Instalimet Elektrike Ne Shtepi Dhe Ndertesa PDF

Lsungen
Instalimet elektrike n shtpi dhe

ndrtesa
Teknika e ndriimit
EIT 1
Libri i prgjigjeve pr msuesin

SH5001-1A
Botimi i 2-t
Autori: Lutz Schulz
Lucas-Nlle Lehr- und Messgerte GmbH

Siemensstrae 2 D-50170 Kerpen
Instalimet elektrike n shtpi dhe ndrtesa

Teknika e ndriimit
Pasqyra e lnds
Qarqet me llampa
Parathnie ............................................................................................................................. 1
Ndrprersit e rryms / elsat .............................................................................................. 7
elsat dhe prizat sipas standarteve europiane .................................................................. 13
Lidhja e elsit n seri me priza t tokzuara ..................................................................... 19
elsat me priza mbrojtse kontakti .................................................................................... 25
elsat kryq me priza mbrojtse kontakti ............................................................................ 31
Paraqitja e t dhnave t nj qarku ..................................................................................... 37
Qarqet me llampa me gazra halogjene
Parathnie ........................................................................................................................... 41
Detyr kursi .......................................................................................................................... 43
Qarqet me llampa me gazra halogjene (qarqet e mbyllura) ................................................ 47
Qarqet me llampa me gazra t rralla ndriuese (qarqet n seri) .......................................... 53
Qarqet e llojit tandem ............................................................................................................ 59
Qarqet dyshe ........................................................................................................................ 65
Qarqet me llampa kompakte me gazra halogjene dhe kompensues ................................... 71
Test i prgjithshm .............................................................................................................. 75

Teknika e ndriimit
Procesi i dimer-it pr llampa t ndryshme

Parathnie ........................................................................................................................... 77
Qarqet me llampa t thjeshta dhe dimmer / reostat ............................................................ 83
Njohurit themelore t EVG-s ........................................................................................... 89
Qarqet me llampa halogjene dhe dimmer ........................................................................... 95

Teknika e ndriimit
Udhzim
Teknika e instalacioneve elektrike ndahet n shum kategori t ndryshme, t cilat n radh
t par prcaktohen nga fusha e prdorimit. Ndr kategorit m kryesore vlejn t
prmenden:
Teknika e ndriimit konvensional

Reostatet / Dimmen* n sisteme t ndryshme ndriimi
Sisteme komunikimi pr dyert dhe aparaturat e sinjalistiks s shtpive
Aparatura e sinjalizimit n raste rnie zjarri dhe kundr vjedhjes s shtpive
Aparatura komunikuese me video dhe foni pr shtpit
Aparatura, -ISDN, -kommunikuese dhe antena
Po ashtu teknika e instalacioneve elektrike kategorizohet edhe duke patur si kriter teknikn e
prdorur, si p.sh.:
Teknika e instalimit konvensional

Menaxhimi i ndrtesave me sisteme suplementare Fieldbus (Europischer InstallationsBus; EIB**)
Menaxhimi i ndrtesave pa sisteme suplementare Fieldbus (Power-Net EIB)
Vrejtje mbi sigurin teknike

Gjat t gjitha eksprimenteve me rrym, kemi t bjm me tensione, t cilat jan t
rrezikshme pr jetn, prandaj kini kujdes, q t mos krijohen qarqe t shkurtra!
Prpara se t ndizni qarkun eksperimental, kontrolloni edhe nj her skemn e lidhjes
dhe telat prkats.
Kini parasysh, q gjat do eksperimenti t prdorni aparaturat prkatse mbrojtse,
si siguresat apo RCD (Residual Current Device)!
Nj els sigurie pr ndrprerjen e plot t rryms n raste emergjence, duhet t jet
gjithmon n nj vend t dukshm dhe q arrihet kollaj prej jush!
* Dimmen Me Dimmen nnkuptohen Tiristori / Reostati ose elsat triac dimmer, t cilt prdoren pr
t kontrolluar ndriimin n llamba (p.s., n tribuna, llampa ose transformator t tensionit t ult prej
llambave halogjene). Dimmer-at mund t prdoren pr t kontrolluar konsumin e energjis s
konsumatorve t tjer, t prdorur n qarqe t ngjashme, si n fshesat me vakum t shtpis dhe
trapanot e dors, n t ciln sht e domosdoshme ndryshimi i fuqis s puns.
** Q nga viti 1999 Fieldbus-et jan standartizuar sipas norms ndrkombtare IEC 61158 ("Digital data
communication for measurement and control - Fieldbus for use in industrial control systems").
EIT PARATHNIE

Teknika e ndriimit
Prgatitja pr pun e bordit t tekniks s ndriimit

Bordi teknik i ndriimit mund t vendoset n laborator ose n klasn e shkolls. Nj sistem
tjetr mbajts nuk sht i domosdoshm. Kombinimi me sistemet e tjera msimdhnse
sht gjithmon i mundshm duke patur parasysh rregullat teknike dhe ato t siguris.
Bordi teknik i ndriimit pr teknikn e ndriimit prbhet nga kto element:
A = elsi i fikjes dhe ndezjes
B = elsi dysh
C = elsi kryq (Polwender me 4 linja)
D = Priza sipas standarteve evropiane CEE 7/4
E = Ushqyes dhe shprndars rryme
F = Priza shprndarse
G = Priza shprndarse, bashkuese me bordet e tjera
H = Llampa 25W, E14
EIT PARATHNIE

Teknika e ndriimit
Vnia n pun e sistemit t kutive t tekniks s ndriimit

Bordi teknik i ndriimit mund t vendoset n laborator ose n klasn e shkolls. Si panel
mbajts prdoret nj panel me vrima. Kutit vihen sipas skems dhe detyrs s prcaktuar
n panelin e llamarins. Kutit mbrthehen me pjesn e tyre t pasme plastike duke i shtyr
n pjesn e siprme t panelit (pjesa me rrjeta). Gjat heqjes s kutive, duhet patur
parasysh, q ato s pari duhet t shtyhen pr t liruar kapset dhe m pas t trhiqen drejt
vetes. Edhe n rastet kur kutit gjat vnies apo demontimit nga paneli, shtrembrohen pak,
ju nuk duhet t keni merak, pasi ato nuk prishen. Kombinimi me sisteme t tjera msimi
sht i mundur vetm duke respektuar rregullat e siguris teknike.
Bordi teknik i ndriimit prbhet nga kta komponent:
Schukostekdose
Verteilerdose
Glhlampenfassung
Serienschalter
Kreuzschalter
Aus- / Wechselschalter
Wechselstromeinspeisung
EIT PARATHNIE

Teknika e ndriimit
Kriteret teorike
Kriteret teorike jan nj prmbledhje e shkurtr e kapitullit t tekniks s qarqeve nga libri Fachkunde Elektrotechnik (Verlag
Europa Lehrmittel).
Teknika e instalimit nuk varet vetm nga mnyra praktike e realizimit t instalimeve, por edhe
nga leximi dhe ndrtimi i skicave t planeve, t cilat mundsojn nj pun t pandrprer n
ndrtesn ku duhet t kryhen ndrtimet. Pr t mundsuar nj komunikim t suksesshm
ndrmjet firmave t ndryshme, arkitektve, projektuesve, teknikve dhe zbatuesve duhet t
krijohet nj mjet komunikimi i posam. Ky mjet komunikimi sht i prdorshm pothuajse n
t gjitha fushat e ndrtimit / zbatimit. N tekniken e instalimeve elektrike gjejn zbatim si
mjete komunikimi nj mori planesh.
Llojet e ktyre planeve t instalimeve elektrike:
Plani i instalimit
Plani i prgjithshm pasqyrues i instalimit
Plani i rrjedhjes s rryms me form t zmadhuar
Plani i rrjedhjes s rryms n paraqitjen e pjesve q ndrveprojn s bashku
Plani funksional
Plani i lidhjes
N secilin prej ktyre planeve do t prcaktohet mnyra dhe forma (nj-polshe, shumpolshe), se si pjest e veanta elektrike do t ndrveprojn s bashku n procesin e puns.
Plani i prshkrimit dhe i instalimit prbjn bazn elementare t puns pr instalimin e nj
rrjeti t caktuar, por ato nuk na japin asnj informacion mbi funksionimin e qarqeve. Skicat e
planeve t qarqeve prbjn bazn kryesore pr ndrtimin e qarqeve elektrike. Ato na
paraqesin n mnyre direkte funksionimin e qarqeve t kontrollit dhe t instalimit.
N detyrn e paraqitur pr zgjidhje planet e instalimit luajn nj rol shum t rndsishm.
Prshkrimi
Paraqitja
Plani i instalimit sht nj paraqitje nj-poleshe

e planit t instalimit. Ai shnohet n pozicionin e
sakt dhe kryesisht n shkallen e planimetris
s ndrtess. N kt plan shnohen t gjitha t
dhnat e nevojshme pr shtrimin e linjave.
NYM Cu 1,5 mm
E1
Q1
Kinderzimmer
EIT PARATHNIE

Teknika e ndriimit
Plani i prgjithshm pasqyrues i instalimit

tregon nj qark apo nj shprndarje linjash n
nj form t thjesht nj-polshe. Plani i
prgjithshm pasqyrues i instalimit prmban t
dhna mbi mnyrn e shtrimit, llojin e materialit,
diametrin, llojin e lidhjes dhe kushtet e shtrimit t
linjave.
Leitungsmaterial
Aderzahl
Abzweigdose
Ausschalter
Schutzkontaktsteckdose
Plani i rrjedhjes s rryms me form t

zmadhuar sht nj paraqitje shum-polshe,
sipas drejtimit t rrjedhjes s rryms. Drejtimi i
rrjedhjes s rryms / shtrirja e linjave mund t
jet horizontal ose vertikal, mundsisht duke
shmangur kryqzimet. Pr thjshtsimin e
leximit t planit elektrik, mund t evitojm
paraqitjen e tokzuesit.
Plani i rrjedhjes s rryms n paraqitjen e

pjesve q ndrveprojn s bashku tregon t
gjitha detajet e lidhjeve n nj qark apo sektor t
veant t tij. T gjitha pjest e nj sektori t
przgjedhur t qarkut, t ndrtuara prej t njjtit
material, paraqiten s bashku.
PE
E1
Q1
N
PE
Q1
EIT PARATHNIE
Raumart (trockene Rume)
NYM Cu 1,5 mm (t)
E1

Teknika e ndriimit
Pjest e domosdoshme dhe aparaturat e duhura

(Eksperimentet do t zhvillohen n bordin e instalimit ose me LN-Boxensystem.)
Prshkrimi i aparaturave pr pjeset prbrse t bordit

SO3209-8A
Bordi i instalimit Teknika e ndriimit
SO5148-1F
Paket pruesish sigurie 4mm (47 Cop)
SO5126-9X
Priz bashkuese me sigures 19/4mm e bardhe
20
SO5126-9Z
Priz bashkuese me sigures 19/4mm e bardh me degzim

Burim i rryms s ndryshueshme me els MCB*, EMV-Filtr** dhe
spin.
10
SO3211-1D
Prshkrimi i aparaturave pr pjest prbrse t bordit (alternativ)

SE2661-1B
els dysh
SE2661-1C
els (SPDT = Single Pole Double Throw ose DPDT = Double Pole Double Throw)
SE2661-1D
els kryq (Polwender = ndrrues polesh; me 4 linja)
SE2661-6E
Priza sipas standarteve evropiane CEE 7/4
SE2661-1F
Priz degzuese
SE2661-1S
Portollamp E14, 3-fach
SO5123-9D
Llamp 40W, E14
SE2661-9E
Burim i rryms s ndryshueshme
ST7003-....
Panel llamarine (madhsia sipas ambientit t msimit)
SO5148-1F
Paket pruesish sigurie 4mm (47 Cop)
SO5126-9X
Priz bashkuese me sigures 19/4mm e bardh
20
SO5126-9Z
Priz bashkuese me sigures 19/4mm e bardh me degzim
10
SO5151-6A
Literatura pr t gjitha konfigurimet

Libri EIT Instalimet elektrike n shtpi dhe ndrtesa
Teknika e ndriimit
* els MCB (Miniature Circuit Breaker) jan elsa me sigures kundra mbinxehjes nga rryma e lart.
** Filtrat EMV prdoren pr t evituar problemet me fushn elektromagnetike t qarkut
EIT PARATHNIE

Teknika e ndriimit
Ndrprersit e rryms / elsat

Objektivat
Pasi t zhvilloj eksperimentin nxnsi do t jet i aft:
T kuptoj funksionin e nj elsi
T kontrolloj funksionin e tyre me an t aparateve t thjeshta matse kur ndrpritet

furnizimi me rrym.
T hartoj dhe t zbatoj nj plan instalimi n nj ambjent t caktuar t dhn.
T paraqes nj skic t zmadhuar t planit t nj qarku duke prmbledhur t gjith

elementet prbrs t ndrvarur.
T arrij t shpjegoj verbalisht funksionin e elsave duke prdorur planin e

instalimit.
T ndrtoj qarkun e rryms sipas skics s dhn t planit, t kontrolloj saktsin

e ndrtimit t tij duke e vn n kushte pune.
Prshkrimi / Udhzimet
N hartimin dhe n ndrtimin e nj plani duhet t kemi parasysh q, n pruesin e jashtm
(L1) rryma duhet t jet e hapur pasi n munges t rryms konsumuesi nuk do t krijoj
potencial tensioni n raport me tokn.
Gjat proesit t skicimit t planeve dhe ndrtimit t elsave, t gjitha planet e qarqeve do
t vendosen n gjendje t mbyllur dhe ndrtimi i tyre duhet t bhet duke patur parasysh
vendosjen e sakt t elementve prbrs.
N proesin e lidhjes s portollamps duhet t kemi parasysh q n pruesin e jashtm, (ku
furnizimi me rrym sht i hapur), duhet t ndrpritet furnizimi me rrym deri kur ai t vihet
n kontakt me portollampn.
EIT 1.1/1 NDRPRERSIT E RRYMS / ELSAT

Teknika e ndriimit
Skica e planit t rryms dhe zhvillimi i eksperimentit

Bordi i instalimit
Sistemi i kutive

Teknika e ndriimit
Aparaturat dhe pjest e ndrtimit

Pjest prbrse t bordit:
1 Burim ushqyes i rryms s vazhdueshme
1 Bord i instalimit Teknika e ndriimit
Kabllo bashkues sigurie me ngjyra t ndryshme
Priz bashkuese me sigures
Multimetr analog ose digital
Pjest prbrese t kutis:
1 els
2 Priza degzuese
1 Portollap 3 / E14
Llampa E14
Panel llamarine
Multimetr analog dhe digital
Zhvillimi i eksperimentit
Kontrolloni funksionimin e elsit me nj multimetr (ose Ohmmetr). Dokumentoni

vzhgimet tuaja.
N varsi t hapsirs s prcaktuar pr instalimin e pjesve t veanta aplikoni dhe
prfundoni planin e instalimit, duke vendosur aparaturat dhe pajisjet sipas standarteve t
prcaktuara.
Prfundoni nj skem instalimi n nj paraqitje t zmadhuar t planit dhe shpjegoni
verbalisht funksionin e qarkut.
Prfundoni nj skem t ndrtimin t prgjithshm t planit t rryms duke paraqitur t
gjitha pjest e ndrvarura. Kini kujdes ta pasqyroni planin mundsisht pa lidhje t
kryqzuara.
Ndrtoni qarkun sipas udhzimeve tuaja dhe kontrollojeni at n munges t tensionit t
rryms me an t aparateve si multimetri, aparati i kontrollit t rryms, ohmmetri etj.
Duke patur asistencn e nj personi t kualifikuar vendoseni qarkun e ndrtuar prej jush
n gjndje pune.

Teknika e ndriimit
Funksioni i elsit:
elsi mats
Aparatura matse n rast se elsi sht i hapur tregon 0L (i pafundm)

Aparatura matse n rast se elsi sht i mbyllur tregon 0 Ohm.
Kujdes: Rezultati i shnuar n aparatin mats ndryshon n varsi t aparatit t prdorur
Planet e qarkut:
Paraqitja e qarkut n terren
Paraqitja e skics s zmadhuar t planit t qarkut
elsi nuk prdoret, ska rrym, llampa nuk ndrion.

elsi prdoret, rryma kalon, llampa ndrion.
10

Teknika e ndriimit
Plani i instalimit
Paraqitja e skics s planit instalues dhe pjest prbrse t ndrvarura
11

Teknika e ndriimit
12

Teknika e ndriimit
elsat dhe prizat sipas standarteve europiane

Objektivat
T kuptoj funksionin e nj elsi n prgjithsi dhe t prizave sipas standarteve europiane n veanti.

furnizimi me rrym.

T arrij t shpjegoj verbalisht funksionin e elsave duke prdorur planin e instalimit.

EIT 1.1/2 ELSAT DHE PRIZAT SIPAS STANDARTEVE EUROPIANE
13

Teknika e ndriimit

Bordi i instalimit
230V/50Hz
N
PE
Sistemi i kutive
N
PE
230V/50Hz
14

Teknika e ndriimit

1 els
1 Priz (sipas standarteve europiane)
2 Priza degzuese
1 Portollap 3 / E14
Llampa E14
Panel llamarine

vzhgimet tuaja.
prcaktuara.
kryqzuara.
n gjndje pune.
15

Teknika e ndriimit
Funksioni i elsit:
elsi mats
Aparatura matse n rast se elsi sht i hapur tregon 0L (i pafundm)

Aparatura matse n rast se elsi sht i mbyllur tregon 0 Ohm.
Kujdes: Rezultati i shnuar n aparatin mats ndryshon n varsi t aparatit t prdorur
Planet e qarkut:
Paraqitja e qarkut n ambjent

N
PE
E1
Q1
elsi nuk prdoret, ska rrym, llampa nuk ndrion.

elsi prdoret, rryma kalon, llampa ndrion.
Priza ka gjithmon rrym.
16

Teknika e ndriimit
Plani i instalimit
3
3
3
3
N
PE
E1
Q1
17

Teknika e ndriimit
18

Teknika e ndriimit
Lidhja e elsit n seri me priza t tokzuara

Objektivat
T kuptoj funksionin e nj elsi n seri
T kontrolloj funksionin e elsave me an t aparateve t thjeshta matse kur

ndrpritet furnizimi me rrym.


instalimit.

EIT 1.1/3 LIDHJA E ELSIT N SERI ME PRIZA T TOKZUARA
19

Teknika e ndriimit

Bordi i instalimit
230V/50Hz
N
PE
Sistemi i kutive
N
PE
230V/50Hz
20

Teknika e ndriimit

1 els
2 Priza degzuese
1 Portollap 3 / E14
Llampa E14
Panel llamarine
Kontrolloni funksionimin e elsit n seri me nj multimetr (ose Ohmmetr). Dokumentoni vzhgimet tuaja.
prcaktuara.
Prfundoni nj skem instalimi n nj paraqitje t zmadhuar t planit dhe shpjegoni verbalisht funksionin e qarkut.
kryqzuara.
n gjndje pune.
T dy llampat duhet t ndizen dhe t fiken n mnyr t pavarur nga i njjti els. Gjithashtu qarku duhet t prmbaj nj priz t pavarur sipas standarteve europiane
21

Teknika e ndriimit
Qarku mats
Aparatura matse tregon: n varsi t prdorimit tasts / levs s djatht apo t majt
t elsit OL (i pafund) ose 0 Ohm.

Vendosja e elsave n seri sht nj: Kombinim midis dy elsave, q kan nj pik t
prbashkt kontakti.
Pruesi i jashtm L1 do t mbrthehet n pikn e kontaktit
Planet e qarkut:

N PE
Q1.1
Q1.2
E1
E2
Prdorni tastn 1, llampa ndrion, prdoreni prsri, llampa fiket.

Prdorni tastn 2, llampa ndrion, prdoreni prsri, llampa fiket.
Priza mbrojtse e kontaktit furnizon vazhdimisht me tension.
22

Teknika e ndriimit
Plani i instalimit
3
4
5

N
PE
Q1.2
E1
E2
Q1.1
23

Teknika e ndriimit
24

Teknika e ndriimit
elsat me priza mbrojtse kontakti

Objektivat
T kuptoj funksionin e nj elsi

furnizimi me rrym.


instalimit.

EIT 1.1/4 ELSAT ME PRIZA MBROJTSE KONTAKTI
25

Teknika e ndriimit

Bordi i instalimit
230V/50Hz
N
PE
Sistemi i kutive
N
PE
230V/50Hz
26

Teknika e ndriimit

2 elsa
2 Priza degzuese
1 Portollap 3 / E14
Llampa E14
Panel llamarine

vzhgimet tuaja.
prcaktuara.
kryqzuara.
n gjndje pune.
Llampa duhet t ndizet dhe t fiket n mnyr t pavarur nga t dy elsat. Gjithashtu
qarku duhet t prmbaj nj priz t pavarur sipas standarteve europiane.
27

Teknika e ndriimit
elsi mats
Aparati mats tregon n varsi OL (i pafund) nga nj kontakt dhe 0 Ohm nga tjetri.
Pasi prdorim elsin ndyshojn t dhnat n kontaktet e daljes
Ndrprersi i rryms sht nj els dypolsh me pika kontakti t ndara
Planet e qarkut:
N PE
E1
Q1
Q2
Prdorni elsin 1 ose2, Llampa ndizet

Prdorni elsin 1 ose 2, Llampa fiket.
Priza mbrojtse e kontaktit furnizon vazhdimisht me tension.
28

Teknika e ndriimit
Plani i instalimit
4
5

N
PE
E1
Q1
Q2
29

Teknika e ndriimit
30

Teknika e ndriimit
elsat kryq me priza mbrojtse kontakti

Objektivat
T kuptoj funksionin e nj elsi kryq
T kontrolloj funksionin e elsave kryq me an t aparateve t thjeshta matse kur

ndrpritet furnizimi me rrym.


instalimit.

EIT 1.1/5 LIDHJET KRYQE ME PRIZA TE STANDARTEVE EUROPIANE
31

Teknika e ndriimit

Bordi i instalimit
230V/50Hz
N
PE
Sistemi i kutive
N
PE
230V/50Hz
32

Teknika e ndriimit

1 els kryq
2 els t zakonshm
3 Priza degzuese
1 Portollap 3 / E14
Llampa E14
Panel llamarine
Kontrolloni funksionimin e elsit kryq dhe t nj prize me nj multimetr (ose Ohmmetr). Dokumentoni vzhgimet tuaja.
prcaktuara.
kryqzuara.
n gjndje pune.
Llampa duhet t ndizet dhe t fiket n mnyr t pavarur nga t tre elsat. Gjithashtu
qarku duhet t prmbaj njrn ose t dyja prizat e pavarura sipas standarteve
europiane.
33

Teknika e ndriimit
elsi mats
Aparati mats tregon n varsi OL (i pafund) me nj kontakt dhe 0 Ohm me nj tjetr.

Pasi e prdorim elsin ndryshojn t dhnat n kontaktet e daljes.
elsi kryq sht nje els dypolsh me pika kontakti t ndara
Planet e qarkut:
Prdorni elsin 1, 2 ose 3, Llampa ndizet

Prdorni elsin 1, 2 ose 3, Llampa fiket.
Priza mbrojtse e kontaktit furnizon vazhdimisht me tension
34

Teknika e ndriimit
Plani i instalimit
5
5
5
5

N
PE
E1
Q1
Q2
Q3
35

Teknika e ndriimit
36

Teknika e ndriimit
Paraqitja e t dhnave t nj qarku

Objektivat
T njoh ndryshmin midis llojeve t ndryshme t planeve t elsave

T paraqes sa me sakt t dhnat e qarkut
T rregulloj t gjtha informacionet e domosdoshme sipas DIN VDE* t qarkut
Aparaturat / Pjest prbrse

Zhvillimi i ktij eksperimenti shrben pr t kontrolluar njohurit teorike t marra dhe nuk ka
nevoj pr prdorimin e kompjuterit. Gjithashtu na jepet mundsia q nga kjo detyr t
formulojm dhe t ndrtojm nj projekt t bazuar edhe mbi materialet e eksperimenteve t
zhvilluara m par. Grupi i nxnsve mund t ndrtoj m me lehtsi pjest prbrse t
planit instalues, pasi t paraqes t dhnat e planit t instalimit
Analiza e planit t instalimit

Paraqitja e planit pasqyrues pr planin e dhn t instalimit
Marrja e t gjith informacioneve t domosdoshme (si psh siguria prshkrimi i pruesve)
sipas DIN VDE.
DIN VDE* - Standartet europiane t siguris n fushn e elektrotekniks
EIT 1.1/6 PARAQITJA E T DHNAVE T NJ QARKU
37

Teknika e ndriimit
Kushtet paraprake
Plani i instalimit bashk me informacionet e lidhura me t jepen si m posht:
38

Teknika e ndriimit
Analizoni planin e instalimit. Shnoni t dhnat e prcaktuara n tabeln e mposhtme.T

dhnat, t cilat nuk mund ti gjeni n planin e instalimit merrini nga tabelat e tjera t ktij lloji
n libr, n literaturn shtes ose n listn e DIN VDE.
Qarku i rryms
Kuzhin
Vatra e kuzhins,
10kW
Aparati lars i enve,
2kW
Lloji i lidhjes s Prizat

llampave
Lidhja n seri
Larse rrobash 3kW
Prcjellsit
Siguresat
3x1,5 NYM
5x2,5 NYM
LS B16A
3xLS B16A Priza e vatrs
3x1,5 NYM
LS B16A
3x1,5 NYM
LS B16A
3x1,5 NYM
3x1,5 NYM
LS B16A
FI 30mA,
LS B16A
Kuzhin, Prizat
Banjo
Lidhje e mbyllur
8
3
Korridor
Dhom ndenje
Lidhje kryq
Lidhja n seri
2
9
3x1,5 NYM
3x1,5 NYM
LS B16A
LS B16A
Dhom gjumi
Lidhja kryq
3x1,5 NYM
LS B16A
Dhom fmijsh
Rezerv
Lidhje e mbyllur
3x1,5 NYM
LS B16A
LS B16A
Informacionet
shtes
Priza sipas
standarteve
eurupiane
Priza sipas
standarteve
europiane
Priz rroj,
ndrprerse
rryme
Lidhje shtes
pr nj llamp
muri
Lidhje shtes
pr nj llampe
muri
39

Teknika e ndriimit
Skiconi planin pasqyrues (planin ndars) n baz t planit t mposhtm t instalimit
N PE
3
L1
Kche
(Licht)
Kche
(Herd)
Kche
(Splmaschine)
Kche
(Waschmaschine)
Kche
(Steckdosen)
F1.1
L16A
L1,2,3
F1.2
L2
L16A
F1.3
L3
L16A
F1.4
4
400V; 3/N
~ 50Hz
4
3
L1
L16A
F1.5
F1.01
F1.02
F1.03 (63A)
PE
H07V- U 16mm
F1.04
63A
0,5A
2
L2
L16A
F1.6
L3
L16A
F1.7
L1
L16A
F1.8
L2
L16A
F1.9
L3
L16A
10
F1.10
L1
L16A
Badezimmer
Flur
Wohzimmer
Schlafzimmer
Kinderzimmer
11
F1.11
L16A
40


dhe telat prkats.Kini parasysh, q gjat do eksperimenti t prdorni aparaturat
prkatse mbrojtse, si siguresat apo RCD (Residual Current Device)! Nj els
sigurie pr ndrprerjen e plot t rryms n raste emergjence, duhet t jet gjithmon
n nj vend t dukshm dhe q arrihet kollaj prej jush! Vnia n pun e bordit t instalimit elsat me llampa ndriimi.
Bordi i instalimit mund t vendoset n laborator ose n ambjentin e klass. Nj sistem
mbajts shtes nuk sht i nevojshm. Kombinimi me mjete t tjera msimore sht i mundur por duke zbatuar masat e nevojshme t siguris.
Bordi i instalimit elsat me llampa ndriimi prmban kto element:
els n seri
Drossel / Induktor 1x8W
Kondensator konpensues
Ushqyes
Llamp ndriimi
els / Startues
Vrejtje: Gjat aplikimit n praktik jan t mundura shmangie t vogla nga skica e msiprme
Pjest prbrse t nevojshme dhe aparaturat

(Ushtrimet do t zhvillohen me bordin e instalimit.)
EIT PARATHNIE
41

Prshkrimi i aparaturave pr pasqyrn e bordit

SO3209-8D
Bordi i instalimt elsa me llampa ndriimi
SO5148-1F
Kabllo mats sigurie 4mm (47 cop)
SO5126-9X
Priza lidhse sigurie 19/4mm e bardh
20
SO5126-9Z
Priza lidhse sigurie 19/4mm e bardh me degzim
10
SO3211-1D
Ushqyes tensioni t ndryshueshm me LS-els, EMV-Filtr dhe priz 1
42
EIT PARATHNIE

Detyr kursi
Sipas porosis s klientit elektriisti duhet t instaloj nj sistem ndriimi n tavanin e varur
t dhoms s puns.Llojin e ndriimit dhe dekorimin (llampa t thjeshta, llampa me gazra t
rralla p.sh. llampa neoni) e prcakton vet klienti.
Njohurit themelore t tekniks s ndriimit

Pjesa e drits t cilin syri i njeriut arrin t shoh si nj drit e dukshme sht vetm nj pjes
e vogl e spektrit t valve elektromagnetike. Kjo zon e dukshme pr syrin ton fillon me
() nga afrsisht 380 nm dhe prfundon n vlern 780 nm. Duke qen se gjatsia e vals
dhe frekuenca e drits jan t varuara nga njratjetra, mund ti konsiderojm kto si t
dhna t rndsishme, kshtu q bashk me vlern e gjatsis s vals duhet t dim edhe
frekuencn e saj. Varsia e ktyre dy parametrave nga njri-tjetri jepet si m posht:
Madhsit kryesore n teknikn e ndriimit

Fluksi i drits
Fluksi drits prfshin t gjitha rrezet e drits q lshon nj burim drite, pavarsisht nga
drejtimi i rrezatimit.
Fuqia e drits I
Fuqia e drits sht rrezatimi i nj fluksi drite n nj drejtim t caktuar. Ajo sht nj madhsi
q prcakton intensitetin e drits, i cili i reflektohet syrit t njeriut prej nj siprfaqeje.
Rentabiliteti i drits
Varsia e fluksit t dhn t drits me rendimentin e rryms elektrike shpreh rentabilitetin e
burimit t drits. Rentabiliteti i burimit t drits nuk duhet ngatrruar me shkalln e veprimit t
rrezeve t drits mbi nj siprfaqe t dhn.
Fuqia e ndriimit E
Fuqia e ndriimit tregon sesa sasi drite rrezatohet n nj siprfaqe t caktuar.
EIT 1.2 DETYRE KURSI
43

Krahasimi midis llampave t thjeshta dhe llampave me gazra t rralla /

halogjene
Llampat e thjeshta dhe llampat me gazra t rralla (halogjene) krijojn drit n mnyra t
ndryshme. N rastin e llampave t thjeshta rrezatimi i drits krijohet nga nxehja e filigrams
s llamps, ndrsa llampat me gazra t rrall e krijojn dritn duke nxitur atomet e argjendit
t lngshm.
N tabeln e mposhtme paraqiten prkrah njra-tjetrs vlerat standarte t t dyja llojeve t
burimeve.
Fluksi i drits
730 lm
Llamp me gazra t rralla

me 58 W
5400 lm
Fuqia e drits
55 cd
345 cd
12,16 lm/W
93,10 lm/W
5-10 %
25%
Llamp me 60 W
Konsumi i drits
Shkalla e veprimit
Prparsit e llampave me gazra t rrall ndaj llampave t thjeshta:
44
Jtgjatsi m t madhe, afro 7000 or ndriimi
Rentabilitetin e burimit t drits gati 7 her m i madh
Nj mori m e madhe zgjedhjesh n ngjyrat e drits
Ngrohje tepr e vogl e ambjentit

Kushtet teorike paraprake

Pjest prbrse t nj llampave me gazra halogjene (t rralla)
Llampa me gaz t rrall prbhet nga nj tub qelqi n skajet e t cilit jan t vendosura
elektrodat e drits (pruesi i nxeht n form spirale). Pjesa e brendshme e tubit t qelqit
sht e lyer nga nj material ndriues. Ky material ka aftsin t kthej dritn e padukshme
n drit t dukshme. Tubi i qelqit sht mbushur me nj przierje t prbr prej gazi t
rrall dhe argjend i lngshm. Llampat me gazra t rrall nuk mud t lidhen direkt n rrjetin e
rryms por pr tu montuar dhe pr tu vn n pun ato kan nevoj pr nj ndezs
(vendoss kontakti) dhe nj aparat parandezs
Funksionimi i nj llampe me gaz t rrall
Vnia n pun e nj llampe me gaz t rrall kalon npr katr faza:
Faza 1: Shklqimi
E hapim elesin e drits, por do t shikojm q furnizimi i llamps me tension t rryms
nuk mjafton q sasia mbushse e gazit n llamp t ndizet. Tensioni i rryms qndron
edhe n ndezs, i cili sht lidhur paralel me llampn me gaz t rrall. Elektrodat e
ndezsit jan ndrtuar n formn e dy fijeve metali q kur takohen me njra-tjetrn
bjn ndezjen e llamps, pra luajn rolin e nj elsi. Tashm ndezsi ka nj tension
t mjaftueshm pr t krijuar ngarkimin e shkndijs, kshtu q vlera e intensitetit (imin)
mund t kaloj npr mbushjen e gazit t ndezzit. N siprfaqen e elektrodave t
ndezzit qndron nj shtres gazi e ngarkuar q shrben si shkndij pr t ngrohur fijet e metalit duke krijuar kontaktin midis tyre.
45

Faza 2: Ndriimi
Prmes ngrohjes s fijeve t metalit n pikn e tyre t kontaktit mund t bhet prkulja
dhe takimi i tyre, gj q realizon mbylljen e qarkut. Vetm se npr aparatin parandezs, n spiralen e nxeht t llamps me gaz t rrall,duhet t kaloj nj vler m e
lart intensiteti sesa vlera e intensitetit t ndezjes (iHeiz).Spiralja e nxeht fillon t
ndrioj dhe elektronet e ngarkuara t dala prej saj mund ta ngarkojn edhe gazin me
mbarts t ngarkess elektrike. Gjat ndriimit avullohet edhe nj pjes e vogl e argjendit t lngshm.
Faza
3:
Ndezja
Pasi sht arritur kontakti i fijeve t metalit n ndezs nuk mund t krijohen m
shkndija t ngarkuara dhe kshtu fijet e metalit n pikn e tyre t kontaktit fillojn t
ftohen. Pasi ato arrijn nj temperatur t caktuar ftohje ato hapin menjher qarkun e
nxeht t rryms dhe ndrpresin rrymn e nxeht. Spiralja e nxeht n llampn me gaz
t rrall ndrion pr shkak t elektroneve t ngarkuara q gjenden rreth saj. Pr shkak
t ndrprerjes s menjhershme t rryms s nxeht n bobinn e kufizuesit kemi nj
vler t lart tensioni induktiv, tensioni i ndezjes q mund t arrij deri n vlern
1000V. Ky tension i lart e ndez gazin n llampn me gaz t rrall (llampa neoni) dhe
bn q t kaloj rrym nga njra elektrod n tjetrn.
Faza 4: Djegja
Prmes aparatit parandezs vlera e intensitetit t rryms n llamp do t kufizohet.
Tensioni i rrjetit do t ndahet midis aparatit parandezs dhe llamps me gaz t rrall.
Pjesa e vlers s tensionit n llampn me gaz t rrall quhet ndryshe edhe tensioni
djegs i cili kap vlerat 50 deri n 110V. Duke qen se ndezsi sht i lidhur paralel me
llampn kjo lloj vlere tensioni, e cila sht tepr e vogl pr t krijuar nj shkndij t
re t ngarkuar gjendet edhe tek ai.
46


(qarqet e mbyllura)
Objektivat
T kuptoj dhe sqaroje funksionin e nj qarku me llampa halogjene duke patur pr

baz nj plan konkret instalimi.


instalimit.

EIT 1.2/1 QARQET ME LLAMPA ME GAZRA HALOGJENE
47

Plani i instalimit
Bordi i instalimit
48


1 Bord i instalimit Qarqet me llampa halogjene
Detyr:
Nj llamp halogjene duhet t komandohet (t fiket dhe ndizet) prmes nj elsi.

vzhgimet tuaja.
prcaktuara.
kryqzuara.
n gjndje pune.
49

Planet e qarkut:
50

Plani i instalimit
51

52

Qarqet me llampa me gazra t rralla ndriuese

(qarqet n seri)
Objektivat
T kuptoj dhe sqaroje funksionin e nj qarku me llampa halogjene duke patur pr



EIT 1.2/ QARQET ME LLAMPA ME GAZRA HALOGJENE NE SERI
53

Plani i instalimit
Bordi i instalimit
54
EIT 1.2/2 QARQET ME LLAMPA ME GAZRA HALOGJENE NE SERI


Detyr:
Dy llampa halogjene duhet t komandohen (t fiken dhe ndizen) prmes nj elesi n
mnyr t pavarur.

vzhgimet tuaja.
prcaktuara.
kryqzuara.
n gjndje pune.
55

Planet e qarkut:
56

Plani i instalimit
57

58

Qarqet e llojit tandem

Objektivat
T kuptoj dhe sqaroj funksionin e nj qarku t tipit tandem duke patur pr baz nj
plan konkret instalimi.


EIT 1.2/3 QARQET TANDEM
59

Plani i instalimit
Bordi i instalimit
60


Detyr
T dy llampat me gazra t rralla duhet t lidhen me nj aparat parandezs t prbashkt n
nj qark t tipit tandem dhe t komandohen (ndizen e t fiken) nga nj els i prbashkt.

vzhgimet tuaja.
prcaktuara.
kryqzuara.
n gjndje pune.
61

Planet e qarkut:
62

Plani i instalimit
63

64

Qarqet dyshe
Objektivat
T kuptoj dhe sqaroj funksionin e nj qarku me llampa halogjene duke patur pr



T shpjegoj funksionimin e kondensatorit n qarqet dyshe.
T shpjegoj funksionin e ngritjes s efektit stroboskopik ose sic quhet ndryshe efekti
flimer (valt e drits).
N qarqet me llampa me gazra t rralla duhet patur kujdes q prcuesi i jashtm t lidhet me
indikatorin.
Bni kujdes q dy rratht e llampave t lidhen paralel me njra tjetrn dhe n rrethin e nj
llampe t lidhet nj kondensator shtes, i cili t jet aq i madh sa ky rreth t krijoj produktivitet t induksionit kapacitativ.
Kjo gj do na sillte kto prparsi:
1. Produktiviteti i induksionit kapacitativ i nj rrethi kompenson produktivitetin e induksionit induktiv t rrethit tjetr, kshtu q n skajet e rrjetit nuk do t ket rrym induktive dhe faktori i produktivitetit do ti afrohet vlers 1.
2. Vlera e intensiteteve t rryms n rratht e llampave induktive dhe kapacitative jan
larguar n kohzgjatje kaq shum nga njra-tjetra aq sa valt e drits (filmmerefekt)
jan zvogluar dhe kshtu sht ngritur efekti stroboskopik.
EIT 1.2/4 QARQET DYSHE
65

Skica e planit t rrymes dhe zhvillimi i eksperimentit

Bordi i instalimit
66


Detyrat:
Dy llampa me gazra te rralla (secila 8 W) duhet t lidhen n nj qark dysh ku t ndizen e t
fiken nga nj cels i prbashkt.
Duke u nisur nga skema e instalimit dhe hapsira n ambjent, plotsoni planin n fjal.
Emrtoni aparaturat dhe linjat sipas standarteve elektrike.
kryqzuara.
Kini parasysh, q t dyja llampat t jen t lidhura n paralel, ndrkoh q kondensatort
t jen t lidhur n seri me nj bobin.
n gjndje pune.
67

Planet e qarkut:
68

Plani i instalimit
69

70

Qarqet me llampa kompakte me gazra halogjene dhe

kompensues
Objektivat
T shpjegoj funksionin e kondensatorit kompensues
Pjes prbrse e indikatorit sht produkti induktiv, i cili sht rezultati i raportit midis
tensionit dhe rryms s induktuar, e cila sht ajo pjes e rryms me tension n form sinusi
me 90 grad. N rast se lidhim n nj qark me lidhje paralel kondensatorin konpensues
ather rendimenti ose produkti induktiv do t luhatet midis induktorit dh kondensatorit pr
sa koh q rrjeti nuk do t furnizohet me rrym induktive.
Vlera e faktorit t produktivitetit prmirsohet prmes kompensimit t produktivitetit induktiv
nga 0,3 n 0,5.
EIT 1.2/5 QARQET ME GAZRA HALOGJENE DHE KONDENSATORE
71


Bordi i instalimit
72


Detyrat:
Produktivitetit i nj llampe me gazra halogjene duhet t kompensohet me an t nj
kondensatori.
Ndrtoni qarkun sipas udhzimeve t dhna. Kontrolloni funksionimin e qarkut n rastin

kur ai nuk furnizohet me vler tensioni.
Vendoseni qarkun n gjndje pune duke patur pran asistencn e nj personi t
kualifikuar.
Kontrolli i funksionimit t kondensatorit konpensues

1. Matjet e para mbi llampat me gazra t rralla ndriues duhet t kryhen pa e lidhur
kompensuesin.
2. Matni vlern e prgjithshme t tensionit n rrjet, n aparatin parandezs dhe n
llampn me gazra t rralla.
3. Matni vlern e intensitetit t rryms, e cila kalon n aparatin parandezs dhe n
llampn me gazra t rralla.
4. Llogarisni produktivitetitn e ndriimit, t rryms induktive dhe t veprimit n nj qark.
Vendosini t dhnat n diagramin e mposhtm.
5. Fikni llampn me gazra t rralla. Lidhni kondensatorin kompensues paralel me aparatin parandezs dhe llampn me gazra t rralla.
6. Matni vlern e intensitetit t rryms q kalon npr kondensator, si dhe vlern e tensionit mbi t.
7. Llogaritni produktivitetin induktiv t kondensatorit dhe vendosni t dhnat n diagramin e mposhtm. Skiconi n grafik produktivitetin e ndriimit t dhn nga kondensatori kompensues dhe m pas shnoni t dhnat n diagram.
8. Paraqitni n diagram kndin nj her me kompensues dhe nj her pa pranin e tij.
Llogaritni pr t dyja rastet vlern e cos
73

PLlamp =
9,34
Pa konpensues
S=
cos =
74
32
0,29
Me konpensues
VA
S=
9,36
cos =
0,99
VA

Test i prgjithshm
Cilat nga dy funksionet e mposhtme ka nj induktor (paraels) n qarqet me llampa me
gazra t rralla?
T krijoj vlern e nevojshme t tensionit ndezs pr t realizuar ndezjen e ksaj

llampe
T kufizoj vlern e tensionit pas ndezjes.
far funksioni kryen nj kondensator konpensues?.
T mbaj t lir rrjetin e rryms elektrike nga ajo pjes e saj e cila paraqet tensionin
n form sinusi n 90 grad.
far duhet t kemi parasysh n qarqet tandem t llampave me gazra t rralla?
N qarqet tandem t llampave me gazra t rralla duhet t kemi kujdes q:

Aparati parandezs do t lidhet n paralel bashk me t dy llampat. Pr kt arsye
duhet q aparati parandezs (Drossel) t montohet n at mnyr q t ofroj punn
e tij pr t dyja llampat.
far duhet t kemi parasysh tek lidhja e llampave me gazra t rralla n qarqet dyshe?
N qarqet dyshe duhet t kemi parasysh q kondensatori duhet t lidhet n radh me

nj aparat parandezs, ndrsa t dyja llampat me gazra t rralla do t lidhen paralel
me kto dy aparate.
N cilat qarqe me llampa me gazra t rralla ndriuese ndodh ngritja e efektit stroboskopik?
N qarqet dyshe ndodh ngritja e efektit stroboskopik.
EIT 1.2/6 TEST I PERGJTHSHEM
75
Elektrische Haus- und Gebudeinstallation

Leuchtstofflampenschaltungen
Shpjegoni se si ndodh ngritja e efektit stroboskopik.
Vlerat e intensitetit induktiv dhe kapacitativ t rryms s rrethit t llamps jan t

barazlarguara me t njjtn kohzgjatje nga njra tjetra n at mnyr q valt e
drits t zvoglohen dhe t ngrihet efekti stroboskopik.
Sa sht vlera e tensionit ndezs n llampn me gazra t rralla?

X
50-110 V
230 V
Deri n 1000 V
Sa sht vlera e tensionit djegs n nj llamp me gazra t rralla?

X

50-110 V
230 V
Deri n 1000 V
far detyre ka spiralja e nxeht n llampn me gazra t rralla?
Gjat fazs s ndriimit me ndezjen e llamps me gazra t rralla elektronet emitojn

dhe pasurojn mbushjen e gazit me mbarts ngarkese. Ndrkoh nuk duhet harruar,
q n kt proes avullon nj pjes e vogl e argjendit t lngshm.
76
EIT 1.2/6 TEST I PERGJTHSHEM


dhe telat prkats.Kini parasysh, q gjat do eksperimenti t prdorni aparaturat
prkatse mbrojtse, si siguresat apo RCD (Residual Current Device)! Nj els
sigurie pr ndrprerjen e plot t rryms n raste emergjence, duhet t jet gjithmon
n nj vend t dukshm dhe q arrihet kollaj prej jush! Vnia n pun e bordit t instalimit elsat me llampa ndriimi.
Bordi i instalimit mund t vendoset n laborator ose n ambjentin e klass. Nj sistem
mbajts shtes nuk sht i nevojshm. Kombinimi me mjete t tjera msimore sht i mundur por duke zbatuar masat e nevojshme t siguris.
Bordi i instalimit elsat me llampa ndriimi prmban kto element:
els n seri
Kondensator konpensues
Ushqyes
Llamp ndriimi
els / Startues
EIT 1.3 PARATHENIE
77

Pjest prbrse t nevojshme dhe aparaturat

(Ushtrimet do t zhvillohen me bordin e instalimit.)
Prshkrimi i aparaturave pr pasqyrn e bordit

SO3209-8D
Bordi i instalimt elsa me llampa ndriimi
SO5148-1F
Kabllo mats sigurie 4mm (47 cop)
SO5126-9X
Priza lidhse sigurie 19/4mm e bardh
20
SO5126-9Z
Priza lidhse sigurie 19/4mm e bardh me degzim
10
SO3211-1D
Ushqyes tensioni t ndryshueshm me LS-els, EMV-Filtr dhe priz 1
78
EIT 1.3 PARATHENIE

Prshkrimi
Krkesat pr sisteme moderne ndriimi kan ndryshuar s teprmi n kto vitet e fundit. Sot
me ndriim nuk kuptohet vetm instalimi i dritave pr efekt ndriimin e nj ambjenti, por sot
krkohet q ambjenti t mbushet me drit me qllim prezantimin e tij n nj kndvshtrim t
ri, duke vn n dukje elemente t veanta t tij. Por ky sistem ndriimi megjith fleksibilietin
dhe komfortin q krijon nuk duhet t ket si qllim t jet thjesht i leverdisshm
ekonomikisht. Pr t realizuar kt duhet t prdoren t gjitha llojet e mundshme t
potencilaleve energjitike. Detyra kryesore e sistemeve t ndriimit sht dimmer-i i dritave,
megjithse t gjitha llojet e llampave kan krkesat e tyre teknike nga t cilat drejtohen.
Dimmen prmes mekanizmit drejtues t amplituds

Prmes vendosjes n seri n nj qark t pararezistencs dhe t nj mjeti ndriues vetm nj
pjes e vlers s tensionit ushqyes shkon n mjetin ndriues. Duke qen se vlera e
rezistencs n mjetin ndriues nuk ndryshon, mund t llogarisim rendimentin e puns duke
ditur vlern e tensionit sipas formuls: P=U2/R.
Nse vlera e pararezistencs do t paraqitet me potenciometr ather rendimenti i puns
do t ndryshoj vlern e tij.
UB = tensioni i rrjetit
UL = tensioni i ngarkess
Mangsia e ksaj metode sht q vlera e tensionit e cila n pararezistenc bie do t kthehet n energji ngrohse. Ky fakt sjell si rrjedhoj q elementt prbrs t ridimensionohen
n varsi t tij, duke mbartur kt sasi energjie ngrohse.
Prparsia n kt rast qndron ne faktin se kur dimmer-i ka nj rezistenc, vlera e tensionit
n mjetin ndriues ka formn e sinusit.
Dimmen me faza prerse

N fazn prerse do t pritet me nj triode pjesa e prparme e vlers s tensionit t rrjetit t
do gjysmvale t sinusit. N pozicionin Zero/Nul trioda do t mbyllet nprmjet elsit t
impulsit t nj doide me katr shtresa (Triggerdiode). Me ann e nj potenciometri mund t
prcaktojm pikn e ndezjes s triods pr do lloj gjysmvale sinusi.
EIT 1.3 PARATHENIE
79

= kndi i djegjes
= kndi i fluksit t
rryms
Ndezja e menjhershme krijon ndrhyrje n tensionin e rryms, t cilat shmangen me an t

instalimit t nj aparati parandezs q shmang kto interferenca. Mangsia e tij sht q kur
ky aparat sht n gjndje pune japin sinjale t cilat mund t krijojn zhurma. Intensiteti i
ksaj t fundit varet nga pika e ndezjes s triods. Ky lloj dimmer-i nuk ka humbje energjie,
pasi energjia n rrjet merret vetm kur ndizet mjeti ndriues, pra trioda sht e hapur. Nse
mbyllim triodn bie vlera e prgjithshme e tensionit, por fluksi i rryms ndalon dhe intesiteti i
rryms merr vlern zero.
Dimmen me faza ndarse

Parimi i fazs ndarse me at prerse dallohen nga njra-tjetra, pasi n fazn ndarse nuk
pritet pjesa e prparme e do gjysmvale sinusi e vlers s tensionit t rrjetit, por do t pritet
pjesa e prapme e saj .
= kndi i djegjes
= kndi i rrjetit t
rryms
80
EIT 1.3 PARATHENIE

Shenjat treguese t dimmer-it dhe t konsumuesit

Prodhuesit gjerman t dimmer-ave dhe transformatorve kan rn dakort pr prdorimin e
nj shenje t njsuar pr dimmer-at dhe konsumuesit n mnyr q t shmangen problemet
n przgjedhjen e dimmer-ave t prdorimeve dhe llojeve t ndryshme.
Ky simbol prbhet prej numrave t mposhtm dhe shkronjave q jepen si m posht:
IEC 417 L, Symbol 5004 .
Grmat e mposhtme paraqesin llojet e mposhtme t ngarkesave:

R Ngarkesa ohmike, p.sh. llampat e prdorshme
L Ngarkesa induktive, p.sh. transformatort konvencionale
C Ngarkesa kapacitative, p.sh. transformatort elektroteknike
M Motort
Kombinimet e ndryshme t konsumuesitdimmer jan t paraqitur edhe n tabeln e
mposhtme:
Simboli i konsumuesit
Simboli mbi
Dimmer/Rrotullues
N planin e instalimit dimmer-i do t shnohet me simbolin e mposhtm:
EIT 1.3 PARATHENIE
81

82
EIT 1.3 PARATHENIE

Qarqet me llampa t thjeshta dhe dimmer / reostat

Objektivat
T ndrtoj nj qark me llampa t thjeshta me dimmer, t kontrolloj efektivitetin e saj

duke e vn n gjndje pune.
T njoh funksionin e nj qarku me dimmer.
Detyre kursi
Kjo figur prmban planin e plot t instalimit pr dhomn e gjumit sipas porosis dhe
krkesave t veanta t klientit.
Klienti dshiron t shtoj elemente t reja n sistemin ndriues n dhomn e gjumit, t cilat
jepen si m posht:
Dy llampa leximi me dimmer me vler tensioni 230 V
Llampat do t komandohen (ndizen dhe fiken) nga nj mekanizm drejtues t prbr

nga nj buton me dimmer rrotullues.
Prizat duhet t vendosen pran komedinave t vogla pran koks s krevatit.
EIT 1.3/1 PERDORIMI I LLAMPAVE ME DIMMER
83


Bordi I instalimit
Planet e qarqeve
84

Pajisjet
1 Bord instalues (Qarqet me dimmer / Dimmerschaltungen)
Prues sigurie rryme me ngjyra t ndryshme
Priz lidhse me sigures
Zhvillimi i eksperimentit:
Vendosni n dimmer nj vler tensioni prej 250 mA. Mbani kto parametra t dimmer-it pr
t kryer edhe matjet e tjera.
I = 249 mA
Matni vlern e tensionit n rrjet, n llamp dhe n dimmer.
URrjet = 223,2
ULlamp = 212,6 V
UDimmer = 10,6 V
Llogaritni faktorin e ndikimit t ndriimit, t rendimentit dhe t vlers s energjis elektrike t
dhn midis burimit ushqyes dhe konsumuesit n nj kohzgjatje t caktuar.
P = 53,13 W
S = 55,8 W
Q = 2,65 W
= P/S = 0,95
85

86

Qarqet me llampa halogjene dhe dimmer

Objektivat
T bj nj ofert pr nj instalim elektrik
T ndrtoj skicn e planit dhe t ndrtoj nj llamp kompakte me gazra t rralla

ndriues / halogjene
T kontrolloj funksionimin e nj llampe kompakte me gazra t rralla ndriues me an

t matjeve t herpashershme t tensionit
Detyr kursi
Klienti dshiron t realizoj planin e mposhtm t ndriimit n dhomn e ndenjes:
Dy sisteme montimi n tavan me llampa kompakte me gazra t rralla ndriues dhe
aparate parandezes me dimmer.
Dritat drejtohen nga nj els me potenciometer rrotullues.
Nj kombinim prizash duhet t kombinohet me nj lidhje ISDN dhe nj lidhje antene.
Kombinimi i dyt i prizave duhet t lidhet me antenn tjetr.
Pr instalimin e telefonit, antens dhe termostatit t dhoms mjafton t shtojm nj
sistem tubacionesh bosh pr futjen e mvonshme t kabllove t ktyre aparateve.
Sistemi i planifikuar i ndriimit n tavan prmban nj aparatur parandezse me dimmer pr
llampat kompakte me gazra t rralla. Pr prizat eantens, telefonit dhe termostatit t dhoms
do t shtrohen tubacione bosh pr futjen e mvonshme t kabllove. Kto tubacione do t
drejtohen drejt burimit ushqyes t rryms s vazhdueshme, ku ndodhen edhe lidhjet kryesore t rrjetit elektrik. Prizat e drits jan vendosur t ndara nga prizat e tjera t rrjetit. Ky
fakt e bind klientin, q kombinimi i prizave, lidhja e antens dhe e telefonit jan t pajisura
me nj sistem mbrojtjeje ndaj vlerave t larta t tensionit.
EIT 1.3/2 PERDORIMI I LLAMPAVE HALOGJENE ME DIMMER
87

Llampat me gazra t rralla dhe me qartsi drite t drejtuar kan nevoj pr nj aparat t
veant prandezs, i cili rregullon vlern e intensitetit t rryms n qarkun e ktij lloji t
llampave.Vlera e frekuencs qndron midis vlerave 20 dhe 50 kHz. N varsi t rendimentit
t puns s llojeve t llampave me gazra t rralla prcaktohet edhe lloji i aparatit parandezs
q duhet t prdoret.
Mekanizmi drejtues do t furnizohet n radh t par me nj vler tensioni 0 deri n 10 V.

Kjo vler e tensionit t rryms konstante do t krijohet n aparatin parandezs, n mnyr
q t furnizoj lidhjen e potenciometrit n mekanizmin drejtues t daljes. Potenciometri duhet
t shoqrohet edhe nga kurba logaritmike e nj rezistence. Mekanizmat drejtues t lidhjeve
t disa aparateve parandezs mund t komandohen (ndizen dhe fiken) paralel me njritjetrin. Kshtu mund t drejtohen me an t potenciometrit t gjitha elementt ndriues t
gjendur n dhom.
elsi kryesor i rrjetit elektrik dhe potenciometri ndodhen n kutin e nj prize. Butoni
rrotullues i elsit zhvendos rezistencn. Kontakti n elsat e rrjetit elektrik do t vendoset
duke rrotulluar ose duke shtypur elsat prkats.
88

Njohurit themelore t EVG-s

(nga gjermanishtja Elektronische Vorschaltgerte aparatura elektronike parandezse)
Aparatet elektronike parandezs prdoren si mekanizma drejtues sipas parimit t rregullimit

t frekuencs. Prandaj vlera e energjis elektrike konstante e drejtuar e rrjetit t
ndryshueshm elektrik do t rregullohet nga nj qark ndrmjets me tension t
ndryshueshm.Nj ndryshues drejtimi do ta kthej vlern e tensionit konstant n vlerat e
frekuencs s llamps.
Ndryshuesi i drejtimit prbhet nga nj qark lkunds, i cili nprmjet ndezjes periodike
tendon t lkundet vet duke shkaktuar lkundjen n formn e sinusit t vlerave t tensionit
t ndyshueshm t rryms. Tensioni i mekanizmit drejtues ndikon n vlern e frekuencs s
ndezsit n ndryshuesin e drejtimit. Prmes ksaj ndryshon vlera e rezistencs s qarkut
lkunds duke br t mundur vendosjen e ngarkess s rryms. N rastet e qartsis
maksimale t drits ndryshuesi i drejtimit punon me vlera rezonante frekuence, d.m.th. vlera
e rezistencs s qarkut lkunds sht minimale dhe kshtu npr t kalon nj vler m e
madhe e intensitetit t rryms.
89


Bordi i instalimit
Planet e qarqeve
90

Pajisjet
1 Bord instalues i dimmer-ave (Qarqet me dimmer)
Prues t sigurt rrryme me ngjyra t ndryshm
Detyrat:
Pr ambjentin e dhoms s ndenjs duhet t jepet nj ofert pr instalimet elektrike, pra

rrjetin elektrik t lidhur me burimin ushqyes t rryms s vazhdueshme.
Firma juaj ka llogaritur nj kosto t prgjithshme fitimi (KPF), pra nj fitim (F) prej 35%.
Shprblimi i llogaritur neto ka vlern prej: 37,80 Euro pr or pra (0,63 Euro pr min). N
tabeln e mposhtme jan shnuar pozicionet prkatse t puns, mimet neto t blerjes,
kohzgjatja e montimit (sasit e munguara plotsojini me an t t dhnave t planit
instalues).
91

92

Kontrolli i funksionit t qarqeve me llampa me gazra t rralla

Me an t matjeve t vlerave t tensionit n llampat kompakte me gazra t rralla ndriuese
me dimmer mund t kontrollojm funksionin dhe ecurin e puns s tyre. Filloni t matni kur
mekanizmi drejtues sht i hapur dhe ndizni llampn, e cila fillon t ngarkohet, ndizet dhe ka
nj drit me qartsi t plot.
Matni vlerat e tensionit n mekanizmat drejtues dals +/- direkt n aparatin parandezs, pa i
mbyllur mekanizmat drejtues t dimmer-it. Sa sht vlera e tensionit ndaljet e mekanizmit
drejtues?
U = 12 V
Matni vlerat e tensionit n hyrjet e mekanizmit drejtues +/- duke i mbyllur mekanizmat
drejtues. Rrotulloni butonin ndezs. Brenda cilave vlera qndron tensioni i matur n
mekanizmin drejtues?
U = 0,5 deri n10 V
Matni vlerat e tensionit n llampn kompakte ndriuese (lidhjet 1 & 4). Rrotulloni dimmer-in
n maksimum. Sa sht vlera e tensionit t matur?
U = 62,5 V
Matni vlerat e tensionit n rezistencn e ngroht (lidhja 1 & 2). Sa sht vlera e tensionit n
rezistencn e ngroht?
U=1V
93

94

Sistemet e ndriimit me dimmen
Qarqet me llampa halogjene dhe dimmer

Objektivat
T shpjegoj funksionimin e transformatorit elektronik.
T ndrtoj kt lloj qarku dhe ta ver at n pun.
T paraqes nj list materialesh pr instalimin e nj rrjeti ndriues me voltazh t

ult.
Detyra e kursit
Klienti dshiron t zbatoj n banjo projektin e mposhtm:
Nj aparat pr ngrohjen e ujit
Dy priza pr larsen dhe tharsen e rrobave
Dy priza tek lavamani
Nj priz afr ders
Pes kapak dritash halogjene me dimmer 12V, secila nga 20 W
Nj kapak ndriues 230 V
EIT 1.3/3 QARQET ME LLAMPA HALOGJENE DHE DIMMER
95

Llampat halogjene-NV kan nevoj pr nj vler tensioni t puns nga 12 V (pjesrisht 24
V). Me an t transformatorit vlera e tensionit t rrjetit nga 230 V do t bjer duke u
transformuar n vlern 12 V.
Prsa i prket rendimentit t puns deri n 200 W transformatort elektronik kan disa
prparsi prball transformatorve me brtham hekuri:
Ato punojn me pak zhurm
Kan shkall m t lart veprimi
Ato jan t riparueshme
Zotrojn nj mbrojtje ndaj krijimit t nj qarku t shkurtr
Vihen n pun automatikisht pasi kan riparuar qarkun e shkurtr t krijuar.
Jan t mbrojtur nga mbingarkesa
Jan t sigurta gjat kohs q nuk shfrytzohen
Kan pesh t reduktuar
Jan m kompakt
Pr shkak t sjelljes kapacitative t faqes kryesore t transformatorit elektronik duhet q
parimi i mekanizmit t drejtimit n mryr graduale sipas fazave t procesit t puns t
transformohet n dimmer.
96

Udhzimet e instalimit
Transformatori elektronik shprndan n ann e tij dytsore nj vler pulsante tensioni konstant me nj vler frekuence prej afrsisht 40 kHz, prandaj jemi t detyruar t marrim masa
t veanta gjat instalimit t tij. Ndr masat m kryesore vlen t prmnden:
Gjatsia e rrjetit elektrik n pjesn dytsore t kondensatorit elektronik duhet t ket

nj vler maksimale deri n 2 metr.
Prerja e trthort e rrjetit elektrik zvoglohet n rastet e vlerave t larta t
frekuencave pr shkak t skineffekt-it (zhvendosje e rryms). Kshtu sht e
nevojshme q prerja e trthort e rrjetit t zgjidhet me nj vler t madhe.
Rendimenti / W
Prerja trthore Le / mm2
60
65 -105
1,5
110 - 150
2,5
Lidhja n paralel e disa llampave n qark duhet t bhet n transformator dhe jo n

nj llamp.
Linjn parsore dhe dytsore t kondersatorit nuk duhet ta vendosim asnjher

pran njri-tjetrit, n mnyr q t shmangim mbivendosjen e interferencave t
valve n rrjetin ushqyes.
Njohurit themelore mbi transformatorin elektronik
Parimi i puns s transformatorit elektronik qndron n faktin, q nj vler e lart frekuence

e tensionit konvertohet m me lehtsi nga nj transformator t vogl sesa nj vler tensioni
me frekuenc t ult. Tensioni i rrjetit me vler frekuence 50 Hz duhet n radh t par t
konvertohet n nj vler t lart frekuence.
97

Me ann e nj dimmeri ndars mund t drejtojm energjin elektrike t rrjetit n

transformatoin elektronik.
98


Bordi i instalimit
Planet e qarqeve
99

Pajisjet
1 Burim ushqyes i rryms s ndryshueshme
1 Bord instalues i dimmer-ave (Qarqet me dimmer-a / Dimmerschaltungen)
Prues t sigurt rryme n ngjyra t ndryshme
Detyrat
Shnoni n listn e mposhtme t materialeve t gjith linjat dhe pajisjet e ndryshme,pr t

cilat nevojitet nj voltazh me vler t vogl frekuence. Gjithashtu shnoni edhe linjat e
shprndarsit t rryms n qark.
Veshje izoluese NYM-J 3 x 1,5 mm2
Spina NYIF-J 2 x 1,5 mm2
Linja halogjene me voltazh t ult deri n 90C 2 x 1,5 mm2
100
10
10
Kuti shprndarse, u.P. 70 mm
9 cop
Dimmer rrotullues pr Kombinimin u.P. 400 W
1 cop
Transformator elektronik pr montim n tavan
1 cop
Ndriues halogjen pr montim n tavan20 W
5 cop

Kontrolli i funksionimit t ndriimit t tipit halogjen

Kontrolli sistematik i funksionimit t ktij lloji ndriimi siguron zbatimin dhe vnien n pun pa
probleme t ktij sistemi duke siguruar gjithashtu pr cdo rast gjetjen me lehtsi t
defekteve. Ky kontroll mund t realizohet me matjen e herpashershme t vlerave t
tensionit. Duhet patur parasysh se duhen prdorur vetm indikator t kontrolluar dhe fisha
t sigurta bashkuese. Linja rryme t paizoluara dhe linja t njjta lidhse jan t ndaluara.
Matni vlern e tensionit n hyrje dhe n dalje t dimmer-it. Pr t realizuar kt mbyllni
aparatin mats t tensionit n hyrjen-L1 t dimmer-it dhe linjn neutrale t transformatorit
elektronik.
UDimmer hyrje = 224 V
Matni vlern e tensionit n dalje t dimmer-it.
UDimmer dalje = 213 V
Matni vlern e tensionit n hyrje t transformatorit elektronik
UTrafo In = 213 V
Matni vlern e tensionit n dalje t transformatorit elektronik.
UTrafo Out = 7 V
Matni vlern e tensionit n llampn halogjene.
ULlamp = 7 V
101

Teknika e ndriimit
sht knaqsi t punojm s bashku:

Me an t eksperiencs tuaj personale dhe vzhgimeve tuaja ju mund t plotsoni, apo t
njihni gabimet e ndryshme n kt vllim. Ju mund t na komunikoni shqetsimet tuaja t
cilat ne do ti kemi parasysh n prpunimin e vllimeve t botimeve tona n t cilat udhzimet
tuaja do t jen nj baz e rndsishme.
Ne ju falenderojm pr interesimin tuaj dhe pr bashkpunimin
Manuali:
Shnimet:
Data:
Copyright 2010 LUCAS-NLLE GmbH. T gjitha t drejtat t rezervuara.

Ky botim sht i mbrojtur ligjrisht nga e drejta e autorit dhe gjitha t drejtat mbi t i rezervohen atij.
Botimi nuk duhet riprodhuar n asnj lloj forme si fotokopje, mikrofilm ose ndonje lloj tjetr prdorimi si
pr prpunimin e t dhnave pr makineri t ndryshme si dhe n gjuh t tjera pa miratimin me
shkrim t firms LUCAS-NLLE GmbH.
Prjashtim n kte rast bjn flett e puns t nxnsve q studjojn pran institucionit q ka lejen
pr shfrytzimin e ktij botimi. Kto flet pune mund t shumfishohen pr ti shrbyer proesit
msimor, duke ruajtur formn e tyre origjinale.
N rast ndryshimesh n pjes t caktuara t paauorizuara nga autori LUCAS-NLLE GmbH, ather
humbasin t drejtat pr garanci apo mbshtetje profesionale.
Firma LUKAS NLLE falenderon Dipl. -Ing. Fatmir Gjyriqi pr ndihmn e palodhur n prshtatjen e
materialeve tona n gjuhn shqipe.
LUCAS-NLLE Lehr- und Megerte GmbH

Adresa: Siemensstrae 2 D-50170 Kerpen (Sindorf) Gjermani
Kutia postale: Postfach 11 40 D-50140 Kerpen Gjermani
Tel.: +49 2273 / 567-0 Fax: +49 2273 / 567-30 E-Mail: vertrieb@lucas-nuelle.com
SYGJERIME
16
Lucas-Nlle Lehr- und Megerte GmbH

Siemensstrae 2 D-50170 Kerpen-Sindorf
Telefon +49 2273 567-0 Fax +49 2273 567-30
www.lucas-nuelle.de

Instalimet Elektrike Ne Shtepi Dhe Ndertesa PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Instalimet Elektrike Ne Shtepi Dhe Ndertesa PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Lsungen

Instalimet elektrike n shtpi dhe

Libri i prgjigjeve pr msuesin

Lucas-Nlle Lehr- und Messgerte GmbH

Instalimet elektrike n shtpi dhe ndrtesa

Instalimet elektrike n shtpi dhe ndrtesa

Procesi i dimer-it pr llampa t ndryshme

Instalimet elektrike n shtpi dhe ndrtesa

Teknika e ndriimit konvensional

Teknika e instalimit konvensional

Vrejtje mbi sigurin teknike

Instalimet elektrike n shtpi dhe ndrtesa

Prgatitja pr pun e bordit t tekniks s ndriimit

Instalimet elektrike n shtpi dhe ndrtesa

Vnia n pun e sistemit t kutive t tekniks s ndriimit

Instalimet elektrike n shtpi dhe ndrtesa

Plani i instalimit sht nj paraqitje nj-poleshe

Instalimet elektrike n shtpi dhe ndrtesa

Plani i prgjithshm pasqyrues i instalimit

Plani i rrjedhjes s rryms me form t

Plani i rrjedhjes s rryms n paraqitjen e

Raumart (trockene Rume)

NYM Cu 1,5 mm (t)

Instalimet elektrike n shtpi dhe ndrtesa

Pjest e domosdoshme dhe aparaturat e duhura

Prshkrimi i aparaturave pr pjeset prbrse t bordit

Bordi i instalimit Teknika e ndriimit

Paket pruesish sigurie 4mm (47 Cop)

Priz bashkuese me sigures 19/4mm e bardhe

Priz bashkuese me sigures 19/4mm e bardh me degzim

Prshkrimi i aparaturave pr pjest prbrse t bordit (alternativ)

els kryq (Polwender = ndrrues polesh; me 4 linja)

Priza sipas standarteve evropiane CEE 7/4

Portollamp E14, 3-fach

Llamp 40W, E14

Burim i rryms s ndryshueshme

Panel llamarine (madhsia sipas ambientit t msimit)

Paket pruesish sigurie 4mm (47 Cop)

Priz bashkuese me sigures 19/4mm e bardh

Priz bashkuese me sigures 19/4mm e bardh me degzim

Literatura pr t gjitha konfigurimet

Instalimet elektrike n shtpi dhe ndrtesa

Ndrprersit e rryms / elsat

T kuptoj funksionin e nj elsi

T kontrolloj funksionin e tyre me an t aparateve t thjeshta matse kur ndrpritet

T hartoj dhe t zbatoj nj plan instalimi n nj ambjent t caktuar t dhn.

T paraqes nj skic t zmadhuar t planit t nj qarku duke prmbledhur t gjith

T arrij t shpjegoj verbalisht funksionin e elsave duke prdorur planin e

T ndrtoj qarkun e rryms sipas skics s dhn t planit, t kontrolloj saktsin

EIT 1.1/1 NDRPRERSIT E RRYMS / ELSAT

Instalimet elektrike n shtpi dhe ndrtesa

Skica e planit t rryms dhe zhvillimi i eksperimentit

EIT 1.1/1 NDRPRERSIT E RRYMS / ELSAT

Instalimet elektrike n shtpi dhe ndrtesa

Aparaturat dhe pjest e ndrtimit

Kontrolloni funksionimin e elsit me nj multimetr (ose Ohmmetr). Dokumentoni

EIT 1.1/1 NDRPRERSIT E RRYMS / ELSAT

Instalimet elektrike n shtpi dhe ndrtesa

Aparatura matse n rast se elsi sht i hapur tregon 0L (i pafundm)

Paraqitja e skics s zmadhuar t planit t qarkut

elsi nuk prdoret, ska rrym, llampa nuk ndrion.

EIT 1.1/1 NDRPRERSIT E RRYMS / ELSAT

Instalimet elektrike n shtpi dhe ndrtesa