(ANS TER (EEGE

7AT OVERKOMT MIJ

%MOTIES IN DE REKENLES
.EGATIEVE EMOTIES KUNNEN HET LEERPROCES STAGNEREN $AT
GELDT ZEKER OOK IN DE REKEN WISKUNDELES $OOR ACTIEF LUIS
TEREN EN EMPATHISCH REAGEREN KAN DE LERAAR EMOTIONELE
OBSTAKELS UIT DE WEG RUIMEN EN HET LEERPROCES STIMULEREN

IS DIT VOOR LEERLINGEN ECHTER GEEN ENKEL PROBLEEM OMDAT

DE EMOTIES VAN KORTE DUUR ZIJN EN ALS HET WARE VANZELF WEER
VERDWIJNEN )N VEEL GEVALLEN WETEN LEERLINGEN HUN GEVOELENS
DIRECT AL IN GOEDE BANEN TE LEIDEN OF ANDERS WEL NA VERLOOP
VAN TIJD !LS EEN LEERLING BIJVOORBEELD EERST ENORM OPZIET
TEGEN HET MAKEN VAN STAARTDELINGEN MAAR ER NA ENIGE UITLEG
EN WAT OEFENINGEN TOCH GREEP OP KRIJGT IS DE KANS GROOT DAT
ZIJN NEGATIEVE GEVOELENS ZULLEN VERDWIJNEN $E EMOTIES ZIJN
NIET LANGER MEER EEN BELEMMERING VOOR HET LEREN VAN STAART
DELINGEN -AAR WANNEER DE EMOTIES ZICH NIET VANZELF OPLOS
SEN EN EEN LEERLING GEDURENDE LANGERE TIJD BELEMMERD WORDT
IN ZIJN ONTWIKKELING VAN HET REKENEN KUNNEN DE NEGATIEVE
GEVOELENS ZICH GAAN @VASTZETTEN EN WORDT HET VOOR DE LERAAR
TIJD OM ER AANDACHT AAN TE BESTEDEN

%MOTIES IN DE REKENLES
4IJDENS HET VOLGEN VAN ONDERWIJS EN DUS OOK IN DE REKEN WIS
KUNDELES ONTSTAAN ER BIJ LEERLINGEN EMOTIES VAAK POSITIEVE
MAAR SOMS OOK NEGATIEVE $IE NEGATIEVE GEVOELENS KUNNEN
ALLERLEI OORZAKEN HEBBEN $ENK BIJVOORBEELD AAN DE VOLGENDE
SITUATIES
*E KUNT EEN VRAAGSTUK NIET OPLOSSEN
*E KUNT DE OPLOSSING DIE EEN KLASGENOOT NAAR VOREN BRENGT
ABSOLUUT NIET VOLGEN
*E MOET REDACTIESOMMEN MAKEN WAAR JE NOU EENMAAL EEN
HARTGRONDIGE HEKEL AAN HEBT
*E VINDT DAT DE JUF ZICH AANSTELT ALS ZE SOMMEN UITLEGT
OMDAT ZE DAN ZO OVERDRIJFT
*E VINDT DAT DE MEESTER VEEL TE VEEL TIJD AAN HET UITLEGGEN
VAN SOMMEN BESTEEDT
*E KUNT DE TAFEL VAN  MAAR NIET ONDER DE KNIE KRIJGEN TER
WIJL JE MOEDER VINDT DAT JE DIE ALLANG MOET KENNEN
*E BENT BANG DAT STAARTDELINGEN VAST HEEL MOEILIJK ZULLEN
ZIJN
%NZOVOORT
.EGATIEVE GEVOELENS EN UITERAARD OOK POSITIEVE HEBBEN GROTE
INVLOED OP HET LEREN VAN REKENEN WISKUNDE $E LERAAR MOET
ZICH DAT BEWUST ZIJN PROBEREN WAAR TE NEMEN WELKE EMOTIES
ZICH ONTWIKKELEN BIJ LEERLINGEN EN DAAR REKENING MEE HOUDEN
.IET ALTIJD ALLE EMOTIES BENOEMEN
$E GEVOELENS DIE HET REKEN WISKUNDEONDERWIJS OPROEPT WOR
DEN OVER HET ALGEMEEN NIET GEUIT )N VERUIT DE MEESTE SITUATIES

&2!.+ 2//3%.$!!,

+INDEREN DIE MOEITE

HEBBEN MET REKENEN
PROBEREN DAT THUIS ZO
LANG MOGELIJK VERBORGEN
TE HOUDEN

(ET UITEN VAN EMOTIES

4IJDENS HET ONDERWIJS WORDT HET UITEN VAN GEVOELENS NIET
ALTIJD OP PRIJS GESTELD $E LERAAR KAN HET ALS FRUSTREREND ERVA
REN OMDAT EMOTIES DE VOORTGANG VAN DE LES KUNNEN BELEM
MEREN $E ANDERE LEERLINGEN ZULLEN DE GEUITE EMOTIES MIS
SCHIEN NIET HERKENNEN OMDAT ZIJ IN EEN ANDERE SITUATIE VERKE
REN (ET GEVAAR DREIGT DAT KINDEREN ELKAAR OM HUN GEVOELENS
BELACHELIJK MAKEN $AT HOEFT IN EEN VEILIGE KLASSENSITUATIE
NATUURLIJK NIET ZO TE ZIJN
/VERIGENS ZAL EEN KIND TIJDENS EEN KLASSIKALE LES NIET ZO SNEL
MET ZIJN GEVOELENS NAAR VOREN KOMEN BANG VOOR DE REACTIES
VAN DE ANDEREN 7ANNEER HET KIND INDIVIDUELE HULP KRIJGT
DURFT HET VAAK WEL MET ZIJN EMOTIES VOOR DE DAG TE KOMEN
$AN KAN DE LERAAR OPEENS INZICHT KRIJGEN IN WAT EEN LEERLING
DENKT EN VOORAL IN DE BIJBEHORENDE GEVOELENS :O ONTSTAAT ER
EEN BASIS VOOR EEN GESPREK OVER DE EMOTIONELE LADING DIE HET
LEREN REKENEN VOOR DAT KIND HEEFT :ODRA DE LERAAR DE PRO
BLEMEN DUIDELIJK IN BEELD HEEFT KAN HIJ DE LEERLING PASSENDE
HULP BIEDEN



6OLGENS "ARTJENS *AARGANG   NR 

)NVOELEND VERMOGEN
$E KUNST IS OM DE EMOTIES WAAR HET KIND MEE WORSTELT EERST
ZO GOED MOGELIJK IN BEELD TE KRIJGEN /M DAT TE BEREIKEN
MOET DE LERAAR PROBEREN DE GEDACHTEWERELD VAN HET KIND TE
VOLGEN EN DAARBIJ EIGEN MENINGEN ACHTERWEGE TE LATEN OF TEN
MINSTE NAAR DE ACHTERGROND TE DRINGEN
@%MPATHIE IS DE VOEDINGSBODEM WAARMEE AAN EMOTIONELE
PROBLEMEN KAN WORDEN GEWERKT (ET UITSTRALEN VAN INVOE
LEND VERMOGEN HOUDT TEVENS IN DAT DE LERAAR HET KIND SERIEUS
NEEMT EN ACCEPTEERT ZOALS HET IS MET ALLE PROBLEMEN DIE HET
KAN HEBBEN
$E LERAAR MOET ER REKENING MEE HOUDEN DAT EEN GESPREK
OVER EMOTIONELE PROBLEMEN NIET ALTIJD ONMIDDELLIJK RESULTAAT
OPLEVERT 3OMMIGE PROBLEMEN ZIJN HARDNEKKIG SOMS KOMEN
DE OPLOSSING EN OPLUCHTING PAS VEEL LATER -AAR HET IS AL MOOI
ALS EEN LEERLING LAAT MERKEN DAT HIJ ZICH BEGREPEN EN SERIEUS
GENOMEN VOELT

*!30%2 //34,!.$%2

NOU
!LS NEGATIEVE GEVOELENS
ZICH GAAN @VASTZETTEN
WORDT HET VOOR DE LERAAR
TIJD OM ER WAT AAN TE
GAAN DOEN

$E OORZAAK VAN PROBLEMEN

(OE KOMT EEN LEERLING AAN EMOTIONELE PROBLEMEN $AT IS
VAAK NIET HELEMAAL DUIDELIJK "IJ REKENONDERWIJS WORDEN
ONDER ANDERE NEGATIEVE GEVOELENS OPGEROEPEN ALS EEN LEER
LING BIJ HERHALING EN BIJ VOORTDURING NIET AAN DE EISEN KAN
VOLDOEN DIE AAN HEM GESTELD WORDEN /UDERS LERAREN EN
DE MAATSCHAPPIJ VERWACHTEN PRESTATIES VAN KINDEREN EN
OEFENEN DAARMEE DRUK OP HEN UIT :ODRA DIE DRUK VERLAAGD
WORDT GAAN VEEL LEERLINGEN VEEL MEER PLEZIER BELEVEN AAN
HET ONDERWIJS %R VALT MISSCHIEN WAT VOOR TE ZEGGEN OM DE
EISEN DIE AAN LEERLINGEN WORDEN GESTELD NIET ALLEEN TE KOP
PELEN AAN DE COGNITIEVE MAAR OOK AAN DE SOCIAAL EMOTIONELE
MOGELIJKHEDEN VAN DE LEERLING $EZE UITSPRAAK STAAT ECHTER OP
GESPANNEN VOET MET DE MAATSCHAPPELIJKE WENS OM FORSE EISEN
AAN DE SCHOOL TE STELLEN MET BETREKKING TOT HET NIVEAU VAN
HET ONDERWIJS WAT BIJVOORBEELD TOT UITDRUKKING KOMT IN DE
KERNDOELEN VOOR HET BASISONDERWIJS (IER IS SPRAKE VAN EEN
SPANNINGSVELD TUSSEN DE EISEN DIE WE AAN LEERLINGEN STELLEN EN
HUN WELZIJN

*!30%2 //34,!.$%2

$E UITINGEN VAN HET KIND BEGRIJPEN

,ERAREN MOETEN GOED NAAR LEERLINGEN KIJKEN EN LUISTEREN
EN HUN SIGNALEN NAUWKEURIG INTERPRETEREN ZONDER DAARBIJ
DE EIGEN MENING OP DE VOORGROND TE PLAATSEN $IT IS MAK
KELIJKER GEZEGD DAN GEDAAN 7ANT DE @BOODSCHAPPEN DIE
HET KIND UITZENDT ZIJN VAAK VERPAKT EN DAARDOOR NIET ALTIJD
GEMAKKELIJK TE BEGRIJPEN 'ORDON A B  DIE EEN
MODEL VOOR HET OMGAAN MET KINDEREN ONTWIKKELDE SPREEKT

/M DE EMOTIES VAN EEN KIND GOED TE KUNNEN BEGRIJPEN MOET DE

LERAAR ZOVEEL MOGELIJK ZIJN EIGEN MENING ACHTERWEGE LATEN

VAN @ACTIEF LUISTEREN $E @ONTVANGER PROBEERT DE BOODSCHAP

VAN DE @ZENDER TE BEGRIJPEN EN VERWOORDT WAT HIJ MEENT TE
HEBBEN BEGREPEN ZODAT DE @ZENDER DAAROP KAN REAGEREN $E
@ONTVANGER MAG DAARBIJ ZELF GEEN BOODSCHAP UITZENDEN (IJ
EVALUEERT NIET GEEFT GEEN MENING ONTHOUDT ZICH VAN ADVIES
EN GEEFT n ALTHANS IN DIT STADIUM GEEN OPLOSSING (IJ GEEFT
ALLEEN MAAR WEER WAT HIJ UIT DE BOODSCHAP VAN DE ZENDER
HEEFT OPGEMAAKT EN DAT IS AL MOEILIJK GENOEG
!CTIEF LUISTEREN IN DE REKENLES
(OE KAN @ACTIEF LUISTEREN IN DE REKENLES TOT ZIJN RECHT KOMEN
7E GEVEN DRIE VOORBEELDEN
6OORBEELD 
$E JUF KOMT LANGS EN ZIET DAT *OHNNY DE VOLGENDE OPTELLINGEN
HEEFT GEMAAKT
    
    
    
*OHNNY LIJKT GEEN WEET TE HEBBEN VAN ZIJN FOUTEN $E JUF
REAGEERT MET @-AAR *OHNNY TOCH KIJK TOCH EENS GOED NAAR
DE OPGAVE *E HEBT ALLE SOMMEN FOUT PROBEER HET NOG MAAR
EENS MAAR NU MET MEER AANDACHT
 $E VOLGENDE MINUTEN
ZIT *OHNNY STIL VOOR ZICH UIT TE KIJKEN (IJ HAD ZIJN WERK
IMMERS AL MET VEEL AANDACHT GEMAAKT )NDIEN DE JUF HAD
GEREAGEERD MET @$IE SOMMEN ZIJN MOEILIJK H ZOU *OHNNY
DIT WAARSCHIJNLIJK HEBBEN BEAAMD $AN ZOU ER EEN GOEDE
BASIS GESCHAPEN ZIJN VOOR EEN NIEUWE POGING DE SOMMEN TE
MAKEN -ISSCHIEN HAD HIJ DE JUF OM HULP OF UITLEG GEVRAAGD
*OHNNY ZOU DAN HEBBEN AANGEVOELD DAT DE JUF HEM BEGRIJPT
IN ZIJN WEINIG FLORISSANTE SITUATIE EN HEM ACCEPTEERT MET ZIJN
PROBLEMEN .U HEEFT HIJ ECHTER HET GEVOEL DAT HIJ ER ALLEEN
VOOR STAAT
6OORBEELD 
'ERARD LEERLING VAN GROEP  NOTEERT OP HET BORD    
/P VERZOEK VAN DE JUF LICHT HIJ ZIJN BEREKENING TOE @%ERST
DACHT IK AAN      $IE WEET IK 4OEN NOG EENTJE MEER
$E JUF REAGEERT HIEROP MET @)K HEB JE AL EERDER GEZEGD DAT JE
EERST  VAN DE  MOET NEMEN EN DIE BIJ DIE  MOET OPTELLEN
$AN HEB JE  *E HEBT VAN DIE  NOG  OVER DUS WORDT HET
 6OLGENDE KEER MOET JE HET ZO DOEN $E JUF WIL DAT 'ERARD
n EN DE ANDERE KINDEREN VAN DE KLAS n HAAR OPLOSSING NADOEN

6OLGENS "ARTJENS *AARGANG   NR 



AFWIJKENDE @EIGEN OPLOSSINGEN WORDEN NIET OP PRIJS GESTELD

,EERLINGEN ZOALS 'ERARD RAKEN DAARDOOR VAN HUN STUK $E
VOLGENDE KEER HEEFT HIJ EEN PROBLEEM KIEST HIJ VOOR DE OPLOS
SING DIE HIJ ZELF ONTWIKKELDE EN DAARDOOR ZO GOED BEGRIJPT OF
PROBEERT HIJ DE OPLOSSING VAN DE JUF NA TE DOEN DIE HIJ LANG
NIET ZO GOED BEGRIJPT $E JUF HAD VEEL BETER DE OPLOSSING VAN
'ERARD KUNNEN WAARDEREN EN HAAR EIGEN OPLOSSING SLECHTS
MET ENIGE SCHROOM DAARNAAST KUNNEN ZETTEN

DE LERAAR TE HOGE EISEN AAN DE LEERLING STELT WORDT DIT VAAK ALS
NEGATIEF ERVAREN +ORTOM EEN LERAAR MOET IN ZIJN WERK UITERST
PRUDENT EN ZORGVULDIG MET ZIJN LEERLINGEN OMGAAN
"EPERKINGEN
%EN LERAAR IS OOK MAAR EEN MENS )S DE BOVENBESCHREVEN
AANPAK NIET TE VEEL GEVRAAGD +AN EEN DERGELIJKE AANPAK
OOK WORDEN TOEGEPAST ALS HET OM DWARSE KINDEREN GAAT OM
KINDEREN UIT ASOCIALE MILIEUS OM KINDEREN MET COGNITIEVE
BEPERKINGEN OM KINDEREN MET PSYCHISCHE PROBLEMEN ENZO
VOORT (ET ZAL DUIDELIJK ZIJN DAT DEZE VRAAG NIET IN N ARTIKEL
BEANTWOORD KAN WORDEN $E VRAAG IS DAN IMMERS IN HOEVERRE
HET KIND ONTVANKELIJK IS VOOR EEN EMPATHISCHE AANPAK IN HET
REKEN WISKUNDEONDERWIJS $E LERAAR MOET ZELF BESLISSEN OF DE
AANPAK GEZIEN DE OMSTANDIGHEDEN ZIN HEEFT (ET IS IN IEDER
GEVAL ALTIJD ZINVOL OM NA TE DENKEN OVER HET EIGEN VERBALE
GEDRAG )S HET WELLICHT WENSELIJK OM DAARIN VERANDERINGEN
AAN TE BRENGEN (ET IS ALTIJD DE MOEITE WAARD OM BEWUST
TE OEFENEN IN HET OP DE JUISTE WIJZE REAGEREN OP EMOTIONELE
PROBLEMEN DIE LEERLINGEN NAAR VOREN BRENGEN 0ROBEER HET
MAAR EENS

*!30%2 //34,!.$%2

6OORBEELD 
$E JUF MEENT DAT HET ZO LANGZAMERHAND TIJD IS DAT DE LEERLIN
GEN DE TAFELS VAN VERMENIGVULDIGING UIT HET HOOFD WETEN :E
LAST EEN KORT LESJE IN WAARIN ZIJ WIL CONTROLEREN OF DE LEERLIN
GEN DE TAFELS WEL KENNEN :E GEEFT BEURTEN WAARBIJ DE LEERLIN
GEN HET ANTWOORD MOETEN GEVEN
 X   x !NJA
 X   x 0ETER
 X   x $ORIS
%NZOVOORT
!LS -IRANDA AAN DE BEURT IS MET  X   x KOMT HET ANT
WOORD NAAR DE SMAAK VAN DE JUF NIET SNEL GENOEG

+INDEREN STRENG TOESPREKEN ALS ZE VEEL FOUTEN IN HUN REKENWERK

HEBBEN KAN HEN HET GEVOEL GEVEN DAT ZE ER ALLEEN VOOR STAAN

7IE PRUDENT EN ZORGVULDIG MET LEERLINGEN OMGAAT EN NIET TE

HOGE EISEN STELT KAN HEN EEN POSITIEF EN VEILIG GEVOEL GEVEN

$E JUF DIE -IRANDA TOCH AL EEN DROMERTJE VINDT HAALT HAAR

SCHOUDERS OP EN GEEFT DE BEURT DOOR AAN 0ETER $IE GEEFT HET
ANTWOORD BINNEN EEN TEL ZOALS DE JUF HET GRAAG ZIET $E JUF
ZEGT DAAROP TEGEN -IRANDA @.U WEET JE HET -IRANDA ZO
MOET HET )K ZAL JE VEEL BEURTEN GEVEN $AN LEER JE HET OOK :E
BEGRIJPT NIET DAT ER EEN ZEKERE DREIGING VAN HAAR WOORDEN UIT
GAAT -IRANDA WEET VAN ZICHZELF OOK WEL DAT ZE MOEITE HEEFT
DE TAFELS UIT HAAR HOOFD TE LEREN $OOR DE REACTIE VAN DE JUF
WORDT DE DREMPEL TOT DEZE KENNIS ALLEEN MAAR VERHOOGD

$E AUTEUR IS WERKZAAM OP HET &REUDENTHAL )NSTITUUT ALS REDAC

TEUR VAN HET TIJDSCHRIFT 2EKEN WISKUNDEONDERWIJS ONDERZOEK
ONTWIKKELING PRAKTIJK 0ANAMA POST

$E ALLES BEPALENDE REACTIE VAN DE LERAAR

$E REACTIE VAN DE LERAAR OP DE LEERLING IS VAN GROOT BELANG
VOOR HET VERVOLG VAN HET LEERPROCES (IJ KAN HET PROCES
BEMOEILIJKEN MAAR HET OOK STIMULEREN (ET LUISTERT ZEER
NAUW $E LERAAR KAN POSITIEVE EMOTIES OPROEPEN DOOR DE LEER
LING TE PRIJZEN HEM GERUST TE STELLEN ZIJN MEDELEVEN TE TONEN
OF HEM TE TROOSTEN WANNEER ONDANKS INSPANNINGEN SUCCES
UITBLIJFT +ORTOM HET IS BELANGRIJK DAT DE LERAAR DE LEERLING
STEUNT WAAR DAT MOGELIJK IS
.EGATIEVE GEVOELENS WORDEN OPGEROEPEN ALS DE LERAAR DE LEER
LING VOOR DE HELE GROEP BELACHELIJK MAAKT @+IJK NOU EENS WAT
ONZE (ANS ERVAN BAKT
 %EN LEERLING BERISPEN VERMANEN OF
DE LES LEZEN LEVERT NIET ZELDEN EEN AVERECHTS EFFECT OP /OK ALS



6OLGENS "ARTJENS *AARGANG   NR 

,ITERATUUR
"OEKAERTS -ONIQUE   @2EKENEN DAAR HEB IK GEEN HEKEL
AAN OVER DE SOCIAAL EMOTIONELE KANT VAN HET LEREN REKENEN )N
7ILLEM "ARTJENS JRG  NR  P  
'ORDON 4HOMAS A  "ETER OMGAAN MET KINDEREN DE
MANIER VAN SAMEN WERKEN OP SCHOOL EN THUIS !MSTERDAM
%LSEVIER 
'ORDON 4HOMAS B  $E NIEUWE METHODE VOOR OVERLEG
IN HET GEZIN !MSTERDAM %LSEVIER 
4ER (EEGE (ANS   @2ODE KRULLEN IN JE SCHRIFT )N 7ILLEM
"ARTJENS JRG  NR