TÜRKİYE CUMHURİYETİ KADIKÖY BELEDİYE BAŞKANLIĞI

AĞUSTOS 2005
İnsanca
AVRUPA KOMİSYONU DEMOKRASİ VE İNSAN HAKLARI GİRİŞİMİ

AYLIK ÜCRETSİZ DERGİ

İNSANLIĞA
SAYI 21

BİRAZ OLSUN
SAYGI

KUTU
KUTU
BECERİ

BİR ENGELLİ İÇİN

KENT ENGELLERİ

SAKATLAR VE KENT ÇALIŞTAYI

 Türk Toplumunda Demokrasinin Korunması ve
İnsan Haklarının Geliştirilmesi Konusunda
Toplumsal Aktörlerin İşbirliği Projesi lideri
Kadıköy Belediye Başkanlığı adına
SAHİBİ
Kadıköy Belediye Başkanı

3
BAŞKANLAR KADIKÖY'DE BULUŞTU
Av. Selami ÖZTÜRK
DERGİDEN: İNCİ BEŞPINAR
SORUMLU YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ Sıcaklar
İnci BEŞPINAR

4
KUTU KUTU BECERİ
YAYIN KURULU Kadın Emeğini Değerlendirme Vakfı
tarafından geliştirilen ve Beyoğlu
İnci BEŞPINAR
bölgesinde uygulanan “Kadınlara
Prof. Dr. Necla PUR Yönelik Kutu Üretimi Beceri Kursu”
Işıl ÖZGENTÜRK ekonomik hayatın dışında kalan
Deniz SOM kadınların sosyal ve ekonomik
Selen YILMAZ durumlarını iyileştirmesini hedefliyor.
Muhtar ÇOKAR

5
Perihan ULUĞ BAŞKANDAN: SELAMİ ÖZTÜRK
Hedwig Dohm

Proje Merkezi
Eğitim Mahallesi, Nahit Bey Sokak No: 16

6
İNSANLIĞA BİRAZ OLSUN SAYGI!
Kuyubaşı - Kadıköy / İstanbul Globalleşen bir dünyada her şeyin değersizleşmesiyle birlikte insanın da pazara
Telefon: 0.216. 347 58 38 sürülmesinin ve değersizleştirilmesinin bir sonucudur insan ticareti... Kölenin aksine
Faks: 0.216. 347 78 86 insan ticareti mağdurunun hiçbir değeri yok. İnsan ticaretinin önlenmesinde sivil toplum
E-Posta: info@insanca.kadikoy.bel.tr kuruluşlarının sorumluluklarını Dr. Muhtar Çokar yazdı.

8
Ofset Hazırlık
Olay Bilgi İletişim Basın Yayın Ltd. Şti.
İstiklal Caddesi, Kontlar İşhanı
No: 113/6 D: 5 80070 Beyoğlu / İstanbul
Telefon: 0.212. 292 39 06 - 07
Faks: 0.212. 251 45 28 - 29
www.dataprints.com
SAKATLAR VE KENT KONUSU ÇALIŞTAYDA ELE ALINDI
İnsanca Yaşam Projesi kapsamındaki 10 çalıştaydan ilki yapıldı ve iki gün süren
toplantılardan ilginç sonuçlar çıktı. Çalıştayda gündeme getirilen öneriler aralarındaki
ilişkiler saptanarak ana istekler ortaya çıkarıldı. Sakatlar ve kent çalıştayında en önemli
konu özgürlüktü ve “sakat bir kişi için özgürlük nedir” tanımlanması herkes için farklıydı
ama herkesin söylediği tek bir tanım dikkat çekti: Özgürlük, yaşamaktır.

10
ÇALIŞTAYDA ÜRETİLEN PROJE
Koordinatör
Aynur NARLER

11
Görsel Yönetmen İNSAN HALLERİ: IŞIL ÖZGENTÜRK
Atilla AKIN Issızlığın Sesi
Grafik Tasarım

Zeynel YÖNER
Baskı
Eser Film Çıkış ve Matbaacılık
İmamçeşme Mah. G47 Sok. Ercan İşhanı No:9
Seyrantepe / İstanbul Tel: 0.212. 332 10 50
YEREL SÜRELİ YAYIN
12
ENGELLİNİN KENT ENGELLERİ
Parıltı Derneği Yönetim Kurulu üyesi Sacit Serim yazdı: Kentsel yaşamda özürlülerin
karşılaştığı engeller ve sorunlar yalnızca özürlülerin değil kentte yaşayan tüm insanların,
yaşlıların, hastaların karşı karşı kaldıkları engeller ve sorunlarla aynıdır.
LAİKLİK NEDİR, NE DEĞİLDİR?
14 Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi araştırma görevlisi
Abdullah Sezer, son yılların gündemdeki konularından din ve
devlet ilişkisi, laiklik, demokrasi üzerine sorularımızı yanıtladı

15
KİTAPLAR ARASINDA
Gül Kokuyorsun

HADDİNİ DEĞİL HAKLARINI BİL

Bu dergi Avrupa Birliği’nin maddi desteği ile İNSANLIĞIN ALEMİ VAR:
hazırlanmıştır; dergide yayımlanan yazılarla ilgili
olarak Avrupa Birliği’nin sorumluluğu yoktur. 16 MUSA KART
 Dergiden
HABER

BAŞKANLAR BULUŞTU İnci

BEŞPINAR
Marmara Bölgesi’nin belediye başkanları ve
milletvekillerine Kadıköy Belediyesi ev sahipliği yaptı. SICAKLAR

Yaz sıcaklarını, dünyayı yakan terör

MARMARA Bölgesi'ndeki 56 il, Kadıköy'de yapılan çalışmalardan,
ilçe ve belde belediye başkanları Türkiye'de tek örnek olan Kadıköy
ile çok sayıda bölge milletvekilleri Belediyesi'nin Aile Danışma
Kadıköy Belediye Başkanı Selami Merkezlerinden, Engelli
Öztürk'ün ev sahipliğinde iki gün Merkezinden ve Avrupa Birliği
süren toplantıda bir araya geldiler. destekli projelerinden bahsetti.
Yerel Yönetimler Birimi tarafından Kadıköy Belediyesi'nin çalışmaları
düzenlenen iki günlük toplantının beğeniyle izlendi. Daha sonra
ilki, 27 Haziran Pazartesi günü toplantıda, Kamu Maliyesi
Kadıköy Büyük Kulüp'te, ikincisi Yönetimi ve Kontrol Yasası, İl Özel
28 Haziran Salı günü İstanbul İdareleri Yasası, Mahalli İdare
Yelken Kulüp'te yapıldı. Birlikleri Yasası, Kentsel Dönüşüm
Toplantıda açılış konuşmasını ve Gelişim Yasası ile Gelir Yasası
görüşüldü. Genel Sekreter
Kadıköy Belediye Başkanı Selami
Öztürk yaptı. Kadıköy Belediye Yardımcısı ve Yerel Yönetimler
Başkanı Selami Öztürk Birimi Başkanı Oğuz Oyan, yeni
konuşmasında, yerel yönetimde yerel yönetimler yasası hakkında
bulunduğu süre içerisinde bilgi verdi.
AJANDA 30 AĞUSTOS Zafer Bayramı
İNSANCA Yaşam Projesi kapsamında hazırlanan
RADYODA radyo programı “İnsanca”yı her hafta Çarşamba
günü saat 10.30-11.30 arasında 95.1 Özgür
BU AY
Radyo'dan dinleyebilirsiniz.
İnsanca Yaşam Projesi'ne ilişkin bilgilere ve İnsanca
WEB
dergisinin eski sayılarına http://insanca.kadikoy.bel.tr
SİTESİ adresinden ulaşabilirsiniz.
saldırılarıyla birlikte yaşıyoruz. Sanki adı
konmamış bir dünya savaşının
içindeyiz. Barışın değerini her geçen
gün daha çok anlıyor ve barışı daha
çok arıyoruz. Çünkü insan haklarının,
demokrasinin ancak ve ancak barış
ortamında varolduğunun bilincindeyiz.
Bu bakımdan bir kez daha Büyük
Önderimizin dediği gibi “yurtta barış,
dünyada barış” diye haykırıyoruz.
İnsanca Yaşam Projesi'nde çalıştaylara
başladık. İki gün süren ilk çalıştayda
engellilerin kent yaşamında
karşılaştıkları sorunlar masaya yatırıldı.
Birer fikir jimnastiğine dönüşen
toplantılar son derece verimli geçti.
Sorunlar saptandı; kısa ve uzun vadeli
çözüm önerileri peş peşe sıralandı.
Çalıştayın sonunda bir de proje üretildi.
Engellilerin yaşadıkları sorunları
kamuoyu ile paylaşacak bir sokak
etkinliği. Sanırım konunun özü de
burada, yani sorunları kamuoyu ile
paylaşmakta yatıyor Çalışmaların
geniş bir özetini dergimizde
bulacaksınız. Parıltı Derneği Yönetim
Kurulu üyesi Sacit Serim de yazısında
aynı konuya değiniyor. Engellilerin
sokakta karşılaştığı engelleri engelsiz
yurttaşları da nasıl olumsuz etkilediğini
anlatırken başka bir konuya daha
dikkati çekiyor: Sokaklardaki engeller,
sakatlanmalara neden olacak birer
tuzaktır! Bütün bu sorunları zaman
içinde hep birlikte aşacağımıza
inanıyoruz. Yeter ki kamuoyunda bu
bilinci oluşturabilelim; toplumsal
dayanışmayı sağlayabilelim.
Arkadaşımız Dr. Muhtar Çokar'ın ele
aldığı insan ticareti konusu da
toplumsal dayanışma gerektiren
konulardan biri. Türkiye'yi de
ilgilendiren ve dünyayı saran insan
ticareti ne yazık ki orta çağın kölelik
düzeninden daha kötü bir tablo
sergiliyor. Çağdaş dünyaya
yakışmayan bu tablonun değiştirilmesi
için Dr. Çokar, öncelikli olarak sivil
toplum kuruluşlarını göreve çağırıyor.
Ve proje ortaklarımızdan Kadın
Emeğini Değerlendirme Vakıfı'ndan
yeni bir çalışma ile umutlarımızı
tazeliyoruz... Ulusal onur kaynağımız
30 Ağustos Zafer Bayramınızı kutluyor;
altı yıl önceki büyük depremde
yitirdiğimiz yurttaşlarımızı bir kez daha
anıyor ve bir ay sonra buluşmak üzere
esen kalın diyoruz

AĞUSTOS 2005
RÖPORTAJ

Kadınlar için yeni bir proje: Kutu Atölyesi

KUTU KUTU BECERİ

Fügen YILDIRIM sayısı 100'e yükselirken Aralık
ayında 250'ye ulaşacak. Beceri
KEDV Proje Koordinatörü
kazanan kadınların işe girmeleri,
evlerinde, küçük atölyelerde ya
KADIN Emeğini da kuracakları kooperatif çatısı
Değerlendirme Vakfı tarafından altında birlikte hareket etmeleri,
geliştirilen ve Beyoğlu para kazanmaya başlamaları
bölgesinde uygulanmakta olan hem sosyal hem de ekonomik
“Kadınlara Yönelik Kutu Üretimi yönden statülerinin iyileşmesini
Beceri Kursu” özellikle kırdan sağlıyor. Çoğunluğunu ilkokul
kente göç etmiş, kent mezunu, işsiz ve yoksul
olanaklarından kadınların oluşturduğu
yararlanamayan, ekonomik kursiyerlerden, eğitimini
hayatın dışında kalan kadınların tamamlayan kadınlar
sosyal ve ekonomik durumlarını çalışmalarına başladılar. Bir
iyileştirmelerine katkıda yandan kooperatif kurma
bulunmayı hedefliyor. Avrupa çalışmaları sürerken diğer
Birliği Komisyonu tarafından yandan da gelen siparişleri
desteklenen, Türkiye İş değerlendirerek para kazanan
Kurumu'nun yürüttüğü projede kadınlar çalışmak, üretmek,
kursiyerler üç hafta süren beceri para kazanmak ve sosyalleşmek
eğitimine katılıyor ve sonunda konusunda yaşadıklarını
sertifika alıyorlar. Eğitime mutlulukla ifade ediyorlar. Kutu tanıdım. Küçük gruplarla arkadaşımın elindeki broşürü
katılım için gerekli harcamalar Atölyesi'ne katılanlar bakın ne eğlenceli bir hava oluşturduk. görünce öğrendim. Okuyunca
da proje bütçesinden diyor: Çevremin bu derece çok beğendim girişimcilikten
karşılanıyor. Kasımpaşa genişlemesine çok sevindim. İlk bahsediyordu. Bu ben olabilirim
Kadımehmet mahallesi semt SANKİ BİR İŞ KADINIYIM zamanlar zorlanıyordum ve mutlaka katılacağım, dedim,
konağında kurulan Kutu Nermin Seferoğlu (40 yaşında, üzülüyordum. Şimdi hiç herkese söyledim. Çok şey
Atölyesi'nde, Mart ayından bu ilkokul mezunu, iki çocuk üzülmüyorum. Bu işleri öğrendim, eğlendim,
yana 75 kadın, kutu üretimi annesi): “Bu kurs açılmadan yaparken eğer zorlanıyorsam, arkadaşlarımdan, dostluklardan,
konusunda beceri kazandı. önce, ev işleriyle uğraşan bir ev işte o zaman öğreniyorum hocamdan çok memnun
Ayrıca pazara yönelik hanımıydım. Kursla birlikte demektir. Uzun lafın kısası kaldım. Becerilerim vardı ama
bilgilendirme, liderlik ve günlük yaşantımda bazı şeyler sosyal bir insan olmak gerçekten bu hem farklı hem de para
girişimcilik, iletişim, ekip olmak, değişti. Yani kendime bir de zevkliymiş.” kazanabilmek çok güzel bir şey
kooperatifleşme konularında özgüven, sorumluluk duygusu benim için. Ayrıca burası bir
grup çalışmalarına katıldılar. geldi. Sanki bir iş kadını misali. GRUP KURDUK terapiydi, en güzel yanı da
Haziran ayında kutu üretme Artık her şeyi yapabileceğimi Elif Sevgili (28 yaşında, ilkokul buydu, hayatımızdaki her şeyi
becerisine sahip kadınların düşünüyorum. Yeni arkadaşlar mezunu): “Bu projeyi geride bırakıp buraya geldik ve
KOOPERATİF KURACAKLAR

40 yaşında, üniversite mezunu, evli, iki çocuk annesi Nevin
Gürcüoğlu sorularımızı yanıtladı:
Siz bu kursa katılan nadir yüksek eğitimli kadınlardan
birisiniz. Neden geldiniz?
Ben üniversite eğitimi aldığım halde yıllardır çalışamadığım
için üzgündüm. İş amaçlı bir kurs olduğu için, iş
edinebileceğim için geldim.18 yıl önce okulu bitirdim ve
evlendim. Çocuklarımı büyütüp işe başlayayım dediğimde
treni kaçırmıştım. Bilgisayar bilmiyordum, dil bilmiyordum,
yaşım geçmişti.
Bu eğitim size ne kazandırdı?
Bir şeyler üretebildiğimi görmek hoşuma gitti. O
seminerlerde iletişim, ekip olmak gibi konuları
değerlendirdim kafamda ne yapabilirim diye düşündüm,
şimdi umutluyum. Hocamız çok sevdirdi bu işi,
arkadaşlarımız çok iyi. Şimdi aldığımız siparişi yapıyoruz ve
bu bitmeden başka bir sipariş almak istiyoruz.
Bu siparişler için neye ihtiyacınız var?
"Dış piyasadaki, çok farklı ve geniş alanlara açığız.
Şekerciler, gümüşçüler, hediyelik eşyacılar.
Gelen her siparişi yapabilir misiniz?
Evet, yapabildiğimizi gördük en azından. Hocamız da bize
çok destek veriyor. Ne istenirse bizden mukavvayla
birleştirip, ortaya bir şey çıkartabiliriz.
Ne tür şeyler yapıyorsunuz?
Kumaş kaplamalı, deri, kağıt kaplamalı, yuvarlak, kare, oval,
dikdörtgen, kalp, çeşitli biçimlerde ve büyüklükte kutular
yapabiliyoruz. Resim çerçeveleri, nikah şekerleri.
Bundan sonraki hedefiniz ne?
Bu eğitimi alan kadınlarla birlikte kooperatif kurup çevreden
sağlayabileceğimiz iş imkanlarıyla birlikte üretmek ve para
kazanmak. En baş derdimiz o.

AĞUSTOS 2005
RÖPORTAJ
bunun mutluluğunu yaşıyoruz.
Ben daha önce boncuk
işleyerek, ufak tefek nakış,
aplike temizlemek gibi işler
yaparak para kazandım. Ama
bu çok farklı, hem de daha çok
para kazanıyorum.
Arkadaşlarımızla bir grup
kurduk, adı “Kardelen”,
bundan sonra küçük bir
atölyede aynı şekilde devam
edeceğiz.”
BAŞARILI OLDUK
Dursuniye Burun (39 yaşında,
üç çocuk annesi, ilkokul
mezunu): “Kursta çok güzel el
becerisi öğrendik, toplantılarda
güzel bilgiler edindik. Kurstan
maddi ve manevi yardım aldık.
Bizler dar gelirli aileleriz,
birbirimize destek vererek,
yardımlaşarak başarılı
olduğumuzu düşünüyorum.
Kursta her günümüz çok güzel
geçti, her zaman böyle günler
geçirmemizi dilerim. Belediye
başkanımız da yardımcı olursa
devam etmesini isterim”
MESLEK SAHİBİ OLDUM
Nurcan Karagöz (20 yaşında,
evli, ilkokul mezunu): “Bu
atölyede çalışmak kendime
olan güvenimi bir kez daha
çoğalttı. Benim için çok güzel
bir duygu. 15 günde meslek
sahibi olduğumu
düşünüyorum. Kutu nasıl
yapılır, nasıl pazarlanır bunları
en ince ayrıntılarına kadar
öğrendiğimi, aldığımız
eğitimlerin gerek atölye
çalışmalarında gerekse günlük
hayatta bize çok yararlı
olduğunu düşünüyorum.
Kooperatifin kurulmasını çok
istiyorum. Bunun için
imkanlarımın el verdiği
kadarıyla ne gerekiyorsa
yapmaya hazırım.”
BABAMDAN PARA
İSTEMİYORUM
Sonay Mamati (İlköğretim
yedinci sınıf öğrencisi): “"Ben
dikiş kursuna giderken
duydum. Eğitim bize güzel
şeyler kattı. Bu çalışmayı
sürdürmek istiyoruz. Destek
bekliyoruz. Özel kuruluşlardan,
AĞUSTOS 2005
belediyelerden. Sipariş oldukça
biz de üreteceğiz. Para
kazanmak çok güzel bir duygu.
Ben çoğu kişi gibi ilk defa
bankada hesap açtırdım.
Kendime ait bir param oldu.
Bu bir güven duygusu.
Babamdan her hafta para
istemek zor geliyordu. Şimdi,
istediğim bir şeyi babamdan
para istemeden alabiliyorum.”
HAYAT FARKLIYMIŞ
Sevim Sevimli (30 yaşında,
ilkokul mezunu, evli, bir çocuk
annesi: “Daha önce hiç
çalışmadım. Çalışmak ve para
kazanmak istiyordum. Eşim
istemiyordu. Ama ikna ettim.
Çok mutluyum çalıştığım için.
Hayata çok farklı bakıyorum.
Şimdi hayatın farklı olduğunu
anlıyorum. Sipariş aldık şimdi
onları yapıyoruz. Üretmek,
para kazanmak çok güzel bir
duygu. İlk defa kendi emeğinle
kazandığın parayı harcamak
çok güzel."
DESTEK GEREKLİ
Yıldız Dokumacı (27 yaşında,
evli ve lise mezunu): “Eğitim
çok zevkliydi. Seminer gibi
olan eğitimlerden sonra benim
kendime daha çok güvenim
geldi. Kendi başıma da bir
şeyler yapabileceğimi
düşünmeye başladım. En
basitinden liderliğin bizim
bildiğimiz liderlerden
olmadığını hepimizin birer lider
olabileceğini öğrendik. Bir
araya geldiğimizde çok güzel
işler başarabileceğimizi
öğrendik. Buradan yorgun
gidiyoruz ama o kadar keyifli
bir yorgunluk ki, çünkü
hoşumuza giden bir şeyi
yapıyoruz. Öğrendiğimiz şey
burada kalmamalı. Yine
evimize gidip oturmamalıyız.
Belediyelerden desteğe
ihtiyacımız var. Bir mekan
lazım. Bu evde tek başına
yürütülecek bir iş değil. En
başta organizasyon
firmalarına. nikah, düğün,
sünnet düğünü organizasyonu
ile ilgili yerler, pastaneler,
şekerciler, hediyelik eşya
satanlara kutu üretiyoruz.
Başkandan
Av. Selami ÖZTÜRK
HEDWIG
DOHM
B
ir kadın düşünün; 21 yaşında evlenmiş, beş çocuk
annesi olmuş, 30 yaşında yazmaya başlamış ve 60
yıla yakın hep kadın hakları için yazmış. Bıkmadan,
usanmadan. Kadınları baskı altında tutan geleneklere,
göreneklere bıkmadan karşı çıkmış. Kalemini olabildiğince
keskin kullanmış ve bütün bunları hep akıllıca yapmış.
Bu kadının adı Hedwig Dohm.
1831 yılında Berlin'de dünyaya gelmiş.
Yüz yıllık dilimlere ayırdığımız dünya tarihine göre 19. yüzyılın
ilk yarısı... Şimdi 21. yüzyılın başlangıcındayız ve dünyanın
birçok ülkesinde daha birçok Hedwig Dohm'a gereksinimi
olduğunu görüyoruz.
Türkiye'de Hedwig Dohm'u 10 yıl kadar önce yayımlanan
İnsan Haklarının Cinsiyeti Yoktur kitabıyla tanıdık. Hedwig
Dohm'un yaşamöyküsünü Heike Brandt yazmış; Şebnem
Sunar dilimize çevirmişti.
Hedwig Dohm, neler yazmış, hangi görüşleri savunmuş,
kısaca anımsayalım. Ancak, bu düşünceleri hangi yıllarda
toplumun gündemine getirdiğine de ayrıca dikkat edelim...
Yıl 1876: “Evlilik hala erkeğin mutlak ve yasal olarak garanti
edilmiş egemenliğidir ve evliliğe hazır her genç kız ise
bugün hala kontrol edilen, kullanılan ve alınan bir metadan
farklı değildir.” Yıl 1874: “Kesinlikle kadınlara özgü meslek
yoktur, aksine salt insana ait, genel ve bireysel meslek
vardır.” Yıl 1876: “Kadınlar... Size empoze edilen geleneksel
karakterleri fırlatıp atın! Sesinizi yükseltin ve seçme hakkı
talep edin.” Yıl 1911: “Olanaksızlıklar kısır beyinlerin kaçış
yoludur. Olanaklar yarat!” Yıl 1913: “Kişiliklerini geliştirebilen
kadınlar, alışılmış dişi tırtıl durumundan kelebek olma
durumuna atlarlar.”
Hedwig Dohm'un gündeme getirdiği düşünceler tabii ki
toplumda hemen kabul görmedi. Ama sonunda Dohm'un
dedikleri oldu.
Günümüzde çağdaş dediğimiz toplumlarda kadın hakları
nerede daha ileri aşamada?
Çağdaşlık ise paket içinde hazır gelmiyor...
Birilerinin çabası gerekiyor.
Dohm şöyle diyordu: “Zaman, en büyük devrimcidir;
sadece tunçtan adımını ileriye yavaş yavaş atar. Ancak o da
harekete geçirmek, cesaret vermek ve eyleme teşvik etmek
ister. Siz kadınlar biraz daha cesaret.”
O halde haydi cesur kadınlar... Dünyayı, daha yaşanır, daha
neşeli ve şenlikli kılmak için
YORUM
İnsan ticaretinin önlenmesinde sivil toplum kuruluşlarının sorumlulukları
İNSANLIĞA BİRAZ OLSUN SAYGI!
Dr. Muhtar ÇOKAR
İnsan Kaynağını Geliştirme Vakfı
İNSAN ticareti, genel anlamda insan
hakları ihlallerinin en şiddetli biçiminin
yaşandığı bir olguyu işaret etmesinin
yanı sıra yaşanan şiddetten kadınların
payına daha fazlasının düşmesi,
konuyu bir kadın sorunu haline de
getirmiştir. Genelde insan ticaretinin
yeni bir olgu olmadığı ve tarihin eski
dönemlerinden beri varolan köleliğin
yeni bir biçimi olduğundan bahsedilir.
Gerçekten köleliğin tarihi çok eski
dönemlere dayanır, ancak en erken
dönemlerdeki köleci toplumlarda bile
köle sahibinin köleye karşı
sorumlulukları vardır, köleler toplumun
kolay kolay vazgeçilemez birer
üyeleridir ve bir anlamda değerlidirler.
Pazar ekonomisi ve sanayileşme ile
gelişen ve “globalleşen” bir dünyada
her şeyin değersizleşmesiyle birlikte
insanın da pazara sürülmesinin ve
değersizleştirilmesinin bir sonucudur
insan ticareti ve kölenin aksine insan
ticareti mağdurunun hiçbir değeri
yoktur. Neredeyse “tek kullanımlık” bir
canlıdır ve değersizleşen bir dünyanın
ürünüdür.
İKİ YIL ÖNCESİ
İnsan ticareti ile mücadele konusunda
iki yıl öncesine baktığımızda ülkemizde
pek çok şeyin değişmekte olduğunu
görüyoruz. Bu anlamda Emniyet
Genel Müdürlüğü (EGM) ya da
Uluslararası Göç Örgütü'nün (IOM)
verilerine göz atmak yeterli. 2003
yılında ülkemizde kaç mağdur saptan-
dığı ve ülkelerine güvenli dönüşlerinin
gerçekleştirildiği konusunda bir fikir
birliği bile yoktu. Fuhuş ya da cinsel
yolla bulaşan bir enfeksiyon nedeniyle
ülkelerine geri gönderilen kadınların
bir bölümünün insan ticareti mağduru
oldukları var sayılıyordu. Oysa EGM
verilerine göre 2004 yılında saptanan
mağdur sayısı 239, yakalanan tacir
sayısı 227. 2005 yılının ilk üç ayında
saptanan mağdur sayısı 63, yakalanan
tacir sayısı ise 112.
1.5 MİLYON KİŞİ
İnsan ticareti ve sivil toplum kuruluşu
denince akla hemen mağdurlara
destek geliyor. Mağdurlara destek
önemli, ancak sivil toplum
kuruluşlarının bu alandaki
görevlerinden sadece bir tanesi. İnsan
ticaretinin Türkiye'nin öncelikli
gündemine alınması ve önleme
konusundaki çalışmalara ağırlık
verilmesi konusunda sivil toplum
kuruluşları olarak çalışmalar yapılması
gerekiyor. Türkiye, bazı verilere göre
ülkeye giren ve çıkanlar arasındaki
farkın sürekli olarak 1.5 milyon kişi
olarak kaldığı bir ülke. Yani diğer bir
Globalleşen bir dünyada
her şeyin değersizleş-
mesiyle birlikte insanın
da pazara sürülmesinin
ve değersizleştirilme-
sinin bir sonucudur
insan ticareti... Kölenin
aksine insan ticareti
mağdurunun hiçbir
değeri yoktur.
deyişle her an için yasadışı olarak 1.5
milyon kişi ülkemizde yaşıyor. Bu
insanların büyük bölümü, ülkemizde
çalışan ve ailelerini ve ülkelerini
destekleyen kişiler. Ülkemize girişlerin
çok kolay olması ve gene ülkemizde
yasadışı çalışma olanaklarının fazla
olması bir biçimde yeraltında, baskı
altında ve şiddete uğrayarak
çalıştırılmayı gereksiz kılıyor. Bu durum
fuhuş için de söz konusu. Yabancı seks
işçilerinin göreli de olsa serbest bir
biçimde bir ülkede çalışıyor olması
yeraltına itilen ve insan ticareti
anlamına gelen fuhuş sektörünü
önlüyor. Bu durum ülkemizde insan
ticareti mağduru yok demek anlamına
gelmiyor. Ancak Türkiye istemeyerek
de, olsa 1.5 milyon kişiye çalışma ve
göç olanağı sağlayan bir ülkedir ve bu
kaynak ülkeler açısından insan
ticaretinin önlenmesi anlamında
önemli bir sayıdır.
PALERMO SÖZLEŞMESİ
Sivil toplum kuruluşlarının insan
ticaretinin önlenmesindeki önemli
görevlerinden bir tanesi; insan
ticaretinin önlenmesi amacıyla yeterli
bir yasal çerçevenin sağlanması
konusundaki çalışmalara katılmalarıdır.
Bilindiği gibi Türkiye, Palermo
Sözleşmesi ve ek protokollerini
imzalamış ve onaylamış bir ülkedir. Bu
sözleşme ve ek protokolleri ulusal
mevzuatımızın birer parçasıdır. Son
yıllarda ceza yasamızda önce 201/b ve
daha sonra yeni ceza yasamızda 80.
ve 227. maddelerde insan ticareti
konusunda düzenlemeler
gerçekleştirdik. 201/b'nin önemli bir
eksikliği ceza yasasında çalışma
özgürlüğünün kısıtlanması ile ilgili
bölümde insan ticareti konusunun ele
alınmasıydı. Cinsel sömürüden bu
maddede bahsedilmiyordu. Bu
durumun sakıncası fuhuş sektöründe
saptanan mağdurların seks işçisi olarak
değerlendirilip sınır dışı edilmeleriydi.
Yeni yasamızda daha ayrıntılı bir
tanımlamaya gidilmiş olmasına karşın
iki ayrı maddede insan ticaretinin
tanımlanması karışıklıklara neden
olacaktır. Sivil toplum kuruluşları
olarak cinsel şiddetin ayrıntılı olarak
tanımlandığı ve mağdurlara destek
konusunun yasal güvencelere
bağlandığı yeni yasal düzenlemelerin
yapılması yönünde çalışmalar
yapmamız gerekiyor.
YAŞAMI KISITLAMAMAK
İnsan ticaretinin önlenmesi söz konusu
olduğunda insanların aklına hemen
ilgili ilgisiz her konuda kısıtlamaların
yapılması geliyor. Özellikle de sınır giriş
çıkışlarının zorlaştırılması, evlenmelerin
zorlaştırılması gibi konular bu
önlemlerin başında gelmekte. Oysa
AĞUSTOS 2005
YORUM
insan ticaretinin önlenmesi amacıyla
oluşturulan yasaların diğer insanların
yaşamlarını kısıtlar biçimde olmaması
gerekiyor. Sınırların mağdurların
saptanması ve uyarılması amacıyla
doğaldır ki kontrolü gerekli ancak
gereksiz kısıtlamalar ancak tacirlere
yeni iş olanakları sağlayacaktır.
Sivil toplum kuruluşlarının insan
ticaretinin önlenmesinde diğer bir
görevi de yasaların uygulanmasının
sağlanması konusu olmalıdır. Bu
konuda ülkemizde önemli bir eğitim
eksikliği mevcut, ancak bu konunun
telafisi için ilgili kuruluşlar işbirliği
içinde çalışıyorlar. İnsan Kaynağını
Geliştirme Vakfı (IKGV) olarak bu
çalışmalarda bizim de katkımız var.
EGM, Adalet Bakanlığı ve IOM
işbirliğinde 2004 yılı içinde 151
emniyet mensubu ve 63 hakim ve
savcıya yönelik bir hizmet içi eğitim
programını gerçekleştirdik.
Çalışmalarımıza Avrupa Birliği ve
British Council mali destek verdiler. Bu
hizmet içi eğitim programlarının
AĞUSTOS 2005
olumlu sonuçları mağdurların
saptanması ve tacirlerin
cezalandırılmaları olarak gerçekleşti.
İLK VE TEK ÖRNEK
Mağdurlara destek konusu sivil toplum
kuruluşları olarak bizleri ilgilendiren en
önemli konu. İki yıl öncesine kadar
mağdurlar gemilere bindirilerek Odesa
limanına gönderiliyor biçiminde haklı
yönleri olan suçlamalarla
karşılaşıyorduk. Mağdurlara tek destek
emniyet güçlerinin kendi olanaklarıyla
sağladıkları yardımlardı. Oysa şiddete
uğrayan, sömürülen ve bir anlamda
travmaya uğrayan mağdurun desteğe,
rehabilitasyona gereksinimi var. İKGV
olarak Türkiye'deki ilk ve tek sığınma
evini Kasım 2004 tarihinden beri
yürütüyoruz. Emniyet Genel
Müdürlüğü ve Jandarma Genel
Komutanlığı ile yaptığımız protokoller
gereği kolluk tarafından saptanan
mağdurlar sığınma evimize
gönderiliyorlar. Sığınma evinde
mağdurların barınmalarını, sağlık
hizmeti ve psikolojik destek almalarını
sağlıyoruz. Sağlık hizmetini resmi sağlık
kuruluşları ücretsiz sunuyorlar. Sığınma
evimizin kapasitesi 10 kişi, bazen 12
kişiyi barındırabildiğimiz oluyor.
Mağdurlar bir süre sığınma evinde
kaldıktan sonra eğer istiyorlarsa IOM
aracılığıyla ülkelerine güvenli
dönüşlerini sağlıyoruz. Sığınma evinin
kirasını İstanbul Büyükşehir Belediyesi
sağlıyor, Philip Morris şirketi bir süre
öncesine kadar sığınma evinin
giderlerine katkıda bulunuyordu.
Bugüne kadar 74 mağdura barınma
olanağı ve destek ve IOM ile işbirliği
içinde 66 mağdurun ülkesine geri
dönüşünü sağladık.
Özetle insan ticaretinin önlenmesi bir
ekip işi. Sivil, resmi, özel ve
uluslararası kuruluşların işbirliği içinde
bu insanlık suçunun önlenmesi ve
mağdurlara destek sağlanması
konusunda çalışması gerekiyor.
Dileğimiz bu konuda çalışan sivil
toplum kuruluşlarının çoğalması
yönünde.

SAKATLAR VE KENT KONUS
İnsanca Yaşam Projesi içinde düzenlenen sakatlar ve kent çalıştayında en önemli konu özgürlüktü ve “sakat bir kişi için özgürlük nedir” tanımlanması
herkes için farklıydı ama herkesin söylediği tek bir tanım dikkat çekiciydi: Özgürlük, yaşamaktır.
İNSANCA Yaşam Projesi
kapsamında yapılacak 10 çalıştayın
birincisi 25-26 Mayıs 2005 tarihlerin
arasında Kadıköy Belediyesi’nin
tarihi meclis binasında yapıldı.
Çayıştayın birinci günü, “Engellilerin
Kent Hayatın Katılımları İçin Neler
Olmalı?” başlığı altındaki sunumlarla
saat 10.00 başladı. Proje
Koordinatörü Selen Yılmaz’ın
katılımcılara hoş geldiniz
konuşmasından sonra Kadıköy
Belediye Meclisi Engelliler
Komisyonu Başkanı Neşe Canyurt
komisyonun çalışmalarını aktardı.
Daha sonra Sadık Kayhan (Kadıköy
Belediyesi İmar İşleri Müdürü), Banu
İnsanca Yaşam Projesi kapsamındaki 10 çalıştaydan ilki
Gür (Kadıköy Belediyesi Araştırma
ve Koordinasyon Müdürü), Nalan
Balık (Kadıköy Belediyesi Fen İşleri
Müdür Yardımcısı), Serdar Kuvan
(Türkiye Sakatlar Derneği İstanbul
Şube Başkanı) ve Aydın Sirkeoğlu
(Kadıköy Belediyesi Engelliler
Merkezi Kentsel Yapılanma Birimi
Başkanı) konu hakkındaki bilgi, görüş
ve önerilerini aktardılar. Son olarak
mimar Şükrü Sürmen’in sakatlar
düşünülmeden yapılmış kent
tasarımları gösteren “power point”
sunum paylaşıldı. Daha sonra çalıştay
çalışmasına geçildi. Önce, çalıştaya
katılanlar “Yedi Yönetim ve Planlama
Tekniği” kullanılarak yapılacak
HAB
çalışmanın tarihçesi ve yöntemi
hakkında kısaca bilgilendirildi.
ÇALIŞTAY YÖNTEMİ
Bu çayıştayda uygulanan “Yedi
Yönetim ve Planlama Tekniği”nin
temel amaçları şunlardır:
Takım çalışmasını etkinleştirmek.
Daha iyi düşünmeyi sağlamak.
Çözüme yönelik görüş ve öneri
zenginliği yaratmak. Bu tekniklerin
çıktıları ise olduğunca işlenmiş ve
somutlaşmış, başkaları ile de
paylaşabilir analiz ve planlardır.
Teknikler özelikle farklı tarz , birikim
ve disiplinlerden kişilerden oluşmuş,
ekiplerde, ekip ruhunun
AĞUSTOS 2005
BER

yapıldı ve iki gün süren toplantılardan ilginç sonuçlar çıktı

SU ÇALIŞTAYDA ELE ALINDI

gerçekleştirilmesini sağlar. “Yedi
Yönetim ve Planlama Tekniği”
hakkında ilk çalışma Kalite Yönetimi
Teknikleri Geliştirme Topluluğu
tarafından, Japon Bilim adamları ve
Mühendisler Federasyonu (JUSE)
bünyesinde 26 Nisan 1972’de
başlatılmıştır. Araştırmalar 1976
yılının sonlarında bitmiş, 1977 yılının
ortalarında fikirler sadeleştirilmiş ve
tanıtılmaya başlanmıştır. Bu konuda
ilk kitap Japonya’da 1979 yılında
yayınlanmıştır. Daha sonra 1990’lı
yıllarda Amerika’da bu konuda
çalışmalar yaygınlaşmıştır. Son
yıllarda kullanımı gittikçe artan bu
teknikler 1994 yılının başlarında
Türkiye’de sistematik olarak Arçelik
A.Ş. bünyesinde incelenmiş ve
kullanılmaya başlanılmıştır. Daha
sonra kullanılması her alanda
yaygınlaşmıştır. Bu teknikte tüm
katılımcılara birer keçe kalem ve
76x127 milimetre boyutlarında “post-
it” kağıtlar dağıtılır ve her fikir için bir
kağıt kullanmaları istenir. Bu fikirler
yüksek sesle okunarak tahtada daha
önce hazırlanan büyük kağıtlara
yapıştırılır. Daha sonra benzer fikirler
bir araya getirilir. Fikirler hakkında
uzun yorumlar yapılmasına izin
verilmez. Her fikir kayıt altına alınır
ve değerlidir. Bu çalıştay İnsanca
Yaşam Projesi Eğitim Koordinatörü
Furuzan Güyer kılavuzluğunda
üstlenilmiştir.
nedir?” sorusu olduğu ortaya çıktı.
“Sakatlar İçin Özgürlük Nedir?”
sorusuna ise şu tanımlar getirildi:
"Sosyal yaşamdan başlayarak
evlenmeye, kadar özürlülerin
ayrımcılığa uğramaması." "Sosyal
yaşamın her anında ve her alanında
var olmaları için eğitim, istihdam-iş
ve sosyal aktiviteler için fiziksel
koşulların sağlanmasıdır."
VARILAN ORTAK TANIM
ŞÖYLEYDİ;
"Sakatların (engellilerin) sosyal
yaşamın her anına ve her alanına
katılmalarının önüne geçen fiziki ve
manevi engellerin bilimsel kriterler
doğrultusunda ortadan
kaldırılmasıdır." Çalıştayın ikinci
sorusu ise; “Sakatların (engellilerin)
Kentte Varolamamalarının Nedenleri
Nelerdir?” bu ve bu konuda 34 fikir
üretildi. Aynı kategoride olan fikirler
Sakatlar ve kent konulu çalıştay boyunca, hem yetkili olanların hem de sakat örgütlerinin temsil-
cileri birbirinden ilginç öneriler getirdiler. Tüm öneriler tahtaya getirildikten sonra aralarındaki
ilişki belirlendi ve ana istekler ortaya çıktı.
yedi grup altında toplandı ve her
gruba tüm fikirleri kapsayan bir başlık
kartı verildi. Bu başlık kartları:
Kentlilik bilinci. Engellinin eğitim
yetersizliği. Engellinin ekonomik
yetersizliği. Tüm ölçeklerde kentin
doğru yapılanması. Sosyal
duyarsızlık. Engellilerin tüm türlerine
uygun çözümler ve Engelliler ve
siyasetçi ilişkisi olarak saptandı.
Daha sonra bu başlıklar kullanılarak
ilişkiler diyagramına geçirildi. İlişkiler
diyagramında başlıkların birbirleriyle
ilişkilerine bakıldı. Bu ilişkilerde
diğerlerini en fazla etkileyen başlık
ana neden olarak saptandı. Ve en
fazla önemsenen başlık “Sosyal
Duyarsızlık” proje konusu olarak
belirlendi.
İKİNCİ GÜN
İkinci gün, en fazla önemsenen başlık
“Sosyal Duyarsızlığı Nasıl Çözeriz?”

BİRİNCİ GÜN
Çalıştay Birinci Gün: Çalıştay
“Sakatların (Engellilerin) Kent İçinde
Özgürce Varolabilmeleri Nasıl
Tanımlanabilir?” sorusu ile başladı.
Katılımcılar 46 fikir ürettiler. Bu
fikirleri grupladığımız zaman en
önemli olgunun sadece kent içi değil,
genel olarak “sakatlar için özgürlük

AĞUSTOS 2005
HABER

sorusuyla başladı ve özellikle
“Kadıköy’de sosyal duyarlılığı
arttırmak üzere neler yapabiliriz?”
diye devam edildi. Bu konuda 42
fikir üretildi. Daha sonra bu
fikirlerin hangileri uzun vadede,
hangileri kısa vadede çözülebilir
diye tartışıldı. Bu fikirler uzun ve
kısa vade ayrımı aşağıda
sunulmuştur:
UZUN VADE
Uzun vadede Kadıköy’de Sosyal
Duyarlılığı Arttırmak Üzere Neler
Yapabiliriz?
Halk Eğitim Merkezlerinde her
programa özürlüler eklenmelidir.
Özürlü Hakları konusunda toplum
bilinçlendirmelidir. Özürlüler
yararına kullanılacak kampanyalar
(atık kağıt, şişe vb.)yapılmalıdır.
İlkokuldan başlayarak bu konuda
gerekli ve yeterli eğitim verilmelidir.
Özürlünün istihdamı önündeki
engeller kaldırılmalı ya da asgari
düzeye indirilmelidir.
Rehabilitasyon (özürlülere özel)
merkezlerinin sayıları arttırılmalıdır.
Doğum anından itibaren özürlü
çocuğu olan aileye yaklaşım ve
duyarlılık sağlanmalıdır. “Gözden
ırak olan gönülden ırak olur”
atasözünü unutup yerine
“özürlülerimiz her yerde” sloganı
benimsenmelidir. Kadıköy’de
günlük yaşantıda daha fazla özürlü
olmalıdır. 0-6 yaş grubu sakat
bireyi olan ailelere özel eğitim
verilmelidir. Belediye bütçesinden
özel bir fon oluşturulmalıdır.
Kadıköy’deki okullarda sakat
haftaları düzenlenerek sakatlıkla
ilgili dersler verilmelidir. En zor
durumda olan sakatlık türleri tespit
edilerek bu kişilere özel
rehabilitasyon hizmeti
götürülmelidir. Engelli ailelerinin
psikolojik destekle toplumla
barışması sağlanmalıdır. Kent
içinde yapılan tüm tasarımlarda
engellilerin gereksinim duydukları
fonksiyonlar yerine getirilmelidir.
Sakatlığın önceden önlenmesine
yönelik çalışmalar artırılmalıdır.
Engelliler sınıflanmaya tabi
tutularak bu alanlarda konusunda
uzman kişiler çalıştırılmalıdır.
Belediye yasasının gereklerinin
yerine getirilmesi için özel bir çaba
harcanmalıdır. Tüm resmi

ÇALIŞTAYDA ÜRETİLEN PROJE

TOPLUMUN sakatlara
bakışını farklılaştırmak ve
sakat insanın yaşama
katılımını hep birlikte
gerçekleştirmek için bir
sokak şenliği yapmaya karar
verildi. Çalıştay grubunun
tartışmaları sonucu alınan
karar, projenin hedef
kitlesinin yoğunlukta olduğu
bölgelerden birinde
yapılması ve daha sonrada
bu etkinliğin her yıl başka bir
mahallede veya sokakta
geleneksel hale gelmesi
önerildi. Asım Uzun. sandalye kullanan bir sakat 4. Sakatlık nedir, çeşitleri
Projenin amacı: Proje Faaliyetleri: birey tarafından şenlik nelerdir konulu bilgilendirme
Toplumun sakatlara bakışını 1. Sakatların gündelik yapılan mahallenin panoları. 5. Anı ve
farklılaştırmak ve sakatların yaşamda kullandıkları özel sokaklarındaki standart dışı değerlendirme defteri.
yaşama katılımını hep aletlerin tanıtılacağı stantlar uygulamalar pratikte şenlik 6. Sanatçı desteği (Söyleşiler,
birlikte gerçekleştirmek. a. Sakatların emek katılımcılarına gösterilecektir mini konser, imza günü,
Yer: Kadıköy'ün ..... ürünlerinin tanıtıldığı ve sağlıklı kişilerin de bu animasyon). 7. İkram ve
Mahallesi'nde belediyenin stantlar: b. Hizmet tanıtımları deneğimi yaşatmak). hediyeler (şeker, t-shirt gibi),
uygun bulduğu bir sokak. (Masörlük gibi) c. El sanatları c. İşitme engelli olmak. sponsor desteği sağlanarak.
Zaman: Eylül 2005. tanıtımları. d. Koltuk değnekli olmak. 8. Broşür, sticker gibi.
Proje Ekibi: 2. Sakatların ulaşabilecekleri e. Engelli rehberi olmak 9. Projenin duyurusu, basın
Furuzan Guyer, Derya Koç, yararlı merkezlerin tanıtımı. (Örneğin görmez bir bireye tanıtımı (Gazete haberleri:
Petek Alptekin, Kemal Aslan, 3. Atölye Çalışmaları: rehberlik eden birisi Gazete Kadıköy, İnsanca
Neşe Canyurt, Serap Alp, a. Görme engelli olmak. tarafından uygulamalı olarak Dergisi, radyo ve televizyon
Sacit Serim, Süreyya Serim, b. Tekerlekli sandalyeli şenlik katılımcıları kanalları, afişler, bez
Ersoy Uğur, Banu Doğanay, olmak (Örneğin:Tekerlekli bilinçlendirilecektir). pankartlar).

AĞUSTOS 2005
HABER
kurumlarda bu konuda eğitim
verilmelidir. Doğum anında
özürlünün tespiti mutlaka
yapılmalıdır.
KISA VADE
Kısa vadede; mahalle bazında
özel günler düzenlenebilir.
Şenlik, panayır ve eğlence
organizasyonu yapılabilir.
Milli Eğitim Bakanlığı’ndan
destek alınarak okullarda eğitim
verilebilir. Televizyonlarda eğitici
dizi ve programlar yapılabilir.
Belediye binalarından başlayarak
düzenlemeler yapılabilir.
Televizyon dizilerinin içeriğinde
sakatların sorunları gündeme
gelebilir. Kadıköy’deki özürlü
derneklerinin kaydı ve tespiti
yapılabilir. Sakatların spor
faaliyetleri duyurulabilir.
Özel şirketler bu konuda
toplantılar yapılarak
bilinçlendirilebilir ve sponsor
sağlanabilir.
Kadıköy’de İnsanca Yaşam
dergisi, Kadıköy Gazetesi ve
sürekli yayınlarda konuya dair
ilgi çekici yazı ve haberler
sunulabilir.
Aile Danışma Merkezleri’nin
eğitim programına sakatlar
konusu eklenebilir.
Ulaşım araçlarına reklamlar
verilebilir. Okullarda bu konuda
toplantılar ve söyleşiler
düzenlenebilir.
Kadıköy ilçesindeki özürlü
dernekleri belediyenin web
sitesinde tanıtılabilir. Cep
telefonu operatörleriyle işbirliği
yapılarak belirli sloganlar cep
telefonlarına gönderilebilir.
Günlük hayatın içinde sakatlığı
dile getiren sloganlar yaygın bir
şekilde sergilenebilir (belli
günlerde değil, devamlı olarak).
Sakatın ve çevresinin belediyeye
başvurması kolaylaştırılabilir.
Mahalle muhtarlarıyla sakatların
ortak çalışmaları artırılabilir.
AĞUSTOS 2005
İnsan Halleri
Işıl ÖZGENTÜRK
ISSIZLIĞIN SESİ
T
aşra kentlerinin sokaklarına
akşam erken gelir. İlk karanlıkla
birlikte yollar ıssızlaşır, kapılar
kilitlenir ve televizyon bütün hayallere,
bütün iç dünyalara el koymaya başlar.
Televizyonun televoleler, yarışmalar
aracılığıyla sunduğu parıltılı, tasasız,
çekici dünya, taşra kentlerinin ıssızlığıyla
alay edercesine gencecik insanları
baştan çıkarır. Artık tek bir amaç vardır;
bu parıltılı dünyanın bir parçası olmak.
Issızlıkta yol almak zordur. Onları
bekleyen okullar, işyerleri yoktur. Onlar
taşranın silik dünyasında tek bir çıkış
yolu bulurlar. Taşraya büyük kentlerden
gelmiş beyaz yakalıların herhangi biriyle
evlenmek .Bunun için yapmayacakları
fedakarlık yoktur. Bu onların hayallerini
en çabuk yoldan gerçekleştirecekleri tek
şeydir.
Bunun için stratejiler saptanır, giyim
kuşam belirlenir, ayna karşısında saatler
geçirilir ve amaca adım adım yaklaşılır.
Sonunda bir beyaz yakalıyla, büyük
kentlerden gelmiş bir kurtarıcıyla birlikte
olunur. Sürekli beyaz bir gelinlik düşü
kurularak.
Töreler, ana-baba baskısı, “çevre ne
der” kaygısı bir süre için anlamını yitirir.
Gücünü yitirir. Şimdi televolelerin
sunduğu parlak, tasasız bir yaşama
geçmek için verilen bir mücadele vardır.
Bu, gencecik bir kız için neredeyse bir
ölüm kalım mücadelesidir. Bu bir
başkaldırıdır. Yerleşmiş ahlak değerlerini
yeni bir yaşam için terk etmek demektir.
Bunu başarır. Ona çocukluğundan beri
öğretilen en değerli şeyi, bekaretini
beyaz yakalıya verir. Bedeninin bütün
sırlarını ona açar. Bunu yaparken
samimidir. Karşısındaki erkek sonuçta
kocası olacaktır, onu bu taşra
ıssızlığından çıkarıp parıltılı bir yaşama
geçirecektir. Konfetiler ve komparsita
eşliğinde.
Ama rüya birdenbire biter. Beyaz yakalı
kurtarıcı ya başka bir yere tayin olur ya
da ansızın büyük kentte yaşayan bir
nişanlı ortaya çıkar. Genç kız şaşkın,
öylece bakakalır. Bütün düşler bir anda
yıkılmıştır. Geriye ıssızlığın dinmeyen
ıslığı kalır.
İşte o zaman intiharın büyüsü başlar.
Babanın, annenin, komşuların
aşağılayıcı bakışları karşısında
sığınılacak tek yer ölümün sakin
soğukluğudur. Ölüm siyah tüllere
bürünmüş bir beyaz atlı kadar çekicidir
artık. Genç kız yaşadığı bölgelerde,
yeryüzü tarihi kadar uzun bir kaderin
yeni bir parçası olmayı şiddetle
arzulamaya başlar. Böylece yaşamının
bir anlamı olacağını hisseder. Her şeye
rağmen başarmış olacaktır.
Ve bir sabah vakti, aptes aldıktan sonra
o yörede yaygın olan intihar biçimini
seçer. Tarım ilacının kapağını açar ve
yüzünde büyük bir hüzün ilacı içer. Ölüm
az sonra morarmaya başlayan yüzünü
okşar. Geriye ıssızlığa karışmış
sözcükler kalır:
“Beni bağışlayın”,
“Kardeşlerim benim için ağlamasın”,
“Bazen mutlu oldum, teşekkürler hayat!”
Genç kızın hayalleri, düşleri, sevdiklerine
söyledikleri sözler, yıkanırken mırıldan-
dıkları türküler hepsi ıssızlığa karışır.
Evet bütün bunlar 2005 yılı Türkiye'sinde
oluyor. İşsizliğin, yolsuzluğun,
yoksulluğun, sevgisizliğin mahşerin dört
atlısı gibi koşturduğu bu ülke
topraklarında oluyor. Taşra kentlerine ve
kasabalarına akşam erken iner, diye
başlamıştım onların hikayelerini
anlatmaya. Ve bitmeyen ıssızlık
duygusunu. Örselenmişlik duygusunu.
Genç kızların moraran cesetleri,
ıssızlığın sesi işte böyle bir şey
GÖRÜŞ
ENGELLİNİN KENT ENGELLERİ
Sacit SERİM
Parıltı Derneği Yönetim Kurulu üyesi
KENTSEL yaşamda özürlülerin
karşılaştığı engeller ve sorunlar
yalnızca özürlülerin değil kentte
yaşayan tüm insanların,
yaşlıların, hastaların karşı karşı
kaldıkları engeller ve sorunlarla
aynıdır. Bu engellerin ve
sorunların ortadan kaldırılması
kentte yaşayan tüm insanlara
rahatlıklar sağlayacaktır.
Örneğin tekerlekli sandalye
veya sedyenin sığmadığı bir
asansör kabini yaşı ne olursa
olsun kalp krizi geçiren bir
kişinin ölümüne sebep olabilir.
Lütfen engellerin ve sorunların
çözümleri yalnızca özürlüler için
gerçekleştirilmesin. Bu engeller
ve sorunlar hepimizindir ve her
an sizin de bir engeliniz veya
sorununuz olabilir İşte engelli
ya da engelsiz herkesin ortak
engelleri ve sorunları:
YAYA KALDIRIMLARI
Yükseklikleri 12-14 santim
olmalı. Kaldırımların
yüksekliklerinin fazla olması tüm
özürlülerin özellikle tekerlekli
sandalye ve koltuk değneği
kullananların daha doğrusu
çocuğu, genci, yaşlısı tüm
“özürsüz” insanları çok zor
durumlara sokuyor. Hatta bir
çoğunu da geçici veya kalıcı
özürlü durumuna getiriyor.
Ayrıca yüksek kaldırımlar park
edilen araçtan inilmesini
engelliyor. Rampaların dar ve
açılarının dik olması çocuk ve
pazar çantalarının, koltuk
değneklilerin, tekerlekli sandalye
kullananların yürümelerini
engelliyor. Rampalar (t girişler)
otoparklı apartmanlardaki gibi
olmalı Örneğin Ziverbey Abdi
Bey ve Muratpaşa Caddesi
çevresindekiler gibi fakat araç
çıkamasın diye otopark
girişlerinin sağına ve soluna
demir borular konulmamalıdır.
Kaldırım üstlerinde kenara yakın
boru, mantar, çiçeklik, ağaç ve
direk olması baston ile kenar
takibini engelliyor. Kullanılan
borular yaklaşık 10 santim
çapında oluyor bu çaptaki
boruyu bastonla bulma
olasılığımız çok az, bu yüzden
de genellikle dizlerimizi
çarpıyoruz. Borunun dışına
kaldırım zemininde 20-30
santim çapında ve 4-5 santim
yüksekliğinde çerçeve
oluşturmak bizleri borulara
çarpmaktan koruyabilir.
Örneğin kaldırımdaki ağaçların
etrafına yapılan ve yağmur
sularının ağaç köklerine
gitmesini önleyen yüksek
çerçeveler gibi. Araç parkını
önlemek için boru yerine
sakıncalı olmasına rağmen
mantar veya çiçeklik tercih
edilebilir fakat bunların da
mahsurları var. Ancak kaldırım
ve geniş mekanlarda farklı
zemin dokulu ve renk farkı olan
döşeme taşlarının ortaya
döşenmesi durumunda mantar
ve çiçekliklerin konulması
bizlere engel oluşturmaz.
Kaldırımlara park eden araçlar
körlerin araç yolundan
yürümesine sebep oluyor ve
birçok kör araba yolunda
yürüdükleri içinde ikinci bir özre
sahip oluyorlar. Çöp
bidonlarının ve konteynerlerinin
kaldırımları kapatması: Otobüs
durakları dar olan kaldırımlarda
tekerlekli sandalyenin değil
herkesin geçişine engel oluyor.
Örneğin Özgürlük parkının ana
kapısındaki durak gibi bir çok
otobüs durağında tekerlekli
sandalyenin yağmurdan veya
güneşten korunmak için durak
içine girmesine olanak yok
çünkü yeterli genişlik yok zaten
binebilecekleri otobüs de yok ki.
Ayrıca otobüs durakları araç
yoluna ne kadar yakın olursa
yolcularda otobüs tabelalarını
görebilmek için o kadar dışarı
çıkıyorlar hatta araç yoluna bile
inmek zorunda kalıyorlar.
Otobüse binecek insanların
durağın önünden ve arkasından
geçmesine olanak yok ki ben
bastonumla geçebileyim bu
durumda tekerlekli sandalye
nasıl geçsin. Örneğin çok yoğun
olan Kadıköy Osmanağa Camisi
önündeki durak gibi. Cadde ve
sokak isim tabelaları bazı
yerlerde körlerin ve tekerlekli
sandalyenin geçişine engel
oluyor biraz daha geriye yani
bahçe duvarlarına yakın
konulamaz mı? Tabelaların,
dükkan önlerindeki güneşliklerin
alçak olması körlerin bunlara
yüzlerini çarpmasına neden
oluyor. Oto galerilerinin
apartmanlarının önlerindeki
bahçeleri yeşil alandan beton
zemine çevirmeleri yetmezmiş
gibi araçları kaldırımların
üstlerine park etmeleri. Ayrıca
kaldırımlar veya dükkan
önlerine araç çıkarmak için
yaptıkları rampalar. Araç
çıkarmak için bordürleri
kırmaları veya sabit rampa
yapmaları engellenmeli çünkü
bordürlerin yapım ve onarım
bedelleri bizlerin cebinden
çıkıyor üstüne üstlük bedelini
ödediğimiz kaldırımlarda biz
özürlüler yürüyemiyoruz.
Dükkanların kaldırım üstlerine
taşınabilir tabelalarını koymaları
veya tezgah açmaları özürlülerin
değil tüm insanların
yürümelerine engel oluyor.
Örneğin Halitağa Caddesi'nde
(trafiğe kapalı olan gezi
alanında) beyaz eşya
satıcılarının dükkan önüne
beyaz eşyaları dizmeleri, her
büfenin önünde duran
motosikletler ve her dükkanın
tabelaları tüm insanların rahat
yürümesine engel oluyor.
Kaldırım üstlerine yerleştirilen
satış kulübeleri yalnızca
özürlülerin değil tüm insanların
geçişine engel oluyor. Örneğin
Ziverbey Abdi Bey Caddesi
başındaki halk ekmek kulübesi.
Trafik ışıklarının yoğun insan
geçişi olanlarında apartman
otopark girişlerinde olduğu (t
giriş rampaları) gibi rampalar
yapılmalı ve yaya geçitleri biraz
daha geniş olmalı Örneğin
Altıyol, Kadıköy Yapı Kredi ve İş
Bankası İskele arasındaki yol
kenarlarına (kaldırımla yolun
birleştiği yerlere) çok geniş
yağmur olukları konulması
yağmursuz havalarda bile
insanların kaldırımdan inerken
zorluk çekmesine neden oluyor
AĞUSTOS 2005
GÖRÜŞ
bir de yağmurlu havalarda ki
suya basmamak için uzun adım
atılmaya çalışılması
yaralanmalara ve kalıcı veya
geçici sakatlıklara neden oluyor.
Kaldırımların bordür taşları ile
asfalt arasında kalan boşluklar
(kaldırımların sökülerek yeniden
yapıldığı yerlerde) körlerin
baston ile yürürken
bastonlarının takılmasına neden
oluyor. Ayrıca kaldırım
kenarlarına çöplerin birikmesine
ve yağmur sularının buralardan
asfalt altına girip asfaltın
kabarmasına neden oluyor.
Örneğin Ziverbey Abdi Bey
Caddesi ve çevresindeki
sokaklar gibi. Kaldırımlardan
daha düşük kodlu bahçelerin
olduğu yerlerde en azından 15-
20 santim beton duvar ve
üstünde demir parmaklıkların
olmaması insanların özellikle
körlerin ve çocukların
düşmelerine sebep oluyor.
Yolun her iki tarafında ki her iki
kaldırımın genişliğinin tekerlekli
sandalye genişliğinden az
olması sorun yaratıyor örneğin
binaların bahçe duvarları geri
çekilemez mi? Ana yolların
kenarlarında ki kaldırımların
bazı yerlerde çok dar ve üstelik
üstünde direk olması. Örneğin
Müjdat Gezen Sanat Merkezi'nin
yanında ki çay bahçesinin
önündeki kaldırım ve
karşısındaki üzerinde trafo
merkezinin bulunduğu kaldırım.
GENİŞ ALANLAR
Büyük ve geniş alanlarda körleri
bastonları ile yürürken
yönlendirecek üzeri tırtıllı ve
farklı renkli zemin taslarının
olmaması körlere yürümede çok
zorluklar oluşturuyor. Örneğin
Kadıköy Meydanı ve Haldun
Taner Sahnesi çevresi, İskele
civarı. Kadıköy Meydanında
vapur iskelelerine gidişlerde
üzeri tırtıllı 40 santimlik ve farklı
renkte taşlar olsa körler çok
daha rahat ederler. Yurt dışında
kaldırımlara döşenen taşlardan
her türlü özürlü faydalanıyor
çünkü bir özürlü bu taşı takip
ederken diğer yayalar özürlülere
öncelik sağlamak zorundalar ve
hiç bir satıcı bu yolu işgal
edemiyor yani orası özürlülerin
tercihli yolu oluyor. Ayrıca farklı
renk insanların bu tercihli yolları
algılamasına neden oluyor.
AĞUSTOS 2005
Trafik ışklarında sesli veya
titreşmli uyarıcıların olmaması
(körlerin yeşil yandığını
anlamamasına sebep oluyor).
Aslında sesli uyarı sistemi
yalnızca körler için değil
yaşlılıktan dolayı az gören ve
dalgın insanlar için de çok
gerekli bir uygulama. Örneğin
Almanya'da trafik ışıklarının
direklerinde el yüksekliğinde
yayalara yeşil yandığında
titreyen bir parça varmış bu da
körlere yeşil yandığını
bildirirmiş.
Körler için toplu taşıma
araçlarında aracın gittiği hattın
seslendirilmemesi (körlerin
saatlerce duraklarda araç
beklemesine sebep oluyor).
Körler için toplu taşıma araç
duruklarının araç içinde ve
duraklarda seslendirilmemesi
(körlerin hangi durakta
olduklarını öğrenememelerine
sebep oluyor). Örneğin metro
ve tramvaydaki sesli uygulama
çok güzel. Toplu taşım
araçlarında basamakların çok
yüksek, şekilsiz olması körlere,
koltuk değneklilere, çocuklara
ve yaşlılara sorun yaratıyor.
Tekerlekli sandalyeye sahip
özürlülerin Kadıköy'de binebile-
cekleri iki adet otobüs var. Ne
kadar acı bir tablo değil mi?
ALT GEÇİTLER
Merdivenlerin eğimi dik oluyor.
Basamaklar daha geriden
başlamalı ki, eğim azalsın.
Merdivenlerin basamak genişliği
dar oluyor. Çıkarken değil de
inerken tehlike yaratıyor. Çünkü
çıkarken ayak ucu ile
basıyorsun fakat inerken topuk
ile basmak zorunda kalıyorsun
yani ayak ucu ile basamayınca
denge sağlayamıyorsun.
Merdivenlerin basamakları
mermer oluyor, yağmurlu
havalarda kayganlaşıyor,
zamanla aşınan mermer
basamakların uç kısımları
tehlike yaratıyor. Basamak
uçlarına kaymayı ve aşınmayı
önleyici bantlar konmalı diye
düşünüyorum. Merdivenlerin
sağ ve solunda tırabzanlar yok
Tekerlikli sandalye için
asansörler yok. Bu asansörler
tekerlekli sandalyenin sığacağı
büyüklükteki bir zeminin
merdiven üstünden ve geçidin
kenarına bağlı aşağıya ve
yukarıya hareket edebileceği
mekanizma ile yapılabilir.
İŞ VE ALIŞVERİŞ
MERKEZLERİ
Asansör kabinlerinde ve
katlardaki butonlarda kabartma
etiketlerin ve sesli uyarıların
olmaması (körlerin hangi
butona basacaklarını ve hangi
katta olduklarını bilememelerine
sebep oluyor). Asansörün
aşağıya ve yukarı gittiğinde
seslendirilmesi de önemli.
Örneğin İş Bankası Kadıköy
Rıhtım şubesinde asansör
butonlarında kabartma etiket
var fakat seslendirme yok ve
ayrıca giriş kapısında (üç
basamaklı) rampa yok üstelik
bu bina yeni yapıldı.
Binalardaki merdivenlerde
sağda ve solda sürekliliği
sağlanmış yaşlıların ve
özürlülerin faydalanabileceği
şekilde tırabzanlar mutlaka
olmalı. Yürüyen merdivenlerin
yerine yürüyen bantlar olmalı.
Örneğin Kadıköy Metro alışveriş
merkezinde üst katlara çıkan
yürüyen bantlar vardır ve
tekerlekli arabaları tutmasanız
bile sabit dururlar. Bahçe, bina,
apartman, ve asansör
kapılarının ve kabinlerin ve
sahanlıkların tekerlekli sandalye
ölçülerine uygun olmaması
Örneğin Kadıköy Belediyesi'nin
Kasdav sağlık binasına bakan
döner kapı herkes için çok
tehlike arz ediyor. Metro
alışveriş merkezlerindeki
turnikelerin ve kasa geçişlerinin
tekerlekli sandalye ölçülerine
uygun olmaması. Kamu
binalarının, büyük alışveriş
merkezlerinin, bankaların giriş
kapılarında seslendirme
olmaması (körler için buraları
bulmada ve yön bulmada
zorluklar çıkarıyor). Aslında
doğru olan örneğin Kadıköy
çarşısında herhangi bir merkezin
önüne gelindiğinde elimizde
bulunan veya binada bulunan
bir butona (zil butonu gibi)
bastığımızda bu merkezin adının
seslendirilmesidir. Bu
seslendirme körlerin çevrenin
haritasını çıkarmasına ve
hafızalarına kaydetmelerinde
çok işlerine yarar sağlayacaktır.
Bunun örneği Prag'da
mevcuttur.
SÖYLEŞİ
Son yılların en çok tartışılan konusu din özgürlüğüne demokratik yaklaşım
LAİKLİK NEDİR, NE DEĞİLDİR?
MARMARA Üniversitesi Hukuk
Fakültesi'nde Anayasa Hukuku
konusunda araştırma görevlisi olarak
çalışmalarını sürdüren Abdullah Sezer,
son yılların gündemdeki konularından
din ve devlet ilişkisi, laiklik, demokrasi
üzerine sorularımızı yanıtladı:
Laiklik, “din-devlet işlerinin
ayrılması” olarak daraltılabilir
mi? Daha geniş bir açılım
yapabilir misiniz?
Laikliğin anlamı, “din-devlet işlerinin
birbirinden ayrılması” biçiminde
daraltılamaz. Laikliğin unsurları
alternatif değil, kümülatiftir yani
tümünün bir arada bulunması gerekir
ve şu şekilde sıralanabilir: Devletin bir
dini resmen tanıyarak koruma altına
almaması yani dinler karşısında
tarafsızlık tezi. Devletin farklı din
mensuplarına eşit davranması yani
herkese eşit yakın ya da herkese eşit
uzak. Din ve devlet işlerini yerine
getiren kurumların birbirinden
bağımsız işleyişi. Devlet yönetiminin ve
hukuk normlarının dinsel emir ve
yasaklardan kaynaklanmaması,
etkilenmemesi ve esinlenmemesi. Din
özgürlüğünün güvence altına alınması
ve böylece dinsel eşitlik ve hoşgörü
temelinde; dinsel inanç ya da
inançsızlığa sahip olma, değiştirme;
dinsel eğitim ve öğretim, dinsel
propaganda, ibadet, uygulama
özgürlükleri.
Sonuç olarak, her bir ülkenin tercihi,
söz konusu unsurları kendine özgü
koşullara göre uygulaması
çerçevesinde biçimlenir.
Örnek verebilir misiniz?
Bu bağlamda, çok ilginç örnekler var.
Örneğin, Batı ülkelerinden İsveç,
Norveç ve Danimarka'da, kral olmak
için, Evangelikan Lutherien Kilisesi'ne
mensup olmak zorunludur. İsveç'te,
resmi kiliseye mensup olmayanlar,
bakan olamaz, din eğitimi veremez,
resmi dinle ilgili konularda yargıçlık
yapamaz ve memur ise mütalaa
veremezler. İslam ülkelerinden 1979
İran İslam Cumhuriyeti Anayasası'nın
Abdullah Sezer: "Demokrasi ve özgürlük ve eşitlik
temellerine dayanırken; laiklik bu iki ilkenin doğal bir
sonucudur. Birey özgürse, istediği dine inanabilir; eşitse,
diğer bireyler gibi, inançları doğrultusunda ibadet edebilir."
12. maddesi “İran'ın resmi dini İslam
ve Ca'feri-i isna aşeri mezhebidir ve bu
madde sonsuza değin değiştirilemez”
şeklindedir. Türk laikliği ise,
mücadeleci karakteriyle, Amerikan
sekülerizminden çok, Fransız
laisizminden esinlidir.
Laiklik ve din özgürlüğü arasında
ne tür bir ilişki kurulabilir?
Laiklik, din-devlet ilişkisinin devlete
yönelik boyutu olup, din özgürlüğünün
hukuksal güvence unsurudur. Devlet
tarafından herhangi bir din üstün ve
ayrıcalıklı tutulup kayrılmadığı
takdirde, tüm din mensupları eşit işlem
görecek ve dini inançlarını ya da
inançsızlıklarını, herhangi bir baskı
veya yönlendirmeden çekinmeksizin,
özgürce yaşayabileceklerdir. Aksi
halde, din özgürlüğü, ancak ve ancak
devletin hoşgörü sınırları çerçevesinde
kullanılabilecektir.
Laik toplum düzeninde din
özgürlüğü nasıl tanımlanabilir?
Din özgürlüğü ise, ilişkinin bireye
yönelik boyutu olup, laiklik ilkesinin
besleyici unsurudur. Din özgürlüğünün
sağlıklı biçimde anlaşıldığı, diğer farklı
inanç veya inançsızlık tercihlerine
tahammül, saygı, hoşgörü anlayışının
içselleştirilebildiği, dinsel gerginlik ve
çatışmaların uzlaşmaya
dönüştürülebildiği bir ortamda, laiklik
ilkesinin bir “öcü” veya “din
karşıtlarının elinde bir koz” olmadığı,
birey özgürlüğünün kurumsal temeli
olduğu, kendiliğinden özümsenecektir.
Laiklik, demokrasinin zorunlu bir
koşulu mudur?
Kanımızca, laiklik demokrasinin
demokratik gelişmeyi hızlandıran bir
tür katalizör işlevi görür. Laiklik
demokrasinin gerek şartıdır; ancak,
yeter şartı yani tek başına kurucu
unsuru değildir. Bir ülkenin yalnızca
laik olması, otomatikman demokratik
olmasını sağlayamaz; ayrıca seçim
mekanizması, siyasal partiler,
özgürlüklerin güvence altına alınması
gibi unsurların da varlığı gerekir.
Demokrasi, özgürlük ve eşitlik
temellerine dayanırken; laiklik bu iki
ilkenin doğal bir sonucudur: Birey
özgürse, istediği dine inanabilir; eşitse,
tıpkı diğer bireyler gibi, inançları
doğrultusunda ibadet edebilir.
Laiklik ve demokrasinin birbirine
etkisi nedir?
Laiklik ve demokrasi olgularının
birbirini etkilediği ve
biçimlendirdiğinde kuşku yoktur;
ancak, birinin tek başına yani diğer
etkenlere ihtiyaç duymaksızın bir
diğerini yarattığı, biri olmadığı takdirde
diğerinin de olamayacağı kanısı
tartışılabilir. Bazı yazarlara göre, laiklik
ile demokrasi arasında herhangi bir
ilişki mevcut değildir. Dünyadaki
örneklere bakılırsa; antidemokratik
ülkelerin laik olması mümkün olduğu
gibi; laikliği benimsemeyen ülkeler de
demokratik olabilirler.
Teori ile pratik arasındaki ilişki
nedir?
Ancak, her zaman sağlıklı sonuçlar
vermeyen teorik bakış açısından
sıyrılmak ve Türkiye'nin kendine özgü
koşullarını da dikkate almak gerekir.
Nitekim, Anayasa Mahkemesi'nce
kapatılan Refah Partisi hakkında
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin
verdiği kararda da ısrarla altını çizdiği
iki yaşamsal nedenden yani baskın
çoğunluğun aynı dine mensup olması
ve yakın geçmişte teokratik rejimin
yaşamış olmasından dolayı, laikliğin,
demokrasinin “sine qua non” yani
olmazsa olmaz, zorunlu koşulu olduğu
savunulabilir.
AĞUSTOS 2005
HAYATIN İÇİNDEN
Kitaplar Arasında
GÜL KOKUYORSUN
YAZ aylarına en çok ne
yakışır, diye düşününce
aklımıza şiirler geldi, şairler
geldi. Biz de yıllar öncesi
yitirdiğimiz Edip
Cansever'in hem yeniden
anmak istedik, hem en
güzel şiirlerinden biri “Gül
Kokuyorsun” ile seslenmek
istedik:
Gül kokuyorsun bir de/
Amansız, acımasız
kokuyorsun/ Gittikçe daha
keskin kokuyorsun, daha
yoğun/ Dayanılmaz bir şey
oluyorsun, biliyorsun/
Hırçın kırçın, pembe
pembe/ Öfkeli, öfkeli
gül/Gül kokuyorsun nefes
nefese.
Gül kokuyorsun, amansız
kokuyorsun / Ve acı ve
yiğit ve nasıl gerekiyorsa
öyle/ Sen koktukça
düşümde görüyorum onu/
Düşümde, yani her yerde/
Yüzü sararmış, titriyor
dudakları/ Şakakları ter
içinde/ Tam alnının altında
masmavi iki ateş, iki su / İki
deniz bazen/ Bazen iki
damla yaz yağmuru/
Mermerini emerek
dağların/ şiirler söylüyor
gene/ Ölümünden bu yana
yazdığı şiirler/ Kızaraktan
AĞUSTOS 2005
HADDİNİ DEĞİL
HAKLARINI BİL
bir takım şiirlere/ Büyük
sular büyük gemileri sever Herkesin çalışma, işini özgürce seçme, adil ve
çünkü/ Ve odur ki, elverişli koşullarda çalışma ve işsizliğe karşı
büyüklük/ Şiir insanın korunma hakkı vardır.
içinden dopdolu bir hayat (Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel
gibi geçerse/ O zaman Bildirgesi/ Madde: 23/1)
ölünce de şiirler yazar
insan/ Ölünce de Cezaevi sistemi, temel amacı hükümlülerin
yazdıklarını okutur elbet / iyileştirilmesi ve topluma yeniden kazandırılması
Ve senin böyle amansız / olan bir uygulamayı da içerir. Ergin olmayan
Gül koktuğun gibi/ suçlular, yetişkinlerden ayrı tutulur ve yaşlarına ve
Yaşamın her bir yerinde. hukuksal konumlarına uygun bir davranış görür.
(Kişisel ve Siyasal Haklar Uluslararası Sözleşmesi/
Madde: 10/3)
Gül kokuyorsun, amansız
kokuyorsun/ Bu koku
Devlet yakalanan, tutuklanan ya da hapse konan
dünyayı tutacak nerdeyse/
bir kimsenin gözaltında bulundurulması,
Gül, Gül! diye bağıracak
sorgulanması ya da uğrayacağı davranışlarla
çocuklar bütün/ Herkes,
olabilecek yasa uygulayıcısı, sivil ya da askeri
hep bir ağızdan: gül!/ Ve
personelle tıp personeli, resmi görevliler ve
her şeyin üstüne bir gül
öteki görevlilerin yetiştirilmesinde işkence
işlenecek/ Saçların,
yasağına ilişkin eğitim ve bilgilerin tam
alınların, göğüslerin
anlamıyla yer almasını sağlar.
üstüne/ Yüreklerin üstüne/
(İşkence ve Başka Zalimce, İnsanlık Dışı Onur
Bembeyaz kemiklerin/
Kırıcı Davranışa Karşı Sözleşme/ Madde: 10/1)
Mezarsız ölülerin üstüne/
Kurumuş gözyaşlarının/
Çocuğun, en azından ilköğrenim aşamasında
Titreyen kirpiklerin üstüne/
ücretsiz ve zorunlu bir eğitim almaya hakkı vardır.
Kenetlenmiş çenelerin/
Çocuğa, genel kültürünü geliştirmeye yarayacak
Ağarmış dudakların/
ve eşitlik muamelesi üzerinde yeteneklerini, yargı
Unutulmuş çığlıkların
gücünü, manevi ve toplumsal sorumluluk
üstüne/ Ve her şeyin
duygusunu geliştirmesine ve yararlı bir toplum
üstüne bir gül işlenecek.
üyesi olmasına olanak sağlayacak bir eğitim verilir.
(Çocuk Hakları Bildirgesi/ İlke: 7)
Bir rüzgar, bir fırtına gibi
esecek gül/ Yıllarca esecek
İşçiler ve aileleri, fiyatların düşük olduğu
belki/ Ve ansızın dünyamızı
bölgelerden yüksek olduğu bölgelere
göreceğiz bir sabah/
göçtüğünde, bu değişiklikten doğan geçim
Göreceğiz ki, / Biz
giderlerindeki artış gözönüne alınır.
dünyamızı gerçekten
(Toplumsal Politika Sözleşmesi/ Madde: 9)
görmemişiz daha/ Geceyi,
gündüzü, yıldızları/
Yetkili kamu çalışanları örgütlerinin temsilcilerine,
Görmemişiz hiç/
gerek çalışma sırasında gerekse çalışma süresi
Tanışmaya komamışlar bizi
dışında görevlerini hızlı ve etkin biçimde yerine
güzelim dünyamızla. getirme olanağı verecek uygun kolaylıklar sağlanır.
Öyleyse dostlar bırakın bu (Kamu Hizmetinde Örgütlenme Hakkı
yalnızlıkları/ Bu Sözleşmesi/ Madde: 6/1)
umutsuzlukları bırakın
kardeşler/ Göreceksiniz Devlet, kadınlara karşı ayrım gözeten
nasıl/ Güller güller güller tüm ulusal ceza hükümlerini kaldırır.
dolusu/ Nasıl kokacağız (Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Kaldırılması
birlikte/ Amansız, acımasız Sözleşmesi/ Madde: 2/g)
kokacağız/ Dayanılmaz
kokacağız, nefes nefese.
Musa
KART