Professional Documents
Culture Documents
1) Dc lc hc:
- Tng ca thuc ln c th
- C ch tc ng
- T/d ph - tng bt li
- Li ch lm sng - ng dng lm sng
2) Dc ng hc
- Tc ng ca c th /v thuc
- Hp thu, phn b, chuyn ha, thi tr
3) Thuc: l cht ngoi sinh, ko fi l t/n, tg n c/n ca CT qua nh` c ch # nhau
- Tng tc VL
- Thay i hot tnh enzyme
- Gn trn pt ch (90%)
- c ch chc nng t bo
S PHN CA THUC TRONG C TH
DC NG HC (ADME): Hthu, pb, ch ha, thi tr
1) Hp thu:
a) S hp thu thuc:
- Mng TB: lp PL kp, dch lng, linh g, thm nc, pt nh
MTB mi ni u ging nhau tr Mng no & Nhau thai
- Hthu: thuc t d dy vo mu
- V/c th ng:
Ph thuc t/c mng & thuc, khuynh hng n, ko cn NL
(1)Khuch tn trog mt nc: pt nh
M k, bo tng, ni m
Khuch tn trog l
Mao mch no, tinh hon: ko c dng l
Tun theo lut Fick.
(2)Khuch tn qua lp lipid:
Tnh tan trong lipid
Mc ion ha (acid yu, base yu)
H s fn chia lipid nc
pH mtrng
tun theo nh lut Henderson Hasselbalch:
Log dng proton ha/ dng ko proton ha = pKa pH
Thuc dng ko phn ly a s hthu tt hn (acid yu, base yu ty thuc mt)
Thuc ion qu ko hthu c
Thuc dng ion ha hn ch s hthu ca thuc
S thm qua mng f thuc vo t l ion ha, cng cao cng kh hthu.
(3)Khuch tn qua khong gia cc TB
M di da, c
Cu trc t cht
Cho php thm vo mch mu
Mmch/ TKTW, m biu m: lkt TB rt cht gy hn ch s v/c gia cc TB
- V/c ch ng:
Cn cht v/c, cc bm, cn NL, ngc khuynh hg n, bo ha & cnh tranh
o Transporter: ch 1 ion/pt theo 1 hng
o Symporter: nh` ion/pt theo 1 hng
o Antiporter: trao i cc ion hoc pt
o Pump: cn NL, ch yu v/c tri cc ion
Bm Na+: ngoi > trong;
Bm K+: ngoi < trong
Na+ cn cht v/c, cn ATP a Na+ ra, mag K+ ngoi vo ngc gradient n
- Cc loi v/c khc:
Nhp bo (endocytosis): vit.B12
Thc bo (phagocytosis): thuc dng rn ( thuc khg ung th)
m bo (pinocytosis): vit. A,D (dng lng)
Xut bo (exocytosis): acetylcholine
b) Cc yu t nh hng n s hthu thuc
- Tnh htan: dd nc > du, dch trep, rn
- N: dng ktn qua lipid : n cao tng hthu
- pH: nh hg n mc ion ha. pH ti t l dg ko ply & ko ply ti
hthu
- Tun hon: hthng mao mch(nh` hthu tt), co(hthu km) gin mch, lu
lng mu( m gan nhiu hn m m txc thuc nh` hn)
- B mt: Shthu tng hthu tng
c) Cc ng hthu thuc
(1)Hthu gin tip:
- Qua da :
Yu t nh hng: tnh tan trog lipid, Stx, hydrat ha lp sng, loi t dc
(gip thuc ktn tt trog TB, nh hng rt nh` n s hthu), dy lp
sng, ch xt, xoa bp da, tui tc
u im: SD c tgian di ngy, gfng t t thuc, n thuc n nh, tin li
Nhc: Kh hthu, d ng ti ch, td b bi f thuc nh` yu t: la tui (da
mi ng dy mg khc nhau, tr em d b hthu vo mu), vtr sd (da trn cth
c ~ ch mng nh bn, khe, k), m.
- Qua nim mc ming:
Nim mc li, sn ming, mt trog 2 m
Khng b chuyn ha ln u gan, tgian khi ft nhanh
Thuc dg di li fi: d tan, mi d chu, d thm qua MTB, hm lng
nh v n.mc di li mng d hthu nhg dch rt t, ko tiu ha dc nh`
Li thm vo mmu vo TM cnh tim : nhanh (liu dng < liu ug)
- Qua nim mc d dy
Hn ch: lp c dy, mao mch t ptrin, pH khc nghit, Shthu nh
Acid yu d hthu (do kt hp vs proton H+ trog d dy dg ko ply)
Kim yu km hthu.
D dy gip ptn thuc 1 fn, nghin to thnh hn dch. pH << f hy thuc
- Qua nim mc rut non:
Hthng mao mch ptrin
- Lm mt hot tnh (kh c tnh ) : phenol phenyl hydrogen sulfat tan trog
nc d thi ra ngoi
- Thay i hot tnh:
Diazepam thuc ng tg di ~24h Tenazepamm ~ 12h Oxizepam ~ 6h
L-dopa (prodrug) Dopamin c hot tnh tr bnh Parkinson R-(-)-Ibuprofen
ko hot tnh S-(+)-ibuprofen c hot tnh
Paracetamol c tdng h st, gim au. Liu cao: gy c, mt H trn phenol
chuyn thnh kinol gn t do vs Pr TB gan gy hy hoi TB gan vim gan
- Pha 1:thay i cu trc ha hc = cc phh.
- Pha 2: lin hp, lkt vs cht c sn trog c th
- Bi sinh hc ca thuc trc khi hthu: pH acid ca dch v c th lm mt hot
tnh ca thuc : insulin ch dng g` tim di da
- Bi sinh hc ca thuc trog mu: cc enzyme trog mu c th lm mt hot
tnh ca thuc: Esmolol thy fn nhm ester bi esterase/hcu h HA rt
nhanh do tg ln 1 RCT tim ko dg tr h/p lu di..
- Bi sinh hc ca thuc trog m: gan, g` tiu ha, thn, fi, da
Trong microsome cha tt c cc E chuyn ha thuc
Cc microsome enzyme ngoi gan (OXH, glucuronic ha)
Microsome enzyme gan (OXH, glucuronic ha)
Cc enzyme ko thuc microsome gan (acetyl ha, sulfat ha, GSH,
alcohol/aldehyde, dehydrogenase, thy fn, OXH-K)
Phn loi:
Microsomal enzyme:
Monooxygenase (mixed function oxidase)
C trn LNC trn
Gan thn fi rut
Chuyn ha fn ln thuc
P OXH, K, thy fn, lin hp
CYP (Cytochrom P450 CYP) : enzyme chuyn ha thuc chnh
FMO (Flavin-containing monooxygenase)
EH (Epoxide hydrolase)
UGT (UDP-Glucuronosyltransferase)
C th cm ng nhg microsome gan
Cm ng l khi dg 1 thuc bt k vo c th kthch TB gan tg s
hin din of CYP tg s lng CYP thuc ch?ha nhanh n thuc
trog mu gim tgian tdng gim
Non microsomal enzyme:
Ko c hiu
C trong bo tng, ty th
TB gan, cc m, huyt tng
Xc tc cc p OXH, kh, thy fn, lin hp
Ko b cm ng nhng a hnh
Protein oxidase, esterase, amidase, conjugase
Khng cho p ng ti a
Hot tnh ni ti (bn th) 0 < < 1
i khng khi c s hin din ca cht ch vn ton fn
(4)p ng nghch (Inverse Agonist): cht ch vn o nghch
Gn vs RCT & c ch RCT
Cho p ng di ngng bth
(5) Constitutive RCT: RCT cu trc
c hot ha khi ko c mt ca ligand (phi t, thuc) ngn chn
p ng : inverse agonist > antagonist
RCT of benzodiazepine, cannabinoid, serotonin
(6)Spare RCT: RCT d tr
Ko gn vs ligand nhg vn cho tg ti a
T l gn thp
Cc thuc kthch co c
Cht i khng
- Cht i khng dc l: 2 thuc gn cg RCT vs cht ch vn ko hot ha
- i khng cnh tranh: gn thun nghch vs RCT, khi fc hot tnh khi tg liu
- i khng ko thun nghch: gn cht vo RCT ( rt kh ply), tg liu ko khi
fc hot tnh
- i khg sinh l: gn trn 2 RCT hton khc
- i khng ha hc: cht i khg gn tr.tip vs cht b i khg ngn cht
ny tin n mc tiu tg
b) C ch tc ng mc pt:
(1)Receptor gn vs knh ion:
- p ng TB: mili giy; Nicotin RCT
- Pr xuyn mng cho fp 1 s ion c hiu i qua
- Knh ion c 3 tr.thi:
Ngh: ag ng, c th m khi c hot ha
ang hot g: ag m
Bt hot: g nhg ko m c d hot ha
(2)RCT gn vs G Protein: l 1 RCT chnh
- 3 tiu v: , , (c nh` dg khc nhau)
- Gn vs GDP (Guanosin diphosphat) khi ko hot ha
- Khi c hot ha GDP GTP
- Effector: adenylyl cyclase (AC), guanylyl cyclase (GC), phospholipase C
(PLC), knh ion
Adrenalin gn tr.tip ln 1 RCT co mch
G* PLC tg Ca2+
GS AC tg AMPvng
Gi AC gim AMPvng
(3)RCT gn vs enzyme
(4)RCT ni bo
c) iu ha cc receptor:
Mch: hiu lc trn 2 kthch tim co mch ton thn tng HA (nhp
tim chm)
C trn: tdng yu, gy co tht t cung trog thai k
- Tc dng ph -c tnh:
Tng t adrenalin nhg nh v him xy ra hn
Liu c tg HA nng, lon nhp tim
Chng ch nh PH N MANG THAI
- Sd tr liu:
Sc do chn thng, phu thut
Ko dng trog nhi mu c tim
DOPAMIN: (D1, D2,.RECEPTOR nm trong no)
- Tc dng dc l:
Liu thp: gin mch (D1 ngoi bin) thn: tng sc lc, lu lng mu
qua thn ci thin tc lc cu thn
Liu TB: kthch co bp c tim (1), HA tm thu tg, HA tm trg t b a?h?
Liu cao: gy co mch (1)
D2 c ch catecholamine
- S dng tr liu:
Sc do tim (lu lg tim gim, HA gim px co mch, tng nhp tim) hay
do nhim trng
Sc bnh nhn b tiu niu, ri lon chc nng thn, try tim
Ch dng g` IV
- c tnh:
Do qu liu: nn ma, au tht ngc, au u, lon nhp tim, tng HA
- Chng ch nh: fi hp vs IMAO (Mono amin oxidase inhibitor)
b) Receptor :
- 1 : Trc tip (Methoxamin, Phenylephrin), Trc tip & gtip (Mephentermin,
Metaraminol)
- 2 : Lit GC TW (Clonidin, Methyldopa, Guanabenz, Guanfacin)
Cht tc ng u th trn receptor 1:
- Hot ha rct 1 trn c trn mch mu co mch, tng HA
- Sd tr liu gii hn trog THp h huyt p hay sc
- Dng ti ch: co mch ti ch nhanh & ko di, gim sg, gim xung huyt
- t/d ph: kthch TKTW, tng HA qu , lon nhp (mephentermin, metaraminol)
Kch thch chuyn bit rct 1:
- Phenylephrine: dd thg` sd trog tc cc g` tim h HA do gy t ty sng,
chn thg ty sng, gin g t, chg xug huyt mng nhy mi
- Naphazolin, Tetrahydrozolin, Xylometazolin: dd nh mi lm co mch mu,
gim triu chng ngt mi, gim xung huyt
c) Receptor :
ISOPRENALIN:
- Kthch ko chn lc rct :
- 1 : kthch c tim co bp
- 2: kthch c trn ph qun gin f qun
- Tc dng dc l:
Tim mch:
1 : tng sc co bp, tg nhp tim tg lu lng tim tg HA tm thu,
gim HA tm trg & TBnh
2: gin mch gim sc cn ngoi bin
C trn:
Gin c trn h hp (kthch tim, lm ngng tim ko dng tr hen )
Gin c trn tiu ha
Kthch 2 dng bo c ch tit Histamin, Leucotrien
Liu cao gy dung np
Chuyn ha: t gy tg glu mu, kthch thy fn lipid
- Tdng ph -c tnh: t xy ra hn adrenalin, liu cao gy lon nhp
- Sd tr liu: kthch tim (tim chm, ngng tim), Hen suyn (t sd)
DOBUTAMIN:
- u th trn 1 ca tim
- Tng co bp c tim
- t lm tng nhp tim
- Gn c trn rct D1 gin ng mch thn ci thin c tc lc cu thn
- Tim truyn TM: t/d nhanh
- S dng tr liu:Suy tim sau m, suy tim xung huyt, nhi mu c tim cp
Cc thuc kthch chuyn bit trn rct 2
- c sd trog tr hen suyn
- C ch: tg chn lc trn 2
G-Pr loi Gs gn vs AC tng AMPv
c ch pthch cht TGHH t TB mast : Histamin(gy p d ng), Leucotrien (gy
co tht ph qun mnh)
- C th dng g` PO (do bn vs MAO & COMP)
- C th dng qua g` h hp t t/d ph ton thn
- COPD: hi chng phi tc nghn mn tnh
- Metaproterenol (Orciprenalin), Terbutalin, Albuterol (Salbutamol),
Pirbuterol, Bitolterol: thuc c thi gian khi pht cc nhanh (sau 3-4 gin f
qun), dng ct cn hen, ch nh co tht ph qun cp & mn
- Bambutero, Salmetetol (ksot cn hen v m), Formoterol, Ritodrin (chg
co tht t cung, nga sinh non): thuc c tgian khi pht chm & ko di.
- Tc dng ph: hin tng dung np : liu cao, g` tim chch
4) Cng GC gin tip:
AMPHETAMIN (ma ty )
- Kthch TKTW mnh
- C ch: fng thch NE khe xynap kthch ltc ko cm thy mt
EPHEDRIN:
- Alkaloid / cy Ma hong
- C ch tc ng: gin tip & trc tip tng catecholamine C
- Trn mch:
Dng ring l: t/d ko r
Liu iu tr: i khng vs tc ng gy gin mch
Liu c: bng
- Trn ng tiu ha:
Gim nhu ng d dy rut
Lm gim s tit dch v
- H hp: c ch s tit dch h2, lm kh mng nhy dng lm thuc tin m
Khi gy m dch hh tit nhiu trn vo g` hh gy nght th
- Cc c trn khc:
Gim co tht bng quang, ti mt, ng dn mt
c ch bi tit m hi da kh, tng thn nhit
Thuc gim au do co tht c trn - ATROPIN
b) Tc ng theo liu:
- 0,5 mg: gim nh nhp tim, hi kh ming, gim tit m hi
- 1 mg: kh ming r, kht, nhp tim nhanh, gin nh ng t
- 2 mg: nhp tim , trg ngc, kh ming, gin g t r, kh iu tit nhn gn
- 5 mg: cc t/c trn r hn: kh ft m v nut; mt mi, ng ny, au u, da kh
nng, kh tiu, gim nhu ng rut
- 10 mg: mch nhanh, yu, ko nhn r, da kh, nng, : tht iu, kthch, o
gic m sng
c) Dc ng hc:
- Hthu d dng qua PO, tim di da
- Kh thm qua da
- Chuyn ha 1 fn qua gan, fn cn li c o thi qua nc tiu
- T1/2 = 4h
d) S dng tr liu:
- Nhn khoa: gin ng t soi y mt
- Tim mch: block nh tht, tim chm do f v
- Phu thut: tin m (chng ngng tim trog khi gy m)
- iu tr ng c: thuc dit su ry, phosphor hu c
- Chng nn: Scopolamin ming dn say tu xe
Thuc
Nhm thuc
Say tu xe
Dimenhydrinat
Khng Histamin H1
Diphenhydramin
Scopolamin
Khng choline (thuc lit GC)
Thai k
Dimenhydrinat
Khng Histamin
Diphenhydramin
Metoclopramid
Khng dopamine
Domperiden
Do thuc tr
Ondansetron
Khng serotonin
Granisetron
ung th
e) Tc dng ph - c tnh:
- Kh ming
- Ri lon th gic
- Kh tiu, to bn
- Tim nhanh, nh trng ngc
- Kthch TK
- Ng c/tr em, ng gitr vs thuc khng cholinesterase
2) DN CHT AMIN BC 4:
Tng chn lc hn atropine/nhn khoa, c trn, h hp, tiu ha, tit niu &
bnh Parkinson
a) Hormotropin, Metybromid:
c ch hch mnh trn rct N l ch yu, 1 fn M tr au do co tht h THa
b) Methanthelin, Propanthelin:
- c ch hch mnh
- t tc dng ph do h M
c) N-butyl scopolamine:
- Chg co tht c trn mnh hn atropine
- t t/d ph ton thn, ko nh hng TKTW
d) Ipratropium:
- Khng tc ng trn HTKTW
- Tng khng ACh mnh hn atropine gin ph qun, ko lm kh n.mc hh
- Km hthu ti ch, tiu ha
- Tr liu: COPD & hen suyn
ng xng ht: t tc dng ph ton thn
Tim chch: tc ng trn h M& N u mnh
3) DN CHT AMIN BC 3:
- Homatropin.HCl, HBr; Cyclopentolat.HCl; Tropicamid nhn khoa
- Benztropin, TrihexyphenidylParkinson, RL ngoi thp. Phi hp vs levodopa
- Dicyclomin, Oxyphencyclimin, Oxybutynin, Flavoxat chg co tht c trn.
Lit GC yu gin c trn
4) CHT C CH CHUYN BIT Receptor M1
Pirenzepin/Telenzepin
- c ch tit acid dch v dng trong lot d dy t trng hin nay ko sd
- T.d f loi atropine rt thp
- Ko t.d trn TKTW
THUC CHNG CO THT C TRN
Hng c
1) Phn loi:
- Thuc chng co tht c trn hng thn kinh (Neurotrope)
Rct TK c
Cht TGHH TK
Thay i in th mng
- Thuc chng co tht c trn hng c trn (Musculotrope):
Thay i lng Ca2+ t bo
2) PAPAVERIN:
- Alkaloid nhn isoquinolein: Papaver somniferum (nha cy thuc phin)
THUC M
1) nh ngha: l thuc c t/dng
c ch tt c cc m c tnh kthch (TKTW, c tim, c trn, c vn), lm mt
thc, mt px, mt mi cgic (au, ng, lnh), gin c, phc hi hton liu tr
lieu, t gay xo trn tun hon, h hp (thuc m an ton ko c t/c ny)
2) Cc gon gy m:
G 1 (khi m): (thuc m mt thc). Mt cgic au. c ch ton b v no
ni xft cc dy TK
G 2 (kthch ch yu trn TKTW): (mt thc kthch, m sng). H hp, nhp
tim ko n nh, vg mt ksot, nn ma, gin ng t. Cc dy TK b chi fi bi
hthng li (ksot mi px co git, tg tit sd atropine c ch). G ny qua
nhanh nn ko fu thut s gy nguy him
G 3 (phu thut): (c ch TKTW, ngoi tr hnh ty). Ht kthch, mt px, g t
bth, h hp ha, mt px mi mt, gin c. c ch no c ch hthg li
G 4 (lit hnh ty): (c ch hnh ty, r no). Ngng h hp, suy tun hon t
vog
3) Cc nh hng chnh ca thuc m:
Tai bin v h hp: tng tit dch h hp gy ngt th, ngt do ngg h hp
Tai bin v tim mch: ngt do ngng tim, sc do thuc m, fu thut
Tai bin sau khi gy m: vim fi,f qun,suy tim do gy m ko di,suy gan, thn
SD atropine hn ch cc tai bin.
4) Cc nh hng hu phu: (tai bin)
Tng HA (do c ch tim mch), nhanh nhp tim: khi fc h GC
Thiu mu c tim bnh nhn b bnh mch vnh (do lc fu thut tim ko hg
nh bth suy tim)
Tr.thi kthch (5-30%): nhanh nhp tim, bn chn, khc, rn r
Run (Meperidine hay clonidine CGC 2 hu qu gy lit GC do au)
Gim c/n fi
Ksot cn au: opiod c ch hh
Ketorolac (IV), NSAID (IV) (BN fu thut xg sd thuc gim au c t/d c ch hh)
5) Tiu chun ca 1 thuc m tt:
Khi pht nhanh, m du
Gin c thch hp ko nh hng bi hh, tun hon
Ko c, t gy TDP
K/c an ton rng d chnh liu
Phn loi:
Thuc m ng tnh mch
Thuc m ng h hp
Barbiturat: Thiopental, Methohexital,
Loi halogen ha: Halothan, Isofuran,
Thiamylal
Enfluran, Desfluran, Sevofluran, Cloroform
Thuc khc: Ketamin, Propofol, Ketomidat Thuc khc: Cyclopropan, Ether m,
Nitrous oxid, Xenon
6) C ch:
Vtr tc ng: ngn chn dn tr` v no, r no, ct sg, TK cgic ngoi bin
4) C ch tc ng:
- Thuc t fong b knh Na+ trn MTB TK i vo trog mng
5) Phn loi nhm thuc t:
- Nhm amid: Lidocain, Bupivacain, Mepivacain, Ropivacain, Levo Bupivacain,
Prilocain, Etidocain.
- Nhm ester: Cocain (ko sd), Tetracain, Procain, Benzocain, Chloroprocain
Chuyn ha, p qu mn, chch cng gn vtr dy TK ch cng tt, ko tim
tr.tip vo dy TK gy tn thg dy TK.
6) Tc g dc l:
Trn TKTW:
Gim dn tr` TK
Gim tg s lng dy TK b kthch
Gim lng Na+, Ca2+ vo MTB TK c ch dn tr`
Qua HRMN.
N thp: tg ngng co git/chg co git
N cao: gy co git
N rt cao: c ch TKTW, hn m
Liu cao c ch c h TK c ch ln h TK kthch c ch TKW & ngng h hp
Trn TK ngoi bin:
c ch hot tnh TK ngoi bin
Lidocain c ch px ho
Liu c gy c ch TK c
COCAIN: gy t b mt rt mnh
PROCAIN (NOVOCAIN) :
Gy t mnh, ngn
Ko gy t b mt
Thy fn thnh PABA (Para amino benzoid acid) c ch sulfamid c cht
tg hp ADN of VK
LIDOCAIN:
Hiu lc gy t mnh
Dng tim, dng ngoi da, dng dn ngoi da
Tgian gy t ko di nhg hiu lc, c gy t vn gi nguyn
c tnh: tai, hoa mt, chg mt, liu cao gy g kinh, hn m,ngg hh
BUPIVACAIN LEVOBUPIVACAIN (gy t ngoi mng cng)
Gim au hu fu hoc Gy t trog sinh
TETRACAIN:
- Tc ng di gy t ty sng
Cc thuc ng tim chch khc : ARTICAIN, ROPIVACAIN, PRILOCAIN
(hiu lc tt, gy m ngoi mg cng) yu hn Procain
Thuc t sd gy t b mt:
Kch ng mt
Gim nga hu mn, bfn sdc
Thuc tr: thuc gim au loi opioid, thuc gim au hng TK, thuc gim au loi
NSAID, Paracetamol, thuc gy t ti ch.
1) au: l cgic kh chu v kinh nghim cxc i km vs tn thg m thc s hay tim
tg c cng t v
2) C ch dn truyn cgic au:
Dn truyn qua 3 G:
Cm nhn cgic au qua cc rct nhn cm au (nociceptor) - G ngoi bin
Chuyn thg tin v cgic au ngoi bin n ct sg fng thch glutamate
Chuyn t.tin cgic au ct sng n i th, v no
3) C ch hot ha, tng cm au qua NOCICEPTOR
Kthch: c hc, nhit , ha hc
Tn thg lp PL kp PL phospholipase A a.arachidonic COX PGE2,I2
gn ln nociceptor tng cm A
Cht ni sinh trg cth:Bradykinin, histamine, PG, serotonin, ATP, acid lactic, K +
kthch C hay A
Dy TK dn truyn:
A: to, bao bc = myelin, nhanh (15m/s), au but, nh r v tr
C: nh, ko myelin, chm (1m/s), au m , kh nh r v tr
4) C ch dn truyn au r lng CT SNG
Rct do acid, tn thg, nhit truyn cgic au v ct sng gn ln cc
nociceptor fg thch glutamate gn ln NMDA, AMPA (rct of glutamate)
Clonidin gn ln 2 rct c ch fng thch glutamate gim au.
5) Cc nhm thuc gim au
A- Thuc gim au loi OPIOID:(thuc gim au gy ng)
Opioid: bt c cht no c tng tng t morphin
Opium: nha thuc phin, trch t cy thuc phin
Opiate: morphin, c trog nha thuc phin, chit xut t opium
a) Phn loi:
- Ngun gc tnhin: morphin, heroin, codein, nalorphin, levallorphan
-Tg hp ko lquan ctrc vs morphin: phenylpiperidin, methadone,
benzomorphan, thebain
-Opiod ni sinh: -Endorphin, Leu-enkephalin, met-enkephalin, Dynorphin
- Thuc khg morphin: nalorphin, naloxone, naltrexone.
b) Opioid receptor: MOPr, DOPr, KOPr, NOPr
: RCT chnh, chu tc cc p ng ca morphin & opioid
-Endorphin, Leu-enkephalin, Met-enkephalin: gn nh` trn &,gn t trn
Dynorphin: gn nh` trn ,gn t trn &
Orphanin FQ/nociception : gn trn NOPr
c) C ch tc ng ca Opioid r lng CT SNG
Morphin gn vo cc rct ,, c ch Ca2+ i vo ko fg thch dc
glutamate gim au (rt mnh)
Trn ct sng cn c rct c ch cgic au.
- c ch AC
- Tng m knh K+
- Gim m knh Ca2+
c ch dn truyn cm gic au
d) Tc ng dc l:
Tc ng gim au: ( & )c hiu, ko gy mt thc, ko xo trn cgim
khc.
SD trong : au cp, mn tnh, hiu qu yu trn au TK
Tc ng gy sng kha: () khoan khoi, ph du thot tc
Suy h hp: ( & ) c ch t.tm hh r no, gim /ng vs CO2 thiu ht O2
c ch ho: c ch t.tm ho hnh no
Gy bun nn & nn ma
Co tht ng t
Gim nhu ng d dy rut tr tiu chy
Gy dung np & l thuc thuc: sau 2- 3 tun
Ngng dg thuc hi chg cai thuc
Tng thn nhit, gin g t, i ma, tiu chy, ri lon h hp t vog
e) S dg lm sng:
Gim au
Ph phi cp: morphin
au tht ngc nng km ph fi cp: morphin
Ho: Codein, dextromethorphan
Tiu chy: Loperamid
Lnh run: Meperidine (thuc m)
Gy m: Fentanyl
f) c tnh ca 1 s opiate opioid chnh:
Morphin: T1/2 = 3 4h
Hydromorphin: gim au = 10 ln morphin
Bupremorphin: duy tr nghin. T1/2 ~ 12h, khi ft chm. Mnh = 20 ln morphin
Methadon: duy tr nghin. T1/2 ~ 24h
Pethidin: au cp (si, sn khoa)
Sufentanil, Fentanyl: thuc dng dn da q 3d ( 3 ngy thay 1 ln)
Thuc gim au bc 2 (t gy nghin):
Dextropropoxyphen, Nalbuphin, Pentazocin, Tramadol, Codein
1 s thuc khc:
Ketamin (NMDA rct antagonist): thuc m gim au tt
Ziconotid (chn knh Ca2+ )
Boltulinum toxin: botox
g) Chg ch nh thn trng:
S dng 1 thuc i khng ton fn v 1 thuc i khng 1 fn:
Morphin + Pentazocin gim t/d gim au, gy h/c ngg thuc
Bnh nhn tn thg vg u: CO2 tch ly do suy hh gin mch no
Ph n c thai: l thuc thuc trc sinh, hi chng ngng thuc sau sinh
Suy gim cn fi: suy hh cp
BN suy gan, thn: gim liu thch hp
BN mc bnh ni tit: Addison suy gip (Thiu glucocorticoid): t/d opioid tg
h) 1 s thuc i khng vs opioid:
Thuc gim au, h st, khng vim: c hiu lc gim au nh & TB, c tnh khu tr
nh au u, au rang, au dy TK. Cn c td h st, khng vim.
Thuc c ch sx COX -2 gim sx PG gim au, gim vim, gim st
- Ibuprofen, ketoprofen, naproxen, fenoprofen a. arylpropionic thng sd
- Nhm oxicams
- Thuc c ch chn lc COX-2: tr vim l tng nhg c TDP
PL theo dc lc: Ibuprofen & Naproxenl tt nht
- Thuc c ch COX 1 nhiu TDP v COX-1 bv c th
- Thuc c ch COX 2 qu nh` tg g mu, t, qu, nhi mu c tim
- au d dy: ung thuc lch v COX-1 lot d dy do c ch COX-1
au tim:ung thuc lch v COX-2 au tim ng hn do c ch COX-2
NSAIDs (Nonsteroid anti inflammatory drugs): thuc khng vim
- Ch nh:
H st, gim au nh - TB
Fng nga huyt khi (aspirin)
Khng vim: thoi ha khp, vim khp, gout, vim cp
- TDP:
H tiu ha: au thng v , nn, tiu chy, lot, xut huyt
Tiu cu: c ch hot ha , tg nguy c chy mu
Thn: PG ha dng mu n thnthuc lm co M thn nn gi mui
nc, gy f/suy thn, suy tim xung huyt, tg kali huyt, i khg li tiu
Tim mch: tg nguy c t qu, nhi mu c tim, huyt khi TDP of
thuc u tin c ch COX-2
TKTW: au u, bun ng
T cung: ko di thai k, chm sinh
P qu mn: hen suyn, ng
Trn no c t.tm ksot mc nhit bth khi st, PG kthch t.tm CT co li
gi nhit. Thuc c ch PG thn nhit v li bth
Thn nhit tg ksot VK nn st va l tt.
u fng cha a.arachidonic khi n vo lm tng ng.liu tng hp PG
Para gim au, h st nhg ko khng vim.
au bng inh do t cung tit ra qu nh` PG
au nh sd para 325mg nu ko hiu qu th sd Ibuprofen Naproxen
Metoxicam, Diclofenac nghing v COX-2 nn b tim mch nn trnh
au d dy dng Naproxen km thuc au d dy. Nu c nguy c tim mch & d dy
u tin nguy c tim mch SD thuc c ch COX-1 vi thuc chg au d dy
Dng thuc khng vim c tgian bn thi di khi b vim mn tnh.
Ko sd NSAIDs 3 thg cui thai k, bit l 7 ngy trc khi sinh v gy xut huyt sau sinh
Aspirin fg nga huyt khi v Aspirin ti ctrc of COX cn thuc khc th ko
DICLOFENAC:l 1 cht c ch mnh hot tnh ca COX, do lm gim ng k
s to thnh prostaglandin, prostacyclin v thromboxan l nhng cht trung gian ca qu
trnh vim. Diclofenac cng iu ha con ng lipoxygenase v s kt t tiu cu.
Ch nh: tr di ngy vim khp mn, thoi ha khp. Thng kinh nguyn pht.
au cp (vim sau chn thg, sng n) v au mn. Vim a khp dng thp thiu nin.
Tc dng ph:
Nhc u, bn chn. au vng thng v, bun nn, nn, a chy, trng bng,
chn n, kh tiu. Gan: Tng cc transaminase. Tai: tai. Ph, d ng (c bit co tht
ph qun ngi bnhhen), chong phn v k c tt huyt p, vim mi, my ay. Tiu
ha: au bng, chy mu ng tiu ha. H thn kinh: Bun ng, trm cm, mt ng, lo
u, kh chu, d b kch thch. Da: My ay. H hp: Co tht ph qun.
Phn loi: tgian bn thi, TCHH, T/d u tin trn COX