T.C.

MARMARA NVERSTES
SOSYAL BLMLER ENSTTS
LAHYAT ANABLM DALI
SLAM TARH VE SANATLARI BLM DALI

NEYZEN AHMET YAKUPOLUNUN

NEYDEK TAVRI ZERNE BR ALIMA

Yksek Lisans Tezi

Engin Gkkaya

Yrd. Do. Dr. M. Nuri UYGUN

STANBUL 2010

NSZ
Hazrlam olduumuz almada, nl Ressam ve Neyzen Ahmet Yakupolunun
hayatn, neyzenliini ve bu alandaki almalarn incelemeye altk. Ayrca nl Neyzen
Halil Dikmenin, Yakupolu ile yapm olduu icra kaytlarnn gn yzne karlm olmas
da tezimizin ok nemli bir neticesi olmutur.
almamzn hazrlanmas srecinde Ahmet Yakupolu ile ilgili kaynaklara
ulamamda yardmc olan Mehmet Erdomua, danmanm olan; gerek kaynak konusunda
gerekse de tezin metodolojisi hususunda yardmlarn esirgemeyen Neyzen Yrd. Do. Dr. M.
Nuri Uyguna teekr bir bor bilirim.
Tezin hazr hale gelmesinden nce deerli zamanlarn ayrarak ses kaytlarn
incelememe yardmc olan bymz Neyzen Hakan Alvana, son okumalar yapan deerli
dostlarm Alptekin Akta ve ei Pnar Aktaa, bitmeyen destei ve sabr iin sevgili eim
Zelihaya ok teekkr ederim.

Aralk 2010

Engin GKKAYA

iii

ZET

almamzda, getiimiz yzyln en nemli sanatkrlarndan birisi olan, birok

sanat dalnda stat olarak kabul edilen Ahmet Yakupolunun hayatn, sanatn, ney tavrn
ve bu tavrn gnmze intikal srecini inceledik.
Kendisi

hakknda

bu

ekilde

bir

alma

yapmak

istememizin

sebebi,

Yakupolunun, getiimiz yzyln en nemli neyzenlerinden olan Halil Dikmenin sayl

rencileri arasnda olmas ve onlarca neyzen yetitirerek bu gelenein intikalini salayan
nemli bir ahsiyet olmasdr. Ayrca, Halil Dikmen ile yaplan mek kaytlarnn almamz
neticesinde gn yzne kartlarak, msik ve ney alanndaki ilgililerin aratrmalarna
kaynak oluturmas amalanmtr.
almamzda ncelikle ney hakknda bilgi verilmi ve kltrmzdeki yeri
anlatlmtr. Sonrasnda ise Neyzen Ahmet Yakupolunun hayat anlatlm, yetitii kltr,
yapt almalar, sanat yn ve kiilii hakknda bilgi verilmitir. Bu blmn ardndan da
Yakupolunun ney saznda dhil olduu mek zinciri verilerek silsilede bulunan neyzenlerin
hayatlar hakknda bilgiler verilmitir. almamzn dier aya olan neydeki tavrnn
incelenmesi noktasnda ise Ahmet Yakupolunun hocas Halil Dikmen ile beraber yaptklar
derslerin ses kaytlar teknik adan incelenmeye allmtr. Bu inceleme esnasnda
kaytlarn ses kalitesi ve miktar bizi kstlayan balca etmenler olmutur. Ekler blmnde
ise bize bu kaytlar ulatran ve ayn zamanda Ahmet Yakupolunun ney rencilerinden
olan Mehmet Erdomu ile yaplan syleiye ve Yakupolunun kendi kaleminden km
olan Halil Dikmeni anlatt yazsna yer verilmitir. Son ksmda ise almamz neticesinde
ulatmz sonulara yer verilmitir.
Anahtar Kelimeler: Ahmet Yakupolu, Halil Dikmen, Ney, Trk Din Msiksi,
Mzik, Neyzen, Tavr

iv

SUMMARY

In this study, Ahmet Yakupolu who is one of the most important ney players of the
former century, his life and his style of ney playing and the process of his effect on Turkish
music is covered.
The reason of conducting this study is that he was one of the students of the most
important ney player Halil Dikmen and he had a great effect on educating many others in this
area of playing ney. It is also aimed that the records of practice by Halil Dikmen is thought to
be valuable as a guide for future researchs and make this information available for us for
further use.
The first thing handled in this study is the general information about ney. Secondly
the life and the studies and the character of Ahmet Yakupoglus have been covered. In
addition, the life of the people in his ney chains has been dealt with. In the other part of the
study the attitude of Ahmet Yakupolus playing ney has been handled after analyzing the
records performed with his teacher Halil Dikmen from the point of techniques used. The main
problem while analyzing the records was the lower quality and the scarcity of them. In the
appendix part, there is an interview with Mehmet Erdomu, one of the students of Ahmet
Yakupolu, who has the greatest role in keeping the records and data up to now and there is
also a written anecdote of Ahmet Yakupolu in which he told about Halil Dikmen. At the
conclusion part of study, the results are announced and noted down.
Keywords: Ahmet Yakupolu, Halil Dikmen, Ney, Turkish Religious Music, Music,
Neyzen, Ney Player, Style

NDEKLER
Sayfa No.
EKL LSTES

viii

TABLO LSTES

ix

SES KAYIT LSTES

1. NEY SAZI, TARHES VE TRK MSKSNDEK YER

2. AHMET YAKUPOLUNUN HAYATI

2.1. Doumu, Ailesi ve lkretim Yllar

2.2. Lise Dnemi ve Genlik Yllar

2.3. Sheyl nver le Tanmas

2.4. lk stanbul Dnemi ve Akademi Yllar

11

2.5. Akademinin ardndan Ktahyaya Gidii

16

2.6. stanbula Geri Dn

17

2.7. stanbuldan ayrlmas ve Ktahyadaki almalar

18

3. AHMET YAKUPOLUNUN NEYZENL VE OK YNL

KL

18

3.1. Neyzenlii

19

3.2. Enstrman Yapmcl

27

3.3. Ressaml

28

3.4. Minyatr ve Tezhip Sanatl

29

3.5. Kltr Adaml

30

4. NEYZEN AHMET YAKUPOLUNUN MEK SLSLES

4.1. Neyzen Said Dede
vi

32
32

4.2. Oskiyan Efendi

33

4.3. Salim Bey

33

4.4. Aziz Dede

34

4.5. Neyzen Emin Dede (Mehmet Emin YAZICI)

35

4.6. Halil Dikmen

37

5. KAYITLARIN NCELENMES

39

5.1. Taksimlerin ncelenmesi

40

5.2. Sslemeler ve tavr zellikleri

41

5.2.1. Ayn Sesin Birden Fazla Tekrar

41

5.2.2. Notann nne veya Arkasna Eklenmi laveler

42

5.2.3. Bir Sesten Balayp Tekrar Ayn Sese Dnen Melodi Gruplar

42

5.2.4. Bir Sesten Balayp Tekrar Ayn Sese Dnmeyen Melodi Gruplar

43

5.2.5. Notalar Aynyken Deerlerinin Deimesi

43

5.2.6. Notaya Gre Sadeletirme

44

5.2.7. Glisendo

44

5.2.8. Vibrato

45

6. SONU

51

EKLER

54

EK 1: YAKUPOLUNUN KALEMNDEN HALL DKMEN

54

EK 2: MEHMET ERDOMU LE YAPILAN RPORTAJ METN

59

EK 3: FOTORAFLAR

74

EK 4: SES KAYITLARINA AT CD

77

KAYNAKA

78

ZGEM

81

vii

EKL LSTES
ekil 1: Ney saznn blmleri

ekil 2: Dumlupnar niversitesi Giri Kaps

32

ekil 3: inili Cami

32

ekil 4: Segh Perevi

46

ekil 5: Segh Perevi Devam

47

ekil 6: Hicaz Humayun Perevi

48

ekil 7: Beyati Ayin 1. Selam

49

ekil 8: Beyati Ayin 1. Selam Devam

50

ekil 9: Ahmet Yakupolu

74

ekil 10: Yakupolu Talebeleri ile Birlikte

75

ekil 11: Niyazi Saynn Ahmet Yakupolunu Ziyareti ve Yakupolunun

rencileri

76

ekil 12:Ahmet Yakupolu

76

viii

TABLO LSTES
Tablo 1: Ayn Sesin Birden Fazla Tekrar

42

Tablo 2: Notann nne Veya Arkasna Eklenmi laveler

42

Tablo 3: Bir sesten Balayp Tekrar Ayn Sese Dnen Melodi Gruplar

43

Tablo 4: Bir sesten Balay Tekrar Ayn sese Dnemeyen Melodi Gruplar

43

Tablo 5: Notalar Aynyken Deerlerinin Deimesi

44

Tablo 6: Notaya Gre Sadeletirme

44

Tablo 7: Glisendo

44

Tablo 8: Vibrato

45

ix

SES KAYIT LSTES

1. Beyati Taksim ve Beyati Ayinin 1. Selam
2. Segh Perevi 1.3.4. hane ve teslimi
3. Segh Perevi 1.2.3. Hane-teslim ve son taksim (rebap ve tanbur ile)
4. Ahmet Yakupolu Evcr Taksim
5. Hicaz Mterek Taksim ve Hicaz Humayun Perevi 1.2. Hane ve Teslim
6. Takdim ve dua
7. Uak Taksim
8. Uak Perevi 1. Hane (Salih Dede)
9. Uak Perevi 1. Hane (Salih Dede)
10. Uak Perevi 2.3.4. Hane(Salih Dede)
11. Beyati Taksim
12. Uak Taksim
13. Uak Saz Semaisi (Neyzen Aziz Dede)
14. Beyati Perevi (Neyzen Emin Dede)
15. Beyati Perevi (N. Emin Dede)
16. Segh Perevi 1.Hane ve Teslim (N. Yusuf Paa)
17. Segh Perevi 2. Hane Teslim
18. Segh Perevi 3. Hane ve Teslim
19. Segh Perevi 4. Hane ve Teslim
20. Segh Perevi 1.2. Hane ve Teslim
21. Segh Taksim
22. Rast Saz semaisi (Benli Hasan Aa)
23. Rast Taksim
24. Bestenigar Taksim
25. Bestenigar Perevi (t. Numan Aa)
26. Isfahan Taksim
27. Beste Isfahan Perevi (N. Emin Dede)
28. Buselik Airan Taksim
29. Buselik Airan Perevi (N. Emin Dede)
30. Evcr Perevi 3. Hane (Dilhayat Kalfa)
31. Karlkl alma Evcr Perevi 3. Hane (Dilhayat Kalfa)
32. Yegah Saz Semaisi (N. Emin Dede)
33. Suzidil Taksim
34. Suzidil Perevi (N. Emin Dede)
35. Hzzamdan Suznaka Gei Taksimi
36. Suznak Perevi Neyzen emin Dde
37. Neva Saz Semaisi (N. Emin Dede)

1. GR: NEY SAZI, TARHES VE TRK MSKSNDEK

YER YER
Farsa ny kelimesinden gelen ney, Trkedeki kamn karl olarak
kullanlm olup, Trk mziinin en nemli sazlarndan birisi olmutur. Ney saz tarih
ierisinde ok geni bir corafyada farkl isimler altnda kullanlmakla beraber, kaytlar
ierisinde kamtan yaplm bir alg aleti olarak ulalabilmi en eski rnei
Mezopotamyada yaplan kazlarda bulunmutur. Smerlerde kamtan yaplan ve
flenerek icra edilen alg aletlerine ka-g, na gibi isimler verilmitir. Gnmzde
kullanlan ney ve karg tabirinin kkeninin Smerlere dayand varsaylabilir.
Yaplan arkeolojik kazlar neticesinde ney saznn ok geni bir corafya ierisinde
kullanld grlmektedir. Uygur dnemine ait yaplan kazlarda ve braniler ile
Msrllara ait eitli kabartmalar ve resimlerde ney sazna benzeyen flemeli alglar
grlmektedir (Uygun, 2007, s. 68).
Yazl kaynaklarda ilk olarak ney saz hakkndaki bilgilere Kindnin , bn-i
Snnn,

Safiyuddin

el-Urmevnin

ve

Abdlkadir-i

Mergnin

kitaplarnda

rastlamaktayz. Sonraki dnemlerde ney saznn eitleri, retimi, perdelerinin

isimleri gibi bu saza dair tafsilatl bilgilere ulaabilmekteyiz (Uygun, 2007, s. 68).
Ney saz, yap itibariyle 9 boumdan oluan ve 7 delii bulunan bir algdr.
Kamn atlamamas iin alttan ve stten u ksmlarna parazvane denilen metal bir
halka taklr. flemeye kolaylk salamas amacyla da ii delik ve konik bir para olan
bapare isimli para kamn flenilen ksmndaki aza yerletirilir. Bapare genelde
manda boynuzundan yaplmakla beraber sert aalardan, fildii, baa* ve delrin gibi
farkl maddelerden de yaplabilmektedir. Ney saznn tabiatta 22 farkl akordu (Erguner,
1986, s. 19) bulunmakta, bolahenk, davut, ah, mansur, kz, yldz gibi her
akordun farkl bir ismi bulunmaktadr. Bu algy icra edenlere ny ile beraber
neyzen denmitir. Ney saznn yaklak 250 yl ncesine kadar alt delii bulunup ses
genilii de iki oktav idi. Kutbunnay Osman Dedenin am olduu yedinci delik

Deniz kaplumbaas kabuunun ilenmi hali.

(arka delik) sayesinde, neyin sesi oktav gibi bir genilie kavumutur (Erguner,
1986, s. 40).

ekil 1: Ney saznn blmleri (Ney sitesi | lhan DEN)

Ney saznn tarihi ile ilgili olarak gnmze kadar dilden dile aktarlan baz
rivayetler vardr. Bu rivayetlerden birisi de Hz. Peygambere dayandrlmaktadr. Bu
rivayeti ve kaynan Uygun yle aktarmaktadr (2007, s. 69) ;

Hz. Peygamberin ilh bir srr Hz. Aliye syledikten sonra, Alinin bu srrn
manevi arlna dayanamayp onu susuz bir kuyuya bard ve daha sonra bu
kuyudan kan kamlardan her rzgar estiinde bu srrn etrafa yayld yolunda bir
menkbe anlatlr. Musik kaynaklarnda ska tekrarlanan bu menkbe iin Ferddn
Attrn Mantkut-Tayr adl eseri kaynak gsterilirse de burada sadece Hz. Alinin
srlarn syledii bir kuyunun kanla dolduu hikye edilir, neyle ilgili bir ifadeye
rastlanmaz.
Farkl kaynaklarda konusu benzer olmak zere, ahslar farkl olarak anlatlan
rivayetler de vardr (Ayvazolu, 2008, s. 26).
Daha nce de belirttiimiz gibi ney saz farkl corafyalarda farkl milletler
tarafndan mtereken kullanlm bir sazdr. slam leminde zellikle Abbasilerle
beraber Badatn inas ve bakent olmas, burann bilim ve din adamlarnn aknna
uramasna sebep olmutur (Aydn, 2009, s. 89). zellikle IX-XII. yzyllarda Beyt elHikmenin faaliyetleri ile felsefe ve bilimin hemen hemen btn dallarnda eviri
faaliyetlerine giriilmi ve slam lemi Endlste, Asya ve Arap corafyasnda
dnyann nemli bilim merkezlerine ev sahiplii yapmtr. Gerek savalar, gerek ticari
sebepler gerekse de bilimsel gelimeler neticesinde kltrel alveriler gittike
younlam, slam lemindeki bu gelimelerle birlikte Hindistandan Anadoluya,
Karadenizden Endlse kadar uzanan Trk ve slam corafyas ierisinde sk bir
kltr alverii olmutur (Ak, 2002, s. 42). Bu kltrel alverilerden msik de
nasibini almtr. lerleyen srete ise slamn ve zellikle tasavvuf anlayn Trkler
araclyla Anadoluya girmesi ve yaylmas ile birlikte din msik faaliyetleri de halk
mziinin yannda farkl bir form olarak olumaya balamtr. Zaten sanata ve
sanatya destek veren bir anlaya sahip olan Trk saraylarnn kanatlar altnda ve
halkn arasnda yaamakta olan Trk msiksi, yaygnlaan tarikatlerin tesirinde oluan
tekke msiksi formu ile birlikte tarih iindeki geliimini srdrmtr.
Anadolunun kapsnn slama almas ve Mool istilas sebebiyle Asya
corafyasndan Anadoluya doru gler balam ve bu g eden kafileler ile birlikte
Hoca Ahmet Yesevnin yolundan giden derviler de gelmitir. Bunlarn ierisinde
Mevlanann da bulunduu Sultanl ulema Bahaeddin Veled Hazretlerinin kafilesi de

vardr. Gelecekte oluacak olan Mevlevi

kltrnn

ve msiksinin temel

enstrmanlarndan olan ney, rebap, eng, kudm, halile, mazhar gibi alglarn da bu
kafile ile geldii dnlmektedir (Somakc, 2003, s. 135). Anadolu corafyasnda o
zamana kadar klarn kopuzlaryla ilemi olduu dini motifli ezgilerin yanna artk
baka alg aletleri ile farkl ezgiler de eklenmitir. Rebab ve ney gibi alg aletlerinin
nclndeki bu yeni msik anlay din msiknin Anadoludaki balangc
saylmtr (Akdoan, 2003, s. 362).
zellikle Mevlana Celaleddin Rumnin at, klasik sanatlarmzn tamamna
sirayet edecek olan din algs, Trk kltr ve sanatnda yle etkiler yapmtr ki, bu
etkiler gnmze kadar gelmi ve sadece topraklarmzda kalmam, tm dnyaya
ulamtr. Ayvazolu (2008, s. 1) bu tesirin bykln yle ifade etmitir;
Peygamberler dnda, etkisi onunki kadar uzun srm, onun kadar mesajn
alar tesine ulatrabilmi baka biri gsterilemez. Molla Cm, Nst peygamber
vel dred kitb (Peygamber deildir fakat kitab vardr) derken hi phesiz onun bu
eriilmez bykln kastetmiti
Trk kltr hayatnda ok nemli bir yeri olan Mevleviliin yzyllar
boyunca adeta bir konservatuar kimlii ile alt bilinmektedir. Gerek Mevlanann
at bu yolda yryen olu Sultan Veled ve silsilesinin nclnde Anadolu-slam
corafyasnn birok blgesine zamanla yaylacak olan mevlevihaneler vastasyla,
gerekse de Osmanl hanedannn tevikleri ile slam sanat, edebiyatta, msikde, hat ve
dier tezyini sanatlarda aheserler vermitir. slam corafyasnda iki byk cihan
devletinin varl ok nemlidir; birisi Batya hakim olmu olan Osmanl hanedannn
kurduu Osmanl Devleti dieri ise douya hakim olan Timurlular Devleti. Birisinde
II.Murat, Fatih Sultan Mehmet ve II. Beyazt gibi, dierinde ise Timur, ahruh ve
Hseyin Baykara gibi sanat ve sanaty himaye eden sanatkar sultanlar tahta oturmu
ve bu dnem, gelecekte inkiaf edecek olan msikmizin ok nemli bir a olmutur.
zellikle stanbulun fethinden sonra bu yzylda Heratta bulunan msik okuluna
mukabil Osmanl saraylarnda Enderun mektebinin temelleri atlm, Fatih dneminde
tekilatlanmas salanm, sarayda da srekli bir sazende grubu bulundurulmutur
(zcan, 2001, s. 17).

Gelecek yzyllarda ise sarayda bulunan Enderun Mektebindeki ve farkl

tasavvuf ekollerini temsil eden tekkelerdeki (mevlev, halvet, bekta, kadir gibi)
msik almalar ile msikimizin inkiaf ve intikali salanmtr. Ney saznn geliimi
de bu iki kaynak araclyla olmutur. Msik mek edilen btn tekkelerde kabul
grm olan ney saznn, ayn zamanda Osmanl saraynda eskiden beri tercih edilmi
balca sazlardan olduu bilinmektedir. Bu sazn, Fatih dnemine ait minyatrlerde
eitli alglarla beraber saray erknnn huzurunda icra edildii grlmektedir
(Beirolu, 2009).
Mevlana Hazretlerinin msik ilmine vakf olduunu, ney ve rebaba kar olan
ilgisini ve verdii deeri kendisinin beyitlerinden biliyoruz. Mesnevi-i erifin
fatihas olarak nitelenen ilk on sekiz beyit;
Binev n ney n hikyet m kuned,
Ez cdyh ikyet m kned.
ile balar. Ney saz ile;
Zaten ny ile insn- kmil, yekdierinin misli ve mmessilidir (Thirul-Mevlev, 1971, s. 51) denerek, kamil insann simgesi olduu ve neyin tekaml
sreci ile insann manevi geliiminin ayn olduu anlatlmtr. Ney sazna, zellikle
Mevlevilik ierisinde atfedilen deer ok farkl olmutur. Mevlanann ney sazn nay-
erf olarak nitelemesi, bu saz her zaman sayg duyulan ve ba tac edilen bir konuma
ykseltmi ve neyzenlerin byk ounluunun mevlevihanelerden yetimesine sebep
olmutur.
Kaynaklarmz ierisinde karlatmz ilk neyzen Mevlana Hazretlerinin
neyzeni olan kutbnny unvan ile anlan Hamza Dededir. Kutbnny unvan
neyzenlerin piri anlamnda kullanlmakla beraber farkl dnemlerde farkl kiiler iin
kullanlabilmektedir. Hamza Dededen sonra zikredeceimiz neyzenler; 17.yynin en
nemli neyzeni olarak anlan Mevlev Yusuf Dede (Neyzen ve eng)(.1670), XVIII.
yzyln kudretli neyzeni Kutbunny Osman Dede (.1730) ve III. Selim Han(.1808),
XIX. yzylda ise Kazasker Mustafa zzet Efendi(.1876), Abdlbaki Nasr

Dede(.1821), Tanburi ve Neyzen Oskiyan(.1870), smail Dede Efendi(.1846), Salih

Dede(.1888), Dervi smail eyda(.?), Veli Dede(.1768), Said Dede(.1853), Aziz
Dede(.1905), Halim Bey(.1897), Bolahenk Nuri Bey(.1910) ve Hseyin Fahreddin
Dede(.1911), XX. yzylda ise Rauf Yekta(.1935), Giriftzen Asm Bey(.1929),
Nurullah Kl(.?), Neyzen Tevfik(.1953), Emin Dede (Yazc)(.1945), Sleyman
Erguner(1953), Halil Dikmen(.1964), Halil Can(.1973),
evki

Sevgin(.1969),

Trkelman(.1992),

Selami

Bertu(.2004),

Doan

Hayri Tmer(.1973),
Ergin(.1998),

Fuat

Aka Gndz Kutbay(.1979), Ahmet Yakupolu ve Niyazi

Sayndr (Uygun, 2007, s. 69).

2. AHMET YAKUPOLUNUN HAYATI

2.1. Doumu, Ailesi ve lkretim Yllar
Ahmet

Yakupolu*,

Osmanl

Devletinin

tarih

sahnesinden

ekildii,

Cumhuriyetin ise tohumlarnn atld dnemlere denk gelen, 1920 ylnn Kasm
aynda, Ktahyann Saray Mahallesinde domutur (Ktahya Valilii internet sitesi).
Varlkl bir aileden gelen Ahmet Yakupolunun babas Hac Halil Aa iftilik
yapard. Annesi efika Hanm, Ahmet Yakupolunun hayatn etkileyecek olan, mill
ve manev deerleri benimsemesini salayacak en nemli kiilerdendir (Yldrm,
1999, s. 287).
lkokul yllarna kadar ailesinin yannda ald terbiye ile byyen Ahmet
Yakupolu, daha okula balamadan nce sanata olan yeteneklerini gn yzne
karmaya balamtr. O dnemlerde resim sanatna olan kabiliyetinin neticesi olarak
resimler yapmaya balamtr. Evlerinde bulunan ta basma eserlerdeki destanlar,
tarihimizin anl savalar ve ark eserlerindeki resimler onun hayal dnyasn derinden
etkilemitir. yle ki evde annesi efika Hanmn okuduu Muhammediye, SrrnNeb, Seyyid-i Battal Gazi Menkbeleri gibi destanlarmz hem dinler hem de
resmederdi (Yakupolu, 1991, s. 39). 1927 ylnda balad ilkretim yllarnda
dikkatleri kk yana ramen zerinde toplam; ilkokulda yapt resimler,
bulunduu evrede ciddi takdirle karlanm ve kk yata adna sergiler almtr

lk soyismi alel olan Yakupolu, soyismini atalarna olan ballndan dolay deitirmitir.

(Gnl, 2003, s. 157). Okul ncesi yetitirilme srecinde ve okulda bulunduu dnemde
tarihe ve tarihi olaylara ilgi duyan Yakupolu, gelecekte de bu ilgisini zihninden
tuvallere aktaracak ve i dnyasnn temelleri bu yllarda atlm olacaktr. Kk yata,
hem annesi efika Hanmn abalar, okuldaki almalar, sanata olan kabiliyeti,
gelecekteki baarlarna zemin hazrlamtr.
Geleneimizde, msikden edebiyata, mimariye ve el sanatlarna kadar akla
gelebilecek sanat dallarnn tamamnda grlen, kullanlan bir tabir vardr:
hezarfenlik. Bu tabir, 10 parmanda 10 marifet olan manasnda, yine geleneksel
tabirle kesretten kinaye bin fenli anlamnda kullanlmtr. te Ahmet Yakupolu
da resme olan kabiliyetinin yannda, iirler yazm, kk yalarda bu alanlar
destekleyecek ekilde msik ile ilgilenmeye balam, radyoda kan programlar
zevkle takip etmitir. Sonraki srete de msikye olan ilgisi sadece dinlemeyle
kalmam, udun yannda, kstl imknlarla temin ettii kanunu renmitir (Yldrm,
1999, s. 291) . Gnl (2003, s. 159-160)n aktard zere Yakupolu ocukluk
dnemlerini u ekilde anlatr:
Ben on iki yamda ktm minareye. O zamanlar mahalle camiinin imam,
seher salsn bana okuturdu. Itrnin Dilkehveran makamndaki salsn okurdum
ben. Genler hep etrafmzda idi. Kurban bayramlarnda minarenin erefesini
doldururduk. K gn hava souk, mangal kartrdk minareye. Ben onlar iki gruba
ayrrdm. Ve bir saat boyunca sra ile Itrnin segah makamndaki bayram tekbirini
okurduk.
lkrenimini Dervi Paa lkretim Okulunda tamamlayan Yakupolu, lise
renimi iin Ktahya Lisesine gidecektir (Ktahya Valilii internet sitesi).
2.2. Lise Dnemi ve Genlik Yllar
ocukluk yllarndan lise yllarna doru uzanan dnemde Ahmet Yakupolu
bo durmam ve resim yapabilmek iin tabiat tanmak gerek dsturuyla evresini
tanmaya alm, resmetmi, bununla beraber kendi kendine, toplumu derinden
etkilemi olan iirlere ynelik resimler yapmaya almtr. Lise dneminde okuldaki
resim retmeninin dikkatini ekmeyi baarm ve retmeni Remzi Koak bu
7

kabiliyetli gencin deerlendirilmesi gerektiini fark ederek kendi hocas Ahmet Douer
ile grm ve Yakupolunu anlatmtr. Remzi Koak ayn zamanda Ahmet
Yakupolunun aklna da akademiyi sokan ilk kiidir. Ama zamann artlar ierisinde
akademiye gitme imkan bir trl olumamtr (Yldrm, 1999, s. 288).
ehrin imkanszlklar ierisinde stanbula gitmeden nce kendini yetitirdii
ve 7 yl devam ettii yer Gkadrvan olmutur. Yakupolu (1991, s. 39) kitabnda bu
dnemi u ekilde aktarr;
Yetime yllarmzda tevik edici bir muhitten mahrumduk. Bir tek ilham
kayna tabiatt ve devaml surette onun iinde idik. Ne var ki; o mehur Gkadrvan,
bir ktphane olarak yaz k adeta benim derghmd. Bu mddet zarfnda sanat
felsefesinin, estetiin ve resim sanatnn kaynaklar hakknda o yllarda neredilmi
kitap ve mecmualardan neler bulabildimse okuyarak Gzel Sanatlar Akademisine
namzet, yoldan dnmez bir meclp olarak kendimi yetitirdiimi syleyebilirim. Aksi
halde hibir mit ve imknn grlmedii bu kark dnyada, elimizden tutup gtrerek
Akademi gibi, deme kimselerin kardan hasretle baktklar bir l mektebin orta
gbeine oturtacak muhterem bir insan Ktahyaya kadar gelir miydi?.
Ktahyada ehrin kltrn muhafaza edecek ve ykseltecek, tarihteki gibi
ehzade

ehrine

yakacak

bir

ortamn/muhitin/kurumun

olmay

Ahmet

Yakupolunun hayat boyunca skntsn yaad bir konu olmutur.

2.3. Sheyl nver le Tanmas
Ahmet Yakupolu stanbula gitmeden, Sheyl nver ile karlamasndan
nce, adeta tohumun toprak altnda iten ie yetimesi gibi, kendini, filiz verip
yeerecei stanbula hazrlamtr. Yakupolu (1991, s. 39-40) bu hayati grmeyi
kitabnda u ekilde aktarmaktadr;
te yedi yl ktphaneye devammz neticesinde, kendimi muradmn hsl
olaca bir hdisenin iinde buldum.. Vhit Paa Ktphanesi!.. Bir eyler yazmak
zere oturduum masann karsnda pek deiik, pek gzel bir insan; masasnn
zerine ylm eski kitaplarn arasnda kendinden geercesine bir iler yapyor ve

ziyaretine gelenlere kendisini takdim ediyordu: Akademi hocalarndan diye.

Akademi szn iitmek beni uyandrd. Halbuki ehirde ktphaneye byk bir kimse
gelmidiye daha evvel kulama alnmt. Benim iim akademi ile idi. Kulama
alnan eyler br kulamdan kyordu. Ziyaretine gelenler Belediye Reisi Ethem
Bey, eski Maarif Mdr kr BeyBen ilk frsatta Ktphane Mdr Hamdi
Efendiye, o gzel zta benden bahsetmesini hatrlattm.. Yapt eyleri getirsin
greyim cevabn alnca nerede ne varsa toplayp kotum, nne serdim.
Heyecanland, oturttu; nme bir kitap at, Ktahya ile ilgili bir mevzu idi. Oku,
resimlendir dedi. O gn leden sonra idi. Birka para eyleri hemen oturduumuz
yerde, onun verdii kalem ve ktla yapp nne uzattka seviniyor, yeni eyler tarif
ediyordu. Bu arada kimin nesi olduum ve vaziyetim de sorulduktan sonra:
-

Ben gidinceye kadar burada bulun, ayrlma! diye tembih etti, karp

kartn verdi.
Bir iin o kadar imknsz sanlp da bu kadarck ksa bir tanmada adeta
halloluverdii grlm mdr bilmiyorum. Ezelin takdiri yollar birletirmede bu
derece hassas olunca, artk yolunda bulunmaktan baka dnlecek bir i kalmyor.
Bir gn Aksuda ikindi kahvalts iin buluuldu. Aksu vaktiyle esnaf loncalarnn
kalfalara raklara petamal kuattklar, kazanlar vurup etler, pilavlar helvalar
yedikleri mahal. yle ki rivayete gre; hastalanan Seluk Prensesinin tebdili hava iin
gnderilip if bulduu Yellice Dann brnden suyun kt yerdir. Elmas
prltlar gibi; el dokundurulmayacak kadar souk bir suba. te orada, uzun uzun
benim maceram dinlediler.
-

Sen hi merak etme. Allah senin iini en gzel ekilde yapar diye de

teselli ettiler.
-

Kimseye gvenmeden kendim alarak bu ii halletmee azimliyim

dedimse de, artk onun gzel kafasndaki doup gelen tasavvurlardan sonra
bizim ne azmimizin ne teebbsmzn bundan byle hibir hkm kalmad. Birka gn
beraber bulunduk. Benim gidemediim bir gn, Ktahya Valisi Hamid Oskay ziyaretine

gelir. Aralarnda geen konumay, ondan sonraki hayatmzn yolunu tayin eden sebep
olmas bakmndan, burada kelimesi kelimesine zikredeceiz:
-

Safa geldiniz

Efendim safa bulduk Kiminle merref oluyorum?

Ktahya Valisi!...

Efendim ne i yaparsnz?.. Yani hikmeti vcudunuz nedir?

!!...

Hocann bu trl cesur konumalar, klar olurdu. Karsndaki kim olursa

zerinde katiyyen menfi tesir yapmazd. Tabii Vali Bey ardndan gelecek tarzi bekler.
-

Ben burada bir ocuk kefettim. ki senedir sizlere mracaat edermi.

Tahsisat yok dermisiniz. Biz akademide bile bylesine rastlamadk.

(Halbuki bu mracaatlardan Vali Beyin haberi yoktu. O zamanki partililer bu
ie ehemmiyet vermemilerdi). Etraflarnda bu konumay dinleyenler lafa karr
ekilde vaziyet almlar. Hatta bir tanesi, Beyefendi o tembeldir, derslerine almaz,
okumaz diye ortaya girince, o gzel muhterem zt, meseleyi kknden halletmek zere:
-

Efendim biz kimin okuyup kimin okumayacan biliriz diye

Ktahyallarn azn kapatm.

Ahmet Yakupolu o srete stanbula kendi imkanlaryla gidebilmek iin,
Devlet Demiryollarnn at i imkann deerlendirir, yeri geldiinde sabahtan
akama kadar srtnda ta tamaktan ekinmezdi (Gnl, 2003, s. 160).
Bu grmenin ardndan Ahmet Yakupolu iin Vali Hamid Oskay Beyin
emri ile yllk 250 liralk denek kartlmtr. Artk stanbula gitmesi iin nnde
herhangi bir engel kalmam, hocas Sheyl nverin de Sen hi merak etme. Allah
senin iini en gzel ekilde yapar dedii gibi, iler tamamen yoluna girmitir. Sheyl
nverin arkada olan Kmukr Beyin (Sayar, 2004, s. 312) yi bir babaya dtn
eklindeki yerinde tespitiyle, Yakupolu iin artk stanbul yolu alm, hakikaten
kendisinden baba efkatini esirgemeyecek olan Sheyl nver ile bir mr devam
edecek olan dostluklar balamtr.
10

Sheyl nver Ktahyay bu ziyareti ile, klasik sanatlarmzdan minyatr ve

tezhibin, msikde ise ney ile rebab gibi klasik sazlarmzn gelecek nesillere aktarmn,
bu sanatlarn devamn salayacak ok nemli bir halkay kefetmi, bunun yannda
Ktahya gibi bir ehzade ehrinin tarihi birikimine ve kltrne sahip kacak efkatli
bir ele ulamt. Vahit Paa ktphanesindeki bu bulumann meyveleri gelecek
yllarda fazlasyla alnacaktr.

2.4. lk stanbul Dnemi ve Akademi Yllar

Yakupolu, stanbula gelip akademi snavlarna girdiinde yksek bir baar
gstererek snav kazanm, kendisine kiminle almak istedii sorulduunda da
Feyhaman Duran ya da brahim all cevabn vermitir. Hocas Sheyl nver ise
ivazsz, garazsz dostlarndan olan (Sayar, 2004, s. 312) Feyhaman Duran ile
almasn istemi ve ona ynlendirmitir. Yakupolu (1983, s. 312) bu durumu yle
aktarr;
kinci Dnya Harbinin en karanlk gnleriydi. Bizde grdkleri fevkaladelik
neyse bilmiyorum, Sheyl Hoca elimizden tutarak getirdiler Feyhaman Atlyesine
yerletirdiler. Btn masraflarmz deruhte ederek, ender grlr bir alaka ve
muhabbet ile bu iin bir neticeye ulamasn temin ettiler.
Sheyl nverin Yakupolunda grd Feyhaman Duran da hemen fark
etmi ve Yakupoluna bu takdirlerini ilk derslerde ifade etmitir. Akademiye kabul
edilmesiyle beraber, stanbulda barnacak yer araylarna giriilir. stanbulda bu
konuda Yakupoluna yardmc olacak kii Ktahyal bir mimar olan Sleyman ahap
Beyefendi olmutur. Beyazttaki ve Fatih Medresesindeki odalar aratrlm ve bir
sre sonra medresenin odalarndan birisine yerlemesi salanmtr. Yakupolu (1991,
s. 40) kalacak yer skntsnn halledilmesinin sevincini yle belirtir kitabnda:
Eyp Karakolunda bir peyke altnda bekleyen eyam srtladm gibi Balat
ve Draman yoluyla, gmgk terlere bulanarak Fatih Medresesine getirdim, yatam
serdim, kitaplarm kardm. Hemen bir gaz lambas ve gaz tedarik ederek; hasl o

11

andan itibaren stanbullu olduum sevincine ulatm. Artk merak edecek bir eyim
kalmad.
Bu defa stanbula gelii bir ncekinden farkl olmutur, ne maddi manada
kendisini skntya sokacak bir i araynda olmu ne de barnacak yer arayarak
zamann kaybetmitir. Artk kendini tamamen hayalini kurduu stanbul ehrine ve
akademideki almalarna vermitir. lk yln sonunda hocas Feyhaman Duran ile
birebir alma yapma imkan bulmutur. Hocasnn tavsiyeleri ile yaz tatili dneminde
yapt 35 resimle arkadalar arasnda fazlaca ne km ve hocalarnn takdirlerini
kazanmtr. Ama o yazn ardndan Ktahya Valisinin deimesiyle yolunda giden iler
sarpa sarmaya balam ve yeni valiye arac olabilecek kimse kmad iin valiliin
tahsis ettii burs Ktahyann ressama ihtiyac yok bahanesiyle kesilmitir
(Yakupolu, 1991, s. 40). Bu gelimelerin neticesinde Ahmet Yakupolu eitim ylna
gecikmeli olarak balayabilmi, stanbulda barnd Fatih Medresesinin odalar
niversite ynetimine gemi ve yaanan bu gelimeler, Yakupolunu girdii yoldan
yldrma noktasna getirmitir. te o noktada devreye gene vefakar hocas Sheyl nver
girerek (Yakupolu, 1991, s. 41);
-

Ahmet! Onlar yaptklaryla kalsnlar. Biz seni bir defa tandk. Biz seni

gerisin geriye gndereceiz mi zannediyorsun? Bunlar hep hesaba kattk. Sen yazn
neler yaptn ondan haber ver.
-

Yaptklarm Feyhaman Beyde, onlar grecek. Yalnz benim medresedeki

odam niversiteye gemi, o iin rektrlkten ancak msaade ile hallolacan

sylediler.
-

Onu da hallederiz.

demi ve Yakupoluna sahip kmtr. lerleyen srete de Yakupolunun

gerek burs ihtiyac gerekse de barnma ihtiyac skntsz ekilde hallolmutur.
O yaz dneminde yapm olduu resimler ilk nce Feyhaman Durann nne
gelmitir. Feyhaman Hoca aralarndan setii on be tanesiyle Bunlarla Pariste sergi
aabilirsin demi ve hocas Sheyl nver de bu resimlerden ikisi iin te Ahmet!

12

Bunlar ahlak demektir. diyerek yaplanlarn sanat asndan da ne kadar deerli

olduunu belirtmilerdir.
Sonraki srete ise Ahmet Yakupolu bu on be resmi Halkevi araclyla
Ankaradaki resim sergisine gndermitir. Sergideki resimlerin deerlendirilmesi
aamasnda Ahmet alel ismi radyolarda vgyle bahsedilmi, ayrca lkenin nde
gelen resim otoritelerinin dikkatini ekmi ve dnemin nl ressamlarndan Eref ren,
Yakupolunu metheden uzunca bir makale kaleme almtr (Yldrm, 1999, s. 290).
Bedri Rahmi Eypolu, ileride ney hocas olacak Halil Dikmen ve resim alannda nde
gelen zevatn da dikkatini ekmi ve takdirlerini toplamtr. Bu durum ksa srede
Ktahyada da yank bulmu ve Yakupolu ile alakal olarak dnemin Halkevleri
Mdrnn telgraf,

Ktahya Valiliinin Yakupolu iin zel olarak akademiye

yazd yazlar ve sonrasndaki maddi ve manevi iltifatlar pe pee gelmitir.

Btn bunlarn yannda artk Ahmet Yakupolu resim otoritelerince de
tannmaya balam ve gelecekte ne denli byk iler yapacann iaretlerini daha
eitiminin ilk yllarnda gstermeye balamtr. Ahmet Yakupolu ile kendi
rencilerinden bile fazla ilgilenen brahim all, Yakupolunun almalarnn
gzellii ile ilgili olarak Sheyl nvere:
-

Doktor dikkat et almalar iyi gidiyor hem iyi yetiiyor

Sheyl nver:
-

Efendim sayenizde

all:
-

Doktor! Valla aka deil

diyerek memnuniyetini belirtmitir.

kinci Dnya Savann tm dnyay sarst o dnemde Trkiye de bu
durumdan fazlaca etkilenmitir. Temel ihtiyalarn bile ok zor temin edilebildii bu zor
dnemlerde gerek Sheyl nver gerekse de Feyhaman Duran, Ahmet Yakupoluna kol
kanat germiler ve her trl ihtiyacn temin etmeye zen gstermilerdir. Bir gn
Sheyl nver Yakupoluna (Yakupolu, 1991, s. 42) :

13

Beni Pariste kil Muhtar Bey okuttu, biz de ondan grdmz

yapyoruz. imdi senin gibi aybalarnda maa almaa gelenler olur. Btn bunlarn
iinde bizim hanemize istediin zaman gelmee sen mezunsun. Sen artk bizdensin.
Buras senin de evin. Bana ister baba, ister aabey de. Evdekiler senin kardelerin,
annen, ablan
diyerek ona ne derece deer verdiini gstermi, sonraki zamanlarda da bu iliki
hakikaten bir baba oul yaknlnda devam etmitir. Feyhaman Duran da, Ktahyadan
elinden tutarak stanbula getirdii, kol kanat gerdii ve stanbula, kltrmze
kazandrd bu yetenee yaptklar iin Sheyl nvere kendi portresini yaparak hediye
etmitir. Yakupolu bu ikilinin de zaman ierisinde daha da yaknlamasna ve aile
dostu olmalarna vesile olmutur diyebiliriz.
Ahmet Yakupolu, stanbulda bulunduu dnemde akademi bnyesinde
eitimini ald resim sanatnn yannda, hocas Sheyl nverden minyatr ve tezhip
dersleri de almtr. Ayrca hocasnn ynlendirmeleri ile stanbulun zaman iinde
kaybolmaya

yz

tutmu

ve

gelecek

yllarda

kaybolmas

muhtemel

yerlerinin/deerlerinin resimlerini yapmtr, yapt bu eserler hala gemie k

tutmaktadr.
Yakupolu, bu almalarn haricinde ise msik faaliyetleri ile de ilgilenmitir.
Gnl bu dnemi Yakupolunun azndan yle aktarr (2003, s. 161-162):
-

O zamanlar stanbulda pazar gnleri Borsa Kraathanesinde, yazlar

da Caalolundaki ifte Saraylar Bahesinde ikisiz matineler olurdu. Vakit

bulduka orada fasllara devam ederdim ben. Bu fasllara icrc olarak katlan statlar
devrin en nemli sanatkarlar idi. Hakk Derman, erif li, Kadri enalar, gibi dev
isimler.
Her ne kadar resmin ve tezyin sanatlarn yan sra msik ile ilgilenip yetenei
dorultusunda ud, kanun gibi enstrmanlarla uram olsa da, musiki alannda asl
ilgilenecei enstrman olan ney sazn renmeye dair o dneme kadar herhangi bir
giriimde bulunmam, bu saz sadece uzaktan uzaa sevmekle, dinlemekle yetinmitir.
Yakupolu (1991, s. 33) ney sazna olan ilgisini ulalmas muhal kabul edilmi, fakat
14

derinden derine ve ve cier yakc bir arzu ve hasretti eklinde ifade eder. Bir gn
Sheyl nverin, Yakupoluna msikye ilgisinden dolay e sen ney fleyiver
diyerek yapt teklife, Yakupolu kaytsz kalamaz ve E hadi hoca bulalm hemen
deyiverir. Sheyl nver, Ahmet Yakupolunu talebe olarak kabul etmesi iin Neyzen
Emin Dede ile grmtr. Ama Emin Dede Ahmet Yakupolunun ressam olduunu
duyunca Halil Dikmene gitmesini uygun bulmutur. Bu durumu renen Feyhaman
Duran ney sazn kesin bir ifade ile Emin Dededen mek etmesi gerektiini syleyerek
Hayr! Kendisinden olacak cevabn vermi ve Yakupolunu Emin Dedenin
ziyaretine gtrmtr. Yakupolu bu ziyareti yle anlatr (Yakupolu, 1991, s. 33) ;
Dedenin elini ptm. Feyhaman Bey, Hoca dedi, Bu senin bildiin
kimselerden deil, ben suret-i mahsusada getirdim. Ud kanun falan mek etmi
Emin dede beni makamlardan imtihan etti:
-

Bu i olur Yalnz bir mansur bulup onunla mek ederiz; hi ney

dinledin mi? dedi ve Ktahyadaki Saati Mustafendiyi sordu.

Tanpnar Hocann eserlerinde be asrlk stanbul medeniyetinin son ve
szlm en yksek ve mahhas numunesi diye bahsettii yce sanatkarla, klasik
neyin son stad ile temasmz bu kadarck oldu. Ne var ki sa flemeyi ve dem sesleri
tarif etmiti. Mansur aradk uzun zaman bulamadk. Nur iinde yatsn...
Osmanldan Cumhuriyete gei dnemindeki, kadim gelenein son ve en
nemli temsilcilerinden biri olan Neyzen Emin (Yazc) Dede ile yapt bu ksack
grme, Sheyl nver ile tanmasndan sonra hayatnn geri kalan dnemini etkileyen
en nemli olay olmutur diyebiliriz. nk resim ve tezyini sanatlarn yannda hayatn
adad bir dier alan olan msikyi ve mek ettii ney sazn, bu byk stad
vastasyla renmitir. Ne var ki bu byk statla mek iin izin alnm olsa da o
dnem iinde Neyzen Emin Dedenin de fel geirmesiyle almalara balanamamtr.
Sonraki srete resimle alakal bir konuda, Neyzen Hseyin Fahreddin
Dedenin talebesi, Merkez Efendinin torunu, Smbl Tarikat eyhi Neyzen Nurullah
Kl ile tanmtr. Bu tanma esnasnda onun rencileriyle ney mekine ahit olmu

15

ve dinledii bu neyden fazlasyla etkilenmitir. Yakupolunun ney sazn ilk olarak

mek ettii kii de Neyzen Nurullah Kl olmutur (Dumlu, 2005, s. 152).
Yakupolu (1991, s. 33) Nurullah Kln ney tavrn anlatrken tekkeden
yetime, kaba sesler son derece kuvvetli, fokurtulu! der. Nurullah Bey ile yaplan
almalardan nce birka ay kendi kendine ney fleyen Yakupolu, hocasndan ilk
olarak Osman Beyin Saba Perevni mek etmi ve bu dersler birka ay srmtr
(Gnl, 2003, s. 163). Bu almalarda allan akort ah ney olmutur. Yakupoluna
gre bu akort saraylarda ve tekkelerde tercih edilen akorttur (Dumlu, 2005, s. 152).
Yakupolunun ah ney konusundaki hassasiyetin sebebinin, dier kk neylerde
olmayp ah neyde olan sesteki tokluk, ihtiam ve arballktan olduu dnlebilir.
Yakupolu, akademideki eitimi sona erdikten sonra stanbuldan ayrlmadan
nce hocas Sheyl nverin elini pmeye gitmitir. O grmede Sheyl nverin
bundan sonras iin kendisinden istedii tek bir ey olacaktr;
-

Ahmet! Sen bizden mezun oldun. Hayatta cann ne isterse onu yapmaa

mezunsun Bir tek ey sana yasak : Siyasete girmeyeceksin!... (Yakupolu, 1991, s.

43)
2.5. Akademinin ardndan Ktahyaya Gidii
Yakupolu, stanbuldan geri dndnde artk kadim gelenein son ve gl
temsilcilerinin rahle-i tedrisinden gemi birisi olarak kendini bu gelenein devam
yolunda almaya adayacaktr. 1946 ylnda vatan grevini yapmak amacyla askerlik
bavurusunda bulunmu ve 1948 ylna kadar askerlik grevini ifa etmi, askerlii
esnasnda bo durmam birok eseri notasndan alm ve hafzasna almtr (Gnl,
2003, s. 164) .
Ktahyaya geldiinde ehrin kltrel ve mimari mirasnn zamana, siyasi
olaylara, ahsi menfaatlere yenik dmemesi iin almalara koyulmutur. Ayrca
ehrin sosyokltrel yaps ile alakal olarak msik, mimari, resim ve geleneksel
sanatlarmzla ilgili almalara balamtr. Kltrel ve tarihi yapnn korunabilmesi
amacyla mze kuruluu iin yapt giriimler sonu vermeyince Sheyl nvere
durumu bildirmi, sonraki srete ise nverin giriimleri ile mze alm ve yine
16

nverin telkinleriyle Yakupolu mzenin mdrlne gelmitir. Bu vazifesi

esnasnda Ktahyann tarihi sileti asndan fazlaca nemli olan Ktahya
Mevlevihanesinin onarm ve tarihi narlarn ayakta kalmalarnn salanmas gibi
kltrel faaliyetleri olmutur (Yldrm, 1999, s. 296). Memuriyeti dneminde gerek
siyasi karlar, gerek diplomatik basklar sebebiyle fazlaca ypranan Yakupolu
rahatszlanm, sonraki srete ise grevinden istifa etmitir (Yldrm, 1999, s. 292).
Yakupolu, Ktahyaya geri gelir gelmez ehirdeki msik faaliyetlerinin odak
noktas haline gelmitir. Zaman iinde ehirdeki din grevlilerine din msik
almalar kapsamnda sal, ezan ve ilahi dersleri vermi bunun yannda bir yl gibi
ksa bir srede dokuz kiilik bir neyzenler topluluu oluturmutur. Topluluun
akordunu ise zamanla ah akorda ekmitir. almalarn devamnda koroya klasik
sazlardan rebap ve tanburu da eklemitir. Ayrca ehirde birlik beraberliin salanmas
ve toplumsal duyarlln artrlmas adna fakirler ile Veremle Sava Dernei yararna
verilen konserler gerekletirmilerdir (Gnl, 2003, s. 163). Bu dnem ierisinde gerek
fasl gurubuyla gerekse de yetitirdii neyzenler ile yapm olduklar almalarda basit
eserler deil Trk Msiksinin en zor ve sanatl formlarndan olan mevlev ayinlerini
ile beraber sultaniyegah, bestenigar, bayatiaraban, suzidilara, hicazhumayun, mahur,
evi, dilke-i haveran, zavil fasllar ve hzzam, segah, rast, beyati, muhayyer, ehnaz,
ehnazpuselik, ferahfeza, neva, edd-i saba, gibi takmlar, yani klasik eserleri icra
etmeyi tercih etmilerdir (Yakupolu, 1991, s. 33).
2.6. stanbula Geri Dn
1953 senesinde Konyada verdii kk konserden sonra zatrree olan
Yakupolu, Sheyl nverin vesilesiyle stanbulda iki ay tedavi grm sonra
Ktahyaya dnmt. lerleyen srete, 1954 ylnda be yllna stanbula gelmitir
(Gnl, 2003, s. 164). stanbuldaki bu dneminde Sheyl nver ve Ali Sami lgen ile
beraber stanbulun kaybolmaya yz tutmu olan, mimari, tezyini, etnografik vs. birok
deerini kayt altna alarak kltrel mirasn kaybolmamas ve bu mirasn gelecek
nesillere aktarlabilmesi adna sokak sokak tarama almalar yapmlardr (Yldrm,
1999, s. 292). Yaplan bu almalar birer tarihi belge nitelii tamaktadrlar. Ayrca bu

17

tespit almalar Ahmet Yakupolunun alma anlayn da deitirmi ve ileride

Ktahya iin yapaca tespit almalarnn temelini oluturmutur.
Msik alannda ise, Sleyman Ergunerden ksa bir sre mek etmi ama daha
sonra Ergunerin vefat ile hocasz kalm ve Sheyl nverin Yakupolunu Halil
Dikmene ynlendirmesi ile hayatnda yeni bir sayfa daha almtr. imdiye kadar
daha ok kendi gayretleriyle ilerletmeye alt ney sazn bu defa 4 sene boyunca
dnemin en nemli statlarndan olan Halil Dikmenden birebir mek edecektir.
Yakupolu bu dnem ierisinde Sabahattin Volkann stanbul Radyosunda yapt
Rebaptan Sesler isimli programna Sabahattin Volkan ve Edip Sevi ile birlikte, alt
ay sre ile katlmtr (Gnl, 2003, s. 163) .
2.7. stanbuldan ayrlmas ve Ktahyadaki almalar
lerleyen srete Ktahyaya dnm ve kendisini tamamen hocalarnn
yetitirdii emek verdii alanlara adamtr. Verimlilii adna ok isabetli olacak olan
bu kararla artk herhangi baka bir megalesi olmamtr. Daha nceki Ktahya
dneminde brakm olduu msik almalar kald yerden devam etmi, hatta
zaman

ierisinde

genileyerek

almalar

srdrlmtr.

Ayn

zamanda

Yakupolunun klasik msikmizle ilgili dncelerini de yanstan grlerini Gnl

makalesinde yle aktarmtr (2003, s. 165);
Kr, Bete ve Ar Semi tarznda eserler geiyoruz, ark Trk hi yok.
Getiimiz eserlerin de bestekrlar, Meriden bu taraf. Bu diyoruz, Saray Msiksi,
elence mzii deil ki rast gele olmaz. Rauf Yekta Beyin arivinden faydalandk ve
onu tkip ettik. III. Selimin Szidilra makamndaki takmn tamamen getik. Yirmi
civarnda fasl ezberledik. yinler getik.
3. AHMET YAKUPOLUNUN NEYZENL VE OK YNL KL
Beir Ayvazolunun Ahmet Yakupolunu anlatm olduu makalenin ismi
Hezarfenlerin Sonuncusu ismini tamaktadr. Ayvazolu (2002, s. 52) kitabnda onu
anlatrken;

18

Kendini Ktahya'ya adam bir adam. hretten bucak bucak kaan gl

bir yalboya ressam, merhum A.Sheyl nver'den el alm bir nakka ve mzehhib,
Halil Dikmen' den mek etmi bir neyzen ve nihayet tek bana byk iler baarm
hakiki bir evre korumac. Yani bir hezarfen, hezarfenlerin sonuncusu...
demektedir. Gnl (2003, s. 170) makalesinde Yakupolu hakknda sylenenlerden
bahsederken, Yakupolunun manevi kz Havva Skmenerin u grlerine de yer
vermitir;
O, dnyaya vermek iin gelmi byk bir dervi, bir gnl insan. Resimde Hoca Ali
Rzann devam, minyatrde 20. Yzyln Levnsi, mskide Emin Dededen el alm ve
40 neyzen yetitirmi bir ney std. Ktahyann etrafna 70 bin dnm am
dikilmesine n ayak olmu mbrek bir evreci yurtsever Edib, mzehhib, eski eser
tamircisi bir hezrfen.
uan zmirde beraber yaadklar manevi kz Havva Skmenerin de belirttii
Yakupolunun hezarfen kimliinin altnda, hocalarna olan minnet duygusunun
yannda inan dnyasnn yansmalar yatmaktadr. Yakupolu, manevi babas saylan
Sheyl nverden ve onun da aban eyhi Abdlaziz Mecd Tolondan tevars ettii
muhabbet ile yaad dnyay, lkeyi, ehri gzelletirme adna bir mr almalarna
yorulmadan devam etmitir.
lerlemi yana ramen bir nar gibi hala dimdik ayakta duran Yakupolu, TBMM
2010 Onur ve Hizmet dlne layk grlmtr. Bu dl manevi kz Havva
Skmener teslim almtr (Kltr Sanat: Ahmet Yakupolu Ktahya'nn Gururu, 2010).
3.1. Neyzenlii
Bu saz ilk olarak akademi yllarnda Nurullah Kldan mek eden
Yakupolu, stanbuldan ayr kald uzun srete kendini bu sazda gelitirmi, Halil
Dikmene talebe olmadan nce o dnemin en prestijli noktas denebilecek ekilde radyo
programlarna bile katlmtr.
1955 ylnda Neyzen Emin Dedenin salndayken ynlendirdii ve rencisi
olma bahtiyarlna bir trl eremedii Halil Dikmene ancak 1955 ylnda talebe
19

olabilmitir. Akademi dneminden sonra Nurullah Klla yapt mekin zerine kendi
kendine almaya devam etmi, baka herhangi bir hoca ile almas olmamtr, ta ki
yeniden stanbula gelesiye kadar. Konyada geirmi olduu ciddi rahatszln
kendisini oka etkilediini Yakupolunun kendi ifadelerinden anlayabilmekteyiz.
Yazm olduu hatratta (Uygun M. N., Ahmet Yakupolu'nun Kaleminden Halil
Dikmen, 2010, s. 65) bu duruma dair serzenite bulunarak;
Otuz be ya, ar bir zatlcenp geirmi bir kimse olarak nihayet Halil
Dikmene ney talebesi olmak bahtiyarl. Bunun altndaki mukadderata ac
serzeniimin ifadesini hemen anlamak gt. nk onu dinlemeyenler, benim neye
olan meguliyetimi bilseler bile gene tam mana veremezler.
demektedir. Ney saznn dier sazlar gibi ok emek istemesi ile beraber bu saza ne
kadar erken balanrsa kii kendisini -kabiliyeti miktarnca- o kadar fazla gelitirme
imknna sahip olabilir. Yakupolu, yann otuz bee ulamas ve geirmi olduu
rahatszlktan sonra Halil Dikmenin karsna km olmasnn verdii talihsizlie
serzenite bulunmaktadr. Belki de ok daha nce talebesi olabilseydi ok daha verimli
ekilde

faydalanabileceini

veya

kendisini

ok

daha

iyi

yetitirebileceini

dnmekteydi.
Ney saznn kadim geleneinin son temsilcilerinden olan ve kendisinden bu
saz 4 yl boyunca mek ettii hocas Halil Dikmenle tanmasn, Yakupolu kendi
kalemiyle yazd hatratta* (Uygun M. N., Ahmet Yakupolu'nun Kaleminden Halil
Dikmen, 2010, s. 64) yle anlatmtr;
Sleyman Ergunerin vefatndan sonra hocasz kalmam, Sheyl Beyin
zerinde nasl tesir brakt ise, bir gn Seninle Halil Dikmene gideceiz demiti. Ben
kendisine syledim seninle megul olacak. Aradan epeyce bir zaman geti. Ben bir gn
mer Kirazolu ile konuurken, Onlar megul kimseler biz kestirmeden gidelim.
*

Ahmet Yakupolu gen nesillerin eitimi anlay ile, elindeki deerli resim ve kitap koleksiyonunu
Ktahya Dumlupnar niversitesine balamtr. Evinden bu kymetli eyalarn tanmas srasnda
baz evrak ve notlar zensizce saa sola atlm, bunlardan bazlarn rencilerinden Mehmet Erdomu
p kutularndan alarak kurtarm ve musik tarihimizin hatralarn yaatmada nemli bir katkda
bulunmutur. Ahmet Yakupolu kendi el yazs ile tuttuu ve baz nemli notlar kaydettii defterinde
hocas Halil Dikmen iin, vefakr ve edeb ifadelerle sslenmi zel bir blm yazmt (Uygun M. N.,
Ahmet Yakupolu'nun Kaleminden Halil Dikmen, 2010, s. 64)

20

tarznda bir fikir att ve Halil Beyden randevu ald; kalktk gittik. Giderken Erhan ve
Zekiyi de talebem ve arkadam diye yanma almtm, neylerimiz yanmzda, saraydaki
odasna girdiimizde bilmediimiz bir kimsenin huzurunda fazla ukalalk olmamas iin
takdim edeceimiz paray ksa kesmei de konumu edebe, erkna riayete,
kararlamtk. ki hane segah fledik. Makamnda bize yar dnk, nezaketle dinledi. O
gzel beyaz yzn kaplayan tatllkla bize ilk hitab u oldu. Sultanm siz daha neyin
sesini bulamamsnz. imizden acaba neyin sesi daha nasl olur ki diye sessiz
suallerle mbarek yzne bakyorduk. yle ya, bunca zaman u kadar eserler meki.
Benim radyolara kadar kp duyulmam, bunca talebe yetitirmem. te bizim kendisine
flediimiz paray, benim elimden neyi alarak bir parasn bize gsteriverdi. Nota
ayn nota, kam ayn kam Ama duyulan ve bizi perian eden; tasavvurlara smaz
bir musiki! Byle eyleri tasvir etmek imkn olmuyor. Ney virtz demek pek
zavall bir ifade tarz, souk harc- lem tabirler
Yanmdaki genlere bakyordum. Gzleri nasl hayretler iinde, hocann
yzne dikilmi kendilerini kaybetmilerdi. Dilimiz tutulmu, aklmz bandan gitmiti.
Bu hatrat sayesinde Yakupolunun hayatnda hi dile getirilmeyen bir bilgiyi
de kendisinden renmi bulunuyoruz. Bu yzyln nemli neyzenlerinden bir dieri
olan Sleyman Ergunerden de ney sazn mek etme imkn bulmu ama hocann vefat
zerine nverin ynlendirmesiyle Halil Dikmene talebe olmutur. Dikmen ile tanp
ney icrasn dinlediklerinde, Yakupolu imdiye kadar flemi olduu tavrn yava
olduunu fark etmi ve bu tavr deitirmek iin almalara balamtr. Bu
almalarn ilk admn, ah akortlu bir ney temin etmek ve bu neyde kaba sesleri gr
bir ekilde karmaya almak olarak belirlemitir. Sonraki srete bir trl derslere
balanamam ve Yakupolu daha fazla zaman kaybetmek istemeyerek hocasna gitmi
ve iini Halil Dikmene dkmtr (Uygun M. N., Ahmet Yakupolu'nun Kaleminden
Halil Dikmen, 2010, s. 66);
Bu ackl halimizi izah ettim. Bu meyanda kendisine fazla yk olmayacak
ekilde bu iin bir hayli ilerilerine varm bulunduumu, arzal perdelerde mmareseli
olduum neyimle kendisine bir bir gstermek sureti ile derse ikna edebildim. Bir hafta

21

sonraki cumartesiye sz aldm ve ondan sonra cumartesi leden sonralar benim

oldu.
Derslere Neyzen Emin Dedenin Beyati Perevi ile balanm, bu pereve
yaklak alt ay kadar allm, sonrasnda da yine dedenin buselik airan perevi ile
mek devam etmi ve dersler de hamparsum notas zerinden allmtr.
Yakupolu memlekete gittiinde durumu arkadalar ile paylar ve dersleri
kayt altna almaya karar verirler. Hocas Halil Dikmene bu fikri atnda nce
ekinmi ama hocann olumlu yndeki cevab, hatta Bilhassa faydal olur insan kendi
sesini nnde dinler hatann nerelerde olduunu grr (Uygun M. N., Ahmet
Yakupolu'nun Kaleminden Halil Dikmen, 2010) eklindeki teviki ile dersler kayt
altna alnr. Halil Dikmenin kaytlara izin vermesi ve bu konudaki memnuniyeti ile
dnyalar Ahmet Yakupolunun olmutur.
Yakupoluna gerek Sheyl nverin gerek Feyhaman Durann ve dier
hocalarnn gstermi olduu bu yakn ilgiyi Halil Dikmen de gstermitir. Hem
Trkiyenin en nemli hocalarnn gstermi olduu ilgi alaka hem de sahip olduu
yetenek gerekten ilahi bir ltuf olarak nitelendirilebilir. Bu denli nemli kiilerin bu
denli scak bir ekilde gstermi olduu ilgi alaka kesinlikle kolay kolay pek kimseye
nasip olabilecek bir durum deildir. Yakupolu Halil Dikmenin kendisine gsterdii
ilgiyi yle nakleder (Uygun M. N., Ahmet Yakupolu'nun Kaleminden Halil Dikmen,
2010, s. 66);
Kimselere gstermedii alkay bana gsterdi. Benim kapdan grnmemle
elindeki ileri brakt. Odaclar beni emin, devaml ve hayrl bir talebe olarak tandlar.
Tp Tarihi Enstits ney meki iin oda tahsis etti. almalar orada yaplyordu. Halil
Beyin bana kalabalk toplanmamas, daha dikkatli ders yapmak, beklemeden, kendi
arzusu zerine karara balanmt.

Bizim bu almalarmz stanbul muhitinde ayia oldu. Kendisine daha ok

mtekmil makinelerle birka parasnn tespiti iin niyazlarda bulunuldu. Raz

22

edemediler. Mtevziyne ve samimi bir dersin onu tatmin ve memnun ettii aikrd.
Bunca yl koca stanbulda bu iler kimselerin aklndan gememiti. Yahut bir
Ktahyalnn ibadet edercesine itiyak ile gelip onun elini perek, otuz be yanda, son
rahle-i tedrisine oturmas onun gnln fethetmiti. Bu hadise mskmizde yn-
tebrik vakalardandr.
Yakupolu kendisine gsterilen ilgiden memnundur ve bu durumdan gurur
duyar, nk koca stanbulda Ktahyadan bir gen gelmi ve Halil Dikmenin
gnlne girebilmitir. Bu durum nadir olarak grlebilecek bir hoca-talebe ilikisinin
tezahryd. Sonraki zamanlarda Halil Dikmene ney kayd konusunda defalarca
teklifler gelse de Halil Dikmen bu teklifleri kabul etmemitir.
Dersler ilerledike Ahmet Yakupolunun da ney tavr yava yava
hocasnnkine benzemektedir. Ama hocasnn geldii noktaya kendisiyle beraber hibir
rencisinin eriemediini, Halil Dikmenin de ayn ifadeleri Emin Dede iin
kullandn nakleder. Yakupolu (Uygun M. N., Ahmet Yakupolu'nun Kaleminden
Halil Dikmen, 2010, s. 66) kaleme ald yazda dncelerini yle aktarr;
Bu intikal ok yllar altktan, teyp zerinde ettler yaptktan sonra bir
dereceye kadar yaklat. Fakat kbna ermek imkn olmad. Oda Emin Dede iin ayn
eyleri konuur, tavrdaki ihtiamn ve seslerdeki eriilmez parlakln tarifini yapmakla
bitiremezdi.
Hatratta, Niyazi Saynla olan karlamasnda Halil Dikmenin ulat
noktaya artk gelinemeyeceini itiraf eden ifadelerle beraber, Ulvi Ergunerin Ben
bundan sonra elime ney almam eklindeki ifadesi ile Selami Bertuun, Hocann ney
tavrn tam olarak uygulayamayacaklarnn itiraf ve Ondan insanlk dersi almaya
gelirim eklindeki szleri aktarlmtr.
Yakupolunun, tarihe ve gelenee olan ball ilgilendii tm sanat dallarnda
kendini gstermitir diyebiliriz. Erdomu (Neyzen Ahmet Yakupolu, 2010), hocann
bu yndeki dncelerini yle anlatr;

23

Benim elimde yz yllk ney var, bir tane deil, 3 tane, 4 tane 5 tane deil 10 tane ney
var. Bunlarn hepsi klasik uslde alm. Bunlar deimemi de ben niye oynayaym
tarihimi bozaym. Ama o. Ben bu delikleri oynarsam, tarihimdeki gelenei bozarm,
sistemi bozarm. derdi. Ama zaten o geleneki olduu iin, eskiyi devam ettirmek iin
Ben byle bir eyi kabul etmiyorum. Ben bunu byle grdm, byle devam ederim, ah
grdm, ah fletirim; mansur bile fletmem diyip o klasik akdan kesinlikle
vazgemiyor.
Yakupolunun mek hayatnda ah akordurn yeri her zaman ayr olmutur.
Yakupolu (1991, s. 33) Nurullah Klnn ney tavrn anlatrken tekkeden yetime,
kaba sesler son derece kuvvetli, fokurtulu! der. ncelediimiz almalarda ve
gelecekte Halil Dikmen ile yapt meklerde, kendi rencilerine yapt meklerde
allan akort her zaman ah ney olmutur.
Dumlu (2005, s. 152) Yakupolundan rivayeten ney saznda neden ah akort
seilmelinin cevabn verir adeta;
Neyimiz saraylarda, tekkelerde alnm akorttu, aht. imdiki fasllarda,
topluluklarda, konservatuarlarda alnan ddklerden deildi. Son derece vakur ve
tesiri olan karsndakini adeta sihirleyen bu akortla ar beste, hafif beste ve sema
fleniyordu.
Yakupolunun Ktahyaya geliiyle beraber oluturduu neyzenler topluluu
o dnem iinde Trkiyede ok olumlu yanklar uyandrmtr. nk Yakupolu o
dnemki almalarnda bugn bile zor bir araya getirilebilecek bir eyi baarm ve
yaklak yirmi ah ney fleyen neyzeni yetitirebilmi, ayn zamanda geilen eserler de
klasik fasllar ve mevlevi ayinleri gibi Trk Mziinin en zor formlar olmutur. Bu
durumu rencisi Erdomu (Neyzen Ahmet Yakupolu, 2010) yle aktarr;
Trkiyede neyin nderliini Ahmet Yakupolu yapmtr ve neyi insanlara
sevdiren Yakupolu olmutur- 1950li 60l yllarda 3 tane ney yan yana geldiinde yer
yerinden oynarm. Yakupolu anlatyordu, 3 tane neyzeni yan yana koyup fletmek
byk mesele idi. Ama Yak. 20 tane neyzeni yan yana koyup, ayn anda ve tamamn ah
olarak fletmek kaydyla ok kimselere konser vermitir
24

Zaman ierisinde Yakupolu ve yetitirdii msikinaslar Trkiyenin nde gelen

siyasi liderlerine, bilim adamlarna, gerek edebiyat konusunda, gerekse msik
konusunda stat seviyesinde olan deerli ahsiyetlere konserler vermilerdir. Gnl,
Yakupolunun anlatmyla bu konserleri yle aktarr (2003, s. 166);
Sleyman Demirel gelmiti buraya Azot Fabrikas iin, ben bir toplant
ayarladm ve ona kk bir konser verdik. On adet ney, rebb ve tanbur ile. Biz konser
verirken srekli iret ediyorlar, aman uzatmayn, sklr diye. Sleyman Bey bizi
dikkatlice dinledi. Bitince de hemen odasna ekildi. Sabah giderken bana altn kaplama
bir kol saati hediye etti.
Neyzen Sleyman Erguner Ktahyada balayan bu nemli ve anlaml
hareketi duyarak konserlerimizi dinlemek zere Ktahyaya geldi. Gayretlerimizden
tr teekkr etti, taltiflerde bulundu. Rauf Denktaa da konser verdik burada.
Rektrler heyeti geldi birgn, onlara yine dokuz ney, rebb ve tanbur ile
ah akordda kk bir fasl getik. Dnemin Maden Fakltesi Dekan, biz btn gn
Ktahyann dalarna maden arad, meer maden buradaym dedi. Sonra buraya
faklte kuruldu.
.T. Devlet Konservatuvarn kuran zamann Milli Eitm Bakan Ali
Nil Erdem bizi dinledikten sonra, Avrupa Msiksi insanda balar insanda biter,
bizim Msikmiz ise insanda balar Allaha kadar gider. Bizim yeni yeni aklmza gelen
eyleri, siz oktan kefetmi, buralara kadar getirmisiniz dedi.
Bir gn turistlere yaptmz bir icr srasnda yle akyordu ki nameler,
Almanlardan birisi heyecana gelerek salonun ortasnda taklak att
rencisi Aziz Gne Ahmet Yakupolunun kiiliine dair bilgi vermek amacyla
ziyaretlerle alakal u ansn aktarr;
Ahmet Yakupolu gelen heyetleri arlayaca zaman biz, misafirlere hizmet
etmek iin ayaa kaktmzda Oturun yerinize, o hizmet bana ait der ve
alakgnlllkle misafirlerine kendi eliyle ikramda bulunurdu

25

Ney saznn yansra rebap sazn da hem yapan hem de icra eden Yakupolu,
bu sazn da gnmze aktarmnda byk emek sahibidir. Yakupolu, Tamburam
Rebap Oldu isimli belgeselde (TRT, 2006);
Biz eskilerden aldk hepsini, mzelerde dahi ah akortluydu rebaplar. Rebab
biz canlandrdk daha ziyade. Yalnz Cahit (Gzkan) Bey var, onun rebabn esas aldk.
Kendisi, ah akordlu, hatta davuda msait, sapl rebab vard onun. Cahit Bey zel
toplantlarda benim ah neyimle akordumuzu yaptmzda Ha yle ya dedi. Rebab
baka eyle alnacak bir saz deil. Ben imdi rebabmn sesini anladm, duydum ve
zevkine vardm ah ney ile beraber flenince dedi
demektedir.
Yakupolu, msik almalarn her zaman an ve hretten kaarak, sahip
olduu heyecandan ve azimden hibir ey kaybetmeden, btn mr boyunca
srdrmtr. Kendisinden istifade etmek isteyen herkese kollarn amtr. Yakupolu
ite bu anlayla, imdiye kadar krktan fazla neyzen yetitirmi, Ktahyay tarihteki
neyzenler ehri unvanna yeniden kavuturmutur. rencilerinden ilk yetienler,
Necmi Akn, Nuri Germiyanlolu, Vehbi Drrlu, Mustafa Kalyon, Erhan Altnta,
Zeki Ermumcu, Sabri Cantrk, Ahmet Grel (Yldrm, 1999, s. 302), Mehmet Dumlu,
emsettin Gvey, Mehmet Ali Elifolu, Doan Karaaaolu, Tuncer Trkkan, Hafz
Hseyin Kete, Fuat Aarl, Rza Tekin Uurel, Mehmet ztaban, smail Graa, Bekir
nak olmutur. Daha sonraki nesil arasnda ise Marmara niversitesi Trk Din Musikisi
Anabilim Dal hocalarndan Mehmet Nuri Uygun, Konya Tarihi Trk Mzii
Topluluunun sanat ynetmeni olan Yusuf Kayya, Mcahit Din, Mehmet Erdomu,
Hafz Ali Rza Yldrm, Hafz Yakup Ceylan, Ali hsan anakolu, Mehmet Ali iek,
Aziz Gne, Mustafa Tekin, SD ktisadi dari Bilimler Fakltesi retim yesi
Grcan Papatya, Galip Gltekin bata olmak zere ok sayda neyzen yetimitir. Bu
yetien rencileri de Yakupolunun izinden giderek farkl yerlerde kltr hayatmza
hizmet ederek gen nesilleri yetitirmektedirler.

26

3.2. Enstrman Yapmcl

stanbulda akademi eitimini tamamladktan sonra Ktahyada yapt
msik almalar erevesinde yzlerce ney am ve getirtmitir. Ayrca hoca at
neylerin baparelerini de kendisi yapmtr ve talebelerine bu yapm yntemini
retmitir. Ney saznda lkemizde 2 eit ak sitemi vardr. Birisi klasik metod
dieri ise kaydrma metoduolarak bilinir

(Uygun, 2006, s. 41). Yakupolu ve

yetitirdii rencileri klasik metodu takip etmektedirler. rencileri bu konuda

Yakupolunun grlerini anlatrken (Erdomu, 2010);
Hocamzn hep fledii elindeki ney Nurullah Kln neyidir ve onun gibi iki
tane daha neyi var. Bize flettirdii ney olan ah neylerin hepsi klasik ak dediimiz
eit llerde, orta delikleri oynanmam, tamamen deliklerin orantsal olarak
datlmak suretiyle yaplm neylerdir. Yakupolu diyor ki Benim elimde yz yllk ney
var, bir tane deil, 3 tane, 4 tane be tane deil 10 tane ney var. Bunlarn hepsi klasik
usulde alm. Bunlar deimemi de ben niye oynayaym tarihimi bozaym. Ben bu
delikleri oynarsam, tarihimdeki gelenei bozarm. Sistemi bozarm. Ama zaten o
geleneki olduu iin, eskiyi devam ettirmek iin ben byle bir eyi kabul etmiyorum.
Ben bunu byle grdm, byle devam ederim, ah grdm, ah fletirim; mansur bile
fletmem diyip o klasik akdan kesinlikle vazgemiyor
demektedir.
Mevlanann ycelttii bir saz olan rebap, Mevlev msiksiyle beraber klasik
msikmizin temel sazlarndan birisidir. Bu sazmz yaklak 1800lerden sonra
kullanlmamaya balanm ve zamanla unutulma noktasna gelmitir. Gnmzde yava
yava eski itibarna kavuan bu sazmz Ahmet Yakupolu yeniden canlandranlar
arasndaki en nemli kiilerden birisidir. Yakupolu rebabn yapmnda bu sazn
XX.yzyldaki en nemli icrakrlarndan olan Cahit Gzkann rebaplarn esas almtr.
Cahit Gzkan (Altnbilek) mlakatlarnda da bu duruma deinmitir;
Pek gzel nay alan ve keman bata olmak zere birok sazlar maharetle imal
edebilen Mimar Diner Dalkl Bey benden Rebb lsn alarak birka Rebb imal

27

etmi, Ktahyada bulunduu esnada Ressam ve Neyzen Ahmed (Yakupolu) alel

Beyin talebelerine vererek Rebbla megul olmalarn tevik etmitir.
rencisi Mehmet Bey (Erdomu, 2010) kendisiyle yaptmz rportajda
Yakupolunun kendisine anlatt olay yle aktarr:
Trk msiksinde klasik rebab -mevlevihanelerdeki rneklerinden l
alarak- kendi anlatmyla Trkiyeye kazandran Ahmet Yakupoludur. Hatta birgn
evinde otururken, bu rebab ben yaptm bunu sana ben sylyorum, ama sana bir ey
gstereyim dedi, ktphanesinden bir mecmua galiba hayat mecmuasyd- kard ve
oradaki yazy okuttu; o yazda da aynen unu kullanyordu; Trkiyede kaybolmu
olan rebab imal edip bizlere sunan Ahmet Yakupoludur diyerek kendi azndan bize
bunu okudu ve syledi. Konutuu szlerin hibirisinde belgesiz bilgi vermezdi.
Yakupolu gerek ney aksnda gerekse de rebap yapmnda gelenekteki
llere son derece sadk kalm ve rencilerine de o ekilde retmitir.
3.3. Ressaml
Hayat ksmnda da deindiimiz gibi resim konusunda devrinin en nemli
okulu olan stanbul Gzel Sanatlar Akademisinde, dnemin en nemli ressamlaryla
almtr. Bata Feyhaman Duran olmak zere brahim allnn da talebesidir.
Yapm olduu almalar sanat eseri olmann tesinde tarihi belge nitelii tamakta,
resmini yapt birok eser gnmze gelemedii iin bu resimler artk tarihe k tutan
birer pencere durumundadr.
Ayvazolu (2002, s. 52-53) Yakupolunun ressamlnn temelindeki bitip
tkenmeyen enerjisinin kaynan, o itici gc yle ifade etmitir;
"Gz ap grd gnl verip sevdii" Ktahya'nn kimliini gz gre gre
kaybedip kentlemesine raz olmayan, lgnca tahribattan ne kurtarabilirse kr sayan
"nev'i ahsna mnhasr" bir adam. Bakm ki, btn Trkiye'de olduu gibi, Ktahya'y
Ktahya yapan gzellikler de byk bir hzla yok oluyor, sarlm boyaya ve fraya, bu
gzellikleri yok olmadan nce tuvaline aktarabilmek iin zamanla amansz bir yara
girmi.
28

Girdii bu yar neticesinde Yakupolunun yaynlanmam ve gn yzne

kmam binlerce resmi vardr. Ayvazolunun (Ayvazolu, 2002, s. 53) ifadesiyle
yapt bu resimlerle;
Ktahyann imdi byk bir ksm tarihe karm olan sokaklarn,
camiIerini, evlerini, emelerini, hanlarn, hamamlarn, aalarn, dalarn,
derelerini ve tabii insanlarn yalboya tablolar halinde sre rmandan ekip alarak
ebediletirmitir.
unu belirtmek gerekir ki Yakupolunun ilgilendii btn sanat dallar
ierisinde zerine en fazla dt alan resim olmutur. nk eitimini tevik eden
unsurlarn tamam (kurumlar ve hocalar gibi) ncelikle resim eitimi almas iin destek
salamtr. Yakupolu da bu sorumluluun farknda olarak hayat boyunca durup
dinlenmeden resim yapmtr. Bu resimlerini, ktphanesiyle beraber eserlerini de
balam olduu Dumlupnar niversitesinin kuraca mzede sergilemek istemi
ama bu arzusu hala gereklememitir.
3.4. Minyatr ve Tezhip Sanatl
Minyatr ve tezhip sanatn, hocas Sheyl nverden mek etmi, hocasna
olan muhabbeti ve yaknl sayesinde stanbulda gerek Topkap Saraynda gerekse de
eitli ktphanelerde el yazmas eserleri inceleme frsat bularak sslemeler ve
minyatrler zerinde alma imkn bulmutur.
Minyatr almalarnn ierisinde Minyatrlerle Nasreddin Hoca Hikayeleri
isimli bir kitap almas olmutur. 1995te Bankasnn lke genelinde dzenledii
minyatr yarmasnda Ahmet Yakupolu birinci seilmi ve gene rencileri ikinci ve
nc sray alarak yarmaya katlan retim yelerini ve nde gelen isimleri geride
brakmtr.
Dumlu (2005, s. 147) kitabnda bu durumu yle aktaryor ;
Yarmann neticesini deerlendiren Sanat Tarihisi ve Edebiyats Prof. Dr.
Nurhan Atasoy tarafndan minyatr dnyasnda 15. Asrda Maverannehirde

29

Behzatn, 18. Asrda Osmanlda Levnnin ulat baarya 20. Yzylda Ahmet
Yakupolunun ulat tescil edilmitir.
Yakupolu, Sheyl nverin kz Glbn Mesarann da klasik sanatlarmza
ynlenmesindeki nemli etkenlerden birisi olmutur. Minyatr ve tezhip alannda da
birok renci yetitirmitir.
3.5. Kltr Adaml
Ahmet Yakupolu sahip olduu sorumluluk bilinci ile bir mr dinlenmeden
alm ve bu almalarnn karlnda gelecek nesillere ulatrlmak zere her birisi
ayr birer hazine niteliinde olan birbirinden deerli eserler brakmtr. Sanatkrlnn
yannda ehrin reel sorunlaryla da ilgilenmi, ehirdeki azot fabrikasnn almasna
nclk etmi ve ehrin ekonomisine ve insanlarn istihdamna katk salamtr.
Ayrca kurmu olduu Ahmet Yakupolu Vakfna btn eserlerini (binlerce
resim, minyatr ve gzel sanatlar alanndaki yaklak 2500 kitapl geni ktphanesi)
balam, 2006 ylnda da Vakf lavederek eserlerini, sahip olduu arazilerle beraber
Dumlupnar niversitesine balamtr.
Kendisi, ehirdeki tarihi yaplarn (Anasultan Trbesi, Hdrlk Mescidi,
Karagz Ahmet Paa Trbesi, Hz. Gaybi Trbesi) restorasyonu ile bizzat ilgilenmitir.
Yakupolu btn bunlarn yannda tam bir doa dostudur, asrlk narlarn tespiti ve
korunmasn salam, ayrca balatt aalandrma faaliyetleri kapsamnda oluan
yaklak 70000 m2lik am orman da (Yldrm, 1999, s. 296) ehrin akcierleri
olmutur.
Ahmet Yakupolunun bilinmesi gereken bir dier nemli zellii ise tasarmc
kiiliidir. Almas iin byk aba sarf ettii Dumlupnar niversitesinin logosunun
tasarm, niversitenin giri ksmnda bulunan kemerli kap (ekil 2) ile Cumhuriyet
tarihinin ilk ve tek inili Camiinin (ekil 3) tasarm ve mimarisi de Yakupouna
aittir.

30

ekil 2: Dumlupnar niversitesi Giri Kaps

ekil 3: inili Cami

Yakupolu 1983 ylnda Boazii kitabn, 1991 ylnda Rengarenk
Ktahya kitabn, Aralk 2002de ise Resimde stanbul ve stanbul Ressam Ahmet
Yakupolu kitabn karmtr. Bunlarn haricinde Konya Bykehir Belediyesine

31

Nasreddin Hoca Minyatrlerini ve zmir Bykehir Belediyesine fuar iin Altn

Fralar kitapn yapt (Ktahya Valilii internet sitesi). Ve hala gn yzne
kmam binlerce eseri mevcuttur.
Feyzi Halcnn kaleme ald u drtlk (Gnl, 2003, s. 170) Yakupolunu
zetler gibidir:
Sunar rebb, ny Ahmet Yakupolu
Aar tekmil mny Ahmet Yakupolu
Hakkn rzasnca naklar gnllere
Grnce Mevlny Ahmet Yakupolu
4. NEYZEN AHMET YAKUPOLUNUN MEK SLSLES
Neyzen Ahmet Yakupolunun gelmi olduu mek silsilesinde Nurullah
Kln da olduu bilinmektedir ama Yakupolu daha ok Halil Dikmenden feyz
almtr. Bunun iin mek silsilesinin ierisinde Nurullah Kldan gelip Fahreddin
Dede ile devam eden silsileye yer verilmemitir. Halil Dikmenden eyh Said Dedeye
ve onun da hocas eyh Kadri Efendiye kadar uzanan silsileye yer verilmitir. Bu zincir
ierisinde en zayf rivayete (Tan, 2008, s. 8) sahip olunan kii Tanburi ve Neyzen
Oskiyan Efendi olmakla beraber onun da hayatna elde olan bilgiler nispetinde yer
verilmitir.
4.1. Neyzen Said Dede
Said Dedenin doum tarihi 1803 olarak tahmin edilmektedir (zalp, 2000, s. 550).
Beikta Mevlevihanesi eyhi Mahmut Dedenin olu, Neyzen Salih Dedenin abisi,
Neyzen Yusuf Paann babasdr. 1851de Beikta Mevlevihanesinin eyhi olmu
1853te de vefat etmitir. Ney flemesini eyh Kadri Efendiden renmitir. Yaad
dnemin en nemli neyzeni saylm ve nemli talebeler yetitirmitir. Bunlar arasnda
skdarl Salim Bey, Neyzen Salih Dede ve Neyzen Yusuf Paa en bilinenleridir
(Ergun, 1948, s. 500). Gnmze evkefza saz semaisi ile beraber Tarz- Cedd
makamndaki saz semasi ulamtr.
32

4.2. Oskiyan Efendi

Oskiyan Efendinin hayat ile ilgili ok fazla bir bilgi bulunmamakla beraber
XVIII. yzyln sonlarna doru Samatyada doduu nakledilmektedir. stanbulda
doan Oskiyan Efendi seksen yalarnda vefat etmitir. XIX. yzyln nemli
neyzenlerinden birisi olan Oskiyan Efendi ayn zamanda usta bir tanburdir. Sultan III.
Selim dneminde hret bulmutur. Tanbur sazn dnemin byk tanbursi zak
Efendiden mek eden Oskiyan Efendinin ney sazn kimden mek ettii hakknda kesin
bir bilgi bulunmamaktadr. Sultan II. Mahmut dneminde Mzka-i Humayuna
retmen olarak tayin edilmitir (zalp, 2000, s. 370).
Ney sazndaki kudreti ile ilgili olarak; Neyzen olan Baba Raitin, kendi
neyinin sesi ile ilgili dncesini sorduu Oskiyan Efendi ile aralarnda yaanan ve
Oskiyan Efendinin Baba Raiin neyinin sesini beenmeyerek Baba Raite 3 ay
boyunca dem sesleri flemesini rettii rivayet mehurdur (zalp, 2000, s. 370).
En nemli rencileri Neyzen Salim Bey, Neyzen Baba Rait Efendi, Karabet Bey ve
Rfa Tekkesi eyhi Abdlhalim Efendidir. Gnmze sadece Bayat makamndaki saz
semasi gelmitir (Tan, 2008, s. 9).
4.3. Salim Bey
1829 ya da 1830 ylnda doduu tahmin edilen Neyzen Salim Bey skdarda
domutur (zalp, 2000, s. 582). Musikimizde nemli bir yeri bulunan Hac Faik
Beyin abisi olan skdarl Salim Bey, o devirdeki nl ahsiyetlerden olan eyh Fethi
Efendinin kzyla evlenmitir. lerleyen zamanlarda tasavvufa meyil gstermi ve
Sadlie intisap ederek kaynbabasndan hilafet alacak noktaya kadar ykselmitir.
(Ergun, 1948, s. 502). Rfa ve Mevlev muhibbi olan Salim Bey, dindarlyla tannan
bir kiidir. Dnemin kyam tekelerinin yannda skdar Mevlevihanesinde neyzenlik
yapmtr. Vefat ile ilgili olarak anlatlan rivayet yledir (Ergun, 1948, s. 502);
Gayet mtedeyyin olan bu samimi adam skdarda Rfaiyeden Sandk derghnda
1302 (M. 1884) ylna tesadf eden Ramazann yirmi ikinci Pazar gecesi sm-i cell
esnasnda neyle taksim ederken vefat etti. O geceki zikir meclisinde bulunan Sepeti

33

Haydarn rivayetine gre, tekkenin eyhi bd Efendi, derhal illllah diyerek zikri
tatil etti. Mritlerden bir ksm cesedi gasl ederek Mihrap nne getirdiler, zerine bir
al rttler. Btn hazr bulunanlarn itirakiyle yetmi bin kelime-i tevhid okundu.
Salim Beyin ilk ney hocas Beikta Mevlevihanesi eyhi Neyzen Said
Efendidir. Oskiyan Efendiden de ders aldna dair rivayetler bulunmaktadr.
Gnmze 12 eserinin ulatn belirten ztuna (1969, s. 203)nn verdii eserlerden
baka Evi Perevi de gnmze ulamtr (Sanat Mzii Notalar, 2010) ve en bilinen
eseri Hicaz Perevidir. Yetitirdii renciler arasnda en nls Neyzen Aziz Dededir.
4.4. Aziz Dede
skdarda Doanclar Parkndan Ahmediyeye inen yolun sandaki bir evde
1835 ylnda doan Aziz Dede XIX. yzyln en nemli neyzenlerinden birisidir. Ney
flemesine dair iki rivayet bulunan Aziz Dede, gen yata Msra gitmi ve oradaki
mevlevihanede ney flemeyi renmitir. Dier rivayet ise ney sazn daha sonra gitmi
olduu Gelibolu Mevlevihanesinde rendii eklindedir (Ayvazolu, Neyin Srr,
2008, s. 35). Hsameddin Dedenin eyhlii esnasnda ilesini tamamlam, bu zaman
diliminde ney saznda ileri bir noktaya gelmitir. Sonraki srete stanbula gelmi ve
Salim Beyden ney dersleri almaya balamtr.
Neyzen Emin yazc, Hattat Sami Efendiden naklen diyor ki (Ergun, 1948, s.
506);
Aziz Dede, neyini ilerletmek maksadyla skdarl Salim Beye mracaat
edince Salim Bey, kendisine biraz fle bakaym der. Aziz Dedenin ney sedasn iitir
iitmez, Sen benimle alay etmee mi geldin hitabnda bulunur. Fakat heveskr
olduunu anlaynca takdir eder ve talebeliine kabul eyler. Salim Bey, besteledii
eserleri, Aziz Dedeye aldrr ve mtelezziz olarak dinlermi.
skdar, Galata ve Bahariye Mevlevhanelerinin neyzenbas olan Aziz
Dedenin vefat tarihi hakknda farkl bilgiler verilse de 1905 ylnda 70 yanda vefat
etmi ve skdar Mevlevihanesinin bahesine defnedilmitir (Ergun, 1948, s. 506).

34

Besteledii toplam sekiz saz eseri gnmze ulamtr (Tan, 2008, s. 12).
Neyzen Emin Dede hocas iin (Ergun, 1948, s. 506) Ben yle neyzen grmedim.
Belki eslafta da gelmemitir demektedir. nemli musikiinaslar yetitirmitir.
Bunlardan bazlar unlardr; Mehmet Emin Yazc (Emin Dede), Rauf Yekta, Santuri
Ziya Bey.
4.5. Neyzen Emin Dede (Mehmet Emin YAZICI)
Emin Yazc 1882 ylnda Tophanede, Trkgc Sokanda 48 numaral evde
domutur. (Ergun, 1948, s. 669) Eitimine Sirkeci btida Mektebinde balam,
sonrasnda Fevziye Rtiyesinde devam etmi ve Vefa dadsini bitirmitir. ki yl
yapt hukuk tahsilini yarm brakm ve Sleymaniye Medresesine devam etmitir.
Tophaneli Haim Efendinin yetitirmesi ve Fevziye Rtiyesi retmenlerinden Nuri
Efendiden cami dersleri okuyarak icazet ald (zalp, 2000, s. 176). Emin Dede, Kadri
Efendiden sls ve nesih, abisi ve ayn zamanda hat mek ettii mer Vasfi Efendi ile
beraber gittikleri Sami Efendiden de cel mek etmitir.
lk grevi Posta Telgraf Kalemi ktiplii olmu, sonrasnda Harbiye Nezareti
Erkn- Harbiye Hattatlna tayin olmutur.

Bir sre de Harita Genel

Mdrlnde grev yaptktan sonra emekliye ayrlmtr.

Msik mekine ilk olarak Nusretiye Camii kayyumlarndan Hafz Haim
Efendi ile balam, ondan dyek usulyle Ny Osman Dedenin Rast Ayinini gemi,
Kulekaps (Galata) Mevlevihanesi kudmzenbas Raif Dededen kudm usulleri ile
baz ayinleri mek etmitir. Kdirhane zkirbas Hopuzade Ahmet Efendiden ilahiler
ve Miraciyenin Dgah, Segah, Saba ve Mstear bahirlerini; kardei Hopuzade Rza
Beyden ise Hseyni bahrini mek etmi (zalp, 2000, s. 178), Bolahek Nuri Beyden
kendi besteleri olan buselik ve karcar ayinlerini gemitir. Hamparsum notasn Rauf
Yekta Beyden, Bat notasn ise evket Gavsi Beyden renmitir (Ergun, 1948, s.
699).
Kendi zamannda ney saznn en kudretli temsilcisi olan Emin Dede, ney sazn
Aziz Dededen mek etmitir. Kendisi Hakk Dededen sonra Galata Mevlevihanesi
neyzenbalnda da bulunmu ve Darl Elhanda da ney hocal yapmtr
35

(Ayvazolu, Neyin Srr, 2008, s. 52). Emin Dedenin yaam olduu dnem kendisini
son derece zecek olan olaylarn yaand bir dnemdir. Cumhuriyetin ilanndan
sonraki srete, nce Latin alfabesine geilmi ve bir dnem artk kapanm,
sonrasndaki srete de kadim Trk mzii yasaklanm ve musiki eitimi tamamen
Bat msiksi st bal ile verilmitir. Emin Dede bu gelimelere ramen ylmam,
tophanedeki evinde meklerine devam ederek gnmze kadar gelecek olan gelenein
devamn salamtr.
Ayrca mevcut ayinlerin tamamn, Miraciyeyi ve baz ladini eserleri notaya
alarak bunlarn gnmze aktarmnda nemli bir rol oynamtr (Ergun, 1948, s. 699).
Yakupolu hatratnda, Emin Dedenin Aziz Dede ile olan mnasebetlerine
dair bir hatray hocas Halil Dikmenden yle nakleder (Uygun M. N., Ahmet
Yakupolu'nun Kaleminden Halil Dikmen, 2010);
Eskilerce ney mekinde tavr esas olduu iin nota ikinci derece bir vasta
olarak kabul edildiinden Aziz Dede notaya alnm eserleri kilitli dolaba saklar mek
iin katiyen karmazm. Emin Bey ne kadar yalvard, srar etti ise dolaptakileri
kartamam. Bu yzden mahdut bir repertuar iinde kalm. Bir gn naslsa dolaba
anahtar uydurur ve eserleri hamparsuma eker. Beraber mek edilmeyenleri de
kendisine fleyiverir. Dede hayrette kalmakla beraber onu temsildeki yksek
maharetine hayran olup dolabn anahtarn teslim eder. nk artk tavr mekine hacet
kalmam
Neyzen Emin Dede 1943te geirdii beyin kanamasndan sonra fel olup sa
tarafn kullanamad ve rahatszlndan sonra 3 ubat 1945te vefat etti. Emin Dedenin
gnmze ok sayda eseri gelmitir. rencileri arasnda Halil Dikmen, Halil Can,
Hakk Sha Gezgin, Sleyman Erguner, Fahri Celal Gktulga saylabilir (Ayvazolu,
Neyin Srr, 2008, s. 59-60).
4.6. Halil Dikmen
1906 ylnda stanbulun Fatih semtinde doan Halil Dikmen, kk yatan
itibaren msik meki edilen, geleneksel kltrmzn yaand bir muhitte

36

bymtr. Babas, dnemin nemli msikinaslarndan olan Leon Hancyandan

dersler almtr. Evlerinin bahelerinde dzenli olarak gerekleen msik meclislerinde,
ileride hocas olacak olan Neyzen Aziz hsan Beyi dikkatle dinlerdi. lerleyen srete
Aziz hsan Beyden ney, Eyyub Ali Rza Beyden nazariyat dersleri alacaktr
(Ayvazolu, Neyin Srr, 2008, s. 63-66).
Orta renimini tamamladktan sonra, o dnem sanayi-i nefise olarak geen
Gzel Sanatlar Fakltesine kaydolmu, Hikmet Onat ve brahim allnn atlyelerinde
eitim grmtr (Tan, 2008, s. 15). Akademiyi birincilikle bitirdikten sonra, Parise bir
grup baarl ressamla birlikte eitim amacyla gnderilmilerdir. Parise giderken
yannda neyini ve hamparsum notasyla yazlm repertuarn da alm, Pariste
bulunduu dnem ierisinde neyi ile yapt icralar fazlasyla ilgi toplam hatta minik
konserlerin yannda Trk Mzii konulu bir de konferans vermitir. Fransada eitimine
Albert Laurens ve Andre Lhote Atlyelerinde devam etmitir. Yapt Saks iinde
Jenaryom adl eseri, Salon D'Automme'da sergilenmi ve bu salonda boy gsteren ilk
Trk ressam olmutur (Ayvazolu, Neyin Srr, 2008, s. 68).
1931 ylnda Trkiyeye geri gelmi ve 6 ay sreliine eitimi kapsamnda
tekrar Avrupaya gnderilmitir. Yurda dndnde Kayseriye resim retmeni olarak
atanmtr. Kayseride bulunduu dnem ierisinde Ahmet Kutsi Tecerle tanm ve
aralarnda oluan muhabbetle birlikte A. Kutsi Tecer Halil Dikmenin vazifesini
stanbula, Galatasaray Lisesine aldrmtr. Atatrkn o sre ierisinde modern
Trkiye adna kurulmasn istedii Resim ve Heykel Mzesine bizzat Atatrk
tarafndan kurucu mdr olarak 7 Haziran 1937de tayin edilmitir. Halil Dikmenin
ney hocas olan Emin Dede ile ne zaman ne ekilde tant muallktr, fakat Halil
Dikmenin kz kardei, Emin Dedenin abisi Hattat mer Vasfi Efendinin vastasyla
tantrldn belirtmitir (Ayvazolu, Neyin Srr, 2008, s. 75-76).
Mzedeki grevi esnasnda ayn zamanda Gzel Sanatlar Akademisinde de
derslere girmi, gelecekte yetiecek olan neyzenleri Dolmabahe Saraynn veliaht
dairesinde arlamaya balam ve seneler sren mekler ierisinde Ahmet Yakupolu,
Niyazi Sayn, Turgut Cansever, Stk Emeklican gibi gelecekte bu yolda nemli
almalar yapacak olan talebeleri yetitirmitir.

37

Dikmen daha sonra 1938teki Cumhuriyet Halk Partisinin dzenlemi olduu

yurt gezilerine katlm, Giresunda yapt dokuz resimle o yln birinciliini kazanm,
Erzurum, Hasankale ve Siirtin Tillo ilesine farkl zamanlarda giderek resim
almalar yapmtr.
Uzun yllar mzede srdrd grevini 1961 ylnda MEB gzel sanatlar
Genel Mdrlne atanmasyla brakm oldu. Kz kardeinin ifadesiyle Ankarada
ney fleyecek vakit bile bulamayan Halil Dikmen Ankarada kendi titizliinin de
getirdii younlukla rahatszlanm ve 17 Ekim 1964te grevi bandayken geirdii
bir kalp kriziyle vefat etmitir. Zincirlikuyu Mezarlna defnedilmitir (Ayvazolu,
Neyin Srr, 2008, s. 82)
Halil Dikmen, Emin Dededen,

Aziz Dededen ve onun da daha eski

zamanlardan gelen tavr gnmze aktaran en nemli rencilerinden birisi olmutur.

Halil Dikmenin neydeki ihtiamn zetleyen Niyazi Saynn (Tan, 2008, s. 16);
Hocamn neyden kard sesi halen karamyorum,
Prof. Mehmet Erzn (Ayvazolu, Neyin Srr, 2008, s. 78);
Sonra gzlerini yumar, bir taksime balard. Makamdan makama geerek
devam eden bu ziyafet yarm saat srerdi. Herhangi bir mecliste belki bu ilham
bulamaz, bu icray gsteremezdi. Ben bu Osmanl sarayndan boazn mavi sularna
bakarak ruhumla kanatlanr uardm. Bunlar bir banda geirebilmi olsaydm, Trk
Musikisi ok ey kazanm olurdu.
ve Ahmet Yakupolunun (Uygun M. N., Ahmet Yakupolu'nun Kaleminden
Halil Dikmen, 2010);
Bilmiyorum ne kadar alsak, srtmzdan da yarlsak onun msveddesi
olamazdk. Tarifi imknsz bir icra ki, neyi flemeye balad anda dudaklarnda avurt
adalelerinde ve enesinde kopan kyamet, bunlarn birbiri ardnca harekete geerek
sesleri

idarede,

arpmalarda,

titreme

ve

eritmelerde

parmaklarla

mterek

almalarnn gsterdikleri harikulade maharet anlatlamaz. Bunlarn bir ksmn

38

benzetmek yle byle imkn dhilinde gibi grnyordu. Halil Dikmen ihtiamn
asla!
ifadeleri ok nemli ve manidardr. Mehmet Erzn hayfland konuyu Yakupolu
gerekletirmitir. Derslerde yapm olduu ses kaytlar bize bugn o ihtiam ve
gelenein son temsilcilerinden gelen seday aksettirmekte, Trk mzii ve neyin klasik
tavr adna ok nemli ipular vermektedir.
5. KAYITLARIN NCELENMES
Elimizde bulunan kaytlarn incelemesine gemeden nce ksaca deinmemiz
gereken msiki kltrmzle alakal baz kavramlar bulunmaktadr. Tavr, slup,
mek etmek, eser gemek gibi, gelenekte oka kullanlm olan kavramlarn
anlamn bilmeden msik sistemimizin mantn anlayabilmek olanakszdr.
Mek kavram, klasik sanatlarmzdan olan hsn- hatta kullanlmakla
beraber yaz rnei, yaz altrmas, yaz karalamas anlamlarna gelmektedir
(Behar, 2006, s. 13). Talebenin, hocasnn yaz rneini gene hocasnn takibi altnda
uzun tekrarlar ile taklit ve renim srecini ifade eden mek kavram, zaman ierisinde
kullanld asl alannn haricinde msik ve dier klasik sanatlarmzdaki eitim
srecini ifade etmek amacyla kullanlmtr.
Konumuzla alakal olarak msikde kullanlan mek etmek ve eser gemek
tabiri ise, talebenin hocasndan talim edecei eseri zaman ierisinde sistemli bir ekilde
renmesi srecidir. Bu sre ierisinde ister saz eseri ister szl bir eser olsun, talebe
ataca admlar hocasnn gsterdii yolda atacaktr. Burada gzden karlmamas
gereken nokta msik geleneimizde uzun sre herhangi bir ekilde nota
kullanlmamasdr. Talebeye mecmua ve usln haricinde hatrlatmada bulunacak bir
yol gstericinin bulunmamas demek, o rencinin geilecek olan eseri tamamen
hocasnn nezaretinde ve hocasnn tavr ile hafzasna alarak renmesi anlamn
tamaktadr. Bu sayede de geilen eserle birlikte, eserlerde sergilenen tavr gelecek
nesillere aktarlabilmitir.

39

Sanat dallarnn hemen hemen hepsinde karlalan tavr kelimesi slup ve

stil kelimeler ile hemen hemen ayn anlamda kullanlmtr. slup, Bir sanatya,
bir aa veya bir lkeye zg teknik, renk, biimlendirme ve syleyi zellii, stil,
biim olarak tanmlanmtr (Trk Dil Kurmu internet sitesi). Mek ve tavr
kavramlarnn zaten birbirlerini tamamladklarn grmekteyiz. Eserin bir stat
tarafndan, blm blm, hece hece usl eliinde talebeye meki srecinde, zaten tavr
dediimiz olgunun da aktarm gerekletirilmi olmaktadr. Zaten klasik msikmizin
eitim-retim esas mek sistemi zerine ina edilmi ve tavrn nesiller boyunca
aktarm gerekleebilmitir. Eer farkl ynelimlere tarih ierisinde rabet edilmi
olsayd belki de bu aktarm gerekleememi olacakt ki nota sistemi olarak sadece
Hamparsum Limonciyann notas rabet grmtr. Bir alg aletini, hocasz renmek
iin hazrlanm ilk metod da 1910 ylnda baslm olan ud metodudur (Behar, 2006, s.
36).
5.1. Taksimlerin ncelenmesi
Ahmet Yakupolunun dorudan iinde bulunduu, cddeki ilk be kayt
incelenmeye allmtr. Elimizdeki kaytlarda, Yakupolu Dervi Kuek Mustafa
Dedenin Bayati ayininin 1. selamnn giriinden nce bir giri taksimi, Neyzen Yusuf
Paann segh perevinden sonra son taksim, Halil Dikmen ile almalar ierisinde
evcara makamnda bir taksim ve son olarak Veli Dedenin hicaz-humayun perevinden
nce de tanbur, rebap ve ney ile mterek taksim yapmtr.
Beyatide, klasik beyati taksimi girii yapm, makamn gl sesi olan neva
perdesi civarnda seyir gstermi ve nevada asma karar yapmtr. Sonrasnda ise beyati
makamnn dizisinde bulunan perdelerde, gerdaniye ve dgh perdeleri arasndaki alan
dolam tekrar nevada asma karar yaptktan sonra karar perdesi olan dgh perdesinde
taksimi bitirerek meyansz ve gekisiz bir giri taksimi yapmtr.
Segh perevin sonunda yaplan taksimde, evc perdesinden balanm, mstear
gekisi ile seghta geici karar yaplmtr. Sonrasnda ise hzzam arlkl bir seyrin
ardndan segh enisi ile makamn karar perdesi olan seghta karar verilerek taksim
bitirilmitir.

40

Evcr makamnda gerekletirilen taksimde ise makamn seyrine uygun

olarak inici bir seyir gerekletirilmitir. Makamn tiz dura olan evc perdesi civarnda
balanlan seyirden sonra evc perdesinde asma kal yaplmtr. Sonrasnda ise tekrar
evc perdesinden balanlan seyir ikinci derecede gl olan nim hicaz civarnda vurgulu
ekilde dolatktan sonra makamn karar perdesinde yani rak perdesinde karar verilmi
ve taksim bitirilmitir.
Son olarak da hicaz makamnda yaplan mterek taksimde, tanburun neva
perdesinde brakt taksime, hicaz makamna uygun olarak makamn gl sesi olan
neva perdesi civarnda balayp, hicaz makamnn perdelerinde dolalm ve nevada
asma kal gerekletirilmitir. Sonrasnda ise makamn karar perdesi olan dgh
perdesine inilmi ve muhayyer perdesinden hicaz makamnn perdeleri dolalarak
yeniden dgh perdesine inilmi ve dgh perdesinde karar verilerek taksim
bitirilmitir.
5.2. Sslemeler ve tavr zellikleri
5.2.1. Ayn Sesin Birden Fazla Tekrar*
Eser Ad

Beyati Ayin 1. Selam

4, 6, 13, 16, 19, 20, 21

Segah Perev

15, 18, 23, 25, 46, 53

Hicaz Hmayun Perevi

3, 5, 7

Tablo 1: Ayn Sesin Birden Fazla Tekrar

Notada belirtilen sesin kendi uzunluu haricinde farkl deerlerde tekrardr.

Kaytlarn birok yerinde Halil Dikmenin de Ahmet Yakupolunun da bu sslemeyi
oka kulland grlmektedir.

Balklar Aslhan zelin makalesinden alnmtr (zel, 2010, s. 288-298).

41

5.2.2. Notann nne veya Arkasna Eklenmi laveler

Eser Ad

Beyati Ayin 1. Selam

5, 16

Segh Perev

14, 17

Hicaz Perevi

24

Tablo 2: Notann nne Veya Arkasna Eklenmi laveler

Notann kendisinde olmayp deerinin almadan nne veya arkasna ekleme

yaplmasdr. Kstl kaytlarmz neticesinde fazlaca kullanlmad grlmektedir.
5.2.3. Bir Sesten Balayp Tekrar Ayn Sese Dnen Melodi Gruplar
Eser Ad

Beyati Ayin 1. Selam

3, 9, 22

Segh Perev

5, 11, 18, 26, 47

Hicaz Perevi

26

Tablo 3: Bir sesten Balayp Tekrar Ayn Sese Dnen Melodi Gruplar

Notann deeri ierisinde yaplan eklemelerden sonra tekrar ayn sese

dnlmesidir. Yer yer kullanlmtr.

42

5.2.4. Bir Sesten Balayp Tekrar Ayn Sese Dnmeyen Melodi Gruplar
Eser Ad

Beyati Ayin 1. Selam

25

Segh Perev

7, 9, 12, 20, 27, 51, 53, 62, 66, 67, 70

Hicaz Perevi

6,11, 17

Tablo 4: Bir sesten Balay Tekrar Ayn sese Dnemeyen Melodi Gruplar

Notann kendi deeri ierisinde farkl eklemeler ile geilmesidir. Kaytlarda

ska kullanlmakla beraber farkl eserlerde farkl miktarlarda kullanlmtr.
5.2.5. Notalar Aynyken Deerlerinin Deimesi
Eser Ad

Beyati Ayin 1. Selam

1,5, 11

Segah Perev

23, 24

Hicaz Perevi

6, 11

Tablo 5: Notalar Aynyken Deerlerinin Deimesi

Nota ile karlatrmalarda, icrada en ok ortaya kan farkllklardandr.

Notada mevcut belli gruplarn veya deerlerin, ksa veya uzun olarak farkl deerlerde
alnmasdr (zel, 2010, s. 288). Bu srada icrac ritimden kmaz, sadece deerlerde
deiiklikler duyulur. Yakupolu Halil Dikmenin kaytlarnda da grdmz bu
sslemeyi Yakupolu da kullanmtr.

43

5.2.6. Notaya Gre Sadeletirme

Eser Ad

Beyati Ayin 1. Selam

Segah Perev

12, 20, 69

Hicaz Perevi

13, 18, 19

Tablo 6: Notaya Gre Sadeletirme

Notann deeri ierisinde baslmamas veya melodi grubunun daha sade bir
ekilde icra edilmesidir. Eserin gidiat ierisinde ve neyzenin nefes alma noktalarna
gre farkl ekilde uygulayabildii bu sslemeyi Yakupolu da yer yer kullanmtr.
5.2.7. Glisendo
Eser Ad

Beyati Ayin 1. Selam

4, 10, 12, 13, 15, 16, 18, 20, 21, 23, 25

Segah Perev

1, 2, 3, 4, 6, 11, 17, 19, 20, 24, 48, 57

Hicaz Perevi

1,2, 13, 15, 18, 21, 22, 29,30, 31, 34

Tablo 7: Glisendo

crakrlarn en fazla kulland sslemelerden olan glisendo, parmaklarn

perdeler zerinden srayla ve ahenkle kaldrlmas/indirilmesidir. Glisendoyu Ahmet
Yakupolu da fazlaca kullanmaktadr. cra edilen eserlerin haricinde taksimlerinde de
bu ssleme fazlaca grlmektedir.

44

5.2.8. Vibrato
Eser Ad

Beyati Ayin 1. Selam

Segah Perev

1, 8, 46, 64

Hicaz Perevi

29, 30

Tablo 8: Vibrato

Vibrato, ney saznda dudak ve enenin hareketi ile yankl bir ses elde edilmesidir.
Kaytlar incelendiinde youn ekilde vibrato kullanlmad grlmektedir.

45

ekil 4: Segh Perevi

46

ekil 5: Segh Perevi Devam

47

ekil 6: Hicaz Humayun Perevi

48

ekil 7: Beyati Ayin 1. Selam

49

ekil 8: Beyati Ayin 1. Selam Devam

50

6. SONU
Kltr denilen olgu, kltr adamlarnn asrlarn getirmi olduu deneyimi ve
bilgi birikimini, tarihi seyir ierisinde elden ele altn bir tepsi ile aktarlmas gibidir. Her
devirde bu tepsinin ierisine dnemin anlay ve zevki ile yeni rnler koyulmutur.
Getiimiz yzyllar ierisinde toplumumuzun geirmi olduu buhranlar
neticesinde kendi kltrmzn birok alanda yasaklandn grmekteyiz. zellikle
geleneksel sanatlarmzn eitiminin verildii ve yaatld kurumlarn tarih
sahnesinden ekilmesi ile birlikte bu kltrn aktarm, kltr aktaracak kiilerin
yetitirilememesi sebebiyle sekteye uramtr. Yaanan olumsuz sreler neticesinde
bu sanatlarmzn icralar gerek Osmanl dneminde gerekse de yakn tarihimizde devlet
desteinden mahrum olarak hatta gizli olarak icra edilmek durumunda kalmtr.
Alanlarnda uzman olan kiiler, sanatn ve ilmin gelecek nesillere aktarm iin ancak
ahsi abalarla mcadele verebilmi ve zellikle evler birer medrese-tekke vazifesi
grmtr. Ktahyann yetitirdii en byk insanlardan olan Ahmet Yakupolu da,
milletimizin asrlar ierisinde edindii tecrbeyi gelecek nesillere aktaran ve nesiller
arasnda adeta bir kpr vazifesi gren ender kiilerdendir.
Gnmzde teknolojik imknlarn gelimesi ile birlikte ancak ve ancak mek
sistemi ile aktarm gerekletirilebilen tavr hususu, gerek ses kayd, gerekse de
video kayd ile artk ok daha rahat ekilde intikal ettirilebilmektedir. Biliyoruz ki eski
dnemlerden gnmze ulaan kaytlar zerinde alarak tavr kazanlabilmektedir.
Bunun en ak rnei Tanbur Cemil Beyin icralarnda yaplan ses kaytlarnn
gnmze aktarlmas ve bu kaytlar zerinden almalarn yaplmasdr. Tanbur
Cemil Beyin gnmze ulaan kaytlar, gnmz msikinaslarn etkilemi ve
etkilemeye devam etmektedir. Hatta sadece icra ettii tanbur ve klasik kemene saz
tavrn deil, icra etmedii ney ve ud icralarndaki tavr da etkilemitir.
Yapm olduumuz almada Yakupolunun Klasik Trk Sanatlar alannda
gerekletirdii almalarla beraber, asl olarak msik alannda verdii hizmetler ve
neyzen kimlii incelenmitir. Ayrca ney saz alannda gelecek nesillere, klasik tavrn
son temsilcilerinin kaytlarn ulatrarak Trk Mzii almalarna ve klasik tavr

51

erevesinde yeni tavrlarn olumasna bir nebze de olsa katk sunabilmeyi

hedeflemekteyiz.
Sonu olarak almamzla birlikte u tespitler yaplmtr;
Yakupolu, klasik msikmizin temel sazlarndan olan neyin ve bu kltrn,
XX. yzyln ikinci yarsndaki ve de gnmzdeki en nemli temsilcilerinden
birisidir.
Yetitirmi olduu renciler Trkiyenin birok yerinde gerek profesyonel
olarak gerekse de amatr bir ekilde Yakupolunun gsterdii yolda
almalarna devam etmekte ve bu kltr gen nesillere aktarmaktadrlar.
Elimize ulaan ney kaytlarnn incelenmesi ile Yakupolunun vibratolar ve
glisendolar ve dier tavra dair zellikler asndan hocas Halil Dikmenin
neydeki tavrna yakn olduu grlmektedir.
Klasik sazlarmzdan olan rebabn yeniden canlandrlmasnda ok nemli bir
paya sahiptir.
Getiimiz

yzyl

ierisinde

ney

saznn

toplumumuz

tarafndan

benimsenmesine vesile olan nemli kiilerdendir.

Sanat dallarnn birok alannda velut birisi olmasna ramen msik alannda
bestesi ve gftesi bulunmamaktadr.
Sunduumuz belgelerle birlikte Halil Dikmenin kaytlar da artk incelemeye
alm ve Tanbur Cemil Bey gibi byk statlardan birisinin daha kaytlar gn
yzne karlarak gerek akademik alanda alma yapanlara gerekse de
gelecekte yetiecek neyzenler ve dier enstrman icraclarna nemli bir kaynak
kazandrlmtr.
Msik alannn haricinde geleneksel sanatlarmz alanndaki almalar
incelenecek olursa;
Asl alan olan ressaml ile n salm olmasna ramen, bu alann yannda
tezhip ve zellikle minyatr sahasnda ok nemli almalara imza atm ve bu
alanlarda da birok renci yetitirmitir.

52

 Geleneksel kltrmzn en canl ekilde yaand ehirlerden olan

Ktahyann, bu kltr devam ettirmesinde byk pay sahibidir.
Gemite yapm olduu resimler sayesinde stanbul, Bursa, Konya ve zellikle
Ktahyada bulunan gnmze ulaamayan eserler hakknda adeta tespit
almas yapmtr.
Sonu olarak yapm olduumuz almada ncelikle Ahmet Yakupolunun
biyografisine yer verilmekle birlikte hocann neyzenlii ve msikinasl ele alnm,
almamz

ayn

zamanda monografik bir

alma da

olmutur. Gelecekte

Yakupolunun ressaml, minyatr ustal ve mzehhiplii ayr ayr deerlendirilerek

akademik sahada dile getirilmelidir.

53

EKLER
EK 1: YAKUPOLUNUN KALEMNDEN HALL DKMEN
Bu byk stad, zarif, elebi insanla tantktan sonra Rafet Gnene yle bir
mektup yazdm unutmuyorum. Otuz be ya, ar bir zatlcenp geirmi bir kimse
olarak nihayet Halil Dikmene ney talebesi olmak bahtiyarl. Bunun altndaki
mukadderata ac serzeniimin ifadesini hemen anlamak gt.

nk onu

dinlemeyenler, benim neye olan meguliyetimi bilseler bile gene tam mana veremezler.
Nitekim Rafet de yle anlamamt. Bu satrlar elli be yan idrak etmi ve onunla
birlikte alm olduumuz yllar ok gerilerde kald bir zamanda bile hayatta
rastladm birka mstesna bykten biri olarak iimde meknuz kymeti ile benimle
beraber yaamaktadr.
Sleyman Ergunerin vefatndan sonra hocasz kalmam, Sheyl Beyin
zerinde nasl tesir brakt ise, bir gn Seninle Halil Dikmene gideceiz demiti. Ben
kendisine syledim seninle megul olacak. Aradan epeyce bir zaman geti. Ben bir gn
mer Kirazolu ile konuurken, Onlar megul kimseler biz kestirmeden gidelim.
tarznda bir fikir att ve Halil Beyden randevu ald; kalktk gittik. Giderken Erhan ve
Zekiyi de talebem ve arkadam diye yanma almtm, neylerimiz yanmzda,
saraydaki odasna girdiimizde bilmediimiz bir kimsenin huzurunda fazla ukalalk
olmamas iin takdim edeceimiz paray ksa kesmei de konumu edebe, erkna
riayete, kararlamtk. ki hane segh fledik. Makamnda bize yar dnk, nezaketle
dinledi. O gzel beyaz yzn kaplayan tatllkla bize ilk hitab u oldu. Sultanm siz
daha neyin sesini bulamamsnz. imizden acaba neyin sesi daha nasl olur ki diye
sessiz suallerle mbarek yzne bakyorduk. yle ya, bunca zaman u kadar eserler
meki. Benim radyolara kadar kp duyulmam, bunca talebe yetitirmem. te bizim
kendisine flediimiz paray, benim elimden neyi alarak bir parasn bize
gsteriverdi. Nota ayn nota, kam ayn kam Ama duyulan ve bizi perian eden;
tasavvurlara smaz bir musiki! Byle eyleri tasvir etmek imkn olmuyor. Ney
virtz demek pek zavall bir ifade tarz, souk harc- lem tabirler
Yanmdaki genlere bakyordum. Gzleri nasl hayretler iinde, hocann yzne
dikilmi kendilerini kaybetmilerdi. Dilimiz tutulmu, aklmz bandan gitmiti.

54

O tavr yapabilmemiz iin, o hengmda ne kadar gayret gstermisek de kbna

varmamzn imkn olamam, zavalllar, aresizler, olarak ylp kalmtk. O gn
atlan birinci adm u oldu. Evvel ah akord ney tedarik edilecek, kaba sesler korkun
derecede kuvvetli karlncaya kadar allacak; sonra derse balanacak Tam alt ay
gidip geldim yokladm. yi kt neyler bulduk, altk. Bir trl derse balamak
mmkn olmad, arkadalarla bir araya geldik mi sada solda bir kymet idik, ama ben
bundan huzursuzdum. fleye geldiimiz tavr yavat. Bunu hemen brakmtm.
Yenisine de bir trl balayamamtk. Bu nereye kadar gidecekti ki? Bir gn Halil
Beyi tenhaca yakaladm. Bu ackl halimizi izah ettim. Bu meyanda kendisine fazla yk
olmayacak ekilde bu iin bir hayli ilerilerine varm bulunduumu, arzal perdelerde
mmareseli olduum neyimle kendisine bir bir gstermek sureti ile derse ikn
edebildim. Bir hafta sonraki cumartesiye sz aldm ve ondan sonra cumartesi leden
sonralar benim oldu.
Emin Dede merhumun beyatisinden baladk. Drt hane zerinde alt ay
altk. Dier iki arkadam yar yolda braktlar, ben yrdm. Dersler hamparsum
notas zerinde yryordu. kinci olarak Emin Dedenin puselik airan perevini getik.
Slaya geldiim sra Ktahyadaki neyzenleri toplam vaziyeti izah etmi, getiklerimi
kendilerine tarif etmitim ki bizde yava yava ney tavrnn kokusu gelmeye balamt.
Bu intikal ok yllar altktan, teyp zerinde ettler yaptktan sonra bir dereceye kadar
yaklat. Fakat kbna ermek imkn olmad. Oda Emin Dede iin ayn eyleri konuur,
tavrdaki ihtiamn ve seslerdeki eriilmez parlakln tarifini yapmakla bitiremezdi.
Ktahyadaki arkadalarla karara varmtk ki bu dersleri banda alalm ve bu ii oraya
intikal ettirelim. Halil Beye bir lisan- mnasiple bir teyple almann iyi olup
olmayacan atm cevap mspet oldu. Bunu korkarak amtm. Bilhassa faydal olur
insan kendi sesini nnde dinler hatann nerelerde olduunu grr diye beni bahtiyar
eden cevabn verince dnyalar benim oldu. te ondan sonra Halil Dikmen Beyle bu
iin zerine eildik. Kimselere gstermedii alkay bana gsterdi. Benim kapdan
grnmemle elindeki ileri brakt. Odaclar beni emin, devaml ve hayrl bir talebe
olarak tandlar. Tp Tarihi Enstits ney meki iin oda tahsis etti. almalar orada
yaplyordu. Halil Beyin bana kalabalk toplanmamas, daha dikkatli ders yapmak,
beklemeden, kendi arzusu zerine kara balanmt. Bu dersler az ok faslalarla 58

55

senesi sonbaharna kadar devam etti. Benim vaziyetimde fazla bir terakki olmamakla
beraber kendisini memnum etmi olacaktm ki bir gn Selami Beye muhayyer
perevinin teslimini gstermitim (ne vesile ile ise) tavr pek beenmiti.
Farkna varmadan o havann iine giriyordum. Sair zamanlar fazla almamak,
noksanmd. Bilmiyorum ne kadar alsak, srtmzdan da yarlsak onun msveddesi
olamazdk. Tarifi imknsz bir icra ki, neyi flemeye balad anda dudaklarnda avurt
adalelerinde ve enesinde kopan kyamet, bunlarn birbiri ardnca harekete geerek
sesleri idarede, arpmalarda, titreme ve eritmelerde parmaklarla mterek almalarnn
gsterdikleri harikulade maharet anlatlamaz. Bunlarn bir ksmn benzetmek yle
byle imkn dhilinde gibi grnyordu. Halil Dikmen ihtiamn asla! Hele bir arpma
vard, azn iinde teekkl ediyordu. Bununla yakndan hassaten alakalanmtm, bir
trl tarif ettirip kavrayamadm. Dil marifetiyle mi, avurttan m, nereden geldiini
anlayamadmd. Ve bu onunla gitti. htiamn en mstesna motifiydi. Ellerin seslere
gre manevralanmas titremelerde, arpmalarda kimsede rastlamadm yerlere
dokunmas dehetti. Parmaklarn manas, msvedde olan bende bile ne ekil ald ise bir
gn Osman Bozokun evinde Muammer Karacaya ney flediimde ellerime taklm,
kolunun yanndaki kza Asuman parmaklara dikkat et byle gzel manal el grdn
m? diye hakiri pek methetmiti. Sonra o kz bu vakay unutmam baka yerlerde
konumumu.
almalarmz mmkn olduu kadar tespit ettim. O yllarda elimize gemi
olan makine, bu kadar hassasiyetin tespitine pek elverili deildi. Bizim bu
almalarmz stanbul muhitinde ayia oldu. Kendisine daha ok mtekmil makinelerle
birka parasnn tespiti iin niyazlarda bulunuldu. Raz edemediler. Mtevzyne ve
samimi bir dersin onu tatmin ve memnun ettii aikrd. Bunca yl koca stanbulda bu
iler kimselerin aklndan gememiti. Yahut bir Ktahyalnn ibadet edercesine itiyak
ile gelip onun elini perek, otuz be yanda, son rahle-i tedrisine oturmas onun
gnln fethetmiti. Bu hadise msikmizde yn- tebrik vakalardandr.
Tek tk derse gelenler vard. Niyazi bir hayli emek vermiti. O tavr onunla gitti.
Devir nankrd. Daha nankr zamanlar da olmutu herhalde. Ktahyallar onu son
devrinde kefedince de artk zevale yaklam bir mrn heyecanlar ve enerjisi,

56

zerindeki resmi vazifelerin yk, inzimam ile de erime derecesine girmiti. O

gnlerden birinde Niyazi ile kprnn Karaky banda karlamtk, bahis hemen
Ona geldi. Ne gelmi ne de gelir bir daha bylesi dedim, tab gemileri bilmiyoruz
ama bundan sonra gelmez. demitim. Ne kadar bana hak verdi. Bir gn, Ulvi
Ergunerle Selami Bertuu ona gtrm. te neler dinlediler ne tr muamele ile
oradan ayrldlarsa Ulvinin sz u olmu, Azizim ben bundan sonra elime ney
almam, Selami Bundan sonra onun yaptn yapamayz ama ondan insanlk dersi
almaya gelirim.
Halil Beyle msik zerine sohbetlerimiz de olmutur. Onun hatralar daha
ziyade Emin Dedeyle alakal olduu iin o mbarek zatn zerimizdeki tesiri silinemez
ekilde ruhun derinliklerine ilemiti. Mesel onun hocas Aziz Dede ile aralarndaki
menkbe Tambur Cemil Beyle maceras. Eskilerce ney mekinde tavr esas olduu
iin nota ikinci derece bir vasta olarak kabul edildiinden Aziz Dede notaya alnm
eserleri kilitli dolaba saklar mek iin katiyen karmazm. Emin Bey ne kadar
yalvard, srar etti ise dolaptakileri kartamam. Bu yzden mahdut bir repertuar iinde
kalm. Bir gn naslsa dolaba anahtar uydurur ve eserleri hamparsuma eker. Beraber
mek edilmeyenleri de kendisine fleyiverir. Dede hayrette kalmakla beraber onu
temsildeki yksek maharetine hayran olup dolabn anahtarn teslim eder. nk artk
tavr mekine hacet kalmam.
Devrin Hill-i Ahmercileri konser iin Tamburi Cemil Beye mracaat etmiler,
O da Emin Bey karsa bu i onunla beraber olur. diye cevab dayam. Heyet,
Dedeye gelir gnln yaparlar. Bu ricalara dayanamadk sultanm. diye anlatr.
Konser gn sahnenin ardnda kafay bir hayli keyiflendirir tamburu akordsuz olarak
eline alr (tab Dedeye gre) perde alr, bir iki bir ey yaparlar, bozuk akort Dedeyi
huzursuz eder, takdim edilecek eser Cemil Beyin kendi eserine gelince Dede ihtar
eker, stad bak alacamz senin eserin! O anda Cemil Bey kendini toparlar ve
elini akorda atar. Dedenin ifadesiyle ite o andan itibaren konserin tad tuzu gelir.
imdi menkbenin bundan sonras ok gzel Cemil Beyin Erenkyndeki evine bir
arabayla dnlm. Kke girdikten sonra Cemil Bey kapy ieriden kilitlemi ve
Dedeyi gn evinden karmam, hapsetmi, ne kadar zrler beyan edilmi ise

57

dinlememi. te bu gn bu iki virtz icrakrn birlikte musikinin, neyde, tamburda

son kaplarna dayanmalar, kim bilir o kaplardan da geerek bu iin manasna gark
olmalar. Bu geceli gndzl gne mi nasipti acaba?
Halil Bey merhum bu vakay pek enfes bir eda ile bir sanat kritii edas ile hikye
ederdi.
Nur iinde yatsn

58

EK 2 : MEHMET ERDOMU LE YAPILAN RPORTAJIN METN

-

Kendinizi tantabilir misiniz?

Ktahyann yerlilerinden, otelci Hafz smailin torunuyum, babam Ziya

Erdomutur. Babam da musikiye ok yakn olduu iin 1974de, 14 yamda iken
Ahmet Yakupolunun yanna gtrd ve neyi reneceksin , hatta Yakupolu anlatr
snfta kalacaksn ama bu neyi reneceksin diye bizi zorlayarak bu iin iine soktu.
Tabi biz neyi renemeye gittiimizde ne olduunu bilmiyorduk, sradan bir kam
paras olarak gryorduk. Zaman iinde bu iin iine girmeye balaynca neyin ne
kadar ulv bir saz olduunu renmeye baladk ve Yakupolunun hasbel kader
talebesi olduk, olmaya altk. Elimizden geldii kadar ondan bir eyler kapmaya
altk kapabildiysek ne l. Yakupolu bize msiknin haricinde, hem tarih, hem din,
hem ahlak, hem insanlarla nasl oturulur kalklr, adap erkn dersi verdi. Yani biz
bunlarn farknda olmadan bu tip dersleri aldk. ok gzel eyler rendik ve o kadar
gzel eyler rendik ki; bu rendiklerimizi bu yamza gelince farkna vardk.
Ondan nce bunlarn bu kadar deerli bilgiler olduunu o gnn artlarna, o gnn
yayla -20 li yalarn heyecan ile- ok fazla anlayamyorduk ama ya elliye gelince
neler rendiimizi imdi imdi anlamaya baladk.
-

Hocamz biraz tantabilir misiniz? Neyzen Ahmet Yakupolu kimdir?

Yakupolu ahsna mnhasr zel bir zat. 10 elinde 10 parma olan bir
sanatkr. Msik var, ressamlk var (ana dal), Klasik Trk Msiksinin sazlarnn
tamamn alm, almad saz yok. lk saz keman, bu ie kemanla balam; sonra
kanun alm. ok deiik eyler alm, ama en sonunda stanbula gidince hocasnn
da yardmyla neyle tanyor ve neyde karar klp baka saz almyor eline. Ama bu
arada msik ynnden bakarsan Trk Msiksinde rebab kendi anlatmyla
Trkiyeye kazandran Ahmmet Yakupoludur. Hatta bir gn evinde otururken, bu
rebab ben yaptm bunu sana ben sylyorum ama sana bir ey gstereyim dedi.
Ktphanesinden bir mecmua galiba hayat mecmuasyd-kard ve oradaki yazy
okuttu; o yazda da aynen unu kullanyordu Trkiyede kaybolmu olan rebab imal
edip bizlere sunan Ahmet Yakupoludur diyerek kendi azndan bize bunu okudu ve

59

syledi. Konutuu szlerin hibirinde belgesiz bilgi vermezdi. Yaad belgeler,

okuduu belgeler Evinde zaten ok byk bir ktphanesi vard. Deerli kitaplar
vard. Kendisi zaten hem Cumhuriyet hem Osmanly ikisini bir arada yaad iin
Eski Trkeyi de bilen, okuyabilen bir zattr. Ahmet Yakupolu byle bir muhterem
kimsedir. ok kimselerden feyiz almtr. Bu arada tabii resimle urarken Topkap
Sarayn ok geziyor. Elinde de byle bir imkn var ve ok kimsenin bakamad,
ulalamad kitaplar Sheyl nver sayesinde gryor, hepsini tek tek ap inceliyor
ok rahatlkla. Bunlarla ilgili yazl bir almas yok bizlere kendisi anlatrd hep;
stanbulda Sheyl nver sayesinde Topkap Sarayna girip, btn yazma eserleriilgilendiim konularla ilgili elimden geirdim, tek tek baktm. Minyatr ve resimle
ilgili- ve her yerlere girerek minyatre de merak saldk
Kaybolmu bir sanatmz, Sheyl nverin nderliinde Cerrahpaa Tp
Fakltesinde Sheyl nver adna alm olan bir snf sayesinde, btn Trkiyeye
Sheyl nver, Ahmet Yakupolu sonra da Glbin Mesara olmak zere yaplan
almalarla nemli bir yere getirilmi ve hanmlarn ilgilendii bir alan olmutur. u
anda ok nemli minyatr sanatlarmz vardr ve Ahmet Yakupolu Sheyl hocann
izinde ok nemli bir halka olmutur.
-

Halil Dikmenden nasl bahsederdi?

yle bahsederdi;
Bir gn gene stanbuldayken Halil Dikmenle tanmasnda Sheyl nverle
yolda yrrken sana bir neyzenden ciddi ekilde ney dersi aldralm, Halil Dikmen diye
bir hoca var seni ona gtreyim der. Bir sre sonra dersi almaya balar. Halil
Dikmenin odas da Dolmabahe Saraynn en son odas olan veliaht odasym, ben
bizzat gittim ve grdm. Hatta odann yannda Halil Dikmenin sanat galerisi var. Bir
ara veliaht odasnda bizzat benimle kimseyle ilgilenmedii kadar birebir ders alarak,
bana ok byk dersler verdi. Defalarca dinlememe ramen onun gibi yapamyordum,
yapmam da herhalde mmkn deildi ama bana ok byk dersler verdi, birebir ok
altk.

60

Sessiz bir zat, ok fazla etrafta ney flemeyen bir zatm, Emin Dedenin de talebesi.
Kendisini pek ortaya karmayan bir statm kendisi, zaten tekkeden kma olduu iin
Emin Dede de yledir-. Mevlevilik de var. Hatta Halil Dikmen Hocann -mezar da
galiba Zincirlikuyuda- mezarn ziyaret ettim. Muhteremin ok da basit bir mezar var,
kck bir yazyla Ressam Halil Dikmen yazyor. Hemen duvarn kenarnda duruyor
mtevaz bir mezar var. Ondan ok gzel eyler bahsederdi; Ney almalarn
anlatrken hi onunla beraber altm gibi gzel almadm. Onlar alrken bir de
eskiz yapabilmek iin- Ktahyal Mustafa Kalyon var Almanyaya gidip gelen ayakkab
alan satan arkada- ona bir teyp siparii veriyor byle almaktansa hocann sesini
kaydedeyim evde de dinlerim der. Mustafa Kalyon o zaman en ileri teknoloji olan
uher marka, makaral bir ses kayt cihaz getiriyor. Ama nce hocasndan izin istiyor
ve hocasna konuyu atnda Halil Dikmenin de ok houna gidiyor. Bir yapalm
bakalm ben de kendi sesimi dinleyeyim hem, nasl olacak bakalm diyor ve ok da
houna gidiyor. Ses kaytlar yaptk, hatta sonra hoca kendi sesini de dinledi ve sesini
ok beendi. nk o gne kadar dinlememi sesini, TRTde belki yaynlar yaplyor
ama canl yayn, yle bant kayd yok. Hani banda kaydedip sonradan dinleme ansnz
yok. Kaytlar anlk olduu iin kendi sesinizi dinleme ansnz yok, orada kendi sesini
de dinliyor. te baz eyleri bak buray byle yle yanl yaptm diyerek bizzat o bant
kaytlar zerinde alma yapp btn almalarn bant kaydna alyorlar. O bant
kaytlar u anda ahsmdadr. Bu bant kaytlar maalesef uzun sre bakalarnn
ellerinde dolat. Ama Yakupolunun bana verdii yetki ile Ankaradan bu kaytlar
aldm. Bu kaytlarnn tamamn alarak dijital ortama aktardk. u anda hepsi
aktarlm ekilde duruyor; fakat Yakupoluda sylerdi Dikmen hocann bir vasiyeti
var;
Evladm bu ses kaytlarn orada burada dinletmeyin, olur olmaz kiiler bu
kaytlardaki her insann yapabilecei- hatalarmzla elenirler, dalga geerler, kt
elenirler ayaa drmeyin, orada burada dinletmeyin
diyor hakl olarak. te bunun iin ok az bir ksmn ney rencilerine vermek
amacyla 10-12 eseri bizzat eitli kimselere dattm. u anda piyasada Halil Dikmen
ile ilgili bulunan eserlerin tamam elimizdeki kaytlardan alnmadr ve orijinali bizdedir.

61

Zaman gelince, burada Yakupolu le ilgili byk bir ihtimalle nmzdeki senelerde
bir mze yaplacak. Bu mzede sanat galerisi de olabilir- devaml olarak arka planda
alnmas suretiyle gelenlere dinletmeyi dnyoruz. Onun iin Halil Dikmen
Hocann vasiyetine binaen bu ses kaytlarnn tamamn ortaya karmak istemiyoruz
ama yeteri kadarn lazm olacak kadarn ortaya kardk.
-

O zaman piyasadakilerin haricinde hala kaytlar var?

Evet elimizde hi gn yzne kmam olan kaytlar var. Ama bunlarn ou,
%90 Ahmet Yakupolu ile birebir, nota nota, batuta batuta alma sahneleridir. Yani
bir batutay msray almlar onun zerinde yarm saat almlar belki. Parman
yle yap, azn yle yap, ban yle evir, azn yle evir gibi. Bu kaytlarn
toplam 20 saatten aa deildir ve %80i birebir derstir. Yani 10 tane ark, perev
veya taksim gibi eserler deildir. Bu mze kurulduktan sonra bunlar ortaya karp
herkesin istifadesine sunacaz inallah. Yakupolu-Halil Dikmen almas byle. Bu
anlattklarmz hep Yakupolunun azndan dinlenen eylerdir bizim yetime gibi bir
durumumuz yok, keke yetiebilseydik.
-

Nurullah Kl ve -yeni kan defterden rendiimiz bir durum var- Ulvi

Ergnerden de mek ettii hususunu anlatabilir misiniz?

Bundan 4-5 sene nce Yakupolu kimsenin elinde rezil olmasn diyerek ve
de hocas Feyhaman Durann yolundan giderek o da eserlerini stanbul
nviversitesine balamt- Dumlupnar niversitesine bir protokol ile devretti.
Resimlerin devri srasnda bizzat oradaydm. Btn resimleri elimle tek tek koyarak,
btn ktphaneyi tek tek indirerek arabaya ykledik. Tabii bu arada byle ajandalarii bo diye, sradan ajanda diye- attlar. Ama atlan her eye bugnk gibi
hatrlyorum- uzaktan bakyorum acaba neler atacaklar bakalm diyerekten. Sradan
kt paras olsa bile atacaklar her eyi almay dnyorum. Her eyi attlar gittiler.
Yaklak bunun gibi 3-4 ajanday hi iine bakmadan naslsa atld p kutusuna gitti
diyerekten aldm. Dedim ki Bunlara evde bakarm acaba iinde neler var. Ama
hakikaten bombo gibi duruyor sadece ortada yazlm birka sayfada yazlm hatrat
var. Bende de ses kaytlar var, kaytta bir kadn konuuyor ama kim bilmiyoruz.

62

Yakupoluna da dinlettik kulaklar ar iittiinden kendisine bu kadnn kim olduunu

ne anlattn teyit ettiremedik. Ama bu ajanday bulduktan sonra baktk ki konutuu
kadn Abdlhamitin kz Aye Sultanm. Biz o kadnn kim olduunu bilmiyorduk.
Bu ajanda kmasayd o kadnn Abdlhamitin kz Aye Sultan olduunu
renemeyecektik. Yani o ses kayd da Yakupolu ile beraber, ajanda ile beraber
kaybolacakt ve ne olduu bilinmeyecekti. Sa olsun, niversite tarihi eserlere nem
vereceim diye ald ama byle bir eseri, hele hele ki Halil Dikmeni, ney hocasn ve
hayatn en gzel ekilde anlatt bu kitab ben p kutusundan buldum. Maalesef p
kutusundan bulmasaydm bugn ses kaytlarnn hibirini deifre etme imknmz
olmayacakt. Burada zaman iinde belki grlecektir ve niversitemiz, rektrmz de
grecektir, belki bize kzacaktr ama hi kzmasnlar ve hi bozulmasnlar ite
gnderdikleri adamlar maalesef Bunun yaynlanmasndan hibir ekincem de yoktur,
yaynlanabilir de Byle insanlara teslim ettiimiz iin birazck hicap duyuyorum ve
zlyorum. Maalesef Maalesef diyorum Yakupolu ok nemli bir adamd, adam
da deil sanatkr, zel bir insand. Byle kimselerin eline kald maalesef
-

Kzmaktan ziyade biz de teekkr ediyoruz size. Yakupolu Hocamz bu eski

tavrndan, yava kaldndan hayflanmakta hatrann iinde. Buna dair hi
Nurullah Kldan mek ettii, Halil Dikmene gelmeden nceki ve
sonraki tavrnn kyasn yapyor muydu hatrattakilerin haricinde?

cra ar olacak, hzl hzl olmayacak derdi. Mesela defalarca dinledik, bir
neva kr diyelim ki TRTde 15 dkde bitiriyorsanz, biz de defalarca icra ettik; biz
yaklak 30 dkde bitiriyorduk. Tekkede olduu gibi daha ardr, tavr da ardr, hibir
zaman iin zaten sratli bir flemesi yoktu. Kvrak olarak onun talebelerinden
Yakupolunun tavryla hi alakas olmayan- emsettin Gney vard ve ok farkl
flerdi. Bizim topluluklarmzda, konserlerimizde btn taksimleri emsettin Hoca
yapard ve hakikaten ok ho taksim yapard. O da ok deiik yerlerden ders alm ama
Yakupolunun tavr onda hi yoktu. Yani emsettin Hocay dinlediinizde
Yakupolundan ders alm diyemezsiniz nk ok farkl ve kvrak bir tavr vard.

63

stanbuldan sonra Ktahyaya tekrar geri dnme sebebi ve buradaki

almalar nelerdi?
Kendisinin azndan olmak zere bir Ktahya sevdas vard. En byk

zelliklerinden birisi Ktahya sevdasyd. stanbulda btn rendiklerini Ktahyaya

aktarmak istiyordu, btn amac o, resimde deil, musiki ynnden. Resimde
anlatabilmesi iin insanda resim kabiliyeti olmas lazm, o da ok zor, hele Yakupolu
gibi bir ressam olmak ok zor. Ama musikide o kadar gzel eyler renmi ki, bunu
Ktahyaya aktarmak istiyor ve en bata akordu deitiriyor. Diyor ki; Ktahyada ah
akordu flenecek.
-

Hocam aklma bir ey geldi, Ktahya tarihte neyzenler ehri olarak

anlatlmakta malum. Acaba hocamz ehre geri geldiinde ney kltr
asndan ehirde bir canllk var myd?

Hayr, hi byle bir canllk yok. O geldikten sonra yine burada yine iddiayla
sylyorum; Trkiyede neyin nderliini Ahmet Yakupolu yapmtr ve neyi
insanlara sevdiren Yakupolu olmutur- 1950li 60l yllarda 3 tane ney yan yana
geldiinde yer yerinden oynarm. Yakupolu anlatyordu, 3 tane neyzeni yan yana
koyup fletmek byk mesele idi. Ama Yakupolu -Resimleri birazdan sana da
vereceim- 20 tane neyzeni yan yana koyup, ayn anda ve tamamn ah olarak fletmek
kaydyla ok kimselere konser vermitir. Ve ah halen sadece ve sadece Ktahyada
fleniyor, kimse ah eline alamyor maalesef. Bizim zaten kz neymi, mansurmu, bu
neylerle Ahmet Yakupolunun karsna kmamz mmkn deil. Ancak flersek ah
fleyebiliriz. Elimizde kz ney grd m ok kzar ne iiniz var yle omaklarla
dolayorsunuz der. nk eski tekkede de tavr ahm, hep ahla flenirmi.
Ktahyann tavr aht, hatta ou ney aanlardan ah ney isterseniz sorarlar Ktahyal
msnz diye genelde. nk ah ancak Ktahya fler. flemesi de ok zordur. Ama
biz 20 yl boyunca ah fledik, dolaysyla ahtan baka ney grmedik. Muhakkak
elimize aldk kk neyleri. Ama unu syleyeyim bize ilk neyi fletmeye baladnda
biz davutla baladk. nk davudu flediin zaman ah ufack geliyor eline, ah
flediiniz zaman sizin kz neyiniz o kadar ufak geliyor ki, ddk gibi geliyor. Sesi de
zaten ahn sesi ah, byle bangr bangr bir sesi vardr. ok da gzel bir sesi vardr.

64

Yani dediim gibi bize ahla balatt, ahla devam ettirdi. Hi daha eline ksa bir ney
ald vaki deildir. Hi almamtr, ben grmedim, ksa neyden holanmazd.
Hocalarndan hep ah grm.
Ben de onu diyecektim, hocalar hep ah m flemi?

Evet Halil Dikmen de hep ah flemi, elimizdeki kaytlarn tamam ah.

Yakupolu ayn zamanda Yahya Kemal Beyatlya da konser vermi. Yahya Kemal
Beyatlya neva-kar flemiler. Hatta bunun kayd da bu bant kaytlar ierisinde var,
neyzenlerle beraber. Hatta Yahya Kemal Beyatl da bir konuma yapyor, stanbulun
fethinin 500. ylnda ve yine onun kaydyla ilgili bir grmesi var. Bu daha hibir
yerde yok.
-

Neva-krla Sleymaniyeyi kyas ediyor. Acaba bundan sonra m ki?

Bundan sonra m ki bilemem. Neva-kr Yahya Kemal Beyatlya dinletmi bir

zat. Hatta onun eski klasik Trk Musikisi nota kitabnda neva-kar dinledikten sonra
Yahya Kemal Beyatlnn att - sizlerden neva-kr dinledim manasnda- imzas var. O
bant kaytlarnn arasnda Yahya Kemal Beyatlya fledii de var, neyzen arkada
ve kendisiyle beraber 4 kii. Byle bir bant kayd var ve bu Yahya Kemal Beyatlnn
bu konumas ortalkta hibir yerde yok, sadece o kaytlarn ierisinde var. Bunu ilk
defa ben size sylyorum, hi kimse de bilmiyor. Bunlar Yakupoluyla ilgili bir
alma yapld iin sylyorum, yoksa ok da sylenecek eyler deil.
-

Ktahyadaki almalar demitik.

Ktahyaya geliyor ve diyor ki akordu deitireceksiniz. Ve zaman iinde ud,

keman gibi sazlar, kanun gibi benim babam da kanun alar aslnda- sazlar kartyor
topluluundan. Bunu niye yapt bilmiyorum. Sadece klasik kemene tanbur, ney ve
rebap. Onun topluluunun iine bundan baka saz girmemi, tabi bu arada kudm de
var. Ud girmemi kanun girmemi. Niye girmemi kanun? Onu ben de sordum: Ya
niye biz kanunu sokmuyoruz topluluumuzun iine? dediimde, kanunun sesi ok
fazla, neyin sesini bastrr dncesiyle. Amacmz neyi n plana karmak
dediinden -udun da ayn ekilde neyi bastracandan dolay- bunlar mmkn mertebe

65

kullanmam. Tanbur, kemene ve rebap kullanlmad. Rebap da neye en yakn

seslerden bir tanesi Dolaysyla sadece bu sazlar kullanmtr.
-

Bu sizin kurtardnz hatratta ey diyor hocam aslnda, bu kaytlarla

beraber yaklamaya

alyorum. Yani aznn iinde yle bir ey tahayyl ediyor ki, aznda
m dilinde mi boaznda m, ney de mi oluyor, ne olduunu anlayamyorum diyor.
Defalarca tekrar etmeme ramen hala anlayamadm diyor. Ki size verdiim o
kaytlarn iinde de hakikaten orijinal eyler vardr.
-

nallah biz de yorumlamasn yapabiliriz

nallah inallah.
-

Hocamzn Dier Sazlara olan ilgisi ne boyuttadr?

Rebab hakikaten iyi alard. Tabi sonradan rencilerinin arasnda iyi rebap
alanlar oldu ki bunlarn arasnda biri de emsettin Gneydir. yi bir rebap ustasdr.
Yapmn Yakupolundan rendi, bu ii ilk yapan oydu. Yakupolunun yapm
olduu rebaplarn saplarnn hemen hemen tamamn ben kendim burada torna hanemde
ektim. Yakupolunun bamda durmasyla beraber unun urasn u kadar al, bunun
burasn bu kadar al yle yap byle yap demesiyle
-

Siz?

Ben ustas deildim ama onun ynlendirmesiyle rebabn sap yle olacak bunun buras
byle olacak.
-

zerine dmediniz?

Yok dmedim. Onun sayesinde onunla beraber ok bapare yaptk. Ney

baparesi, onun retisiyle. Yakupolu bizzat bamda durma kaydyla boynuzdan ok
bapare yaptm. Tabi bunu da benim babamdan rendim. Babamda bir msikinas
olduu iin. Yakupolu babamn da ayn zamanda snf arkada olduu iin, hep

66

gelirmi babama boynuzdan bapare yaptrrm. O bapare de donbey (manda)

boynuzundan yaplr ok da irkin ve pis kokarm
-

Donbey manda herhalde?

Manda. Biz Ktahyada mandaya donbey diyoruz. Ben Ktahyalym onun iin
Ktahya ivesiyle syledim. Mahsus insanlar karmak iin Yakupolu elinden
boynuzu alr taa srtermi ki koksun diye. Babam da kokudan lrm kafasn yana
evirirdi kokmasn diye. Yalnz adam diyor hem bapare yaptrrd hem de kokudan
durdurmazd. okta akacdr Yakupolu. Ayn zamanda msikinasl yannda ok
gzel fkra anlatr. O kadar gzel fkra anlatr ki ho sohbet. ok gzel hayvanlar
konuturur fkralarda. Bu da dier ynlerinden bir tanesidir. ok gzel hayvanlarn
taklidini yapar. Gzel bir fkra anlatcsdr yani.
-

Rebab kendi kendine mi reniyor?

Bizim kendinden rendiimiz kadaryla tamamen kendi kendine reniyor.

Boyutlarn eklini emailini eski minyatrlerden incelemek kaydyla hatta az evvelde
syledim Topkap Saraynda btn minyatrleri incelemi. Rebabn llerini eklini
emailini o minyatrlerden karm. Btn ller tamamen kendi kafasnda tasarlad
o minyatrlerden karm olduu resimlerden rebab yapyor. lk yapan ilk piyasaya
sunan insanlara datan Yakupoludur. Rebap piyasada ok fazla tutulmad nk ses
aral ok fazla olmayan bir saz aleti. Sadece bir oktavlk genelde sesi var ste kt
zaman sesler biraz bozulmaya balar. Ama orta sesler zellikle neye en yakn olan
seslerdir ki Mevlevilikte de temel sazlardan bir tanesidir rebap. Dediim gibi yani
Yakupolunun bana gre milletimize hediye ettii sazlardan bir tanesidir. Kendisi
dediim gibi, Hayat mecmuasndayd zannediyorum, at gsterdi. Orda yazyordu
Trkiyede rebab Trkiyeye anlatan gsteren yapan Ahmet Yakupoludur. Ben
bunun dndaki eylere ok fazla inanmyorum. Yani ben yaptm ben ettim diyenlere
itibar etmiyorum. 1970 li yllarda bana gsterdi. 1974te girdim 1975 ylnda gsterdi.
Dnk bugnk deil. Zaten 1975li yllarda bile doru drst rebap yoktu. Daha yeni
yeni olmaya balyordu.

67

Zaten kaynaklardan rebabn 1800l yllardan sonra terk edilmeye

balandn gryoruz.

Zaten kaynaklarda 1800l yllardan sonra braklm.

-

Mevlevihanelerden km.

km. Dediim gibi ses aral ok dar olduu iin, geni bir ses oktav
olmadndan insanlar kam bir yerde. Ama ok da gzel ok da yank bir sesi vardr.
-

Hocamzn ney retiminde izledii yol nasld acaba?

imdi ben Ahmet Yakupoluyla, pazar gnleri gitmek suretiyle bire bir
yaklak drt yl altm. Pazar gnleri lenden sonra giderdim, yaklak saat
beraber flerdik. Daha ben o zamanlar yllk drt yllk bir ney fleyicisiyim. Yani
daha ok da fazla bir ey bildiim yok. Nota zerinden bu ii renmenin balangc
Segh Perevidir. Neyzen Yusuf Paann Segh Perevidir. Evvela segh
Perevinden bu ii balatr. Ama neyi retmek amacyla birebir ok az kimseyle
almtr. Evvela Segh Perevini retir. Baka alanlarla nasl alr
bilemiyorum. ok fazla gstermez. unu yle yapacaksn bunu byle yapacaksn
demez. Siz neyi alrsnz elinize parman yle yapma yle yap der bitti. Bundan
sonrakini siz onun parmaklarna bakarak renirsiniz. Bazen skrz, mesela bir
buselik si si karacaksnz, bilmiyorum ki ben nasl kartlr. Yani kna skla ya bu
nasl buselik kar? E parman azck yle aver der o kadar.
-

Hocas Halil Dikmenle yapt gibi mi?

Onun gibi bize retmiyor. Biz devaml onun parmaklarna dudaklarna

bakarak rendik. Hep dinledik. Ne yapyor parmaklarn nasl ayor onu nasl yapyor
oray nasl yapyor tabi bu arada gsteriyor yani muhakkak gsteriyor. unu yle
yap, bazen sesi yakalayamyoruz Ban biraz yatrver veya ban dik tut der
parman yle yap der ama ok fazla birebir gstermezdi. Siz kapacaksnz onu derdi.
Eer zaten siz ondan bir ey kapyorsanz o zaman size yaklayordu. Yok siz gelip
geiciyseniz ok fazla ilgilenmezdi. Bakyor sizin onu zorlayarak onun azndan zorla
bir eyler kapmak iin ekmeye altnz hissederse o zaman sizinle alyor. Size
68

bir eyler vermeye alr. nk ok kimseler gnlk gelip gemitir. Onlarla vaktini
boa harcamak istemezdi. Eer ok meraklysanz ve elinden zorla almaya alrsanz
bundan hibir zaman da rahatsz olmazd. Bizzat byle olmasn isterdi. Siz ondan zorla
kapmaya alacaksnz. O vermemeye alacak gzkyor. Aslnda her eyi veriyor.
stedii o. Yani siz istekli misiniz, isteksiz misiniz? Btn mesele bu, buna bakyor. Ha
siz ok fazla istekliyseniz o zaman ite tahmin etmeyeceiniz kaplar aar. Kaplar
yava yava, yava yava alyor. u Ktahyada herkesi dolan, kimseye Halil
Dikmenin kaytlarn dinletmedi. Sadece ben alabildim. Hatta ou Ktahyal
Neyzenler Yakupoluna biraz da sitem eder. Bunca yl yanna gittik bize dinletmedi
diye. Ben demek ki bir adm ne geebilmiim ki bunlar bana dinletti. Ve bunlar
benim bizzat bilgisayarma aktarmam zellikle istedi. Yani bilgisayar deil de bunlar
kullanlr hale getirmemizi istedi. nk bilgisayar bilmez, onun ii yok. Ondan siz
koparmaya alrsanz o vermiyormu gibi gzkr ama en byk zellii de siz yeter
ki an daha sonra tahmin etmeyeceiniz eyleri verir. Bana o kadar ok orijinal eyler
gsterdi ki, yani ou arkadamza, benden ok ok yal 20 ya byk olan
arkadamza daha onlar gstermemitir. Hatta bunlar ok yakndr. Nuri Uygun Hoca
bizden ok daha byk olduu iin. O da en iyi rencilerinden bir tanesidir
Yakubolunun. Onun bile grmedii eyler vardr. Tabi o stanbula gitti, baz
eylerden uzak kald, Yakupolundan da uzak kald Nuri Hoca ayn zamanda resim
dersi de almtr.
-

Allah Allah

ok gzel yal boya resim yapar. ou kimse bilmez. Yakupoluyla, aylarca

onun arabasyla -onun bir tane mavi Murat vard Nuri Uygun Hocann- beraber
binerlerdi dalara bayrlara giderlerdi, resim yaparlard. yi rencilerinden bir
tanesiydi. ok da sever kendisini. Dediim gibi ondan siz koparmaya alrsanz, o size
evvela geri duracaktr.
-

Ak var m ak?Ak olmaynca mek olmaz demiler ya

O sizde bunu kefettii an, eer yakalarsa o ak, sizde o akn olduunu
grrse, tahmin etmeyeceiniz eyler ayor. Yani normalde ahs, zel baz eyleri

69

vard, onlar ap bize gsteriyordu. Bak burada byle yaptm, burada byle yaptm
gibi Aile resimlerini gsterdi, kimse grmemitir. Tabi biz Ktahyada kaldmz
iin, yannda daha fazla durduumuz iin belki bizi daha yakn grd. retisi byledir,
zor retir ama en iyisini retmeye alr.
-

Hocam -tabi rencinin yeteneine gre deiir de- mesela bir segh
perevini almanz ka ay srd?

Onun isteine gre 10 yldan nce bir Segh Perevi fleyemeyiz. Yani onun
retilerine ve beklentilerine gre. Ama piyasaya karsanz ne Segh Perevleri var,
neleri var
-

Hatrattayd sanrm 6 ay altk diyor.

Evet evet sadece bir yeri alyorlar. Zaten u mehurdur 45 yanda neyzen
olursun, 5 yl neyzen olursun, 50den sonra nefesin kalmaz, Neyzenlik biter, hepsi bu 5
yldr. Dolaysyla, iyi bir neyzen olmanz iin en az 10 yl almanz gerekiyor.
-

Nazariyat bilgisi verir miydi?

Nazariyat bilgisini ok fazla verirdi, ama bu oturup bizzat nazariyat dersi

vermek amacyla deildi. Oturur sohbet annda mevzu alr ve size anlatmaya balar.
Bizim her sal krk yl boyunca devam etmi Sal gezeklerimiz vard. Evlerde
toplanlr, eser geilirdi. O sene ne yapalm ite? Abdlbaki Nsr Dedenin acembuseliini geelim denir ve o sene onu geerdik. Veyahut da baka ne varsa ite onu
geeriz. Yarn bir gn misafir geldiinde ite onun karsna kmak iin Neva Kr
geeriz gibi. Nazariyat derslerini siz farknda olmadan anlatr. Yani bunu ders olarak
deil; muhabbet annda otururken, konuurken olurdu. Bana 20 yl nce rettiklerini o
zaman biz anlayamyorduk. Yakupolu bize Cumhuriyeti anlatyor baka- o zamanlar
ben de ortaokuldaym- ortaokulda kitapta Cumhuriyeti okuyorum baka. Tabi biz o
gnk 15 yan zihniyle Ya bu adam yanl eyler anlatyor. Biz ne okuyoruz,
Yakupolu bize ne anlatyor diyorduk. Bunu her yerde de anlatyorum. Ama
gnmze geldik, o Yakupolunun anlatt eyleri u anda bizzat aynsyla okuyoruz.
Yani Cumhuriyet tarihimizin ounu yanl yazyorlard, bunlarn dorusu bu deil.

70

Ama o dorular u anda basnda, medyada televizyonda o Yakupolunun anlattnn

bire bir ayns anlatlyor.
- artlar uygun deildi belki de
Ufak ufak anekdotlarla, hikyelerle, arknn arasnda bir kelimeye taklr.
1950li yllarda nn devrinde padiahm demek yasak. Btn eserlerden
padiahm kelimesi kaldrlyor, efendim oluyor.

O efendim diye bildiin

eserlerden hibirisi efendim deil ahm ve padiahmdr. Efendim ite padiahm

dersen padiaha istek getirir. dncesiyle btn eserlerdeki padiahm kelimeleri
efendim olarak deitiriliyor. Belki sen bunu bilmiyorsundur.
-

Bilmiyordum.

O efendimlerin hepsinin asl, ahm-padiahmdr. Bunu anlatrd, bunu

ben bilmiyordum ki. O gnk artlarda ben bunu kafamda tahayyl edemiyordum ama
u anda kafamda tahayyl edebiliyorum. Sen de tahayyl edebiliyorsun.
-

Turalarn falan kitabelerden kazndn biliyordum ama paralelinde

byle bir ey olduunu bilmiyordum.

Paralelinde byle bir eserden padiahm kelimesini dahi kaldrp, efendim

olarak

deitiriyorlar,

yasaklanyor

padiahm.

1950lerde

geceleyin

ilahi

syleyeceiz, camlar sk skya kapatrdk polis gelmesin diye diyor. Gelirler o gece
basarlar, siz zikir yapyorsunuz burada diyerekten anlatyordu. Biz byle gnleri de
yaadk. Ama bunu u anda konuabiliyoruz. O zamanlar 1980li yllarda
konuamyorduk ama bunu u an sylesem hibir sknt yok. Onun iin ok rahatlkla
syleyebilirim, ama o zamanlar syleyemiyorduk. Dnn ki padiahm efendim
yaptlar. Byle gnlerden gelmi, Yakupolu hem cumhuriyeti yaam, hem az biraz da
olsa Osmanl ile kpr olan -Aziz Mecdi Tolon Efendi, Sheyl nver de Osmanl
dneminin zat-muhteremi, yani Hoca Ali Rza Beyler, Feyhaman Duranlar, brahim
alllar, Hikmet Onatlar, ressam olarak okuldakiler- bu zatlar ile her iki dnem arasnda
kpr olmu bir kimse. ok da orijinal ve ok da tarih bilgisi olan bir zattr.
-

Bu tarih nazariyesinin yannda musiki asndan usl gsterir miydi?

71

Usl yoktu, hi usl gstermedi bize. Ama olsayd ok iyi olurdu, bizim
eksiklerimizden bir tanesi usld.
-

Son olarak hocam u anda farkl ney ak sistemleri var, hocamz nereden
renmi acaba?

Hocamzn hep fledii elindeki ney Nurullah Kln neyidir ve onun gibi iki
tane daha neyi var. Bize flettirdii ney olan ah neylerin hepsi, klasik ak
dediimiz eit llerde, orta delikleri oynanmam, tamamen deliklerin orantsal olarak
datlmak suretiyle yapld neylerdir. Bizim neylerimiz sizin neyleriniz gibi as
bozulmu, ortadaki iki deliin mesafesi kapatlm deildir. nk neden itibar
etmiyor? Bu ayarlar oynayan tek kii Niyazi Sayn. Niyazi Sayn ok farkl bir ekol, o
da Halil Dikmenden feyz alm, ders alm bir kimse ama, o ok farkl, delikleri
oynamak suretiyle farkl sesler karmak istemi. Yakupolu diyor ki;
Benim elimde yz yllk ney var, bir tane deil, tane, drt tane be tane deil on
tane ney var. Bunlarn hepsi klasik uslde alm. Bunlar deimemi de ben niye
oynayaym tarihimi bozaym. Ama o. Ben bu delikleri oynarsam, tarihimdeki
gelenei bozarm, sistemi bozarm. derdi. Ama zaten o geleneki olduu iin, eskiyi
devam ettirmek iin ben byle bir eyi kabul etmiyorum. Ben bunu byle grdm,
byle devam ederim, ah grdm, ah fletirim; mansur bile fletmem
diyerek o klasik akdan kesinlikle vazgemiyor. Biz neylerimizi yaptrrken de sorarlar
bize Ktahyal msn, klasik mi aacaz diye. nk sadece Ktahyada var baka
hibir yerde yok.
-

rencileri de Nuri Hoca da klasik akya devam ediyor sanrm.

Tabi bu arada Nuri Hoca da btn aklarn klasik olarak aar. Yani
rencileri olarak, Yakupolu nasl eskisini devam ettirmek istiyorsa biz de ayn ekilde
devam ettirmek istiyoruz.
-

Peki hocam, verdiiniz bilgiler iin ok teekkr ederiz. Eklemek istediiniz

bir ey var m acaba?

72

Bu aralar yetien neyzenlerden bahsetmek istersek, benim yatm olanlardan

da syleyeyim; ben varm, Mehmet Erdomu, benim birazck yaa ufam Mcahit
DN var, Nuri hoca (Uygun) onun talebelerinden, smail GRAA onun
talebelerinden, Bekir NAK onun talebelerinden, rahmetli Mehmet Ali Elifolu,
kuyumcu Hafz Hseyin Kete, Tanburi zzet Bey, Tuncer Trkkan, Mustafa Kalyon,
talebeleridir aklma gelen. Hepsi Ktahyadadr.
Konya

Konyada Yusuf KAYYA var sanrm?

tasavvuf

musikisi

Cemiyetinin

neyzenbas

Yusuf

KAYYA

onun

talebelerindendir. Erhan Altnta, Ahmet Gner, Zeki Ermumcu, bunlar yetitirdii

talebeler, zaten biraz sonra sana fotoraflar tarayp vereceim. Bu saydklarmn hepsi
bu fotoraflarn ierisinde var. smail Hoca var, onun yine talebelerinden, Yakup Hoca
var ulu camiinin imam, Metin Bey var camc, Mehmet ztaban var, Mehmet Dumlu
hocamz var, bu fotoraflar birazdan sana vereceim. Bunlar yetimi olan
neyzenlerden aklma gelenleri, bunlarn haricinde daha ok var.

73

EK 3: FOTORAFLAR

ekil 9: Ahmet Yakupolu

74

ekil 10: Yakupolu talebeleri ile birlikte. (Sa Alt Sra; Metin Gzelharcan, Ulu Cami
mam Ali Hoca, Mehmet ztaban, Hafz Hseyin Kete, Hafz Ahmet Ta, Ahmet Yakupolu,
Mehmet Dumlu, brahim Akar, Emekli Vaiz Nurettin anakolu, Ahmet Yldz. Sadan st Sra;
smail Hakk Ik, Nuri Uygun, Nuri Durmaz, Mimar Erhan Altnta, Ahmet zaa, kr
Karaturp, Tuncer Trkkan, kr Kutlu, Mehmet Erdomu, Hafz Ali Rza Yldrm, Hafz Yakup
Bey, smail Graa, Zeki Ermumcu, Emekli Subay Kadir Din, Mh. Tekin Uurel, emsettin
Gvey.)

75

ekil 11: Niyazi Saynn Ahmet Yakupolunu ziyareti ve Yakupolunun

rencileri (1978)

ekil 12: Ahmet Yakupolu

76

EK 4: SES KAYITLARINA AT CD

77

KAYNAKA
A) KTAPLAR
Ak, A. . (2002). Trk Musiksi Tarihi. Ankara: Aka Yaynevi.
Aydn, H. (2009). Dou'nun Uygarlk ve Bilim Yldz: Badat. H. lken, & S. Amin
iinde, Dou Uygarl'nn Ykseliinin Tarihsel Nedeleri (s. 86-94). stanbul: Kaynak
Yaynlar.
Ayvazolu, B. (2002). Hezarfenlerin Sonuncusu: Ahmet Yakupolu. Defterimde Krk
Suret (s. 52-55). iinde stanbul: tken Neriyat.
Ayvazolu, B. (2008). Neyin Srr. stanbul: Kap Yaynlar.
Behar, C. (2006). Ak Olmaynca Mek Olmaz Geleneksel Osmanl/Trk Mziinde
retim ve ntikal. stanbul: Yap Kredi Yaynlar.
Dumlu, M. (2005). Ressam, Minyatrist, Neyzen Ahmet Yakupolu. M. Dumlu iinde,
Batmayan Gne Devam Eden Glgeler (s. 143). stanbul: rfan Yaynclk.
Ergun, S. N. (1948). Trk Musikisi Antolojisi. stanbul: Rza Kokun Matbaas.
Erguner, S. (1986). Ney Metodu. stanbul.
Gnl, M. (2003). Neyzen Ahmet Yakupolu. STEM , 157-170.
zalp, D. M. (2000). Trk Musikisi Tarihi (Cilt 2). stanbul: Milli Eitim Basmevi.
zcan, N. (2001). Trk Msiksi Tarihi. stanbul: M.. lahiyat Fakltesi.
ztuna, Y. (1969). Trk Musikisi Ansiklopedisi (Cilt 2). Ankara.
Sayar, A. G. (2004). A. Sheyl nver Hayat ahsiyeti ve Eserleri (1898-1986).
stanbul: tken Neriyat.
Thir-ul-Mevlev. (1971). erh-i Mesnev (Cilt 1). Konya: Selam Yaynlar.

78

Torun, M. (2010). Ud Metodu "Gelenekten Gelecee". stanbul: alar Yaynlar.

Uygun, M. N. (2007). Ney. 33 , 68. Ankara: DA.
Yakupolu, A. (1983). Ahmet Yakupolu'nun Frandan Boazii. stanbul.
Yakupolu, A. (1991). Rengarenk Ktahya. stanbul.
B) TEZLER
Tan, A. (2008). Niyazi Sayn'n Ney Tavrnda Perde Pozisyonlar. stanbul: Baslmam
Yksek Lisans Tezi.
C) DERGLER
Akdoan, Y. D. (2003). AOiFD cilt XL/V (2003) Say 1s. 345-371 , XLIV (1), s. 345371.
zel, A. E. (2010). Kemene le Eser cralarndan Hareketle Tanburi Cemil Beyin
Tavr zellikleri. Uluslararas Sosyal Aratrmalar Dergisi . 3(11) s. 283-298
Somakc, Y. D. (2003). Trklerde Mzikle Tedavi. Erciyes niversitesi Sosyal Bilimler
Enstits Dergisi (15), s. 131-140.
Uygun, M. N. (2010). Ahmet Yakupolu'nun Kaleminden Halil Dikmen. (M. E. M.
Nuri Uygun, D.) Trk Edebiyat Dergisi , 64-67.
Uygun, Y. D. (2006). Trk Din Musiksi'nin Temel Sazlarndan Ney ve Klasik Aks.
Marmara niversitesi lahiyat Fakltesi Dergisi , 41-65.
Yldrm, M. (1999). Ahmed yakupolu ve Trk Gzel San'atlarndaki Yeri. Seluk
niversitesi lahiyat Fakltesi Dergisi , 287.
D) NTERNET
Altnbilek, C.

Rebab icralarndan rnekler sunulan, rebab yapm ve tarihesi

hakknda bilgi verilen web sitesi. - Hoca Cahit Gzkan(1909-1999) Mlakatlarndan:

79

Rebab. 11 01, 2010 tarihinde Violoncello and Rebab Player: brahim Metin Uur |
Rebab icralarndan rnekler sunulan, rebab yapm ve tarihesi hakknda bilgi verilen
web sitesi: http://www.rebab.net/ adresinden alnd
Beirolu, P. . (2009, 3 5). Trk Mzik Geleneinde Kadnlardan Kadnca Mzik Prof.
. ehvar Beirolu : Musiki Dergisi. 11 09, 2010 tarihinde Musiki Dergisi Web Sitesii:
http://www.musikidergisi.net/?p=896 adresinden alnd
Kltr Sanat: Ahmet Yakupolu Ktahya'nn Gururu. (2010, 07 17). 10 30, 2010
tarihinde www.akisgazetesi.com: http://www.akisgazetesi.com/read_detail.php?id=6831
adresinden alnd
Ktahya

Valilii.

10

30,

2010

tarihinde

Ktahya

Valilii

Web

sitesi:

http://www.kutahya.gov.tr/ adresinden alnd

Ney sitesi | lhan DEN. 11 09, 2010 tarihinde http://www.neysitesi.com/:
http://www.neysitesi.com/ adresinden alnd
Sanat Mzii Notalar. (2010). 10 30, 2010 tarihinde Sanat Mzii Notalar Web sitesi:
http://www.sanatmuziginotalari.com/nota_inderme.asp?notaid=40947&mode=1&sessio
nid=37458585 adresinden alnd
Trk Dil Kurmu. 10.24.2010 tarihinde Trk Dil Kurumu Web Sitesi: www.tdk.gov.tr
adresinden alnd
E) RPORTAJ
Erdomu, M. (2010, Temmuz 10). Neyzen Ahmet Yakupolu. (E. Gkkaya, Rportaj
Yapan)
D) BELGESEL FLM
Alpdoan, G. (Prodktr), & Klaslan, M. U. (Yneten). (2006). Tamburam Rebap
Oldu [Belgesel Film].

80

ZGEM
22.11.1985te Uakta doan Engin Gkkaya, ilkretimini Uak, Isparta ve
Afyonda, orta retimini ise Ispartada tamamlamtr. 2003 ylnda Marmara
niversitesi Fen Bilgisi retmenliini kazanm ve 2007 ylnda lisans eitimini
tamamlamtr. Neyzen Nuri Uygundan 3 yl ney, Tanbur G.Faruk naldan da 3 yl
tanbur mek etmitir. 2007 ylnda Marmara niversitesi Sosyal Bilimler Enstits
slam Tarihi ve Sanatlar alannda tezli yksek lisansa balamtr. 2009 ylnda
Erzincan Sabanc Kz Yetitirme Yurdunda retmenlie balam ve 2010 ylnda
Zeliha Gkkaya ile evlenmitir. Yksek lisans eitimini 2010 ylnda bitirmitir. Hala
Erzincanda yaamakta ve msik alannda almalar yrtmektedir.

81