UD. 8. O SECTOR PRIMARIO.

1. Que actividades econmicas comprende O SECTOR PRIMARIO: conxunto de actividades

destinadas a obter recursos da natureza (agricultura, gandara, explotacin forestal e pesca). Estn
relacionados, fundamentalmente, coa obtencin e a producin de alimentos.
2. A AGRICULTURA.
Chamamos agricultura ao conxunto de actividades econmicas relacionadas co tratamento do
chan e o cultivo da terra para a producin de alimentos. Segundo a FAO (Organziacin das Nacins
Unidas para a Alimentacin e a Agricultura), o 38% da superficie do planeta son terras dedicadas
agricultura.
2.1. CARACTERSTICAS DA AGRICULTURA. O ESPAZO AGRARIO.
2.1.1. Existen diversos FACTORES FSICOS E HUMANOS que determinan a diversidade e
localizacin da actividade agrcola.
a) Condicins naturais:
O clima:

A temperatura: A agricultura necesita 10 C como mnimo para desenvolverse. As

xeadas (- de 0C) destren cultivos sobre todo na primavera e outono.

Precipitacins: Son necesarios 900-1200 mm. distribudos regularmente. Escaseza de

auga = agricultura limitada. Axentes atmosfricos adversos: saraiba, pedrisco e choivas
torrenciais destren colleitas e arrasan o chan.

O relevo:

Solainas e umbras: Ladeira de montaa con mis horas de sol = favorables para o
cultivo. Ladeira de montaa con mis horas de sombra = xeadas. A exposicin ao vento
en ladeiras de montaa afecta aos cultivos.

Inclinacin do relevo: Facilita ou dificulta as actividades agrcolas.

Altitude: 0 a 200 m. a altitude mis adecuada. Cada 100 m mis = -0,6 C menos
(gradiente trmico altitudinal).

O chan: Maior espesor = mis espazo para as races. Textura = favorece ou dificulta a
retencin de auga necesaria para as plantas. Porosidade = permite a chegada de osxeno
s races. PH = segundo o grao de acidez, determina o tipo de plantas que poden crecer.
b)

Factores humanos: Interveen directamente no espazo agrario.

Crecemento da poboacin = necesidade de mis alimentos e de espazo agrario.

 As polticas agrarias. Os gobernos e as organizacins internacionais aplican plans de

mellora que contriben ao desenvolvemento agrcola.
Reparticin de terras durante certos perodos histricos. Repartimentos e doazns
durante a Reconquista na zona de Estremadura e Andaluca, concentracins parcelarias,
etc.
Os medios tcnicos e o destino final das colleitas. No mundo atopamos diferentes
espazos agrcolas en funcin das tcnicas empregadas (capacidade de realizar seleccin
de sementes ou manipulacin das mesmas mediante biotecnoloxa, dicir, a modificacin
xentica de plantas) e o uso de mquinas (tractores, colleitadoras) e produtos qumicos
(fertilizantes, nutrientes, etc): a agricultura de subsistencia (autoconsumo) e a
agricultura de mercado (venda).
2.1.2. AS PAISAXES AGRARIAS.
A prctica da agricultura e da gandara deu lugar s paisaxes agrarias, paisaxes naturais
modificadas polo ser humano coa finalidade de obter produtos da natureza. Para diferenciar as
paisaxes agrarias habemos de observar o poboamento, as parcelas e os sistemas de cultivo.
O tipo de poboamento:

Poboamento rural concentrado. As vivendas atpanse agrupadas.

Poboamento rural disperso. As vivendas estn illadas unhas doutras. En Espaa este
tipo de poboamento est formado por granxas illadas, casaros e aldeas.

As caractersticas das parcelas. As parcelas son as divisins do solo agrario e pdense

diferenciar polas dimensins (minifundios ou parcelas reducidas e latifundios ou parcelas de
grandes extensins), pola forma (regular ou irregular) e polos lmites (cerradas ou abertas).
Segundo estes criterios podemos distinguir dous tipos de paisaxes:

Paisaxes de campos abertos ou openfield, estn formados por parcelas abertas e

formas regulares, e sen valados que as delimiten. Son paisaxes habituais de Europa
Central.

Paisaxes de campos cerrados ou bocaxe, caracterzanse por parcelas cerradas e formas

irregulares, e delimitadas con muros ou cerrados. Son paisaxes propias da Europa
Atlntica.

Os sistemas de cultivo.

Segundo a variedade de especies:

Monocultivo: explotacin dunha soa especie. Predominan cereais, legumes, algodn,
girasol e caf. Predomina o latifundio e a producin destinada ao comercio.
Policultivo: Explotacin de diversas especies nun mesmo terreo. Predominan hortalizas:
pementos, tomates, rbores froiteiras. Predomina o minifundio e a producin destinada a
subsistencia.

Segundo o aproveitamento da auga podemos distinguir entre:

Agricultura de regado: arroz, algodn e hortalizas. Necesitan: Grandes cantidades de
auga. Mtodos artificiais de rega. Grandes investimentos de capital. Unha boa
infraestrutura hdrica: canles, acequias...

Agricultura de secao: vide, oliveira e trigo (triloxa mediterrnea), legumes, girasol,

soia, cebada e centeo. Non necesitan rega artificial.

Segundo o aproveitamento do chan:

Agricultura intensiva: intntase acadar a mxima produtividade nunha superficie pequena
e con grandes investimentos (fertilizantes, maquinaria) e moita man de obra.

Agricultura intensiva de gran produtividade: cultivos abundantes. Ex.: hortas de

Valencia e Murcia, invernadoiros andaluces, etc.

Agricultura intensiva de baixa produtividade: moita man de obra pero pouca

produtividade. Ex.: arrozais asiticos.

Agricultura extensiva: pouco rendemento e destinada ao mercado ou ao consumo.

Cultvanse grandes parcelas para obter a baixo prezo gandes cantidades dun produto
(caf, algodn, azucre, ...).

Agricultura extensiva de alta produtividade: modernas tecnoloxas e grandes

extensins terreo con elevada producin. Ex: chairas cerealsticas de EE.UU.

Agricultura extensiva de baixa produtividade: tcnicas rudimentarias e escasa

producin. Ex.: frica.

2.1.3. SISTEMA DE SUBSISTENCIA VERSUS SISTEMA DE MERCADO.

A. OS SISTEMAS TRADICIONAIS DE SUBSISTENCIA. Caracterzase por:

Emprego de tcnicas (barbecho) e utensilios (aixada, arados...) moi rudimentarios.

Dependencia do medio fsico (terras pouco frtiles, clima...).

Baixa produtividade (destinada ao autoconsumo)

Gran parte da terra e a poboacin adcase agricultura.

Caracterstica de pases subdesenvolvidos.

B. OS SISTEMAS DE MERCADO.

Elevada capitalizacin (investimentos) e emprego de tcnicas modernas (mecanizacin,

fertilizantes...); non depende do medio fsico.

Elevada produtividade destinada ao comercio.

Desenvolvemento de infraestruturas (estradas, camios, portos...).

Dse en pases desenvolvidos ou en vas de desenvolvemento.

PREGUNTAS.
1) Que actividades comprende o sector primario?
2) Que a FAO? Que dato nos aporta sobre a superficie adicada agricultura no mundo?
3) Factores fsicos e humanos que condicionan a diversidade e localizacin da agricultura.
4) Explica os dous diferentes tipos de poboamento rural.
5) Define o concepto de parcela. Que un bocage? E un openfield?
6) Diferencia policultivo e monocultivo.
7) Como modemos distinguir unha paisaxe de agricultura intensiva doutra de agricultura
extensiva?
8) Explica a diferencia entre agricultura de regado y de secao.
9) Segundo o mapa en que reas do planeta predomina a agricultura de subsistencia? Onde
predomina a agricultura de mercado?
10) Explica as caractersticas da agricultura de subsistencia. Pon exemplos de diferentes tipos
desta agricultura.
11) Que entendemos por agricultura de mercado? Cales son os principais tipos de agricultura de
mercado.