Bán khpng - thu l i nhu
n khi giá c phiu đi xupng

Tuesday, 16 June 2009

Thông thưӡng nhà đҫu tư sӁ kǤ vӑng giá cә phiӃu tăng đӇ thu lӧi nhuұn. Tuy nhiên, ngay cҧ khi
giá giҧm, nhà đҫu tư vүn có thӇ có lãi vӟi nghiӋp vө bán khӕng.

Bán khӕng (Short-selling), trong tài chính có nghĩa là mӝt cách kiӃm lӧi nhuұn tӯ sӵ kǤ vӑng tөt
giҧm giá cӫa mӝt loҥi chӭng khoán, ngoҥi tӋ...

Trong giao dӏch chӭng khoán, bán khӕng là bán mӝt loҥi chӭng khoán mà ngưӡi bán không sӣ
hӳu tҥi thӡi điӇm bán, cө thӇ hơn là bán chӭng khoán vay mưӧn. Bán khӕng mӝt cә phiӃu là giao
dich hoàn toàn đӕi lұp vӟi viӋc mua mӝt cә phiӃu. Bán khӕng mӝt cә phiӃu có nghĩa là ngưӡi
bán đang cho rҵng giá cә phiӃu đó sӁ sөt giҧm chӭ không giӕng như khi mua mӝt cә phiӃu và hi
vӑng giá cӫa nó tăng lên. Khi nhà đҫu tư dӵ đoán trong tương lai giá cә phiӃu sӁ giҧm, hӑ sӁ đi
vay cә phiӃu cӫa CTCK đӇ bán; sau khi giá hҥ, hӑ sӁ mua cә phiӃu đó trên thӏ trưӡng đӇ trҧ lҥi
và hưӣng khoҧn chênh lӋch giá. Nhưng nӃu giá trên thӏ trưӡng không hҥ như dӵ đoán mà lҥi tăng
lên, đӃn kǤ hҥn trҧ lҥi, nhà đҫu tư đó sӁ phҧi mua chӭng khoán vӟi giá cao hơn và chҩp nhұn bӏ
lӛ.

Giҧ sӱ, mӝt ngưӡi vay mưӧn cә phiӃu ABC vӟi giá 100.000đ/cp và bán đi ngay. Sau đó, giá cә
phiӃu ABC giҧm xuӕng còn 80.000đ/cp, ngưӡi này mua cә phiӃu ABC đӇ trҧ lҥi. Như vұy, ngưӡi
đó thu vӅ 20.000đ/cp. Trong trưӡng hӧp cә phiӃu ABC tăng giá sau khi mua thì ngưӡi đó sӁ bӏ lӛ
vì phҧi mua trҧ lҥi vӟi giá cao hơn.

ĐӇ đҧm bҧo an toàn, CTCK triӇn khai nghiӋp vө này thưӡng yêu cҫu ngưӡi vay chӭng khoán ký
quӻ mӝt khoҧn tiӅn nhҩt đӏnh, tuy nhӓ hơn giá trӏ chӭng khoán đi vay nhưng đӫ đӇ bù đҳp khoҧn
lӛ nӃu có. Trong quá trình chưa trҧ đưӧc nӧ, nӃu giá thӏ trưӡng tăng lên thì ngưӡi bán khӕng
(ngưӡi vay) phҧi bә sung thêm tiӅn ký quӻ. Ngưӧc lҥi, nӃu giá giҧm thì ngưӡi vay có thӇ rút bӟt
ra đӇ sӱ dөng.
Bán khӕng chӭng khoán cũng là mӝt hình thӭc khuyӃn khích nhà đҫu tư tham gia thӏ trưӡng, bӣi
hӑ vүn có thӇ kiӃm đưӧc lӡi khi cә phiӃu giҧm giá, trong khi mua bán theo cách bình thưӡng, hӑ
chӍ kiӃm đưӧc lӡi khi cә phiӃu tăng giá.

Bán khӕng là mӝt khái niӋm tài chính còn tương đӕi mӟi mҿ đӕi vӟi TTCK ViӋt Nam. Tuy
nhiên, trên thӃ giӟi, nghiӋp vө bán khӕng đã đưӧc mӝt sӕ TTCK trên thӃ giӟi thӵc hiӋn tӯ rҩt lâu
và hiӋn trӣ nên phә biӃn ӣ TTCK các nưӟc phát triӇn. NgiӋp vө kiӃm lӧi thông qua giá cә phiӃu
giҧm đã đưӧc bҳt nguӗn ít nhҩt tӯ thӃ kӍ thӭ 18 ӣ Anh. Nhӳng ngưӡi thӵc hiӋn mua bán cә phiӃu
kiӃm lãi thông qua giá cә phiӃu xuӕng thҩp thưӡng bӏ nghi ngӡ là làm giàu thông qua viӋc nghèo
đi cӫa ngưӡi khác (vì sӕ nhӳng ngưӡi này rҩt ít, nhưng nӃu giá cә phiӃu giҧm xuӕng thì rҩt nhiӅu
ngưӡi đҫu tư vào chӭng khoán sӁ bӏ thua lӛ, thұm chí phá sҧn). Tuy nhiên các nghiên cӭu đӅu kӃt
luұn rҵng bán khӕng đã có đóng góp quan trӑng trong viӋc tҥo nên tính hiӋu quҧ cӫa thӏ trưӡng
tài chính.

NghiӋp vө bán khӕng cũng đưӧc thӵc hiӋn rҩt phә biӃn trên lĩnh vӵc tiӅn tӋ ngoҥi hӕi (forex) do
tính thanh khoҧn cao.

Năm 2009 ViӋt Nam sӁ có bán khӕng

Khoҧn 9, ĐiӅu 71 Luұt Chӭng khoán quy đӏnh vӅ nghĩa vө cӫa CTCK như sau: ³Thӵc hiӋn viӋc
bán hoһc cho khách hàng bán chӭng khoán khi không sӣ hӳu chӭng khoán và cho khách hàng
vay chӭng khoán đӇ bán theo quy đӏnh cӫa Bӝ Tài chính´. Như vұy, Luұt thì không cҩm nhưng
phҧi chӡ hưӟng dүn cӫa Bӝ Tài chính. Theo lӝ trình phát triӇn công ty chӭng khoán cӫa
UBCKNN thì đӃn năm 2009 nghiӋp vө bán khӕng mӟi có quy chӃ hưӟng dүn thӵc hiӋn.

Theo quy đӏnh hiӋn hành, khách hàng phҧi ký quӻ đӫ 100% tiӅn thì mӟi đưӧc mua chӭng khoán,
có nghĩa là không đưӧc ³mua khӕng´. Tuy nhiên, vүn có nhiӅu hoҥt đӝng lách đưӧc quy đӏnh
này, chҷng hҥn vӟi hoҥt đӝng repo hoһc cҫm cӕ chӭng khoán thì khách hàng có thӇ nhұn thêm
vӕn đӇ tiӃp tөc mua cә phiӃu.

Nhà đҫu tư cҫn vӕn nhưng không muӕn bán đӭt sӕ chӭng khoán mình hiӋn có, có thӇ bán cho
CTCK vӟi mӭc giá cө thӇ, đӗng thӡi cam kӃt mua lҥi sau mӝt thӡi gian vӟi mӝt mӭc giá xác
đӏnh. Đây chính là nghiӋp vө repo (mua bán cә phiӃu có kǤ hҥn).

Còn cho vay cҫm cӕ chӭng khoán là viӋc thӃ chҩp, thưӡng là cә phiӃu (cҧ niêm yӃt và OTC), đӇ
vay tiӅn cӫa CTCK hoһc ngân hàng trong mӝt thӡi gian nhҩt đӏnh, mӭc vay thưӡng đưӧc tính
bҵng 20 - 50% thӏ giá, tùy theo quy đӏnh cӫa bên nhұn cҫm cӕ. Trong thӡi hҥn vay mà thӏ giá cә
phiӃu giҧm xuӕng dưӟi mӝt mӭc quy đӏnh thì ngưӡi vay phҧi nӝp thêm tiӅn đӇ đҧm bҧo an toàn
cho bên nhұn cҫm cӕ, nӃu không bên nhұn cҫm cӕ có quyӅn thanh lý cә phiӃu.

Cҧ cҫm cӕ và repo đӅu là nhӳng nghiӋp vө lách luұt hӧp pháp nhҵm giúp nhà đҫu tư đưӧc ³mua
khӕng´.

Hoҥt đӝng cho khách hàng vay tiӅn mua chӭng khoán cũng đã xuҩt hiӋn vӟi tên gӑi: ³ӭng trưӟc
tiӅn bán chӭng khoán´. HiӋn nay, đӇ thӵc hiӋn nghiӋp vө này, các CTCK phҧi hӧp tác vӟi ngân
hàng, đӭng ra làm trung gian nhҵm giúp khách hàng có thӇ nhұn đưӧc tiӅn bán chӭng khoán
trưӟc ngày T+3. ChӍ cҫn có thông báo kӃt quҧ lӋnh bán đã đưӧc khӟp là khách hàng hoàn toàn có
thӇ làm hӧp đӗng xin ӭng trưӟc tiӅn chӭng khoán đã bán vӟi mӭc phí quy đӏnh. Mӝt sӕ công ty
thӵc hiӋn ӭng trưӟc tiӅn cho khách hàng ngay sau khi có kӃt quҧ khӟp lӋnh và khách hàng có thӇ
dùng đӇ mua chӭng khoán ngay trong phiên giao dӏch.
Theo ĐTCK
Ê