyi adracak ihsndr
(1480) Keffeler keffin ap rz-i umr
Diye ol gnki getir sende ne var
Himmet eyle yr var sen de hemn
Olmasn elde biz'at husrn
Garka-i hayret olup hem- sadef
Urma ol hasret-ile kef-ber-kef
nki dvn- Hud'dr 'arast
ekilir tuhfe-i hayr sadakt
Ola sermye-i hayrt- hsn
Km-bahende-i ehl-i ihsn
(1485) Kimde kim h-per-i himmet ola
Hare dek mirvaha-i rhat ola
Eyleye cennet-i aly makm
Bd-bz ola kef-i berd selm
B-huss ide ms'e ihsn
Olamaz mertebesi erh beyn
Kim gerekse ider ehline 'at
Hner oldur ki ola crme cez
de ihsn-la ta'zre itb
Virmeye yzine urmala hicb

85

(1490) Surh olup kala hicb altnda

Reng-i mey gibi habb altnda
Mcrime lutf 'aceb himmetdir
Haslet-i vhib-i b-minnetdir
Z-sa'det ki eh-i 'kil ola
Mukbil muhsin ola 'dil ola
eke n hayt- sefd-i trem
Mcrimin hatt- hatsna kalem
Kul ide 'afv hat-kerdeleri
Bend ide dil gibi bir r-i neri
(1495) Gre Kisr-y 'azm'-n
Var-iken kfri ile tuyn
Hare dek hayr-la ta'dd olnur
L-cerem eylik iden yd olnur
DSTN-I HUSREV- PERVZ B SLR-I H
Sald n mlk-i 'Acem'de Husrev
Nr- re'y-ile cihna pertev
Kisr-i milket-i rn old
Nice yllar eh-i hn old
'Adl- pyende klp devletini
Eyledi dd-la pr milketini
(1500) Var-d bir begi gyetde 'azm
Serhad-i milkde olmd mukm
Merd-i h-yr u dil-ver idi
Lyk- saltanat efser idi
Beglerin olm-d ser-dr
Ser-hadin zbiti v slr
Ndem bir gn idip 'azm-i nifk
Didiler ki eh-i mlk-i fk
Kl tedrk ne ise efkrn
Tutum hrl deil slrn
(1505) Eyledi re'yine heng-i 'ind
Korkarn ki byye sonra fesd
eke ngeh 'alem-i istikll
Ola b'is halel-i mlke bu hl

86

Ser-ke olursa ma'zallah o merd

Turamaz kar bilirsiz bir ferd
ekse ejder dili t-i pr-tb
Sonra kim virebilir ana cevb
N-mahal olmadan ise ndim
imdiden ana tedrk lzm
(1510) Fikr idip h vezr hir-i kr
Virdiler re'ye bu vech zre karr
Getirip lutf u hiyel birle hemn
Uralar gerdenine bend-i-girn
Varcak emr-i cell't-terf
Geldi dvn- hmyna harf
Ol gni bildi grh- gammz
Hsl-i 'mr-i girn kadr-i dirz
Mjdeler olm-d yrna
Ya'n hep hzr olun seyrna
(1515) An rm eyledi n dm- hiyel
Kahr-la olsa gerek darb- mesel
Hsl cmle olup dde-g
Olm-iken mterakkb a'd
Grdi n h- cihn-slr
Da'vet itdi o cihn-slr
Mansb- hs- vezret virdi
Eline mhr-i sadret virdi
Geydirip gl gibi bir hil'at-i nev
Yeniden an kul itdi Husrev
(1520) Olcak m iriip meclis-i hs
Fesh-i 'azmin sebebin sord havs
Didi kim olmad niyyet tayir
nki bend itmek olnd tedbr
Bend-i hen urlursa ne kadar
An shn- tedrkle keser
Bir 'aceb bend-i girn urdum ben
Ki ana kr-ger olmaz hen
Kalb kim old re's'1-a'z
An bend eyledi ihsn u 'at

87

(1525) n sana halka-be-g old gnl

Ser gide kmaya boynndan o gul
Bendeyi bende eken ihsndr
Yohsa zencrin ii sndr
SOHBET-i ZDEHM: BEREKET- SADKAT ve FEZ'L- MUHABBET
BEYNINDADIR
Subh-ve old muhibb-i sdk
Yzi ak sdk-la aln ak
Sdk mnende-i hayt- seher
Rite-i cnda komaz 'ukdeleri
Mihr-i rahn gibi yr- dil-cy
Ry- dil grse olur handn-ry
(1530) Kef-i astr- dil-i zr eyler
Her nesi var-sa izhr eyler
Pr-saf yne-i idrki
b- sf gibi kalb-i pki
Sdk-la baksa ana ehl-i nazar
Gremez ry- riy zerre kadar
Pr-gubr itse eer jeng-i mell
H gtrsn mi an b- zll
Ola n cevher-i pak efff
Hyil olmaz nazara eme-i sf
(1535) tdi her muhlis-i drne-i 'k
Dil-i pr-derdini gencne-i 'k
Bir met' olsa eer andan ye
An saklarlar-d candan ye
Geri her tuhfeye cn myildir
Cmleden hb huls- dildir
H mahabbet gibi cevher olmaz
Byle dil alc dilber olmaz
Old dil mihr vef tumr
Nr- 'k itse n'ola halkr
(1540) Ola n nak-i muhabbet 'unvn
Cn- bmra olur hrz- emn
Dildir ol turfe muhabbet-nme
Harfsiz nokta komdur hme

88

Ne devt ne kalem var ne midd

tdi bir noktada icml-i murd
Old mnende-i d- 'k
Anda ol ekl-i sveyd yank
Olsa kullb- muhabbet der-kr
Cezb ider khde olsa dil-dr
(1545) Zr- 'ka tayanr m mahbb
Yetiincedir o kullb- kulb
Nite kim a'a'a-i ems-i mnr
Kalbe mihr itmemek olmaz te'sr
Biri birine u''-i nazar
ledir hsl mahf haberi
Nazar it cm surhide hele
Yol olur nki gnlden gnle
Vasf- 'kn ola m pyn
Olan oyunca sanma an
(1550) Mesel sdk-la li'llh iki yr
tseler meyl muhabbet her-br
Olsalar birbirine devlet-hh
Her birinin vire kmn Allh
ok kermet yazar ehl-i hikmet
Dinle bir vk'a-i pr-'ibret
DSTN-I D YR-I SDIK K BEREKET- MUHABBETLE HELKDAN HALS
OLMILARDIR
tdi Tmr u demler ki sefer
Eyledi Hind'i varp zr zeber
Ry-i Hind'i bozup itdi tedbr
Re'y tedbri nite kim takdr
(1555) Bahr-ve akn idip kiverine
Katl-i 'm itdi o dem 'askerine
Ml yamasna kld fermn
Gyiy glene sultn- hazn
Zer-i sencde ki erzn old
Senc-i zer keffe-i mzn old
'Askerinden birisi frkat-vr
Old ngh iki yra dr

89

Olm-d iki gam-hr ens

e v cm gibi yr cels
(1560) Yaz u k hem-dem yrn idiler
Yr- hummm glistn idiler
Silmi yne-i dilden jengi
Arada miskale-i yek-rengi
Gam u dde olurd yek-sn
Ol iki gonca-i b-hr hazn
Eyleyip tr- ta'alluk peyvend
Tevemn gibi zilmezdi o bend
Hsl yne-i 'lemde
ahs timsl gibi her yirde
(1565) Birisin eylese tasvr-i hayl
Mtemessil ola har fi'lhl
Birine irse eer zahm- cef
Ol birisinde kopa vaveyl
Birisi ise eer cm- arb
evk-la har ola mest harb
tse bir mhre sveyd gibi ger
Birinin hukka-i kalbinde makar
Mhre-i a'bede-i shir olur
Anda konsa beriden zhir olur
(1570) Ya'n ol iki efk hem-dem
ntizr zre iken katle o dem
Geldi gh oraya bir tatar
T-i ser-tz ile n gamze-i yr
Katl-i merdmde kazdan b-bk
Tz-ter dest-i ecelden lk
btid kld birine heng
tmedi ol birisi sabr direng
Didi evvel beni katl it br
Grmeyin sret-i katl-i yri
(1575) Eyledi nki niyzn kabl
harn katline old megl
Bu dahi derd-ile itdi feryd
Didi kim eyleme zulm b-dd

90

Bir dem evvel ayrp cn teni

Frkat- yr-la ldrme beni
Dyemem gz gre bu acya ben
Cndan ayr tek ayrma ondan
Kalamam gussa-i hicrnnda
Sehldir lmek ann yannda
(1580) Yr- cn ayrl mkil olur
Sen de fikr it ana kim k'il olur
Old ol dem mtehayyir tatar
Neylesin arada kald nr
Tz iken haner-i brrn- ecel
Bulmad tr- tereddd faysal
Klca kalmken iki cn- nizr
Kl yararken dem-i t-i hn-hr
rdi ngh mnd-i emn
Old b-relere mjde-resn
(1585) ehre delll salp vze
Anlara virdi hayt- tze
Ol iki yr- cell'l-ihls
Buld sdk berekt-ile hals
SOHBET- HEFDEHM: KZB DR-I ER- B-FR GB DEM GMRH ve
HRETDE AHVLN TEBH TDGN BEYN DER
Bakmaya vkf olan sretine
Sret urlarnn sretine
Dili kl cilve-geh-i sdk u saf
N'eyler ol ynede ry- riy
Subh- sdk ki saf-hz old
Nefesi nvek-i nebtz old
(1590) Kzibi kizb ider hr rsv
Kalacak yzi karasdr ana
Zurna-zen gibi frme lf
Hele miskalleye bir etrf
Dndi kmaz sokaa kizb hiyel
tesi kmaz o yoldan dn gel
Yer komaz kzibe kizbi asl
Teng olur baa yalanc dny

91

Szini sz idemez ol merdd

'Ademe nice virir kimse vcd
(1595) El urur virmek-iin itmnn
Dmen-i mushaf- eymne hemn
Eylemez vkf olanlar teslim
'And eymn ola canna garm
Nice kzib tuylup aldand
An bir gizli zarfet sand
Olma shriyye ile b-hde-g
Kizbdir masharalk mdr bu
Eyleyen me'alini d- dr
Viremez em'-i hal denli fr
(1600) Ne kadar tz-shan olsa eer
Bulamaz kr- dier denli eser
Nefesin zyi' iden nice nfs
tmesin yok yire mnende-i ks
Old n laklaka-i b-ma'n
Savt-i laklakla bir olur shan
'det nefsi dahi ola telef
Hnednnda kala bm halef
Ykla yapd tk- 'l
Dehr ola gulgulesinden hl
(1605) Kizbe her beng k kim tald
Nefes olna grmeli kald
Kizb iin nra giden gevdendir
Geri kim her biri bir yoldandr
Kimisi ola temeddh-pr
de b-hde hezern da'v
Mdde'snda ide kizbi zuhr
Kendi hid o da vhid o da zr
Kimisi bir haber eyler peyd
Yo-iken d'iye-i havf rec
(1610) 'Arz ider b-meze fskln
Yalann ztna 'kln
Kimi ahvlini eyler mebhas
Var-iken gft indende hades

92

Nakl idip her szi te'ydi ile

Pr ider bezmi didim didi ile
Kizbin env' ok amma ki riy
Dzaha old reh-i rst-nm
Olmasa ma'nde kfrn halefi
Nmna dinmez-idi irk-i haf
(1615) Hrka v tc-la nice ebter
Da'v-i kef kermet eyler
Kendzin itdi sret-bz gibi
Hrkasn cbbe-i ts-bz gibi
Hokka-i u'bededir tc ann
Hep tenezzl ola mi'rc ann
Ana misvak dehn- pr-lf
Old ferre v crb- gzf
Makbere bekisi nmn taknr
Meyyiti biri birinden saknr
(1620) Yok yire bekler o nebb- den
Kim inanr ana taze kefeni
Eki iin eklini tayr eyler
Grbe-i 'bidi tasvir eyler
Alr kef kermtndan
Tuylur kizbi hikytndan
Birisin dhiye-i zerk riy
Gr nice eyledi hir rsv
DSTN-I MERD- MUR- KEZZB K E'MET- KZB HLN HARB ve 'IRZ U
NMUSINI YEBB TMDR
tdi bir ahs- frmye meer
Taleb-i rzk iin fka sefer
(1625) ene hafff mesel sarrf
Chilin mksiri v lefff
Sine enbn dehen kse-i lf
Tabl- pr-debdebe-i lf gzf
Sbhada desti 'asda bir eli
Dde mekhl musaykal sakal
Balam klmaa ey-lillh
Bana kisve-i mermerh

93

Basm stine fervn kevri

Kevr amma ki lisn's-sevri
(1630) 'Azm idip milket-i Nbr'a
Bulur hkim olan Mansr'a
Gvmne nighyla tamm
Virir ol mre sser gibi selm
B-mess olur o dem laklakadan
Oy virip meden-i lahlakadan
ad hkim gricek ahs- daal
Grdi bir merd-i mukallak heykel
Merhab kld ta'accubla ana
Didi ho med ehlen sehl
(1635) Nereden ddi bu lutf- terif
Eyledin rence-kadem b-teklf
Eyle icml-i beyn- ahvl
Nereden makdem kanda ikbl
Az ad sze ol ehl-i fesd
Ser-i hemyn- hiyel old kd
Didi kim Ka'be'ye dmidi sefer
Eyledik sa'y-ile hacc- ekber
Olnp nice mehidde saf
Nr- mahz itdi bizi lutf- Hud
(1640) Sdk-la kat'- merhil kldk
Yel gibi tayy-i menzil kldk
tdik gnde bu ehri mesken
Hsl olduk irimilerden
Szini hkim idince iz'n
Ydigr idigini bildi hemn
Mktez-y kerem zre amm
tdi tasdkini tahkk-nm
Syledip seyr-i 'acyip itdi
Kendiye an mushib itdi
(1645) Bir gn hir iriip hkm-i kaz
Old bir sohbet-i hs- zraf
Cem' olnd ndem v ttr
Belki her mashara-i bezle-gzr

94

Alp meclis-i pr-r old

Hsl yveye destr old
Kld uzhkeyi her gyende
Meclisi glen-i verd-i hande
ahs- ma'hd olup ehl-i vakr
iklet itmidi bilip hiffeti 'r
(1650) Bydp burnn ikrm-i vifk
Fiskeye gelmi idi istihkk
htiyr elde kalr m el-hak
Mashara byle mahallin bulcak
Birisi kakd hemn destn
tdi zr bozup bzn
Keli ald ykld nms
Meclise old fireng fns
Balad na'raya b-bkne
Bas ap girdi hemn meydna
(1655) Kam evvelki skn-ile vakar
Germ olup sacd ma'biz gibi nr
Didi ey hkim-i pr-dni dd
Bana zulm itdi bu zlim feryd
'Irzm ykd huzrunda senin
Yeg idi boynuma gese resenin
tse galtn ser-i b-devletimi
Hezl-ile kakmasa tek kisvetimi
Didi ol hkim-i shib-iz'n
Gam yime 'rzn iin hey ndn
(1660) Ol zamn kim dimi idin bana sen
Geldim gnde bu ehre hacdan
Kizb idip gz gre dvnmda
'Irzn ykm-idin yanmda
Zahmete girme n old olacak
ekme gam ann iin hey ahmak
Hades olur ii ehl-i lfn
'Irz da pus pas olur lefffn
SOHBET-i HDEHM: HSN-i TA'BR 'USRI TEYSR TDGDR
Old n cevher-i ry- imr
Dilde sz szdeki hsn-i ta'br
95

(1665) Hzr olup gh nice 's-dem

Cn bulur bir sz-ile mrde-i gam
Var m te'srde szden nebtz
Tdan keskin hanerden tz
Tatl szle alr hsn- hasn
Devirir ta kelm- rn
ndirir mr seer ahndan
karr ef'iyi srhndan
Sz deil mi erefi insnn
Belki hayvn-la fark ann
(1670) Sz-ile kevn mekn buld vcd
Tuhfe kld szi Vehhb Vedd
hid-i 'dili bu da'vnn
Mtekellim sfat Mevl'nn
Szdr ze-i kann- elest
Szdr vze-i her vlih mest
Cmlet'1-mlk-i ma'n szdr
Belki fihrist-i emn szdr
'bide em'-i hidyet szdr
'Arife lem'a-i hikmet szdr
(1675) Dilberin sar- nz szdr
'kn cm- niyz szdr
Old sz lcce-i pr-drr-i 'Aden
Dil-i dilber kamaz szlerden
Old sz rbta-i kalb-i figr
Old sz vsta-i vuslat- yr
Szden a'l gher olsa iy dil
Sz yirine ol olurd nzil
Kl nazar katre-i gevher-zye
Kimse bakmaz salr deryaya
(1680) Kim arar tolsa eer kevn mekn
Hep Bedahn gibi la'l-i rahn
Genc-i Cem knc-i beybnda yatur
Sm zer ma'deni yabanda yatur
Shann mertebesin gr ki mdm
Kapr elden ele hs-la 'n

96

lmez, oul kiiye old shan

Nmn zinde ider mrde iken
Yakr la'l-i leb-i rne
Kymet olmaz shan- rengine
(1685) b tb alma-la drr-i shan
eme-i Hzr u dem-i 's'dan
Nkte-i ndire-i sihr-slb
Old ser-rite-i kullb- kulb
Hsn-i ta'br ile mnend-i havs
Bm-i candan niceler buld hals
Hl okdur shan- fykda
San'at amm ki mahal-hnlkda
Ehl-i dil gh idip r u eab
Bir latfeyle olur lutfa sebeb
(1690) Dinle bu ndire-i zby
Gr ne dir hl-i shan-ry
DSTN- HKM B-EMR'LLH ve CEVB- MERD-i KEF-GER
Ftmiyyn alayndan Hkim
Msr'a mstevl idi vakt kim
Old zulm-la o mlk ma'mr
Zr b-berg misl-i tanbr
Nesebi gibi mzahref hasebi
Zulm-la la'net idi mktesebi
u sefhetleri kim old 'iyn
Kld ibls-i la'ni hayrn
(1695) Yazd trh-nvs-i eyym
Devrini sl-i nev-i fitne-i 'm
Cmleden biri o ahs- cebbr
ebi rz eyledi, rz eb-i tr
Istlah old bunun zre bin
Kim hat eyler-ise vay ana
ehre tenbh nid itdirdi
Cmle fka sal itdirdi
Seher halk misl-i encm
Hep olup ge-i knede gm

97

(1700) Gice oldu gibi ebpere-vr

Her kii krna eylerdi gzr
Herkesin rz olup ahm
Gni toard grince m
Kimsenin cn m var-d neman
Gndzin cn gibi olmaya nihn
Mrid-i rz-nihn olsa eer
Katl iderdi bulcak tara seher
Bir gn ol zlim-i tnd bed-kr
Psbnlarla idip get gzr
(1705) Geldi ngh ser-i bzra
Halka b-hde yire zra
Grdi bir merd-i siyeh-rz meger
Mihr-ve em' yakp vakt-i seher
Hcrede kapy dvr itmi
Rite v szn der-kr itmi
Kef-gerlikle olup mest-i naam
'leme tahta kakard her-dem
Gricek Hkim an itdi gazab
Didi krn ne dkn ire bu eb
(1710) n yasam benim olnd nid
tmedin gibi kelmm
Ne yrekle buna ikdm itdin
Seher-i 'mrini ahm itdin
eb-i tr ire ne ararsn sen
phesiz srika benzersin sen
Merd-i nzk idip heng-i hitb
Hkim'e virdi nezketle cevb
Didi bir merd-i fakrem bu hakr
htiy itdi beni kre dilr
(1715) Dehr sermyemi ifn itdi
Dde-i bahtm a' itdi
Baht uyur ben ekerin b-dr
Eylerin subha-degin eb-kr
Yohsa ne bm ve ne hod ebpereyin
Giceler tara kp ne arayn

98

Bylece nkte-i ho tab'ne

Ho gelip hkim-i b-iz'ne
tmedi gz gre ma'kle 'ind
Derd-mend old sitemden zd
(1720) Tab'a sz itmemek olmaz te'sr
Taa kr eyleye hsn-i ta'br
SOHBET-i NVZDEHM: REY TEDBR-i VEZR BEYNINDADIR
Buld ser-rite-i 'akl-la nizm
Sbha-i dn gher-i kr- enm
'Akldr vstat'l-'kd-i mr
'Akldr 'ukde-g-y cumhr
'Akldr pertev-i envr- Hud
'Akldr me'ale-i rh- hd
'Akldr hfz- dn ser-hadinin
'Akldr mesned-i cn maksadnn
(1725) Kime kim yr ola 'akl u tedbr
Ana ne nze gerek ne emr
Kuvvet-i 'akl-la bir merd-i benm
Feth ider hsl bir mlki tamm
tmez ol kr hezrn 'asker
Belki fikr eyleyemez skender
Lzm olmasa eger kim tedbr
saf olmazd Sleymn'a vezr
Olmasa re'y klcdan keskin
Husrev olur mu-y-d prna karn
(1730) Kuvvet-i hikmet-ile Efltn
Kld skender'e Dr'y zebn
Zr-la olsa eer kim teshr
Kahramn'dan yeg olur-m-y-d vezr
Mlk-i rn'da ald Rstem
Def-i gam klmad t-i gam-gam
Gci Shrb'a yitip itdi helk
Cigerin kahr-la itdi sad-k
Kinini alamad Dr'nn
Kanna girdi hemn Shrb'n

99

(1735) Gel gr skender'i kim olsa revn

At nince yrrdi hkn
Ald her milkete bir hn kod
Ol ne ran' ne Trn' kod
Old Risto'ya mekrn evvel
Hukem kavli-y-ile itdi 'amel
Kaydef kiverini itdi tebh
te-i fitneye su sald o h
'lemi itdi ser--ser teshr
Old tedbrine hem-ser takdr
(1740) Old destindeki usturlb
Fihris-i kr-geh-i dlb
Ser-be-ser kevn ana p-ml old
yine-i defter icml old
Ka buca idigini arz u sem
Rehber-i 'akl-la buld hukem
h kim 'kil olur kmil olur
Hem-demi saf- dery-dil olur
saf'n re'yi vilyetler aar
Nvek-i fikri nh eflki gier
(1745) 'Askeri eylemedin cem'iyyet
Feth ider saf- shib-himmet
Hak bu kim old vezr-i 'kil
Kuvvet-i bahta gvh-i 'dil
Dinle bu kuvvet-i fehm ry
Gr ne dir kr- cihn-ry
DSTN- GRFTR-i MELKH ve TEDBR-i NZM'L-MLK
Old ikbl-i Melikh fzn
Told nm-y-la revk- gerdn
Sald bu kubbe-i zer-pervza
'Adl dd-la 'aceb vza
(1750) n vezir itdi Nizm'l-Mlk'i
Buld eyym- ms'id flki
Ne vezir ol ki eh-i ferrub-dem
Pdih- vzer-y 'lem

100

Habbez saf- Cem-isti'dd

Kemtern 'abd ana bn-i 'Abbd
tdi te'yd-i Hudvend-i kadr
Htemin pertev-i nak- takdr
Bir zamn eyledi sen 'azm-i veg
Ki ide Kaysar- Rm zre gaz
(1755) tdi bir cey-i girnla seferi
Zr-i pynda ar basd yiri
Az kald ki ola sahn- sahr
Gavr idip arh- muhaddeb-s
Seyr iden diye sipihrin taban
imdi buld dab lmek kapan
G idip old mheyy Kaysar
Kar geldi bir iki merhale yer
Hayli yah-ver olup mezra'- kn
Kist-zr old rimhyla zemn
(1760) Gelerek ol iki dery-y nehb
Old mbeynleri hayli karb
Her taraf old tal'a peyd
Nr- hr gibi ufukda mesel
Kaysar'n old karavullar cst
'Askerin yolna sed ekdi drst
h kim taze idi gfil idi
Grra-i devlet-i msta'cil idi
Bir yana kd ikre tenh
Sr-ve eyledi 'azm-i sahr
(1765) Old ngeh karavulda kffr
Bir iki dem-ile ha dur
Kad yannda hayl haemi
Tutdlar h-la bir ka hademi
Kasd idip kendiyi bildirmedi h
Sandlar an perakende siph
Bu yana nki vezr old habr
Eyledi cezm-ile hsn-i tedbr
tmedi h bu srr if
Olmad kimseye gencne-g

101

(1770) Kendiden Kaysar'a yazd nme

Bu idi vird-i zebn-i hme
Ba'de sr- du'-hy- kesr
Budur inh-yi kesr't-taksr
Tzedir Husrev-i Dr-'azamet
Tze sultna g olur hdmet
r-dildir kat ol h- dilr
r l-bd olamaz b-nahcr
Gazab itdike 'iyzen bi'llh
Ana yek-sn grinr kh-ile kh
(1775) Szini karlamaz kh- girn
Turamaz hamlesine r-i jeyn
Ksir'z-zahr-i eksirdir bu
Hn Melikh- bahdrdr bu
Ben ise hidmetin eyler prem
Sulh iin hle-ger-i tedbrem
Sizlerinle gzedip semt-i hukk
stemem kim ola fi'1-cmle 'ukk
Salnrsa size bu seyl-i revn
Mlki virn ola 'asker taln
(1780) Olasz nki mukbil ha
Krnz kalsa gerek Allh'a
Bu khen-muhlis o hli gricek
Rahm efkat yregim delse gerek
yle fikr itdi bu 'izzet-hhn
Ki mnsib budur iy h- cihn
Sulh iin nmeler eylen irsl
delim nr- niyz i'l
Belki kalkp aradan br- fesd
Mahv olup fitne hals ola 'ind
(1785) Varcak Kaysar'a bu resme hitb
Tcn atd gge mnend-i habb
Oy virip nme ann cnndan
Kesb-i n eyledi 'unvnndan
Eyledi iliyi irsle itb
Kld tennr- recy pr-tb

102

Geldi n nme-ber-i Kaysar- Rm

saf'a old kazyye ma'lm
aha 'arz itdi ke-enne an
Gre t kim ne olur fermn
(1790) Harc idip arada ok lutf- hyel
Eyledi hayl hakm-ne 'amel
'Akbet didi vezr-i dn
Mjde kim sulh iin alnd rz
Kaysar'n crmini 'afv eyledi h
Zd'allh zih 'afv- gnh
delim sulh bu resme bnyd
Ki ola cmle sr zd
Didi eli ki tlye seher
Tutd bir nice siyh ngeri
(1795) delim 'izz huzra sl
Belki biz bunda tururken fi'l-hl
Vk' eyledi ol emre revn
Bir iki hdimini anda hemn
Geldi kfirde olan cmle esr
Hargeh-i ha gelip kopd nefr
lerinde gricek sultn
Gulgule tutd hemn dvn
Vzer eylediler istikbl
tdiler pyna cmle r-ml
(1800) kr idip Br'ye her 'abd-i ekr
Sulad yollarm ek-i srr
Gn gibi Husrev-i seyyre-haem
Tahtna gedi oturd ol dem
Gricek nme-ber ol hli hemn
Kod dendnna hayretle benn
Didi ol eliye h- slm
Yr var Kaysar'a eyle i'lm
'Akd-i sulh dimesin gerek idi
Garazm kendimi bildirmek idi
(1805) Cizye mln eer itmezse ed
Hazr olsun demine vardm ana

103

Aka itmez yalnz sulh u salh

Cizyesin virmez-ise ite silh
SOHBET- BSTM: FEZYL-i NCH- MURD BEYNI NDR
Eyle dyim yr mnende-i m
Maslahat bitmek iin sa'y-i beli
Nf' ol 'leme mnend-i sehb
Neyyir-i feyzini kl 'lem-tb
Zhid-i huk geen tlihdir
Garaz andan 'amel-i slihdir
(1810) Eyle ench- murda ikdm
Dyim ol bedreka-i rh-i merm
Meslek-i ehl-i ftvvet oldur
Cennet-i 'lye toru yoldur
Himmet erbb mrvvetli olur
Kerem ashb kermetli olur
Bundan zge dahi devlet nic'olur
Byle izhr- kermet nic'olur
Kalasn efkati dstr- 'amel
Olasn mezra'a-i tohm- emel
(1815) Gele bin 'acz-ile bir ehl-i niyz
Eyleye kef-i ser-i hukka-i rz
'Arz- hl ide 'izrn pr-tb
Ola gark- 'arak- erm hicb
desin tesliye ol nln
Gele bir pre yerine cn
evk-la gl gibi ikbl idesin
Ry- dille an ho-hl idesin
Gsterip maslahatnda ikdm
Klp itmm iin sa'yi tamm
(1820) An n'eylersen idesin ya'n
Sa'yini itmeyesin b-ma'n
Boyun ur krn eyle itmm
Burmasn boynn karnda mdm
Herkese lutf u kerem evldr
Sa'y kl sen virici Mevl'dr

104

Ne safdr ki idip bezl 'at

Olasn vsta-i lutf- Hud
Ola tevfk klp Rabb-i Kerm
Sende zhir sfat- hulk- 'azm
(1825) Krem erefidir insnn
Sye-i rahmetidir Mevl'nn
Kefleri mihr-i ziy-gsterdir
Hep yed-i kudrete mazharlardr
Yap gnl ka'belerini yap yap
An bil devleti varna sebeb
Tutd bu yol nice ehl-i slk
Oldlar ehl-i slk ire mlk
eyh-i ekber gibi 'l-server
Bildi bu meslegi hacc-i ekber
(1830) deme nef'dir insniyyet
Men' olnd bize ruhbniyyet
'Ardr nef'den olmak 'r
Gre bu eyb-i ef'at-kn
DSTN- EYH-i EF'AT-KR B-MRD-i SHB-NKR
Old bir eyh-i kav-isti'dd
Mlk-i Badd'da mehr- bild
Gn gibi bakmayp istihkka
Feyzi yaylm idi fka
Bir yana gitmez idi bd- vezn
Nmn klmaycak hrz- emn
(1835) tdi bir 'k- ird taleb
eref-i hdmet-i eyhi matlab
Eyledi 'azm-i der-i feyz-gehi
Kat' idip gn gibi yek-mha rehi
n der-i mride r-ml itdi
Didiler bb- emre gitdi
G idip alad mnende-i m
Bu kadar zahmetine itdi dir
Didi andan ne umar ehl-i hred
eyhe kim dergeh-i mr ola sened

105

(1840) Bu elemle dnp o vre

Gezerek geldi ser-i bzra
Gr kazy ki o eb zindn
Nakb idip bir nice merd-i cn
Kr ol kavm-i kabhat eserin
Yrein delmi-idi ahnelerin
Benzer-imi kat b-zann gmn
Biri zindn delenin ana hemn
Mrden gelmi imi nme-i kahr
Cst c zre imi ahne-i ehr
(1845) Gricek virmedi kffra emn
Boazn ald ann ahne hemn
Gtrp an huzr- mre
Tayanr kr ser-i emre
Geri inkr ile eyler feryd
Olamaz dadaa-sz- celld
riip eyh-i kerm'l-ahlk
Emr idip itdirir an tlk
Dir ki eblehlik idipdir bu fakr
Crmi mikdr olnd ta'zr
(1850) Vk' hli olndukda su'l
Galat oldu tuyld fi'l-hl
B-gnh idigi old zhir
Ba kurtard beldan hir
Yanna ald an eyh hemn
Hneye old rikbmda revn
Gna didi ann pinhn
tme ta'yb sakn merdn
Varmasa bb- emre suleh
Zulmden b-gneh olmazd reh
(1855) tme evz'-i recy inkr
Nice sen bilmediin yirler var
SOHBET- BSTYEKM: MUHABBET- ZEN R- MERDN OLDUIDUR
y olan m'il-i ruhsre-i zen
Olma 'iffet evine te-zen
Zene meyl itme ziyn okdur
Kar dny gibi rahm yokdur
106

Ol tecerrdle Mesh-y zaman

Har gibi ekme yr br- girn
Dil virip 'avrata meftn olma
Kays-ve gz gre mecnn olma
(1860) Ne safdr bu ki mfred olasn
Can gibi pk mcerred olasn
Klmaya fikr-i ma' vre
Salmaya suhre idip bzra
Zr olup ekmeye zenbr-s
Bir oul bal iin derd bel
Drr-i yekt gibi ehl-i tecrd
Oldlar ke-i vahdetde ferd
Olmad dm-geh-i gaflete bend
Ne gam- hne ne fikr-i ferzend
Alma tuz torbasn boynuna sen
Yzne tuzlu sular kor gam- zen
Drr kayda ok zdeleri
Bende eyler nice beg-zdeleri
Veled olmazsa acrsn mla
Koyamazsn an Beyt'1-mla
nki nr ola terk-i dny
Zeyd 'Amr'n ne irni fark sana
Seng hke koyacaksn n ba
Kalmasn sonraya ta stine ta
(1870) Veled olursa eer hayr- halef
Binde bir grmedi b-y selef
N-halefden kii b-zr olur
lsi dirisi murdr olur
Pedere tebbet okur ok elebi
Bulsa nra atar ol B-Leheb'i
Gren ecddna dek la'net okur
Babasn gz gre ol dzaha kor
'bret ehline yiter hisse tamm
Kssa-i Hzr- Neb katl-i gulm
(1875) Olma ftde-i dm- evld
Ekme bu mezra'ada tohm- fesd

107

Kakma ol bb kim ola peyd

Nice 'uryn iderek vaveyl
Tutalm kim kimisi ola kerm
Ndire hkm-i 'adem virdi hakm
Mekremetle ola ger cndan e'az
'zr-hh- gam- mder olmaz
Levhaa'llh zen-i evher-mrde
Klb- mrde gibi efsrde
(1880) Gre n kim harektnda ftr
Bula yhd hidemtnda kusr
lsin ana gele efgna
de kneni mtem-hne
Alam sretine itse nigh
Eyleye t niceler istikrh
Olsa farza ki 'l vefk-i murd
Belki idman iderek zahm-i ziyd
Birbirinden mtefvit gricek
Dahi a'lsn fikr itse gerek
(1885) Mtesell idemezler bir dem
Bir yire gelse eer kim 'lem
B-huss olsa eer evld
Ola ser-fitne-i mder-zd
Alcak cnn-iin ehd eker
lsi cn iin sarf eyler
Sen ekersin arada derd bel
Olur etfline hzr halv
Derd-ile olsa da bin kerre eri
efkat itmez ana mel'neleri
(1890) Bve-zen merdek-i nassba dner
l gre gre kassba dner
Halel irise ger endzesine
Hzr olur yine bir tzesine
'kile fikr idicek zhir olur
Ere 'avrat zene evher bir olur
Olma b-hde yire p-a-p
Hayr ider mi sana il 'avrat h

108

Ml iin itme zem hem-hne

Ml cndan diy kyma cna
(1895) Tama' hrs klp rsvy
Bana alma gam- dnyy
B-huss ola 'acze mekkr
Nice mekkr garm-i hn-hr
em-i 'k gibi demler srmi
Dehrde ya yaam i grmi
Ml stine mvekkil cinler
Hey'eti ekl-i tlsm- mnker
Sarf idip gaflet-ile sermye
Niceler ser virir ol sevdya
(1900) Old gslarnn her tar
B-gneh nice fakrin dr
Bve peyvendine terk it talebi
Nmedir mh- kelef-dr gibi
Bakma yz grmi olann yzine
'iri dinle gelirsin szine
DSTN- 'IK-DEN-i PDH- MISR ve HIYNET-i CRYE-i MA'KA
Var-d am'da bir vl-i pr
Bir gzel cariyeye old esr
eb rz itmi-idi mnis-i cn
Nite kim Zhre'sini Zl-i zamn
(1905) Hsn-ile hre olup fka
Velvele salm-d nh tka
Msr sultn idip vasfn g
Nl-ve 'k hemn eyledi c
n muhabbet komad dilde karr
tdi tedbr-i taleb hir-i kr
Sald sdr klp fermnn
Py- tahtndaki ser-kaplnn
Nmenin hsl ba'de't-ta'zm
Yr kl nme-nmya teslm
(1910) Pehlevna dahi bu old hitb
Ki mfd olmaya h 'zr cevb

109

Y serin vire yhd cnnn

Ya'n y ban al y cnn
Hkim-i m typ ikdm
Bildi kim nakz idemez ibrm
Gelicek nvek-i dil-dz- kaz
Siper olmaz ana ill ki rz
Hsl kssa deil mnferide
Ger 'ind itse gider ikisi de
(1915) tdi teslim o dem cnn
Gyiy kbz- rha cn
Geldi n kim yirine emr-i mut'
Pehlevndr el pp kld ved'
tdi ngh hat-y-la nigh
Eyledi sabrn bir gamze tebh
Nevk-i tr-i mjesi cnnn
Oynad ak cigerinde ann
Criye dahi grp b-tedbr
Yl blna ann old esr
(1920) 'kbet iki gnl bir old
r h-bere nahcr old
adr ire olcak hem-hbe
Old destr karr u tbe
El urup nze-i pr-tbe hemn
nki gl-gnna virdi meydn
Ngehn zge tem old
Anda bir 'arbede peyd old
Halk sand ki eb-hn old
Haymeden cmlesi brn old
(1925) Ser-be-ser 'askere ddi efgn
Anda bir hamle hat gedi hemn
Grdiler orduya girmi bir r
r amma ki be-gyet errr
Yrtp atmakda ser--ser nas
Sanki dkkne-nin kirbs
Kovarak 'askeri b-sabr u ekb
Pehlevn adrna geldi karb

110

adr l'bet-i ahs- 'uryn

u'bede adr itmidi hemn
(1930) Destesi grz-i Nerimn kendi
ekl-i kantr ile batman kendi
kd ol hlde tara yelerek
Elde emr ii belde yedek
Kuvvet-i baht ana yr kld
ri bir hamlede iki dildi
Dnicek krna tz-ender-tz
Komamd aa rumh- sitz
Criye grdi beendi ol n
Didi kim him-i yek-zarb- zamn
(1935) Nereden aldn ola bevvb
Rumh- ejder dem-i te-tb
Asl kki kat a'ldan m?
Genc-i Cem dahme-i Dr'dan m?
zge kibrt-i mcerredden imi
Mye-i rh kvm- ten imi
Tarh ider cevher-i iksr-i hayt
Klb- mrdeye virir harekt
Vl-i m' unutd kfir
Yedi hne yarakdan vfir
(1940) 'kbet criye kim buld vsl
Harem-i pdiha itdi duhl
Gricek h an mesrr old
Msln hidmeti mekr oldu
Yapd esbb- net ferr
Oldlar evk-la ftn- fir
ehd-i zevke gelip ol demde kvm
Tbi-i nak-la vasi old merm
h da girdi hemn meydna
ekdi ser-deste-i dervine
(1945) Tr hzr hedef mde iken
Hsl kssa bu arada iken
Ngehn krbe kp dvra
Sakfdan ddi yire bir fre

111

Dadaa virdi ehe hlet-i mu

Szilp indi ikr umdu ku
Salnp turur-iken befteresi
Vehm-ile ddi hemn eh-peresi
Gricek criyede kalmad tb
Glen-i handeyi itdi srb
(1950) h n anda bu hli grdi
Handesinin sebebinden sord
Semt-i inkra ekip sedd-i sedd
tdi ikrra nice va'd va'd
Criye grdi ki ihfs muhl
Balad itmege tafsl-i makl
hdan ahd-ile n buld emn
Didi bin erm-ile n old olan
Pehlevn itdi d pre esedi
Savul endze bozarsn dimedi
(1955) Sana merdne dinir mi el-hak
Hamle-i m-ile n kald yarak
Zenlerin nki anadr nazar
Ol idi b'is olan hande yeri
tdim merd safsn amm
Pehlevnnkine olmaz hemt
Evveli vl idi hiri h
Ortada hayr- umr old gvh
A merdnesi gibi el-hak
Ortas idi hemn kollanacak
(1960) idip h ana hayrn old
tdigi kare pemn old
Didi derd-i dil-ile eyleyip h
tmedi kimse benimdir bu gnh
Gayrn oldum haremine nazr
Bana da old hynet bir
hda ser-ke olnca an kez
Msr ah kulana girmez
ift idip ol segi bir murdra
Kendisi balad istifra

112

SOHBET-i BSTDVM: DER MEZEMMET- BADE V NASHAT- EVLDIR

(1965) Hazer eyle hazer iy tze cvn
Olma ser-mest-i arb- rahn
Rh- reyhn u arb- glgn
Reng byna ki eyler meftn
Eser-i by zkm- hayret
hiri renc-i humr- mihnet
tmesin gne-i surh- sana l
Old merdnelere hayz- ricl
Nerm idip ri arb- bde
Kahraman olsa ider kn-dde
(1970) Hblar h- serr-i ndr
ehlere lzm olan ihsndr
Keyf-i bdeyle olup henh
Zamm olur devletine bir iki ch
Bu saf zre iken ehl-i niyz
tseler kef-i ser-perde-i rz
Virir elbette murdn kat kat
Saltanat 'rzna dmez hisset
Yzi dymez o gl-i glzrn
Szini redde hezr zrn
(1975) Hastasn gamla helak itsin mi
Yine boynn burarak gitsin mi
Rahm idip 'arz- niyzn dinler
Hastalar ana pek alar inler
Hsl yok diyemez ehl-i seh
Cebli kaftan gibi 'zr olmaz ana
Bdedir cevher-i iksr-i fesd
Eilir olsa da l-bd pld
Vaslna b'is olur hubnn
Bdedir vstas rindnn
(1980) ledir cm- meyi al eyler
te-i evkim i'l eyler
Halka-i bezmi olur dm- bel
Tutlur aya ile 'ukal

113

Duhter-i rez-ile bo eyler ban

Eski sermayesidir kallan
btids eh-i kiver eyler
Sonra bayla beraber eyler
Var-sa zerre kadar iz'nn
Urama d'iresine ann
(1985) Levhaa'llh olasn tze 'izr
Dahi yol bulmaya glzrna br
Nazar itdike o perverde gte
Ekynn enesi at at te
Geh sana bende-i hlis geine
Geh muhibb-i mtehasss geine
Gele perrende ile sohbetine
Etei belde tura hdmetine
Belki peyd ide bir turfe lakab
An andka ide r u eab
(1990) llere syler iken ve ile
Dest-mln gtre mve ile
Hayr-hhn fekke-i her krn
Klcn bende-i cnib-drn
Sanma kim nn-la ni'met gzedir
Koca prn gibi frsat gzedir
H hakkat mi gelir fcirden
El-hazer el-hazer ol kfirden
Baba dost geinen bed-mezheb
Derdi sana babalanmakdr hep
(1995) Bezi idip b-garazne pendin
Kendinden atabeg eyler kendin
lden ayrmaga irretler ider
Seni incitmege dikkatler ider
Eyleyip stre-i levsi 'amel
kide birde sorar ak sakal
Derdi bu gitmeyesin yabana
Hep nashatlar babayne
Eline girsen eer kim tenh
Koca-vr neler ilerdi sana

114

(2000) Melekiyyetden urup dem niceler

Ger sana 'k- sdk giceler
Bil ki te ucdr mel'nun
Bakma efsnna ol mabnun
Mekr telbsini sdk sanma
Hy va'llhi sakn aldanma
Eyleyip crm gnhna cez
Koruyacan kessen mesel
Seni grdgi gibi em'-misl
Ba vire yine yirinden fi'l-hl
(2005) Hsl tzeye hrmet olmaz
yle klya emnet olmaz
Gizle esbbn bir hoa gtr
Bend idip bocan stine otur
Hep emn anladn reh-zendir
Dost sandn ulu dmendir
Tek otur 'rzna irgirme iken
'bret al hsl bu hdiseden
DSTN- CVN- SDE-DL K MEKR-i ARB LE HL HARB OLMIDUR
Ekydan bir alay hne-harb
tdiler deyr-i hrbata itb
(2010) Buldlar bir bt-i zde-dili
Ya'n bir sde-rub u sde-dili
Midhat- bezm-i arb eylediler
Zikr-i heng-i rebb eylediler
Didiler hayf o nihl-i d-b
Olmaya bde-i terden sr-b
Ruh- gl-rengine iy gonca-i ter
Mey-i glgn-la vir znet fer
Zen gibi olma mukm-i hne
Merd-isen sen de kar yrana
(2015) Ham- ebru gibi 'lem yek-ser
Gamze-i mestine efgende geer
Kte-i t-i mjen ok dirler
Klcn zre kl yok dirler
Bir senin gibi koak yollu kl
Kahramndan geicek gelmedi h
115

Dil-rub szlerini g idicek

Tatlca geldi ana eki dimek
tdiler bir o mh tesbr
Kurdlar meclis-i seyyre-nazr
(2020) Camdan rtl- girne vard
Giderek kssa yamana vard
Tolu kaldrmada ol ehl-i ak
Dir idi ya'n ta'accubla ana
Kimseler eyleyemez takldin
Yoksa z olu msn Cemd'in
Kime bahs eyler-ise mlzem ola
Dehmenlerde meer Rstem ola
Cezr med gibi ekeydin an
Bir de sulatmaz idin 'ummn
(2025) Grmedi mislini bir dah felek
Yigit olnca senin gibi gerek
Aldanr sde dern ol renge
Boyanr hle-y-ile nrenge
Dnr sye-ve ol serv-i revn
Nak- mak'ad gibi meydna hemn
Nahlm hk-ile yeksn eyler
Mve-i vasln erzn eyler
Olur ehsa gzer-gh- 'azm
Karl talar gibi ol kubbe-i sm
(2030) Kan ol Rstem-i destn- hner
Sh-i dmen cigerinde oynar
Subh olup t ki gider hb u humr
Kaldrr ban gn gibi o yr
'Akd iderler yine bir bezm-i saf
Yine bir yire gelirler zraf
Lk dilber idip izhr- mell
Gam eker bhe virip ba'z hayl
Eky virmege ana rabet
Vasf iderler mey-i nb kat kat
(2035) Kimi dir bylece bir ince arb
Leb-i dilber gibi old nyb

116

Kimi dir hlis idi hem efff

H grilmi deil ol bde-i sf
mesi bse gibi rh-efz
Tzeler kalbi enfs- sab
Rh gibi hem bedene sr idi
Hkmi her zaviyede car idi
Bu kadar olm iken merd-efken
Zerre yok imdilik srndan
(2040) Kan evvelki humr- seher
ekilirdi nice ba arlar
G idip szlerin ol tze cvn
Didi bin hayret-ile iy yrn
Vk' geri ki yok derd-i ser
Lk mu'tde muhlif eseri
Old her katresi gya ahker
Mak'adm turmadn od gibi yanar
Hikmetinden de tabbe soramam
Bir gcm var ki turup oturamam
(2045) Bu ise hir-i bezm-i 'iret
La'net ol 'ay u safya la'net
Rh- mahz itse serp-y ten
Be yr ana heves eyleyeni
Sde-dil malataya aldand
O hararet mey-i nbn sand
ledi ana fitl-i szn
Badenin girdi gnhna hemn
SOHBET-i BSTSEVM: el-HARS MAHRUMUN ve'1-BUHL-i SUMUN MAZMNUNCA
LE'M-i MBTELYA 'AZB- ELM OLDUIDUR
mdur halet-i hrs- mezmm
Sahibin 'kbet eyler mahrm
(2050) 'leme ni'met-i Hak yeksndr
Hrs iden har-sft ndndr
Hisse-i gyib-i ksmet sana bes
Hr-la eyleme tekr-i heves
Old n sofra-i dny seferi
Kani' ol her ne ise m-hazar

117

kr idip feyz-i yem-i ni'metine

Garka ol ni'met-i b-minnetine
Hrs-la tlib-i emr-i mevhm
Hzrndan bile old mahrm
(2055) Kesb-ile olsa mukadder efzn
Hr-kenler bula genc-i Karn
'Akl-la olsa eer kesret-i ml
Olmaya ahs- mubassr delll
Kesbde medhal yok tedbrin
Kimse resmin bozamaz takdrin
'tibr eyleyicek ehl-i hred
Bulnur bu sze bin dne sened
Nice eyle ki sayarsa bin kez
Kendi engti hisbn bilmez
(2060) Bu hamkatla mreffeh-ahvl
Sakal sa var ml menl
Humkna hid iken r rz
Sakal sas var ni'met nz
Nice dnlar olur efgende
Ge-i kahvede y klhende
Nokta dkse bilinir b-tlm
Trna zre hisb- encm
Koa her hnesine satrancn
Dirhemin za'f iderek bir gencin
(2065) Bilinir nokta ile bunca 'aded
Kendisi nokta gibi sfr'1-yed
Hnesi hne-i satranc misl
Fakr-la habbeye muhtc 'iyl
Yoklasn byle olan b-hredi
B'is-i nekbet olupdur hasedi
Hased buhl 'aceb 'illetdir
Derd-i hasret maraz- nekbetdir
Ne beldr il ide zevk saf
Sana ol zevk saf ola cef
(2070) Gark ola garka-i env'- ni'am
Seni girdba sala derd elem

118

Nice bir b-hredi n-merdi

Kanda buldun bu dkenmez derdi
Szm efsne deil hikmetdir
Bu meselden garazm 'ibretdir
DSTN- PDH- KERM B-NEDM-i LE'M ve BUHL-i VEY
Var-d bir eh-i Cemd-hisl
Lutf mehr-idi Hurd-misl
Ebr-i hrende gibi m u seher
'lemi eyler-idi gark- gher
(2075) Garka-i bahr- bel kim aa kef
Pr olurd kefi mnend-i sadef
Bezi idi kendi eli-y-le kr
h- miyve nite kim ezhr
Sye-ve cmesin ol nahl-i revn
Hksr-ne iderdi ihsn
Ksesin eyledi pr drr-i semn
h- nergis gibi bin hk-nin
Nr-bah- felek-i himmet idi
Lutf ana lzm-i mhiyyet idi
(2080) 'Adl ihsn-la olmd mesel
Tab'n eyledi Hallk- ezel
Bbn- emen-i lutf u kerem
Sarsar- glbn-i dnr u direm
Tarh idip k'ide-i ma'deleti
Bah iderdi geh bir memleketi
Bir nedmi var-d mahrem-i rz
ah Mahmd ile mnend-i Ayz
Nite kim cm- mey-i gam-fers
Sohbetinden ann eyledi safa
(2085) ie v cam gibi lfetde
Virip az aza sohbetde
Gyiy taze seb-y hummr
digi ayr giderdi herbr
Klsa blbl gibi rn nagamt
e-ve eylese rengn kelimt

119

G iden gl gibi olup handn

Cm-ve az sulanrd hemn
Lk bed-asl idi ztnda nedm
Hased buhl-la olmd le'm
(2090) C idip habs-i cibill her-dem
Lutf- h an iderdi pr-gam
Her kime itse leben ekker-br
Tatl cnndan olurd b-zr
Bir gn ol bezle ved-i bezm-r
Virdi bir nkte ile bezme saf
Begenip h mahal-hanln
Nakl-i bezm itdi shan-dnln
yle 'azm itdi ki ana seheri
Vire hurd-ve on bedre zeri
(2095) n sabh old yine geldi nedm
Old hem-sohbet-i sultn- kerm
h ana didi gnlden bu geer
Ki virem bir kese on hemyn zer
G idip an nedm-i ndn
Olmadn vkf- rz- pinhn
Gayrdan men' iin itdi feryd
Kld peyd-ger-i hubs-nihd
Didi er'an olur isrf vebl
Olmasn ml-i hazne p-ml
(2100) eh kim itlf ide beyt'1-ml
hiretde g olur ahvli
h iitdi szini vakt kim
Old ikrm- nedime ndim
Srr- ser-bestesini itdi 'iyn
Kasd kendi idigin kld beyn
Tuycak havsalaya alamad
Kendin ol dadaadan alamad
Dginp zr perin old
tdigi kre pemn old
(2105) Didi kahr-la ana h- kerm
y frmye-i menn' le'm

120

Hubs- merkzeni i'ln itdin

Buhlun mye-i harmn itdin
Sohbetin bana da old me'm
Fazl u ihsndan itdi mahrm
Grdi kim mdur erbb- hased
Eyledi h an merdd- ebed
Ya'n krne-i tc taht
Srdi derghdan ol bed-baht
SOHBET-i BSTEHRM: FEZYL-i RIFK BEYNINDA VK' OLMIDUR
(2110) 'Akldr cevheri nev'-i beerin
Sabr-m yzi suy ol gherin
Cevher-i 'akl ki klmaya meded
Bulmaz iksr-i kermt cesed
Nefsini bilmege sa'y itdi havs
Sen dahi sa'y klp fitneyi bas
Sabrdr kre-kei pte-i hl
mtihn tei eyler an kl
Sabr-la buld bulan maksd
Ad mifth-la genc-i cd
(2115) Bir bel gelse tahamml yegdir
Kudret-i Hakk'a tevekkl yegdir
Rfkdr re-ger-i renc sitem
Ho tutar zahm mlyim merhem
Taze h ki eer bd- iml
Kad eker dilber-i nevreste-misl
Eilip buld selmet mirfak
Olmasa rfk olurd iki
ecer-i knd ki kendin irmez
Sarsar an kolayna kramaz
(2120) Krlr cm- drt-i fafr
Damdan dse armaz semmr
'tibr itdigi ehl-i nazarn
Yzi yumakldr verd-i terin
tdi ol m-sadak- hulk- 'azm
Kerem erbbna b-had tekrm

121

Old her merd kerm'l-ahlk

Vris-i hl-i nebiyy-i halllk
Hsn-i hulk old 'aceb haslet-i hb
Ki ider demi mahbb- kulb
(2125) Eyle ahlkn tehzb hemn
Tanma er-gr olursa ndn
ahs- errre uyar m dem
Def' olur erri olursan ebsem
Kimse glib olamaz bed-nma
Ana uyunca byr hengme
Kahraman olsa 'advv-i cn
Sabr iden kimse yenermi an
'Av'av itdike yol zre segler
Skit olursan o da vaz geer
(2130) Kar koduka segn- irrr
Sa'y ider olma-n dmen-gr
Virme irrre hunetle cevb
'Aybdr deme takld-i kilb
tse yolsuzluk eer bahr-misl
Sen de kar koma mnend-i cibl
O blend eylese sen zr eyle
An ilsn-la tazr eyle
G iderken shan- B Leheb'i
Ne buyurd gre 's-y Nebi
DSTN- HAZRET-i S 'L NEBYYN ve 'ALEYH's-SELM B-AHS- ERR
(2135) Bir zamn Hazret-i bn-i Meryem
Ya'ni 's-y mbrek-makdem
tdi bir httaya tevch-i 'inn
b- cn-bah gibi old revn
Syesi nite ki ebr-i rahmet
Ddgi hke virirdi bereket
Basd hk bulup hazry
Basma nak eyler-idi sahry
Gyiy nefha-i dil-cy- nesm
Nefes itdigi olurd pr-sm
(2140) Kanda kim lutf-la olsa nzil
Old pr-nzl ni'amla menzil

122

Klb- mrdeye virirdi hayt

Getirirlerdi grenler salavt
Krler tutar-iken elde 'as
Alrd gzi nergis-s
Olsa ger cme-i tende kelefi
Def' iderdi lekesin degse kefi
Rast geldi ana yolda ngh
Bir 'aceb trk-i le'm gmrh
(2145) Sreti seg sfat dem idi
Rsty har- l-yefhem idi
tdi bir nice su'l-i pertb
Lutf-la virdi Mesh ana cevb
Kni' olmad vel ol n-sz
N-sez szlere itdi gz
Hiddet itdike o tnd-i bed-h
Gl gibi old Neb handn-r
Seg gibi 'av'avn itdike blend
Glib old beriden lutf-la pend
(2150) N urup eyledi ol kejdmlk
Kld bu nr- basar merdmlk
Hsl te-i cevr sitemi
tmedi muber o kn- keremi
Bir mselmn grp ol ahvli
Didi iy cevher-i pk 'l
Sabr ise vasf idemem ancak olur
Hele ahsente kerem ancak olur
Breke'llhu zih vs'at- sadr
Zerre fark itmeye mnende-i bedr
(2155) Nr- mahz iken ay rh- latf
Virmeye h keder ol ahs- kef
Her szi olm-iken hr- cef
Gl gibi siz olasz 'ukde-g
N-kabl hacer-i ebter iken
Tre-dil oldu ren-ter iken
Bakmayp sret-i isti'dda
Yine sa'y eyleyesiz irda

123

Ebr-i rahmet ide mi taa eser

Bite mi sahr-i sammda semer
(2160) S'ile virdi cevbn 's
Didi sanma garaz retmek ola
Ksede b yhd irk kazer
Her ne olsa o tereuh eyler
Bana lyk kerem efkat idi
Ana lzm sitem irret idi
Zayi' olmaz hikemi Hallk'n
Muktezs virilir ahlkn
Gsterir nkte-insn- kaz
Hr gl her ne ise hsn rz
SOHBET-i BST PENCM: DER MEZEMMET-i ZN-i ZYNKR BEYNINDADIR
(2165) Old zen-prelerin hli tebh
Srmeli dde gibi baht- siyh
Ola n fsk u fcur etvr
leri vara m ann kr
ah- zen-dst 'aceb gdek olur
Gz gre kendisine dmen olur
mdur fi'l-i zin gyet-ile
Ehlinin 'mri geer zillet-ile
Ana rabet iden ftde olur
Ekser erbb zin-zde olur
(2170) Ebr-i nsn-la mnend-i it
Olmad cem' zin-y-la gn
Tonanp nice krk zen-pre
Alalar geyse dnp gl-nra
Dicek nekbete mnend-i hazn
Solar egnindeki glgn kaftn
Geyse arklasa ngh eer
Cmenin birini elbette ksar
kar ol cbbe an bir mikdr
Di dellle der hir-i kr
(2175) Hasm- ferrce v destr olur
Giderek peyk-i sebk-br olur
Bir zamn geri sergirdir amm
Tutlur h-y vah-s
124

Baslrsa gresin seyrn

Seyr-ider 'kbet ol zindn
Zen gibi zn-i m ahmakdr
Halk iinde yalm alakdr
Fi'1-hakka kat 'czlkdr
zge b-f'ide brszlkdr
(2180) Sarf ider m-melekin sde kalr
Kendi bana bel satn alr
Baka iy zn-i m u bed-b
Ne den'et ne kabhatdr bu
Sen de insf idip fikr eyle
tdigin yz karasn zikr eyle
Olsa bir kre tedrk kbil
Mslim olur m harma myil
nki mmkin ola ber-vech-i hall
htiyr itme varp rh- zall
(2185) Mslime lzm olan 'iffetdir
Terk-i 'iffet sebeb-i nekbetdir
'ffet 'ismeti var eyle penh
Olma ftde-i girdb- gnh
Bulmaa bir zen-i b-pervy
Fsk-la aralama dnyy
Ayan almaa sa'y itme hemn
Boynuna salma sakn br-i girn
Aldanp ry- dil-i shireye
ltifat itme sakn fcireye
(2190) Akl perde-ke-i nzr olur
Sonra yzi karas zhir olur
Humreti geri olur prye
Haclete old kav sermye
Baslrsan biricik pinhn
rtle basla sanma an
Gtrrler yapp dmna
Nefse uydum diyerek meydna
Dme kan kuyusma gaflet-ile
Girme kanl kuyuya zillet-ile

125

(2195) Korkarn kim o silh- esrr

Hem fireng ola hem cevher-dr
Gzlerin halkalana z gibi
Pullarn mhfelene d gibi
Ola az-y vcdun fsid
De mnende-i lahm- zyid
Koparp fitne ara yirde czm
Silmesin burnun mnend-i zkm
tme cerrha hakret nazar
Belki muhtc olasn de yeri
(2200) An tut lutf-la cnndan e'az
Ki burun yzn olnca dmez
Mrg- zeyrek tutlur pyndan
Gr ne syler kalem-i ndire-fen
DSTN- GRFTR-i ZEN-BRE BEDM- MEKKRE BEYNINDADIR
Bir yzi kara seg-i vre
Bm-ve gice ku zen-pre
skdr'a varp itmidi makm
Hayli sa'y itdi ok olnca czm
Rite-ber-py-d mrg- bm
Ku ipli idi ya'n nm
(2205) Lakabn asln itdikte su'l
Byle nakl eyledi bir ehl-i makl
Ki o zn-i ziynkr den
Zen iin yolda idip rh-zen
D'im itmege kef-i 'avrat
Perde-drne idermi glzat
Grse her kanda ki dvr- harem
Anda frce gzedirmi her-dem
Kapda halka gibi g mdm
eh-ninde gzi mnende-i cam
(2210) Kank dvrda grse srh
Mr-ve akar-m ol ksth
Gise bir tahta harem yanndan
Dem ura burguc dkknndan

126

Bir gn ol derbeder-i b-ser p

ehrde bir yola gitdi tenh
Tahta havl arasndan ngh
Grinr em'a-sfat bir iki mh
ekl-i pervnde bir ka duhter
Nice duhter ki frzn-ahter
(2215) Gamzesi szen-i dil-dz- hayl
Turresi tb-dih-i gonca v dell
nine safhalarn germi
Yazm std kable vermi
Turmadn bir birine nak geer
Mje szenleri dyim iler
Biri biri ile heng olm
Zhre ol dyireye denk olm
Gricek an delikden o den
Old ol taftann aa kaban
(2220) Kalmayp sabr hemn eyledi 'azm
Ki latif ile ola dhil-i bezm
Kssasn let-i hengme ide
Suna tmrn cer-nme ide
Buld bir khne budak srhn
Sokd andan br yire hn
Kzlarn biri grp didi be bak
Kiminiki bu knal parmak
Birisi didi 'aceb bum mudur
Yobsa bir uc kzl mum mudur?
(2225) Biri didi a kz o mum deil
Barmak old da ma'lm deil
Ne ku oldugn bilmem amma
Bir aa yavrya benzer mesel
Kimi dir br bir oyun idelim
Alalm kukla idip oynadalm
Kimi dir grince oynar her-dem
Kr ylandr ana ben yapamam
lerinden biri kim 'rif idi
Ya'n bu ku diline vkf idi

127

(2230) Maglata itdi techl kld

An ifale tefl kld
Hzr itmidi kemend-i pr-tb
Bend-i mahiye birisim kullb
Didi vehm eyleyene hey ahmak
Y nice olurm ana yapcak
veler itdi o h- atr
Sad an toynca vfir
Bu nezketle hemn eyledi bend
plii ilmek idip atd kemend
(2235) nki bend eyledi ol mr- bedi
Tz tutup kellesini igneledi
Kara tuda gibi mesel
Gedi bir nak ki olmaz asla
Grdi kim kurtaramaz ekse eer
Keskin ibrim an iki bler
tdi bin derd-ile b-re fign
Turmayp kaynad her ignede kan
Tuycak geldi segirdip zraf
diler m-halaka'llh ana
(2240) Grdi duhter ki uzand feryd
Kua cnn ann itdi zd
Ol dem igne yemie dndi kpek
Spri tutd ipin sriyerek
Bu kaziyye olup ifya sebeb
Kald ol dem bu zamandr o lakab
SOHBET- BSTEM: FEZYL-i MDRT BEYNINDADIR
steyen genc-i selmetde huzr
Eylesin rfk ser-cmle-i umr
Oldlar m-hasal- haslet-b
Lutf- ahbb u mdrt- 'ad
(2245) Rfk-la kl dil-i a'dy ikr
Eyle her emre mdry medr
Nz idersen gtrr yr- sadk
Hazm ider ve-i hem-rh refk

128

Unudlmaz sitem itsen de hukk

Eylemez degme bel-y-la 'ukk
Ne kadar kalbi olursa vrn
Hatrndan yine kmaz yrn
Lk hasmn bed olur ahlk
Kalr elbette cerahat bk
(2250) Tutalm nzik nerm ola shan
Kocnur l-cerem andan dmen
Olmaz annla latife c'iz
Toknan nkteyi anma hergiz
Dost lutf-la ihy eyle
Dmen-i dna mdr eyle
Dost b-bhe muhabbet eyler
Meyline kalbi ehdet eyler
Bilinir rh- muhabbetde sebt
H lzm deil ana isbt
(2255) Hner oldur ki idip mekr fsn
desin kendine hasm meftn
Klcn sala hev-drn ola
Hfz- 'ayb ide kaf-drn ola
'timd itmese de ide hicb
H olmazsa ide terk-i 'itb
Trelikden dilini sf eyler
Bakar evz'na insf eyler
Nef'i de olmaz ise devletdir
errini def byk himmetdir
(2260) B-huss ola 'aduvvi khir
Ki ola kahr u cefya kdir
Kendini kayda drmek ne bel
Havf terk eylememekdir evl
L-cerem ana mdrt gerek
Terk-i gavg v mu'dt gerek
Hasma ok hle dimiler 'ukal
Cmleden eslemi terk-i gavg
Dmeni eyle mdr-y-la rm
T bula ri-i fitne-rm

129

(2265) Dostlukdan kime iridi zarar

'tibr idene bu ksa yeter
DSTN- KELM- ERDER DER-HAKK- EMR-i DLR
Erder olm-d 'lem-gr
Eyledi tevsen-i mlki teshr
Rub'-i meskna olup tamga-zenn
Hissesin ald zen-i dnydan
Yedi iklime eh-i kiver idi
Kevkeb kevkebede lker idi
Cem olup yanma bir gn vzer
Didiler iy eh-i klm-g
(2270) Minnet Allah'a ki ser-cmle cihn
Oldlar halka-be-g-i fermn
Mt-ile kevkeb-i 'l-nn
Kelle-kb-i seridir a'dnn
Sana takld-ile dir halk- cihn
Erder-ne gerek tb tvn
Lk bir bhelerinde hl
Old cmle mtehayyir 'ukal
Asln hikmetini h bilir
ekilen zahmeti Allh bilir
(2275) ah sord ki nedir bhe 'aceb
Bu kadar zahmete ne old sebeb
Didiler hkim-i ceng-ver-i Rm
Ne kadar ser-ke idigi ma'lm
Hr-ve tnd-iken ol ehl-i sitz
Salmad nr- gazab u'le-i tz
Gl gibi handeye destur amma
Nerm-rluk klca old hat
Goncaya n-i cebini vire sn
Gevedike ola kadri erzn
(2280) Kuvvet-i kahire bu hadde iken
Ne rev olmaya berkende diken
Yo-iken kahr-la kal'nda ta'ab
Neyiki byle mdrya sebeb
Eger olursa bu resme ihml
Korkarn kim vire mlke ihll
130

G idip eyledi aheng-i 'itb

Virdi ehl-i garaza byle cevb
Merd kim ola humetde kavi
Olur elbette muhabbetde kavi
(2285) demin bu iki haslet her n
Gayret himmetine old nin
Hemecn hi vcd olmaz
Hubb-la buz tefvt bulmaz
Dmen olsa ne zarar idebilir
Dost olmayp elinden ne gelir
nki hasm olsa ola kdir-i er
Dostlukdan ola hayra akder
Mlki ihlle olnca kudret
Hayr-hh olsa virirmi kuvvet
(2290) Byle isbt-i vcb eyleyicek
Merd imi ana mdrt gerek
tmeden dyim an dmen-i cn
Dmene salsana ol ri hemn
T a'dya rrken 'lem
Klca kendin rr m dem
Tutalm kim ola ser-bz 'and
Hayfdr zyi' ola yle vcd
tdi ol pdieh-i ng-nm
Hsidi kendi sziyle ilzm
SOHBET-i BSTHEFTM: SEMAHAT ve KEREM BEYNINDADIR
(2295) y olan glzet-i tab'yla mesel
Kar ehl-i dile sen de incel
Vasf- glzetde olnd talz
Tnd olup olma akn fazz- alz
Ne rev cevr hunetle mdm
Olasn br- cef gibi be-nm
Senden iller sakna mr gibi
Kaalar gurg-i ziyn-kr gibi
Siper-i la'net-i yrn olasn
Kalbe toknmada peykn olasn

131

(2300) Birisi almna gelse hemn

alasn virmeyesin h mn
Canavar gibi grinsen her-dem
rkie turmaya halk- 'lem
Sen de fikr it ne ekil insnsn
Hk-i derrende ile yeksnsn
Gider ol haslet-i mezmm meded
Old her gne kabhatden eed
Saht-ry olma misl-i mir't
nki yok 'lem-i sretde sebt
(2305) Sakla yz suyn n sgar- mey
Edebe old nin haclet hy
dem oldur ki ola handn-r
Hulk da hsni gibi ola nk
Gonca-ve sarmaya evrka zeri
Gl gibi dke saa m-hazar
Olsa ztnda eer feyz-i nevl
Hayr ider gle gle mihr-misl
Kim bakar itse ne denli in'm
Alam surete mnend-i gamm
(2310) Kimde kim ola asletden eser
Ola mnende-i nahl-i pr-ber
Kla b-dadaa-i zerk riy
Lutf- pinhnn bezl-i fukar
te ahkm- ftvvet budur
Maz- ma'n-y mrvvet budur
tse 'azm-i emen-i ni'met nz
Bir yeil yapra-la ehl-i niyz
Eyleye himmet-i b-endze
Mve-i lutf ola her-dem tze
(2315) Berg-i terreyle gelirse sikke-ger
Eyle i'zz-la kadrin ber-ter
Gsterip tuhfesine rabetler
Kl 'uybm gricek gafletler
Sen de bir yanadan itme i'l
Derd-mende yetire erm-i su'l

132

Kl cvn-merdligi ende
H semhat gibi olmaz pie
Kerem oldur ki ola b-minnet
Ne hicb- taleb ne haclet
(2320) Dinle lutf u kerem-i Me'mn'
Nice olmaya gnl meftn
DSTN- SEMHAT- ME'MN DER HAKK- A'RB
Old n t u sad-y Me'mn
Gulgul-endz- ver-y gerdn
'Adl-ile mlk milel emn-bd
Garka-i lutf halc-i Badd
Old mskal 'alem-i 'Abbas
Sildi yne-i menden pas
Sald fka semhatla sala
Geldi hn- ni'ama bay ged
(2325) Kaht olup bir senede berr-i 'Arab
Old nefsi de leb ol maz- tarab
nmedi hke felekden brn
Hkdan kmad berg-i reyyn
Old her dne-i ber gm-ude-nm
Ceyb-i anbrda n birr-i li'm
Ald ni'metlerini arh- dijem
Bir birin yirdi elemden 'lem
Rg-i beriyyede evld- 'arab
Huk-leb kalm idi nite ki zab
(2330) tdi ol 'acz-ile bir a'rb
Fikr-i def-i maraz-i b-tb
Kandasn bb- halfe diyerek
Srdi reh-vrm bir vdiye dek
Grdi pr-b-la bir turfe adr
Suy n bile-i py- fakr
M-i rkid mte'affin-mesken
Nuh Tfn'n grmilerden
Gyiy masel-i kavm-i Mus
fi' havzi yannda dery
(2335) em-i a'ver gibi b-fer olm
Has hk vesehle tolm
133

Gricek b o dem a'rb

Atd can ana mrg- b
eme-i Hzr'a iridi gy
Satd skender'e ad istin
'mrde grmediin grdi hemn
Girdi cms gibi ana revn
N'il-i eme-i Hurd old
Vsl- dahme-i Cemd old
(2340) Dirdi vasf eyleyip ol b 'arab
y gzn re-i engr- tarab
ehd ekker gibi pr-lezzetsin
Taze nehr'1-leben-i cennetsin
Olsa bir katren ile lde
Bahr- milh ola eker-plde
Her neye konsan ey b- zll
Kalb-i mhiyyet iderdin fi'l-hl
Laht-i sbn ola sabniyye
Kurs- nn kla me'mniyye
(2345) Lzm old pr idip kurrba
Gark idem h- cihn ba
Grmemidir bu drr-i n-yb
Kanda grdgi var ann b
H bunun gibi hediyye olmaz
Byle ahane 'atyye olmaz
nki bu fikreti bnyd itdi
Krbay tuhfe-i Badd itdi
Old baht 'araba rh-nmn
Seyre kmd o semte Me'mn
(2350) Gricek pdiehi a'rb
Pke ekdi neman ol b
'Araba luff-la old m'il
u gibi akdi el-i dery-dil
Didi bu tuhfe deil b- hayt
Cn-fez cnb rn harekt
Be idi ana safa v lezzet
'Itra b-hde ekilmi zahmet

134

Cm-la grdi v koyd yerine

Virdi hfz itmeg-iin kerine
(2355) tdi ihsn- fervn ana h
Oradan kld an ry-be-rh
Ne 'arab satt grp ekdi hicb
Kimsene b grp ekdi 'itb
Breke'llh zih lutf u edeb
Ki ne minnet ne haclet ne ta'ab
SOHBET-i BSTHETM: RHATL-NSN f HIFZI'l-LSN BEYNINDADIR
Bed-zebn olma sakn hr gibi
Talama bulduun mr gibi
Dili ucmdan atarlar tri
Dil demir-bende kod emri
(2360) Buld dilden bu kadar fitne sbt
Ur hemn kapusna mhr-i skt
Dili n mr- gezende hallk
Eyledi mye-i zehr tiryk
Gh olur neter-i nebtz-i cef
Gh olur merhem-i rhat-baha
Dndi ahlk- zemme mra
h- mrn ann emmra
Cmlenin neteri amma dildir
Dilde zehr olmaycak kabildir
(2365) Syleilmez olcak zehr-ld
Kesmedir ana 'ilc- bihbd
Tolar frce bulup zde
Ezmedir ban ann re
Old yrn- sitem-pervze
Hezl-i cid-gne zebn-i tze
sti'rt olnmaz tahkk
Nite kim tze-zebn- terzk
Gider ol nkte-ver-i ta'ne-zeni
Tokna kesme gibi her shan
(2370) Harf atp eyleme halka azar
Urma az tfeiyle her-br
Ne revdr olasn kelb-i 'akr
de grdke cihn halk nfr

135

Bde-i kibr-ile olma bed-mest

tme sagar gibi her kalbi ikest
Ta'n terk eyle ki 'zr olmaz ana
Olmaz zehirli peykne dev
Merhem olmaz sitem zra
'tizr-la onulmaz yara
(2375) erbet-i 'zrini eyler pr-r
nki der-pey ola n-i zenbr
ene midir o ki dil-gr eyler
demi azl hnzr eyler
Dili dery gibi kl ehl-i skn
Seyl-ve cuiin itme efzn
Skin ehl-i vakar ol ya'n
Olagr trik-i mly'n
Gonca nzikdir ider hfz- lisn
Ssen olm tutalm t-i zebn
(2380) Old hsl bu ki n-pk zeban
Lahm- zyid gibi 'ayb- merdn
Tutsa ol cnibi hep ehl-i emen
Gonca gonca yine, ssen ssen
Bir iim u ise olur ksid
Szde kim ola latife brid
yle mereb ki beenmez bir kes
b- hayvn ise de klma heves
Eylemez nza tahamml zraf
eme-i Hzr'a satar istina
(2385) Meskenet kl yr mnend-i zll
Pes deil mi bu mesel sana misl
DSTN- CE NASRE'd-DN der HAKK- 'AYN- MA'N
Hce-i 'ukde-g Nasre'd-dn
Old bir eme kenrnda mekn
b- sf dil-i rde
Old yir yzine nr- dde
Ba ak kulle-i arha irmi
Aya ka'r- zemine girmi

136

Her terzs bu nh tka 'imd

Belki elvh- zemne evtd
(2390) b- dil-cyla meyl-i ma'mr
Subh- dkda 'amd-i pr-nr
Eylemi bd-la bahs- hiffet
Ki terzlara girmi kat kat
Kulan bursa kaan halkn eli
le toknmaz-d az dili
Dehenin pse eer 'k- pk
Dilin azna virirdi b-bk
Gh u serpecein alp ele
Ulard eyle bu 'ive ile
(2395) Atlp eyler-idi tanz u fiten
Gh koynna girrdi yakadan
Srar-d yzine gfil-iken
Gah koynma girirdi yakadan
Dilini tutmad-n her-br
Deheni p ile olmd figr
Hce kim tene-leb-i raht idi
Tb- germ ile b-tkat idi
Gricek emeyi rh zre hemn
eme-ve az suy old revn
(2400) Dehen-i yr gibi grdi latf
Llesin pmege kasd itdi harf
ekdi pin ki ie b- revn
Tr-ve stine atlad hemn
Deheninden ana su pskrdi
Toknup hayli beri tskrdi
tdi ta'zr-i lisn oynatd
Hceyi hsl pek slatd
Akd su cbbe v destrndan
Gazaba geldi o dem 'rndan
(2405) emeye itdi 'itb-la hitb
Hm-la akdi feminden zehr-b
Didi iy haddini bilmez chil
Beni itmidi sktun gfil

137

pden zahmetine rikkat idip

Yanna gelmi-idim efkat idip
D'im eylemesen halk-la lec
Gtne sokmaz-d kimse aa
Bu latfe sana old temsl
Pertev-i 'akl yr eyle dell
(2410) Dilini zabt idegr slim-iken
eme-ve t ki ban ola esen
SOHBET-i BSTNHM : FAZLET-i BEYNINDADIR
Hi seh gibi fazilet olamaz
Byle 'ayb rtc hl'at olamaz
Old her mkil iin 'ukde-g
'Anbern ne eylesin seh
Gice gndz koma mnend-i me'an
Elin irdike sehy elden
Ta u topra deil mi knn
Dr gevher didigi dnynn
(2415) Zer-ile kesb-i sevb itse fakr
Bundan zge dahi olmaz iksr
Yap gnl ka'besin iy ehl-i seh
Bir avu hk-ile ucuz ma'n
Bezl-i zer b'i-i rahmet old
Nrdan muhsin ucuz kurtuld
Yalnz bu ne deer dnyda
Kul ola lutfuna her zde
'timd eylemeyip dnyya
Kl tevekkl kerem-i Mevl'ya
(2420) Kerem ehli gibi olmaz derv
Fikr-i ferda ana virmez tev
bn-i vakt olup iden bezl-i ni'am
ekmez ebn-y zamn gibi elem
Gayb gencneleri vfirdir
'tikd eylemeyen kfirdir
Eyleme fikr-i ma'a dikkat
Bulmaya dikkat idenler bereket

138

Can virir akas zre nice har

Hafta bzrcl m eyler
(2425) Harc dahlna idenler tatbk
'mri de idebileydi tevfk
Hce rikkatle virir cnna tb
Rst gelmez geh olur sonra hisb
Katre almak ne imi derydan
B-hisb isteyelim Mevl'dan
Meksebinde bu tekellf ne bel
Masrafnda bu tasarruf ne bel
Ml ider yl on iki ay sefer
'mri hep dd u sited birle geer
(2430) Eline girse eer bir alma
Bir dilimdir kalacak yine ana
Gark-iken mevhibe-i brye
Kani' olmak gereke yrye
Mlk-i hakdr gtri hk-i felek
Nen var arada tasarruf idecek
Hk-iken dem iden Rabb-i gan
Mh-ve kse teh kor m seni
Gre ahvlini her ndnn
Mhmeltn virir dnynn
(2435) Hunfes-ve an ehl-i dny
Gtrr h- mezara gy
Ceybdir mevridi ey'llhn
oalr ekmeden b ahn
Gnl yinesini sf eyle
ok deil mi gel e insf eyle
Bu kadar 'mr iin ol dikkatler
Lutf- Hakk'a bu kadar hissetler
Sehv-ile masrafa rencr olmak
llerin mlna gencr olmak
(2440) Mhr-dr- ser-i genc-i zersin
'Acaba ne gnne saklarsn
Y virip kuvveti beyt'1-mle
Hayr vsl olasn bed-hle

139

Halefin tut ki sana rahmet okur

Elin alr da seni cennete kor
Y idipvakf- nkda tedbr
Hare dek devr ide ol hayr- kesr
Dime sonunda idip evkf
Sli br kalrsa kf
(2445) tme takld-i grh- sfeh
Sen sen ol eyle elinle 'at
Kalacak sana hep ol ihsndr
Gayrisi dadaa-i eytndr
Eylemez kimse senin-in keremi
Sen sana itmeyicek il ide mi
Arada maln olur hep tln
Unudurlar seni b-re hemn
Toknur vrise de belki zarar
Tek tururken an rde ider
(2450) Hayr iin sakladn sm zeheb
let-i fsk u fesd olur hep
Umma vakfnda sebt-la bek
Biricik kim e kuzgunlar ana
Tz gnlerde bula za'f u fesd
Kteden hayr ola m konsa verd
rrsen o gurb'z-zer'i
Gide ber-bd ola asl u fer'
Ta ta zre komaz merd-i cevd
Yaparn sand ykld eddd
(2455) Ta baa ba taa ursan
Cy-ve turma yelip yepirsen
siyb gibi olur ser-gerdn
Gelse bin sille bulmca bir nn
Yine bezi eyle ann-la an
Eksik itmez uran ol bnyn
Devr-i dymla sipihr-i devvr
Pes deil mi bize enmzec-i kr
ricek det-i fena seyl-b
Szikr olmaya h dlb

140

(2460) Hatim old meel-i dr diyr

Ne revk ne 'imaretleri var
Kalmaya 'lemi itsen bd
Bize bu ksa yiter p-nihd
DSTN- MU'MELE-i HTEM- TAY B KAYSAR- RM
Htem olmd cihna mehur
evk-la nite ki mihr-i pr-nr
Ad gl gibi kef-i himmetini
Sad sm zer-i b-minnetini
Halk olup halka-i gird-i hn
Bedr-idi hle iinde nn
(2465) Old ol vtat'l-'kd-i kerem
Kram saffna fass- htem
Gyiy nak- zemn-i pld
Kod eyvn- felekde bir ad
Oku gr levh-i mezrn ne yazar
Lutf iden sikkeyi mermerde kazar
tdi ol h-svr- Ty
Terbiye hargeleden bir tay
Yetiip geldi o per-peyker
Kld ardnca ok h-y nazar
(2470) Reng-i my ki seildi harr
Old sretde hemn bir tasvr
Aarp cismi dem-i subh-misl
Old hayt- siyeh ol mgn-bl
Teni altn topa benzerdi hemn
An tahrike aya evgn
Gerdeni ekl-i kemn- Rstem
ki kat zihle kurlm muhkem
Reng-i hnn v nezketle hemn
Nev-'ars idi o rah- rahn
(2475) em-bendi ann ibriim bl
Eylemi ense san 'akla 'kl
Lutf- nermi ile vakt-i tek dev
Old mnende-i mihr-pertev

141

Kh ekl-idi karr itse kaan

Kmramazd kl bin zelzeleden
Kh iken 'arbede inletmez-idi
Dem-i sr an belinletmez idi
Klsa ejder gibi 'ol dem ki suheyl
Ger ola gulguleden g-i Sheyl
(2480) De zindn- Sleyman'a rv
Kra zencrini rkp her dv
Berg-i ter denli degilken b-ek
Nazar- himmet-i Htem'de felek
Old evgn-i ferhunde-lik
Dil-i pr-efkatna gy-riy
Kesb iderdi olup ana nazr
Ferah- sne af-y hatr
Told n meyli ile kalb-i cihn
Old seyyre-i medhi rkbn
(2485) Eyledi Kaysar-i Rm'un bu peym
Tevsen-i sevkn efsrde-licm
Didi Htem ki seb-gsterdir
mtihn eyleyecek yerlerdir
Bir rec-nme olnsun takdm
'Aceb olmaz taleb-i lutf- kerm
Grelim itmez-ise an dir
Fazl zhir ola mnende-i m
Cy- cn ire iken pinhn
karp virebilir-ise an
(2490) Bilinir yok yo-m yannda
Virir ol ban da cnn da
Vk' sinede cy eyleyicek
An ayrmaa doysun mi yrek
Kaysar ol fikre olnca czim
Old irsl-i peyma 'azim
b- rdan ter idip hmesini
Yazd 'izzetle du'-nmesini
Sald bir kid-i ferhunde-peym
Kla t kim bu mhimmi itmm

142

(2495) Tayy- rh eyleyerek leyi nehr

Eyledi menzil-i maksda gzr
Htem-i Tay gricek mihmn
Der-miyn itdi hemn dmn
Arad matbah u kilrnda
H ey bulmad anbrnda
yle bez1 eylemi ol rek-i bahr
Olm ol hne dkn- 'attr
Kefe v tbesinin elleri bo
Megesi nevha-ger-i mrde-i m
(2500) Ser-nign tencere hl kazan
ikem-i rhibe dnmidi hemn
Kt derdi komam grbede fer
Kendini ceng ile urma ister
Gsfend trn kelleleri
Cmle virmi yolna kelleleri
Mdiyn-la nice tevsen-i ner
Oynayp cmle uln yrtmlar
Gv u bzgle yiyip cmle bak
Kalmam anda bir ipe takacak
(2505) Gayrdan istemege gayret var
Belki ne vakt ne hd ruhsat var
Raheden gayra n olmaz dermn
B-tereddd an itmi kurbn
Olmad ksd o eb nme-gzr
Gizledi an misl-i eb-i tr
Amad gl gibi mazmnn h
Gonca-ve btn amm pr-p
Fikri bu alsa firsetle haber
Virmesem byle cvn-merde keder
(2510) Subh kim t-ken- gerdn
Eyledi rah- ebi garka-i bn
Mzbn kd yine mihmna
Geldi esbb- tarab meydna
Ksd ol nmeyi sl itdi
pdi baa kod icll itdi

143

Tuyd mazmnn old mebht

Urd htem femine mhr-i skt
Nme-ber ol kederi grdgi dem
Sand at meyli durur bd-i gam
(2515) Balayp tesliyeye didi ne var
Vsta nki ola kr-gzr
Viririz lutf- hiyel birle cevb
Ne keder olsun arada ne hicb
La'lini htem idip gevher-br
Eyledi nak- zamrin izhr
Didi ol istedigin rah- revn
Tepsi ire dnp iden ceveln
Gice itmidi huzra gzeri
Ol idi sofradaki m-hazar
(2520) Kssadan gfil iken ya'n hemn
Makdemin-in an itdim kurbn
Yohsa tlib buradan bo gitmez
Olan old kesilen ba bitmez
Eyleyip ksda vfir ihsn
Virdi raht-la nice rah- revn
Nme-ber hayret-ile dndi o dem
Kald bu kssa naks- Htem
SOHBET-i SYM: TB'-i NEFS OLMANIN KABYIHIN BEYN DER
y bilen nefs nevy dmen
Hasmna eyle tedrk erken
(2525) Kahr-la nefsini tezll idegr
Ruhun dabn tekml idegr
Kr nefsin ki menneslikdir
nkyd ana muhanneslikdir
'Akl- merdne olup kni'dir
Nefs-i zen hilkat h tmi'dir
Kat'-i letle tav gibi gl
Harem-i pdiehe itdi duhl
Eyleyen kat'- 'urk- ifsd
Bb- Hak'da bulur elbette murd

144

(2530) Nefs kim mcib-i zillet old

deme b'is-i zillet old
Eyleyen dem Havva'ya fiten
Ol deil mi karan cennetden
tdiler sonra nedmetle fign
Ana baba gni idi o zamn
Nice bir kayd- zen idip rsvy
Boynuna ura d sab iki pay
dip evz'- garbe peyd
Ola cenbinde ser--ser a'z
(2535) Kendi kendinden utanrdn eer
tsen ol hlde mir'ata nazar
Eyleme fi'l-i zin-y-la mdm
Kendini hre idip suhre-i 'm
er'-ile l-bd olup ana cez
Ayan kalka dem-i zarb- 'as
Levhaa'llh ki ola Lt-i m
Olasn peyrev-i kavm-i mezmm
La'net ol mezbeleci kfirine
Hun-fes gibi bine birbirine
(2540) Ekser ol fi'li iden hne-harb
Kld mestresin efsrde-hicb
iftin eyler fukarya nka
'ffeti olan olur sehhka
Old Hakk' ki bed-ahlka nazr
Zenlerin itdigi fi'l-i tezvr
Dk-i bllerini ol iki zen
Ne kar ola kapdrmakdan
'Amel let-ile harbe-zenn
Bir yalanc dge dndi hemn
(2545) Biri birine ider ahengi
Gyiy iki horusun cengi
Sol kebter gibi kim beglik ider
Biri birisine erkeklik ider
Old sehhkalar ile dny
'Aks-i te'ns-i cem'-i eya

145

Tevsen-i tndne kl sabr 'inn

Bindi nefs atna eytna uyan
Yeder ol 'uzv-i habsinle seni
Kap kap iledir nefs-i den
(2550) Kld cerrr- kesr'l-haybe
Seni ol turfe 'a v 'aybe
Kr ider dadaa-i evk tarb
'ffete lib olur sr aab
Tb- ehvetle olur l-ya'kil
Neve-i evk-la olsan kanzil
Devirip 'akln baa gan
Hele fikr eyle o gkde ch
Nefsini krelmeg-iin mahz
Dme her cha misl-i a'm
(2555) Sana zikr eyleyeyin bir kssa
'Arif ol kssadan alp hisse
DSTN- 'IK- RDE K B DUHTER- PDH-i PER SOHBETNDEN
DADAA-i NEFS-i M LE MAHRUM OLMIDUR
Byle nakl itdi sahihin haberin
Birisi 'k- vrelerin
Geh u demlerde ki itmidi harb
'Akl ser-h-i mey-i fasl- ebb
Germ-i vakt-i cvn ber-ser
Hlet-i cm- muhabbet ser-ber
Bdenin keyfi de old peyvend
Cna kr itdi mselles-mnend
(2560) Cm-ve ddede nem snede tb
Pr-hev kelle nm-dr- habb
ekerek cezbe-i zencr-i cnn
Menzilim eyledi semt-i hmn
Seyr iderken reh-i dest derini
eb irip kurd siyeh drn
Eyledi u'bede perdz- hayl
Dil-i sevdyye 'arz- ekl
Zhir old ecer-i Ms-vr
Gzme bir yanadan u'le-i nr

146

(2565) zleyip ol taraf cn- 'all

Tutdum an reh-i maksda dell
Grdm ol u'le-i sem'-i ren
Grinr bir haremin camndan
Tolanp nite ki mihr-i s'il
Oldum hr kapsndan dhil
i bir glen-i cennet-mnend
Grinr ortada bir kasr- blend
Tk- zer knkre-i pr-envr
Ferkadn farkna tc- zer-kr
Kni'-i lezzet-i ddr olasn
Ebed vasla sez-vr olasn
Ruhsat olmaya gezende mra
tmeye vasla gezend emmra
Didim iy pdieh-i hsn bah
Heves-i taht ide mi rind-i ged
Can u dil bende-i fermnndr
Her ne kim lutf ola ihsnndr
(2600) Geri vardm iderek erm hicb
Cme-hba giricek kalmad tb
Bseler virdi ki cana lyk
Sund la'l-i lebi ehd-i fyk
eme-i Hzr-la hem-mereb olup
Sne-ber-sne v leb-ber-leb olup
Her yerin pdm srdm vfir
Bulmad tesliye amma hatr
nbistn gricek ben zra
Uymad evdeki sz bzra
(2605) Tutd ol kavli hemn nefs-i daal
art- fsd gibi mensh 'amel
Didi himmet midir iy bi-tedbr
Olasn beste-i dm- tezvr
Vuslatn mmkin iken dest-resi
desin nakd-i revan viresi
Sayda mhlet viresin elde iken
Olasn tene-i shil-mesken

147

Ne tereddd yiridir iy dil-r

Tr der-at u nine der-p
(2610) Fevt iden frsat ndnl-la
Geirir 'mri pemnl-la
Zen ki zevkinden ann gehdir
Pk-dmen geinen eblehdir
Cn virir lsini grse eer
Bikr iken turusna a yirer
Nazara kasr gider sen de dil
Har- hayrn dimi ana zraf
Eyledi tab'- takz peyvend
Ha gedi bana bu yzden pend
(2615) G idince shan ser-t-ser
Nefse ho geldi m'essir szler
Ol per-peykere sklet itdim
Ya'n teshre 'azmet itdim
Didi iy dem-i dv-lik
Yo-m zerre kadar mihr vef
Sana bu denli keremler kldm
Dhil-i dahme-i gevher kldm
Bu kadar lutfa kan'at gereke
Kat insf- mrvvet gereke
(2620) Beni sanma ki zen-i berryem
Dubter-i pdieh-i perryem
Kerem it klma bu ibrm bana
tme emslim iinde rsv
tmedim 'zr niyzn makbl
Eyledim maksada ibrm- vsl
Bildiim tutdura mizmra fsn
Her ne eytn olursa olsun
Gazaba geldi didi iy ndn
Bozarn ehreni va'llh hemn
(2625) Didim iy h olurn m-hazar
Az egrilerinin bende-beri
Hsl zr-la zahmet virdim
Egdim ol nahl atala girdim

148

Grdi kim zyi' olup hep shan

Mdiyn gibi idip ifte zeni
Eyledi 'aklm batan zayil
Ddn ol lahza yere l-ya'kil
Cem idip kendimi turdum seheri
tdim etrafa tahayyr nazar
(2630) Grdm ahvli perian olm
Menzilim berr beybn olm
Zr olup derd-ile giryn oldum
tdigim kra pemn oldum
kd elden eser olmad bedd
Zevk- yek-lahzaya 'y-i cvid
Fikri elence olup m seher
O per hsl gzmde uar
Eyledi nefs-i den tab'- le'm
Menzilim cennet-iken ka'r- cahm
(2635) Hare dek eyler-isem terk-i hev
Olmaya nefsime gnlmce cez
SOHBET-i SYYEKM : FAZ'L-i HLS- 'AMEL BEYNINDADIR
Koymaya sikke-i krnda daal
Eyleyen zer gibi ihls- 'amel
Rz u eb eyle hulsa verz
Kalb hldir olur, glle g
Maslahat sahibi gh gerek
Kiinin her ii li'llh gerek
Niyyetin hayr ise etvrnda
Hasene yazla her krnda
(2640) Vech-i meru' ile olan harekt
Niyyet-i hayr-la olur hasent
Her 'amel kim idesin hikmet-ile
Mahz- hayr ola hemn niyyet-ile
Fukaraya idicek bezl-i 'at
tmesin hayrn ibtl riy
Viricek lutf-la muhtca selm
Eyleme minnet-ile kaddini lm

149

Keremin derd-ile kahr olur ana

Bir tulum bl ise zehr olur ana
(2645) 'Amelin merci'i n Mevl'dr
Srr- pinhnn ana peydadr
Lagv idip ol 'ameli 'ucb u riy
Kala bir zahmet-i b-hde sana
Z-hamkat ki ekersin hem-dem
Halka gstermeg-iin bunca elem
'Ameli ola ser--ser a'ml
ka hep hayret hsrana me'l
Budur ibls-i le'nin kr
Getirir kalbe nice efkr
(2650) Zhidin fetidir 'ucb u riy
Yol bulur hatrna mekr deg
Grra olup 'ameline tayamr
Hale yannda an bir nesne sanr
'bidin bedreka-i slm'
'rifin mazlaka-i akdm
arp sliki eyler gm-rh
Necm-i hd grinr pertev-i mh
Ola n tbi-i maher peyd
Yzi kara koya erbb- riy
(2655) degr sa'y-ile ihls- a'mel
Ola hsiyyet-i ihla bedel
Bir 'amel kim ola hond-i Rab
Sebebi dahi sebebli ola hep
B-garaz hkim olanlar hergh
Her iin ide rzen li'llh
Bu ne devlet ne sa'detdir kim
'lm ile 'mil ola bir hkim
Slik-i rh- hd ola mdm
Katmaya admna h haram
(2660) tdigi cmle 'ibdt ola
S'ati bin sene t't ola
Bu hikyet ki getirdi hme
Yetire hkime Knn-nme

150

DSTN- EFZAL-i BEN MEYYE HAZRET-i 'MER bin 'ABD'l-'AZZ

Pser-i 'Abd-i 'Azz old meer
'Adl-ile tze-kn-i nm- 'mer
'Ayn- 'adl-ile olup halka 'iyn
Gzedirdi fukary her n
Emeviyyne olup hayr- halef
Old 'zr-ver-i taksr-i selef
.(2665) Hutbesi yet-i 'adi iln
Kr bl-kn-i hkm-i Kur'n
Bir seher am'da dvn itdi
'Adlini neyyir-i rahn itdi
Kld bir mcrime heng-i 'itb
Eyleyip er'-ile icr-y 'ikb
Geldi celld o dem meydna
Krlar eyledi std-ne
n n tdrdi urup silleleri
Ensesin drre-i 'adl-i 'mer'i
(2670) Tziyneyle knn- tarab
Irlad itdigini bir bir hep
Ye's-ile hr o errr-i cihan
Tziyne gibi uzatd zeban
Savlet-i grbe-i malb-sfat
Balad yveye ol b-devlet
Dinledi nki halfe an
tdi tabisi iin fermn
Oldlar hzr olanlar hayrn
Didiler cmleten iy h- cihn
(2675) idirken o segin irretini
Byle vaz'n bilmeziz hikmetini
tdigi kana beraber idir
Hsl ana kerem yanldr
h- 'dil idip anlara hitb
Lutf-la s'iline virdi cevb
Didi kim er'-ile ol ahsa cez
Hakk- gayr idi olmd icr

151

tdi ol demde ki bana dnm

Nefse te'sri deil cy- kelm
(2680) Belki mmted olcak sonra cez
Hazz- nefs ola dernde peyd
Meze olup hkm-i Hud-y-la emel
Lav ola arada ihls- 'amel
Ne reva yim olup vakt-i nehr
Bde-i nb-la itmek iftr
SOHBET S Y DVVM FEZYL-i EMNET BEYNINDADIR
y olan malahat- halka emn
tmesin mekr hiyel dilde mekn
Gelmesin mekr hyanet senden
degr ge-i kalbi me'men
(2685) Kalbini mehbit-i envr eyle
Dili gencne-i esrr eyle
Dil-i m'min n'ola olsa b-'ayb
Old gencr- nihn-hne-i gayb
Sdkne idicek 'ahd emn
Hulf- va'd eylemez ehl-i mn
ki kat olsa bel brndan
Merd olan dnmeye ikrrndan
Bde-i bezm-i elest o kn
Unudur m gre ol ikrr
(2690) Old gencne-i esrr- beden
Cn kar kmaz o hergz dilden
Cism cn old tlsm- 'irfn
T ki hfz olma esrr- nihn
Levh-i sne deri itmi dvr
Kufldur ana ierden dil-i zr
Bu emnetlere cndr gencr
Hfz iin genc-i defn old kubr
Kulle-i dil yiri can hfzdr
Kuvvet-i hfza mstahfzdr
(2695) Olmaya mslimin ikrr yalan
Hak dimiler bum ikrr- mn

152

Merd olanlar szinin ola eri

re var m ki shan dne geri
Bir nefes kim ide mikdrnca
Dnmeye son nefese varnca
Byledir kavli cvn-merdlerin
Bakma inkrna dem-serdlerin
Pend-i prn- tarkatdr bu
Rh- merdn- hakkatdr bu
(2700) Gerek erler bu yola myildir
Ehl-i dil hep bu sze kyildir
Buld sdk berektnda visl
'k- sdk- ferhunde-hisl
Tr-ve togru sze tlib-i hak
Dahi aznda-y-iken dirse sadak
Lk bu nktede ma'lm gerek
Safha-i htra mersm gerek
Olmad devr ideliden meh sl
ok shan sdk u ok ml hall
(2705) Kimde kim o ola 'and ikrr
Az olur rst-i kavl karr
'Ahd peymn-la hulk biledir
Deheni lf-la dibsiz kiledir
Aznn lsin alsan amm
Ola dny tolus 'ahd vef
Tecribe ehli bum byle bilir
Kim ki ok syler-ise ok yanlr
Ehl-i dil fikr iderek dir shan
Sylemez turma zebna geleni
(2710) Kutb-i sbit gibi erbb- vakr
Dnmeye mnkalib olsa edvr
y ho ol merd kim itse peymn
Gerden-i himmetine ola 'inn
Her ne kim kavi olna pinhn
Koduun yerde bulasn sen an
Her nefes kim kla dilden pertb
Ola mnend-i badeng-i pertb

153

Hsni bu ndireden zhir olur

Ki ekbirde begim sz bir olur
DSTN- PDH- BELH ve BBN- GEBR-i PR
(2715) Bir zaman Belb'de bir ehzde
Serv-ve gamdan olup zde
tmee 'lemi mahf seyrn
Old bir semte sab gibi revn
Grdi bir gebr diker ba seer
h- kaddin iki bkmidi kiber
Belde znnr-la ol ikeste
alr turma ikeste-beste
Belini iki bkp bd- fen
Gyiy olm-d bil d-t
(2720) Bende-i devha-i zd olm
Beste-i turre-i imd olm
Eilip hke tevecchde hemn
Kalmam arada okluk meydn
Nahl iin kazd eh dikkat-ile
Az ap dir-idi hayret-ile
Mvesin nki yimez toynca
Br kazsa kuyuy boynca
(2725) Seyr iden dirdi bu hletde an
Hasta kendiye ider grgeni
Hsl uymaz-d tahmine
Grmesi sebz-i ecr yine
T ki pde gibi tl- emel
Eylemidi an megl-i 'amel
Kefi lerzn idi hurd-s
Kalemi itmez idi yine hat
Bakmayp zelzelesine bedenin
stine ditrer-idi nrvenin
(2730) Didi eh-zde idip pre hitb
Nedir iy gl bu b-hde 'azb
Tutalm kim yetie mve-i ter
Sen de ol vakte yetimek ister
Sezmezem kim irie devr-i sinn
Sana ende yakndr pervn
154

nki gayra kalacakdr o ni'am

Y ne zahmet il iin bunca elem
Eylemi bu kad-i ham fikret-i hm
Seni evgn- simr- evhm
(2735) Terbiyet itmek iin old ehak
Bir iki h sana tutdurmak
Pr-i dihkn glerek virdi cevb
Didi iy taze nihl-i db
ller itdi bize hzr halv
Biz dahi gayr iin itsek ne hat
rtenin ss var el-hak amm
rgire ol gne de belki Hud
Didi eh-zde irirsen ana sen
talak bo ola Zhre benden
(2740) Syleyip bu szi ol nahl-i revn
Gedi 'mri gibi sr'atle hemn
Dnerek taht- revn- eyyam
Old eh-zde ehin-h- benm
Geip ol arada bir nice sene
Seyr iin vard hybna yine
Htra geldi o dihkn ile ba
Hem annla olman shre v l
Grdi ol b- behit-sy
Bah ider cennet-ile ra'ny
(2745) ahlar tze yetimi a'l
Mveler cmle irimi zb
Pr ise gemi oturm handn
Revnak- bana olm nigern
Ohar ol yetien pr gibi
Zekan- sbi 'izr- 'ineb
Kehrb ky turuncun ho-ter
Penbeler ire yiri hokka-i zer
Pr h grp ikbl klr
Geri ne h ne eh-zde bilir
(2750) Evvel hire gafletle meer
Getirir nice tabak mve-i ter

155

h idip her tabaka lutf u kerem

Da'vet eyler yanna an o dem
Ma'zeret-hhlk idip ehe gebr
Dir ki farz old bana mveye sabr
Sorcak asln h- cem-kh
Virdi nahl-i shana berg-ile h
Didi kim ba dikerken bu za'f
Geldi bir taze cvn-merd-i zarf
(2755) Yiyemez mve diy 'abd-i kemn
Eyledi art- talk ile yemn
O zamandan beri geri bilemem
Kank yerlerdedir ol kn- kerem
Gzedip lzime-i 'ahd-i kadm
Yimedim mveden Allh 'alm
Eyledim sabr-la olup mihmn
rzy kapdan tara hemn
Eylemek nki hellini harm
Kfrdr kii mrvvedde tamm
(2760) Yohsa hasta degilem ben ncz
Ki idem mveye dyim perhz
idip szlerini h- cihn
Vk'- hli ana itdi 'iyn
Grdi n kr- emnetde dilr
Eyledi koca gnah-kr vezr
Ol dahi himmet-i h grdi
Kesdi znnr ocaa urd
Eyleyip ba olan himmetini
Dzdi az demde enin milketini
SOHBET-i S Y SEVM : FEZ'L-i EC'AT BEYNINDADIR
(2765) Var-sa dilde ec'at gheri
Yr emr gibi var ileri
Koltua sinme misl-i haner
Kar tur dmene mnend-i siper
Dmene arkada virseydi dilr
Y gibi yine siper ardna tr

156

Byle tahkk idpdir hukem

Ki msellem tutar an 'ulem
ki kuvvetdir iden her eseri
'Ameldir biri, biri nazar
(2770) Nazarn merci'i 'ilm 'irfn
Ki odur cevher-i nev'-i insn
'Amel old d nev'e ksmet
Gazabiyye biri, biri ehvet
Cmlesinin vasat old mfd
Kola ifrt-la tefrte bad
Mr tiryk gibidir mesel
Zehrdir her yan ortas dev
Nazarn cerbezedir iksr
Eblehin naks olur efkr
(2775) 'lmdir rtbe-i 'adl-i mergb
Habbeze'l-maksad ni'me'l-matlb
ehvet artk olcak fcir olur
Olmasa cmid olup ksr olur
Mu'tedil vasf ann 'iffetdir
Sabr u rm dem-i kudretdir
Cnibeyni gazabn old yaman
Mtehevvir birisi, cebn
'tidl anda ec'at old
Sfat- shib-i himmet old
(2780) Bir sfatdr bu ki zmnnda nihn
Nice evsf- ftvvet-'unvn
Evveln lzimesi sabr sebt
Saniyen terk-i ser bezl-i hayt
Eyleyen 'mr-i girn kadre seh
Gstere meslek-i teslim rz
'timd itmeye dir' sipere
'tikd ide kaz v kadere
Sdk-la diye tevekkelt 'l
Dmen-i dne ola t-i bel
(2785) Kimde kim ola bu vasf- ulv
B-tereddd olur mn kav

157

Gayreti lzime-i himmet olur

Hasma za'f sebeb-i kuvvet olur
Cenge heng olcak saff- cebn
Reme-i vah gibi ola remn
Dest-i kudretde iken rite-i kr
'Acaba kanda kaar ol nr
Ceng-i harb iidip derhem olur
Ana ol sr-i saf mtem olur
(2790) G idip debdebesin tablarnn
Yregi oynamaga balar ann
Byle tahkk ider erf- mem
Ki kermetle ec'at tev'em
Cengde merd-i ec'at pe
Ola mnend-i hizebr-i be
Sonn fikr idemez ehl-i veg
Yrse ardna bakmaz mesel
Bahr- hn ire birer ejder olur
Gyiy tl manler olur
(2795) Cisme zahm irse dahi gayret ider
Hasma tuyurmamaa himmet ider
Cisme zahm irse de izhr itmez
nki dmen ana tmr itmez
Az u ok bilmeye olsa pr-p
Hasm dem yerine saymaya h
Hsn-i zann kerem-i Mevl'ya
demi glib ider a'dya
Kesrete bakma ki son yokdur
Hakk'n az nesnede lutf okdur
(2800) Kllet-i 'askere gam ekme sakn
Yetire yeti kem min fi'etin
Seyf-i mutlakla idip 'azm-i veg
Glib-i mutlak olur ehl-i gaz
Kesret-i saff-ila a'd-y den
Hatt- chil-ve olur b-ma'n
Kalb-gha salcak merd-i hner
Nevk-i ti cigerinde oynar

158

Kuvvet-i kalb-ile sa u solda

Merd olan glib olur her kolda
(2805) tse kol kol salman t eser
Hamza bulmazd semend ne zafer
Kudret-i Hakk'a tevekkl yegdir
Lutf- Br'ye tevessl yegdir
tse ol hlde rhn teslim
Gide mn-la ol merd-i kerm
Gam deil rhun itsen teslm
Sana sermye yiter kalb-i selm
Gerek er olduna merd-i hner
Bu shan t-ve aray keser
DSTN- HKM-i ISFAHAN MAN-R DER CENG-i TMR-i PR-ZR
(2810) Bir zaman sald 'Acem mlkine r
'Asker-i mr-mr- Tmr
Ya'n tfn- cell itdi brz
Kaynad fitne hemn rz-be-rz
T-i kahr old ol mlke seyl-b
stine d'iret's-s girdb
Hep yud yaykad seyl-b- sitem
Kalmad bir yeri sebz hurrem
Kld tozutmaa hir niyyet
Isfahan mlkini de kuhl-sfat
(2815) 'Askeri ebr-i erer-br- 'azb
B-gnh itdi ol iklimi harb
Haneri katre-i sm-b-misl
Cme-i cismi delerdi fi'l-hl
Tr-i ser-tzi bel-y nzil
Klc erbet-i zehr-i ktil
Ebr-i brende gibi tr-nisr
Geldi atd nice yz bin tatar
Bu haber barn deldi topun
Yregi azna geldi topun
(2820) Nr- hiddet ki erer-nk old
Zehresi ukkalarn k old

159

Old n vkf- hl-i Tmr

Isfahan hkimi ya'n Mansr
Kald bir nice ngerle tenh
Dah sille yimedin kalb-i kaf
Dem-i furkat gelip itdi feryd
Hafakn ceresin old zyd
ehrden kmaa 'azm itmi-iken
Grdi bir bve an bmndan
(2825) Nite kim Zl-i sipihr-i kec-bz
Bmdan itdi cefya gz
Kahr-la ana idip ta'ne-zeni
Didi iy h- cihn 'ar kan
Yir iken rtibe-i memleketi
Pehlevn idin o demlerde kat
Bir mehbetli dil-ver er idin
Menem ol h- bahdr dir idin
Merd isen gayret idersin imdi
Bizi kor kanda gidersin imdi
(2830) Mkiynlar ki 'iyl old bana
Hfz idip gayra yedirmem kat'
Haremin gibi iken mlk mem
Vire mi gayra 'iylin dem
G idip ah bu merdne szi
Dndi gayretle hemn hasma yzi
Berk urup dilde ec'at gheri
Tr-mnend atld ileri
Nze ber-d o merd-i pertb
Old hn-i terz-y rikb
(2835) Didi hem-rhna iy merd-i neberd
Dmen-i dna zebn olmaya merd
Ururn kendimi bu dmene ben
Hl hl deil hir ikiden
Y de sye-i devlet baa
Y kona za zaanlar la
Kime kim havf hatar ide hutr
Gelmesin imdiden ana destr

160

Y ser-i taht- felek-smda

Hk u hn ire y zr-i pda
(2840) Beni yoklarsa eer kim yrn
Yoklasn b-ta'ab zann gmn
Yr olan cey-ile olup peyvend
Dmene srdi harf-ne semend
Didi bismi'llh ey ehl-i veg
Bize bir ni'met-i hakdr bu gaz
El-ved' iy ser-i bln-i saf
Merhaba kabza-i t-i heyc
Dest-hodur siper grz gmn
Bize rhatndadr zll-i sinn
(2845) ltifat eylemeziz dmene biz
Krn grze havle ideriz
erhdan mnerih olsun htr
Kesr-i 'uzv olsa Hud'dr cbir
Merd-i meydn ki eke t-i hadd
Olur elbette ya gz ya ehd
Size de hb gibi itdi saf
Klc zre olan ehl-i gaz
Zen gibi pisteri zre lmek
Merd-i meydna musbetdir pek
(2850) Ne safdr ki girip meydna
Boyana gl gibi cismi kana
Farkn lle-sfat k ideler
Bedenin kana yuyup pk ideler
hdan g idicek bu shan
tdiler cmle gnl birliini
Urdlar dmene merd-ne syf
Mstar- mesnevye dndi suff
Yem-i mevvc- suff dem-i ceng
Yard gedi nice kerre o neheng
(2855) Mhreler kazd grvn old
Surb- zenbr hurn old
Hn-la turna teli l-i i'r
Old gy varak- zlf-i nigr

161

Tel-ile kana yunup kelleleri

Erguvn ad emen telleleri
Nice kez dmene vard geldi
T-ve sre sre inceldi
Eyledi hasm-la merdne neberd
Kalmaynca haeminden bir ferd
(2860) tdi kerre o ser-bz- dilr
Fark- Timur'a havle emr
Bir ba-la ana bulmd zafer
Tutmasa kar silh-dr siper
Gricek r-sfat hamlelerin
Kalb-gh ire degidirdi yerin
Bulmayp hasm yerinde hir
Dndi ol nerre hizebr-i khir
tmedi cr'et iinden biri
Ki ola seg gibi dmen-gri
(2865) 'Akbet bulma-iin rhat- can
Old bir ge-i tenhya revn
Gm idip genc-i nihn gibi yerin
Bend idip turur-iken yrelerin
Ngehn vkf olup ehl-i fiten
An bend eylediler gfil iken
Peyrev-i h- ehdn old
Ya'n hak yolna kurbn old
Old hn cihn ire temm
Hasm hayf-la o seyf-ile benm
(2870) Can virip eyledi nmn ihy
Gafara'llhu leh fi'l-'ukb
SOHBET-i S Y AHRM FAZYL- E'R- BDRI 'R NDR
y klan gavta-i dery-y shan
Tlib-i gevher-i yekt-y shan
t yri hme-sfat gavvs
Kl 'Aden shili bezm-i has
Shnn rek-i dem-i 'sa'dr
Ny da name-i rh-efzdr
Zhir old dem-i 's sende
Bi'llh iy hme nefes payende
162

(2875) Cn-fezlkda o magz- cnn

Nefes ol dirilir 'sa'nn
Rite-i nazma dizip drlerini
Gster ehl-i shana cevherini
'Ukde-i bd- sabdr o gher
Girih-i rite-i cna benzer
Gyiy rite-i rindn yiri
Old dery-y letfet gheri
Szdr ol ni'met-i hn- melek
Ki ann vezn-ile konm nemeki
(2880) Eser eyler dile her satr- latf
Trdir kim ola peykn redf
Kfiye virse o satra zver
ve-i ge-i ebrya dner
Old hn-i terz-ustr
Seng-i mizn der-i pk-i buhr
Nev'-i insn ki ser-efrz old
Gayrdan nutk-la mmtz old
Nazm-la 'ol ki shan-perverdir
Cmleden rtbesi bl-terdir
(2885) Vezne geldi nice drr-i meknn
Old sermyesi tab'- mevzn
Nev-'arsn- ma'nye cihz
Cme-i lafz- pesendde-trz
Hey'et-i hatt ebistn- srr
Birbiri zre an dizdi str
i'rdir gonca-i dil-beste-i rz
i'rdir tuhfe-i erbb- niyaz
i'rdir zemzeme-i t'ir-i rh
i'rdir evvel-i sr- fth
(2890) i'rdir ndire-i 'lem-i gayb
i'rdir 'ukde-gy-y l-reyb
Gh olur vsta-i lutf- habb
Gh olur terceme-i sevk- garb
Gnl elencesidir ehl-i dile
Eglenir 'k ol efsne ile

163

Grdi nz-la sz amaz dildr

Syleir kendi ile 'k- zr
Zikr-i vuslatla virir nazma nizm
Ho gelir kendiye gnlince kelm
(2895) Didi ta'rf iden erbb- fnn
i'r iin 'arz- niyz- mevzn
i'rdir name-i nzk-peyvend
Nefese gre olur kadri blend
ricek makta'a 'mr-i 'ir
Andrr nmn i'r-i fhir
Zemzemeyle pr ider fk
Eseri hara dek olur bk
Bula hir nefes ol hsn-i hitm
Koya nazm ire mu'amm gibi nm
(2900) Kalbi ilhmn olur cilve-gehi
Sanma kim 'ir olan ola teh
Bu ma'n yo-iken buld vcd
Old hayret-dih-i erbb- hd
Nereden geldi nazar kldn m
Szmz kanda gider bildin mi
Bu kermet u'arya besdir
Pye-i himmeti gerdn-resdir
tse da'v-y kermet 'ulem
i'r in iki hiddir ana
(2905) Yazdlar her birinin evsfn
Bilmezin kang birini diyeyin
Fark amm ki deil cy- makl
M-i rkidle bir olur m zll
u'ar gark- yem-i na'mdr
yet-i lutf-la mstesndr
Z'1-fikr old n illdaki l
Kesdi aray kelm- Mevl
Gider inkr ey tnd-'and
tdiler kadr-la isbt- vcd
(2910) Old icll-ile kavm-i u'ar
Nz-perverd-i glistn- saf

164

Ravza-i Kuds'n olur gsth

Koparr mve eip her h
Dest-i ende olur gevher-i pk
Gayb gencnelerinden b-bk
Oldlar mahrem-i rz- melekt
Kldlar seyr-i ser-y l-ht
Alp perde-i ekk evhm
Tercemn old arada ilhm
(2915) i'rdir nki i'r- ebrr
delim emme-i hlin i'ar
DSTN- KIZIL ARSLAN B-EYH NZM KUDDSE SIRRAHU
Kld n kncde gencne-g
Hazret-i eyh Nizm'yi Hud
Old erbb- dile hd-i reh
Kuddise'llhu ta'l srreh
i'r-ile kadri irip a'r'ya
Virdi feyzi u'arya vye
nki g itdi Atabeg an
'Asrnn ya'ni Kzl Arslan
(2920) Cn-la mayil olup sohbetine
Eyledi da'vet an hazretine
Didiler eyh idip halvet-i hs
Bahr- vahdetde olupdur gavvs
'Akl var gelmez ann divna
Halvetinden olamaz b-gne
G idip didi eh-i ferruh-fl
Ta gelmezse yrsn abdal
tdi geri taleb-i 'izz-i huzr
Htrnda var-d kibr gurr
(2925) Garaz grmede bezm-i hsn
mtihn itmek idi ihlsn
Ya'n sr- riy var m gre
Hli akvline uyar m gre
eyhe de mn'akis old ol n
Kssa envr- kermetle hemn

165

'lem-i gaybdan itdi izhr

Zerre enmzec-i feyz-i envr
ah grdi bir ulu tk- ref'
Kalb-i m'min gibi gyetde ves'
(2930) Ehl-i dvn mzeyyen saf saf
Cmeler zer-ke env'- taraf
Ortada taht- murassa' pye
Ferkadan farkna salm sye
Zer gevherle rilmi bnyd
eb-ir olm ana rkn 'imd
stine gemi oturm bir pr
Lem'a-i vechi ziy-bah-i serr
Fark- pkinde murassa' bir tc
Krs stinde sirc- vehhc
(2935) Ddeler sa'a'asndan hre
'Akllar dadaasndan tre
Berk rr yzde u''- meliki
tmi etraf ma'a' milki
Gricek hametini h- cihn
B-tereddd ayaa ddi hemn
Eyledi eyh o hli z'il
Gzini sildi eh-i dery-dil
Grdi bir grn ninde bir pr
Post zre nite kim merd-i fakr
(2940) Knc-i gr ire turur mde
Tat brk- vuz seccde
Nesne yok hergiz ninde ill
Mushaf u mimber tesbih 'as
Bildi kim pdieh-i ma'ndir
Trik-i sret-i l-y'ndir
Eyledi sdk-la izhr- vel
stedi himmet-ile hayr du'
eyh idip h- cihna ikbl
tdi himmet nazaryla h-hl
(2945) Nmna yazd ann penc kitb
Eyledi hretini 'lem-tb

166

gerek gge kard an

r-i arh itdi Kzl Arslan'
Old ol hret-i hurd-nazr
Pene-i hamse ile 'lem-gr
Breke'llh hner-perver imi
Ba devletli eh-i kiver imi
Ki ana eyh gibi ndire-senc
Old gencr- gher hne-i genc
(2950) Olmad h buna lyk bir h
Giyeli tc- zer-endzn mh
G iden bu shan 'rif olur
'irin rtbesine vkf olur
O kermet ki grpdr an h
Nazmna nisbet-ile brke-i gh
eyh ol mertebede itmeye 'r
Eyleye k'ide-i i'ri i'r
Bize yitmez mi eref kim her-br
Ana takld idevz tt-vr
(2955) Ta'n iden kendiyi eyler rsv
'Av'av- segle bulanmaz dery
Buradan bil shann rtbesini
h- 'kn oknan hutbesini
u'ar old mey-i ma'nye hum
Raziya'llh ta'l 'anhum
SOHBET-i SY PENCM KAZYA RIZDAN GAYRI RE OLMADUIDUR
n kaza tri ata kavs- kader
Ne basret meded eyler ne basar
Gelmeyince grinp sehm-i kaz
Kanp turma-la umma dev
(2960) Yed-i kudretden iridike hadeng
Bilmeyen hasm ile eyler ceng
Siper-s yzin eyler pr-p
Neye uradn bilmez h
Nvek-i h gibi klsa nin
Ngehn urdun tuya hemn
Kim savar lutf- Huda'dan gayr
Nesne yok elde rzdan gayr

167

Olgr her ne gelirse kir

Cebr-i kesr itmee Mevl kdir
(2965) 'Usr ile yusr odur tev'em iden
'lemi mye-i derd gam iden
Rz- renle misl-i eb-i tr
Mte'kb olcak 'usr u yesr
u ki insaf ide ehl-i dildir
Her kii nevbetine kavildir
Kim ki Hak'dan bile her ahvli
Kalbini eyleye gamdan hl
ncinir mi ne kadar ekse batar
in vaz'na h 'rifler
(2970) rkdr mi seni seng nvek
Nereden geldiin idrk idicek
ricek czibe-i hkm-i kaz
resi cn-la teslim rz
Huk ter olmaya gark olsa yeme
re yok huk-i ceffe'l-kaleme
N'eyleye fikret-ile ry sana
Anlara kalr ise vy sana
Dest-i kudretdedir kld-i umr
An feth eyleyemez himmet zr
(2975) ricek hkm-i Hudvend-i kadr
Vire can nakdini birbir takdr
Eyledi nki Hud-y 'allm
Levh-i mahfz r's-i ahkm
Ba bin kerre urursan taa
Ne yazlsa gelecekdir baa
y geen bahr- fenda gavvs
Dest p urma-la umma hals
ekdi ka'ra nicesin bu girdb
Grinr fark- seri sanma habb
(2980) demez vakti tecvz bir kes
Ki 'adedle alnr anda nefes
B-mededdir bu yem-i nl reng
Ki grinmez gelicek anda neheng

168

Nice cn-bz kim olsa der-kr

Eyleye tr- ihb zre gzr
Urasa sille-i dest-i kadere
Bisterinden de boynca yere
te vardm dimez irdike kaz
Bir delil ister-isen ite sana
DSTN- ZHD- EHL- DL B HDHDN- GRFTR
(2985) tdi bir zhid-i pkize-nazar
Ser-i bzra kaz ile gzer
Eylemidi dilin ol eyh-i ferd
Blbl-i glen-i rz- tevhd
Mantku't-tayr'n olup nkte-veri
Hl-i mrgndan alrd haberi
Grdi bzrda bir sayyd
Eylemi bend nice zd
Bir kafes ire iki hdhdi var
Her biri turma ider nle v zr
(2990) iyn hasreti itmi mahzn
Kebg-i khsr gibi gzleri hn
Gricek eyledi zhid efkat
tdi mrgn halsa niyyet
Virdi sayyda iki dirhem sm
O da hdhdleri itdi teslm
Getirip ehr kenarna hemn
Eyledi ikisini de perrn
Bir harabe var-d anda meger
Kond dvrna ol hdhdler
(2995) Olup zd ol iki b-re
Birisi geldi o dem gftra
Didi iy zhid-i ferhunde-kadem
Breke'llh ne keremdir bu kerem
Grmedik byle hsl-i melek
Eyledin bezl bize m-meleki
Zulm- bi-dd grp dd itdin
Kua cnm benim zd itdin

169

'vaz olur m bu lutfa dny

Hele ma'zr buyur icmla
(3000) Var durur pr-gher-i drr-i semn
Zr-i dvrda bir genc-i defn
Kimsenin ml deildir bu menl
Yr bizden sana ber-vech-i hall
Didi ol zhid-i pkize-sirit
Nefesin var ola iy mrg- behit
Lk bir bhe olupdur lyh
Lutf idip an da eyle vzh
Zr-i dvrda genci bilesin
Damdan nice tegfl klasn
(3005) Mt-gh ire olan my- d-t
Sana lyk m ayak ba ola
Didi ol mrg ki lutf- Mevl
tdi bu hiyyeti bana 'at
Egnime nakl hil'at virdi
Bama tc- kermet virdi
Ser ser-defter-i mrgn oldum
Mahrem-i srr- Sleymn oldum
Lk p-bend idicek hkm-i kaz
Yedilr bir kl ile ehl-i rz
(3010) Nvek-i tz yine olmaya siper
Kimse kar koyamaz zerre kadar
Kr ider can gzini tr-i kaz
Halka-i mme dner pehn-i kaz
SOHBET-i SY EM: TERBYET-i HIDEM ve EVLD BEYNINDADIR
Edeb insna 'aceb zverdir
Nrdan tc- kiy-gsterdir
Lk ol kisvet-i vl-y edb
Ba devletlilere old nasb
Olamaz kimse o cha lyk
Kii takld-ile olmaz 'k
(3015) Old sermyesi feyz-i ezel
Kbiliyyet gerek olmaa vel

170

Olsa ztnda eer isti'dd

Kesbe muhta deil neyl-i murd
ive sanr an nice elebi
tdi tahsl-i edebde edebi
Hadd-i ztnda u kim ola edb
Gayrya ola i'r te'db
Budur ehl-i edebin brhn
Ki meddeb ola hep a'vn
(3020) L-cerem eni 'iyl evld
Olalar de'b-i edbe mu'td
Bunlarn zhir olan ahvli
Kendinin old dell-i hli
Kadr-i 'l ile her sadr-nin
Old hurd-i ziy-bah- gzn
Eli altnda olanlar her-br
Terbiyetle olalar berhrdr
Eyleye pertev-i feyzi memdd
Gn gibi vire o zerrta vcd
(3025) Terbiyet itmelidir ebny
Andrr rahmet ile babay
Vire mnende-i sr- ceml
Veled-i sliha Hak 'mr-i tavl
Lutf-la b-kesi eyle ihy
lmez ouldur ider celb-i du
Terbiyet ide u ki huddm
Hayr-la yd olur ann nm
Levhaallh ki ola bed-ahlk
Sebeb-i lanet olur bende-i k
(3030) Hadem insna cevrih gibidir
Bed olan let-i crih gibidir
u ki aklnca an ide er
Yaka zulmetle dil-i leme da
N-halef old hilf- b-ber
Ekser itdigi olur zahm- ciger
Ne saadetdir o kim kil ola
Edeb dni ola kbil ola

171

Bir tedrkle ide mkili hal

Nm dillerde kala darb- mesel
DSTN-I MERHM MERHAB EFEND VE NEZKET- KETHUD
(3035) Ulemdan biri bundan akdem
Ald bir abd-i mbrek-makdem
Abd ann krn teyd itdi
eklini grdgi dem d itdi
Yitiip old o nahl-i hurrem
stikmetde nezketde alem
Der-i Mevldan ann baht sad
tdi Keyvn gibi kadrini mezd
Giderek hdimi mahdm- kerm
Cmletl-mlk idip itdi terkm
(3040) Devr-i eyym-la ol merd-i benm
Old Moll-y hkmet-gehi m
Kedhudlkla olup hizmetde
Oldlar devlet-ile izzetde
Azdrp b u havs mn
Old mahdm esri cmn
Hasta-i k idi klmaa dev
Gyiy eyledi tebdl-i hev
Eyleyip gl gibi tertb-i dim
Lle-ve yo-idi sevd-y fer
(3045) Bezmin esbb be-art- ihf
Uhdesindeydi ann subh u mes
Gzedip arz- vel nimetini
Sdk-la eyler-idi hizmetini
Srr- ser-beste-i cm- rahn
Dil gibi kat kat olurd pinhn
e v cm olup irk
Kulkuln anlayamazd sk
kmayp mutrb u nyn nefesi
Gizli idi kelm- nefs
(3050) Yan ol bezm-i harm-i hrmet
tdi rez-duhterin ehl-i iffet

172

Dil-i kda lal-i dilber

Endernde idi ana makar
Her kaan kim iliirdi dem-i 'asr
Fzl- 'lim olurd cem-i 'akr
Kedhudlk olup ol hizmet-i cst
Hzr eylerdi mhimmt drst
Getirip bir siniyi hle gibi
Zeyn iderdi gl-i pr-jle gibi
(3055) Ya'n mn v tabakla kat kat
Pr idi tabla-i 'attr-sfat
Yine bir gn oturur-ken tenh
Didi gelsin beri esbb- saf
Kedhud mtel-i hdmet idi
Gyiy hkm-i kaz gaflet idi
Bir mhim ile ana b-hengm
Geldi bir muhteem-i kiver-i m
Gurre-i dni-i hdim mahdm
Hl ise ana deildi ma'lm
(3060) P-hnn donadp old revn
P-ke tablasna dndi heman
Lem'a-i e-i mey 'lem-gr
Sanki hnn gicesi em'-i mnr
Old bu hl ile ngeh peyd
Ne dem-i 'zr ne tb- ihf
Hayret ol ahs idip dadaa-nk
Hkim old bu hacletle helk
Kedbud hli idince iz'n
Kld ol arada bir hle hemn
(3065) Kapdan girmede irkilmedi h
Old mahdm ile p--p
Didi hnende fuln-ile fuln
Fsk iderler diy itdike fign
Garaza hami idip inanmaz idin
Bendeni rst-shan sanmaz idin
te bu defada var m inkr
Eyledim meclisi ile ihzr

173

Beenip malatay 'allme

Kendi de kord 'acep hengme
(3070) Grdi hkimde n sr- gazab
Turmad gitdi o Moll-y 'Arab
Bu nezketle olup def'-i keder
Kald dillerde bu ahvl- semer
SOHBET- SY HEFTM: FEZHAT- NAKZ-I 'AHD BEYNINDADIR
Yr iy 'ahdine turmaz bed-mest
tme peymne-i peymn ikest
Kim ki azndan ala ikrr
Ne ise yok dime bezi it var
Va'din inczna kl sa'y-i bel
ekse dendnn da itme dir
(3075) Hme-ve gerdenine alnca
Sa'y kl iki diin kalnca
Vireceksen yr eyle ikrr
Yoksa yum klly ama zinhr
Ndim olup urcak kef-be-kef
Di srtma ile mnend-i sadef
rmesin sgar- peymne zarar
Olsa ikeste eer kse-i ser
Olma n 'ahd-iken mest-i harb
Ki gehi and ie geh bde-i nb
(3080) Dnme ol rind-i kadeh-peymye
Nakz-la 'ahdi ola hem-sye
Eyle peymne pr olmca mdm
Nakz- 'ahd itmemege sa'y-i tamm
dem oldur ki ola 'ahdine cst
Gelse bin ta'ne ta tura drst
zmeye 'ukde-i tr-i shan
Bend-ber-bend kesilse bedeni
tmeye cr'a-ke-i bezm-i elest
'Ahd-i evveldeki ikrr ikest
(3085) Gzleyip encm-i b-dr gibi
Dnmeye gerdi-i devvr gibi
Gerek erdir o cvn-merd-i kerm
Ki ide sdk-la cnn teslm
174

'Ahdini lzime-i 'ahde bile

Ba vire virmeye ser-rite ele
Deyndir zimmete ey-i mev'd
Hulf- va'd old hlf- ma'hd
Kizbi terk it zen-i muhtle gibi
Hulf ko gdek-i nev-sle gibi
(3090) Pkdr mendlerin meydn
Olan oyunca sanma an
Subh- sdk gibi ferbunde-dem ol
Kh-ve tut szi sbit-kadem ol
'Ahdn eyle drst itme gzf
Hzler san'atdr szde hilf
Ne safdr ki idip 'ahd emn
'timd ide sana pr cvn
Lzm olsa nite kim genc-i defin
Kodu yirde bula ola emn
(3095) Olasn kr- emnetde mesel
deler kavlini dstr- 'amel
Szi ikrrna olur stn
Kfirin olsa eer 'ahdi btn
Viresiye inanr hem-nefesi
Deyndir zimmet-i merde viresi
Nakz- 'ahd ey lee de kim ne alr
Kendisi yzi karasyla kalr
Nakz- 'ahd-ile olur hli tebh
Karaman ol gibi ry- siyah
DSTN- BN-i FERMN ve CEVB- REH-NM
(3100) Karaman ol olup ehl-i nifak
Dyim olur idi 's v 'k
l-i 'Osman'n olup makhr
Bende-ve olm-iken me'mr
Gzedip frsat 'ayyr gibi
Grbe-i cst ziyn-kr gibi
Rm'a itseydi gaz h- cihn
Anatol'y iderdi vrn

175

Ric'at itse yine ah Mansr

Kamadan kamaz idi ol makhr
(3105) G olur kiide 'ar olmaycak
'Uhde-i kavl karr olmaycak
Nice kez grmi o yoldan kahr
Eylemi mlkini vrn ehri
Yine ma'kl sze uymaz imi
Yenilirken gree toymaz imi
Karaman halk mrvvetsiz olur
Nm seg kendi hakkatsiz olur
'Ahd peymnma yok zerre 'amel
Karaman bahii mehur mesel
(3110) Farz olur anda ahdet kizbe
Ehl-i gayret dinilir ol hizbe
lerinden yrr ahkm ann
Karaman gayretidir nm ann
Molla hnkr gvh- 'dil
eme hd kbil-i inkr deil
Hsl h-la bn-i Karaman
Nice kez itmi-iken 'ahd emn
Yine ikrr heb olm-d
Milki bir zge bel olm-d
(3115) Sklp eyleyicek h u fign
'Afv iderdi sun h- cihn
Mlkini yine idip kendiye hs
'Abd-i muhlis gibi bulurd hals
Byle mlki yedirirdi o sege
Konya halvs gibi dge dge
Yine bir gn eh-i mansr-liv
Cnib-i Rm'a idip 'azm-i gaz
Vard Eflk ilin itdi gret
Karaman olna degdi frsat
(3120) Bursa'nn ehrini tln itdi
Dil-i 'k gibi vrn itdi
Old n ha kazyye ma'lm
r-ve kld o rbha hcm

176

P tbndan olup kameti lm

Ddi at boynna mnend-i licm
Kaarak ddi yol kh-sra
Rh- firkat gibi seng-i hra
Her erer kim karr kebkeb-i peyk
Dirdi gy ana fhla' na'leyk
(3125) Na'l-i rah olm-d te-i berg
Bu beldan ayan eyledi terk
Senglh dem idip ma'den-i ll
Meh-i nev old afakda her na'l
iddet-i rh-la tefsde-lebn
Reh-nmya didi bn-i Karaman
Semt-i vdde iken rh- 'ubr
Byle sa'ba niin olnda mrur
Var-iken rh-gzer her koldan
Gitmedik hayf dir ol yoldan
(3130) Reh-nm kim usanp cnndan
Zr idi hl-i perinndan
Zahm-ber-zahm olup ana bu 'itb
hna virdi bu vech-ile cevb
Nesne fevt olmaz a iy h- cihn
Devletinde var-iken dahi zamn
l-i Osmn-la dmen olcak
Eksik olmaz bize dyim kamak
Bir kada dahi andan geelim
Sizi ol yoldan alalm kaalm
SOHBET-i S Y HETM: FEZYL-i STKMET BEYNINDADIR
(3135) stikmet bir ulu devletdir
Tze serv-i emen-i 'izzetdir
Tr-ve toru olan menzil alr
Eriler yay gibi bend ire kalr
Mstakim olma-la nze-i tz
Dil uzadr kime kim itse sitz
stikmetle olan tz-lisn
Szi gegin ola mnend-i sinn

177

G iden dir ki szinn yeri var

Bilir aslnda ann cevheri var
(3140) Toruluk mertebe-i vldr
Torusn m diyeyin a'ldr
Szilen lae Karaku gibi
Yalm alak olur m gibi
Mfte konma iden kendiye kr
Grdgin bz gibi grse ikr
m olup hrs an ac eyler
llerin destine muhtac eyler
Bz kim kr ide hn-hrl
ok yaatmaz an gaddarl
(3145) Mkiyn meyli derse cha
Tilkilenmek grinr rbha
Gv- dihkne hynet nazar
Grbeden bed-ter ider r-i neri
Eyledi lzime-i baht- nign
Seglere grg-i ziynkr zebn
Hne-i gayra giren b-mezheb
Ne arar komad yerde 'aceb
Buldun alr ider tuyan
Sanasn kod eli-y-ile an
(3150) Yire bakmakdadr emi serini
Gzedir mekr-ile frsat yerini
Bilinir dzdi mzahref san'at
Ki der stine zll nekbet
ltift itme tabasbus-kre
Urdr hsl y zen-pre
Grbe-i cst gibi segisi olur
Bir gn elbette cezsn bulur
stikmet ki ola tab'a medr
Toru yoldan kamaz cedvel-vr
(3155) Serika 'ire de nekbetdir
o cerrr- den-himmetdir
Ehl-i tab'a h olur m lyk
zr idip diye tab'at srk

178

Eli uzun olann tk-misl

Yzi yaprak gibi olur p-ml
Belki kahr-la bkerler belini
Komayp sonra keserler elini
'vicc zre ise h eer
Shibi nr-la slh eyler
(3160) Bu cef kim olnur h- tere
'kil isek sana 'ibret yetire
Remz-i hikmet diy tut bu shan
Pende meylin var-sa dinle beni
DSTN- 'TBR- 'AYYR ez KELM- ZEN-i B-'R
Bir zaman Msr'a varp bir 'ayyr
em-i dilber gibi old mekkr
Ceyb-der kse-br tr idi
Gnl urlamaa kdir idi
Gricek gin yakadan kse-i zer
Cme-i cisme aard yakalar
(3165) Kse-i nakdi alard her-br
'kn sabrn gy dil-dr
Ceybe itmekde o cst-i ser-bz
Old n zlf-i siyeh dest-drz
Haneri hr-sfat elde idi
Gzi yolda etei belde idi
Bir gice yine idip 'azm-i ikr
Sindi bir geye n gamze-i yr
Grdi ngh gier ahne-i ehr
Baskn itmi bir iki kahbe-i dehr
(3170) Sryp an 'ases-i my-ken
Turma derd-ile ider h fign
ahneden efkat umup ol n-d
Didi iy vl-i khir feryd
Ne sebeb var bu kadar b-dda
Kanl hrsz degilem dnyda
Bana bu cevr nedendir bilsem
kr Allah'a harm degilem

179

G idince bu kelm 'ayyr

tdi peykn gibi ak cnna kr
(3175) Fikr idip hlin o dzd-i nkes
Didi hakka ne hevesdir bu heves
La'net ol kra hezrn la'net
Ki ide kahbeler andan nefret
Olalar hre-i ehr bzr
Mesele-i 'lem olup gv-svr
Eee bindiin ikrr ideler
An andka vel 'r ideler
Var-m tevbeye isti'dd
Old bu sz sebeb-i ird
(3180) Urn urn ekilip hnesine
Old nsh dil-i dvnesine
SOHBET- S Y NHM: HD- BZR SERMYE-i FEZHT DEMR
OLDUINDADIR
Eyleme hid-i bzr-la kr
Seni cnndan iderler b-zr
Olma ftde-i her nahl-hrm
Ki ann ku kona stine mdm
Kkl-i dil-kee olma mayil
Virme her sa kesik kahbeye dil
tme sarknd ruh- cnna
Turre-ve pyn ek dmna
(3185) Dme ter-dmene mnend-i gubr
Leke gtrmez imi cme-i 'ar
Gider ol 'lk ki kuyruk bulaya
Zlf-i gec-bz-ve ayak tolaya
Seni badan karr l eyler
Ser-i zlfi gibi p-ml eyler
Pk-dmen geinen hz-i den
Dmenin kaldrcak grsen an
Sanma prheni zer-trdir
Olup lde-ir ikrdir
(3190) Zerd olur nahl-i hazn-dde-misl
Gyiy kesret-i b-la nihl

180

Bir iim su ise dah ek al

N'eyler an n ola msta'mel
Akma ol ch- cahme iy dil
Meyli ko b- revn gibi ekil
Basma ol turfe gazlin izine
Ki kesin softnn dizine
Siper-i ynesine arkalana
Gzi mnend-i zrh halkalana
(3195) Nze alsa ele her dvne
Bir gm halka dikip meydna
Htemin ide nine tre
Geire ol da okn zihgre
'Ahdin unutmaya diy saknr
Parmaa 'aksine htem taknr
Mulimn 'k- b-tbdir
Hz- n-pk kazk bbdr
Old n pey-rev-i nefs-i mabn
Fsidin te ucdur mel'n
(3200) 'Ak eer byle ise vveyl
Seg-i sahr ola Kays- eyd
Gtrr bun 'akn nm
Gee yaban eei Behrm'
Heli'llh k'ola bunlar 'k
Sana 'kd-i gher olmaz lyk
Hayf u sad hayf ki ol kavm-i le'm
tdiler bir hneri crm-i 'azm
ekdiler nmn 'kn bu ferk
Tek tururken varp aztd tark
(3205) 'Ik- pki kim iderse bhtn
Sorusn vire kymetde hemn
Da yaksa kolna her ebter
Bil hemn sa deildir ol har
Kimisi erha eke snesine
Nesine yaraya ann nesine
Kimine vesvese virir eytn
erhas gibi burur gzini kan

181

dip ibrm ile yr b-zr

Nefsin ldrmek iin cna kyar
(3210) Telef-i nefs ider hir srerek
Var durur hasl ok ldrecek
o yok yire satld gitdi
Eblehin birisi de gr n'itdi
DSTN- 'IK- B-H B FERD-i 'IK-KU
Var-d ehr-i Sitanbul'da meer
Bir sitem-dde-i lde-nazar
Gzi bze-i glmnda idi
Dil-i vresi yabanda idi
Sadme-i 'k-la p-ml olm
Derd-ile muztarib'1-hl olm
(3215) Nhegn bir meh-i ferhunde-lik
Sald ehr ire 'aceb t u sad
ve-i kaddi kymet kopd
My- dil-clar fet kopd
Elif-i kadd-i saf-perverdi
'lem-i hsn bahnn Ferd
Drr-i yek-dne idigin bilmi
Mahlas- pkini Ferd klm
Kadd-i mevzn nihl gl-had
Hsn-i matla'da d ebr mfred
(3220) Lk hiddetde hemn te idi
Tnd idi u'le gibi ser-ke idi
Mihr-ve ss idi hayli yzi
Zerrece grmez-idi halk gzi
Gamze-i mestine imek bin kan
Kan bulamakla olurd yek-sn
Gnli b-rahm idi emi hn-rz
Tab' tr-mje gibi nebtz
Mbtel eyledi hir devrn
Bu sitem-kre o n-d hemn
(3225) 'Ikdr czibe-i hkm-i kaz
Eksik olmaz dil-i 'uka bel

182

Hlini 'k diger-gn itdi

An gnden gne mecnn itdi
Sziin eyler iken dilde nihn
u'le-i hdan uc virdi hemn
Buld ehr ire muhassal hret
Ddi erbb- nifka bidmet
Giderek sa'y-i hasd-la meer
G-i cnneye dedi bu baber
(3230) Tnd olup sald girin kalara
Kasd hod talara taslara
Gr kazy ki gierken ol mh
tdi ol hasta-i sevd-zede h
Kime kim tli'-i bed rehber olur
Nereye gitse belsn bulur
h- serd ile o dil-hasta-i gam
tmeyip def-i harret ol dem
Sye-ve ryn idip py-endz
Eyledi 'arz- niyza gz
(3235) Didi iy h- cihanm Ferd
Gnee lyk olur m serd
Mhsn kahr-la bed-mihr olma
Mihrsin tregin-ehre olma
Sen eh-i 'lem ben rind-i ged
tme b-hde yire istina
Zerreye mihr ekip nvek-i tz
Mra hanerle olnsun m sitz
'Ik-ise ben kula ger reni-i ah
Gamze-i mestin olupdur o gnh
(3240) Gamzenin mekri de olmaz ebed
Ur didi-y-se sana ldr dimedi
Dil-i pr-tb ise bir my-i d-t
Kat ok dikkate toymaz cn
stemezsen eger h efgn
Gamze-i mestini zabt eyle neman
Sineni gerd-i kederden sf it
Elini gsne ko insf it

183

Su kimindir idelim gel isbt

Hkem olsun aramzda mir't
(3245) Mlzem itmez mi idi bizi sizi
Die al 'kn vir gnlmzi
te old o gl-endm bu kez
Didi il bana ne virdi alamaz
Nazra kyiliz ibrma ne borc
Halk- 'lemde ya bu nma ne borc
Kahr-la syledii gibi hemn
Gy-ve itdi fakri galtan
P tb idip ana urd leked
Srdi bala mnend-i nemed
(3250) Sille urduka o tnd-i ser-ke
kd ya yirine gzden te
Yir yir ol pene-i mihrin eseri
Mhda ehper-i cibrl per
Tokunup htem-i elms-iken
eb-ern drdi gzden
Eyledi hme-i engti hat
Safha-i ruhda bozld ol h
nki bir ddesi pr-hn old
em-i ha surh-la gl-gn old
(3255) Old hn ire ki emi n-yb
Gyiy sndi arb ire habb
T nazar klmaya mihrin yzine
Yr mhr urd eli-y-le gzine
Gark- hn old n ol vre
Geldi bir pare nedmet yre
Bu yana 'k- pr-r u eab
Eyledi evk-la izhr- tarab
Yrda merhamet sr grp
Hakk'a hamd itdi yzin hke srp
(3260) Bu hukuk ana bahne old
Dhil-i meclis-i cnn old
Bir zaman itdi mrvvet krn
Gam-gsr eyledi ol gam-hrn

184

'Akbet yra gz adrmaz olup

Gzlerinden gzini rmaz olup
'Ayb- kne-i cnn old
Bezmde hayli girn-cn old
hr az bir idip yrn
Didi iy hsn bahnn hn
(3265) Ne rev bezme gele byle harf
Bed-nm bed-reg bed-hulk u kesf
'mrmz hslna bir gevden
Vv- 'Amr ola zevyidden iken
Emr idersen an itsin yrn
Gzi gibi kapdan tara hemn
nki zra rz virdi habb
Srdiler tara hemn b-takrb
Lk olmad halsa imkn
Zerre gibi bacadan ddi hemn
(3270) ehdi arar bulur hir zenbr
Tatldan men' olnur m hi mr
Def iin bir yere geldi nice bas
Men' olnmad ol ftde meges
eb ki mnend-i tlsm- Cemd
Ursalar kapya bin yerde kilid
Hem- pervne-i em'-i rahn
Ba ucnda bulnurd hemn
An gencne gibi bin ejder
Subha dek halka olup bekleseler
(3275) Bulnurd yine ol 'k- zr
Pyna sarl mnend-i svr
Kmiy-y-iken o ha vuslat
Smy-y-la bulurd frsat
tseler kapy dvr eger
Ana her s alrd kaplar
'ciz old o kamer-ruhsra
Grdi yok h halsa re
Gklere ksa eger mh gibi
Yol bulurd felege h gibi

185

(3280) z aztsayd tih-i 'ummnda

O da l-bd bulnurd anda
Ddi can havfma hir cnn
Balad lutf u mdrya hemn
Eyledi nz koyup 'arz- niyz
Didi iy 'k- csd ser-bz
Bildim ftdeligin sye-misl
re yok derdine ill ki visl
Lk bir pre te'emml eyle
'Acele itme tahamml eyle
(3285) ller ire beni itdin bed-nm
'Irz u nms ii hd old tamm
ekile sen de behey vre
ekerek kullanalm bir pre
Kavl idip gizlice bir hl idelim
Bir zaman 'lemi ifal idelim
Sabr kl tevsen-i ibrma 'inn
Nesne fevt olmaz a ldn mi hemn
Geri bend itdi sevba girdi
Kendiye yok yire zahmet virdi
(3290) H aldrmayp ol vre
Didi efsn yaramaz bmra
Tkatim kalmad yok sabra mecl
Mnhasrdr iki kka ahvl
Y serim t-ile galtn eyle
em-i bmrna kurban eyle
Y ekip 'le-i bra ikeni
T-i gayret ne seni kor ne beni
Beni ldr yr bul sen de reh
Ya'n kurbn ile it def'-i kaza
(3295) 'Akbet kld o bn-bra kym
'kn itmee krn itmm
tdiler hsl bir kavl u karr
Ki ola ge-i tenhda bu kr
'k ol va'de ile itdi saf
Gyiy va'de-i vasl old ana

186

Kld enczna 'ol denli itb

Ric'at eyler sanasn 'ahd-i ebb
Eyleyip name-i evk-la sem'
Vard ahbbna hep itdi ved'
(3300) Didi bir yola azmet ddi
Flmz sret-i rihlet ddi
Eyleniz cn- haznin ho-hl
hiret hakkn idin bana hell
Didiler tanz-la gam-hr gibi
Yine dvne sefer var gibi
Yakd yandrd muhabbet ereri
Sabra hir bedel itdin seferi
'kil olan didi vardr bir hl
Kat b-hde deildir bu makl
(3305) Olmad hi birisi vkf- sr
Szleri old bu resme hir
Var-d tarada bir karye-i dr
Baba Nakka dimekle mehur
ehrin olmd teferrc-gh
Halk seyrine varrd gah
Bir mesre var-d ana karb
eref-i manzar nezzre-firb
emesi eme-i hurd gibi
Kemter vresi Nhd gibi
(3310) Sr nahli gibi zbende nihl
Pr-saf syesi n m- visl
Old el-kssa ol iki hem-rz
Berg-i rha giceden tehyi'e-sz
Seheri nki sipihr-i hn-rz
afak u mihr-ile gsterdi sitz
Old ol 'k- vre hemn
Ky- cnna sab gibi revn
Ak sde-y-ile tonatd bedenin
lmedin geydi eliyle kefenin
(3315) Br- mmde olup dde-g
Pr-kfe seer idi gy

187

Bindi gerdneye ol ser-gerdn

Gitdi bir klb iinde iki cn
Bundan zge dah vuslat nic'olur
Byle bir ge-i vahdet nic'olur
tdiler eme kenrn menzil
Ol per ile bu sevd-zede dil
Geldi esbb- tarab meydna
Sund yra bir iki peymne
(3320) nki yrn gzine geldi arb
Virdi t mje-i tizine b
Grdi sevd-zede bu ahvli
lem ayardan olm hl
Kimsenin ana toknmaz nazar
Munkat' rite-i nr- basar
Ddi pyna o dem nle-knn
Didi frsat demidir virme mn
Alayp derd-ile mnende-i m
Berk-ve ekdi kard bir t
(3325) line eyledi yrin ol n
Didi gel 'ahde vefa eyle hemn
Merhab didi o tnd fat
Ald haner ele Mirrh-sfat
Zahm urup boynma kan akd
Sanki ykt klde takd
Zulm-la kld o n-km ehd
Sad la'lin kesilip habl-i verd
Gzini dikdi ruh- yra hemn
Cnn itdi bu hletle revn
(3330) Zevk-i ddr-la ol mest-i nazar
Tuymad can acsn zerre kadar
b- emsr-ile kld n pk
Genc-i 'k-d yirin eyledi hk
Lk fi'l-hl pemn old
Mtemin eyledi giryn old
Ek-i em-ile idip hkini ter
Bitdi stinde o dem nergisler

188

Bakmaga ol emen-i mmde

Hkda old ser--p dde
(3335) Allah Allah ne temdr bu
Levhaallh ne takzdr bu
ok zaman gemedin hir b-bk
ekdi pehlye o smn-teni bak
Srrna mahrem olan yrn
'k yanna gmdi an
imdi ol hk ziyret-gehdir
Gam- 'k ehline hcet-gehdir
Bir zaman dmi-idi anda gzer
Sordum ol iki mezr didiler
(3340) Birisi Ferd-i 'k-kudur
Biri kurbn olan b-hdur
imdi ol eme-i pke iller
Nm-la Ferd bunar dirler
SOHBET-i HLM: TELBS-i'ACZ-i FERHD-KTEN HAZER BEYNINDADIR
Zen-i mekkreden it havf u hazer
Koca bayku gibi 'mrne konar
Kullanr gh idip merk feni
Depesin dge dge kh-keni
Toar andan fiteni devrnn
hiret anasdr eytnn
(3345) Zl-i dehr-ile cefda ortak
arh- bed mihre vekl-i mutlak
Old sermye-i kr telbs
Mekr telbsde nakd-i ibls
Hemser-i nefs-i bed-end le'm
Nefs oldur ann diy rahm
Her biri 'kile-i n-ma'kl
Gsterir gl-i beybnye yol
Bkse kaddin sitemi devrnn
ki kat old fesd ann
(3350) Eridir kbil-i slh olmaz
Yaadka gc olan torlmaz
Rzgr-la olup p--p
Girecek yirini fikr itmez h

189

Ba eip tala yem-i 'isyna

Hile ta'lmin ider eytna
Sanma ditrer ba mnende-i bd
Sabakn bilmese eyler tehdd
Yz aardr dime metalar
iesi mahbes-i dv perr
(3355) Yzin aar nice mestrelerin
'Aybm rter gehi mehrelerin
Kz iken delle-i muhtl eyler
Yzine kir getirir al eyler
Her zen-i tzeye kim ola karin
Arkas zre yatar dv-i le'n
evheri r-iken olur h
Dir hemn 'iffet 'ismet y h
Germ ider istese mnend-i temz
Drr araya ki berd-i 'acz
(3360) Sevk ider efkat idip pinhn
Cnna her ne sarsa n
Ad y hce yhd hcdr
hiret hatun bir bcdr
Eylemek bir kiiyi hne-harb
Kpr yapmak gibi yannda sevb
Giricek destine ser-rite-i kr
Yedilir bir kl-la taze nigr
Eyleye hle v mekr-ile mdm
Zmre-i nkat'l-'akh tamm
(3365) Olup andan yana hep laklaka-zen
Bo gelir nefsine 'aklnca shan
Resm-i temsl-ile itdim iml
Bun g eylediim gibi sana
DSTN- MERK-i PRE-ZEN ve FTVN-i 'ARS- PR-FTEN BEYNINDADIR
Bir zaman old Silistre bana c
tdim ol httada tenfz-i kaz
Ry- handn- zemndir o makam
Tuna'nn sahili sar-i slm
Gricek sandm an huld-i bern
Sanki ol nak- zamndr bu zemn

190

(3370) Hhi-mde mretteb ni'met

Mte'kib nevl-i cennet
Tuna kffr arasnda berzh
Drdan bakar ol ehl-i dzah
Var-d bir zen-i muhtle misl
Delleyi satmaa belki delll
Yo-d 'ayb o ehrin ebed
Var-sa ancak o menhse idi
Gzinn birisi olup cmid
Old eytanlna bir hid
(3375) Dde-i a'veri tarh olm-d
Zr- hid gibi arh olm-d
Gsterp nat'- basretde sebt
Tarh-la eyler-idi 'lemi mt
Vhid'l-'ayn idi deccl-sfat
Yo-d bir gzi olsa hrmet
Gese bir hne ninde mesel
Hare dek kmaya andan gava
Girse bir kapya ngh ol m
Mjde eylerdi hemn bmna bm
(3380) ndirip sihr-ile gkden ay
Zhreyi eyler idi rsvy
Old n ma'n-i bikr-i 'ir
Duhtern ire bekret ndir
Olsa ger kabile ol let-i er
Anadan sfte toard duhter
Vaz'- haml idene itseydi 'ilc
Mmkin olmazd nice gn ilc
Asa efsun u fesneyle makl
Feth ola nice tlsm- ekl
(3385) Eyler idi urcak sbhaya el
Ser-i engt-ile ad 'ukdeyi hal
Ngehn bir zen-i zbende-ceml
Old mahlle-i gm-gete hell
Niceler tlib olup vuslatna
rmediler harem-i hrmetine

191

Bir hell ister idi devlet-mend

Himmeti kadri gibi ola blend
'Acem ire nite kim Hc Kvm
Rm'da misli bulnmaya tamm
(3390) Ola bir kelle eri dnynn
Her biri ola mkemmel ann
Geldi mahll iidip anda hemn
Bir felket-zede kall- cihan
Gnderip 'avrata bin drl haber
tmedi h birisi ana eser
Yek bin san'atn itdi der-kr
Ol hm olmad dm-la ikr
'Akbet ddi harfe gayret
tdi ol delle-i 'asra minnet
(3395) Boynna ald gneh gibi hemn
Old sr'atle kaz gibi revn
Vard ol meh-veeye virdi selm
Hatrn sord idip bast- kelm
Didi bir h-la giryn giryn
Hak sabrlar vire iy rh- revn
Yavru ahin gibi aldrdn ein
Bu kadar yada neler grdi ban
Acrn sen bt-i meh-smy
ekemezsin bu demirden yay
(3400) Tulluun zahmetini ben bilirin
te-i hasretini ben bilirin
t kadar rabeti olmaz tulun
Yldz dkin olur ma'zlun
Ne safdr kiinin ercegizi
Yr olup cennet ola yircegizi
Olalar ifte ggercin gibi yr
Klalar yavrularn zb-i kenar
Er olan evde begim devlet var
H deil arada bir hikmet var
(3405) Giderek tulluun olur son kem
Altn adn bakr eyler dem

192

Bir sinek denli nihd olsun

Tek hemn evde zd olsun
tdi bu resme hezrn nreng
Aladp an da old heng
Sonradan itdi techlle s'l
Ki f ulan kesden iitdim bir hl
Taleb itmi seni iy zhre-cenb
Tuymadm ana ne virildi cevb
(3410) Didi cnna idip 'arz- cell
yle mechli neden bana s'l
ahs- b-gneye grdn mi rev
Bir mnsib bulamadn m bana
G idip an o muhtle-sfat
tdi izhr- srr- behcet
Sanasn mrde idi cn buld
Ngehn genc-i fervn buld
Didi iy duhter-i ahter-nm
kr kim yirine geldi cnm
(3415) Aldayp buz u bir-ile zraf
Hele gafletle olnmad hat
Geri kim ml u menl efzndur
Yere gisin tutalm Karun'dur
Dirlii dahi yirinde dirler
N'eyleyin b- hayt olsa eer
Ne kadar olsa siphlii ok
'Avrata zerre kadar f'ide yok
Ocaa yansn o mlk ol ml
Adama olsa mnsibce hell
(3420) Karnn bu shan- b'1-acebi
tdi hayrn o bt-i gonca-lebi
Didi iy mder-i efkat-pr
Y nedir 'aybm bilsek 'acab
Didi h eyleyip iy gonca-dehen
Yavrucaksn ne bilirsin dahi sen
briim gibi yigitdir kendi
Cn-fezdr leb-i eker-handi
Tab' nzk shan- nermi harr
Sret-i dil-kei gya tasvir
193

(3425) Lk bir hli 'iyzen bi'llh

Canm rktdi tuynca ngh
Ben de dirdim oras olmasa ger
H sana olmaz-d bylece er
tdi bu hile nigr meyyl
Balad itmee dikkatle s'l
O perye idip efsn eser
Girdi ol dem iine eytnlar
Koca ibls ise asln dimedi
Yimiin yi aacn sorma didi
(3430) n kzdrd an nr- firk
Didiler hir iidenler rak
Koruyaca 'aceb 'ibret imi
ayakl gibi bir hikmet imi
Senin ol gl gibi nzik bedenin
P tabna tayansn m ann
Neylesin r-i ner h-beresin
ifti kendiye mnsib arasn
G idip bu szi ol h- cihn
Saht olup balad efkra hemn
(3435) tdi ber-vech-ile gftr tamm
Ki ne tasdik ne yr-y kelm
Kod ol hlet-i hayretde an
Beriye geldi didi mjde kan
Kutlu demdir bu zamn- hurrem
Gnderin imdi nikha dem
Varcak istemege ehl-i rec
Eyledi istemedin 'arz- rz
Hibe kbnden evvel old
Mjdesi mehr-i m'eccel old
(3440) 'Akd-iin itdi u denli enlik
Virdi hep m-melekin ergenlik
Didiler istemeziz hengme
Kalmasn sr- safa ahma
Hdie evkna virdi varn
Grmee uyd met'- yrn
S'atinde olup mde murd
Mekr-i muhtl-la old dmd
194

Vard sz hire bu kssa ile

rdi maksdma ol bizde bile

HTMET'L-KTB
(3445) Minnet Allah'a tamm old kitb
Tod dilden bu meh-i 'lem-tb
eb-i yeld-y sevd- erkn
Old bir rz-i mbrekde tamm
Sbha-ve nazmn hem-vr itdim
Nmn Sohbet'l-Ebkr itdim
Nite kim sohbet-i hs- ahbb
Sgar- feyz-ile old pr-tb
Yine tertb-ile oknd havs
Kld ebkr- shan meclis-i hs
(3450) Her biri shire-i behcetdir
Cedvel-i d'ire-i da'vetdir
Ma'n-i bikre safdr vuslat
An teshrde amm sohbet
Ele girince bu h- dil-c
tdi hindv kalem oh tek p
Grmedi ndire bnn- khen
Byle cem'iyyet-i ebkr- shan
Old minvl-i yer'- pergr
Perniyn-bf- mlemma'-evtr
(3455) Yarar olsa bu mensce-i rz
Nev-'ars- shana py-endz
Saflara dndi hutt- mstar
Nkteler pusuya girmi 'asker
Grinrden ki grinmez okdur
Gizli ma'nlarna had yokdur
Dndi bir mezra'aya safha-i rz
Ki ola hasl ok yazs az
Grinr safhalar ne gibi
Hey'et-i satr-sa dendne gibi
(3460) Sanma kim hatt- siyah var anda
Kald pr-'ukde olan tr anda

195

Safha yne-i ekl-nm

Grinr anda nuk- ma'n
Ren lafzda 'inde't-tahkk
Grinr m gibi her fikr-i dakk
ekdi her satr 'adya str
Balasn zahm hasedden nsr
Safha-i nazm gibi ser-t-ser
Harf-i grn iki pare ider
(3465) Tek tur iy hsid-i efsrde-dim
Dem-i serdinle syinmez bu er
Iztrbn yine imdd itdi
h- rekin an kd itdi
Old bin nkteye her nokta medr
Haberin yok ki tutd bu err
Toknursa nefes-i 'uka
Az zamanda yaylr fka
Lf urup eyleme bahs-i ma'n
Yr var syleme m-l-ya'n
(3470) Hem-ser olur m Sheyl-ile Sh
Zahmete girme sz anlar zraf
Hsidi itdi bu kilk-i h-dem
'Akbet kendi szi-y-le mlzem
Tir urduk ciger-i hside tr
Besdir anlarsa bu denli ta'zr
Hcet olmaz sitem-i stda
Kendi derdi yetire hussda
Hasl itdim bu bt-i tze-resi
Gnne ddi seyahat hevesi
(3475) Ald gtrdgi denli gheri
htiyr eyledi 'azm-i seferi
Cmlesi drr-i girn kadr semn
Kendisi yeyni bahs sengn
Ehl-i dil sohbeti iin mahz
Gurbete ddi bu tfl- zb
Umarn kim ide yrn ikbl
Olmaya m'tekif-i knc-i mell
Alalar lutf-la gnlini ele
Alp evk-la gftra gele

196

(3480) Nkte-verlikde nazri yokdur

Syledirlerse letyif okdur
Gh rindna mahal-hnlk ide
Gh 'uka gazel-hnlk ide
Her tarafdan virir ahbba haber
Yarar dense ayakl defter
Old hsiyyeti def'-i teb-i gam
Nshasn almaa tlib 'lem
Hfz ide an hatdan Br
B-huss iki beldan br
(3485) Dd- feryd iki ahs- ndn
Oldlar dmen-i cn- 'irfn
Biri ol ktib-i tashf-nvs
Ki virir ma'nye hkm-i telbs
Nsih-i nsha-i asl ola mdm
Kavm-i mensha dne harfi tamm
H yazarsa dne 'ayn- bakara
Ban yara gzini kara
Fasl u vasl ola n-berc hep
Bel bal eyleye gh Eb Leb
(3490) Kalemi kfe kede ekicek
Ola gy kef-i kfirde tfek
Elifi kim gec idip yazsa du'
Sarn egmi ider 'azm-i ve
Geh siykat-ve ider terk-i nukat
Geh rakam gibi yaza nokta fakat
Nice olmaya mu'allim ndim
Derd-mendin adn eyler mulim
Satrn eri ide yay gibi
Uymaya zr bem-i ny gibi
(3495) Yaza msr'n artk eksik
Bve dendn gibi ola gedik
Dne hayyt- hynet-kra
Hem boza hem ala andan pra
Dili alp kalemin Hind-vr
Ola n mest-i perin gftr
Sbha-i tr- gsiste gibi hem
Uymaya birbirine harf-i rakam

197

Biri ol t'ife-i n-mevzn

Ki ide nazmn iin dger-gn
(3500) Gire bir surete i'r-i Fhir
Ki an bilmeye grse 'ir
Khne cme gibi lafz skile
Hrkadan zer gibi ma'n dkile
Ska ikence idip mr'
Gire biri birine azl'
Harf- zyidle dne ku diline
hiri kfiyesinden biline
ekile cevr-ile mahbs gibi
zge ekle gire css gibi
(3505) Bu azla yine 'rif geine
Nkte-i nzna vkf geine
Bikr-i ma'nya tasarruflar ide
Dzmede boza tekellfler ide
Gl grp eyleye feryd hezr
Hatt- sebzi kazyp eyleye hr
Kasd idip hsn-i tensb ya'n
'irin kasd ola b-ma'n
Cmle srmza ola penh
erlerinden sfehnn Allah
(3510) Nvdn- dil-i fevvre-fen
tdi ser-eme-i hayvn revn
Ser-kalemden yine tab'- dr-br
Ber-i h- hneri itdi nisr
Erba'ni iricek itmma
Haylice ille kard hme
Cehl-i sohbet ki olnd itmm
Krklar menzili old bu makm
Kesret-i feyz-nisr- ma'n
Old hayret-dih-i tab'- dn
(3515) Feyz pey-der-pey hrs efzn-ter
Bahr cende v ben tene-ciger
Lk hme kalem-i cedvel-vr
Balad izmege sr'atle kenr
Kalmad hsl ikbl-i 'amel
Sohbetin hiridir geldi kesel

198

ehr-i Trhla'da bu nazm- benm

Bin otuz be senesi old tamm
Ya'n nzhet-geh-i ejderhda
Old bu genc-i hner mde
(3520) El ap bu eer-i b-hemt
Old deryze-ger-i hayr-du'
Ehl-i dildir bilen ann dilini
Ehliden ayrya amaz elini
Umarn kim idip ana ikrm
Hkdan ref ide ddke kirm
Hayr-la nzmn yd ideler
Cn- mahznumuz ad ideler
Sanmanz kim garazm hretdir
Belki bezl-i shan- hikmetdir
(3525) y klan hk-i siyah cevher
Vir 'Aty szine kadr-i gher
Nz-perverd-i harm-i l-ht
Kld n 'azm-i fez-y n-st
Her ki ikbl ide bulsun ikbl
Olsun ol nme gibi ferruh-fl
Neyyir-i kadri felek-seyr olsun
hiri 'akbeti hayr olsun
Sbha-sfat Sohbet'l-ebkr'da
Old ma'ani gher-i tb-nk
(3530) Didi uran 'ukde-i hatmin ann
Nazmna trh zih nazm- pk

199