Dr. A.

TAKESEN

MAK 204: MUKAVEMET

r.Gr.Dr. Ahmet Takesen

MUKAVEMET
GR

DERS SAATLER
r.Gr.Dr. Ahmet Takesen, Makina Blm,
Tel: 2126820/1844, e-posta: taskesen@gazi.edu.tr

Teorik Ders (3 saat) + devler + Quizler

Uygulama (devler)

Dr. Ahmet TAKESEN

LETM
Aadaki

Web sitesinden dersle ilgili bilgi

alnabilir.

http://w3.gazi.edu.tr/~taskesen

Ders, uygulama ve devlerle ilgili bilgiler yeri

geldiinde yaynlanacaktr.

Dr. A. TAKESEN

Dr. A. TAKESEN

DEERLENDRME
1. Snf almalar ve dev ortalamas
2. Devam

%5

3. Ara Snav (Vize1 ve Vize2)

%45

4. Final Snav

%50

dev Teslimi: dev teslimi bir hafta sonraki uygulama saatidir.

Not: Hasta raporu getirilmedike ge verilen devler kabul edilmez.

Dr. Ahmet TAKESEN

DEVLER VE SINAVLAR
dev ve Snavlarda HESAP MAKNASI Zorunludur. zellikle
Trigonometrik Fonksiyonlu olmaldr.
dev ve Snavlardaki l hassasiyeti ?
devlerde virglden sonra ka rakam alnacak?
Toplam 4 hane alnmas yeterli..

Beinci hane yuvarlatlacak

10,49723154

ise

10,49723154
SONU = 10,50

3,82497823 ise
3,82497823 ise
SONU = 3,825
724,7952972 ise

724,7352972 ise

SONU = 724,7
53628,12972 ise

53628,12972 ise

SONU = 53628

Dr. A. TAKESEN

Dr. A. TAKESEN
Haftalar

Konular

Mukavemete Giri.

Temel Kavramlar ve lkeler - Gerilme

Malzeme Mukavemeti

ekme, Basma ve Kesme Gerilmeleri

Atalet Momenti

Eilme Gerilmesi ve Kiriler

D momentli kirler

Eilme miktar

Ara Snav 1

10

Burulma Gerilmesi ve Miktar

11

Burkulma (Flambaj)

12

Bileik Gerilme

13

Makinada mukavemet uygulamalar

14

Kaynaklar
1. Milton G. Bassin, STATICS AND STRENGTH OF
MATERIALS
2. Beer, Johnston, & Dewolf, MECHANICS OF
MATERIALS
3. Shaoums Outline Series, CSMLERN
MUKAVEMET
4. Ahmet TAKESEN, Ders Notlar

Dr. Ahmet TAKESEN

MEKANK

Dr. A. TAKESEN

Dr. A. TAKESEN

MUKAVEMET
Kuvvetlerin

etkisi altnda, ekil

deitirebilen cisimlerin denge ve
hareket artlarn,
deformasyonlarn, dayanmlarn
inceleyen bilim daldr.

MUKAVEMET
TEMEL
KAVRAMLAR
VE LKELER

Dr. Ahmet TAKESEN

KTLE:

Cisimler
belirli
temel
mekanik
deneyler
ynnde
karakterize etmek ve karlatrmakta
kullanlr. rnein, ktlesi ayn olan
iki cisim dnya tarafndan ayn tarzda
ekim etkisindedir.
KUVVET: Bir cismin dieri zerine
etkisini gsterir.

Dr. A. TAKESEN

Dr. A. TAKESEN

TEMEL KAVRAMLAR (Deneysel)

Paralel kenar kanunu
Kaydrlabilme ilkesi (Rijit cisimler iin)
Newtonun 3 temel kanunu
a)Etki-tepki
b)F = ma
M = I
Newtonun ekim kanunu

F =G

M .m
r2

Dr. Ahmet TAKESEN

Paralel kenar kanunu

P
R
Q
R=P+Q

Kaydrlabilme ilkesi
(Rijit cisimler iin)

Tesir izgisi
M

Dr. A. TAKESEN

Dr. A. TAKESEN

BRMLER

Uzunluk
m

Zaman
s

Ktle
kg

Kuvvet
N

Moment Birimi ?
Hz?
vme?
Gerilme?
G?
Yerekimi ivmesi?

Dr. Ahmet TAKESEN

DZLEMSEL KUVVETLER
Kuvvet, vektrel bir byklktr ve
bykl, yn, dorultusu ve uygulama
noktas vardr.
Byklk

Yn

Dorultu
Uyg. noktas

ET KUVVETLER
Two vectors are equal if they are equal in magnitude
and act in the same direction.
P=Q

art
pP

Byklk
Yn

Dr. A. TAKESEN

Dorultu
Uyg. noktas

Dr. A. TAKESEN

VEKTRLERN TOPLANMASI
P

Q
R

P
R
Q

R=P+Q

R=P+Q

Paralel kenar
kural

gen kural
Dr. Ahmet TAKESEN

COS. Ve SN TEOREMLER
A
b

C
a

a2=b2+c2-2bc.CosA

a
b
c
=
=
sin A sin B sin C

Dr. Ahmet TAKESEN

RNEK

600 N

Grafiksel olarak bileke kuvvetin

bykln ve ynn

900 N

a) Paralel kenar metoduyla

b) gen kuralyla
c) Rx ve Ry ile
bulunuz?
600 N

30o
900 N

R
900 N

45o

45o

30o

Dr. A. TAKESEN

600 N
75o

Dr. A. TAKESEN
gen metoduyla

600 N
900 N
45o

30o

900 N

600 N

135o

Cosins teoreminden

R2 = 6002+9002- 2.600.900.Cos135
R = 1391 N

75o

X ve Y koordinatlaryla

600 N

y+

900 N

x+
Fx = Rx

45o

Fy = Ry

30o

Fx = 600.Cos75 + 900.Cos 30
Fx = 934,7 N

Ry

Fy = 600.Sin75 + 900.Sin 30

Fy = 1029,6 N
R2 = Rx2 + Ry2 = 934,72 +1029,62
R = 1391 N

Rx

Dr. Ahmet TAKESEN

BLEENLERE AYRILMASI
y

y
Fy
F

Fy

F
x

Fx

Fx

F = Fx + Fy

Dr. A. TAKESEN

Dr. A. TAKESEN

BLEENLERE AYRILMASI
b

F
P

F=P+Q

a
Q

RNEK

Fx=?
Fy=?

F=100 N

Fy
30o

Fx = 100.Cos30 = 86,6 N

x
Fx

Fy = 100.Sin 30 = 50 N

AININ KARISI SNS Fy

KOMUSI COSNS Fx
Dr. Ahmet TAKESEN

RNEK Fx=?

y+

F1=100 N

F3=100 N
-

Fy=?
Bileke kuvvet R = ?
Bileke kuvvetin yn?

60o

30o

0
F2=50 N
R (94 N)

x+
Fx = F1Cos60 + F2.0- F3Cos30
Fx = 100Cos60 + 50.0- 100Cos30 =- 36,6 N

Fy (86,6)

Fx (36,6)

Fy = F1Sin60- - F2 + F3Sin30
Fy = 100Sin60- - 50 + 100Sin30 = 86,6 N

R = 36,6 2 + 86,6 2 = 94 N
Tan = 86,6 / 36,6 = 2,37 = 67,1o

Dr. A. TAKESEN

Dr. A. TAKESEN

BR KUVVETN DK
BLEENLER: Birim Vektrler
y

Fy

Fx

x
i

Fx=F.Cos
Fy=F.Sin
F=Fx.i+Fy.j

RNEK

Bileke kuvvet =?
R=Rx.i+Ry.j

F3=100 N
F1=100 N

20o
30o
30o

F2=50 N

Dr. Ahmet TAKESEN

SERBEST CSM DYAGRAMI

Serbest cisim diyagram, fiziksel problemin
izimle gsterilmesidir. nemli olan bir nokta
(yer) seilir ve bu nokta(yer) zerindeki kuvvet
sistemi gsterilir.
Adm 1
Cismin, bal bulunduu ortamdan ayrld
dnlr.
Bu noktada cisme etkiyen i kuvvetler ve d
kuvvetler izim zerinde gsterilir.
Bu kuvvetler, kablo ve iplerdeki gerilme
kuvvetleri, tepki kuvvetleri ve momentler
olabilir.

Dr. A. TAKESEN

10

Dr. A. TAKESEN

Bilinmeyen kuvvet ve
momentlerin yn daima pozitif
(+) seilir

GERLME - ekme Gerilmesi ()

Birim alana den kuvvete gerilme denir.
F

ekme Gerilmesi
(Dik gerilme)

=+

F
A

Dr. Ahmet TAKESEN

2 cm
elik

10 cm
40 cm
elik

40 cm

6000N

1 =

6000N

F 6000
=
= 1500 N/cm2
A
4

2 =

F 6000
=
= 60 N/cm2
A
100

MAX GERLME

Dr. A. TAKESEN

11

Dr. A. TAKESEN

Dzgn, Deiken Gerilme

Sabit

F
F
= 2
A d / 4

Sabit

F
F
= 2
A
a

a
a

Sabit deil

GERLME - ekme Gerilmesi ()

=

Dr. Ahmet TAKESEN

F
A

GERLME - Basma Gerilmesi ()

Basma Gerilmesi
(Dik gerilme)

F
A

Dr. A. TAKESEN

12

Dr. A. TAKESEN

Kesme Gerilmesi ()

Kesme Gerilmesi
(Paralel gerilme)

F
A

Dr. Ahmet TAKESEN

Kesme Gerilmesi ()
=

F
F
=
A
h d

Alan
d
h

Kesme Gerilmesi ()

PARALEL Gerilme

Dr. A. TAKESEN

13

Dr. A. TAKESEN

Kesme Gerilmesi ()
..

F
A

Perinde tek kesme

F
2 A

Perinde ift kesme

..

Kesme Deneyi

Dr. Ahmet TAKESEN

Kesme Deneyi

Dr. A. TAKESEN

14

Dr. A. TAKESEN
Shear Test Force Displacement Graph

Genellikle = 0,5 alnr

GERLME - Eilme Gerilmesi

Dr. Ahmet TAKESEN

Eilme Gerilmesi

M C
I

Dr. A. TAKESEN

15

Dr. A. TAKESEN

Burulma Gerilmesi

M C
Ip

MALZEME ZELLKLER VE MUKAVEMET

Dr. Ahmet TAKESEN

KIRILGAN MALZEMELER-ekme Deneyi

Dr. A. TAKESEN

16

Dr. A. TAKESEN

EMNYETL GERLME - em
Emniyetli gerilmeler akma gerilmesi veya kopma gerilmesine bal olarak
Belirlenir.
Maksimum Gerilme

Akmagerilmesi
emniyetkats

ak
S

ak

em

emelik =
emAlm =
emBakr =

RNEK
1,5 m uzunluundaki d apndaki elik ubuun ap
ve uzama miktar nedir ? d= ? L= ?
emelik = 4000 N/cm2 Eelik = 21 107 N/cm2

L
5000N

L =

F
5000
em
=
A
d2 / 4

5000
= 4000 d = 1,26 cm
d2 / 4

F L
5000 150
=
EA
21 107 (1,26) 2 / 4

L = 0,003014 cm

Dr. Ahmet TAKESEN

Alminyum
20 cm

30 cm

Lelik

2,5cm
1,5 cm

RNEK

Alminyum ve elikteki gerilmeleri ve toplam uzamay

bulunuz? ? Al= ? elik = ? Ltoplam= ?
emelik = 4000 N/cm2 emAl = 1000 N/cm2
Eelik = 21 107 N/cm2 EAl = 7 107 N/cm2

4000
F
=
= 2260 N/cm2
A (1,5) 2 / 4
4000
F
4000N
=
Al =
= 640 N/cm2
(2,5) 2
A
F L
4000 30
= =
L = 0,00323 cm
21107 (1,5) 2 / 4
E A

LAl =

elik

FA LA
E A AA

elik =

4000 20
7 106 (2,5) 2

LA = 0,00183 cm

Toplam uzama= LA + L = 0,00506 cm

Dr. A. TAKESEN

17

Dr. A. TAKESEN

RNEK
2 cm
Bakr

1 cm
elik

Bakr ve elikteki gerilmeleri bulunuz?

40 cm

F + FB = 6000
L = LB

F L

6000N

E A
F 40

2110 1
7

FB 40
11107 (2) 2 / 4

FB LB
E B AB

FB = 1,57 F

F + FB = 6000 1,57F + FB = 6000 FB = 3670 N

F = 2330 N

elik =

3670
F
F 2330
=
= 2330 N/cm2
=
= 2330 N/cm2 baka =
A (2) 2 / 4
A
1

RNEK
Ortaya 1,5 cm apnda alminyum tel eklenirse
2 cm 40 cm gerilmeleri bulunuz?
Bakr
F + FB + FA = 6000
L = LB = L

1 cm
elik
6000N

Dr. Ahmet TAKESEN

30 kN

RNEK
Bakr ve elikteki gerilmeleri bulunuz?
elik

1,5 cm

F + FB = 30000
L = LB

Bakr

2,5 cm

Dr. A. TAKESEN

18

Dr. A. TAKESEN

RNEK

30 kN

t mesafesi 0,001 ve 0,1 olduunda

Bakr ve elikteki gerilmeleri bulunuz?
F + FB = 30000
t
LB = L + (0,001 ve 0,1)

Bakr

1,5 cm

elik
2,5 cm

RNEK

30 kN
elik

2cm

Alm

b elik

90 cm

4 cm
6 cm

F 30000
=
= 10000 c = ..
A
2c
F 30000
= =
= 3200 b = ..
A
b2

a
0,04cm

elik

c, b, a = ?
AL ve elikteki gerilmeler?

F
30000
= 3200
=
A 4b a

a = ..

AL ve elikte BASMA gerilmesi:

FA + F = 30000
LA = L + 0,04

F 90
FA 90
=
+ 0,04 0,64 FA = 0,268 F+40000
6
2
2
7 10 (6 4 ) 21106 4 2
FA = 52907 N
30000
F =- 22907 N
A = 2 2 = 1500 N/cm2
(6 4 )
Dr. Ahmet TAKESEN
RA

RNEK

A ve B deki mesnet tepkilerini bulunuz?

20cm

RA

C
20kN

RB

60cm
RA

RB

RB

RA+RB = 20000 N
AC ubuunu zorlayan kuvvet RA dr.

3RB + RB = 20000

LAC = LBC

RB = 5000 N

RA 20 RB 60
=
RA = 3RB
EA
EA

Dr. A. TAKESEN

RA = 15000 N

19