You are on page 1of 27

1

D. LAAITUI KHUA, GAM LEH MITE’ THU

1. Thupatna.
Hihin, Laaitui khua leh gam tawh kisai ahuamin, tom-kim- cingaa muh
theihpakna ahi hi.

2. Laaitui khua leh gam pianzia.


(a). Khua ki saatkum
Pau Suang leh a pawlte in 1874- kum khuakal hun sung( April) pawlin,
nana saat uhhi. Aki saattuung in, tulaitak aa khuamunzaang a kicihna tawmvei
kinga in, tua zawh ciangin, tu laitak aa khuamun ah ki tuahto hi.
(b). Laaituite ni – April ni 14- ni.
Hih April tha a kicihna in , khuasaat ding peuhmah in tuuklai, guahnuai
dainuai ah saat hetlo ding hi. Khuakeu, khuakhal laitak ahih April tha pawl
khawng hiham tang ding hi.
April 14- ni a kicihna in, Laaituite ni ding a kivawh nop ciangin, tuabang
ni dingin, ni khatkan ki vawh theilo hi. Tua baanah, Kawlgam sung ah, azaw
diakin April tha leh sangkhak a kituak baanah, Kawlte tuibuah hun zong tawh
kituak tolai lai ahih manin, hunhoih, hun nuam, hunpha leh hun lemtaang bel
sung hiaa, akua akua aa dingin lungsimnop laitak tawh a kituak hun ahi hi.
Tuabang ni in zong, Laaituite ni ki bawl hileh a kicing mahmah ding hun
cihna tawh aa April ni 14- a ki tel sese ahi hi.
(c). Inn leh mi phazah.
Inn.
Pu Pua Suangin, inn 27- tawh 1874- kumin, Laaitui khua nana saat hi.
A kisaat zawh kum thum ciangin, inn 31- hong tunbeh ahihmanin inn 58-
apha hi. Tu in, a kisat zawh kum 127- ciangin inn 608 phata hi.
Mi
A ki saattuungin, mibang zahlian cih ki theilo hi. Upmawh zah tawh a
kituat ciangin, innkuan khatah mi 4- bang dingin, she lehang, mi 100-kimpawl
pha dingin, ki ummawh hi.Tu’n mimalin, 3000 val ki phata hi.
(d ). Laaitui aki cihna
Tulai hun aa khangthakte in, Laaitui khua a kicihna hang, a khiatna
athei telkei ding uh hi. Tu laitak aa khua laaizaang, luipi paakngiam phung
ah, tui khuuk biing tawh a kibang, leihawm khat a om, khua laai –zaang aa
tuikhuuk om cihnop na in, “ Laaitui-LAAITUI ” a kici ahi hi.

(e). Laaitui’ khua’ mun (Location).


Laaitui khua in, Zogam saklam, Tedim Township sung, Tedimkhua
panin Meitei gungaal nitum nalam, Peengpee mualheem’ a kitawi lin’lian’
bo khat tung, Tedim-Maansuang-Laaitui-Ciau lam ziikpi tungah a om hi.
(f). Khua sung munmin teng
(i ). Khualaai
(ii ). Zaangtung.
(iii ). Mualveeng
(iv ). Zaangnuai
(v ). Luigal
(vi ). Khuano
(vii ). Meikthila
2

(viii). Lentaang

(g). Laaitui’ gam mun. (Location).


.. N- Leilu lampan ………Sialling mual, peengpee mual dungdung
( Mualnuam/ Muizawl gam )
E- Nisuahna lampan…..Ekdeeng mual, Sialthah mual/Vutbuak/ Zolui,
Gaangte lui/ Meitei gun dungdung ( Muizawl/
Lamzaang gam)
S- Tuitaw lampan……...Meiteigun/Tanglui dungdung(Lamzaang/
Lunmual gam)
W- Nitumna lampan.……Tanglui/ Khuahmual lui dungdung (Tuitawh
gam )
Laaitui khua in, Tedim- Maansuang- Laaitui- Hrih Union Highway
tungah a om hi.
Longitude 94-95 leh ladtitude 22-23 kikal
(h). Asanna(Altitude)
Tuipi maitang pan a sanna( Sea level ) 4954 Ft:
(i). A zaaina
13.00 Sq: miles( approx:).
(j). Laaitui’ gam sungaa, mun leh gam minteng.
1. Innpinu’ mual
2. Bawngkiatna( Innpi nu’ mual paam lamtung keen phei teng)
3. Thang Dal’ keen
4. Gophung
5. Khan Dai’ pa lolui
6. Nuam Vung’ pi mual( Khuathung Mualnuam lampi gei)
7. Peengpee mual
8. Singkhiat( Sing bilvuh na tawh ki zom keen)
9. Singbil vuhna
10. Sialdaai
11. Suakluciang
12. Taakpuuk( Sialkonglui naak)
13. Taudawh
14. Vangteh ciang
15. Sepiciang
16. Suangcian(Khua ai thung mualciang)
17. Sialling
18. Daakguum
19. Mualphei
20. Suangphuh
21. Salzuuk
22. Suangkhuai
23. Mualkaai
24. Kuahmual
25. Daaklui
26. Munluui
27. Zaangtui
28. Mauzaang
29. Nga’-alzaang
30. Mualsan
3

31. Zociang
32. Khua-ai
33. Neihsial
34. Guasia
35. Suangkuazaang
36. Kiahpi(Mualtuk thannuai san teng)
37. Mualtuk
38. Sialkonglui
39. Theisangphung( Khuapaam thanlui a paamlam phei teng, gamlam ah)
40. Lawiki mual
41. Haiheng(Theisaang phung thanglam teng)
42. Khulmual
43. Tanglui
44. Simsia
45. Ngaltui
46. Khuamunzaang
47. Khuapaam
48. Zam Neng’lo
49. Tuangpau
50. Nailak(Tuangpau taw lam)
51. Tungtuun mual( Tuangpau thung lam teng)
52. Dawithawihna mual
53. Dimlote tuikuang
54. Sihsau
55. Sihmual
56. Balvom
57. Lamaang
58. Buaksih
59. Tuihang
60. Taalsau
61. Mualsiik
62. Leinel
63. Ciingkhawlmun
64. Suangsumh
65. Simpi
66. Taangkawih
67. Musiil
68. Sialdaaiciang
69. Awnthawng’ zaangsia mual
70. Suakcing mual( Balvom thung)
71. Mualkipheikham( Sialtuineek thang)
72. Sialthah
73. Haita
74. Pumlui
75. Maansuang
76. Tuitawng
77. Nuamkhua
78. Muitui
79. Lengkual
80. Leisan
4

81. Kumhei
82. Ekdeeng
83. Sialtuineek
84. Leisau
85. Kelgawhnamual
86. Suanvungh’ lo
87. Lamziikkawi
88. Khualkai’ saimual
89. Mawngphung
90. Tuikuang
91. Leipi
92. Gampitawihna
93. Uilui
94. Kongpiciang
95. Zawllangh
96. Gampithawihna(Khuathung-Muizawl lampi pan athang
mualdung suk)

(k ). Laaitui’ khua-hun, gam leh leitang.


(i ). Khua-hun
Laaitui gamin Sim leh Zo kithuah khawmna gam ahi hi. Ahi
zongin atam zawin Simgam ahi zaw hi. Zo cih hangin, khuadangte aa
zah aa Zo saang(thuuk) taktak lah ahi kei hi. Alum avot Laaitui gamin
sim leh zo a ki thuah ahih banah, Laaitui khuain mun saanna mualbo
tungah om ahih manin, Tuk ciangin guahtui atam lua lah hilo atawmlua
lah ahi kei hi. Tua banah khuakhal ciangin zong sa lualo, phalbi ciangin
lah zong vot lualo khua hun anuam bektak khat ahi hi.
(ii ). Gam
(a) Daihna gam.
Laaitui gamin, daihna gam ahih na tangthu zong a kankan
kulkei hi. Tedim- Mansuang- Laaitui-Hrih lampi, kumpite in
Union Highway hong hon a kipan, mawtaw aneu alian cilo, sun
tawh zantawh ki tatsat lo in apai hi.
Tua mah bangin, mawtaw keen akia zong lampi hoihna dan
tawh ki zui in, atawm mahmah cih zawk ding a hihi. Tua bang a
keenkia mawtaw a omhangin,a mawtaw, luitaw ah zaanpiikpeek
in, a mite a silo, aliamlo cihphial ding zah dongin a om uh hi.
Tua ahih manin, Luseite bangin, “Laaitui gam cingh-dik-daai
hi,” ciliang uh hi.
(b). Damna gam.
Laaitui khuain, khua mun nuam mahmah khat ahih banah,
khuahun zong nuam mahmah hi. Tua hiaa, mun dangdang tawh
teh na in, natna zong a tawm zaw bangdanin ki om hi. Tua hi
aa, tulaai thuthang khat ah, “ Laaitui khua aa ahong tung kumpi
nasemte, a hong tunzawh uh a sauvei lo in cidam melpua
pahin thau mahmah uh hi,” kici hi.
(iii ). Leitang.
A siimhoih leitang
Laaitui leitang in tul mahmah zo a, apawwl gawpzota bangin a
om hi. Ken, ei kep siamlah, kep theihloh leh, ih kep zawhloh hang aa a
5

hici hinteh ka cih leh, Laaitui khua thu athei khanglui te in agen ciang
un, taanglai pekpan kipan a ana hi cisa hi ci uh hi.
Tuabang ahih hangin, din tantan zawngthal a pona logam ki zuan
leh, taangkung zo din tantan mah pha veve hi, kici hi. Mitmuh na banglo
in, Laaitui leitangin, a ki langlo simtham hoih na khat a nei gige a hihi.
Tua ahih manin khanglui te in,Laaitui leitang, “ Tol-silngo,” kisawhsa hi
nana ci liang uh hi.

3. Laaitui khua minam, pau, beh leh phung.


(i ). Minam.
Laaitui khuami te in, Pu Zo’ suan, Zomi nam ahi hi. Pu Zo’ suan
sungpanin, amun agam tawh ki zuiin, pau tuamtuam a omna sungah, anuai
aa bangin a om hi.
(a). Dimmi.
(b). Saizaang mi.
(c ). Daakdungmi.
Hunkhat, tuma kum 40- lai dingin, Laaitui khua sungah, Dimmi in, 90
% bang a hiding hi. A zomah, Saizaang mi in 8 % bang ahi dingaa,
Daakdung mi in, 2% cihbang bek ding hi.
Tuhunciangin, Dimmi in, 95% bang hi dingaa, Saizaang miin, 5%
bang ahi ding hi. Khang masa Dakdungmi in, beita ahihmanin, Daakdung
pauin apau a omnawn kei hi.
(ii ). Pau.
Tua ahih manin, Laaitui khuasungah, hun khatlai in, Dim pau, Saizaang
pau leh Daakdung pau ki zaang ngei hi. Ahi zongin, tuin, Dimpau leh saizaang
pau ki zanglai bek hi.
(iii ). Beh leh phung min
Laaitui khua sungah, anuai aa bangin beh tuamtuam a on hi.
1. Gualnam a- Gualnam,
b- Mitsuum,
c- Munsuan,
d- Malneu,
e- Luisuk
2. Naulak
3. Phaipi
4. Haatlaangh
5. Songpuut
6. Gaangte
7. Thawmpuang
8. Suksak
9. Suantak

4. Laaituimi te’ dan leh zia.


(a). A ki phasak ahi tuanlo…,Laaituite
Laaituite ahih uhleh, athu a theilo te in a ki phasak bangin mu in, a ngaih
sun khathei ding uh hi. A taktak in , mi ngaihsut bang a na hi kei uh hi. Aki
thuahthuah a adan athei sate in amau ngaihsutna tawh ki lamdang asa ding
uh hi. A om daan a siamlo bek a na hi uh hi.
(b). A gualneek hetlo… Laaituite
Aki phasaklo uh ahihhangin, amau leh amau a omkhop uh ciangin, van-
6

ging abat hangun, milakah a gualneek pakthei kei uh hi. Ahi zongin, mi lakah
omtual le uh, kuamah awlmawhlo ding zah dongin, paupau, ciakciak in ciam
nui a, khamkham thohthoh zawk liang aa a om theite uh ahi leuleu uh hi.
(c ). A lamdang sakhuai…, Laaituite
Eimi, mipil ulian khat in agenna ah, “ Ka Kaaptel sangkah lai un ah,
khua tuamtuam panin sangnaupang tampi tak bawda ah ka omkhawm
uh
hi. Khuadang dangte ahih uhleh, khuakhat tuikhat ahih uh hangun, khat
leh khat aki belpawl khawmthei vetkei uh hi. Khua khat pan mithum a om
uhleh thukthum, lii aphak uh leh thuklii suang uh hi.
Laaituite ahih uhleh mi sawm valval bang ding bel pawlkhat thuk
khatin kipawl uh hi. Tua nangawn, aki kamtam, a kitawng, a kihaau, aki
phunsan, kam kinial cih zong aki thei ngeikei phial hi. Tua in lamdang ka
sak mahmah khat a hihi,” a ci ngaungau hi.
Mite hong muh, hong ngaihsut leh lamet na bang in ih nungta kei kha
phial zongin, tuabang a hong mumu zong ana omlai tei’ ciangin, Laaituite in,
mi hilai uh eei...kici thei hi.
(d). “ Cimhphawng- Laaituite Paudan,” apianna …, Laaitui.
Khualdangte in ahih leh,” Laaittuite ciamnuih,” hon cihsak hi. Ken tua
bel hi sazo taktak keng. Banghang hiam cihleh, ciamnuih cih theihna dinga,
milak a ciamnuih gen a a pau uh lah a hi kei hi.
“ Paukhel,” cihding lah, a hoihlo lam khiatna nei ahih manin ka deihkei
hi. ciamnuih lah hilo, paukhel lah hizo taklo, aki ging khollo, atuak uhleh
atuak nabang bang uh a, apau leklek uh ahihi. Tua hi’n, ken bel,“ Pau-daan,”
mah ci maileeng, kituak bel dingin ka um hi.
Hih Laaituite’ paudaan bel, thupi taampi takmah aki hel banah, bunmah
mah, kha leklek, nuihzaak huai in, zong ngaih sunsun lehang, eiguak nangawn
nuihnuih liangin om a, ih ciimh hong phawng mahmah ahih manin, “ Laaitui
te Ciamnuih,” hi zawlo in, “ Ciimhphawng - Laaituite’ Paudaan,” cizaw
maileeng, kaci hi.

5. Laaituite leh Biakna.


(a). Thupatna
Nidang laiin, Laaitui khuaah, dawibiakna bek a om hi. 1935- kum,
ABM, Tuiphum upna a hong tun aa kipan, Christian biakna tuamtuamte
ahong lut hi. Tuaaa ki panin, buakbiakna in, a kum akumin a kiamkiam aa,
tuhun tak ciangin, a cihtam nawnkei hi. A sauveilo in a mangsiang ding ahi
ta hi. Tu laitakin, Laaiotui khuaah, biakna tuamtuamte anuai aa bang ahi hi.
(b). Dawibiakna
(i ). Inndawi
(ii ). Gamdawi
(c). Christian biakna
(i ). ABM( American Baptist Mission )- Tuiphum
(ii ). RCM(Roman Catholic Mission )
(iii ). TZK Church ( Thang Za Kam Pawlpi )
(iv ). BCBC ( Burma Christ Baptist Church.)
(v ). JCC ( Jesus Christ Church )
(vi ). Khuavaak Pawlpi
(vii ). EBC ( Evangilical Baptist Church )
(viii). AG ( Assembly of God )
7

(ix ). EC ( Emmanuel Church )


(x ). UPC ( United Pentecostal Church )
(xi ). SDA ( Seven-day Adventist ) beita
(d). Laipian Pawlpi
(e). Pasian Pawlpi ( Church of God )
(f). Yahweh Pawlpi (Assemblies of Yahweh)

6. Laaituite nasep( A kivaakna uh )


(a). Laaitui’ tate’ nasep ngeiteng
(i ). Thupatna
Mihing ih hihnak leh, a ki nuntak zawhna ding, ih sihlohna ding
( for our survival)in, lam tuamtuam tawh zongin a ki hanciam tek hi.
Tuabang aa aki zonna ah, a hanciam zo leh a danin a piate in nuamsa in,
a hanciam zolo leh a danin a pialote a cimawh hi.
Taanglai mahmah pan ki panin, a olthei penpen tawh nuntakna
ding ki zongtek hi. Tuabang aa a ki zonna ah, ngaihsut siamna tawh a
zongte in amaa vangin nuamsa aa, ngaihsut dan a siamlote in haksa pipi
in nuntakna a zong hi. Tua ngaihsut siamna in pilna pan in hong ki panaa,
tua panin siamna hong piang ahi hi. Tua ahih manin mite in, pilna zon
ding a hanciam tek uh hi.
Taanglai, ih pute ih pate hunlai in pilna na neilo uh ahih manin,
thatang suangin nuntakna nana zong uh hi. Thatang suanna tawh nuntak
na zonna in lothawh singpuak bekmah ahi hi. Hun ki kheelna tawh ki zui
in, tuhun ciang in pilna hun ahih mahbangin, pilna tawh nuntakna ki zong
ahih manin, olno tak tawh nuamtakin ki nungta thei hi.
Bangci lam bangci lam tawhin nuntakna i zonna i maban ciatciat
ah, cihtakna tawh hanciam tak aa nuntak zon dingin a thupi belbel ahi hi.
Bang zahta in pilna leh siamna i neih hangin, cihtakna tawh ahih keileh
tuate in amawkna pi ahi ding hi.
(ii ). Lotho
Laaitui mite atam zaw in, lo a tho uh hi. Lo athawh uh hangin,
gam tulluat na, lo a thawhdan uh amaan lohna leh, khuahun hoih lohna
hang tengtawh in a thawhsa uh akham atam kei hi.
1. Huanbawl bel gen thamlo in a om hi.
2. Gankhawi zong a cihtham kei hi.
(iii ). Sumbawl/ sumzuak
Sumbuk sai nasem a gentham ding a omkei hi.Sumbawl/ sumleeng
a khualzin atam hi. Ahau atam kei hi. Atam zaw in, lothawh singpuak
luang’ cihbang a azin hi’n, amau neekkhop ding ciang bang bek angah uh
hi. Zintun buuk bawl, ansai leh niangtui sai a gentham kei hi.
(iv ). Kumpi nasem
(a). Galkap tum atam hangin, a zalian atam kei hi.
(b). Sangsia laiat aa kipan, zum nasem a tamkei hi. Kumpi sungah
a zalian a om hangin atam kei hi.
(v ). Nasep tuamtuamte.
(a). Siikseek
1. Awn Langh 11. Neng Khua Pau 21. Thuam Za Khen
2. Cin Sian Dal 12. Ngul Khan Thang 22. Tuang Kham
3. Dai Khua Vungh 13. Phung Sian Thang 23. Vial Thang( K K Nang’ pu) .
4. Kai Za Tuang 14. Pum Za Cin 24. Vungh Za Thawn
8

5. Kam Khup 15. Suan Deih Lian 25. Vungh Dal


6. Kham Kai 16. Suang Khan Gin 26. Vungh Sian Go
7. Kham Khan En 17. Thang Kua Neng 27. Zel Tun
8. Kham Khua Pau 18. Thang Thuam 28. Zen Khan Langh
9. Kham Phung 19. Thawng Khua Suan
10. Khup Gin 20. Thawng Sian Mang

(b). Belseek
Lam Cing( Lam Za Kham’ nu)
Nuam Ning( Ngul Dal’ pi) New Haimual
Tel Za Ning( Ngul Dal’ nu) New Haimual

(c ). Zabel seek
Tuang Dam

(d). Thaubu bawl


1. Zel Tun 3. Suang Khan Gin 5. Thawng Sian Mang
2. Thang Khua Neng 4. Cin Sian Dal 6. Thang Khan En.

(e). Khutsiam( Lettama-Carpenter)


1. Awn Thawng 18. Kham Suan Lian 35. Thang Thuam
2. Cin Khan Tuan 19. Khen Khawm Mang 36. Thawng Mang
3. Cing Khan Dal 20.Khup Khan Langh 37. Tual Khan Dal
4. Cin Sian Dal 21. Langh Suan Pau 38. Tun Za Kam
5. Cin Suang 22. Lian Khan Langh 39. Thuam Do
6. Dai Go 23. Lian Khen Kap 40. Thuam Za Khen
7. Dai Khua Vungh 24. Lian Khua Vungh 41. Thuam Za Sian
8. Dai Khen Dal 25. Neng Khua Vungh 42. Tual Nang
9. Dai Zam. 26. Neng Sian Thang 43. Tual Za Cin
10. Dai Za Thang 27. Ngul Khan Kham 44. Vial Do
11. Dal Khan Mung 28. Ngul Neng 45. Vungh Khan Lian
12. En Zam 29. Ngul Tun 46. Vungh Sian Go
13. Gin Khat Suan 30. Phung Sian Thang 47. Zam Khan Kap
14. Hau Khan Mang 31. Pum Za Cin 48. Zel Hen Mang
15. Hau Suan Mung 32. Suan Deih Lian 49. Zel Khan Mang
16. Khai Khan Suan 33. Suan Khan Thang 50. Zen Sawm Pau
17. Kham Kai 34. Suan Sawm Pau 51. Zen Khan Mung

(f). Leiseek ciang( Pazaan)


Gin Suan Lian
Langh Gen Thang
(g). Naangphanhtheite.
1. Awn Langh 12. Nang Deih Lian 23. Thuam Gin
2. Cin Khan Suan 13. Nang Khua Lian 24. Thuam Sian Thang
3. Do Khan En 14. Neng Khua Vungh 25. Tuaal Khua Gin
4. En Ngul 15. Ngul Khan Thang 26. Tuang Dam
5. Gin Do Thang 16. Ngul Za Gin 27. Vial Khan Pau
6. Gum Thawng 17. Ngul Za Langh 28. Vial Khan Thawn
7. Kham Kai 18. Phung Sian Thang 29. Zel Khua Gin
8. Khup Gin 19. Sawm Thawng 30. Zel Thawng
9

9.. Khup Khan Suang 20. Suang Khua En


10. Khup Za Tun 21. Thawng Khan Langh
11. Lian Awn 22. Thual Vungh

(h). Set puan khui siamte


1. Cin Khen Vuung 8. Nang Za Man 15. Vungh Kham
2. Do Theih Hau 9. Neng Khua Vungh 16. Zel Suang
3. Hem Gin 10. Niang Khan Ciin 17. Zen Langh
4. Hem Gin 11. Niangh Lam Dim 18. Khup San Nuam
5. Khual Go 12. Suang Khan Gin 19. Tun Sian Niang
6. Man Deih Niang 13. Thang Khua Neng 20. Niangh Sian Lun
7. Mang Za En 14. Vung Khan Go

(i). Savun tutphat bawl ngeite


1. Phung Khan En 3. Vungh Khan Lian
2. Suan Khan Zam 4. Vungh Suan Langh

(j). Meimut na bawl


Cin Sian Dal
Pau Khan Suum

(k). Phelkhai/Hangkaw/ Danbel bawlte


Zam Sian Thang
Thawng Cin Mang

(l). Khitaat thei


Tuang Dam

(m). Khedap/ Kawllukhu puah theite


Kam Khan Pau
Vungh Za En
Go Khan Tuang

(n). Radio/ Cassettee/ Nai puahtheite


1. Dal Khan Mung 4. Kham Tuang
2. Nang Suan Mang 5. Lian Khen Kap
3. En Suan Mung

(o). Khutlam enthei


Dai Khan Thawng
Kam Gin
Kham Za Vungh
Khual Khan Thang

(p). Sasung enthei


Pau Cin Zam
Zel Gin

(q). Mangkhia thei


Suang Awn
10

Pau Cin Zam


Kham Khen
Khup Lian Kham
Khup Za Nang

(r ). Aisaan theite
En Ngul (Aktui aisaan)-Thual Nang’ pa- Phaipi
Hem Gin( Aktui aisaan)- Gaangte
Kam Gin( Aktui aisaan)-Gualnam
Sing Dim ( Tuu lungkhai )- Gualnam
Vungh Za Thang( Mang aisaan)- Gualnam

(s). Phungsung tulpi


Awn Zam( Go Khan Kap’ pu )Gualnam
El Nang( Kham Khua Vungh’ pa) Milun
Hang Sing(Ngul Za Dal’ pu)Gualnam Malneu
Kham Dal- Songput
Kham Lian( Pau Za Go’ pu sawn) Naulak
Kham Za Nang-Kaptelte) Gualnam-Luisuk
Sian Cin( Mualnuamte) Hatlangh pawlkhat
Son Za Nang( Nang Khua Zam’ pa) Hatlangh pawlkhat
Suang Zel-( Zel Lian Kham’ pu) Gaangte
Suum Khua Hau( Ngul Sian Kham’ pa) Thawmte
Tawng Kham( Vungh Sian Go’ pu sawn) Phaipi
Vuung Dah Cing( Khup Sian Gin’ nu)-Suksak
Zel Khua Zam( Cin Khawm Mung’ pa) Hatlangh pawlkhat

(t). Dawitaang thawih


1. Awn Khoi 12. Khup Za Tun 23. Thang Thawng
2. Awn Ngul 13. Lam Khua Pau 24. Thawng Thang
3. Awn Suan 14. Lian Ngul 25. Thawng Vungh
4. Do Za Thang 15. Lian Za Nang 26. Thawng Zen
4. Hem Thawng 16. Ngul Za Dal 27. Tuang Dam
5. Hong Ngul 17. Sawm Za Nang 28. Tuang Kham
7. Kai Langh 18. Siin Lam 29. Vial Ngul
8. Kham Khua Pau 19. Son Za Nang 30. Vungh Do
9. Khawm Hem 20. Suang Zel 31. Vungh Khua Thang
10. Khen Za Khup 21.Thang Khan Thawng 32. Vungh Za Thang
11. Khup Za Do 22. Thawng Nang 33. Zel Lian Kham
34. Zel Tun
NB: Hih atung aate guizui aa semte hi. Guizui lo aa sem zong om hi.
7. Laaitui’ tate leh gamdang.
(a). Gamdang pai
Laaitui’tate lakah, gamdang cihbek hilo leitung kimkot nangawn aa apai
a om hi. Singapore leh Malaysia ah tawmno bek nasemin a om uh hi.

(b). Laaitui mite tenna teng


Laaitui khuain khualdang tawh ki banglo, a lamdanna khatah, aki saat
tuungin inn 27- aphak lai in lah hih mun leh gammah, tuin inn 600- val bang
aki phaktak ciangin lah amun kikeek, ki behlap, zai tuanlo hih mun leh gam
11

mah ahi hi.


Tua ahih manin, innmun logam aki cinnawnloh baanah agam mahmah
zong tulmah mah ta hi. Nuntakna haksa mahmah kisa in khualdang mun
dangah lalding aki gengen hangin, kuamahin pai masa zaw ningee, aci omlo
in a om tentan uh hi.
Pawlkhatte ukpua Taangsaam a kipan Mizo gam sungtengah, uksung
tengah Tuidil, Haimual, Kawlpi, Pyidawtha, Nahnuai lehTamu ah a va lal
uh hangin, kim khatkhatte hong ciahkik veve uh hi.
Nidangin, “ Laaitui ah numei piang(tam) hi,” hong kici hi. Tua in,
Laaitui khualdang zi nei a tamloh banglo in, khualdang zi zong peuhmahin
Laaitui ah hong zong ahih manin Laaituite khual a pasal nei atam hi.
(i ). Kawlgam sungah.
1. Laaitui 5. Nahnuai 9. Namtu
2. Tedim 6. Mandalay 10. Meikthila
3. Kawlpi 7. Zangkung 11. Tuidiil
4. Pyidawtha 8. Lashio 12. Haaimual khuathak

(ii ). Australia
1. Thang Sian Dal 3. Cing Lian Ciin 6. Vungh Kim Vaan
2. Cing Do Vung 4. Tun Sawm Khai 7. Do Sian Tuang
3. Pau Za Lian 5. Ciang Khawm Cing 8. Gin Khen Thang

(iii ). India
India gam, Laaitui’ tate in vaikuanna aa a neihna hi aa, ki
ciamteh thei vetlo ding hi.

(iv). Indonesia
Vung Khan Lian

(v). Ireland
Thawn Khan Niang

(vi ). Japan
1. Pau Za Mung
2. Mang Za Ciin
3. Kham Lian Kap
4. Hau Kaih Cing

(vii ). Korea
1. Zen Dot Mang 3. Pau Za Mung 5.Vung Hau Lun Cing 7. Hau Kaih Cing
2.Nung Khan Mang. 4. Mang Za Ciin 6. Kham Lian Kap 8. En Khua Khai.
(viii). Malaysia
1. Awi Deih Pau 48. Kai Khan Kap 95. Mang Za Khup
2. Awi Deih Pau 49. Kam Deih Lian 96. Mang Za Siing
3. Awi Sann Kim 50. Kam Lian Mang 97. Mung Lam Mang
4. Bia Don Cing 51. Kam Mun Muang 98. MungLianKhupZaSiing
5. Bia Lun Cing 52. Kam Muan 99.Nang Cin Khup
6. Ciang Hau Cing 53. Kam Sian Tuang 100.Nang Cin Pau
7. Ciang Thawn 54. Kam Za Siing 101.Nang Deih Pau
8. Cing Lam Gin 55. Khai Go Pau 102.Nang Go Pau
12

9. Cing Za Mung 56. Khai Go Zam 103.Nang Go Tuang


10. Cin Than Mang 57. Khai Khan Kaang 104.Nang Khen Zuum
11. Cin Zom Khup 58. Kham Deih Cin 105.Nang Lam Khup
12. Dal Khan Tuang 59. Kham Kap Thang 106.Nang Mun Khen Kap
13. Dim San Man 60. Kham Khua Zam 107.Nang Sian Kam
14. Dim Tull Cing 61. Kham Khen Thang 108.Nang Than Khup
15. Do Cin Lian 62. Kham Lian Kap 109.Nang Za Suang
16. Do Khan Kap 63. Kham Mun Mang 110.Thang Sian Dal
17. Do Khen 64. Khan KhawmMung111.Neng Mang
18. Do Za Mung 65. KhanZa Ding 112Neng Sian Dal
19. En Deih Thang 66. Khup Muan Tuang 113.Neng Za Siam
20. En Khan Khual 67. Kim Sann Ciin 114.Ngul Khen Za Khup
21. En Khan Khup 68. Khen Lian Mang 115. Niang Khen Khup
22. En Khan Mang 69. Khup Siing 116. Ning Hau Ciin
23. En Khan Nang 70. Khup Za Dal 117.Niang Zoom Dim
24. En Khan Sian 71. Langh Deih Lian 118.Ning Hau Ciin
25. En Lam Khup 72. Langh Khan Khual 119.Ning Lun Cing
26. En Lam Tuang 73. Langh Khan Piang 120.Ning Suan Khai
27. En Suan Nang 74. Langh Khan Tuang 121.Pau Go Cin
28. En Suan Nang 75. Langh Lian Kap 122.Pau Khan Kap
29. En Than Tuang 76. Langh Lian Khup 123.Pau Khan Mang
30. En Thawn Thang 77. Langh Mang 124.Pau Lam Mung
31. En Vung 78. Langh Sian Khai 125.Pau Suan Kam
32. En Za Kap 79. Langh Sian Mung 126.Pau Thawn Mang
33. En Za Khual 80. Langh Siing 127.Pau Za Mung
34. En Za Siam 81. Langh Sian Za Pau 128.Pau Za Tuung
35. Gin Cin Kimh 82.LanghTuah Mang 129.Pum Siam Tuang
36. GinDeihSianZaTuang 83. Langh Za Khai 130.Sian Za Khai
37. Gin Khen Thang 84. Lian Go Kam 131.Siing Mun Mang
38. Gin Suan Khai 85. Lian Khan Vung 132.Suan Sian Pau
39. Gin Tull Tuang 86. Lian KhuaZaTuang 133.Suan Tung Thang
40. Gin Tup Pian 87. Lian Kop Siing 134.Suang Deih Pau
41. Gin Za Khai. 88. Lian Mang 135.Suang Khan Tuang
42. Go Dal Tuang 89. Lian Sawm Siing 136.Suang Sian Muang
43. GoKhanSianMung 90. Lian Suan Mung 137.Thang Dot Pau
44. Go Muan Mung 91. Lian Za Tun 138.Thang Go Khup
45. Go Suan Lian 92. Man Lun Cing 139.Thang Khan Go Thang
46. Hau Cing 93. Maang Sian Thang 140.Thang KhawmKhup
47. Hau Kaih Cing 94. Mang Za Ciin 141.Thang Khua Lian

142.Thang Lam Khup 152.Thawng Za Cin Hau 162.Vung Khawm Kim


143.Thang Lam Tuang 153.Tuaal Za Khup 163.Vungh KhawmMung
144.Thang Pian Suum 154.Tun Khan Mang 164.Vungh Sawm Cin
145.Thang Sian Khai 155.Tun Sawm Khai 165.Vung Thanh Sang
146.Thang Sian Mung 156.Tun Za En 166.Vungh Za Len Mang
147.Thang Tup Tuung 157.Vial Deih Tuang 167.Zam Khan Khual
148.Thang Za Khai 158.Vial Sawm Lian 168.Zam Lam Khup
149.Thang Zau Hawl 159.Vial Sawm Mang 169.Zam Suan
150.Thang Zo Mung 160.Vial Za Suum 170.Zam Tuum Tuang
151.Thawng Deih Sian 161.Vungh Khan Cin 171.Zel Sian Mang
13

(ix). Newzealand
Tun Za En

( x ). Norway
Zam Suan Thang

( xi ). Philipine
Maang Sian Thang Pau Hoih Lian
Cin Khen Mang Do Deih Cing

(xii). Singapore
1. Lian Khan Thang 21. Cing Muan Lun 41. Nung Khan Mang
2. Pau Za Mung 22. Ning Hau Ciin 42. Cing Sian Huai
3. Mang Za Ciin 23. Ciang Khan Dim 43. Kham Suan Hang
4. Zam Za Suum 24. Vung Lian Cing 44. Cin Sian Thang
5. Zam Khan Don 25. Mang Sian Thang 45. Mang San Kim
6. Mung Yah Lian 26. Man Lun Cing 46. Dim Tull Cing
7. Vung Hau Lun Cing 27. En Za Ning 47. Gin Cin Kimh
8. Kham Lian Kap 28. Cin Khen Mang 48. Ning Lun Cing
9. Hau Kaih Cing 29. Pau Hawih Lian 49. Vung Khawm Kim
10.Thang Lam Tuang 30. Ciang Ngaih Nuam 50. Kim Sann Ciin
11.Zen Khan Do 31. Kam Za Thang 515. Pau Khan Kap
12.Thang Za Pau 32. Sian Cin Hong 52. Khup Lam Vung
13.Tun Khan Pau 33. Kim San Lun 53. Bia Don Cing
14.Thang Khua Khai 34. Niang Dawl Kim 54. Thang Zau Hawl
15.Pau Za Tung 35. Don Ngaih Lun 55. Thang Dot Pau
16.Zel Khan Khup 36. Awi Lam Lun 56. Khup Muan Tuang
17.Thang Za Cin 37. Dim Khawm 57.Ciang Thawn Cing
18.Cin Theih Tuang 38. Niang Lam Lun 58. Nang Go Pau
19.Cing Hau Lun 39. Ning Khan Len 59.Zen Lam Kim
20.Gawih Khan Zam 40. Lian Zo Mung 60. Tual Za Khup

(xiii). Taiwan
Kham Lian Kap

(xiv ).Thailand.
1. Mang Za Ciin
2. Kham Lian Kap

(xv ). UK
1. Vungh Khua Lian
2. Zam Za Suum
3. Zam Khan Don
4. Mung Yah Lian
5. Thang Lam Tuang
6. Thawn Khan Niang

(xvi). USA
1. Lian Khan Thang 12. Nang Mun Khen Kap 23. Thang Sian Khai
14

2. Vung Hau Lun Cing 13. Langh Za Khai 24. Tun Za Sing
3. Kham Lian Kap 14. Tuaal Za Khup 25. Dal Khan Tuang
4. Lian Khua Za Tuang 15. Tun Khan Mang 26. Dim Tull Cing
5. Langh Do Mung 16. Thang Khua Lian 27. Gin Cin Kimh
6. Ciang Lun Man 17. Pau Lam Mung 28. Gin Sawm Khai
7. Cing Khan Mang 18. Gin Suan Khai 29. Ning Hau Ciin
8. Mung Lian Khup Za Siing 19. Vial Sawm Lian 30. Man Lun Cing
9. Kam Sian Tuang 20. Sian Deih Khai 31. Lian Suan Mung
10. Do Cin Lian 21. En Sawm Nang 32. VunghZaLenMang
11. Ning Hau Ciin 22. Langh Khua Tuan

(c ). Laaitui’ tate leh khualdangte.


Hih ah, Laaitui’ tanute khualdang aa pasal nei leh, Laaitui’ tapasalte
khualdang zineite cihnop na ahi hi. Hihbang aa a hong ki lahna in kim
pallo ding baanah, khualdang zi leh pasalte min leh khua minte a
kimin ki kan zolo hi.
(i ). Numei khualdang aa pasal neite.
Nidang laiin, Laaitui ah numei piang mahmah ki cingei hi. Tua
ahih zahkhat in, khualdang zi zongte in, Laaituiah hong zong
ahih manin, Laaitui’ tanute khualdangah pasal nei atam mahmah
hi. Tua ahihmanin, Laaitui ah numei piang( thuat) a kici ahi hi.
1. Kam Ciin Khan Hang Tui tawh
2. Non Ciin (Sian Cin’ pi) Mualnuam
3. Pau Ciang Siing Kam Tuithang
4. Vung Mang Gin Za Thang Tonzaang/ Tonglawn
5. Ciang Khua Ning Gin Hang Muizawl
6. Man Dim Thawng Khua CinDim,
Dim Kam Ngennuung,
Tel Khai Laailo
7. Mang Khua Ciin Pau Za Thang Thalmual
8. Awi Go Cing Kaaptel
9. Awi Khan Vung Kawlte
10. Awi Sann Nuam Thangte Zote
11. Awi Sann Kim “
12. Ciang Khan Nuam Tonzaang
13. Ciang Ngaih Don Tuituum
14. Ciang Ngaih Lun Khin Mg Lwin Rakhine
15. Ciang Sann Nuam Sihzaang
16. Ciang Sawm Cing Phalaam
17. Ciang Suan Mang Pum Khan Mang Zungte
18. Ciang Za Don Laailo
19. Ciin Khua Hau Vungh Za Nang Ngalbual
20. Ciin Ngaih Mang Cin Suan Gin Kaaptel
21. Cing Hau Lun Thein Thay Kawlte
22. Cing Do Niang Kham Do Lian Lunmual
23. Cing Khan Nuam Langh Khua Pau Mualbeem
24. Cing Khen Ciin Kham Za Pau Laamzaang
25. Cing Lam Man “
26. Cing Sian Huai Thang Tung Lian Tonzaang
27. Cing Sian Go Kaaptel
15

28. Cing Suan Mang ?


29. Cing Suan Niang Kachin
30. Cing Tawi Hau. ?
31. Dim Ciang Lezaang
32. Dim Go Mualnuam
33. Dim Nuam Lunmual
34. Don Sann Mang Pau Lam Mung Phalaam.
35. Gin Khan En’ tanu Tonzaangte
36. Gin Lam Vung Thangte Kaaptel
37. Gin San Cing Ciingpikot
38. Khup Khan Cing Tuitawh
39. Kim Zam Niang Laailui
40. Lian Za Ciang Lamzaang
41. Luan Za Vung Kai Khan Thang Gawngmual
42. Man Cin Awn Za Gin Laamzaang
43. Maan Deih Don Tuithangte
44. Man Khan Cing Leisan
45. Man Khan Go ?
46. Man Lun Cing Khaino Tuikhiang
47. Man Zam Lun Win Khaing Kawlte
48. Man Zo Kip Khup Kaaptel
49. Nem Man Ciingpikot
50. Niang Ngul Thiau Mang Muizawl
51. Thawng Za Ning “ “
52. Niang Sann Thangte Mizo
53. Niang Gawm Cing Aung Maw Kawlte
54. Niang( Nung Khan Suan’ tanu) ?
55. Niang Hen Cing Mualpi
56. Nibawi Dal ThawnZaMang Tonzaang
57. Ning Hau Ciin Kyu Sian Nawl “
58. Ning Khan Lun En Hau Thang “
59. Ning Khawm Lun Kawlte
60. Ning Nuam Muizawl
61. Pau Do Cing Khai Cin Zam Gawngmual
62. Sian Man Tlinghlei
63. Tel Dah Thual Kam Muizawl
64. Thang Khua Cing “
65. Thang Lam Vung Lezaang
66. Vung Deih Hau Kyi Oo Kawlte.
67. Vung Deih Lun Muizawl
68. Vung Hau Lun CingTual Lian Tuang Thang’zaang
69. Vung Khan Lian Kaya
70. Vung Lam Cing Pau Do Lian Tuitawh(Ngai’zawl)
71. Vung Lam Cing Sian Lian Zaangzawl
72. Vung Lam Lun Ko Tun Mindat
73. Zel Za Dal’ tanu Heilei
74. Zen Lam Kim Aung Khin Sen
75. Zen Lam Kiim’ Kaaptel
76. Zo Ngaih Dim Khai Lian Thang “
16

(ii ). Pasal khualdang zi neite.


Ih pute in khual zineihin a na pat tei hangin, ko neulai ciang
ciangah, Laaitui’ tanute khualdang aa pasal nei cihbang bek
omngei aa, khualdang zi nei ki omngei nawn mello hi. Tua
ahihmanin khualdang zi neih te bang lamdang ki sa liang hi.
1. Pau Suang Za Niang Saizaang
2. Am Lian Tel Man Laailo
3. Pau Khua Zam Ngul Khua Lian Mualbeem
4. Cin Lian Cin Man Muizawl
5. Thawng Kam “ “
6. Suang Khua Kam Gum Khua Hau Mualbeem
7. Thawng Khua Kham Niang Khua Zam Kaaptel,
Vung Ngaih Lian Laailo
8. Pau Za Mung Mang Za Ciin Tedim
9. Cin Zam Khun Saung Kachin
10. Cing Za Kam Cing Khan Lian Tuituum
11. Dai Sian Mang Thang Kaih Mang Lamzaang
12. Dal Za Mung Daampi
13. En Lam Kawlte
14. En Za Siam Dim Huai Lun Lunmual
15. Gin Khan Mang Mizo
16. Gin Thawn Mang Muizawl
17. Gin Za Cin Pau Nuam Cing Phaituu
18. Gin Za Sian Lamzaang
19. Go Khan Thang Tamang Saizaang
20. Hau Thawn Mang Iithoo Phalaam.
21. Kam Sian Thang Ciingpikot
22. Kam Za Cin Khuadam
23. Kam Za Khai Numawii Phalaam.
24. Kam Za Thang Sian Cin Hong Khuasak
25. Khai Khua Zam Tan Tan Kyaing Pago
26. Khai Thawn Mang Kap Suan Niang Muizawl
276. Kham Khan Thang Ngalbual
28. Kham Lian Kap Hau Kaih Cing Tedim
29. Kham Lian Khai Phaizaa
30. Kham Sian Mang Lunmual
31. Kham Sian Pau Daapzaal
32. Kham Suan Mung Dim Sian Huai Thangzaang
33. Khawi Khan Bia Vung Ngaih Mang Tonzaang
34. Langh Deih Pau Kaaptel
35. Lang Khan Khup Zam Cing Sihzaang
36. Langh Khan Pau Kawlte
37. Langh Lam Cin Hualngote
38. Langh Suan Mung Sezaang
39. Lian Khan Cin Hau Suan Lun Tonzaang
40. Lian Khua Nang’ tanu Thalmual
41. Lian Za Tun Wah
42. Maan Za Khup Niang Go Saaizaang
43. Nang Do Tuang Mualpi
44. Nang Khan Kam Mizo
17

45. Neng Go Kawlpi


46. Neng Za Tun Kazian
47. Ngul Khan Kap Ngalbual
48. Ngul Za Vungh Dim Khawl Cing Meihthila
49. Ngul Zam Thuklaai
50. Nung Lam Thang Liante Phalaam
51. Pau Hoih Lian Mizo
52. Pau Khan Kam Dim Lam Cing Laailo.
53. Pau Sian Kam Kawlte
54. Pau Sian Lian Vung Do Lun Thaangzaang
55. Pau Za Dal Kawlte
56. Pau Za Suan Yin Yin Tan Sente
57. Pum Za Dal Cingno Laaibung
58. Sian Za Kam Awzah Mindat
59. Suan Do Dal Kaaptel
60. Thang Khan Pau Cing Man Niang Muizawl
61. Thang Khan Thawn Zuung
62. Thang Mun Mang Phalaam
63. Thang Sian Kam Thay Thay Yi Beih
64. Thang Suan Kam Kaaptel
65. Thang Suan Lian Mizo
66. Thang Za Khual Tonzaang
67. Thang Za Khup Go Ngaih Mang Tuitawh
68. Thang Za Suan Phalaam
69. Thawng Deih Sian ?
70. Thawng Khan Thawn Kawlte
71. Thawng Muan Saang Tonzaang
72. Thawng Mung Kawlte.
73. Tuang Khan Hau Pau Kawlte
74. Tual Za Thang Kawlte
75. Tun Khen Pau Zel Lam Kim Gawngmual
76. Vungh Khan Thawn Hau Sian Cing Mualbeem
77. Vungh Muan Kaaptel
78. Vungh Za Tun Kawlte
79. Zam Khan Kap Niang Khua Lian Tuituum
81. Zam Za Suum Zam Khan Don Vongmual
82 Zam Lam Thang Kaaptel
82.Zam Suan Thang Cing Tawi Nuam Muizawl
83.Zel Khan Thang Thailand
84.Zen En’ tapa Kawlte

8. Laaitui' gam aa na om teng


S No Na' minte S No Na' minte S No Na' minte
(a) (b) (c ) (d) (e) (f)
(a). Singkung nam
1 Akbual 46 Lunglii 91 Siiksing
2 Akdahsing 47 Lungkhupnu/pa 92 Singhang
3 Akling 48 Lunggam-ansing 93 Singduai
4 Aktheu 49 Makeeng 94 Singnahtang
5 Anphengnu/pa 50 Mangbawwm 95 Singsan
6 Aw-nge 51 Manhtawi 96 Suangkuaa
18

7 Baaklawngnu/pa 52 Mangkhaphi 97 Tasua


8 Bokthap 53 Mawlpaak 98 Taksing
9 Belkaan 54 Mawng 99 Tannsing
10 Biangbeuh 55 Meitei 100 Taat
11 Biil 56 Meimit sing 101 Tawingum
12 Bungkung 57 Muling 102 Tehno
13 Cilanh 58 Mui 103 Tei
14 Cinghsing 59 Muisuum 104 Thal
15 Daaidawng(Kawldaai) 60 Nahkia 105 Thalzau
16 Dozo 61 nahkhuu 106 Thei
17 Dol 62 Nahlun 107 Theidam
18 Gansuaklu 63 Nahsan 108 Theihia
19 Gelsing 64 Nahthakh 109 Theitheek
20 Ginem 65 Nailung-ankung 110 Thuangthi
21 Gosing 66 Nalpeek 111 Tok
22 Haaipi 67 Nambing 112 Tonghsing
23 Haaita 68 Neisok 113 Tuaiteeng
24 Kawlhaai 69 Niing 114 Tuaiotung
25 haaitu 70 Ngai 115 Tuum
26 Hiangsing 71 Ngaingaw 116 Uizasing
27 Hongmaa 72 Pakngiam 117 Vangh
28 Hunbuu 73 Paang 118 Vanpaang
29 Huu 74 Peengpee 119 Vaguhsing
30 Innsuaklu 75 Pet 120 Valahtha
31 Kaankat 76 Puanpising 121 Vau
32 Kawkung 77 Puanpikhau 122 Vokmit
33 Kawlsathau 78 Phanhsing 123 Vomva
34 Kawlsing 79 Phatsing 124 Vong
35 Kel-anphuan 80 Phihtuu 125 Zuang
36 Kelkaangdawng 81 Phuinam 126 Zuching
37 Kenko 82 Sathei 127 Phuitong
38 Khaupi 83 Sasan
39 Khausil 84 Salzuuk
40 Khautang 85 Seekbeem
41 Khiang' 86 Seekthum
42 Khuum 87 Seekkal
43 Laamkhuang 88 Segial
44 Laangva 89 Sialnuh
45 Liimsing 90 Sialthei'

(a) (b) c d (e) (f)


(b) Lopaa, khaugui nam
1 Aibungbuu 49 Khuangtuii 97 Niktualpaak
2 Aigia 50 Khuumhiau 98 Nupizaa
3 Ailaaivom 51 Kiakpi 99 Paciing
4 Aipawl 52 Kiakteengsan 100 Pakhuukbawk
5 Aisan 53 Kiakzaam 101 Pakleeng
6 Aithanglo 54 Laaglaa 102 Palpi
7 Aivom 55 Laho 103 Pamua
8 Aizu-nek 56 Le 104 Panaai
9 Akkiatlo 57 Leengpeek 105 Papaak
10 Aksitangmai 58 Leengthei 106 Papal
11 Anbobg 59 Leengtheipi 107 Pasan
19

12 Baalthuang 60 Lehngo 108 Pasengsenel


13 Baktawh 61 Leitun 109 Pasialthau
14 Bawnglawng(Kuahmuallo) 62 Lenlee 110 Pasuangluum
15 Bualpi 63 Lik 111 Pat
16 Bukthuh 64 Linghang 112 Pataangtang
17 Ciangtoh 65 Lingsan 113 Patung
18 Cingpaa 66 Lingthi 114 Pa-uineh
19 Cinpi 67 Ling(Numeite lingkap) 115 Pavom
20 Dawnsan 68 Lokhaa 116 Phuukbet
21 Gam-ankamh 69 Lonamsia 117 Poding
22 Gamhbekh 70 Lophok 118 Pheiphioit
23 Gamleenggui 71 Lopitawkaa 119 Pumpaa
24 Gamlenmui 72 Luailen 120 Pumpeeng
25 Gingseng 73 Luidawng 121 Phingpi
26 Ngawnggaw 74 Maankiak 122 Sakhitalgawwmpaak
27 Guapi 75 Maimaang 123 Sanah
28 Guasia 76 Maisai 124 Sialeii
29 Guathei 77 Mangpaak 125 Sialluang
30 Gulpaa 78 Mankiak 126 Sialsanah
31 Gulphiit 79 Mau 127 Simbuthut
32 Gualo 80 Munphiah 128 Singgii
33 Heisa 81 Meidawn 129 Singzabuang
34 Huanho 82 Meikaangdawi 130 Sithapaak
35 Huankhau 83 Memul 131 Suanglo
36 Huihuu 84 Mimphei 132 Suutzo
37 Ihmu 85 Mitmat 133 Taamkiak
38 Innlo 86 Momzakaik 134 Taciim
39 Kaicin 87 Mothak 135 Tahaam
40 Kaiteem 88 Mualkham 136 Tahuum
41 Kawl zasan 89 Munah 137 Takok
42 Kensiing 90 Munsuankiak 138 Taangnalteh
43 Kelkii 91 Nahtang 139 Taangzaang
44 Khaanglaang 92 Ngalbulo 140 Thuambuak
45 Khaukaap 93 Ngalpaa 141 Tuakthek
46 Khaukul 94 Nipipaak 142 Tuaikii
47 Khuaidulh 95 Nisuh 143 Tuankung
48 Khuathangkiaat 96 Nitumh 144 Tumtai

(a) (b) (c ) (d) (e) (f)


145 Tuu 151 Vansam 157 Vokpi meiteh
146 Tuuk 152 vagiktaang 158 Voktal
147 Uiluisiin 153 Vataakuum 159 Zapanlo
148 Uitee 154 Vokkho 160 Zawlbaan
149 Uumkhuai 155 Vokmuk 161 Zawngthal
150 Unokpaak 156 Vokpi lingnei

(c ). Neektheih nam
1 Asnkamh luum 36 Buhpuang 71 Mehnaal
2 Ankamh paak 37 Dimkimbe 72 Mehthuuk
3 Ankamhpinei 38 Ga 73 Mehthuk-sungmehtuuk
4 Ankamh-senankamh 39 Ga-gaapneek 74 Nahtang
5 Ankamh taang 40 Gualkhadi 75 Nahtang-banhkaang
6 Anthulkaang 41 Habuuk 76 Naahtang-banhpi
20

7 Anthulsan 42 Haii 77 Nahtang-banhsaang


8 Anthul-Chianmawng 43 Haii-kawlhaii 78 Nahtang-tembaw-nahtang
9 Anzo 44 Haii-kumthumhaii 79 Nannan
10 Apple 45 Haiipi 80 Niangteh Nuunun
11 Balkaang 46 Haiita 81 Pannan
12 Bal-nahhang 47 Haii-vanlenghaii 82 Phuinam
13 Bal-saibal 48 Hakaii 83 Puluun
14 Balsan 49 Kaaithu, san/kaang 84 Puluunkaang
15 Balsia 50 Kaaphi 85 Puluunsan
16 Bal-singsaat 51 Kaaithum 86 Saledii
17 Bal-tangkunh 52 Kaaithum-singkaaithum 87 Samphok
18 Bal-vophop 53 Kawlmimman 88 Seekpi
19 Be-Akcilbe 54 Kawlmimpi 89 Seekbeem Lungmaw
20 Be-Aktuibe 55 Kawlmim-lianngul-niam) 90 Sii
21 Be-gaapneek 56 Kawlmimtaang 91 Siipi
22 Bekaang 57 Kawlmim-vialzo(sang) 92 Siisiing
23 Bekanh 58 Kawlsing 93 Tampazaa
24 Be-kawwm 59 Kawlsing-mang 94 Tangkha
25 Belawii 60 Khang'laang' 95 Thawhbat
26 Be-meibe. 61 Khang'laang'-pawi 96 Theii
27 Be-meiteibe 62 Lengkung 97 Theii-hiaa
28 Benaang 63 Lenmui 98 Theii-keltheii
29 Bepi 64 Ling-uih 99 Theii-satheii
30 Bepum 65 Maiipuang 100 Theii-theiinam
31 Be-singkungbe 66 Maii-siimmaii 101 Uisul
32 Bethiang 67 Maii-tangmaii 102 Ummeh
33 Buhham 68 Manta 103 Zasan
34 Buhman 69 Mawngphallii 104 Zawngtah
35 Buhvom 70 Mehkha

(a) (b) (c ) (d) (e) (f)


(d) Laaitui' gamaa ganhing
(i ) Innsa
1 Bawng 5 Saivok 9 Ui
2 Bawbgsial 6 Sakol 10 Vok-Zovok
3 Kel 7 Sial 11 Zawhngeu
4 Lawi 8 Tuu

(ii ). Gamsa
Sapi nam
1 Boltang 8 Keisan 15 Sahaa
2 Gam-ui 9 Mualzuul 16 Sahang innsunh kitush
3 Gam-zawhngeu 10 Ngal 17 Sangaak
4 Gialbeem 11 Ngauu 18 Tuumpi
5 Humpinelkaai 12 Ngia 19 Vompi
6 Kamkeei 13 Saphai 20 Zawnggal
7 Keivom 14 Saciaa
21

(e) Zusa nam


1 Bilpi 10 Sa-ek 19 Thaithek
2 Boihzaan 11 Sakuh 20 Thanhkiik
3 Bui 12 Sansiim' 21 Thetee
4 Ciikpi 13 Saphu 22 Vantaa
5 Heibilh 14 sa vokphual 23 Zuhei
6 Heimam 15 Sazaw 24 Zulei
7 Inn-hikh 16 Simbeng 25 Zupi
8 Meitilh 17 Tangteuh 26 Zutang
9 Ngalvaang 18 Tawlbawk 27 Zuthel

(f) Vasa nam


1 Ak 16 Heiho 31 Luivakaang
2 Akpa 17 Heihootaang 32 Mangbawm
3 Awmngo 18 Huihtuntal 33 Mankimsialkibak
4 Baak 19 Kaailiak 34 Mitsuum
5 Baiibek 20 Kakuuk 35 Muubuung
6 Bawngpi 21 Kanglaai 36 Muumeikaa
7 Bawngsan 22 Kawlbaibekh 37 Muupi
8 Biang 23 Keisiing 38 Muusane
9 Boih 24 Khawhkhel 39 Muuthii
10 Buah 25 Kii 40 Muuvom
11 Daideek 26 Laailen 41 Muuvaanlaai
12 Daiva 27 Leitaal 42 Muzonei
13 Duaih 28 Losia-ak 43 Nahkhawk
14 Gialgiak 29 Luimuu 44 Nelguaicip
15 Giitta 30 Luiva 45 Pheengphelep

(a) (b) (c ) (d) (e) (f)


46 Phialphiah 65 Vabuukngak 80 Valeigiak
47 Seepsedeuh 66 Vacikdawt 81 Valuk
48 Sengee 67 Vaciim 82 Vamim
49 Sennial 68 Vaciimlawlsan 83 Van-ak
50 Sihlu 69 Vagik 84 Vangeek
51 Simbu 70 Vaguu 85 Vaphual
52 Taamngal 71 Vahuui 86 Vapi
53 Talawk 72 Vakaa 87 Vasi
54 Teeksei 73 Vakhu 88 Vasingbeel
55 Thantha 74 Vakhu- Kawlvakhu 89 Vasukduk
56 Thanthageseh 75 Vakhu-eu 90 Vataak
57 Thokawlong 76 Vakiang 91 Vatalaam
58 Tuikhiaa 77 Vakaang 92 Vatawt
59 Tutuu-eeng 78 Valah 93 Vatho'
60 Utong 79 Valawlngeek 94 Zawnggal
61 Va-ak 63 Vabak
62 Vabaai 64 Vabengpal

(g) Tuiganhing
1 Aikam 9 Ngakah 17 Sahamh
22

2 Ailaam 10 Ngaluai 18 Toktol


3 Aisa 11 Ngalulok 19 Tuisiangsak
4 Kaaikuang 12 Ngapum 20 Tuithedum
5 Kep 13 Ngatheibaa 21 Uiphuk
6 Keuhbek 14 Ngavok 22 Vaunga
7 Liit 15 Phangphual 23 Vot
8 Ngagul 16 Sumkuang 24 U-keeng

(h ) Gulnam
1 Cil 7 Gulvom 13 Nganh
2 Gulhaa 8 Huut 14 Sawkval
3 Gulngawngsan 9 Heu 15 Tangtel
4 Gulsamnei 10 Khetam 16 Thampi
5 Gulsi 11 Losiagul
6 Gulvankah 12 Mualtanh

(i) Lungnam
1 Akhik 11 Kelpi 21 Lungkhaap
2 Ballung 12 Khah 22 Lunglutuu
3 Biltek 13 Khuabaai 23 Lungmee
4 Galung 14 Khumkham 24 Luphom
5 Gualung 15 Khuplup 25 Miikpi
6 Gulhik 16 Kumpinu-sumul 26 Miiksa
7 Hap 17 Leikha 27 Miiksii
8 Heu 18 Leikhamang 28 Miiktawdel
9 Hik 19 Le'ngkhaw 29 Miikvom
10 Huanghuang 20 Lunggampi 30 Nailung
(a) (b) (c ) (d) (e) (f)
Lungnam-azom.
31 Namsia 34 Phualpi 37 Puanhik
32 Ngalngamsailungtang 35 Phuluum 38 Sahik
33 Nisuhlung 36 Phuluumvokpi

(j) Alengthei ganhingnote


1 Ciimkhuai 14 Khuaimuu 27 Taanglamkaai
2 Cikpi 15 Khuapi 28 Tengtee
3 Dumdee 16 Khuaitaangdep 29 Thangdaal
4 Eklom 17 Khuaithum 30 Thagial
5 Innlawi 18 Khauiva 31 Tho
6 Kaumimsiah 19 Khuumkham 32 Thokaang
7 Kauphe 20 Kumtheih 33 Thopi
8 Kaupi 21 Ngalthen 34 Thosi
9 Kawlkauphe 22 Ngaltuun 35 Thote
10 Keilem 23 Pangpalen 36 Thovai
11 Kelme 24 Phulum 37 Tuunpi
12 Khuaicimh 25 Sialkhum 38 Vansial
13 Khuailei 26 Taangkhuum 39 Zantaa.
23
24
25
26
27

You might also like