Δη μο κρ ίτ ειο Π α ν επιστ ή μιο Θρ ά κη ς

Εργασία στη Διπλωματική Ιστορία

με θέμα

Εισβολή Σοβιετικών στο Αφγανιστάν

(1979-1989)

«Ποτέ δεν θα κερδίσετε (για το ΝΑΤΟ) τον πόλεμο στο Αφγανιστάν… Έχω συνεργαστεί με
αυτούς τους ανθρώπους (Ταλιμπάν) και σας λέω ότι δεν πρόκειται να ηττηθούν… Όσο
περισσότερους σκοτώνεις τόσο περισσότερο επεκτείνονται. Σας λέω ότι όταν το έθνος μου
(Πακιστάν) ξεσηκωθεί, δεν θα είναι ούτε Αφγανιστάν ούτε Ιράκ. Ο αριθμός των νεκρών θα
είναι τεράστιος».
Αμίρ Σουλτάν Ταράρ
Υπεύθυνος των χρηματοδοτούμενων από τη CIA
στρατοπέδων εκπαίδευσης Ταλιμπάν τη δεκαετία του 1980
ΤΟ ΒΗΜΑ 14/8/2009

Καδήρ Αϊκούτ (Αρ. Μητρ. 19099/08)

Βουβονίκος Ορέστης (Αρ. Μητρ. 19006/08)
 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Εξώφυλλο …………………………………………………………………………………….1

Εισαγωγή …………………………………………………………………………………….3

Ιστορική αναδρομή – χρονικό εισβολής ……………………………………. 3

Λόγοι της Σοβιετικής εισβολής ………………………………………….……… 5-6-7

Λόγοι αποτυχίας των Σοβιετικών ………………………………………………. 7-8

Αποτελέσματα της εισβολής ……………………………………………………… 8-9

Ενίσχυση προς τους μουτζαχεντίν ……………………………………………. 10

Μουτζαχεντίν ……………………………………………………………………………. 11

Ταλιμπάν …………………………………………………………………………………… 12

Επίλογος – Συμπεράσματα ……………………………………………………… 13-14

Βιβλιογραφία ……………………………………………………………………………… 15

Περιεχόμενα ……………………………………………………………………………… 2

2
 Εισαγωγή

Με αυτήν την εργασία θα προσπαθήσουμε να παρουσιάσουμε την Σοβιετική

εισβολή στο Αφγανιστάν. Θα δώσουμε στην αρχή γενικές πληροφορίες για
την ιστορία του Αφγανιστάν και πληροφορίες για το χρονικό της εισβολής
των Σοβιετικών στο Αφγανιστάν και τη δημιουργία τρομοκρατικών ομάδων
μετά την αποχώρηση τους. Θα εστιάσουμε την προσοχή μας περισσότερο
στους λόγους για τους οποίους έγινε η σοβιετική εισβολή στο Αφγανιστάν
και στα αποτελέσματα που είχε αυτή η εισβολή. Επίσης θα αναφέρουμε
τους λόγους αποτυχίας των Σοβιετικών στο Αφγανιστάν,
συμπεριλαμβάνοντας και τις ενισχύσεις που υπήρχαν από πλευρά άλλων
δυτικών και όχι μόνο χωρών προς τους επαναστάτες του Αφγανιστάν.
Παράλληλα θα περιγράψουμε και το στάδιο της αποχώρησης των Σοβιετικών
από το Αφγανιστάν. Στο τέλος θα γράψουμε τα συμπεράσματα μας για
αυτήν την εισβολή, εξετάζοντας την παράλληλα και με άλλα γεγονότα των
τελευταίων ετών.

Ιστορική αναδρομή

Η στρατιωτική κατάληψη του Αφγανιστάν που έγινε από την Σοβιετική

Ένωση προκάλεσε μεγάλη αγανάκτηση στους προοδευτικούς και στους
φιλελεύθερους λαούς όλου του κόσμου. Η σοβιετική εισβολή στο
Αφγανιστάν έχει τις ρίζες του στην εποχή ακόμα που η Ρωσία ήδη από
τον 19ο αιώνα είχε επεκτατική πολιτική προς τις γειτονικές περιοχές.
(Calvocoressi, 2001:570)
Η εισβολή αυτή διήρκησε 9 χρόνια και είχε ως αποτέλεσμα γεγονότα και
στο εξωτερικό και στο εσωτερικό της Σοβιετικής Ένωσης όπως η διάλυση
της ΕΣΣΔ και οι βλάβες στο Αφγανιστάν και στην υποδομή του μετά την
εισβολή.
Το Αφγανιστάν απέκτησε πολύ μεγάλη σημασία τον 18ο αιώνα μετά την
εμπλοκή και των Βρετανών στο παιχνίδι, που ονομάστηκε Great Game.
Οι Σοβιετικοί στην προσπάθεια τους να έχουν καλές σχέσεις με το
Αφγανιστάν αλλά και σε περίοδο πολέμου να μπορούν εύκολα να
εισβάλλουν στην χώρα αυτή έστελναν συνέχεια οικονομικές και
στρατιωτικές ενισχύσεις προς Αφγανιστάν.
Το 1979 συμβαίνει ένα αιματηρό πραξικόπημα από τους κομμουνιστές.
Σκοτώνεται ο πρωθυπουργός Νταούτ. Ο Ταρακί ορίζεται νέος πρόεδρος
και ο Κάρμαλ πρωθυπουργός. Ο Ταρακί που έρχεται στην εξουσία
υπογράφει σύμφωνο φιλίας με την Σοβιετική Ένωση. Κατά τις πρώτες 18
μήνες της κυβέρνησης του εφάρμοσε κάποιες πολιτικές όπως αναδιανομή
γης και πολλές άλλες αλλαγές σε πολλούς τομείς με εντολή της
Σοβιετικής Ένωσης. Πραγματοποιήθηκε αντιφεουδαρχική αγροτική
μεταρρύθμιση, ξεκίνησε μάχη ενάντια στον αναλφαβητισμό (πάνω από το
90% των Αφγανών ήταν αναλφάβητοι), προσπάθεια να αντιμετωπισθούν
οι τοπικισμοί και οι διαμάχες ανάμεσα στις εθνότητες, έβαλε πρόγραμμα
εκβιομηχάνισης κτλπ.

3
Αυτό βέβαια δεν άρεσε σε ένα μερίδιο πληθυσμού τους λεγόμενους
Μουτζαχεττίν. Έτσι τον Ιούνιο του 1978 δημιουργείται το κίνημα των
ανταρτών αυτών. Έτσι πατώντας πάνω και σε λάθη που διεπράχθησαν
από την κυβέρνηση του ΛΔΚΑ, αλλά και στη δυσκολία εδραίωσης της
επαναστατικής εξουσίας σε όλη την έκταση της χώρας, οργανώθηκαν
στην επαρχία αντεπαναστατικές ομάδες, στις οποίες επικεφαλής μπήκαν
«μουλάδες» (μουσουλμάνοι κληρικοί) και τοπικοί φύλαρχοι -
φεουδάρχες, οι οποίοι σχεδίασαν και εκτέλεσαν μεγάλες επιθέσεις
ενάντια στην επανάσταση με δολιοφθορές, δολοφονίες κ.λπ. Το 1979 η
πολιτική κατάσταση βγαίνει εκτός ελέγχου. Υπάρχουν πολιτικές
δολοφονίες. Δολοφονείται ο Ταρακί και τον διαδέχεται ο Χαφιζουλάχ Αμίν
ο οποίος αργότερα δολοφονείται και αυτός. Επίσης δολοφονείται και ο
Αμερικανός διπλωμάτης το οποίο γεγονός κάνει τις ΗΠΑ να στρέψουν το
βλέμμα τους προς τη περιοχή.
Η δράση αυτών των ομάδων βρήκε την άμεση υποστήριξη του διεθνούς
ιμπεριαλισμού, ιδιαίτερα των ΗΠΑ που μέσω των βάσεών τους στο
Πακιστάν προωθούσαν όπλα και πολεμικό υλικό. Επίσης στέλνονταν από
τη Σαουδική Αραβία, την Αίγυπτο, το Ισραήλ και τη Μεγάλη Βρετανία
χρήματα και βοήθεια προς τους «μουτζαχεντίν» - που χαρακτηρίστηκαν
αργότερα από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Ρόναλντ Ρίγκαν ως «μαχητές της
ελευθερίας.
Το Δεκέμβριο του 1979 οι Σοβιετικές δυνάμεις εισβάλλουν στο
Αφγανιστάν ύστερα από την έκκληση της κυβέρνησης Αφγανιστάν για
βοήθεια απέναντι στην ταραγμένη κατάσταση στην οποία βρισκόταν η
χώρα. Το 1987 ο Νατζιμπουλάχ προτείνει κατάπαυση του πυρός στους
μουντζαχεντίν, οι οποίοι αρνούνται να συνδιαλεχθούν με την κυβέρνηση
των δωσιλόγων. Μέχρι και το 1982 οι Σοβιετικοί αδυνατούν να
αντιμετωπίσουν τις επιθέσεις των Μουτζαχεντίν. Όπως ήταν αναμενόμενο
στις 15 Φεβρουαρίου του 1989 οι Σοβιετικοί αποσύρουν τις δυνάμεις τους
από το αφγανικό έδαφος. Πληροφορίες κάνουν λόγο για χιλιάδες
νεκρούς. Οι Μουτζαχεντίν όμως συνεχίζουν να μάχονται κατά της
κυβέρνησης του Αφγανιστάν. Το 1992 οι Μουτζαχεντίν διώχνουν από τη
χώρα τον πρωθυπουργό Νατζιμπουλλάχ και εγκαθιστούν την ισλαμική
δημοκρατία. Επιβάλλεται η σαρία, ο ιερός ισλαμικός νόμος και ιδρύεται το
Ισλαμικό Συμβούλιο Τζιχάντ. Στα χρόνια αυτά ο Ραμπανί αναλαμβάνει
καθήκοντα προέδρου. Το 1994 έχουμε την συγκρότηση των Ταλιμπάν
που μάχονται κατά της κυβέρνησης Αφγανιστάν. Δύο χρόνια μετά
επίσημα το 1996 οι δυνάμεις Ταλιμπάν καταλαμβάνουν τις περισσότερες
περιοχές τις χώρας. Δεν μιλάμε πλέον για ανθρώπινα δικαιώματα και
ακολουθούν πολλές απαγορεύσεις κατά των γυναικών. Από το 1996
μέχρι το 2001 οι Ταλιμπάν αυξάνουν τη δύναμη τους. Το 2001 μετά τις
επιθέσεις στους δίδυμους πύργους από τον Osama Bin Laden ακολουθεί
Αμερικανική εισβολή στο Αφγανιστάν που ακόμα και σήμερα συνεχίζεται.
Σε όλο αυτό το διάστημα από το 1996 μέχρι και 2001 το Αφγανιστάν από
τις Δυτικές χώρες ακόμα και σήμερα κατηγορείται για υποκίνηση της
διεθνούς τρομοκρατίας. (Χατζηβασιλείου Ε 2001: 280-283)

4
 Λόγοι της Σοβιετικής εισβολής στο Αφγανιστάν το 1979

Ο λόγος που πολλοί νομίζουν ότι οδήγησε στην Σοβιετική εισβολή όπως
αναφερθήκαμε ήταν η κατάσταση μέσα στην οποία βρισκόταν η χώρα.
Αυτοί που κατείχαν μεγάλο μέρος της Γης και οι θρησκευτικοί άρχοντες
της χώρας δημιούργησαν μια επανάσταση κατά της νόμιμης κυβέρνησης
του Αφγανιστάν, και έτσι οι ηγέτες του Αφγανιστάν αναγκάστηκαν να
ζητήσουν βοήθεια από την Σοβιετική Ένωση.
Όμως οι βασικοί και οι σημαντικότεροι λόγοι που οδήγησαν στην εισβολή
ήταν οι εξής:

Την ίδια χρονική περίοδο, η ίδια ταραγμένη κατάσταση επικρατούσε και

στο γειτονικό Ιράν και αυτό έκανε τις ΗΠΑ να στρέψουν το βλέμμα τους
προς την Κεντρική Ασία. Με αυτό το φόβο οι Σοβιετικοί μετά από την
έκκληση των Αφγανών εισέβαλαν στο Αφγανιστάν. Παράλληλα οι
Αμερικανοί προσπαθούσαν να περάσουν το μήνυμα ότι φταίνε οι
Σοβιετικοί για την κατάσταση στην οποία βρισκόταν η περιοχή εκείνη την
εποχή προς την διεθνή κοινότητα.

Ένας επιπλέον λόγος ήταν η επικράτηση των ισλαμιστών στο Ιράν το

1979. Δημιούργησε φόβους στην Σοβιετική Ένωση ότι η Τεχεράνη θα
μπορούσε να εκμεταλλευτεί την ταραγμένη κατάσταση στο Αφγανιστάν
και να επεκτείνει εκεί την επιρροή της. (Χατζηβασιλείου Ε 2001: 280-
281)

Άλλος λόγος της εισβολής ήταν ότι με αυτήν την εισβολή οι Σοβιετικοί θα
είχαν εξουσίες σε μια πολύ σημαντική γεωστρατηγική και γεωπολιτική
περιοχή. Μετά την εισβολή αυτή είχαν έρθει σε απόσταση 1 ώρας από το
Περσικό Κόλπο από αέρος και είχαν έρθει πολύ κοντά και στον Ινδικό
Ωκεανό.

Ένας τρίτος λόγος που ώθησε τους Σοβιετικούς στην εισβολή της χώρας
ήταν οι πλουτοπαραγωγικές πηγές του Αφγανιστάν. Υπήρχαν πολύ
σημαντικά κοιτάσματα πετρελαίου και άλλων πλουτοπαραγωγικών πηγών
όπως το ουράνιο. Αυτό μπορούμε να το διαπιστώσουμε ακόμα και
σήμερα. Είναι ο λόγος που και οι Αμερικανοί βρίσκονται στην Κεντρική
Ασία σήμερα. Όλα αυτά έγιναν σε μια περίοδο πετρελαϊκής κρίσης στη
Δύση.

Μετά την εισβολή η Σοβιετική Ένωση θα μπορούσε να εκφοβίζει και την

Κίνα που ήταν πολύ κοντά στο Αφγανιστάν, δηλαδή ο ενεργειακός
στραγγαλισμός της Κίνας σε πετρέλαιο.

Επίσης θα μπορούσε να ελέγχει και περιοχές Ιράν και Ιράκ. Το Ιράκ που
αποτελούσε ως τότε σύμμαχο της Σοβιετικής Ένωσης είχε απομακρυνθεί

5
από αυτήν, καθώς αντί να την χρησιμοποιήσει ως προμηθευτή όπλων
όπως συνέβαινε ως τότε, ανέπτυξε σταδιακά δεσμούς φιλίας με την
γαλλική και ιταλική πλευρά, αγοράζοντας όπλα από τις χώρες αυτές. Για
αυτό το λόγο η Κίνα, 4 μέρες μετά την εισβολή απευθύνθηκε στον ΟΗΕ
ώστε η Σοβιετική ένωση να σταματήσει την εισβολή. (Ucarol, 2000:815).
Το ίδιο έκαναν και οι ΗΠΑ και έτσι απέρριψαν να υπογράψουν την
συμφωνία SALT II με την ΕΣΣΔ. (Armaoglu, 1991:69)
Επίσης υπήρχαν πολιτικοί λόγοι. Διότι η Σοβιετική Ένωση αν δεν
προχωρούσε σε αυτήν την εισβολή θα βρισκόταν για πάντα απομονωμένη
προς τον υπόλοιπο κόσμο.

Στην πραγματικότητα οι Σοβιετικοί χρησιμοποίησαν το Αφγανιστάν

προκειμένου να εκμεταλλευτούν εκείνοι πρώτοι μια χώρα που πολλοί
διεκδικούσαν λόγω της ευαίσθητης γεωγραφικής θέσης της, αλλά και να
προλάβουν ενδεχομένως μια δική τους εσωτερική κρίση, δεδομένου ότι
πολλές από τις ασιατικές επαρχίες της τότε Σοβιετικής Ένωσης
εμφανίζονταν ευάλωτες στην εξάπλωση του ισλαμικού φανταμεταλισμού.
(Μουτσοπούλου Ι <<Αφγανιστάν, Φανταμεταλισμός και η Δύση>>)

Η Σοβιετική εισβολή του Αφγανιστάν αποτελούσε επίσης ένα μήνυμα

προς αμφισβήτηση της Σοβιετικής κυριαρχίας.

Ο πόλεμος στο Αφγανιστάν ήταν ακόμα ένας πόλεμος για την διατήρηση
του ελέγχου των ναρκωτικών δουλεμπορίου και ανθρώπινων οργάνων.
(Έκθεση ΟΗΕ:2009)
Όπως είχε κάποιος Αμερικανός αξιωματικός όλες οι παραπάνω παράνομες
ενέργειες όπως μεταφορά ναρκωτικών γίνονται πιο εύκολα και ακίνδυνα
κάτω από την στρατιωτική στολή.

Το εμπόριο ναρκωτικών και το λαθρεμπόριο γενικά αποφέρουν πολύ

μεγάλο κέρδος. (Bearden, 20001:18-19).

6
 Οι σοβιετικοί σοσιαλιμπεριαλιστές προσπάθησαν να παρουσιάσουν
σαν «νόμιμη» την κατάληψη του Αφγανιστάν, που έγινε τάχα με
βάση την αίτηση βοήθειας από μέρους της αφγανικής κυβέρνησης,
με βάση το «σύμφωνο της φιλίας» που υπάρχει μεταξύ των δύο
χωρών, για την υπεράσπιση του Αφγανιστάν από εξωτερική
επέμβαση κ.λπ.

Όλα αυτά τα «επιχειρήματα» είναι τριμμένα και εξαντλημένα.

Χρησιμοποιήθηκαν απ' όλους τους επιδρομείς σ' όλες τις εποχές. Η
πραγματικότητα είναι ότι οι σοβιετικοί σοσιαλιμπεριαλιστές είχαν
προπαρασκευάσει προσεχτικά από πριν το έδαφος για αυτή την
κατάληψη, επεμβαίνοντας και θολώνοντας ευνοϊκά γι' αυτούς την
κατάσταση μέσα στη χώρα και δένοντας το Αφγανιστάν με τις
αλυσίδες υποδουλωτικών συμφώνων, τα οποία χρησιμοποιούν
ανοιχτά οι σοβιετικοί σοσιαλιμπεριαλιστές σαν όργανα για να
υποτάξουν ή για να κρατούν κάτω από την εξάρτηση και τον έλεγχο
τους άλλους λαούς και χώρες.

Λόγοι αποτυχίας της Σοβιετικής εισβολής στο Αφγανιστάν

το 1979

Οι λόγοι για τους οποίους απέτυχε η Σοβιετική εισβολή

παρουσιάζονται παρακάτω:

Η γη του Αφγανιστάν ήταν ορεινή και άγονη. Υπήρχαν φυσικά

εμπόδια από βουνά και οροσειρές που έκαναν δύσκολο το έργο των
Σοβιετικών στρατευμάτων. Ο ίδιος λόγος οδήγησε και τον πόλεμο
των ΗΠΑ στο Βιετνάμ σε αποτυχία.
Οι ΗΠΑ αντέδρασαν άμεσα ώστε να σταματήσει η Σοβιετική εισβολή.
Προσπάθησαν να εξαναγκάσουν την ΕΣΣΔ μέσω ΟΗΕ να σταματήσει
την εισβολή. Επίσης έστειλαν εκατομμύρια δολάρια μαζί με άλλες
χώρες όπως ήταν η Σαουδική Αραβία για να ενισχύσουν τους
Μουτζαχεντίν. Από αυτές τις ενισχύσεις ωφελήθηκε και ο Osama Bin
Laden. Δηλαδή μπορούμε να πούμε ότι υπήρχαν διπλωματικοί και
στρατιωτικοί λόγοι της αποτυχίας.
Η πολιτική κατάσταση στο Αφγανιστάν. Σημειώνεται ότι οι
περισσότεροι που υπηρετούσαν στο Αφγανικό στρατό στην αρχή, με
τον χρόνο πέρασαν στην πλευρά των Μουτζαχεντίν.
Ο Αφγανικός λαός που κατά τη διάρκεια της εισβολής παρουσίαζε μια
ενωμένη εικόνα.
Η εσωτερική κρίση η οποία υπήρχε στην ΕΣΣΔ. Μετά τις ανθρώπινες
απώλειες αλλά και τις απώλειες στην οικονομία της Σοβιετικής
Ένωσης οι Ρώσοι άρχισαν να διαμαρτήρωνται. (Reuveny and
Prakash, 1999: 693-704)

7
 Χιλιάδες Άραβες άρχισαν από την πρώτη στιγμή να πηγαίνουν στην
Καμπούλ με στόχο να βοηθήσουν τις διάφορες Αφγανικές εθνότητες
και να δημιουργήσουν την πρώτη Τζιχάντ. Προκαλεί σήμερα έκπληξη
το γεγονός ότι καμία από τις μυστικές υπηρεσίες οι οποίες
ενεπλάκησαν στη μαζική αυτή στρατολόγηση δεν φάνηκε να
ενδιαφέρεται για τις σοβαρές επιπτώσεις που θα είχε στο μέλλον η
πρωτοφανής αυτή συγκέντρωσε και κοινή πολεμική προετοιμασία
χιλιάδων αγωνιστών του ιερού πολέμου. (Pluto Press, 1999 London)
Σε μια χώρα όπως το Αφγανιστάν, όπου οι δρόμοι είναι λίγοι και
ευάλωτοι και η υποδομή σε αεροδρόμια και σιδηρόδρομους
ασήμαντη, δεν μπορεί να ασκηθεί ουσιαστικός έλεγχος, ειδικά αν ο
ντόπιος πληθυσμός έχει εχθρικές διαθέσεις.
Oι ακραίες κλιματολογικές συνθήκες προκαλούσαν ένα πλήθος
ζημιών που κόστιζαν πιο πολύ από τη δράση των ανταρτών.

Αποτελέσματα της Σοβιετικής Εισβολής

Η ΕΣΣΔ είχε εισβάλλει στο Αφγανιστάν επί της

διακυβέρνησης του Brejnev, ενώ υπέγραψαν την
συνθήκη για την αποχώρηση των στρατευμάτων με τον
Mikhail Gorbachov. H συμφωνία αποχώρησης
υπογράφηκε μεταξύ ΗΠΑ και ΕΣΣΔ στις 8 Φεβρουαρίου
1988 στην Γενεύη. Τα ρωσικά στρατεύματα ξεκίνησαν
την αποχώρησή τους τον Μάιο του 1988 και εγκατέλειψαν οριστικά τη
χώρα τον Φεβρουάριο του 1989.
Στο τέλος της εισβολής αυτής είχαμε 13, 130 νεκρούς στρατιώτες,
35,478 πληγωμένους και 500.000 άρρωστους στρατιώτες από την
πλευρά της ΕΣΣΔ. Από την πλευρά των Μουτζαχεντίν είχαμε 70,000
νεκρούς και από τους απλούς πολίτες σκοτώθηκαν περίπου 2.000.000
άνθρωποι. Ήταν από πολλές πλευρές ένας άνισος πόλεμος ακόμα και
όσον αφορά τις απώλειες.
Η αποχώρηση της ΕΣΣΔ άνοιξε μία ακόμη «μαύρη σελίδα» στην ιστορία
του Αφγανιστάν, καθώς ο εμφύλιος πόλεμος συνεχίστηκε μεταξύ του
καθεστώτος και των ανταρτών. Τελικώς ο Νατζιμπουλάχ εγκατέλειψε την
εξουσία το 1992 η οποία πέρασε στα χέρια των ανταρτών. Οι εσωτερικές
διαμάχες όμως για επιρροή και δύναμη κατέστησαν την ειρήνη και τη
σταθερότητα μακρινό όνειρο για την πολύπαθη χώρα, καθώς οι συνεχείς
αντιπαραθέσεις είχαν ως αποτέλεσμα να οδηγηθεί το Αφγανιστάν σε
οικονομικό και πολιτικό χάος. Με την πτώση της κομμουνιστικής
κυβέρνησης, το κράτος φάνηκε να οδεύει στον πλήρη εξισλαμισμό του.
Οι Ταλιμπάν εμφανίστηκαν το 1994 όταν το Ισλαμαμπάντ τους ανέθεσε
την προστασία συνεργείου που προσπαθούσε να ανοίξει δρόμο μεταξύ
του Πακιστάν και της Κεντρικής Ασίας. Η ομάδα των Ταλιμπάν

8
αποτελείται από Αφγανούς με αυστηρή θρησκευτική εκπαίδευση και
φιλοδοξίες για ηγετικό ρόλο στη χώρα. Κατέλαβαν την Καμπούλ τον
Σεπτέμβριο του 1996 και σήμερα ελέγχουν το 90% του κράτους. Η
αιφνίδια υποστήριξη που ο αφγανικός λαός παρείχε αρχικός στους
Ταλιμπάν ανησύχησε ιδιαίτερα τις υπόλοιπες φατρίες των μουτζαχεντίν.
Ως έθνος με καταβολές από το Παστούν, ένα μεγάλο μέρος αυτής της
υποστήριξης προήλθε από την κοινότητα των Παστούν στο Αφγανιστάν,
αν και στην πραγματικότητα η δημοτικότητα του νέου καθεστώτος δεν
οφειλόταν σε εθνικιστικούς λόγους. Οι Αφγανοί, κουρασμένοι από το
μακροχρόνιο αγώνα, είδαν με ανακούφιση τις προσπάθειες των Ταλιμπάν
να αποκαταστήσουν την ειρήνη στην περιοχή, να προωθήσουν το
εμπόριο και να καταπολεμήσουν τη διαφθορά. Οι ίδιοι ισχυρίζονται ότι
επιθυμούν να αναδείξουν το Αφγανιστάν σε ισλαμικό κράτος-πρότυπο και
γι’ αυτό τον λόγο εισάγουν τον ισλαμικό νόμο που επιτρέπει δημόσιες
εκτελέσεις και διαπομπεύσεις. Απαγορεύτηκε οποιαδήποτε πρόσβαση σε
τηλεόραση ή ραδιόφωνο που θεωρήθηκαν απειλή για την ισλαμική
«αγνότητα» των κατοίκων, ενώ οι Ταλιμπάν δεσμεύτηκαν να διακόψουν
την καλλιέργεια οπίου και την παρασκευή ηρωίνης, σημαντικές πηγές
εσόδων του κράτους. Σύμφωνα με τη έκθεση που δημοσίευσε τον
Φεβρουάριο του 2000 η Διεθνής Επιτροπή του ΟΗΕ για τον έλεγχο των
ναρκωτικών, το 75% της παγκόσμιας παραγωγής οπίου προέρχεται από
το Αφγανιστάν, ενώ μόνο για το 1999 ανήλθε στον αριθμό ρεκόρ των
4.600 τόνων. Το μεγάλο «θύμα» του καθεστώτος των Ταλιμπάν όμως
είναι οι γυναίκες. Εγκλωβισμένες από μια σειρά «αρχών» και «ηθικών»
μέτρων που τις θέλουν υποτελείς, χωρίς δικαιώματα και αξιοπρέπεια, να
μένουν δέσμιες στο σπίτι, καταδικασμένες επ’ αόριστον στη σιωπή.
Τυλιγμένες επί ποινή θανάτου στην «μπούργκα», υποχρεώνονται να
εγκαταλείπουν τα σχολεία και τα πανεπιστήμια, ενώ δεν έχουν δικαίωμα
ούτε καν στην ιατρική περίθαλψη.
Επίσης η αποτυχία της ΕΣΣΔ στο Αφγανιστάν οδήγησε την ΕΣΣΔ, στην
διάλυση της. Έτσι ένα παγωμένο απόγευμα του Δεκέμβρη του 1991, μια
σημαία υποστάλθηκε για τελευταία φορά, ένα κράτος έπαψε να υπάρχει
και μια πόλη έπαψε να είναι η πρωτεύουσα μιας από τις μεγαλύτερες
αυτοκρατορίες που γνώρισε ποτέ ο κόσμος. Η πόλη ήταν η Μόσχα, το
κράτος η Σοβιετική Ένωση και η σημαία έφερε το σφυροδρέπανο σε
κατακόκκινο φόντο.
Τελικά όσον αφορά το Αφγανιστάν, θα μπορούσε ελεύθερα να πει
κανείς ότι σήμερα αποτελεί ένα νεκροταφείο δυτικών δυνάμεων
διότι εδώ και αιώνες έγιναν πάρα πολλοί πόλεμοι σε αυτήν την
περιοχή του κόσμου, αλλά τελικά όλοι αυτοί οι πόλεμοι κατέληξαν
με την νίκη του ντόπιου πληθυσμού.

9
 Εξωτερική βοήθεια και ενισχύσεις προς τους αγωνιστές

Ήδη με την έναρξη του Ψυχρού Πολέμου, οι Η.Π.Α. κατάλαβαν ότι ένα
ιδιαίτερα αποτελεσματικό όπλο εναντίον του αθεϊστικού κομμουνισμού
ήταν η θρησκεία. Γι' αυτό το λόγο και ενίσχυσαν στην Ευρώπη κόμματα
και κυβερνήσεις της δεξιάς μεριάς του πολιτικού φάσματος, συχνά και
θρησκευτικών αποκλίσεων. Η θρησκεία του Ισλάμ, με το δυναμισμό της,
προσέφερε κι αυτή ένα μέσο αποσόβησης του κινδύνου της σοβιετικής
εξάπλωσης στην περιοχή της πλούσιας σε πετρέλαιο Μέσης Ανατολής.

Ενώ συνεχιζόταν η κατοχή του Αφγανιστάν από τους Σοβιετικούς ο τότε

Αμερικανός πρόεδρος Ρέιγκαν ζήτησε να ενεργοποιήσει το άρθρο 166 του
Συμβουλίου Ασφαλείας που έκρινε την ενταντιοκοποίηση της
συγκαλυμμένης στρατιωτικής βοήθειας προς τους Μουτζαχεντίν και έκανε
ξεκάθαρο ότι ο μυστικός πόλεμος είχε ένα καινούργιο στόχο: την ήττα
του σοβιετικού στρατού μέσω συγκαλυμμένης δράσης. Ο τότε αρχηγός
της CIA William Casy προώθησε δύο σημαντικές αποφάσεις με βάση
Εντολή 166. Αρχικά έπεισε το κογκρέσο να εξοπλίσει τους μουτζαχεντίν
με τους αμερικανικούς πυραύλους στίγκερ. Επίσης δημιούργησαν τον Bin
Laden και την τρομοκρατική οργάνωση Al-Qaeda. Η Al-Qaeda αποτελεί
την ανεπίσημη οργανωτική δομή που στεγάζει αρχικά όλους τους Άραβες
που έχουν πάει στο Αφγανιστάν για την ανατροπή της σοβιετικής
κυριαρχίας. Οι ΗΠΑ μόνο κατά τη διάρκεια της εισβολής έστειλαν 4
δισεκατομμύρια δολάρια προς τους μουτζαχεντίν. Όλες αυτές οι
ενισχύσεις από ΗΠΑ και από άλλες χώρες ήταν ενισχύσεις οικονομικές και
στρατιωτικές. Δεν ενίσχυσαν την παιδεία στο Αφγανιστάν ούτε έστειλαν
στο Αφγανιστάν τρόφιμα ή φάρμακα. Ενισχύσεις προς τους αγωνιστές
έστειλαν επίσης το Πακιστάν, η Κίνα, το Ιράν, η Αίγυπτος και η Αγγλία.
Βέβαια όπως είναι δυνατόν να καταλάβει κάποιος, όλες αυτές οι δυνάμεις
ενίσχυσαν τους αγωνιστές όχι ότι ήθελαν να αποκτήσουν ανεξαρτησία οι
λαοί του Αφγανιστάν, αλλά για να αποτύχει η Σοβιετική Ένωση στο
Αφγανιστάν, ώστε στο μέλλον να ελέγχουν αυτές οι δυνάμεις το
Αφγανιστάν και τις πλουτοπαραγωγικές πηγές του. (από Συνέντευξη του
Μπρεζίνσκι το 1998)

H CIA αγόραζε όπλα σοβιετικής κατασκευής από τους Αιγυπτίους και τα

μετέφερε μέσω του Πακιστάν με τη συνεργασία της πακιστανικής
υπηρεσίας πληροφοριών ISI (που είχε και την ευθύνη για το μεγαλύτερο
μέρος των επιχειρήσεων των Μουτζαχεντίν).

10
 Μουτζαχεντίν

Οι άνθρωποι που νίκησαν τόσο ολοκληρωματικά τη δεύτερη

υπερδύναμη του κόσμου εισήγαγαν μια νέα διεθνή λέξη στα δελτία
ειδήσεων, τη λέξη «μουτζαχεντίν». Η λέξη σημαίνει-σε ελεύθερη
μετάφραση-«οι μαχητές του θεού» και έλκει την καταγωγή της από
την αρχή της ιστορίας του Ισλάμ, αφού έτσι ονόμαζε ο ίδιος ο
Μωάμεθ τους πολεμιστές του. Μουτζαχεντίν είναι εξ ορισμού αυτός
που πολεμάει σε έναν ιερό πόλεμο για να υπερασπιστεί ή να διαδώσει
το Ισλάμ. Το Ισλάμ έχει παράδοση αιώνων σε αιρέσεις, αδελφότητες
και ιερατικές σχολές, κάποιες από τις οποίες κατά καιρούς παίζουν
και σημαντικό πολιτικό ρόλο.
Στο Αφγανιστάν οι ιερατικές σχολές(madaris) ήταν αυτές που
είχαν φέρει την έννοια της παιδείας στη χώρα. Οι μαθητές αυτών
των σχολών ονομάζονται Ταλεμπάν(αναζητητές της αλήθειας), αλλά
δεν υπάρχει κάποια έννοια στις ευρωπαϊκές γλώσσες που αποδίδει τη
σημασία της λέξης. Οι Ταλεμπάν ήταν οι μαθητές των σχολών, αλλά
ταυτόχρονα οι συντηρητές τους, οι υπερασπιστές τους, οι
προμηθευτές τους και ταυτόχρονα οι πιο θαρραλέοι πολεμιστές. Κατά
τη διάρκεια της σοβιετικής εισβολής ήταν φυσικό οι Ταλεμπάν να
γίνουν η εστία γύρω από την οποία συσπειρώθηκαν οι πρώτοι
αντάρτες. Έτσι, στο Αφγανιστάν ο πόλεμος έχει από την αρχή έντονο
το θρησκευτικό στοιχείο, κάτι που τονίζεται ακόμη περισσότερο από
τα δισεκατομμύρια δολάρια οικονομικής βοήθειας που προέρχονται
από τη Σαουδική Αραβία, το Κουβέιτ και τα υπόλοιπα εμιράτα. Οι
Ταλεμπάν έγιναν γρήγορα «καλοί» μουτζαχεντίν και μέχρι το 1987
οι αντάρτες περιόρισαν τους Σοβιετικούς σε μερικές πολιορκούμενες
πόλεις και οχυρές θέσεις.

Με την έναρξη της Περεστρόικα, οι Ρώσοι πολίτες ζήτησαν την

επιστροφή των στρατιωτών. Κουράστηκαν από το δεκαετή πόλεμο
«για το τίποτε». Οι δυτικές εφημερίδες θριαμβολογούσαν: «Η πίστη
νίκησε την κτηνώδη δύναμη».

Δηλαδή σύμφωνα και με τα παραπάνω μπορούμε να πούμε ότι στην

αρχή οι μουτζαχεντίν οργανώθηκαν ως ένα απελευθερωτικό κίνημα
του Αφγανιστάν και είχαν ως ιδεολογική βάση το Ισλάμ και τους
ιερούς νόμους του Ισλάμ.

11
 Ταλιμπάν

Η αποχώρηση των Σοβιετικών άφησε στο Αφγανιστάν μια πολύ

ζοφερή κληρονομιά. Οι συνεχείς διώξεις και τα αντίποινα είχαν
αποδεκατίσει την όποια μεσαία τάξη, τους δασκάλους, τους
δημοσίους υπαλλήλους και γενικά τα στηρίγματα που θα χρειαζόταν
μια κυβέρνηση σε μια τέτοια χαώδη κατάσταση. Από το 1989, που
αποχώρησαν οι Σοβιετικοί, μέχρι το 1991 η χώρα κυβερνήθηκε από
το «παλιό καλό» PDPA, μέσα σε ένα όργιο διαφθοράς και πολιτικών
διώξεων. Ο πληθυσμός έδειχνε καθαρά την υποστήριξη του στους
Ταλεμπάν, οι οποίοι κατέβηκαν στις πόλεις και εκδίωξαν τον
κυβερνητικό στρατό μέσα σε λουτρό αίματος.

Στην προσπάθειά τους να δημιουργήσουν «το πλέον γνήσιο

ισλαμικό κράτος» επέβαλαν αυστηρούς περιορισμούς στην
καθημερινή ζωή των Αφγανών. Η άνοδος τους στην εξουσία
σημαδεύτηκε από εκτεταμένες διώξεις διεφθαρμένων πολιτικών,
βασανιστών, καταχραστών, λαθρεμπόρων, αλλά και από το
στραγγαλισμό κάθε δημοκρατικής φωνής. Απαγόρευσαν την
πορνεία, αλλά και την ομοφυλοφιλία, τη μοιχεία, το Ιντερνετ,
επανέφεραν το δημόσιο λιθοβολισμό και πρόσφατα κατέστρεψαν τα
τεράστια βουδιστικά αγάλματα.

Για τους Ταλεμπάν, η Δύση γενικά είναι μια έννοια άθεη και
εχθρική. Η σεξουαλική ελευθερία τους φαίνεται πρόστυχη, δεν
κατανοούν σχεδόν καθόλου την έννοια της πολιτικής ελευθερίας και
θεωρούν την κουλτούρα της Δύσης δηλητήριο που διαβρώνει τους
νέους.

Η επικράτηση των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν, παρά τα προβλήματα

που δημιούργησε, έφερε σχετική ηρεμία για τα δεδομένα της
περιοχής. Οι δρόμοι έπαψαν να ελέγχονται από συμμορίες, με
αποτέλεσμα οι αγρότες, οι περισσότεροι από τους οποίους
ασχολούνται με την καλλιέργεια παπαρούνας, από την οποία
παράγεται το όπιο, να μπορούν να διακινούν πιο εύκολα τα προϊόντα
τους. Παράλληλα, η αυστηρή εφαρμογή του νόμου από τους
Ταλιμπάν επέτρεψε τη δημιουργία κατάλληλων συνθηκών ασφαλείας
για να δοθεί ώθηση στο εμπόριο, έστω και σε υποτυπώδη μορφή.

Οι Ταλιμπάν τον 21ο αιώνα δίνουν την αφορμή σε μια άλλη

ιμπεριαλιστική δύναμη, στις ΗΠΑ να εισβάλλουν στο Αφγανιστάν.
Μετά τα τρομοκρατικά χτυπήματα στις ΗΠΑ άρχισε η ανελέητη
καταδίωξή τους από τα συμμαχικά στρατεύματα στο Αφγανιστάν.
Στις στρατιωτικές επιχειρήσεις σκοτώνονται χιλιάδες Ταλιμπάν και
μέλη της Αλ Κάιντα. Εκατοντάδες άλλοι συλλαμβάνονται για να
τεθούν υπό κράτηση στην αμερικανική ναυτική βάση Γκουαντάναμο
στην Κούβα, αλλά και στο Αφγανιστάν, με τη διεθνή κοινότητα να

12
κατηγορεί τις ΗΠΑ για τις απάνθρωπες συνθήκες μεταφοράς και
κράτησης των συλληφθέντων.

Οι εναπομείναντες Ταλιμπάν οργανώνουν αντάρτικα σώματα στα

βουνά του Αφγανιστάν, προχωρώντας συχνά σε επιθέσεις κατά
συμμαχικών στρατοπέδων, στα ανατολικά κυρίως της χώρας.
Εφαρμόζουν δηλαδή παρόμοια πρακτική και οργάνωση όπως και οι
Μουτζαχεντίν έκαναν στον αγώνα τους κατά της Σοβιετικής
Ένωσης.

13
 Επίλογος - Συμπεράσματα

Οποιεσδήποτε υποσχέσεις και δικαιολογίες χρησιμοποιήσουν οι

σοβιετικοί, δε μπορούν να σκεπάσουν το βαρύ έγκλημα που
διέπραξαν ενάντια στη λευτεριά, την ανεξαρτησία και την εθνική
κυριαρχία του Αφγανιστάν. Κανένας, μ’ οποιοδήποτε πρόσχημα, δεν
έχει δικαίωμα να επεμβαίνει στις εσωτερικές υποθέσεις και στη ζωή
των άλλων λαών και εθνών.

Μόνο οι λαοί είναι αρμόδιοι και έχουν το δικαίωμα να αποφασίσουν

οι ίδιοι χωρίς καμιά ξένη επέμβαση για τα εσωτερικά τους
προβλήματα. Εάν λάβουμε υπόψη σήμερα και την Αμερικανική
εισβολή στο Αφγανιστάν θα μπορούσαμε να πούμε πως και αυτή
είναι καταδικασμένη σε αποτυχία. Εάν θα δημιουργηθεί μια νέα τάξη
στο Αφγανιστάν και γενικά στην ευρύτερη περιοχή της Κεντρικής
Ασία είναι οι λαοί της περιοχής εκείνης, αυτοί που θα διαμορφώσουν
την νέα αυτή τάξη και όχι οι δυτικές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις.

Από την άλλη μεριά, δε μπορεί να εξαπατήσει κανέναν η υποκριτική

δημαγωγία των Αμερικανών ιμπεριαλιστών και των Κινεζών
σοσιαλιμπεριαλιστών, οι οποίοι προσπάθησαν να παρουσιαστούν σαν
«υπερασπιστές» του Αφγανιστάν και χύνουν κροκοδείλια δάκρυα για
την τύχη του. Μην ξεχάσουμε ότι σήμερα οι ΗΠΑ βρίσκονται για τον
ίδιο λόγω της εισβολής στην περιοχή.

Τα γεγονότα στο Αφγανιστάν , που αφορούν όλους τους λαούς του

κόσμου, κάνουν απαραίτητη την όξυνση της επαγρύπνησης τους
ενάντια στις επιθετικές ενέργειες του ιμπεριαλισμού και του
σοσιαλιμπεριαλισμού, τη συσπείρωση τους σε αγώνα ενάντια στην
επιθετική, επεκτατική και ηγεμονιστική πολιτική των υπερδυνάμεων
ακόμα και σήμερα.

Οι φιλελεύθεροι αγωνιστές του Αφγανιστάν άδραξαν τα όπλα και

πολεμούσαν θαρραλέα στα βουνά και στις πόλεις ενάντια στην
κυριαρχία των Σοβιετικών και των πρακτόρων τους όπως κάνουν και
σήμερα εναντίον των Αμερικανών δυνάμεων. Έδειξαν υψηλά
παραδείγματα ανδρείας και διατρανώνουν παντού την
αποφασιστικότητα τους να κρατήσουν ανυπόσταλτη τη σημαία της
λευτεριάς και τις εθνικής κυριαρχίας, να πολεμήσουν μέχρι τέλους
για το διώξιμο των καταχτητών όπως κάνουν εδώ και αιώνες όπως
έδιωξαν από την περιοχή τους Άγγλους πρώτα πριν τους Σοβιετικούς
και πολλές άλλες κατακτητικές δυνάμεις πριν από τους Άγγλους.

14
Οι αραβικοί λαοί, που ζουν στην πλούσια πετρελαιοφόρα περιοχή
αλλά που είναι φτωχοί, καταπιεζόμενοι και εκμεταλλευόμενοι,
βλέπουν καθαρά τα κακουργήματα που διαπράττουν σε βάρος τους
οι ιμπεριαλιστές και οι νεοαποκιοκράτες. Είμαστε όμως πεπεισμένοι
ότι η εξέγερση που άρχισε σ' αυτές τις χώρες δε θα κοπάσει ποτέ. Τα
σύγχρονα όπλα που μπορεί να χρησιμοποιήσουν οι εχθροί, ακόμα και
τα πιο υπερσύγχρονα δεν μπορεί να δράσουν χωρίς το πετρέλαιο το
οποίο είναι ιδιοκτησία των λαών που αγωνίζονται για λευτεριά και
ανεξαρτησία.

15
 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Armaoglu Fahir 20. Yuzyil Siyasi Tarihi, cilt II Ankara (1999)

Bearden Milton Afghanistan Graveyard of Empires Foreign Affaires,

NOV/DOC (2001)

Calvocoressi Peter World Politics 1945-2000 London Pearson

Longman Publishing (2001)

John K. Cooely Unholy Wars Afghanistan, America and

International Terrorism Pluto Press (1999)

Prakash, Aseem and Reveny, Rafael <<The Afghanistan War and

the breakdown of the Soviet Union, Review of International Studies.
Vol 25 October>> (1999)

Ucarol Rifat Siyasi Tarih, Istanbul Filiz Kitabevi (2000)

Έκθεση ΟΗΕ << Φονικότερες οι παπαρούνες από τις βόμβες των

Ταλιμπάν>> http://bit.ly/5Cfevj (2009)

Ιωάννης Ρέππας, Γιατί διαλύθηκε η Σοβιετική Ένωση, Εκδόσεις

ΕΝΤΟΣ (2000)

Μουτσοπούλου Ιωάννα <<Αφγανιστάν, Φανταμεταλισμός και η

Δύση>> http://www.solon.org.gr/index.php/diethneisheseis/101---
a-/1031-afghanistan-a-meros.html ( 2009)

Συνέντευξη του Ζίμπιγκνιου Μπρεζίνσκι στο «Νουβέλ Ομπσερβατέρ»

το Γενάρη του 1998 (Αναδημοσίευση αποσπασμάτων από την
εφημερίδα «Ριζοσπάστης»,( 14/10/2001.)

Χατζηβασιλείου Ευάνθης Εισαγωγή στην ιστορία του μεταπολεμικού

κόσμου Εκδόσεις Πατάκης Αθήνα (2001)

16