UNIDADE 5. A REVOLUCIN CIENTFICA E O BARROCO.

1. A REVOLUCIN CIENTFICA.
No sculo XVII tivo lugar a chamada "revolucin cientfica", que supuxo o nacemento da
ciencia moderna. O conxunto de innovacins e descubrimentos que se deron no sculo XVII
provocaron un cambio radical de perspectiva no pensamento e na concepcin do mundo e do
universo. O mtodo aplicado por cientficos e filsofos caracterizouse pola confianza na razn
humana para comperender a natureza e o universo; na observacin e experimentacin e na
independencia e autonoma da ciencia, entendida como un coecemento que se xustifica por
mtodos propios, independentes das crenzas relixiosas.
As bases desta revolucin cientfica foron o empirismo e o racionalismo.

O empirismo foi formulado polo ingls Francis Bacon, que creou o mtodo cientfico ou
experimental. Segundo el, s a partir da observacin e a realizacin de experimentos
prcticos podan formularse leis cientficas de carcter xeral.

O racionalismo, desenvolvido polo francs Ren Descartes, defendeu o uso da razn

para a comprensin da realidade.
2. O DESENVOLMENTO DA CIENCIA E DA TCNICA.

Un novo concepto do universo. Os cientficos do sculo XVII afondaron nas ideas de

Coprnico sobre a teora heliocntrica que defendan que o centro do universo era o Sol e
non a Terra. As, estableceron que:

O universo era un espazo infinito, idea defendida especialmente por Newton.

O Sol un centro arredor do que xiran os planetas (Galileo) seguindo rbitas

elpticas (Kepler) grazas a unha forza de atraccin gravitatoria (Newton). A Terra
non est inmbil, senn que xira sobre si mesma e arredor do Sol (Coprnico,
Galileo), e non un corpo celeste con caractersticas nicas no cosmos, senn que
existen outros semellantes.

Estas ideas entre as minoras cultas foron aceptadas pero entre as masas populares non
sucedeu o mesmo. O analfabetismo e a incultura fixeron que mantivesen as ideas tradicionais,
nas que se mesturaban crenzas relixiosas, supersticiosas e mxias. Ademais, as igrexas cristis
decatronse de que estas innovacins podan alterar a visin cristi de que o universo e a
natureza estaban suxeitos vontade divina. A igrexa catlica non aceptou a nova teora
heliocntrica; os libros de Coprnico foron prohibidos e Galileo foi conceado pola Inquisicin en
1633 a retractarse das sas teoras. Foi condeado a prisin perpetua, pero permituselle que a
cumprise no seu domicilio.

 A tcnica achegou numerosos inventos. Os mis sobresantes foron o telescopio,

perfeccionado por Galileo; a mquina calculadora de Pascal; o barmetro de Torricelli, e
o microscopio, cuxa invencin disputan o holands Jansen e o italiano Galileo.
Newton e a lei da gravitacin.
Conta a lenda que en 1666, cando Newton tia 23 anos, viu caer unha maz dunha rbore. Non era a
primeira vez que o va, por suposto. Pero esta vez Newton mirou cara a arriba; sobre a campia inglesa,
no medio do ceo dirno, vase unha media la moi tenue. Newton preguntouse: Por que a La non cae,
igual que cae a maz, cara Terra, atrada pola forza da gravidade?
O seu razoamento foi o seguinte: pode que a La sexa atrada efectivamente pola Terra, pero que a
velocidade do seu movemento a travs do espazo contrarrestre a atraccin da gravidade terrestre.
Condena de Galileo.
En xuo de 1633 o Santo Oficio da Inquisicin condenou a Galileo Galilei, establecendo que "a proposicin
de que o Sol o centro do Universo e que non se move filosoficamente falsa e absurda, e formalmente
hertica, porque expresamente contraria Sagrada Escritura. A proposicin de que a Terra non o
centro do Unverso e inmbil, senn que se move, e que ten tamn un movemento dirno, igualmente
absurda e falsa filosfica e teoloxicamente considerada, e errada na fe"
Tres seulos e medio mis tarde o Papa rehabilita a Galileo levantndolle a condea imposta polo Santo
Oficio. Un perdn pstumo e tardo que servir para reparar un error histrico, anda que ao seu
protagonista xa non lle poida satifacer.

La Voz de Galicia, 4-11-1992.

PREGUNTAS.
1) Por que se caracterizou a revolucin cientfica do XVII?
2) Explica o racionalismo e o empirismo.
3) Explica as novas concepcins do universo no sculo XVII. Aceptou a Igrexa catlica
estas novas concepcins?
4) Cita algn invento que apareza no sculo XVII.