Professional Documents
Culture Documents
普賢行願品
สมันตภัทรจริยาปณิธานวรรค
罽賓國三藏般若奉 詔譯
สมัยนั้น พระสมันตภัทรโพธิสัตวมหาสัตวเมื่อสรรเสริญพระคุณอันประเสริฐของพระ
ตถาคตเจา๑แลว จึงกลาวกับบรรดาโพธิสัตวทั้งหลายและสุธนกุมาร๒วา ดูกอนกุลบุตร อันพระคุณแหง
พระตถาคตเจานั้น สมมุติวาเราจะกลาวแสดงตอไปโดยไมหยุดไปตลอดหลายกัลป ๓ เทากับจํานวน
ปรมาณู๔ธุลีทมี่ ีอยู ในพุทธเกษตรของพระพุทธเจาทั้งหลายทั่วทศทิศ๕ที่จะกลาวถึงจํานวนดวยวาจามิได
๑
พระคุณขององคสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจานั้นมีเปนเอนกประการ สุดที่จะพรรณนา แตเมื่อรวบรัดกลาวโดยยอแลวก็มี ๙ ประการ คือ ๑. อรหํ เปนผูไกลจากขาศึก
คือ กิเลส อีกนัยหนึ่งวา เปนผูที่ไมมีที่รโหฐาน หมายความวา แมแตในที่ลับ ก็ไมกระทําบาป ๒. สมฺมาสมฺพุทฺโธ เปนผูที่ตรัสรูโดยชอบดวยพระองคเอง ๓. วิชฺชา
ได ๘. พุทฺโธ ทรงเห็นทุกอยาง (สพฺพทสฺสาวี), ทรงรูทุกสิ่ง (สพฺพฺู) ทรงตื่น, ทรงเบิกบานดวยธรรม ๙. ภควา ทรงเปนผูที่มีบุญที่ประเสริฐสุด ทรงสามารถจําแนก
ธรรมสั่งสอนสัตวตามควรแกอัตตภาพของสัตวนั้น ๆ
๒
สุธนกุมาร ราชโอรสของพระเจาปญจาละ ไดไปคารวศึกษากับอาจารย ๕๕ ทาน และเปนกุมารองคเดียวกับที่ยืนอยูขางพระอวโลกิเตศวรโพธิสัตว
๓
คําวา กัป (บาลี) และ คําวา กัลป (สันสกฤต) เปนคําที่มีความหมายเดียวกัน ,สมมุติมีกลองใบหนึ่ง กวาง ๑๐๐ โยชน (16,000 กิโลเมตร) ยาว ๑๐๐ โยชน และ สูง ๑๐๐
โยชน ในเวลา ๑๐๐ ป ใหเอาเมล็ดผักกาด ๑ เมล็ด ใสลงไปในกลองนั้น ทําอยางนี้จนเมล็ดผักกาดนั้นเต็มเสมอเรียบปากกลอง นั้นละจึงเทากับ ๑ กัป, บางตําราวาคือ
จึงไดเวลา ๑ กัป ประมาณ สามลานสองแสนเจ็ดหมื่นหกพันแปดรอยลานลานลานลานปประมาณ ๓.๓ คูณ ๑๐ ยกกําลัง ๓๐ ป
๔
ปรมาณู คือสวนของสารเคมีที่เล็กที่สุด จนไมสามารถแยกยอยไดอีกดวยวิธีเคมี ตามนัยยะแหงพระสูตรนี้จะใหปรมาณูเปนคําเปรียบ ใหเห็นวามีจํานวนมากมาย และยัง
มีสิ่งแยกยอยในจักรวาลอีกมาก
๕
ทศทิศ คือ ทิศทั้ง ๑๐ มี เหนือ ใต ตะวันออก ตะวันตก ตะวันออกเฉียงเหนือ ตะวันออกเฉียงใต ตะวันตกเฉียงเหนือ ตะวันตกเฉียงใต ทิศเบื้องบน และทิศเบื้องลาง
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 2
นั้น ยอมไมอาจอวสานสิ้นสุดลง แตหากปรารถนาจะสําเร็จในกุศลประการนี้ พึงบําเพ็ญมหาจริย
ปณิธานอันไพบูลยสิบประการเถิด สิบประการนั้นมีเชนไรเลา หนึ่งเคารพในพระพุทธเจาทั้งปวง สอง
สรรเสริญพระตถาคต สามสักการะอยางไพบูลย สี่สํานึกกลับใจตอวิบากกรรม หาพลอยยินดีกับกุศล
หกอาราธนาใหหมุนธรรมจักร เจ็ดอัญเชิญใหทรงสถิตในโลก แปดประพฤติตามพุทธอนุศาสน เกา
อนุโลมตามสรรพสัตว สิบอุทิศใหทั้งสิ้น
สุธนกุมารกลาววา พระคุณเจา เชนไรคือการเคารพจนถึงการอุทิศเลา
普賢菩薩告善財言:「善男子!言禮敬諸佛者,所有盡法界、虛
空界、十方三世一切佛剎極微塵數諸佛世尊,我以普賢行願力故,起
深信解,如對目前,悉以清淨身語意業,常修禮敬。一一佛所,皆現
不可說、不可說佛剎極微塵數身,一一身遍禮不可說、不可說佛剎極
微塵數佛。虛空界盡,我禮乃盡。而虛空界不可盡故,我此禮敬無有
窮盡。如是乃至眾生界盡,眾生業盡,眾生煩惱盡,我禮乃盡。而眾
生界,乃至煩惱無有盡故,我此禮敬無有窮盡,念念相續,無有間
斷,身語意業無有疲厭。
พระสมันตภัทรโพธิสัตวกลาวกับสุธนกุมารวา ดูกอนกุลบุตร อันการเคารพในพระพุทธเจาทั้ง
ปวงนั้น คือ ในบรรดาพระผูมีพระภาคทั้งหลาย ที่มีจํานวนเทากับปรมาณูธุลี ในพุทธเกษตรทั่วทิศทั้ง
สิบ ในกาลทั้งสาม ๖ ตลอดสิ้นทั้งธรรมธาตุ ๗และอากาศธาตุนั้น เราจักอาศัยกําลังแหงจริยาปณิธานของ
พระสมันตภัทร ยังใหเกิดศรัทธาอันนอมไปอยางยิ่งยวด ๘ ประดุจ(พระพุทธเจาเหลานั้น) ประทับอยู
เบื้องหนา แลวใชการกระทําแหงกายวาจาและใจที่บริสุทธิ์หมดจด ทําการเคารพนอบนอมอยูสม่ําเสมอ
อันพระพุทธเจาแตละพระองคนั้น ลวนปรากฏพระวรกายเทากับจํานวนปรมาณูธุลีที่มีอยูใน
พุทธเกษตรทั้งปวง อันจะกลาวถึงจํานวนดวยวาจามิได ในกายหนึ่งๆของเรานั้นก็จักวันทนานอบนอม
๖
คือ อดีต ปจจุบัน และอนาคต
๗
ธรรมธาตุ ธาตุคือธรรม จักรวาลทั้งหมดอันอยูในขอบขายของธรรม คือสภาวะความจริงสูงสุด ไมเกิดไมดับ
๘
คือ อธิมุกติ
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 3
อยู ซึ่งพระพุทธเจาจํานวนเทากับปรมาณูธุลีที่มีอยูในพุทธเกษตรทั้งปวงนั้น อันจะกลาวถึงจํานวนดวย
วาจามิได จนอากาศธาตุสิ้นไปแลว การวันทนาของเราจึงจักสิ้นสุด
แตเหตุเพราะอากาศธาตุนั้นมิอาจสิ้น การนอบนอมวันทนาของเรานี้จึงไมสิ้นสุด เชนนี้เรื่อยไป
จนถึงการอวสานแหงสัตวธาตุ การอวสานแหงกรรมธาตุ การอวสานแหงกิเลสธาตุนั้นแล การนอบนอม
วันทนาของเราจึงจักอวสาน แตทวาสัตวธาตุจนถึงกิเลสธาตุนั้นมิอาจอวสาน การนอบนอมวันทนาของ
เรานี้จึงไมสิ้นสุด ระลึกสืบเนื่องอยูไมขาดสิ้น จักมีการกระทําแหงกาย วาจา ใจที่ไมรูเบื่อหนายเลย
「復次,善男子!言稱讚如來者,所有盡法界、虛空界、十方三
世一切剎土所有極微一一塵中,皆有一切世界極微塵數佛。一一佛
所,皆有菩薩海會圍遶。我當悉以甚深勝解,現前知見,各以出過辯
才天女微妙舌根。一一舌根,出無盡音聲海;一一音聲,出一切言辭
海,稱揚、讚歎一切如來諸功德海,窮未來際,相續不斷,盡於法
界,無不周遍。如是虛空界盡,眾生界盡,眾生業盡,眾生煩惱盡,
我讚乃盡。而虛空界乃至煩惱,無有盡故,我此讚歎無有窮盡,念念
相續,無有間斷,身語意業無有疲厭。
ดูกอนกุลบุตร อันการสรรเสริญพระตถาคตนั้น คือในบรรดาปรมาณูธุลีหนึ่งๆ ที่มีอยูใน
โลกธาตุทั้งปวงในทศทิศ ในกาลทั้งสาม ตลอดสิ้นทั้งธรรมธาตุและอากาศธาตุนั้น ลวนมีโลกธาตุทั้งปวง
และมีพระพุทธเจาจํานวนเทาปรมาณูธุลีประทับอยูภายใน แตละพระพุทธเจาองคหนึ่งๆ ยังมีหมู
โพธิสัตวเปรียบดวยหวงมหาสาคร๙แวดลอมอยู เราจักอาศัยศรัทธาอันนอมไปอยางคัมภีรภาพ ยังใหได
รูเห็นยังเบื้องหนา ตางก็ใชอินทรียคือชิวหา ที่ยิ่งกวาชิวหาอันวิเศษแหงนางสุรัสวตีเทวกัญญา โดยแตละ
ชิวหาหนึ่งๆ เปลงสัทสาครคือเสียงสําเนียงที่ไมมีประมาณ แตละเสียงหนึ่งๆ ก็เปนศัพทสาครคือ
คําศัพทที่ไมมีประมาณ สรรเสริญสดุดีพระคุณสาครอันไมมีประมาณของพระตถาคตทั้งปวงจนถึงที่สดุ
ของอนาคตภาคเรื่อยไปไมสิ้นสุด ตลอดสิ้นทั่วธรรมธาตุนั่นแล
๙
สาคร ,มหาสมุทร เปนสํานวนเปรียบวา มีจํานวนมากมาย เหมือนหวงแหงมหาสาครที่กวางออกไปไมมีขอบเขต และลึกล้ําหยั่งวัดไมได
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 4
ดั่งเชนอากาศธาตุไดอวสานลง สัตวธาตุไดสิ้นลง กิเลสธาตุของหมูสัตวไดสิ้นลง การสรรเสริญ
ของเราจึงอวสานจบสิ้น แตทวาอากาศธาตุตลอดถึงกิเลสธาตุไมมีจบสิ้น การสรรเสริญของเรานี้จึงไมจบ
สิ้น ระลึกสืบเนื่องอยูไมขาดสิ้น จักมีการกระทําแหงกาย วาจา ใจที่ไมรูเบื่อหนายเลย
「復次,善男子!言廣修供養者,所有盡法界、虛空界、十方三
世一切佛剎極微塵中,一一各有一切世界極微塵數佛。一一佛所,種
種菩薩海會圍遶。我以普賢行願力故,起深信解,現前知見,悉以上
妙諸供養具,而為供養。所謂華雲、鬘雲、天音樂雲、天傘蓋雲、天
衣服雲,天種種香,塗香、燒香、末香,如是等雲,一一量如須彌山
王。然種種燈,酥燈、油燈、諸香油燈,一一燈炷,如須彌山,一一
燈油,如大海水。以如是等諸供養具,常為供養。
ดูกอนกุลบุตร อันการสักการะอยางไพบูลยนั้น คือภายในบรรดาปรมาณูธุลีที่อยูในพุทธเกษตร
ของพระพุทธเจาทั้งปวงในทศทิศ ในกาลทั้งสาม ตลอดสิ้นทั้งธรรมธาตุและอากาศธาตุ แตละอณูหนึ่งๆ
ตางก็มีโลกธาตุทั้งปวงอยูและมีพระพุทธเจาจํานวนเทาปรมาณูธุลีประทับอยูภายใน แตละพระพุทธเจา
องคหนึ่งๆ ยังมีหมูโพธิสัตวเปรียบดวยหวงมหาสาครแวดลอมอยู เราจักอาศัยกําลังแหงจริยาปณิธาน
ของพระสมันตภัทร ใหเกิดมีความศรัทธาอันนอมไปอยางยิ่ง ใหปรากฏรูเห็นอยูเบื้องหนา แลวใชเครื่อง
สักการะอันประณีตทั้งปวงถวายบูชา มีมวลหมูดอกไม พวงมาลา ทิพยดนตรี ทิพยฉัตร ทิพยอาภรณ
ของหอมอันเปนทิพยตางๆ เครื่องทาหอม เผาเครื่องหอม ผงหอมตางๆเปนตน แตละสิ่งนั้นจักมี
ปริมาณเทาสุเมรุราชสิงขร จุดประทีปตางๆ เชนประทีปเนย ประทีปน้ํามัน ประทีปน้ํามันหอมตางๆ แต
ละประทีปดวงหนึ่งๆ ก็ดุจเขาสุเมรุ น้ํามันแตละประทีปหนึง่ ๆ ก็ดั่งน้ําในมหาสมุทร โดยจะใชเครื่อง
สักการะเหลานี้ถวายบูชาอยูเปนนิจ
「善男子!諸供養中,法供養最,所謂如說修行供養,利益眾生
供養,攝受眾生供養,代眾生苦供養,勤修善根供養,不捨菩薩業供
養,不離菩提心供養。善男子!如前供養無量功德,比法供養一念功
德,百分不及一,千分不及一,百千俱胝那由他分、迦羅分、算分、
數分、諭分、優婆尼沙陀分,亦不及一。何以故?以諸如來尊重法
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 5
故,以如說修行出生諸佛故。若諸菩薩行法供養,則得成就供養如
來。如是修行,是真供養故。此廣大最勝供養,虛空界盡,眾生界
盡,眾生業盡,眾生煩惱盡,我供乃盡。而虛空界乃至煩惱,不可盡
故,我此供養,亦無有盡,念念相續,無有間斷,身語意業無有疲
厭。
ดูกอนกุลบุตร ในการบูชาทั้งปวง ธรรมบูชาเปนเลิศ คือการบูชาดวยการบําเพ็ญจริยาดั่งที่กลาว
การบูชาดวยการยังประโยชนแกสรรพสัตว บูชาดวยการสงเคราะหสรรพสัตว บูชาดวยการรับทุกขแทน
สรรพสัตว บูชาดวยการพากเพียรสรางกุศล บูชาดวยการไมละทิ้งการกระทําของโพธิสัตว บูชาดวยการ
ไมหางไกลจากโพธิจิต
กุลบุตร อันการบูชา(ดวยวัตถุ)ขางตนนั้นแมนจะมีกุศลประมาณไมได แตเมื่อเทียบกับกุศลของ
การดําริถึงธรรมบูชาเพียงครั้ง เทียบไมเทาหนึ่งในรอยสวน ไมเทาหนึ่งในพันสวน แมนรอยพันโกฏินยุ
ตะ ๑๐ สวน ดวยสวนของกลา ๑๑ ดวยสวนของการคํานวณ ดวยสวนของการนับ ดวยสวนของการอุปมา
ดวยสวนของอุปนิษัท ๑๒ ก็ยังมิอาจเทียบไดแมเพียงหนึ่ง เหตุไฉนนั้นฤๅ เพราะเหตุที่พระตถาคต
ทั้งหลายทรงเคารพธรรมอยางยิ่ง เพราะอาศัยการบําเพ็ญตามที่กลาวจึงกอเกิดพระพุทธเจาทั้งปวง หาก
เหลาโพธิสัตวบูชาดวยการประพฤติธรรม ยอมเปนการบูชาพระตถาคต การประพฤติเชนนี้คือการบูชา
อยางแทจริง เปนสิ่งประเสริฐและยิ่งใหญที่สุดของการบูชา เมื่ออากาศธาตุจบสิ้น สัตวธาตุจบสิ้น กรรม
ธาตุของหมูสัตวจบสิ้น กิเลสธาตุของหมูสัตวจบสิ้น การบูชาของเราจึงจบสิ้น แตทวาอากาศธาตุจนถึง
กิเลสมิอาจจบสิ้น การบูชาของเรานี้จงึ มิจบสิ้น ระลึกสืบเนื่องอยูไมขาดสิ้น จักมีการกระทําแหงกาย
วาจา ใจที่ไมรูเบื่อหนายเลย
「復次,善男子!言懺除業障者,菩薩自念:『我於過去無始劫
中,由貪瞋癡,發身口意,作諸惡業,無量無邊。若此惡業,有體相
๑๐
โกฏิ จํานวนนับ เทากับ สิบลาน , นยุตะ 那由他 คือ สังขยาจํานวน ๑ หมื่น บางก็วา นยุตะ, นิยุตะ, นหุตะ(บาลี) คือสังขยาจํานวนหนึ่งแสน หรือ หนึ่งลาน เปน
หลักนับคือ หนึ่งรอยโกฏิเปนหนึ่ง อยุตะ, รอยอยุตะเปนหนึ่งนิยุตะ สวนนยุตะเทากับเลข หนึ่งตอทายดวยศูนยยี่สิบสองตัว พจนานุกรมบาลี-อังกฤษ ของสมาคมบาลี
ปกรณกลาววา นหุตะ หมายถึงสังขยาจํานวนมาก, หนึ่งหมื่น แตพจนานุกรมสันสกฤต-อังกฤษ ของเซอรมอเนียวิลเลี่ยมและปราชญคนอื่นๆ วาไดแก หนึ่งลาน
๑๑
ตามศัพทวา สวนหนึ่งเสี้ยวหนึ่งของเวลา สวน ๑ ใน ๑๖ สวนของดวงจันทร , สวนแบงของเวลา
๑๒
อุปนิษัท หรือเรียกอีกอยางวา เวทานตะ- ที่สุดแหงพระเวท คัมภีรที่แตงดวยหลักศาสนา หรือหลักธรรมหลังยุคพระเวทมีทั้งหมด ๑๐๘ คัมภีร ซึ่งแตงเปนทํานองแนะนํา
ใหเกิดญาณทัศนะมากกวาการใชหลักตรรกวิทยาเขาไปพิสูจน
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 6
者,盡虛空界不能容受。我今悉以清淨三業,遍於法界極微塵剎一切
諸佛菩薩眾前,誠心懺悔,後不復造,恒住淨戒一切功德。』如是虛
空界盡,眾生界盡,眾生業盡,眾生煩惱盡,我懺乃盡。而虛空界乃
至眾生煩惱,不可盡故,我此懺悔,無有窮盡,念念相續,無有間
斷,身語意業無有疲厭。
ดูกอนกุลบุตร อันการสํานึกกลับใจตอวิบากกรรมนั้น โพธิสัตวจักระลึกไดเองวา “ตัวเรานั้น
เมื่อในอดีตกัลปอันหาที่เริ่มตนไมได เพราะโลภะ โทสะ โมหะ ที่กายวาจาใจกระทําอกุศลกรรมทั้งปวง
มาแลวอยางประมาณไมไดและไรขอบเขต หากอกุศลกรรมนี้จะมีรูปสังขารแลวไซร อากาศธาตุทั้งสิ้นก็
มิอาจรับได บัดนี้เราจักอาศัยกรรมสามที่บริสุทธิ์ ตั้งสัตยธิษฐานดวยจริงใจขอขมากรรมสํานึกผิด ตอ
พระตถาคตพุทธเจา พระโพธิสัตวทงั้ หลายจํานวนเทากับปรมาณูธุลีในธรรมธาตุ วาจะไมกระทําผิดอีก
ในภายหลัง จะธํารงอยูในศีลาจารวัตรที่บริสุทธิ์ทงั้ ปวง” เชนนี้ไปตราบเมื่ออากาศธาตุอวสาน สัตวธาตุ
อวสาน กรรมธาตุอวสาน กิเลสธาตุอวสาน การสํานึกผิดของเราจึงอวสาน แตทวาอากาศธาตุจนถึง
กิเลสของหมูสัตวมิอาจอวสานลง การขมาสํานึกผิดของเรานี้ จึงไมมีการอวสาน ระลึกสืบเนื่องอยูไมขาด
สิ้น จักมีการกระทําแหงกาย วาจา ใจที่ไมรูเบื่อหนายเลย
「復次,善男子!言隨喜功德者,所有盡法界、虛空界、十方三
世一切佛剎極微塵數諸佛如來,從初發心,為一切智,勤修福聚,不
惜身命,經不可說、不可說佛剎極微塵數劫。一一劫中,捨不可說、
不可說佛剎極微塵數頭目手足。如是一切難行、苦行,圓滿種種波羅
蜜門,證入種種菩薩智地,成就諸佛無上菩提、及般涅槃,分布舍
利,所有善根,我皆隨喜。及彼十方一切世界,六趣四生,一切種
類,所有功德,乃至一塵,我皆隨喜。十方三世一切聲聞、及辟支
佛,有學、無學,所有功德,我皆隨喜。一切菩薩所修無量難行、苦
行,志求無上正等菩提,廣大功德,我皆隨喜。如是虛空界盡,眾生
界盡,眾生業盡,眾生煩惱盡,我此隨喜,無有窮盡,念念相續,無
有間斷,身語意業無有疲厭。
「復次,善男子!言請轉法輪者,所有盡法界、虛空界,十方三
世一切佛剎極微塵中,一一各有不可說、不可說佛剎極微塵數廣大佛
剎。一一剎中,念念有不可說、不可說佛剎極微塵數一切諸佛,成等
๑๓
มี ๑.นรก ๒.เปรต ๓.เดรัจฉาน ๔.อสุรกาย ๕.มนุษย ๖.เทวดา
๑๔
มี ๑.เกิดจากครรภ ๒.เกิดจากฟองไข ๓.เกิดจากเถาไคล(สิ่งสกปรก) ๔.เกิดแบบผุดขึ้น
๑๕
สาวก แปลวา ผูฟง หมายถึง รับฟงคําสอนของพระพุทธองคแลวนําไปปฏิบัติจนไดผลแลวนําไปเผยแผใหผูอื่นทราบดวย, พระปจเจกพุทธะ แปลวา ผูตรัสรูเฉพาะตนผู
เดียว ไทยเราเรียกพระปจเจกพุทธเจาหรือพระปจเจกโพธิ ทานอธิบายวา เปนผูตรัสรูดวยพระองคเองเชนเดียวกับพระพุทธเจา ซึ่งเปนพระบรมศาสดาของเราทั้งหลายใน
บัดนี้ แตไมสอนผูอื่น นาพิจารณาวา คงหมายความวา ไมสอนผูอื่นใหตรัสรูตาม หรือไมตั้งศาสนาขึ้น และเมื่อมีพระปจเจกพุทธเจา ก็เรียกพระพุทธเจาซึ่งสอนผูอื่นเชนพระ
บรมศาสดาของเราทั้งหลายวา พระสัมมาสัมพุทธเจา แปลวา ผูตรัสรูเอง หรือ พระสัพพัญูพุทธเจา แปลวา พระพุทธะผูตรัสรูธรรมทั้งปวง พระปจเจกพุทธะ ทานแสดง
วามีจํานวนมาก อยูดวยกันในที่แหงหนึ่ง ๆ จํานวนหลายรอยก็มี, พระเสขบุคคล หมายถึง บุคคลยังตองศึกษาในสิกขา ๓ เพื่อดับกิเลส ... นั้นจึงชื่อวา เสกฺขา แปลวา ผูยัง
ศึกษาอยู, อเสขะ แปลวา ผูไมตองศึกษาอีก คือไมตองศึกษาไตรสิกขา คืออธิศีล อธิสมาธิ อธิปญญาอีกตอไป เพราะไดศึกษาจบโดยไดบรรลุอรหันตผลแลว เรียกเต็มวา
พระอเสขะ หรือ อเสขบุคคล อเสขะ ไดแกพระอริยบุคคลระดับสูงสุดคือพระอรหันต ผูเสร็จกิจการศึกษาไตรสิกขาแลว ผูไมมีกิจที่จะตองบําเพ็ญเพื่อละกิเลสอีก
「復次,善男子!言請佛住世者,所有盡法界、虛空界,十方三
世一切佛剎極微塵數諸佛如來,將欲示現般涅槃者,及諸菩薩、聲
聞、緣覺、有學、無學、乃至一切諸善知識,我悉勸請,莫入涅槃,
經於一切佛剎極微塵數劫,為欲利樂一切眾生。如是虛空界盡,眾生
界盡,眾生業盡,眾生煩惱盡,我此勸請無有窮盡,念念相續,無有
間斷,身語意業無有疲厭。
ดูกอนกุลบุตร อันการอัญเชิญใหทรงสถิตในโลกนั้น บรรดาพระพุทธตถาคตเจาจํานวนเทากับ
ปรมาณูธุลีในพุทธเกษตรโลกธาตุทั้งปวงในทศทิศ ในกาลทั้งสาม ตลอดสิ้นทั้งธรรมธาตุและอากาศธาตุ
เมื่อคราที่ทรงสําแดงวาใกลจะเสด็จสูหวงนฤพาน ๑๖ รวมไปถึงเหลาพระโพธิสตั ว พระสาวก พระปจเจก
โพธิ เสขบุคคล อเสขบุคคล จนถึงกัลยาณมิตรทั้งปวง(ที่จะนิพพาน) เราจะอาราธนาใหอยาไดเขาสู
คือ การเสด็จสูปรินิพพาน ถือเปนเหตุการณหนึ่งที่พระพุทธองคแสดงใหเห็นไตรลักษณ ซึ่งการนิพพานนี้ก็เปนความเปนไปหนึ่งของตถตา คือเปนไปอยางนั้นเอง ดังนั้น
๑๖
「復次,善男子!言常隨佛學者,如此娑婆世界毘盧遮那如來,
從初發心,精進不退,以不可說、不可說身命,而為布施,剝皮為
紙,折骨為筆,刺血為墨,書寫經典,積如須彌。為重法故,不惜身
命,何況王位、城邑、聚落、宮殿、園林,一切所有,及餘種種難
行、苦行,乃至樹下成大菩提,示種種神通,起種種變化,現種種佛
身,處種種眾會。
ดูกอนกุลบุตร อันการประพฤติตามพุทธอนุศาสนนั้น ดุจพระไวโรจนพุทธเจาของสหาโลกธาตุ
แหงนี้ ๑๗ นับตั้งแตเริ่มทรงบังเกิดอนุตรโพธิจิต ไดวิริยะพากเพียรไมเสื่อมถอย ทรงนําชีพสังขารจํานวน
มากมายกลาวไมสิ้นบริจาคเปนทาน ไดถลกหนังใชเปนกระดาษ เลาะกระดูกเปนพูกัน กีดเลือดเปนน้ํา
หมึก เพื่อขีดเขียนพระธรรมรวมแลวเทาสุเมรุบรรพต เพราะทรงเห็นแกธรรมมากจึงไมเสียดายชีพ
สังขาร แลวจักประสาใดกับอัครราชศักดิ์ เมือง หมูบาน ปราสาท อุทยาน สรรพสิ่งทั้งปวงอีกเลา ทรง
ประพฤติจริยาอันกระทําไดยากและทุกรกิริยา จนถึงไดตรัสรูมหาโพธิญาณใตอัสสัตถพฤกษ ทรง
สําแดงอภิญญาอิทธิตางๆ บังเกิดการเปลี่ยนแปลงตางๆ ปรากฏพุทธกายตางๆ ประทับอยูในสันนิบาต
ตางๆ
或處一切諸大菩薩眾會道場,或處聲聞及辟支佛眾會道場,或處
轉輪聖王、小王、眷屬眾會道場,或處剎利、及婆羅門、長者、居士
眾會道場,乃至或處天龍八部、人、非人等眾會道場。處於如是種種
眾會,以圓滿音,如大雷震,隨其樂欲,成熟眾生,乃至示現入於涅
槃。如是一切我皆隨學,如今世尊毘盧遮那。如是盡法界、虛空界,
๑๗
พระไวโรจนพุทธเจา แปลวา พระพุทธเจาที่มีความรุงเรือง ประโยคนี้จึงมีความหมายวาธรรมกายของพระพุทธเจาทั้งปวงมีความรุงเรืองอยูโดยปกติธรรมเสมือนกัน
ดังนั้นกายภายในของพระศากยมุนีพุทธเจาและพระพุทธเจาทั้งปวงจึงคือพระไวโรจนะ, สหาโลกธาตุ แปลวา โลกธาตุอันเต็มไปดวยความทุกขจําตองอดทน
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 10
十方三世一切佛剎所有塵中,一切如來皆亦如是,於念念中,我皆隨
學。如是虛空界盡,眾生界盡,眾生業盡,眾生煩惱盡,我此隨學,
無有窮盡,念念相續,無有間斷,身語意業無有疲厭。
บางประทับในที่ชุมนุมของมหาโพธิสัตวทั้งปวง บางในที่ชุมนุมของพระสาวกและพระปจเจกโพธิ
บางในที่ชุมนุมของพระเจาจักรพรรดิ พระราชาและบริวาร บางประทับในทีช่ ุมนุมของกษัตริย พราหมณ
นายบาน บัณฑิต ไปจนถึงประทับในที่ชุมนุมแหงเทพ นาค ภูติในคติแปด๑๘ มนุษยและอมนุษยทั้งปวง
ในสถานที่ชุมนุมตางๆเชนนี้ ทรงใหพระสุรเสียงอันสมบูรณ ประดุจมหาอสุนีบาต ตามแตชนเหลานั้นจะ
ปรารถนายินดี เพื่ออบรมสรรพสัตว จนถึงการสําแดงวาเสด็จสูหวงนิพพาน สิ่งทั้งปวงเหลานี้เราจัก
ศึกษาตามทั้งสิ้น เหมือนพระผูมีพระภาคไวโรจนะในบัดนี้ ประดุจธุลีของพุทธเกษตรทั้งหลายในทศทิศ
และในกาลทัง้ สาม ตลอดสิ้นทั้งธรรมธาตุและอากาศธาตุที่มีพระตถาคตประทับอยูก็เปนเชนนี้ ในทุกๆ
ความระลึกแหงจิต เราจักศึกษาตามทั้งสิ้น เชนนี้ไปจนถึงการสิ้นไปของอากาศธาตุ การสิ้นไปของสัตว
ธาตุ การสิ้นไปของกรรม การสิ้นไปของกิเลส การศึกษาตามของเรานี้จักไมมีสิ้นสุด ระลึกสืบเนื่องอยูไม
ขาดสิ้น จักมีการกระทําแหงกาย วาจา ใจที่ไมรูเบื่อหนายเลย
「復次,善男子!言恒順眾生者,謂盡法界、虛空界,十方剎
海,所有眾生種種差別,所謂卵生,胎生,濕生,化生,或有依於
地、水、火、風而生住者,或有依空、及諸卉木而生住者;種種生
類,種種色身,種種形狀,種種相貌,種種壽量,種種族類,種種名
號,種種心性,種種知見,種種欲樂,種種意行,種種威儀,種種衣
服,種種飲食,處於種種村營、聚落、城邑、宮殿,乃至一切天龍八
部、人、非人等;無足、二足、四足、多足、有色、無色、有想、無
想、非有想、非無想。
ดูกอนกุลบุตร อันการอนุโลมตามสรรพสัตวนั้น บรรดาสรรพสัตวที่มีความแตกตาง
นานาประการ ในเกษตรสาคร(โลกธาตุตางๆ)ทั่วทศทิศ ตลอดสิ้นทั้งธรรมธาตุและอากาศธาตุ มีประเภท
ที่กําเนิดโดยไข กําเนิดโดยครรภ กําเนินโดยเถาไคล เกิดแบบผุดขึ้น บางอาศัยตามดิน น้ํา ไฟ ลมใน
๑๘
มี ๑.เทพ ๒.นาค ๓.ยักษ ๔.คนธรรพ ๕.อสุร ๖.ครุฑ ๗.กินนร ๘.มโหราค
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 11
การมีชีวิตอยู บางก็อาศัยอากาศและตนหญาตนไมทั้งหลายในการมีชีวิต มีชีวิตแบบตางๆ มีรูปกาย
ตางๆ มีรูปรางตางๆ มีลกั ษณะตางๆ มีอายุขัยตางๆ มีตระกูลตางๆ มีชื่อตางๆ มีสภาวะจิตตางๆ มี
ความรูตางๆ มีอัธยาศัยตางๆ มีความคิดตางๆ มีอิริยาบถตางๆ มีอาภรณตางๆ มีอาหารตางๆ แลใน
สถานที่ตางๆ เชนชนบท หมูบาน เมืองหลวง ราชมณเฑียร จนถึงหมูเทพ นาค ภูติในคติแปด มนุษย
และอมนุษยทั้งปวง พวกที่ปราศจากเทา สองเทา สี่เทา หลายเทา พวกที่มีรูป ไรรูป มีสญ
ั ญา ไรสัญญา
มีสัญญาก็ไมใช ไรสัญญาก็ไมใช
如是等類,我皆於彼,隨順而轉,種種承事,種種供養,如敬父
母,如奉師長、及阿羅漢,乃至如來,等無有異;於諸病苦,為作良
醫;於失道者,示其正路;於闇夜中,為作光明;於貧窮者,令得伏
藏;菩薩如是平等饒益一切眾生。
บรรดาประเภทเหลานี้ เราจะอนุโลมเปลี่ยนแปลงตามพวกเขาทั้งสิ้น จะรับเปนภาระตางๆ จะ
ดูแลตางๆ เสมือนการเคารพตอบิดามารดา ดุจการอุปฏฐากอาจารยและพระอรหันตจนถึงพระตถาคต
เสมอเหมือนไมตางกัน สําหรับผูเปนทุกขเพราะโรคทั้งปวงจะเปนแพทย สําหรับผูหลงทางจะชี้หนทางที่
ถูกตอง สําหรับยามมืดมนจะเปนแสงสวาง สําหรับผูยากไรจะเปนคลังสมบัติ พระโพธิสัตวจักยังหิต
ประโยชนแกสรรพสัตวทงั้ ปวงดวยความเสมอภาคเชนนี้แล
「何以故?菩薩若能隨順眾生,則為隨順供養諸佛;若於眾生尊
重承事,則為尊重承事如來;若令眾生生歡喜者,則令一切如來歡
喜。何以故?諸佛如來以大悲心而為體故,因於眾生,而起大悲;因
於大悲,生菩提心;因菩提心,成等正覺。
เหตุไฉนเลา พระโพธิสตั วนั้นหากสามารถอนุโลมตามสรรพสัตวได ยอมเปนการตามสักการะ
พระพุทธเจาทั้งปวง หากคารวะและเปนธุระใหแกสรรพสัตว ยอมเปนการเคารพและเอาภาระของพระ
ตถาคต หากยังสรรพสัตวใหเกิดความยินดี ยอมยังใหพระตถาคตทั้งปวงยินดี เพราะเหตุใดเลา เพราะ
พระพุทธตถาคตใชมหากรุณาจิตเปนสังขาร เหตุเพราะสรรพสัตวแลวจึงเกิดมหากรุณา เหตุเพราะมหา
กรุณาจึงเกิดโพธิจิต เหตุเพราะโพธิจิตจึงสําเร็จพระสัมมาสัมโพธิ
以於眾生心平等故,則能成就圓滿大悲;以大悲心,隨眾生故,
則能成就供養如來。菩薩如是隨順眾生,虛空界盡,眾生界盡,眾生
業盡,眾生煩惱盡,我此隨順,無有窮盡,念念相續,無有間斷,身
語意業無有疲厭。
เพราะอาศัยจิตที่เสมอภาคตอสรรพสัตว จึงสามารถสําเร็จมหากรุณาที่บริบูรณ เพราะอาศัยมหา
กรุณาจิตอนุโลมตามสรรพสัตว จึงสามารถสักการะพระตถาคต โพธิสัตวพึงอนุโลมตามสรรพสัตวอยู
เชนนี้ ตราบจนอากาศธาตุอวสาน สัตวธาตุอวสาน กรรมของหมูสัตวอวสาน กิเลสของหมูสัตวอวสาน
การอนุโลมตามของเรานี้จักไมอวสาน ระลึกสืบเนื่องอยูไมขาดสิ้น จักมีการกระทําแหงกาย วาจา ใจที่
ไมรูเบื่อหนายเลย
「善男子!是為菩薩摩訶薩十種大願具足圓滿。若諸菩薩,於此
大願,隨順趣入,則能成熟一切眾生,則能隨順阿耨多羅三藐三菩
提,則能成滿普賢菩薩諸行願海。是故,善男子!汝於此義,應如是
知。
ดูกอนกุลบุตร เพื่อยังใหปณิธานที่ยิ่งใหญสิบประการของโพธิสัตวมหาสัตวบริบูรณถวน เหลา
โพธิสัตวทั้งหลาย พึงอาศัยมหาปณิธานนี้ตามแตประสงคยอมอบรมสรรพสัตวทั้งหลายได ยอม
สามารถอนุโลมไปตามพระอนุตรสัมมาสัมโพธิญาณได ยอมสามารถสําเร็จบริบูรณในจริยาปณิธานที่
ไพศาลดุจมหาสาครของพระสมันตภัทรโพธิสัตวได ดวยเหตุนี้ กุลบุตร ในอรรถะนี้เธอพึงจําแนกเชนนี้
แล
或復有人,以深信心,於此大願,受持讀誦,乃至書寫一四句
偈,速能除滅五無間業;所有世間身心等病,種種苦惱,乃至佛剎極
微塵數一切惡業,皆得銷除;一切魔軍、夜叉、羅剎,若鳩槃荼、若
毘舍闍、若部多等,飲血、噉肉、諸惡鬼神,皆悉遠離,或時發心,
親近守護。
หากยังมีผูอาศัยศรัทธาจิตที่ลึกซึ้ง จดจําสาธยายมหาปณิธานนี้ จนถึงการคัดลอกหนึ่งบท สี่บาท
ยอมสามารถดับกรรมของอเวจีใหสิ้นไดอยางรวดเร็ว บรรดาโรคของกายและจิตของโลก ความทุกข
ทรมานทั้งปวง จนถึงอกุศลกรรมทั้งปวงที่มีจํานวนเทาปรมาณูในพุทธเกษตรลวนจักมลายสิ้น บรรดา
มารเสนา ยักษ รากษส แมกุมภัณฑ แมปศาจ แมภูติทั้งหลาย ผูดื่มโลหิต กินมังสะจะไกลหางออกไป
ทั้งสิ้น บางเวลายังเกิดจิตเลื่อมใสคุมครองรักษาอยูใกลชิด
「是故,若人誦此願者,行於世間,無有障礙,如空中月出於雲
翳,諸佛菩薩之所稱讚,一切人天皆應禮敬,一切眾生悉應供養。此
善男子善得人身,圓滿普賢所有功德,不久當如普賢菩薩,速得成就
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 15
微妙色身,具三十二大丈夫相;若生人天,所在之處,常居勝族,悉
能破壞一切惡趣,悉能遠離一切惡友,悉能制伏一切外道,悉能解脫
一切煩惱;如師子王摧伏群獸,堪受一切眾生供養。
เหตุนี้แล หากผูอานทองปณิธานนี้ แลวดําเนินอยูในโลกยอมปราศจากอุปสรรคกั้นขวาง ประดุจ
จันทราที่โผลพนจากเมฆบดบัง พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจาและโพธิสัตวทั้งหลายลวนสดุดี มนุษย
และเทวดาทั้งปวงจักใหความเคารพ อันกุลบุตรนี้คือผูไดรับกายมนุษยโดยประเสริฐแลว เปนผู
สมบูรณในกุศลของพระสมันตภัทร มิชานานจักเสมือนกับพระสมันตภัทรโพธิสัตว ไดสําเร็จซึ่งสุรปู กาย
อันวิเศษโดยเร็ว สมบูรณในมหาปุริลกั ษณะสามสิบสองประการ หากบังเกิดเปนมนุษยและเทวดา จะได
อยูในฐานะของตระกูลที่สูงสงเปนนิจ สามารถทําลายอบายภูมิทั้งหลาย สามารถหางไกลจากมิตรชั่วทั้ง
ปวง สามารถกําราบพาหิรมารทั้งหลาย สามารถหลุดพนจากกิเลสทั้งหลาย ประดุจสิงหราชสยบสัตว
นอยใหญ แลวรับการสักการะจากหมูสัตวทั้งปวง
又復是人,臨命終時,最後剎那,一切諸根悉皆散壞,一切親屬
悉皆捨離,一切威勢悉皆退失,輔相、大臣,宮城內外象、馬車乘,
珍寶伏藏,如是一切無復相隨。唯此願王不相捨離,於一切時,引導
其前,一剎那中,即得往生極樂世界。
อีกบุคคลผูนี้ เมื่อสมัยที่จะสิ้นชีพนั้น ในขณะสุดทาย อินทรียทั้งปวงจักแตกสลาย บรรดาญาติ
มิตรลวนหลีกลี้ บรรดาอํานาจตางเลื่อมถอย ความเปนอํามาตย ขุนนาง ปราสาท ธานีทั้งในนอก รถที่
เทียมดวยชาง มา คลังสมบัติรัตนมณี สิ่งทั้งปวงเหลานี้มิอาจติดตามไปดวย มีเพียงราชาแหงปณิธาน๑๙
นี้ที่มิทอดทิ้งหางไกลแมในกาลทั้งปวง จักดําเนินนําอยูเบื้องหนาผูนั้น ในขณะเดียวจึงไดไปอุบัติยังสุขาว
ตีพุทธเกษตร
「到已,即見阿彌陀佛、文殊師利菩薩、普賢菩薩、觀自在菩
薩、彌勒菩薩等。此諸菩薩色相端嚴,功德具足,所共圍遶。其人自
見,生蓮華中,蒙佛授記。得授記已,經於無數百千萬億那由他劫,
๑๙
คือ พระสมันตภัทรโพธิสัตว
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 16
普於十方不可說、不可說世界,以智慧力,隨眾生心,而為利益。不
久當坐菩提道場,降伏魔軍,成等正覺,轉妙法輪,能令佛剎極微塵
數世界眾生,發菩提心,隨其根性,教化成熟,乃至盡於未來劫海,
廣能利益一切眾生。
เมื่อลุถึงสุขาวตีแลว จักไดพบพระอมิตายุสอรหันตสัมมาสัมพุทธเจา มัญชุศรีโพธิสัตว สมันต
ภัทรโพธิสัตว อวโลกิเตศวรโพธิสัตว เมตไตรยโพธิสัตว บรรดาโพธิสัตวเหลานี้มีวรลักษณสงางาม
สมบูรณในกุศลความดีงามซึ่งแวดลอมอยู บุคคลนั้นจักไดเห็นตนเองกําเนิดในดอกบัว แลวไดรับพุทธ
พยากรณ แลเมื่อรับพยากรณแลว ผานเวลาไปรอยพันหมื่นโกฏิอสงไขย๒๐นยุตกัลป ในโลกธาตุทั้งปวง
ทั่วทศทิศอันจะกลาวไมไดสิ้นนั้น จะอาศัยกําลังแหงปญญาญาณอนุโลมตามจิตของสรรพสัตวเพื่อยัง
ประโยชน ผานไปอีกมิชานานจักไดประทับบนโพธิบัลลังกสถาน บําราบหมูมารเสนา แลวไดตรัสรูแก
พระอภิสัมโพธิญาณ หมุนเคลื่อนกงลอพระธรรม สามารถยังใหสรรพสัตวในโลกธาตุจํานวนเทาปรมาณู
ธุลีในพุทธเกษตรบังเกิดโพธิจิต แลวสั่งสอนอบรมตามแตอินทรียภาวะนั้นๆ จนหมดสิ้นกัลปสาครเบื้อง
อนาคต สามารถยังประโยชนแกหมูสัตวอยางไพบูลย
「善男子!彼諸眾生若聞、若信此大願王,受持讀誦,廣為人
說,所有功德,除佛世尊,餘無知者。是故,汝等聞此願王,莫生疑
念,應當諦受。受已能讀,讀已能誦,誦已能持,乃至書寫,廣為人
說。是諸人等,於一念中,所有行願,皆得成就;所獲福聚無量無
邊,能於煩惱大苦海中,拔濟眾生,令其出離,皆得往生阿彌陀佛極
樂世界。」
ดูกอนกุลบุตร สรรพสัตวเหลานั้น หากไดสดับฟง หากเลื่อมใสในมหาปณิธานราชนี้ ไดจดจําไว
สาธยาย และปาวประกาศแกผูอื่นแลวไซร กุศลอันพึงมีนั้น เวนแตองคพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจา
แลว ไมมีผูอื่นใดจะทราบได ดวยเหตุนี้ เธอทั้งหลายเมื่อไดสดับปณิธานราชนี้แลว อยาไดเกิดความ
สงสัย พึงนอมรับ เมื่อนอมรับแลวจึงสามารถอาน เมื่ออานแลวจึงสามารถทอง เมื่อทองแลวจึงสามารถ
จดจํา จนถึงการจารึก แลวปาวประกาศแกผูอื่น บุคคลเหลานี้ในขณะความระลึกเดียว บรรดาจริยาและ
๒๐
๑ อสงไขย คือ ๑ ตามดวยเลข ๐ จํานวน ๑๔๐ ตัว หรือ ๑ คูณ ๑๐ ยกกําลัง ๑๔๐ กัลป
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 17
ปณิธานทั้งหลาย ลวนจะสําเร็จทุกประการ ไดรับบุญกุศลหาประมาณไมได หาขอบเขตไมได สามารถ
ชวยเหลือสรรพสัตวใหออกจากทะเลทุกขเศราหมองที่กวางใหญได พากันไปอุบัติยังสุขาวตีโลกธาตุของ
พระอมิตายุสอรหันตสัมมาสัมพุทธเจาพระองคนั่นแล
爾時,普賢菩薩摩訶薩欲重宣此義,普觀十方,而說偈言:
「所有十方世界中,三世一切人師子,
我以清淨身語意,一切遍禮盡無餘。
สมัยนั้น พระสมันตภัทรโพธิสัตวมหาสัตว ไดปรารถนาจะกลาวย้ําในอรรถะนี้ เมื่อพิจารณาไป
ทั่วทิศทั้งสิบแลว จึงกลาวโศลกวา...
ทามกลางโลกธาตุบรรดามีในทศทิศ
พระผูนรสิงหทั้งปวงในตรีกาลเหลานัน้
เราจักใชกาย วาจาและใจที่บริสุทธิ์
นมัสการทุกพระองคเหลานั้นอยางมิขาดตกบกพรอง
普賢行願威神力,普現一切如來前,
一身復現剎塵身,一一遍禮剎塵佛。
ดวยพลานุภาพแหงจริยาและปณิธานของพระสมันตภัทร
เราจักปรากฏอยูเบื้องหนาพระตถาคตเจาทั้งปวง
กายเดียวยังปรากฏมีหลายกายเทาจํานวนปรมาณูในโลกธาตุ
กายหนึ่งๆ จักนมัสการพระพุทธเจาจํานวนเทาปรมาณูนั้น
於一塵中塵數佛,各處菩薩眾會中,
無盡法界塵亦然,深信諸佛皆充滿。
ภายในปรมาณูธุลีหนึ่งยังมีพระพุทธเจาจํานวนเทาปรมาณูธุลี
ทุกสถานที่ตางมีหมูโพธิสัตวประชุมอยู
各以一切音聲海,普出無盡妙言辭,
盡於未來一切劫,讚佛甚深功德海。
(ทุกกายของเรา)จักใชสัทสาครสําเนียงตางๆ
บังเกิดเปนวจนะที่ไพเราะไมสิ้นสุด
จนสิ้นกัลปทั้งปวงในอนาคต
ก็จักยังสรรเสริญอยูซึ่งพระพุทธคุณที่ดุจหวงมหรรณพ
以諸最勝妙華鬘,妓樂塗香及傘蓋,
如是最勝莊嚴具,我以供養諸如來。
จักใชมาลัยดอกไมที่วิจิตร
เครื่องดนตรี เครื่องทาหอมและรมฉัตรที่เปนเลิศทั้งมวลนี้
อันเปนเครื่องบูชาที่อลังการอยางยิ่ง
เราขอถวายสักการะตอพระตถาคตทั้งปวง
最勝衣服最勝香,末香燒香與燈燭,
一一皆如妙高聚,我悉供養諸如來。
แพรพรรณทีเ่ ปนเลิศ เครื่องหอมที่เปนเลิศ
ผงหอม เครื่องหอมเผารอน อีกทั้งประทีปดวงเทียน
แตละสิ่งหนึง่ กองสูงดุจเขาสุเมรุ
เราขอถวายสักการะตอพระตถาคตทั้งปวง
我以廣大勝解心,深信一切三世佛,
悉以普賢行願力,普遍供養諸如來。
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 19
เราจักใชจิตศรัทธาไพบูลยที่นอมไปอยางยิ่งนี้
ศรัทธามั่นตอพระพุทธเจาทั้งหลายในตรีกาล
จักใชกําลังจริยาวัตรและปณิธานของพระสมันตภัทร
บูชาพระตถาคตทั้งปวงอยางทั่วถึง
我昔所造諸惡業,皆由無始貪恚癡,
從身語意之所生,一切我今皆懺悔。
อกุศลกรรมทั้งปวงที่เราไดทําแลว
ลวนมีสาเหตุจากโลภะ โทสะ โมหะ ทีห่ าจุดเริ่มไมได
ที่เกิดขึ้นทางการกระทํา คําพูดและความนึกคิด
บัดนี้เราสํานึกในผิดนั้นทั้งปวง
十方一切諸眾生,二乘有學及無學,
一切如來與菩薩,所有功德皆隨喜。
หมูสัตวทั้งหลายในทศทิศ
ทวิยานิก๒๑ เสขบุคคลและพระอเสขะ
พระตถาคตและพระโพธิสัตวทั้งหลาย
เราจักอนุโมทนากับกุศลของทานเหลานั้น
十方所有世間燈,最初成就菩提者,
我今一切皆勸請,轉於無上妙法輪。
พระโลกประทีปเจาในทิศทั้งสิบ
เมื่อปฐมสมัยที่สําเร็จพระโพธิญาณ
เราจักอาราธนาดวยประการทั้งปวง
ใหทรงหมุนกงลอพระธรรมจักร
๒๑
คือ บุคคลในยาน ๒ ประเภท คือ สาวกยาน และปจเจกยาน
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 20
諸佛若欲示涅槃,我悉至誠而勸請,
唯願久住剎塵劫,利樂一切諸眾生。
พระพุทธเจาทั้งหลายหากปรารภเขาสูห วงนิพพาน
เราจักทูลอาราธนาอยางที่สุด
ขอใหทรงพระชนมชีพอยูในโลกหลายกัลปเทาปรมาณูในโลก
เพื่อยังประโยชนแกหมูสัตวทั้งปวง
所有禮讚供養福,請佛住世轉法輪,
隨喜懺悔諸善根,迴向眾生及佛道。
บรรดากุศลจากการวันทนาและบูชา
การเชิญพระพุทธองคใหสถิตในโลกและหมุนธรรมจักร
กุศลมูลทั้งปวงของการโมทนาและขมากรรม
ขออุทิศแกสรรพสัตวและพุทธภูมิ
我隨一切如來學,修習普賢圓滿行,
供養過去諸如來,及與現在十方佛。
เราจักศึกษาตามพระตถาคตทั้งปวง
ประพฤติจริยาวัตรอันสมบูรณของพระสมันตภัทร
จักบูชาพระตถาคตทั้งหลายในอดีต
และพระพุทธเจาในทศทิศ ณ กาลปจจุบัน
未來一切天人師,一切意樂皆圓滿,
我願普隨三世學,速得成就大菩提。
พระศาสดาของเทวดาและมนุษยทั้งหลายในอนาคต
ลวนมีพระอัธยาศัยสมบูรณ
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 21
เราจักประพฤติตามพระพุทธเจาในกาลทั้งสาม
เพื่อสําเร็จถึงมหาโพธิญาณโดยเร็ว
所有十方一切剎,廣大清淨妙莊嚴,
眾會圍遶諸如來,悉在菩提樹王下。
ในบรรดาโลกธาตุทั้งปวงในทศทิศ
ลวนกวางใหญไพศาล บริสุทธิ์ อลังการยิ่ง
หมูชนที่แวดลอมพระตถาคตทั้งหลายอยู
ลวนแตประทับใตโพธิรุกขราชา
十方所有諸眾生,願離憂患常安樂,
獲得甚深正法利,滅除煩惱盡無餘。
ขอใหหมูสัตวทั้งหลายในทิศทั้งสิบ
จงไกลจากทุกขโศก มีปกติอยูเปนผาสุก
ไดเสวยประโยชนแหงพระสัทธรรมทีค่ ัมภีรภาพ
แลวดับกิเลสจนสิ้นไมเหลือเชื้อ
我為菩提修行時,一切趣中成宿命,
常得出家修淨戒,無垢無破無穿漏。
สมัยที่เราประพฤติโพธิจริยานั้น
ในทุกสถานจงไดสําเร็จปุพเพนิวาสานุสติญาณ๒๒
ไดออกบวชและประพฤติศีลบริสุทธิอ์ ยูเปนนิจ
ดวยความไมแปดเปอน ไมทําลาย ไมเคลือบยอมเถิด
๒๒
ความรูคือ สามารถระลึกชาติ หนหลังได , หนึ่งในอภิญญา ๖ ประการ
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 22
天龍夜叉鳩槃荼,乃至人與非人等,
所有一切眾生語,悉以諸音而說法。
เทพ นาค ยักษและกุมภัณฑ
จนถึงมนุษยและอมนุษยทั้งปวง
บรรดาภาษาของหมูสัตวเหลานัน้
เราจักใชเสียงทั้งปวงนั้นแสดงธรรม
勤修清淨波羅蜜,恒不忘失菩提心,
滅除障垢無有餘,一切妙行皆成就。
ใหเพียรบําเพ็ญปารมิตาบริสุทธิ์
และไมวิบัติหลงลืมโพธิจิต
วิบากและมลทินเมื่อกําจัดสิ้นไมมีเหลือ
จริยาที่ประเสริฐทั้งปวงจึงสําเร็จได
於諸惑業及魔境,世間道中得解脫,
猶如蓮華不著水,亦如日月不住空。
ในเหลากิเลสกรรมและมารวิสัย
หนทางแหงโลกียะ ก็ไดหลุดพนแลว
อุปมาปุณฑริกชาติมิสัมผัสวารี
อีกดั่งอาทิตยและจันทรามิไดติดของในอากาศ
悉除一切惡道苦,等與一切群生樂,
如是經於剎塵劫,十方利益恒無盡。
ทุกขจากอบายมรรคทั้งปวงถูกขจัดจนสิ้น
มีสุขเสมอดวยเวไนยสัตวทั้งปวง
เมื่อผานกัลปไปเทากับปรมาณูในโลก
จึงสามารถยังประโยชนทั่วทศทิศไปตลอดไมมีประมาณ
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 23
我常隨順諸眾生,盡於未來一切劫,
恒修普賢廣大行,圓滿無上大菩提。
เราจักอนุโลมตามสรรพสัตวอยูเปนนิจ
แมสิ้นกัลปทั้งปวงในอนาคต
เพราะบําเพ็ญสมันตภัทรไพบูลยจริยาอยูนี้
จึงไดสมบูรณซึ่งพระอนุตรสัมโพธิ
所有與我同行者,於一切處同集會,
身口意業皆同等,一切行願同修學。
ขอใหทานทั้งหลายและเรามีจริยาเหมือนกัน
ไดรวมชุมนุมรวมกันแมในสถานที่ทั้งปวง
ไดมีกาย วาจา ใจที่เสมือนกัน
จริยาวัตร ปณิธานทั้งปวงนั้นก็จะรวมกันศึกษาบําเพ็ญ
所有益我善知識,為我顯示普賢行,
常願與我同集會,於我常生歡喜心。
บรรดากัลยาณมิตรของเรานี้
เมื่อเราแสดงสมันตภัทรจริยาแลว
จึงมีปณิธานจักอยูพรอมกับเรา
ยังใหเราเกิดจิตยินดีอยูเปนนิจ
願常面見諸如來,及諸佛子眾圍遶,
於彼皆興廣大供,盡未來劫無疲厭。
มีปณิธานจักประสบพระตถาคตทั้งหลาย
พรอมกับเหลาพุทธบุตรที่แวดลอม
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 24
ดวยจักถวายมหาสักการะตอทานเหลานั้น
จนสิ้นกัลปในอนาคตอยางมิเบื่อหนาย
願持諸佛微妙法,光顯一切菩提行,
究竟清淨普賢道,盡未來劫常修習。
มีปณิธานจะธํารงคัมภีรธรรมของพระพุทธเจาทั้งปวง
สําแดงโพธิจริยาทั้งปวงใหรุงเรือง
ประพฤติสมันตภัทรจริยาอยางหมดจดถึงที่สุด
จนถึงกัลปอันเปนที่สุดของอนาคตกาล
我於一切諸有中,所修福智恒無盡,
定慧方便及解脫,獲諸無盡功德藏。
เราจักอาศัยภพทั้งปวง
บําเพ็ญกุศลและปญญาไปไมจบสิ้น
ทั้งสมาธิ ญาณ อุปายะและวิมุตติ
ไดเสวยกุศลทั้งปวงไมจบสิ้น
一塵中有塵數剎,一一剎有難思佛,
一一佛處眾會中,我見恒演菩提行。
ภายในปรมาณูหนึ่งยังมีปรมาณูเทาที่มีอยูในโลกธาตุ
แตละโลกธาตุยังมีพระพุทธเจา(มากมาย)ยากแกการนึกคิดได
รวมทั้งมหาชนที่แวดลอมพระพุทธเจาหนึ่งๆนั้นดวย
ซึ่งเราเห็นวากําลังกระทําโพธิจริยาอยูเปนนิจ
一切如來語清淨,一言具眾音聲海,
隨諸眾生意樂音,一一流佛辯才海。
พระวจนะที่บริสุทธิ์ของพระตถาคตทั้งปวง
วจีหนึ่งนั้นประกอบดวยเสียงแลสําเนียงดุจหวงสาคร
คลอยตามเสียงที่หมูสัตวพึงพอใจ
ซึ่งแตละเสียงหนึ่งๆคือกระแสแหงพุทธปฏิภาณสาคร
三世一切諸如來,於彼無盡語言海,
恒轉理趣妙法輪,我深智力普能入。
พระตถาคตทั้งปวงในกาลสาม
ทรงใชวจนะภาษาที่ไมสิ้นสุดประหนึ่งสาครนั้น
ในการหมุนพระธรรมจักรใหเคลื่อนไป
เราจักใชกําลังของปญญาที่แยบคายในการเขาถึง
我能深入於未來,盡一切劫為一念,
三世所有一切劫,為一念際我皆入。
๒๓
ตรีภูมิคือ ภูมิ ๓ มี กามภูมิ รูปภูมิ อรูปภูมิ
๒๔
สาคร ,มหาสมุทร เปนสํานวนเปรียบวา มีจํานวนมากมาย เหมือนหวงแหงมหาสาครที่กวางออกไปไมมีขอบเขต และลึกล้ําหยั่งวัดไมได
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 26
เราสามารถเขาถึงภาวะแหงอนาคต
ตลอดกัลปทั้งหลายในระลึกเดียว
และกัลปทั้งปวงแหงตรีกาล
เราก็สามารถเขาถึงไดภายในขณะเดียว
我於一念見三世,所有一切人師子,
亦常入佛境界中,如幻解脫及威力。
เราอาศัยความระลึกเดียวแลเห็นตรีกาล
บรรดาพระนรสิงหทั้งปวง
ยังเสด็จสูพุทธวิสัยอยูเปนนิจ
ประดุจมายา วิมุตติและพลานุภาพ
於一毛端極微中,出現三世莊嚴剎,
十方塵剎諸毛端,我皆深入而嚴淨。
ในเบื้องปลายสุดของโลมชาติ
ยังปรากฏวยูหโลกธาตุของกาลทั้งสาม
โลกธาตุจํานวนเทาปรมาณูในทศทิศ ก็อยูที่ปลายแหงโลมชาติทั้งปวง
เราจักดําเนินลึกเขาไปเพื่อชําระใหบริสทุ ธิ์
所有未來照世燈,成道轉法悟群有,
究竟佛事示涅槃,我皆往詣而親近。
บรรดาพระโลกประทีปเจาในอนาคต
ที่ไดสําเร็จมรรค เคลื่อนธรรมจักร ใหหมูสัตวตื่นขึ้น
กระทําพุทธกิจถึงที่สุดแลวสูนิพพาน
เราจะไปเฝายังที่นั้นอยางใกลชิด
清淨一切善業力,摧滅一切煩惱力,
降伏一切諸魔力,圓滿普賢諸行力。
ดวยกําลังแหงกุศลธรรมทั้งปวงที่บริสทุ ธิ์
ดวยกําลังแหงการกําจัดกิเลสทั้งปวง
ดวยกําลังแหงการบําราบมารทั้งปวง
ดวยกําลังแหงสมันตภัทรจริยาทั้งปวงที่บริบูรณ
普能嚴淨諸剎海,解脫一切眾生海,
善能分別諸法海,能甚深入智慧海。
สามารถชําระโลกธาตุสาครทั้งหลายใหบริสุทธิ์
ไดหลุดพนจากหวงมหรรณพของหมูสัตวทั้งหลาย
สามารถจําแนกธรรมสาครทั้งปวงไดเปนอยางดี
สามารถเขาสูป ญญาญาณไดโดยแยบคาย
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 28
普能清淨諸行海,圓滿一切諸願海,
親近供養諸佛海,修行無倦經劫海。
สามารถชําระจริยาสาครทั้งหลายใหบริสุทธิ์
สมบูรณในปณิธานสาครทั้งปวง
สักการะใกลชิดพระพุทธตถาคตสาครทั้งหลาย
แลประพฤติจริยาโดยไมหนายแหนงตลอดกัลปสาคร
三世一切諸如來,最勝菩提諸行願,
我皆供養圓滿修,以普賢行悟菩提。
พระตถาคตทั้งปวงในกาลสาม
มีพระโพธิ จริยาวัตรและปณิธานทั้งปวงประเสริฐสุด
เราจักขอบูชาโดยสมบูรณ
ดวยสมันตภัทรจริยา เพื่อรูแจงโพธิญาณ
一切如來有長子,彼名號曰普賢尊,
我今迴向諸善根,願諸智行悉同彼。
พระตถาคตเจาทั้งปวงมีโอรสองคโต
นามกรวา “สมันตภัทร”
บัดนี้เราขออุทิศกุศลมูลทั้งปวง
ขอใหปญญาและจริยาทั้งปวงเสมือนพระองค
願身口意恒清淨,諸行剎土亦復然,
如是智慧號普賢,願我與彼皆同等。
我為遍淨普賢行,文殊師利諸大願,
滿彼事業盡無餘,未來際劫恒無倦。
ดวยเรามีจริยาวัตรของพระสมันตภัทร
และมหาปณิธานทั้งปวงของพระมัญชุศรีที่สะอาดรอบ
จึงพรอมอยูในกิจเหลานั้นทั้งสิ้น
ในกัลปแหงอนาคตจักไมตองยอทอเลย
我所修行無有量,獲得無量諸功德,
安住無量諸行中,了達一切神通力。
อันการบําเพ็ญจริยาวัตรของเรานั้นไมมีประมาณ
จึงไดรับกุศลตางๆ ไมมีประมาณ
แลวตั้งอยูในจริยาวัตรทั้งปวงไมมีประมาณ
ไดแทงตลอดซึ่งอภิญญาพละทั้งปวง
文殊師利勇猛智,普賢慧行亦復然,
我今迴向諸善根,隨彼一切常修學。
พระมัญชุศรีมีปญญาอันแกลวกลา
พระสมันตภัทรก็มีญาณจริยาดุจเดียวกัน
บัดนี้เราขออุทิศกุศลมูลทั้งปวง
เพื่อศึกษาบําเพ็ญสิ่งทั้งปวงตามพระองคอยูเปนนิจ
願我臨欲命終時,盡除一切諸障礙,
面見彼佛阿彌陀,即得往生安樂剎。
ขอใหเมื่อสมัยเราจะสิ้นชีพ
วิบากคือสิ่งกีดกั้นทั้งหลายจงหมดสิ้น
ไดประสบพระอมิตายุสะพุทธเจาองคนั้น
แลวไปอุบัติที่แดนสุขาวตี
我既往生彼國已,現前成就此大願,
一切圓滿盡無餘,利樂一切眾生界。
เมื่อเราไปอุบัติที่โลกธาตุนั้นแลว
จักไดสําเร็จซึ่งมหาปณิธานนี้
ทุกสรรพสิ่งจักบริบูรณไมมีเหลือ
แลวยังประโยชนสุขใหหมูสัตวทั้งปวง
彼佛眾會咸清淨,我時於勝蓮華生,
親睹如來無量光,現前授我菩提記。
อันประชุมชนของพระพุทธเจาองคนั้นก็ลวนบริสุทธิ์
เมื่อสมัยที่เรากําเนิดจากปทมชาติที่ยอดเยี่ยมนั้น
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 31
จักไดเห็นพระตถาคตอมิตาภะอยางใกลชิด
จะทรงประทานพุทธพยากรณยังเบื้องหนาของเรา
蒙彼如來授記已,化身無數百俱胝,
智力廣大遍十方,普利一切眾生界。
ก็เมื่อไดรับพุทธพยากรณจากพระตถาคตเจานั้นแลว
จักนิรมาณกายไดนับรอยโกฏิอสงไขย
ปญญามีอํานาจไพบูลยทั่วทศทิศ
เพื่อยังประโยชนแกสรรพสัตวทั้งปวง
乃至虛空世界盡,眾生及業煩惱盡,
如是一切無盡時,我願究竟恒無盡。
จนถึงอากาศ โลกธาตุสิ้นสูญ
สรรพสัตว และกรรม กิเลสสูญสิ้น
ดั่งที่ทุกสิ่งไมอาจสูญสิ้นไปเชนนี้
ปณิธานของเราที่สุดแลวยอมไมสูญสิ้น
十方所有無邊剎,莊嚴眾寶供如來,
最勝安樂施天人,經一切剎微塵劫。
หากในบรรดาโลกธาตุที่ไรขอบเขตทั่วทศทิศ
จักใชมวลรัตนชาติที่อลังการบูชาพระตถาคต
นําความผาสุกอยางยอดเยี่ยมมอบใหเทวดาและมนุษย
โดยผานไปหลายกัลปเทาปรมาณูในโลกทั้งปวง ประการหนึ่ง
若人於此勝願王,一經於耳能生信,
求勝菩提心渴仰,獲勝功德過於彼。
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 32
และหากมีผูไดสดับปณิธานราชาอันประเสริฐนี้
แมหนึ่งครั้ง แลวสามารถเกิดความเลื่อมใส
ปรารถนาโพธิจิตอันประเสริฐอยางแรงกลาแลว
ยอมไดรับกุศลยอดเยี่ยมกวาประการแรกนั้น
即常遠離惡知識,永離一切諸惡道,
速見如來無量光,具此普賢最勝願。
ยอมหางไกลจากมิตรชั่วอยูเปนนิจ
ไกลจากอบายภูมิทั้งปวง
จักไดพบพระตถาคตอมิตาภะโดยเร็ว
แลวสมบูรณซึ่งสมันตภัทรปณิธานที่ประเสริฐสุด
此人善得勝壽命,此人善來人中生,
此人不久當成就,如彼普賢菩薩行。
บุคคลนี้ยอมไดรับชีวิตที่ประเสริฐ
บุคคลนี้ยอมเปนผูมากําเนิดในภูมิมนุษยโดยดี
บุคคลนี้มิชานานจักไดสําเร็จ
ประดุจจริยาวัตรของพระสมันตภัทรโพธิสัตวนั้นแล
往昔由無智慧力,所造極惡五無間,
誦此普賢大願王,一念速疾皆銷滅。
ดวยอํานาจที่ในอดีตไรซึ่งปญญาญาณ
จึงสรางความชั่วรายสาหัส และอนันตริยกรรมทั้งหา
เมื่อสาธยายสมันตภัทรมหาปณิธานราชนี้แลว
ก็จักดับสลายไปในขณะเดียวอยางรวดเร็ว
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 33
族姓種類及容色,相好智慧咸圓滿,
諸魔外道不能摧,堪為三界所應供。
ตระกูล เชื้อสาย และใบหนา
ลักษณะ ปญญาญานตางสมบูรณพรอม
บรรดามาร เดียรถีรมิอาจหักลาง
พึงไดรับสักการะจากสามภูมิ
速詣菩提大樹王,坐已降伏諸魔眾,
成等正覺轉法輪,普利一切諸含識。
จะไดถึงมหาโพธิราชพฤกษโดยเร็ว(ตรัสรู)
ประทับนั่งแลวกําราบมารทั้งปวง
ไดสําเร็จพระสัมโพธิ หมุนกงพระธรรมจักร
ยังประโยชนแกสัตวผูมีปราณ๒๕ทั้งปวง
若人於此普賢願,讀誦受持及演說,
果報唯佛能證知,決定獲勝菩提道。
หากผูไดอานทอง จดจําและกลาวแสดง
สมันตภัทรปณิธานนี้
ผลที่พึงไดรับมีแตพระพุทธตถาคตเทานั้นที่ทรงทราบ
จักไดบรรลุพระโพธิมรรคเปนแนแท
若人誦此普賢願,我說少分之善根,
一念一切悉皆圓,成就眾生清淨願。
๒๕
หมายถึง สัตวโลกทั้งหลาย
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 34
หากผูทองสมันตภัทรปณิธานนี้
เราจักพรรณนากุศลมูลนั้นไดเพียงสวนนอย
ระลึกเดียวกับสรรพสิ่งนัน้ ลวนแตสมบูรณ
ยังใหปณิธานที่บริสุทธิ์ของสรรพสัตวไดสําเร็จ
我此普賢殊勝行,無邊勝福皆迴向,
普願沈溺諸眾生,速往無量光佛剎。」
เราจักอาศัยจริยาวัตรอันวิเศษของพระสมันตภัทร
อุทิศกุศลอันยอดเยี่ยมไมมีขอบเขต
ขอใหหมูสัตวในวัฏสงสาร
ไดไปอุบัติยังพุทธเกษตรแหงพระอมิตาภะโดยเร็วเทอญ.
爾時,普賢菩薩摩訶薩於如來前,說此普賢廣大願王清淨偈已,
善財童子踊躍無量,一切菩薩皆大歡喜。如來讚言:「善哉!善
哉!」
ครั้งนั้น เมื่อพระสมันตภัทรโพธิสัตวมหาสัตวไดแสดง สมันตภัทรไพบูลยมหาปณิธานราชโศลก
ยังเบื้องพระพักตรแหงพระพุทธตถาคตเจาจบลงแลว สุธนกุมารจึงเกิดอุเพงคปติ ๒๖ ไมมีประมาณ พระ
โพธิสัตวทั้งหลายลวนโสมนัสยินดีเปนอันมาก พระตถาคตตรัสวา ดีแลว ดีแลว
๒๖
ความอิ่มใจ, ความดื่มด่ําในใจ มี ๕ คือ ๑. ขุททกาปติ ปติเล็กนอยพอขนชันน้ําตาไหล ๒. ขณิกาปติ ปติชั่วขณะรูสึกแปลบๆ ดุจฟาแลบ ๓. โอกกันติกาปติ ปติเปน
ระลอกรูสึกซูลงมาๆ ดุจคลื่นซัดฝง ๔. อุพเพคาปติ ปติโลดลอย ใหใจฟูตัวเบาหรืออุทานออกมา ๕. ผรณาปติ ปติซาบซาน เอิบอาบไปทั่วสรรพางคเปนของประกอบกับ
สมาธิ
๒๗
พระผูเปนเอกชาติปฏิพันธ หรือพระผูเกี่ยวของกับการเกิดอีกเพียงชาติเดียว ก็จักไดบรรลุพระอนุตรสัมมาสัมโพธิญาณ สําเร็จเปนพระพุทธเจาไดหลุดพนจากความทุกข
ทั้งปวง มิตองหวนกลับมาเวียนวายในสังสารวัฏอีก