YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ

MAKİNA FAKÜLTESİ
MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

TERMODİNAMİK ve ISI TEKNİĞİ ANABİLİM DALI

AKIŞKANLAR MEKANİĞİ BİLİMDALI

AKIŞKANLAR MEKANİĞİ PROJESİ

PROJE 1

KONU :EKONOMİK BORU ÇAPI HESABI

PROJE DANIŞMANI :

HAZIRLAYAN :EDİZ KARAOĞLU

NUMARASI :99065127
SINIFI :3/

İSTANBUL 1998
 PROJE KONUSU

Toplam boru uzunluğu L=1625 m olan Hg=13,3 m basma yüksekliğine

haiz bir tesiste,transportu düşünülen akışkan miktarı W=4,3 m³/gün olduğuna
göre boru devresinin yatırım ve işletme mâliyeti bakımından
optimizasyonunun gerçekleştirilmesi ve ekonomik boru çapının belirlenmesi.

Tesiste piyasada mevcut olan DIN 2440 üretim standardında

“Galvanizli Dişli Manşonlu Boru” kullanılmıştır.

Pompanın günde 1,5 saat çalıştığını kabul edersek günlük su

ihtiyacından debi değeri şu şekilde hesaplanır:

Q=W/t=(4,3/(90x60))=0,0007963 m³/s

1)Projede Kullanılacak Boru Çapı Tayini:

“d0” dış çap ve “s” et kalınlığı değerleri DIN 2440 tablosundan temin
edilip “d” iç çap değerleri hesaplandı.

d = d0 –
2s

d1=(21,3-(2x2,65))=16,0mm=0,016m
d2=(26,9-(2x2,65))=21,6mm=0,0216m
d3=(33,7-(2x3,25))=27,2mm=0,0272m
d4=(42,4-(2x3,25))=35,9mm=0,0359m
d5=(48,3-(2x3,25))=41,8mm=0,0418m
d6=(60,3-(2x3,65))=53,0mm=0,0530m
d7=(76,1-(2x3,65))=68,8mm=0,0688m
d8=(88,9-(2x4,05))=80,8mm=0,0808m
d9=(114,3-(2x4,5))=105,3mm=0,1053m
d10=(139,7-(2x4,85))=130mm=0,130m
d11=(165,1-(2x4,85))=155,4mm=0,1554m

2)Akışkanın Ortalama Hız Değerleri:

 Vort=4Q / ( π x
d″ )

Vort(n)=4 x 0,0007963 / π x d″ (n)=0,001014 / d″ (n)

Vort(1)=3,962 m/s
Vort(2)=2,173 m/s

Vort(3)=1,370 m/s
Vort(4)=0,786 m/s
Vort(5)=0,580 m/s
Vort(6)=0,361 m/s
Vort(7)=0,214 m/s
Vort(8)=0,155 m/s
Vort(9)=0,091 m/s
Vort(10)=0,060 m/s
Vort(11)=0,042 m/s

3)Akışkanın Reynolds Sayısı:

Re=(Vort x d) /
υ

υ = 0,00000101 m″ /s
Re(n)=(Vort(n) x d(n)) / υ

Re1=62764
Re2=46472
Re3=36895
Re4=27938
Re5=24004
Re6=18943
Re7=14577
Re8=12400
Re9=9487
Re10=7722
Re11=6462

4)Enerji Kayıplarının Hesabı:

A)Düz Boru Enerji Kayıplarının Hesabı:

Colebrook – White Formülü ile Cf (Fanning sayısı)’nın bulunuşu:

1 / √Cf = 4log10(d/2k) +
3,48

( Galvanizli demir için k=0,00015 m )

Cf1=0,009267
Cf2=0,008402
Cf3=0,007818

Cf4=0,007192
Cf5=0,006880
Cf6=0,006432
Cf7=0,005989
Cf8=0,005738
Cf9=0,005358
Cf10=0,005082
Cf11=0,004865

λ = Darcy Sürtünme Katsayısının Bulunması:

λ = 4 Cf

λ1=0,037068
λ2=0,033608
λ3=0,031272
λ4=0,028768
λ5=0,027520
λ6=0,025728
λ7=0,023956
λ8=0,022952
λ9=0,021432
λ10=0,020328
λ11=0,019460

Birim Boy Düz Boru Enerji Kaybı Hesabı:

J = ( λ / d ) x ( Vort″ / 2g)
(mSS/m)

J1=1,85 (mSS/m)
J2=0,37 (mSS/m)
J3=0,11 (mSS/m)
J4=0,025 (mSS/m)
J5=0,00983 (mSS/m)
J6=0,003224 (mSS/m)
J7=0,000813 (mSS/m)
J8=0,000348 (mSS/m)
J9=0,000086 (mSS/m)
J10=0,000028 (mSS/m)
J11=0,000012 (mSS/m)

Her bir boru çapı için hesaplanan birim boy enerji kaybı J (mSS/m) ile
borunun toplam uzunluğu L=1075m ile çarpılır ve her bir borunun L
uzunluğunda ortaya çıkan düz boru enerji kaybı olarak hesaplanır.

HK(lin)=J x L
(mSS)

HK(lin)1=1988,75 (mSS)
HK(lin)2=397,75 (mSS)
HK(lin)3=118,25 (mSS)
HK(lin)4=26,87 (mSS)
HK(lin)5=10,57 (mSS)
HK(lin)6=3,467 (mSS)
HK(lin)7=0,87 (mSS)
HK(lin)8=0,37 (mSS)
HK(lin)9=0,09 (mSS)
HK(lin)10=0,03 (mSS)
HK(lin)11=0,013 (mSS)

( Bu değerlere göre borunun dayanabileceği maximum Hk=1988,75

(mSS)’dir )

B)Yersel Enerji Kayıplarının Hesabı:

Tesisimizde kullanılacak yersel enerji kaybı doğuran elemanlar ve

bunlara ait “K” değerleri aşağıda verildiği gibidir:

ADET ELEMANLAR K Kxn

1 Dip klapesi ve 10 10
süzgeç
1 Genişleme 0,4 0,4
elemanı
1 Daralma elemanı 0,012 0,012
1 Depo girişi 1 1
2 Vana 0,19 0,38
3 Çek valf 2,5 7,5
12 Dirsek 1,265 15,18
178 Manşon 0,06 10,68
∑ K x n =45,152

Hk(lok)=∑K
x( Vort″ / 2g)

Hk(lok)1=36,12 (mSS)
Hk(lok)2=10,86 (mSS)
Hk(lok)3=4,32 (mSS)
Hk(lok)4=1,42 (mSS)

Hk(lok)5=0,77 (mSS)
Hk(lok)6=0,29 (mSS)
Hk(lok)7=0,11 (mSS)
Hk(lok)8=0,05 (mSS)
Hk(lok)9=0,02 (mSS)
Hk(lok)10=0,01 (mSS)
Hk(lok)11=0,004 (mSS)

Toplam Enerji Kaybı Hesabı:

HK = HK(lin) +
HK(lok)

HK1=2024,87 (mSS)
HK2=408,61 (mSS)
HK3=11,57 (mSS)
HK4=28,29 (mSS)
HK5=11,34 (mSS)
HK6=3,76 (mSS)
HK7=0,98 (mSS)
HK8=0,42 (mSS)
HK9=0,11 (mSS)
HK10=0,04 (mSS)
HK11=0,017 (mSS)

5)Pompanın Akışkana Vermesi Gerekli Enerji:

HM = Hg + HK

( Hg=13,3 m )

HM1=2038,17 (mSS)
HM2=421,91 (mSS)
HM3=135,87 (mSS)
HM4=41,59 (mSS)
HM5=24,64 (mSS)
HM6=17,057 (mSS)
HM7=14,28 (mSS)
HM8=13,72 (mSS)
HM9=13,41(mSS)
HM10=13,34 (mSS)
HM11=13,317(mSS)

DIN 2440 üretim standardında galvanizli dişli manşonlu borular 500

mSS değerinden daha fazla basınca dayanamayacağı için bu değerden büyük
basınca maruz kalan borular kullanılmayacaktır!
Buna göre 1. boru dışında tüm borular kullanılabilir.

6)Pompayı Tahrik Eden Elektrik Motorunun Gücü:

Su pompasının genel verimi = ηg

Akışkanın özgül ağırlığı = γ

Pompanın milinde bulunması gerekli güç = Ne olmak üzere ;

Ne = ( γ x Q x Hm ) / ( 102 x
ηg )

Ne=(1000 x 0,0007963 x Hm,n) / (102 x 0,63)=0,0124 x Hm,n

Ne2=5,232 kW
Ne3=1,685 kW
Ne4=0,516 kW
Ne5=0,305 kW
Ne6=0,211 kW
Ne7=0,177 kW
Ne8=0,170 kW
Ne9=0,166 kW
Ne10=0,1654 kW
Ne11=0,1651 kW

Pompayı tahrik eden elektrik motorunun gücü Nm,pompa için gerekli

Ne güç değerinden emniyet açısından bir miktar büyük alınır.
 Nm = α x Ne
( kW )

( α=Emniyet faktörü ) ( Ne < 3,6 kW için α=1,3

3,6 kW ≤ Ne < 18,4 kW için α=1,2 ; Ne ≥ 18,4 için
α=1,1)

Ne2= 6,2784 kW
Ne3=2,1905 kW
Ne4=0,6708 kW
Ne5=0,3965 kW
Ne6=0,2743 kW
Ne7=0,2301 kW

Ne8=0,2210 kW
Ne9=0,2158 kW
Ne10=0,2150 kW
Ne11=0,2146 kW

7)Mâliyet Hesapları:

A)Senelik Elektrik Masrafı(SEM):

SEM (TL/sene) = Nm (kW) x T (saat/sene) x EÜ

(TL/kWsaat)

T=1,5 x 365,6=548,4 (saat/sene)

EÜ=125000 (TL/kWsaat) ( KDV DAHİL )

SEMn = Nm,n x T x EÜ

SEM2=430.000.000 TL
SEM3=150.000.000 TL
SEM4=45.983.340 TL
SEM5=27.180.075 TL
SEM6=18.803.265 TL
SEM7=15.773.355 TL
SEM8=15.149.550 TL
SEM9=14.793.090 TL
SEM10=14.738.250 TL
SEM11=14.710.830 TL

B)Senelik Sabit Masraf(SSM):

Bu tür gider olarak sadece borunun amortismanı düşünülmüş

olup,tesiste kullanılacak borunun ön görülen kullanma süresi 15 sene ve
birim boy boru fiyatının yıllık artış yüzdesi %90 alınarak bileşik faiz
yardımıyla 15 sene sonunda yenilenecek borunun 1m’si için sene sonunda
bloke edilecek para olup senelik sabit masraf olacaktır.

SSM (TL/m x sene ) = Bbbf (TL/m) x k (1/sene)

( Bbbf = borunun birim boy fiyatı )

k = ( i x ( 1 + i )ⁿ ) / ( ( 1 + i )ⁿ - 1 )

[ n = tesiste kullanılacak borunun kullanma süresi (sene) ]

[ i = tesiste kullanılacak birim boy boru fiyatındaki fiyat artış yüzdesi ( % ) ]

k=0,9 bulunur...

Ebat / inch Galvanizli Dişli Manşonlu

Boru
1 / 2 ′′ 930.000 TL
3 / 4 ′′ 1.205.000 TL
1 ′′ 1.752.000 TL
1 1 / 4 ′′ 2.188.000 TL
1 1 / 2 ′′ 2.517.000 TL
2 ′′ 3.539.000 TL
2 1 / 2 ′′ 4.666.000 TL
3 ′′ 6.037.000 TL
4 ′′ 8.773.000 TL
5 ′′ 12.017.000 TL
 6 ′′ 14.408.000 TL

(Tablo:Ebatları verilen su borularının metre başına fiyat listesi.)

SSM2=1.205.000 x 0.9=1.084.500 (TL/m sene)

SSM3=1.752.000 x 0,9=1.576.800 (TL/m sene)
SSM4=2.188.000 x 0,9=1.969.200 (TL/m sene)
SSM5=2.517.000 x 0,9=2.265.300 (TL/m sene)
SSM6=3.539.000 x 0,9=3.185.100 (TL/m sene)
SSM7=4.666.000 x 0,9=4.199.400 (TL/m sene)
SSM8=6.037.000 x 0,9=5.433.300 (TL/m sene)
SSM9=8.773.000 x 0,9=7.895.700 (TL/m sene)
SSM10=12.017.000 x 0,9=10.815.300 (TL/m sene)
SSM11=14.408.000 x 0,9=12.967.200 (TL/m sene)

C)Senelik Toplam Sabit Masraf(STSM):

STSM (TL/sene) = SSM (TL/m.sene) x L (m)

STSM2=1.762.312.500 (TL/sene)
STSM3=2.562.300.000 (TL/sene)
STSM4=3.199.950.000 (TL/sene)
STSM5=3.681.112.500 (TL/sene)
STSM6=5.175.787.500 (TL/sene)
STSM7=6.824.025.000 (TL/sene)
STSM8=8.829.112.500 (TL/sene)
STSM9=12.830.512.500 (TL/sene)
STSM10=17.574.862.500 (TL/sene)
STSM11=21.071.700.000 (TL/sene)

D)Senelik Toplam Masraf(STM):

STM (TL/sene) = SEM (TL/sene) + STSM (TL/sene)

STM2=2.192.312.500 (TL/sene)
STM3=2.712.300.000 (TL/sene)
STM4=3.245.933.340 (TL/sene)
STM5=3.708.292.575 (TL/sene)
STM6=5.194.590.765 (TL/sene)
STM7=6.839.798.355 (TL/sene)
STM8=8.844.262.050 (TL/sene)
STM9=12.845.305.590 (TL/sene)
STM10=17.589.600.750 (TL/sene)
STM11=21.086.410.830 (TL/sene)

SONUÇ:

DIN 2440 standardındaki 3 / 4 inch çapındaki Galvanizli Dişli

Manşonlu 26,9mm dış çaplı-2,65mm et kalınlığındaki D2 borusu sistemimiz
için en ekonomik çaplı borudur.