Elastinost

Elastinost

Elastine osobine materijala i Hukov zakon

(AP78-79)
Vrste elastinih deformacija (AP79-83)
Sudari (AP83-85):

Elastini.
Neeleastini

Elastine osobine materijala.

Pojam krutog tela:

ne deformie se pri dejstvu sila, odnosno ne menja svoj oblik;
matematika apstrakcija, takva tela u prirodi ne postoje.

Umesto krutog tela uvodi se pojam vrstog tela:

telo stalnog oblika koje se moe defomisati;
dejstvo spoljanjih sila izaziva promene dimenzija, veliina

defomacije zavisi od osobina materijala.

Deformacije vrstog tela:

elastina deformacija - po prestanku delovanja sile telo ponovo

dobija prvobitni oblik;

plastina defomacija - kada sila pree odreenu granicu po

prestanku delovanja sile telo zadrava defomisani oblik.

Elastinost

Realna tela se nalaze izmeu ova dva ekstremna sluaja.

Elastinost

Elastine osobine materijala.

Elastine osobine materijala.

Dejstvo spoljanje sile na elastino telo:

izaziva protivdejstvo njegovih elastinih sila, koje tee da vrate telo

u prvobitni poloaj;

rezultujua sila koja dejstvuje na telo moe se razloiti na

Kidanje
Napon
Region plastinih
deformacija

tangencijalnu i normalnu komponentu;

nakon konane defomacije tela rezultanta elastinih sila tela

uravnoteava se u ma kom preseku sa rezultantnom spoljanjih

sila;
rezultanta elastinih sila ima tangencijalnu i normalnu komponentu.

Region elastinih
deformacija
Istezanje

Elastinost

Elastinost
Hukov zakon.

Elastine osobine materijala.

Pod dejstvom spoljanje sile telo se nalazi u napregnutom

stanju.

Stanje se odreuje fizikom veliinom, NAPONOM, ija je brojna

F N
S m 2

Fn
S

t =

Engleski naunik Huk je eksperimentom pokazao da je

napon proporcionalan relativnoj deformaciji.

Hukov zakon vai za male deformacije, odnosno u oblasti elastinosti.

F
S

Napon pri kome Hukov zakon prestaje da vai zove se granini napon

proporcionalnosti i on je ispred granice elastinosti.

Ft
S
V
V

Elastinost

Elastinost

Vrste elastinih deformacija.

Vrste elastinih deformacija.

Svi vidovi elastinih defomacija mogu se svesti na dva

osnovna:

smicanje.

vrsto telo:
nakon prestanka delovanja sile sastavni delovi se vraaju u

ravnoteni poloaj;

istezanje (sabijanje),

N
m 2

Veliina defomacije odreena je relativnom defomacijom:

=

Reciprona vrednost modula elastinosti je koeficijent elastinosti .

I napon ima tangencijalnu i

normalnu komponentu:
n =

E=

Konstanta E je karakteristika materijala i naziva se modul elastinosti.

vrednost jednaka odnosu elastine sile i povrine poprenog

preseka

= E

vrsto telo:

Istezanje (sabijanje):
sila deluje normalno na povrinu tela;
dolazi do promene rastojanja izmeu sastanih delova.

predstavlja kristal u kome njegovi delovi zauzimaju pravilan

raspored;
privlano-odbojne sile ih dre u stabilnoj ravnotei;
kada sila deluje na telo sastavni delovi se izvode iz ravnotee emu
se oni opiru usled elastinosti tela.
F
F

Smicanje:
sila deluje tangencijalno;
dolazi do meusobnog smicanja slojeva sastavnih delova.

F
F

Elastinost

Elastinost

Vrste elastinih deformacija.

Vrste elastinih deformacija.

Elastina defomacija istezanja:

na kraj homogene ipke konstantnog poprenog preseka, S,

relativna promena duine ipke proporcionalna je normalnom

dejstvuje sila, F, du njene ose;

ipka se izdui, odnosno skrati pa je relativna promena duine
ipke:
l

Elastina defomacija istezanja:

naponu:

l
1 F
F
=
=
l
E S
S

promena duine ipke proporcionalna je sili i poetnoj duini ipke,

a obrnuto srazmerna poprenom preseku ipke i modulu

elastinosti.

primenom Hukovog zakona i

definicije napona:

l =

= E
F
=
S

F l
E S

F
l
l
=E
F = ES
= k l
S
l
l
Drugi oblik Hukovog zakona

Elastinost

Elastinost

Vrste elastinih deformacija.

- koeficijent elastinosti

Vrste elastinih deformacija.

Elastina defomacija istezanja:

Elastina defomacija smicanja:

kod savijanja, javlja se istovremeno i istezanje i sabijanje;

javlja se pod dejstvom tangencijalnih sila;

veliina savijanja je proporcionalna treem stepenu duine, a

za homogeno telo privreno za podlogu jednom stranom,

obrnuto srazmerna treem stepenu visine;

da bi savijanje bilo manje:

greda to kraa,
visina to vea.

s=k

l3
F
Eab 3

delovanjem tangencijalne sile na drugoj strani nastaje tangencijalni

napon koji vertikalne strane zakrene za ugao:

tg =

l
1 F
=
l
G S

G - modul smicanja ili torzije.

Elastinost

Elastinost

Vrste elastinih deformacija.

Sudari.

Torzija (uvijanje ili upredanje) je specijalni sluaj smicanja:

homogena ipka koja je na jednom kraju nepokretna a na drugi

kraj se uvre momentom sile sa pravcem du ose ipke;

Kratkotrajno uzajamno dejstvo dva tela koje se deava pri

njihovom susretu, koji traje veoma kratko.
Pri sudaru dolazi do nagle promene kretanja stanja kretanja:

ipka trpi deformaciju, upreda se za ugao:

Pri sudaru tela mogu ali ne moraju da pretrpe defomacije.

2l
2l
= 4 M = 4 Fd
r G
r G

Dve vrste sudara:

elastian sudar - pri sudaru nema nikakvih unutranjih promena u

tim telima;

r - poluprenik ipke

neelastian sudar - pri sudaru dolazi do izmene unutranje energije

tela.

Nelastian sudar - kinetika energija Elastian sudar - kinetika energija

pre i posle sudara nije ista.
pre i posle sudara ista.

Elastinost

Elastinost

Sudari - elastini

Sudari - neelastini

Sudar kuglice sa zidom.

kinetika energija kuglice ostaje ista;

energiju i koliinu kretanja koja se prenosi na zid (ne primeuje se

zbog mase zida).

promena koliine kretanja kuglice dvostruko je vea od koliine

kretanja kuglice pre sudara:

Centralni sudar dve kuglice.

p = mv ( mv ) = 2 mv

Koliina kretanja pre sudara jednaka je koliini kretanja posle

sudara - kuglice nastavljaju da se kreu istom brzinom.

r
r
r
m1v1 + m 2 v 2 = ( m1 + m 2 ) v

r
r
r m1v1 + m 2 v 2
v=
m1 + m 2

Ako su mase kuglica iste i jedna miruje pre sudara:

r
r v
v= 1
2

Sudar kuglice sa zidom.

kuglica se odbija od zida istom brzinom u suprotnom smeru;

kod apsolutno neelastinog sudara kugla gubi celokupnu kinetiku

Centralni sudar dve kuglice.

Koliina kretanja pre sudara jednaka je koliini kretanja posle

sudara - kuglice nastavljaju da se kreu razliitim brzinama.

r
r
r
r
m1v1' + m 2 v 2' = m1v1 + m 2 v 2
Kinetika energija pre i posle sudara je ista:
'2
1 1

'2
2 2

mv
m v
+
2
2

2
1 1

v1 , v 2

2
2 2

mv
m v
+
2
2

Elastinost

Sudari - elastini
Centralni sudar dve kuglice.

Test pitanja - kolokvijum

1. Deformacije vrstog tela.

Ako su kuglice iste mase, kuglice izmenjuju brzine:

v1 = v 2' , v 2 = v1'
Ako su kuglice iste mase i druga kuglica miruje, prva kuglica se

zaustavlja a druga preuzima njenu brzinu.

Elastina deformacija - po prestanku delovanja sile telo ponovo dobija

prvobitni oblik;
Plastina defomacija - kada sila pree odreenu granicu po prestanku
delovanja sile telo zadrava defomisani oblik.

2. Hukov zakon.

v1' = 0 , v 2' = v1

Kada se telo nalazi u napregnutom stanju, napon je proporcionalan

relativnoj deformaciji gde je konstanta E karakteristika materijala i naziva
se modul elastinosti.

= E

3. Vrste elastinih deformacija.

Istezanje (sabijanje) - sila deluje normalno na povrinu tela gde dolazi do

promene rastojanja izmeu sastanih delova;
Smicanje - sila deluje tangencijalno gde dolazi do meusobnog smicanja
slojeva sastavnih delova.

Test pitanja - kolokvijum

4. Sudar.

Kratkotrajno uzajamno dejstvo dva tela koje se deava pri njihovom

susretu, koji traje veoma kratko. Pri sudaru dolazi do nagle promene
kretanja stanja kretanja pri emu tela mogu ali ne moraju da pretrpe
defomacije.

5. Vrste sudara.

Elastian sudar - pri sudaru nema nikakvih unutranjih promena u tim

telima. Kinetika energija pre i posle sudara ista.
Neelastian sudar - pri sudaru dolazi do izmene unutranje energije tela.
Kinetika energija pre i posle sudara razliita.