Professional Documents
Culture Documents
Bu bölüm , genlik ve faz spektrumunun nasıl belirlendiği , bir spektrum analizörünün nasıl
geliştirileceği , ve işaretlerin toplam harmonik bozulumlarının (THD) nasıl belirleneceği
hakkında bilgi verir.Ölçü sanal enstrumanlarının (VIs) nasıl kullanıldığına dair örnekler
için examples\analysis\measure\measxmp1.11b ‘ye bakınız.
Birkaç ölçü sanal enstrumanları , genlik faz spektrumu , işaret güç spektrumu devre
transfer fonksiyonu ve bu gibi zaman domeninden frekans domeni dönüşümlerini
geeçekleştirir.Diğer ölçü sanal enstrumanlar , ölçekli zaman domeni pencerelemesi ve
güç ve frekans tahmini gibi fonksiyonları yerine getiren sanal enstrumanlarla birbirini
etkiler.
Fourier analizörlerinde , ayrık Fourier transformu (discrete fourier transform : DFT) ile
hesaplama yapılır . Mikroişlemciler ile yapılan hesaplamalarda hızlı Fourier transformu
(fast fourier transform : FFT) algoritmasından yararlanılır.
DFT , FFT , ve güç spektrumu , durağan ve geçici hal işaretlerinin frekans miktarının
ölçümünde yararlıdır.FFT , işaretin elde edildiği bütün zaman süresince işaretin ortalama
frekans miktarını sağlar.Bu nedenle , FFT daha çok durağan işaret analizleri için kullanılır
(İşaretin elde edildiği zaman süresince işaret frekans miktarı belirgin olarak
değişmiyorsa) , veya her frekans hattında sadece ortalama enerji isteniyorsa.Ölçü
problemlerinin büyük bir kısmı bu kategoridedir.İşaretin elde edilmesi süresince değişen
frekans bilgisi ölçümü için , ortak zaman-frekans analiz sanal enstrumanı ( Gabor
Spektrogramı gibi) kullanılır .
Ölçü sanal enstrumanları , işaret işleme sanal enstrumanları (VIs) üzerine kurulmuştur ve
geleneksel ,tezgahüstü frekans analiz enstrumanlarının davranışını modelleyen aşağıdaki
karakteristiklere sahiptir .
• Uygulamada , zaman domeni işaret girişi varsayılmıştır.
• Çıkışlar , ölçekli , uygun birimlerde , yaklaşık grafikleme için hazır büyüklük ve fazdır.
• DC ‘den Örnekleme Frekansı/2 ‘ye tek taraflı spektrumlar.
• Uygun X ekseni birimiyle (Hz) grafikleme için örnekleme frekansından frekans ara
dönüşümüne.
• Kullanılan pencere için düzeltmeler , uygun olduğunda uygulanılır.
• Her pencere , genlik doğruluk sınırları içinde aynı pik spektrum genlik sonucu versin
diye pencereler ölçeklenmiştir.
• Güç ve genlik spektrumlarını , V2/Hz , V/ ve bu gibi desibel ,spektral yoğunluk
birimlerini de içeren çeşitli birim biçimlerinde değerlendirir.
Genelde , aşağıda gösterildiği gibi , ölçü sanal enstrumanları, data toplama ölçü sanal
enstrumanları çıkışına ve grafiğe eksen grubundan bağlanabilir.
• Basit Spektrum Analizörü ve Spektrum Analizörü: Her ikisi de herhangi bir analog giriş
donanımı ile (kaliteli ölçümler için dinamik işaret toplama donanımı kullanılır) çalışır.
• Dinamik İşaret Analizörü ve Devre Analizörü : Her ikisi de dinamik işaret toplama (DSA)
donanımı ile çalışır.
SPEKTRUM ANALİZİ
Birçok uygulamada , bir işaretin frekans miktarını bilmek ,işareti üreten sistemi
kavramayı sağlar.Seslerin frekans miktarını analiz etmek,enstrumanları kalibre etmek ,
gürültü miktarını ve makine parçaları tarafından üretilen titreşimleri tahmin etmekle elde
edilen bilgi kullanılabilir.Bir sonraki konu bir işaretin genlik ve fazının ölçümü için Genlik
ve Faz Spektrum Sanal Enstrumanı’nın nasıl kullanılacağı hakkında bilgi verir.
Spektrum Analizörü
Blok Diyagramı
Genlik ve faz spektrum VI , bir zaman domeni işaretinin genlik spektrum ve faz
spektrumunu hesaplar.Bu VI’ye bağlantılar aşağıda incelenmiştir.
Giriş zaman domen işareti , İşaret (V) kontrolünde uygulanmıştır . Giriş işareti
spektrumunun büyüklük ve fazı , sırasıyla , Genlik Spektrum Büyüklük (Vrms) ve Genlik
Spektrum Faz (Radyan) çıkışlarında mevcuttur.Spektrum Birim Dönüşüm Sanal
Enstrumanı, genlik ve faz spektrumunun orijinal Vrms çıkışını , herhangi genel birimlere (
Vrms , Vpk ,Vrms2 , Vpk2 , Vrms , Vpk , Vrms2/Hz,ve Vpk2/Hz ) dönüştürmek için
kullanılır.Son dört birim,genlik spektral yoğunluk (Vrms , Vpk ) ve güç spektral
yoğunlukdur (Vrms2/Hz , ve Vpk2/Hz ).
3.VI’yı çalıştırın.
4.Simüle edilmiş frekans ve dalga şekli tipi ve işaretin genlik ve gürültü seviyeleri de
değiştirilebilsin diye Genlik Spektrum örneğini , açık ön panel Basit Fonksiyon Generatörü
ile çalıştırın.Genlik spektrumundaki değişiklikleri gözönüne alın.
Kendine özgü işaretlerin frekans miktarının ölçümü , yalnız başına yararlıdır , ama
sistemlerin frekans cevabı , elektriksel bileşenlerin empedansından ,dinamik yapıların
doğal titreşim frekansı analizine kadar bütün devre çeşitlerinin davranışının analiz
edilmesinde yaygın olarak kullanılır.Frekans cevabı , bir devrenin verilen bir girişe nasıl
cevap vereceğini tanımlar.
Ön Panel
1.Yeni bir ön panel açın ve aşağıdaki şekilde gösterildiği gibi nesneleri ekleyin.Bu ön
panel bir bant geçiren filtre için frekans cevap büyüklüğü ve impals cevap fonksiyonunu
gösterir.Uyumluluk fonksiyonu frekans cevap büyüklüğü gibi , aynı ölçekte gösterilmiştir
çünkü o da bir spektral ölçümdür.
Blok Diyagramı
Devre Fonksiyonları (avg) VI , frekans cevabı (büyüklük ve faz ) ,karşılıklı güç spektrumu
(büyüklük ve faz),uyumluluk fonksiyonu ve impals cevabını hesaplar.Giriş ve çıkış
verilerinin çerçeve sayısını arttırarak (ön paneldeki ortalamaları arttırarak), sistem cevap
fonksiyonları tahmini geliştirilir.Bu diyagramda , sadece frekans cevap büyüklüğü ,
uyumluluk ve impals cevabı gösterilmiştir.
Uyumluluk fonksiyonu , çıkış işaretinin giriş işaretiyle ne kadar ilişkili olduğunu ölçer ve
böylece , frekans cevabı tahmininin geçerliliğini gösterir.Eklenen gürültü ve belirli
frekanslardaki nonlineer sistem davranışı , uyumluluk fonksiyonunun bu frekanslarda
birin altına düşmesine neden olur. Sistem gürültüleri için , daha fazla ortalama alınırsa ,
uyumluluk fonksiyonu bire daha çok yaklaşır , ve daha iyi bir frekans cevap tahmini olur .
Uyumluluk fonksiyonunun bir özelliği de , sadece , giriş ve çıkış verilerinin bir çerçeveden
daha fazlasının ortalaması alındığında tanımlı olmasıdır.Sadece bir ortalama için , bütün
frekanslarda uyumluluk 1 olacaktır, bu olay , hatta frekans cevap tahminleri zayıf olsa
bile geçerlidir.
Harmonik Bozulumu
İdeal bir amplifikatörün girişine uygulanan sinüsoidal işaret , bozulmadan çıkışa ulaşır .
Gerçekte böyle bir amplifikatör bulmak mümkün olmadığı için , çıkış işaretinde bir
bozulma , bir distorsiyon meydana gelir.Bu bozulma , devre içindeki elemanların lineer
olmayan karakteristiklerine bağlıdır. Bunlar ; bipolar ve alan etkili transistörler ile pasif
devre elemanlarının lineer olmayan karakteristikleridir.
Belli bir frekansın (mesela ,f1) bir işareti x(t) ,bir nonlineer sistemden geçirildiğinde ,
sistem çıkışı sadece giriş frekansı (f1)’den oluşmaz ,ayrıca (f2=2*f1, f3=3*f1 ,
f4=4*f1 vb.) gibi harmonikleri de vardır.Üretilen harmonik sayısı ve benzeri genlikler
,sistemin nonlineerlik derecesine bağlıdır. Genelde , daha fazla nonlineerlik , daha fazla
harmoniklerdir ya da daha fazla lineerlik ,daha az harmonik anlamına gelir.
Nonlineer bir sisteme örnek , y(t) çıkışı giriş işareti x(t)’nin kübü olan bir sistemdir.
Böylece,eğer giriş
x(t)=cos(wt) ise ,
çıkış
‘dir.
Bu yüzden , çıkış sadece ,giriş ana frekansı w’i içermez ,ayrıca 3 .harmonik 3w‘i de içerir.
Bir sistemin sunduğu nonlineer bozulma miktarını belirlemek için , ana frekansın genliği
ile göreli olan sistem tarafından sunulan harmoniklerin genliklerinin ölçülmesi
gerekir.Harmonik bozulma , ana frekans genliğiyle karşılaştırıldığında harmonik
genliklerinin göreli bir ölçümüdür.Ana dalga genliği A1 ,ve harmoniklerin genlikleri A2
(2.harmonik), A3 (3.harmonik) , A4 (4.harmonik) , ....., An (n.harmonik) ise , toplam
harmonik bozulma (THD) ;
Bir sonraki konuda , bir sinüs dalgası üretecek ve onu bir nonlineer sistemden
geçireceksiniz.Nonlineer sistemin blok diyagramı aşağıda gösterilmiştir:
Eğer giriş , x(t) = cos (wt) ise, çıkış ,
Ölçekli Zaman Domeni Penceresi VI , nonlineer sistemin (sizin sisteminiz) çıkışı y(t) ‘ ye
bir pencere uygular. Bu da , y(t)’nin güç spektrumunu Harmonik Analizör VI ‘ya gönderen
(Auto Power Spektrum) Oto Güç Spektrumundan geçirilir. Harmonik Analizör VI de ,
harmoniklerin genlik ve frekanslarını , THD ve %THD ‘yi hesaplar.
Pencere Orijinal zaman işaretine uygulanan pencere tipidir. Ölçekli zaman domen
Penceresi VI’da seçilen penceredir. THD’nin doğru bir tahmini için , bir pencere
fonksiyonu seçilmesi önerilir.Varsayılan değer ,üniform penceredir.
%THD + Gürültü çıkışı ,daha fazla açıklamayı gerektirir. %THD + Gürültü hesapları ,
%THD için yapılan hesaplarla hemen hemen aynıdır.Farkı ise , harmoniklere bir de
gürültü gücünün eklenmiş olmasıdır.Aşağıdaki bağıntıyla verilir:
Burada , sum(APS) ,Oto Güç Spektrumu (Auto Power Spektrum) elemanları , eksi (-) DC
yakınlarındaki ve temel frekans indeksi yakınlarındaki elemanların toplamıdır.
Blok Diyagramı
Sinüs Dalga VI “Temel Frekans”( “fundamental frequency”) kontrolünde belirtilen bir bir
frekansın ana dalgasını üretir.
Ön Panel
2.Ön paneli açın. Aşağıda ,nonlineer sistemin çıkışının güç spektrumu gösterilmiştir.Sağ
üst köşede , ana dalga ve harmoniklerinin genlik ve frekansları için düzenleme
göstergeleri bulunur.Düzenleme boyutları , “#harmonics” kontrolünde girilmiş değerlere
bağlıdır.
3.”Ana dalga frekansı”nı (“fundamental frequency”) 1000’e , “#harmonics” ‘i 2’ye
çevirin ,ve VI ‘yi birkaç defa çalıştırın.Her seferinde çıkış göstergelerindeki (“Harmonik
Frekanslar”,”Harmonik Genlikler”,%THD ve %THD+Gürültü) değerleri not edin.
VI’yi her seferinde çalıştırdığınızda neden farklı değerler aldınız?
%THD ve %THD+Gürültü değerlerinden hangisi büyüktür?Neden olduğunu açıklayınız?
5.Ana dalga frekansını 3000 yapın ve VI’yi çalıştırın.Neden bir hata alıyorsunuz?
Not :Nyquist frekansı ve harmoniklerin frekansı arasındaki ilişkiyi gözönünde bulundurun.
Özet
Ölçü sanal enstrumanları (VI) ile genel ölçüm görevleri yerine getirilebilir.Bu görevlerden
bazıları , harmonik bozulum miktarını , bir işaretin faz ve genlik spektrumunun
hesaplanmasını içerir.Diğer VI’ler , bir sistemin transfer fonksiyonu , sistemin impals
cevabı ,giriş ve çıkış işaretleri arasındaki karşılıklı güç spektrumu vb. gibi özelliklerini
hesaplar.
FİLTRELEME
Bu bölüm , sonsuz impals cevap filtreleri (IIR) , sonlu impals cevap filtreleri (FIR) ve
nonlineer filtreler kullanarak işaretlerden istenmeyen frekansların nasıl filtreleneceğini
açıklar.Analiz Filtre VI’sinin nasıl kullanılacağı hakkındaki örnekler ,
examples\analysis\fltrxmp1.11b ‘de bulunur.
• Programlanabilir yazılımlardır.
• Önceden tahmin edilebilen ve kararlıdırlar.
• Sıcaklık veya nem ile kaymaya uğramazlar ve hassas bileşenler gerektirmezler.
• Fiyat oranına göre üstün performansları vardır.
Dijital filtreler , LabVIEW’da ,filtre derecesi , kesim frekansları küçük genlikli dalgalanma
(ripple) miktarı ve bant durduran zayıflama gibi parametreleri kontrol etmek için
kullanılır.
t = 0.001 saniye,∆
• Düzeltme penceresi
• Sonsuz impals cevap (IIR) veya iteratif dijital filtreler
• Sonlu impals cevap (FIR) veya noniteratif dijital filtreler
• Nonlineer filtreler
Bu bölümün geri kalanında ,IIR ,FIR ve nonlineer teknikler hakkında ve her tekniğe
uygun dijital filtre VI’leri hakkında bilgi verilecektir.
İDEAL FİLTRELER
• Bir alçak geçiren filtre düşük frekansları geçirir , ama yüksek frekansları zayıflatır.
• Bir yüksek geçiren filtre yüksek frekansları geçirir , düşük frekansları zayıflatır.
• Bir bant geçiren filtre frekansların belirli bir bandını geçirir.
• Bir bant durduran filtre frekansların belirli bir bandını zayıflatır.
Alçak geçiren filtre , fc altındaki bütün frekansları geçirir , oysa yüksek geçiren filtre fC
üstündeki bütün frekansları geçirir.Bant geçiren filtre , fC1 ve fC2 arasındaki bütün
frekansları geçirir , oysa bant durduran filtre fC1 ve fC2 arasındaki bütün frekansları
zayıflatır.fC , fC1 ve fC2 frekans noktaları , filtrenin kesim frekansları olarak bilinir.
Filtreleri dizayn ederken , bu kesim frekansları belirtilmelidir.
Filtreden geçirilen frekans alanı ,filtrenin bant geçireni olarak bilinir.Sinyal genliği ne
artsın ne de azalsın diye bir ideal filtrenin , bant geçireninde 1 gibi kazancı (0 dB) vardır.
Bant durduran ,filtreden hiç geçmeyen ve zayıflatılmış frekans alanlarına karşılık
gelir.Farklı tipteki filtreler için bant geçiren ve bant durduranlar aşağıda gösterilmiştir:
Bant geçiren filtrelerin 1 bant geçireni ve 2 bant durduranı vardır ve bant durduran
filtrelerin 2 bant geçireni ve 1 bant durduranı vardır,oysa alçak geçiren ve yüksek geçiren
filtrelerin 1 bant geçireni ve 1 bant durduranı vardır.
Geçiş Bandı
)’a kadar değişir. Aşağıdaki diyagramlar, farklı ideal olmayan filtre tipleri için bant
geçiren , bant durduran ve geçiş bölgesini gösterir. Bant geçiren ,frekans alanının , filtre
kazancının 0 dB ile –3 dB arasında değiştiği sınırlar içinde olduğu bölgededir.∞ dB)
olmalıdır. Bununla beraber , gerçek uygulamalarda,bu kriterlerin hepsi yerine getirilemez.
Pratikte, bant geçiren ve bant durduran arasında daima bir sonlu geçiş bölgesi vardır.Bu
bölgede, filtre kazancı zamanla, bant geçirende 1 (0 dB)’den bant durduranda 0’a(
-∞İdeal olarak,bir filtrenin bant geçireninde bir birim kazancı (0 dB) olmalıdır ve nat
durduranında kazancı 0 (-
Örneğin, -0,02dB bant geçiren küçük genlikli dalgalanması için , formülden yola çıkarak
-0,02 = 20.log10(Ao(f)/Ai(f))
(Ao(f)/Ai(f)) = 10-0,001 =0,9977
Bu sonuç da, giriş ve çıkış genlikleri oranının 1’e çok yakın olduğunu gösterir.
-60 = 20.log10(Ao(f)/Ai(f))
(Ao(f)/Ai(f)) = 10-3 =0,001 elde edilir.
0) olan bir çıkışa cevabı, filtrenin impals cevabı olarak adlandırılır (aşağıdaki şekle
bakınız). İmpals cevabının Fourier transformu , filtrenin frekans cevabı olarak bilinir.Bir
filtrenin frekans cevabı,filtrenin çıkışının farklı frekanslarda ne olacağı hakkında bilgi verir.
Diğer bir değişle , farklı frekanslarda filtre kazancı hakkında bilgi verir. İdeal bir filtre için,
bant geçirende kazanç 1 , bant durduranda 0 olmalıdır.Böylece bant geçirendeki bütün
frekanslar , çıkışa oldukları gibi geçebilirler, ama bant durdurandaki frekanslar için çıkış
yoktur .≠ Filtreleri sınıflandırmanın diğer yöntemi ,onların impals cevaplarına dayanır. Bir
filtrenin, bir impals (x[0]=1 ve x[i]=0 , ve her i
Filtrenin impuls cevabı,sonlu miktarda bir süre sonra sıfıra düşerse,bir sonlu impuls cevap
filtresi (FIR)olarak bilinir. Bununla beraber, impals cevabı belirsiz ise,bir sonsuz impals
cevap (IIR) olarak bilinir. İmpals cevabının sonlu olup olmadığı (yani filtrenin FIR veya
IIR olup olmadığı) çıkışın nasıl hesaplandığına dayanır.
FIR ve IIR filtreleri arasındaki temel farklar şunlardır.FIR filtreler için , çıkış , sadece şu
anki ve geçmiş giriş değerlerine bağlıdır. IIR filtreler için , çıkış , sadece şu anki ve
geçmiş giriş değerlerine bağlı değildir , geçmiş çıkış değerlerine de bağlıdır.
N ‘dir ve N toplam malzeme sayısıdır. Kasa kayıdında, bir toplam üretmek için her
malzemenin fiyatı eklenir.Bu toplam y[k] , k . malzemeye kadar,aşağıdaki bağıntıda
verilmiştir;≤ k ≤ Örnek olarak bir süpermarkette kasa kayıtını göz önüne alalım. x[k] ,
müşterinin aldığı mevcut malzemenin fiyatı olsun ve x(k-1) , bir önceki malzemenin fiyatı
olsun.Burada 1
Böylece , N malzeme için toplam y(N)dir. Çünkü ,y(k) , k . malzemeye kadar olan
toplamdır ve y[k-1] , (k-1) . malzemeye kadar olan toplamdır. Yukarıdaki bağıntıyı (1-A)
yeniden yazarsak;
Hem (2-A) , hem de (2-B)’nin, kasa kayıtının davranışının açıklanmasında aynı olduğuna
dikkat edin. Fark ,(2-B) ‘nin hem giriş hem de çıkış bakımından uygulamaya konulması ;
(2-A)‘nın ise sadece girişler bakımından uygulamaya konulmasıdır.(2-A) denklemi,
noniteratif veya FIR uygulama olarak bilinir. (2-B) ise , iteratif veya IIR uygulaması
olarak bilinir.
Filtre Katsayıları
(1-A) ,(1-B) ,(2-A) veya (2-B) denklemleri , fark denklemleridir ve filtrenin işleyişini
açıklarlar.
IIR filtrelerinin dezavantajları , faz cevabı nonlineer olmasıdır. Uygulama, faz bilgisini
gerektirmiyorsa (basit işaret izlenmesi gibi) IIR filtreleri uygun olabilir. Lineer faz cevabını
gerektiren uygulamalar için FIR filtreleri kullanılır. IIR filtrelerin iteratif özelliği ,dizayn ve
uygulamaya konulmasını zorlaştırır.
Sonsuz impals cevap filtreler (IIR), teorik olarak sonsuz sürede olan impals cevaplı dijital
filtrelerdir. IIR filtrelerini tanımlayan genel fark denklemi;
‘dir. (3)
Burada , Nb, ileri katsayıların (bj) adedidir ve Na geri katsayıların adedidir (ak).
Birçok IIR filtre dizaynında (ve bütün LabVIEW IIR filtrelerinde) ao katsayısı 1’dir. Mevcut
örnek indeksindeki (i) çıkış örneği , ölçeklenmiş mevcut ve geçmiş girişlerin ( xi=0 ve xi-j
= 0 iken ) ve ölçekli geçmiş çıkışların (yi-k) toplamıdır. Bundan dolayı , IIR filtreleri
iteratif filtreler ve ARMA (autoregressive moving-average) filtreleri olarak anılır.
0 için) cevabına, filtrenin impals cevabı denir.16-3 denklemi ile tanımlanan filtrenin
impals cevabı sıfır olmayan katsayılar için sonsuz uzunluktadır. Pratikteki filtre
uygulamalarında, bununla beraber, kararlı IIR filtrelerinin impals cevabı , sonlu sayıdaki
örneklerde sıfıra azalır.≠ IIR filtrelerin bir impalsa (xo = 1 ve xi = 0 bütün i
• (3) denkleminden çıkan negatif indeksler ,VI’yi ilk defa ilk defa çağırdığınızda sıfır
varsayılır.
• Filtre kararlı hale erişmeden önce , filtre derecesiyle orantılı olan bir geçici hal oluşur ,
çünkü ilk filtre hali sıfır (negatif indeks) olarak varsayılmıştır. Alçak geçiren ve yüksek
geçiren filtreler için geçici hal cevabı veya gecikmesi filtre derecesine eşittir.
• Gecikme = derece
• Band geçiren ve band durduran filtreler için geçici hal cevabı süresi , filtre derecesinin 2
katıdır .
• Gecikme=2 x derece
Hal hafızasını(state memory) geçerli kılmakla , ardarda gelen çağrılarda bu geçici hal
cevabı elenebilir.Hal hafızasını geçerli kılmak için,VI’nın init/cont kontrolü TRUE (devamlı
filtreleme) değerine ayarlanmalıdır.
Filtre edilmiş dizideki eleman sayısı , giriş dizisindeki eleman sayısına eşittir.
IIR filtrelerinin dezavantajı , faz cevabının nonlineer olmasıdır. Eğer uygulama , faz
bilgisini gerektirmiyorsa (basit işaret izlenmesi gibi) , IIR filtreleri uygun olabilir. FIR
filtreleri , lineer faz cevaplarını gerektiren uygulamalarda kullanılır .
(4) denklemiyle tanımlanan yapıyı kullanarak gerçekleştirilen filtreler , doğrudan form IIR
filtreler olarak bilinir. Doğrudan form uygulamaları, katsayı değer verilmesiyle ve
hesapsal nedenlerle oluşan hatalara çoğu zaman duyarlıdır. İlaveten , filtre derecesiyle
orantılı olan , kararlı olması için dizayn edilen bir filtre , katsayı uzunluğunun
arttırılmasıyla kararsız hale gelebilir.
Daha az duyarlı bir yapı , doğrudan form transfer fonksiyonunun daha düşük derece
bölümlerine veya filtre kademelerine ayrılmasıyla elde edilebilir. 16-4 denklemi ile (a0=1
ile) verilen , filtrenin doğrudan form transfer fonksiyonu , z dönüşümünün bir oranı olarak
aşağıdaki gibi yazılabilir:
(4)
(5)
Her kendine özgü kademe , doğrudan form II filtre yapısının kullanılmasıyla uygulamaya
koyulur çünkü minimum sayıdaki aritmetik operasyonlar ve minimum sayıdaki gecikme
elemanlarını (iç filtre kademeleri ) gerektirir . Her kademenin , bir girişi , bir çıkışı ve 2
geçmiş iç kademesi ( sk[i-1] ve sk[i-2] ) vardır.
y0[i] = x[i] ,
sk[i] = yk-1[i-1] – a1ksk[i-1] – a2ksk[i-2] , k = 1,2,....,NS
yk[i] = b0ksk[i] + b1ksk[i-1] + b2ksk[i-2] , k = 1,2,....,NS
y[i] = yNs[i]
i=0,1,2,3,.........n-1 .
Tek bir kesim frekanslı filtreler ( alçak geçiren ve yüksek geçiren) için , 2.derece filtre
kademeleri , doğrudan dizayn edilebilir.Genel IIR alçak geçiren veya yüksek geçiren
filtre , kaskad 2. derece filtreleri içerir.
İki kesim frekanslı filtreler (bant geçiren ve bant durduran) için , 4. derecede filtre
kademeleri , daha doğal formdadır. Genel IIR bant geçiren veya bant durduran filtre ,
kaskad 4. derece filtrelerdir . 4.derece kademeleri için filtreleme operasyonu , aşağıdaki
denlemlerdeki gibi devam eder:
y0[i] = x[i] ,
sk[i] = yk-1[i-1] – a1ksk[i-1] – a2ksk[i-2] – a3ksk[i-3] - a4ksk[i-4] ,
k = 1,2,...., NS
yk[i] = b0ksk[i] + b1ksk[i-1] + b2ksk[i-2] + b3ksk[i-3] + b4ksk[i-4] ,
k = 1,2,...., NS
y[i] = yNs[i]
NS=[(Na+1)/4]
Butterworth Filtreleri
Bütün frekanslardaki bir düzgün cevap ve belirli kesim frekanslarından monotonik bir
azalış , Butterworth filtrelerinin frekans cevabını tanımlar. Bant geçirende 1 değerinde
ideal cevap ve bant durduranda 0’da ideal cevap vardır.Yarı güç frekans veya 3dB aşağı
frekans, belirtilmiş kesim frekanslarına karşılık gelir .
Chebyshev Filters
Aşağıdaki grafik , bir alçak geçiren Chebyshev filtrenin cevabını gösterir. Bant geçirendeki
eş dalgacık cevabı , maxsimum izin verilen dalgacık hatası tarafından ve bant durduranda
şiddetli rollofun ortaya çıkması tarafından zorlanır.
İstenilen filtre cevabı ve ideal filtre arasındaki farkın maksimum ters değerinin
açıklanmasıyla ,Chebyshev II filtreleri bant durduranda pik hatasını minimize eder .
Chebyshev II filtrelerinin frekans cevap karakteristikleri , bant durduranda eş dalgacık
büyüklük cevabına , bant geçirende monotonik azalan büyüklük cevabına ve Butterworth
filtrelerinden daha şiddetli bir rolloffa sahiptir.
Aşağıdaki grafik , bir alçak geçiren Chebyshev II filtresinin cevabını gösterir .Bant
durdurandaki eş dalgacık cevabı , maksimum izin verilen hata tarafından ve bant
durduranda meydana gelen düzgün monotonik rolloff tarafından zorlanır . Chebyshev II
filtrelerinin , Butterworth filtrelerine göre avantajı , daha düşük derece filtreli bant
durduran ve bant geçiren arasında daha sert bir geçiş (transition) vermesidir . Bu da ,
daha küçük , tam hata ve daha yüksek işleme hızı demektir.Chebyshev II filtrelerinin
Chebyshev filtrelerine göre avantajı ,Chebyshev II filtrelerinin hatayı bant geçiren yerine
bant durduranda dağıtmasıdır.
Eliptik filtreler , pik hatasını bant geçiren ve bant durduran üzerine dağıtarak , pik
hatasını minimize eder.Bant durduran ve bant geçirendeki eşdalgacıklar ,Eliptik filtrelerin
büyüklük cevabını tanımlar.Aynı dereceli Butterworth ve ya Chebyshev filtreleriyle
kıyasla, eliptik dizayn , bant geçiren ve bant durduran arasındaki en sert geçişi sağlar.Bu
nedenle , Eliptik filtreler çok yaygın olarak kullanılır.
Aşağıdaki grafik , bir alçak geçiren eliptik filtrenin cevabını gösterir . Hem bant geçiren
hem de bant durdurandaki (küçük genlikli) dalgalanmanın , aynı maksimum izin verilen
hata (dB cinsinden küçük genlikli dalgalanma miktarı ile belirtildiği gibi) tarafından
zorlandığını gözönünde bulundurun.Ayrıca , düşük dereceli eliptik filtre için bile sert geçiş
kenarlarını gözönünde bulundurun.
Bessel Filtreleri
Bessel filtreleri , bütün IIR filtrelerinde varolan nonlineer faz bozulumunu azaltmak için
kullanılır.Daha yüksek derece filtrelerde ve daha dik rollofflularda , bu durum özellikle
filtrelerin geçiş bölgelerinde daha belirgindir . Bessel filtreleri ,hem büyüklük hem de faz
cevaplarında maksimumda düz cevaba sahiptir.Ayrıca , Bessel filtrelerin bant geçirende
faz cevabı yaklaşık lineerdir . Butterworth filtreleri gibi , Bessel filtreleri , hatayı minimize
etmek için yüksek derece filtrelere ihtiyaç duyar ve bu nedenle , geniş ölçüde
kullanılmazlar . FIR filtre dizaynları kullanılarak lineer faz cevabı da elde edilebilir .
Aşağıdaki grafil ,bir alçak geçiren Bessel filtrenin cevabını gösterir.Cevabın bütün
frekanslarda düzgün olduğu ve hem faz hem de büyüklük olarak monotonik azaldığını
dikkate alın. Ayrıca ,bant geçirende fazın yaklaşık lineer olduğunu gözönünde
bulundurun.
Sonlu impals cevap (FIR) filtreleri , dijital filtrelerdir ve sonlu bir impals cevabına sahiptir.
FIR filtrelerine , noniteratif filtreler , konvolüsyon filtreleri , veya MA filtreleri ( moving –
average ) de denir çünkü bir FIR filtrenin çıkışı bir sonlu konvolüsyon olarak ifade
edilebilir:
Burada , x , filtre edilecek giriş dizisini ; y , filtrelenmiş çıkış dizisini , ve h de , FIR filtre
katsayılarını gösterir.
FIR filtreler , bir ayrık zaman sisteminin belirtilmiş , istenen frekans cevabının (yaklaşık)
tahmini ile dizayn edilir . En genel teknikler , bir lineer-faz cevabını sürdürürken istenen
büyüklük cevabını yaklaştırır.
Pencereleme ile FIR filtrelerinin dizayn edilmesi basittir ve hesap bakımından ucuzdur .
Ayrıca FIR filtrelerinin dizaynında en hızlı yoldur . Bununla beraber , en iyi FIR filtre
dizayn metodu değildir.
Parks-McClellan algoritması , verilen bir sayıdaki katsayılar için en iyi filtreyi dizayn
etmeye yarayan bir optimum FIR filtre dizayn tekniğini ortaya koyar. Böyle bir dizayn ,
kesim frekanslarındaki ters etkileri azaltır.Ayrıca farklı frekans bantlarında tahmin
hatalarının daha kontrollü olmasını sağlar fakat bu kontrol , pencere metodu ile mümkün
değildir.
Parks-McClellan algoritmasını kullanarak FIR filtrelerini dizayn etmek hesapsal olarak
pahalıdır.
FIR filtrelerini özellikle dar bant genişlikleriyle , dizayn etmek için sıradan teknikleri
kullanırken , sonuçlanan filtre süreleri çok uzun olabilir. Uzun filtre süreli FIR filtreleri
uzun süren dizayn ve uygulamaya koyma süresi gerektirir ve sayısal hatalara karşı daha
hassastır. Bazı durumlarda , Parks-McClellan algoritması gibi geleneksel filtre dizayn
teknikleri , dizaynı tamamiyle başarısız kılabilir.
Dar bant FIR filtrelerini dizayn etmek için IFIR (Interpolated Finite Impulse Response )
filtre dizayn tekniği denen çok verimli bir algoritma kullanılabilir. Bu tekniğin kullanımı
Parks-McClellan algoritmasının doğrudan uygulanmasıyla dizayn edilen filtrelerden daha
az katsayıyı ( ve bu nedenle daha az katsayıyı ) gerektiren dar bant filtrelerini ortaya
koyar. LabVIEW , geniş bant , yüksek geçiren ( 0 yakınlarındaki kesim frekansı ) ve alçak
geçiren filtreleri ( Nyquist yakınlarındaki kesim frekansı ) üretmek için bu tekniği kullanır.
İstenilen pencerelenmiş FIR filtre tiplerini seçmek için FIR sanal enstrumanlarının filtre
tipi parametreleri kullanılır:alçak geçiren , yüksek geçiren , bant geçiren , veya bant
durduran.
Dar bant FIR filtreleri , FIR dar bant katsayı VI’sini kullanarak dizayn edilebilir ve daha
sonra da FIR dar bant filtre VI’sini kullanarak filtreleme uygulamaya koyulabilir.Dizayn ve
uygulamaya koyma , farklı çalışmalardır çünkü gerçek filtreleme işlemi çok hızlı ve verimli
olmasına karşın birçok dar bant filtre , uzun süren dizayn süresi gerektirir.Dar bant
filtreleme diyagramları yaratılırken bu durum gözönünde tutulmalıdır.
Dar bant filtre nitelikleri için gereken parametreler , filtre tipi , örnekleme oranı , bant
geçiren ve bant durduran frekansları , bant geçiren küçük genlikli dalgalanması ( lineer
ölçek ) , ve bant durduran zayıflamadır ( desibel ) . Dar bant filtre VI’lerini kullanılarak
geniş bant alçak geçiren filtreler (Nyquist yakınındaki kesim frekansı) ve geniş bant
yüksek geçiren filtreler dizayn edilebilir.
Aşağıdaki şekil , bir dar bant filtrenin bir impalsa cevabının tahmin edilmesi için FIR Dar
Bant Katsayı Sanal Enstrumanı (VI) ve FIR Dar Bant Filtre Sanal Enstrumanının nasıl
kullanıldığını gösterir.
NONLİNEER FİLTRELER
Daha önceki konularda , farklı tipteki filtreler ve karakteristikleri hakkında bilgi verilmiştir
. Hangi filtre dizaynının hangi uygulamaya en uygun düştüğünün bulunması aşağıda
kısaca anlatılmıştır .Genelde , uygun bir filtrenin seçimini etkileyen etkenlerin bazıları ,
lineer faza ihtiyaç olup olmadığı , küçük genlikli dalgalanmaların izin verilip verilmeyeceği
, ve bir dar geçiş bandının gerekip gerekmediğidir . Aşağıdaki akış diyagramı , doğru
filtrenin seçimi için anahatlarıyla bilgi verir.Pratikte , son olarak en uygun olanı seçmeden
önce birkaç farklı seçenekle deneme yapılmalıdır.