Математик-1

Лекц-1
Ашиглах материалууд
МТ101 Математик-I хичээлийн семинарын гарын
авлага
Эдийн засгийн дээд математик
Матриц, түүн дээр хийх үйлдлүүд
Матриц
түүн дээр хийх үйлдлүүд
Матрицийг хөрвүүлэх
Матрицийг үржүүлэх
Тодорхойлогч, тодорхойлогчийг бодох
Матриц
 m мөр n багана бүхий таблиц хэлбэрээр
байрлуулагдсан m∙n тоог mхn хэмжээст матриц
гэнэ.

 a11 a12  a1n 

 
 a21 a22  a2 n 
Amxn 
. . . . 
 
a 
am 2  amn 
 m1
Матриц
Матрицийг бүрдүүлж байгаа тоонуудыг
матрицийн элемэнт гэнэ.
i-р мөр j-р баганын элемэнтийг a ij гэж
тэмдэглэнэ. ija

Хэрэв матрицийн мөр баганын тоо тэнцүү байвал

түүнийг квадрат матриц гэнэ. (m=n)
Хэрэв матрицийн мөр баганын тоо тэнцүү биш
бол түүнийг тэгш өнцөгт матриц гэнэ. (m≠n)
  a11 a12 a13 
Жишээ нь:  
 1 3 A3 x 3   a21 a22 a23 
A2 x 2   
  8 0 a a33 
 31 a32

 2
A1x 3  1 0  
A3 x1   a 
c
 
Квадрат матрицийн a11 , a22 ,....., ann
элемэнтүүдийг гол диогналийн элемэнтүүд гэнэ.
 a1n , a2 n 1 ,....., an1 элемэнтүүдийг хажуугийн
диогналийн элемэнтүүд гэнэ.
Хэрэв матрицийн гол диогналаас бусад
элемэнтүүд 0 бол түүнийг диогналь матриц гэнэ.
• Жишээ нь:
 a11 0 0 
1 0  
A2 x 2    A3 x 3  0 a22 0 
 0 5  0 0 a33 

Хэрэв a11 , a22 ,....., ann  d байх диогналь
матрицийг скаляр матриц гэнэ.
d=1 байх матрицийг нэгж мартиц гэнэ.

1 0 0
 
A3x 3   0 1 0
0 0 1
 
Хэрэв квадрат матрицийн гол диогналийн дээд
(доод) талд байрлах бүх элемэнтүүд тэг бол
түүнийг доод (дээд) гурвалжин матриц гэнэ.
Бүх элемэнтүүд нь 0 тэнцүү бол түүнийг 0 матриц
гэнэ.
Хэрэв матриц mx1, 1xn хэмжээст байвал тэдгээр
матрицүүдыг мөр баганан матриц гэнэ.

A1x 3  1 0  2
 
A3 x1   a 
 0 0 c
A2 x 2     
 0 0
Матриц дээр хийх үйлдлүүд
Нэмэх хасах
Тоогоор үржүүлэх
Матрицуудыг үржүүлэх
Матрицийг хөрвүүлэх
Нэмэх хасах
Хэрэв А ба В матрицууд ижил хэмжээст бол
тэдгээрийг нэмж хасаж болно.
C=A+B бол c  a  b i  1, n, m  1, m
ij ij ij
Жишээ нь:

 1 4   5 3  6 7 
       
  8 3  9 1  1 4
 Матрицийг тоогоор үржүүлэх
Матрицийг тоогоор үржүүлэхдээ матрицийн
элемэнт бүрийг уг тоогоор үржүүлнэ.

 a11 a12  a1n   a11 a12  a1n 

   
 a21 a22  a2 n   a21 a22  a2 n 
A     
. . . . . . . . 
   
a am 2  amn   am1 am 2  amn 
 m1
Матриц дээр хийх нэмэх үйлдлийн
чанарууд
A+B=B+A
(A+B)+C=A+(B+C)
(∙)A=∙(A)
(A+B)=A+B
(+)A=A+A
Матрицуудыг үржүүлэх
А матрицыг В матрицаар үржүүлэх үйлдэл нь
эхний матрицын баганын тоо дараагийн
матрицийн мөрийн тоотой тэнцүү үед
Amxk  Bkxr  Cmxr
тодорхойлогдоно.
Өөрөөр хэлбэл байна.

А матрицийн i-р мөрийн элемэжнтүүдийг В

матрицийн j-р баганын харгалзах элемэнтүүдээр
үржүүлсэн үржвэрүүдийн нийлбэр байна.
  a11 a12  a1n   b11 b12  b1k 
   
 a21 a22  a2 n   b21 b22  b2 k 
A   B
. . . . . . . . 
   
a am 2  amn  b b b 
 m1  n1 n 2  nk 

Cij  ai1  b1 j  ai 2  b2 j  ai 3  b3 j  ....  ain  bnj

1 2  2 1 3
A    B   
3 4  0 0 1
 1  2  2  0 1 1  2  0 1  3  2 1   2 1 5 
A  B      
 3  2  4  0 3 1  4  0 3  3  4 1  6 3 13
Матрицийн үржих үйлдлийн чанарууд
1. A  B  B  A
2. A  (B  C)  A  (B  C)
3. A  (B  C)  A  B  A  C
4. A  E  E  A
5. (  A)  B    (A  B)
Матрицийг зэрэг дэвшүүлэх
A n
 A  A  ....  A
n

Матрицийг зэрэг дэвшүүлэхдээ

матрицийг өөрийг нь өөрөөр нь
үржих үйлдлийг ашиглана.
Матрицийг хөрвүүлэх
А матрицийн мөр ба баганын байрыг солиход
үүссэн матрицийг өгөгдсөн матрицийн хөрвөсөн
матриц гэнэ. АТ гэж тэмдэглэнэ.

 1 6 0
A   
  4 8 5
1  4
 
A  6 8 
T

0 5 
 
Матрицийг хөрвүүлэх үйлдлийн чанарууд

A 
T T
A
( A  B)  A  B
T T T

( A  B)  A  B
T T T

k  A   kA
T T
Анхаарал тавьсанд
баярлалаа