YERiNDE BiLGi EDiNME PROJESi

ULKE
RAPORLARI

T.C. BABAKANlK
ALE VE SOSYAL ARATIRMALAR
GENEL MDRLC
Genel Yayn No: 136
Seri: Arahrma

Yayna Hazrlayan

M.

Emin SEZGN

Kapak Tasarm

Kenan

Mizanpaj

Hasan Mn GNAYDN

Bask ve CiIt:
A YBAN MATBAACILIK
Kazm Karabekir Cad. 89/3-4
Ulus/ ANKARA
Tel: 0.312341 7507

ISBN: 978-975-19-4401-6

YERiNDE BiLGi EDiNME PROJESi

ULKE
RAPORLARI

NDEKLER
NSZ

.. . . . . . . . . . . . ....... ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . .

15

SUNU

.. . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . .

17

AVUSTURYA
ALIMA ZYARET RAPORU
I.GR

....................................................................................................

I1.AVUSTURYA FEDERAL SOSYAL GVENLK,

NESLLER VE TKETcY KORUMA BAKANLlGI
LE GRMELER

.. ............ ............ ...............................................

A.kili likiler ve Uluslar aras Organizasyonlar Dairesi...

........

23

24
24

B.Genlik, Aile, Gen Erkekler ve Yallar (Nesiller) Genel

Mdrl

25

CAile Ykn Dengeleme Fonu

27

....................... . . . . . . . . ........................... ............................

D.Aile Politikas Dairesi..

..... ...............................................

................ ................................................

1.iddet Konusunda Yaplan almalar

..................................

E.Genlik Refah ve ocuk Haklar Daire Bakanl

..................

F.Federal ocuklar ve Ergenler Ombudsmam

30
31
32

. 33

........................... .

lll. DiE FAMLLENALLANZ-ALE VE MESLEK

YNETM LMTED RKET

......................................................

34

IV. ALE DANMANLK MERKEZ.. .............................................37

V. AVUSTURYA TRK BYKELLG..

......... . . . . . . . . . . ................

1.Trklerin Avusturya'da Yaadklar Sorunlar

............... ...... ....

39
40

2.sorunlara zm nerileri...........................................................41

Vi. VYANA BELEDYESNN OCUK, GENLK VE

ALE ALANINDAK FAALYETLER......................................42
1. ocuklar in Kriz Merkezi..........................................................42
2. Genlik ve Aile Refah Dairesi

.... 44

...... .................. .....................

...

6
3. ocuk ve Ebeveyn Merkez...

......... ............................................

VLL SONU

45

47

........................... ............................................. ..................

RLANDA CUMHURYET
ALIMA ZYARET RAPORU
lGR

.....................................................................................................

51

II.GENEL ZLENMLER...................................................................... 53
ALIMA PROGRAMI .

....

. ...... . . . . . . .

. . 59

.................... ............... ...... . .

IV.ALlMA YAPILAN BRMLER. . . . . . .

. .. ... ..

.....

..... ......................

65

AAlle ve Sosyal ler Bakanl'nn Yaps ve Genel Bilgiler . 65

.. ..

B.rlanda'da Aileler ve Aile Yaam .

...

..

72

..

79

..... ........... . ...... ....... .... .....

CSalk ve ocuklardan Sorumlu Bakanlk .

...

......................

.....

D.ocuklardan Sorumlu Bakanln Ofis..................................... 82

E.Salk Hizmetleri daresi..

. .

. .

..

.......... ... ................... .. .... .

....

. .

. 88

... ..... .

F.Aile Destek Ajans (Family Support Ageney) .

.. ........ .................

G.St. Andrews Destek ve Bakm Merkez...

.................

V.SONU. .
...

................ ........ ....

............ .......... ...........

..... ....

97

.... .............

. .
..

.... ........

l03
108

NGLTERE
ALIMA ZYARET RAPORU
I.GR .

......... ............ .................... ........................................................

111

ALMA VE EMEKLLK DARES'NN ALE VE

OCUK POLTKALARINA GENEL BAKII.. .........................113
a) Anne ve Babalarla lgili alma Konular ve Ulusal
ocuk Bakm StratejisL
.
..
................ ................

. ....... ...... ...............

115

7
b) ocuk Yoksulluu Stratejisi ve Analizi..

117

........... ....... ...............

c)Tek Ebeveynli Aileler Program in Yeni Bir Yaklam

......... . .

d)Sosyal Dlanma ve Yoksullua Kar Strateji...

............... .......

e)Sure Start Ulusal Deerlendirme Modeli

.119

................... ...............

f)zel Eitim htiyalar ve Yetersizlikler

118
120

...... ...............................

g)Evlat Edinme.

. .

.... ........ ..

. .

.... ..... .................... . . .

h)"Her ocuk nemlidir" Projesi.

........... ............ . . ....

.......... .................. .....................

III. ALE POLTKALARNDA YEREL YNETM

UYGULAMALARI (TOWER HAMLETS MODEL)

123
124

. . ..............

a)Tower Hamlets Nfusunun Genel Bir Profili

.... ........................

b)Tower Hamletslteki Etnik yap

.............

..............................

.......

c)ocuklar ve Genlere Dnk Programlar

..................................

d)St Hildals Dou Toplum Merkezi...

121

126
127
127
128

. 129

.................. ...................... ...

e)Damma Hizmeti .

130

. ............ ...................... .............................. .......

f)Gnll Hizmet.............................................................................. 130

g)Be Ya All ocuklar in Verilen Hizmet................................ 130
h)Smr Kadnlar Projesi..

. .

....... .......... ....... ..... ........ ... ....................

i)Erkek ocuklar Projesi.. .

..

........

..
.

..

........ ........... . . ........

j)Kz ocuklar Projesi. .

. . .

.. .............................. ... ... ......

..................

.... .......

. .
..

130

131
131

......

k)Surjamuki........................................................................................ 131
l)Tamamlayc Tedavi Projesi.......................................................... 131
m)Shebadan

.......................................................................................

IV. HKMET PROGRAMNDA ALE POLTKALARI..

V. SONU VE DEGERLENDRME.

. .

. .

........

.............. .. .... ..... .... ... ......

....

132
133
136

SPANYA
ALIMA ZYARET RAPORU
. GR

..................................................................................................

II. SPANYA HAKKINDA GENEL BLGLER.

.........................

141

....

144

8
III. ALE POLiTKALARININ LEYNDEN
SORUMLU KURUMLAR

.............................................. .................

A. ALIMA VE SOSYAL LER BAKANLIGI..

.......................

145

. 146
.

l)ocuklar Koruma Sistemi

146

2)Ailelerin Korunmas.

148

......................................................

i.Aile Hizmetleri.

................................................................

154

......................................................................

iLYrrlkteki Aile Politikalar

............................

................

155

iii.2007'den itibaren Yrrle Girecek Aile Po1itikalar 156

...

iv.Aile Buluma Merkezleri.

v.Aile Destek Merkezleri

...................................................

.........................................................

157
158

B. YALILAR VE SOSYAL HiZMETLER ENSTTS

(IMSERSO)
.
............................................................

i.Aktif Yallk Program

.................................................... . . ......

C. FZKSEL ZRLLER REHABLTASYON

MERKEZLER.
.
.............

...............................................................

iSan Camilo Yal Bakm Merkezi

163

.......................

167
168
171

............................................

D. SONU VE DEGERLENDRME

173

................................................

FNLANDYA
ALIMA ZYARET RAPORU
GR

.......................................................................................................

I. FNLANDYA HAKKINDA GENEL BLGLER

179

........ ................

A. Corafi Konum

................ . . . ............ . .............................................

B. Nfus ve Devlet.

...................................... .....................................

C.Eitim, i ve Ekonomi

.......... .............

...................

......................

183
183
183
184

D.Finlandiya'da Salk Bakm Sistemi

184

E.Finlandiya'da Sosyal Refah

185

....................................... ....

...........................................................

I1.FNLANDYA'DA DEVLET, KABNE VE YNETM .

.

A.Genel Olarak Devlet Tekilah

.................

............

................... ........

......

185
185

9
B.Devletin Tara Ofisler.................................................................. 187
C.Belediye birlii............................................................................ 188

II1.S0SYAL LER VE SAGLIK BAKANLIGI.. .

.

.......

...................

190

Aki Bakan Arasndaki Grev Blm..................................... 192

B. Sosyal ler ve Salk Bakanlnn Albndaki Birimler
ve Kurumlar...............................................:.................................. 193
1.Aile ve Sosyal ler Birimi........................................................ 194
2.ocuklar iin Ombudsman..................................................... 195
3.Danma Birimi.......................................................................... 195
4.Hazrlk Birimi........................................................................... 195
5.dari Birim.................................................................................. 196
6.Salk Departman.................................................................... 196
7.Sigorta Birimi............................................................................. 196
8.Finlandiya'da Cinsiyet Eitliine likin Kurumlar............. 197

IV.SOSYAL VE SAGLIK HzMETLERNDE YEREL

yNETMLER
.. .
.
.
.......

.....

.......

....................

............................... ......

198

AGenel Olarak Salk HizmetlerL ............................................... 198

BSosyal Yardm, Sosyal Koruma Sisteminin Bir Parasdu....... 199
eSosyal Yardmn Amalar ve lkeleri......................................... 199

V.SOSYAL YARDIM RGTLENMES..

............. .........

..... .........

201

ABakanln lgili ve Bal Kurulular......................................... 201

B.Sosyal Refah Uzmanlk MerkezlerL .......................................... 202
C.Devletin Tara Ofisler.................................................................. 202
D.Belediyeler

......................................................................................

202

E.zel Hizmet Salaye1ar.............................................................. 203

vl'fNLANDYA'DA ALE POLTKALARI..

.......

........... ...........

205

A.Aile zni Sistemi............................................................................. 205

1.Doum izni ve doum yardm ...............................................206
2.Ebeveyn izni ve ebeveyn yardm.......................................... 206
3. Babalk izni ve babalk yardnm.............................................. 206
4.ocua Evde Bakm zni.......................................................... 207

10
5.zel Bakm izni ......................................................................... 207
B.Aile hizmetleri................................................................................ 208
1.Annelik ve ocuk Baknu Klinikleri.......................................208
2.ocuklarn Gndz Bakm ve Erken ocukluk
Eitimi........................................................................................208
3.0kul.

............................................................................................

209

4.Aile Dammanl......................................................................209
5.ocuk Koruma.......................................................................... 209
6.Aile Yardmlar.......................................................................... 211

VII.ULUSAL REFAH VE SAGLIK ARATIRMA VE

GELTRME MERKEZ (STAKES) .
. ..
.... .................... ..

........

. . . 213
.. .

A.Yayn Dairesi.................................................................................. 214

B.Ktphane...................................................................................... 214
C.STAKES'in Ynetim Yaps ve alma Sistemi ....................... 214
1.STAKES'in Tarihi...................................................................... 214
2.5TAKES'in Misyonu................................................................. 215
3.STAKES'in Vizyonu.................................................................. 215
4.Ana Fonksiyonlar..................................................................... 215
5.5TAKES'in Stratejik Hedefleri................................................ 215
6.rgfitlenmesi............................................................................. 216
7.Personelin Eitim Durumu......................................................216
8.STAKES'te Uluslararas ibirliini Gelitirme Dairesi.........217
9.5mrlar tesinde Refah ve Salk............................................217
10.Kurumumuza Teklifleri......................................................... 218
D.Finlandiya Sosyal Politikalarnda Aile ve i Yaammn
Uyumlatrlmas.......................................................................... 218
E.ocukluk ve Toplum..................................................................... 222

VIILALE FEDARASYONU (THE FAMILy FEDERATION)

IX.OCUK VE ANNE SIGINMA - BAKM EVLER
FEDERASyONU .
. . . . ... .
.
... ......

.....

. .....

..... ......................

......

226

.....................

230

A.Snma ve Bakm Evleri.............................................................. 231

11
1.Bakm Evleri............................................................................... 231
2.Snma Evleri........................................................................... 231
3.Toplu Bakm Servisi.................................................................. 231
B.Federasyonun alma ekli........................................................ 232
c.Ynetim ve Finans Kaynaklar.................................................... 233

SONU

234

....................................................................................................

EK: ALINAN KAYNAKLAR.

......

, ...................................................... 237

JAPONYA
ALIMA ZYARET RAPORU
lGR

......................................

...................... ......................

II.JAPONYA HAKKINDA GENEL BLGLER

.........

III.KABNE OFst

....... .........

...

............

. 243
..

. . 247

................ .

..

............................ ..................... .........

250

l)Uyumlu Toplum Politikalar Genel Mdrl,

Yalanan Toplum Brosu............................................................ 250
Yalanan Toplum in Politikalar.............................................. 250
2)Kadna iddet ve Cinsiyet Eitlii Brosu................................. 253
Erkek ve Kadnlarn Statleriyle lgili Eitlik Algs. .............. 256
Kadnlarn Yaad Zorluklar ................................................... 259
ten Ayrlan Kadnlarn e Geri Dnebilmesi in
Destek Projeleri........................................................................ 260
Kadna Ynelik iddet ................................................................. 261
IV. TOKYO BYKEHR BELEDYES.. .

... .................................

265

l)Genlik ve Kamu Gvenlii Genel Mdrl........................ 265

Evden Dar kmayan Genler Sorunu.................................. 265
2)Salk ve Refah Genel Mdrl.............................................. 267
ocua iddetin Azalmasna Ynelik Tedbir Blm........... 267
ocua Ynelik iddet. ............................................................... 267

12
V.SAGLIK, ALIMA VE REFAH BAKANLIGL

.........

.......... ...

270

l)Yallarn Sal ve Refah Genel Mdrl.......................... 270

Yalanan Toplum Sorunlar Ve Bakm1ar ................................. 270
2)Eit stihdam, ocuk ve Aile Brosu.......................................... 273
Kadnlarn Hayatna Geri Dnebilmelerine Ynelik
Politikalar.................................................................................. 273

VI)SHBUYA BELEDyES.. ............................................................... 276

l)Refah ve Salk Genel Mdrl.............................................. 276
Yallar in Refah Politikalar.................................................... 276
2)ocuk ve Aile Genel Mdrl................................................ 278
ocuklar Yetitirme Konusundaki Destekler ......................... 278
3)IRIS (Kadnlar Merkezi)................................................................ 280
Kadnlarn Tekrar Hayatna dnebilmesi iin
Belediyenin Politikalar........................................................... 280

VII.SONU VE DEGERLENDRME.

. .

.............................. ...

282

. ...... .....

AZERBAYCAN
ALIMA ZYARET RAPORU
GR

........................................................................................................

289

AZERBAYCAN HAKKINDA GENEL BLGLER. ............................293

DEMOGRAFK YAPI............................................................................. 294
EKONOMK VE SOSYAL YAPI ......................................................... 295
AZERBAYCANDA EGTM................................................................ 296
AZERBAYCANDA DEVLET KURUMLARI VE WEB
ADRESLER..
.
.
.
.
..................... ........... .................. ...........

..........

..

....... 296

AZERBAYCAN CUMHURYETNN ALE KADIN VE

OCUK PROBLEMLER ZERNE DEVLET KOMTES.. ........ 297

13
-Aile Problemleri Alannda

.......

.. . .

..

. ... ....... .......................... . .........

-Kadn Problemleri Alannda .

-ocuk Problemleri Alannda

..

... ....... ....... ...... .......

.......... .............. ........

. .

. ..

. . ... . .

......

.... . .

...

....... .......

AZERBAYCAN CUMHURYETNN DEMOGRAFK

. VERLERt

..........................................................................................

ALE, KADIN VE OCUK ZERNE DEVLET

KOMTES'NN HAYATA GERLMESNDE
KATKIDA BULUNDUGU PROGRAMLAR. ..
....

......... .........

....

T.C. BABAKANLIK ALE VE SOSYAL ARATIRMALAR

GENELMDRLG HEYETNN AZERBAYCAN
ZYARET PROGRAMI.
..
.

......... . ............... ......................................

STATE COMMITTEE FOR FAMILY WOMAN AND

CHILDREN'S ISSUES OF THE REPUBLIC OF
.
.
. ..
. . ...
.
AZERBAIJAN
........

....... .......... .... . ...... ..... .

......

..........

..

.......

..

....

AZERBAYCAN RESPUBLKASI EMEK VE AHALNN

SOSAL MDAFES NAZRLY (ALIMA VE SOSYAL
GVENLK BAKANLIGI)
.
..
................

.............................

...............

298
298
299
300

302

304

305

305

BAKI EHER AHALNN SOSAL MDAFES DARES

3 SAYILI NTERNAT Ev (agan Zihinsel zrl
ocuklar Yuvas ).............................................................................. 307
16.11.2007 PROF. HcRAN K. HSEYNOVA ( BAKAN ) LE
GRME
. ..
.. . .
.
..
.
. .
........ ....

.......

. ... .......

............ . ........

...... ............. ... ...

TKA Azerbaycan Program Koordinatr

.
.
Serhat Kkkurt'un nerisi..
......

...

........... ...... . . ......

AZERBAYCAN'DA ALE KONUSUNDA HUKUK

DZENLEMELER
. ..
.

...... ......... ......... .... . ................ .........

Azerbaycan Respublikasnn Aile Mecellesi..

A-Kanun ..
.

........

..... ................. ..... . . . . ...... . . . . . .... ......

B-Fermanlar

..... .......

..

........

. . .............

..

......

. ..
.

..

..............

................

......................

..

. . .....

................

. . .......

.........

......

....... . ....................... .........

SONU VE DEGERLENDRME . .

. . ...................

........

....

......... . . .....

C-Azerbaycan Respublikas Nazirler Kabinetinin

Qerarlar. . .
.
.
..
.
..
.. .

.......

..

. . .......

. ..
..

....

308
309
309
309
310
312
314

. . 31S

....... . .

..

15

NSZ
Ailenin. bir kurum olarak korunmas. glendirilmesi. temel
fonksiyonlarn yerine getirebilmesi ve kar karya kald
sorunlarn zlmesi amacyla ulusal ve uluslararas resmi
kurum ve kurulular tarafndan ortaya konan her trl yasal
dzenlemelerin. idari kararlarn ve uygulamalarn 'aile
politikalar' olarak tanmlanmas mmkndr.
Son iki yzylda tm dnyada ve lkemizde teknolojik.
ekonomik ve sosyo-kltrel alanda yaanan hzl deime ve
gelimelerin ailede ve bireylerde yol at olumsuz sonular
devletlerin aile politikalarn sosyal politikann temeline
almalarn gerekli klmtr. Aile konusunda baz lkelerde ok
youn. bazlarnda ise nispeten daha az yaanan sorunlarn ve
bunlardan doan sonular aile deerinin btn dnyada gn
getike ok daha iyi anlalmasna neden olmutur.
Aileye likin sorunlar toplumlarn gelimilik dzeyine bal
olarak yaygn bir ekilde gndeme gelmeye balamtr. 'f\.ile
politikalar" olarak bilinen ve ilk rneklerine Bat Avrupa
lkelerinde rastladmz bu abalar ailelerin karlatklar
ekonomik. sosyal ve hukuki sorunlarn zmeyi amalayan
almalar olarak ortaya kmtr. Bat Avrupa lkelerinde
ortaya kan bu almalarn ksa bir sre iinde yeni boyutlar
kazanarak birok ulusal ve uluslararas belgede yer almaya
balamas gecikmemitir.
Bunun bir sonucu olarak aile konusunun bata Birlemi
Milletler kararlar olmak zere. eitli uluslararas szleme ve
antlamalarn ve birok lkenin ulusal politikalarnn nemli bir
unsuru olarak n plana kmaya balad grlmektedir. Son
yllarda uyuturucu. internet ve dier sanal sular aile
politikalarnda dikkate deer younluktadr.
Bugn yaadmz ve giderek arlaan. karmaklaan
sorun tablosunun altnda sorun zme kabiliyetini kaybetmekte
olan aile gerei vardr. G. kentleme ve sanayileme ile birlikte
oluan yapsal deiimin beraberinde getirdii bir dizi sorunun
kresel bir karaktere sahip olmas da. bunlara ilikin zm
nerilerinin ve deneyimlerin paylalmasn nemli klmaktadr.
Aile ve Sosyal Aratrmalar Genel Mdrl'nn "Yerinde
Bilgi Edinme" kapsamnda Avrupa Birlii yesi be lkede yapt

16
inceleme ve aratrmann sonularn ieren bu alma. Trk
ailesi ile dier lkelerin aile yaplarn etkileyen belli bal olgular
ve sorunlar mukayese etme imkan vermektedir.
Bu deerli almay kamuoyunun istifadesine sunan
Babakanlk Aile ve Sosyal Aratrmalar Genel Mdrl1n
kutluyorum.

Nimet UBUKU
Devlet Bakan

17

SUNU
Ailenin. bir kurum olarak korunmas. glendirilmesi. temel
fonksiyonlarn yerine getirebilmesi ve kar karya kald
sorunlarn zlmesi amacyla ulusal ve uluslararas resmi
kurum ve kurulular tarafndan ortaya konan her trl yasal
dzenlemelerin. idari kararlarn ve uygulamalarn 'aile politi
kalar' olarak tanmlanmas mmkndr. Son iki yzylda tm
dnyada ve lkemizde teknolojik. ekonomik ve sosyo-kltrel
alanda yaanan hzl deime ve gelimelerin ailede ve bireylerde
yol at olumsuz sonular devletlerin aile politikalarn sosyal
politikann temeline almalarn gerekli klmtr. Aile konusunda
baz lkelerde ok youn. bazlarnda ise nispeten daha az yaa
nan sorunlarn ve bunlardan doan sonularn aile deerinin
btn Dnyada gn getike ok daha iyi anlalmasna neden
olduu sylenebilir. Aileye ilikin sorunlar toplumlarn geli
milik dzeyine bal olarak yaygn bir ekilde gndeme gelmeye
balamtr. 'A.ile politikalar" olarak bilinen ve ilk rneklerine
Bat Avrupa lkelerinde rastladmz bu abalar ailelerin kar
latklar ekonomik. sosyal ve hukuki sorunlarn zmeyi ama
layan almalar olarak ortaya kmtr. Bat Avrupa lkelerinde
ortaya kan bu almalarn ksa bir sre iinde yeni boyutlar
kazanarak birok ulusal ve uluslararas belgede yer almaya
"balamas gecikmemitir.
Bunun bir sonucu olarak aile konusunun bata Birlemi
Milletler kararlar olmak zere. eitli uluslararas szleme ve
antlamalarn ve birok lkenin ulusal politikalarnn nemli bir
unsuru olarak n plana kmaya balad grlmektedir, Son
yllarda uyuturucu. internet ve dier sanal sular aile politika
larnda dikkate deer younluktadr.
Aileyi toplum hayatnn merkezine yerletiren sebepler ara
snda en nemlisi bireyi kuatan. onun yaamn kolaylatran.
ona gelime ve toplumsallama frsatlar oluturan bir yaama
birimi olmasdr. Toplumsal sorunlarn ancak aile odanda
zm bulacana dair evrensel gerekle birlikte. devletlerin de
sosyal politikalarnda aileyi temele almas Aile ve Sosyal Ara
trma Genel Mdrl'n (ASAGEM). Avrupa lkeleri bata ol
mak zere. eitli lkelerde ailenin glendirilmesi ve desteklen
mesi yolunda gelitirilmi btn uygulamalar da tetkik ederek.
lkemizdeki uygulamalara model oluturmak ihtiyacna cevap

18
vermeye ynelik almalara sevk etmitir. 2005'den bu yana
ASAGEM uluslararas ilikilerini gelitirerek ve yurt dndaki
Trk ailelerine ynelik alma imkanlarn oluturmutur. Bu
amala yaplan almalar sonucunda Trk ailesi ile dier
lkelerin aile yaplarn etkileyen belli bal olgular ve sorunlarn
benzetiini ortaya konulmutur. zellikle 20. yy sonu ve 21.yy
banda Trk ailesinin yaad sorunlar ve yapsal deime
ltlerinin. bir lye kadar. bata Avrupa ve ABD olmak zere
dier gelimi lkelerde de yaand. deime yn ve ivmesinin
benzer olduu kanaati daha ok su yzne kmtr.
Ailenin yerine getirdii fonksiyonlar hem bireyler hem de
toplumlar asndan hayati neme sahiptir. Salkl yapya sahip
ailelerin varlnn. toplumda birok sorunun ortaya kmasna
engel olduu teden beri bilinen bir husustur. Aksi durumda ise
bireylerin yaad psikolojik sorunlar. tatminsizlik. kimlik
bunalm. su oranlarnn artmas. uyuturucu kullanm. sokak
ocuklar olgusu. bireysel ve toplumsal iddetin yaygnlamas
gibi sorunlarn artt grlmektedir.
Aile politikalarnn hayati ve vazgeilemez bir temele otur
mas Genel Mdrlmzn uluslararas ilikilerinin yrtl
mesi ve glendirilmesinde de nemli bir gereke oluturmutur.
D likiler Daire Bakanl 5256 Sayl Kanunun 10. madde
sinde belirtildii zere Genel Mdrlmzn uluslararas ili
kilerini yrtmektedir. Bu kapsamda 2006-2007 yllar arasnda
"Yerinde Bilgi Edinme" bal altnda Avrupa Birlii yesi be
lkede (rlanda. ngiltere. Finlandiya. Avusturya. spanya) aile
konusunda hizmet veren bakanlk. kamu kurum ve kurulular ile
sivil toplum kurulularnn faaliyetlerini. lkelerin sosyal politi
kalar ile birlikte aile politikalarn yerinde incelemek. bilgi edin
mek. bata aile olmak zere. sosyal konularda bir iletiim a
oluturmak zere Kurumumuz tarafndan inceleme ve aratrma
almas gerekletirilmitir. kinci olarak. gelimi bir lke olan
ve ayn zamanda toplumsal yapsnn deerler sistemiyle ball
ile tanmlanan Japonya'ya gidilerek aile yapsna ve sosyal
politikalara ait veriler deerlendirilmitir. nc olarak da D
likiler Dairesi Bakanl tarafndan. akrabalk. din. dil. tarih
birlii avantajlarnn yan sra 'bilgi' ile de byk bir iletiim.
etkileim ve ibirliinin kaplarnn ak bulunduu Trk cum
huriyetlerinden Azerbaycan'a ziyaretler gerekletirilmitir.
Bu kitapta. sz konusu lkelerde 'aile politikalar' olarak
adlandrlabilecek baz almalar detaylandrlarak lkelerin

19
aile kurumuna dnk birikimleri ile Trkiye'nin birikimini
karlatracak bir bilgilenme zeminine yer verilmitir.
Yurt dnda Genel Mdrlmz dengi. aileden sorumlu
kurum ve kurulularn faaliyetlerine ilikin ve gidilen lke ile
ilgili "Yerinde Bilgi Edinme Projesi" kapsamnda hazrlanan lke
raporlar. Genel Mdrln 1991 ylnda yaynlad "Karla
trmal Aile Politikalar" balkl almadan sonraki ikinci al
madr. Farkl lkelere ilikin bilgilerin farkl bir formatla ve ie
rikle gncellenmesi konu ile ilgilenen kesimlerin faydalanmas
asndan nemli grld gibi aile literatrne kazandrlp
gelecee aktarlmasnn da yararna inanlmaktadr. Daha so
runsuz ailelerin varl iin Genel Mdrlmz zerine den
almalar devam edecektir.
Do. Dr.

Ayen GRCAN

Genel Mdr

BABAKANLK
AiLE VE SOSYAL ARATIRMAIAR GENEL
MDRLG
T.e.

AVUSTURYA ALIMA
ZIYARETI RAPORU

Hazrlayanlar

Necdet EYKOAK
Daire Bakan

Nesrin TRKARSLAN
Uzman

Can Deniz YETlEN

Uzman Yardmcs

Eref Edip iekli

Uzman Yardmcs

Fethullah HAKSYLER
Uzman Yardmcs

Mehmet Emin Sezgin

Uzman Yardmcs

AVUSTURYA

23

i. GR

Trkiye'nin Avrupa Birlii'ne yelik srecinde, ye lkelerde

uygulanan aile politikalar hakknda bilgi almak, uygulamalar
yerinde grmek ve ileriye dnk ibirlii almalarna zemin
oluturmak iin eitli temaslarda bulunmak amacyla Avus
turya'ya "Yerinde Bilgi Edinme Projesi" erevesinde alma
ziyaretinde bulunulmutur. Bu ziyarette; ailelerin yaam stan
dartlarnn ykseltilmesi, ebeveynlerin ocuk yetitirme srecin
de desteklenmesi, sosyal dlanmaya maruz kalm ailelerin
tekrar topluma kazandrlmas, toplumda yaanm farkl gei
dnemlerinin etkilerinin kontrol edilmesi amacyla yaplan
sosyal politika uygulamalar, farkl toplumsal gruplardan gelen
gmen ocuklar ve aileler iin uygulanan politikalar hakknda
bilgi alp.ak amalanmtr. Bu amala da bu lkede kadn, ocuk,
yal gibi dezavantajl gruplar iin hazrlanm bakmevi, ocuk
lar ve genler iin korumal ikametgahlar ve gnlk merkezler,
sosyal entegrasyon ve rehabilitasyon merkezleri, yetimhane ve
sosyal servis merkezleri gibi kurumlarn ziyaret edilmesi, ana
baba okulu, bilgi danma terapi servisleri ve ocuk ynlendirme
merkezlerindeki uygulamalar hakknda bilgi alnm ve program
dahilinde aada ayrntlar belirtilen eitli sunumlara ve
altaylara katlrnda bulunulmutur.

24

I(E RAPORLARI

23 Ekim 2006 Pazartesi

Bu ziyaret erevesinde, ilk gn Avusturya Federal Sosyal

Gvenlik, Nesiller ve Tketiciyi Koruma Bakanlnda eitli
temaslarda bulunulmu ve belirlenen program dahilinde Trki
ye'de uygulanmakta olan aile politikalar ve sosyal politikalar ile
kurumsal yap hakknda hazrladmz sunum gerekletirilmi
tir. Ayrca bu sunumun Almanca evirisi dosyalar halinde Avus
turya Heyetinde yer alanlara verilmitir. Bilahare programn
amac dorultusunda Bakanlk yetkililerinden konuyla ilgili
aadaki bilgiler elde edilmitir.
II. AVUSTURYA FEDERAL SOSYAL GVENLK,
NESLLER ve TKETCY KORUMA BAKANLIGI
A. kili likiler ve Uluslararas Organizasyonlar Dairesi
(Agnes PARI/Daire Bakan)

Bakanla bal be genel mdrlk bulunmaktadr. Bunlar:

l. idari ilerle ilgili genel mdrlk,
2.sosyal sigortalardan sorumlu genel mdrlk,
3.Tketicinin korunmasndan sorumlu genel mdrlk,

25

AVUSTURYA

4.Sosyal tazminatlar, zrller ve bakmdan sorumlu genel

mdrlk
5.Aile politikasndan sorumlu genel mdrlktr.
Bakanln bnyesinde avukatlk birimi bulunmaktadr.
Bu avukatlara OMBUDSMAN denilmektedir.
Avusturya Federal Sosyal Gvenlik, Nesiller ve Tketiciyi
Koruma Bakanl Tekilat emas

Federal Bakann M,8viri

i
Federal Bakan
Ursula Haubner

Federal ocuklar ve
Egenler Ombudsman

"

MOstear
Maviri

Sosyaliler ve
Tketcy
Koruma
Mstearl

I Tefti Daire Bakanl

Personel Birimi Ana Enformasyon Ofisi
Genel MdrtOk i
Destek Hizmetleri. Bilgi Ilem. AB ve D Ilikiler
(3 BlOm ve 14 DaIre Bakanl)

Federal Bakm
Ombudsman

L-

Basn ve Enformasyon Dai e Bakanl

Genel Mdrtk ii
sosyal Sigorta
(1 Blm ve 6 Daire Bakanl)

Genel MOdrlk V
Genlik Aile Erkekler ve Yallar (NesiUer)
(11 Daire Bakanl)

Genel Mdrlk iii

Tketiciyi Koruma (5 Daire Bakanl)

Genel Mdrlk LV
Uzun Dnem Bakm Salama. zrller. Gazi ve
Mall Tazminatlar ve Sosyal Yardmlar (1 Blm
ve 9 Daire Bakanl)

B.Genlik, Aile, Gen Erkekler ve Yallar (Nesiller)

Genel Mdrl (Anton HRTINGjGn. Md. Yrd.)

Yal ve Aile Politikas Genel Mdrl'ne bal 11 daire

bulunmaktadr. Yukarda ad geen ocuk ve genlik avukatlar
da (ombudsmanlar) burayla ibirlii ierisinde almaktadrlar.

26

LKE RAPORLARI

Bu Genel Mdrln yrtmekten sorumlu olduu hizmetlerin

yan sra, yasama konusunda da grevleri bulunmaktadr.
ocuk bakm paras, aile yardm gibi konularn yasa metni
olarak dzenlenmesi bu grevine rnek olarak verilebilir.
Sz konusu Genel Mdrln ayrca danma ve yardm
hizmetleri de bulunmaktadr. Telefon destek hatb ve genlerin
dorudan bavuracaklar kurullar bunlar arasndadr. Ayn za
manda eitli yaynlar bulunmakta ve fuarlar dzenlemektedir
ler. Btn bunlarn yan sra ok acil durumlarda dorudan
yardm da yapmaktadrlar.
Avusturya'da ailelere ayn ya da nakdi yardmlarn yapl
masnn temelinde yatan gr, ocuun ailelere ve/ veya anne ya
da babaya yk olmasdr. Bir ocuun doumu, hayatta ok ilgin
ve ok gzel bir olaydr. ocuun hayata doru bir ekilde
hazrlanrken ebeveynlerin sevgi ve bakm nemli bir konudur.
Ancak, ocuklar ayn zamanda aile btesi iin finansal bir yk de
getirmektedir. (Bu arada Avusturya'da aileler iin en nemli
konu ocuk sahibi olma konusundaki olumsuz yaklamlardr.
Avusturya'da dourganlk oran % 1.42'dir. Dahas veriler gster
mektedir ki bu oran dme eilimindedir. Bundan dolaydr ki
Federal Devlet yetkilileri ailelerin ocuk sahibi olma orann
ykseltmek iin baz politikalar retmiler ve uygulamaya
koymulardr.) Anton Hrting'in, lkesinin aile ve ocuk politi
kasn dile getiren: "ocuk sadece bireysel bir varlk deil, gele
cek nesilleri de etkileyen bir kurumdur. Hedef aileye ve ocua
olumlu bakan bir toplum oluturmakbr." cmlesi kayda deer bir
ifadedir.
Aile konusunda yrtlen politika gerei olarak da ailelere,
dorudan ya da dolayl olarak eitli yardmlar yaplmaktadr.
Ylda 7 milyon eitim hari olmak zere, aile destekleme yar
dm olarak harcanmaktadr.
Bu harcanan miktar Avrupa Birlii ortalamasnn zerinde
bir paradr. Bu yardmlar sayesinde dolayl olarak fakirliin azal
blmas da hedeflenmektedir.

AVUSTURYA

27

C. Aile Ykn Dengeleme Fonu: Dr. Heinz WTTMAN

(Bakan), Silvia HOLZMAN (Uzman), Dr. Andreas
KRESBACH (Uzman)

Btesi toplam 5.3 milyar olan Aile Ykn Dengeleme

Fonu'nun(AYDF) kullamm iin bir yasal dzenleme yaplmtr.
Bu fondan yaplan sosyal yardmlar ayni ve nakdi olarak yapl
maktadr.
Bu fonun kaynamn 3.7 milyar kadarm iverenlerin iinin
aylnn brt deeri zerinden dedikleri %4.5'lik ksmn fona
aktarlmas ile olumaktadr. Ancak bu durum Avusturya'da
iverenler ile hkmet arasnda tartma konusu olmaktadr.
AYDF'ye aktarlan para Aile politikas ve Ekonomi politikas
arasnda bir atma noktas olmasna ramen denge salanmaya
allmaktadr. AYDF'nin btesinin geri kalan ksm genel
toplanan vergilerden, eyaletlerden nfuslarna gre aktarlan
miktar ve Tarm ve Orman Bakanlndan ve dier baz bakan
lklardan aktarlan paralardan olumaktadr. Bu sistem son elli yl
iinde gelitirilmitir. Bu para sadece yasada Aile Ykn
Dengeleme Fonu iin ngrlen yerlere harcanabilmektedir.
Aileler iin ocuk sahibi olmak mali bir yk getirmektedir.
Dolaysyla Aile Ykn Dengeleme Fonu ocuk bana ylda
3800 vererek bu mali yk azaltmaya almaktadr. Bu parayla
birlikte aile yardm, okul kitaplar ve okula cretsiz tama
eklinde baka yardmlar da AYDF'den karlanmaktadr.
Fondaki parann bir ksm olaanst durumlarda
harcanmak zere yedek fonda biriktirilmektedir.
Yardmlarn tr:

1. Nakdyardmlar
a) Aile yardm
b) ocuk bakm paras
2. Aynyardmlar
a) Okula toplu tama aralar ile cretsiz ulam
b) cretsiz okul kitab salanmas

28

ULKE RAPORLARI

Eitim iin ayni ve nakdi yardmlarn dnda baka yardm

lar da yaplmaktadr. Bunlar rencilerin kaza sigortasna ve has
talk sigortasna katkda bulunmak gibi yardmlardr.
cretsiz okul kitab salanmas konusunda, kitap cretinin
. % 10'u ebeveynden karlanmak zere ilkokul rencilerine 38 ,
ortaokul ve lise rencilerine ise 161 yardm yaplmaktadr. Din
kitaplar iin ayr bir bte, aznlk dilleri iin de ayr bir bte
vardr.
Aile Yardm:

Aile Ykn Dengeleme Fonu'ndan 3 milyar Aile Yardm

ad altnda harcanmaktadr. 1.8 milyon ocuk bu yardmdan
faydalanmaktadr.
Her ocuk eer ailenin yannda kalyorsa 18 yana kadar bu
yardmdan faydalanmaktadr. Bu yardm ncelikli olarak anneye
yaplmaktadr. niversite ya da meslek eitimine devam eden
ocuklar ve genler 26 yana kadar bu yardmdan yararlanabil
mektedir. almaya balaynca bu yardm kesilmektedir. Eer
ocuun bakmn anne deil de baba karlyorsa ve bunu belge
lerse ocuk yardmn alabilmektedir. Aileye yaplan yardmda
ocuktan sonra denecek miktar belirlenirken, ailenin geliri
nem tamaktadr. Genel olarak nc ocuktan itibaren ocuk
bana yaplan yardm miktar artmaktadr.
ocuk paras yardm iin mracaatlar vergi dairesine yapl
makta ve demeler bu daireler tarafndan yaplmaktadr. Vergi
dairesine bavurarak ocuk yardm talebinde bulunan ailelerin
bu talepleri kabul edilmezse, bir st makama bavurma imkanlar
bulunmaktadr.
Aile ve ocuk yardm Avusturya vatandalarna ve yasal
olarak ikamet edenlere denmektedir.
ocuk Bakm Paras:

ocuk bakm paras, aile yardmna ek olarak, ocuun aile

ye ykn azaltmak iin AYDP'den yaplan ikinci byk yardm-

AVUSTURYA

29

dr. Doumdan nce kadnnn alp almadna baklmaks

zn (20021den nce ev kadnlarna verilmeyen) bu yardm
verilmektedir. Ayda 350 E daima en kk ocua verilmektedir.
Eer ocuk ikiz ise birine 350 E, dierine 175 E denmektedir.
Bebek 30 aylk olana kadar verilen bu yardm baz durumlarda
alh ay uzahlabilmektedir. rnein, bebek anne ile kalrken baba
nn ocuu bakmak zere yanna almas veya tersi bir durum bu
srenin uzahlma sebebi olabilmektedir.
ocuk Bakm Paras alnabilmesi iin;
l-ocukla birlikte oturmak
2-Gelirin st snr olan yllk 14.600 Elnun zerinde olmamas.
Bu yardmdan yararlanacak anneye, Anne-ocuk Pasaportu
verilmektedir. Her hamile kadnn doumdan nce 5 ve doum
yaphktan sonra anne ve bebein 5 muayene hakk bulunmakta
dr. 21. aydan sonra bu muayenelere gidilmemise ocuk iin
denen yardm % 50 drlmektedir. Bu sistemin oluturulma
snn amac, gelecek nesillerin daha salkl yetitirilmesi ve
toplumun bu ekilde daha salkl bir yapya kavuturulaca
dncesidir.
Ailelere denen Vergi adesi:

Her aile yardm alan vergi mkellefi, ocuklar iin vergi

iadesi almaya hak sahibidir. Tek ebeveynli aileler iin aylk vergi
iadesi miktar bir ocuk iin 130 E, iki ocuk iin 305 E, 3 ocuk iin
525 E, 3 ocuktan fazla her ocuk iin ek 220 Eldur. Bu miktar aile
yardm ile birlikte denmektedir. Ayrca bir bavuru yapl
mamaktadr.
Ailelere denen vergi iadesi ocuundan ayr yaayan fakat
ocuu iin yaph harcamalar belgeleyebilen mkellefler iin
ilk ocuk iin ayda 25,5, ikinci ocuk iin ayda 38,2, nc
ocuktan itibaren her ocuk iin ayda 50,9 E dur. Vergi matrah
ok dk olan baz ailelere ise Vergi Daireleri dorudan ylda
364 E transfer etmektedir. Bu bir anlamda da negatif vergi olarak
adlandrlabilir.

30

LKE RAPORLARI

Ailelere denen vergi iadesini almak iin sadece evli olarak

birlikte yaamak deil, evlenmeksizin birlikte yaamak ya da 6
aydan fazla bir sredir birlikte oturuyor olma artlar yeterli ol
maktadr. Vergi iadesi iin bavuranlar yalnz alan, yalnzya
ayan ebeveyn kendi yaad blgedeki birimlere bavurmak
tadr.
D. Aile Politikas Dairesi (Angelika SCHIEBEI/Daire Bk.)

Aile Politikas Dairesi, iddet kurban aile yeleri ile al

maktadr. iddet, herkesin tank olduu ve medyada izledii gibi
gnlk hayaln parasdr. Avusturya'da "su ve ceza" konu
sunda pek ok lkede hakim olan "ceza ve ceza trleri suun
nlenmesinde etkili bir yntemdir" dncesinden uzaklalm
lr. Bunun yerine sulunun farkl ekillerde rehabilitasyonu ile
su ilenmesi nlenmeye allmaktadr.
1997 senesinde iddetten korunma yasas yrrle girmi
tir. Bu yasa adalet ve gvenlik organlar arasndaki ibirliini de
artlrmlr. ocuklara, kadnlara, yallara ve zrllere uygu
lanan iddete kar ortak bir platform oluturulmutur. Bu plat
formda ocuklara ynelik iddetten ocuklar korumak iin ocuk
yuvalar bulunmaktadr.
Kadnlara ynelik iddetin nlenmesi amacyla uygulanan
baz programlara ek olarak kadn snma evleri bulunmaktadr.
Yallara bakan kiilerin, psikolojik olarak kendilerini kt
hissetmemesi, yalya iddet uygulamamas iin, yln belirli
zamanlarnda, bir baka geici bakc tahsis edilerek, bakcnn
tatil yapmas salanmaktadr.
Gen erkeklere ynelik iddeti nleme amal programlar da
dzenlenmektedir. Bu dzenlenen programlarn amac ise, gen
lerin arkada gruplarnda, okullarnda herhangi bir ekilde
uyumsuz davranlar ierisine girmemeleri iindir. Bu
programlar genlere danmanlk hizmeti vererek onlarn prob-

AVUSTURYA

31

lemlerini kavgaya dnmeden zmelerini amalamaktadr. Bu

hizmet ok nemlidir, nk genler ok abuk iddete bavu
rabilmektedirler.
iddet Konusunda Yaplan almalar:

iddeti ortaya kmadan nlemek iin eitli programlar uy

gulanmaktadr. Sivil Toplum Kurulular tarafndan yrtlen
bu programlarla ilgili olarak, uygulamalarn sonularn grmek
amacyla firmalara program sonras arahrmalar yaphrlmak
tadr.
Bakanlk mali ynden bu programlar denetler ve prog
ramlarla ilgili deerlendirmeler yapar.
iddet kurbanlarnn ve gnll yardm kurulularnn bilgi
alveriinde bulunabilmesi iin bir web sitesi mevcuttur.
(www.platftormgegendiegewalt.at)
Bu alanlarda yaplan almalar deerlendirilerek yeni yakla
mlar gelitirilmektedir. Suu ileyenlerle ilgili ayn suu tekrar
ilemerne amal rehabilitasyon hizmetler verilmektedir. Sua
verilen ceza suun tekrarn tamamen nlemernektedir.
2001 senesinden bu yana "Viyana Sosyal Terapi Program"
erevesinde, durumalarda iddet kurbanlarna, madurlara
elik edilmektedir.
Bu proje uygulandktan sonra yaplan arahrmalar gster
mitir ki sua verilecek ceza yerine uygulanacak rehabilitasyon
program, suun tekrar ilenmemesinde daha etkili olmaktadr.
Bu sulularn rehabilitasyonu iin uygulanan projenin
finansmann Adalet Bakanl salamhr.
Sonu olarak proje baarl olmu, ayn suu ileme oranlar
dmtr.

32

aLKE RAPORLARI

E. Genlik Refah ve ocuk Haklar Daire Bakanl

(Martina STAFFF/Daire Bakan)

Avusturya 1992 'de ocuk haklar konvansiyonuna kablm

br. 1996 ve 2002 yllarnda Cenevre'deki ocuk Haklar Komite
sine rapor sunmutur. Komite seks turizmi konusunda alnan
nlemleri, ocuklar dvmenin yasaklanmas, renci temsilcilik
lerinin yaygnlabrlmas ve benzeri uygulamalar vmtr.
Bununla birlikte Komite aada sralanan konularda da
nerilerde bulunmutur.
a)ocuk haklar Ve mlteci ocuklar hakknda anayasa ve
yasalarda dzenlemeler yaplmas
b)Blgesel farkllklarn giderilmesi amacyla az gelimi
lkelere yaplan yardmn bte iindeki paynn arbrlmas
c)Medyada yer alan iddet ierikli yaynlara kar ocuklarn
korunmas
d)Cinsel taciz konusunda madurlarn rehabilite edilmesi
e)ocuk haklar politikasnn koordinasyonun salanmas
Komitenin bu nerileri dorultusunda Ulusal Hareket Plan
hazrlanmbr. Sivil Toplum Kurulularnn ve Yerel Ynetimle
rin de kablmyla hazrlanan bu plan, ocuk haklar alannda
iyiletirmeler yapmay hedeflemektedir. Ulusal Hareket Plan
erevesinde bilin gelitirme amal brorler hazrlanmbr.
Ebeveyn eitimi

Ebeveyn eitiminin amac anne ve babalara zor kullanmadan

ocuklarn eitne bilincinin verilmesidir. Ebeveyn eitimi Avus- .
turya'da uzun yllardr yrtlmekte olup, etkinliklerin ou
gn birlik programlardan olumakta ancak birka gnlk etkin
likler de bulunmaktadr. iddete yol aabilecek durumlarn nce
den tespiti iin ebeveyn ocuk gnleri dzenlenmektedir. Avus
turya genelinde lSD'den fazla kurum bu almalar gerekle-

AVUSTURYA

33

tirmektedir. 2001 ylnda bu konuda bilin oluturma kampan

yas dzenlenmitir. Kampanyay duyurmak iin medya kuru
lularndan faydalanlmhr. Sosyal Hizmetler Bakanl da bu
faaliyetleri mali adan desteklemektedir.
F. Federal ocuklar ve Ergenler Ombudsman (Dr.Ewald
FILLER!Avukat)

Federal Ombudsman tm Avusturya'dan sorumlu olarak

grev yapmaktadr. Atamas Eyalet Bakanlar tarafndan yapl
masna ramen yetkileri genitir ve stats zerktir. Byle bir
kurumun tesis edilmesinin asl amac ocuklara ynelik iddetin
engellenmesi olarak belirtilmitir. Federal Ombudsmann grev
leri arasnda reit olmayanlara danmanlk yapmak, hukuki
anlamazlklarda devlet adna danmanlk yaparak elikili
durumlarda bakm hakknn kimde olacana karar vermek
bulunmaktadr.
Federal Ombudsmann kararlarn denetleyen bir birim
yoktur. lgilendii konular hakknda kendi adna aklamalar
yapabilmekte ve kimseden izin almamaktadr.

LKE RAPORLARI

34

24 Ekim 2006 Sal

Avusturya ziyareti erevesinde ikinci gn ilk olarak "Die

Famillienallianz" Aile ve Meslek Ynetim irketinde, mtea
kiben "Miteinander Lernen" Birlikte renelim Aile Danma
Merkezinde almalar yaplmlr. Yine program dahilinde Trk
Bykeliliinde Avusturya genelinde faaliyet gsteren Trk
Dernek ve Temsilcileri ile istiare toplanhs gerekletirilmitir.
Bu almalar sonucu aadaki bilgiler elde edilmitir.
III. DIE FAMILLIENALLIANZ-ALE ve MESLEK
YNETM LMTED RKET
A. rene SLAMA: Genel Mdr

Bu irket 01.01 .2006 tarihinde, aile ve meslek uyumunu sala

mak iin yaplan bir projenin sonucu olarak kurulmutur. Avru
pa Birlii de bu irketin kurulmasn desteklemitir. Bu irket
Bakanlk adna aralrmalar yapmakta ve yaplrmaktadr. Btesi
devlet tarafndan salanmasna karn kar edilmesi halinde irket
btesinden devlete para aktarlmamaktadr.
Aile sadece zel yaam asndan deil ekonomik ve politik
yaam asndan da ok nemli bir birimdir. Aile ve Meslek

35

AVUSTURYA

hayabn birlikte yrtebilmek giderek nemi artan bir konu

olmaktadr. Avusturya'da 2045 ya aras alan kadn oran
%72'dir. Bu oran %62 olan Avrupa ortalamasnn da zerinde
bulunmaktadr. Avrupa'da nfus sorunu kadnlarn almasn
gerektirmektedir. Firmalarn kadn alana ihtiyac olmas
alan kadnlarn ocuk bakm sorununu gndeme getirmek
tedir. Ayrca ocuk doum orannn artmas gerekmektedir.
Bunun iin nlemler alnmas gereklidir ve irketin kurulma
amac da budur. Avrupa Komisyonunun nerileri dorultusun
da kurulmu olan bu irketin tamam Federal Devlete aittir.
B. Johanna CZECH: rn Yneticisi (ocuk Bakm
Uzman)

Aile ve meslek yaamn uyumlabrmak iin zel irketlerle

ibirliine olan ihtiyac yine bir zel irket olan Die
Famillienallianz daha rahat bir ekilde salamaktadr. Faaliyet
lerini Federal Devlet adna ancak nihai amac kar olmadan
gerekletirmektedir. Daha nce Federal SQsyal Gvenlik,
Nesiller ve Tketici Koruma Bakanl bnyesinde gerekleti
rilen baz faaliyetler 01.01.2006 tarihinden itibaren bu irkete
devredilmitir. irket, aile ve meslek konusunda eitli projeler
zerinde almaktadr.
C. Theresia ZERLER: letiim Mdr

irketleri ailelere gre dzenlemenin amaland Aileye

Ynelik irket Ynetimi" anlaynn irketlerin de daha fazla kar
etmesini salad arabrmalar sonucu ortaya kmbr. zellikle
KOB'lerin hedeflendii bu yeni anlay erevesinde aile huzuru
olan mutlu alanlarn daha verimli alb ortaya 'kmbr.
(win-win-win durumu)
/i

Bu anlay hayata geiren irketlere belli standartlar sala

dn belgeleyen bir sertifika verilmektedir. Sertifika verilen

aLKE RAPORLARI

36

KOB'lere devlet tarafndan yardm yaplmaktadr. 5-20 kii

alhran irketlere 5000 , 20-100 kii alhran irketlere 4000 ,
100'den fazla ii alhran irketlere de 3000 verilmektedir.
Sertifikalar, belirli artlarn tamamlanmas sonucu ilk alh ay
geici olarak, daha sonra da srekli sertifikalar 3 yllna veril
mektedir. imdilik sadece Avusturya'da uygulanan bu sistemin
tm Avrupa apnda uygulanmas ynnde abalar srdrl
mektedir. Bu konu Avrupa Komisyonun tarafndan desteklen
mektedir. Bu sertifikann uluslararas sembol olabilecek logo
nun hazrlanmas almas devam etmektedir.
D. Johanna CZECH: rn Yneticisi (ocuk Bakm
Uzman)

Avusturya'da dahili ve harici ocuk bakm ok nemsenmek

tedir. ocuk bakm ya snr alnarak yaplmaktadr. ya
alh ocuklar iin hemen hemen btn ehirlerde kreler mev
cuttur. ya st ocuklar iin de okullarn bnyesinde anao
kullar bulunmaktadr. Bunlar dnda gndz bakm yuvalar da
mevcuttur. Gndz bakm yuvalarnda anneleri alan ocuklar
iin esnek bir program izlenmektedir. Farkl ocuk gruplarndan
aileler ocuunun hangi grupta olmasn istiyorsa ocuk o gruba
dahil oluyor. Die Famillienallianz ocuk bakm yuvalarndaki
esnek program uygulamalarn annelerin i yaamlarndan geri
kalmamalar adna desteklemektedir.
Die Famillienallianz'n bu kapsamdaki desteklerinden
yararlanmak iin proje hazrlanmas gerekmektedir. u ana kadar
70 mracaat olmu, bunlar arasndan 29 tanesi kabul edilmitir.
2005 ylnda Bakanlk tarafndan 1000 ocua mali yardmda
bulunulmutur.
E. Theresia ZERLER: letiim Mdr

Die Famillienallianz irketi Viyana niversitesi Aile Arahr

malar Enstitsyle ibirlii ierisinde almaktadr. Bu kap-

AVUSTURYA

37

samda Enstitye mali yardmlarda da bulunmaktadr. Aile Ara

hrmalar Enstits, irketin gerekletirdii projelerin uygula
malarnda deerlendirmelerinde ok nemli bir yere sahiptir.
Aile Arahrmalar Enstits ile birlikte yllk bir program
belirlenerek, irketin o yl ierisinde gerekletirecei faaliyetler
bu program kapsamnda yaplmaktadr.
Enstitnn arahrma konular arasnda en nemli yeri aile ve
meslek uyumunun salanmas konusundaki gelimeler, aile
toplum-devlet arasndaki ilikiler gibi konular almaktadr. 2007
yl iin belirlenen programda Enstit;
1.Ev ekonomisi mi, piyasa ekonomisi mi?
2.Aile-toplum-devlet arasnda hangi ileri aile, hangi ileri
devlet yapacak?
3.Eitim deerleri
4.Giderek byyen irketlerin sosyal sorumluluk stlenip
stlenmeyecei
gibi sorunlar arahrma konusu olarak belirlemitir.
Bu irketin de iinde bulunduu "Respect" adl bir platform
da yine aile ve meslek uyumu hususunda almalar yapmak
tadr. evre Salk Bakanl, Sosyal Hizmet Bakanl, Avustur
ya Sanayicileri Dernei ve Ekonomi Bakanlnn kahld bu
platform aile ve meslek uyumu konusunda ortak kararlarn daha
ilevsel bir biimde uygulanmasn ve uygulamadaki sorunlar
grmektedir.
v. ALE DANMANLK MERKEZ: Bir rnek IJBirlikte
renelim - Miteinander Lernen"
A. Alfred KLAUS: F.S.G.N.T.K Bakanl Aile Yardm
Daire Bakan

Avusturya devleti ailelere ynelik danma hizmetlerini uzun

zamandr tevik etmektedir. Aile Ykn Dengeleme Fonu, kin
ci Dnya Sava sonras kurulan bir fon olarak danmanlk hiz-

38

LKE RAPORLARI
,

metlerinin de finans kaynan oluturmaktadr. 1974 ylndan bu

yana Avusturya'da Federal Devlet aile danma merkezlerini des
tekliyor. Avusturya Genelinde toplam 380 aile danma merkezi
var. Bu merkezlerin btn ihtiyalar AYDF'den karlanama
maktadr. Aile danma merkezlerinin giderlerinin yaklak %25'i
fondan geri kalan (Tarm Bakanl, Belediyeler vb. kurumlar
gibi) farkl kaynaklardan salanmaktadr. Bu merkezler yardm
aldklar kurumlar tarafndan mali ynden denetlenmektedir.
Aile danma merkezleri, hukuku ve doktor arlkl bir kad
royla almaktadr. Bunlarn yan sra bu merkezlerin alanlar
arasnda psikolog, sosyal hizmet eleman, sosyolog vb. meslek
gruplarndan da uzmanlar bulunmaktadr. Bu merkezlerde serti
fikas olanlar danmanlk yapmaktadr. Personelin eitimine ba
kanlk srekli eitim programlar uygulayarak destek vermek
tedir.
Danma hizmeti 3 esas zerine kurulmutur: sim sormadan,
gnll ve cretsiz hizmet. Bir aile danma merkezi ortalama
24.000 kiiye hizmet vermektedir. 2006 ylnda u ana kadar
220.000 bavuru ve 461.000 konuma yaplmhr. Aile danma
merkezlerinde karlalan sorunlar daha ok aile ii anlamazlk
lar hususundadr. Bununla birlikte ocuk yetitirme konusunda
ki sorunlarla da ilgilenilmektedir. Bu merkezlerin nmzdeki
yllarda krsal blgelerde de yaygnlahrlmas planlanmaktadr.
B. Birlikte renelim: Aslhan KARABBER, Judith
HANSER

Bu merkezin kurulu amac Trkiye'den Avusturya'ya g

eden Trk kadnlarnn sorunlarna zm bulmakhr. Bu nokta
da danmanlk hizmetlerinde ilk karlahklar sorun Trk ka
dnlarnn Avusturya'ya entegre olamamalar olmutur. Bu soru
nu amak iin aile danma merkezinde Almanca reterek en
tegrasyonu salamak iin bir adm atmaya allm ancak
ounlukla Trkiye'nin krsal blgelerinden gelen eitim dzeyi
dk vatandalarmzn Trkeye de hakim olamamalar sebe-

AVUSTURYA

39

biyle nce Trke kurslarna younlalmhr. ou ocuk sahibi

kursiyerlerin ocuklarna kurs sresince bakm ihtiyac damma
merkezi bnyesinde alan bir kre vastasyla karlanmaktadr.
Bu dammanlk merkezinde 12 kii almaktadr.
Kadn erkek rollerinin ve birbirlerinden beklentilerinin dei
mesi damma merkezinin hizmet eitliliinin artmasna neden
olmutur. zellikle ikinci kuak Trk kadnlarmn ekonomik
zgrl boanma eilimini arhrd iin eitim ve sosyal da
mmanlk yamnda terapi hizmeti ihtiyac da domutur. Halen
dammanlk merkezinde Trke okuma-yazma, Almanca, o
cuklar iin derslere yardm kurslar verilirken, Entegrasyon An
lamas erevesindeki entegrasyon snavlar da yaplmaktadr.
Verilen dammanlk hizmetleri genel e ve evlilik sorunlar,
ailevi ahmalar, yeni gmenler iin temel bilgiler, gmenlikle
ilgili sorunlar, ayrlk, boanma, genel salk sorunlar, ruhsal
sorunlar, mesleki sorunlar gibi alanlar kapsamaktadr.
III. AVUSTURYA TRK BYKELLG
(Selim YENEI/Bykel)

Ziyaret erevesinde Trk Dernek ve Temsilcileri ile gerek

letirilen toplanh ncesinde Sayn Bykelinin makamnda
kendisiyle ksa bir grme yaplmhr. Bu grme dahilinde
Sayn Bykelinin zerinde nemle durduu mesele Viyana'da
Almanya'mn Goethe Enstits, Fransa'mn Fransz Kltr Merke
zi gibi bir Trk Kltr Merkezine duyulan ihtiya olmutur.
Byle bir merkezin almasmn pek ok sorunu zebilecei ve
Trk Kltrn Avusturya'da temsil edebilecei belirtilmitir.
Bu grme sonras gerekletirilen toplanhya Avustur
ya'da faaliyet gsteren 17 Trk Dernei'ni temsilen 24 kii kahl
mhr. Dernek temsilcileri, genel olarak Trkiye'den gelen heyet
lere Avusturya'da yaplan toplanh sonularnn ileriye dnk
olarak verim salamad, konuulanlarn hayata geirilemedii
konusunda birlemektedirler.

40

(iLKE RAPORLARI

Yaplan konumalar neticesinde ortaya kan sorunlar ve

zm nerileri aadaki gibi sralanmbr.
1.Trklerin Avusturya'da Yaadklar Sorunlar

1.ounluu akraba olan "ithal" gelin ve damatlarn Avus

turya1ya uyum salayarnamas.
2.zellikle ikinci ve nc nesil Trkler arasnda boanma
oranlarnn artmas.
3.Trkiye'deki kltrn devam ettirilmesi sonucu Avustur
yada yaama uyurnun zorlamas: entegrasyon sorunu.
4.Annelerin Almancay renmemesi sonucu ocuklar ile
aralarnda iletiim sorunun ortaya kmas.
S.alan ebeveynlerin i younluundan ocuklaryla gerei
gibi ilgilenememeleri ocuklarn d evreyle kOl:trolsz youn
iliki kurmalar ve bununTrkler arasnda su orann arbrmas.
6.A vusturya genelinde 120 Trk Dernei faaliyette bulun
makla birlikte Avusturya'daki Trkler arasnda birlik ve beraber
liin salanarnamas.
7.Trk genler arasnda uyuturucu ve alkol kullanmnn
ykselmesi.
8. Ana-baba eitiminin yetersiz olmas.
9.ocuklarn nlerinde baarl olmu, rnek alabilecekleri
doru rol modellerinin bulunmamas.
10.Trk toplumunun seimlere kablmnn dk oranlarda
kalmas dolaysyla demokratik glerini yeterince kullanama
malar.
11.Trk ocuklarnn Almancay yeteri kadar iyi bilmemeleri
sonucu eitim hayabnda geri kalmalar ve birounun Avustur
yal eitimciler tarafndan dk seviyedeki rencilerin gittii
okullara ynlendirilmesi.

AVUSTURYA

41

l2.Akraba evlilikleri sonucu zrl ocuk saysnn yksek

olmas.
2. Sorunlara zm nerileri
1.Trk temsilcileri arasnda birliin salanmas, Trk klt
rnn hem Avusturyallara hem de Trklere en doru ekilde
aktarlmas iin Devlet tarafndan bir Kltr Merkezi kurulma
ldr.
2.Avusturya'da domu Trk genleri iin Trkiye'ye hiltr
gezileri dzenlenmelidir.
3.Avusturya'da Trkler iin ana-baba okulu programlar
dzenlenmelidir.
4.Avusturya-Trkiye arasnda 1963'de imzalanan eitim
anlamas gzden geirilerek deien artlara uygun olarak
yeniden dzenlenmelidir.
5.Trklerin oy kullanma bilinci gelitirilmelidir.
6.Trkiye'den Avusturya'ya gelen gelin ve damatlarn
Almanca renmesi salanmaldr.
7.Trk renciler iin Trke-Almanca eitim veren bir Trk
lkretim Okulu ve Lisesi kurulmaldr.
8.Trk Genlerin sorunlar bilimsel olarak daha detayl bir
ekilde arahrlmaldr.
9.Trk ailelerin sorunlar hakknda kapsaml almalar
yaplmaldr.

LKE RAPORLARI

42

25 Ekim 2006 aramba

alma ziyaretinin nc gnnde Viyana Belediyesinin

ocuk, Genlik ve Aile alanndaki faaliyetleri hakknda aadaki
kiilerle grmeler yaplm ve uygulamalar hakknda yerinde
bilgi edinilmitir.

VI. VYANA BELEDYESNN OCUK, GENLK

ve ALEALANINDAK FAALYETLER

1. ocuklar in Kriz Merkezi

(Susanne LUGMAYER/Pedagog )

Viyana'da ocuklar iin on kriz merkezi bulunmaktadr. Bu

merkezler iki ile onbe ya aras ocuklardan sorumludur.
Merkez Belediye bnyesindeki Genlik ve Aile Refah Dairesine
bal almaktadr.
Bu merkezde yedi grevli bulunmaktadr. Her bir kriz merke
zinde en ok 8 ocuk baklabilmektedir. Burada Sosyal almac
lar ocuklara hizmet vermektedirler. Merkezin ocuklarn yahl
kald bir yer olmasndan dolay, alanlar gece nbetine de
kalmaktadrlar.

AVUSTURYA

43

Bu Merkez Bakanln bnyesinde bulunan ocuk Dairesi ile

de ibirlii ierisinde almaktadr. Herhangi bir ekilde bir
ocuk hakknda, ailesiyle kalmas durumunda tehlikeli bir
durum olduu ihbar ilk olarak ocuk Dairesi'ne yaplmaktadr.
Bu daire gerekli incelemeler sonucunda, ocuun gerekten evde
kalmasnn onun asndan sakncal olduuna karar vermesi
durumunda ocuu bu merkeze ynlendirmektedir.
ocuun okula gelmemesi, okulda baarszl, evde ocua
iddet uygulandnn fark edilmesi durumunda, okuldaki
grevlilerce ocuk, Kriz Merkezine ynlendirilmektedir
ocuklar iin Kriz Merkezinde ocuun gemii hakknda
tm bilgiler tutulmaktadr. Bu merkezde kald sre ierisinde
ocuun ailesiyle de grmeler yaplmaktadr. Sorunlu ocukla
rn ebeveynlerine de danmanlk hizmeti verilmektedir. ocu
un merkezde, belirli saatlerde ailesiyle birlikte olmas salan
maktadr. Bu birlikte geirilen saatlerde ailenin ocuk ile olan
ilikileri ocuun gelecekteki durumunu belirleyebilmek iin iz
lenmektedir. ocuk kree ya da okula gidiyorsa evresiyle uyu
munun bozulmamas iin okula ya da kree devam etmesi salan
maktadr.
Bu merkezde ocuk en fazla alt hafta kalabilmektedir. Bunun
ilk drt haftasnda ocuun ebeveyni ile allmaktadr. Bu za
man ierisinde aile grmelerinin sosyal almaclarca izlenme
si yoluyla ocuun ailesinin yanna m yoksa ocuk yuvasna m
verileceine karar verilmektedir. Kriz Merkezlerinin bu balam
da en nemli hedefleri ocuklar ailelerine geri verebilmektir.
ocuk Kriz Merkezinde ylda 80 ocua hizmet verilebilmek
tedir. ocuklarla ilgili yaplan almalarn hepsi dosyalanmakta
ve resmi evrak olarak arivlenmektedir. Sonular rakamlar haline
dntrlmekte ve bu rakamlar istatistiklere yanstlmaktadr.
Bu merkeze gelen ocuklarn yarsndan fazlas ailelerinin yanna
verilirken bugnlerde bu oran %4S'ler civarndadr. Bu merkeze
getirilen ounluunu Avusturyallarn oluturduu ocuklarn
aileleri alt sosyal snfa mensupturlar.

44

LKE RAPORLARI

2. Viyana Belediyesi Genlik ve Aile Refah Dairesi

(Ingrid MOSER/Daire Bakan)
Genlik ve Aile Refah Dairesi, Genlerin Refah Yasasna isti
naden kurulmutur. Bu dairenin temel grevi ocuklar korumak
ve aileyi tevik etmektir. Belediyeye bal olan Genlik ve Aile
Refah Dairesinde ise 1600 kii almaktadr. Viyana Belediyesi
bnyesinde ise toplam 60.000 personel bulunmaktadr. Dier
eyaletlerde de belediyelere bal benzer grevleri ifa eden daire
leri bulunmaktadr.
Bu daireye bal olarak hizmet veren 4 ube bulunmaktadr.
Birinci ube ocuklara verilen nafaka ileri ile ilgilenmektedir. Bu
konuya zel bir ube oluturulmasnn nedeni evlilik d doum
ve boanma oranlarnn yksek olmasdr.
kinci u bede sosyal almaclar hizmet vermektedir.
nc ube ise ebeveyn ocuk merkezlerinin bal olduu
ubedir. Bu ubenin amac ailelerin ocuklaryla bir sorun kma
dan nce engellemektir. Ebeveyn ocuk merkezlerinden ylda
yaklak 70.000 ebeveyn faydalanmaktadr. Ebeveynlere oradaki
alanlar ya da dardan gelen eitimciler seminer verebilmek
tedir.
Ayrca bu ubeye bal genel olarak kadnlarn faydaland
telefon danma servisi bulunmaktadr. Bu servise gnde ortala
ma 26.000 arama gelmektedir. Bu serviste birden ok dilde
danma hizmeti verilmektedir.
Drdnc ubede psikologlar almaktadr. Bu ubeye bal
olarak alan 30 psikolog hem burada hem de nc ubede
grev yapmaktadrlar. Bu merkezdeki Psikologlar ylda 3.000
grme yapmaktadrlar.
Belediye ebeveynlere, iyana'da oturuyor olmalar kouluyla
3 yana kadar olan ocuklar iin yardm yapmaktadr.
Anaokuluna giden ocuklarn ailelerinin %40' sadece yeme
ime paras vermektedir. (Dier btn masraflar belediyece kar
lanmaktadr. )

AVUSTURYA

45

Belediye, mezun olana kadar rencileri toplu tam ara

larndan cretsiz olarak yararlandrmaktadr.
Bu daireye bal bulunan ocuklar iin Kriz Merkezlerinden
ylda 1.100 ocuk faydalanmaktadr. Bu rakam da Viyana'daki
ocuklarn %O.5'ni oluturmaktadr. Bu oran, Avrupa'daki dier
byk ehirlerle benzerdir. Merkezler, halihazrda ihtiyac
karlayacak dzeyde olup yeterli personele sahiptir.
Genlik ve Aile Refah Dairesince u anda yrtlen ana
proje, ocuklarn ailelerin yannda bakma verilmesi projesidir.
ocuklar iin Kriz Merkezine iki yandan kk ocuklar kabul
edilmemektedir. Bu durumdaki ocuklar, belediyece desteklenen
ve sistemin bakm iin belirlemi olduu gn ailelere veri
lmektedir.
Avrupa Birlii de, bu hizmetler ile ilgili eitli projeleri des
teklemektedir. Avrupa'da ocuk bakm ile ilgili sistem, lkeden
lkeye deimektedir. rnein, sve'te ocuklarn baklmas ii
sadece Koruyucu Ailelerce yrtlmektedir. sve'te sadece Ko
ruyucu Aile sistemi ilemektedir, kriz merkezleri bulunmamak
tadr. Ergenler de koruyucu aileler tarafndan baklabilmektedir.
3. ocuk ve Ebeveyn Merkezi:

Bu merkez, Viyana Belediyesi Genlik ve Aile Refah Dai

resi'nin 3. ubesine bal olarak almaktadr. Bu merkez bir
anaokulu olmayp, ocuk bakm ve annelere danma hizmeti
veren bir eitim merkezidir. Henz ocuk dairesine yansmam
olan, kriz merkezinin mdahale edecei ekilde bir sorun haline
dnmemi durumlarla ilgilenilmektedir. ocuk Dairesinde
zorlama olmasna karlk bu merkezlerde gnlk esaslr.
Doumdan nce bu merkez anne adaylarna ve doumdan
sonra ise ocuklar 3 yana gelinceye kadar ebeveynlere hizmet
vermektedir. Ancak 6 yana kadar da bu hizmetler verilebil
mektedir. Anne adaylarna doum ncesinde her ocuk iin

46

LKE RAPORLARI

yaklak 100 deerinde ayni yardm yaplmaktadr. Bu yardm

lar Anne-ocuk pasaportu olan ailelere verilerek bu ekilde
ebeveynlerin Anne-ocuk Pasaportu almalar tevik edilmek..,
tedir.
Balangta sadece bbbi hizmet vermek amacyla kurulmu
olan bu merkezde gnmzde sosyal almaclar, sosyal peda
goglar ve psikologlar da grev yapmaktadr. Ayrca merkezin
byklne gre haftada 3 ya da 4 gn doktor gelerek ebeveyn
lere hizmet vermektedir. Tm bu hizmetler ebeveynlere cretsiz
olarak verilmektedir.
Bu merkezlere sosyal balar kuvvetli olan Trk Ailelerinin
bavurusu yok denecek kadar az olmakla birlikte sadece Trk
Ailelerine ynelik hizmet veren byle bir merkez bulunmaktadr.

AVUSTURYA

47

VII. SONU
alma ziyareti srasnda elde edilen bilgiler nda;
1.Bir AB lkesi olan Avusturya'nn sosyal politikalarnn
oluturulmasnda lkenin demografik gstergeleri etkili
olmutur. lkenin demografik olarak en nemli sorunu nfus
arb hznn dk olmasdr. Bu durum, nfus ierisinde gen
nfusun orannn dmesine, alma hayabnda ya ortalamas
nn ykselmesine ve yal nfusun genel nfus ierisindeki
orannn ykselmesine sebep olmaktadr. Bu ise lkenin sosyal
gvenlik sisteminin srdrlebilirliini tehdit etmektedir.
2.Dnyada meydana gelen hzl deiimler ve kreselleme,
Avusturya'da da aileye ynelik olarak sosyal, kltrel ve ekono
mik tehditler oluturmutur. (Aile yaam dzeninin istikrarsz
l ve ok eitlilii, yeni cinsiyet rollerinin aile hayab zerindeki
etkileri ve kadnlarn i gc pazarna kablmnn artmas gibi)
Bu tehditleri ortadan kaldrmaya ynelik olarak Federal
Hkmet ve Belediyelerce nfus arbn tevik edici uygulamalar
gerekletirilmektedir. Avusturya, sosyal yardmlarn uygulan
mas konusunda AB standartlarnn da zerinde olan bir lkedir.
Bu bakmdan yllk 5 milyar 'nun zerindeki btesi ile Aile
Ykn Dengeleme Fonuna raporda ayrnbh olarak deinil-

48

(iLKE RAPORLARI

mitir. Tm bu yardmlara ve teviklere karlk zellikle nfus

arlna ynelik beklentilerin karlanamad ifade edilmitir.
Federal Devlete bal olarak oluturulan avukatlk (OM
BUDSMAN) sistemi ile farkl bir hukuki birim tesis edilmitir.
Ombudsmanlarn yetkileri genitir ve statis zerktir. Toplum
daki iddetin nlenmesi amacyla tesis edilen bu birimin grev
leri arasnda reit olmayanlara danmanlk yapmak, hukuki
anlamazlklarda devlet adna danmanlk yaparak elikili
durumlarda bakm hakknn kimde olacana karar vermek
bulunmaktadr.
Avusturya ziyareti erevesinde gzlemlenen nemli ve
lkemizdeki uygulamalardan farkl olan bir husus da sosyal
hizmetler alanndaki faaliyetlerin bir blmnn Federal Sosyal
Gvenlik, Nesiller ve Tketiciyi Koruma Bakanlnn bnyesin
den karlarak, kurulan bir Limited irkete devredilmesidir.
Sosyal politikalarn uygulamasnda Bakanln rol daha ok
sivil toplum kurulularnn maddi anlamda desteklenmesi ve bu
desteklerin denetlenmesi eklindedir.
Avusturya'da yaayan Trklerin bu lkede karlalklar en
nemli sorun; birinci nesil iin eitim dzeylerinin dk olmas,
(Almanca bilmemeleri vb) ikinci ve nc nesillerin ise buna
bal olarak birinci nesille iletiim kopukluu ve genel olarak
entegrasyon sorunudur. Bu sorunun alamamasnda Avustur
ya'da yaayan Trklerin kend.i aralarnda birlik salayamamalar
nemli bir etkendir. Sorunun alabilmesi ve Avusturya'da Trk
Kltrnn tanllabilmesi amacyla bir Tk Kltr Merkezi
kurulmas iin Babakanlk ve Dileri Bakanl nezdinde
gerekli giriimlerde bulunulmas uygun olacaklr.
Netice itibariyle, "Yerinde Bilgi Edinme Projesi"nin ama
blmnde belirtilen Avrupa Birlii yesi lkelerde aile odakl
kurum ve kurulularda uygulanan aile politikalarnn ve sosyal
politikalarn ve kurumsal yapnn tespiti, ileriye dnk projeler
de ortaklk kurmak ve temas noktalarnn oluturulmas gibi
hususlar Avusturya ziyaretinde gerekletirilmitir.

BABAKANLK
AiLE VE SOSYAL ARATIRMALAR GENEL
MDRLC
T.e.

RLAN DA CU M H U RIYETI
ALIMA ZIYARETI

Aralk 2006

Hazrlayanlar

Dursun EKlNCt
Daire Bakan

Rahime BEDER EN .
Uzman

Zeynep HAN
Uzman Yardmcs

Frat YILMAZ
Uzman Yardmcs

Emre ERTEKlN
Uzman Yardmcs

Emre Tevfik AMPINARI

Uzman Yardmcs

1RLANDA

51

i. GR

Avrupa Birlii yesi lkelerde Genel Mdrlmz dengi

aile odakl kurum ve kurulularla ibirlii imkanlarnn arahrl
mas, Avrupa Birlii uyum srecinde kurumsal yapnn glen
dirilmesi ve mevzuat dzenlemeleri, arahrma teknikleri bata
olmak zere farkl konularda gerekli uyumlahrmann salan
mas, Avrupa Birliiinde aileye dnk almalarda ortaklk kur
mak, gelecee dnk sosyal almalarda projeler gelitirmek
gibi hedefleri amalayan ve bu amacn gerekletirilebilmesi iin .
de sz konusu lkelerdeki kurumlarn idari yaplarnn tann
mas, bilgi birikimlerinin paylalmas, uygulamalara ilikin ola
rak Aile Danma Merkezleri, Yal Yurtlar, ocuk Bakm Evleri
gibi kurulularn ziyaret edilmesini de ieren Yerinde Bilgi Edin
me Projesiinin gerei olarak 13-15 Kasm 2006 tarihleri arasnda
gerekletirilen, rlanda Cumhuriyeti bakenti Dublinlde, aile
odakl ve sosyal ierikli politikalar yrten kurumlar ziyaret
edilmitir. Bu ziyaret Devlet Bakan Sn. Nimet UBUKUlnun
danmanlarndan Sn. Musa ACARln kahlmyla, Strateji Geli
tirme Daire Bakan Dursun EKNCinin bakanlnda, Genel
Mdrlmz uzmanlarndan Rahime BEDER EN, uzman

52

iiLKE RAPORLARI

yardmclar Zeynep HAN, Frat YILMAZ, Emre Tevfik AM

PINARI ve Emre ERTEKN'den oluan heyet tarafndan gerek
letirilmitir.
Bu ziyarette; ailelerin yaam standartlarnn ykseltilmesi,
ebeveynlerin ocuk yetitirme srecinde desteklenmesi, sosyal
dlanmaya maruz kalm ailelerin tekrar topluma kazandrl
mas, emeklilik dneminin etkilerinin kontrol edilmesi amacyla
yaplan sosyal politika uygulamalar, farkl toplumsal gruplar
dan gelen gebe ocuklar ve aileler iin uygulanan politikalar
hakknda bilgi alnmtr. Bu amala da Dublin'de ocuk, gen,
yal olmak zere aile bireyleri iin hazrlanm gndz bakme
vi, gnlk merkezler, sosyal entegrasyon ve rehabilitasyon
merkezleri ziyaret edilerek uygulamalar hakknda bilgi alnm
ve son derece verimli ve baarl geen bu alma ziyareti
sresince edinilen deneyimler ve izlenimler rapor edilmitir.

RLANDA

53

II. GENEL ZLENMLER

13-15 Kasm 2006 tarihleri arasnda, rlanda Sosyal ve Aile
leri Bakanlnn ev s.ahiplii yapb alma ziyareti sresince
heyetimize scak ve samimi davranlmbr. alma yaplan
kamu birimlerinde ve gnll kurululardaki her toplanbda, yet
kililer tarafndan profesyonelce hazrlanm sunumlar gerekle
tirilmitir. Ayrnbl aklamalar yaplm ve gidilen her yerde
nceden hazrlanm dokmanlar heyetimize sunulmutur.
Sorulan sorular ak yreklilikle cevaplandrlmbr. Temaslar
sonunda Trkiyeinin Avrupa Birliiine tam yelii srecinde
lkemize baar dileklerinde bulunulmutur.
Bu alma esnasnda, aile destek hizmetleri bata olmak ze
re rlandada sosyal hizmetler ve uygulanan sosyal politikalarn
sonularn yakndan grme frsab elde edilmitir. Bunun
yannda, rlandal meslektalarmzn alma ortam ve alma
dzenleri, sosyal ierikli kurumlarn rgtlenme biimini ve
kamu hizmeti sunan kiilerin kurumsal ve bireysel olarak sosyal
sorunlara bak alarn deerlendirme imkan bulunmutur. Bu
almada edinilen saysz izlenirnden, Aile ve Sosyal Arabr
malar Genel Mdrl alanlar olarak bizleri en fazla ilgilen
diren ve en arpc olanlar unlardr:

54

LKE RAPORLARI

rlanda'nn sosyal ierikli politikalannn uygulanmasnda,

devlette birimler-aras (cross-cutting) inisiyatifler ve ibirlii st
dzeydedir. nemli sorunlann zmlenmesinde ve belirli, dar
bir konuya ynelik politikalann uygulanmasnda komiteler
(hatta mikro komiteler diyebileceimiz alma gruplan) olutu
rulmakta ve bizzat birimler ile bakanlklar arasnda irtibab sala
yan birtakm memurlar ve yneticiler de bulunmaktadr. Buna
rnek olarak Aile ve Sosyal ler Bakanl ile Salk Hizmetleri
Kurulu arasnda irtibab salayan Yerel Refah Hizmetleri Yksek
darecisi Sayn P.J.Timmons' vermek mmkndr.
Teorik ve teknik bilgi ile akademik ve bilimsel almann
arlk kazand sahalarda devlet, niversitelerle ve enstitlerle
ibirlii iinde almaktadr. Bunun en nemli rnei ise rlan
da'da u anda yrtlen en byk arabrma projesi olan, Aile ve
Sosyal ler Bakanl, Salk ve ocuklardan Sorumlu Bakanlk
ile ocuklardan Sorumlu Bakanlk arasnda ibirlii sonucu y
rtlen "Uzunlamasna ocuk zleme Arabrmas"dr. Bu ara
brma "Trinity College of Dublin" ile Ekonomik ve Sosyal Arabr
malar Enstits ("Economical & Social Research Institute") yne
timi ile bir konsorsiyum halinde gerekletirilmektedir.
rlanda'da son dnemde grlen hzl ekonomik ve sosyal
geliimin en nemli bileenlerinden biri de olduka st dzeyde
grlen toplumsal dayanma ve ortaklk anlaydr. Sz konusu
anlayn en derin grld alan ise sosyal ierikli hizmetlerin
ulabrlmas ile sosyal politikalarn uygulanmas sreci ve sosyal
dayanmaya dayal yerel etkinliklerdir. Bunun en nemli rnei,
alma kapsamnda ziyaret edilen "St. Andrews Destek ve
Bakm Merkezi" adl kuruluta grlmtr. Bu kurulu son
birka yldr "Aile Destek Ajans"na bal olarak alan 95 adet
"Aile Destek ve Bakm Merkezi"nden biridir. Resmi olarak devlet
tarafndan tannmas ise bu tarihten birka yl ncesine rastla
maktadr. Oysa kuruluun stihdam ve Mesleki Eitim Sorum
lusu Betty ASHE, bu rgtn yerel toplumsal inisiyatifin bir
rn olarak, dernek benzeri bir sivil toplum kuruluu eklinde
34 yl nce kurulduunu belirtmi, toplanbdaki szlerine yle

1RLANDA

55

devam etmitir: "O dnemlerde, darya bu yreden hzl bir g

yaanyordu. Blge halknn ounluu sosyal yardmlarla
geinen yal insanlard. Bu semtin hali o kadar iler acsyd ki;
devlet eskiyen ve yklan birka binann duvarlarnn kmesi ve
bundan dolay grlen ocuk lmleri sonucu pek ok binay
yeniden yaph. Yokluk ve sefalet iinde geirilen bir dnemde
kenetlendik ve direndik. Savahk! Savahk! Savahk! Sonunda,
kk bir semt birliinden bugnlere geldik. Devlet bizi tanmak
durumunda kald. imdi devletin pek ok kurumundan ve
bakanlklardan bize fonlar yamaktadr. Bizler, u anda bu
semtin mimari deiikliklerinde ve imar plannda bile sz sahibi
yiz ve sunduumuz hizmetler sebebiyle Adalet Bakanl'ndan
Salk Bakanl'na kadar pek ok yerden destek almaktayz."
Dier bir izlenimimiz, bu dayanmann sosyal politikalarn
yrtlmesinden sorumlu kurum ve kurulularn organizasyon
yapsna yansmasdr. rlanda'da kah bir hiyerarik dzen ieri
sinde yer alan ve sosyal hizmet veren devlet kurulular bulun
mamaktadr. Ancak devlet denetleyici ve mevzuata ilikin temel
politikalar dzenleyici, ynlendirici fonksiyonunu koruyarak bu
hizmetleri desteklemektedir ya da yeni organizasyonlarn kurul
masn tevik etmekte ve son aamada birtakm "liderler" belirle
yerek bu organizasyonlar kurdurmaktadr. Buna dair planlama
ise merkezi olarak gerekletirilmektedir. Bunun en arpc
rnei, titiz bir alma ile lkenin farkl yerlerinde "Aile Destek
ve Bakm Merkezleriline ihtiya duyulan noktalar belirleyerek
bu noktalarda sz konusu merkezlerin kurulmasn salayan Aile
Destek Ajans'dr ("Family Support Centre"). Sosyal hizmetleri
devlet destei alarak yrten organizasyonlar genellikle kar
amac gden limitet irket olarak rgtlenmektedir. Bu yaplan
mann amac ise insanlar tzel kiilik ahs alhnda ve ortak
sorumluluk zemininde buluturmasdr. Ayrca ynetim kurul
lar kanalyla verilmesi gereken hizmetlerin zamannda ve etkin
bir ekilde, kahlmc bir anlayla verilebilmesidir. Devlet bu
ortaklklarda hibir ekilde pay sahibi olmayp yerel inisiyatif ve
gnlllk rlanda'da hem devlet, hem de halk iin ok nemli
kabul edilmektedir.

56

aLKE RAPORLARI

Sosyal politikalarn uygulanmasnda ve sosyal ierikli hiz

metlerin grlmesinde hibir konu yerel ynetimlere brakl
mamakta, ancak gerekli olan durumlarda yerel ynetimlerden
destek alnmaktadr. Yerel lekte hibir alma, yerel siyasi
karar mekanizmasna ve belediyelere devredilmemektedir. An
cak yerel sivil inisiyatif olduka nemlidir. Genellikle hizmetler
gn ve yerel kurululann desteklenmesi ve hatta yenilerinin
kurulmasna nayak olunmas ile salanmaktadr.
rlanda'da toplumsal sorunlar hibir zaman grmezden
gelinmeden ve hibir zaman, hibir konuda pembe bir tablo
izilmeden ivedilikle ele alnmaktadr. rnein, rlanda'da gen
nfus arasnda yaygnlah grlen uyuturucu bamllnn
Avrupa lkeleri arasnda rlanda'da en st dzeyde olduu, Aile
ve Sosyal ler Bakanl, AB ve D likiler Birimi, Mdr
Yardmcs Philip MELVILLE tarafndan bizzat aklanmaktadr.
Philip MELVILLE "Ulusal Dokmantasyon Merkezi-Salk
Arahrmalan Kurulu" (National Documentation Centre-Health
Research Board) adl kuruluun evrimii yaynlann ise kaynak
gstermitir (http:/ /ndc.hrb.ie).
Evlilik d birlikte yaama eilimi ve evlilik d ocuk sahibi
olmann evlilik kurumunun geleceini tehdit ettii gerei ise
ayn bakanln Aile leri Birimi, Mdr Yardmcs Heber
McMAHON tarafndan aklkla dile getirilmitir.
rlanda'da toplumsal sorunlara yaklam son yllarda olduka
deiiklik gstermektedir. nceden evlilik d ocuk sahibi olan
bir kadna ok kt muamele yaplp toplum dna itilirken
bugn yaanan deiiklik onaylanmasa bile olduu gibi kabul
edilmektedir. nsanlara ihtiya duyduklan ve hak ettikleri deste
in verilmesi gerektii belirtilmektedir. Bu anlay dorultu
sunda rlanda hkmeti tek ebeveynli ailelere gelir yardm yap
makta, birlikte yaayan iftleri ise her bakmdan olmasa da en
azndan baz konularda evli iftler gibi bir aile olarak kabul
etmektedir (rnein miras hukukunda). Bu anlay sadece
devletin deil, toplumdaki tm kesimlerin anlayn yanst-

1RLANDA

57

maktadr. Sz gelimi, uyuturucu bamll konusunda heyeti

mizden gelen sorular zerine Philip MELVILLE bu konudaki
almalarn daha ok gnll organizasyonlar tarafndan srd
rldn belirterek "Merchants Quay Ireland" adl kuruluu
rnek gstermitir (http:/ /www.mqi.ie). Bu kurulu, en muha
fazakar kurum olarak bilinen Kilise tarafndan kurulmu ve
uyuturucu bamllarna kullanmak zere ine datmaktadr.
Bu faaliyetin amac ise ksa vadede nlenmesi zor olan uyutu
rucu bamllnn, ayn ine kullanm sonucu AIDS gibi daha
tehlikeli ve bulac hastalklara yol amamasdr. Btn bu gz
lemler u geree iaret emektedir: Toplumda ters giden bir ey
ler varsa devlet ve sivil inisiyatif, bunu hor grmek, ayplamak,
toplum d brakmak, cezalandrmak veya yasaklamak yerine
ksa vadeli, aklc ve insani nlemleri bir an nce harekete geir
mektedir. Kiiler aras ilikilerde ve iletiimde sayg ve samimi
yetin hakim olduu barl ve huzurlu bir toplum hayab gzlem
lenmitir. nsan odakl alma anlay, rlanda'nn sosyal politi
kalarnda ve sosyal hizmetlerinde ok nemli ncl bir anlaybr.
nemli dier bir nokta ise rlanda'da devlet kurumlarnn ve
sosyal hizmet veren kurulularn halkn ve hedef kitlenin nerile
rini her zaman dikkate alyor ve hedef kitleyi faaliyetlerin mer
kezi olarak kabul ediyor olmasdr. rnein, 13 Kasm 2006 tari
hinde yaplan alma srasnda, Aile ve Sosyal ler Bakanl,
Aile leri Birimi, Mdr Yardmcs Heber McMAHON'a Aile
Destek ve Bakm Merkezleri'nin tam olarak ne gibi hizmetler
verdii sorulduunda cevab u olmutur: "Genelde btn Aile
Destek ve Bakm Merkezleri (Family Resource Centre) tarafndan
verilen genel, ortak hizmetler var. Ancak, bu kurulular nasl
hizmetlere ihtiya duyulduunu o yrenin halkna sorarak ken
dileri belirlemektedir." Yine rlanda'da devlet, ocuklara dair po
litika gelitirirken ve uygularken hibir klfetten ve fedakarlktan
kanmadan "ocuk-merkezli" olarak gerekletirmektedir.
Bunun en arpc rnei ise ocuktan Sorumlu Bakanln Ofi
sinde, Kalite ve Mteri Hizmetleri Yetkilisi Muriel CLEARY ile
Arabrma Birimi Bakan Sinead HANNAFIN tarafndan yle

58

LKE RAPORLARI

dile getirilmitir: "ocuklara sorduk 'en byk sorununuz

nedir?' diye. Bize 'oynayacak yer bulamyoruz' cevabn verdiler.
Bunun zerine 2005 Yl'lnda oyun parklan yapmna, genel
bteden 24 milyon Euro harcadk".
Sonu olarak, rlanda'ya yaplan resmi ziyarette grlen o ki;
rlanda Cumhuriyeti anayasa ile gvence alhna alm olduu
sosyal devlet ilkesini kii ve toplum odakl, btnlemi ve top
lumsal inisiyatifi n planda tutan bir anlayla hayata geirmek
konusunda byk bir aama kaydetmitir. Elbette bu anlayn
hayata geirilmesinde, rlanda'nn sahip olduu ekonomik
imkanlar ve belirtildiine gre (heyetimize bakanlk eden
Dursun EKNC'nin elde ettii bilgilere dayal olarak) zellikle
son on ylda AB ve ABD'den elde edilen kaynaklar ile nfusun az
olmas, yetimi insan gcnn nemli bir yer tekil ettii gz
ard edilemez. Ancak, yine de bu baanda toplumun ve karar
mekanizmalannn sosyal devlet anlayna inanc ve ballnn
belirleyici faktrler olduu kansna vanlmhr.

1RLANDA

59

III. ALIMA PROGRAMI

rlanda'ya yaplan alma Ziyareti'nde uygulanan ve rlan

da Aile ve Sosyal ler Bakanl (Department of Social and
Family Affairs), Avrupa Birlii ve D likiler Blm Mdr
Yardmcs Philip MELVILLE tarafndan dzenlenen alma
program yedi blmden olumaktadr. lk blm 13 Kasm 2006
tarihinde Aile ve Sosyal ler Bakanl'nn tantlmasn kapsa
maktadr. Ardndan, kurumumuz uzman yardmclarndan Em
re ERTEKN tarafndan, T.C. Babakanlk Aile ve Sosyal Aratr
malar Genel Mdrl'n tantan ve lkemizde ailelere ve aile
bireylerinden kadnlara, yallara, zrllere ve ocuklara yne
lik sosyal politikalar iinde Aile ve Sosyal Aratrmalar Genel
Mdrl'nn yerini ortaya koyan bir sunum gerekletirilmi
tir.
Aile ve Sosyal ler Bakanl'nn rlanda ynetimi iindeki
yeri ile ilgili olarak rlanda'nn hkmet sistemi hakknda u
bilgiler sralanabilir: rlanda kabinesinde 15 adet ana bakanlk
bulunmaktadr. Bu Bakanlklar:
1.Tarm ve Gda Bakanl
2Sanat, Spor ve Turizm Bakanl
3.letiim, Denizcilik ve Doal Kaynaklar Bakanl

60

aLKE RAPORLARI

4.ehir, Ky leri ve Gaeltacht (rlanda Lisan (Gaelic) ile

Konuan Yreler) Bakanl
S.Savunma Bakanl
6.Eitim ve Bilim Bakanl
7.Teebbs, Ticaret ve stihdam Bakanl
B.evre, Kltr Miras ve Yerel dareler Bakanl
9.Maliye Bakanl
lO.D leri Bakanl
.salk ve ocuklardan Sorumlu Bakanlk
l2.Adalet, Eitlik ve Hukuk Reformu Bakanl
l3.Aile ve Sosyal ler Bakanl
l4.Taoiseach Bakanl (Babakanlk Benzeri bir Bakanlk)
15. Ulahrma Bakanl
Bu ana bakanlklar (Aire Rialtais) bakanlar kurulunu (kabine
yi) oluturmakta ve "Hkmet Bakanl" olarak anlmaktadr
lar (Ministry of Government). rlanda'da "bicameral" (iki yasama
kuruluundan oluan) hkmet biimine dayanan yasama
sistemi uygulanmaktadr. rlanda'da iki meclisten "Oireachtas
Eireann" ulusal meclisi, "DaiI Eireann" ise parlamentonun alt
kanadn (temsililer meclisini) oluturmaktadr. Hkmet
Bakanlar, temsilciler meclisi ("Dail Eireann") tarafndan aday
gsterilen isimler arasndan, Babakann (Taoiseach'n) tavsiyesi
ile Devlet Bakan tarafndan atanmaktadr.
Hkmet Bakanlklar dnda 17 adet "junior" bakanlk
("Roinn Stait") bulunmaktadr. Bu bakanlklar alt bakanlk olarak
da grlebilir. Bu 17 bakan, hkmet bakanlarnn tersine "Dev
let Bakanl" olarak anlmakta ve bu bakanlar hkmet bakan
larndan farkl bir yntemle; Babakann (Taoiseach'n) aday
gsterdii isimler arasndan bakanlar kurulu (kabine) tarafndan
seilip atanarak iba yapmaktadrlar. "Junior" bakanlklar bir
ya da daha fazla ana bakanla bal olarak alarak onlara
yardmc bakanlklar olarak faaliyet gstermektedirler. "Junior"
bakanlar birden fazla ana bakanla bal olarak alabildikleri

RLANDA

61

gibi birden fazla "junior" bakan ayn ana bakanla bal da

alabilmektedir.
Halen, "junior" bakanlar aadaki alanlarda faaliyet gster
mektedir:
-Taoiseach'a ve Savunma Bakanlna Bal alan Devlet
Bakanl - zel Sorumluluu Olan Devlet Bakanl (Avrupa ile
lgili)
-Taoiseach'a ve Dileri Bakanlna Bal alan Devlet
Bakanl - zel Sorumluluu Olan Devlet Bakanl (Avrupa ile
lgili)
-Dileri Bakanlna Bal alan Devlet Bakanl - zel
Sorumluluu Olan Devlet Bakanl (Denizar Yardmlar ve
nsan Haklar)
-Eitim ve Bilim Bakanlna Bal alan Devlet Bakanl
zel Sorumluluu Olan Devlet Bakanl (Yetikin Eitimi, Gen
lik leri ve Eitimde Dezavantajl Gruplar)
-Ulabrma Bakanlna Bal alan Devlet Bakanl zel
Sorumluluu Olan Devlet Bakanl (Karayolu Trafii ve Kara
yolu Nakliyesi)
-Teebbs, Ticaret ve stihdam Bakanlna Bal alan
Devlet Bakanl zel Sorumluluu Olan Devlet Bakanl (Ei
tim Dahil i Sorunlar)
-Tarm ve Gda Bakanlna Bal alan Devlet Bakanl
zel Sorumluluu Olan Devlet Bakanl (Gda ve Bahecilik)
-Adalet, Eitlik ve Hukuk Reformu Bakanlna Bal alan
Devlet Bakanl zel Sorumluluu Olan Devlet Bakanl (Eit
lik ile lgili ler-zrllk Dahil)
-evre, Kltr Miras ve Yerel dareler Bakanlna Bal al
an Devlet Bakanl
-Tarm ve Gda Bakanlna Bal alan Devlet Bakanl
zel Sorumluluu Olan Devlet Bakanl (Hayvan Sal, Refah

62

iLKE RAPORLARI

ve Yardm Alanlara Dair Hizmetler)

-letiim, Denizcilik ve Doal Kaynaklar Bakanlna Bal
alan Devlet Bakanl
-Teebbs, Ticaret ve stihdam Bakanlna Bal alan
Devlet Bakanl zel Sorumluluu Olan Devlet Bakanl
(Ticaret)
-Salk ve ocuklardan Sorumlu Bakanla Bal alan
Devlet Bakanl zel Sorumluluu Olan Devlet Bakanl
(Yallara Hizmetler)
-evre, Kltr Miras ve Yerel dareler Bakanlna ve ehir,
Ky leri ve Gaeltacht Bakanlna Bal alan Bakanlk zel
Sorumluluu Olan Devlet Bakanl (Yerleim ve ehir man)
zel Sorumluluu Olan Devlet Bakanl (Uyuturucu Stratejisi
ve Yerel Hizmetler)
-Salk ve ocuklardan Sorumlu Bakanla, Adalet Eitlik ve
Hukuk Reformu Bakanl ile Eitim ve Bilim Bakanlna Bal
alan Devlet Bakanl zel Sorumluluu Olan Devlet
Bakanl (ocuklar)
-Salk ve ocuklardan Sorumlu Bakanla Bal alan
Devlet Bakanl zel Sorumluluu Olan Devlet Bakanl
(Engelliler, Akl Sal Hizmetleri ve Gda Gvenlii)
-Maliye Bakanlna Bal alan Devlet Bakanl
Sorumluluu Olan Devlet Bakanl (Tarihi Binalar Afisi)

zel

alma programnda, yukarda saylan ana bakanlklardan

" Aile ve Sosyal ler Bakanl (DSFA)" ve " Salk ve ocuk
lardan Sorumlu Bakanlk (DOHC)" ile bir Junior Bakanlk
(Devlet Bakanl) olan " ocuklardan Sorumlu Bakanlk
(MFC)" ile grlmtr.
alma program kapsamnda gidilen "St. Andrews Destek
ve Bakm Merkezi", rlanda'da lke apnda 95 adet bulunan
Aile Destek ve Bakm Merkezlerinin en baarllarndan birisidir.
Bir oturum esnasnda, Heber McMAHON tarafndan bu merke-

63

RLANDA

zin personel masraflar dnda kendi kendini finanse edebildii

belirtilmitir. "St.Andrews Destek ve Bakm Merkezi" benzeri
Aile Destek ve Bakm Merkezlerini koordine eden "Aile Destek
Ajansfina (FSA) bal olarak almaktadr. Aile Destek Ajans
ise Aile ve Sosyal ler Bakanl'na bal olarak faaliyet gsteren
bir kurumdur.
Programda yer alan ve ziyaret edilen dier bir kurum olan
"Salk Hizmetleri daresi" ise rlanda'da 10 adet bulunmakta ve
her biri birbirinden bamsz kurullar halinde almaktadr. Bu
kurum hizmet asndan yerinden ynetim kurumlar olan Salk
Hizmetleri Kurullarn ayn at altnda birletirmektedir. Yine
alma kapsamnda gzlem ve grme yaplan "Baggot Cad
desi Yerel dare Hastanesi ve Bakmevi" ise bu kurullardan
birine bal olarak almaktadr.
ALIMA PROGRAMI
SUNUM i INCELEME KONUSU

Sosyal

Aile ve
(DSFA):

YER

Bakanl

ler

ler

Aile ve Sosyal
Bakanl

Department of Social

Genel Bilgiler

Family Affairs
S.tore Street, Dublin

Aile ve Sosyal Aratrmalar Genel

Mdrl:
Genel Bilgiler

&

TARH
rLAMAN

i SUNAN Kii

1 3/Kasnl2oo6

Philip MELVILLE

Saat: 1 0:00

REHBERLK EDEN

(DSFA. Avrupa Birlii

ve D likiler Mdr
Yardmcs)

i
iler

Aile ve Sosyal
Bakanl

Department of Social

1 3/Kasnl2oo6

Emre ERTEKiN

Saat: 1 1 :00

(Uzman Yardmcs)

1 3/Kasm/2006

Heber McMAHON

&

Family Affairs
Store Street, Dublin

Aile ve
(DS'A):

Sosyal

Bakanl

iler

irllnda'da Aileler ve Aile Yaam rlanda

Aile

Demografik

iler

Aile ve Sosyal
Bakanl

Department of Social

&

Saat:

14:00

Store Street, Dublin

Mdijf

Birimi.

Family Affairs

lcr

Alevi

(DSFA.

Yardmcs)

Ebeveynlik

ve

Deiiminde

ve

Birlikte

Ynleriyle

Deerlendiilmesi
Anlayn

Yasal

Yaamnn

Etkili

Olan

Elementler

Salk ve ocuklardan
Bakanlk (DOHC):
rlanda' da

ocuklarn

Sorumlu

Refal

Korunmas Politikas ve zrller

ile

Salk ve ocuklardan
Sorumlu Bakanlk

1 4/Kasml2oo6

Dilly O'BRIEN

Saat: 1 0:00

(DOHC.

ocuklarn

Department of Health and

Refah 'e Korunmas

Children. Hawkins House.

Birimi.

Mdr

Yardmcs)
Politikas

Hawkins Street. Dublin 2

Stephen DGRAN
zrler

(DOr
Bioim;

Yksek

Mm,. fU)

idari

64

aLKE RAPORLARI

ocuklardan Sorumlu
Ofisi (OMC):
ocuklardan
Ofisi

zerine

Bakanln

Sorumlu
Genel

Bakanln
Bilgiler

ve

rlanda'da Ulusal ocuklar Stratejisi

ocuklardan
Sorumlu
Bakanln Ofisi

1 4IKasml2006
Saat:

i 1 :30

i st

St.Martin' s

(Aratrma Bakan)

Muriel CLEARY

Office of the Minister for

Children,

Sinead HANNAFIN

F1or,

(DSFA,

House,

Mteri

Waterloo Road, Dublin 4,

Kalite

ve

Hizmetleri

Yetkilisi)

Ireland

Salk Hizmetleri daresi (HSE):

Salk Hizmetleri daresi Yaps ve

Baggot Caddesi
dare Hastanesi

Hizmetleri

Baggot Street Community

Baggot
Caddesi
Yerel
dare
Hastanesi ve Bakmevi (BSCH):

Hospital,

Salk

Hizmetlerinin

ve

Upper

Yerel

1 4/Kasml2006
Saat: 1 4:30

P.J. TIMMONS
(HSE,

Yerel

Refah

Hizmetleri

Baggot

Yksek

darecisi)

Street, Dublin 4

Yallara

Colm

COFFEY

(HSE,

Yallara

Verilen Bakm Hizmetlerinin Yerinde

Hizpet

ncelenmesi

Yneticisi)

Birimi

BOYLE

Gerry
(BSCH,

Hastane

Mdr)

Noreen
McSWEENEY
(BSCH,

Hemirelik

Hizmetleri Yneticisi)

Aile Destek Ajans (FSA):

Aile Destek Ajans

1 5IKaslml2006

Pat BENNETT (FSA,

Aile Destek Ajansnn Rol ve Aile

Family

Saat: 1 0:00

Genel Mdr)

Destek Ajans zerine Genel Bilgiler

St.Stephen's

i 5/Kasml2006

John

Saat: 1 4:00

(SARC, Ynetici)

Support Ageney,
Green

House, Earlsfort Terrace,

Dublin 2

St. Andrews Destek ve Bakm

Merkezi (SARC): Aile Destek ve
Bakm

Merkezleri'ne

Bir

rnek

St.Andrews Destek
Bakm Merkezi
St.Andrews

Resource

i i 4- i i 6

Olarak St.Andrews Destek ve Bakm

Centre.

Merkezi'nin Yerinde ncelenmesi

Street, Dublin 2

ve

Pearse

FITZSIMONS

Betty ASHE (SARC,

stihdam Sorumlusu)

Dolores

WILSON

(SARC,

Ynetim

Kurulu yesi)

alma programn tasarlayp organize eden, programn

yrtlmesi boyunca da rehberlik ve ev sahiplii yapan blm
Aile ve Sosyal ler Bakanl, Avrupa Birlii ve Uluslararas
likiler Birimi'dir. Program boyunca rehberlik eden Philip MEL
VILLE ise bu blmde mdr yardmcln yrtmektedir.

RLANDA

65

v. ALIMA YAPILAN BRMLER

A. Aile ve Sosyal ler Bakanlnn Yaps ve Genel Bilgiler

Aile ve Sosyal ler Bakanl'nn yaps ve rlanda'da sosyal

ierikli politikalar hakknda genel bilgiler barndran sunum,
13/ Kasm/ 2006 tarihinde saat 10:00'da, Bakanlkta Philip
MELVILLE tarafndan sunulmutur.
1952 ylnda kurulan Aile ve Sosyal ler Bakanl ile aile ve
sosyal politikalar hakknda dier ajanslarla paylalan sorumlu
luklar yle sralanabilir:
-Aile ve Sosyal ler Bakanl: Politika egdm, Sosyal
gvenlik destekleri
-Salk ve ocuktan Sorumlu Bakanlk: Salk ve sosyal
ihtiyalar olan kiilerin bakm
-ocuktan Sorumlu Bakann Ofisi: Politika ve ocuk
desteklerinin egdm
-Salk Hizmetleri daresi: Salk ve sosyal hizmetlerin
idaresi
-Aile Destek Ajans: Yerel aile destek hizmetleri ve dan
manlk hizmetleri destei
-Aile Destek ve Bakm Merkezleri ( Sivil toplum rgtleri):

66

LKE RAPORLARI

Yerel aile destek hizmetleri

Aile ve Sosyal ler Bakanl'nn Misyonu: "Gelir destei ve
balanll hizmetlere eriimi temin ederek, aktif kallm sala
yarak, sosyal iermeyi tevik ederek ve aileleri destekleyerek
duyarl bir toplum gelitirmektir."
Aile ve Sosyal ler Bakanl'nn organizasyon emas aa
daki ekildedir:
BAKANLK

SOSYAL iERME

OFisi

BLGILER

SOSYAL DEMELER
PLANI

DESTEK
HIZMETLERI

Aile ve Sosyal iler Bakanl 'nn himayesindeki birimler:

-Aile Destek Ajans
-Yoksullukla Mcadele Ajans
-demeler Plan Kurulu ( The Pensions Board )
-Cornhairle (Rehberlik ve Danmanlk Ajans)
-Reach (IT Eriim Projesi: Tm vatandalarn kaydnn
tutulduu veritaban)
-Genel Kayt Dairesi
Bu birimlerden bazlarnn grevleri unlardr:
Aile Destek Ajans: Yerel aile destek hizmetlerinin teviki
iin evliliin sarslmasn nlemeye yardmc olmak, aile yaa
mnda istikrar ve devamll tevik etmek ve ocuklar iin ebe
veyn balarnn devamlln salamak amacyla kurulmutur.
Yoksullukla Mcadele Ajans: Yoksullukla ilgili her trl

67

RLANDA

ekonomik ve sosyal planlamada Bakana neri ve telkinlerde bu

lunmaktadr. Ayrca rlanda'daki yoksulluun ni telii, nedenleri
ve boyutlarn inceledii gibi yoksulluun stesinden gelinebil
mesi iin rehber lmler balatmakta ve bu lmleri deerlen
dirmektedir.

Rehberlik Ajans (Comhairle): zrller dahil lkedeki tm

vatandalar iin bamsz rehberlik, tavsiye ve koruma hizmet
lerini yrtmekle sorumludur. Halihazrda yerel dzeyde temel
lenmi ve geni bir sahada sosyal hizmetler danmanl sala
yan 85 adet bamsz Vatanda Danma Merkezini ve "Ulusal
Danma ar Merkezi"ni desteklemektedir. Ayrca kamu hiz
metlerinde web tabanl d a n m a n l k k a y n a i i n
http://www.OASIS.gov.ie adl altnda bir web sitesi kurmutur.
"Reach" BiliimfEriim Projesi: Proje, kamu hizmetlerinin
btnletirilmesi ile strateji ve elektronik devlet iskeletini gelitir
mek ve uygulamak iin rlanda hkmeti tarafndan tesis edil
mitir. Bu birim kamu hizmetlerinde mkerrerlii nlemektedir.
Aile ve Sosyal ler Bakanl'nn en nemli faaliyetlerinden
biri, rlanda'nn sosyal gvenlik sistemi ierisinde, sosyal sigorta
demelerinin, dier sosyal ierikli demelerin ve gelir
desteklerinin miktarrun takdir edilmesi ve bu demelerin kabul
kriterlerinin belirlerunesi ve bavurularn deerlendirilmesidir.
Sosyal sigorta demelerinin, demenin kapsamna gre sruf
landnlmas aadaki ekildedir:
Sosyal Sigortalarn Kapsam
7%

1%

Tam Sigorta

Serbest Me!.lek Sigortas

la Karu

alanlan

o Kazas v.s.

68

LKE RAPORLARI

Sosyal ierikli demeler, demenin finansmannda kulla

ncnn katksna gre primli ya da primsiz diye ikiye ayrl
maktadr. Her iki demenin de genel ayrm ana hatlaryla u
ekilde zetlenebilir:
Primli

Primsiz

Sosyal Sigortalar Fonuna haftalk istihdam

Para

temelinde

verilmektedir.

yaplan

katk

demelerine

ve

mal

varl

dayanmaktadr.

Genel

Toplam deme koulu esas geerlidir.

yaplan demeler

Yllk

01alama

deme

koulu

kamu

soruturmasna

gelirlerinden

gre

(vergilerden)

esas

geerlidir.

1.Ailelere Ynelik Sosyal Sigorta demeleri

Ailelere ynelik sosyal sigorta demeh';ri aadaki ekilde

dir:
-Genel deme: ocuk demesi (ocuk sahibi olan ailelere
denmektedir. )
-Dulluk Maa (PrimlijPrimsiz)
-ksz j Yetim Tahsisal (PrimlijPrimsiz)
-lm demesi ( yaralanmasndan kaynaklanan ) (Primli)
-Tek Ebeveynli Aile demesi (Primsiz)
-Analk j Evlat Edinme Nafakas (Primli)
2. Yallara Sosyal erikli demeler
Yallara yaplan ana sosyal sigorta demeleri aadaki
ekildedir:
-Primli: Devlet Emeklilii (65 ya), Devlet Emeklilii (66 ya):
Bu dernede kiinin emekli ayl alabilmesi iin birbirini takip
etme zorunluluu olmadan toplamda be yl prim demesi
gerekmektedir.
-Primsiz: Devlet Emeklilii (66 ya), Emeklilik ncesi Nafaka
(55 ya) : Bu dernede kiinin en az bir yldr isiz olmas
gerekmektedir.

1RLANDA

69

Yallara yaplan dier sosyal ierikli demeler ve destekler

ise aadadr:
-rlanda'nn her yerinde serbest dolam hakk (66 ya st
yerli ve yabanc tm yerleikler)
-Hane halkna salanan faydalar (elektrik, telefon, televiz
yon)- 70 ya st. 66-69 ya aras ise emekli ayl ve ev sahiplii
ne gre bu hizmetten faydalanlmaktadr. (Yaplan sunum sra
snda, televizyon demesi yaplmasnn sebebinin yallarn d
dnya ile her zaman irtibahnn salanmas amal olduu belir
tilmitir.Devlet yallarn mmkn olduu kadar kendi evinde,
bamsz ve gndelik aktivitelerini zgrce yerine getirebilecek
ekilde yaamasn desteklemektedir.)
-Yakt demesi: Ev sahiplii ve emekli aylna gre belirlen
mektedir
-Yalnz Yaama demesi: Ev sahiplii ve emekli aylna
bal olarak denmektedir.
-80 ya st ilave demeler
3. Faal Ya Grubu (18-65) in Destek demeleri

-Hastalk demeleri
-Sakatlk Ayl
- Yaralanmalar demeleri
-Bakmakla Ykml Olanlara demeler
- Arayanlara demeler
-Salk demeleri (Di i Gz gibi)
Faal ya grubu iin primsiz demeler ise u ekilde zetle
nebilir:
-Maluliyet Tahsisah
-Yal ve Hasta Bakclar Tahsisah
- Arayanlar Tahsisah

70

iLKE RAPORLARI

-iftilere Destek demeleri

-Krlk demesi
4. stihdam Destek demeleri
rlanda'da alma hayalna ynelik sosyal ierikli destek de
meleri aadaki ekildedir:
-almaya Dn demesi
-Giriimci Olarak almaya Dn demesi (Teknik Yardm
Hibeleri)
-Eitime Dn demesi
-Aile Gelirine Destek demeleri
-deme Karl Sosyal Sigortalar (Pay Related Social
Insurance, PRSI) Muafiyet Cetveli (PRSI : deme Karl Sosyal
Sigorta; iverenlerin alanlarn ve kendi iini yapanlarn
kazanlar zerinden belli bir oranda dedikleri zorunlu
demelerdir).
-zel Eitim (Yetenek Kazandrma) Projelerinin Fonunun
Salanmas (Bu projeler ok zayf beceri grubundakiler iin
yaplmaktadr).
5. Ek Sosyal Refah Tahsisi (Supplementary Welfare
Allowance - SWA)
Bu demelere kaynaklk eden fon Aile ve Sosyal ler Bakan
l tarafndan salanmakta ve idaresi Yerel Salk Merkezlerin
deki yerel refah yetkililerince gerekletirilmektedir. Bu deme
lerden yukarda hibir gruba girmeyen kiiler faydalanr ve bu
demeler acil durum, taliki arta bal demeler olmayp ihtiya
temelli demelerdir.
2005 ylnda sosyal ierikli harcamalar toplam 12 milyar
Euro'dur. Bu miktar gayri safi cari kamu harcamalarnn %

RLANDA

7l

28.2'sini, gayri safi yurtii gelirin ise % 7,6'sru tekil etmektedir

(Gayri safi cari kamu harcamalar, rlanda'da gayri safi yurtii ha
slann yaklak % 27'sini oluturmaktadr).

1997-2006 Yllar Arasnda Sosyal erikli Refah

demelerindeki Deiim (0;',)

1 997

2006

25D
2DD
1 5D
1 DD
aD
D

..
-

!!

ii.!

:;

ii:

rlanda'da sosyal sigorta demelerinin finansmanna

devletin, iverenlerin, iilerin ve serbestmeslek erbabnn katks
ise aadaki ekildedir:
Sosyal Harcamalarn Finansman
3%

!!i Devlet
51%
35%

!!i I
cl i

veren

cl Serbest Meslek Erbab

aU<E RAPORLARI

72

rlanda'da tm sosyal ierikli harcamalarn, programlara gre

dalm aadaki ekildedir:
Programa Gre Harcama Ierii
v..hlr

Dull:u Tck Ebeveynler

('ocuk

Hastalk

. 1$Szlik

i!!i

I veren Dcstei

Ek Refah Tahsisal

D etl

Yne.."

Sonu olarak, Aile ve Sosyal ler Bakanl'nn miktar takdi

rinde bulunduu, hak kazanma kriterlerini belirledii ve bavu
rular deerlendirdii sosyal ierikli demeler, rlanda'da sosyal
gvenlik sistemiyle birlikte dnlmekte ve bir egdm ieri
sinde ele alnmaktadr.

B.

lrlallda 'da A ile/er ve A ile Yaam

"rlanda'da Aileler ve Aile Yaam" balkl sunum, Aile ve

Sosyal ler Bakanl'nm Aile leri Birimi'nden Mdr Yar
dmcs Heber McMAHON tarafndan yaplmhr.

1. Aileler ile Aile ve Sosyal ler Bakanl

Aile ve Sosyal ler Bakanl 2006 ylnda, I milyonun zerin
de ocua, toplam 2 milyar Euro ocuk yardm tahsis etmitir.
Hastalk ya da isizlik nedeniyle ebeveynlerin iinden uzak kald
ailelere dorudan gelir destei, tek ebeveynli ailelere ("Ione

RLANDA

73

parent family") demeler, 6 yandan kk ocuklara ynelik

olarak ocuk bana 1000 erken ocuk bakm takviyesi, bakmak
la ykml olanlara (evde yal bir kii ya da hastaya bakanlara)
ynelik demeler ve ocuk sahibi olan dk gelirli ailelere "aile
gelir destei" de Bakanlk tarafndan sunulan destek hizmetleri
arasndadr. SAB, ayrica Aile Destek ve Bakm Merkezleri
(Family Resource Centre .,. FRC) bata olmak zere gn
aktiviteleri ve yerel sivil toplum rgtlerini de desteklemektedir.
2. Aile leri Birimi
1998 tarihli "Aile zerine Komisyon" da u tavsiye karar
alnmbr: "Ailelerin gnmzde kendilerine, akrabalarna,
arkadalarna ve zorlu dnemlerde destek aldklar en nemli
dayanma an oluturan evrelerine, yerel topluma ayracak
ok az zamanlar vardr." Bu komisyon tarafndan, "nce
Aileler" yaklam erevesinde aadaki projeler gelitirilerek
hayata geirilmitir:
-Aile leri Birimi
-Ailelere Danma Hizmeti Sunan Organizasyonlar iin
Nakdi Yardm Planlar
-Aile Destek ve Bakm Merkezleri Program
-Aile U zlabrma Hizmetleri
-Aile Arabrma Program
-Aile Hizmetleri Projesi ("Hizmet Srecini Tek Bana
stlenen Messese") ("One Stop Shop")
Aile leri Birimi ("Family Mfairs Unit"), "tek ebeveyn"lere
("Ione parents") ynelik ve danmanlk srecini de ieren politi
kalar gzden geirmekte, yeni teklifler gelitirmekte, gelir des
teklerini gzden geirmekte ve "Sosyal erme zerine Tek Res
mi Grup" ("Single Official Group on Social Inclusion") olarak
anlan alma grubunu oluturmaktadr. 2004-2006 btesi 28
milyon Euro olan "Aile Destek Ajans" (Family Support Ageney)
faaliyetlerine Aile leri Birimi'ne bal olarak devam etmektedir.

74

LKE RAPORLARI

Aile leri Birimi vasilere demeleri yapmakta ve Uzunlamasna

(Boylamsal) ocuklar Aratrmas'na ("Longitudinal Study of
Children") destek vermektedir. Aile leri Birimi " IHayat
Dengesi" ("Work/Life Balance") , "Tek Ebeveynler" ("Lone
Parents")
"Ulusal ocuklar Ofisi" ("National Childrens'
Office") gibi Bakanlklar aras komitelerin kurulmasna nclk
etmekte ve destek vermektedir. Bunun yan sra parlamenter
sorulara cevaplar, temsiller, brifingler gibi genel grevlerini de
yerine getirmektedir.
,

Aile leri Birimi'nin alma alan ile ilgili olarak nclk

ettii ve orta olduu dier almalar unlardr:
-Anayasa zerine Tm Taraflarn Kallmyla Oluan Genel
Meclis Komitesi (" All Party Oireachtas Committee on
Constitution")
-Sivil Ortaklk alma Grubu
-Erken ocukluk Dnemi Bakm ve Eitim Grubu (Bakanlklar aras bir inisiyatiftir. Btncl bir ulusal politika gelitirmek
iin kurulmutur)
-Salk Bakanl 'nn Aile Hizmetlerinin Gzden Geirilmesi
-Ulusal Yoksulluk Karl Stratejisi
-Ulusal ocuklar Stratejisi
-Sosyal Yardmlar Politikas
3. Aile ile lgili Sosyo-Demografik Bilgiler
3.1. Aile ve ocuklara likin statistikler
-lke nfusu 4.234.925 kiidir (2006 Nfus Saym).
-25 ya all nfus 1.490.600 kiidir (rlanda Merkezi statistik
Ofisi (CSO) 2005 Verileri).
ya all ocuklarn says 1.149.300'dur (rlanda Merkezi
statistik Ofisi (CSO) 2005 Verileri).
-15 ya all ocua sahip olan 802.500 aile bulunmaktadr
-19

RLANDA

75

(rlanda Merkezi statistik Ofisi (CSO) Aylk Ulusal Hane halk

Anketi, 2006 kinci Aylk Arabrma, Aile ve Sosyal ler
Bakanl (DSF A) Verileri).
-15 ya alb ocua sahip olan tek ebeveynli ailelerin says
104.800'dr (rlanda Merkezi statistik Ofisi (CSO) Aylk
Ulusal Hane halk Anketi, 2006 kinci Aylk Arabrma, Aile ve
Sosyal ler Bakanl (DSFA) Verileri).
-Tek Ebeveynli Aile Yardm alan aile says 81.6S4'dir. (2006
Haziran)
-Tek Ebeveynli Aile Yardm alan 20 ya alb ebeveynler bu
saynn %2,2'sini oluturmaktadr (1997'de bu oran % 4,4 idi).
-Dourganlk Oram (2003 verileriyle) l,98'dir (AB'de en
yksek orandr).
3.2. Aile Hayatnda Gzlenen Deiiklikler
-Birlikte (evlilik d) yaayan ve ocuk sahibi olan ift says
29.709'dur.
-2005 yl ierisinde mahkemece hkmedilmi boanma says
3.411'dir.
-1997 ve 2005 aras boanma / yasal ayrlk . karar says
33.839'dir.
-rlanda'da doan ocuklardan neredeyse te biri (% 31,4'lk
bir ksm) evlilik d domaktadr ( Aylk Ulusal Hanehalk
Anketi, 2004 kinci Aylk Arabrma).
3.3. Gelecekte Beklenen Nfus Eilimleri
-2010 yl itibaryla rlanda'mn AB ierisinde en yksek gen
nfusa sahip olmas beklenmektedir.
-2010 yl itibaryla her 10 r1andahdan 3'nn 15 ya albnda
olmas beklenmektedir.
-2010 ve 2020 yllar aras dnemde AB'nin 25 yesi arasnda

76

(iLKE RAPORLARI

sadece rlanda ve Lksemburg'un % l'in zerinde nfus byme

oranna s9hip olmas beklenmektedir.
-2010 yl itibaryla rlanda'nn % 0,7 ile Avrupa'da en dk
lm oranna sahip olmas beklenmektedir.
-Ayrca 15 ve 64 ya aras nfus arbnn AB lkeleri arasnda
en keskin biimde rlanda'da kendini gsterecei gzleml en
mektedir.
-rlanda 2010 ylna kadar muhtemelen Lksemburg ve Kb
rs'tan sonra Avrupa'da en yksek net g alma oranna sahip
3'nc lke olacakbr.
3.4. Aileler ve Hayat
-rlanda'da kadnlarn igcne kablm oran % S2,S'dir.
(Bunlarn % 78,5 'lik ksm 25-34 ya grubunda yer almaktadr).
-Ebeveynlerin her ikisinin de alb ailelerin % 72'si ocuk
sahibidir.
-alan annelerin te biri (yaklak 121.000) be yan
albnda ocua sahiptir.
-cretli ocuk bakmevlerinden yararlanan ailelerin says
3S3.000'dir.
3.5. Tek (Yalnz) Ebeveynli Ailelere Ynelik Politika
Babakanlk (Department of Taoiseach) tarafndan ynetilen
"Sosyal erme zerine Yksek Memurlar Grubu" eSenior
Officials Group on Social lnclusion") tek ebeveynli ailelere yne
lik almalar koordine etmektedir. Sosyal erme zerine Yk
sek Memurlar Grubu, tek ebeveynli ailelere gelir destei, eitim
ve mesleki eitim, ocuk bakm, i bulma ve dier destek hizmet
lerinin sunulmasn salayan bir dizi kararlar almbr. Aile ve
Sosyal ler Bakanl ise tek ebeveynli ailelere denen sigorta,
gelir destei, nafaka ve yan demeler gibi maddi destek dzen
lemelerini gzden geirmektedir. Bu konudaki almalar halen

RLANDA

77

srmekte ve tek ebeveynli ailelere destein kapsamn ve ieriini

gelitiren uygulamalar 2006 ylnda da devam etmektedir.
Tek ebeveynli ailelere ynelik baz istatistikler ise yledir:
-Bu konuda sz geen yardmlar halen alanlarn says
81.654'dr. Bunlarn %7" si hi evlenme?,-i, %23' ise boan
mhr.
-Tek ebeveynli ailelerin sahip olduu ocuk says lke gene
linde 130.000'dir.
-Ayr kalan elere yaplan DWB Yardm (Deserted Wife's
Benefit) alan ocuklu ebeveynlerin says 13.125'dir.
-Tek ebeveynli ailelere yardm genellikle 6-8 yllk bir dnemi
kapsamaktadr.
-Bu yardm alanlarn %60'lk bir ksm almaktadr.
-Tek ebeveyn yardm alanlarn says artmaktadr. Son istatistiklere gre bu yardm almak iin yaplan bavuru ortalama
18.000, yardm almaya hak kazanan bavuru says ise ortalama
14.000'dir. Yardm programndan ayrlan kii says ise 10.823'tr.
Bunlardan 3.065'i uygun koullarda i dolaysyla, 7.758'i baka
nedenlerden dolay yardm programndan ayrlmhr.
Tek ebeveyn yardmna dair rakamlar u ekildedir:
-Bu yardm iin yaplan toplam kamu harcamas 800 milyon
Euro'nun zerindedir.
-2005 EU SILC (EUSurvey n Income and Living Conditions)
anketine gre yardm alanlarn % 42'si yoksulluk riski ile kar
karyadr.
-Yardmlar, para ve ma varl soruturmas esasna gre
verilmektedir.
-Yardm alanlarda birinci dereceden bakm ve sorumluluk
esashr.
-Tek ebeveyn yardm (haftalk) 165,80 Euro'dur .
.
-ocuk bakm tahsisah 19,30 Euro'dur.

78

aLKE RAPORLARI

4.Aile Destek Ajans

Aile Destek Ajans 2003 ylnda kurulmutur. lke apnda 16

adet " Aile Arabuluculuk Hizmetleri Merkezi" ("Family Media
tion Service Centre") olarak anlan ve boanmaya dair dan
manlk hizmeti veren kurumun, 95 adet (2006 sonu itibariyle 100
adet olacak) " Aile Destek ve Bakm Merkezi" ("Family Resource
Centre") olarak anlan ve ok eitli aile destek hizmetleri veren
organizasyonun finansmann ve koordinasyonunu salamakta
dr. Ayn zamanda lke apnda 540 adet gn ve yerel rgt
desteklernekte ve lke apnda uygulanan Aile Arahrma Progra
mn yrtmektedir. 2006 yl iin, birinci aamada 14 adet yayn
hazrlanmhr.
5. ocuklara Dair almalar ve Politikalar
Aile leri Birimi, ocuklara dair yrtlen almalara ve bu
alanda uygulanan politikalara da destek vermektedir. Aile leri
Birimi'nin destek verdii en nemli alma lke apnda 18.000
adet ocuk zerinde yaplan Uzunlamasna (Boylamsal) ocuk
lar Arahrmas'dr. Bu arahrma kapsamnda incelenen 18.000
ocuun 10.000 adedi 9 aylktan byk, 8.000 adedi ise 9 yan
zerindedir. Bu arahrma, rlanda'da yaplan en byk arahr
madr. Arahrma, ocuk geliiminin tm ynleri zerine kap
saml bilgi toplanmasn hedeflemektedir. Bilgi toplama balan
gc iin 2007 yl balang yl kabul edilmitir.
"ocuklardan Sorumlu Bakanln Ofisi", lke apnda
ocuklarla ilgili politikalarn egdmnden sorumlu en yetkili
kurumdur .. Bu bakanlk 2005 ylnda kurulmutur. Bakanln
ana sorumluluk alanlar;
-Ulusal ocuk Stratejisi
-Ulusal ocuk Bakm Yahrm Program
-ocuk Refah ve ocuklarn Korunmas
-ocuklara ve Genlere Ynelik Adalet Sistemidir (2001,
ocuklar Kanunu).

RLANDA

79

ocuk bakm konusunda uygulanan politikalara ve yaplan

yahrmlara dair bilgiler ise u ekildedir:
-"Eit Frsatlar ocuk Bakm Program" (Equal Opportu
nities Childcare Prograpune) kapsamnda, 2000-2006 yllar ara
snda 500 milyon Euro'[uk bte harcanm ve 41.000 adet yeni
bakm yeri ina edilmitir.
-Ulusal ocuk Bakm Yahrm Program kapsamnda, 2011
sonuna kadar 50.000 adet yeni yerin almas hedeflenmektedir.
2006-2010 dnemi iin 575 milyon Euro tahsis edilmitir.
-Erken dnem ocuk bakm yardmlar 6 ya alh iin ocuk
bana 1 .000 Euro'dur. Bu yardmlar her ayn sonunda
denmektedir.
C. Salk ve ocuklardan Sorumlu Bakanlk

Salk ve ocuklardan Sorumlu Bakanlk temsilcileri ile

14/ Kasm/ 2006 tarihinde saat 10:00'da grlmtr.
Bu grmede ocuklarn bakm ve korunmas ve engellilere
ynelik politikalardan bahsedilmitir. ocuk Refah ve Korun
mas birimi Mdr Yardmcs Sayn Dilly O'BRIEN ve Engelliler
Birimi Yksek dari Memuru Sayn Stephen DORAN, tarafndan
gerekli bilgiler aktarlmhr.
rlanda'da kimsesiz ocuklarn bakm konusunda iki eilim
bulunmaktadr. Bunlar "Bakmevinde Bakm" ("Residential
Care") ve " Koruyucu Aile Yannda Bakm" ("Foster Care")dr.
Son yllarda ocuklarn bakmevinde bakmndan uzaklalm
ve mmkn olduunca kimsesiz ocuklarn koruyucu ailelerin
yannda baklmas salanmaya allmhr. u anda devletin
himayesi alhnda bulunan kimsesiz ve bakma muhta ocuk
says 5.000 civarndadr. Bunlarn 4.500'ne aile yannda bakl
makta, 500'nn bakm ise bakmevlerinde devlet tarafndan
stlenilmektedir. Devlet, koruyucu ailelere maddi yarhmda
bulunmaktadr. Bakmevinde bakm, daha ok yksekdzeyd
bakma ve destee muhta ocuklar iin gereklemektedir.

80

lLKE RAPORLARI

Salk ve ocuklardan Sorumlu Bakanlk, ocuklara dair

almalarn daha ok ocuklardan Sorumlu Devlet Bakan
Gunior minister) aracl ile srdrmektedir. Bu bakan, 17 Devlet
Bakanl (alt-bakanlk) ierisinde stn yetkilerle donatlm ve
kabinede oturma hakkn elde eden tek Devlet Bakandr Gunior
minister). Bu yzden "Sper Devlet Bakan" (Super Junior
Minister) olarak anlmaktadr. Salk ve ocuklardan Sorumlu
Bakanlk Ana Birimi, kendisine idari adan bal olan ocuklar
dan Sorumlu Devlet Bakannn (alt bakann) Ofisine idari adan
destek vermektedir. Ayrca Salktan ve ocuklardan Sorumlu
Bakanl, Adalet Eitlik ve Hukuk Reformu Bakanl ile ocuk ve
gen adaleti zerine ortaklaa almalar gerekletirmektedir.
Engelliler zerine yaplan almalarda da ayn esas geer
lidir. Engelliler zerine Salk ve ocuklardan Sorumlu Bakanl
n almalar da Engellilerden Sorumlu Devlet Bakan Gunior
minister) tarafndan gerekletirilmektedir.
ocuklardan Sorumlu Devlet Bakanln 2006 yl itibaryla
Brian LENIHAN, Engellilerden Sorumlu Devlet Bakanln ise
Tim O'MALLEY yrtmektedir. Bu iki alt bakan, idari adan
Salk ve ocuklardan Sorumlu Bakanl'na bal almakta
ancak kendi sorumlu olduklar konuyla ilgili dier bakanlklarla
ibirlii ve ortak alma iinde bulunmaktadr.
rlanda'da ocuk Bakmevleri ve Engellilerin Bakmndan
sorumlu kurulularn ortalama %90'lk bir ksm kamuya bal
olmayan ve kar amac gtmeyen kurululardan olumakta ve bu
kurul ular devletten finansal destek almaktadrlar.
Engellilerle ilgili son dnemde ortaya atlan en nemli yenilik
"Erken Mdahale Takmlar" ("Early Intervention Team") deni
len takmlarla allmaya balanmasdr. Bu takmlar 80 takm
dan ibarettir ve her biri SO.OOO'lik bir nfustan sorumlu olarak
almaktadr. Bu takmlar kk yalardan itibaren insanlar
gzetim altnda tutmakta, onlarn zel ihtiyalarn ve kar kar
ya bulunduklar riskleri ve zorluklar tespit etmektedirler. Engel
lilik ortaya kmadan ya da bireyin yaam kalitesi dmeden

1RLANDA

81

mdahale etmekte ve bireye birtakm haklarn ve imkanlarn sa

lanmas iin devreye girmektedirler. 2004 yl itibaryla bir "Ulu
sal Engelliler Politikas" ortaya konmutur. rlanda'da " zrl
lk" kavramndan " zel ihtiyalar" kavramna ynelik kkl bir
gelime sz konusudur. 5 yan altndaki ocuklar da zrller
gibi bu ihtiyalarn gerektirdii haklardan yararlanmaktadr. Bu
haklarn kazanlma ya gittike ykselecektir.
Salk ve ocuklardan Sorumlu Bakanln ocuklarla ve
zrllerle ilgili almalarna kaynaklk eden ve son dnemde
bu ik alanla ilgili ulusal stratejiyi ortaya koyan yasal dayanaklar
unlardr:
1. 1991-17 ocuk Bakm Kanunu
Yasada ocuklara sa$lanan refahn ykseltilmesi, acil durum
larda ocuklarn korunmas, bakm muameleleri, ocuklara dair
hukuki usul, okul ncesi hizmetlerin ynetimi, ocuklarn bak
mevleri gibi konulara dair maddeler yer almaktadr. Kanunun
t a m m e t n i n e h t tp : / / w w w . i r i s h s t a t u t e b o o k . i e /
ZZA17Y1991.html adresinden ulalabilir.
2. 2001-24 ocuklar Kanunu
Kanunda aile refah ' konferansnn dzenlenmesi ve dzen
lenme ekli, 1991-17 sayl yasada deiiklik, farkllklarn ele
alnmas, sua dair sorumluluk, ocuk phelilere muamele,
ocuk mahkemeleri ve ocuklara dair muhakeme, ocuk tutuklu
evleri, zel bakm merkezleri kurulu, ocuklarn korunmas gibi
konular yer almaktadr. Kanunun tam metnine
http: / /www.irishstatutebook.ie/ZZA24Y2001.html adresinden
ulalabilir.

82

(iLKE RAPORLARI

3. 2004-30 zel htiyalar Olan Kiilere Ynelik Eitim

Kanunu
Kanunda zel ihtiyalar olan ocuklarn eitimine, bu ei
timin kaynaklarnn salanmasna ve devletin sorumluluklarna,
zel Eitim, Ulusal Konseyi'ne, zel Eitim Bavuru Kurulu'na,
Salk Kurullarnn sorumluluklarna dair konular yer almak
tadr. Kanunun tam metnine http:/ / www . irishstatutebookie
! ZZA30Y2004 . html adresinden ulalabilir.
4.2005-14 Engelliler Kanunu
Kanunda zel ihtiyalarn ve hizmet gereksinimlerinin deer
lendirilmesi, binalara ve hizmetlere eriim ve sektrel plan, gene
tik test, kamu hizmeti istihdam gibi konular yer almaktadr. Ka
nunun tam metnine http: / / www. irishs tatutebook . i e
!ZZA14Y2005.html adresinden ulalabilir.
D. ocuklardan Sorumlu Bakanln Ofisi

ocuklardan Sorumlu Devlet Bakanl halen Brian

LENIHAN, TD tarafndan yrtlmekte ve dier Devlet
Bakanlarndan daha yksek yetkilerle donahm bir tr Sper
Devlet Bakanl (Super Junior Ministry) olarak hizmet vermek
tedir (TD, Teachta Dala kavramnn ksalhlm ve Dail Eireann
olarak bilinen rlanda Temsilciler Meclisinin yelii, "Meclis
Delegesi" anlamna gelmekte ve kii isimlerinden sonra unvan
olarak kullanlmaktadr). Szgelimi bu bakan, rlanda kabinesin
de dier Hkmet Bakanlaryla oturma hakkn elde eden, yani
bakanlar kurulunda yer alan tek devlet bakanl, yani alt
bakanlk (Junior Ministry) olarak grlmektedir.
14/ Kasm/2006 tarihinde Salk ve ocuklardan Sorumlu
Bakanlktan sonra ziyaret edilen ocuklardan Sorumlu Bakan
ln Ofisi ise ad geen ocuklardan Sorumlu Bakann Ofisi
olmasndan daha da nemli ilevlere sahiptir. rlanda'da olduka
ciddi, iyi planlanm ve eitli kurumlarla egdm ierisinde

83

RLANDA

yrtlen, olduka gelimi bir " ocuk Politikas" ve "ocuk

Stratejisi" mevcuttur.
Hkmetin alm biimi ve devlet tekilah asndan
Trkiye'den olduka fakl bir yap arz eden Devlet Bakanlna
(Alt Bakanlk-Junior Ministry) daha nce deinilmitir. Halen
grev banda bulunam Devlet Bakanlar grubu 2002 ylmn
Haziran aynda oluturulmu ve birtakm deiikliklerle bugne
kadar gelmitir. Bu lis de her Devlet Bakam en fazla iki ana
bakanlkla (Hkmet B kanl) alrken, ocuklardan Sorum
lu Bakanlk hem Hk . met Bakanl (Ana Bakanlk) ile birlikte
almakta, hem de zl sorumluluk yklenmi (ocuklardan
sorumlu) durumdadr. Bu durum, bu bakanla ne kadar nem
verildiine ve bu bakanln ne trl yetkilerle donahldna dair
bir fikir vermektedir. (Aadaki emada, ocuklardan Sorumlu
Bakanln Ofisi'nin dier kurumlarla ibirlii ve alma ekli
zetlenmitir) .

ocuklardan Sorulu
Bakan, Eitim ve Bilim Bakan, Adai
let Eitlik ve Hukuk Reormu Bakan ve Salk ve ocuklardan
Sorumlu Bakan ile ibirlii iinde almakta, ocuklardan So
rumlu Bakann Ofisi ise bir ana Bakanlk olan Salk ve
ocuklardan Sorumlu Bakanln idari bnyesinde yer
almaktadr. ocuklardan Sorumlu Bakamn sz konusu Ofis ile
irtibahm Bakanlklar aras bir Asistan Sekreterler Grubu sala
maktadr. Ofisin Eitim ve Bilim Bakanl ile almas "Erken
Ya Eitim Politikas Birimi" vastasyla, Adalet Eitlik ve
Hukuk Reformu Bakanl ile almas ise "Genlere Adalet
Hizmetleri Politika Bitimi" vastasyla gereklemektedir. Ofis
aym zamanda Salk leri Dairesi ile dorudan balanhl
almaktadr. Erken Ya Eitim Politikas Birimi aym zamanda
eitim sektr ile ibirliini salamakta, Genlere Adalet Hiz
metleri Politika Birimi ise adalet sektr ile birlikte allmasm
salamaktadr. Ofise bal bir Ulusal ocuk Politikas Damma
Kurulu yer almakta ve ofis gerekli grdnde alma konusu
kendi politikalarm ilgilendiren dier bakanlklar ile iletiim
ierisinde faaliyetlerine devam etmektedir.

84

LKE RAPORLA/U

ocuklardan Sorumlu Bakann Otisi'nn sorumluluu, aa

daki konularda ocuklar etkileyen politikalar ve uygulamalar
uyumlu hale getirmektir:
.rErken Dnem ocuk Bakm ve Eitimi
.rGen Adaleti
.rocuk Refah ve Korunmas
.rocuklarn ve Genlerin Katlm
.rocuklar ve Gen nsanlar zerine Aratrmalar
.r ocukla r iin "Birimler-aras" (" cross-cutting") i nisiyati f
Oluturmak
Asl kadrosu Aile ve Sosyal ler Bakanl'nda olmasna
ramen, ibirlii erevesi iinde son aylarda bu ofiste yetkili
olarak alan Muriel CLEARY, son dnemde ofisin ortaya

85

RLANDA

koyduu arpc gelimelere rnek olarak;

-Anayasada ocuk haklarn arbrmaya ynelik yasama giri
imleri
-Yerel ynetimler ile toplanblar yaplmas
-ocuklarn nabznn tutulmas iin srekli ocuklar arasnda
anketler dzenlenmesi ve kamuoyu yoklamalar
-ocuklardan gelen talep zerine 2004 yl itibaryla bir
"Ulusal Oyun Politikas" ortaya konulmasn (ve bu program
dahilinde 2005 ylnda ocuk parkIar ve oyun ,merkezleri yap,..
mna 24 milyon Euro kaynak ayrlmas) gstermektedir.
ocuklardan Sorumlu Bakanln Ofisi, rlanda'nn ocuklara
dair ulusal hedefini gerekletirmek
iin almalarn
'
srdrmektedir" Bunlar hedefler:
1 . "ocuklar Seslerini Duyuracaklar!"
2. "ocuklarn Hayat Daha yi Anlalacak!"
3. ocuklar Kaliteli Hizmetler ve Destek Alacaklar!"
1/

Bu hedeflere gre ocuklar ve onlarn hayatlar daha y

anlalmal; ocuklar, iHtiyalar, haklar ve hizmetlerin etkililii
zerine yaplacak deerlendirmelerden, arabrmalardan ve
bilgilerden mutlak fayda salamaldr.
.ocuk almalarnn Hedefleri

ocuk almalarnn hedefi yle zetlenebilir:

!

1 . ocuklu alanlara ynelik olmak zere, ocuklarn gelii

mine ve ihtiyalarna ynelik tutarl bir anlay gelitirmek,
2. Hizmetleri sunan en alt noktalara kadar, karar verme sre
cinde "kanta-dayal" bir yaklam gelitirmek,
3. Arabrma sonularnn ve bilginin retimini, iletilmesini ve
yaylmasn gelitirmek

86

iiLKE RAPORLARI

4. ocuklara sunulan hizmetlerin gelitirilmesini ve deer

lendirilmesini salamak

ocuklardan Sorumlu Bakanln Ofisiinin yrtt nemli

faaliyetler unlardr:
-Ulusal Uzunlamasna (Boylamsal) ocuk almas
-Burs Programlan
-ocuk Arabrmalan Program
-Hkmetin 2006 ocuk Raporu
-Kantlann Rehberlik Ettii Politika retimi
2. Ulusal Uzunlamasna (Boylamsal) ocuklar Aratrmas
a) ilk Aama

Salk ve ocuklardan Sorumlu Bakanlnn, ocuklardan

Sorumlu Bakann Ofisi kanalyla finanse ettii alma Aile ve
Sosyal ler Bakanl ve Merkezi statistik Ofisi ile ortaklaa
srdrlmektedir. almann ilk aamas (20062012) Ekonomik
ve Sosyal Arabrmalar Enstits ve Dublin Trinity College tara
fndan ynetilen bir konsorsiyum tarafndan srdrlmektedir.
b) Ama

almann amac, ada rlanda ailesinde ocuklarn refa

hna katkda bulunan veya ocuklarn refahn sekteye uratan
faktrleri inceleyerek ocuklara dair etkili ve kolay sonu alna
bilen politikalar retilmesine ve ocuklar ile aileleri iin hizmet
lerin tasarlanmasna katkda bulunmakbr.
c) Hedefler

Bu almann hedefleri unlardr:

-rlandal ocuklann hayabnn tanmlanmas, tipik ve normal

87

RLANDA

olan ile tipik olmayan ve sorunlu olan eylerin ortaya konmas,

-rlandal ocuklarn zaman iinde geliiminin bir plannn
ortaya konulmas ve domdan yetikinlie kadar olan srecin
kritik noktalarnda ocuklarn geliiminin ve refahnn
incelenmesi,
-Dier faktrlerden bamsz veya interaktif olmak zere
ocuklarn geliimine eh ok yardmc olan ya da bu geliimi
engelleyen balca etkenlerin tanmlanmas,
i

-Erken ocukluk dneminin sonraki hayattaki etkilerinin

ortaya konmas,
-ocuklarn hayalndaki deikenliin bir haritasnn
karblmas,
-Sosyal dezavantaj1Ja, sosyal dlanmaya, eitim zorlukla
rna, srekli hastalklara ve mahrumiyet durumlarna srekli bir
ekilde yol aan ters etkierin aa karlmas,
-ocuklarn kendi hayatlar hakkndaki grlerinin ve fikir
lerinin alnmas,
-ocuklar hakknda bir bilgi bankas salanmas,
-ocuklar ve ailelerjne ynelik etkili ve sonu veren politikalarn ortaya konmas iiIll kant elde edilmesi.
d) Uygulanan ocuklar

almann uyguland ocuklar iki gruba ayrlmaktadr.

Birinci grup " doum grubu" olarak ele alnmakta ve 9 aylk, 3 ya
ve 5 ya alt gruplarn iinde barndrmaktadr. kinci grup 9 ya
grubu olarak ele alnmakta ve kendi iinde 9 ya ve 13 ya alt
gruplarn barndrmaktadr.
3.Finansman Salnm Aratrma Programlar

Arabrma program erevesinde gen evsizlii, ocuklara

ynelik salk sistemi, ocuklara ilikin bilgi kaynaklar, oyun ve
teknoloji, ocuklarn ve genlerin karar alma srelerine dahil

88

LKE RAPORLARI

edilmesinin etkileri, ebeveynlik tarzlar ve disiplini, rlanda'da

gen suluIara ynelik destek ve hizmetler, ocuk koruma hiz
metleri, ayrlk sonras anne-babalk ve ocuk politikasnn gz
den geirilmesi konularna ynelik arabrmalara finansman sa
lanmbr.
Ayrca rlanda'daki etnik aznlk ergenlerinin bilgi dnyas,
Ebeveyn Destek Programnn gen anneler ve ocuklar asndan
verimlilii, rlanda'da ocuk obezitesi, rlanda'da ocukluk ve
vatandalk, genler ve kentleme, genlerin elence ve bo vakit
alternatiflerine ynelik frsatlar, engeller ve destekler konusun
daki grleri, ocuk merkezli hizmetlerin yeterlilii, bakc aile
yanndaki genlerin uzun dnem eitim ve sosyal destek dene
yimleri gibi konularda yaplmakta olan almalar iin fon imkan
larnn yan sra bu konulara ynelik uzmanlk eitimleri iin burs
imkan da salanmaktadr.
Gen intiharlar, okullarda oyun zamanlar, snma talep
eden ocuklarn deneyimleri, ocuklarn yabl hastane dene
yimleri, gnmz rlanda'snda cep telefonu ve ocuk gibi konu
larda yaplan arabrmalar iin de burs imkan salanmaktadr.
"ocuklar daha iyi anlalacakbr" ulusal hedefi dorultusun
da yukarda belirtilen konularda yaplan arabrmalarn nda
karar almada kanta dayal bir yaklam benimsenmekte ve
politika izleme ve deerlendirme sreleri gelitirilmektedir.
E. Salk Hizmetleri Idaresi

.rlanda'da Salk Hizmetleri ve Salk Hizmetleri daresi

2006 nfus saymna gre rlanda'da yaklak 4,2 milyon

insan yaamaktadr. Salk hizmetlerinde ise 100.000 insan al
maktadr. Salk hizmetlerine yllk 12 milyar Euro denmek
tedir. Bu 12 milyar Euro'nun % 70'i masraflarn denmesinden
ileri gelmektedir. Gayri Safi Milli Hasla'nn ortalama % 8,S'u
salk masraflarna harcanmaktadr.

RLANDA

89

Haziran 2003'de, rlanda Hkmeti, salk sisteminde otuz

yl akn bir sredir en kapsaml reform programn duyur
mutur. Bu reform programnda 1 Ocak 200S'ten itibaren yeni ve
ulusal bir Salk H izmetleri daresi (" Health Service Executive")
kurulmas ve 32 Salk Ajansnn lavedilerek bir at altnda
birletirilmesi ve konsolide edilmesi hedeflenmitir.
18

Salk Hizmetleri daresi, lke apnda drt idari alanda

rgtleuni bulunmaktadr. Bu alanlar Bat (dare Merkezi
Galway City), Gney (dare Merkezi Cork City), Dublin/Ku
zeydou (dare Merkezi Kells, Co Meath) ve Dublin/ Orta
Leinster (dare Merkezi TuUamore, Co OHaly) olarak sralan
maktadr.
Aadaki emada Salk leri daresi'nin bal bulunduu
bakanlk tekilatlarnn a balants gsterilmektedir:

r.otnd Bal_'l
_.

ii

---

SosyI ... AIrm ....'

-,

--

..- -

BMpMI ... y.... ow.

r.... lfrtdlr

i
$os,,, Rlb Ie'"
o.m. Pb....r. yOr__

SaOI* ... &r..,.. SOSYJI

.. y---

'I''''' ... lh

". .....
..... ... ....
v. ....... y......

Salk leri daresi, -bu kurumda Yerel Refah Hizmetleri

Yksek darecisi olarak alan P.J .Timmons'n belirttii zere
lke apnda 10 adet Salk Hizmetleri Kurulu ile hizmetlerini
halka gtrmektedir. Bu kurullar birbirinden bamsz
kurullardr.
Her bir Salk Hizmetleri Bamsz Kurulunun organizasyon
emasn gsteren grafik aada yer almaktadr.

90

LKE RAPORLARI

Suppof1 S.rv
ic

H..lth hrvlc..

RefDrm

iV I,

ngilizce olarak dzenlenen ve yukarda her bir Salk

Hizmetleri Kurulunun organizasyon emasn gsteren grafikte,
en stte "Board" ifadesi ile yer alan blm kurulu, bu blmn
alhnda yer alan "CEO" (Chief Executive Officer) ise genel md
r ifade etmektedir. " Audit" ibaresi yer alan birim ise Kurul adna
genel mdr ve idareyi denetleyen denetileri ifade etmektedir.
Sol tarafta grlen koyu yeil kutucuklar insan kaynaklar,
finansman gibi kurumsal idari destek hizmetlerini sunan birim
lerdir. Bunlarn hemen stnde gri renkli kutular ile kalite, m
teri hizmetleri, kurul sekretaryas gibi hizmetleri sunan ve genel
mdrn ofisini tekil eden ya p yer alr. Sa tarafta yer alan yeil
kutucuklar dorudan genel mdre bal olan uzman daruman
lk birimleridir. Ortadaki krmz blmler ise kurula bal idari
yapda yer alan ve Halk Sal Bakanl, Ulusal Hastaneler
Ofisi Bakanl, Birincil Yerel ve Srekli Bakm Bakanl olarak
anlan ana hizmet birimini tekil eder.

2.Salk Hizmetleri daresi (SH) ve Hizmetlerin dari

Yaps
SH (HSE), hastalar ve hizmet talep edenleri rgtn merke-

91

RLANDA

zine yerletiren bir yaklamla ynetmektedir. Salk ve Bireysel

Sosyal Hizmetler " Bakanlklar" ("Directorates") olarak bilinen
servis ynetimi birimine ayrlrru durumdadr:
Halk Sal Bakanl ("Population Health Directorate"):
Halk salnn korunmasn ve gelitirilmesini hedefler.
1.

2. Ulusal Hastaneler Ofisi Bakanl ("National Hospitals

Office Directorate"): lke apnda akut hastane ve ambulans
servisleri sunar.
3. Birincil, Yerel ve Srekli Bakm Bakanl BYSB ("Primary,
Community and Continuing Care PCCC"): Yerel blgelerde ve
dier yerlerde salk ve bireysel sosval hizmetler sunar.
8HI
KUrULU

4.Salk Hizmetleri daresi'nin Yrtt Genel Sosyal

Hizmetler
BYSB Bakanl (PCCC Directorate) bir Ulusal Direktr tara
fndan ynetilmekte ve lke genelinde 32 Yerel Salk Ofisi tara
fndan verilen hastane-d salk hizmetlerinin sorumluluunu
stlenmektedir.
Bu hizmetler aadaki ekilde gruplanabilir:
ocuklar ve Aileler iin Hizmetler (Baklk Destekleme
[" inmunisation"], ocuk Bakm ve Aile Destek H izmetleri de
dahil olmak zere)
Yallar iin Hizmetler

92

LKE RAPORLARI

-Ruhsal Salk Hizmetleri (ocuk ve ergen Psikiyatrisi ve

Yallar iin PsiKiyatri dahil olmak zere)
-Hafifletici ("PaIliative") Bakm Hizmetleri
-Kronik Hastala Sahip Kiiler iin Hizmetler
-Sosyal erme Hizmetleri (Evsizlere, Etnik Aznla Mensup
Olanlara, Yolculara Verilen Hizmetler ve Bamllk Tedavisi
dahil olmak zere)
-zrllere Hizmetler
Bunlara ilaveten, SH (HSE) adna, bamsz ykleniciler
(Pratisyenler, Eczaclar, Optometristler [doktor olmayan grme
bozukluklar uzmanlar] ve Diiler), kamuya bal olmayan ku
rumlar, gnll ve yerel gruplar tarafndan da hizmetler sunul
maktadr. Genel sosyal hizmetlerin ayrnhlar aada sunul
mutur.
a) ocuklar, ErgenIer ve Aileler

ocuklar, ergenler ve aileler iin hizmetler, ocuklarn, ergen

lerin ve ailelerin saln ve refahn korumay ve desteklemeyi
ama edinmektedir. Hizmetler, evleri( halkevlerini, akut salk
merkezlerini ve bakmevlerini kapsayacak ekilde eitli yerel ve
yerleik mekanlarda sunulmaktadr.
ocuklara, ergenlere, ailelere ve bakmakla ykml olanlara
sunulan bu hizmetler, yerel ynetimlerle ibirlii iinde, kamusal
ve kamusal olmayan, gnll ve yerel pek ok rgt tarafndan
verilmektedir.
"Evrensel nleyici hizmetlerin" salanmasna nem veril
mektedir. Bunu yaparken en dezavantajl olan ve en byk g
l yaayan kesimin lehine olmak zere pozitif ayrmclk uygu
lanmaktadr.

ocuklara, ergenlere ve ailelere hizmetler genel olarak yle

planlanmhr:
-ocuk sal (baklk glendirme ve okul ncesi hiz-

RLANDA

93

metleri dahil olmak zere)

- Aile ii iddetten sorumlu hizmetler de dahil olmak zere
yerel geliim ve aile destei hizmetleri
-Dezavantajl ailelerin erken tespit edilmesi ve ihtiyalarnn
uygun olarak belirlenmsine dair strateji gelitirilmesi ve uygun
destek hizmetlerinin hdeflenmesine
ynelik ocuk koruma ve
.
refah hizmetleri
-Evlatlk edinmeyi, ,manevi evlatl (koruyucu aile yannda
bakm) ve bakmevinde bakm kapsayacak ekilde uzmanlam
alternatif bakm hizmederi
-ocuk ve ergen psikiyatrisi
b) Yallar in Hizmetler

Yallar iin hizmetler yallarn mmkn olduunca uzun

bir sre evlerinde bamsz bir ekilde yaabilmeleri iin onlar
desteklemek, ancak bunun yeterli olmad yerde, uygun bir ba
kmevinde bakmlarn salamay hedeflemektedir. Evde sunu
lan hizmetlerden ve yerel bakm merkezlerinden yksek kalitede
hastane hizmetlerine ve gerekli olduunda bakmevi hizmetle
rine varan geni bir yelpazede hizmetler verilmektedir.
65 yan stndekilerde ilk defa zihinsel bozukluklarn grl
d kiiler ile davransal sorunlar ve psikolojik problemleri
olan " dementia" hastalarna uzmanlarca psikiyatrik hizmetler
verilmektedir. Pek ok hizmet, kullanclarla (hizmeti alanlarla),
aileleriyle, bakma ykml olanlarla ve kamu kurumu ya da
gnll ve yerel rgtlerle ortaklaa srdrlmektedir.
Uzman hizmetleri. yannda, geni bir alanda birinci! ve yerel
hizmetler de sunulmaktadr. Bu hizmetler yle yaplandrl
mtr:
Evde Sunulan ve Yerel Bakmevinde Sunulan Hizmetler

-Genel Uygulama (uygulamaya dayal hemirelik ve dier

hizmetler)

LKE RAPORLARI

94

-Halk Sal ve Evde Bakclk

-Mesleki Terapi
-Psikoterapi
-Konuma ve Dil Terapisi
-Di, itme ve Grme Tedavileri
-Ev Yardm ve Ev Bakm Asistaru (Yallarn evde tek bana
yaamalarna destek amal)
-Seyyar Yemek ("Meals-On-Wheels") (Yemek hazrlamakta
zorlanan yallara yemek dahm hizmeti: tarafmza yaplan
sunumda, bu hizmetin gn kurulular tarafndan saland
belirtildi. )
-Gndz Bakmevleri / Kulpler
-Bakmakla Ykml Olanlara Destek / Geici Bakm
-Pilot Ev Bakm Yardm Tahsisleri
-Ksa Dnem Nekahet Bakm
Hastane Hizmetleri

-Rehabilitasyon Bakm
-Akut Hizmetler Dahil Olmak zere Yallara Hekimlik
Hizmetleri
-Yallara Gndz Bakmevleri
-Yallk Psikiyatrisi
-Taburculuk Planlamas
Srekli Bakm Hizmetleri

-Kamusal Uzun Vadeli Bakmevi Hizmetleri

-zel Bakmevleri
c) Ruhsal Salk Hizmetleri

Ruhsal salk hizmetleri, tm hayat evrelerini kapsayacak

ekilde verilmektedir. ocuklara, ergenlere, yetikinlere ve yal
lara hizmet sunulmaktadr. Bu hizmetler yine evde sunulan hiz-

RLANDA

95

metlerden ve yerel ba1.Qm merkezlerinden yksek kalitede yerel

ve acil hastane hizmetlerine ve gerekli olduunda bakmevi
hizmetlerine varan geni bir yelpazede verilmektedir.
Tm bu hizmetler, ruh salna dair ihtiyalar olan insan
larla, aileleriyle, bakmaykmll olanlarla ve kamu kurumu
ya da gn ve yerel rgtlerle ortaklaa olarak, her birey iin
en yksek hayat kalitesini salamak ve kii merkezli verilmek
tedir.
Ruh sal hizmetleri arasnda akut / adI bakm, ayakta
tedavi klinikleri, yerel bakmevleri, rehabilitasyon merkezleri,
gndz hastaneleri, gndz bakmevleri ve faaliyet merkezleri,
evsizler iin ruh sal hizmetleri, yerel ruh sal bakm
hizmetleri, ulusal danmanlk hizmetleri, bamllk tedavisi
(" detoxification") yer almaktadr.
d) Hafifletid Bakm
"Hafifletid (teskin edid) bakm" (" palliative care"); hasta
lklar arhk iyiletirid tedaviye cevap vermeyen hastalarn aktif
bir bakma tabi tutulmas olarak tanmlanabilir. Arlar, dier
semptomlar ile psikolojik, sosyal ve ruhsal problemlerin kontro
ln de kapsamaktadr.

Hafifletici bakm!) amac; hastalara mmkn olabildiince

en iyi yaam kalitesini! salamak ve ailelere hastalkla mcadele
srednde yardmc olacak bir destek sistemi oluturmakhr.
Salk leri Dairesi .{le birlikte gn sektr yirmi yldr
hafifletici bakm alannda hizmet gelitirilmesinin ncs konu
mundadr. rlanda'daki hafifletid bakm hizmetleri eitli blge
lerde birok farkl mrde mdahaleyi kapsamaktadr. Hastalara
ve ailelerine salanan hizmetler ana hatlaryla;
-Uzman yatakl hafifletid bakm birimleri
-Akut genel hastanelerde salanan uzman hafifletid bakm

LKE RAPORLARI

96

-Evde bakm
-Gndz hizmetleri
-Yoksulluk ve lm destei
-Yerel hastanelerde orta seviyede yall bakm hizmetleri
eklindedir.
e) Kronik Hastal Olan Kiilere Ynelik Hizmetler

Kronik hastal olanlara ynelik hizmetler; bu insanlarn

ihtiyalar ve tercihleri erevesinde, onlarla ibirlii ierisinde
planlanan egdml destek ve bakm almalarn garanti ederek,
yaam kalitelerini ve bamszlklarn ykseltmeyi amalamak
tadr.
Kronik salk bozukluu ise uzun bir periyotta sregelen,
idare gerektiren salk hizmetleri olarak tanmlanmakta ve diya
bet, kalp hastal, aslm, kanser, AIDS, depresyon ve fiziksel
engelleri iermektedir. Kronik hastala ve salk bozukluuna
sahip insanlara ynelik hizmetler hem akut hastanelerde hem de
yerel kurul ularda salanmaktadr.
f) Sosyal erme Hizmetleri

Sosyal ierme, fakirlii ve salk eitsizliklerini kontrol allna

almakla ayn anlama gelmektedir. Sosyal ierme hizmetlerinin
amac; hedef odakl salk hizmetlerine eriimin arlrlmas,
salk sektrnde sosyal gruplar arasndaki eitsizliklerin gide
rilmesi ve yerel topluluklar ile sosyal adan dlanm gruplarn
salk hizmetlerinin planlanmas, dzenlenmesi, dallmas ve
izlenmesi faaliyetlerine kallm ve ilgilerinin arhrlmasdr.
,
Hizmetler bireylerle, ailelerle, yerel toplumla, gnlllerle ve
sivil toplum rgtleriyle ibirlii ierisinde eitli ekillerde
salanmaktadr. Sosyal ierme hizmetleri evsizler, etnik
aznlklar, snma talep edenler, mlteciler, alkol ve uyuturucu
bamllar, AIDS hastalar ve gezginler gibi belirli zel gruplar

RLANDA

97

hedeflemektedir. Birok farkl alanda birincil ve toplum temelli

uzmanlk hizmetleri sun"\.llmaktadr.
g) Engellilere VneIlk Hizmetler

Engellilere ynelik hizmetler, her bir engellinin bamlln

mmkn olabildiince qrtadan kaldrmay ve bamszl mak
simize etmeyi amalamCliktadr. Hizmetler yararlanclarla, ailele
riyle, bakclarla, eitH gn ve mahalli gruplarla ibirlii
ierisinde mahalli ve yatil ortamlarda salanmaktadr. Birincil ve
mahalli uzmanlk hizmttleri arasnda; deerlendirme, tehis ve
erken mdahale hizmetleri, okul ncesi destekleri de ieren o
cuklara ynelik hizmetler, yatil hizmetler, dinlenme hizmetleri,
uzman destek hizmetleri, rehabilitasyon eitimleri yer almak
tadr.
F. Aile DestekAjans (Family Support Ageney)

15 Kasm 2006 aramba gn ziyaret edilen Aile Destek

Ajans'nda, kurumu tanitic ve rlanda'da deien aile yaantisna
dair bilgiler edinilmitir.
1.rlanda' da Deien Aile Yaam Gstergeleri

Son yllarda rlanda'da meydana gelen sosyal gelimelerin

aile yaam zerindeki etkilerinin ortaya konmas ve aile yaa
mndaki deiim eilin(linin grlebilmesi iin birtakm istatis
tiksel verilere deinmekte fayda vardr. Bu erevede;
-"Birlikte yaayan iftler" (" co-habitating couples") aile bi
rimlerinin %8'ini meydana getirmesi (Bu oran 1980 ylnda %1
civarnda idi),
-Boanma ve ayrlklarda yaanan artiIar ( 1990'lardan sonra
2'ye katlanm durumda),
-G eden ailelerin genel nfusa orannn %6 olmas,

98

LKE RAPORLARI

-1970'den gnmze doum orannda %50'lere varan azal

malann gereklemi olmas (Ancak bu oran u an %1,98 olup
Avrupa Birlii lkeleri arasndaki en yksek deerdir),
- yaamnda alan kadn saysnn evde bulunan (al
mayan) kadn saysn am olmas (Ksaca alan kadn say
snn artm olmas)

Gemiten gnmze rlanda'da aile yaamnn nemli bir

deime eilimi ierisinde olduunu gzler nne sermektedir.
2. Aile Destek Ajansnn Kurulu Sreci
Aile Destek Ajans'nn tarihsel sreci u ekilde zetlenebilir;
-1997 Boanma Yasa Tasarsnn verilmesi
. -1998 Aile zerine Komisyon oluturulmas
-2000 " nc e Aileler" (" FamiHes First Approach")
kavramnn devlet tarafndan benimsenmesi
-2001 Aile Destek Ajans Yasas
"Aile Destek Ajans" (ADA) 6 Mays 2003 tarihinde Aile ve
Sosyal lerden Sorumlu Bakan Mary COUGHLAN tarafndan
kurulmutur. Ajans, Aile ve Sosyal ler Bakanlnn bnyesinde
ilemlerini yerine getirmekte olup kanuna gre bamsz bir
birimdir. Ajans 12 yeden oluan bir Kurul tarafndan idare
edilmektedir. ADA'nn (FSA) 2006 yl Btesi 28,02 Milyon
Euro'dur.
3.Aile Destek Ajansnn Amalar

Aile Destek Ajans, "Aile zerine Komisyon" Raporu'nda

geen "Yaam iin Ailenin Glendirilmesi" blmnde yer alan
tavsiyeler zerine kurulu programlar ve hizmetler tasarlamhr.
Bunlar:
-Yerel aile destek hizmetlerinin tevik etmek,

99

RLANDA

tir.

-Evliliin sarslmasIljl nlemeye yardmc olmak,

-Aile yaamnda dev1tm1l ve istikrar tevik etmek,
!
-ocuklar iin ebeveyn balarnn srekliliini desteklemek-

Aile Destek Ajans'nn misyonu " Ailelere uygun destek ve

servisleri salayarak ail ve toplum refahn arttrmakhr" eklin
dedir.
rlanda toplumunda aileler iin giderek artan sorunlar ve
bunun sonucu giderek ' artan ihtiyalar aadaki ekilde sra
lanabilir:
-Artan ayrlk ve bonmalar
-I hayah ve aile hayah dengesinin giderek bozulmas
-ocukluk a kalitesi ("The Voice of Children" [ocuklarn
Sesi] ocukluk dnemiilin nitelii ve kalitesi incelenirken ok
nem tekil etmekte.)
-Ayr Dme Durumu: Yalnz ebeveynler / Babalar
-Anneler ve Babalar arasnda dengesizlik ve bunun ocuklar
zerindeki etkisi vb.
i

4.Aile Destek Ajan'nn Genel Hizmetleri

-Aile ve Toplum Hizmetleri Bakm Merkezi Program ("Fa

mily and Community Services Resource Centre Programne"),
-Evlilik, ocuk ve geim danma hizmetleri salayan gnll
ve yerel kurululara baglar yapmak,
-Aile arabuluculu11 hizmetleri sunmak (uzlahrma hizmetleri),
-Aratrma yapmak,
-Destek hizmetlerini yaymak,
-Bakana danmanlk grevini yerine getirmek.
Aile Destek Ajans tarafndan yerine getirilen en nemli
grevlerden biri de Aile Destek ve Bakm Merkezi" (Family
ii

100

LKE RAPORLARI

Resource Centre) denilen ve rlanda apnda 95 adet bulunan

(2006 yl sonunda 100 adet olmas beklenen) organizasyonlarn
egdmn salamaya ynelik program srdrmektir. Bu
programn amalar:
-Yerel dzeyde aile desteinin salanmas,
-Ailelerin desteklenmesinde toplum geliimi yaklam,
-Sosyal ierme / yoksulluk kart odaklanma anlay
erevesinde programlanmakta ve ynlendirilmektedir.
Bu merkezler tarafndan salanan hizmetler unlardr:
-Ailelere ve hedef gruplara bilgi vermek, tavsiyelerde bulun
mak ve desteklemek, (Hedef gruplar aznlklar, gen ebeveynler,
tek ebeveynler ya da zr olan aileler olarak belirlenebilir.)
-Yerel gruplara bilgilendirme ve donanm kazandrma gibi
(uygulamal) danmanlk hizmetleri salamak,
-Eitim kurslar ve donanm frsatlar iin kaynak salamak,
-Bu kurslara katlanlar iin ocuk bakm hizmetleri salamak,
-Kahvalt ve okul sonras kulplerini oluturmak ve hizmete
sokmak
Aile Destek Ajans, lke genelinde danmanlk hizmetleri
iin de nemli bir miktarda fon ayrmaktadr. Bu fonun temel
amac, lke genelinde hizmetlere eriebilirlii artrmak ve ailelere
dk fiyattan hizmet salamaktr. Bu fonlarn kullanld baz
hizmetler;
-Evliliinde problemler yaayan iftlere evlilik-iliki dan
manl,
-Ailelerin paralanmasndan etkilenen ocuklara ynelik
danmanlk hizmeti,
-Aile bireylerinin birinin lm sonucunda yoksulluk eken
ailelere danmanlk hizmeti eklindedir.
rlanda'da son yllarda gndemde olan ve srekli gelien
nemli bir aile destek hizmeti de aile arabuluculuk hizmetleri"
"

101

RLANDA

ya da "aile uzlatrma hizmetleri" (Family Mediation

Service)'dir. Bu hizmet bir uzmanlk dal olarak da srekli geli
mekte ve rlanda'da baz niversitelerde bu uzmanln eitimi
verilmektedir.
i

Aile Arabuluculuk Merkezleri, ayrlan iftlerin birbirleriyle

uzlama iinde kalara kararlar almalarn tevik amacyla
almaktadr. Ailelere dcuklarn bakm, finansal destek, sahip
olunan mallarla ilgili konularda destek olunmaktadr. Bu
erevede aile arabulucu.luu hizmeti evli ya da evli olmayan
iftlere ynelik bams, profesyonel ve gvenilir bir hizmet
olarak alglanmaktadr. 'Bu merkezlerde donanml bir uzman
hizmet vermektedir. Bu uzman, ayrlan iftlerin nlerindeki
seenekleri ve imkanlar deerlendirerek, iki tarafn ve ocukla
rnn da karlari dorutusunda uzlama salamaya almak
tadr. Bu merkezlr htikuki temeli olan bir evlilik danma
hizmeti vermemekle bitlikte evli ya da evli olmayan iftlerin
hepsine yneliktir. Belirli durumlarda aile iindeki uyumazlk
lara da danmanlk verebilir. Bu hizmet 3 ila 6 ay arasnda
deien seanslar kapsamaktadr ve cretsizdir. Bu seanslarn
ou iftlerin anlamaya vardklar konular ieren bir yazl
belgeyle sonulanr.
i

2005 yl boyunca "Family Mediation Service" hizmeti

dorultusunda 1500 ift danmanlk salanmhr. "Mediation"
srecini tamamlayan ftlerin %54' ocuklarn durumu gibi
konularda bir anlamya varmhr. Bunun da tesinde, bu
iftlerin %5'i evliliklerinidevam ettirme karar almhr.
Aile Destek Ajans kendi alma alanna ynelik konularda
ve bakan tarafndan talep edilen dier konularda arahrma
projelerinin hayata geirilmesi grevini de stlenmektedir. Bu
kurum tarafndan evlilik ve ilikiler, aile arabuluculuu, ebe
veynlik ve aileler, i ve aile yaamnn dengelenmesi konularnda
bilginin tevik edilmesi ve yaygnlahrlmas amacyla arahrma
grevi yerine getirilmektedir.
Bu erevede Aile Arahrma Programnn ilk aamas tamam-

102

aLKE RAPORLARI

lanarak 14 rapor hazrlanmbr. Aile ve Sosyal ilerden Sorumlu

Bakanlk" (DSFA) 2006 ylnda Aile Destek Ajans'nn finansma
nnda 28 milyon Euro'nun zerinde bir arba gitmitir. Bu rakam
2004'tekinden %60 daha fazladr. Ayrca 2005 ylnda Aile Destek
Ajans (FSA) evlilik, ocuk, yoksulluk, danma, evlilie hazrlk
programlar ve destek hizmetleri salayan yerel, gnll ve
belediye kurulularna 8 milyon Euro'nun zerinde fon aktarm
br. Fon aktard kurulu says 547'dir.
/i

5 Aile Destek Ajans'nn Kurulduu Gnden Bugne

Kadar Gelimeler

Aile Destek Ajansnn kurulmas ile

-nemli paydalar arasnda bir a kurulmutur.
-2004-2006 Stratejik Plan gelitirilmitir.
-2003'te 17,28 milyon Euro olan fon temini 2006'da 28,02
milyon Euro'ya karlmbr.
-95 Aile Bakm Merkezi'nin finansman salanmbr.
-544 adet danmanlk yapan kuruluun fonu salanmaktadr.
-2003'ten beri 4 yeni Aile Arabuluculuk Merkezi ("Family
Mediation Centre") almbr. Halen 16 adet Aile Arabuluculuk
Merkezi faaliyetlerini srdrmektedir.
6.Aile Destek Ajansnn Kar Karya Kald Zorluklar ve
Sorunlar

Aile Destek Ajans'nn nnde bulunan ve zmlemesi gere

ken nemli sorunlar bulunmaktadr. Organizasyon, bundan
sonra aadaki konularla ilgili sorunlarn zmlenmesine
alacakbr.
-rgtn kapasitesini gelitirmek,
-Aile Uzlabrma Hizmetleri bekleme listeleri ve srelerin

103

RLANDA

azaltlmas (46 hafta ara iyi bir sre olarak deerlendirilmek

tedir).
-Ulusal Kalknma Plan kapsamndaki taahhtlerin yerine
getirilmesi,
-Danma kurulular iin srekli fon ihtiyacnn finans
mannn salanmas,
-Aratrma ve danma ilevinin gelitirilmesi.
i

Aile Destek Ajans, Aile Destek ve Bakm Merkezleriinin

egdmnden byk apl aratrma projelerine, danmanlk
hizmetlerinden gn1l4 organizasyonlarn desteklenmesine
kadar geni bir hizmet la iindeki faaliyetlerini srekli geni
letmekte ve her sene iinhzl bir byme ngrmektedir.

G.

St. Andrews Destek ve Bakm Merkezi

St. Andrews Resource Centre (SARC) adl kurulu, Aile

Destek Ajans (Family i Support Agency) adl kurulua bal
almakta olan bir siyil toplum kuruluudur. St. Andrews
Destek ve Bakm Merkzi (SABM), dier Aile Destek ve Bakm
Merkezleri (Family Resource Centre) gibi halk tarafndan kurul
mu ve limitet irket halinde rgtlenmi, devletin herhangi bir
ortakl ya da itirald eklinde olmayp tamamen yrede
yaayan halka ait bir organizasyondur. Bu kuruluta yrtlen
almada Bakan John FITSIMONS, ve i Bulma Merkezi
Yneticisi Betty ASHE ve ynetim kurulu bakan Dolores
WILSON ile grlerk devletle birlikte alan bir sivil orga
nizasyonu yerinde inceleme frsat bulunmutur.
SABMlnin hizmet binas 1895 ylnda Westland Row
cemaatinin yaad mahalledeki erkek ocuklara ynelik bir
okul olarak yaplm ve 1976 ylnda yerel endstrideki hzl
k ve limanlarn kiflpanmas sonucu okul kaplarn kapat
mtr. 1985 ylnda, Dpblin Bapiskoposluu, Westland Row/
City Quay kilise cema4tine hizmet verecek bir destek ve bakm
merkezi olarak yaplandrmak zere binay Sosyal Hizmetler

104

aLKE RAPORLARI

Merkezine tahsis etmitir. 1986-1989 yllar arasnda evre Ba

kanl, Dou Salk Kurulu, FAS (Foras Aiseanna Saothair:
rlanda Mesleki Eitim ve stihdam Yetkili Kurumu) ve kapsaml
bir yerel fon destei ile bina yenileme programna tabi tutulmu
ve 1800m2'lik bir alana ulamhr. Bu .alanda ofisler, toplanh oda
lar, spor salonu, genlik servisi, ocuk bakm merkezi, bilgisayar
eitim merkezi, sosyal haklar ve enformasyon brosu, i ve ii
bulma ofisi, erikin eitim merkezi, mesleki eitim merkezi,
sosyal hizmet merkezi, internet kafe, yallar iin gndz faaliyet
ve bakm merkezi, oyun bahesi ve ana salon yer almaktadr.
St. Andrews Bakm Merkezi binas 16.06.1989 tarihinde
bakan HILLERY tarafndan resmen almhr. Merkezin ve
verilen hizmetlerin geliimi gnmze kadar devam etmitir.
Merkez, halihazrda. 230'un zerinde tam ve yar zamanl
alanyla hizmet ettii insanlarn ve ailelerin hayahnda nemli
ve genileyen bir rol stlenmektedir St. Andrews, Westland Row
blgesinde 1973'te kurulmu olan Sosyal Hizmetler Nlerkezi
(Social Service Centre) tarafndan yeniden yaplandrlmhr.
Daha ncesinde hizmetler, Trinity College tarafndan cretsiz
salanan kk bir ofisten yrtlmtr.
.Genel Hizmetler

2004 ylnda Aile Destek Ajans SABM'nin 20042006 dnemi

son yllk plann onaylamtr. Bu program merkezin temel
finansmann salamakta ve merkezin etki alanndaki tm yerel
toplulua katkda bulunmasn kolaylahrmaktadr.
SABM, ailelere ve bireylere yaam dngsnn her aama
snda gelime frsatlar ve destek hizmetleri sunmaktadr. ocuk
bakm, s,osyal hizmet programlar, genlik programlar (okul
sonras aktiviteler, ev devi ve alma gruplar dahil olmak
zere), gndz ve gece erikin eitim programlar, ebeveynlik ve
gen anne programlar, uzun dnem isizlere ynelik i VE itim
frsatlar, ie hazrlama ve yerletirme hizmetleri, yallara evde
yardm hi zmetleri, seyyar yemek hizmeti (evde yemek hazr-

1RLANDA

105

lamakta ve ev ii yapmakta zorlanan yallara yemek gtren

hizmet), yallara ynelik "yallara ynelik gndz merkez
leri" ( " day centre for tl).e elderly") ve sosyal yardm haklan ve
danmanlk hizmetleri tnerkezin faaliyetleri arasndadr. Aynca
merkez, Dou Yakas Sa.lk Kurulu tarafndan salanan ocuk
sal hizmetlerine de ev sahiplii yapmaktadr. Bu hizmet
gittike bym ve gelimitir. Bu dzenleme, merkezin temel
finansmann salamakdnda idari destek ve personel ihtiyac
ile merkezin srdrlbilirliine ynelik baz masraflan da
salamaktadr. Ai1elere:ve topluma uygun bir standartta hizmet
salayabilmek iin mefkez binas yksek bir standarda ulal
nlmakta, verimli olarak ynetilmekte ve mali denetimi salkl
olarak yaplmaktadr.
Merkez toplumsal, geliime katkda bulunmak amacyla
bireylere ve ailelere soyal hizmetler salamann yan sra yerel
sorunlar ve gelimeler hakknda bilgi paylamn salayarak tm
toplumun ilgisini eknjleki.edir. Merkezin alma alannda yer
alan 3000 eve cretsiz plarak dallan "The New Unk" dergisi
bunun en iyi gstergefidir. Aynca merkez, Dublin Docklands
Development Authorilty, Dublin Inner City, Partnership ve
RAPID ("Revitalising r Areas by Planning, Investment and
Development") gibi klljrulularn yerel temsilcileriyle yakn ili
kiler kurmakta, mahalli organizasyonlann faaliyetlerine destek
vermekte ve mahalli gruplarn aktif hale gelmesini kolaylalr
maktadr.
2.Genlik Progral11I

Genlik servisi bir mdr ve be uzmanla blgedeki genlere

ynelik hizmetler vermektedir. Programda, blgedeki genlere
ynelik scuba diving kursu, sosyal yardm programlan, yaz
aktiviteleri ve madde bamll konulannda eitim gibi farkl
organizasyonlar hayata geirilmektedir.

106

iLKE RAPORLARI

3. ve i Bulma Merkezi

St. Andrews ve i Bulma Merkezi Ekim 1990'da kurul

mutur. Temel ilevi blgedeki isizlerin i bulmalarna yardmc
olmakhr. 1990'dan bu yana i ve ii bulma merkezi tarafndan
1600 kiiye i bulunmutur. Ayrca i ve ii bulma merkezi
blgedeki isizlerin i bulabilmeleri iin eitim ihtiyalarn da
gz nnde bulundurarak birok farkl kurs dzenlemektedir.
Merkez i ve ii arayanlarn bavurularn kayda almakta ve
bavurular ihtiyalar erevesinde eletirmektedir. Bavurular
ve kayt ilemleri herhangi bir crete tabi deildir.
4.Yallara Ynelik Hizmetler

Gndz Merkezi ("Day Centre") hizmeti ile blgedeki yal

insanlarn sosyallemesi ve yalnzlklarnn nne geilmesi
amacyla eitli faaliyetler dzenlenmektedir. Gndz Merkezi
hafta ii her gn akam 05:00'e kadar hizmet vermektedir. Hafta
ii her gn otuz kii iin len yemekleri dzenlenmekte ve
bunun dnda toplam elli kiiye kadar hizmet verebilen bilgi
sayar, iek dzenleme, dans, bowling gibi birok farkl alanda
aktiviteler dzenlenmektedir. Sz konusu aktiviteler blge
hastanesi hemireleri ve yerel polis tarafndan dzenli olarak
kontrol alhnda tutulmaktadr.
S.Ev Yardm Hizmetleri (Home Help Service)

Home Help Service, hepatit C hastalarna, psikiyatrik vaka

lara, zihinsel zrllere, stres alhndaki ailelere ve yallara
profesyonel destek salamaktadr. Bu erevede 2004 ylnda iki
yzden fazla yal insana kendi evlerinde yiyecek ve iecek
salanmhr. Bu hizmet ailelerin kendileri ve bakma ihtiya
duyan bireyleri iin daha uygun ve scak bir evre olutur
malarna da katkda bulunmaktadr. Bu hizmete ynelik talebin
her geen gn hzla artmas hizmetin ailelere ynelik en nemli
desteklerden biri olduunu gstermektedir.

RLANDA

107

6.ocuk Bakm Merkezi

Merkez hafta iinde saat 08:45 - 05:30 aras hizmet vermek

tedir. 2-5, 6 ve 6-9 ya gruplarna ynelik kre ve okul sonras
aktivite hizmetleri verilmektedir. ocuk bakm merkezinde bir
mdr, iki mdr yardmcs, be eitmen ve sekiz asistan olmak
zere toplam on alh kii almaktadr. Krete ve okul sonras
aktivite grubunda ocuklara ynelik geziler ve Christmas ve
Halloween organizasyonlar gibi birok farkl aktivite dzen
lenmektedir.
7.Yetikin Eitimi

Yetikin eitimi program 1985 ylnda ocuklarmn eitimine

yardmc olmak isteyen mahalle sakinlerinin kahlmyla olutu
rulmutur. Bu hizmet yllar getike bym ve gelimeye
devam etmitir. Getiimiz yl okuma-yazma, bilgisayar
yardmyla okuma-yazma, temel Gaelic, ngilizce ve spanyolca,
temel matematik, drama, sanat, kiisel geliim, bahe ve iek
dzenleme gibi birok farkl alanda kurslar dzenlenmitir.
S.Enformasyon Hizmetleri

Bu hizmet telefonla ya da bavuru formlarmn doldurulmas

suretiyle yaplan bavurularn cevaplandrlmasm kapsamakta
dr. Bavuru sahiplerinin sosyal hizmetler ve yardmlar konu
sundaki bavurular cevaplandrlmakta ve gerekli ynlendirme
ler yaplmaktadr. Enformasyon brosu, merkezi ve yerel birok
kurum ve kurulula yakn ibirlii ierisinde hizmet vermektedir.

108

(iLKE RAPORLARI

V. SONU
12-17 Kasm 2006 tarihleri arasnda rlanda Cumhuriyeti ba
kenti Dublin'de gerekletirilen almada bata Aile ve Sosyal
lerden Sorumlu Bakanlk olmak zere aileye ynelik hizmetler
sunan eitli kamu kurulularna ve mahalli organizasyonlara
ziyaretlerde bulunulmutur. Bu ziyaretlerde rlanda Cumhuriye
ti'nin genelde sosyal devlet anlayn zelde ise aile kurumunun
desteklenmesi anlaYJn hayata geirmeye dnk hangi faaliyet
ler ieriside olduu saptanmlr. Bu erevede rlanda'da aile
temelinde, sosyal devlet ilkesinin toplumsal inisiyatifi n planda
tutan, kamusal alanda btnletirici ve yerel odakl bir anlayla
gerekletirilmesi dorultusunda nemli bir mesafe kaydedildii
ve salkl bir sistemin var olduu sonucuna vanlmlr.
rlanda ziyaretinde dikkati eken nemli hususlardan bri de
sosyal yardm ve hizmetlerin yerelletirilmesi aamasnda izle
nen strateji ve politikalardr. Nitekim bu srete hizmetlerin, h _r
hangi bir aynm yaplmakszn rlanda'da yaayan ve farkl sosyal
tabakalardan gelen her insana ynelik olarak sunulduu ve siyasi
kayg ve amalardan uzak tutularak sadece hizmetin alnmas
aamasnda deil hizmetin sunulmas aamasnda da toplumla
ibirliinin n plana alnmas anlayna dayal politikann esas
alnd grlmtr.

TC. BABAKANLK

ALE VE SOSYAL ARATIRMALAR GENEL

. MDRLG

INGILTERE
ALIMA ZIYARETI
RAPORU

2006

Hazrlayanlar

smail YELPAZE
Abdullah KTK
AIZlt Meryem DALOGLU
Nuray EHTOGLU
H. Krat BAK1R
Mustafa AYDEGER

tNGLTERE

111

I.GR
Avrupa Birlii ile Trkiye arasndaki kahlm mzakereleri 3
Ekim 2005 tarihinde resmen balahlmhr. Mzakereler ereve
sinde, Birlie kahlmn ne anlama geldii tarif edilmitir. Buna
gre; kah1m, mktesebat olarak adlandrlan, aday lkelerin
Birlik sistemine ilikin tm hak ve ykmllkleri ile Avrupa
Birlii'nin kurumsal yapsn kabul etmesi olarak tanmlanmhr.
Avrupa Birlii, ye lkelerin sosyal, ekonomik ve dier alan
larda uyumlu hareket etmesini salamak amacyla ortak politika
lar oluturmutur. Bu ortak politikalar, tm ye lkelerce benim
senmesi gereken temel ilkeleri belirlemekte ve ye devletlerin
farkl uygulamalarndan doabilecek sorunlar ortadan kaldra
rak Birlik dzeyinde uyumu salamaktadr. Trkiye ile AB ara
sndaki kahlm mzakerelerinin ok nemli bir parasn olutu
ran bu politikalara uyum erevesinde gerekletirilecek reform
larn, lkemizin hukuki, ekonomik ve sosyal sisteminde nemli
deiikler meydana getirecei aklr. Bu nedenle bu politikalarn
neler olduunun bilinmesi ve ileyilerinin takibi olduka nem
lidir.
Aile ve Sosyal Aralrmalar Genel Mdrl D likiler
Daire Bakanl tarafndan yrtlen, "Yurt D Yerinde Bilgi

112

LKE RAPORLARI

Edinme Projesi" kapsamnda ye lkelerde, Aile ve Sosyal

Arahrmalar Genel Mdrlnn benzer alma alanna sahip
kurumlarn ileyileri ve yaklamlar hakknda bilgi sahibi
olmak, politikalarn oluturma srelerini yetkililer kanalyla
izlemek, gerekl paylam ve birliini salamak iin, 20-22
Kasm 2006 tarihleri arasnda ngilterelde alma ziyaretleri
gerekletirilmitir. 3 gnlk program erevesinde Bakanlk
dzeyinde faaliyet gsteren alma ve Emeklilik Dairesi ile
Eitim ve Beceri Dairesi; yerel ynetim kuruluu olan Tower
Hamletsle bal sosyal hizmet kurulular ile ona bal olarak
alan The Eva Armsby Aile Merkezi ve St.Hildals Dou Halk
Merkeziinde aile bireylerine dnk uygulama, program ve
modeller hakknda gerekli bilgiler edinilmitir.

NGILTERE

113

II. ALIMA VE EMEKLLK DARES'NN ALE

VE OCUK POLTKALARINA GENEL BAK
Aile ve ocuk politikalarnda alma ve Emeklilik Daire
siInin ncelikli ilgi alan yoksulluun nasl giderileceine ilikin
dir. Bunun cevab iyi ileyen bir igc piyasasnda aranmak
tadr. Birleik Krallk (ngiltere), i arayanlar ve iverenler asn
dan yaygn alma frsatlarna sahip olan ve aktif igc piyasas
politikalarnda nemli baarlar elde eden bir lkedir. 19971den
bu yana, igc piyasasna katlm asndan farkl engellerle kar
lam olan iki milyon kii daha i sahibi olmutur. sizlik oran
lar son 30 yln en dk seviyelerine dm, bylece devletten
isizlere yaplan yardm miktarnn btedeki pay olduka azal
mtr. Bu sayede artan devlet gelirleri, harcama kalemlerinde
ihtiya hissedilen dier alanlara kaydrlmtr.
Hkmetin stratejisi genel olarak 4 temel konu evresinde
ekillenmektedir. Bunlar:
Yoksullukla mcadelede en etkin yolu bularak bu dorul
tuda hareket etmek,
Refah devletinin salanmas amacyla kapsaml destekleme
sistemleri kurmak,

114

LKE RAPORLARI

-Aktif igc piyasasnn salkl ilemesine ynelik politi

kalar, haklar ve sorumluluklar oluturmak,
-ocuk yoksulluu ve sosyal dlanmayla etkin bir ekilde
mcadele etmektir.
. Birleik Krallkta tek ebeveynli aileler nemli konular arasn
dadr. Hkmetin bu konudaki odak noktas, bu tr ailelerde
dnyaya gelen ocuklarn bakm ile eitim ve salk hizmetlerin
den yararlanma imkanlarnn arttrlmasdr. Bu dorultuda
ailelere, ocuk saylarna ve ihtiyalarnn eitliliine gre yar
dmlarda bulunulmakta ve bu ailelerdeki ebeveynlere i sahibi
olmalar iin kolaylklar salanmaktadr. 1997'den beri uygula
nan igc piyasasna ynelik politikalar sonucu, bu alanda da
olumlu gelimeler yaanm ve devletten maddi yardm alan tek
ebeveynli ailelerin saysnda azalma meydana gelmitir.
i

ocuk yoksulluunun yok edilmesi konusunda hkmet uy

gulanan politikalarn baarsn tespit etmede, 2005 ve 2010
yllarna ait verileri temel kriterler olarak belirlemi ve 2020 yln
sorunun zm tarihi olarak hedeflemitir. Bu dorultudaki ara
hedefler, nispi gelir dzeyi dk olan ve yoksulluk iinde
yetien ocuk saysn yarya indirmek, mutlak gelir dzeyi d
k olan ocuklar iin daha gelitirilmi yntemler kullanarak bu
ocuk saysn bir milyonun allna drmektir.
Hkmetin zellikle zerinde durduu konu ocuklarn
salkl ortamlarda gelimesini salarnaklr. ocuklar, aile tiple
rine ve iinde bulunduklar ekonomik artlara gre eitli grup
landrmalara tabi tutulmutur. Bu gruplandrmalarda en byk
pay %40 ile elerden en az birinin all ailelerde yaayan o
cuklar almlr. Bunu %34 gibi yksek bir payla isiz tek ebeveynli
ailelerde yaayan ocuklar almlr. Tek ebeveynli ailedeki birey
leri i sahibi yapmak hkmetin nem verdii konularn banda
gelmektedir.
Uygulanan politikalar neticesinde 1999'dan 2005 ylna kadar
700.000 ocuk, dk gelir seviyesinde yaamaktan kurtulmu
tur. ocuk yoksulluunu 2010 ylna kadar yarya indirmek iin

INGLTERE

115

1,1 milyon ocuun daha kurtarlmas gerekmektedir. Bu

hedeflere ulamak iin tek ebeveynli ailelerde igc piyasasna
katlm "tax credits" ad verilen sistemle ailelere salanan finan
sal destei arttrmak gerekmektedir. ocuk bakm ebeveynlerin
ie gitmelerindeki en byk engellerden birini oluturduundan,
bu sistemle anne babalar ite tutmak iin ocuk yardm yapl
makta ve ocuklarn 3 yandan itibaren okula gnderilmeleri
tevik edilmektedir. Bununla birlikte ngilterelde 16 yandan
kk ocuklarn almasna izin verilmezken, aile geimine
katkda bulunmak niyeti olmakszn ocuun mesleki beceriler
kazanmas ve okulun uygun grmesi artyla 14 yandan byk
ocuklar almasna izin verilmektedir.
alma ve Emeklilik Dairesinin bu hedeflere ulamadaki
rol:
-nsanlarn alma isteini artrmak ve ailelerin igc piya
sasna katlmn desteklemek,
-alma hayatnda baarl olmalarnda ve ilerlemelerinde
aile bireylerine yardmc olmak,
-Zorunlu ihtiyalarn karlayamayanlara yardm etmek, i
gc piyasasn en verimli hale getirmek iin eitli uygulamalar
da bulunmak,
-ocuk yoksulluu ile mcadelede ortaya kan sorunlar
gidermeye almak,
-Politikalarn ocuk yoksulluu zerindeki etkilerini aratr
mak ve politikalar aratrma sonularna gre yeniden ekillen
dirmektir.
a) Anne ve Babalarla ilgili alma Konular ve Ulusal
ocuk Bakm Stratejisi

Uygulanan politikalar sonucu yoksullukla mcadele ve sos

yal dlanma konularnda ok iyi sonular elde edilmitir. ngil
tereide 19971de 4,2 milyon ocuun yoksulluk iinde yaad 5,5

116

LKE RAPORLARI

milyon insann yardmlara baml olduu ve emekliIerin

%25'inin yoksulluk snrnn altnda olduu gereinden
hareketle eitli politika ve stratejiler gelitirilmitir. "Ulusal
Asgari cret" ve "Tax Credits" gibi reformlar sayesinde
800.000'ini ocuklarn oluturduu 2,4 milyon kii nispi
yoksulluktan kurtulmutur. Birleik Krallk, son 50 yln en dk
isizlik oranlarna sahip olmann yan sra, G8 lkeleri arasnda
en yksek alma oranna sahip olan lkedir. Emeklilik kredisi
ve k aylar iin yakacak demeleri gibi uygulamalar sonucunda
geen sene 1 milyon emeklinin nispi yoksulluktan kurtulmasna
yardmc olunmutur. Ancak bu konuda alnmas gereken daha
ok yol vardr. nsanlarn kamu, zel sektr veya gnll organi
zasyonlarda grev alrken toplumla btnlemesini olumsuz
etkileyen faktrleri ortadan kaldrma asndan Bakanlk, gele
cekte de zerine den grevi yapmaya devam edecektir. Strateji
lerin temel amac, her ocuun en iyi yaam standartlarna ve
kendi potansiyellerini gerekletirebilecekleri frsatlara sahip
olmasn salamakbr.
ocuk yoksulluu stratejilerinin anahtar bileenleri unlar
dr:
-Yoksul aileleri desteklemek, finansal gvenliklerini sala
mak ve igcne kablmlar sayesinde gelirlerini artbrmak,
-Yoksulluun ksr dngs krmak iin, ocuklara doum
larndan itibaren destek vermek,
-ocuklarna daha iyi imkanlar salayabilmeleri iin aileleri
desteklemek.
steyen herkesin i bulabilmesini salamak iin daha esnek
alma koullarnn varlna ihtiya duyulmaktadr. Doum
demeleri ve izinleri zel sektrde kamuya nazaran daha fazla
dr. Kamu sektrnde de bu konuda yaplan demelerin arbrl
mas, 6 yanda kk ocuu ve 18 yan albnda zrl ocuu
olan ailelere iyerlerinde esneklik salanmas, babalara da cretli
ve cretsiz doum izni verilmesi gerekletirilmek istenen
uygulamalar arasndadr.

1NGLTERE

117

b) ocuk Yoksulluu Stratejisi ve Analizi

Tony Blair hkmeti 1999 ylnda, 20 yl ierisinde ocuk yok

sulluunu tamamen ortadan kaldrmay kendine misyon olarak
belirlemitir. Hkmet, ortalama hane halk geliri %60'dan az
olan ailelerde yaayan ocuklar, yoksulluk iinde yaayan
ocuklar olarak kabul etmektedir. Birleik Krallk 1997'de, en
dstrilemi lkeler arasnda ocuk yoksulluk oran en yksek
olan lkelerden biri olmutur. Bunun en nemli nedenlerinden
biri, tek ebeveynli ailelerde ocuklarna bakacak birini bulama
yan annelerin igcne katlamamalar olarak gzlenmitir.
Emeklilik Dairesi isizlii azaltan politikalaryla bu srece
ok nemli katklarda bulunmutur. siz ailelerde yaayan
ocuk says 10 yl iinde, 1,69 milyondan 440.000'ne dmtr.
Ancak bu noktada hedeflere ulalabilmesi iin yeni stratejilere
ihtiya vardr. Bunlar:
-Gelitirilmi sistemlere dayal alma, modern vergileme ve
yararlandrma sistemleriyle lkenin ekonomik artlarna uygun
aile gelirinin elde edilmesini salamak,
_ii

Aktif gc Piyasa Politikalar" yoluyla; ailelere, yaplan

yardm demeleriyle ocuklarna bakc bulmada kolaylk sala
yarak alma hayatna katlmlarnda destek olmak,
-Aileler ebeveynlik rollerinde yardmc olmak,
-ocuklarn yaama olanaklarn gelitirmek iin kamu hizmetlerini en iyi ekilde sunmaktr.
Yenilenmi stratejilerde odak noktalar; tek ebeveynli aileler,
daha iyi imkanlarda almalar salanabilecek evli iftler, geni
aileler, zrl ocuklar, etnik aznlklar gibi korunmasz gruplar
dr. Bu noktada farkl rktan gelen yerel gruplarla diyalogun
salanmasna zel nem verilmektedir. Tek ebeveynli ailelerdeki
ocuklar en riskli gruptaki ocuklardr. Part time alma imka
nnn birok tek ebeveynli aileyi yoksulluktan kurtard grl
mtr. Bu nedenle, tek ebeveynli ailelerin bu tr ilerde alma
lar tevik edilmektedir.

118

iLKE RAPORLARI

c) Tek Ebeveynli Aileler Program in Yeni Bir Yaklam

"Tek Ebeveynli Aileler Program"nn temel amac, ailelerin

igcne kahlm orann %70'e karmakhr. Belirlenen hedefler
arasnda, tek ebeveynli ailelere i bulma sreci ve ilerlemelerinde
en iyi frsatlara sahip olmalarnda yardmc olmak, mali adan
uygun, yksek kaliteli ocuk bakm hizmeti sunmak, demeler
den ve bamllktan oluan kltr deitirerek bamsz ala
bilmelerini salamak vardr. "Tek Ebeveynli Aileler Progra
m"nn temel bileenleri; almaya Odaklanma, ocuk Bakm,
Finansal Destek ve Bilgi'dir. Tek ebeveynli ailelerin kendilerine
salanan kolaylklardan ve yardmlardan haberdar edilmeleri
gerekmektedir. Kiisel danmanlar araclyla ailelere gven ve
destek vermek hayati nem tamaktadr. alma hayahna kah
lmn yaplan demelerden daha fazla yarar getirecei akhr.
Ebeveynlerin bireyselliklerini kazanmalar, yerel otoriteler ve
gnll kurulularn ibirlii halinde almalar politikalarn
baaryla sonulanmas asndan ok nemlidir.
Yaplan almalar sonucunda 2006'nn ilk iki eyreinde,
alan tek ebeveynli aile saysnda %56'lk bir arh grlmtr.
Ayrca, 246.000'den fazla aile de devletten gelir destei almaya
ihtiya duymamaktadr. Bu sonu, hkmet politikalarnn d
zenli ve srekli uygulanmas neticesinde elde edilmitir.
Maliyet fayda analizleri, tek ebeveynli aile politikalarna
yaplan yahrmlarn, hkmet harcamalarnda nemli farkllk
lar meydana getirdiini gstermektedir. 2000-2001 yllar arasn
da, tek ebeveynli ailelere gelir destei, barnma ve dier harca
malar iin 82 milyon pound yahrm yaplrken, uygulanan politi
kalar sonucunda bu kalemlerde 42 milyon poundluk azalma
grlmtr. Sonu olarak bu politikalar, lkeye 40 milyon
poundluk bir kazan salamhr. Bundan sonra ahlacak yeni
admlar; tek ebeveynli ailelerin igcne kahlma oranlarn arhr
maya yardmc olmak, dezavantajl gruptaki insanlar iin yeni
zmler retmek ve yerel ynetimlerle ortaklk kurmakhr. Gele
cekte zerinde allmas dnlen konular ise; daha fazla
insanla ilgilenmek,"Ulusal ocuk Bakm Stratejisi"yle ocuk

NGLTERE

119

bakmnn yeterli dzeyde salanmasna devam etmek, aileler

iin en uygun politikalarn hazrlanmas srecinde toplumla ve
dier sektrlerle almalara devam etmektir.
d) Sosyal Dlanma ve Yoksullua Kar Strateji

Birleik Kralln 2006 yl iin ulusal eylem plan, sektrler

aras birlikte alma zerine kurulmutur. Hareket noktas;
ulusal eylem plannn ne olduunun anlahlmas, Avrupa Birlii
lkelerindeki sosyal kahlm gerekletirmeye ynelik almala
rn ve yntemlerin arahrlmas, dier kurum ve kurulularla
ibirliinin gerekletirilmesidir. AB lkelerinin deneyimlerinin
paylalmasnda, ortaklaa karar verilen gstergeler zerinden
karlahrma yaplmas ngrlmtr. Ama, performanslarn
birletirilmesi ve baarl olmu alma programlarnn deii
minin yaplarak yoksulluun ve sosyal dlanmann nedenlerinin
daha iyi anlalmasn salamakhr. "Ulusal Eylem Plan" ereve
sinde oluturulan sosyal korunma ve sosyal kahlm raporu; ortak
gr, kahlm iin ulusal eylem plan, emekliler iin ulusal strateji
raporu ile salk ve uzun dnemli bakm iin ulusal plan olmak
zere drt ana blmden olumaktadr. 2006 plan hazrlanrken
"Get Heard" ad verilen ve yoksul insanlarn seslerini duyurabi
lecekleri bir platform oluturulmutur. AB lkelerinin uygula
dklar ve baarya ulahklar programlardan bilgi edinilmi, ulu
sal deiim programlar zerinde durulmutur. Mevcut duru
mun analiz edilmesi ve mcadele alanlarnn belirlenmesi, drt
anahtar politika alan iin plan hazrlanmas ve sosyal kahlmda
devlerin rolnn tespit edilmesi eylem plannn temel yapsn
oluturmaktadr. Bu drt anahtar politika; herkes iin sosyal
kahlmn salanmas asndan ocuk yoksulluunun yok edil
mesi, igcne kahlmn arthrlmas; herkesin kaynaklara, hakla
ra ve hizmetlere sahip olmasnn salanmas asndan ise kaliteli
hizmetleri elde etmenin gelitirilmesi Ve ayrmclkla mcadele
edilmesidir.
ocuk yoksulluu ile mcadelede ailelerin finansal asndan

llLKE RAPORLARI

120

desteklenmesi ok nemlidir. Bunu yerine getirmek iin anne

babalara i sahibi olmalarnda yardmc olunmal, i arama sre
cinde tek ebeveynli ailelere ek finansal destek verilmelidir. "Tax
Credits" ve "Asgari cret Sistemi"nin gelitirilmesi ile "ocuk
Destekleme Program" nn yeniden ekillendirilmesi gelecekte
yaplmas planlanan uygulamalar arasndadr. Ayrca igcne
katlm arttrmak iin de kiisel becerilerin gelitirilmesi, i
deitirmenin kolaylatrlmas, ehir planlarnn hasta ve zrl
insanlara uygun hale getirilmesi, yal alanlara yardm edil
mesi ve e-devlet uygulamasnn aktif hale getirilmesi gerekmek
tedir.
Ayrmcla en ok maruz kalan gruplar; zrller, Afrika
kkenli insanlar ve etnik aznlk gruplardr. zrl insanlar iin
yaplmak istenenler; onlarn bamsz olarak yaayabilme
gcne sahip olmalarna yardm etmek, zrl ocuklara sahip
ailelere verilen destei attrmak, yetikinlie geilerinin sarsnt
sz olmas iin onlara kolaylklar salamak, i sahibi olmalar ve
ite kalabilmeleri iin destek vermektir. Afrika kkenli veya etnik
aznlk olmalarndan dolay ayrmcla urayan insanlar iinse
yaplacak mcadelenin hareket noktalar; iyerlerinde
ayrmclkla mcadele etmek ve toplumdaki her bireyin birlik ve
beraberlik dncesine sahip olmasn salamaktr.
e) Sure Start Ulusal Deerlendirme Modeli

"Sure Start"; hkmetin ocuklar, ailelerini ve genel olarak

toplumu desteklemek iin erken eitim, ocuk bakm, salk
hizmetlerinin birletirilmesiyle oluturduu geni kapsaml bir
programdr. Bu programn amac; her ocuun en iyi artlarda
yaamas, ailelerin daha iyi olanaklara sahip olmas, daha kaliteli
ocuk bakm hizmetlerinin verilmesi ve toplumun daha gvenli
ve gl olmas iin almalar yapmaktr.
Program ayn zamanda hkmetin ocuk yoksulluu ve
sosyal dlanmayla mcadelesinde nemli yer tutmaktadr. Yerel
programlarn bu amaca ulamasnda "Sure Start" anahtar rol

INGILTERE

121

oynamaktadr. Yaklak yldr bu alanlarda birok bilgi

toplanp rapor haline getirilmi ve ulusal bir deerlendirme
yaplmbr. "Sure Start", 4 ya alb ocuklara ve onlarn ailelerine
odaklanmbr. Programda aynca okul ii davranlar, su
oranlan, yetikinlerin sal, isizlik ve devlet yardmlanndan
yararlanamama konulan zerinde durulur. Program dahilinde
pilot alanlar seilmi ve seilen alanlarda dk gelir, isizlik ve
ocuk yoksulluunun lke ortalamasndan iki kat fazla olduu
grlmtr. Bu blgelerin ortak noktas yoksulluk iinde bulun
malan olsa da blgelerin her biri nemli farkllklara sahiptir. Bu
blgelerde 4 yan albnda ocuklan olan ailelerin oluturduu
hane halknn neredeyse yans isizdir ve bu oran ngiltere ortala
masnn ok stndedir. Buradaki genlerin ounun salk
problemi vardr ve su ileme oranlan yksektir. Aileler planlarn
ieriinin belirlenmesinde, programn ynetiminde, hizmetlerin
sunulmasnda ve deerlendirilmesinde grev almaktadrlar. Ay
rca aileler programa gvendikleri iin yakn evrelerini de bu
hizmetlerden yararlanmas konusunda tevik etmektedirler.
Stratejik ve operasyonel dzeyde ibirlii halinde allmas
sonucu ok nemli kazanmlar elde edilmitir ve toplum baznda
belirlenen hedeflere ulamada ok aama kaydedilmitir.
"Sure Start" blgesel program, krsal alanlar dndaki
dezavantajl blgelerin karakteristik zellikleri hakknda eitli
bilgiler vermektedir. Program, ngiltere'deki 0-3 ya arasndaki
yoksul ocuklarn ve ailelerinin bulunduu blgelerde etkili ol
mutur. Dk gelir seviyesi ve isizlik bu blgelerin ortak zel
liidir ve buradaki 0-3 ya arasndaki ocuklann yaamlan
verilen yardmlara baldr. Anne babalann ounun ya kk
tr ve yalnz yaamaktadrlar. Bu noktada program araclyla
yaplacak daha ok hususun olduu da akbr.

f) zel Eitim htiyalar ve Yetersizlikler

Eitim her ocuun daha iyi bir gelecee sahip olmas iin
gereklidir. Eitim ve Beceriler Dairesi'nin, her ocuun kendi

122

LKE RAPORLARI

potansiyeline ulaabilmesini salamak adna ok eitli grevleri

vardr. zel eitime ihtiya duyan ocuklar ile zrl ocuklarn
eitim haklarna kavuabilmeleri konusunda engeller vardr.
Genellikle bu ocuklarn yaad ortamlar, onlarn ihtiyalarn
karlamaktan ok uzaktr. Hkmetin "Baarya Giden Yoldaki
Engelleri Kaldrma" giriimi, zrl ve zel eitime ihtiya du
yan ocuklar iin hazrlanmbr. "Her ocuk nemlidir" projesi,
hkmetin ocuklara ynelik hizmetleri, ulusal ve blgesel
anlamda gelitirmesine yardmc olacak bir projedir. Btn
ocuklar nerede eitim alrlarsa alsnlar kendi okullarnn bulun
duu evrede renebilme, oyun oynayabilme, kendilerini geli
tirebilme frsatlarna sahip olmaldrlar. Aileler ocuklarnn bu
tr eitim programlaryla ihtiyalarnn en abuk ve en etkin e
kilde karlanacan bilmelidirler. Bu strateji, glendirilmi bir
program iermektedir. Yerel otoriteler ve gnll kurulularla
yaplan ibirlii sayesinde engeller daha abuk kaldrlabilmekte
dir. retmenlerden beklenen, ocuklarn zel eitim ihtiya
larn gz nne alarak eitim vermeleri; okullardan beklenense,
ocuklarn gemileri ve yapabilecekleri eyler ne olursa olsun
eitimlerinde zerlerine den grevleri en iyi ekilde yapma
lardr . Bu noktada hkmet, retmenlerin almalar gereken
zel eitim iin en elverili ortam hazrlamakla ykmldr.
Erken mdahale bu stratejinin temelidir. Bu sayede ocukla
rn gereksinimleri nceden tespit edilip gerekli nlemler alnaca
ndan, eitimde daha geride kalan ocuklarn snf arkadala
rna yetimeleri salanabilecektir. Mdahale ne kadar abuk
olursa, uzun dnemde ortaya kabilecek sorunlarn zmne o
kadar hzl cevap verilir.
Erken mdahale stratejisinin ierii u ekildedir:
-ocuklarn zel ihtiyalarnn yerine getirilmesine ynelik
destein ve hizmetin, onlarn doumlarndan itibaren verilmesi
ve bu destein devaml olarak gelitirilmesi,
Hkmetin bu amaca ynelik programlar yardmyla ocuk
bakm hizmetlerinin gelitirilmesi,

NGLTERE

123

-alanlarn bu konudaki bilgi ve becerilerinin arttrlmas,

-Erken mdahalenin yaplabilmesi iin gerekli fonun hkmete finanse edilmesi,
- Brokrasiyle mcadele edilmesi.
Erken mdahaleyi takiben uygulanmas gereken, ocuklarn
renme srelerinde karlahklar engelleri ortadan kaldr
makhr. Bunun iin ncelikle eitim frsatlarnn lke apnda
yaygnlahrlmas ve okullarn zel ihtiyalar karlayabilecek
donanma sahip olmas, yerel ynetimlerin kendi blgelerinde
yaayan ocuklarla ilgilenebilmeleri iin desteklenmesi gerek
mektedir.
g) Evlat Edinme

30 Aralk 20051te, "2002 Evlat Edinme ve ocuklar Hareketi"

tamamlanmhr. Bu hareket, 1976 yl "Evlat Edinme Hareke
ti"nin yerini almhr. lke ii ve lkeler arasndaki evlat edinme
nin yasal erevesi yenilenmi, 26 yllk kanun elden geirilerek
ok nemli deiiklikler yaplmhr. Yerel otoriteler ve gnll
kurulular, hazrlanan bu yeni sisteme uymak zorundadr.
dr:

Bu hareketin ierdii anahtar niteliindeki maddeler unlar

-ocuklarn refahn salamak iin, "Evlat Edinme ve

ocuklar Hareketi 1989" un ilgili hkmlerini tekrar gzden
geirip bunlar belli bir dzene koymak,
-Evlat edinen aileler ve toplumun dier kesimlerine ynelik
olarak, evlat edinmeyi destekleme hizmetleri iin ihtiyalarn
belirlenmesinde, sivil otoritenin grlerinin alnmas iin yeni
bir sistem oluturmak,
-Evlat edinmeyi destekleme hizmetlerinin hazrlanmasnda
yerel otoritelere de grevler vermek,
-Hizmetlerin kalitesinin llmesinde ilgili bakanln

124

iLKE RAPORLARI

bamsz bir mekanizma oluturmasna imkan tanmak,

eYeni lm biimleri ieren programlar hazrlamak,
eBekar kiilere, evli olan ve olmayan iftlere evlat edinme
srecinde yardmc olmak,
eEvlat edinme kurumlar iin hazrlanm, daha ok bilgiye
kolaylkla ulamay salayacak yeni bir alma erevesi hazrla
mak,
eBirleik Krallk'n evlat edinmeyle ilgilenen birimlerine bra
klan ocuk says iin ek snrlamalar getirmek,
eEvlat edinilmesi uygun olmayan ocuklar iin "ocuklar
Hareketi 1989" u tekrar dzenleyerek, yeni bir zel koruma
hizmeti hazrlamak.
Evlat edinmeye ilikin btn ilemler, Eitim ve Beceriler
Dairesi'nin sorumluluu alhndadr. Evlat edinecek kiilerin sei
mine ok dikkat edilmektedir. ocuun aileye uyumu ok nem
lidir. Evlat edinmek isteyenlerle ayn ah altnda 6 hafta yaayan
ocuklar, eer kendileri de isterlere bu ailenin bir bireyi
olmaktadrlar.
l) /IRer ocuk nemlidir" Projesi

Hkmetin uygulad program gereince ocuklarn,

genlerin ve onlarn ailelerinin yaam standartlarn ykseltmek
iin tm birimlerin birlikte almas gerekmektedir. ocuklarn
ve genlerin kendi potansiyellerini gerekletirebilmeleri ve kar
lahklar sorunlar zebilmeleri iin hizmetlerin daha kaliteli,
dah ulalabilir olmas hkmetin sorumluluu alhndadr.
"Her ocuk nemlidir" program, frsatlar arthrp riskleri en
dk seviyeye indirerek blgesel deiim planlarnn, ocukla
rn ve genlerin ihtiyalarna gre yaplmasn hedefleyen bir
programdr. Politikalar arasndaki bu dnm gerekletirme
de Eitim ve Beceriler Dairesi'ne den balca grevlerden biri,

125

INGLTERE

yerel otoritelerle gl ortaklklar kurmaktr. Hkmetin bu aa

mada oynad rol, kurumlar arasnda koordinasyon salamak
tr.
Eitim ve Beceriler Dairesi, ocuklar ve genler iin sonula
rn yakn bir tarihte almay umduklar bir amalar tablosu
oluturmutur. Bu tabloda ulalmak istenen sonular, bizzat
programn hedef kitlesini oluturan bireyler tarafndan
saptanmtr. Bu tablo genel hatlaryla u ekildedir:
SONULAR VE AMALAR TABLOSU
u-

<il

SAGLIKLI
OLMAK

GVENDE
OLMAK

Fiziksel salk

cinsel tacizden

hmal, iddet ve
koruma
Kaza sonucu olan
Duygusal salk

c::
-< Cinsel salk

U-

-<

Okula
hazrlama
Okulda mutlu

yaralanma ve

olmalann

lmden koruma

salama

Ayrmclktan
koruma
Sutan ve anti

Salkl hayat

EGLENCE
BAARI

Ulusal eitim
standartlar
belirleme
Kiisel ve

sosyal

toplumsal

davranlardan

gelimeyi

koruma

sai!:lama

POZiTiF
KATK

EKONOMK
REFAH

Karar verme

Mesleki eitim

srecine dahil

almalarn

etme

salama

Yasalara ve
toplumsal

gc piyasasna

kurallara uyumu

hazrlama

salama
Gvenilir
Aynmcla kar

topluluklarda

bilinlendirme

yaamalarn

Deime ve

Ara gere

mcadele becerisi

ihtiyalarn

kazandrma

karlama

Girikenlik

seviyelerinde

zellii alama

yaamalarn

salama

Birincil ve
Madde

Gvenli ve

kullanmn

dzenli bakm

standartlan

nleme

salama

sistemi

ikincil eitim

olusturma

Yksek gelir

salama

126

aLKE RAPORLARI

III. ALE POLTKALARNDA

YEREL YNETMDYGULAMALARI
(TOWER HAMLETS MODEL)
ngiltere yerel anlamda 33 blgeye aynlmhr ve bunlardan
biri olan Tower Hamlets, ocuklara hizmet etmeye ynelik yeni
bir dnm program hazrlamhr. Bu program kaynan,
"Her ocuk nemlidir" program erevesinde lke geneline
ynelik olarak hazrlanm olan ulusal gndemden almhr.
Ulusal gndemin anahtar mesaj; aileler ve ocuklan iin ocuk
luk ve ergenlik dnemlerinin en iyi ekilde geirilmesine ynelik
hizmetlerin, hkmet ve yerel ynetimlerce yerine getirilmesidir.
Tower Hamlets, ok uzun zamandr bu mcadelenin iinde
dir ve hizmet sunumundaki gelimelerle, yeniliklerle gurur duy
maktadr. Hkmetle ibirliine ilikin hazrlklar salam temel
ler zerine kurulmutur ve srecin hzlandnlmas iin gerekli
alma dzeni hazrdr. Okullarda yaplan almalar sonula
nn vermeye balamhr ve son on ylda ok nemli admlar
ahlmhr. Kurumun almaIan, ailelerinden zarar gren veya
onlarca ihmal edilen savunmasz ocuklarn korunma alhna

NGLTERE

127

alnmalar iin mkemmel hizmet verme anlayna dayanmak

tadr. Tower Hamlets, toplumda yoksullar arasndaki kabul edi
lemez eitsizlikleri azaltnay, her ocuun daha iyi yaam koul
larnda salkl birer yetikin olarak bymelerini istemekte ve
yaplklar her eyin merkezine ocuklar ve genleri koymakta
dr.
a) Tower Hamlets Nfusunun Genel Bir Profili

Tower Hamlets farkl etnik gruplardan olumaktadr. lke

genelinde, ekonomi alannda meydana gelen iyilemeler burada
yaayanlarn sosyal ve ekonomik anlamda daha iyi artlarda
yaamalarn salamhr. Geen on yl iinde bu blge, ticaretin
ve alveriin merkezi olarak byk bir yapsal deiim geirmi
tir.
Son 10-15 ylda yerel nfusta nemli bir arh yaanmlr ve
tahminler bu arln gelecekte de devam edeceini gstermekte
dir. Blge, lke ortalamasndan daha gen bir nfusa sahiptir. 19
yan altndaki gen nfus oran, bu blgede toplam nfusun
%28,4'n olutururken bu oran Londra'nn dier blgelerinde
ortalama %18 civarndadr. Bu demektir ki, ocuklara ve genlere
yaplan yalrm, gelecekteki zenginlik ve refah iin ok kritik bir
rol oynayacaklr.
b) Tower Hamlets'teki EtnikYap

Tower Hamlets, ounluunu Bangladeli insanlarn olutur

duu bir blgedir. Farkl etnik aznlktaki insanlarn varl,
birok adan Tower Hamlets'i zengin bir blge haline getirmitir.
19 yan alhndaki nfusun % 70'ini etnik aznlktan olan genler
oluturmakta ve burada 90 farkl dil konuulmaktadr.
2005 yl itibariyle Tower Hamlets'te yaayan ocuk ve gen
says 55.685'tir. Bunlarn 1.580'inin sosyal hizmetlerden yararlan
d bilinmektedir. Baz ocuklarn zel bakma ihtiyac olabil-

128

ULKE RAPORLARI

mektedir. Bunlar; gen yata anne veya baba olan, evi olmayan
veya geici yerleim yerlerinde yaayan, mlteci veya snmac
olan ocuklardr. Bu ocuklarn ve genlerin gvenli bir ortamda,
her adan glendirilmi bir ekilde ve salkl bireyler olarak
yetitirilmeleri gerekmektedir. Her ocuk zeldir, nceliklidir ve
. hibiri arkada braklmamaldr. Programlar ocuklarn ve gen
lerin dnceleri gz nne alnarak hazrlanmaktadr.
c) ocuklar ve Genlere Dnk Programlar

Tower Hamlets, kendi blgesindeki ocuklar ve genler iin

ok byk istekleri olan bir yerel ynetimdir. Burada yaayan ve
alan herkesin yaam kalitesini arlrmak iin hazrlanan
"Toplum Plan", Tower Hamlets vizyonunun esaslarndan birini
oluturmaktadr. Uygulanan program hkmetin "Her ocuk
nemlidir" ve "ocuklar in Ulusal Hizmet erevesi" prog
ramlar ile uyumludur. Bu uyum, planlanan hizmetlerin gerek
letirilmesi, savunmasz ocuklarn korunmas asndan yerel
ynetimi glendirmektedir.
Yeni plan, daha nce yaplan "Tower Hamlets Toplum Plan"
zerine ina edilmitir. Bu plan, ihtiyalarn ve taleplerin
belirlenerek sunulacak hizmetler haline getirilmesi srecinde;
salk hizmeti sunan birimlerin, okullarn, gnll ve toplumsal
kurulularn, polisin, inan gruplarnn, i evrelerinin, ailelerin
ve genlerin birlikte almasn salayabilmektedir.
Tower Hamletslin zerinde nemle durduu iki konu; sre
cin daha hzl ilemesi iin eldeki tm kaynaklarn en etkin ekil
de kullanlmas ve geliim srecinin devam ettirilmesidir. ocuk
lara ve genlere daha iyi hizmet sunulmas, bu konuyla ilgili tm
birimlerin ve hizmetlerden yararlananlarn ibirlii halinde al
masna baldr. zel sektr de bu konuya nemli katklarda
bulunmaktadr. Ad geen btn bu kiiler ve kurumlar; plan
larn yaplmasnda, hayata geirilmesinde ve geliimin devam
ettirilmesinde anahtar rol oynamaktadr. Bu nedenle dokmanlar
ve raporlar hazrlanmadan nce bu birimlerle grmeler yapl-

INGILTERE

129

maktadr. Plann ele ald 5 ana konu, "Her ocuk nemlidir"

programnda yer alan; salkl olmak, gvende olmak, elenmek
ve baarya ulamak, pozitif bir katk salamak ve ekonomik
refaha ulamakhr.
d) St Hilda's Dou Toplum Merkezi

St. Hilda's, Tower Hamlets ahs alhnda farkl alanlarda faaLi

yet gsteren bir kurulutur. Bu kurulu sosyal kahlm arthrarak,
iyi ve kaliteli hizmetler sunarak blge halknn eitli ihtiyalarn
karlamay, onlara yardm etmeyi ve bireyleri glendirmeyi
amalamaktadr.
Gerekletirilmek istenen amalar:
-Daha yksek kaliteli hizmetler sunmak,
-Hizmetlerin standartlarn belirlerken, hizmetten yararlananlar bu srece dahil etmek,
-Kaynaklar en etkin ekilde kullanmak,
-Faaliyetlerin devamlln tespit etmeye yardmc olacak
izleme sistemleri oluturmak,
-Merkezdeki aktivitelerden herkesin eit ekilde yararlanma
sn salamak,
-Ortak amalar iin alan dier kurulularla ibirlii yap
mak,
-Vatandalarla birlikte almak ve onlarn ihtiyalarn
anlamak,
-Faaliyetler iin gerekli finansman salamak,
- Blge halknn ihtiyalarn belirleyebilmek iin arahrmalar
yapmakhr.
St Hilda's; birok programn birlemesinden oluan bir orga
nizasyondur. Bu programlar genel olarak u ekildedir:

130

aLKE RAPORLARI

e) Danma Hizmeti

Bu program, 2002 ylnda hizmete almhr ve kiilere zel

likle barnma, devlet veya dier kurulular tarafndan verilen
yardmlardan yararlanma ve borlarn deyebilme konularnda
hizmet vermektedir. Geen yl yaplan hizmet bavurularnda,
yardan fazlasn yardmlardan yararlanma oluturmaktadr.
Ayrca her sal akam gnlller tarafndan yasal konularla ilgili
sunumlar yaplmaktadr.

f) Gnll Hizmet
Bu hizmetin amac, gnlllerin kahlmyla blge halknn
salk ve bakm hizmetlerinden daha iyi yararlanmasn sala
makhr. Geen yl 70 gnll daha bu kurulua kahlmhr. Buraya
gelenler, yeni beceriler kazanmakta ve dier organizasyonlarla
birlikte alarak yaadklar evreyi daha bakml hale getir
mektedirler. Gnlllerin katklar St Hilda's tarafndan her
zaman takdirle karlanmaktadr. Bu nedenle gnll saysn
arthrmak iin yeni projeler hazrlanmaktadr.
g) Be Ya Alt ocuklar in Verilen Hizmet

Bu hizmet, St Hilda's organizasyonunda renme, salk ve

eitim dersleri alma gibi faaliyetlere kahlan ailelerin ve bakCl
larn dersleri srasnda ocuklarnn bakmn salamak iin
hazrlanmhr.
l) Snr Kadnlar Projesi

Bu projenin odakland nokta kadnlarn glendirilmesidir.

Kadnlara, gnlk hayatta da kendilerine gvenen bireyler olma
lar iin eitli kurslar verilmekte ve toplanhlar dzenlenmekte
dir. Bu program, 5 ya alh ocuklara verilen programla birlikte
almaktadr. Bylece anneler ve bakclar eitli alanlardaki

1NGLTERE

131

becerilerini arttrrken, ocuklar da gvenli bir ortamda oyun

oynayabilmektedir.
i) Erkek ocuklar Projesi

2005 ylnda 11-13 ya aras erkek ocuklar iin hazrlanm

olan bu proje, genlerin okuldaki performanslarn artbrmay,
insanlarla iletiimlerini glendirmeyi ve okul dnda da
kendilerine gvenen bireyler olmalarn hedeflemektedir.
j) Kz ocuklar Projesi

Bu proje kz ocuklarna, kendilerini yetitirebilmeleri iin

birok frsat sunmaktadr ve bu frsatlar hem 11-13 hem de 13-19
yalar arasndaki kz ocuklarn kapsamaktadr. Bu ya grupla
rndaki ocuklar, her trl faaliyete birlikte kablabilmektedir.
Sanat, elii kurslar, ok eitli spor aktiviteleri ve daha fazlas bu
ocuklarn hizmetine sunulmutur.
k) Surjamuki

Surjamiki, Tower Hamlets'teki zrl genler tarafndan ok

sevilen ve devam edilen bir program olmutur. Proje, 11-19 ya
arasndaki zrl genlerin daha rahat ortamlarda bymelerini
salamak ve bu konuda onlara cesaret vermek, ihtiyalarn
karlamak iin kurulmutur. Program, hem genlerin bamsz
bireyler olarak yaamalarnda onlara yardmc olmakta, hem de
ailelerine bu konularda bilgi veren paneller dzenlemektedir.

I) Tamamlayc Tedavi Proj esi

2004 ylnda faaliyetlerine balayan "Tamamlayc Tedavi
Projesi" masaj seanslaryla hizmet vermeye devam etmektedir.
Bu hizmetten zellikle yallar ve bedensel rahatszlklar olan
insanlar yararlanmaktadr.

132

iLKE RAPORLARI

m) Shebadan

1994 ylnda kurulan Shebadan ounluunu Bangladeli

lerin oluturduu, Asya kkenli yetikinler iin bakm hizmet
lerinde bulunan bir tesistir. Kurulduundan beri yaygn bir hiz
met ana sahip olmutur. Yararlanan kiiler genellikle yallar,
zrller ve kendi ihtiyalarn tek balarna karlayamayan
kimselerdir. Shebadan bu kiilere kiisel bakmarnn
salanmasnda yardmc olmaktadr. Ayrca ileri derecede hasta
olan kiilere, onlar iin hazrlanm zel odalarda baklmaktadr.

INGLTERE

133

v. HKMET PROGRAMNDA
ALE POLTKALAR
Sosyal dlanmayla mcadele, u anki hkmetin sosyal
politikalarnn temel hareket noktalarndan biridir. Her bireyin
kendi potansiyelini ortaya koyabilecei frsatlara sahip olmas da
politikann geneli itibariyle ok nemlidir. Bu anlamda 1997'den
beri hkmet ok nemli aamalardan baaryla gemitir. 2
milyondan fazla insan i sahibi olmu, 800.000 ocuk ve 1 milyon
emekli yoksulluktan kurtulmu, asgari cret uygulamas sistem
deki yerini alm ve uzun dnemli gen isizlii ortadan kaldrl
mtr. Birleik Krallktaki pek ok insan, 10 sene ncesiyle kar
latrldnda potansiyelini gerekletirebilmek iin imdi ok
daha fazla imkana sahiptir.
Sosyal dlanmayla mcadele etmek iin hazrlanan Sosyal
Dlanma Eylem Plan; yaanlan olumlu gelimelere ramen
neden hala sunulan imkanlardan yararlanamayan bireyler ve
aileler olduunu aratrmaktadr. Her doan nesIin" yaklak
%2,5'i daha doduklar andan itibaren olumsuz koullardan
etkilenmekte ve bu olumsuz etkilenme kendilerinden bir sonraki
nesle de gemektedir; ama hkmet bu durumun bile olumluya
evrileceine inanmaktadr. Bunu baarmak iin de sosyal d-

134

LKE RAPORLARI

lanmayla mcadelede uygulanan metotlarn ok ciddi bir ekilde

tekrar gzden geirilip, gnn artlarna uygun hale getirilmesi
gerekmektedir.
Eylem planna 5 ilke rehberlik etmektedir. Bunlar; erken
mdahale, sistematik tespit, farkl kurumlar arasnda yaplacak
ibirlii, kiisel haklar ve sorumluluklar ve performans dk
lne hogrszlktr.
Bu planda baz gruplar zerinde zellikle durulmaktadr.
Hkmet, olumsuz koullar alhnda zamanndan nce doan be
beklere daha fazla destek vermeyi amalamaktadr; nk ilk
aylarn, ocukluk yllarnn iyi imkanlarla dolu bir hayata sahip
olmak iin ok nemli olduunu bilincindedir. Ergen evliliklerin
azalhlmas da temel amalar arasndadr, nk bu durum hem
gen anneler hem de bebekleri iin sknhlarla dolu bir yaamn
balangc olabilmektedir. Bu tr sorunlar zmek ve sosyal
dlanmayla mcadele etmek kolay deildir ama bunlar ortadan
kaldrmak da imkansz deildir. Kendi insann dlamak her ey
den nce toplumsal birlik asndan ok yanl bir tutumdur. Bu
tr davranlarn gelecek nesillere maliyeti ok yksek olmak
tadr.
Sosyal dlanmay ortadan kaldrmak iin hkmete rehber
lik eden ilkelere sorunlar ve zmler asndan bakldnda
genel durum tabloda yer almaktadr.

lNGILTERE

135

SORUNLAR

ZMLER

Srekli olarak sosyal dlanma riskiyle kar

Kimler
sosyal
kalmaktadr?

dlanmaya

maruz

karya olanlar tespit edilecek ve bu bilgi,

dlanma kalc hale gelmeden nce mdahale
edilmesi ve gereken destein verilmesi iin
kullanlacaktr.

Tespitler sistematik olarak yaplacak, etkin

Etkin olmayan uygulamalar nelerdir?

olmayan yntemler belirlenerek yeni erken

mdahale aralar gelitirilecektir.

Mevcut engeller kaldolacak ve dlanmaya

Kurumlar aras
nedenleri nelerdir?

yetersiz

ibirliinin

urayan gruplarn ihtiyalarn karlamak iin

yerel

ve

ynetimlerle

allabilecek

kurumlarla

birlikte

sahip

bir

ortam

ihtiyalar

gz

.. ..
onune

esneklie

hazrlanacak

ihtiyalarn
tam
olarak
Kiisel
karlanamamasnn nedenleri nelerdir?

Hizmetler
alnarak
yaklam

bireylerin
yeniden

ekillendirilecektir.
ve

vatandalarn

Bu

toplumun

sorumluluklar ve haklar zerine kurulacaktr.

Kurumlar aras ibirliinde hkmet hangi

noktada devreye girmelidir?

Hizmetler genel olarak yerel ynetimler ve

dier

kurulularca

baarlar

yrtlecek,

desteklemek

ve

elde

edilen

performansta

meydana gelen dkl zamannda tespit

etmek hkmetin grevi olacaktr.

136

UKE RAPORLARI

V. SONU VE DEGERLENDRME
ngiltere'ye yaplan alma programnda edinilen izlenimler
u ekildedir:
-sizlik hzla azalmaktadr. Birleik Krallk, AB yesi lkeler
arasnda en dk isizlik oranna sahip lkedir.
-lke genelinde tek ebeveynli aile says artmaktadr. Bu
dorultuda hazrlanan politikalar tek ebeveynli ailelerdeki anne
veya babann igcne kahlmn salamak ve ocuklarn en iyi
artlarda yetitirilmesi iin yerel ynetimlerle ve dier kurulu
larla ibirliini gerekletirmeye yneliktir.
-ocuk yoksulluu ile mcadele, hazrlanan btn program
larn zerinde nemle durduu konularn banda gelmektedir.
-Birleik Krallk zellikle son yllarda farkl etnik gruplara ev
sahiplii yapmaktadr. Ancak bu durum sosyal dlanma soru
nunu beraberinde getirmitir. Bu sorunu gidermek iin hkmet
birok eylem plan hazrlamhr.
-Birleik Krallk'taki aile yapsna bakldnda Trkiye ile
arasndaki kltrel farkllklar hemen gze arpmaktadr. Burada
tek ebeveynli aileler nemli konular arasndadr. Hkmetin bu

INGILTERE

137

konudaki odak noktas, bu tr ailelerde dnyaya gelen ocuk

larn bakm ile eitim ve salk hizmetlerinden yararlanma
imkanlarnn arttrlmasdr. Bu dorultuda ailelere, ocuk sayla
rna ve ihtiyalarnn eitliliine gre yardmlarda bulunul
makta ve bu ailelerdeki ebeveynlere i sahibi olmalar iin kolay
lklar salanmaktadr. 1997'den beri uygulanan igc piyasasna
ynelik politikalar sonucu, bu alanda da olumlu gelimeler
yaanm ve devletten maddi yardm alan tek ebeveynli ailelerin
saysnda azalma meydana gelmitir.
lkemizde aile konusunda yaplan almalar daha ok aile
birliini (anne, baba, ocuk) ayakta tutmaya ynelikken, ngilte
re'deki hkmet politikalar; aile bireylerine i imkan salama,
maddi yardm yapma, aile ierisinde ocuun eitim ve salk
ihtiyalarn karlama olarak ekillenmektedir. zellikle tek ebe
veynli ailelerde ebeveyne i imkan salanarak ocuk korunmaya
allmaktadr. ocuk yoksulluunu nlemek adna yaplan
almalar sayesinde igc hzla artmaktadr. Bylece ocuklara
daha iyi imkanlar salanmaktadr. Bunun dnda "Tax Credits"
sistemi araclyla ailelere ocuklar iin maddi yardm yapl
maktadr. lk ocuk iin yaplan yardm, ikinci ocuk iin yarya
dmektedir. Yardmlar tek ebeveynli ailelere, iftlere, geni
ailelere, zrl ocuklara ynelik olup hizmetlerde her kesimin
hizmetlerden eit ekilde yararlanmas iin byk zen gsteril
mektedir.
igcne bakldnda 16 yandan kk ocuklarn alt
rlmad ngiltere'de ocuk yoksulluunu engelleme almalar,
ailelerin gelir dzeyini artrarak, ebeveynleri igcne dahil ede
rek yaplmaktadr. 1997'den beri yrtlen politikalarla ulalan
rakamlar, olduka baarl olduklarn gstermektedir.
Yerel idarelere bal olarak alan kurulular, ocuklar, yal
lar ve zrllere hizmet vermektedir. Bu kurulularda, gerek
kendi halk gerekse yerel gruplara ulama adna birok etkinlik
gerekletirilmektedir. lkede yer alan btn etnik gruplar bu
kurululardan blgesel anlamda hizmet alabilmektedir. ocuk
larn bakm ve eitimi, yal!larn bakm ve sosyal aktivitelere

138

iLKE RAPORLARI

dahil olmas bu oluumlarla gerekletirilmektedir. Bylece aile

lere destek salanmaktadr.
Sonu olarak, Trkiye ile AB arasndaki katlm mzake
relerinin ok nemli bir parasn oluturan sosyal politikalara
uyum erevesinde bilgi paylamnn ok faydal ve ileriye
ynelik almalarda temel referanslar iermesi asndan nemli
bir birikim olduu dnlmektedir.

TC. BABAKANLK

AILE VE SOSYAL ARATIRMALAR GENEL

MDRLG

ISPANYA
ALIMA ZIYARETI
RAPORU

Kasm

2006

Hazrlayanlar

Mesut TA
Sadk GNE
Dr. Dursun AYAN
Emine ZM
Melek Mehtap YILDIRIM
Rahmet USLU
zden YAZI

lSPANYA

141

i. GR

Aile ve Sosyal Arahrmalar Genel Mdrl 2004 Kasm

aynda yasasnda, idari yapsnda yaplan deiiklikle yeni bir
uygulama dnemine gemi, bu dnemde nceki idari birimler
baz isim deiiklikleri ile ilerine devam ederken ayrca D
likiler Dairesi Bakanl kurulmutur. Dairenin yetki ve
grevleri erevesinde Genel Mdrln ve genel mdrlkten
sorumlu bakanlklarn yabanc lkelerdeki dengi bakanlk ve
kurulular tespit edilmi ve bu kurulularla gerekli dzeyde
ilikilerin srdrlmesi iin temasa geilmitir.
Avrupa Birliine yelik grmelerinin srd son be
yllk youn dnemde Aile ve Sosyal Arahrmalar Genel Mdr
l de "Sosyal Politika ve stihdam" faslnda grmelere kahl
m ve hazrlk aamasnda gerekli katky salamhr. Bu youn
grmeler dneminde Genel Mdrlk personelinin Avrupa
Birlii lkeleri hakknda bilgileri oldu ise de bu lkelerde mesleki
bir izleme ve grme programna yeterince dahil olunamam
hr. Hem mevcut personelin hem de yeni greve balayan uzman
yardmclarnn bir tr meslek ii eitimi saylacak ekilde
ncelikle Avrupa Birlii lkelerindeki bakanlmzn ve kuru
mumuzun dengi bakanlk ve kurumlara gidilmesi programa

142

LKE RAPORLARI

alnmlr. Sz konusu kurumlarla grmeler srdrlrken bir

yandan da Dileri Bakanl giriimlerimiz hakknda bilgilen
dirilmitir.
"Yerinde Bilgi Edinme Projesi" olarak adlandrlan program
kapsamnda be lke yer almhr. Ama aile ile ilgili kurumlar
yerinde ziyaret etmek, genel tanhc bilgiler almak, aile ve aile
yelerine ynelik uygulama birimlerini yerinde grmektir.
Kurumlarn idarI yaplarnn incelenmesi, yaphklar projeler,
niversite ve dier kurumlarla ilikileri ve ortak almalar de
ziyaret programlarnn temel konular olarak ele alnmlr.
Gelecek yllarda Trkiye'nin yapaca aile ile ilgili bilimsel
toplanhlara yabanc kahlmn salanmas, ortak alma olanak
larnn alt yapsnn hazrlanmas, bilgi ann kurulmas iin
iletiim noktalarnn saptanmas Aile ve Sosyal Aralrmalar
Genel Mdrl'nn gelecek almalar iin faydal olaca
gibi Trkiye'nin aile ile ilgili dier kurumlar iin de katk sala
yacakhr.
Bu rapor Genel Mdrlmzn spanya alma ve
Sosyal ler Bakanl'n (Ministerio de Trabajo y Asuntos
Sociales) ve ilgili uygulama kurumlarn ziyareti programn kap
samaktadr.
spanya'da uygulanan aile politikalar hakknda bilgi almak,
uygulamalar yerinde grmek ve ileriye dnk ibirlii alma
larna zemin oluturmak iin eitli temaslarda bulunmak ama
cyla "Yerinde Bilgi Edinme Projesi" erevesinde alma ziyare
tinde bulunulmutur. Bu ziyarette; ailelerin yaam kalitelerinin
ykseltilmesi, ebeveynlerin ocuk yetitirme srecinde destek
lenmesi, sosyal dlanmaya maruz kalm ailelerin tekrar toplu
ma kazandrlmas, toplumda yaanm farkl gei dnemlerinin
etkilerinin kontrol edilmesi amacyla yaplan sosyal politika
uygulamalar, farkl toplumsal gruplardan gelen gebe ocuklar
ve aileler iin uygulanan politikalar hakknda bilgi almak ama
lanmlr. Bu amala spanya'da kadn, ocuk, yal gibi dezavan
tajl gruplar iin hazrlanm bakmevi, ocuklar ve genler iin

ISPANYA

143

korumal ikametgahlar ve gnlk merkezler, sosyal uyum ve

rehabilitasyon merkezleri, yetimhane ve sosyal servis merkezleri
gibi kurumlarn ziyaret edilmesi, ana-baba okulu, bilgi danma
ve terapi servisleri ile ocuk ynlendirme merkezlerindeki
uygulamalar hakknda bilgi alnm ve program dahilinde
aada ayrnhlar belirtilen eitli sunumlara ve altaylara
(workshop) kahlmda bulunulmutur.

144

LKE RAPORLARI

II. SPANYA HAKKINDA GENEL BLGLER

spanya ber yarm arasnda Portekiz ile birlikte yer alan
ancak Portekiz'den daha byk bir alan (504.782 km2) kapsayan,
44 milyon nfusu olan bir lkedir.
spanya Avrupa lkelerinin ounda olduu gibi merkezi bir
ynetim abs altnda toplansa da zerk (otonom) blgelere
ayrlmbr. 17 zerk (otonom) blgeden oluan spanya cumhu
riyet ile ynetilmektedir. zerk blgeler Trkiye'de bilinen
anlamda yerel ynetim olarak alglanmamahdr. nk beledi
yeler ve vilayetere bal resmi birimler de ayrca il dzeyinde
vardr. Byk illerde (rnein Madrid) byk ehir belediyele
rinin alt birimleri vardr.
Avrupa Birlii yesi lkeler iinde en babda yer alan ve bir
Akdeniz lkesi olarak spanya dier lkelere oran1a daha ok
geleneksel zellikler tad izlenimi vermektedir.

lSPANYA

145

III. ALE POLTKALARNIN LEYNDEN

SORUMLU KURUMLAR
Ziyaret erevesinde, ilk gn Madrid'in Nuevos Ministerios
blgesindeki ispanya alma ve Sosyal iler Bakanl binasna
gidilmitir. Burada yetkililerle eitli temaslarda bulunulmu ve
nceden belirlenen program dahilinde Trkiye'de uygulanmakta
olan aile politikalar ve sosyal politikalar ile Bakanlmza bal
kurulular hakknda ksa tanbCl bilgiler ve Genel Mdrl
mzn idari yaps, almalar, hedefleri hakknda hazrlad
mz sunum gerekletirilmitir. Ayrca sunumun Trkiye'de
hazrlanan ispanyolca evirisi dosyalar halinde ispanya Heyetine
verilmitir. Grmelerimiz Madrid Byk elilii yetkililerinin
katklar ile bulunan ve heyetimiz tarafndan finanse edilen is
panyolca-Trke tercman eliinde yaplmbr. Resmi konu
malar dnda kiisel grmelerde de kurumumuz hakknda
bilgiler verilmi, ispanya Heyetinden kimselerin aile ve toplum .
hakknda bireysel grleri alnmbr. ispanya Heyeti bu al
mann ileriye ynelik iyi sonular vereceine inandklarn, daya
nma iinde alma olanaklar olabileceini, ibirliine ak
olduklarn belirtmilerdir.
ispanyol Bakanlk yetkililerince, daha sonra programn amac

146

LKE RAPORLARI

dorultusunda konuyla ilgili konumalar ve grsel sunumlar

yaplm.br. Belli bal balklar altnda bu konumalardan zetle
aadaki bilgiler elde edilmitir.
A) ALIMA VE SOSYAL iLER BAKANLIGI
spanya alma ve Sosyal iler Bakanl (Ministerio de
Trabajo y Asuntos Sociales) alb genel sekreterlik biriminden olu
maktadr. Sekreterliklerin alma alanlar yledir:

.sosyal gvenlik
2.G
3.Sosyal Hizmetler Aileler ve zrller
4.alma ve likiler
5.stihdam

6. Eitlik Politikalar
Madrid'de ilk ziyaret edilen birim Sosyal Hizmetler, Aileler
ve zrller Genel Sekreterliidir (Secretada de Estado de
Servicios Sociales, Familias y Discapacidad). Bu sekreterlie bal
drt genel mdrlk aada belirtilen konularda faaliyet gster
mektedir.
.sosyal Hizmetler ve Muhtalk (Bamllk) Genel Mdr
l
2.Aile ve ocuk Genel Mdrl
3.Engelliler in Sektrel Politikalarn Koordinasyonu Genel
Mdrl
4. Yallar in Sosyal Hizmetler Genel Mdrl
1. SPANYA'DA OCUKLAR KORUMA SSTEM

zellikle 979'da olmak zere son d ylda spanya'daki

ocuk koruma sisteminde ciddi deiiklikler olmutur. Bu
deiiklikler aile iinde ocuk korumas ve aile korumasyla

ISPANYA

147

balad. 39 Sayl Kanuna gre: "Her ocuun aile iinde yaama

hakk vardr" ilkesi nemsendi ve otonom ynetimler de merkez
ynetimin bu kararna kabldlar. Bu kanun kapsamna iki madde
(kural) daha eklendi. Bu kurallara gre her zerk blgede ocuk
larn eit haklara sahip olmas gerekmektedir. Ayrca I989'da
"ocuk Haklar" sosyal haklar kapsamna alnd. Halihazrda
btn (on yedi) zerk ynetim birimlerinde ocuk haklar yazl
metinler halindedir. I996'dan itibaren gerekleen deiiklikler
zellikle ocuklar iin yaplan deiiklikleri de beraberinde
getirdi. Bu deiikliklerden en nemlileri ocuklar iin koruma
kurallarna ilikin olanlardr. Bu kurallara gre ocuklar "aile
iinde olan ocuklar" ve " ailesi olmayan ocuklar" olmak zere
ikiye ayrlmbr. Buna dayanarak ocuk korumas sistemi " risk
albnda olan ocuklar" ve "risk albnda olmayan ocuklar"a
ynelik olmak zere iki aamal olarak ngrlmtr.
Risk albndaki ocuklarn yaad tehditlerin tespiti ve
bunlarn aileden alnmadan korunmas ncelikli uygulamadr.
Ancak baz durumlarda ocuklarn aileden alnmas gerekmek
tedir.
Risk albnda olduu tespit edilen ocuklar ve ailelere ynelik
koruma uygulamalar da iki aamaldr:
I .Aileleri sosyal servislere alarak eitim vermek ve iyiletir
meye tabi tutmak
2. Ailelerin yerel ynetimler tarafndan kurulan ve evlerine en
yakn merkezlere gelmelerini salayarak eitim vermek
ocuk byk risk albndaysa yerel (otonom) blgeler iindeki
genel bir organizasyon duruma mdahale etmekte ve mahkeme
karar gerekmeksizin ocuu aileden almaktadr. Alnan ocuk
bakm evine ya da baka bir ailenin yanna verilmektedir. Eer
mmknse ocuklar ailelerinin yanna dnebilmektedir. Bazen
de ocuklar belirli bir sre iin geici ailelerin yanna veril
mektedir. Bu srete ocuklarn kendi aileleriyle iletiimi kesil
memektedir. Geici aileler gnll olabildii gibi baz durum
larda ocuklar para karl barndrmaktadrlar.

148

GLKE RAPORLARI

ocuk koruma politikalar

I .Yerel zerk blgeler

2.Bunlann bal olduu organizasyon
3.Hepsinin bal olduu merkez rgtlenme
olmak zere katmanl bir yap arz etmektedir.
ocuklan risk albnda olan ailelere psikiyatristler tarafndan
eitim ve psikolojik destek verilmektedir. Bu hizmetin amac
ocuun ailesinin yanna dnmesini salamakbr. Yerel ynetim
lerde bu alanda hizmet veren bir birim bulunmaktadr.
ocua iin yaplmas gerekli hizmetler iin uluslar aras
verilen szler ve antlamalar var. Devlet uluslar aras kurululara
kar sorumlu. ocuklar zor durumlarda telefonla yetkili birim
lere bavurarak yardm isteyebildii gibi, ocuun retmeni,
doktoru da bir tand da durumdan yetkili kurumlan haberdar
edebiliyor. ocuk korunmasnda zerk blgeler arasnda baz
farkllklar var; baz otonom blgelerde ocuk korunmas konu
sunda daha iyi dzeydeler.
2004 yl verilerine gre yaklak 27.000 ocuk koruma albna
alnmbr. Bunlarn % 70'i koruyucu aileye verilmi % 30'u kurum
bakm albndadr. (1996-2004 verilerine gre).
Polis sokakta yaayan ocuklan grdnde koruma albna
ald iin spanya' da sokak ocuu problemi yoktur.
spanya'da ocuklar iin en nemli tehdit ocuun ailesinin
olmamasdr. ounlukla akrabalar ocuklan koruyucu aile
olarak yanlarna almaktadr. Bu durum spanya'nn dier
Avrupa Birlii lkelerine gre daha geleneksel ve scak geni aile
ilikilerinin hala var olduu eklinde yorumlanabilir.
2. SPANYA'DAK ALELERN KORUNMASI

spanya Devleti yasalarda ailenin yerini nemseyen hkm

ler koymutur; " Aile devlette temel birimdir." Bu durum nsan

1SPANYA

149

Haklarndan, Avrupa Birlii kanunlarndan ve spanya kanunla

rndan gelmektedir.
Ancak spanya'da aile nemsenen bir kurum olmakla birlikte
son yirmi yldr spanya'da aileye ve zellikle de kadna verilen
deer artmlr. Sadece aile iinde deil kadnn i hayalna gir
mesiyle ekonomik olarak da aile kurumuna katkda bulunmakta
dr. Bu durum aile kurumunun geliimini salam ve kadnn
alma hayabndaki yerini glendirmitir.
i

spanya'da yllar getike ocuk says azalmakta ve yal

" says artmaktadr. Bunun nedeni alan kadn saysnn artma
syla doum oranlarnn azalmasdr. Ekonomik sebeplerden
dolay genlerin ge evlenmesi de ocuk saysnn azalmasnn
nedenlerinden biridir. 18 ya allndaki nfusun (7 milyon) toplam
nfusa (44 milyon) oran yaklak % l8'dir. 70 ya zeri nfusun
da toplam nfusa oran % 18 civarndadr. Bu oranlar demografik
adan dier Avrupa lkeleriyle benzerlik gstermektedir. Son
yllarda aile modelleri deimekte ve tek ebeveynli aileler (ei
lm, boanm, hi evlenmemi ebeveynler, birlikte
yaayanlar, boand halde birlikte yaayan iftler ve onlarn
bakalarndan olan ocuklar) yaygnlk kazanmaktadr.
Genlerin says azalrken yallarn saysnn gittike artmas
yallarn bakm gibi yeni sorunlar beraberinde getirmektedir.
Farkl aile modelleri arthka da bu ailelerin korunmas iin yeni
kanunlar karlmaktadr. Kadnn alma hayabna kablmasyla
kadnlar koruma amal yeni kanunlar ortaya kmaktadr.
O Ailenin sosyal sigorta hakk
O Baz durumlarda vergiden muafiyet
O alan ailelerin cretli izin hakk
Oocuklarn hasta olduu durumlarda aileye cretli izin
hakk
OBoanmak iin mahkemeye gitmeden nce ailenin
sorunlarn zmek iin aile danma merkezleri
1975'te spanya Avrupa'da ocuk doum oran en yksek

150

LKE RAPORLARI

lke iken 1 995'te dnyada en byk d yaamtir. Bunun

sebebi ekonomik kayglarn ve alan kadn saysnn arhnasdr.
1995'te yaanan bu dten sonra doum orau gmenler
sayesinde arhna eilimine girmitir.

Doum says

Yl
1975

669,378

1995

363,469

2005

465,616

Dourganlk oran (Anne bana den ortalama ocuk

says)
1975

2,70

1 979

2,50

1983

1,80

1987

1,50

1991

1,30

1995

1,10

1999

1,10

2003

1,30

2005

1,35
3
2,5

c
..

""

c:

..

1,5

'O>
o
c
0,5

O
1 975 1979 1983 1 987 1991 1 995 1 999 2003 2005

Ylla r

1SPANYA

151

Nfusu korumak iin ideal oran % 2'den fazla olmas gerekti

i halde spanya dourganlk oran ( % 1,35) asndan ideal
seviyenin altindadr.

ocuk Dourmaya
1975

28,80

1980

28,20

1985

28,45

1990

28,86

1995

29,98

2000

30,21

2003

30,56

2005

30,67

2006

31.00
31

;;;.
n
>
n

"
>0>
o
C
""
"
"
o
o26,5
1975 1 980 1 985 1 990 1 995 2000 2003 2005 2006
Yllar

Yllar ilerledike ocuk dourma yann ilerledii gzlen

mektedir. Birinci ocuk ne kadar ge olursa ocuk says da ayn
oranda dmektedir.

Evlilik D ocuklar
spanya'da evlilik d ocuk saysnda arti evlilik ii ocuk
saysnda da d grlmektedir. 2004 verilerine gre ocuk
larn % 22'si evlilik d % 78'i evlilik iidir. Bu da spanya'da her

LKE RAPORLARI

152

drt ocuktan birinin evlilik d olduunu gstermektedir.

ilk Evlilikya
Yl

Erkek

Kadn

1975

24,17

26,68

1995

27,12

29,19

1998

27,63

29,72

2004

28,12

30,18

2005

29,17

31,24

Ilk Evlenme Ya
35

-------..,

30
25
... 20

> 15

Kadn
D Ernek

10
5
0

'1975

'-

1995

1998

2004

2005

Yllar

2005 yl \'erilerine gre Ispanya'da evlilik oran % OA8'dir. Bu

da her ] 0.000 kiiden 48'inin evli olduunu gsterir.

Boanmalar-Ayrlklar
Yl
2000

Ayrlk
52.000

Boanma

TO;!lam

48.000

1 00.000

200]

60.000

40,000

100.000

2002

70.000

40,000

1 1 0.000

2004

80.000

50.000

130.000

2005

50.000

] 0.000

150.000

tSPANYA

153

1 60.000

_
_

_
_
_

140. 000
120. 000
Ayrlk

100. 000
80.000

o Boanma

60.000

Toplam

40.000
20.000
O -

,-

2000

2001

2002

2004

2005

Yllar

2005 verilerine gre spanya'da her 4 evli iftten biri boan

maktadr.
2005 ylnda boanmaya ilikin karlan yeni bir kanunla
boanma kolaylatrlmtr. Bu kanun karlmadan nce boan
ma sreci iftler asndan daha zordu. Yeni kanuna gre aile
mahkemelerinde grlen boanma davalar 3 ay ierisinde
sonulandrlmaktadr.
Boanan iftlerden uzlaarak ayrlanlarn says uzlaamadan
ayrlanlarn saysndan daha fazladr. Aile damma merkezleri
iftler arasnda uzlama salanmasnda etkilidir.

Yeni Aile Modelleri

Aile modelleri farkllatka aile says % 20 orannda artarken
aile fertleri saysnda azalma grlmektedir. Tek ebeveynli aile
says ve tek bana yaayan insan says artarken 3 ve daha fazla
ocuk sahibi aile says gittike azalmaktadr.
2005'te yrrle giren kanunla ecinsellere evlenme hakk
tamnmtr. 2005 ylnda (kanundan sonra) yaplan 2000 evliliin
1 275'i ecinsel erkekler (gay) dierleri ecinsel kadnlar (lezbiyen)
arasnda gereklemitir.
Tek ebeveynli aile says 2 kat artm olup bu ailelerin % 90'1
kadnlardan % 10'u erkeklerden olumaktadr. Nikiihsz birlikte-

154

(iLKE RAPORLARI

lik yaayan ift says 500.000'dir.

Vatandalara sorulan sorulara verilen cevaplarda daha fazla
ocuk sahibi olunmas gerei belirtilmekle birlikte uygulamada
buna rastlanmamaktadr . Ayr yaamlar ve boanmalar halk ve
politikaclar nemli ekilde etkilemektedir.
i. ALE HZMETLER

spanya 17 zerk blgeden olumaktadr. Bu 17 zerk blge

aile ile ilgili kendi kurallarn koyabildii gibi aile zerinde
ynetim hakkna da sahiptir. Devletin yerel blgelerde kendi
hizmet birimi yoktur. Gerekli hizmetler yerel ynetimler
tarafndan verilmektedir.
Her yl ylda bir kez zerk blgelerden ocuk ve aile korumas
genel mdrleri bir araya gelmekte ve toplanb yapmaktadr.
Ayrca ylda bir kez 17 zerk blgeden aileyle ilgili alan meslek
gruplarndan kablmclarla toplanblar yaplmaktadr. Ayn
toplanblar sivil toplum kurulular tarafndan da uluslar aras
dzeyde gerekletirilmektedir. Aileyle ilgili uzmanlarn abl
d ulusal ve uluslar aras konferanslar dzenlenmekte AB yesi
olmayan lkelerle de ilikiler devam ettirilmektedir.
Aile ve ocua ilikin arabrmalar niversitelere yapbrlmak
tadr.
Bakanlkla 17 zerk blge arasndaki ilikilerin temelini 2
nemli konu oluturmaktadr.

1- ocuk eitimi
2- Sorunlu aileler
1- ocuk Eitimi

00-3 ya aras ocuklar: % 21'i kree devam etmekte. 2010

ylnda bu orann % 33'e karlmas hedeflenmektedir.
03-6 ya aras ocuklar: % 95'i kree devam etmektedir.

1SPANYA

155

17 zerk blge yeni krelerin almas konusunda bakanlk

tarafndan maddi olarak desteklenmektedir.
2- Sorunlu Aileler

Devlet sorun yaayan ailelere sivil toplum kurulular

araclyla hizmet vermektedir. Ailelerin yaad en nemli 2
sorun aile ii iddet ve yoksulluktur.
Sivil toplum kurulularnn halka yardm edebilmeleri iin
bakanlkla iletiim halinde olmalar gerekmektedir. Bakanlk
STKilara, ailelere sunduklar her trl hizmet iin dorudan nakit
deme yapmaktadr.
STKIlar yoksul ailelere elektrik, su faturalarn dernede ve
dier giderlerinin karlanmasnda yardmc olmaktadr. Devlet
bu tr giderler iin STKIlara maddi destekte bulunmaktadr.
Ayrca STKIlar boanm iftler ve ocuklar iin "aile buluma
noktas" ama konusunda da devlet tarafndan desteklenmek
tedir. Boanm anne/baba ocuunu bu merkeze getirmekte ve
baba/ anne boanm olduu eiyle karlamadan ocuunu
grebilmekte ve ocuklarna nasl davranmalar gerektii konu
sunda uzmanlardan destek alabilmektedir. Devlet bu merkezlere
de maddi yardm salamaktadr.
ii. AiLEYE YNELK MEVCUT (YRRLKTEK)
POLTKALAR

02005 ylnda yaplan deiiklikle ecinsel iftlere de

evlenme ve evlat edinme hakk verildi.
O Aile saysn korumak amacyla kanun karld.
O Boanmann kolaylahrlmasn salayan bir kanun ka
rld.
O Ailelere ocuk says bana maddi destek salanmasna
ynelik dzenleme yapld. (3 ten fazla ocua sahip ailelere
daha fazla maddi yardm getirildi.)
O Ailelere uygun fiyatlara konutlar yaplmasna ilikin d
zenlemeler yapld.

156

iLKE RAPORLARI

iii. 2007'DEN TBAREN YRRLGE GRECEK

ALEYE YNELK YEN POLTKALAR

Yal ve engelliler ile ilgili politikalar:

Yal nfus ve engellilerin says artmakta ve bu durum yeni

dzenlemeler yaplmasn gerektirmektedir. 2007'den itibaren
bakma ihtiya duyan her vatandaa evde bakm amacyla bir
bakc tahsis edilecektir. htiya duyanlar telefon etmeleri halinde
her trl yardm talep edebilecekler.
Yallar iin akamlar evlerine dnebilecekleri ekilde
gndz bakm evleri de bulunmaktadr. spanya'da mevcut Yal
Bakm Merkezlerinden tm vatandalara yasal olarak faydalan
ma hakk verilmesi iin allmaktadr. Bavuru sahipleri yerel
sosyal hizmet birimleri tarafndan blgesel dzeyde bir derece
lendirmeye tabi tutularak bakm merkezlerine kabul edilecektir.
Bunun getirecei maddi ykn paylalmas iin bu merkezler
den faydalanacak yallarn ailelerinin de mali destek vermesi
gerekmektedir.

Kadn-Erkek Eitlii ile ilgili Politikalar:

Aile ve i hayabnn uzlabrlmas konusunda annelerin sahip

olduu hak ve sorumluluklarn babalarla paylalmas planlan
maktadr.
spanya'da annelere 16 hafta cretli doum izni verilmekte
dir. Yeni kanunla, ocuunun doumundan itibaren babalara 10
gn cretli doum izni verilecektir. Annelere verilen 16 haftalk
doum izninin ilk 6 haftas annenin dinlenmesi iin zorunlu olup,
kalan 10 haftalk istee gre anne ve baba arasnda paylalabil
mektedir. Halihazrda babalarn sadece % 2'si izni paylamay
istemekte, bu konuda karlacak kanunla iznin paylalmasnn
zorunlu hale getirilmesi iin amalanmaktadr. 16 haftalk izin,
evlat edinme durumunda da geerlidir ve anne-baba arasnda
paylalabilir.
ocuk 18 yana gelene kadar devlet aileye maddi yardmda
bulunabiliyor. ocuk engelliyse aileler mr boyu maddi yardm

157

alabiliyor. ocuk says 3' abnda devlet bir kereye mahsus

olmak zere aileye ilaveten maddi yardm salamaktadr. Ayn
ekilde ikiz veya z bebek sahibi olma durumunda da bir kere
ye mahsus olmak zere ailelere ilave maddi destek salanmak
tadr.
iv. ALE BULUMA MERKEZLER
(PUNTO S DE ENCUENRTO PARA MENORES Y SUS
FAMILIAS)

spanya'da Aile Buluma Merkezleri uzlamaya varamadan

boanm iftlerin birbirlerini grmek zorunda kalmadan ocuk
lar ile birlikte vakit geirebilmeleri iin yerel ynetimler tarafn
dan kurulan, devlet tarafndan finanse edilen, STK'lar tarafndan
grevlendirilen uzmanlarn hizmet verdii merkezlerdir. Mad
rid'de 6 tane merkez bulunmaktadr. Bu merkezlerde boanan
iftlere, ocuklarn boanma srecinden olumsuz etkilenmemesi
amacyla eitim de verilmektedir.
Madrid General Peron'da yer alan (Punto de Encuenrto Para
Menores y Sus Familias) aile buluma merkezi ziyaret edilmitir.
Boanm ebeveynler 2 saat sre iin ocuklar ile bu merkez
lerde vakit geirebiliyorlar. Mahkeme, saknca grlmesi halinde
anne/baba ve ocuun bu 2 saatlik sreyi darda geirmesine
izin vermemektedir (% 80). Saknca grlmemesi halinde, an
ne/baba ocuklarn bu merkezden alp 2 saat sreliine darda
vakit geirip ocuklar bu merkeze getirmektedirlyr (% 20).
Merkezler, 0-18 ya aras tm ocuklara ak olup, daha ok 46 ya aras ocuklar tarafndan kullanlmaktadr.
2005'te yrrle giren kanunla eler 3 ay evli kaldktan sonra
hibir gereke belirtmeden kolaylkla boanabildikleri iin span
ya'da boanma oran artma eilimindedir. Artan boanma oran
na ramen iftler ocuk konusunda kendi aralarnda uzlamaya
vardklarndan bu merkezlerden faydalanan ebeveyn saysnda
paralel bir arb gzlenmemektedir.

158

LKE RAPORLARI

Ziyaret edilen merkezde 2 avukat, 2 pedagog, 3 sosyal hizmet

uzman ve i ynetici grev yapmaktadr. alanlarn hepsinin
ihtisas alan ailedir. Bu merkezde kaytl ocuk says I30'dur.
Merkeze gelen tm ocuklarla ve ebeveynleriyle ayr ayr
mlakatlar yaplmakta ve anne, baba ve ocukla ilgili tm bilgiler
toplanmakta, bir aile profili karlmakta ve bu bilgiler kayde
dilerek dosyalanmaktadr. Merkezde, ocuun salk durumu da
takip edilmektedir. Bu bilgiler nda bir rapor hazrlanarak
mahkemeye sunulmaktadr.
ALE DESTEK MERKEZLER
(CENTRO DE APOYO A LAS FAMILIAS (=C.A.F)

v.

Aile destek merkezleri, aile ve aile yelerinin karlab

zorluklar nlemek ve onlara cevap vermek iin destek hizmetleri
salayan ok amal bir devlet kurumudur. zellikle ocuklu
ailelere ynelik hizmet verilmektedir. Aileler sadece sorun yaa
dklarnda deiL, ocuk eitimine ynelik destee ihtiya duy
duklarnda da bu merkezlere bavurabilmektedir.
Giderek bavurma ya da Madrid Belediyesi'ndeki dier bir
devlet veya zel kurumundan havale yoluyla kurum hizmet
lerinden faydalanlabilin-mektedir.
Hamile bayanlar merkezlere gelerek bebek bakm hususun
da bilgi ve destek alabilmektedir. Annelik eitimi bebek 3 yana
gelene kadar devam etmektedir.
Merkezlerde sadece ekirdek aileye deil geni ailelere de
(dede, babaanne) hizmet verilmektedir.
Madrid'de 6 adet Aile Destek Merkezi bulunmakta ve bunlar
dan her biri ayn hizmetleri vermektedir. Bu saynn ll'e karl
mas hedeflenmektedir.
Aile Destek Merkezleri cretsiz hizmet vermektedir. al
anlar sivil toplum kurulular tarafndan grevlendirilmektedir.

ISPANYA

159

Ylda 1000 aileye hizmet verilmektedir. Aileler deiik prob

lemler iin ayn anda birka farkl servisin hizmetinden faydala
nabilmektedir.
Merkezlere bavuranlar bireysel olarak deil aile olarak
deerlendirilmekte ve aileye uygun zmler retilmek suretiyle
destek verilmektedir.
Aile Destek Merkezlerine bavuran ailelerin yars sorunlu
ailelerdir. Bunlarn drtte biri iftler arasnda yaanan
sorunlardan dolay, dier drtte biri ise fakl sorunlar nedeniyle
merkezlere bavurmaktadr. Bu sorunlar kk sorunlar
olabilecei gibi (ocuun ders almamas, yemek yememesi vb.)
ciddi sorunlar (aile ii iddet, madde bamll, boanma vb.) da
olabilmektedir.
Merkezlerin hedef ve amalar:

OMadridlde yaayan ailelerin ihtiyalarna cevap vermek

iin bilgilendirme, oryantasyon ve rehberlik hizmetleri
salamak.
O Aile ierisinde meydana gelen tarhmalara yeterli oranda
mdahale edebilmek amacyla ailelerde arabuluculuk
hizmetlerini kolayla.brmak.
O Aileleri hayabn farkl evrelerinin stesinden gelebilmeleri
iin gerekli bilgi, strateji ve yeteneklerle donatmak.
O Gnlllk ve kendi kendine yardm esasna dayal
gruplar ile sosyal alar destekleyerek halkn kahlmn
arthrmak.
Ziyaret edilen (De la Direecion, 69- Loeal-Esquina Villaamil
Aile Destek Merkezi nde (5 psikolog, 1 avukat, 1 sosyal hizmet
ler uzman, 2 idari personel ve psikolog bir mdr grev yapmak
tadr.
'

Teknik ekibin ounluu psikologlardan olumaktadr. Bura

da grev yapan avukatlar aile mahkemelerinden gelmektedir.
Merkezde grev yapmak iin aile zerine en az 3 yllk i dene
yimi arh aranmaktadr.

160

aLKE RAPORLARI

KURUMSAL EMA
DEVLET VE
VATANDALK HzMETLER
SEKTR
ocukluk ve Aile leri
Genel Mdrl
Aile leri ubesi

ALE DESTEK MERKEZLER

C.A.F (1-6)

MDRLK

AVUKATLAR

SOSYAL HzMET
ALANLAR

Merkeze gelen aileler ilk aamada kendi ev ortamndaym

gibi kendilerini rahat hissedebilecekleri ekilde hazrlanm bir
oyun odasna alnmaktadr. Bu ortamda aile bireylerinin birbiriy
le kaynamas salanmakta ve aile uzmanlar tarafndan gzlem
lenmektedir .
kinci aamada sorun tespiti iin aile mlakata alnmaktadr.
Sorun tespitinin ardndan avukat, psikolog ya da sosyal hizmet
uzman mdahale ederek aileye yardmc olmaya almaktadr.
Duruma gre sadece anneyle, sadece babayla ya da tm
aileyle grme ve terapi yaplabilmektedir.

ISPANYA

161

Sorunlu ailelerde ocuk veya kadn zerinde'iddet uygulan

d tespit edildiinde merkez alanlarnn spanya'daki kanun
lara gre iddet uygulayan ilgili birimlere ikayet etme zorunlu
luu bulunmaktadr.
ocuun uyuturucu bamls olmas vb durumlarda
burada bir zm bulunamamas halinde aileler ilgili kurumlara
ynlendirilmektedir.
Boanmak isteyen ve uzlama salayamayan iftler mal pay
lam, ocuun velayeti gibi sorunlarn merkezdeki avukatlarla
grerek zebilmektedir.
ALE DESTEK MERKEZLERNN (=C.A.F) HZMETLER
.Bilgi hizmeti

Vatanda ile ilk iletiim ve eriim.

2.Aile oryantasyonu hizmeti

Aile ierisindeki tartmann iddetlenmesini engellemek ve

nlemek iin erken mdahale.
3.Psikolojik, hukuki ve dier amal aile destek hizmetleri

oklu disiplinli yaklam gerektiren tartma durumlarnda

mdahale.
4.Aile arabuluculuk hizmetleri

Boanma ve ayrlma, iletiC;; zorluklar, kuaklar aras at

malar ve aile birlikteliiyle ilgili dier sorunlarda uzlama ve an
lamaya odaklanan, aile tartmalarn zmlerneye ynelik
olumlu bir yaklam sunmaktadr.
ALE DESTEK MERKEZLERNDE UYGULANAN
PROGRAMLAR
Aile etkileimi ve oyun servisi 0-3 ya:

Ailelerin, ocuklar ile ilgili tecrbeleri grmelerini ve pay-

LKE RAPORLARI

162

lamalarn salamak amacyla erken ocukluk dnemi geliimi

eitimi vermektedir. Ayrca ailelere ocuklarn yetitirilme
sinden kaynaklanansorunlar zmelerini salamaktadr.

Aile ii iddeti nleme zel program:

Aile ii iddetle ilgili sorunlara zel nleyici hizmet suunak

ta ve aile iindeki herhangi bir yeye kar oluan her turlu iddeti
azaltina ve yok etmeyi amalamaktadr.

Zaman Bankas:

Aileler arasndaki ibirlii ve yardmlama deerlerini

destekledii gibi, ailelerin gnlk hayatlarndaki sorunlarn

zmede karlkl katlmlarn desteklemektedir.

MADRD BELEDYES ALT BLGE ALANLARI

1 . Centre
2. Arganzuela
3. Retiro
4. Salamanca
5. Chamartin
6. Tetuan
7. Chamberi
8. Fuencarral - EI Pardo
9. Moncloa - Aravaca
10. La Latina
1 1 . Carabanehel
1 2 . Usera
1 3 . Puanta de Vallecas
14. Moratalaz
1 5 . Ciudad Lineal
16. Hortaleza
17. Villaverde
1 8 . ViHa de Vallecas

19, Vicalvaro
20. San Blas
2 1 . Barajas

MADRD BELEDYES ALE DESTEK MERKEZLER

BLGE ALANLARI
-CAF 1 : Centro, Arganzuela, Chamberi y Moncloa

ISPANYA

163

-CAF 2: Ciudad LineaI, San Blas, Hortaleza, Barajas y

Salamanca.
-CAF 3: Latina, Usera, Carabanchel y Villaverde.
-CAF 4: Puente de Vallecas, Villa de Vallecas, Moratalaz,
Vicavaro y Retiro.
-CAF 5:
-CAF 6: Tet.ian, Fuencarral y Chamartln
ZYARET EDiLEN AiLE DESTEK MERKEZi
(Blge Alan CAF 6)

o Chamartln 5

0 Tetuan 6

0 Fuencarral-EI Pardo 8

B. YALLAR VE SOSYAL HzMETLER ENSTTS

INSTITUTO DE MAYORES Y SERVICIOS SOCIALES
(=IMSERSO)

spanya'da alma ve Sosyal ler Bakanl, Sosyal Hizmet

ler, Aileler ve zrller Genel Sekreterliinin Yallar ve Sosyal
Hizmetlerle ilgilenen blm nemli hizmetler yrtmektedir.
Bu enstit tm gelirlerini sosyal sigortalardan salamaktadr.
Burada her vatandan ayn haklara sahip olmas ve btn halkn
belirli bir kapsam iinde bu haklardan ve hizmetlerden yararlan
mas iin almalar yaplmaktadr. En dk seviyeden en yk
sek seviyeye kadar tm bavuranlara hizmet vermek iin ellerin
den geleni yapmaktadrlar.

164

LKE RAPORLARI

u anda 2007 ylna yetitirmeye albklan "Bireysel zerk

lii ve muhta durumdaki insanlann bakmn destekleme hak
knda kanun" zerinde almaktadrlar. Ayn zamanda yallar
iin verilen hizmetleri gelitirme almalan yaplmaktadr. Te
rrden zarar grm insanlara da yardm edilmekte ve genel
olarak iddete maruz kalanlara telefon hatlanyla yardm sun
maktadrlar. Bu kurumu daha nasl gelitirebiliriz diye lkenin
deiik yerlerinde arabrmalar yaplmaktadr. Aynca Nisan
20021de Madridlde Birlemi Milletler II. Dnya Yallk Kong
resiinde yallk politikalannn ve ilgili kurumlarn nasl gelitiri
lebileceine dair kararlar alnmbr.
IMSERSO Gerantoloji Plan Blm efliilnde sadece yallar
la ilgilenmektedir. u anda her yalnn ald aylk bir denek
mevcuttur ve buraya ulaan her yal bu denei alabilmektedir.
Blm, almalann iki ksmda yrtmektedir:
1) u anda karmaya albklan "Bireysel zerklii ve 1'/1uh
ta Durumdaki nsanlarn Bakmn Destekleme Hakknda Ka
nun"
2) Aktif yallk program erevesinde yrtlen almalar
Bireysel zerklii ve Muhta Durumdaki nsanlarn
Bakmn Destekleme Hakknda Kanun

Bu kanunu karmak iin 10-12 yldr allmaktadr. 2003

ylndan sonra Bakanlar Kurulu bu kanunu karmaya daha
olumlu bakmaya balambr.
spanyada yal nfus ciddi oranda artmbr, u anda toplam
nfusun %171si 65 ya zerinde olup ve 80 ya zeri nfus dier
ya gruplarna gre daha hzl artmaktadr. Salk alannda ve
sosyal konulardaki ilerlemeler, yaam kalitesini ykseltmi ve
bu da yal nfusun orannn artmasnda nemli bir faktr olmu
tur. rnein kadnlarn i yaamna giriiyle ocuk sahibi olma
oran derken ocuk sahibi olma ya ykselmitir. yle ki
spanyada daha nce hi drt kuak bir arada yaamambr.

ISPANYA

165

Kadn yal nfusu erkeklerden daha fazladr ve ilerde de daha

fazla olacakhr. Yallarn % 32'si ve 65 ya alhnn da % 5'i zr
dr. Trafik kazalarndaki arh zdlerin oalmasna neden
olmaktadr .
spanya'da dier Avrupa lkelerine gre yallar daha az
sosyal hizmetlere sahiptir. Bu durumu iyiletirmek ve Kuzey
Avrupa lkelerinin dzeyine ulamak iin bu kanunun karl
masna allmaktadr. 2004 ylnda yaplan bir arahrma sonuc
unda Bamllar Hakknda Beyaz Kitap diye adlandrlan bir
almayla yallarn tm gereksinimlerinin bir haritas karl
mhr.
Bu konuda dier lkelerin politika ve uygulamalar drt
grupta incelenebilir:
1) Devletilik Sistemi (Danimarka, Norve, sve,
Hollanda)

Bu lkelerin muhtalk sistemi yoktur, ama sosyal gvence ve

sigortalada bu durumu halletmi durumdaddar. Vergi gelideri
yaplan destekleri finanse etmektedir. Bu lkelerde bu konuda bir
kanun olmamasna ramen her kasabada, ehirde yallar,
imkanlardan ve hizmetlerden faydalannaktadr.
2) Korporatif Sistemi Sosyal Gvenlik (Almanya,
Avusturya, Belika, Lksemburg, Fransa)

Bu lkeler bir kanuna sahiptir. Yallara denek vermektedir

ler ve onlar da gidip bu parayla gerekli yerlerden gerekli yardm
almaktadrlar. Yalnz bu para tm hizmetleri salamak iin
genelde yeterli olmamaktadr. Bir baka yardm ekli de yallara
bakan ailelere yardm etmektir.
3) Liberal Sistem (Kanada, ABD, Avustralya, svire)

Her ey zel, devlet baz durumlarda yardm etmektedir ama

genelde bu lkelerde ze sektr, zel sigortalar devrededider.
4) Aile Bakm sistemi ( spanya, Yunanistan, talya,
rlanda)

Genelde Akdeniz lkelerinde uygulanan bir sistemdir. Ge-

166

(iLKE RAPORLARI

nelde pek gelimemi bir sosyal gvenlik sistemine sahiptirler.

Yardmlar vardr ama Kuzey Avrupa lkeleri kadar deildir.
Yardmlar konusunda spanya ba ekmektedir ve ilgili kanun
da karsa birinci gruptaki lkelere ulaacakhr.
Bu sistemde yardmlarn %84' kadnlara verilmektedir,
nk yallara bakanlar genelde kadnlardr. GSYH'nn %0.2'si
salanan hizmetlere gitmektedir ve belirli kaynaklara dayanmak
tadr. Blgeler aras eitsizliin yan sra nemli derecede hizmet
a sz konusudur. alan alt snf genelde devletten yardm
almaktadr; kamu bu kiilere temel hizmetleri salamaktadr,
zenginler kendileri demektedir. Tam ortada kalan snf kapsam
d kalmhr. Her yalnn bu yardma bavurma hakk var ama
bir deerlendirme sz konusudur, gerekten bu yardma ihtiyac
olup olmadna dair bir deerlendirmedir bu. Bu alanda daha
ok dini STK'lar nemli bir role sahiptir.
spanya'da karlacak olan bu kanun, bakma ihtiyac olan ve
bunu talep eden herkese bir dizi hizmet ve yardm edinme
hakkn garantilemektedir. Bu hak, evrensel, kamusal, eitliki ve
farkl otoriteler (merkezi, yerel) tarafndan sunulan bir hakhr. 70
ya ve zeri iin muhtalk durumunu nleme hizmetleri, tele
fonla yardm hizmetleri, eve destek hizmetleri: evde kiisel bak
m destekleme, gnlk ve gecelik merkezler: hem yallar hem de
zrller iin, profesyonel bakm, gece hizmetleri gibi hizmetler
bu kanunla gvence alhna alnmaktadr. eitli muhtalk
ekilleriyle ilgilenen yal muhtalar iin kurumlar, hizmet
kiralamak iin maddi denekler, aile iinde profesyonel olmayan
bakclar iin denekler veya bireysel yardmc kiralamak iin
denekler yine bu kanun erevesinde dzenlenmitir.
Bu kanun erevesindeki hizmetlerin uygulanmas devlet,
yerel ynetimler ve zerk blge meclisleri tarafndan, kar amac
gtmeyen rgtler, zel irketler ve zel sigortalarla ibirlii
ierisinde olacakhr. Bu hizmetlerde birinci dzeyde sigortay
devlet, ikinci dzeyde sigortay devlet ve zerk blge ynetimleri
paylaarak ve kanun tarafndan gelitirilirse nc dzeyde bir
sigorta da yerel ynetimler tarafndan finanse edilebilir.

ISPANYA

167

6.201 milyon kamudan, 3.152 milyon kullanclar tarafndan karlanacakhr. Bu uygulamalar sonucunda:
O GSYH % 0.3'ten % l'e ykselecek
O 262.000 i yarahlacak
O Arh 80.000 yeni i imkan yarahlacak
O Gelecek GSYH % 1 .4 ile % 1.6 arasnda olacak
O Harcamalarn geri dnm % 65'e ulaacak
i. Aktif Yallk Program

2005 ylndan beri IMSERSO, devlet dzeyinde ve zerk

ynetimler, yerel ynetimler ve yallk kurumlanyla ibirlii ie
risinde yeni bir " aktif yallk" program stratejisi uygulamakta
dr; 2005-2008 srecinde "Yallar in Tatiller" ve "Sosyal Terma
lizm" programlan. Bu programlann amalan:
1) Yallan aktif olarak sosyal hayata katmak, salk ve yaam
kalitelerini arhrmak
2) l turizm sezonunda bu programlan uygulayarak sezo
nun biraz olsun canlanmasn salayarak turizm sektrne katk
da bulunmakhr.
Sosyal Termalizm programlan, 60 ya zerinde kamu emekli
maa alanlar ile muhtalk denei alanlarn (bunlarda ya snn
yoktur) kaplca tedavilerine ulamlann kolaylahrmak amacy
la dzenlenmektedir. IMSERSO tm spanya'da 66 kaplcayla bu
konuda ibirlii ierisindedir.
Yallar iin tatil programlan, 65 ya zeri olup kamu emekli
maa alanlar ile erken emekli olmu 60 ya zeri insanlara akhr.
Bu programlardan faydalananlar sadece muhta durumda olan
lar deildir, program kapsamnda aktif hayahna devam eden ya
llar da bulunmaktadr. iftlerde ya snrlamas bulunmamak
tadr. Bu programlara yurt dnda yaayan spanyol vatandalan
da dahildir.

168

iLKE RAPORLARI

Tatil programlar tatil kamplar eklinde uygulanmaktadr.

Bu kamplar spanya'da Katalanya, Andalusiya gibi Akdeniz
blgesindeki zerk ynetimlerde olabildii gibi Kanarya Adalar
ve Portekiz gibi lke dndaki yerlerde de olabilmektedir.
Kamplar bazen doa alanlarnda olabilecei gibi bazen de tarihl
kltrel blgelerde olabilmektedir. Yurtd kamplar ilgili lke
lerle anlama yaplarak gerekletirilmektedir. rnein Portekiz
ile yaplan anlamaya gre ylda 4.000 kii Portekiz'e, Porte
kiz'den de 4.000 kii spanya'ya bu amala tatil iin gitmektedir.
Bu programlara kahlanlarn says 2006 yl iin: Sosyal Ter
malizm Program iin 160 bin yal, Tatil Program iin 83 bin
yal. Bunlarn 13 bini zrldr.
Bu programlarn giderlerinin 1/3'n IMSERSO demektedir.
u ana kadar bu kurumun dedii 120.000 'dur. Bakanla bal
olarak alan IMSERSO'nun bu blmnde bu program iin
harcanan her 1 'ya karlk 1 .8 geri dnmektedir; bu sosyal si
gortadan karlanmaktadr, isizlik parasn alanlar ie girdiinde
onlardan vergi alnmaktadr, otellerin l sezonun canlandrl
masyla onlarn dedikleri vergilerin de artmas dolayl olarak bir
katk salamaktadr.
Daha nce de belirtildii gibi programa yllk 83.000 kii kah
lrken 1 .500 kiiye cevap verememiler. Yaplan arahrmalar
sonucunda programa kahlanlardan % 90'nn memnun olduu
tespit edilmitir.

C. FZKSEL ZRLLER REHABLTASYON

MERKEZLER
CENTROS DE RECUPERATION DE MINUSvALIDOS
FsIKOS (=CRMF)
Fiziksel zrllerin rehabilitasyonu amacyla hizmet veren
merkezleri ziyaret erevesinde "Madrid Vallecas Fiziksel zr
ller Rehabilitasyon Merkezi (Vallecas Centro de Recuperah6n
de Minusvalidos Fisikos de Madrid (=C.R.M.F. de Madrid) al
malar deteyl olarak incelenmitir.

lSPANYA

169

Bakanla bal olarak alan bu merkez, devletin zrllere

fiziksel ve ruhsal anlamda hizmet salad bir yerdir. 1996 yln
da kurulmu olan bu kurumun genel politikas zrllere kendi
balarna kendilerine yetmesini retmek ve zrllerin alma
hayabna kablmasn amalayarak eitmek ve bu insanlarn
istihdamna arac olmakbr. Kurumun ierisinde spor merkezi,
fizyoterapi merkezi bulunmakta ve merkez kapsamnda 58 kii
personel olarak almaktadr. u anda merkezde tedavi gren 72
kii var ve 30 kii de darda baklmaktadr. Kurum teknik ve
idari hizmetler ksm olarak ikiye ayrlmaktadr. Teknik ksm da
rehabilitasyon ve eitim olarak iki alt birimden olumaktadr.
Teknik ksmda doktor, fizyo-terapist, konuma terapisti,
beceri gelitirme merkezi alanlar, psikolog ve sosyal hizmet
uzmanlar yer almaktadr. Bu merkezlerde zrllere ie ynel
dikleri alanlarda kurslar verilmekte ve iverenler tarafndan da
performanstaki deiim denetlenmektedir. Ayrca bu kurslardan
zihinsel geliim gerilii olan kiiler de faydalanabilmektedir.
Gnlk 4 saatlik temel ve zorunlu olmak zere kurslar verilmekte
ve ardndan da doktorlar tarafndan rehabilitasyon yaplmak
tadr. Ayrca len sonras programnda hastalar iin fizik tedavi
de yer almaktadr. Ayrca sadece kafasn fiziki olarak hareket
ettirerek kullanabilen zrller iin de bilgisayar kullanmay
salayan farkl aralar ve baka olanaklar salanmaktadr. Ku
rum kapsamnda, Fonksiyonel Tbbi Rehabilitasyon Merkezi,
Oryantasyon Merkezi, Psikolojik Rehabilitasyon Merkezi,
Edindirme Merkezi, Hizmet ve Bakm Salama Merkezi ile sosyal
etkinlikler dzenleyen hizmet birimleri yer almaktadr.
Bu kurumlarda kiilerin tedavi olabilmeleri iin spanya
vatanda olma haklarna, fiziksel ve/ya ruhsal zrllklerini
belgeleyen doktor raporuna sahip olmalar gerekmektedir. Bun
larn fiziksel ve ruhsal olarak zrllklerinin i hayabna kabla
bilecek dzeyde olmalar arb aranmaktadr. Ayrca teknolojik
gere ve hizmet kullanm dzeyi artm olduundan dolay daha
fazla zrl bu kuruma kabul edilmektedir. Kurumun alma
alan devletin belli zrl albrma zorunluluundan dolay

170

aLKE RAPORLARI

daha ekin hale gelmi durumdadr.

Kamuda 1982 ylndan bu yana 50'den fazla iinin bulun
duu yerlerde % 2 orannda zrl istihdam zorunluluu getiril
mitir. Bu kurumda alnan 1 - 2 yllk bir eitimden sonra zr
llere ortaokul diplomas verilmekte, diplomas olanlara farkl
ekillerde ve seviyelerde eitim verilmektedir: Bu eitim prog. ram1ar iinde bro sekreterlii, bilgisayar programcl, web
tasarm, iekilik, eya tamirah ve dekorasyon, araba kullanma
nn retilmesi gibi farkl kurslar yer almaktadr. Bu diploma iin
gerekli olan eitimi, isteyen zrl evde eDIlerle bilgisayar
olana ile de yapabilmektedir. Tm kurslar iin ngilizce yabanc
dil zorunlu olarak verilmektedir. Ayrca kurum kapsamnda
iverenlerin ilanlar yer almakta ve eitim alan zrl kiiler olas
iler hakknda bilgilendirilmektedir. Bu kurslar veya orta re
timi tamamlam olan kiiler dilerlerse bir kurumda i bulmakta
veya lise vel ya niversite dzeyinde eitimine devam edebil
mektedir.
Yaplan almalarla ilgili olarak 6 ayda bir rapor yaynlan
maktadr. zrller Rehabilitasyon Merkezi Bakanln kurum
da ayn zamanda IMSERSO'ya (Instituto de Migraciones y Servi
cios Sociales)! bal olarak almaktadr. Bu kurslardaki kiilerin
ortalama ya grubu 35 olup genelde 16-65 ya aras kiiler kurum
da yer almaktadr. Kuruma kabul edilen kiilerin 3 aylk bir dene
me sreleri var ve bu srede kiilerin zamanla dzeltebilecekleri
davransal bozukluklar varsa kiiler kurumda tedaviye aln
makta, eer hastann dzeltilemeyecek beyinsel problemleri var
ise de kurumun alma programna dahil edilmemektedir.
Burada almakta olan kiiler kamu grevlisi olarak deil
szlemeli olarak istihdam edilmektedir. Kurslar Ocak ve Aralk
aylar ierisinde verilmekte ortaretim programlar ise Ekim ve
Haziran aylar arasnda olmaktadr.
J

IMSERSO

Instituto de Migraciones y Servicios Sociales) metinde yallar tatil ve

termalizm blmnde (Instituto de Mayores

kullanld.

y Servicios Sociales) olarak da

ISPANYA

171

Buradaki bireyler yetikin olarak varsayld iin sadece 18

ya alh olanlar iin ailelere danlmaktadr. Yaz tatilIeri iin de
sahip olunan bte ile farkl yerlere tatile gidilmektedir. rnein,
2005 yl ierisinde Roma'ya ziyaret yaplmhr.
spanya'nn eitli yerlerinde bu ekilde zrllere ynelik
olarak farkl formatlarda eitim veren merkezler bulunmaktadr,
ancak, buras bir pilot uygulama merkezi olup zrllerin
yksek eitimi iin tasarlanm gelitirilmi rnek bir
rehabilitasyon merkezidir.

i. SAN CAMILO YAL BAKM MERKEZ

SAN CAMILO CENTRO ASISTENCIAL
Kurum, insann belki de fiziksel, duygusal ve ruhsal olarak en
ok muhta olduu dnemde, amalarnn mfik bir annenin
hasta olan tek ocuuna bakmas gibi yal hastaya bakmak
olduunu belirtmektedir. zel bir yer olup dini bir vakfa bal
olarak almakta, gelirini kamudan salamakta ve alanlar da
zel olarak istihdam edilmektedir. imdilik kururnda alan 530
kiinin yars hemire olarak grev yapmakta ve kurum
kapsamnda farkl hizmetler sunulmaktadr.
San Camilo, yardm bal alhnda yalar 85 ile 100 aras
deien 135 tane yalnn yer ald ve her trl destein salan
d bir bakm evidir. San Camilo Yardm Merkezi 20 tane yal
ya her trl sosyo-kltrel ve salk amal hizmetlerinin salan
d gnlk bakm evlerine sahip; ayrca yal kiilerin talebi
zerine evde zel bakm salayan profesyonel bir ekip olan
IMSALUD (Salk Kurumu) ile de koordineli olarak almak
tadr.
San Camilo Yardm Merkezi hastalndan kaynakl olarak
zor d urumda olan kiilerin bakmn salamak amal
profesyonellerden oluan 32 kiilik bir ekibi ile, lmcl veya
kronik hastal olan yallarn sknhlarn dinlemek amal
kurulmu olan dinleme merkezleri ile, grup terapisi yapan

172

LKE RAPORLARI

birimleri ile, aile grme odalar, kuafr ve dii hizmetleri ile

yallara hizmet veren bir kurulutur.
Hizmet kapsamnda yallara bunlar sunan kurulu, eitim
bal albnda ise yazma (uzaktan eitim) veya okul yntemi ile
sosyo-salkla konularyla ilgili olarak eitim vermektedir.
Ayrca San Camilo Yardm Merkezi'nde yallarla ilgili konularda
arabrma yaplmakta, Kiisel Danma yolu ile yaklak 1 .200
gence yallar iin bakm ve servislerin ynetilmesi bal albnda
master programlar vermektedir. Bunu program farkl Kurum
ibirlii ierisinde aylk Humanizaniversitelerle ibirlii
ierisinde srdrmektedir. Kurum Humanzar adl bir derginin
yaynn srdrd gibi imdiye kadar 70 kitabn basmn da
gerekletirmitir.
Kuruluun 136 kiilik yatak kapasitesi bulunmaktadr. Hiz
metleri kapsamnda baklmakta olan yallarn kii bana mali
yeti 130 'yu bulmakta, finansman da kurumun 12 yldr birlikte
almakta olduu lMSERSO tarafndan salanmaktadr. Ayrca
yerel kurulardan salanan dier kaynaklarla da desteklen
mektedir.
Kurulu alanlar yaklak bir yllk eitim ve aylk
deneyimden sonra ie alnmakta ve farkl formasyonlarla farkl
birimlerde almaktadr. Bu kuruluun normal yallar iin
kurulmu olan huzurevIerinden farkl olan ynleri unlardr;
ncelikle yallara medikal olarak destek doktorlar tarafmdan
salanmakta ve kendi elemanlarn kendi uyguladklar
programla yetitirmektedirler. Bu ekilde alan merkezlerden
Madrid'de 4 tane bulunmaktadr. Ayn zamanda 3 ayr hastane de
bu hizmeti halka ak ekilde vermektedir.
Merkezde yaayan yallarn vefab halinde cenaze ilemle
rinin ve dim hizmetlerin sunulduu bir birim de bulunmaktadr.
Yallarn vefab durumunda burada kk bir tren dzenlen
mektedir.

ISPANYA

173

D. SONU VE DEGERLENDRME
spanya, Avrupa Birlii lkeleri iinde aile yaps bakmndan
dier lkelere kyasla daha geleneksel bir yap gstermektedir.
zlendii kadaryla gndelik hayat, nfus arb orannda bir
d olduu halde canl ve da dnk bir grnt sergilemek
tedir. Kentlemede acl gereksinimler (ulam, altyap) gerei
gibidir. Kentler aras ulam hzldr. Tarihi kent dokularnn
korunmas asndan gz doyurucu bir bilin yansmaktadr.
Tm Avrupa lkelerinde grlen demografik yapnn nicel
zayflamas spanya iin de geerlidir. Ailenin korunmas ve
sorunlarnn zlmesi yolundaki giriimler arlkl olarak ka
dn haklar, yal ve ocuklar zerinde younlambr. 1995'lerde
nfus arb oran en alt dzeye inmi ancak lkeye gelen gmen
nfusun arb ile bu durum bir lye kadar telafi edilmitir.
Aile ve ocuk yardm ve aile sorunlarnn (yallar, zrller,
ayr yaamalar ve boanmalar nedeniyle ocuklarn yaad
sorunlar) giderilmesi yolundaki giriimler arbrlsa da spanyol
halk iin aile kurmak cazip grnmemektedir.
Yasal dzenlemeler ile merkezi devlet ynetimi ve zerk
ynetimler arasnda uyumun salanmas, zamann gerektirdii
yeni koullarn yllk toplanblarla deerlendirilmesi aile politika
lar ve uygulamalar asndan nemli grlmtr. Kent mer
kezlerini farkl blgelere ayrarak hizmetlerin yerinden zlme
ye allmas Trkiye'de de Bykehir Belediyelerinin ve Salk
Bakanl'nn uygulamalaryla benzemektedir.
''rkiye'nin, kendi birikimini de gz ard etmeden, bu lke
uygulamalarndan kazanmlar elde edebilecei dnlmekte
dir. Bunlarn banda yerel uygulamalarn merkez tarafndan
takibi ve merkez-tara uyumunun yasal ve akk tabana oturtul
mas gelebilir. Aile ve aile yelerine ynelik hizmetlerin tara
uygulamalar iin merkez ve merkezlerde hem rnek oluturmak
hem de bu kurululara personel yetitirmek amacyla pilot ku
rumlarn glendirilmesi ve ayn zamanda bir eitim kurumu
niteliine kavuturulmas gereklidir. rnein, yallar ve zr-

1 74

LKE RAPORLARI

ller iin oluturulan merkez kurulularn uygulamal eitim

iinde olmalar ve personel yetitirmeleri yerinde olacakbr. Bu
durum devlet memurluunda /i grev iinde eitim" balnda
ele alnaca gibi uygulamaya ynelik brokratik kadrolarn
olumasn da salayacakbr. Bylece devlet-niversite ba sa
lanabilecei gibi STK, yerel ynetimler-merkez etkileimini de
aklc, bilimsel, ideal brokrasi ve meslek bilinci erevesine
koyacakbr.
spanya'nn aile sorunlarnn giderilmesi yolunda yapb
nemli uygulamalardan birisi de zrl ve yallarn iyiletiril
mesi iin terrnal turizmi, kendisini de nemli lde amorti ede
bilecek ekilde kullanmasdr. Bu uygulama erevesinde span
ya gibi bir turizm lkesinin deneyimlerinden faydalanlaca gibi
spanya'nn yurtd terrnal turizm gereksinimine de destek
salanabilecektir. zellikle l sezonda turizm iletmelerinin
Bakanlk araclyla spanya'dan talepte bulunmas, bu
cmleden olarak ok ynl katk kaplarn aralayacakbr.
spanya'da Aileden sorumlu bakanlk yetkilileri ile kurulan
temaslar ve alma ziyareti Aile ve Sosyal Arabrmalar Genel
Mdrl'nn gelecek uluslar aras boyutlu almalarna katk
salayacakbr. Ayrca, Trkiye Cumhuriyeti'nin aile konusundaki
grlerini dier lkelerle paylamas, aile politikalarn olutur
ma sreleri, yasal dzenlemeleri ve dier kurumlara bilgi
aktarmna olanak tanmaktadr.
zetle, yerinde incelemeler, kurumlarn ilerliinde lkelerin
etkili kltrel dokusunu tanmak, personel eitimi, grg ve
terbiye arbrm, lke tanbm, bilgi alverii ve bireysel zgve
nin geliimi asndan nemli sonular vermitir. Bu birikimler
gelecekte yrtlecek almalara yansyacak ve dier kurumlar
la yaplacak ortak almalarda ve toplanblarda kullanlarak
ilevselletirilecektir.

ALIMA VE SOSYAL iLER

BAKANLlGI

00

>
z
....;.
N
>

rJ'.)

O
Z

SOSYAL
GVENLK
DEVLET
SEKRETERLG

J
Sosyal Hizmetler ve
Muhtalk
(Bamllk) Genel
Mdrl
L-

GTEN
SORUMLU
DEVLET
SEKRETERLiGi

SOSYAL HZMETLER
ALELER VE
ENGELLLER
DEVLET
SEKRETEL(;

i
Aileler ve ocuklar
Genel Mdrl

ALIMA VE
LKLER
MSTEARLlGI

iSTHDAM GENEL
SEKRETERLiGt

ETLK
POLTiKALARI
GENEL
SEKRETERLG

.q

>

rJ'.)

....;

i
Yallar iin Sosyal
Hizmetler Genel
Mdrl
'-----

Engelliler iin Sektrel

Politikalarn
Koordinasyonu Genel
Mdrl
....

TC. BABAKANLK

AILE VE SOSYAL ARATIRMALAR GENEL

MDRLG

FINLAN DIYA ALIMA

ZIYARETI RAPORU

2 7-29

Kasm

2006

Hazrlayanlar

Bekir Stk BA YOGLU

(Daire Bakan)
Dr. Ali FT
(Uzman)
Abdulkadir ABDUOGLU
(Uzman Yardmcs)
Blent ERDOGAN
(Uzman Yardmcs)
Serdar ZHAN
(Uzman Yardmcs)
Mustafa TURGUT
(Uzman Yardmcs)

FlNLANDlYA

1 79

GR
Aile politikalar, ekonomik ve sosyal yap olarak modern ve
modernlemekte olan btn toplumlarn gndeminde bulunan
bir konudur. Bir ynyle nfus ve istihdam politikalarn ilgilen
dirmesinden, dier ynyle de kltrn retilmesi ve aktarl
masnda ailenin bir kanal olmasndan dolay gerek ulusal gerekse
yerel kimlik ve kltrlerin korunmasyla ilikili olan aile politika
lar giderek hemen her toplum iin nem kazanmaktadr. Aile
politikalarn lkeler asndan nemli klan bir baka faktr de
gl aile yapsnn, gl toplum olgusunu da beraberinde ge
tirdii gereidir.
Aile politikalarnn uygulanmas lkeden lkeye deime
gsterebilmektedir. Trkiye Cumhuriyeti Anayasas, Trk toplu
munun eilimlerine ve deerlerine paralel olarak aileyi nem
semi ve aile btnlnn korunmas iin almalar yapmak
grevini devlete bir ykmllk olarak vermi bulunmaktadr.
Trkiye Cumhuriyeti mevzuahnda ve uygulamada aile, anne
baba ve ocuklardan (geni yorumun kabul durumunda, dede
ve ninelerden) oluan otantik bir yap olarak anlalmaktadr. Bu
anlay, toplumda egemen olan aile kavramn yanstmakta, bir
baka deyile sosyolojik geree karlk gelmektedir. Yine mev-

180

aLKE RAPORLARI

zualmza gre ailenin kurulmas yani evlenme, ancak kar

cinsten iki kiinin hukuka uygun olarak yaplklar szleme ile
mmkn olabilmektedir. Bu cmleden yola karak insanlk
tarihinin en eski kurumlarndan olan aile kurumunun, lkemizde
toplumsal dzeyde ve resmi dzeyde kabul grmekte ve destek
lenmekte olduu rahatlkla sylenebilir.
Avrupa lkelerinde, aile tanmnda son dnemde yaanan
deiiklikler, aile btnl anlayndan bireyci anlaya doru
bir evrilmeyi getirmitir. Bu lkelerde anne-baba ve ocuu bir
arada ele alma yaklam, yerini aileyi oluturan bu l sacaya
n ayr ayr ele alma yaklamna terk etmeye balamlr. Bu
yaklam, ad geen lkelerin aile politikalarna da yansmak
tadr.
Devletin uygulayaca ulusal aile politikalarnn oluturul
masna bilimsel veriler salayarak katkda bulunmakta olan Aile
ve Sosyal Aralrmalar Genel Mdrlnn, Avrupa lkelerin
de ve dier lkelerde aile politikalar konusundaki gelimeleri
yakndan izlemesi bir gerekliliktir. zellikle Avrupa Birlii ile
btnleme srecinde, bu lkelerdeki aile yaplarnn ve benim
senen aile politikalarnn neler olduunun ortaya konmas gerek
mektedir. Toplumlar arasndaki kltrel farkllklarn ve bunun
aile politikalarna yansma dzeyinin bilinmesi de phesiz
nemli bir kazanm olacaktr.
1989 ylnda Aile Aralrma Kurumu Bakanl dneminde,
Kurumun Avrupa ve dnya lkelerindeki gelimeleri yakndan
izlemesi mmkn olamamtr. lkelerin aile politikalarnn
izlenmesi ve muadil kurumlarla iliki kurulmas ancak Kurumun
2004 ylnda 5256 sayl Tekilat Kanunu ile yeniden yaplanmas
srecinde gndeme gelmitir. Genel Mdrlk bnyesinde
oluturulan D likiler Daire Bakanlnn en nemli grevi
Kurumun uluslararas ilikiler ayan yrtmektir.
ASAGEM, 2006 yl iinde Avrupa Birlii yesi lkelerde
Genel Mdrln grev alannda almalar yapan kurum ve
kurulularla tanma ve ibirlii imkanlarnn aratrlmas, bilgi

FINLANDlYA

181

alveriinde bulunulmas amacyla bir d ilikiler projesi balat

mtr. D ilikiler projesinin tanma, bilgi alverii ve ibirlii
imkanlarnn aratrlmas dnda Genel Mdrlmzce
2007'de ve daha sonraki yllarda gerekletirilmesi planlanan aile
ile ilgili uluslararas etkinlikler ve bilimsel toplantlar iin bilgi
ann kurulmas ve temas noktalarnn salanmas gibi amalar
da bulunmaktadr. Genel Mdrlk, uluslararas ilikilerini y
rtrken phesiz kltrel yap ve aile tanm ile aile politi
kalarndaki farkllklara karlatrmal bir gzlemle dikkat ek
mek durumundadr.
Yukarda iaret edilen d ilikileri gelitirme amal projenin
somut adm olarak 26 Kasm-Ol Aralk 2006 tarihleri arasnda
gerekletirilen Finlandiya ziyaretinde bu lkenin aile ile ilgili 4
ayr kurum ve kuruluunda temaslarda bulunulmutur.
lk olarak 27 Kasm 2006 tarihinde Finlandiya Sosyal ler ve
Salk Bakanl (Ministry of Social Affairs and Health) ziyaret
edilmitir. 28 Kasm tarihinde ise Aile Federasyonu (Family
Federation) ile Finlandiya i da Anne ve ocuk Snma ve Bakm Evleri
(The Federation of Mother and Child Homes and Shelters in
Finland) adl sivil toplum kurulular ziyaret edilmitir. alma
ziyaretinin nc ve son gn olan 29 Kasm 2006 tarihinde de
Sosyal ler ve Salk Bakanl ats altnda yer almakla birlikte
idari ynden zerklii bulunan Refah ve Salk in Ulusal
Aratrma ve Gelitirme Merkezi (National Research and Develop
ment Centre for Welfare and Health)-STAKES adl aratrma
kurumu ile grmeler yaplmtr.
Ad geen kurum ve kurulularla yaplan grmelerde Tr
kiyelde aile ile ilgili durum, politikalar ve ilgili kurumlarn al
malar slaytlar eliinde anlatlm; Genel Mdrlmzn faa
liyetleri ise daha ayrntl olarak aktarlmtr. Ardndan o lkenin
ilgili kurumlarnn yetkilileri tarafndan heyetimize Finlandi
yada aile ile ilgili durum ve politikalar hakknda szl ve grn
tl sunum yaplm ve basl eserler takdim edilmitir. Soru ve
cevaplarn da yer ald grmeler sesli ve grntl kayda al-

182

(iLKE RAPORLARI

narak Trkiye'ye dnldnde bunlann zmlemesi yapl

mbr.
Finlandiya'da ilgili kurum ve kurulularla yaplan grme
ve temaslarla ilgili olarak hazrlanan rapor aada sunul
maktadr.

FINLANDIYA

183

i. FNLANDYA HAKKINDA GENEL BLGLER

A. Corafi Konum
-Finlandiya, Avrupa'nn kuzeyinde yer almaktadr.
-338,000 kilometrekare yzlmne sahip, yzlmnn
%10'u gl ve % 69'u ormandr.

B. Nfus ve Devlet
-Nfusu: 5,3 milyon
-Kilometre kareye den kii says: 15.5
-Gayrisafi yurtii hasla: 155,3 milyon avro
-Nfusun %62'si ehirlerde, %38'i ise krsal kesimde
yaamaktadr.
-Balca ehirleri: Helsinki (561,000), Espoo (232,000),
Tampere (204,000), Vantaa (187,000), Turku (175,000) ve Oulu
(129,000)
-Resmi Dilleri: Fince (%92,9) ve svece (%5,5)
-1995'den beri AB yesidir.
-Para birimi: Avro (Euro)

184

ULKE RAPORLARI

-Dini Yap: Evangelik Luteryan Kilisesi (Protestan) %83,1,

Ortodoks Kilisesi % 1,2, dier % 15,7
-Nfusun %20'si 18 yan alhndaki ocuklardan olumakta
dr.
-Finlandiya'daki aile says 2005 sonu itibariyle 1 .4 milyon,
ocuklu aile says yaklak 600.000'dir. Bunlarn yaklak %20'si
tek ebeveynli ailelerdir.
-Boanma oran %42'dir.
-Dourgan1k oran 1 .8

c. Eitim, ve Ekonomi

-Eitimli 15 ya ve zeri nfus: 2.709.548

-Okula balama ya genellikle 7'dir.
-Eitim parasz (niversite eitimi dahil)
-sizlik oran: %8.8
-Ekonomi ana hatlar ile kat, kereste, metal ve mhendislik
rnleri zerine kuruludur.
-1990'larda bu endstrilere elektronik rnler (Nokia'nn
nderlik ettii cep telefonu irketleri) eklenmitir.
-2004'te Finlandiya'nn Gayri Safi Yurt i Haslasnn %38'ini
ihracat oluturmutur.
-15-64 ya aras kadnlarn igcne kahlm oran %72.1
(2003).
-Gayri Safi Milli Haslann %26'sn (yaklak 36.9 milyar
Euro) sosyal harcamalar (sosyal yardm ve salk hizmetleri,
emekli aylklar, hastalk ve isizlik harcamalar) oluturuyor.
-En fazla ticaret yaplan lkeler: sve, Almanya ve Rusya.

D. Finlandiya'da Salk Bakm Sistemi

Yksek oranda yerel ynetimlerce ve yerele dahlm kk
birimlerce yrtlmektedir ve kamu arlkl bir sistem vardr.

FINLANDIYA

185

-Salk sektrne ilikin hizmetin yaklak % 80'i kamu

tarafndan salanmaktadr.
- % 76's kamu kaynaklarnca finanse edilmektedir.
-431 belediye salk bakmndan ve sosyal refahtan
sorumludur.
-Hastane bakm, belediyelerin sahip olduu 20 hastane
blgesinde salanmaktadr.
-lk aama salk bakm hizmetleri 270 adet belediye salk
merkezi tarafndan verilmektedir.
-500 adet zel salk hizmeti veren kurulu bulunmaktadr.

E. Finlandiya'da Sosyal Refah

Hizmetlere gre yerel sosyal refah maliyeti
-Gnlk ocuk bakm %14.8
-ocuklu ailelere dier hizmetler % 1
-Yallara kurumsal bakm %18.6
-Evlere gtrlen hizmet % 14.7
-Yal ve zrllere yaplan dier hizmetler % 9.8
-Madde bamllna i1ikin hizmetler %5.6

II. FNLANDYA'DA DEVLET, KABNE VE YNETM

A. Genel Olarak Devlet Tekilat
Finlandiya'da Hkmet, Babakan ve dier 17 Bakan'dan
olumaktadr. Ynetim, 13 farkl alandan sorumlu bakanl kap
samaktadr. Bakanlar, kendi Bakanlklar ve alt kurulularn ida
re etmek zere kapsaml ve bamsz yetkilere sahiptir. Parla
mentoya sunulan Hkmet tasarlar Bakanlklarda hazrlan
maktadr.
Buradan da anlalaca zere baz bakanlklarda birden fazla
bakan grev almaktadr. Birden fazla bakann yer ald bakanlk-

186

iiLKE RAPORLARI

larda bakanlar birbirlerine eit statdedirler ve bakanln

grevleri aralarnda paylahrlmhr.
Bakanlklar:
1 . Babakanlk,
2. Dileri Bakanl,
3.Adalet Bakanl,
4.ileri Bakanl (ileri Bakan ile Blgesel ve Mahalli iler
Bakan),
S.Savunma Bakanl,
6.Maliye Bakanl,
7.Eitim Bakanl (Eitim Bakan ile Kltr Bakan),
8. Tarm ve Ormanclk Bakanl,
9. Ulam ve letiim Bakanl,
lO.Ticaret ve Sanayi Bakanl,
11 .5osya! iler ve Salk Bakanl (Sosyal iler ve Salk
Bakan ile Salk ve Sosyal Hizmetler Bakan),
l2.alma Bakanl,
l3.evre Bakanl.
Bakanlar:
1 .Dileri Bakan
2.Adalet Bakan
3. Blgesel ve Mahalli ler Bakan
4.Maliye Koordinasyon Bakan
S.Kltr Bakan
6. Ulam ve letiim Bakan
7.5osyal ler ve Salk Bakan
8.alma Bakan
9.Maliye Bakan
lO.D Ticaret ve Kalknma Bakan
ll.ileri Bakan

FINLANDIYA

187

12.5avunma Bakan
13.Eitim Bakan
14.Tarm ve Ormanclk Bakan
15.Ticaret ve Sanayi Bakan
16.Salk ve Sosyal Hizmetler Bakan
17.evre Bakan
Mstear bakanlktaki en yksek devlet memurudur, Bakan
ln ilerini ynetir ve izler. Dileri Bakanlnda ve Maliye Ba
kanlnda, Devlet Sekreterleri mstearn grevlerini yaparlar.
Babakanla da bir devlet sekreteri atanabilir, devlet sekreterinin
grev sresi, Babakann grev sresiyle ayndr. Devlet sekreteri
bakann en yakn danman olarak ona yardmc olur, hazrlk
faaliyetlerini ynetir, hkmet programnn uygulanmas iin
alr ve bakanlklar arasndaki ibirliini salar. Devlet sekrete
ri, dier Fin hkmeti bakanlarna da atanabilir (2006 itibariyle
Babakana ve dier dokuz bakana bal devlet sekreterleri bulun
maktadr), bunlarn da grev sresi ilgili bakanla ayndr. Bakan
ulusal ve uluslararas konularda hazrlk almas yapmak zere
devlet sekreterine yetki devri yapabilir. Buna ek olarak, bakanlar
zel siyasi danman da bulundurabilirler.
Her bakanln sorumlu olduu alan, genellikle adndan
anlalmaktadr. Hibir bakanln grev alanna girmeyen
konular Babakanlk tarafndan ele alnmaktadr.
Btn bakanlklarda toplam 5000 personel almaktadr.

B. Devletin Tara Ofisleri

Devletin tara ofisleri yedi bakanlk tarafndan ynetilen
blgesel idarelerdir. Bunlar sektrleraras uzmanlk rgtleridir.
Bir tara ofisi ilde-blgede yaam koullarn ve gvenlii deer
lendirir, izler ve iyiletirmeye alr, temel haklarn uygulanma
sn ve vatandalarn esenliini gzetir. Sosyal ierikli ve salk
bakm hizmetlerine ynelik ikayetleri tara ofisleri deerlendi-

188

aLKE RAPORLARI

rir ve gerekli nlemleri alrlar.

Finlandiya'da devletin alh adet tara ofisi vardr. Tara
ofislerinin 15 yerde blgesel hizmet birimleri ve ofisleri bulun
maktadr. Buralarda 1000'den fazla kii istihdam edilmektedir.
Tara ofisleri idari olarak ileri Bakanlna baldr. Deiik
grevlerde ilgili bakanlk tarafndan da ynlendirilmektedirler.
Tara ofislerinin banda en fazla sekiz yllna Cumhurbakan
tarafndan atanan Vali'ler bulunur.
Finlandiya idari olarak 6 il, 431 belediye veya yerel idareye
ayrlmaktadr. Yerel idarelerin kanunlara gre refah hizmetleri
salamas gerekmektedir. Gelir elde edilen ana kaynaklar artan
oranl gelir vergisi ile balanhl olarak gelir zerinden standart
bir oranda toplanan belediye vergisidir. Gerekli temel hizmet
lerin en iyi retim ekline bamsz olarak yerel idareler karar
vermektedir.
Yerel hkmetlerde en st karar alma mercii, dorudan
temsil ile seilen Belediye Meclisi'dir. Belediye Meclisi, idari g
revleri yerine getirmek zere kanuni ve gnll komiteler ata
maktadr. ounluk seim sistemi sebebiyle, Meclislerde gle
nen partiler komitelere de yansmaktadr. Kadnlarn bu kurulu
lardaki temsili, kanunlar ile temin edilmektedir. lkedeki on
binlerce vatanda yerel idare almalarna kahlmaktadr.

C. Belediye birlii
Yerel idareler, hizmetlerini yerine getirirken farkl ekilde
rgtlenebilirler. Hizmetleri dier yerel idarelerle, topluluklarla
ve giriimlerle ibirlii iinde salamak genellikle finansal ve
rgtsel olarak daha anlaml olmaktadr.
Finlandiya'da 250 birlik bulunmaktadr. Birlikler iki veya
daha fazla yerel idarenin sreklilik zemininde belirli ileri stlen
mesiyle oluur. En ok karlalan birlikler; blgesel konseyler,
hastane blgeleri, zrl bakm iin blgeler ile kamu sal ve

FINLANDlYA

189

eitim iin oluturulmu birliklerdir. Btn birliklerin giderle

rinin drtte salk bakm hizmetlerine gitmektedir.
Birlikler yerel yasama (municipal legislation) ile ynetilen
bamsz kamu birimleridir. Birlik oluturmak iin her bir bele
diye ayn zamanda birlik ierisinde karar almann da eklini belir
leyen ok tarafl temel bir anlama imzalar.
Birlikler ve belediyeler baz hizmetler iin irket kurma
yoluna gitmektedirler. Limited irketler ve kooperatifler ticari
iler iin daha uygundurlar. Yerel idarelerin p toplama, ulam
gibi konularda irket kurma yoluna gittikleri grlmektedir.
Baz yerel idareler herhangi bir rgt kurmadan belirli fonksi
yonlar yerine getirebilmek iin szlemeler yoluyla ibirliine
gitmektedirler. Szlemeye dayal ibirlii p toplama, su
salama, arama, kurtarma, bina denetimi, tketici ve bor dan
manl ve eitim alanlarnda yaygndr. Kurtarma hizmetleriyle
ilgili ibirlii anlamalar ve blgesel acil yardm koordinasyon
merkezlerinin kurulmas ve bakm ile salk merkezi hizmetle
rinin saln alnmas anlamalar kanunen zorunludur.
Yerel idareler, hizmetleri zel sektrden veya baka bir yerel
idareden de saln alma yoluna gidebilirler.

190

llLKE RAPORLARI

III. SOSYAL iLER VE SAGLIK BAKANLIGI

Sosyal iler ve Salk Bakanl, vatandalara salkl bir
evre, iyi bir salk ve fonksiyonel kapasite ile yaamn eitli
evrelerinde yeterli bir gelir ve sosyal korumay salamay
amalar.
Bakanlk sosyal koruma, sosyal yardm ve salk bakm
politikalann ve bunlann gelitirilmesini ynetir ve ynlendirir.
Sosyal politika ve salk politikasnn ana hatlann belirler, bu
konularda kanunlar ve temel reformlan hazrlar, bunlarn uygu
lanmasn gzetir ve siyasi karar alma sreciyle olan gerekli iliki
leri ynetir.
Sosyal yardm ve salk bakmnn genel amalar ve bu
amalan gerekletirmede kullanlacak ltler her hkmet
dnemi iin hazrlanm "Sosyal Yardm ve Salk Bakm Hedef
ve Eylem Planlnda yer almaktadr. Sosyal yardm ve salk
hizmetlerinin gelitirilmesi siyasi karar almann bir parasdr.
Plan, yerel idareler (belediyeler) ve devlet arasnda yaplm bir
eit ibirlii anlamasdr. Plann hazrlanmas, uygulanmas ve
takibinden Fin Yerel e Blgesel dareler Birlii, Sosyal ler ve Salk
Bakanl ve bu bakanln bal ve ilgili kurululan ve sektrdeki
sivil toplum kurululannn temsilcilerinden oluan ynetim

191

FINLANDIYA
Finlandiya Sosyal iler ve Saghk Bakanl ve lgili Kurululan

kurulu (steering group) sorumludur.

Devletin tara ofisleri, taradaki sosyal yardm ve salk
bakmn ynetir ve denetlerken, lkedeki 431 belediye hizmet
lerin aktif olarak gerekletirilmesinden sorumludur.

192

aLKE RAPORLARI
A. ki Bakan Arasndaki Grev Blm

Finlandiya "Sosyal ler ve Salk Bakanl"nda iki bakan

bulunmaktadr. Bakanlar arasnda sorumluluklarn blm u
ekilde gereklemektedir:

Sosyal ler ve Salk Bakan;

Sosyal koruma (emekli maalar, hastalk ve doum sigortas,
zrl ve ocuk bakm denekleri, istihdam emekli ayl sigor
tas), isizlik gvencesi, eczaclkla ilgili hizmetler ve ilalarn
kayt albna alnmas, ilalarn fiyatlandrlmas ve bedelinin
denmesi, zel sigortalarn denetlenmesiyle ilgili planlama ve
kanunlarn hazrlanmasndan sorumludur. Ayn zamanda, top
lumsal cinsiyet eitlii, i sal ve gvenlii ile ilgili konulardan
da sorumludur.

Salk ve Sosyal Hizmetler Bakan;

Birinci basamak bakm ve zel salk bakm, sosyal yardm
ve sosyal hizmetler, rehabilitasyon, toplum sal hizmetleri,
koruyucu sosyal faaliyetler ve evre sal ile ilgili planlama ve
kanunlarn hazrlanmasndan sorumludur.
Sosyal ler ve Salk Bakanl alt departmandan
olumaktadr. Bunlar;
-dari Birim
-Sigorta Birimi
- Aile ve Sosyal ler Birimi
-Salk Birimi
-Mali ler ve Planlama Birimi
- Sal ve Gvenlii Birimi
Bakanlktaki zel birimler ve zel grevler unlardr:
- Danma Birimi (Advisory Staff)
- Uluslararas ler Birimi
- Bilgi ve letiim Birimi

FINLANDIYA

193

- ocuklar iin Ombudsmann Ofisi

- Eitlik in Ombudsmann Ofisi
- Cinsiyet Eitlii Birimi
- Hazrlk (Acil ve beklenilmeyen durumlara) Birimi
Bakanln almalar Sosyal ler ve Salk Bakan ile Salk
ve Sosyal Hizmetler Bakan tarafndan ynetilmektedir. Bakanla
rn almalarna, bakanlktaki en yksek devlet memuru olan
mstear da dahil olmaktadr.
Birimler; yardm ve salk bakm, sosyal koruma ve i sal
ve gvenlii ile ilgili olarak bunlarla ilgili hazrlayc mahiyetteki
almalardan, bunlarn ynlendirilmesi ve koordinasyonundan
sorumludur. Birimlerin grevleri, banda mstearn bulundu
u bakanlk ynetim kurulunca (Ministry's leadership group)
koordine edilmektedir.
Bakanlktaki Kurullar ve Komiteler:
-Acil Durumlar Salk ve Yardm Danma Kurulu
-Rehabilitasyon Danma Kurulu
-ingene leri Danma Kurulu
-Finlandiya Kimyasal Maddeler Danma Komitesi
-Salk Bakm Ulusal Etik Kurulu
-zrllk Ulusal Konseyi
-la Fiyatlandrma Kurulu
-Yallk ve Emeklilik leri Danma Kurulu

B. Sosyal iler ve Salk Bakanlnn Altndaki Birimler

ve Kurumlar
Sosyal iler ve salk bakanlnn allnda baz bamsz bi
rimler ve kurumlar yer almaktadr. Bunlar kanunlarn hazrlan
mas, sosyal politika ve salk politikas stratejilerinin ana hatla
rnn belirlenmesi ve karar almak iin delillere dayanan bilgiler
retir. Kurumlarn bazlar denetleyici ve ynetici otoriteler olarak

194

LKE RAPORLARI

ilev grrler. Bunlarn toplam alan says yaklak 3400 kii

dir.
Sektrdeki almalar koordine eden kurumlar ve birimler ile
Bakanln st ynetiminden oluan bir ynetim grubu (kurulu)
vardr. Bakanlk; 8 kurum ve birim, 11 i sal ve gvenlii tefti
kurulu ve 2 st kurulla yllk spesifik hedef szlemeleri imzalar.
Hedef szlemeleri ayn zamanda Devletin Tara Ofisleri ve
Kumar Makineleri Kurumuyla da yaplr.

1. Aile ve Sosyal ler Birimi:

Aile ve Sosyal ler Birimi; sosyal hizmetlerden, sosyal refahm

ykseltilmesinden, aile politikasmdan, alkol ve uyuturucu
madde politikasmdan, sosyal yardm ve salk bakm
planlamasn ilgilendiren konulardan, sosyal yardm ve salk
bakm ile ilgili merkezi hkmet transferlerinden ve dier sosyal
politikalardan sorumludur.
Birim asadaki alt birimlere ayrlmbr:
-Sosyal Yardm
-Planlama ve Aile leri
-Ortak Ynetim Personeli
Birimin calmalar aadaki balklar iermektedir:
-Koruyucu sosyal politika
-Sosyal alma
-Madde bamllaryla sosyal almay ilgilendiren yasama,
planlama ve rehberlik
-zrl ve yal kiilerin durumu ve bunlara ynelik sosyal
hizmetler
-Sosyal refah sistemi iindeki sosyal yardm ve dier gelir
gvencesi
-iftilerin tatili
- Askerlikle ilgili yaralanmalarda tazminat
- Aileler, ocuklar ve gen insanlar iin sosyal hizmetler

FINLANDlYA

195

-Aile yardmlar
-Aileleri, ocuklar ve gen insanlar ilgilendiren sosyal yardm hizmetleri kanunlar
-Dev let slahevleri
-Sosyal yardm uzmanlk merkezleri ve sosyal hizmetlerin
blgesel geliimi ve koordinasyonu
-Sosyal yardm ve salk bakmna merkezi hkmet trans
ferleri ile ilgili kanunlar
Birimin performansynetimi ilkelerine konu olan kurumlar;
-Refah ve Salk iin Ulusal Arahrma ve Gelitirme Merkezi
(STAKES)
-Refah ve Salk iin Ulusal rn Kontrol Ajans (KELA)

2. ocuklar iin Ombudsman:

Sosyal ler ve Salk Bakanl ile birlikte alan bamsz bir
otoritedir. Ombudsmann grevi sektrdeki dier otorite, rgt
ve benzer aktrlerle ibirlii iinde ocuk haklarnn ve karla
rnn yerine getirilmesini salamakhr.

3. Danma Birimi:
Bu birimin fonksiyonu msteara geni kapsaml konularn
planlanmas, denetlenmesi ve gerekletirilmesi almalarnda
destek olmak ve ona yardm etmektir. Stratejik planlama ve bu
nun uygulanmasnn izlenmesinde, bu birim, Mali ler ve Planla
ma Departman ile ibirlii iinde almaktadr.
Birim ayn zamanda hkmet programnn uygulanmasnn
izlenmesinden, bakanln idari sektr (bal ve ilgili kurulu
lar) iinde ibirliinin desteklenmesinden ve kanun tasars
srecinin ilemesinden sorumludur.
Danma birimi dorudan msteara bal ayr bir birimdir.

4. Hazrlk Birimi:
Acil durumlar veya beklenmedik durumlarla ba etmek iin
bakanln idari sektr (bal ve ilgili kurulular) iinde, acil

196

LKE RAPORLARI

sosyal yardm ve salk bakm planlar, devletin tara ofisleri

sosyal ve salk birimleri ile ibirlii iinde Bakanlka ynetil
mekte, izlenmekte ve koordine edilmektedir.
Bakanln Hazrlk Birimi, dari Birimin allnda acil durum
planlamas amacna ynelik olarak oluturulmutur. Birimin,
sosyal yardm ve salk bakmna ynelik acil durum planlamas
iin zel uzmanl vardr. Bu konuda rehberlik salamakta ve
inisiyatif gelitirmektedir.

5. dari Birim :

dari Birim, Bakanln genel ynetiminden ve insan kaynak

lar politikasndan sorumludur. Ayn zamanda Bakanln,

devletin tara ofisleri iin ngrd performans ynetimi artla
rn koordine etmektedir. "Fin Kumar Makinesi Kurumu"nun
karlarnn dallmas ve kurumun denetlenmesi ile ilgili her
trl konudan sorumludur. dari birimle ilikili olarak Bakan
lkla birlikte alan bamsz bir otorite olarak "Eitlik in Om
budsman" yer almaktadr.

6. Salk Departman:

Salk Departman; nleyici salk bakm, salk bakm hiz

metleri ve evre sal ile ilgili gelitirme ve ynlendirmeden

olduu kadar bu konularla ilgili kanun tasarlar oluturmaktan
da sorumludur.

7. Sigorta Birimi:
Sigorta Birimi'nin grevi sigorta politikasn ynetmek ve
ynlendirmek, sosyal sigorta ve dier sigorta kanunlarn geli
tirmektir.
Bu birim, sosyal sigorta kurumu ve dier sigorta ve emeklilik
kurumlaryla ilgilenir. Ayrca, Fin Emeklilik Merkezi, Sigorta
Fonlar Kurumu, Fin Motor Sigortaclar Merkezi, Hasta Sigorta
Merkezi, sizlik Sigortas Fonu, Destek Fonu ve Eitim Fonu ile
ilgili konulardan da sorumludur.

FINLANDIYA

197

8. Finlandiya'da Cinsiyet Eitliine likin Kurumlar:

Finlandiya'da eitlikle ilgili konular Sosyal ler ve Salk Ba
kanlnn alanna girmektedir. Eitliin pratikte uygulanmasn
dan sorumlu olanlar; Eitlik iin Ombudsman, Cinsiyet Eitlii
Birimi ve Eitlik Konseyi'dir.

Eitlik iin Ombudsman: Kadnlar ve Erkekler Arasnda Eitlik

Kanunu ile ilgili ikayetleri izleyen bamsz bir otoritedir.

Toplumsal Cinsiyet Eitlii Birimi: Hkmetin cinsiyet eitlii

politikasn hazrlamaktadr. Ayn zamanda, Avrupa Birlii, Bir
lemi Milletler, Avrupa Konseyi ve skandinav Bakanlar Konse
yi ile ilgili uluslararas konular koordine etmektedir.
Toplumsal Cinsiyet Eitlii Konseyi: Devlet ynetimi iinde
istiar ve srekli statde bir yapdr.

Eitlik Kurullan ise, eitlik kanunlarnn uygulanmasnn iz

lenmesi ve ilgili konularda zmlerin ortaya konmasyla grev
lidirier.

198

iLKE RAPORLARI

v. SOSYAL VE SAGLIK HzMETLERNDE

YEREL YNETMLER
A. Genel Olarak Salk Hizmetleri
Finlandiya'da sosyal hizmetler ve salk bakm byk lde
tek bir yap olarak gelitirilmitir. Baz yerel idarelerde sosyal
yardm ve birinci basamak salk bakmnn ynetimi birleti
rilmi ve hizmetler btn blge nfusunun sorumluluunu kap
sayacak ekilde birbirleriyle yakndan koordine edilmektedir.
Belediyelerin halk sal ile ilgili almalar Fin salk
sisteminin temelini oluturmaktadr. Yerel idareler yaklak 257
salk merkezi iletmektedirler; bunlarn 19l'i belediye salk
merkezi ve dier 56 tanesi de birka yerel idarenin bir araya
gelerek oluturduklar belediye birliklerine aittir.
Finlandiya'da nleyici salk bakm ok nemlidir. Doum
ncesi klinikleri ve ocuk sal klinikleri hizmetleri btn aile
lere cretsizdir. Yeni ocuk douran btn anneler doum paketi
veya bunun parasal karln almaktadrlar. evresel salk da
temel salk bakmnn bir paras olarak grlmektedir.
Belediyelerin salad salk bakmnn yannda iverenler
ve devlet tarafndan finanse edilen igcnn salk bakmndan

FINLANDIYA

199

sorumlu mesleki salk hizmeti sistemi vardr. Aynca geni kap

saml ve ksmen hastalk sigortas sistemince finanse edilen zel
salk hizmeti veren kurulular da bulunmaktadr.
Belediye birliklerince iletilen hastaneler, uzman salk bak
mnn % 95 'ini, geri kalan %5'ini de zel sektr salamaktadr.
Her yerel idare, kanunlara gre, bir hastane blgesini yneten
bir belediye birliine kablmak zorundadr. Finlandiya'da toplam
20 tane hastane blgesi bulunmaktadr.
Salk merkezlerindeki vizitelerden ve hastanelerdeki yab
lardan cret alnmaktadr.

B. Sosyal Yardm, Sosyal Koruma Sisteminn Bir Parasdr

Finlandiya'da "sosyal yardm" kavram yerel idarelerin ka
nunen salamakla ykml olduklan bir takm fonksiyonlan
ifade etmektedir. Bunlar; genel sosyal hizmetler, nfusun belli bir
kesimine ynelik zel nitelikte hizmetler ve sosyal yardmn
aynlmaz bir paras olan gelir gvencesini de iermektedir.
Sosyal yardm, sosyal koruma sisteminin bir parasn olutur
maktadr. Sosyal koruma sistem iki ana konudan olumaktadr:
sosyal yardm (sosyal hizmetler ve sosyal transferler) ve gelir
gvencesi (isizlik gvencesi, deme gvencesi ve emeklilik
gvencesi) .

c. Sosyal Yardmn Amalar ve lkeleri

Fin sosyal koruma sisteminin ve onun sosyal yardm bilee

ninin amac, herkese anayasal bir hak olan insanlk onuruna
yakr srekli bir bakm ve asgari bir gelir salamakbr. Sosyal
hizmetler ve gelir gvencesi ikisi birlikte, bireylerin ve ailelerin
yaamlannn eitli safhalarnda ihtiya duyacaklan bakm ve
destei, ayn zamanda i hayabna kablmlann ve cinsiyet eitli
ini de salamaktadrlar. Sosyal dlanmann nlenmesi ve ele
alnmas sosyal yardmn nemli bir parasdr.

200

iLKE RAPORLARI

Fin sosyal yardm skandinav /i refah devleti" modelini temel

almaktadr. Kamunun byk oranda sorumluluu ve vergiyle
finansman bu modelin ana unsurlardr. Merkezi hkmet, sos
yal yardmn temel ilkelerinin belirlenmesinde ve bunun uygu
lanmasnn izlenmesinde gl bir ynlendirid rol oynamak
tadr. Bununla birlikte, sosyal yardmn aktif olarak uygulanmas
yerel dzeyde, belediyelerde olmaktadr.
Fin sosyal politikas, sosyal problemlerin nlenmesi zerinde
durmaktadr. nleyici tedbirler, sosyal refah korumann en ok
ekonomiyle ve insan boyutuyla ilgili olan ksmdr.

FINLANDIYA

201

v. SOSYAL YARDIM RGTLENMES

Sosyal ler ve Salk Bakanl, sosyal bakmla ve salk bak
myla ilgili rgt ve bunlarn finansmann ynetecek kanunlar
hazrlamakta ve bunlarn uygulanmasn takip etmektedir. Sos
yal korumann, sosyal ve salk bakm hizmetlerinin gelitiril
mesi Sosyal ler ve Salk Bakanl tarafndan ynetilmekte ve
ynlendirilmektedir. Bakanlk ayn zamanda bunlarn faaliyet
politikalarn da belirlemektedir. Bakanlk, sosyal ve salk bak
m politikalarnn ana hatlarn belirlemekte, gerekli reformlar
hazrlamakta, bunlarn uygulanmasn ve koordinasyonunu
ynetmektedir. Bakanlk bu konularda siyasi karar alma sreci ile
irtibat noktas olmaktadr.

A.Bakanln ilgili ve Bal Kurulular

Sosyal iler ve salk bakanl ve sosyal ve salk bakm sek
trnde yer alan eitli kurumlar ve birimler, birlikte, sektrdeki
arahrma, gelitirme, istatistik toplama ve uygulamann izlen
mesinden sorumludur.

202

LKE RAPORLARI

B.Sosyal Refah Uzmanlk Merkezleri

Finlandiya'da kanunla kurulmu ve gelirlerini devletin
karlad dokuz adet " sosyal refah uzmanlk merkezi" bulun
maktadr. Uzmanlk merkezleri yerel idareler, niversiteler,
teknik okullar ve sosyal yardm organizasyonlaryla birlikte al
rlar. Bunlar alanlarndaki sosyal yardm uzmanln koru
makta ve yaymaktadrlar.

C.Devletin Tara Ofisleri

Devletin tara ofislerinin sosyal ve salk birimleri sosyal ve
salk bakmnn blgesel dzeyde ynlendirilmesinden ve taki
binden sorumludurlar. Bu birimler, sosyal hizmetlere ynelik
ikayetlerle de ilgilenirler. Devletin tara ofisleri sosyal yardm
personelinin eitimini organize ederler ve yerel-belediye dze
yindeki hizmet gelitirme projelerine kahlrlar.

D.Belediyeler
Sosyal yardmn temini sorumluluu belediyelere dahlm
hr. Bu idareler; sosyal hizmetlerin, pratik olarak, dzenlenmesin
den ve sosyal yardmn yerine getirilmesinden sorumludurlar.
Finlandiya'da belediyeler vergi toplama yetkisine sahip zerk
idari birimlerdir. Belediyelerde, sosyal hizmetleri de ieren yerel
konulara ilikin kararlar demokratik olarak seilmi belediye
meclislerince alnmaktadr. Sosyal ve salk bakm hizmetleri
belediyelerin topladklar vergilerle ve devletin bu belediyelere
yaph sbvansiyonlarla finanse edilmektedir. Sosyal ve salk
bakm yararlanclar da cret demektedirler. Belediyelerin
sosyal bakm ve salk bakm hizmetlerine ynelik devlet sb
vansiyonlar; nfusun ya yaps, hastalk durumu, nfus youn
luu, ilgili belediyenin mali durumu ve alansal byklne
gre belirlenir.
Belediyeler, sosyal yardm hizmetlerini hemehrilerinin

F1NLANDlYA

203

ihtiyalarna gre salamakla grevlidirler. Bu kanuni bir gerek

lilik olmakla birlikte, kanun ne hizmetlerin ieriini ve boyutunu
ne de nasl yaplmas gerektiini belirlemektedir. Bu yzden, ye
rel idareler sosyal hizmetlerin yerine getirilmesinde geni bir
takdir yetkisi kullanmaktadrlar. Bununla birlikte, hizmet sala
ma ykmll zerinde baz ynlerden ok detayl koullar
yer alabilmektedir. zrllere Yardm ve zrl Hizmetleri Ka
nunundaki ocuklarn gnlk bakm ve hizmetlerini ieren zel
artlar znel haklardr. Finlandiya'da okul ana gelmemi b
tn ocuklar, belediyelerin ilettii gndz bakm evlerine gitme
hakkna sahiptir; bu hak mutlaklr. leri derecede zrl olan
kimselerin ulam ve evirmen hizmetleri iin znel hakk vardr.
Belediyeler birok hizmeti bamsz olarak kendileri ret
mektedirler. Belediyeler, baka belediyelerle birlikte veya baka
bir belediyeden, sivil toplum kuruluundan veya zel sektrden
hizmet saln alarak da grevlerini yerine getirebilirler.

E.zel Hizmet Salayelar

Sosyal ve salk hizmetlerini salayc birimler olarak yerel
idarelerin statleri deimektedir. zel hizmet salayclarn (r:
STK'lar, zel irketler) hizmetlerinin kullanm gn getike art
maktadr ve u anda zel hizmet salayclarnn sosyal bakm ve
salk bakm hizmetleri sektr iindeki pay %20 civarndadr.
Sivil toplum kurulularnn ve kilise ynetimindeki blgele
rin (parish) sosyal yardm hizmetlerine dahil olmas, Finlandi
ya'da uzun sreli bir gelenektir. Birok rgt sadece hizmet sala
mamakta, ayn zamanda yelerinin karlarn korumada aktif
olarak hareket etmekte, gnll olarak hizmet sunmakta ve uz
manlk yardmnda bulunmaktadr. Personellerinin bazlar pro
fesyonel eitim alm kiilerken bazlar da gnll kiilerdir.
Sivil toplum kurulular, nemli boyutta kamu fonlarndan ve
Kumar Makinesi Kurumu gelirlerinden fonlanmaktadr. Kumar
Makinesi Kurumu Finlilere zg bir yaplanmadr. Bu kurum,
kumar makineleri zerinde tekel hakkn elinde tutmakta ve elde

204

aLKE RAPORLARI

ettii geliri sosyal yardm faaliyetlerinde ve dier kar amac

gtmeyen ilerde kullanmaktadr. Bu kurumun sivil toplum
kurulularna yapt yardmlar yeterli seviyede gereklemekte
dir. Hkmet, Kumar Makineleri Kurumu'nun artan gelirlerini
Sosyal ler ve Salk Bakanlnn yllk olarak sunduu bilgilere
gre datmaktadr.

FINLANDIYA

205

Vi. FNLANDYA'D A ALE POLTKALAR

Finlandiya aile politikasnn drt nkabulu vardr:
1 . ocuklar topiuma aittir.
2. Toplum, ocuklara ve ailelere ihtiya duyar. (ocuklar;
neslin devam ve toplumun geleceidirler.)
3. Toplum, ocuklarn ve ailelerinin bakmndan sorumludur.
4.Yaam boyunca ailelerin ihtiyalar ve durumlar dei
kenlik gstermektedir.
Aile politikasnda, ailelerin refahn salamak iin oluturulmu temel grevlerse unlardr:

Aile zni (family leave)

Aile Hizmetleri

Aile Yardmlar

A.Aile zni Sistemi

Sistemin amac her iki ebeveyne de ocuk bakmnda eit fr
sat yaratmakhr. Hamilelik, doum ve ocuk bakm durumla-

206

iLKE RAPORLARI

rnda anne ve baba doum izni, babalk izni veya ebeveyn izni
alabilirler. Ayn zamanda, doum yardm, babalk yardm veya
ebeveyn yardm alabilirler. Doum yardm ve ebeveyn yardm
toplam 263 i gn iin yaplr. Baba bundan baka babalk
yardm da alabilir.

1. Doum izni ve doum yardm:

Doum yapacak bir anne aday hesaplanan doum tarihin
den en ok 50 en az 30 gn nce doum iznine ayrlabilir. Doum
izni 105 gndr. Bu srete anne geliriyle orantl olarak doum
yardm alr (2006 yl iin gnlk min. 15.20 EURO).
Tehlikeli bir ite (kimyasal maddelerle, radyasyonlu ortam
larda, enfeksiyon riski bulunan ortamlarda veya ttn duman
altnda) alan anne aday risksiz bir ortamda altrlmas
mmkn deilse, zel doum izni ve zel doum yardm da
alabilir. zel doum izninin balangc zel duruma gre dei
ebilir.

2. Ebeveyn izni ve ebeveyn yardm:

Doum izninin ardndan her iki ebeveyn de ebeveyn izni
alabilir. Ebeveyn izni doum izninin bitiminden itibaren 158
gndr ve birden fazla olan her ocuk iin 60 gn daha eklenir.
Ebeveyn iznini ya her iki ift kendi alma saatlerini azaltarak
srayla kullanabilirler ya da bu izni aralarnda bebilirler.
rnein: biri haftada iki gnlk ksmi ebeveyn izni alabilir dieri
de geri kalan gn iin ebeveyn izni alabilir. Doum yardm
gibi ebeveyn yardm da gelirle orantl bir ekilde verilir (2006 yl
iin gnlk min. 15.20 EURO) .
Son zamanlarda babalarn ebeveyn iznini fazla kullanmadk
lar grlmektedir. 2005 ylnda babalarn %9.5'i ebeveyn izni
hakkndan yararlanmtr.

3. Babalk izni ve babalk yardm:

Anne doum iznindeyken babalar 18 gn (haftada 6 gn)
babalk izni kullanabilirler. Bu izin drt paradan fazla kullanla-

FINLANDlYA

207

maz. Babalk yardm da bu periyotta alnr. Baba, ayn zamanda,

eer ebeveyn izninin en az son 12 gnn kullanrsa, ebeveyn
izninden sonra ek olarak 1-12 gn babalk izni alabilir. Babalk
izni de gelirle oranbldr (2006 yl iin min. 15.20 EURO).
Babalk izni popler hale gelmeye balambr. 200S'te
babalarn %69'u babalk izni kullanmbr.

4. ocua evde bakm izni:

Ebeveyn izni sonrasnda ebeveynlere en kk ocuklar 3 ya
na ulancaya kadar cretsiz evde bakm izni verilebilmektedir.
Bunu ebeveynlerden yalnzca biri kullanabilir. Bakm izninden
sonra ebeveyn eski iine veya benzer bir ie dnme hakkna
sahiptir. Bakm izni cretsizdir fakat bu srede aile ocua evde
bakm yardm alabilmektedir.
ocuun okuldaki ikinci ylnn sonuna kadar bir ebeveyn
alma saatlerinde gnde maksimum 6 saat ve haftada ortalama
30 saat azaltma yapma hakkna sahiptir. Bu durum iverenle
mutabakat halinde dzenlenebilir. Her iki ebeveyn ayn anda bu
izni kullanamazlar ama srayla kullanabilirler. Ksmi bakm izni
ni kullanabilmek iin ayn iverenin iyerinde en az son 6 aydr
almak gerekmektedir. Ksmi bakm izni cretsizdir ama bu
srete aileler ksmi bakm denei almaktadrlar. 10 yan albn
da ocuu bulunan ebeveynlerin ocuklarnn hastalanmas ha
linde her bir hastalk iin 4 gnlk geici bakm iznine haklar
vardr. Bunun iin her iki ebeveynin de almas gereklidir veya
tek ebeveynli ise bu kiinin almas yeterlidir. Ebeveynlerden
sadece biri bu izni kullanabilir. Bu izin de iverenle anlalmad
takdirde cretsizdir.

5. zel Bakm zni:

ocuklar zel bakma ihtiyac olan ailelere verilen bir izindir.
Bu iznin sresini ocukla ilgilenen doktor belirler. Daha uzun bir
sre gerekmedii takdirde zel bakm izni sresi maksimum 60 i
gndr ve buna zorunlu durumlarda 30 gn daha ilave edile
bilir. Ebeveyn deneitle benzer denek verilir.

208

LKE RAPORLARI

B. Aile hizmetleri
1 .Annelik ve ocuk bakm klinikleri
2.Gndz bakm ve okul ncesi eitim
3.0kul
4.Ai1e danmanl
S.ocuklarn korunmas
6. Dier sosyal ve salk hizmetleri

1. Annelik ve ocuk Bakm Klinikleri

- Bunlar belediyelerin ilettii salk merkezleridir.
-Bu klinikler; anne, domam ocuk, yeni domu bebek ve
btn aile iin salkl bir yaam hedefler.
-Annelerin ve ocuklarn fiziksel refahn izler ve ailenin
mental ve psikolojik refahn ykseltmeye alrlar.
-ocuklarn fiziksel, mental ve sosyal geliimini desteklerler.
-ocuk bytmek ve yaam ynetimi konularnda ailelere
destek ve rehber olurlar.
-cretsizdirler.

2. ocuklarn Gndz Bakm ve Erken ocukluk Eitimi

-Okul ana gelmemi ocuklar iin mutlak bir haklr.
-Gndz bakm evi merkezi veya aile yannda bakm
seenekleri mevcuttur.
-Bu yntem ocuk bakmnda gvenli, tevik edici ve ucuz bir
yntemdir.
-cretler ailelerin boyutuna ve gelirine gre belirlenir. Dk
gelirli aileler iin cretsizdir.
-6 yandaki ocuklar iin okul ncesi eitim cretsizdir.
-zel gndz bakm:
-Aileler belediyelerin sunduklar gndz bakm evlerini
tercih etmezlerse zel gndz bakm denei alrlar.
-Dorudan bakm salayana denir (btn creti karla
maz).

FNLANDIYA

209

-Aileler cretin geri kalan ksmn derler.

3. Okul
-7-15 ya aras zorunlu eitim vardr.
-cretsizdir.
-Btn ders materyallerini, scak le yemeini, okul doktoru
hizmetlerini (temel salk ve di sal) kapsar.

-I. ve 2. snflardaki ocuklarn leden sonra bakmar cret

karl yaplr.
4. Aile Danmanl
-ocuklarn gvenli bir ortamda bymelerini salayacak
doru artlarn olumasna yardmc olur.
-Ailelerin ve aile bireylerinin ilevsel kapasitelerinin ve
psikolojik refahlarnn ykselmesine yardmc olur.
-Hizmetler ounlukla ocuklar etkileyen problemlere
yneliktir ama dier kiileraras aile problemleriyle de ilgilenilir.
-cretsizdir.
ocuk rehberlii ve aile danmanl hizmetleri; belediyele
rin sorumluluundadr. 1997'de toplam 222 hizmet noktasnda
127 ocuk rehberlii ve aile danmanl klinii bulunmaktay
ken, yaklak 31 .000 aile rehberlik ve danmanlk hizmetlerini
kullanmhr.
Rehberlik ve danmanlk hizmetlerine temel bavuru nede
ni, ocukla ilgili sorunlarda younlamaktadr (%59) . Dier
nedenler aile problemleri (%15), ebeveynlerin iliki problemleri
(%11), aile tarhmalarnda arabuluculuk (%5) ve konuma istei
(%3).

5. ocuk Koruma
-nleyici tedbirleri, ev dnda bakm hizmetlerini ve koruma
alhna almay, koruyucu aile hizmetlerini kapsamaktadr.
-Erken mdahale zerine younlamaktadr.

210

LKE RAPORLARI

Yerel sosyal otoriteler, ocuun veya ergenin ev evresi, onla

rn saln ve geliimini tehdit ediyorsa veya kendi davranlar
bunlar tehlikeye sokuyor veya tehdit ediyorsa aileler ve ocuklar
iin ev d destek hizmetlerini salarlar.
Ev dnda ocuklara sosyal yardm hizmetleri (non-residen
tial child care) ocuun ve ailenin durumuna ve ihtiyalarna gre
belirlenir. Aileye destek olacak bir kii veya isterlerse destek
olacak bir aile salanabilir. Ksa sreli olarak ocuun aileden
ayrlmasnn durumu dzelteceine inanlrsa ocuk resmi bir
ilem olmadan koruyucu bir aileye veya bir kuruma verilebilir.
rnein; madde bamllarnn rehabilitasyonu iin btn aile
tedaviye alnabilir. Ev dnda yardm hizmetlerinde ebeveynle
rin ve ocuk 12 yanda veya zerinde ise ocuun rzas gerekir.
Koruma albna alma ve koruyucu aile hizmetleri evdeki
durum veya ocuun kendi davranlar ocuun saln ve ge
liimini ciddi bir ekilde tehdit ediyorsa ve ev d hizmetler
yetersizse alnr.
Koruma albna alma, ivedi bir koruyucu tedbir olarak
uygulanabilir veya ocuk ev dnda daha uzun sreli olarak

II. Ak Bakm

-Destekleyici tedbir
- birlii

IIJ. Deitirme

IV. Kurumsal
Bakm

- kurumsal bakm karan

. tahmini bir sre

- gnll veya zorunlu

- ocuun ailesiyle

-ocuun dinlenmesi

grme hakk var

ocuk iin en iyinin aratnlmas

Tablo : ocuk koruma sreci

FINLANDIYA

211

bakma alnabilir. Koruma albna alma gnll olarak veya yerel

idare sosyal yardm kurulunun kararyla zorunlu olarak uygula
nabilir. ocuk ve ailesi bu konuya ilikin hazrlklardan haberdar
edilmelidir. 12 ya zeri ocuk veya ailesi koruma kararna
karysalar bu karar idare mahkemesince kesinleir. 12 ya zeri
ocuun veya ona bakan yetikinlerin koruma kararn idari
mahkemeye ve daha sonra da bir st idari mahkemeye gtrme
haklar vardr.
Koruma ocuk 18 yana geldiinde sona erer. Koruma anla
mas bittikten sonra yerel idare sosyal yardm kurulunun ocua
veya ergene 21 yana gelinceye kadar koruma sonras tedbirlerle
destek olmas gerekir.

6. Aile Yardmlar
LAile denei
iLocuk bakm denei
iii. Barnna denei olmak zere denekten olumaktadr.

Aile denei:
-17 ya albndaki ocuklarn bytlmesi iin yaplan harcamalar ksmen kapsar.
-ocuk saysna gre denek artar.
-ocuk bana aylk 100-172 Euro arasnda deiir.
-Tek ebeveynli ailelerin ocuk bana aylk 36/60 Euro ek
denek haklar vardr.

ocuk Bakm denei:

-ocuklarn ailelerinden yeterli bir bakm grme haklar
vardr.
-Ebeveynlerin ocuklarna 18 yana kadar bakma sorumlu
luklar vardr.
-Ebeveynler ocuklarna gerekli bakm salamazlarsa ocuk
bakm denei alabilir.
-ocuk bakm denei her ocuk iin aylk 118/15 Euro'dur.

212

LKE RAPORLARI

Bannma denei:
Ama;
makul barnna standartlarn salamak, birou
aileler veya tek ebeveynlerden oluan dk gelirli insanlarn
barnna maliyetlerini azaltmaktr.

denein miktar ailenin byklne, gelirine, barnna

giderlerine, ikamet edilen yerin yana ve geniliine gre
deiir.

F1NLANDlYA

213

VII. ULUSAL REFAH VE SAGLIK ARATIRMA

VE GELTRME MERKEZ (STAKES)
STAKES, Sosyal iler ve Salk Bakanlna bal bir arahrma
enstitsdr ve temel fonksiyonu; aratrma, gelitirme ve bilgi
retimidir. Aynca, ynetim stratejisinin uygulanmas konusun
da Bakanla destek vermektedir.
STAKES'in kanuni grevleri:
-Arahrma ve gelitirme faaliyetlerinde bulunmak,
-Sosyal y;:rdmlan ve salk bakmn deerlendirmek,
-Ulusal ve uluslararas dzeyde uzmanlk bilgisini gelitirmek, belirlemek ve iletimini salamak.
-istatistikleri ve kaytlan tutmak,
-Sosyal politikalara ve salk politikalanna etkide bulunmakhr.
Kurum stratejisine ve hukuki grevlerine ek olarak,
STAKES'in almalarna, Sosyal iler ve Salk Bakanlyla
yaplan yllk performans anlamas klavuzluk etmektedir.

214

aLKE RAPORLARI

STAKES'in Uluslararas birliini Gelitirme Dairesi, 1990

ylnda kurulan, kar amac gtneyen, salk sektrndeki ve
sosyal sektrdeki gelimeler konusunda bir uluslararas uzman
lk birimidir. STAKES'in yaklak 490 personeli bulunmaktadr,
Uluslararas birliini Gelitirme Dairesinin ise 18 personeli
vardr. Birimin almalarna, uluslararas finans kurulular
(rnein; Avrupa Birlii Fonlar, Dnya Bankas, Asya Geliim
Bankas) ve Finlandiya Dileri Bakanl tarafndan mali kaynak
salanmaktadr.
.
A. Yayn Dairesi

Kurumun Yayn Dairesi tarafndan yllk 30-50 arasnda

yayn baslmaktadr. Ayrca dzenli olarak karlan 3 aylk bilim
sel dergileri mevcuttur. Doktora tezlerini basabilmektedirler ve
her yl ortalama 5 yayn ngilizce olarak yaymlamaktadrlar.
B. Ktphane

Kurumun ktphanesinde 50.000 adet yayn bulunmakta

olup, bu yaynlar halka aklr. Ayrca ktphanede zaman za
man halka cretsiz bror eklinde bilgilendirici metinler veril
mektedir.
c. STAKES'in Ynetim Yaps ve alma Sistemi

1. STAKES'in Tarihi

-Kuruma temel tekil edecek kamu kuruluu olarak 1878'de

Ulusal Salk Ynetimi Kurulu kurulmutur.
-1917'de Ulusal Sosyal Refah Ynetimi Kurulu adn alm ve
1922'de kaldrlmlr. Kurul, 1968'de tekrar kurulmutur.
-I Mart 1991' de Ulusal Salk ve Refah daresi adn almtr.
-I Aralk 1992'de Ulusal Refah ve Salk Aralrma ve Gelitirme Merkezi haline gelmitir.

FINLANDIYA

215

2. STAKES'in Misyonu

-STAKES, nfusun saln ve refahn ileri seviyeye tar ve

sosyal hizmetler ile salk hizmetlerini gelitirir.
-STAKES, salk ve refah etkileyen deiiklikleri belirler,
refah politikasnn sonularn deerlendirir ve gelecee dnk
alternatifler getirir. Ulusal ve uluslararas ortaklaryla birlikte,
Finlandiya'daki refah bilgisini glendirir.
3. STAKES'in Vizyonu

2m2'de STAKES;
-Sosyal sektr ve salk sektrn etkileyen anahtar bir
kurum olmak.
-Sosyal sektrn ve salk sektrnn etkin, ekonomik ve
sosyal olarak srdrlebilir bir ekilde ilemesini salamaya
almak.
4. Ana Fonksiyonlar

-Sosyal yardm ve salk bakm faaliyetlerini ve bu konudaki

gelimeleri deerlendirmek,
-Yerel ve uluslararas bilgi ve uzmanl gelitirmek ve
ilerletmek,
-Arabrma ve gelitirme yapmak,
-Alanda istatistik konusunda otorite olmak,
-Sosyal politikalarn ve salk politikalarnn etkileri zerinde
almak.
5. STAKES'in Stratejik Hedefleri

1. Srdrlebilir Refah Politikas

-STAKES, ekonomik ve sosyal srdrlebilirlik asndan,
refah ve salk politikalarn deerlendirir ve arabrma yapar.
Hizmetlerin rgtlenmesi konusunda yeni modeller gelitirir ve
refah sorumluluunun yerine getirilmesi iin alternatif yollar
analiz eder.

216

aLKE RAPORLARI

2. Refah ve Salk Hizmetlerinde ve Bunlarn ilerlemesinde

Etkinlik
-STAKES, sosyal hizmetlere ve salk hizmetlerinin yrtl
mesine bilgi, yetenek ve ara sunulmasna ek olarak sosyal bak
m ve salk bakmn gelitirir ve iyi uygulamalan yaygnlatrr.
3. Demografik Deiiklikleri Takip Etmek
-STAKES, nfus deiikliklerini ve bu deiikliklerin alma
kapasitesi, hizmetlerin ihtiyaIan, yaps ve igc ihtiyac ze
rindeki niteliksel ve niceliksel etkilerini analiz eder ve ngrde
bulunur.
4. Sosyal Eitsizliin Azaltlmas
-STAKES, uluslararas alanda ve Finlandiya'da eitliklerin
gelitirilmesi ngrs zerine alr ve bunu izler. Aynca eit
sizliin artmasna katk salayan faktrleri analiz eder ve onlarn
azaltlmasnn yollann arar.
5. Temel Rehberlik Bilgileri
-STAKES, sosyal sektrde ve salk sektrnde rehberlik
edecek temel bilgi oluturmaya ve bunu srdrmeye alr.
6. Yenilikilik
-ST AKES,
yeniliki faaliyetleri ve sosyal ve salk
sektrnn yeniliki yeteneini arttnr.
6. rgtlenmesi

7 ana daire ve bir tane bamsz daire bulunmaktadr.

7. Personelin Eitim Durumu

Doktora
Yksek Lisans
Lisans
Lise (Upper secondary)

2004
20.0
38.0
10.0
11.0

2003
20.0
37.0
9.0
12.0

FtNLANDtYA

217

Orta okul (Lower secondary) 15.0

15.0

ilkokul

6.0

Toplam:

100.0 100.0

7.0

(%)

8. ST AKES'te Uluslararas birliini Gelitirme Dairesi

Temel Fonksiyonlar
- Ul uslararas programlarn ve projelerin planlanmas, yrr
le konmas, izlemnesi ve deerlendirilmesi ilerini yerine geti
nr.
-Uzmanlk, danma ve eitim hizmetlerini yrtr.
- Ka r amac gtmeyen uluslararas uzmanlk rgtdr.
- 1 990'da kurulmutur.
-Dnya apnda yaklak olarak 40 lkeyle 100'den fazla proje
yrtntr.
9. Snrlar tesinde Refah ve Salk

ncelik alanlar
-Sosyal ve salk pOlitikalarmn geliitirilmesi

218

leri

aLKE RAPORLARI

-Sosyal gvenlik ve salk bakm sistemlerinin reformu

-Sosyal gvenlik ve salk bakmnn finansman sistemleri
-Salk ve Sosyal Bilgi Sistemi
-nleyici ve ilk derece salk bakm
-Salk bakm hizmetleri ve kalite deerlendirmesi
-Sosyal koruma, sosyal yardmlar ve sosyal yardm hizmet10. Kurumumuza Teklifleri

-Gelimi lkelerde ve gei ekonomilerinde uzmanlk hizmetleri

-Program ve projelere teknik yardm
-Proje belirleme, planlama ve yrtme
-Proje ynetimi ve deerlendirmesi
-alma ziyaretleri ve i zerinde eitim
D. Finlandiya Sosyal Politikalarnda Aile ve Yaamnn
Uyumlatrlmas

Finlandiya'da her 5 kiiden birisi ilkokul anda ocua

sahiptir ve yaklak Fin nfusunun yars da ailesi ile birlikte
yaamaktadr. Bu noktada, i ve aile yaamnn birletirilmesi
Finlandiya iin nemli olmaktadr; nk hem kadnlar hem de
erkekler i yaamna etkin olarak katlmaktaddar. 1960'tan bu
yana eitimli ve bekar kadnlarn byk bir ksm i yaamna
katldklar iin bu konu gndeme gelmitir. Avrupa Birlii
lkelerinden farkl olarak Finli annelerin drtte alma
hayatndadr .
ocuun ya kldke anne resmi olarak izin haklarn
kullanmakta, yani evde daha fazla vakit geirmektedir. Bu
durum babalarda ise pek deimemektedir. Genelde bu veri, 2004
yl ile karlatrldnda deimitir. Son durumda, yana
kadar ocuu olan evde kalan annelerin saysnda bir d
yaanmtr. Yaklak olarak annelerin yzde sekseni, ocuk

FNLANDlYA

219

yana geldikten sonra ie dnmektedirler.

ocuun kk yata olmas, erkeklerin igcnden ayrlma
sn etkilememektedir. Her ne kadar ev izinleri iyi olsa da, annele
rin ocuklarla beraber kalmalar genelde pek salanamamakta,
nk i hayabnda yaplan anlamalar buna genellikle msaade
etmemektedir.
ocuk sahibi olabilecek ada olanlarn i gcne kablm
orannn 2012 ylnda %7S'e karlmas hedeflenmektedir. 2003
ylnda bu oran %67'dir. Kadnlarda %66, erkeklerde ise %69
olarak hesaplanmbr.
Bu rakamlar sonucunda ortaya kan durumda, uzun vadede
kadnlarn i yaamna kablmalar hususunda, Finlandiya
politikalarnn (zellikle hukuki dzenlemelerle) baarl olduu
sylenebilmektedir.
ve aile yaamnn uzlabrlmasnda be faktr mevcuttur:
1-Aileler / ebeveynler (zellikle anneler)
2-irketler, alma yerleri, alma ve izin koullar
3-Kamu sektr: sosyal yardmlar ve bakm hizmetleri
4-Pazar: zel bakm kurulular
S-nc sektr: STK'lar, kiliseler gibi hizmet salayan
yerler.
Genellikle, Avrupa lkelerinin tamamnda bunlar arasnda
sorumluluk asndan farkllklar vardr. Finlandiya'da kamu
sektr ve STK'lar i yaam ile aile yaamn uyumlabrma
konusunda faaliyet gerekletirmektedir. zel sektr de konuya
mdahil olsa dahi pek fazla etkisi bulunmamaktadr.
Finli kadnlarn igc piyasasna kablmna tarihsel olarak
bakldnda, 1900'lerde endstrilemenin bunda byk paynn
olduu grlmektedir. 1960'larda ise, zellikle tarm toplumun
dan sanayi toplumuna geile birlikte kadnlarn igcne kabl
ma orannda byk bir genileme olmutur. Bu konuda dier bir
faktr de, Finlandiya'nn "refah devleti" anlaydr. Refah

220

LKE RAPORLARI

devleti anlayyla, kadnlarn hemire, retmen, ktphaneci

olarak igcne kahlmlar desteklenmitir.
Kadnlarn igcne kahlmas asndan Finlandiya'nn
tarmsal toplum gemiine bakldnda, iftliklerin kk oldu
u, toplumun byk ounluunun snrl imkanlara sahip oldu
u, dolaysyla da hem kadn hem de erkein almas gerektii
grlmektedir. Bu tarihlerde, erkek ormanda almakta, kadnsa
iftilik ve ev ileri ile uramaktadr. 1960'larda nfusun yakla
k yars tarmla uramaktadr. Bugn ise, bu oran %10 civa
rndadr.
1920'lerdeki deiimle birlikte, krsal kesimlerdeki bayanlar
sanayi sektrnde almak iin ehirlere g etmilerdir. II. Dn
ya Sava srasnda, kadnlar sadece iftliklerde deil, ayn
zamanda erkeklerle ayn artlarda retim sektrnde de alr
hale gelmilerdir. Yksek renimde, erkekler kadar eitim sevi
yelerini ykseltmeye balamlardr.
Bu tarihsel dnmle birlikte, kadnlarn i yaamna kah1masyla, i ve aile yaamnn uyumlahrlmas, gnlk bakm
evleri gibi hususlar gndeme gelmitir. ve aile yaamn uzla
hrmada ke talar, hukuksal dzenlemeler, gnlk bakm evle
ri ve yerel ynetimlerin desteidir. zellikle i yaam ile aile ya
amn uyumlahrma konusunda, uluslararas karlahrmalar
yapldnda Finlandiya'nn bu konuda daha fazla aba harcad
grlmektedir.
yaam ve aile yaamn uyumlahrma konusuyla ilgili fak
trlerden birisi de, kadnn toplumdaki ve aile ierisindeki yeri
dir. rnein, ocuk bakmnda erkeklere gre kadnlarn daha
fazla sorumluluu olduundan, bu yzden cinsiyetler arasnda
eitlii salamak kolay olmamaktadr. 0-6 ya aras ocua sahip
kadnlarla erkeklerin ocua harcad zaman karlahrldn
da, kadnn ocua harcad zamann erkein iki kah olduu
grlmektedir. Bu durum, izinlere de yansmaktadr. ocuklu
kadn, erkeklere gre daha fazla izin kullanrken, erkekler hak
ettikleri izinleri dahi kullanmamaktadrlar.

FINLANDIYA

221

gc piyasasndaki uyumlahrma hususuyla ilgili dier bir

faktr ise, cinsiyet ayrmdr. nk kadn, hamile olma ihtimali
olduundan ve bu sre zarfnda daha az alacandan dolay
daha az cret almaktadr. ocuk sahibi zaman, kadnlarn zama
nn ocuuna ayracana dair bir inan mevcuttur.
Bu problemin zlmesinde ana unsur, sosyal politikalarn
uygulanmas deil, sadece annenin ocuun bakcs gibi grl
mesi anlaynn deitirilmesidir. Aksi takdirde, i ve aile yaa
mn uzlahrma sorunu bir paradoks haline gelmektedir.
1990'larda i ve aile yaamn uzlahrma konusunda geici i
szlemesi ve iverenle yaplacak mutabakat sonucu esnek al
ma zaman ayarlanmas gndeme gelmi ve uygulamaya kon
mutur. Ancak, bu uygulamalara ramen birtakm sknhlar bu
lunmaktadr. rnein, ocuk alh aylk olana kadar annenin evde
kalma hakk olmasna ramen, szlemeli alan anneler ilerine
daha erken gitmek zorunda kalabilmektedirler. Zira iveren, ii
bakasna verebilmektedir.
Geleneksel olarak erkein ocuk bakm konusunda, evdeki
pozisyonu daha azdr. Bundan dolay bu anlayn deierek, er
keklerin de ocuk bakm konusunda kadnlar kadar sorumluluk
almas gerekmektedir.
Eskiden, kadnn i yaamna girmesiyle erkekle stat ve
sorumluluk olarak eit durumda olaca dnrd. Ancak,
kadnn i yaamna girmesiyle evdeki sorumluluk asndan bir
deime yaanuamhr. nk kadnn ocuk bakma ykml
l geleneksel bir kabuldr. Ancak, bunu deitirmek iin,
Finlandiya 'da politikalar retilmektedir.
ve aile yaamnn uyum1ahrlmas, sadece ocuun ilk
yalarnda gndeme gelen bir ey olmayp, bu sre ocuk okula
balad zaman da devam etmektedir. lkokul birinci snf ren
cileri iin okulda geirilen zaman daha ksa ve yarm gnl olma
sna ramen, ocuklarn le yemekleri okul tarafndan veril
mektedir. nk alan bir kadnn le yemei hazrlamas
mmkn deildir. Ayn zamanda, ocuklarn leden sonralar

222

LKE RAPORLARI

bo olduu iin, belediyelerin le sonras bakm yapmas iin

yasal bir dzenlemeye gidilmitir.
sahibi anne ve babalarn ocuk bakmlarna ynelik bir
baka uygulanabilecek politika ise, dede ve ninelerin torunlarna
bakmasdr. Bylece, igcne kablm artbrlabilir. leride bu
noktaya odaklanlmas, sorunun zlmesi asndan nemli hale
gelebilir.
Aile ve i yaamnn uyumlabrlmasn etkileyen faktrleri
-alma zamanlarna, i hayabna, vergilere vs. ilikin dzen
lenmeler,
-alma koularnn deimesi, ilerin arbk daha tempolu
hale gelmesi ve iiden daha fazla verim beklenmesi (Genellikle
aileler i yaamna boyun emektedir.)
-ocuk bakmnn, gnlk bakm merkezleri vs tarafndan
yaplmasdr.
Aile ve i yaamnn uyumlabrlmas konusunda yaplmas
gerekenlerse, devletin iinin haklarn koruyacak yardmlar
garantiye almas veya yeterli yardmn devlete yaplmas, ayn
zamanda i yaamndaki pratiklerin aile yaamna gre yeniden
dzenlenmesidir.
E. ocukluk ve Toplum

Erken dnem ocuklukta, ocuun bireysellii, duygusall,

kiisel yaknlk duygular, kiisel ilikileri gelimektedir. ocu
un kapasitesi, zellikle anne-ocuk ilikisi noktasnda geliim
gstermekte ve ocuk zihinsel geliimini tamamlamaktadr. Bu
ilk dnemde, ocuk kt tecrbeler edinmi olsa dahi, bu sre
geri dndrlemez bir sre olmayp, daha sonraki sreler
boyunca bu durum deitirilip dntrlebilir. zellikle erken
dnemde ocuun gelitirilmesi, sosyal hareketlerle, toplumun
kendisi ile ve aile yaam ile zenginletirilebilir.

FlNLANDlYA

223

Toplum, ocuun karakter kazand veya karakter geliimi

salad dnemde nemli temel nokta veya katmanlardan bir
tanesini oluturmaktadr. Gnmzde ocuklar sosyal pozisyo
nu birbirinden ok farkl ailelerde (zengin, fakir, ehirlerde, krsal
kesimde vs.) yaamaktadr. Her ocuun ailesi farkl farkl anla
ya, ekonomik ve sosyal bakmdan farkl statye sahip olabilir.
Dolaysyla, toplumda e zamanl olarak farkl trlerde ocukluk
bulunmaktadr.
ocukluk sreci ayn zamanda toplumdaki dier birliktelik
lerle (annelik, babalk gibi) beraber alglanmas gereken bir sre
tir. ocukluk bir birliktelik ekli olarak sadece, belli ya grubuna
zg olarak alglanmaktadr. Oysa toplum iinde bu durum
devaml gerekleen bir sretir.
ocukluk dncesinin, ocuklarda doacak problemlerin
zmlenmesi noktasnda bize ok ciddi yardmlar olacaktr. Bu
noktada, ocukluk hakknda doru tanmlarn yaplabilmesi
gerekir ki bylelikle zmler retilebilsin. Bu nosyonlar ierisin
de ocuun ekonomik olarak baml m olduu yoksa aktif mi
olduu tanmlanabilir.
Yetikinlerin yaam ve kltrel yap, ocuklarn yaamn ve
de toplum yaamn etkilemektedir. Bylece, toplum da ocuk
luu etkilemekte ve ocukluk da toplumu etkilemektedir. Top
lumla ocuk arasndaki bu diyalektik yap veya etkileim sosyal
bilimlerde ve sanatlarda daha iyi grlebilmektedir.
Hemen hemen her kltrde ocukla toplum arasndaki ili
kiyi belirleyen eitli faktrler bulunmaktadr. Daha nce tarm
toplumuyken, her kltrde, nasl yaanlacana dair renimler
aileden elde edilmitir. nk ev, retimin kendisi olmutur.
Fakat bu durum, daha sonra endstrileme ile birlikte deiime
uramtr. imdi ise, kreselleme ile birlikte ok ciddi deiim
ler yaanmakta ve hayata ilikin tanmlamalar deimektedir.
ocukla toplum arasndaki ilikiyi belirleyen dier bir faktr
de, ocuklarn ebeveynler tarafndan yetitirilmesidir. Bu srece,
toplumsal iletiim mdahil olur ve bu durumla karlamayan

224

LKE RAPORLARI

hemen hemen hibir toplum bulunmamaktadr.

Finlandiya'da aileler, ocuun yetitirilmesi ve bytlmesi
asndan en nemli sosyal kurumdur. Ebeveynler ocuk bakm
konusunda ciddi sorumluluklara sahiptir. Bu hem dnsel hem
de fiili anlamda bir gerekliktir. ocuklar genellikle aileleri ile
birlikte yaamaktadrlar. Finlandiya'da sadece %l'in altnda bir
kesim aileleri dnda yaamaktadr.
Eskiden Finlandiya'da krsal kesim artlar gz nne alnd
nda, ocuklara, devlet mdahalesi olmadan baklabilmekteydi
ve toplum ocuun yetitirilmesi sorumluluunu paylamak
tayd. Ancak, daha sonra bu yap, endstrileme ile birlikte
deiime uramtr.
ocukla toplum arasndaki ilikiyi belirleyen baka bir faktr
ise, kimlik sorulardr. "Biz kimiz, nasl yayoruz ve nereye
aidiz?" sorular bunu ekillendirmektedir. Sosyal deiimler ie
risinde, bu sorular sorabilmek iin birey asndan eitli aralara
ve alana sahip olmak gerekmektedir. Dolaysyla ocuun da bu
imkanlara sahip olmas gerekir. Bu balamda, sosyal farkllklar
arasnda kutuplamann artmas bir sorun olarak grlmektedir.
Finlandiya'da uygulanan politikalar sayesinde, 1990'lara ka
dar yoksulluk oran azalm, fakat bu tarihten sonra artmaya ba
lamtr. Gnmzde Finlandiya nfusunun yaklak olarak
%12'si yoksulluk snrnn altnda bulunmaktadr. Eskiden, iyi
zamanlarda bu oran sadece % 2 idi.
ocuun yetitirilmesi konusundaki hizmetlerin gelitirilme
si iin, bteye gerek duyulmaktadr. Hkmetin yoksulluu
dzeltmek iin bir bteye sahip olmas gerekir ve bte ng
rleri zerinde halen ciddi almalar yaplmaktadr.
Bir kltrel deer olarak ocuk sorumluluunun paylalma
s iin ekonomi ve sosyal politikalarn uyumlu olmas gerekir. Bu
erevede, ekonomik deerler, kar etmeyi ngrmektedir ve kar
etmeninse ekonomik byme iin gerekli olduu belirtilmek
tedir.

F1NLANDlYA

225

Fakat hibir toplum sadece ekonomik deerler zerinde yaa

mn srdremez. Bu nedenle, toplumun yaamn srdrmesi
iin toplumsal hassasiyet/koruma deerlerinin de olmas gerek
mektedir. Bu iki deer sistemi, mantksal olarak birbirinin zdd
olduu iin birletirilemez, nk bunlar birbirleri ile atmak
tadr. Karlkl olarak kullanlmasyla belki bir fayda sistemi
oluturulabilir. Bu iki srecin beraber gitmesinin gereklilii, post
endstriyel toplumlarda daha belirgin bir ekilde ortaya
kmtr.
Sonu olarak toplumsal refahn arttrlmas noktasnda,
kiisel seimler nemli olmakla beraber, sosyal temelli farkl
alternatifler retme ans bulunmaktadr. rnein i ve aile
yaamnn uyumlatrlmas, bu erevede salanabilir ve bunun
zerinde almalar yrtlebilir.
Toplumsal refahn arttrlmas noktasnda dier bir husus,
nesiller arasndaki anlamadr. Bu noktada, her nesil, ekonomide
retim srecine katlacak ve yallar ile ocuklarn ihtiyalarn
salayacaktr. Ortak kaynaklarn paylalmas iin, bu kesimlere
paylar ayrlacak veya cret transferi yaplacaktr. ocuklarn
bytlmesindeki prensibin, bu nokta itibariyle ok iyi anlal
mas gerekmekte ve bu alanda politikalarn gelitirilmesine
ihtiya duyulmaktadr.

226

LKE RAPORLARI

VIII. ALE FEDARASYONU (FAMILY

FEDERATION)
Asl ad "Vaestliitto" olan Aile Federasyonu, sosyal ve salk
alanlarnda alan aile ile ilgili bir organizasyonudur.
Bnyesinde 150 alan ve 80 ocuk bakcs bulunmaktadr. 1941
ylnda kurulan Federasyonun Helsinki, Oulu, Turku ve Tampere
ehirlerinde merkez ofis ve klinikleri vardr. Tm lkede 29 ye
dernei sahiptir. Yaklak 10 milyon Avro olan Federasyonun
btesi %8'i merkezi devletten, %l'i yerel belediyelerden, %22'si
Ulusal ans Oyunlar irketinden, %60' kendi faaliyetlerinden ve
% 9'u eitli desteklerden olumaktadr.
Federasyon, gmen ve gmen politikalarna arlk
vermekte, aile merkezli danmanlk yaparak tolerans ve ok
kltrll Finlandiya'da desteklemektedir. Bununla birlikte
cinsel haklar ve salk konularn hem ulusal hem de global
seviyede gelitirmeye almaktadrlar. Ayrca iftlere psikolojik
destek salayp ocuk bakm hizmetleri vermektedirier.
Aile Federasyonu hizmetleri 4 ana temada toplanmaktadr.
Aile politikalar: Ebeveyn ilikileri, anne-babalk, gndelik
hayatta evlilik

FlNLANDlYA

227

Genel Kurul
Ynetiin Kurulu

Mdr

Ynetim Grubu

i Aile almalan i

i Cinsel Salk i

Aile Klinii

ift likileri
ocuk bakm

Finans Ynetimi

i Aratrma i

Salk Hizmetleri

Nfus

Araurmalar
Enstits

Hizmetleri
Dil Hizmetleri

Aile Federasyonu Organizasyon Yaps

- Cinsel Salk ve Haklan: Ulusal ve global seviyede genlerin

eitimi
-Aratrma: Nfus, boanma, salk konular arlkl olmak
kaydyla
-Salk Hizmetleri: Ksrlk tedavileri, psikolojik destek
Sunduklar hizmetler ise ksaca unlardr;
-Aile Alar: Telefonla yzyze ve internet vastasyla ilk o
cuklarn bekleyen iftlere bilgi desteinde bulunmak, hazrlanan
kitaplar bu insanlara ulahrmak.
-Ebeveyn likileri Projesi: Aile ii iletiimi arthrmak, boan
malar nlemek, kararl iftler oluturmak.
-Aile Klinikleri: Kriz durumlarnda iftlere destek olmak,
boanmlara ve iftlere psikolojik destek salamak (bu hizmeti 5
psikologla devam ettirmektedirler).
- ocuk Bakm Hizmetleri: Ylda ortalama 1500 aileye hizmet
vermektedirler.
- Kotipuu: ok kltrl ailelere destek salamak iin Rusa,
Somalice, ngilizce, svece ve Fince hizmetler vermek.

228

aLKE RAPORLARI

2006 ylnda son eklini verdikleri Aile Politikalarnda ise,

toplumda ocuk dostu bir atmosfer oluturmay, ocuklarn
eitim ve renim dzeyini ykseltmeyi, ekonomik destek sala
may ve sosyal fayda ve alma ile aile yaamlarn salkl bir
ekilde biraraya getirme konularn nplana karmlardr.
Aile Federasyonu'nun temel hedefi Finlandiya'daki nfus
dengesini korumakbr. Bu ana hedef dahilinde Aile Federasyonu
aadaki konular kendisine alt hedefler olarak semitir.
Dourganlk Tenal Alt Hedefler
-Finlandiya' daki dourganlk orann 1,8 den 1,9' a karmak
-Ortalama 28 olan ilk ocuk sahibi olma yan 26'ya indirmek
- Nfusun %85 olan toplam dourabilirlik potansiyelini
%90'na ykseltmek
-Nordik lkeleri arlkl olan yurtdndan evlat edinme sa
ysn ylda ortalama 250'den300'e karmak
G Tenal Alt Hedefler
-Kstlayc bir g politikasndan aktif bir g politikasna
gemek
-Yllk ortalama 8000 kiiyi aktif g politikas vastasyla Fin
landiya nfusuna dahil etmek
Bu hedefleri gerekletirmek iin, Aile Federasyonu, kendi
sine dorudan ve dolayl ller koymutur.
Dorudan ller
-Tutumlarda ve deerlerde ocuk dostu deiimlere yol
amak
-Tutumlarda ve deerlerde gmen dostu deiimlere yol
amak
Dolay ller
-Ailenin gnlk ocuk bakm masraflarn azaltmak
-alan anne babalarn ocuk sahibi olduklarnda yklene-

FlNLANDlYA

229

cekleri ocuk masraflarnn ve doum izinlerinin her iki tarafn

iverenlerince eitve ortak bir ekilde karlanmasn salamak
Ailelerin ev ve araba sahibi olmalarn salamak
Ksrlk tedavi viziteleri iin politika oluturmak
Ksrla sebep olacak yaam ekillerinden kaynaklanan
hastalklar nlemek

G Tevik Edecek ller

Finlandiya niversitelerinden mezun olan rencilerin
Finlandiya'da hemen oturma izni alabilmelerini salamak
i youn aktif bir g politikasnn benimsenmesini
salamak
Gmenlerin Finlandiya'daki i olanaklarndan daha kolay
faydalanabilmeleri iin entegrasyonlarn salamak

zet olarak Aile Federasyonu, Finlandiya'nn daha nce ya

ad nfus sorunlar ve Finlandiya toplumunun devam iin
dengeli bir nfus geliimi zerinde durmaktadr. Bununla bir
likte, Avrupa Birlii'nin bir paras olarak Finlandiya bir "ak
toplum" haline gelmektedir. Bu da Finlandiya snrlar ierisinde
daha fazla sayda eitli lkelerden nfusun bir arada yaayaca
anlamna gelir. Avrupa Birlii'nin dier lkeleriyle karlahrl
dnda, Finlandiya'da dourganlk orannn arthrlmas, toplu
mun kendisini devam ettirmesi asndan olumlu grlmektedir.

230

iLKE RAPORLARI

x. ANNE VE OCUK SIGINMA - BAKM

EVLER FEDERASYONU
skandinav lkeleri gelimiliklerine paralel olarak sosyal
konulara byk yatrmlar yapmaktadrlar. Bu almalar, kimi
zaman bizzat devlet tarafndan, kimi zaman zel kurulularca,
kimi zaman da devlet desteine sahip sivil toplum kurulular
tarafndan yrtlmektedir. Bu kurululardan bir tanesi de Anne
ve ocuk Snma - Bakm Evleri Federasyonu 'dur.
Anne ve ocuk Snma - Bakm Evleri Federasyonu, bekar
anne ve onlarn ocuklarna yardm etmek iin 1945 ylnda "Milli
ocuk Refah Organizasyonu" olarak kurulmutur. Toplumdaki
deiime paralel olarak, Federasyon bir btn olarak aile iin
daha fazla destek olmaya younlamtr. Bu kurulu, zellikle
ihtiya duyan ailelere yardm etme ve onlarn problemlerine
zm bulma konularnda almaktadr. "Yaam iin her ocuk
kurtarlmaldr" sz federasyonun slogan olup, yzyln
bandan bu yana federasyonun ilkelerine rehberlik etmektedir.
Anne ve ocuk Snma - Bakm Evleri Federasyonu bnyesinde
600 personel istihdam etmektedir. Halen Baltk lkeleri, Peters
burg Belediyesi ve STK'lar ile ortak almalarda bulunmak
tadrlar.

FINLANDLYA

231

A. Snma ve Bakm Evleri

1. Bakm Evleri

Anne ve ocuk Bakm Evleri, ebeveynlii desteklemeyi ve

ailelere kendi kaynak ve glerini bulmalannda yardmc olmay
amalayan ocuk refahnn bir eklidir. Bir anne hamileyken ya
da ocuu ile birlikte bakm evlerine girebilir. Eer gerekliyse
baba da aynca burada kalabilir. Bu durumda bakm ailenin gerek
sinimlerine gre dizayn edilir. Bakm evleri, ailelere iyi bir aile
ocuk ilikisi kurmay ve adm adm hayahn glklerini ve be
beklere nasl baklmas gerektiini retneyi amalamaktadr.
2. Snma Evleri

Snma Evleri, hem aile ii iddet ile tehdit edilen hem de aile
ii iddetten zarar gren kiilere bu tr durumlann stesinden
gelinebilmesi iin verilen bir hizmettir. Aile ii iddete dahil olan
btn taraflarla ilgilenilmektedir. Bu durumlarda her zaman iin
birincil ama ocuklarn karlann korumakhr. Snma evleri 24
saat boyunca grev yapmaktadr. Anne ve ocuk Snma Bakm Evleri Federasyonu ilk snma evini 1979 ylnda amhr.
Finlandiya'da u an iin 17 bakm evi, 13 snma evi ve 22 toplu
bakm servisi bulunmaktadr.
3. Toplu Bakm Servisi

Toplu Bakm Servisleri unlan iermektedir:

-Bebek bakmnda sknhya den aileler iin "bebek bakm
glkleri servisi"
-Kt davran sahibi erkeklere ynelik grup ve terapi hizmetleri,
- Aile gruplan,
-an ve danma telefonu hizmetleri,
-ocuk kulpleri,
-ocuk buluma merkezi,
- skan hizmetleri.

232

(iLKE RAPORLARI

Toplu bakm servisinin bir ksm Ulusal ans Oyunlar irketi

tarafndan finanse edilmektedir.
B. Federasyonun alma ekli

Federasyon kurumsal ve toplumsal servisler ve hizmetler

vastasyla ailelere yardm salayan ye kurulular iin bir
merkezi organizasyondur.
Federasyonun amadar:
-Gelien artlar ve gvenlik gelimeleri dorultusunda
ocuklarn haklarn korumak,
-Anne, baba ve ailelere destek salamak,
-Aile ii iddeti engellemektir.
ye kurulularla ibirlii

Federasyon, uygulamalarn gelitirmeleri iin ye kurulu

lar desteklemektedir.
. tobi ve bask yapma

Federasyon, ocuklu aileler, aile ii iddet konularnda uz

mandr ve ocuklarla ailelerin karlarn korumak iin almak
tadr.
Yayn

Federasyon, arahrma raporu ve almalar hazrlamakta,

ayrca ylda drt defa yaynlanan "Esikko" adnda bir dergi
karmaktadr.
Gelitirme

Federasyon, alannda kullanmak iin uygun metotlar geli

tirmekte ve yeni servisler kurmay amalayan deneme ve projeler
gerekletirmektedir.
birlii ve Uluslararas likiler

Federasyon, sosyal refah ve salk alanlarnda aktif rol oyna-

F1NLANDlYA

233

maktadr. Uluslararas ibirliindeki en nemli alanlar ocuk

refah, fakirlik ve marjinallemeyi nlemektir.
Eitim ve Aile Merkezi

Sispoo kentinde bulunan Sopukka Eitim ve Aile Merkezi,

Federasyonun aile kurslar ve ye kurulular iin personel
eitimi amacyla kullanlmaktadr. Merkez, ye olmayanlara
kiraya verilebilmektedir.
Aile Gruplar

Aile gruplar ocuklu ailelerin gnlk yaamlarn ve kaynak

larn desteklemektedir. almalarndaki nemli amalarndan
bir tanesi ocuk aile ilikisini glendirmektir.
C. Ynetim ve Finans Kaynaklar
Yllk Genel Toplant

-Genel Kurul, Mays ay sonunda toplanr,

-Her ye kuruluun iki oyu bulunmaktadr.
Ynetim Kurulu

Federasyon Bakan, 9 ye ve 2 yedek ye bulunmaktadr.

cra Kurulu

Federasyon Bakan, Bakan Yardmcs ve iki yeden olu

maktadr.
Bro ve Sopukka

Federasyonun almalar, Ulusal ans Oyunlar irketi tara

fndan kazanlan fondan ve Linnanmaki Lunapark'nda srdr
len ocuk Gn Kuruluunun kazanlarndan finanse edilmek
tedir. Ayrca Federasyonun kendi gelirleri bulunmaktadr.

234

LKE RAPORLARI

SONU
Yaklak 5.3 milyon nfusu, 338.000 kilometrekare yzl
m ve kii bana den 27.000 milli geliriyle kk ve zengin
bir skandinav lkesi olan Finlandiya, ayn zamanda Avrupa
Birlii'nin de yesidir. Dousunda Rusya ile Batsnda ise sve
ile snr olan Finlandiya'nn topraklannn %69'u ormanlk alan
lardan olumaktadr. lke yzlmnn %10 kadan da gller
den olumaktadr.
Yal bir nfusa ve gelimi bir ekonomiye sahip olan Finlan
diya aynca ok ileri dzeyde sosyal politikalar gelitirmi ve
"refah devleti" anlayn benimsemitir. Genel olarak sosyal dev
let uygulamalannn yaygn olduu lkede aile, kadn ve ocuk
lara dnk resmi politikalar, salam ve gl bir zemine otur
tularak ayrntl bir biimde dzenlenmitir.
Finlandiya'nn gayri safi milli haslas her ne kadar yldan yla
artsa da, bu durum eit bir ekilde halka yansmamaktadr. Gelir
dalmndaki dengesizlik son yllarda artmakta ve bu durum
devlet tarafndan da bir sorun olarak grlmektedir.
Btn modern ve kalknm toplumlarda olduu gibi
Finlandiya'da da sosyal hayata ilikin sorunlar arasnda nfusun

FINLANDlYA

235

yalanmas, aile yaam ile i yaamnn uyumlulalrlmas, aile

btnlnn bozulmas gibi sorunlar dikkat ekmektedir.
Nfus yalanmas ile mcadelede Finlandiya evlenme ve ilk
ocuk sahibi olma yan drmeye almann yan sra alma
hayatnn ihtiyacna cevap verebilmek iin igc gne de
gereksinim duymaktadr.
Aile hayat ile i hayalnn uyumlu hale getirilmesi, resmi Pin
politikalarnn ayrntl olarak zerinde durduu bir husustur.
Finlandiya resml politikas, aile hayalnn gerekleri ile i haya
tnn gerekleri arasnda yaanan atmada dikkatli bir denge
kurmaya gayret etmektedir. Doum izni, doum yardm, ebe
veyn yardm, ebeveyn izni, babalk yardm ve babalk izni gibi
hususlar ayrnll olarak dzenlenmi, ancak bu yaplrken i
hayatnda retimin dmesine yol aacak uygulamalardan ka
nlmlr.
Finlandiya; Rusya, Estonya, sve gibi lkelerde yaayan
soydalar ile kltrel balarn korumakta ve srdrmektedir.
Ayn zamanda, buradaki ailelere ynelik olarak hem devlet hem
de sivil toplum kurulular eitim ve danmanlk hizmetleri
vermektedir.
Finlandiya'da aile yaps ve aile politikalar ele alnrken
Trkiye'den farkllk arzeden nemli bir hususun altn izmek
gerekmektedir. Finlandiya hukuku, ecinsel evlilikleri kabul
etmi olduu iin bunlar da aile olarak kabul edilmektedir.
Bunun dnda u da sylenebilir ki, Fin resm yaklamnda
ocuun bytlmesi ve salkl olarak yetitirilmesi nem
arzetmekle birlikte anne-baba-ocuk birliktelii zerinde oka
durulmamaktadr. Bu yaklamda, ocuun topluma ait olduu
anlaynn (children belong to a vital society) etkili olduu
sylenebilir.
Fin toplum yapsnda aile ile ilikili olarak yaanan nemli bir
sorun alan da aile btnlnn bozulmasdr. statistik sonu
larna gre Finlandiya'da evliliklerin %42'si boanmayla sonu
lanmaktadr. Tek ebeveynli ocuklarn oran da %20 gibi yksek

236

LKE RAPORLARI

bir rakamla ifade edilmektedir. Evlilik d doan ocuk orannn

da olduka yksek olduu Finlandiya toplumunun, sosyal haya
hn salaml ve toplumun gc asndan olduu kadar nesille
rin yetimesinde de ciddi sorunlarla kar karya bulunduu
grlmektedir.
Finlandiya ziyareti srasnda iki lke arasnda ibirlii imkan
lar da arahrlm ve Ulusal Salk ve Refah Arahrma ve Geli
tirme Merkezi tarafndan; uzmanlk hizmetleri, program ve pro
jelere teknik yardm, proje belirleme, planlama ve yrtme, proje
ynetimi ve deerlendirmesi, alma ziyaretleri ve i zerinde
eitim gibi konularda ortak almalar yaplabilecei belirtil
mitir.
Sonu olarak Finlandiya'nn aile yaps, aile tanm ve algs ile
Trkiye'de toplumsal ve resmi dzeyde hakim olan aile kavram
ve anlay arasnda ciddi farkllklar bulunmaktadr. ki toplu
mun kltrel farkllklar sosyal gstergelere (evlilik ve doum
oranlar, boanma oranlar, tek ebeveynli ocuk ve evlilik d
doum oran . . . v.s.) de yansmaktadr. Ancak, Finlandiya'da aile
ye ilikin olarak benimsenen ayrnhl politika ve uygulamalar, iki
lke arasndaki ekonomik refah dzeyi, kltrel ve yapsal
farkllklar da dikkate alnarak Trkiye'de de benimsenebilir.

FtNLANDlYA

237

EK: ALINAN KAYNAKLAR

A. KTAPLAR
Ulusal Salk ve Refah Arahrma ve Gelitirme Merkezi
-A Comparative Study on Last Resort Sociol Assistance Schemes in Six
Europan Counties, Susan KUIVALAINEN, STAKES Research Report, 2004
-Poverty Dynamics According to Direct, Indirect and Subjective Measures,
Pasi MOISIO, STAKES Research Report, 2004
-Families in Struggle (Chihd Mental Health and Family Well-Being in
Finland During the Economic Recession of the 1990s: The Importance of
Parenting), Jenni LEINONEN, STAKES Research Report, 2004
-Refining the Social Dimension in an Enlarged EV, Editors: Elina PALOLA
and Annikki SAVlO, STAKES and Ministy of Social Affairs and Health, 2005.
-Managing Integrated Care for lder Persons (Europan Perspertives and
Good Practices), Editors: Marja VAARAMA and Richard PIEPER, STAKES
and Europan Health ManagementAssociation (EHMA), 2005
-Label Vs Able (A pro-active evaIuation of Finnish development co
operation from the disability perspective), Evaluation Report, Ministy of
Social Affairs and Health (Department for Development Policy), 2003
Salk ve Sosyal ler Bakanl
-Welfare in Finland, Editors: Matti HEIKKILA and Mikko KAUTTO, STAKES,
2006.

238

LKE RAPORLARI

Aile Federasyonu
-Health in Finland, (Editors: Seppo KOSKNEN, Arpo AROMAA, Jussi
HUTIUNEN, Juha TEPERI), STAKES and Ministy of Social Affairs and
Health, 2006.
-Yearbook of Population Research in Finland, The Population Research
Institute, 2005
Finlandiya Bykelilii
-Portraying Finland (Facts and Insights), Otava Publishing Company Ltd.,
Helsinki, 2005.

B. KTAPIKLAR
Ulusal Salk ve Refah Arahrma ve Gelitirme Merkezi
-Finland's Key Social and Health Care Indicators in One Data Bank, STAKES
(www.sotkanet.fi).
-Research at STAKES, STAKES.
-Knowledge for Welfare and Health Strategy 2012, STAKES, 2005.
-Facts (About Finnish Social Welfare and Health Care), STAKES, 2004.
Salk ve Sosyal ler Bakanl
-Employment, Social Policy and Health, Salk ve Sosyal ler Bakanl, 2006.
-Social Welfare in Finland, Salk ve Sosyal ler Bakanl, 2006.
-Health Care in Finland, Salk ve Sosyal ler Bakanl, 2006.
-Finland's Family Policy, Salk ve Sosyal ler Bakanl, 2006.
-Health, Social Protection and Gender Equality (Survey 2004-2006, Salk ve
Sosyal ler Bakanl, 2006.
-Strategies for Social Protection 2015 (towards a sociay and economically
sustainable society), Salk ve Sosyal ler Bakanl, 2006.
-Ministry of Social Mfairs and Health and Related Authorities, Salk ve
Sosyal ler Bakanl, 2006.
-Government Report on Disabmty Policy 2006, Salk ve Sosyal iler
Bakanl, 2006.
Finlandiya Ankara Bykelilii
-Find out About Finland, Otava Publishing Company Ltd., Helsinki, 2005.

F1NLANDlYA

239

-Fin Okullar (Beceri ve Esenlik Kayna), Finlandiya Dileri Bakanl,

2006.
-Finland as a Member of The European Union (The First Ten Years), The
Ministry for Foreign Affairs, 2006.
T.C. Helsinki Bykelilii
-Finlandiya El Kitab.

C. DERG
Salk ve Sosyal ler Bakanl
-SOCIUS, Salk ve Sosyal ler Bakanl, 2/2006.

TC. BABAKANLK

AILE VE SOSYAL ARATIRMAIAR GENEL

MDRLG

JAPONYA
ALIMA ZIYARETI
RAPORU

Temmuz 2007

Hazrlayanlar

Do.Dr.Ayen GRCAN
Nejdet EYKOAK
Sadk GNE
Dr.Ali FT
Melek Mehtap YILDIRIM
Emine ZM

JAPONYA

243

I.GR
Toplumlarn sosyo-kltrel, sosyo-ekonomik ve sosyo
demografik hayabnda baz parametreler vardr ki, bunlar o
topluma dardan bakan birisi iin toplumun tarihi, imdiki
durumu ve geleceinin anlalmas asndan temel nemdedir.
Bunlarn banda o toplumdaki aile kurumu ve aile yapsnn
deiimi gelmektedir. Toplumsal yapdaki deimelerin hemen
tamam aile yaps ile ilikili olarak karmza kmaktadr. Aile
yaps, toplumsal yapdaki deimeleri kolaylabrd gibi buna
direnerek engel de olabilmekte ya da en azndan deiimin hzn
aza1tabilmekte ve ynn deitirebilmektedir. Bu nedenle lke
ler iin aile yaps ve aile politikalar nem kazanmaktadr. Aile
politikalar, ekonomik ve sosyal yap olarak modern ve modern
lemekte olan, Doulu ve Babl btn toplumlarn gndeminde
bulunan bir konudur. Bir ynyle nfus, istihdam ve sosyal
gvenlik politikalarn ilgilendiren, dier ynyle .de kltrn
retilmesi ve aktarlmasnda ailenin bir kanal olmasndan dolay
ulusal ve yerel kimlik ve kltrlerin korunmasyla da ilikili olan
aile politikalar giderek lkelerin gndemine daha youn olarak
girmektedir. Aile politikalarn lkeler asndan nemli klan bir
baka faktr de gl aile yapsnn gl toplum olgusunu da
beraberinde getirdii gereidir.

244

iiLKE RAPORLARI

Aile politikalarnn alglanmas ve uygulanmas lkeden

lkeye deime gsterebilmektedir. Trkiye Cumhuriyeti Ana
yasas, Trk toplumunun eilimlerine ve deerlerine paralel
olarak aileyi nemsemi ve aile btnlnn korunmas iin
almalar yapmak grevini devlete bir ykmllk olarak ver
mi bulunmaktadr. Trkiye Cumhuriyeti mevzuahnda ve uygu
lamada aile, anne-baba ve ocuklardan (geni yorumun kabul
durumunda, dede ve ninelerden) oluan otantik bir yap olarak
anlalmaktadr. Bu anlay, toplumda egemen olan aile kavra
mn yanstmakta, bir baka deyile sosyolojik geree karlk
gelmektedir. Yine mevzuahmza gre aile kurulmas yani evlen
me, ancak kar cinsten iki kiinin hukuka uygun olarak yaplklar
szleme ile mmkn olabilmektedir. Bu cmleden olarak
insanlk tarihinin en eski kurumlarndan olan aile kurumunun,
lkemizde toplumsal dzeyde ve resmi dzeyde kabul grmekte
ve desteklenmekte olduu rahatlkla sylenebilir.
Devletin uygulayaca ulusal aile politikalarnn oluturul
masna bilimsel veriler salayarak katkda bulunmakta olan Aile
ve Sosyal Arahrmalar Genel Mdrlnn, Avrupa lkelerin
de ve dier lkelerde aile politikalar konusundaki gelimeleri
yakndan izlemesi bir gerekliliktir. 1989 ylnda kurulan Aile
Arahrma Kurumu Bakanl dneminde, Kurumun Avrupa ve
dnya lkelerindeki gelimeleri yakndan izlemesi mmkn ola
mamhr. lkelerin aile politikalarnn izlenmesi ve muadil
kurumlarla iliki kurulmas ancak Kurumun 2004 ylnda 5256
sayl Tekilat Kanunu ile yeniden yaplanmas srecinde gnde
me gelmitir. Genel Mdrlk bnyesinde oluturulan D li
kiler Daire Bakanlnn en nemli grevi kurumun uluslararas
ilikiler ayan yrtmektir.
Avrupa Birlii ile yrtlen tam yelik ilikileri, Avrupa'da
nemli sayda Trk vatandann yayor olmas ve o lkelerle
yakn siyasal ve ekonomik ilikiler iinde bulunulmas bu lke
lerle aile politikalar ve aile arahrmalar konusundaki karlkl
ilikileri kolaylahrmaktadr. Ancak Genel Mdrln ilikileri
Avrupa lkeleri ile snrl kalmamaldr. Dnyann farkl coraf-

JAPONYA

245

yalarnda bulunan ve farkl sosyo-ekonomik, sosyo-kltrel

yapdaki lkeleri ile de bu alanda tanma ve ibirlii araylar
gelitirilmelidir.
Uzak Dou lkelerinden Japonya, bilindii gibi Avrupa ve
ABD'ye uzak bir corafyada bulunmasnn yan sra kltrel
olarak da farkl bir toplum yapsna sahiptir. Japon modern
lemesi hakkndaki deerlendirmelerde yaygn olarak yaplan
yorumlara gre Japonya gl geleneklere sahip olan ve modern
leirken bu geleneksel deerlerini koruyan bir toplumdur. Acaba
bu doru bir tespit midir? Doruysa Japon geleneksel yapsnda
ailenin yeri nedir ve modernleme ile birlikte bu yap bir deime
geirmi midir? Japonya hakkndaki incelemelerde bu sorularn
cevaplaryla ilgili ipularna ulalabilir. Bunun dnda toplum
lar arasndaki kltrel farkllklar ve bu farkllklarn aile politi
kalarna yansma dzeyinin bilinmesi de Genel Mdrlk asn
dan phesiz nemli bir kazanm olacaklr.
ASAGEM, bu tespit ve dncelerden hareketle, 2006 ylnda
AB yesi lkelerdeki muadil kurumlarla balath tanma ve
ibirlii ilikilerini 2007 yl iinde Uzak Dou lkelerinden
Japonya ile srdrmeye karar vermitir. Bu amala hazrlanan
proje ile Japonya'nn toplum ve aile yaps, demografik yapsn
daki deimeler hakknda bilgi toplanmas amalanmlr. Ayr
ca Japonya'da, ASAGEM'in grev alanna giren konularda al
malar yapan kurum ve kurulularla tanma ve ibirlii imkan
larnn aralrlmas, bilgi alveriinde bulunulmas da amalar
arasnda yer almlr. D ilikiler projesinin tanma, bilgi al
verii ve ibirlii imkanlarnn aralrlmas dnda Genel M
drlmzce ileriki yllarda gerekletirilmesi planlanan aile ile
ilgili uluslararas etkinlikler ve bilimsel toplanllar iin bilgi
ann kurulmas ve temas noktalarnn salanmas gibi amalar
da bulunmaktadr. Genel Mdrlk, uluslararas ilikilerini y
rtrken phesiz kltrel yap ve aile tanm ile aile politika
larndaki farkllklara karlalrmal bir gzlemle dikkat ekmek
durumundadr.

246

OLKE RAPORLARI

Yukarda iaret edilen d ilikileri gelitirme amal projenin

somut adm olarak 7-15 Temmuz 2007 tarihleri arasnda Japon
ya'nn bakenti Tokyo'ya bir ziyaret dzenlenmitir. Japonya
ziyaretinde bu lkenin aile, kadn, yal ve ocuk ile ilgili 4 ayr
kurum ve kuruluunda temaslarda bulunulmutur. Kamu ku
rumlar ve yerel ynetimlerin dnda yal huzurevIeri ve ocuk
yuvalarnda da incelemelerde bulunulmutur.
Ad geen kurum ve kurulularla yaplan grmelerde
Japon aile yapsndaki deimeler, Japon Merkezi Hkmetinin
ve yerel ynetimlerinin aileye ve aile bireylerine dnk politika
ve uygulamalar hakknda yetkililer tarafndan heyetimize szl
anlahmda bulunulmu ve basl eserler takdim edilmitir. Genel
Mdrlmzce daha nceden hazrlanm olan Trkiye'de
aile ile ilgili durum, politikalar ve ilgili kurumlarn almalarn
ieren slaytl power point dosyas CD ortamnda J apon yetkililere
takdim edilmitir. Soru ve cevaplarn da yer ald grmeler
sesli kayda alnarak Trkiye'ye dnldnde bunlarn zm
lemesi yaplmhr.
Japonya'da ilgili kurum ve kurulularla yaplan grme ve
temaslarla ilgili olarak hazrlanan rapor aada sunulmaktadr.

JAPONYA

247

II.} APONYA HAKKINDA GENEL BLGLER

Japonya, gerek ad Nihon veya Nippon olan bir Uzak Dou
lkesidir. Nippon, ngilizce'ye Jippon olarak gemi ve zamanla
bu kelime Japan olarak dnm geirmitir. Dou Asya'da
Byk Okyanus ve Japon Denizi'ne kys bulunan Japonya drt
tane byk ve binlerce kk adadan oluan bir devlettir.
Yzlm, 377.873 kilometre kare olup bunun %67'si orman
ve krlk arazi, %13' tarmsal araziden olumaktadr. Japonya
dnyann en riskli deprem lkelerinden birisidir. Her yl yaanan
iddetli depremler, alnan byk nlemler sayesinde nemli can
ve mal kaybna uramadan at1allmaktadr.
47 eyaletten oluan ve bakenti Tokyo olan bu devletin
ynetim biimi parlamenter monaridir. Daha ok sembolik gce
sahip olan ve Japonya'nn birliini simgeleyen bir mparator, ka
binenin ba olan Babakan ve iki meclisli bir parlamentoya sahip
olan yasama organ ynetim sisteminin en nemli figrleridir.
Tokyo dndaki baca nemli ehirleri unlardr: Kyoto,
Asaka, Nagoya, Miyazaki, Nagasaki, Hiroshima, Shizuoka, Oka
yama
Japonya'nn nfusu Temmuz 2006 verilerine gre
127.770.000'dir.

248

LKE RAPORLARI

Nfusun etnik yaps %99.4 Japon, %0.6 farkl milletlerden

gelen yabanc iilerdir.
ResmI dil Japonca'dr.
Toplumda egemen olan dinler intoizm ve Budizm'dir. Az da
olsa dier din ve inanlara da rastlanmaktadr.
19.yy ortasndan balayarak Bah etkisine ve ticaretine alan
Japonya o gnden bu yana iki ekonomik gelime dneminden
gemitir. lki 1868 de balayp kinci Dnya Sava'na kadar olan
dnem, ikincisi ise 1945-1990 aras yllardr. Japonya anlan d
nemleri iyi deerlendirerek bir dnya gc olmutr. Her iki d
nemde de, Japon hkmetinin ulusal amac, Japonya'y bamsz
l asla tehdit edilemeyecek kadar gl ve zengin klmakh.
Meiji dneminde (1868-1912), liderler Bah tarz yeni bir eitim
sistemi kurmu ve yzlerce renciyi Amerika ve Avrupa'ya
gndermitir.
Japonya bugn dnyann en gelimi sekiz lkesi arasnda
yer almakta ve dnyann Amerika'dan sonra ikinci byk ekono
misine sahip bulunmaktadr. kinci Dnya Sava'nda byk
ykma urayan ve ABD tarafndan iki tane atom bombas ahlan
Japonya, lke insannn alkanl, azmi ve retkenlii ile
birlikte yine ABD 'nin verdii destek sayesinde ksa zamanda ken
disini toparlam ve gl bir ekonomiye sahip olmutur.
Para birimi Yen olan bu lkede 2006 verilerine gre GSYH
4.22 trilyon $, kii bana GSYH 33.100 $, reel byme ylda %2.8,
enflasyon oran (tketici fiyatlarnda): %O.4'tr. 66.44 milyon i
gcne sahip olan lkede isizlik oran %4.1'dir. 1999 yl
verilerine gre yllk ihracah 424.021.000.000 $, ithalah ise
314.029.000.000 $'dr. Buna gre d ticaret hacmi 738.050.000.000
$ olarak gereklemektedir.
Trkiye ile Japonya Arasndaki Ticari ve Ekonomik
likiler

lkemizle Japonya arasndaki ekonomik ve ticari ilikilerin

JAPONYA

249

istenen dzeyde olmad grlmektedir. Japonya'nn Trkiye

ile d ticareti, lkemiz aleyhine byk bir ak vererek sregel
mektedir. Japonya Trkiye'ye daha ziyade otomotiv rnleri,
bro ve haberleme cihazlar, makine, ekipmanlar ve kimyasal
maddeler gibi sanayi rnleri satmakta, lkemizden de gda
rnleri ve tekstil-hazr giyim mamneri ithal etmektedir. Gele
neksel ticaret partnerleri Uzakdou Asya ve ABD olan Japonya
ile, d ticaretinin byk blm AB'ye odaklanan Trkiye
arasndaki ticaret hacmi, potansiyelin ok allnda kalmlr.
Ancak, ticaret pazarlarn eitlendirmek amacnda olan iki lke
arasndaki ticaret hacminin lkemiz lehine geliebilecei alanlar
bulunmaktadr .
lkemizde J apon irketlerinin gerekleen dorudan yalrm
(1999 rakamlary la) 1 milyar $ seviyesindedir. Bunlarn balcalar
BRIDGSTONE (Lastik), TOYOTA (Otomotiv), HONDA
(Otomotiv) 'dir.

250

iiLKE RAPORLARI

III.KABNE OFs
l)Uyumlu Toplum Politikalar Genel Mdrl,
Yalanan Toplum Brosu
Yalanan Toplum in Politikalar (Kenjiro Suzuki)

1995 ylnda Japonya'da, toplumun yalanmasna kar tedbir

olarak temel bir kanun karlmhr. Bu kanun, toplumun yalan
mas konusunu arahrarak toplumsal ekonominin gelitirilmesi
ve yalanan toplumun huzur iinde yaamas amacyla karl
mhr. Kanunla bir "Konsey" kurulmutur. Bu Konseyin bakan
Babakan, yeleri ise Bakanlardr. Konsey'de konuyla ilgili Ba
kanlklar arasndaki koordinasyon ve ibirlii ve hkmette
nemli kararlar alnmas salanmaktadr. Bu temel kanuna bina
en yallarn sorunlaryla ilgili bir rehber hazrlanmakta ve bu
rehber her yl gncellenmektedir.
Rehberde temel hkmet politikalar yer almaktadr. Haliha
zrdaki rehberde yer alan konular: nsanlarn yalandktan sonra
kendi istedikleri ekilde yaayabilmeleri iin tedbir alnmas,
emeklilik ya, emeklilikten sonra alma hayahna dnmenin
kolaylahrlmasdr. Yallarn iinde yaadklar topluma kahl
malar tevik edilmektedir. stihdam, gelir, salk, refah, renim
ve topluma kahlm konularnda politikalar retilmekte ve

JAPONYA

251

uygulanmaktadr. Yallara bakm ve yeniden retim politika

lar ilgili Bakanlklar tarafndan yrtlmektedir. rnein; eski
den emeklilik ya 60 iken, 2006'da yallarn istihdam edilmesi
konusunda yeni bir kanun karlmbr. Bu kanunla insanlarn 60
yana kadar deil, emeklilik yann balamasna kadar (65 ya)
almalarna karar verilmitir. stihdam edenler 2013 ylna
kadar emeklilik yann 65'e ykseltilmesi veya emeklilik ya
snrlamas konmamas ynnde tevik edilmektedir. Bir dier
rnek ise; emekli maa konusudur. Japonya'da tm vatandalar
3 ekilde emeklilik primi sistemine kablmak zorundadr.
1 . zel sektr alanlarnn emeklilik sistemi
2.Kendi iinde alanlar (Giriimciler)
3. Devlet memuru olanlar ve yerel ynetimlerde alanlar
Temelde herkesin ortak ald bir maa olup alb sektre
gre ald nihai maa deimektedir. zel sektrde alanlar ve
memurlar, temel maa zerine ayrca maa alabilmektedir. zel
sektr alanlarnn kendi dedikleri prim ve iyerinin dedii
prim aldklar maan % 13.58'ini oluturmaktadr. Ancak kendi
dedikleri pay gittike artmaktadr ve 2017'de bu orann % 18'e
kmas beklenmektedir. zel sektrde verilen emekli maalar
nn ortalamas aktif alanlarn maann % 50'si kadardr.
Kendi iinde alanlar ise sabit bir sigorta primi demekte
dirier. Bu primin miktar hali hazrda ayda 13 000 Yen olup, 2017
ylnda 17 000 Yen'e ykselecektir. u an alnan emekli maann
yllk ortalamas ise 800.000 yendir. lerde 3 emekli maa
sisteminin birletirilmesi dnlmektedir.
Hkmet, her yl Meclise, Kabine Ofisi'nin almalarna
ilikin bir rapor sunmaktadr. Bu rapor yllk olmakla birlikte
ilgili Bakanlarla grerek hazrlanmaktadr. 2007 yl raporu
Haziran aynda Meclise sunulmutur. Raporda; Yalanan toplu
mun u anki durumu, geen yl uygulanan politikalarn sonular
ve bu yl planlanan almalara ilikin bilgiler verilmektedir.
Bu ylki raporda verilen bilgiler u ekildedir: Japonya'nn

252

LKE RAPORLARI

halih.azrdaki nfusu 127. 770.000 olup, bu rakam geen ylla

hemen hemen ayndr. Gemite hep artma eiliminde olanlapon
nfusu artk azalmaya balamtr. Japonya'nn nfus younluu
en fazla olan 3 byk kenti Tokyo, Osaka ve Nagoya'dr. Tokyo,
12.570.000 kiilik nfusu ile tm Japonya'nn %10'luk nfusunu
barndrmaktadr. Tm Japonya'da 65 ya st nsanlarn nfusu
26. 600.000, tm nfusa oran ise % 20,8'dir. Bu rakamn
11.310.000'ini erkekler, 15.290.000' ini ise kadnlar oluturmak
tadr. 65-74 ya arasnda olanlarn says 14.400.000'dir. Ya 75 ve
zeri olanlarn says 12.710.000 olup, tm nfusun % 9,5'ini
oluturmaktadr. Japonya'nn tm nfusunun 2046 yl itibariyle
100.000.000'dan az olaca tahmin edilmektedir. Yaplan aratr
malara gre; 2055'te nfusun 89.930.000 kii olaca tahmin
edilmektedir. 2042'de yal (65 ya st) saysnn 38.630.000 kii
olmas fakat daha sonra bu saynn azalmaya balamas beklen
mektedir. 2013 yl itibariyle yal insan saysnn tm nfusa
oran % 25,2'ye ykselecektir. Bu orann 2035 'te % 35,7; 2055'te %
40,5 olmas beklenmektedir.
Yalanan toplum sorununun en nemli nedenleri; ortalama
yaam srelerinin uzamas ve doum oranlarnn azalmasdr.
Japonya'da erkeklerin ortalama mr 78.56 yl, kadnlarn ortala
ma mr ise 85.52 yldr. Bu rakamlarn 2055'te erkekler iin 83.67
yl, kadnlar iinse 90.34 yl olaca tahmin edilmektedir. Dnya
da ortalama yaam sresinin en yksek olduu lke Japonya'dr.
Japonya'da 2005 yl doum oranlar % 1 .26 olarak gerekle
mi olup, bu orann imdiye kadar grlen en dk doum
oran olduu belirtilmitir. Son 3 yln doum oranlar % l,3'n
altnda bir seyir izleyerek Avrupa'daki doum oranlarnn dahi
altna inmitir. Nfus biliminde doum orannn l,3'n altna
inmesi "Sper Azalma" olarak adlandrlmaktadr. 2006 ylnda
az da olsa bir ykseli kaydedilmi ve doum oran % l,6'ya
ykselmitir.
Japonya'da ge evlenme, ge doum yapma ve evlenmeme
olduka yaygnlamtr. Halihazrda ortalama evlenme ya
erkeklerde 29,8, kadnlarda ise 28'tir. Bu ya ilerledike, ilk

JAPONYA

253

doum ya da ilerlemektedir. Evlilik d doum says az olduu

iin doum orannn azalmas, evlenme yann ykselmesi ve
bekar saysnn artmasndan kaynaklanmaktadr. Bu konuda
Kabine Ofisi'nde ocuun Azalmas konusu ile ilgili alan bir
Genel Mdrlk politika retmektedir ancak somut bir hkmet
politikas bulunmamaktadr. Belediyeler, evlilii tevik etmek
iin "Toplu Tantrma" organizasyonlar yapmaktadr.
Dier lkelerle karlatrdmzda yalanma orannn %
7'den % 14'e kmas iin Fransa'da 115 yl, sve'te 85, Alman
ya'da 40, ngiltere'de 45, Japonya'da ise 24 yl gemesi gerek
mitir. 1947-49 yllar arasnda doum oranlar ok yksek ger
eklemi olup (8 milyon) 2007 yl itibariyle bu nfustan 7 milyon
kii halen yaamaktadr.
Yal insanlarn iinde bulunduu ailelerin % 40', tek bana
ya da ift olarak yaamn srdrmektedir. ocuklaryla yaa
yanlarn says gittike azalmaktadr. 65 ya st ailelerde yllk
gelir ortalamas yaklak 2.961.000 Yen olup, bu oran btn
ailenin gelir ortalamasnn yars kadardr. Yal insanlarn kii
bana yaklak geliri 1 .900.000 Yen olup bu oran lke ortalamas
ile yaklak ayn civardadr. Yallarn yaad ailelerin banka
mevduatlar ortalama 24.840.000 Yen tutarndadr ve bu tutar
tm hanenin (ailenin) ortalamasnn 1,5 kat stndedir. (Japon
ya'da ortalama gelir 300.000400.000 Yen civarndadr.)
2)Kadna iddet ve Cinsiyet Eitlii Brosu

Japonya'da cinsiyet eitliini tevik eden ulusal mekanizma .

"Cinsiyet Eitlii Tevik Genel Merkezi" ve "Cinsiyet Eitlii
Konseyi" olmak zere iki yapdan olumaktadr. Bu iki kurumun
sekretaryasn da Cinsiyet Eitlii Brosu yrtmektedir.
Genel Merkez, cinsiyet eitliine dayal toplumun oluturul
masn esas alan dzgn ve etkili nlemlerin tevikini kolayla
tran bir yap olarak oluturulmutur. Bu kuruma, Babakan
bakanlk etmekte, Kabine Sekreterlii efi ve Cinsiyet Eit-

254

(iLKE RAPORLARI

liinden Sorumlu Bakan bakan yardmcln yrtmektedir.

Genel Merkez tm kabine bakanlar, genel mdrler gibi st
dzey brokratlar ve cinsiyet eitliiyle ilgili ajansara atanan
koordinatrleri bnyesinde toplambr. Her bakanlktan ve
ajanstan koordinatrler bakanlklar aras ibirliini glendir
mek iin dzenli olara!) toplanblar yapmaktadrlar.
Cinsiyet Eitlii Konsey'i temel amaca hizmet etmektedir:
lk olarak, "Cinsiyet Eitlii Temel Plan" hususundaki gr
lerini Babakan'a sunmal gerekmektedir. kinci ve bu ilk grevi
tamamlayc olarak, Konseyin, babakan ve dier kabine bakan
larna danarak cinsiyet eitliine dayal toplumun oluturul
mas teviklerini oluturan nlemleri, nemli hususlar ve temel
politikalar zerinde almas ve bu politikalar belirlemesi
gerekmektedir. nc olarak da cinsiyet eitliine dayal
toplumun oluturulmasna ynelik olarak hkmetin ald
nlemleri ve bunlarn etkilerini denetlemektir. Bnyesinde drt
adet uzman komitesi bulunmaktadr ve grevlerini bunlar arac
lyla yrtmektedir:
-Temel Konular Uzman Komitesi
-Kadna Ynelik iddet Uzman Komitesi
-zleme ve Deerlendirme Uzman Komitesi
- Yaam Dengesi Uzman Komitesi
Kabine Ofisi'nin Cinsiyet Eitlii Brosu, yukarda bahsedilen
iki kurumun sekretaryasn yrtmektedir. Cinsiyet eitliine
dayal toplumun oluturulmasn tevikIe ilgili eitli konular
daki tm planlama ve koordinasyondan sorumludur. Ayrca,
bro hkmetin "Cinsiyet Eitliine Dayal Toplumun Olutu
rulmasna Ynelik Yllk Rapor" balkl beyaz raporunu derle
mektedir. Planlama, almalarn uygulanmas ve arabrma ya
nnda tantma ve halkn farkndalnn artbrlmas gibi aktivite
ler de bu bronun grevleri arasndadr. Bu almalarn yr
trken yerel ynetimler, hkmet-d rgtler ve ulusla;r aras
rgtlerle ibirlii iinde hareket etmektedir.

JAPONYA

255

KABNE OFs CNSYET ETLG BROSU

ORGANZASYON EMAS

i GENEL MDR

GENEL LER BLM

Genel iler

Yerel, Kamu ve zel gruplarla

Cinsiyet Eitlii Konseyine Destek

egdm

Uluslararas likiler

Halkla likiler

GENEL MDR
YARDIMCISI

H
/

TEViK BLM

Cinsiyet Eitlii iin temel planlann

retilmesi ve tevik edilmesi
Cinsiyet Eitlii Beyaz Raporu'nun
hazrlanmas

Kadnlann mcadelelerine destek

Pozitif aynmclklgeici zel nlemler

verilmesi
Kadna ynelik iddeti nleme
tedbirleri

ARATIRMA BLM

Aratrma ve analiz
Cinsiyet etkisini deerlendirme ve
izleme
ikayetleri deerlendirme

\...

alan personelin yars erkeklerden dier yars da kadn

lardan olumaktadr. Genel Mdrlmz bu kurumla resmi
grmeler yapm ve almalar hakknda bilgi almlr:

256

GKE RAPORLARI

Japonya kadn-erkek eitlii konusunda pek gelimi bir lke

deildir. Hatta bu konuda dnyadaki gelimi lkelerin gerisin
de yer almaktadr. 2004'te Kabine Ofisi tarafndan yaplan "Cinsi
yet Eitliine Dayal Toplum Hakknda Kamuoyu Anketi"ne
gre kadn ve erkeklere toplumdaki cinsiyet eitlii konusundaki
grleri sorulduunda, hem erkekler hem de kadnlar kadn ve
erkeklerin statleri konusunda eitsizlik olduu grne sahip
tirler. Yaklak olarak tm erkeklerin ve kadnlarn %74' erkek
lerin daha avantajl olduunu dnmektedirIer. Kalplam
cinsiyet rolleri ok uzun srede gelimi ve pek ok insann kafa
snda standartlam norrnlar oluturmutur. Bu da gerek bir
cinsiyet eitliine dayal toplumun oluturulmasmda bir engel
olarak grnmektedir.

Erkek ve Kadnlarn Statleriyle ilgili Eitlik Algs

ii ('ok trl.:tk )ln1 151
O

m u m t l ..

frktk )anl l1 muamele

ok k.dn , . a ! il m u _ mele

,nl s mumtl!'

Kldn

o t.;\1 muamele'
Bil mhor

Temmuz 1995
Aratrmas
Kasm 2004
AratrmaSl (N=3502)
Kasm

2004 Ar. Kadn

(N=1886)

Kasm

2004 Ar. Erkek

(N=1616)
o

20

40

60

80

100

(Kaynak: Japon Hkmeti, Kabine Ofisi, Cinsiyet Eitlii Brosu, "Japonya'da Cinsiyet
Eitlii

2007" )

1 979'da

yaplan kamuoyu

anketine

gre

katlmclarn

%70'inin erkeklerin almas, kadnn evde oturmas konusunda

hemfikir olduklar ortaya kmhr. 25 yl sonra yaplan 2004 yl
cinsiyet eitliine dayal toplum kamuoyu anketine gre, bu
konuda kart fikirde olanlar %48,9 oranyla, %45,2 olan hemfikir
olanlarn orann gemitir. Buna ramen 2004'te kadnlarn
,
%53,8'i kart fikre sahipken %41 ,3' hemfikirdir fakat erkeklerin
ounluu % 49,8 hemfikirken %43,3' kart grtedirler.

JAPONYA

257

Kadnlarn alma hayatnda yer almasn tevik hem kadn

lar hem de erkekler arasnda gittike artan bir tutumdur. zel
likle erkekler arasnda kadnlarn kesintisiz bir alma hayatna
sahip olmasn tevik tutumu 1992'den beri kesin bir ekilde
.
artma eilimindedir.
1992'de "Kadn-Erkek Eitlii Temel Kanunu" karlmtr.
Bu kanunun temel amac, cinsiyet eitliine dayal toplumu kap
saml ve sistematik olarak tevik etmektir. Kanun, cinsiyet eitli
ine dayal toplumun oluturulmasyla ilgili ola:ak be temel
ilkeyi ve devletin, yerel ynetimlerin ve vatandala:hn bu konuy
la ilgili sorumluluklarn maddeler halinde belirlemitir. Be
temel ilke:
-Kadnlarn ve erkeklerin insan haklarna sayg
-Sosyal sistemlere ve uygulamalara nem verilmesi
-Planlama ve karar verme srelerine katlm
-Aile yaam ve dier aktiviteler arasnda uyumluluk
-Viuslararas ibirliidir.
Aralk 2DD5'te Kabine, kinci Cinsiyet Eitlii Temel Plan'n
onaylamtr. Bu ikinci ulusal plan Cinsiyet Eitlii Temel Kanu
nu'na dayanmaktadr. Bu planda 12 ncelikli alan vardr:
-Kadnlarn politikayapma srecine katlmn arttrmak
-Sosyal sistemleri ve uygulamalar yeniden gzden geirme
ve cinsiyet eitlii algs zerinden farkndah ykseltmek
-alma hayatnda kadn ve erkekler arasnda eit muamele
ve frsatlar salamak
-Dinamik krsal alanlar iin cinsiyet eitliini yaratmak
- Kadn ve erkeklerin, i yaam ile aile ve toplum yaamn
uzlatrabilme abalarna destek vermek
-Yallarn rahat bir ekilde yaamalarn salayacak artlar
gelitirmek
-Kadna kar her trl iddeti yok etmek
-Kadnlarn yaam boyu salkl Qlmalarn desteklemek

258

LKE RAPORLARI

-Medyada cinsiyet eitliini tevik etmek

-Cinsiyet eitliini tevik eden ve seeneklerin eitliliini
kolaylahran eitim ve renmeyi zenginletirmek
-Global toplumun "Eitlik, Gelime ve Barl/na katkda
bulunmak
-Yeni giriimler gerektiren alanlarda cinsiyet eitliini tevik
etmek
Temel Plann etkili bir ekilde gerekletirilebilmesi iin
Konsey bu plana dayal politikalarn yrtlmesini denetlemekte
ve cinsiyet konusunda ve ilgili alanlarda uzmanlarn gr
lerinden faydalanmaktadr.
Bu temel planlarda baz saysal temel hedefler de koyul
maktadr. rnein kadnn siyasi karar verme srelerine dahil
olmasna dair hedefler belirlenmitir. 2020 ylna kadar i haya
hndaki kadnlarn en az %30'unun ynetici pozisyonlarnda ol
mas hedeflerden biridir. Ama bu ok kolay gerekletirilebilecek
bir hedef deildir. rnein kamuda alanlarn ynetici pozis
yonlarna ulaabilmesi iin 20 yl gerekmektedir. Bu nedenle
kamuya daha fazla kadn alnmaktadr. Japon hkmetinin nem
verdii 3 husus vardr. Bunlar:
.Karar verme srecinde kadnlarn saysn arthrmak
u anda Japonya'da kadnlarn siyasi karar alma srelerine
kahlm aadaki tabloda gsterildii gibidir.
Meclislerdeki
Kadnlar

Yerel
Meclislerdeki
Kadnlar

Konsey Meclisi

% 1 4.0 (Eyll 2006)

Eyaletler

%7.2 (Aralk 2005)

Hkmete Belirlenmi
ehirler

% 1 6.3 (Aralk 2005)

Kadn Kamu alanlar

(Ynetici Pozisyonlar)

% l .7 (Ocak 2005)

(Kaynak: Japon Hkmeti, Kabine Ofisi, Cinsiyet Eitlii Brosu, "Japonya'da Cinsiyet
Eitlii 2007")

JAPONYA

259

2. yk dengesi asndan kadnlarn i ykn hafifletmek;

erkekler iten eve ge gittii iin kadnlarn ev i yk daha
fazladr o nedenle erkeklerin iten daha erken kmas salanarak
kadnlarn ykn hafifletmek
3.alma hayabndaki kadnlarn doum izinleri, ocuk
bakm izinlerini dzenlemek: Bu izinler kanunda belirtilmitir.
Doum izni yl cretsizdir ama sigortadan para almaktadr1ar.
Erkeklere de ayn hak tannmbr. Fakat kar-koca alyorsa izin
alan genelde kadnlar olmaktadr ve daha da nemlisi kadnlarn
ou hamile kaldktan sonra ii brakmaktadrlar.
Kadnlarn Yaad Zorluklar
Kanae Tanno (ef)

Konsey'in 2003 ylnda yapb toplanbda kadnlarn eitli

alanlarda aktif kablmna destek karar alnmbr. Bu toplanbda 3
karar alnmbr:
.Her alandaki karar alma srecinde kadnlarn kablmn
desteklemek (zel sektr, kamu sektr, politika sreci). Japon
ya'da karar alma srecinde yer alan, ynetici dzeyindeki kadn
says ve doktor, avukat gibi mesleklerde alan kadnlarn says
ok azdr.
2.Arabrma, akademi ve bilim alannda alan kadn orann
artbrmak
3.Daha nceden almakta iken ayrlm ama imdi tekrar ie
dnmek isteyen kadnlar desteklemek
Bu amalar gerekletirmeye ynelik olarak danmanlk
merkezleri kurulmutur. Web sayfalarnda baarl kadnlar hak
knda bilgi verilmekte, ayrca bu baarl kadnlar tevik amal
olarak dllendirilmektedir. Kadnlarn bilim alannda daha ak
tif hale gelebilmesi iin yine web sayfalar araclyla bilgilendi
rilmeler yaplmakta ve kadnlarn yaadklar mahallelerdeki
faaliyetlere daha aktif olarak kablmalar desteklenmektedir.

260

LKE RAPORLRI

Daha nce de bahsedildii zere Aralk 20051te kabul edilen

"Cinsiyet Eitlii kinci Temel Plan"nda 2020 ylnda ynetici
dzeyinde alan kadnlarn orann %301a karlmas iin siste
matik abalarn sarf edilmesi ars yaplmhr. Bu plann onay
lanmasndan bir gn nce de "Kadnlarn Yenilenen Mcadele
leri iin Destekleyici nlemlerin Belirlenmesi Komitesi" topla
narak, "Kadnlarn Yenilenen Mcadeleleri in Destekleme Pla
n" n oluturmulardr. Bu plan kadnn yeniden alma haya
hna dnmesi ve giriimcilik frsatlaryla ilgili kapsaml destek
nlemlerini belirtmektedir.
ten Ayrlan Kadnlarn e Geri Dnebilmesi in Destek
Projeleri
Chikara Fujimaki

ocuklarn azalp yallarn artmas nedeniyle iten ayrlan

kadnlarn i hayahna geri dnebilmeleri iin destekleme al
malar yaplmaktadr. Bu kadnlarn says 2.450.000 olup kar
lahklar sorunlardan bir tanesi istedikleri alanda i bulamama
lardr. nk bu kadnlar verdikleri ara nedeniyle en son bilgiye
ulamakta glk ekmektedirler. Bu konuda bir plan yaplm
hr:
.Kadnn oturduu yerde, mahallede i imkanlar hakknda
bilgi alabilmesi
2.le ilgili eitim ve kariyer destei
3.Danmanlk almak iin gidilen tesiste kadnn rahat i
aramas ve danmanlk hizmeti alabilmesi iin ocuk bakm
destei salanmas
4.Kendi iini kurmak isteyenlere destek verilmesi (maddi,
bilgi)
5.nternet zerinden bilgilendirme amac tayan web sayfas

JAPONYA

261

Kadna Ynelik iddet

Gakuyoh Yagi(ef)

Ein uygulad iddet, cinsel sular, fuhu, insan ticareti,

cinsel taciz biimlerindeki kadna iddet, kadnn insan hakla
rnn ihlalidir ve cinsiyet eitliine dayal toplumun oluturulma
sn baarmak iin stesinden gelinmesi gereken ok nemli bir
sorundur. Bu durum hem Japonya'y hem de tm dnyay
etkileyen nemli bir sorundur. Birlemi Milletler, 1999'da 25
Kasm Gn'n "Kadna Kar iddetin Ortadan Kaldrlmas
Uluslararas Gn" olarak ilan etmitir. Bu gnn iki hafta ncesi
ve sonrasnda tanhm faaliyetleri yaplmaktadr. Bu gn boyunca
bir danmanlk hath almakta ve 24 saat boyunca Japonya'nn
her yerinden iddet gren kadnlar bu hatt arayabilmektedir.
Ayrca insan ticaretini nlemek iin afi hazrlanmaktadr. Bu
konuda Amerika'da belirtilen birtakm hususlara gre hareket
edilmektedir.
"Eler Aras iddeti nleme ve Madurlarn Korunmas
Kanunu" 2001 ylnda karlm, iki kere yeniden dzenlen
dikten sonra 2007'de yaplan son reformla bugnk haline
getirilmitir. Bu kanundan yola karak kadna ynelik iddet iin
"iddeti Durdur (Stop The Violance)" balkl bir bror
hazrlanmhr. Bu bror, iddet grenlere, danmanlk almak,
iddet uygulayclarndan kamak veya iddet uygulayclarn
kendilerinden uzak tutmaya ynelik tedbirlerin anlahld yol
gsterici bir klavuzdur. Brorde iddete maruz kalma halinde
destek almak iin yaplmas gerekenler adm adm gsterilmitir.

262

(iLKE RAPORLARI

(i
Dammanhk
isteyen
Ma!durlar

istismarelanm
Uzak Tutmak
steyen
Ma!durlar

istismarelarndan
Kamak steyen
Ma!durlar

Dileke Verir
Eler aras iddet
Damma ve Destekleme
Merkezleri
POLiS

Kadn
Damma
Ofisleri

Blge Mahkemesi

Geici Koruma(zel s!nma

evlerinde korunma)

stismare

263

JAPONYA

stismarelarn kendilerinden uzak tutmak isteyen ma

durIar Blge Mahkemesinden koruma emri karttrabilmekte
dirier.

d :
k ___
m_i_v
i_
tu
_a
_r__r
_
o_
rurnna_e__r
__________
_
k_
_
r___

===:>
_

__
__
_
__
__

Evi Terk Etme Emri

Yaklama Yasa
stismarenn madura yaklama ve
yaam alannn evresinde
Dolamasn yasaklar.

stismarenn evlerini terk ve Iyeri ve

etmelerini gerektirir.

resi: 2 aYdl

resi: 6 aYdr

(Kaynak: Kabine Ofisi, Cinsiyet Eitlii Brosu, "iddeti Durdur" Bror)

Aslnda bu hizmetler belediyeler tarafndan yaplmaktadr.

Uygulama merkezleri de belediyeye bal olarak almaktadr.
Ofis bu konularda belediyelere maddi destek salamaktadr. 87
tane olan "iftleraras iddet Merkezi" 2007 ylnda 170'e
ulamtr. Toplumda bu konuda danmanlk alanlara
bakldnda bir art gzlemlenmektedir: 2003 ylnda
danmanlk alnan vaka says 43.225 iken 2005 ylnda
danmanlk alnan vaka says 52.145'tir. 2004 ylnda
mahkemeye verilen 1579 vakadan 1256's onaylanmhr.
Eler Aras iddete likin Koruma Emirleri eren Davalar
Kategori

Yeni

Bitmi Davalann Says

Davalar

Onaylanm(kanlm Koruma Emirleri)

Yllar

2001
2002
2003
2004
Toplarn

171
1 426
1 825
1579
5001

153
1 398
1 822
1553
4926

123
1 128
1468
1256
3975

Sadece
Yasaklama

Sadece
Tahliye

Yasaklarna

91
798
1058
817
2764

O
4
4
4
12

32
326
406
435
1 199

Reddedilen
Davalar

ve Tahliye

(Kaynak: Kabine Ofisi. Cinsiyet Eitlii Brosu, "iddeti Durdur" Broru)

4
64
81
54
203

Geri
ekilen
Davalar

26
206
273
243
748

264

ULKE RAPORLARI

iddet konusunda arahrmalar yaplmakta ama bu konudaki

arhn kesin nedenlerini ortaya koymak pek mmkn olmamak
tadr. Aslnda ataerkil bir toplum olduu iin iddet teden beri
toplumda geleneksel olarak var olan bir unsurdur.

JAPONYA

265..,.

v. TOKYO BYKEHR BELEDYES

1) Genlik ve Kamu Gvenlii Genel Mdrl

Evden Dar kmayan Genler Sorunu
Maasaki Maejima ( Genlik Sorunlar Mdr)

Japonya'da 2003 yl Austos aynda " Acil Gvenlik Merkezi"

kurulmutur. Bu merkez gvenlik sorunlan albnda Genlik ve
Kamu Gvenlii Genel Mdrl olarak 200S'te yeniden
yaplandnlmbr. Gnmz genliinin sorunlan giderek
eitlenmektedir. zellikle sosyalleemeyen, ne almak ne de
okula gitmek isteyen ocuklarn says artmaktadr. Sz konusu
Genel Mdrlk genleri sosyanemeye tevik etmek iin grev
yapmaktadr. rnein; okul ncesi ocuk1ann uyuma, yemek,
oyun gibi faaliyetlerini dzenli hale getirmek iin ortaokul
rencileri iin S gnlk staj imkan salanmakta, liseyi brakan
ocuklann okula dnme veya ie balamas iin allmaktadr.
Bu ocuklara ksaca NEET (No Employment, No Education, No
Training) denmektedir. Tm Japonya' da u anda evden
kmayan ocuk says 400.000'dir.

266

(iLKE RAPORLARI

Makoto Ishihara (ef, Genlik ve Kamu Gvenlii Genel

Mdrl)

Evden kmayan ocukla NEET arasndaki fark; NEET dar

kan ama almayan, dieri ise kendi ailesiyle gren ama
dar kmayan ocuklardr. Evden kmayan ocuklar sorunu
dnyada zellikle Japonya ve Gney Kore'de grlmektedir.
Avrupa'da almayan/ okumayan ocuklar "evsiz" (homeless)
iken Japonya'da bu ocuklara aileleri tarafndan bakld iin
byle bir sorun yaanmamaktadr. Bu ocuklar, insanlarla iliki
kurmakta zorlanmaktadrlar. rnein; ocuk yeni bir okula
gitmekte, orada iletiim kuramad iin arkadalar tarafndan
dlanmakta ve okulu brakmaktadr. Japonya'da manik-depres
yon ok yaygn olarak grlmektedir. Eskiden hkmet destei
alnmas tehis konmas arhna balyd, tehis konunca destek
alnmakta, konmaynca alnamamaktayd ve bu yzden evden
kmayan ocuklarn says artmhr. imdi, hastalk tehisi
konmayanlara da ulalmaya allmaktadr. Toplumsal yap
daki deiiklikleri de gz ard etmemek gerekmektedir. Eskiden
bu tip iletiime kapal insanlar fabrikada hi konumadan
alabilirken arhk iler iletiim gerektirmektedir.
Bu ocukl1.ra 5 ekilde yardm edilmektedir:
.Tokyo Bykehir Belediyesi 2004 yl Kasm ayndan beri
internet vastasyla danmanlk yapmaktadr, ayrca 2 Temmuz
2007'den beri telefonla danmanlk servisi de balamhr. Inter
net danmanl hizmetinden faydalanmak iin yaplan bavu
rularn % 55'i ocuklarn dorudan kendi gnderdikleri e-mail
lerle yaplmakta iken, telefon danmanl hizmetine daha ok
aileler tarafndan bavuru yaplmaktadr. ilk etapta e-mail gn
deren ocuun daha sonra telefon etmesi ve en son aamada da
yz yze grmek zere Belediyeye bavurmas planlanmak
tadr.
2.Belediye, Sivil toplum kurulular (NPO) ile ibirlii prog
ramlar yapmakta ve beraberce ocuklar iin proje retmeye al
maktadrlar. Salk ve alma Bakanl, sivil toplum kurulu-

JAPONYA

267

lar ile birlikte bu ocuklar iin 3 aylk kamplar dzenlemekte, bu

kamplar kapsamnda iyerlerinde staj programlar da yer almak
tadr. Bu kamplara kablanlarn yars, kamp sonras part-time
ilere balamaktadr.
3.Bu konuda almalar yapan dier kurumlarla ibirlii yap
mak amacyla 2004 ylndan beri ylda 4 kere olmak zere toplan
blar dzenlenmektedir.
4. Bu ocuklar/ genler zerine arabrmalar yaplmaktadr.
S.Halkn bu durumda olan ocuklar hakknda bilgi sahibi ol
malar iin tanbm yaplmaktadr. Bu ocuklarn tembel veya
mark olmadklar, kendilerinin de sorunlarna zm aradk
lar anlablmaktadr.
2) Salk ve Refah Genel Mpdrl

ocua iddetin Azalmas na Ynelik Tedbir Blm ef

.'
Yardmcs
ocua Ynelik iddet

Japonya'daki ocuk Refah Kanunu'na gre tm belediyeler

de ocuk Danma Merkezi bulunma zorunluluu vardr. Bu
merkezler, 0-18 ya aras tm ocuklarn tm sorunlarnn z
mne ynelik hizmet verilmektedir.
Anne/babann vefat etmesi, hastalanmas veya iddete
maruz kalma gibi durumlarda ocuun evde kalarnamas halinde
merkezler yardm etmektedir. Kiilii sebebiyle uyum salaya
mayan ocuklara da danmanlk hizmeti verilmektedir. Zihinsel,
fiziksel zrl ocuklar, evi terk eden, hrszlk yapan, taciz,
uyuturucu bamll gibi sorunlar olan ocuklara danmanlk
yaplmaktadr. Annesi/babas tarafndan ocuun baka bir
aileye verilmesi iin de danmanlk yaplmaktadr. Merkezlerde,
konulara gre psikologlar ve uzmanlar bulunmaktadr. Tokyo
Bykehir Belediyesi snrlar ierisinde ll, tm Japonya'da
190'a yakn Danmanlk Merkezi bulunmaktadr.

268

LKE RAPORLARI

Japonya'da yrrlkte olan "ocuklara iddeti nleme Kanunu" na gre 4 tr iddet tanmlanmaktadr:
1. Fiziksel iddet
2. ihmal
3. Psikolojik iddet (ocuklar arasnda ayrm yapmak,
ocuklara barmak)
4. Cinsel istismar
ocuun iddet grdne tank olanlar gerekli makamlara
(Danmanlk MerkezlerijBelediyeler) ihbar etmek zorundadr.
ihbarda yanl bilgi verilse dahi herhangi bir ceza verilmemek
tedir. Her gn ok sayda ihbar alnmaktadr. 2005 ylnda tm
Tokyo'da Danma Merkezlerine 28. 000 vaka gelmitir.
Bunlardan 3200 tanesini iddet ihbarlar oluturmaktadr. iddet
ihbarlar giderek artmaktadr. ihbar edenlerin ounluunu
komular, retmenler, doktorlar ve polisler oluturmaktadr.
ihbar alnmas durumunda en az 3 kii ile bir toplant yaplmakta
dr. Durumun aciliyeti ve ailenin durumuna gre ilgili makam
lara bavurulmaktadr. ok ivedi durumlarda, gerek okula gerek
evlerine giderek gzlem yaplmaktadr. Baz durumlarda ziyaret
esnasnda ocuklar dorudan alnmakta ve anne/baba merkeze
arlarak grme yaplmaktadr. Anne babalar ounlukla
ocuklarna iddet uyguladklarn inkar etmektedirler.
ocuk Danma Merkezlerine aileleri onaylamasa da gerekli
grdkleri takdirde acil durumlarda ocuklar geici koruma
altna alma yetkisi verilmitir. ocuk incelenmek Eere alndn
da ailenin onay alnmaktadr. Tokyo' da 5 tane Geici Koruma
Tesisi bulunmakta ve bu tesislerde 2-18 ya aras toplam 144 o
cuk korunabilmektedir. 2 ya alt ocuklar iin baka bir tesis bu
lunmaktadr. ocuklar bu tesislerde maksimum 1 ay kalabilmek
te, bu bir aylk sre zarfnda uzmanlarca incelenmekte ve 1 ay so
nunda ocuu evine, baka bir ocuk Bakmevi'ne veya "koruyu
cu ailel/ye gndermektedirler. ocuklar tesiste kaldklar srece
24 saat gzetim altnda olduklar iin okula devam edememekte-

JAPONYA

269

dirler. Gereken hallerde ocuklarn yeri anne/babalarna sylen

memektedir. ocua huzurlu bir ortam salanmas iin zaman
verilmekte ve ocuun bakmevi sonrasnda ne yapmak istedi
ini dnmesi salanmaktadr. 1 aylk srenin sonunda genel
likle ocuklarn yars bakmevine gitmektedir ancak bu ailenin
onaylamas kouluyla mmkn olmaktadr. Anne/baba onay
vermezse, ocuk Danma Merkezi dava aabilmektedir.
Anne/babalarndan iddet gren ocuklar hem fiziksel hem
de psikolojik olarak derin yaralar almakta ve bazlar travma
yaamaktadr. iddet gren ocuk bydkten sonra kendi
ocuuna iddet uygulayabilmekte ve bu toplumsal bir soruna
dnebilmektedir.
ocua iddetin en nemli nedenleri; tek ocuklu ailelerin
artmas ve ailelerin komularyla iliki kurmamasdr. iddet
gren ocuklarn aileleri zerinde yaplan arahrma sonucu
ulalan ortak zellikleri u ekildedir:
eTek ebeveyn tarafndan bytlmeleri
eYoksul olmalar
e Anne-babalarnn kendi aralarnda sorunlar olmas
u anda Tokyoda 159 adet vaka almas bulunmaktadr.
Merkezlerde 54 psikolog, doktorlar ve avukatlar grev yapmak
tadr.
ocua iddet ihbarlarnn % 1,81i ocuun kendisi tarafndan
yaplmakta ancak ihbarlarn ou komular tarafndan yaplmak
tadr.

270

aLKE RAPORLARI

V.SAGLIK, ALIMA VE REFAH BAKANLIGI

1) Yallarn Sal ve Refah Genel Mdrl
Yalanan Toplum Sorunlar Ve Bakmlar
Yuji OTAKE (ef)

Btn yal Japon vatandalarn masraflar, emekli maalar

salk masraflar hkmet tarafndan karlanmaktadr. Sistemin
istikrar iin hem sigorta sisteminden hem de bteden (vergi
gelirlerinden) faydalanlmaktadr. 1970-2006 yllar kyasland
nda yallar iin yaplan masraflarn 23,1 kat artt gzlemlen
mektedir. II. Dnya Sava sonrasnda nfusun hzla artmasyla
masraflar da artmbr. Doumlarn azalmas ve yalln artmas
sonucu sistemin gzden geirilmesi ihtiyac domutur.
1960'larda yal insanlarn refah iin huzurevIeri yaplmbr.
1970'lerde Japon ekonomisi ok gl olduu iin yallarn
salk masraflarnn tamam hkmet tarafndan karlanmbr.
1980'lerde ekonomi istikrarl olduu ve bbbi masraflar artmaya
balad iin hkmet masraflar % 100 karlarnamaya bala
mbr. Bu yllarda Bakmevi olmad iin hasta olmayp bakma
muhta olanlar hastanelerde yatmaktayd.1990'larda yallarn

JAPONYA

271

bakm iin tesisler yaplmaya balanmbr ancak bakma muhta

yal ,says hzla artb iin halen yeterli sayda Bakmevi bulun
mamaktadr. Bu yzden 2000 ylnda vatandalardan sigorta
olarak belli miktarda para toplanmas ve yallarn bakm masraf
larmn oradan karlanmasna karar verilmitir.
Bakm sigorta sisteminden nce yalmn huzurevine gitme
sine, bakmevine gitmesine ya da evde bakm yaplmasna bele
diye tarafndan karar verilmekteydi. Bu hizmetten faydalanma
dan nce yllk gelir arabrmas yaplmaktayd. Tm bunlar bele
diye tarafndan stlenildii ve rekabet olmad iin hizmet iyile
ememekteydi Bu tesisler ve hizmetler tam olarak dzenleneme
dii iin hastaneye gidenlerin says olduka yksekti. Hastanede
yatanlarn masraflarnn bir ksm hkmet tarafndan karlan
d iin bu masraflar hkmet iin ar bir yk oluturmaktayd.
Bu sebeplerden dolay bakm sigorta sistemi balablmbr. Sade
ce belediyelere ve kamu kurumlarna deil zel sektre de bakm
servisi izni verilmitir. Bylece yallar istedikleri servisi seme
ansna kavumutur.
Toplumun Yalanmas: Eski Japon toplumunda biri yalan
dnda ona ocuklar tarafndan baklmaktayd ama arbk yal
insanlarn ocuklar da yalanmbr. Birlikte yaamadklar iin
de bakacak kimseleri kalmambr. Kadnlarn i hayabna girmesi
de yallara baklmamasnn ayr bir sebebidir.

Bakm sigortas sisteminde 40 yandan itibaren belli bir mik

tarda para denmekte ve gerektiinde istenilen servisten faydala
nlmaktadr. Bu sistemin bte kaynann %50'sini sigortaya
kablanlarn yapb demeler, kalan %50'sini hkmetin verdii
vergi gelirleri ( % 25 merkezi hkmet, %25 belediyelerden) olu
turmaktadr. Bu sistemden faydalanmak iin bavuru zerine
yaplan inceleme sonucu bavurunun onaylanmas gerekmekte
dir. Bu servisten faydalananlarn masraflarnn % 10'u faydala
nc, kalan % 90' ise sistem tarafndan karlanmaktadr. Prim
demesi 40 yandan itibaren balamakta, 40-64 ya aras olanlar
ve 65 ya zeri balayanlar iin farkl prim uygulamas yapl
maktadr.

272

LKE RAPORLARI

Bakm sigorta sistemi bavurusunun ardndan salk kontro- ,

l yaplmakta ve belediye memurlar bavuru sahibinin ne kadar
bakma muhta olduunun tespitini yapmakta ve ona gre karar
verilmektedir. Bu aamada 83 tane husus kontrol edilmekte ve bu
veriler bilgisayara yklenmekte, bilgisayardan elde edilen sonu
cun doktorlar ve sosyal alanlar tarafndan teyit edilmesi sonu
cu seviyelere ayrlmakta ve bu seviyelere gre bakm sigortas
tarafndan karlanacak miktar belirlenmektedir.
E V-' s ervsier
.

Evde Yardm Servisi

Bir bakc veya dier personel bakm ihtiyac

halinde bireyi evinde ziyaret eder ve onlara
evlerinde bakar.
Bakma ihtiyac olan birey banyo. yemek vb.

Gnlk Bakm Servisi

ihtiyalannn

karlanmas

iin

bir tesise

gider.
Bakma ihtiyac olan birey ksa sreliine
Ksa-Kalma Servisi

gnlk yaam hizmeti almak iin zel bir

bakmevinde kalr.
zel bir yatak. tekerlekli sandalye ve dier

Yardmc Cihazlarm Kiralanmas

yardmc cihazlar kiralanr.

Prensipte masraflarn % o'u faydalanc tarafndan karlan

maktadr ancak tsiste kalanlar gnlk yaam masraflarn da
(yemek vs.) karlamak zorundadr. Sistemin dzenli olarak
reforme edilmesi gerekmektedir.
Yalanan Topluma likn Gelecek Tahmnler

.Yallarn says phesiz artacakhr. Yallarn 65-75 yala

rnda da salkl olabilmesi iin nlemler alnmakta, rnein bu
insanlarn yalanmadan egzersiz yapmas tevik edilmektedir.
2.Bunama vakalar artacakhr. Bu hastalarn tesise k,pnulmas
halinde hastalk ilerleyeceinden bu insanlar iin en iyi bakm
alk olduklar ortamlarda, yaknlar tarafndan baklmalardr.
3.Yalnz yaayan yallarn says artacakhr. zellikle Byk
ehirlerde yalnz yaayan yallarn ev sorunu olmas muhtemel
olduundan bu insanlara hizmet ve destek verilmesi amalan
maktadr.

JAPONYA

273

Bakm iin gerekli masraflar gn getike artmaktadr. Hem

ortaya kan yeni sorunlara zm bulmak hem de masraflarnn
artmamasn salamak amacyla almalar yaplmaktadr.
Bakm sigortas sisteminde alanlarn (bakc) maalarnn
ok dk olmas nedeniyle arhrlmas gerekmektedir ancak bu
maalar da bteden karland iin arhrlmalar halinde kii
ba bakm masraflar da artacakhr. Bu da zlmesi gereken
problemlerden biridir.
Sisteme 2000 ylnda baladnda bakm iin ayrlan bte
yaklak 50-60 milyar USD iken 2007 yl itibariyle bu bte iki
kahna kmhr.
2) Eit stihdam, ocuk ve Aile Brosu
Kadnlarn Hayatna Geri Dnebilmelerine Ynelik
Politikalar

Japonya'da kadnlar 35-39 yalar arasnda doum nedeniyle

iten ayrlmaktadr. Bu kadnlarn yeniden almak istemeleri
halinde bakanlk destek vermekte ve bu konuda almalar yrt
mektedir. Kadnlarn bir ite alabilmesi iin erkekler nasl i
buluyorsa kadnlarn da o ekilde i bulmas ve i yerinde eit mu
amele yaplmas gerekmektedir. Kadnlar, kadn olmaktan, do
um yapmaktan dolay ayrmcla maruz kalmamaldr. Ayrca
da u anda var olan eitsizlik ortadan kaldrlmaldr. Bu konuda
be husus nemlidir:
1 .Kadn-Erkek Eitlii Temel Kanuna gre eitsizliin yok
edilmesi. rnein, kadn olmas nedeniyle tacize maruz kalan
kadna i yeriyle bir anlamazlk ortaya karsa bu konuda destek
verilmektedir. Her ilde bakanla bal alma ile ilgili genel
mdrlkler var ve kadnlar buralara bavurabilmektedir.
2.Pozitif Ayrmclk (Positive Action) gzetilmektedir. rne
in, bir fabrikada erkek alan kadn alandan fazla ise neden
leri arahrlmaktadr.

274

LKE RAPORLARI

3.Pozitif ayrmclk uygulayan irketlere dl verilmektedir.

rnein, IBM, Panasonk gibi irketler bu uygulamalar nede
niyle dllendirilmilerdir.
4. yerinde cinsel taciz: zel bir firmann bu konuda
sorumluluu bulunmaktadr.
a. yerinde cinsel tacizi kabul etmeme
b.Taciz durumunda danmanlk olmas
c.Bu tr ikayetlerde dzgn bir ekilde davranlmas ve
zm retilmesi
Bu hususa uymayan firma olursa madur kiiler alma
Genel Mdrlkleri'ne bavurabilmektedir.
S.Kadnlarn hamile kalmas durumunda hastane kontrol
izinleri, doum izni hakk olan kadnlarn bu haklarn kullan
masn ve irketlerin de buna uymasn tevik edilmektedir.
Bakanln yapt aratrmaya gre kadnlar ilk ocuunu
doururken %60' iten ayrlmaktadr. Bu iten ayrlmann sebebi
kiiye gre deimektedir, aslnda ounluk ayrlmak isteme
mektedir. Bu konuda zm retmek iin almalar yaplmak
tadr. Bu almalar drt stunludur:
1 .ocuk ve yal bakm iin var olan kanuna gre izin veril
mesine firmalarn uymas. Bu kanuna gre izin alnabilmektedir
ama firmalar buna tevik etmek gerekmektedir. Ayrca kanun
gerei izin kulland diye hakszlk yapmasn diye firmalar
denetlenmelidir.
2.Yeni nesiin yetitirilmesi iin destek vermek. ocuun azal
mas tehlikesine kar bakanlk tedbir almaktadr. Bakanlk bu
firmalar izinler konusunda tevik etmektedir. rnein, bir firma
bu konuda proje yapp alma Genel Mdrl'ne bu konu
daki reformlarn sunuyor ve karlnda kendisine sosyal so
rumluluu yerine getirdiine dair logo verilmektedir. Firma
isterse bu logoyu rnlerinde kullanabilmektedir.

JAPONYA

275

3.Hem alp hem ev ilerine bakabilmeyi salayan firmalar

tevik ediliyor; " Aile Dostu Firma" (Family Friendly Firm) olarak
tanmlanan bu firmalarn bu sfat hak kazanabilmesi masrafl
olmaktadr, firmalar paraya ihtiya duymaktadr. Bakanlk bu
noktada bu firmalar maddi olarak desteklemektedir. rnein
KOB'lerde alan bir kadn doum izni alacaksa kadn yokken
firmann kaybn nlemek iin Bakanlk firmaya, ilk ocuk iin
1.000.000 yen, ikinci ocuk iin 800.000 yen maddi destek vermek
tedir. Veya kadn geri dndnde kariyerinin gerilemesini nle
mek iin firmaya yine maddi destekte bulunmaktadr. ocuk iin
bakc paras veya firma iinde kre varsa masraflarn karla
maktadr. Bu masraflar iin bakanlkta zel bir bte bulun
maktadr.
4.ten ayrlp da tekrar i hayatna dnmek isteyen kadnlar
iin gerekli bilgi ve hizmeti salamak. Ayrca sadece tekrar i
bulmas iin deil de kendi iini kurabilmesi iin de kadnlara
destek verilmektedir. rnein, internet zerinden, irket kur
mak iin gerekli bilgilendirmeler yaplmaktadr. kinci olarak da
bu konuda bilgilendirme seminerleri dzenlenmektedir. rne
in, Minato Belediyesi'nin kadn almalar eitim salonu vardr
ve burada seminerler dzenlenmektedir.
Japonya'da tm alanlarn %23,5'i part-time olarak al
maktadr ve bunlarn % 7,l'i kadndr. alan kadnlarn da %40'
part-time olarak almaktadr. Part- time alanlar iin part-time
alma kanunu bulunmaktadr. Part-time alanlarn refahnn
salanmas gerektii kanunda belirtilmitir. Yine kanuna gre bu
ekilde alanlarn ald cretin part-time olmayanlara gre
belirlenmesi gerekmektedir. Firmalar bu konuda desteklenmek
tedir. Yine part-time alanlar iin onlarn i ortamn dzeltmek
iin reform yapan firmalara maddi destek verilmektedir.

276

LKE RAPORLARI

VI. SHBUYA BELEDYES

1) Refah ve Salk Genel Mdrl
Yallar in Refah Politikalar

Shibuya Belediyesi'nin nfusu yaklak olarak 200.000'dir.

Bunun % 8'i (36.000 kii) 65 ya zerinde ve bunlar arasnda 75
ya zeri olanlar yaklak 17.000 kadardr. Yani yal nfusu epey
yksektir. Gnmzde Japonya'nn nfusu 127.770.000, yal
nfus 27.000.000'dur. Elli yl sonra nfusun 90.000.000, yal
nfusun da bunun %40' kadar olaca tahmin edilmektedir. Bu
konuda belediye iki hususa nem vererek politika retmektedir:
l)Bakma muhta yallar ve gnlk yaamn idame ettire
meyenleri destekleme
2)Yal olup da ok salkl olanlarn hobi ya da i bulmalarn
destekleme
Japonya'da geleneksel olarak yal bakmn ocuklar yap
maktaydlar. 2000 ylndan itibaren "Bakm Sigortas Sistemi"
uygulanarak yallarn bakmnn tm Japonya tarafndan ste
lenilmesine karar verilmitir. Bu sigorta sisteminden nce genel
de yllk geliri az olanlara maddi destek salamaktaydlar fakat
bu sistem devreye girince bu durum deimitir. Hatta zel

JAPONYA

277

sigorta sistemi de devreye girmeye balambr.

Bu sigorta sisteminden ncesine gre imdi bakm servisi
eidi ve bundan faydalanalar iki kabna kmbr. Ayrca II.
Dnya Sava sonras nfusun artmasna neden olan ocuklar bu
yl emekli olacaklar bu nedenle bundan on yl sonras dn
lerek bakm sigortas reformize edilecektir.
kinci hususla ilgili olarak, II. Dnya Sava'ndan sonra Ame
rika'nn etkisiyle Japon yaam tarz da deiti. Bu insanlara hobi
bulmak veya yeniden almalarn salamak ya da daha salkl
olabilmeleri iin spor, egzersiz yapmalarn salamak iin destek
olmak gerekmektedir.
Japonya'da her belediyede devletin btesi ile kurulan ve
belediyeye bal olan mahalli halklara danmanlk yapan mer
kezler var. Shibuya Belediyesi belediye snrlarndaki blgeyi
yedi blme ayrarak her blme bir merkez kurmutur. u du
rumda be bin kiiye bir merkez dmektedir. Shibuya'da 36.000
yalnn 1000 tanesi bakma muhtabr. Sz edilen merkezde,
evde bakma muhta olanlar ve bunun yan sra bakmevinde
olanlar da vardr. Toplamda 401 kiilik kapasitesi olan 5 adet
bakmevi vardr. Hkmet olarak her mahallede bir bakmevi
dnlmektedir ama yle olursa da daha kk ama sayca
daha ok bakmevi olaca iin daha fazla personel ihtiyac
doaca ve masraflar da daha fazla olaca iin yaplamaktadr.
Belediye snrlar dnda da belediyeye bal olan bir bakme
vi bulunmakta ve burada 179 kii barnnaktadr. u an 580 kii bu
snrlar dahilinde baklmaktadr ve 500 kii srada beklemektedir.
Bu konuda yaplan bir arabrmaya gre yallarn %90' evde kal
mak istemekte, ailelerin de %70'i yallara evde bakmak istemek
tedir. Ama buna ramen yallar bakmevine gitmektedirler,
nk:

Bakm iin ev yaps uygun deildir(fiziki koullar).

Yallar ailelerine yk olmak istememektedir (Japon manta

litesi).

278

W.KE RAPORLARI

-Toplum yaps deimektedir.

Tesislerde gndz bakmevlerinde olduu gibi gndz kalp
gece evine giden yallarda mevcuttur. Ayrca "ksa kalma" (short
stay) denilen programa dahil olup bir sreliine tesislerde kalan
yallar da bulunmaktadr. rnein aile bir haftalna ehir d
nda olduunda bir hafta kalp tekrar evlerine dnmektedirler.
Bu programn kapasitesi 98 kiiliktir ve %90' doludur. Bundan
baka bir de "gnlk servis"(day service) hizmeti bulunmak
tadr. Bu servisin kapasitesi 360 kiilik olup %80'i doludur. Bu tr
bakm servislerinden biri de "Evde Yardm Servisi" (Home Help
Service)'dir ve yallarn %401 bu servisten faydalanmaktadr. Bu
servis, yallarn bakm ve ev ilerinin yaplmasn kapsamakta
dr. Bu hizmetler kurumun belirledii hususlar erevesinde
yaplmaktadr, kiinin her istedii konuda hizmet almas
mmkn deildir. rnein kiinin kvetinin temizlenmesi bu
hususlar iinde yer alrken bahesinin temizlenmesi yer almaya
biliyor. Bu hizmet eitleri belediyeden belediyeye deimekte
dir. Her Belediye farkl hizmetler sunmaktadr. Bu servislerin
%101nu kiinin kendisi kalan ksmn da sigorta primi ve devlet
karlamaktadr.
2) ocuk ve Aile Genel Mdrl
ocuklar Yetitirme Konusundaki Destekler

Bu Genel Mdrlk tarafndan ocuk (018) yetitirmekte olan

anne-babaya eitli destekler verilmektedir. Genel Mdrlk
iinde;
-Kre Mdrl
-Genlik Mdrl
-ocua iddet ve ocuk Yetitiren Ailelere Yardm ve
Destek Merkezi bulunmaktadr.
1975'ten itibaren 24-35 yalarndaki kadnlarn alma oran
artmtr. Bu artla birlikte kadnlarn ge evlenmesi ya da evlen-

JAPONYA

279

memesi durumu ortaya kmhr.2005 ylnda doan ocuklarn

says 1 .062.000 idi. En ok doum olan yl 2.700.000 saysyla
1947'dir. (Bu ilk bebek patlamasdr. Nedeni de erkeklerin sava
tan dnmesidir.) kinci bebek patlamas bu ylda doan ocuk
larn ocuk sahibi olduklar yl olan 1975 ylnda 2.100.000 saysy
la gereklemitir. Bugne kadar 2005 yl hari en az bebein
doduu yl 1.300.000 saysyla 1966'dr.
Yal insanlarn artmasyla birlikte ocuklarn azalmas da
Japonya iin nemli bir sorundur. Bu lkede toplumun yalan
mas ok hzl gereklemektedir. Yal nfus artarken ocuk
says azalmakta bu da yal insanlara destek olacak olanlarn
azalmas anlamna gelmektedir. Salk, alma ve Refah Bakan
l'nn 2005'te yaph arahrmaya gre bir kadnn mr boyun
ca ocuk sahibi olma oran % 1.26 (15-48 ya arasndaki kadnlarn
yaph doum says/ 15-48 ya aras kadn nfusu), Tokyo'da
%1, Shibuya'da %O,7'dir. Bu oran grld zere Shibuya'da
dktr, bunun nedeni de burada nfusun ounluunu
renci ve bekarlarn oluturmasdr.
Belediyede kaytl bulunan 05 ya arasndaki ocuk says
2006 Aralk itibariyle 7300'dr. Bunlarn 2100' zel krelere ve
belediye krelerine gitmektedirler (Shibuya snrlar dndakile
re gidenler de dahil olmak zere). Bu 7300 ocuktan 1900' anao
kuluna gitmekte, 4000 ocuk ya yuvaya ya da kree gitmektedir.
Belediyeye bal 24 tane kre bulunmaktadr. zellerin says da 4
adettir. 3400 ocuk ne kree ne de anaokuluna gitmemekte ve
evde baklmaktadr. Bu Genel Mdrlkte evde baklan ocuklar
iin de almalar yrtlmektedir.
ocuklarn (15 yana kadar) hbbi masraflar tamamen
belediye tarafndan karlanmaktadr.
ocua iddet konusunda da alan belediye, ocuk aile
destek merkezleri yoluyla yardm ve destek almalarn yrt
mektedir. ocua iddet oran gittike artmakta hatta bu nedenle
hayatn kaybeden ocuklar bulunmaktadr. Bu merkezlere yap
lan ihbarlar erevesinde almalarn yrtyorlar. Bu konuda

280

aLKE RAPORLARI

Tokyo Metropolitan Belediyesi ile ibirlii ierisinde almakta

drlar, nk bu konuda yetkisi olan Yalnzca Tokyo Metropo
litan Belediyesidir.
Belediyeye bal be adet "ocuk Bakm ve Yetitirme Des
tek Merkezleri" bulunmaktadr. ocuu kree gitmeyen aileleri
desteklemeye ynelik merkezlerdir bunlar. Anne-baba gidip bu
merkezlerden bilgi alabilmekte, ocuklaryla burada vakit
geirebilmektedir.
3) IRIS (Kadnlar Merkezi)
Kadnlarn Tekrar Hayatna dnebilmesi iin
Belediyenin Politikalar

1992 ylnda alan bu merkez, Shibuya'da ikamet eden kadn

larn sorunlarna zm bulmak ve eitlii salamak iin al
malar yapmaktadr. Bu merkezdeki tesisten faydalanabilmek iin
kayt gerekmektedir. Bu merkeze 100 yakn grup kaytl olup
20.000 yesi vardr. Bu merkezde yaplan almalar; kadnlar
bilinlendirmeye ynelik seminerler, hukuk uzmanlar aracl
yla kadnlara haklarnn retilmesi veya hukuki danmanlk
hizmeti, dzenli olarak eitici kurslar, programlar dzenlemek
tir. rnein, "Medya'da Kadn" balkl bir program dzenlene
rek kadnlarn medyada nasl kullanldna dair seminerler
verilmitir.
Bu merkeze danlan konular iinde aile ii iddet konusu
giderek artmaktadr. Ancak aile ii iddete mdahale etmek ok
zor olmaktadr. Bu nedenle merkezde amalanan kadnn kendi
kendine yeterek yaam mcadelesini verebilir hale gelmesidir.
Shibuya Belediyesi 2002 ylnda "Cinsiyet Ayrmcl Gzet
meyen Plan" (Gender Free Plan) yaymlad. Japonya'da halen
cinsiyet eitsizlii bulunmaktadr. Bu noktada iki husus nem
lidir:
alan kadn evlendikten sonra ocuk dourmakta ve
ocuu yetitirmekte ve byle olunca da bir ite devaml olarak

JAPONYA

281

almak zor olmaktadr. Bunun iin devlet ve belediyeler destek

vermelidirler. zellikle ocua bakmak bir alan kadn iin
byk bir sorundur. Shibuya Belediyesi'nin krelerinde dier
lerinden farkl olarak anne-babann ocuu saat Site almas gibi
bir zorunluluk bulunmamakta, daha esnek hareket edilmektedir.
Bir de yine dierlerinden farkl olarak bu krelerde hastalktan
kan ocuklar bakma alnmaktadr.
Dier bir husus da alan kadnlarn evdeki yallarn
bakmyla da ilgilenmek durumunda kalmalardr.

282

LKE RAPORLARI

VII. SONU VE DEGERLENDRME

Temel amac ulusal aile politikalarnn oluturulmasna
bilimsel veriler salamak olan Aile ve Sosyal Aratrmalar Genel
Mdrl, bugne kadar gerekletirdii faaliyetlerle bu amac
gerekletirme yolunda nemli admlar atmtr. Yurt iinde dar
lekli projelerle baz sorun alanlarna dikkat ekilmi, (rnein,
intihar eilimleri, madde bamll, sokak ocuklar, boan
malar vb.) ve yine dar lekli eitim programlar ile aile eitimin
deki an giderilmesi hedeflenmitir. 2005 ylna kadar Trkiye
dndaki lkelerde hangi politikalarn izlendi i ve hangi sorun
alanlarnn ncelik kazand konusunda dorudan bilgi edinme
imkan olmad gibi geen zaman zarfnda uluslar aras karla
trmaya elverili analizler de yaplamamtr. 2005 ylndan itiba
ren gerek lke snrlar dnda yaayan Trk vatandalarnn
sorunlarn yerinde incelemek ve zm nerileri gelitirmek ve
gerekse Trkiye dndaki toplumlarda yrtlen sosyal politi
kalar hakknda daha yakndan bilgi edinmek iin eitli ziyaret
programlar dzenlenmitir. Avrupa ve dnya ile hzl bir enteg
rasyon srecine giren lkemizin sosyal politikalarnda dnyada
ki gelimeleri gz ard etmesi mmkn deildir.
Avrupa Birlii ye lkelerinin yan sra, tarihi ve kltrel
olarak ilikili olduumuz Ortadou'daki komu lkelerle, Balkan

JAPONYA

283

lkeleriyle ve Trk Cumhuriyetleriyle yrtlecek ortak al

malarn bu blgede yaayan toplumlar iin hayati nem arz ettii
bilinmelidir. Modernite sonrasnda ortaya kan genel durum,
sadece kltre veya tketime deil dier toplumsal sorunlara ve
bunlara ilikin zm yollarna da kresel veya blgesel lek
kazandrmhr.
Japonya'daki inceleme ve temaslar pek ok adan nem arz
etmektedir. Japonya, genel olarak temas halinde olduumuz
"Bahil nn dnda bir lke olmas, bir refah toplumu olmas, tarihi
geliimi ve kltrel yaps itibariyle modern Bah dnda kalmas,
nitekim bir sanayi sonras toplum olmas bakmndan farkllklar
gstermektedir.
Gelime srecindeki lkemizde sosyal politikalarn arlk
noktasn kanlmaz olarak dar ve dk gelirli ailelerin sorun
lar oluturmaktadr. Sosyo-ekonomik bakmdan dk profilli
ailelerde eitim aklarndan kaynaklanan yanl tutumlar, gn
delik ihtiyalarn karlamada yaanan glkler, aile btnl
nn korunmasnda yaanan zorluklar bu ailelerin eitli alar
dan desteklenmesini zorunlu klmaktadr.
Yine ayn ekonomik gerekelerle sokakta yaayan veya so
kakta alan ocuklarn sorunlar, madde bamllnn pene
sindeki genler, ou ar ekonomik zorluklar iinde yaam
mcadelesi veren zrl bireyler, giderek arh eilimi gsteren,
kapka, fuhu eteleri ve buna benzer sorunlar nem kazanmak
tadr. Kentlemeyle dorudan ilgili pek ok sorun alan iin de
benzer eyler sylenebilir. Bu tr sorun grubunun arlk nokta
sn ounlukla ekonomik yoksunluklar oluturmaktadr.
lkemizde hayati nemi her geen gn daha iyi anlalan
sosyal politikalardaki eksiklerin bir anlamda bu alanda faaliyet
gsteren kurum ve kurulularn alma dzeni ile dorudan ili
kili olduu grlmektedir. Kamu ynetim reformu ile yerel yne
timlere devredilmesi gereken hizmet birimleri halen merkezi
idare tarafndan yrtlmekte, yerel ynetimlerin sosyal hizmet
ve yardmlardaki rol gnlk esasnda devam etmektedir.

284

LKE RAPORLARI

Japonya rneinde gzlemlenen temel olgulardan biri sosyal

politika birimlerinin "Kabine Ofisi" bnyesinde yer almasdr.
Esasen lkemizdekine benzer bir ekilde Babakanla bal
olarak faaliyet gstermektedirler. Yal sorunlar, kadn sorun
lar, genlik sorunlar, aile ii iddet, evlilik ve doum gibi temel
sorun alanlar merkezi ynetim abs albnda ele alnmakta ve
temel politik yaklamlar bu birimler tarafndan belirlenmek
tedir. Bununla birlikte sosyal gvenlikle ilgili sorunlar Salk,
alma ve Refah Bakanl bnyesinde ele alnmaktadr. Ancak
hizmet birimleri dorudan yerel ynetimlere bal olarak hizmet
vermektedir. zetlemek gerekirse politika oluturmak ile bu
politikalarn gereini yapmak olarak anlalabilecek hizmetler
srecin iki aamas olarak doru bir ekilde ilemekte ve bylece
genel politik yaklamlarn yerinde hizmet anlay ile zmlen
mesi mmkn olmaktadr. Bu anlamda Aile ve Sosyal Arabr
malar Genel Mdrl gibi merkezi ynetimin bir paras
olarak i gren kurumlarn " politika oluturmak " ekseninde faa
liyet gstermelerinin yerinde bir yaklam olduu grlmektedir.
Ancak oluturulan politikalarn yerel hizmet birimleri tarafndan
uygulamaya konulmas da srecin ikinci nemli admdr ve
bunlarn birbirinden bamsz ele alnmas mmkn deildir.
Tokyo'daki inceleme ve temaslarda dikkate deer bir baka
husus ne kan sorun alanlardr. Aka ifade etmek gerekirse
lkemizdeki sosyal politikalarn eksenini nasl ekonomik yeter
sizlikler ve yoksulluk oluturmakta ise Japonya'da ne kan so
run alanlarnn refah ve zenginlikle dorudan ilgili olduu
grlmektedir. rnein ortalama yaam sresinin artmas ve
nfusun hzla yalanmas, genlerin yaam kalitelerini korumak
iin evlenmekten ve ocuk yapmaktan kanmas, yal nfusun
yaam konforunu srdrmek amacyla alnan tedbirler, genler
de eve kapanma eklinde ba gsteren davran bozukluu ve
buna benzer sorunlar Japon toplumu iin ciddi birer tehdit olarak
grlmektedir.
Japonya'daki muadil kurumlarn gndemindeki sorunlar
lkemizin yakn gelecekte karlaaca sorunlar olarak grlme-

JAPONYA

285

lidir. Artan refah, gelien sosyo-kltrel yap ve kresel iletiim

a dnyann drt bir yanna benzer sorunlar tamaktadr. Bu
sre toplumsal hayahn temel dinamii olan aileyi ypratarak,
bireyse11ii ve bencillii krklemektedir. Bylece toplumda
dezavantajl olarak tanmladmz ocuk, yal ve zrllerin
bakm giderek ar birer toplumsal sorun haline gelmektedir.
zellikle genlerin evlilik ve doumu bir yk ve klfet olarak
grmeye balamas telafisi en ar sorunlardan biri olarak neslin
devamn tehlikeye sokmaktadr.
Yaplan grme ve gzlemlerden kan balca sonular
yle sralanabilir:
1 . Sosyal politikalar zengin, yoksul, azgelimi, ok gelimi
her toplum iin byk nem arz etmektedir. lkemizde sosyal
politika alan arzu edilen hizmet kalitesini ve bykln yaka
layabilmi deildir. Bu alanda ahlacak admlara hz verilmelidir.
2. Sosyal politikalarn yrtlmesinde politika reten birim
ler ile hizmetleri veya yardmlar yrten kurumlar ayr ayr ele
alnmal ve bunlarn birbiri ile yakn iliki iinde almas gzetil
melidir.
3. Halen lkemiz iin zel nem arz etmeyen baz sorun
alanlar gelimi pek ok toplumda ileri dzeyde birer sorun alan
olarak yaanmaktadr. Yal bakm veya sigortas, evlilik ve
doum, genlik sorunlar, aile ii iddet gibi sorunlar refahla
birlikte ortadan kalkan sorunlar deil biim deitirerek ve
artarak devam etme potansiyeli olan sorunlardr. Dolaysyla bu
sorun alanlarnda baz lke uygulamalar rnek alnabilir.
4. Sosyal politika birimleri (ilgili kurumlar) dier politikalar
da olduu gibi sosyal politikalarda da dnya ile derin bir etkile
im iinde olduu geeinden hareketle, aile odakl sorunlarn
zmnde baka lkelerde karlalan sorunlar ve zm
teknikleri konusunda daha youn ve srekli bir iliki a iinde
olmaldr.

T.C. BABAKANLK

AILE VE SOSYAL ARATIRMALAR GENEL

MDRLG

AZERBAYCAN
ALIMA ZIYARETI
RAPORU

Aralk 2006

Hazrlayanlar

Mesut TA
Daire Bakan
Sevgi MERMERC
Hukuk Maviri
Dr. Nesrin TRKARSLAN
Uzman
zden YAZI
Uzman Yardmcs
Can Deniz YETEN
Uzman Yardmcs

AZERBAYCAN

289

GR
Toplumlarn sosyo-kltrel, sosyo-ekonomik ve sosyo-de
mografik hayabnda baz parametreler vardr ki, bunlar o topluma
dardan bakan birisi iin toplumun tarihi, imdiki durumu ve
geleceinin anlalmas asndan temel nemdedir. Bunlarn
banda o toplumdaki aile kurumu ve aile yapsnn deiimi
gelmektedir. Toplumsal yapdaki deimelerin hemen tamam
aile yaps ile ilikili olarak karmza kmaktadr. Aile yaps,
toplumsal yapdaki deimeleri kolaylabrd gibi buna direne
rek engel de olabilmekte ya da en azndan deiimin hzn azalta
bilmekte ve ynn deitirebilmektedir. Bu nedenle lkeler iin
aile yaps ve aile politikalar nem kazanmaktadr. Aile politika
lar, ekonomik ve sosyal yap olarak modern ve modernlemekte
olan, Doulu ve Babh btn toplumlarn gndeminde bulunan
bir konudur. Bir ynyle nfus, istihdam ve sosyal gvenlik
politikalarn ilgilendiren, dier ynyle de kltrn retilmesi
ve aktarlmasnda ailenin bir kanal olmasndan dolay ulusal ve
yerel kimlik ve ktrlerin korunmasyla da ilikili olan aile poli
tikalar giderek lkelerin gndemine daha youn olarak girmek
tedir. Aile politikalarn lkeler asndan nemli klan bir baka
faktr de gl aile yapsnn gl toplum olgusunu da berabe
rinde getirdii gereidir.

290

LKE RAPORLARI

Toplumun temeli veya toplumsal hayatta en kk lekli

yaama nitesi olarak kabul grmesi ile birlikte aile, sosyal politi
kalarn merkezine oturmutur. Ailenin sosyal politikalardaki
merkezi konumu genel olarak sorun zme kabiliyetine dayan
maktadr. Birlemi Milletler tarafndan 1994 ylnda balahlan
seferberlik (Uluslar aras Aile Yl) ailenin yoksullukla mcadele
de ve toplumsal kalknmada dinamik bir kavram olarak btn
toplumlar iin byk nem tad gereini gndeme tam
hr. lkemizin iine dt ar ekonomik buhran ve buna bal
olarak yaanan sosyal problemlerin zm konusunda getirilen
nerilerin yeni bir bak asyla ele alnmasnda aile merkezli
politikalar olduka nem arz etmektedir. Ekonomik ve sosyal
sorunlar karsnda acil zm yntemleri gelitirmek iin srd
rlen almalarda byk nem arz etmektedir. Mevcut sorunlar
karsnda toplumun en nemli diren noktas olarak kabul
edilen aile byk lde ypranm ve ilevlerini yerine getire
mez hale gelmitir. Aile odakl zm politikalar oluturmak
Kurumumuzun temel hedefidir.
Aile politikalarnn alglanmas ve uygulanmas lkeden l
keye deime gsterebilmektedir. Trkiye Cumhuriyeti Anaya
sas, Trk toplumunun eilimlerine ve deerlerine paralel olarak
aileyi nemsemi ve aile btnlnn korunmas iin alma
lar yapmak grevini devlete bir ykmllk olarak vermi
bulunmaktadr. Trkiye Cumhuriyeti mevzuahnda ve uygula
mada aile, anne-baba ve ocuklardan (geni yorumun kabul du
rumunda, dede ve ninelerden) oluan otantik bir yap olarak
anlalmaktadr. Bu anlay, toplumda egemen olan aile kavra
mn yanstmakta, bir baka deyile sosyolojik geree karlk
gelmektedir. Yine mevzuahmza gre aile kurulmas yani evlen
me, ancak kar cinsten iki kiinin hukuka uygun olarak yaphkla
r szleme ile mmkn olabilmektedir. Bu cmleden olarak
insanlk tarihinin en eski kurumlarndan olan aile kurumunun,
lkemizde toplumsal dzeyde ve resmi dzeyde kabul grmekte
ve desteklenmekte olduu rahatlkla sylenebilir.
Devletin uygulayaca ulusal aile politikalarnn oluturul-

AZERBAYCAN

291

masna bilimsel veriler salayarak katkda bulunmakta olan Aile

ve Sosyal Aralrmalar Genel Mdrlnn, Avrupa lkelerin
de ve dier lkelerde aile politikalar konusundaki gelimeleri
yakndan izlemesi bir gerekliliktir. 1989 ylnda kurulan Aile
Aratrma Kurumu Bakanl dneminde, Kurumun Avrupa ve
dnya lkelerindeki gelimeleri yakndan izlemesi mmkn
olamamlr. lkelerin aile politikalarnn izlenmesi ve muadil
kurumlarla iliki kurulmas ancak Kurumun 2004 ylnda 5256
sayl Tekilat Kanunu ile yeniden yaplanmas srecinde gnde
me gelmitir. Genel Mdrlk bnyesinde oluturulan D li
kiler Daire Bakanlnn en nemli grevi Kurumun uluslararas
ilikiler ayan yrtmektir.
Asya lkelerinden Azerbaycan Cumhuriyeti, bilindii gibi
Trkiye'ye yakn bir corafyada bulunmasnn yan sra kltrel
olarak da benzer bir toplum yapsna sahiptir. Azerbaycan Cum
huriyeti gl geleneklere sahip olan ve modernleirken bu
geleneksel deerlerini koruyan bir toplumdur. Azerbaycan gele
neksel yapsnda ailenin yeri nedir ve modernleme ile birlikte bu
yap bir deime geirmi midir? Azerbaycan hakkndaki incele
melerde bu sorularn cevaplaryla ilgili ipularna ulalabilir.
Bunun dnda toplumlar arasndaki kltrel farkllklar ve bu
farkllklarn aile politikalarna yansma dzeyinin bilinmesi de
Genel Mdrlk asndan phesiz nemli bir kazanm ola
caklr.
ASAGEM, bu tespit ve dncelerden hareketle, 2006 ylnda
AB yesi lkelerdeki muadil kurumlarla balatl tanma ve
ibirlii alma ziyaretlerine 2007 yl iersinde de devam etmi
tir. Bu kapsamda, hazrlanan proje ile Azerbaycan'a bir alma
ziyareti yaplm; Azerbaycan'da toplum ve aile yaps, demog
rafik yapsndaki deimeler hakknda bilgi toplanmas ama
lanmlr.
Azerbaycan'da, ASAGEM'in grev alanna giren konularda
almalar yapan kurum ve kurulularla tanma ve ibirlii im
kanlarnn aralrlmas, bilgi alveriinde bulunulmas amalar
arasnda yer almlr. D ilikiler projesinin tanma, bilgi alve-

292

aLKE RAPORLARI

rii ve ibirlii imkanlarnn arabrlmas dnda Genel Mdr

lmzce ileriki yllarda gerekletirilmesi planlanan aile ile
ilgili uluslararas etkinlikler ve bilimsel toplanblar iin bilgi a
nn kurulmas ve temas noktalarnn salanmas gibi amalar da
bulunmaktadr. Genel Mdrlk, uluslararas ilikilerini yr
trken phesiz kltrel yap ve aile tanm ile aile politikala
rndaki farkllklara kar1abrmal bir gzlemle dikkat ekmek
durumundadr.
13-17 Kasm 2007 tarihleri arasnda Azerbaycan Cumhuri
yeti'nin bakenti Bak'ye yaplan sz konusu ziyarette bu lkenin
aile, kadn, ocuk ve zrl ocuklar ile ilgili kurum yetkilileri ile
temaslarda bulunulmutur. Ziyaretin son gn ziyaret ekibi
Azerbaycan Cumhuriyeti Aile, Kadn ve ocuk Problemleri
Komitesi Bakan Prof. Hicran K. HSEYNOVA ile de grme
imkan bulmutur. Ayrca, ilgili komite ziyareti dnda zrl
ocuk yuvasnda da incelemelerde bulunulmutur.
Sz konusu kurum ve kurulularla yaplan grmelerde
Azerbaycan aile yapsndaki deimeler, Azerbaycan hkmeti
nin aileye ve aile bireylerine dnk politika ve uygulamalar
hakknda yetkililer tarafndan heyetimize szl anlabmda bulu
nulmu ve basl eserler takdim edilmitir. Genel Mdrl
mzce daha nceden hazrlanm olan Trkiye'de aile ile ilgili
durum, politikalar ve ilgili kurumlarn almalarn ieren kitap
lar, brorler ve hukuki dzenlemeler Azeri yetkililere takdim
edilmitir. Soru ve cevaplarn da yer ald grmeler kayda
alnarak Trkiye'ye dnldnde bunlarn zmlemesi yapl
mtr.
Azerbaycan ile ilgili kurum ve kurulularla yaplan grme
ve temaslarla ilgili olarak hazrlanan rapor aada sunulmak
tadr.

293

AZERBAYCAN

AZERBAYCAN HAKKINDA GENEL BLGLER

AZERBAYCAN CUMHUR YET

Resmi dil

ALeri Turkes

Baskent

Bak

Ynetim ekli

Cumhuriyet

Cumhurbakan

ilham Aliyev

Babakan

Anur Ra"izadc

Y:lm

86.600 krn1, Dnya yzeyinin 0,00054 UnU kaplar

Nrus

8.870.000. En kalahalk 89. lke

Nrusyounluu

90 kii/km1

. en .c.e ni lke

Ulusal nlcr

8 Ekim 1 9 9 1

Hacmsu:lk

2R May s 1 9 1 R

Milli Gelir

Ki.; Bana 4.600US-$

Para birimi

Yeni Manat

Ulusal mar

A.lrbnyc:.n. A;>rbayc,n!

294

aLKE RAPORLARI

DEMOGRAFK YAPI
Ocak 1990 ncesi
Etnik

Grup

Nfus

Azerbaycan Trkleri

Oran

5 . 805 .000

%82,6

Rus

392.300

%5,5

Enneni

390.500

%5,5

Lezgi

1 7 1 .000

%2,4

Avar

44. 1 00

%0,6

Yahudi

30.800

%0,4

Dier

80.000

%1

2007 tibariyle
Etnik

Grup

Nfus

Azerbaycan Trkleri

Oran

8 .4 1 1 .000

%95

Lezgiler

1 78.000

%2

Rus

1 44.000

% 1 .6

Enneni

(*)

1 30.000

% 1 .5

8 .000

%0,09

240.436

%2.8

Yahudi
Dier

Ocak 1 990 olaylarndan sonra lkede bulunan Ruslarn ve Kara

ba'n Enneniler tarafndan igalinden ,dolay Enneniler'in g youn
lamtr. (*)Enneni igali altndaki Karaba dnda Azerbaycan'da
artk hi bir Enneni kalmamtr. Bunun sonucu olarak toplam nfus
iinde Azerilerin orannn %95'i at tahmin edilmektedir ve bu oran
%99'a doru hzla artmaktadr.
Toplam nfus byme oran %0,89'dur.
Ya grubu - Toplam nfustaki pay
0- 1 4

33.0

1 5-29

28.9

30-44

1 7. 7

45-59

1 2.0

60 +

8.4

AZERBAYCAN

295

Yukar Karaba

Yzlm: 4.400km2
Nfusu: 295 . 000
Azerbaycan topra olan Karaba bugn Ermeni igali altndadr ve
yaklak bir 'milyon Azeri Ermenilerin basklar sonucu blgeden g
etmeye zorlanmtr.
Ermeniler, tm Birlemi Milletler ve Agit kararlarna ramen igal
ettikleri blgelerden ekilmemektedirler.

EKONOMK VE SOSYAL YAPI

Para birimi olarak Yeni Manat'a bal kalmtr. Ancak, Azerbaycan

verimli tarm arazileri, doalgaz, petrol ve demir cevheri bakmndan
zengin kaynaklara sahip bulunmaktadr. Ham petrol retinii 2006' da
gnlk 600,000 varile ulamtr.
Doal gaz retimi ise 1 99 1 de 1 1 milyon m3 dur. Toplam doalgaz
rezervi 1 1 8 .65 milyar metrekp, petrol rezervlerin de 8 milyar varil
olduu savunulmaktadr. Ayrca, petrokimya, yiyecek, giyim gibi hafif
sanayide vardr.
-Turizm potansiyeli yksek bir cumhuriyettir.
- Bankaclk ve sigortaclk gelime sreci gstermektedir.
- En nemli ihracat petroldur.
- Petro-kimya rnleri de ihracatta nemli yer tutmaktadr.
Azerbaycan'n yzde Tsi tarma elverili topraklara sahiptir. Bu
tarm topraklarnn byk blm de Kura ve Aras nehirleri etrafndadr
ve lkede, tarm byk lde sulamaya dayanmaktadr. Yettirilen
balca rnler tahl, meyve, pamuk, ay, ttn ve zmdr. Ayrca, dut
aacndan ylda 5 . 000 ton ipek kozas elde edilmektedir.
Azerbaycan tarmnda ve ekonomisinde hayvancln da nemli
yeri bulunmaktadr. En son verilere gre Azerbaycan'da 1 ,5 milyon sr,
5 milyon koyun, 30 milyon kmes hayvan bulunmaktadr. Anclk
gelimitir.
Azerbaycan'da sanayi sektr net maddi retimin % 48,3 ( 1 992
tahmini) oluturmaktadr.

296

aLKE RAPORLARI
Ar Sanayi: Enerj i, Metalurji, Makina, imal, Kimya, Orman

rnleridir.
HafifSanayi: Dokuma, diki, deri, krk, kunduradr.

Azerbaycan'da sosyal gvenlik a maliyetleri olduka yksek olup,

GSMH % I 8'ini tutmaktadr. Emeklilik ya olarak kadnlarda 55 ya,
erkeklerde ise 60 ya koulu aranmaktadr.
Bugn Azerbaycan Cumhuriyeti ekonomik bamszlk kavramn
benimsemi ve 1 99 1 'den sonrada serbest piyasa ekonomisine geerek
dnyayla btnlemek istemitir.
Ayrca, zel mlkiyete izin verilmi, borsa yasas karlm, devlet
tahvilleri hazrlanm, toprak kanunu ile topraksz iftiler toprakland
rlmtr. Kendi merkez bankasn kurmu, dzenli bir vergilendirmeyi
getirmi ve lkeye yabanc sermaye akn salamtr.
B irlemi Milletler, Agit, IMF gibi kurulularn da yesidir.

AZERBAYCAN'DA EGTM

Zorunlu eitim 1 1 yldr. Okullar her yl 1 Eyllde retime bala

makta 25 Maysta sona ermektedir. Eitim retim 4 smestirden olu
maktadr.
I . Smestir 1 Eyll-4 Kasm;
II . Smestir 1 0 Kasm-29 Aralk;
III. Smestir 9 Ocak- 1 9 Mart;
V. Smestir 1 Nisan-25 Mays tarihleri arasndadr.

Azerbaycan'da Devlet Kurumlar ve Web adresleri

No:

Devlet Kurumu

web sitesi

Azerbaycan Cumhurbakan

www.:gresident.az

Milli Meclis - Parlamento

www.meclis.gov.az

Bakanlar Kurulu

www .cabmin.gov.az

Rabite ve Enformasyon Teknolojileri Bakanl

www.rnincom.gov.az

Vergiler Bakanl

www.taxes.gov.az

Adliye Bakanl

www .justice.gov.az

297

AZERBAYCAN
7

9
1O
11

'

ktisadi nkiaf Bakanl

: www.economy.gov.az

Eitim Bakanl

, www.min.edu.az

Milli Savunma Bakanl

; www.mns.gov.az

Mliye Bl

www.maliyye.gov.az

Dileri Bakanl

www.mfa.gov.az

_ _ _

12

,. ,,_

4," _

Ekoloji ve Doal Kaynaklar Bakanl

_,.._,, ."._._ H'.' _ _ .,", '". ,"__ ._'_' __

' www.eco.gov.az
,._,_

www.mlspp.gov.az

13

Emek ve Ahalinin Sosyal Mdafaas Bakanl

14

Genler ve Spor Bakanl

www.myst.gov.az

15

Salk Bakanl

www.mednet. az

16

ileri Bakanl

www.din.gov.az

-'."...

.' -... __._ ,

AZERBAYCAN CUMHURYETNN ALE KADN VE

OCUK PROBLEMLER ZERNE DEVLET KOMTES

1998 tarihinde Azerbaycan Cumhuriyetinin Kadn Problemleri zerine Devlet Komitesi kurulmutur. Ancak, aile ve ocuk
problemleri ile megul olan ayr bir devlet organ mevcut deil
dir. Azerbaycan Cumhurbakannn 6 ubat 2006 tarihli ferman
ile Azerbaycan Cumhuriyetinin Aile Kadn ve ocuk Problemleri
zerine Devlet Komitesi kurulmutur.
Aile Kadn ve ocuk Problemleri zerine Devlet Komitesi,
aile, kadn ve ocuk problemleri iin i sahasnda devlet siyasetini
ve dzenlenmesini hayata geiren merkezi bir icra organdr.
Uygun alanda niter devlet siyasetinin ekillenmesine kahlmak
ve bu siyasetin hayata geirilmesinin ayn zamanda uygun
sahann gelitirilmesinin temin edilmesi komitenin esas faaliyet
alann tekil eder.
Belirtilen faaliyet alanlarna uygun olarak kendi yetkileri
dahilinde insan ve vatanda hukuk ve bamszlklarnn hayata
geirilmesini temin etmek ve onlarn bozulmasnn nne ge
mek komitenin esas vazifesidir. Bununla birlikte komite uygun
sahalar iin devlet program tasarlarnn hazrlanmasnda milen
yumun gelime alanlar, yoksulluun azalhlmas, isizlik strate
jisi iin devlet programlarnn hayata geirilmesine katk salar;
devlet programlar ve gelime konseptlerinin hayata geirilme
sini temin eder. Azerbaycan Cumhuriyetinin taraf olduu,

298

ULKE RAPORLARI

sorumluluk sahalar iindeki uluslar aras szlemelerin yr

tlmesine bakanlk eder.
Komitenin Azerbaycan Cumhuriyetinin Aile Kadn ve ocuk
Problemleri alannda uluslar aras szlemelere taraf olmak zere
bavurmak, uluslar aras kurulularla ve yabanc lkelerdeki
uygun kurumlarla uyum ierisinde ibirlii yapmak ve yabanc
devletlerin tecrbelerini renmek yetkileri vardr.
Aile Problemleri Alannda

Mltecilerin ve harp malullerinin dk gelirli ailelerin sos

yal problemlerini renmek ve bu problemleri zmek iin ilgili
devlet kurumlar nezdinde giriimde bulunmak,

"

Dk gelirli ve bakma muhta :..aileler iin yardm hizmet

leri tekil etmek,

Vatandalarn aile hukuku hakknda bilgi edinmesini sala

mak, salm ail" prensibini hayata geirmek,

/i

Aile ii iddet, erken evlenme e insan l<aaklna kar

resmi progralarn hazrlanmasnda ve hayata girilmesinde
komiteni zerine den vazifeleri yerine getirmek,
.
Aile kendi birikimlerinin ya:ratlmasnda uygun devlet or
ganlaryla birlikte dzenlemelerin yaplmasn salamak,

Son yllarda toplumun temelini tekil eden ailenin problem

lerinin zm ynnde bir sra tedbirler hayata geirilmi, bu
alanda kara" ve kanunlar, devlet programlar kabul edilmitir.
Komite, demografi ve' poplasyonun ykselmesi alannda
devlet programnn ana ve ocuklarnn salamlnn korunmas
zerine 'Tedbirler Programnn hayatageirilmesine itirak etmi
tir.

Kadn Problemleri Alannda

Mltecilerin ve mecburi g . eqen kadnlarn sosyal prob

lemlerini renmek ve zm iin lgili devlet organlar nezdinde
giriimde bulunmak,

AZERBAYCAN

299

ocuklarn estetik terbiyesinin geliimi ve bo vakitlerinin

deerlendirilmesi amacyla ocuk estetik merkezlerinin almas,

-Kadnlar tarafndan ticari faaliyetlerin hayata geirilmesin

de uygun devlet organlaryla birlikte dzenlemelerin yaplmas
n salamak,
-sizlik stratejisinin hayata geirilmesi ynnde devlet siya
setine uygun olarak kadnlarn eitli yeni uzmanlklar kazanma
lar ve ihtisaslarnn arlrlmasn salamak iin tasarlar hazrla
mak ve ilgili tekilatlarla birlikte tedbirler alnmasn salamak,
-Aile reisini yitirmi ehit ailelerinin, tek annelerin zellikle
zrl kadnlarn problemlerinin devlet organlar tarafndan
zm iin uygun dzenlemeler yapmak,
-Cinsiyet prensiplerini hayata geirmek istikametinde erkek
ler ve kadnlarla sistemli i yapmak; retimde alan kadnlarn
haklarnn korunmas iin ilgili organlarla birlikte tedbirler
almak, zaruret halinde onlarn haklarn ineyen grevli ahslar
hakknda gerekli tedbirlerin alnmas iin sorumlu organlar
nezdinde giriimde bulunmak,
-Azerbaycan'da vatandalarn, zellikle kadnlarn sosyal
iktisadi problemlerinin zm ynnde blgelerin sosyal iktisa
di gelimeleri (2004-2008) iin devlet programnn insan kaak
lna kar Milli Faaliyet Plannn kabul edilmesi nemli bir
adm olarak kabul edilmektedir. Bu bakmdan komite belirlenen
programlarn ve bir sra dier kanun ve kararlarn hayata geiril
mesine yakndan itirak eder.
ocuk Problemleri Alannda

-ocuk Haklar Szlemesini rehber edinerek yerli kanun

oluturulmasna kallmak, eitim, bilim ve salk messeselerin
de ocuk haklar Szlemesinde tebli etmek,
-ocuk haklar iin devlet programlarnn hazrlanmas, ili
kilendirilmesi, hayata geirilmesini uluslararas programlarn
gerekletirilmesini temin etmek,
-ocuklarn yksek standartlara cevap veren lbbi yardm

300

aLKE RAPORLARI

alma hakkn temin etmek, erken tehis sisteminin yarahlmasna,

anne ve ocuk lmnn engellemeye almak,
-Zor eitilen ocuklarn ve sokak ocuklarnn sosyal psikolo
jik rehabilitasyonlarn salamak,
-ocuk adli sisteminin, ocuklara uygun olarak gerekleti
rilmesini salamak,
-ocuk iilerin istismar ile mcadele etmek,
-Uyuturucu, ttn mamulleri, alkoll ikiler HIV, ADS gibi
cinsel yolla bulaan hastalklarla mcadele etmek.
Aile, kadn ve ocuk problemleri zerine devlet komitesi
ocuk problemleri konusunda bir sra devlet programlarnn
hayata geirilmesinde faaliyet gsterir. Komite, devlete bal
ocuk kurumlarndaki ocuklarn ailelerine geri verilmesi ve di
er alternatif devlet programlarnn esas craclarndandr. Bun
dan baka zel yetenek sahibi ocuklarn yarahclk potansiye
linin gelimesi iin (2006-2010), yaygn eitim kurumlarnn bilgi
ve iletiim teknolojileriyle donahImas (2005-2007), devlet prog
ramlarnn zellikle bakma muhta olan salk imkanlar snrl
ocuklarn tahsilinin salanmas iin gelitirme programnn
(2005-2009) crasna kahlmaktadr.
AZERBAYCAN CUMHURYETNN DEMOGRAFK
VERLER

Azerbaycan Cumhuriyetinin nfusu 8.532.700 kiiden olu

maktadr. Bu nfusun %49unu erkekler, %51'ini kadnlar olutur
maktadr.
2007 ylnn ocak aynda yaplan arahrmaya gre Azerbay
can'da 1 .810.500 aile yaamaktadr.
Azerbaycan aile dinamiklerini tahlil ederken evlenme say
snn arth grlmektedir. 2005'te 71.643 olan evlilik says
2006'da 79.443'e ykselmitir. Bununla birlikte boanma saysnn

AZERBAYCAN

301

da azald grlmektedir. 2005'te boanmalarn says 8,895 iken

2006'da bu say 7.817 olmutur.
unu da belirtmek gerekir ki nikahlar kr ve kentte tahminen
ayn olsa da boanmalarn says kentte krn 3 kah olarak gerek
lemitir. Boanmalarn says kentte 5.841 iken krda 1 .976'dr.
Erkeklerde ortalatna evlilik ya 28,2 iken kadnlarda ortala
ma evlenme ya 23,5'tir.
Erkekler arasnda en ok boanmalar 35-39 yalar arasna
denk gelirken kadnlar arasnda en ok boanmalar 30-34 yalar
arasnda grlmektedir.
ileri bakanl verilerine gre 2006'da kadnlara kar ile
nen sularn says 4.823'tr. 2005 ylyla mukayese edildiinde
kadnlara kar ilenen sularn saysnn azald grlmektedir
(5006).
Kadnlara kar iddetin azald grlmektedir. 20051te kay
dedilen kadna kar iddet vakas 3.791 iken 2006'da bu say
3.483tr.
Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasnn 17. maddesi devletin
aile siyasetini belirler:
Aile cemiyetin esas znesi gibi devletin zel himayesinde
dir. ocuklarn bakmn yapmak ve terbiye etmek annelerin
borcudur. Bu borcun yerine getirilmesine devlet nezaret eder."
1/

Aile ilikileri nikahn kurulmas ve bozulmas kurallar, kar

kocann hak ve vazifeleri, annelerin ve ocuklarn hak ve vazife
leri, anne himayesinden mahrum ocuklarn eitim ekilleri
1999da kabul edilmi Azerbaycan Cumhuriyetinin Aile Mecellesi
ile dzenlenmitir.
Aile hukuku alannda 1998 ylnda kabul edilen ocuk Hakla
r Hakknda Azerbaycan Cumhuriyeti Kanunu, 20051de kabul
edilen Aile kendli tasarruflar hakknda" Azerbaycan Cumhuri
yeti Kanunu, yine 2005'de kabul edilen "Unvanl Devlet Sosyal
Yardm" hakknda Azerbaycan Cumhuriyeti Kanunu,
1/

302

LKE RAPORLARI

Aile, Kadn ve ocuk zerine Devlet Komitesi'nin hayata

geirilmesinde katkda bul unduu programlar :
oAzerbaycan Cumhuriyeti Devlet Gmen Program
(2006-2008 )

Programn maksad, gmenler alannda devlet siyasetinin

hayata geirilmesi, g sreci dzenlenmesi ve gelitirilmesi,
bu sahada yasalarn uluslararas normlara ve ada taleplere
uygun hale getirilmesi, gmenler alannda tek bir bilgi banka
snn oluturulmas, illegal gn nnn alnmas ve gmen
lere bal sosyal tedbirlerin hayata geirilmesinden ibarettir.
oDemokratik Hayatta Gndelik Sorunlarla Mcadele
zere Devlet Karma Program

Programn maksad; Azerbaycan vatandalarnn ahsi ve

sosyal hayahnn eitli alanlarnda zel tedbirler vastas ile
azami alma sresinin aza! tlmas.
oAzerbaycan Cumhuriyeti'nde nsan Haklarnn
Mdafas zere Milli Faaliyet Plan.

Programn Maksad; Azerbaycan Cumhuriyeti'nin normatif

hukuki szlemelerinin insan haklarna dair uluslar aras stan
dartlara tam uygunluunun salanmas, uluslar aras rgtlerle
yeni birliktelik stratejilerinin hazrlanmas ve hayata geirilmesi,
devlet organlarnn faaliyetlerinin, insan haklarnn salanmas
bakmndan dzenlenmesi, ilmi-analitik ilerin uyumlahrl
mas, hukuki bilgilendirme iinin geniletilmesi devletle vatan
da arasnda karlkl ilikilerin gelitirilmesi.
oAzerbaycan Cumhuriyeti'nin Demografik Gelime
Konsepti
oAnne ve ocuklarn Salnn Korunmas zere
Tedbirler Program :

Programn Maksad; Anne ve ocuk salnn glendiril

mesi, reme salnn korunmas, salkl ocuklarn domas
iin gerekli artlarn oluturulmas , anne ve ocuklar arasnda

AZERBAYCAN

303

hastalk ve lm hallerinin azalhImas.

oAzerbaycan Cumhuriyeti'nde Devlet ocuk
Kurumlarnn ocuklarn Ailelere Verilmesi Devlet
Program

Programn Maksad; Birlemi Milletler ocuk Haklar'na

dair konvensiyonunda tespit edilmi ocuklarn ahsiyetinin
tam ve uyumlu geliimi iin aile evresinde mutluluk, sevgi ve
anlay iersinde bymesinin zarurilii dikkate alnarak devlet
ocuk kurumlarnda bulunan ocuklarn ailelere verilmesi ve al
ternatif zmlerin oluturulmas mekanizmalarnn oluturul
mas.
oAzerbaycan Cumhuriyeti'nin alma Stratejisinin
Hayata Geirilmesi zere Devlet Program
oAzerbaycan Cumhuriyeti'nde Demografi ve Vatanda
Huzurunun Gelitirilmesi Alannda Devlet Program

Programn Maksad; lm oranlarn azaltmak, ortalama yaam sresini arthrmak , anne ve ocuklar glendirmek , ailelerin
geliimi iin elverili, sosyal ve iktisadi zemini yaratmak.
oAzerbaycan Cumhuriyeti, Blgelerin Sosyal ve Ekonomik
Geliimi Devlet Program

304

aLKE RAPORLARI

T.C. BABAKANLK ALE VE SOSYAL

ARATIRMALAR GENEL MDRLC
HEYETNN AZERBAYCAN ZYARET
PROGRAMI
14 Kasm 2007, aramba
11:00 Azerbaycan Cumhuriyeti Aile, Kadn ve ocuk Sorun
larndan Sorumlu Devlet Komitesi Aile Sorunlar ubesinin Per
soneli ile grme (ubenin faaliyetleri, Azerbaycan'da aile yap
sna ilikin mevcut durum ve gstergeler, aile hukuku, aile yaps
ve ebeveynleri etkileyen elere ilikin deerlendirmenin yapl
mas)
15 Kasm, Perembe
11:00 3 numaral agan Zihinsel zrl ocuklar Yuvas'na
ziyaret
16 Kasm, Cuma
11:00 Azerbaycan Cumhuriyeti Aile, Kadn ve ocuk Sorun
larndan Sorumlu Devlet Komitesi Bakan Hicran Hseynova ile

AZERBAYCAN

305

grme (Aile, Kadn ve ocuk Sorunlar Devlet Komitesi'nin

faaliyetleri ve idari yapsna ilikin bir sunum yaplmas)
STATE COMMITTEE FOR FAMILY WOMAN AND
CHILDREN'S ISSUES OF THE REPUBLIC OF
AZERBAIJAN

Henz 1 yanda olan bakanlk 3 ubeden olumaktadr: Aiel

Problemleri ubesi, Uak Problemleri ubesi, Kadn ve Gender
Problemleri ubesi. Her ubede toplam 8 kii grev almaktadr:
ube Mdr
Mdr Muavini
Ba Maslahat
Byk Maslahat ( 2 )
Aparc Maslahatc ( 1 )
Umumiyetli Maslahat ( 2 )
AZERBAYCAN RESPUBLKASI EMEK VE AHALNN
SOSAL MDAFES NAZRLY
(ALIMA VE SOSYAL GVENLK BAKANLIGl)
Azerbaycan'da :

6 ya krpeler evi 4 tane,

6- 18 ya uaklar evi 6 tane
kszler yetimler iin 10 tane
nternat Evi 2 tane
nternet Mektebi 53 tane bulunur.
O

Azerbaycan'da O -18 ya nfusu 2.000.850'dir.

60.000' e yakn aile yardm alyor. Adam ba maksimum. 60
manat yardm yaplyor. Adam isizse kendisine i teklifi yap-

LKE RAPORLARI

306

ORGANZASYON EMASI

AZERBAYCAN
CUMHURYETi
Aile. Kadn ve ocuk
Problemlerine Dzerine
Devle Komiesi

ocuk Problemleri
ubesi

Aile Problemleri ubesi

Kadn ve Gender
Problemleri ubesi

ube Mdr(/)
Mdr MUQ\'jni(J)
Ba Mas/alal(l)
Byk Mas/ahal(2)
Aparc Mas/ahal(J)
Umumiyerli
Maslahat(l)

lyor. almazsa yardm kesiliyor.

Rabta

Nazrl:

Bizdeki

nternet

Komitesi'nin yapt

faaliyetler ile ilgileniyor.

Azerbaycan'da sokak ocuklar ve yaWarla ilgili gze arpan
bir sosyal sorun olmad belirtilmitir. Yallar, ocuklaryla
birlikte yaamakta, kimsesi olmayan yallara ise devlet tarafn
dan evlerinde hizmet verilmektedir.

AZERBAYCAN

307

BAKI EHER AHALNN SOSAL MDAFES DARE s

3 SAYILI NTERNAT Ev
(agan Zihinsel zrl ocuklar Yuvas )
Heyetimiz tarafndan Azerbaycan yetkilileri Cemile BAGI
ROV A, Glnare MEMMEDOV A, Sucettin ABDULLAYEV ile
birlikte 15 Kasm 2007 tarihinde agan Zihinsel zrl ocuklar
Yuvasna yaplan ziyarette, yuva mdr Getibe ESEDOV A ve
alanlarca karlanlmtr.
Ksa bir sre sohbetten ve mzik dinletisinden, ocuklar
tarafndan yaplan almalarn yer ald sergi gezisinden sonra,
binann ilgili blmleri gezilmitir. Yuva mdr tarafndan
yaplan aklamada, Bak ehrinde bulunan bu yuvada, 6-18 ya
grubundan 93 erkek ve 63 kz olmak zere toplam 156 ocuk
kald, bu ocuklarn spora ynlendirildii ve hatta aralarnda
bir basketbol ampiyonu olduu ifade edilmitir. Hasta ocuk
larn burada kk ve bykba hayvan bakmyla ilgilendii ve
bunlardan elde edilen st ve yumurtalarn ocuklara verildii,
yuvada 1 1 5 kiinin 2 vardiya halinde alt, yuvada hekim
ile 6 hemirenin bulunduu, binann 2 katl olduu, kzlara rek
ve yemek yapmann retildii, 18 yana kadar burada bakld,
18 ya zeri genler iin baka yerler olduu, bunlarn Gence ve
Gorombay uak evlerine gnderildii, hkmetin onlara meslek
kazandrma ynnde almalar yapld anlatlmtr.

308

aLKE RAPORLARI

16.11.2007 Prof. Hicran K. HSEYNOVA (Bakan) ile

Grme :

Bakan Prof. Hicran K. HSEYNOVA; Sayn Bakanmz Ni

met UBUKU ile grmeler yapbn, bu grmelerde eitli
konular konuarak baz kararlar alndn, karlkl olarak
memorandum imzalandn ancak izleyen gnlerde bu memo
randumun iinin doldurulmas gerektiini, lkemiz asndan
grlen konulardaki meselelerin ok nemli olduunu, Aile ve
ocuklarla ilgili konulardaki kanunlarnn henz yetersiz
olduunu, bu kanunlarn gzden geirilerek karlkl gr
alverii ve Trkiye'nin senelere dayanan tecrbesinden fayda
lanmak iin bu grmelerin byk nem arz etmekte olduunu,
Trkiye ve Azerbaycan'n problemlerinin benzer olduunu, bu
grmelerin bir balang olacan, Kadnn stats konusunun
yeniden incelenmesinin gndemde olduunu, aile konusundaki
kanun ve mevzuatlarn gzden geirilecek lkemiz iin en m
kemmel kanunlara ulamak iin alacaklarn ifade etmitir.
Devletin temel yapsn aileler tekil etmekte olduunu, temel
salam olursa zerinde ykselen kurumlarnda devlet kadar
salam olacan, ailelerin salamln yitirip ve yklp ortadan
kalkbnda devletin bir pazar olacan, genler konusuna nem
verdiklerini, her bir kururnda bakanlk seviyesinde genler konu
sunun ilendiini, ocuklarn bakm ve iyi yetimesi iin bakm
yerlerinde yeni kurslar abklarn, bu kurslarda bilgisayar ren
diklerini, dil rendiklerini, kaknlar iin ellerinden gelenin en
iyisini yapmak iin abaladklarn, nfusun yaklak yarsnn
krsal blgelerde dier yarsnn da kentlerde yaamakta olduu
nu, ocuk Bakm Merkezlerinde istihdam etmek zere sosyal
iilerin yetitirilmesnit gerekli olduunu, bunun iin Bak
Devlet niversitesinin sz konusu sosyal iilerin,: ne gibi bir
eitimden gemesi gerektii konus.ndaki bilgilerini ;enginleti
rip, bu hizmetler iin kalifiye eleman yetiti!"mek zere a'lma
lar yapmakta olduunu, bu arada Azerbaycan'da TKA'nn ok
yararl faaliyetler yrttn belirtmitir.

AZERBAYCAN

309

Sayn HcRANOVNnn konumasnda Trkiye'de olmayp

Azerbaycan'da olan problemler ve frsatlardan bahsedildii,
genler ile orta yallar aras problemin st seviyede olduu,
Karaba problemi sebebi ile lmler olduu, genlerin zlerini
bilmedikleri, orta yallarla anlaamadklar, gen neslin yenilik
lere ak olduu, Sosyal Hizmet Uzmanlarna ihtiya olduu,
Sivil toplum rgtlerinin nemli olduu ancak insanlarn henz
bu seviyede olmad tespit edilmitir.
Grmede TKA Azerbaycan Program Koordinatr
Serhat KKKURT'un nerisi :

TKA olarak sosyal alanlarda Azerbaycan iin ellerinden ne

geliyorsa phesiz yapacaklarn, bu ibirliinin olumas ve
devamnda zerlerine den sosyal sorumluluumu resmi
yollardan srdreceklerini, T.C. niversiteleri ile Azerbaycan
niversiteleri arasnda sosyal hizmet uzman yetitirilmesi konu
sunda ibirlii yaplmasn teklif etmitir.
AZERBAYCAN'DA ALE KONUSUNDA HUKUK
DZENLEMELER :
AZERBAYCAN RESPUBLKASININ ALE MECELLES
Yaplan deiiklikler:

-Azerbaycan Respublikasnn Aile Mecellesine deiiklikler

ve alaveler edilmesi haqqmda Azerbaycan Respublikasnn
Qanunu ( 22.10.2000-ci il, darci 11.12.2002 )
-Dvlet rsumu haqqmda Azerbaycan Respublikasnm
Qanununun tatbiqi ile alaqadar Azerbaycan Respublikasmm
bazi qanunvericilik aktlarnn quvveden dm hesab edilmesi
ve bazi qanunvericilik aktlarna deyiiklikler ve alaveler edilmesi
barede (hakknda) Azerbaycan Respublikasnn Qanunu
(30.04.2004- c il, darci 23.07.2004 )

aLKE RAPORLARI

310

-Azerbaycan Respublikasnn Aile Mecellesine alave ve

deyiiklikleri ( 10.10.2006- 15.02.2007 )
Mndericat:
A- KANUN :
Azerbaycan Respublikas Aile Mecellesinin Tasdik Edil
mesi, Qvveye Minmas ( Yrrle girmesi ) ve Bununla Bal
Hquqi Tanzimleme Meseleleri Haqqnda Azerbaycan Res
publiasnn Qanunu (Kanunu ) (28 dekabr 1999, N781-IQ)

BRNC BLME (Blm)

mumi mddealar
I FASL. Aile qanunvericiliyi
KNC BLME
Nikahn balanmas ve nikaha xitam (son) verilmesi
III FASL. Nikahn balanma qaydas ve artlar
IV F ASL. Nikaha xitam verilmesi
V F ASL. Nikahn etibarszl
NC BLME
Er- arvadn hquq ve vazifeleri
VI F ASL. Er- avradn axsi hquq ve vazifeleri
VII F ASL. Er-arvadn emlaknnn qanuni rejimi
VIII F ASL. Er-arvadn mlkiyetinin mqavile rejimi
IX F ASL. Er-arvadn hdelikleri zra mesuliyyat
DRDNC BLME
Va1ideynlerin ve uaqlarn hquq ve vazifeleri
X FASL. Uaqlarn meneyinin muayyen olunmas
XI FASL. Ailede uaqlarn hquqlar
Xi. F ASL. Va1ideynlerin hquq ve vazifeleri
BENC BLME
Aile zvlarnn aliment hdelikleri

AZERBAYCAN

311

XIII F ASL. Valideynlerin ve uaqlann aliment hdelikleri

XIV F ASL. Er- avradn ve kemi er-arvadn aliment
hdelikleri
XV F ASL. Ailenin baqa zvlerinin aliment hdelikleri
(vey ocuklar, yetikin olmayan kardeler, nenelerin saklanmas vazifeleri )
XVI F ASL. Alimentin denilmesi barede sazi
XVII F ASL. Alimentin denilmesi ve tutulmas qaydas
ALTNC BLME
Valideynin himayesinden mahrum olan uaqlarn terbiye
formalan
XVIII F ASL. Valideyn himayesinden mahrum olan uaqlarn
akar olunmas ve yerledirilmesi
XIX F ASL. vladla gtrme
XX FASL. Uaqlar zerinde qayyumluq ve himaye
YEDDNC BLME
Aile qanun veridliyinin ecnebilerin ve vatandal olmayan
axslarn itiraki ile aile mnasebetlerine tatbiqi
sEKKzNC BLME
Vatandalk vaziyeti aktlan
XXI FASL. mumi qaydalar
XXII FASL. Doumun qeyda alnmas
XXIII F ASL. Nikahn geyda alnmas
XXiV F ASL. vladla gtrmenin geyda alnmas
XXV F ASL. Nikahn pozulmasnn geyda alnmas
XXVi F ASL. Ataln mayyen edilmesinin geyda alnmas
XXVII FASL. Adn, ata adnn ve soyadnn deyidirilmesinin geyda alnmas
XXVIII FASL. lmn geyda alnmas

LKE RAPORLARI

312

B - FERMANLAR:
AZERBAYCAN RESPUBLKASININ ALE QADIN VE
UAQ PROBLEMLER ZRE DEVLET KOMTESNN
KURULMAS HAQQINDA FERMAN
Azerbaycan Respublikas Prezdentinn Ferman :
Azerbaycan Respublikasnn dlet idare etme sisteminde
apanlan islahatlarn devam olaraq, idareetme strukturunun te
milletirilmesi ve onun masr teleblere uyun qurulmas maq
sadi ile Azerbaycan Respublikas Konstitusiyasmn (Anayasa )
109-cu maddesinin 7-ci bendini rehber tutaraq gerara alram:
l-Azerbaycan Respublikasnn Qadn Problemleri zre Dev
let Komitesi lav edilsin.
2-Azerbaycan Respublikasnn Qadn Problemleri zre Dv
let Komitesinin asasnda Azerbaycan Respublikasnn Aile,
Qadn ve Uaq Problemleri zre Devlet Komitesi kurulsun.
3-Azerbaycan Respublikasnn Nazirler Kabinetine tap
nlsn ki, bir ay mddetinde:
1-

3.1.Azerbaycan Respublikasmn Aile, Qadn ve Uaq Prob

lemleri zre Devlet Komitesinin Esasnamesinin layihasm hazr
layb tasdiq olunmaq n Azerbaycan Respublikasmn Prezi
dentine taqdim edilsin.
4- Azerbaycan Respublikasnn Nazirler Kabineti bu
fermandan ireli gelen diger meseleleri hall etsin.
5- Bu ferman imzaland gnden gveye minir. (Yrrle
girer )
ilham Aliyev,
Azerbaycan Respublikasmn Prezidenti.
Bakeheri, 6 Fevral 2006-c il,
II-Azerbaycan Respublikasnn Aile Mecellesinin tasdiq
edilmesi, gvveye minmas ve bununla bal hquqi tanzim
leme meseleri haqqnda Azerbaycan Respublikas Qanununun
tatbiq edilmesi barede (hakknda ) Azerbaycan Respublikas
Prezidentininin Ferman (Darci: 31 mart 2000-ci il)

AZERBAYCAN

313

-Elave ve deiiklikler: 31.07.2002 ( 6 mart 2000, N 297)

- 06.12.2002, darci 11.12.2002
III-Azerbaycan Respublikasnn Aile Mecellesine deyiik
likler ve elaveler edilmesi haqqnda Azerbaycan Respub
likasnn Qanunu (Mili Meclis Karar )

Heydar Aliyev, Aerbaycan Respublikasnn Prezidenti Bak

eheri, 22 oktyabr 2002-ci il Darci
IV- Azerbaycan Respublikasnn Aile Mecellesine deyi
iklikler ve elaveler edilmesi haqqnda Azerbaycan Respub
likas Qanununun tatbq edilmesi barede ( hakknda ) Azer
baycan Respublikas Prezidentinin Ferman ( Heydar Aliyev,
Azerbaycan Respublikasnn Prezidenti, Bak eheri, 6 Dekabr
2002-ci il Darci: 11 dekabr 2002- ci il )
V- Devlet Rsumu haqqnda Azerbaycan Respublikasnn
Qanununun tatbiqi ile alaqadar Azerbaycan Respublikasnn
baz q anunveridlik aktarnn gveden dm hesap edilmesi
ve baz qanunveridlik aktlarna deyiiklikler ve elaveler
edilmesi bareda Azerbaycan Respublikasnn Qanunu ( ilham
ALYEV, Azerbaycan Respublikasnn Prezidenti, Bak eheri, 30
Aprel 2004-c il, Darci 23 iyul 2004-c il )
VI-Azerbaycan Respublikasnda vatandalk vaziyeti akt
larnn dvlet geydiyyat iinin tekmilledirilmesi haqqnda
Azerbaycan Respublikas Prezidentinin Ferman (Darci : 1
avqust 2002-ci il)
VII-Azerbaycan Respublikas Prezidentinin baz ferman
larna deyiiklikler ve elaveler edilmesi haqqnda Azerbaycan
Respublikas Prezidentinin Ferman (Heydar ALYEV, Azer
baycan Respublikasnn Prezidenti Bak eheri, 24 avqust 2002-ci
il Darci: 27 avqust 2002-ci il )

314

LKE RAPORLARI

C-AZERBAYCAN RESPUBLKASI NAZRLER

KABNETNN QERARLARI:
1- Qarar N o: 52 : Azerbaycan RespubIikasnn Aile Mecelle
sinin Tatbiqi ile alaqadar bazi normativ hquqi aktlarn tasdq
edilmesi haqqnda. (Bak eheri, 1 mart 2001-ci il )
2-Qarar No: 145 Vatandalq veziyyeti aktlarnn dvlet
geydiyyat Qaydasnn tasdiq edilmesi haqqnda. ( Bak eheri,

31 oktyabr 2003-c il )

315

SONU VE DEGERLENDRME
Devletin uygulayaca ulusal aile politikalannn oluturul
masna bilimsel veriler salayarak katkda bulunmakta olan Aile
ve Sosyal Aratrmalar Genel Mdrl nn, ncelikli olarak
Avrupa Birlii lkeleri olmak zere tm dnya lkelerinin aile
politikalan konusundaki gelimeleri yakndan izlemesi bir
gerekliliktir. Bu gereklilik dorultusunda Genel Mdrlmz
D likiler Dairesi Bakanlnn yrtt proje dorultu
sunda, ASAGEM'in grev alanna giren konularda almalar
yapan kurum ve kurulularla tanma ve ilerleyen zamanlarda
ilgili konularda ibirlii imkanlannn aratnmas, bilgi
alveriinde bulunulmas, lkeleraras tanma, bilgi alverii ve
ibirlii imkanlarnn aratrlmas dnda Genel Mdrl
mzce ileriki yllarda gerekletirilmesi planlanan aile ile ilgili
uluslararas etkinlikler ve bilimsel toplantlar iin bilgi ann
kurulmas, temas noktalannn salanmas gibi amalar hedef
lenmitir.
'

Trkiye Cumhuriyeti Devletinin aile politikalann oluturma

srecinde aile konusundaki grlerini dier lkelerle payla
mas, yasal dzenlemeleri yapmasnda, gelitirmesinde ve dier
kurumlara bilgi aktanmnda yaplan lkeleraras ziyaretler nem
arz etmektedir.

316

aLKE RAPORLARI

Sz konusu projenin somut adm olarak 13-17 Kasm 2007

tarihleri arasnda AZERBAYCAN CUMHURYET'nin bakenti
BAK'de gerekletirilen inceleme ziyaretinde, bu lkenin Aile,
Kadn ve ocuk Sorunlarndan Sorumlu Devlet Komitesi Nazr
Hcran HSEYNOVA ile grlmtr. Aile, kadn, ocuk ve
zrl ocuklar ile ilgili komiteyle ve zrl ocuklara ait yuvada
temaslarda bulunulmutur.
1998 tarihinde Azerbaycan Cumhuriyetinin Kadn Problem
leri zere Devlet Komitesi kurulmutur. Ancak, aile ve ocuk
problemleri ile megul olan ayr bir devlet organ, Azerbaycan
Cumhurbakannn 6 ubat 2006 tarihli ferman ile Azerbaycan
Cumhuriyetinin Aile Kadn ve ocuk Problemleri zerine Devlet
Komitesi ad al tnda kurulmutur.
Aile Kadn ve ocuk Problemleri zerine Devlet Komitesi,
aile, kadn ve ocuk problemleri iin i sahasnda devlet siyasetini
ve dzenlenmesini hayata geiren merkezi bir cra organdr.
Uygun alanda niter devlet siyasetinin ekillenmesine kahlmak
ve bu siyasetin hayata geirilmesinin ayn zamanda uygun
sahann gelitirilmesinin temin edilmesi komitenin esas faaliyet
alann tekil etmektedir.
Azerbaycan asndan grlen konulardaki meselelerin
neminin farknda olunmasyla birlikte Aile ve ocuklarla ilgili
konularda dzenleme yaplan kanunlarnn ve tekilahnn henz
yetersiz olduunu, karlkl gr alverii bu ziyaretlerin iki
lke asndan byk nem arz etmekte olduu, Karaba prob
lemi sebebiyle genler ile orta yallar aras problemin st seviye
de olmas sebebiyle lkede Sivil Toplum rgtlerinin ve Sosyal
Hizmet Uzmanlarnn yetitirilmesine ihtiya duyulduunun
yetkililerce ifade edildii, neminin fark edildii tespit edilmitir.
Sonu itibaryla; yerinde yaplan incelernelerin lkelerin
kltrel dokusunu tanmak, bilgi alveriinin geliimi asndan
nemli sonular verdii, gelecekte yrtlecek almalara yans
yaca ve dier kurumlarla yaplacak ortak almalarda faydal
olaca dnlmektedir.