SADRAJ:

1.

UVOD .............................................................................................................................................. 2

2.

OSNOVNE KARAKTERISTIKE PROIZVODNJE PIVA ......................................................... 3

3.

2.1.

Proizvodnja sladovine ........................................................................................................... 3

2.2.

Filtracija sladovine ................................................................................................................. 6

2.3.

Kuvanje i hmeljenje sladovine ............................................................................................. 7

2.4.

Bistrenje i hlaenje ................................................................................................................ 7

2.5.

Glavno i naknadno vrenje..................................................................................................... 8

2.6.

Karakteristike vrenja............................................................................................................ 10

BISTRENJE I ISTAKANJE PIVA. GOTOVO PIVO ............................................................... 11

3.1.

Karakteristike kisel-gura ..................................................................................................... 12

3.2.

Punjenje piva ........................................................................................................................ 12

3.3.

Hemijski sastav i osobine piva........................................................................................... 13

4.

ZAKLJUAK ............................................................................................................................... 14

5.

LITERATURA .............................................................................................................................. 15

1. UVOD
Prema drevnim iskopinama i zapisima jo iz vremena kada se pisalo klinastim pismom
na kamenu i glini, arheolozi su utvrdili da su stari Vavilonci proizvodili pivo u
domainstvu jos 7000 god. pre n.e. Imali su 16 sorti piva, a za vrenje su koristili jemeni
slad ili penicu. Odavde se prenijela proizvodnja piva u drevni Egipat, Persiju, Grku i
druge zemlje. Egipani su znali da prave pivo ve 2000 god. p.n.e. Poznate pivare bile
su u Peluziji na uu Nila. Grci, primajui civilizaciju od Egipana nauili su od njih
vjetinu proizvodnje piva, oni su ovaj postupak dobijali iz jema i nazivali ga jemeno
vino. U 1976. god. svjetska proizvodnja piva iznosila je 810 miliona hektolitara. Najvei
proizvoai piva u svijetu su sledee drave: USA sa 192 miliona hektolitara,
Njemaka 117 miliona hl, Rusija sa 72 miliona hl, Velika Britanija 66 miliona hl, Japan
37 miliona hl, Francuska 24 miliona hl, Kanada 20 miliona hl, Austrija 20 miliona hl.
Ovih osam drava uestvuje u svjetskoj proizvodnji piva sa 70%.
Pivo je pie koje se dobija iz jemenog slada, hmelja i vode uz dodatak kvasca.
Osnovne osobine piva su :

Stabilna pjena,

Karakteristian ukus po hmelju (gorina),

Mali sadraj alkohola i

Osvjeavajui karakter.

Sastav piva ini oko 90 % vode, 3-5 % alkohola, 0.4 - 0.5 % ugljen-dioksida i 4-5 %
suve supstance ( ekstrata ) . Ekstrat piva se sastoji od ugljenih hidrata , bjelanevina,
mineralnih sastojaka i drugih organskih supstanci korisnih za organizam, zbog ega
pivo ima i znatnu hranljivu vrijednost. U naem pivu sadraj ekstrata u osnovnoj
sladovini je najee 12 %. Osnovna i polazna sirovina u proizvodnji piva je pivski
jeam.

2. OSNOVNE KARAKTERISTIKE PROIZVODNJE PIVA

Pod pivom se podrazumijeva slabo alkoholno pie, koje se proizvodi u procesu

alkoholnog vrenja iz slada, hmelja, vode i pivskog kvasca. Voda je glavni dio svih
napitaka. Ona slui kao rastvara. Slad daje pivu sastojke ekstrata od kojeg zavisi
punoa ukusa i koncentracija osnovnog ekstrata piva. Hmelj konzervira pivo i daje mu
ugodan miris i gorak ukus, dok pivski kvasac izaziva alkoholno vrenje u kome eer
prelazi u alkohol i ugljen dioksid. Proizvodnja piva se dijeli na tehnologiju slada i
tehnologiju piva. Tehnologiju slada obuhvata: ienje i sortiranje jema, moenje
jema, klijanje jema, suenje zelenog slada, oslobaanje slada od klice i poliranje.
Tehnologija piva obuhvata:

Proizvodnja sladovine,

Glavno i naknadno vrenje,

Bistrenje i punjenje piva.

2.1.

Proizvodnja sladovine

Osnovne faze procesa proizvodnje sladovine su:

Priprema sirovine,

Komljenje ili ekstrakcija slada,

Filtracija sladovine (cedjenje komine),

Kuvanje i hmeljenje sladovine,

Bistrenje i hlaenje sladovine.

Priprema usitnjavanje ili drobljenje sirovine (slada)

Slad se iz silosa usitni pneumatskim transportom (vakum pumpom) dovodi do

separatora. Iz separatora se estice praine i pljeve odvode ciglaona, a oieni slad

se elevatorom odvodi u prihvatni ko. Slad zatim ide u mlin za usitnjavanje. Mlin se
sastoji iz dva para valjaka, a izmeu njih se nalaze perforirana postavljena bona sita.
Na gornjem paru valjka se obavlja samo grubo drobljenje slada pri emu dolazi samo
do puenja zrna, a znatan dio ostaje sa pljevicom, od koje se on moe odvojiti slabim
mehanikim tresenjem. Dalje usitnjavanje se vri na donjem paru valjaka izmeu kojih
je zazor manji nego kod gornjeg para valjaka, pa se ovi valjci moraju bre obrtati.
Odgovarajue odvajanje dijelova endosperme od pklevice mogue je ostvariti samo
ukoliko je slad dobro razgraen i ukoliko je gornji par valjaka odgovarajue podeen.
Usitnjeni slad ide u prihvatni ko ispod mlina, a koji se nalazi iznad komovljaka.
Komljenje ili ekstrakcija slada
Komljenje predstavlja dalje voenje razgradnje jemenog, odnosno sladnog zrna.
Razgradnja zrna zapoeta za vrijeme sladovanja i u procesu komljenja nastavlja putem
istih enzima, odnosno enzimskih grupa, tako da se iz usitnjenog slada izdvajaju
rastvorljive i razgraene supstance i prevodi u teni oblik. Ovako nastali rastvor naziva
se sladovina koja obuhvata sve rastvorljive supstance pod imenom ekstakt. Cilj ove
transformacije je dobijanje specificne sladovine sa odreenim osobinama za
odgovarajui tip piva. Mali je udio supstanci u sladu koje su direktno rastvorljive u vodi.
Tu spadaju saharoza, glukoza, fruktoza, rastvorljive gume i njihovi produkti, beta
glukani, pentozani, bjelancevine, lipidi, polifenoli i enzimi (oko 12 % suve materije zrna
slada).
Koliina slada koja se prerauje u jednom valjku naziva se usipak. Koliina vode koja
se koristi za rastvaranje ove kolicine slada zove se naliv. Smjesa slada i vode je
komina, a dobijeni rastvor sastojaka slada naziva se sladovina, a nerastvorene ostatak
od prekrupa je tron ili trber. Cjelokupna koliina vode koja je potrebna za proizvodnju
sladovine ne mijesa se sa usipkom odjednom. U poetku se dodaje samo toliko vode
koliko je potrebno za rastvaranje sastojaka i za obavljanje hemijskih biolokih
transformacija u kominu, ova se voda naziva glavni naliv. Rastvor ekstrata koji se pri
tome dobija zove se prvenac. Prvenac se posle filtracije dijelom zadrava u sladnom
tronu.
Rastvor sastojaka slada u vodi mora se obaviti tako da sastojci koji prijeu u sladovinu
meusobno budu u odreenim, relativnim uskim granicama. Ovaj sastav u prvom redu
4

odreuje tip piva koji se proizvodi, a zatim obezbjeuje besprekorno odvijanje daljih
faza u procesu proizvodnje piva. Kvalitativni sastav sladovine zavisi od:

polaznih sirovina,

sastav vode za proizvodnju piva,

primljenog postupka komljenja.

Najvaniji zadaci koji se moraju sprovesti tokom komljenja jesu enzimska razgradnja
skroba i bjelancevina i njihovo prevoenje u rastvor.
Najvaniji enzimski procesi tokom komljenja u praksi proizvodnje piva odvija se prema
sledeim zahtjevima:

komina i kasnije sladovine moraju imati normalnu boju sa jodom,

granini stepen prevrelosti sladovine treba da odgovara eljenom tipu piva.

Prividni granini stepen prevrelosti za svijetla piva kree se u granicama od 78
85 %.

Bjelanevine utiu na ukus piva, od znaaja su za pjenu piva, djeluju kao puferne
komponente i komponente boje, slui kao hrana za klase. Cilj razlaganja bjelanevina
je:

Obezbjeenje odreene koliine amino azota koji je potreban za voenje

vrenja i za dobru ishranu kvasca, a samim tim utie i na stvaranje sporednih
proizvoda vrenja.

Obezbjeenje visokomolekularnog azota, i to onih frakcija koje utiu na pjenu.

Razgradnja visokomolekularnih estica bjelanevina koje dovode do stvaranja

taloga.

Osnovni postupci komljenja su:

Infuzija: karakteristie je zagrijavanje cjelokupne mase komine do 75 C bez

primjene kuvanja. Ona je osnova za proizvodnju sladovina za pivo gornjeg
vrenja (pivo praznog ukusa, sa dosta alkohola).

Dekokcija: po ovom postupku se proizvodi sladovina za pivo donjeg vrenja

(svjezija piva sa punijim ukusom, sa dosta neprevrelog eksteta i sa manje
alkohola). Ovaj postupak karakterie odvajanje pojedinih dijelova komine (koji

se zovu odvarak). Nakon toga se odvarak vraa ponovo u komovljaku i

sjedinjuju sa preostalom kominom.

Primjer dekocionog postupka komljenja iznosi sa dva odvarka koji se primjenjuju u

Vrakoj pivari A.D. pri proizvodnji sladovine za svijetlo AMPION pivo. Ukupan utisak
za jedno komljenje iznosi 4 500 kg i to 2 700 kg slada (60%) i 800 kg kukuruza (40%).
Voda za komljenje se mijea sa sirovinama u odnosu 4 : 1.

2.2.

Filtracija sladovine

Postupak filtracije se vrsi u dve faze :

I faza je oticanje prve sladovine tzv. prvenca koji ima veu koncetraciju
osnovnog ekstrata.

II faza je ispiranje zaostalog ekstrata iz trebera toplom vodom.

Za uvoenje procesa cjeenje sladovine slue sledei ureaji:

Bistrenik ili kada za cijeenje,

Filter za kominu (majs filter).

Prije filtracije obavlja se priprema bistrenika. Ona se satoji u namjetanju sita,

provjerava se ispravnost ventila za izbacivanje tropa, kao i ventila za curenje sladovine
u bateriju. Kada je ova priprema zavrena bistrenik se napuni sa vodom temperature
od 75 78 C I to 2 3 cm iznad sita. Brzina filtracije i istoa filtrata zavisi od
filtracionog sloja koji se formirao na dnu bistrenika, zatim od temperature komine, od
stepena razgraenosti i viskoznosti sladovine. Brzina i koliina protoka sladovine
regulie sa ventilima. Potrebno je da sladovina tee ravnomjerno i da je potpuno bistra.
U treberu posle ispiranja ostaje izvjesna koliina ekstrata koji moe maksimalno da
iznosi 1,5 % a sto se smatra normalnim rastvorom u toku proizvodnje.
Princip dobijanja sladovine pomou filtera za kominu sastoji se u sledeem: po
zavretku procesa ukomljavanja i kuvanja sladovine prepumpa se uvarak u filter za
kominu. On se sastoji iz niza okvira koji zajedno ine komore izmeu kojih se nalaze

polivinilski uloci za filtraciju. Sladovina dolazi zajedno sa kominom preko pumpe u

ovaj filter i ispunjava pojedine komore izmeu okvira. Sladovina prolazi kroz
postavljene uloke i otie kroz ljebaste kanale ploca prema slavinama. Punjenje filtera
i proces filtacije vri se pod pritiskom od 0,5 1 atmosfere. Pritisak pri ispiranju doputa
se do dve atmosfere. Nakon zavrenog procesa vri se rastavljanje ploa, zatim
ispricavanje trebera sa vodom, tako da isti pada u depo, koji se nalazi isto i pod filtera.
Putem puznok transportera treber se transportuje do silosa.

2.3.

Kuvanje i hmeljenje sladovine

Za vrijeme hlaenja sladovine, prvenac ima koncetraciju od 15 17 % ekstrakta, on

se mijea sa ekstraktom sadrina i sakupljaju se u kazanu sladovina. Ako se proizvodi
pivo od 11 % ekstrakta, kazan se puni sve dok koncetracija ekstrakta u sladovini bude
10,5 %. U toku kuvanja ove sladovine u trajanju od 1,5 aa iz nje otpari voda toliko
da koncetracija ekstrakta bude 11,2 %. Dodatak hmelja u sladovinu i rastvorenjem
gorkih supstanci iz njega utiu na kvalitet piva ( ukus, pjenu). Hmelj se moe
dodavati u razliitim oblicima:

kao briketi hmelj

kao bolirani hmelj i

kao hmeljni ekstrat.

Koliina dodatnog oblika hmelja zavisi od sadraja gorkih supstanci i od eljene

gorine koju elimo da ima pivo koje proizvodimo tj. od vrste piva.

2.4.

Bistrenje i hlaenje

Zadatak procesa bistrenja i hlaenja sladovina je izavanje taloga kako bi se dobila

bistra sladovina i sniavanje njene temperature do temperature koja odgovara
potrebama poetnog stadijuma vrenja piva. Sladovina se ve pri prolasku kroz hmeljno
cjedilo oslobaa znatnih koliina istaloenih bjelanevina koje zaostaju u hmeljnom

tropu. Dalje izdvajanje pahuljastog taloga bjelanevina se vri njenim prebacivanjem u

poseban tan, tzv. virpul.
Da bi se izdvajanje ovog tzv. vrueg taloga uspjeno izvelo mora se obezbijediti
odgovarajui tehniki dijelovi. Sladovina mora tagencijalno ulaziti u taloak da bi se
stvorilo vrtlono kretanje, koje pospjeuje izdvajanje taloga na sredini talonika,
odgovarajui kapacitet i brzinu protoka pumpe za sladovinu, potrebno vrijeme
mirovanja sladovina u taloniku ( 30 40 min.).
Temperaturu sladovine u taloniku za ono vrijeme pada sa 100 105 C na 75 85
C. Sladovina se iz talonika pumpom prebacuje kroz ploasti hladnjak da bi se
ohladila na temperaturi za otpoinjanje glavnog vrenja ( oko 10 C ).
Ploasti hladnjak ima dve sekcije :

prvi je za predhlaenje sladovina,

drugi je sekcija hlaenja gde se sladovina hladi do eljene temperature.

2.5.

Glavno i naknadno vrenje

Osnovu tehnologije dobijanja piva sainjava alkoholno vrenje. Proces vrenja je ivotna
pojava disanja kvasca, kada dolazi do razgradnje eera u alkohol i ugljenu kiselinu
(Pasterova vitalna teorija vrenja).
C6 H12 O6 = 2 C2 H5 OH + 2 CO2
Posle Pastera pojavila se i nova teorija prema kojoj treba alkoholno vrenje posmatrati
posledicom djelovanja enzima, a kvasac je neophodan kao nosilac enzima vrenja.
Enzim koji se nalazi u kvascu dobio je ime cimaza.
Uzronici svih vrsta vrenja su mikroorganizmi koji proizvode enzime kao specifine
izazivae hemijskih promjena. Sve te mikroorganizme moemo podijeliti u tri glavne
grupe, i to:

Kvasci,

Bakterije,

Plijesni.
8

Za proizvodnju piva slue pivski kvasci. Kvasci su jednoelijski organizmi elipsoidnog,

uglastog, ovalnog, ili duguljastog oblika, koji se redovno razmnoavaju pumpanjem. U
nepovoljnim prilikama, kada kvasci ne raspolau sa dovoljno hranjivih materija
razmnoavaju se sporama koje nastaju unutar elija. U pivarstvu kvasci se dele na
pahuljaste i prakaste. Pahuljasti kvasci imaju nii stepen prevrenja sladovine jer se
zgruavaju u pahuljice i imaju manju kontaktnu povrinu sa sladovinom. Prakasti
kvasci imaju vii stepen prevrenja sladovine, jer je vea povrina njihovih elija u
kontaktu sa sladovinom. Ovi kvasci imaju odreene osobine znaajne za tok
alkoholnog vrenja. One se ogledaju u sledeem:

brzini razmnoavanja,

brzini i trajanju vrenja,

bistrenja piva,

brzini taloenja kvasca,

sposobnosti za prevrenje piva,

ukusu piva.

Brzina razmnoavanja ocjenjuje se prema koliini kvasca koji se taloi na dnu posude
u vrenju posle 36-48 sati.
Brzina i trajanje vrenja se vidi po spoljanjim manifestacijama sladovine u toku vrenja,
tj. kada nestane pjena sa povrine posude, a to je dokaz da je glavno vrenje zavreno.
Bistrenje piva je u dobroj mjeri zavisno od fiziolokih osobina kvasca. Dok se u jednim
posudama vidi brzo bistrenje i lepi sjaj piva, u drugim posudama i posle dueg vremena
pivo je opalescentno.
Brzina taloenja kvasca je vaan faktor pri izboru kvasca. Boja taloga je esto u
zavisnosti od sladovine, jer, ako ova ima bjelanevine koje koaguliraju, stvara se
kaasta masa prljavo-sivog taloga.
Sposobnost za prevrenje piva izraena je stepenom prevrenja eera u sladovini.
Razliite sorte kvasca u istoj sladovini daju razliit stepen prevrenja.
Ukus piva je u izvjesnoj meri uslovljen i sortom kvasca, pa je potrebno probom piva
utvrditi eventualne razlike.

2.6.

Karakteristike vrenja

Na sladovini prilikom vrenja dolazi do vidnih promjena. Te promene se mogu podijeliti

na sledee faze:

niska bijela pjena,

srednja pjena,

visoka pjena,

opadanje pjene,

hlaenje i taloenje.

Prvi znaci vrenja se pokazuju stvaranjem bijelog pokrivaa od pjene koju stvara ugljendioksid, a koji se oslobaa prilikom vrenja i prelazi u atmosferu. Pri kraju ove faze
vrenja poinju se nakupljati male koliine hmeljnih smola i bjelanevinskih materija, to
se naziva faza niske bijele pjene.
U ovom stadijumu mehurii ugljen-dioksida razvijaju se intenzivnije i nastaje gua
kompaktna pjena, koja se poinje podizati. Usled pojaanog izdvajanje hmeljnih smola,
pjena dobija ukasto-smeu boju. Boja zavisi od hemijskog sastava i koncentracije
sladovine i sorte kvasca i koliine hmelja.
Trea faza predstavlja fazu najintenzivnijeg zrenja. U ovoj fazi temperatura dostie
maksimum, a nastajanje pjene je najintenzivnije.
etvrta faza je karakteristina po tome to se u njoj pored smjenjivanja pjene i njenog
postepenog propadanja dolazi do flokulacije pjene i bistrenja piva. Pjena se postepeno
gubi i na kraju povrina piva ostaje pokrivena tankim slojem pjene. Proizvod dobijen
na kraju ove faze naziva se "mlado pivo".
U ovoj fazi se pivo hladi kako bi se ubrzalo taloenje kvasca i postigla temperatura 45 C. Za odreivanje zavretka glavnog zrenja slui stepen prevrelosti i spoljni znaci
na povrini sladovine, odnosno "mladog piva". Pivo se uzima u au od 50ml i kada se
dobro prosvijetli treba da pokazuje suspendovane estice na dnu i to bi bio znak da se
dobro izbistrilo i da je proces glavnog vrenja zavren.

10

3. BISTRENJE I ISTAKANJE PIVA. GOTOVO PIVO

Poznato je da u toku procesa glavnog vrenja i zrenja dolazi do odreenih fizikohemijskih i organo-leptikih promjena u sastavu i osobinama piva. Pivo se bistri, elije
kvasca i druge suspendovane materija bjelanevinsko-taninskog kompleksa se taloe,
a osloboeni ugljen-dioksid se vee za pivo, tako da poprima svoj konaan sastav,
ukus i druge osobine. Filtrirano pivo treba da bude kristalno bistro, sa potrebnom
trajnosti, ukusom i ostalim karakteristikama. Radi toga, filtracija ima veliki znaaj kao
poslednja faza proizvodnog procesa, jer tek filtrirano pivo ima sve one karakteristike
koje trae potroai. Danas se u svijetu u cilju postizanja bistrenja piva primjenjuju dva
osnovna postupka, i to:

separacija piva i

filtracija piva.

Bistrenje piva na separatoru odvija se na bazi centrifugalne sile. Poznato je da

sladovina i pivo sadre izvjesne estice razliite specifine teine koje se taloe usled
gravitacione sile. Pivo dolazi pod pritiskom u bubanj u kome su smjeteni rotirajui
tanjiri. Tanjiri su smjeteni na uplje vreteno koje slui za ulaz piva. Po bubnju pivo
prolazi izmeu tanjira i osnovice bubnja u prostor za taloenje. Krupne estice se
izdvajaju usled centrifugalne sile ka periferiji, pa se na taj nain vri stvaranje taloga.
Ovaj talog se u odreenim vremenskim intervalima izbacuje. Poto su separatori
hermetiki zatvoreni odrava se konstantan pritisak i ne dolazi do gubitka piva i
smanjenja koncentracije ugljen-dioksida.
Osnovna prednost filtracije piva je mogunost otrije filtracije i postizanje vee bistrine.
Kvalitet filtracije gotovog piva zavisi od pravilnog izbora i doziranja kisel-gura koji
odgovara zahtjevima za postizanje odreenog stepena bistrine piva. U veini sluajeva
estice zamuenja koje treba odstraniti iz piva su male pa je potrebno stvoriti
odgovarajui porozni sloj koji e ove estice zadrati prilikom filtracije. Na taj nain se
iz tene faze izdvajaju estice tako da se dobija bistra tenost. Za filtriranje se obino
koriste filtracioni uloci koji su izraeni u vidu ploa iz kombinacije celuloze i pamuka.
Na filtracionim ulocima se formira prvo jedan naplavni sloj grubog kisel-gura, a zatim

11

se nanosi kisel-gur finije granulacije koji formira filterski sloj koji zadrava estice i na
taj nain omoguava da kroz filtracione slojeve prolazi potpuno ist filtrat, osloboen
svih talonih materija i elija kvasca.

3.1.

Karakteristike kisel-gura

Kisel-gur kao sredstvo za filtriranje, proizvodi se od slojeva diatomeja (alge

kremenjaice). Kad je pravilno pripremljen najbolje odgovara zahtjevima koji se
postavljaju idealnom sredstvu za filtriranje: svojim oblikovanim esticama stvara
veoma prepostljivu filter-pogau koja omoguuje najbolje filtraciono djelovanje. U
hemijskom sastavu kisel-gur je najveim dijelom sastavljen od silicijumovih dioksida i
aluminijumuvih oksida.
Filtracija je poslednja faza u proizvodnom procesu, koji predhodi punjenju piva u burad,
boce i limenke pa je nuno da joj se posveti posebna panja. Kako sa stanovnita
bistrine i drugih tehnolokih zahtjeva za kvalitetno pivo, tako i sa stanovnitva
ekonominosti izvoenja ove tehnoloke operacije.

3.2.

Punjenje piva

Filtrirano pivo dolazi u tankove pod pritiskom u kojima treba da se zadri 8-12h pre
punjenja. Zadravanje piva u tankovima ima svrhu da se pivo ohladi na temperaturi 12 kako bi se spreilo pjenuanje u procesu otakanja piva. Pivo se puni pod
izobarometarskim pritiskom. Pod ovim pojmom se podrazumijeva konstanti protivpritisak ugljen-dioksida kojim se omoguava normalno punjenje piva i koji spreava
gubitak ugljen-dioksida i oksidacija piva.

12

3.3.

Hemijski sastav i osobine piva

Glavni sastojci gotovih piva su voda, alkohol, ugljen-dioksid i ekstrakt (neprevreli dio
ekstrakta). Zavisno od sorte piva sadraj alkohola se kree od 2-6%. Pored etil
alkohola u pivu se nalaze male koliine viih alkohola. U pivu normalno ima 0,30-0,40%
ugljen-dioksida. Prisustvo ugljen-dioksida djeluje povoljno na ukus, daje svjeinu, a
predstavlja i vanu komponentu za pjenuavost piva. Sposobnost dranja pjene zavisi
o koliini i hemijskom sastavu ekstrakta. Od piva se trai da pri punjenju u au pjeni
tako da se ova gusta i vrsta pjena, tako da se ova gusta i vrsta pjena zadri na
povrini najmanje 3 minuta. Mjehurii ugljen-dioksida koji se diu od dna ka povrini
pomau odravanju pjene. Ekstrakt piva preteno ine ugljeni hidrati i manja koliina
proteina, aminokiselina, glicerina i sastavnih dijelova hmelja. Od sastava ekstrakta
zavisi punoa ukusa piva. Hemijski sastav ekstrakta ne zavisi samo od vrste slada,
nego i nainu proizvodnje sladovine i voenju fermentacije, odnosno stepenu
konanog prevrenja na kraju fermentacije.

13

4. ZAKLJUAK
Pivo je pjenuavo osvjeavajue pie sa karakteristinom aromom i sa prijatnim gorkim
ukusom. Pivo sadri mali sadraj etil-alkohola i zasieno je ugljen-dioksidom.
Poto predstavlja dobar emulgator hrane, pivo doprinosi kod postizanja pravilnije
razmjene materija i poveanja iskorienja pojedinih sastojaka hrane u organizmu.
Pored toga, ekstrakt piva organizam veoma lako i potpuno asimiluje. U pivu postoje i
izvjesne koliine vitamina, kao na primjer vitamina B1 (tiamin), B2 (riboflavin), H
(biotin), B6 (piridoksin), a znatno vie vitamina PP (niacin). Pivo poboljava apetit.
Zbog svoje hranljive vrijednosti i prijatnog karakteristinog ukusa, pivo je kao napitak
veoma rasprostranjeno u svijetu.

14

5. LITERATURA
[1] Mahmud, ., Tehnologija piva, Beograd, 1979. god.
[2] Petersen, H., Pivara i njena oprema, Beograd, 2004. god.
[3] Stefani, K., Mari, V., Pivarski prirunik, Beograd, 1990. god.
[4] aki, N., Tehnologija proizvodnje piva, Sarajevo, 2005. god.

15