LCD monitori

Seminarsi rad
Predmet: Informatika I raunarske tehnologije

Student
Predmetni professor
Index.
Banja Luka, 2015

LCD MONITORI - seminarski rad

Sadraj
1

Uvod..................................................................................................................... 3

Princip rada.......................................................................................................... 4

Glavne karakteristike........................................................................................... 6

Boje, osvjetljenosti i kontrasti..............................................................................8

O LCD monitorima................................................................................................ 9
5.1

Princip rada LCD............................................................................................ 9

5.2

Osobine LCD prikaza.................................................................................... 10

5.2.1

Prirodna rezolucija.................................................................................10

5.2.2

Brzina odziva......................................................................................... 10

5.2.3

Ugao gledanja........................................................................................ 10

5.2.4

Osvjetljenje i kontrast............................................................................ 10

5.2.5

Mogunost podeavanja, integracija i prikljuci.....................................10

Ukratko o istroji istraivanja............................................................................... 11

Zakljuak............................................................................................................ 12

Literatura........................................................................................................... 13
Slika 1.................................................................................................................... 13
Tabela 1................................................................................................................. 13

2 | Page

LCD MONITORI - seminarski rad

1 Uvod
Tene kristale je krajem 19.vijeka tokom jednog eksperimenta prvi otkrio
austrijski botaniar Friedrich Reinitzer, a malo kasnije je njemaki fiziar Otto Leman postavio
tezu da se radi o novootkrivenom stanju materije.
Teni kristali su skoro providne materije koje mogu da budu u vrstom i tenom
stanju. Posjeduju neke osobine tenosti kao to je pokretljivost, ali i vrstih tijela kao to
je,kristala kao to je ureen poloaj molekula u prostoru.
Od pojave tenih kristala 1971.godine kao medijuma za displeje, oni su zauzeli
oblasti koje obuhvataju video kamere, digitalne fotoaparate, monitore i minijaturnu televiziju.
LCD tehnologija je danas zamjenila CRT monitore. Od samog poetka, tehnologija se mnogo
razvila tako da dananji ureaji uopte ne lie na stare. Ova tehnologija se pojavila prije
monitora sa ravnim ekranima i obezbjedila mjesto u oblasti prenosivih kunih raunara i u
ponudi je u dva oblika:

DSTN dual scan twisted nematic

TFT thin film transisto

LCD monitori imaju veliku prednost u odnosu na CRT ekrane u potronji energije,
treptaju i veliini. Takoe neke od njihovih mana su i lo vidni ugao, jako visoka cijena i male
preformanse u prikazivanju boja.

3 | Page

LCD MONITORI - seminarski rad

2 Princip rada
LCD displej funkcionie na taj nain to proputa promjenjive koliine svjetlosti
stalnog intenziteta kroz aktivni filter. Plavi, zeleni I crveni elementi samog piksela se dobijaju
filtriranjem bijelog svijetla.

Slika 1 LCD monitor

Teni kristali su organska jedinjenja i ona se sastoje od molekula u vidu ipke,

kristali se u svom prirodnom stanju rasporeuju da su im due ose paralelne. Nanoenjem
tenog kristala na fino izbruenu povrinu mogue je kontrolisati poravnanje molekula. Same
molecule prate brazed I ako su te brazed paralelne takv e biti raspored molekula.
Postavljanje tenog kristala u sendvi izmeu dvije fino izbruene povrine
predstavlja prvi princip rada LCD displeja kod koga su brazed na jednoj povrini pod uglom od
90 stepeni (normalne) u odnosu na drugu povrinu sa brazdama. Ako su molekule na jednoj
povrini istok-zapad, a na drugoj povrini su poreane u pravcu sjever-jug, tad su molekule
prisiljene da budu u stanju obrtanja
Svjetlost se obrne za 90 stepeni prolazei kroz teni Kristal I prateli poredak
molekula. Da bi svijetlost prola kroz molekule bez obrtanja teni Kristal se mora staviti pod
napon, da bi se molekule mogle poredati vertilano.

4 | Page

LCD MONITORI - seminarski rad

Na osobinama polarizujuih filtera i same svjetlosti oslanja se drugi princip LCD

displeja. Talasi svijetlosti su orijentisani pod uglovima. Skup finih paralelnih linija predstavlja
polarizujui filter. Te linije predstavljaju mreu, koja zaustavlja sve talase sem onih koji su
sluajno orijentisani paralelno sa tim linijama. Linija jednog filtera mora da bude rasporeena
normalno u odnosu na liniju drugog filtera, u tom sluaju svijetlost bi bila u potpunosti
zaustavljena to predstavlja superpoziciju dva filtera.
TN tipino obrnuti nematiki teni kristal se sastoji od dva polarizujua filtera
ije su linije pod uglom od 90 stepeni i koji bi zaustavio svijetlost koja koja pokua da proe.
Izmeu ovih polarizatora se nalazi obrnuti teni kristal. Iz toga razloga se svijetlost polarizuje
pomou prvog filtera,a obre pomou tenog kristala za 90 stepeni i prolazi kroz drugi filter.
Prikljuivanjem elektrinog napona na teni kristal, molekuli se prestrojavaju vertikalno I
dozvoljavaju svjetlosti da proe, ali se ipak zaustavlja na drugom filter. Posledica ovoga je to da
ako nema napona svjetlost e proi, a ako napon se ukljui nema svjetlosti na drugom kraju.
Kada napon postoji svijetlost prolazi kroz kristal, a kada ga nema ne prolazi to se
naziva alternativno rasporeivanje kristala. Poto su ekrani stalno ukljueni, moe se izvriti
uteda elektrine energije ako se kristali rasporede tako da kad ne postoji napon svjetlost moe
proi.

5 | Page

LCD MONITORI - seminarski rad

Glavne karakteristike

Razliit skup pravila koja nude prednosti u potronji elektrine energije,

treperenja, u pogledu veliine i besprekorne geometrije razlikuje se displej sa tenim kristalom
od displeja sa katodnom cijevi. A neke od mana su im dosta vea cijena, manje tane
performanse u pogledu na boje i jako lo vidni ugao.
LCD panel ima fiksan broj elija sa kristalima i on moe da prikae samo jednu
rezoluciju koristei jednu eliju po pikselu na punoj veliini ekrana dok katodne cijevi su u
stanju da prikau niz rezolucija i mogu ih skalirati tako da odgovaraju ekranu. Kod LCD manje
rezolucije mogu se prikazati ako koriste samo dio ekrana. Primjer, rezolucija 640 x 480 piksela
se moe prikazati na rezoluciji 1024 x 768 piksela i bie iskoriteno samo 66% povrine ekrana.
Displeji sa tenim kristalom imaju mogunost ponovnog skaliranja slika sa njiim rezolucijama
tako da popune ekran. To dosta bolje uspijeva sa slikama sa kontinualnim tonom, nego sa
slikama sa finim detaljima i tekstom, jer kao rezultat moemo dobiti nazubljenost na kosim
linijama. Kod LCD displeja koji uzimaju u obzir cijeli ekran kad vre skaliranje, na taj nain se
dobija najbolji rezultat jer na taj nain uklanjaju nazubljenosti.
LCD ekran iste dijagonale kao i CRT ekran ima veu korisnu povrinu , dok kod
monitora sa katodnom cijevi cijeli displej je vidljiv. U tabeli 1. Je prikazano da bilo koji displej
sa tenim kristalom odgovara displeju sa katodnom cijevi ija je rezolucija 2 do 3 ina vea.

Tabela 1 Prikaz displeja sa tenim krisalom koji odgovara displeju sa katodnom cijevi ija
je rezolucija 2 do 3 ina vea

Da bi se mogla stvoriti otra slika katodna cijev ima tri elektronska topa iji
mlazovi moraju konvergirati bez ikakve greke. Dok kod panela sa tenim kristalom se svaka
elija ukjuuje i iskljuuje pojedinano i tako da nee biti problema sa konvergacijom.
Slike mogu da se prikazuju sa veoma malim brzinama osvjeavanja, negdje
izmeu 40 i 60 Hz, jer su LCD elije ili ukljuene ili iskljuene, tako da nema brige oko
treptanja i osvjeavanja kod panela sa tenim kristalom.
LCD monitori imaju druge osobine koje se ne mogu pronai u displejima sa
katodnom cijevi. Paneli se osvjetljavaju pomou fluroscentnih cijevi koje se nalaze u zadnjme
dijelu.Ponekad postoji mogunost da displej daje svjetlije linije u jednom dijelu ekrana u
odnosu na drugi, takoe je mogue primjetiti prekide ili ak pojave praznih slika na ekranu.
Dok finiji uzorci, umekane slike na primjer, mogu da stvore interferentne uzorke koji trepere
ili moare.
6 | Page

LCD MONITORI - seminarski rad

Kod displeja sa tenim kristalom se javlja problem sa uglom gledanja, a razlog

toga je zato to je ta tehnologija radi pomou modulacije svijetlosti koja prolazi kroz displej
(transmisivni sistem),a dok je kod katodne cijevi koristi tehnologija emisivnog sistema . Kod
displeja sa katodnom cijevi tj. emisivnih displeja, postoji materijal koji emituje svjetlost na
prednji dio ekrana, to se lako moe uoiti pod irokim uglovima. A dok kod displeja sa tenim
kristalom svjetlost prolazi kroz eljeni piksel, i ako je svijetlost emitovana pod malo veim
uglom prolazie i korz susjedne piksele to e da prouzrokuje izoblienje boje.
Danas monitori sa tenim kristalom ukljuuju analogni VGA prikljuak na
raunaru takoe koriste i A/D konvertor da bi pretvorio signal u oblik itljiv panelu. Kako su
LCD monitori sve rasprostranjeniji i sve vie ulaze u upotrebu proizvoai monitora nude ak i
svoje grafike kartice, ak i neke slabije modele, naprimjer sa VGA i DVI izlazima.

7 | Page

LCD MONITORI - seminarski rad

4 Boje, osvjetljenosti i kontrasti

Mora postojati neki srednji nivo osvjetljenosti izmu punog i potpunog odsustva
svjetla koje prolazi kroz ekran, da bi se mogle stvoriti nijanse koje su potrebne za dislej sa
vernim bojama. Pravljenje displeja sa vernim bojama postie se time to promijenimo napon
pod koji stavljamo teni kristal.Teni kristali obru se brznimo koja je srazmijerna naponu, i na
taj nain omoguava upravljanje koliinom svijetlosti.Promijena napona displeja sa tenim
kristalom u praksi nudi 64 razliite nijanse po jednom elementu 6 bita, za razliku od displeja sa
katodnom cijevi koji je u boji koji mogu da stvore 256 nijansi 8 bita. Upotrebljavajui tri
elementa po pikselu, displeji sa tenim kristalom u boji mogu dati maksimalno 262144 razliite
boje, u poreenju sa monitorom sa katodnom cijevi u boji koja moe da dadne 16777216 boja.
Nedostatak prave 24 bitne palete boja kod displeja sa tenim kristalom postaje
veoma ozbiljno pitanje jer multimedijalne primjene posraju sve rasprostranjenije. Za veinu
primjena je dobro 18 bita, ali ipak nedovoljno za video i fotografiju. FRC je tehnika sa
dubinom boje od 24 bita koja prikazuje naizmjenino razliite nijanse uzastopnim
osvjeavanjima kadra. Ali zapaa se treperenje jer je razlika suvie velika.
Mjera koja se zove odnos kontrasta pokazuje koliko je svjetliji isto bijeli izlaz u
odnosu na isto crni izlaz. to je slika otrija to je kontrast vei, bijelo e biti isto. Monitori sa
katodnom cijevi u poreenju sa LCD displejom nudi daleko vei odnos kontrasta.
Milisekunda je mjerna jedinica za vrijeme odziva i odnosi se na vrijeme koje je
potrebno da svaki piksel odgovori na komandu koju je primio iz kontrolera panela. Samo kod
LCD displeja se koristi vrijeme odziva , zbog naina slanja signala. Na monitore sa katodnim
cijevima se ne primjenju je vrijeme odziva, a razlog toga je njihovo prikazivanje informacija
(pobuivanje elektronskog mlaza sa fosforom).
Osvjetljenje se moe mjeriti na mnogo razliiti naina. Da bi svijetlije bijelo bilo
prikazano na displeju to mora biti vei nivo osvjetljenosti. ivotni vijek LCD monitora je oko 6
do 8 godina ili priblino oko 60000 radnih sati. U odnosu na LCD monitor, ivotni vijek
katodne cijevi je mnogo dui. Meutim, katodne cijevi starenjem postaju sve slabije i ne mogu
da daju osvjetljenost prema ISO standardu nakon 40000 sati upotrebe, dok LCD displeji
jednostavno izogre.

8 | Page

LCD MONITORI - seminarski rad

5 O LCD monitorima
LCD je tanki, ravni monitor iji se ekran napravljen od svjetlosnog izvora i od odreenog broja
piksela koji su poreani ispred, zauzima malen prostor i jako je mali potroa elektrine
energije. Princip rada LCD monitora zasniva se na tenim kristalima,

5.1 Princip rada LCD

Izmeu prozirnih elektroda smjetena je elatinozna masa. estice kristala se
orijentiu u odreenom smijeru i poinju da ispoljavaju plarizujui efekat, na taj nain mogu
samo da propuste odreeni dio svjetlosnog spektra,a razlog je djelovanje upravljakog signala
na elektrode. Intenizitet i boja piksela se odreuju tako to proputamo eljeni dio i blokiramo
neeljeni dio spektra, tako da se na taj nain moe generisati slika.
Imamo dva osnovna tipa LCD ekrana: kolor i monohromatski. Kolor varijanta
ekrana je mnogo kompleksnija, a samim time i puno skuplja. Dok monohromatska varijanta
dosta jednostavnija i dosta jeftinija.
Vrijeme osvjetljenja osnovnog elementa slike Tes = TS / 480, gdje TS
predstavlja vreme formiranja slike. Tes se negativno odraava na nivo kontrasta i osvjetljenja.
Kontrast iznosi 1 : 10, a dok je slika blijeda. Kontrast predstavlja odnos najtamnijeg i
najsvijetlijeg elementa slike. Slika se formira iz linija, to znai da prva linija mora zarati
osvjetljenje dok se ne iscrta poslenja linija slike, to znai da je potrebno koristiti ekran sa
velikom perzistencijom. Visok stepen perzistencije znai tromost ekrana, tako da na ovakvim
ekranima nije mogue prikazivati filmove i sline video sadraje, jer je ekran toliko spor da ne
moe da prati dinamiku slike. S obzirom na dobru robustnost, a jako slab kvalitet slike ovi
ekrani se ne koriste gdje dinamiki prikaz nije od posebnog znaaja, na primjer table za
obavjetavanja, signalizacija na aerodromima itd.

9 | Page

LCD MONITORI - seminarski rad

5.2 Osobine LCD prikaza

5.2.1 Prirodna rezolucija

LCD monitori najbolje prikazuju sliku na jednoj rezoluciji koja zavisi od

veliine ekrana. Naravno postoji mogunost postavljanja rezolucije koja nije prirodna za neki
LCD monitor, ali samim time opada i kvaliteta slike i njen geometriski oblik.
5.2.2 Brzina odziva

Brzina odziva predstavlja brzinu mjenjanja boje kod piksela, bre mjenjanje je
bolje, dok prevelik odziv nai da e slika da kasni, a samim time e se pojaviti anomalije kao
ghosting efekat koji se javlja kada je promijena boja jako esta na primjer u filmovima i 3D
igrama. Milisekunda je mjerna jedinica.
5.2.3 Ugao gledanja

LCD monitori ne daju istu kvalitetu slike ako gledamo u njih iz razliitih uglova
za razliku od CRT monitora. Ako gledate LCD sa strane, prikaz slike je zamraen i potpuno
neitljiv, boje gube kvalitetu. Widscreen je rezultat dugogodinjeg usavravanja LCD monitora.
Widscreen ekrani su vodoravno produeni to odgovara ovijekovom oku.
5.2.4

Osvjetljenje i kontrast

Kandela po metru kvadratnome je mjerna jedinica osvjetljenja kod LCD

monitora, varira obino od 250 do 350 cd/m2. Za mjerenje bijelih i tamnih tonova koristi se
kontrast, to je njihov omjer vei to je bolje. Dananji LCD monitori imaju omjer 450 : 1 do
2000 : 1.
5.2.5 Mogunost podeavanja, integracija i prikljuci

LCD monitori imaju dosta opcija za precizno podeavanje. Ima mogunost

mijenjanja slike, okretanja ili tiltovanja. Neki monitori imaju ugraene dodatne USB prikljuke,
zvunike, a sve vie i vie monitora dolazi sa digitalnim prikljukom koji se smatra kao
budunost. Digitalni prikljuak nudi mnogo kvalitetniju sliku jer nema potrebe za pretvaranje u
analgonu sliku.

10 | P a g e

LCD MONITORI - seminarski rad

6 Ukratko o istroji istraivanja

-

Tena kristalna priroda holesterola se dobija iz mrkve, to je otkrio Frifrih Rajnicer 1888.
Godine.
Oto Leman je 1904. Godine objavio svoj red Teni kristali
Ekesperimentisanje sa tenim kristalima i postavljanje izmeu tenih dve ploe u
tankom sloju je prvi uradio arl Magen 1911. Godine.
Podjelu tenih kristala u tri grupe : holesterine, smektine i nematike;, takoe i opis
strukture i svojstva tenog kristala je uradio or Fridel 1922.
Svjetlosni ventil od tenog kristala je patentirala kompanija Markoni kao prvu praktinu
prijmjenu tehnologije 1936. Godine.
Dr. Dord V. Grej je autor prve znaajne publikacije na englekom jeziku: Molekularna
struktura i svojstva tenih kristala;, 1962. godina.
Riard Vilijams je 1962. Godine otkrio da kristali imaju neke elektro optike
karakteristike i on je uspio da ostvari elektro optiki efekat tako to je napravio are na
tankom sloju tenog kristala uz primjenu napona. Ovaj se efekat zasniva na elektro
hidrodinamikoj nestabilnosti koja formira Vilijamsovim domenima unutar tenog
kristala.
Prvi ekran od tenog kristala koji je zansnovan na onome po nazivu DSM dznamic
scattering mode, napravio je Dord H. 1964. godine.
Naunici Volfgang Helfrih i Martin adt su patentirali efekat obrnutog nematikog polja
kod tenih kristala u vicarskoj 1970. Godine. Zatim je ovaj izum licenciran japanskim
elektronskim proizvoaima koji su ubrzo proizveli prve digitalne kvarcne satove sa
LCD ekranima.
T. Piter Brodi u SAD-u je proizveo prvi ekran aktivnog matriska od tenog kristala.
Prvi put su LCD monitori pretekli CRT monitore po prodaji 2007. godine.
Najbrojniji su LCD televizori na tritu sa ueem od 50% u 2008. godini.

11 | P a g e

LCD MONITORI - seminarski rad

7 Zakljuak
LCD monitori su dosta manji potroai elektrine nergije, sa dosta manjim
dimenzijama, praktilno su bez zraenja i sa puno boljim dizajnom. LCD monitori su jako brzo
nali svoje kupce. Meutim postojao je problem koji je CRT monitore odravao jo u samoj
igri. Ako se zanemari cijena, stvari koje su odvraale ljude koji obrauju fotografije, obrauju
grafiku od kupovine LCD monitora jeste odziv i vjernost prikaza CRT monitora. LCD monitore
su kupovali ljudi koji nisu puno zahtijevni i koji su radili poslove kojima je bio potreban dobar
kvalitet prikaza na monitoru, a dok je s vremenom kvalitet LCD monitora rastao tako da danas
se oni nalaze na 90% radnih stolova PC korisnika i taj trend e jos vie da raste sa vremenom.

12 | P a g e

LCD MONITORI - seminarski rad

8 Literatura
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

http://www.znanje.org/knjige/computer/hardware/02/LCD_monitori.pdf
http://msts-travnik.net/wp-content/uploads/2013/10/Princip-ispisa-slike.pdf
http://www.informatika.buzdo.com/s202-monitor-racunala.htm
http://www.kristali.rs/komunikacije/tv/lcd-televizori-karakteristike-i-osobine.html
http://sh.wikipedia.org/wiki/Katodni_monitor
http://sh.wikipedia.org/wiki/LCD_monitor
http://tesla.pmf.ni.ac.rs/Predavanja/racunar%20sist/Knjiga%20-%20Vol2/GLAVA6.pdf
http://rti.etf.bg.ac.rs/rti/ri5rg/materijali/Monitori.pdf

Slika
Slika 1 LCD monitor..................................................................................................... 4

Tabela 1Y
Tabela 1 Prikaz displeja sa te;nim krisalom koji odgovara displeju sa
katodnom cijevi ija je rezolucija 2 do 3 ina vea..........................................6

13 | P a g e