Kinh Dịch

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Bước tới: menu, tìm kiếm

Kinh Dịch (giản thể: : ; phồn thể: : , bính âm: Yì Jīng; IPA Quảng Đông: jɪk gɪŋ;
Việt bính Quảng Đông: jik ging; các kiểu Latinh hóa khác: I Jing, Yi Ching, Yi King) là
bộ sách kinh điển rất lâu đời của người Trung Hoa mà đến nay người ta vẫn chưa biết
rõ nguồn gốc, tuy đã có truyền thuyết là nó có nguồn từ các dân tộc Bách Việt vào thời
các vị vua thời Thần nông. Nó là một hệ thống tư tưởng triết học của người Á Đông
cổ đại. Tư tưởng triết học cơ bản dựa trên cơ sở của sự cân bằng thông qua đối
kháng và thay đổi (chuyển dịch) (Xem #Triết học dưới đây). Ban đầu, Kinh Dịch được
coi là một hệ thống để bói toán, nhưng sau đó được phát triển dần lên bởi các nhà triết
học Trung Hoa. Cho tới nay, Kinh Dịch đã được bổ sung các nội dung nhằm diễn giải
ý nghĩa cũng như truyền đạt các tư tưởng triết học cổ Á đông và được coi là một tinh
hoa của cổ học Trung Hoa, nó được vận dụng vào rất nhiều lĩnh vực của cuộc sống
như thiên văn, địa lý, quân sự, nhân mệnh v.v. (người ta gọi là diễn dịch).

M ục lục
[ẩn]

• 1 Ý nghĩa của tiêu đề

• 2 Lịch sử ra đời
• 3 Những điều căn bản nhất
o 3.1 Lịch sử
o 3.2 Khái luật
 3.2.1 Hai Nghi
 3.2.2 Bốn Tượng
 3.2.3 Quẻ đơn
 3.2.4 Quẻ kép
• 4 Cấu trúc
o 4.1 Thành phần hợp thành của
quẻ
o 4.2 Biểu đồ các quái
o 4.3 64 quẻ
• 5 Mã Unicode
• 6 Triết học
o 6.1 Chuỗi nhị phân
• 7 Bói toán
• 8 Biểu trưng
• 9 Ảnh hưởng tới văn hóa châu Âu
• 10 Tham khảo
 o 10.1 Tiếng Việt
o 10.2 Tiếng Anh

• 11 Liên kết ngoài

[sửa] Ý nghĩa của tiêu đề

Kinh (K jīng) có nghĩa là một tác phẩm kinh điển, trong tiếng Hoa có gốc gác từ "quy
tắc" hay "bền vững", hàm ý rằng tác phẩm này miêu tả những quy luật tạo hóa không
thay đổi theo thời gian.

Dịch (ị yì) có nghĩa là "thay đổi" hay "chuyển động".

Khái niệm ẩn chứa sau tiêu đề này là rất sâu sắc. Nó có ba ý nghĩa cơ bản có quan hệ
tương hỗ như sau:

• Giản dịch - thực chất của mọi thực thể. Quy luật nền tảng của mọi thực thể
trong vũ trụ là hoàn toàn rõ ràng và đơn giản, không cần biết là biểu hiện của
nó là khó hiểu hay phức tạp.
• Biến dịch - hành vi của mọi thực thể. Vạn vật trong vũ trụ là liên tục thay đổi.
Nhận thức được điều này con người có thể hiểu được tầm quan trọng của sự
mềm dẻo trong cuộc sống và có thể trau dồi những giá trị đích thực để có thể
xử sự trong những tình huống khác nhau.
• Bất dịch - bản chất của thực thể. Vạn vật trong vũ trụ là luôn thay đổi, tuy
nhiên trong những thay đổi đó luôn luôn tồn tại nguyên lý bền vững - quy luật
trung tâm - là không đổi theo không gian và thời gian.

Tóm lại:

Vì biến dịch, cho nên có sự sống.

Vì bất dịch, cho nên có trật tự của sự sống.
Vì giản dịch, nên con người có thể qui tụ mọi biến động sai biệt thành những
quy luật để tổ chức đời sống xã hội.

Hay: Thiên hạ chi động, trinh phù nhất (Dịch Hệ từ hạ truyện).

[sửa] Lịch sử ra đời

Kinh Dịch được cho là có nguồn gốc từ huyền thoại Phục Hy ( ( Fú Xī). Theo nghĩa
này thì ông là một nhà văn hóa, một trong Tam Hoàng của Trung Hoa thời thượng cổ
(khoảng 2852-2738 TCN, theo huyền thoại), được cho người sáng tạo ra bát quái ( (
bā gùa) là tổ hợp của ba hào. Dưới triều vua Vũ ( Yǔ) nhà Hạ, bát quái đã phát triển
thành quẻ, có tất cả sáu mươi tư quẻ (ẻ h à n lìu shí sì gùa), được ghi chép lại trong
kinh Liên Sơn ( ( Lián Shān) còn gọi là Liên Sơn Dịch. Liên Sơn, có nghĩa là "các dãy
núi liên tiếp" trong tiếng Hoa, bắt đầu bằng quẻ Thuần Cấn ( gèn) (núi), với nội
quái và ngoại quái đều là Cấn (tức hai ngọn núi liên tiếp nhau) hay là Tiên Thiên Bát
Quái.

Sau khi nhà Hạ bị nhà Thương thay thế, các quẻ sáu hào được suy diễn ra để tạo thành
Quy Tàng ( ( Gūi Cáng; còn gọi là Quy Tàng Dịch), và quẻ Thuần Khôn ( kūn) trở
thành quẻ đầu tiên. Trong Quy Tàng, đất (Khôn) được coi như là quẻ đầu tiên. Vào
thời kỳ cuối của nhà Thương, vua Văn Vương nhà Chu diễn giải quẻ (gọi là thoán hay
soán) và khám phá ra là quẻ Thuần Càn ( qián) (trời) biểu lộ sự ra đời của nhà Chu.
Sau đó ông miêu tả lại các quẻ theo bản chất tự nhiên của chúng trong Thoán Từ ( (
guà cí) và quẻ Thuần Càn trở thành quẻ đầu tiên. Hậu Thiên Bát Quái ra đời.

Khi vua Chu Vũ Vương (con vua Văn Vương) tiêu diệt nhà Thương, em ông là Chu
Công Đán tạo ra Hào Từ ( ( yáo cí), để giải thích dễ hiểu hơn ý nghĩa của mỗi hào
trong mỗi quẻ. Tính triết học của nó ảnh hưởng mạnh đến chính quyền và văn học
thời nhà Chu (khoảng 1122-256 TCN).

Muộn hơn, trong thời kỳ Xuân Thu (khoảng 722-481 TCN), Khổng Tử đã viết Thập
Dực ( ( shí yì), để chú giải Kinh Dịch. Vào thời Hán Vũ Đế ( ( í Hàn Wǔ Dì) của
nhà Tây Hán (khoảng 200 TCN), Thập Dực được gọi là Dịch truyện ( ( yì zhùan), và
cùng với Kinh Dịch nó tạo thành Chu Dịch ( ( zhōu yì). Những đoạn thêm vào sau
này của Chu Dịch chỉ đơn thuần là phần giải thích vì ý nghĩa của các quẻ Kinh Dịch
quá thâm thúy.

Trong hơn 50 năm qua, lịch sử "hiện đại" của Kinh Dịch đã trỗi dậy, dựa trên cơ sở
các phê phán và tìm kiếm bản khắc mai rùa thời Thương và Chu cũng như bản khắc
trên đồ đồng thời Chu và các nguồn khác (xem dưới đây). Việc xây dựng lại nguồn
gốc của Kinh Dịch này có quan hệ với một loạt các cuốn sách như The Mandate of
Heaven: Hidden History in the I Ching của tác giả: S. J. Marshall và Zhouyi: The Book
of Changes của Richard Rutt, (xem Tham khảo dưới đây). Các nghiên cứu khoa học có
liên quan đến cách hiểu mới về Kinh Dịch bao gồm các luận án tiến sĩ của Richard
Kunst và Edward Shaughnessy. Các công trình khoa học này được giúp đỡ rất nhiều
bởi phát hiện trong những năm 1970 của các nhà khảo cổ học Trung Quốc về các ngôi
mộ cổ còn gần như nguyên vẹn từ thời nhà Hán ở Mã Vương Đôi ( ( à ) gần Trường
Sa, tỉnh Hồ Nam. Một trong các ngôi mộ chứa bản Kinh Dịch gần như còn hoàn hảo
vào khoảng thế kỷ 2 TCN, Đạo Đức Kinh và các tác phẩm khác, nói chung rất giống
với những bản còn tồn tại đến ngày nay tuy có một số sai biệt đáng kể.

Văn bản trong ngôi mộ cổ bao gồm cả những chú giải bổ sung của Kinh Dịch mà
trước đây người ta không được biết và có vẻ như được viết ra (như người ta vẫn gán
cho) bởi Khổng Tử. Mọi văn bản trong ngôi mộ ở Mã Vương Đôi là sớm hơn vài thế
kỷ so với các bản sớm nhất được công nhận. Khi nói về sự tiến hóa của Kinh Dịch
các nhà khoa học nghiêng về xu hướng hiện đại cho rằng đây là điều quan trọng để
phân biệt giữa văn bản của Kinh Dịch truyền thống và văn bản giống như Kinh Dịch
(mà theo họ là sai niên đại), nằm trong những chú giải được thần thánh hóa suốt hàng
thế kỷ cùng với chủ thể của chúng, và các nghiên cứu lịch sử gần đây nhất còn nhận
được hỗ trợ bởi các phê phán của các nhà ngôn ngữ học hiện đại và khảo cổ học.
Nhiều người cho rằng các văn bản này không nhất thiết phải loại trừ lẫn nhau, nhưng
nhiều nhà khoa học hiện đại nghi ngờ về sự tồn tại thật sự của Phục Hi cũng như cho
rằng Khổng Tử không làm gì cho Kinh Dịch cả. Một số học giả khác cho rằng đồ hình
của Kinh Dịch là sản phẩm của nền văn minh Thần Nông (ở phía nam sông Dương
Tử, trong đó có Việt Nam) mà sau này người Hoa Hạ đã học tập và phát triển lên.
Luận cứ của họ không phải là không có cơ sở khoa học khi mà một số tên quẻ cũng
như diễn giải quẻ của người Trung Quốc từ xưa tới nay đôi khi còn rất mơ hồ.

Xem thêm bài Kinh Dịch, Sản phẩm sáng tạo của nền văn hiến Âu Lạc của Trần
Quang Bình.

[sửa] Những điều căn bản nhất

[sửa] Lịch sử

• Kinh Dịch bắt đầu ra đời từ vua Phục Hy, lúc ấy Hoàng Hà có con long mã
hiện hình lưng nó có khoáy thành đám, từ một đến chín, vua Phục Hy coi những
khoáy đó, mà hiểu được lẽ biến hóa của vũ trụ, mới đem lẽ đó vạch ra thành
nét. Đầu tiên vạch một nét liền (tức là vạch lẻ), để làm phù hiệu (tượng trưng)
cho khí Dương, và một nét đứt (tức là vạch chẵn), để làm phù hiệu (tượng
trưng) cho khí Âm. Hai cái vạch đó gọi là hai Nghi. Trên mỗi nghi thêm một nét
nữa, thành ra bốn cái hai vạch, gọi là bốn Tượng. Trên mỗi Tượng lại vạch
thêm một vạch nữa, thành ra tám cái ba vạch, gọi là tám Quẻ (tức là quẻ đơn).
Sau cùng Phục Hy lại đem quẻ nọ chồng lên quẻ kia, thành ra sáu mươi tư cái
sáu vạch, gọi là sáu mươi tư Quẻ (tức là quẻ kép). Từ thời Phục Hy đến cuối
nhà Thương Kinh Dịch vẫn chỉ là những vạch liền, vạch đứt, chưa có tên hiệu
chữ nghĩa gì cả.

• Sang tới đầu nhà Chu, Chu Văn Vương mới đem những Quẻ của Phục Hy mà
đặt từng tên và diễn thêm lời ở dưới mỗi quẻ để nói về sự lành dữ của cả
quẻ, như chữ nguyên hanh lợi tẫn mã chi trinh ở quẻ Khôn v.v... Lời đó gọi là
Lời Quẻ (quái từ), hay lời thoán (thoán từ).

• Rồi sau đó Chu Công tức Cơ Đán (con trai thứ Văn Vương), lại theo số vạch
của các quẻ mà chia mỗi quẻ ra làm sáu phần, mỗi phần gọi là một Hào, và
dưới mỗi hào đều có thêm một hoặc vài câu, để nói về sự lành dữ của từng
hào, như câu Sơ Cửu: tiềm long vật dụng hay câu Cửu Nhị: hiện long tại điền
trong quẻ Kiền và câu Sơ Lục lý sương kiên băng chí hay câu Lục Tam: Hàm
chương khả trinh trong quẻ Khôn ... Lời đó gọi là lời hào (Hào từ) vì phần
nhiều nó căn cứ vào hình tượng của các hào, cho nên nó còn gọi là ( Lời
tượng).
• Tiếp đếm Khổng Tử lại soạn ra sáu thứ nữa, là Thoán truyện, Tượng truyện,
Văn ngôn, Hệ từ truyện, Thuyết quái, Tự quái, Tạp quái. Thoán truyện có hai
thiên: Thượng Thoán và Hạ Thoán; Tượng truyện có hai thiên: Thượng và Hạ
Tượng; Hệ từ cũng có hai thiên: Thượng Hệ và Hạ Hệ; tất cả mười thiên,
 thường gọi là Thập dực (mười cánh). Sáu thứ đó tuy đều tán cho ý nghĩa Kinh
Dịch rộng thêm, nhưng mỗi thứ có một tính cách.

[sửa] Khái luật

Trình Di nói: Rất huyền vi là Lý, rất tỏ rõ là Tượng, thể chất và công dụng vẫn là một
nguồn, huyền vi và tỏ rõ không hề cách nhau, xem sự hội thông, để thi hành điển lễ
của nó, thì Lời không có cái gì không đủ. Cho nên kẻ khéo học dịch, tìm kiếm về Lời,
phải tự chỗ gần trước đã. Nếu mà khinh rẻ chỗ gần thì không phải là kẻ biết nói Kinh
Dịch. Còn sự do Lời mà biết được Ý thì cốt ở người.

[sửa] Hai Nghi

Hai Nghi là khởi nguồn của Kinh Dịch, đó là Âm và Dương, Dương được ghi lại bằng
vạch liền (-) còn Âm vạch cách đoạn (--)

[sửa] Bốn Tượng

Tượng là dùng hai Nghi chồng lên nhau và đảo chỗ, vì thế được Tứ Tượng:

[sửa] Quẻ đơn

Gương bát quái

Tứ Tượng chỉ có hai vạch chồng lên nhau, người ta chồng tiếp một vạch nữa lên (là
có ba vạch). Được tám hình thái khác nhau gọi là Bát Quái (quẻ đơn) {xem chi tiết
phần sau}

[sửa] Quẻ kép

Quẻ kép là đem những quẻ đơn chồng lên nhau, được sáu mươi tư hình thái khác nhau,
đó là Sáu mươi tư quẻ.{xem chi tiết phần sau}

Nếu có thể người ta chồng hai quẻ kép lên nhau sẽ được 64 x 64 quẻ nữa. Nhưng có
lẽ trí tuệ của con người chưa thể hiểu được những Quẻ đó, vì vậy tạm dừng lại ở 64
quẻ kép.

[sửa] Cấu trúc

Các biểu tượng của Kinh Dịch là nằm trong tập hợp của 64 tổ hợp của các đường
trừu tượng gọi là quẻ ( guà). Mỗi quẻ bao gồm 6 hào (ồ yáo) được biểu diễn dưới
dạng các đoạn thẳng nằm ngang; mỗi hào này có thể là Dương (đường liền nét) hay
Âm (đường đứt nét bao gồm hai đoạn thẳng cách nhau một khe nhỏ). Với sáu đoạn
thẳng này được đặt lên nhau từ dưới lên trên trong mỗi quẻ suy ra có 26 hay 64 tổ hợp
của hào và như vậy có 64 quẻ.

Mỗi quẻ được cho là tổ hợp của hai tập hợp con, mỗi tập con gồm ba đường gọi là
quái ( guà). Như vậy có 23 hay 8 quái khác nhau.

Mỗi quẻ đại diện cho một trạng thái, tiến trình hay sự thay đổi có thể xảy ra. Khi quẻ
được gieo bằng một trong những phương thức của bói toán bằng Kinh Dịch thì mỗi
một đường (hào) có thể là tĩnh hoặc động. Hào động có thể có sự thay đổi từ Âm sang
Dương hay ngược lại để tạo thành một quẻ khác, việc giải nghĩa của quẻ được gieo
ban đầu dựa trên sự cân nhắc và xem xét các thay đổi đó.

Các phương pháp truyền thống để gieo quẻ sử dụng số ngẫu nhiên để sinh ra quẻ, vì
thế 64 quẻ này là không đồng nhất xét về xác suất.

Có một số hình thức khác nhau sắp xếp quái và quẻ. Bát quái ( ( bā gùa) là sự sắp
xếp của các quái, thông thường là trên gương hoặc đĩa. Truyền thuyết cho rằng Phục
Hi đã tìm thấy bát quái được viết trên mai rùa (Xem Hà Đồ). Kiểu sắp xếp tám quái
dựa trên suy diễn này gọi là Tiên thiên bát quái.
Sự sắp xếp của vua Văn Vương được gọi là Hậu thiên bát quái. (Xem Lạc Thư)

[sửa] Thành phần hợp thành của quẻ

Vạch liền là Dương, được coi là thành phần sáng tạo, tích cực. Vạch đứt là Âm, là
thành phần tiếp thụ, thụ động. Mỗi một vạch (liền hoặc đứt) là một hào. Các thành
phần này được biểu diễn trong một biểu tượng hình tròn chung (☯), được biết đến
như Thái Cực đồ (☯) (☯ l taijitu), nhưng nói chung người ta gọi tắt là đồ Âm-
Dương (ơ a yin-yang), miêu tả quan hệ giữa hai trạng thái của mọi thay đổi, chuyển
dịch: khi Dương đạt tới cực đỉnh thì Âm bắt đầu phát sinh và ngược lại. Thái Cực đồ
cũng là nguyên lý phát sinh Âm-Dương.

Vô Cực sinh Thái Cực

Thái Cực sinh Lưỡng Nghi
Lưỡng Nghi sinh Tứ tượng
Tứ Tượng sinh Bát Quái
Bát Quái sinh vô lượng

Trong đó:

• Vô Cực tương đương trong Lão giáo là Vô Vi - có thể coi là hư vô; không có gì
thuộc về vật chất, có thể tạm coi như trạng thái trước khi xảy ra vụ nổ lớn
Big Bang trong khoa học phương Tây??
• Thái Cực có thể tạm coi như trạng thái tại thời điểm xảy ra vụ nổ lớn Big
Bang trong khoa học phương Tây[cần dẫn nguồn]
• Lưỡng Nghi là hai thành phần Âm và Dương.
 • Tứ Tượng là Thái Dương, Thiếu Dương, Thái Âm, Thiếu Âm.

Trong danh sách sau, quái và quẻ được biểu diễn bằng cách sử dụng các quy ước
thông thường trong soạn thảo văn bản theo chiều ngang từ trái qua phải, với ký hiệu '|'
cho Dương và ':' cho Âm. Lưu ý rằng, biểu diễn trong thực tế của quái và quẻ là các
đường theo chiều đứng từ thấp lên cao (có nghĩa là để hình dung ra quái hay quẻ trong
thực tế, ta cần phải quay đoạn văn bản biểu diễn chúng ngược chiều kim đồng hồ
một góc 90°).

Có tám quái hay bát quái ( ( bāguà) tạo thành do tổ hợp chập ba của Âm và/hoặc
Dương:

S Bản chất Ngũ Độ số theo Hà Hướng theo Tiên

Quái Tên
ố tự nhiên hành đồ, Lạc thư Thiên/Hậu Thiên Bát Quái
Càn (C dương
1 ||| (☰) Trời (ờ ) 9 nam/tây bắc
qián) kim
Đoài (Đ Đầm (hồ)
2 ||: (☱) âm kim 4 đông nam/tây
duì) (( )
Hỏa (lửa) dương
3 |:| (☲) Ly (L lí) 7 đông/nam
(( ) hỏa
Chấn (ấ
4 |:: (☳) S ấ m (ấ ) âm hỏa 2 đông bắc/đông
zhèn)
Tốn (ố
5 :|| (☴) Gió (G) âm thủy 6 tây nam/đông nam
xùn)
Khảm (ả dương
6 :|: (☵) Nước (ớ ) 1 tây/bắc
kǎn) thủy
Cấn (ấ
7 ::| (☶) Núi (N) âm mộc 8 tây bắc/đông bắc
gèn)
::: Khôn (K dương
8 Đất (ấ ) 3 bắc/tây nam
(☷) kūn) mộc

Ba hào dưới của quẻ, được gọi là nội quái, được coi như xu hướng thay đổi bên trong.
Ba hào trên của quẻ, được gọi là ngoại quái, được coi như xu hướng thay đổi bên
ngoài (bề mặt). Sự thay đổi chung của quẻ là liên kết động của những thay đổi bên
trong và bên ngoài. Vì vậy, quẻ số 13 (|:||||) Thiên Hỏa đồng nhân, bao gồm nội quái |:|
(Ly hay Hỏa), liên kết với ngoại quái ||| (Càn/Trời). Ý nghĩa của quẻ này người Trung
Quốc và Việt Nam hiểu tương đối khác nhau. Người Trung Hoa hiểu theo nghĩa mối
quan hệ của con người với đất đai còn người Việt hiểu theo nghĩa mối quan hệ tổng
hòa của con người đối với vũ trụ nói chung. Trong trường hợp này kiến giải của
người Việt mang tính triết học cao hơn.

Bát quái nạp vào Hà Đồ và 8 đường kinh nạp vào Hà Đồ theo tính chất ngũ hành
tương ứng được minh họa như sau:
Chu kỳ dòng khí luân phiên trong 8 đường kinh.

Chu kỳ dòng khí luân phiên trong 12 đường kinh.

Hệ 64 quẻ Tiên thiên và Hà đồ

Hệ 64 quẻ Tiên thiên và Hà đồ

Bát quái Tiên thiên nhị phân

Tượng Số Tiên Thiên Bán Cầu Bắc

Tượng Số Tiên Thiên Bán Cầu Nam

[sửa] Biểu đồ các quái

Ngoại ||| |:: :|: ::| ::: :|| |:| ||:

quái
Càn Chấn Khảm C ấn Khôn Tốn Ly Đoài
Nội
quái Trời Sấm Nước Núi Đấ t Gió Hỏa Đầ m
|||
1 34 5 26 11 9 14 43
Càn
|::
25 51 3 27 24 42 21 17
Chấn
:|:
6 40 29 4 7 59 64 47
Khảm
::|
33 62 39 52 15 53 56 31
Cấn
:::
12 16 8 23 2 20 35 45
Khôn
:||
44 32 48 18 46 57 50 28
Tốn
|:|
13 55 63 22 36 37 30 49
Ly
 ||:
10 54 60 41 19 61 38 58
Đoài

[sửa] 64 quẻ

Dưới đây là sáu mươi tư quẻ của Kinh Dịch.

Các quẻ từ số 01 đến số 30 được gọi là Thượng Kinh, bắt đầu với hai quẻ Càn (trời),
Khôn (đất) nên phần này đôi khi gọi là "đạo của Trời Đất".

Các quẻ từ số 31 đến số 64 được gọi là Hạ Kinh, bắt đầu với hai quẻ Hàm (tình yêu),
Hằng (vợ chồng) nên phần này đôi khi gọi là "đạo của vợ chồng".

1. |||||| Thuần Càn ( qián)

2. :::::: Thuần Khôn ( kūn)
3. |:::|: Thủy Lôi Truân ( chún)
4. :|:::| Sơn Thủy Mông ( méng)
5. |||:|: Thủy Thiên Nhu ( xū)
6. :|:||| Thiên Thủy Tụng ( sòng)
7. :|:::: Địa Thủy Sư ( shī)
8. ::::|: Thủy Địa Tỷ ( bǐ)
9. |||:|| Phong Thiên Tiểu Súc ( ( xiǎo chù)
10. ||:||| Thiên Trạch Lý ( lǚ)
11. |||::: Địa Thiên Thái ( tài)
12. :::||| Thiên Địa Bĩ ( pǐ)
13. |:|||| Thiên Hỏa Đồng Nhân ( ( tóng rén)
14. ||||:| Hỏa Thiên Đại Hữu ( ( dà yǒu)
15. ::|::: Địa Sơn Khiêm ( qiān)
16. :::|:: Lôi Địa Dự ( yù)
17. |::||: Trạch Lôi Tùy ( suí)
18. :||::| Sơn Phong Cổ ( gǔ)
19. ||:::: Địa Trạch Lâm ( lín)
20. ::::|| Phong Địa Quan ( guān)
21. |::|:| Hỏa Lôi Phệ Hạp ( ( shì kè)
22. |:|::| Sơn Hỏa Bí ( bì)
23. :::::| Sơn Địa Bác ( bō)
24. |::::: Địa Lôi Phục ( fù)
25. |::||| Thiên Lôi Vô Vọng ( ( wú wàng)
26. |||::| Sơn Thiên Đại Súc ( ( dà chù)
27. |::::| Sơn Lôi Di ( yí)
28. :||||: Trạch Phong Đại Quá ( ( dà guò)
29. :|::|: Thuần Khảm ( kǎn)
30. |:||:| Thuần Ly ( lí)
31. ::|||: Trạch Sơn Hàm ( xián)
32. :|||:: Lôi Phong Hằng ( héng)
33. ::|||| Thiên Sơn Độn ( dùn)
34. ||||:: Lôi Thiên Đại Tráng ( ( dà zhuàng)
35. :::|:| Hỏa Địa Tấn ( jìn)
36. |:|::: Địa Hỏa Minh Di ( ( míng yí)
37. |:|:|| Phong Hỏa Gia Nhân ( ( jiā rén)
38. ||:|:| Hỏa Trạch Khuê ( kuí)
39. ::|:|: Thủy Sơn Kiển ( jiǎn)
40. :|:|:: Lôi Thủy Giải ( xiè)
41. ||:::| Sơn Trạch Tổn ( sǔn)
42. |:::|| Phong Lôi Ích ( yì)
43. |||||: Trạch Thiên Quải ( guài)
44. :||||| Thiên Phong Cấu ( gòu)
45. :::||: Trạch Địa Tụy ( cuì)
46. :||::: Địa Phong Thăng ( shēng)
47. :|:||: Trạch Thủy Khốn ( kùn)
48. :||:|: Thủy Phong Tỉnh ( jǐng)
49. |:|||: Trạch Hỏa Cách ( gé)
50. :|||:| Hỏa Phong Đỉnh ( dǐng)
51. |::|:: Thuần Chấn ( zhèn)
52. ::|::| Thuần Cấn ( gèn)
53. ::|:|| Phong Sơn Tiệm ( jiàn)
54. ||:|:: Lôi Trạch Quy Muội ( ( guī mèi)
55. |:||:: Lôi Hỏa Phong ( fēng)
56. ::||:| Hỏa Sơn Lữ ( lǚ)
57. :||:|| Thuần Tốn ( xùn)
58. ||:||: Thuần Đoài ( duì)
59. :|::|| Phong Thủy Hoán ( huàn)
60. ||::|: Thủy Trạch Tiết ( jié)
61. ||::|| Phong Trạch Trung Phu ( ( zhōng fú)
62. ::||:: Lôi Sơn Tiểu Quá ( ( xiǎo guò)
63. |:|:|: Thủy Hỏa Ký Tế ( ( jì jì)
64. :|:|:| Hỏa Thủy Vị Tế ( ( wèi jì)

64 quẻ trong Kinh Dịch

 Thượng kinh Thuần Càn | Thuần Khôn | Thủy Lôi Truân | Sơn Thủy Mông |
: Thủy Thiên Nhu | Thiên Thủy Tụng | Địa Thủy Sư | Thủy Địa
Tỷ | Phong Thiên Tiểu Súc | Thiên Trạch Lý | Địa Thiên Thái |
Thiên Địa Bĩ | Thiên Hỏa Đồng Nhân | Hỏa Thiên Đại Hữu | Địa
Sơn Khiêm | Lôi Địa Dự | Trạch Lôi Tùy | Sơn Phong Cổ | Địa
Trạch Lâm | Phong Địa Quan | Hỏa Lôi Phệ Hạp | Sơn Hỏa Bí |
Sơn Địa Bác | Địa Lôi Phục | Thiên Lôi Vô Vọng | Sơn Thiên Đại
Súc | Sơn Lôi Di | Trạch Phong Đại Quá | Thuần Khảm | Thuần
Ly
Hạ Kinh: Trạch Sơn Hàm | Lôi Phong Hằng | Thiên Sơn Độn | Lôi Thiên
Đại Tráng | Hỏa Địa Tấn | Địa Hỏa Minh Di | Phong Hỏa Gia
Nhân | Hỏa Trạch Khuê | Thủy Sơn Kiển | Lôi Thủy Giải | Sơn
Trạch Tổn | Phong Lôi Ích | Trạch Thiên Quải | Thiên Phong Cấu
| Trạch Địa Tụy | Địa Phong Thăng | Trạch Thủy Khốn | Thủy
Phong Tỉnh | Trạch Hỏa Cách | Hỏa Phong Đỉnh | Thuần Chấn |
Thuần Cấn | Phong Sơn Tiệm | Lôi Trạch Quy Muội | Lôi Hỏa
Phong | Hỏa Sơn Lữ | Thuần Tốn | Thuần Đoài | Phong Thủy
Hoán | Thủy Trạch Tiết | Phong Trạch Trung Phu | Lôi Sơn Tiểu
Quá | Thủy Hỏa Ký Tế | Hỏa Thủy Vị Tế

[sửa] Mã Unicode
Trong bảng mã Unicode các ký hiệu cho các quẻ của Kinh Dịch nằm trong khoảng từ
4DC0 đến 4DFF (19904 – 19967). Có thể tham khảo các mã Unicode ở Yijing
Hexagram Symbols

[sửa] Triết học

Sự phát triển của hình thức biểu diễn nhị phân dựa trên Âm và Dương (Thái Dương,
Thái Âm; Thiếu Dương hay Thiếu Âm) (xem mục #Bói toán dưới đây) là những nền
tảng để quẻ được xây dựng nên từ đó. Âm và Dương có liên quan đến nhiều trường
phái khác nhau của văn minh Trung Hoa cổ đại, đặc biệt là liên quan đến Lão giáo.

Một cách nhìn nhận khác cho rằng Kinh Dịch là những văn bản đạo đức hay triết học
khởi thủy của đạo Khổng. Cách nhìn nhận này dựa trên các yếu tố sau:

• Thập Dực hay các chú giải bổ sung là do Khổng Tử viết.

• Việc nghiên cứu Kinh Dịch là một phần bắt buộc của các sĩ tử trước khi đi thi
trong chế độ phong kiến. Các kỳ thi này chỉ hỏi về các tài liệu liên quan đến
Khổng giáo.
• Nó là một trong Ngũ Kinh của đạo Khổng.
• Nó không xuất hiện trong bất kỳ thư tịch nào còn sót lại của Đạo tạng ( ( ).
• Phần lớn các chú giải chính được viết bởi những người theo Khổng giáo hay
tân Khổng giáo.
Cả hai cách nhìn nhận này đã chứng minh rằng Kinh Dịch là nền tảng của các triết lý
Trung Hoa, là nền tảng cho cả hai trường phái Khổng - Lão. Từng bị lãng quên khi đạo
Phật phát triển ở Trung Quốc thời nhà Đường, Kinh Dịch đã nhận được nhiều sự chú
ý hơn từ các trường phái trong thời kỳ nhà Tống. Nó đi kèm theo với sự đánh giá lại
đạo Khổng bởi những người theo Khổng giáo trong sự kết hợp với các triết lý trừu
tượng của đạo Lão và đạo Phật, và được biết đến ở phương Tây như là tân Khổng
giáo. Kinh Dịch đã giúp cho các triết gia Khổng giáo thời Tống tổng hợp các thuyết vũ
trụ học của đạo Lão và đạo Phật cùng với các luân lý của đạo Khổng và đạo Lão. Sản
phẩm cuối cùng là một thuyết vũ trụ học mới, có thể liên quan đến cái gọi là "Đạo đã
mất" của Khổng Tử và Mạnh Tử.

[sửa] Chuỗi nhị phân

Trong bài báo của mình Explication de l'Arithmétique Binaire (1703) Gottfried Leibniz
viết rằng ông tìm thấy trong quẻ nền tảng của tính vũ trụ trong hệ thống đếm cơ số
nhị phân. Ông lấy hình dạng tổ hợp tìm thấy trong quẻ để biểu diễn trật tự nhị phân,
vì thế ¦¦¦¦¦¦ tương đương với trật tự nhị phân 000000 và ¦¦¦¦¦| sẽ là 000001 v.v.

[sửa] Bói toán

Bài chi tiết: Bói toán bằng Kinh Dịch

Kinh Dịch đã có một lịch sử lâu dài trong việc sử dụng để xem bói và có nhiều phương
thức khác nhau để lấy và diễn giải một quẻ trong mối quan hệ tương hỗ của nó với
những quẻ khác.

[sửa] Biểu trưng

Quốc kỳ Hàn Quốc

Quốc kỳ Đế quốc Việt Nam

Quốc kỳ của Hàn Quốc có chứa Thái Cực đồ (được cho là nguồn gốc phát sinh vạn
vật trong vũ trụ). Thái Cực đồ được bao quanh bởi bốn trong tám quái là Càn (Trời),
Khôn (Đất), Ly (Lửa) và Khảm (Nước).

[sửa] Ảnh hưởng tới văn hóa châu Âu

Kinh Dịch có ảnh hưởng không giới hạn trong giới học giả Trung Quốc cũng như
trong các hoạt động kinh tế - văn hóa, xã hội khác trong suốt lịch sử phát triển của dân
tộc này. Người châu Âu biết đến Kinh Dịch tương đối muộn và sự hiểu biết về nó
gần như còn rất sơ khai. Tuy nhiên gần đây một số văn, nghệ sĩ cũng như các ban
nhạc châu Âu đã sử dụng nó trong các tác phẩm của mình như John Cage, Philip K.
Dick, Dead Prez, George Harrison của nhóm Beatles v.v

[sửa] Tham khảo

[sửa] Tiếng Việt

• Kinh Dịch, Ngô Tất Tố dịch và chú giải, NXB Văn học, 2003
• Nguyễn Hiến Lê, Kinh Dịch - Đạo của người quân tử, Nhà xuất bản Văn học
1992.
• Khổng Tử, Kinh thư, Nhà xuất bản Văn hóa Thông tin, 2002
• Chu Bá Côn, Dịch học toàn tập, Nhà xuất bản Văn hóa Thông tin, 2003
• Nguyễn Vũ Tuấn Anh, Tìm về cội nguồn Kinh Dịch, Nhà xuất bản ĐH Quốc
gia TPHCM, 2001.
• Hội Dich Lý Việt Nam Hội Trưởng Nguyễn Văn Mì , Chấp Chưởng Cao
Thanh

[sửa] Tiếng Anh

• Marshall S. 2001. The Mandate of Heaven: Hidden History in the I Ching. Nhà in
Đại học Columbia.
• Rutt R. 1996. Zhouyi: The Book of Changes. Nhà in Curzon.

[sửa] Liên kết ngoài

Wikimedia Commons có thêm
hình ảnh và tài liệu về: Kinh
Dịch

Tiếng Việt

• Kinh Dịch - di sản sáng tạo của Việt Nam? Loạt bài trên Thanh Niên Online
• Kinh Dịch - Sản phẩm sáng tạo của văn hiến Âu Lạc.
Tiếng Anh

• I CHING Bookmarks Bản tiếng Anh của Kinh Dịch.

• Liên kết văn bản: Kinh Dịch Bao gồm toàn bộ bản tiếng Anh của Kinh Dịch và
bình luận.
• Kinh Dịch hay cuốn sách về các thay đổi Cung cấp thông tin về triết học và sử
dụng Kinh Dịch trong thực tế.

[hiện]
x•t•s
Tác phẩm văn học cổ điển Trung Quốc nổi tiếng

Lấy từ “http://vi.wikipedia.org/wiki/Kinh_D%E1%BB%8Bch”
Thể loại: Quẻ Kinh Dịch | Kinh Dịch | Tư tưởng Trung Quốc | Sách cổ Trung Quốc |
Mã hóa ký tự | Sách bói toán Trung Quốc | Bói toán
Thể loại ẩn: Bài Trung Quốc chọn lọc | Trang đựng IPA

Công cụ cá nhân

• Tính năng mới

• Đăng nhập / Mở tài khoản

Không gian tên

• Bài viết
• Thảo luận

Biến thể

Xem

• Đọc
• S ửa
• Xem lịch sử

Tác vụ

Tìm kiếm
Xem nhanh

• Trang Chính
• Cộng đồng
• Thời sự
• Thay đổi gần đây
• Bài viết ngẫu nhiên
• Trợ giúp
• Quyên góp

In/xuất ra

• Tạo một quyển sách

• Tải về dưới dạng PDF
• Bản để in ra

Gõ tiếng Việt (?)

Tự động [F9]
Telex (?)
VNI (?)
VIQR (?)
VIQR*
Tắt [F12]
Bỏ dấu kiểu cũ [F7]
Đúng chính tả [F8]

Công cụ

• Các liên kết đến đây

• Thay đổi liên quan
• Các trang đặc biệt
• Liên kết thường trực
• Chú thích trang này

Ngôn ngữ khác

• Afrikaans
• ‫العربية‬
• Bahasa Indonesia
• Bahasa Melayu
• Català
• Česky
• Dansk
• Deutsch
• Ελληνικά
• English
• Español
• ‫فارسی‬
• Français
• Galego
• • l
• Hrvatski
• Italiano
• ‫עברית‬
• Lietuvių
• Magyar
• Македонски
• Nederlands
• • d
• Norsk (bokmål)
• Polski
• Português
• Русский
• Sardu
• Slovenčina
• Српски / Srpski
• Srpskohrvatski / Српскохрватски
• Suomi
• Svenska
• • e
• Türkçe
• Українська
• •
• •
• •

• Trang này được sửa đổi lần cuối lúc 17:29, ngày 10 tháng 10 năm 2010.
• Văn bản được phát hành theo Giấy phép Creative Commons
Ghi công/Chia sẻ tương tự; có thể áp dụng điều khoản bổ sung. Xem Điều
khoản Sử dụng để biết thêm chi tiết.
Wikipedia® là thương hiệu đã đăng ký của Wikimedia Foundation, Inc., một tổ
chức phi lợi nhuận.

• Quy định quyền riêng tư

• Giới thiệu Wikipedia
• Lời phủ nhận

•
•