Professional Documents
Culture Documents
1 O mximo crecemento deste sector foi posible grazas aparicin e expansin da sociedade da informacin, que
implica cambios tan importantes como o desenvolvemento cientfico e tcnico, a mundializacin da economa e o
crecemento dos intercambios, ata o punto de que se fala da revolucin do terciario.
Amrica do
Norte e UE
Leste de Asia
frica
Subsahariana
Sector primario
Ocupacin
3,5
33,7
62
PIB (2012)
1,5
11
16
Sector secundario
Ocupacin
22,6
29,2
8,7
PIB (2012)
24,5
44
31
Sector terciario
Ocupacin
73,9
37,1
29,3
PIB (2012)
74
45
53
A importancia dos tres sectores econmicos na ocupacin e no PIB ou conxunto da riqueza dos
pases, presenta grandes contrastes mundiais. En xeral, o sector primario ten un elevado peso na
ocupacin e o PIB dos pases menos desenvolvidos; e un peso reducido nas economas mis
avanzadas. O sector secundario importante en moitos pases de desenvolvemento emerxente. E o
sector terciario predomina nos pases mis desenvolvidos.
3. AXENTES ECONMICOS:
A organizacin da producin e distribucin de bens e servizos corre a cargo dos axentes
econmicos: EMPRESAS, FAMILIAS e ESTADO.
Segn a sa producin poden ser unha empresa do sector primario (unha explotacin
agraria), do sector secundario (unha industria) ou do sector terciario (ofertar servizos, un
colexio, por exemplo).
Segn os propietarios pode ser unha empresa particular (pertence a unha persoa) ou unha
sociedade (pertence a varios propietarios). Estas ltimas responden a diversas formas:
sociedades anminas (S.A), nas que o capital se divide en accins; sociedades limitadas
(S.L), onde o capital social achegado por un limitado nmero de socios; e cooperativas,
xestionadas colectivamente polos socios que achegan o capital.
OS IMPOSTOS: Cantidade de dieiro que os cidadns estn obrigados por lei a pagar para
que as administracins pblicas (o Estado, as comunidades autnomas, os municipios)
dispoan dos recursos suficientes cos que financiar a satisfaccin das necesidades pblicas.
Tipos de impostos:
Impostos directos: son os impostos que se aplican sobre unha manifestacin directa ou
inmediata da capacidade econmica, como a obtencin dunha renda ou a posesin dun
patrimonio.
Exemplo:
Imposto sobre a renda das persoas fsicas (IRPF): un imposto directo que se aplica
sobre a obtencin da renda.
Imposto sobre o patrimonio: un imposto directo que se aplica sobre a posesin dun
patrimonio, entendendo por tal o conxunto dos bens que pose unha persoa.
Impostos especiais: son os impostos que pagan as persoas que compran ou consomen
determinados bens, como son o alcohol e as bebidas alcohlicas, os hidrocarburos, o tabaco
ou a matriculacin de medios de transporte.
Impostos indirectos: son os impostos que debe pagar unha persoa por consumir algo (o IVE),
as como os que gravan o trfico patrimonial non empresarial, dicir, fundamentalmente, a
transmisin de bens.
Imposto sobre o valor engadido (IVE): un imposto indirecto que recae sobre o consumo
de bens e servizos producidos ou comercializados no desenvolvemento das actividades
empresariais ou profesionais.
4. OS FACTORES DE PRODUCIN.
Para producir bens e servizos precisamos uns recursos naturais, o traballo dunhas
persoas, ademais de capital, tecnoloxa e coecementos. Estes elementos son os factores de
producin.
O CAPITAL. Incle o capital financieiro, dicir, os cartos necesarios para fundar unha
empresa e manter a sa actividade (se os propietarios da empresa non dispoen do dieiro
suficiente hanlles de solicitar prstamos ou subvencins a outras institucins) e o capital fsico
ou elementos materiais como os terreos onde instalar a empresa, a maquinaria e instalacins
ou a materia prima.
A poboacin activa est integrada polo conxunto de persoas que teen traballo remunerado
(poboacin ocupada) e polas que se encontran dispoibles para desempealo (poboacin
parada ou desocupada).
A poboacin inactiva incle as persoas que non realizan nin estan dispoibles para
desempear un traballo remunerado, como pensionistas, rendistas, estudantes e labores
domsticos.
Taxa de paro:
Poboacin activa desocupada x 100
Poboacin activa
O MERCADO LABORAL
O mercado laboral est formado pola oferta de traballo, realizada polas empresas; e a
demanda de traballo, solicitada polas persoas. Neste mercado, os traballadores cualificados
ou con mis formacin son menos, por iso, adoitan ter os salairos mis altos e empergo
mis estable que os trablladores non cualificados, que son mis numerosos.
Na actualidade, a crise econmica est propiciando a substitucin da contratacin fixa pola
temporal e a reducin dos salarios.
OS PROBLEMAS LABORAIS
O paro. O paro un grave problema que se agudiza nos momentos de crise econmica, como
a iniciada en 2008. Nos pases desenvolvidos dbese automatizacin das tarefas e o
traslado de actividades econmicas cara espazos xeogrficos mis baratos (deslocalizacin).
E nos pases subdesenvolvidos ao atraso econmico e escasa formacin laboral.
Esta situacin reduce os ingresos do Estado, que recada menos impostos e debe incrementar
o gasto por desemprego; e dimine os ingresos das persoas, reducindo o consumo, as vendas
e a producin.
As condicins laborais.
Nos estados desenvolvidos estn ben reguladas pola lexislacin laboral do Estado; polos
convenios colectivos (acordos nos que se negocian as condicins de traballo e os salarios)
entre as asociacins de empresarios e os sindicatos de traballadores2 (organizacins de
traballadores e traballadoras que teen como obxectivo a defensa dos seus intereses, en
especial, os relacionados co salario, a xornada laboral e as condicins do traballo); e polos
contratos laborais entre o traballador e a empresa.
O mis habitual nos pases desenvolvidos que periodicamente, polo xeral cada ano, os
representantes dos empresarios e os dos traballadores negocien as condicins de traballo e
Entre os logros acadados polos sindicatos destacan: o recoecemento legal do dereito dos traballadores e traballadoras a
asociarse; a limitacin da xornada laboral (na maiora dos pases 8 horas diarias e 40 semanais); o establecemento dun s alario
mnimo; a regulamentacin da idade mxima e mnima legal para traballar; dereito a un da de descanso semanal; dereito
folga; cobertura social ao desemprego, entre outros.
O traballo infantil afectaba en 2012 a 264,4 millns de nenos. Por iso, a Organizacin
Internacional do Traballo (OIT) promove o cumprimento de normas bsicas, como a prohibicin
do traballo infantil, a non discriminacin por xnero, e o recoecemento de dereitos bsicos
aos traballadores (salario mnimo, liberdade sindical, etc.).
PREGUNTAS.
1) Define o que a actividade econmica e explica os tres compoentes bsicos da actividade
econmica. Pensa nun determinado produto e describe cada unha das fases polas que pasa
no seu proceso econmico.
2) Que son os bens? De que tipo poden ser?
3) Diferencia o sector primario, secundario e terciario e pon exemplos.
4) A que chamamos terciario banal?
5) Explica o concepto de sector cuaternario.
6) Que diferencias existen nas porcentaxes de ocupacin por sectores econmicos en funcin do
grao de desenvolvemento dun pas ou rexin?
7) Explica os axentes econmicos.
8) Que son os impostos? Tipos de impostos.
9) Explica os factores de producin.
10) Que problemas estn relacionados coa sobreexposicin dos recursos naturais?
11) Explica a diferencia entre poboacin activa e poboacin inactiva. Clasifica as seguintes
persoas segundo a sa actividade: pensionista, comerciante, doutora, estudante, profesor,
enfermeiro, rendista.
12) Que a taxa de actividade? E a taxa de paro?
13) Que problemas laborais destacamos? Explcaos.
14) Que un convenio colectivo? E un sindicato?
15) Que medios de presin empregan empresarios e traballadores?