KLASIFIKACIJA TEORIJA SOC.

RADA
UTICAJ PSIHOANALITIKOG
PRITUPA

TEORIJA
Misaona tvorevina, najee apstraktnog
logikog
karaktera, kojom se sistematizuju, objanjavaju i
anticipiraju postojee i mogue pravilnosti i
zakonitosti u oblasti koja je predmet naunog
istraivanja.

Neto to je suprotno praksi

Stanje duhovne kontemplacije
Razliito od stanja akcije.
Racionalizacija prakse.
Spekulativna konstrukcija (uri, 1962.)

IZBOR TEORIJA OD STRANE

PRAKTIARA
Selektivnost
Eklekticizam
Komplementarnost

SOCIJALNI RAD KAO NAUKA

mlada nauka
oslonjenost na druge nauke
tradicionalne i moderne teorije
pluralizam teorija
teorije za soc. rad i teorije o soc.
radu

KLASIFIKACIJA TEORIJA S.R

Barel i Morgan, D. Howe
TEORIJE ZA RADIKALNU PROMJENU

RADIKALNI HUMANISTI
POBUIVAI SVIJESTI
SUBJEKT feministiki,
AUTONOMNIantipotinjavajui
OVJEK
INTERPRETATIVISTI

RADIKALNI
STRUKTURALISTI
REVOLUCIONARI
marksistiki s.r.
FUNKCIONALISTI
UVRIVAI
t.sistema, psihodin,
bihejvioralna

TRAGAI ZA SMISLOM
s.rad usmjeren na
klijenta
interakcionistiki soc.
rad TEORIJE ZA REGULACIJU

OBJEKT
PLASTNI
OVJEK

KLASIFIKACIJA: D. Howe, M.
Payne
D. Howe
TEORIJE O SOC.
RADU
TEORIJE ZA S. RAD

M. Payne
Teorije o tome ta je s. rad
Teorije o tome kako obavljati
s.rad
Teorije o klijentovom svijetu

M. Payne
Tipovi teorije

Formalne

Neformalne

Formalno pisani
izvjetaji koji definiu
prirodu i svrhe zatite
(npr.lina patologija,
liberalna reforma,
marksistika,feministik
a

Moralne, politike,
kulturne vrijednosti
koje potiu od
praktiara da bi se
definisale "funkcije
socijalnog rada

Teorije o tome
kako obavljati
s.rad

Formalno pisane
praktine teorije (npr.
rad sa sluajem,
porodina terapija,
grupni rad)

Induktivno izvedene,
nepisane praktine
teorije koje su
izgraene na osnovu
iskustva

Teorije o
klijentovom
svijetu

Formalno napisane
teorije drutvenih nauka
i empirijski podaci (npr.
o linosti, braku,
porodici, rasi, klasi,

Upotreba iskustva i
optih kulturnih
znaenja od strane
praktiara (npr.
porodica, normalno

Teorije o tome
ta je s. rad

Rees
Materijalistika
teorija

Fook
iroka nauna i saznajna
osnova

Uglavnom se bavi politikim i ekonomskim strukturama

drutva i ciljevima drutvenih institucija, posebno soc. rada i
soc. zatite.

Strateka teorija

Praktine teorije

Razvijaju metode intervencije i uvida u to kako

socijalni radnici delaju ili bi trebalo da to ine.

Praktine
ideologije

Specifine prakse

Omoguuju uvid u to kako se one i sva njihova

iskustva i saznanja ostvaruju u praksi.

TEORIJE U SOCIJALNOM RADU

1. Najoptiji pozitivistiki uticaji
2. Uticaji sociolokih teorija
strukturalno-funkcionalistika,
sistemska i ekoloka,
teorija sukoba, teorije akcije,
kritike teorije, radikalne teorije,
humanistiko-egzistencijalistike teorije
3. Uticaji politolokih nauka
antidiskriminatorne, antipotinjavajajue,
teorija osnaivanja i zastupanja
4. Uticaji psihologije
psihodinamska,
kognitnivno-bihejvioralna

UTICAJI PSIHOLOKIH TEORIJA NA

NAUKU I PRAKSU SOC. RADA
1. Psihoanalitiki uticaji na socijalni rad
2. Uticaji kognitivno-bihejvioralnih teorija
3. Krizne intervencije

Uticaji psihologije na nauku socijalnog rada

manji su od njenog znaaja za djelatnost
socijalnog rada u praksi.

PSIHOANALITIKI UTICAJI NA S.
RAD

Psihoanalitika tradicija u soc. radu

Psihodinamska perspektiva

Postfrojdovci razvijaju:
ego psihologiju,
teoriju objektivnih odnosa,
egzistencijalnu psihoanalizu

SIGMUND FROJD (1856

-1939)

Iz jevrejske gra. porodice srednjeg stalea;

Imao 4 godine, kada se porodica seli u Be;
Studira medicinu i usavrava psihijatriju;
Istrauje anestezioloka svojstva kokaina;
U Francuskoj posmatra manifestacije histerije
i efekte hipnoze i sugestije (1885.);
Privatnu praksu poinje 1886. godine;
Otac estoro djece (Ana Frojd);
Lijei elektroterapijom i hipnozom;
Od 1895. poinje metod slobodnih asocijacija;
Nacisti spaljuju njegova djela u Berlinu, a on
1938. naputa Be i nastanjuje se u Londonu.

DETERMINIZAM
Linost je bioloki uslovljena.
Sve to radimo i mislimo izazvano je
sjeanjima, doivljajima i potrebama.
Mi jesmo i ostajemo bioloki organizmi.
Djelujemo pod uticajem naih instinkata.
Ponaanje se objanjava pokuajima da se
zadovolje osnovne prirodne potrebe.
Ponaanje nije stvar slobodnog izbora, nego
sloeno ispoljavanje biolokih nagona koji
se moraju kontrolisati u ljudskom drutvu.

PSIHOANALITIKE IDEJE/KONCEPTI
D. HOWE

determinizam
nagoni instinkti
psiholoki razvoj
nesvjesna stanja
uma

M. PEJN

psihiki
determinizam

podsvijest

OSNOVNI NAGONI
INSTINKTI

AGRESIJA - preivljavanje
(prodornost, borbenost, istrajnost)
SEKSUALNI NAGON reprodukcija
libido-potreba za uivanjem,
zadovoljstvom (hrana, pie,
odijevanje, uspon na poslu...)
...

Instinkti se putem uma prepoznaju kao ELJE

Um upuuje tijelo ka OSTVARENJU ELJA
Drutv. kontekst - misli, rijei i akcije
PONAANJE

PSIHOLOKI RAZVOJ
Od 1-5 godine: oralna, analna, genitalna
Faza latencije
Adolescencija i zrelost
Nain na koji dijeti ui da kontrolie
nagone presudan je za razvoj linosti.
DIJETE JE OTAC OVJEKA.

EDIPOV KOMPLEKS

Sutina kompleksa: privrenost djeaka majci nasuprot

ega je otac,rival u realizaciji djeakove sklonosti majci
Razrjeenje edipalne krize poinje interiorizacijom
Superega, prihvatanjem roditeljskih moralnih normi kao svojih.
Posljednji korak u razrjeavanju: identifikacija s ocem,
prihvatanje njegovih vrijednosti i oblika ponaanja.
Razrjeenje edipalne situacije kljuno za razvoj linosti.
Nerazrijeena ed. situacija je u osnovi svake neuroze.

From (1984) smjeta Edipov kompleks ire, u socium.

Sutina Edipovog kompleksa je u optoj bespomonosti
ovjeka u odnosu na svijet kao cjelinu, pa je zapravo lik
majke puno vie od privrenosti majci kao osobi. Majka
je temeljni izvor i osjeaj sigurnosti. Ona je, zapravo,
sve ono to se gubi odrastanjem i irenjem socijalnog
svijeta djeteta izvan dijade majka-dijete

STRUKTURA LINOSTI:
TRI RELATIVNO NEZAVISNA DIJELA
ID (ONO):sadri sve instinkte, tei
zadovoljstvu hedonista
EGO (JA): sarauje sa realnim svijetom, trai
nain da se ID zadovolji pregovara,
posrednik

SUPER-EGO (NAD-JA): specijalizovani dio

EGA, zagovara uzdranost, podrava drutvenu
svijest, ima ideale, savjest, izvor krivice dok
nadzire ta ID i EGO smjeraju supervizor

NESVJESNO, PODSVIJEST
jedan od najvanijih Frojdovih teorijskih koncepata
Nije samo rije o misli, ideji, o mentalnom procesu u
nekom uem smislu (potiskivanje seksualnog nagona)
Odnos izmeu onog to govorimo i onog to jesmo
From: niz tipinih podruja diskrepancija izmeu
svjesnog i nesvjesnog:
svijest o slobodi - nesvjesna nesloboda;
svjesna dobra savjest - nesvjesni osjeaj krivnje;
svjesno potenje - nesvjesno nepotenje;
svijest o moi - nesvjesni osjeaj nemoi;
svijest o ljubavi - nesvjesna mrnja;
Do Frojda, iskrenost se mogla definisati kao govorenje
onog to mislimo (Fromm, 1984.:31).

ODBRAMBENI
esto nismo MEHANIZM
u mogunosti daIzadovoljimo
potrebe. Tada dolazi do uznemirenosti. Ne
elimo da trpimo bol, strah ili krivicu.
ovjek stvara odbrambene mehanizme:
- intelektualizacija
- projekcija
- potiskivanje (konflikt se izbacuje iz
svjesnog uma, ali ostaje u nesvjesnom)
Kada EGO ne uspije da isposreduje izmeu
instinkata i spoljnjeg svijeta nastaju
mentalni poremeaji neuroze.
Najei uzrok je potiskivanje.

PRENOS, TRANSFER
veliki Frojdov doprinos i odnosi se na emocionalnu
investiciju klijenta (pacijenta) prema svom
terapeutu
dobrovoljna ovisnost jedne osobe o drugoj, koja se
odvija prema modelima rane, primarne
socijalizacije
U SR: ako bespomona osoba zaista
trai vou u autoritetu (soc. radnik) i
ako je spremna da mu se pokoriti u
potpunosti, onda u prenosa, u praksi
socijalnog rada, ne lei samo
mogunost pomoi, nego i opasnost
zloupotrebe ovog fenomena.
Opasnost: doite sutra, uradite kako kaem

TERAPIJA
otkrivanje skrivenih misli i osjeanja
iznoenje misli i osjeanja na povrinu, u
svjesnost
proces slobodnih asocijacija
terapeut je prazan ekran
pria i razgovor, a ne pitanja
kad pacijent sebe uje, kad shvati i spozna da
na ponaanja utiu dublja osjeanja i davna
iskustva uvia razlog neuroza i uznemirenosti
- prevladava ih
osnov terapije: dobar odnos klijent - terapeut
transferni odnos dijete roditelj

PSIHOSOCIJALNA TERAPIJA
Hollis i Woods: Rad na sluaju-psihosocijalni proces
posebno usmjeren ka problemima koji potiu iz
neravnotee

1. Pritisci iz okruenja u aktuelnoj ivotnoj situaciji, u

kombinaciji sa osujeenjima i stresovima dovode
do poremeaja u ponaanju pojedinaca i problema
u odnosima sa drugim ljudima i okruenjem.
2. Nezrelo funkcionisanje ega ili super-ega zbog
naslijeenih ili razvojnih problema, to uslovljava
nerealna oekivanja i nerazumijevanje okruenja.
3. Suvine rigidni mehanizmi odbrane ili funkcije super-ega

FAZE PSIHOSOCIJALNOG
RADA NA SLUAJU
1. Psihosocijalno prouavanje
(diferencijalno dijagnosticiranje)
2. Izbor ciljeva tretmana
- definisanje dugoronih ciljeva
- definisanje kratkoronih ciljeva
3. Proces tretmana

PROCES TRETMANA
PODRKA smanjenje aniksioznosti, loe slike o sebi,

niskog samopouzdanja: prihvatanjem, ohrabrivanjem,

razumijevanjem
DIREKTNI UTICAJ podrava se prihvatljivo ponaanja
klijenta, usmjeravanje, savjeti-odluke donosi klijent
VENTILIRANJE klijentovo vienje situacije, problema i
sebe samog iznoenjem bijesa, mrnje, tuge smanjuje
se njihov uticaj na ponaanje klijenta)
RAZVOJNA REFLEKSIJA uvid u klijentovo
razumijevanje uticaja prolosti na aktuelno ponaanje
i ivotnu situacij
ODRAZ OSOBE U SITUACIJI klijentovo razumijevanje
drugih (vanjskog svijeta), sopstvenog ponaanja,
posedica ponaanja na sebe i druge, uzroke problema
KOMUNIKACIJA razvoj odnosa sa drugima na
osnovama koje vae za odnose terapeut-klijent (od
komunikacija sa bliskimi srodnim osobama ka drugim
pojedincima i kolektivitetima)

UTICAJ PSIHOANALIZE NA S.
RAD

Snaan uticaj na zapadnu kulturu a time i na sr;

Frojd - intelektualna figura, ije su ideje
revolucionalizovale nain na koji vidimo sebe i
druge (Howe).
Psihodinamske ideje su bile meu prvim
objanjavajuim teorijama, ime su uticale na
teoretske ideje i praksu;
Psihoanalitika terapija uticala je na popustljiv,
otvoren i sluajui stil odnosa u soc. radu,
tenju ka objanjavanju i razumevanju linosti;
U socijalnom radu se vie naglaavaju osjeanja
i nesvjesni faktori, nego dogaaji i misao.

UTICAJ PSIHOANALIZE NA S.
RAD

Termini prepoznatljivi u sr i svakodnevnom

ivotu (nesvjesno, agresija, potiskivanje,
transfer, anksioznost);
Teoretska sofisticiranost i kompleksnost
ideja ine je interesantnom za istraivanje;
Uticaj psihodinamski usmjerenih socijalnih
radnika posebno je prisutan u Britaniji;
Fokusiranje na djetinjstvo i rane odnose;
Uvianje je bitan dio razumijevanja i
tretmana u socijalnom radu.
Manji naglasak na socijalnim faktorima u sr
u odnosu na psiholoke i emocionalne.

KRITIKE
- Psihoanaliza uticala na razvoj medic. modela
- Uzroci problema su u pojedincu, u sukobima
izmeu ega i superega, a ne u okruenjuklijent je rtva koja se okrivljuje,koju treba
lijeiti
- Drutvo je superiorno i pojedinac mu se
prilagoava tako to svoje elje koriguje
prema ogranienjima u socijalnom okruenju
- Psihoanaliza se zasniva na verbalnoj terapiji,
a klijenti nisu uvijek govorno daroviti
- Izostaju intervencije i promjene u socijalnom
okruenju, institucijama ili zajednicama
- Nezainteresovanost za drutvene promjene =
teorija koja prihvata drutveni poredak

Teme za esej
Moje vienje Frojdovog tumaenja
zaboravljanja linih imena
zaboravljanja imena i dijelova reenice
omake u govoru
omake u itanju
omake u pisanju
greke u pisanju
zaboravljanja utisaka i namjera