Osmotski pritisak

Svaki rastvor na odreenoj temperaturi ima odreen osmotski pritisak. Kada bi se dva rastvora
iste supstance, ali razliite koncentracije odvojila polupropustljivom membranom, molekuli vode
e kroz membranu prolaziti do izjednaenja koncentracija. Ta sila koja ih pokree naziva se
osmotski pritisak i izraunava se na sledei nain:
= c R T
Temperatura u K
Osmotski pritisak [Pa]

Univerzalna gasna konstanta, iznosi 8,314

J/Kmol

Molarna koncentracija, izraena u mol/m3

Kao i kod koligativnih osobina rastvora, za jonska jedinjenja je formula:

= b R T i
gde je i = 1 + (n 1), gde je stepen disocijacije, koji je dat u zadatku (ako je reeno da je
disocijacija potpuna, onda je = 1). Ako stepen disocijacije dobijete u %, podelite ga sa 100 i
tako decimalan broj ubacite u formulu. Jonska jednjenja su soli, kiseline i baze, odnosno ono to
disosuje u rastvoru. Recimo, NaCl u rastvoru vode disosuje na:
NaCl Na+ + ClZa ovo jedinjenje je n = 2, jer nastaje jedan jon Na i jedan jon Cl. Za neko drugo jedinjenje,
recimo MgCl2, disocijacija izgleda ovako:
MgCl2 Mg+ + 2ClOvde e n biti jednako 3, jer nastaje jedan jon Mg i dva jona Cl. Za organska jedinjenja, kao to
su kamfor, glukoza, fruktoza, fenol i td. koristite prvu formulu.
Zadaci:
1. Izraunati osmotski pritisak rastvora KCl masene koncentracije 0,745 g/l na 20C, ako je
i=1,94, a M(KCl) = 74,5 g/mol.
= 0,745 g/l (1l = 1 dm3)
i=1,94
M(KCl) = 74,5 g/mol
T= 20C = 293,15 K
=?
Za formulu nam je potreban molalitet, odnosno koncentracija c, koja moe da se koristi jer je
vodeni rastvor:
c = /M (KCl) = 0,745/74,5 = 0,01 mol/dm3
= c R T i = 0,01 8,314 293,15 1,94 = 47,26 kPa (ovde se dobije rezultat u kPa jer se
ubacuje vrednost u mol/dm3, a ne u m3)
2. Koliko se grama NaCl nalazi u 50 ml rastvora, iji je osmotski pritisak na 20C 906,192 kPa?

 = 906,192 kPa
V = 50ml = 50 cm3 = 0,05 dm3
T= 20C = 293,15 K
M (NaCl) = 58,45 g/mol
m (NaCl) = ?
= c R T i
Ovde se i izaunava tako to se za uzme da je 1, jer NaCl disosuje potpuno u vodi.
i = 1 + (n 1) = 1 + 1(2-1) = 2
906,129 kPa = c 8,314 293,15 2 (ovde se koristi vrednost u kPa da bi se dobila vrednost u
mol/dm3, a ne u m3)
c = 906,129/(8,134 293,15 2) = 0,185 mol/dm3
Poto je c = n/V, odatle moemo izraunati n:
n = c V = 0,185 mol/dm3 0,05 dm3 = 0,00929 mol
masu NaCl moemo izraunati iz broja molova (n):
m = M n = 40 0,00929 = 0,54 g
3. Osmotski pritisak rastvora koji sadri 3 g eera u 500 cm 3 vode je 0,415 kPa, pri 12C.
Izraunati relativnu molekulsmu masu eera.
m = 3 g
V = 500 cm3 = 0,5 dm3
= 0,415 kPa = 415 Pa
T = 12C = 285,15 K
M = ?
= c R T
415 = c 8,314 285,15 => c = 0,175 mol/dm3
c = n/V => n = c V = 0,175 0,5 = 0,085 mol
n = m/M => M = m/n= 34,29 mol/dm3

4. Koliki osmotski pritisak pokazuje rastvor koji sadri 1,5 g/dm3 formaldehida?
= 1,5 g/dm3
Ovde nije data tmperatura, pa sam ja uzela da je to 273,15 K.
=?
= c R T
c = /M
M (CH2O ovo je formaldehid) = 30 g/mol
c = 1,5/30 = 0,05 mol/dm3
= 0,05 8,314 273,15 = 113,48 kPa