大方廣佛華嚴經

普賢行願品
สมันตภัทรจริยาปณิธานวรรค

罽賓國三藏般若奉 詔譯

พระปรัชญามหาเถระ ตรีปฎกธราจารยชาวเมืองกปศา อินเดียเหนือ แปลจากสันสกฤตพากยสจู ีนพากย

ในวันที่ ๕ เดือน ๖ (ตามจันทรคติ) เมื่อรัชสมัย 貞元 ปที่ ๑๒ (พ.ศ. ๑๓๓๙)
ถึงวันที่ ๒๔ เดือน ๒ ปที่ ๑๔ ของรัชสมัยเดียวกัน ที่วัดฉงฝู (崇福寺) นครฉางอาน

พระวิศวภัทร เซี่ยเกี๊ยก วัดเทพพุทธาราม จ.ชลบุรี

แปลจากจีนพากยสูไทยพากย เมื่อวันที่ ๑๔ พฤษภาคม ๒๕๕๒

*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก  www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 1

 
 入不思議解脫境界 《普賢行願品》
爾時，普賢菩薩摩訶薩稱歎如來勝功德已，告諸菩薩及善財言：
「善男子！如來功德，假使十方一切諸佛經不可說、不可說佛剎極微
塵數劫，相續演說，不可窮盡。若欲成就此功德門，應修十種廣大行
願。何等為十？一者，禮敬諸佛；二者，稱讚如來；三者，廣修供
養；四者，懺悔業障；五者，隨喜功德；六者，請轉法輪；七者，請
佛住世；八者，常隨佛學；九者，恒順眾生；十者，普皆迴向。
善財白言：「大聖！云何禮敬乃至迴向？」

สมัยนั้น พระสมันตภัทรโพธิสัตวมหาสัตวเมื่อสรรเสริญพระคุณอันประเสริฐของพระ
ตถาคตเจา๑แลว จึงกลาวกับบรรดาโพธิสัตวทั้งหลายและสุธนกุมาร๒วา ดูกอนกุลบุตร อันพระคุณแหง
พระตถาคตเจานั้น สมมุติวาเราจะกลาวแสดงตอไปโดยไมหยุดไปตลอดหลายกัลป ๓ เทากับจํานวน
ปรมาณู๔ธุลีทมี่ ีอยู ในพุทธเกษตรของพระพุทธเจาทั้งหลายทั่วทศทิศ๕ที่จะกลาวถึงจํานวนดวยวาจามิได

                                     
๑
 พระคุณขององคสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจานั้นมีเปนเอนกประการ สุดที่จะพรรณนา แตเมื่อรวบรัดกลาวโดยยอแลวก็มี ๙ ประการ คือ ๑. อรหํ เปนผูไกลจากขาศึก

คือ กิเลส อีกนัยหนึ่งวา เปนผูที่ไมมีที่รโหฐาน หมายความวา แมแตในที่ลับ ก็ไมกระทําบาป ๒. สมฺมาสมฺพุทฺโธ เปนผูที่ตรัสรูโดยชอบดวยพระองคเอง ๓. วิชฺชา

จรณสมฺปนฺโน เปนผูที่ถึงพรอมดวยวิชาและจรณะ วิชาและจรณะนี้ไดแสดงแลวในปริจเฉทที่ ๗ ตอน สัพพสังคหะ ตรงมัคคอริยสัจจ ขอใหดูที่นั่นดวย ๔. สุคโต

แปลวา ทรงไปแลว ๕. โลกวิทู พระพุทธองคทรงรูโลกอยางแจมแจงดวยประการทั้งปวง คือ ทรงรูจักโลก รูจักเหตุเกิดของโลก รูจักธรรมที่ดับของโลก และรูจักทาง

ปฏิบัติใหถึงธรรมที่ดับของโลก ๖. อนุตฺตโร ปุริสทมฺมสารถิ ทรงสามารถฝกอบรมสั่งสอนแนะนําผูที่สมควรฝกไดเปนอยางเลิศไมมีใครเสมอเหมือน ทั้งนี้เพราะทรงทราบ

อัธยาศัยของสัตวนั้น ๆ ๗. สตฺถา เทวมนุสฺสานํ ทรงเปนศาสดาของเทวดาและมนุษยทั้งหลาย ซึ่งไมมีศาสดาใดจะเทียมเทา เพราะทรงนําสัตวทั้งหลายใหพนจากกองทุกข

ได ๘. พุทฺโธ ทรงเห็นทุกอยาง (สพฺพทสฺสาวี), ทรงรูทุกสิ่ง (สพฺพฺู) ทรงตื่น, ทรงเบิกบานดวยธรรม ๙. ภควา ทรงเปนผูที่มีบุญที่ประเสริฐสุด ทรงสามารถจําแนก

ธรรมสั่งสอนสัตวตามควรแกอัตตภาพของสัตวนั้น ๆ
๒
 สุธนกุมาร ราชโอรสของพระเจาปญจาละ ไดไปคารวศึกษากับอาจารย ๕๕ ทาน และเปนกุมารองคเดียวกับที่ยืนอยูขางพระอวโลกิเตศวรโพธิสัตว
๓
 คําวา กัป (บาลี) และ คําวา กัลป (สันสกฤต) เปนคําที่มีความหมายเดียวกัน ,สมมุติมีกลองใบหนึ่ง กวาง ๑๐๐ โยชน (16,000 กิโลเมตร) ยาว ๑๐๐ โยชน และ สูง ๑๐๐
โยชน ในเวลา ๑๐๐ ป ใหเอาเมล็ดผักกาด ๑ เมล็ด ใสลงไปในกลองนั้น ทําอยางนี้จนเมล็ดผักกาดนั้นเต็มเสมอเรียบปากกลอง นั้นละจึงเทากับ ๑ กัป, บางตําราวาคือ
จึงไดเวลา ๑ กัป ประมาณ สามลานสองแสนเจ็ดหมื่นหกพันแปดรอยลานลานลานลานปประมาณ ๓.๓ คูณ ๑๐ ยกกําลัง ๓๐ ป
๔
 ปรมาณู คือสวนของสารเคมีที่เล็กที่สุด จนไมสามารถแยกยอยไดอีกดวยวิธีเคมี ตามนัยยะแหงพระสูตรนี้จะใหปรมาณูเปนคําเปรียบ ใหเห็นวามีจํานวนมากมาย และยัง
มีสิ่งแยกยอยในจักรวาลอีกมาก
๕
  ทศทิศ คือ ทิศทั้ง ๑๐ มี เหนือ ใต ตะวันออก ตะวันตก ตะวันออกเฉียงเหนือ ตะวันออกเฉียงใต ตะวันตกเฉียงเหนือ ตะวันตกเฉียงใต ทิศเบื้องบน และทิศเบื้องลาง
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก  www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 2
 
นั้น ยอมไมอาจอวสานสิ้นสุดลง แตหากปรารถนาจะสําเร็จในกุศลประการนี้ พึงบําเพ็ญมหาจริย
ปณิธานอันไพบูลยสิบประการเถิด สิบประการนั้นมีเชนไรเลา หนึ่งเคารพในพระพุทธเจาทั้งปวง สอง
สรรเสริญพระตถาคต สามสักการะอยางไพบูลย สี่สํานึกกลับใจตอวิบากกรรม หาพลอยยินดีกับกุศล
หกอาราธนาใหหมุนธรรมจักร เจ็ดอัญเชิญใหทรงสถิตในโลก แปดประพฤติตามพุทธอนุศาสน เกา
อนุโลมตามสรรพสัตว สิบอุทิศใหทั้งสิ้น
สุธนกุมารกลาววา พระคุณเจา เชนไรคือการเคารพจนถึงการอุทิศเลา

普賢菩薩告善財言：「善男子！言禮敬諸佛者，所有盡法界、虛
空界、十方三世一切佛剎極微塵數諸佛世尊，我以普賢行願力故，起
深信解，如對目前，悉以清淨身語意業，常修禮敬。一一佛所，皆現
不可說、不可說佛剎極微塵數身，一一身遍禮不可說、不可說佛剎極
微塵數佛。虛空界盡，我禮乃盡。而虛空界不可盡故，我此禮敬無有
窮盡。如是乃至眾生界盡，眾生業盡，眾生煩惱盡，我禮乃盡。而眾
生界，乃至煩惱無有盡故，我此禮敬無有窮盡，念念相續，無有間
斷，身語意業無有疲厭。
พระสมันตภัทรโพธิสัตวกลาวกับสุธนกุมารวา ดูกอนกุลบุตร อันการเคารพในพระพุทธเจาทั้ง
ปวงนั้น คือ ในบรรดาพระผูมีพระภาคทั้งหลาย ที่มีจํานวนเทากับปรมาณูธุลี ในพุทธเกษตรทั่วทิศทั้ง
สิบ ในกาลทั้งสาม ๖ ตลอดสิ้นทั้งธรรมธาตุ ๗และอากาศธาตุนั้น เราจักอาศัยกําลังแหงจริยาปณิธานของ
พระสมันตภัทร ยังใหเกิดศรัทธาอันนอมไปอยางยิ่งยวด ๘ ประดุจ(พระพุทธเจาเหลานั้น) ประทับอยู
เบื้องหนา แลวใชการกระทําแหงกายวาจาและใจที่บริสุทธิ์หมดจด ทําการเคารพนอบนอมอยูสม่ําเสมอ
อันพระพุทธเจาแตละพระองคนั้น ลวนปรากฏพระวรกายเทากับจํานวนปรมาณูธุลีที่มีอยูใน
พุทธเกษตรทั้งปวง อันจะกลาวถึงจํานวนดวยวาจามิได ในกายหนึ่งๆของเรานั้นก็จักวันทนานอบนอม

                                     
๖
 คือ อดีต ปจจุบัน และอนาคต
๗
 ธรรมธาตุ ธาตุคือธรรม จักรวาลทั้งหมดอันอยูในขอบขายของธรรม คือสภาวะความจริงสูงสุด ไมเกิดไมดับ
๘
 คือ อธิมุกติ
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก  www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 3
 
อยู ซึ่งพระพุทธเจาจํานวนเทากับปรมาณูธุลีที่มีอยูในพุทธเกษตรทั้งปวงนั้น อันจะกลาวถึงจํานวนดวย
วาจามิได จนอากาศธาตุสิ้นไปแลว การวันทนาของเราจึงจักสิ้นสุด
แตเหตุเพราะอากาศธาตุนั้นมิอาจสิ้น การนอบนอมวันทนาของเรานี้จึงไมสิ้นสุด เชนนี้เรื่อยไป
จนถึงการอวสานแหงสัตวธาตุ การอวสานแหงกรรมธาตุ การอวสานแหงกิเลสธาตุนั้นแล การนอบนอม
วันทนาของเราจึงจักอวสาน แตทวาสัตวธาตุจนถึงกิเลสธาตุนั้นมิอาจอวสาน การนอบนอมวันทนาของ
เรานี้จึงไมสิ้นสุด ระลึกสืบเนื่องอยูไมขาดสิ้น จักมีการกระทําแหงกาย วาจา ใจที่ไมรูเบื่อหนายเลย

「復次，善男子！言稱讚如來者，所有盡法界、虛空界、十方三
世一切剎土所有極微一一塵中，皆有一切世界極微塵數佛。一一佛
所，皆有菩薩海會圍遶。我當悉以甚深勝解，現前知見，各以出過辯
才天女微妙舌根。一一舌根，出無盡音聲海；一一音聲，出一切言辭
海，稱揚、讚歎一切如來諸功德海，窮未來際，相續不斷，盡於法
界，無不周遍。如是虛空界盡，眾生界盡，眾生業盡，眾生煩惱盡，
我讚乃盡。而虛空界乃至煩惱，無有盡故，我此讚歎無有窮盡，念念
相續，無有間斷，身語意業無有疲厭。
ดูกอนกุลบุตร อันการสรรเสริญพระตถาคตนั้น คือในบรรดาปรมาณูธุลีหนึ่งๆ ที่มีอยูใน
โลกธาตุทั้งปวงในทศทิศ ในกาลทั้งสาม ตลอดสิ้นทั้งธรรมธาตุและอากาศธาตุนั้น ลวนมีโลกธาตุทั้งปวง
และมีพระพุทธเจาจํานวนเทาปรมาณูธุลีประทับอยูภายใน แตละพระพุทธเจาองคหนึ่งๆ ยังมีหมู
โพธิสัตวเปรียบดวยหวงมหาสาคร๙แวดลอมอยู เราจักอาศัยศรัทธาอันนอมไปอยางคัมภีรภาพ ยังใหได
รูเห็นยังเบื้องหนา ตางก็ใชอินทรียคือชิวหา ที่ยิ่งกวาชิวหาอันวิเศษแหงนางสุรัสวตีเทวกัญญา โดยแตละ
ชิวหาหนึ่งๆ เปลงสัทสาครคือเสียงสําเนียงที่ไมมีประมาณ แตละเสียงหนึ่งๆ ก็เปนศัพทสาครคือ
คําศัพทที่ไมมีประมาณ สรรเสริญสดุดีพระคุณสาครอันไมมีประมาณของพระตถาคตทั้งปวงจนถึงที่สดุ
ของอนาคตภาคเรื่อยไปไมสิ้นสุด ตลอดสิ้นทั่วธรรมธาตุนั่นแล

                                     
๙
 สาคร ,มหาสมุทร เปนสํานวนเปรียบวา มีจํานวนมากมาย เหมือนหวงแหงมหาสาครที่กวางออกไปไมมีขอบเขต และลึกล้ําหยั่งวัดไมได
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก  www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 4
 
 ดั่งเชนอากาศธาตุไดอวสานลง สัตวธาตุไดสิ้นลง กิเลสธาตุของหมูสัตวไดสิ้นลง การสรรเสริญ
ของเราจึงอวสานจบสิ้น แตทวาอากาศธาตุตลอดถึงกิเลสธาตุไมมีจบสิ้น การสรรเสริญของเรานี้จึงไมจบ
สิ้น ระลึกสืบเนื่องอยูไมขาดสิ้น จักมีการกระทําแหงกาย วาจา ใจที่ไมรูเบื่อหนายเลย

「復次，善男子！言廣修供養者，所有盡法界、虛空界、十方三
世一切佛剎極微塵中，一一各有一切世界極微塵數佛。一一佛所，種
種菩薩海會圍遶。我以普賢行願力故，起深信解，現前知見，悉以上
妙諸供養具，而為供養。所謂華雲、鬘雲、天音樂雲、天傘蓋雲、天
衣服雲，天種種香，塗香、燒香、末香，如是等雲，一一量如須彌山
王。然種種燈，酥燈、油燈、諸香油燈，一一燈炷，如須彌山，一一
燈油，如大海水。以如是等諸供養具，常為供養。
ดูกอนกุลบุตร อันการสักการะอยางไพบูลยนั้น คือภายในบรรดาปรมาณูธุลีที่อยูในพุทธเกษตร
ของพระพุทธเจาทั้งปวงในทศทิศ ในกาลทั้งสาม ตลอดสิ้นทั้งธรรมธาตุและอากาศธาตุ แตละอณูหนึ่งๆ
ตางก็มีโลกธาตุทั้งปวงอยูและมีพระพุทธเจาจํานวนเทาปรมาณูธุลีประทับอยูภายใน แตละพระพุทธเจา
องคหนึ่งๆ ยังมีหมูโพธิสัตวเปรียบดวยหวงมหาสาครแวดลอมอยู เราจักอาศัยกําลังแหงจริยาปณิธาน
ของพระสมันตภัทร ใหเกิดมีความศรัทธาอันนอมไปอยางยิ่ง ใหปรากฏรูเห็นอยูเบื้องหนา แลวใชเครื่อง
สักการะอันประณีตทั้งปวงถวายบูชา มีมวลหมูดอกไม พวงมาลา ทิพยดนตรี ทิพยฉัตร ทิพยอาภรณ
ของหอมอันเปนทิพยตางๆ เครื่องทาหอม เผาเครื่องหอม ผงหอมตางๆเปนตน แตละสิ่งนั้นจักมี
ปริมาณเทาสุเมรุราชสิงขร จุดประทีปตางๆ เชนประทีปเนย ประทีปน้ํามัน ประทีปน้ํามันหอมตางๆ แต
ละประทีปดวงหนึ่งๆ ก็ดุจเขาสุเมรุ น้ํามันแตละประทีปหนึง่ ๆ ก็ดั่งน้ําในมหาสมุทร โดยจะใชเครื่อง
สักการะเหลานี้ถวายบูชาอยูเปนนิจ

「善男子！諸供養中，法供養最，所謂如說修行供養，利益眾生
供養，攝受眾生供養，代眾生苦供養，勤修善根供養，不捨菩薩業供
養，不離菩提心供養。善男子！如前供養無量功德，比法供養一念功
德，百分不及一，千分不及一，百千俱胝那由他分、迦羅分、算分、
數分、諭分、優婆尼沙陀分，亦不及一。何以故？以諸如來尊重法
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก  www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 5
 
故，以如說修行出生諸佛故。若諸菩薩行法供養，則得成就供養如
來。如是修行，是真供養故。此廣大最勝供養，虛空界盡，眾生界
盡，眾生業盡，眾生煩惱盡，我供乃盡。而虛空界乃至煩惱，不可盡
故，我此供養，亦無有盡，念念相續，無有間斷，身語意業無有疲
厭。
ดูกอนกุลบุตร ในการบูชาทั้งปวง ธรรมบูชาเปนเลิศ คือการบูชาดวยการบําเพ็ญจริยาดั่งที่กลาว
การบูชาดวยการยังประโยชนแกสรรพสัตว บูชาดวยการสงเคราะหสรรพสัตว บูชาดวยการรับทุกขแทน
สรรพสัตว บูชาดวยการพากเพียรสรางกุศล บูชาดวยการไมละทิ้งการกระทําของโพธิสัตว บูชาดวยการ
ไมหางไกลจากโพธิจิต
กุลบุตร อันการบูชา(ดวยวัตถุ)ขางตนนั้นแมนจะมีกุศลประมาณไมได แตเมื่อเทียบกับกุศลของ
การดําริถึงธรรมบูชาเพียงครั้ง เทียบไมเทาหนึ่งในรอยสวน ไมเทาหนึ่งในพันสวน แมนรอยพันโกฏินยุ
ตะ ๑๐ สวน ดวยสวนของกลา ๑๑ ดวยสวนของการคํานวณ ดวยสวนของการนับ ดวยสวนของการอุปมา
ดวยสวนของอุปนิษัท ๑๒ ก็ยังมิอาจเทียบไดแมเพียงหนึ่ง เหตุไฉนนั้นฤๅ เพราะเหตุที่พระตถาคต
ทั้งหลายทรงเคารพธรรมอยางยิ่ง เพราะอาศัยการบําเพ็ญตามที่กลาวจึงกอเกิดพระพุทธเจาทั้งปวง หาก
เหลาโพธิสัตวบูชาดวยการประพฤติธรรม ยอมเปนการบูชาพระตถาคต การประพฤติเชนนี้คือการบูชา
อยางแทจริง เปนสิ่งประเสริฐและยิ่งใหญที่สุดของการบูชา เมื่ออากาศธาตุจบสิ้น สัตวธาตุจบสิ้น กรรม
ธาตุของหมูสัตวจบสิ้น กิเลสธาตุของหมูสัตวจบสิ้น การบูชาของเราจึงจบสิ้น แตทวาอากาศธาตุจนถึง
กิเลสมิอาจจบสิ้น การบูชาของเรานี้จงึ มิจบสิ้น ระลึกสืบเนื่องอยูไมขาดสิ้น จักมีการกระทําแหงกาย
วาจา ใจที่ไมรูเบื่อหนายเลย

「復次，善男子！言懺除業障者，菩薩自念：『我於過去無始劫
中，由貪瞋癡，發身口意，作諸惡業，無量無邊。若此惡業，有體相
                                     
๑๐
 โกฏิ จํานวนนับ เทากับ สิบลาน , นยุตะ 那由他 คือ สังขยาจํานวน ๑ หมื่น บางก็วา นยุตะ, นิยุตะ, นหุตะ(บาลี) คือสังขยาจํานวนหนึ่งแสน หรือ หนึ่งลาน เปน
หลักนับคือ หนึ่งรอยโกฏิเปนหนึ่ง อยุตะ, รอยอยุตะเปนหนึ่งนิยุตะ สวนนยุตะเทากับเลข หนึ่งตอทายดวยศูนยยี่สิบสองตัว พจนานุกรมบาลี-อังกฤษ ของสมาคมบาลี
ปกรณกลาววา นหุตะ หมายถึงสังขยาจํานวนมาก, หนึ่งหมื่น แตพจนานุกรมสันสกฤต-อังกฤษ ของเซอรมอเนียวิลเลี่ยมและปราชญคนอื่นๆ วาไดแก หนึ่งลาน
๑๑
 ตามศัพทวา สวนหนึ่งเสี้ยวหนึ่งของเวลา สวน ๑ ใน ๑๖ สวนของดวงจันทร , สวนแบงของเวลา
๑๒
 อุปนิษัท หรือเรียกอีกอยางวา เวทานตะ- ที่สุดแหงพระเวท คัมภีรที่แตงดวยหลักศาสนา หรือหลักธรรมหลังยุคพระเวทมีทั้งหมด ๑๐๘ คัมภีร ซึ่งแตงเปนทํานองแนะนํา
ใหเกิดญาณทัศนะมากกวาการใชหลักตรรกวิทยาเขาไปพิสูจน
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก  www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 6
 
者，盡虛空界不能容受。我今悉以清淨三業，遍於法界極微塵剎一切
諸佛菩薩眾前，誠心懺悔，後不復造，恒住淨戒一切功德。』如是虛
空界盡，眾生界盡，眾生業盡，眾生煩惱盡，我懺乃盡。而虛空界乃
至眾生煩惱，不可盡故，我此懺悔，無有窮盡，念念相續，無有間
斷，身語意業無有疲厭。
ดูกอนกุลบุตร อันการสํานึกกลับใจตอวิบากกรรมนั้น โพธิสัตวจักระลึกไดเองวา “ตัวเรานั้น
เมื่อในอดีตกัลปอันหาที่เริ่มตนไมได เพราะโลภะ โทสะ โมหะ ที่กายวาจาใจกระทําอกุศลกรรมทั้งปวง
มาแลวอยางประมาณไมไดและไรขอบเขต หากอกุศลกรรมนี้จะมีรูปสังขารแลวไซร อากาศธาตุทั้งสิ้นก็
มิอาจรับได บัดนี้เราจักอาศัยกรรมสามที่บริสุทธิ์ ตั้งสัตยธิษฐานดวยจริงใจขอขมากรรมสํานึกผิด ตอ
พระตถาคตพุทธเจา พระโพธิสัตวทงั้ หลายจํานวนเทากับปรมาณูธุลีในธรรมธาตุ วาจะไมกระทําผิดอีก
ในภายหลัง จะธํารงอยูในศีลาจารวัตรที่บริสุทธิ์ทงั้ ปวง” เชนนี้ไปตราบเมื่ออากาศธาตุอวสาน สัตวธาตุ
อวสาน กรรมธาตุอวสาน กิเลสธาตุอวสาน การสํานึกผิดของเราจึงอวสาน แตทวาอากาศธาตุจนถึง
กิเลสของหมูสัตวมิอาจอวสานลง การขมาสํานึกผิดของเรานี้ จึงไมมีการอวสาน ระลึกสืบเนื่องอยูไมขาด
สิ้น จักมีการกระทําแหงกาย วาจา ใจที่ไมรูเบื่อหนายเลย

「復次，善男子！言隨喜功德者，所有盡法界、虛空界、十方三
世一切佛剎極微塵數諸佛如來，從初發心，為一切智，勤修福聚，不
惜身命，經不可說、不可說佛剎極微塵數劫。一一劫中，捨不可說、
不可說佛剎極微塵數頭目手足。如是一切難行、苦行，圓滿種種波羅
蜜門，證入種種菩薩智地，成就諸佛無上菩提、及般涅槃，分布舍
利，所有善根，我皆隨喜。及彼十方一切世界，六趣四生，一切種
類，所有功德，乃至一塵，我皆隨喜。十方三世一切聲聞、及辟支
佛，有學、無學，所有功德，我皆隨喜。一切菩薩所修無量難行、苦
行，志求無上正等菩提，廣大功德，我皆隨喜。如是虛空界盡，眾生
界盡，眾生業盡，眾生煩惱盡，我此隨喜，無有窮盡，念念相續，無
有間斷，身語意業無有疲厭。

*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก  www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 7

 
 ดูกอนกุลบุตร อันการพลอยยินดีกับกุศลนั้น บรรดาพระพุทธตถาคตเจาทั้งหลายจํานวนเทา
ปรมาณูธุลีในพุทธเกษตรตางๆ ในทศทิศ ในกาลทั้งสาม ตลอดสิ้นทั้งธรรมธาตุและอากาศธาตุนั้น
ตั้งแตเกิดอนุตรโพธิจิตเพื่อหมายมุงสัพพัญุตาญาณ จึงพากเพียรสั่งสมบุญกุศล ไมเสียดายในชีพ
สังขาร ผานเวลาไปหลายกัลปเทากับจํานวนปรมาณูธุลีในพุทธเกษตรที่ไมอาจกลาวไดสิ้น ในกัลปหนึ่งๆ
นั้น ไดสละศีรษะ ดวงตา มือ เทาเทากับจํานวนปรมาณูธุลีที่อยูในพุทธเกษตรอันไมอาจกลาวสิ้น ได
ประพฤติจริยาที่ประพฤติไดยากและทุกรกิริยาเหลานี้ ไดยังบารมีตางๆใหสมบูรณ แลวเขาสูปญญาภูมิ
ตางๆของโพธิสัตว แลวสําเร็จอนุตรสัมโพธิของพระพุทธตถาคตทั้งปวง เสด็จสูหวงนฤพานจนถึงการ
แจกจายพระสารีริกธาตุ บรรดากุศลมูลเหลานั้น เราลวนอนุโมทนาดวย อีกทั้งกุศลความดีทั้งปวงของ
หมูสัตวในภูมทิ ั้งหก๑๓ สัตวกําเนิดสี่๑๔ สัตวประเภทตางๆทั้งมวล ที่อยูในโลกธาตุตางๆ ทั่วทิศทั้งสิบ แม
กุศลนั้นจะเล็กนอยเทาอณูหนึ่ง เราก็จักอนุโมทนา กุศลทั้งปวงของพระสาวก พระปจเจกพุทธะ เสข
บุคคล อเสขบุคคล ๑๕ เราขออนุโมทนา พระโพธิสัตวทั้งหลายผูบําเพ็ญจริยาอันทําไดยากและทุกรกิริยา
นานัปการ ผูมุงมั่นสูพระอนุตรสัมมาสัมโพธิ มีกุศลไพบูลย เราขออนุโมทนา เชนนี้ไปตราบอากาศธาตุ
อวสาน สัตวธาตุอวสาน กรรมของหมูสัตวอวสาน กิเลสของหมูสัตวอวสาน อันการโมทนาของเรานี้ ไม
มีการอวสาน ระลึกสืบเนือ่ งอยูไมขาดสิ้น จักมีการกระทําแหงกาย วาจา ใจที่ไมรูเบื่อหนายเลย

「復次，善男子！言請轉法輪者，所有盡法界、虛空界，十方三
世一切佛剎極微塵中，一一各有不可說、不可說佛剎極微塵數廣大佛
剎。一一剎中，念念有不可說、不可說佛剎極微塵數一切諸佛，成等

                                     
๑๓
 มี ๑.นรก ๒.เปรต ๓.เดรัจฉาน ๔.อสุรกาย ๕.มนุษย ๖.เทวดา
๑๔
 มี ๑.เกิดจากครรภ ๒.เกิดจากฟองไข ๓.เกิดจากเถาไคล(สิ่งสกปรก) ๔.เกิดแบบผุดขึ้น

๑๕
สาวก แปลวา ผูฟง หมายถึง รับฟงคําสอนของพระพุทธองคแลวนําไปปฏิบัติจนไดผลแลวนําไปเผยแผใหผูอื่นทราบดวย, พระปจเจกพุทธะ แปลวา ผูตรัสรูเฉพาะตนผู
เดียว ไทยเราเรียกพระปจเจกพุทธเจาหรือพระปจเจกโพธิ ทานอธิบายวา เปนผูตรัสรูดวยพระองคเองเชนเดียวกับพระพุทธเจา ซึ่งเปนพระบรมศาสดาของเราทั้งหลายใน
บัดนี้ แตไมสอนผูอื่น นาพิจารณาวา คงหมายความวา ไมสอนผูอื่นใหตรัสรูตาม หรือไมตั้งศาสนาขึ้น และเมื่อมีพระปจเจกพุทธเจา ก็เรียกพระพุทธเจาซึ่งสอนผูอื่นเชนพระ
บรมศาสดาของเราทั้งหลายวา พระสัมมาสัมพุทธเจา แปลวา ผูตรัสรูเอง หรือ พระสัพพัญูพุทธเจา แปลวา พระพุทธะผูตรัสรูธรรมทั้งปวง พระปจเจกพุทธะ ทานแสดง
วามีจํานวนมาก อยูดวยกันในที่แหงหนึ่ง ๆ จํานวนหลายรอยก็มี, พระเสขบุคคล หมายถึง บุคคลยังตองศึกษาในสิกขา ๓ เพื่อดับกิเลส ... นั้นจึงชื่อวา เสกฺขา แปลวา ผูยัง
ศึกษาอยู, อเสขะ แปลวา ผูไมตองศึกษาอีก คือไมตองศึกษาไตรสิกขา คืออธิศีล อธิสมาธิ อธิปญญาอีกตอไป เพราะไดศึกษาจบโดยไดบรรลุอรหันตผลแลว เรียกเต็มวา
พระอเสขะ หรือ อเสขบุคคล อเสขะ ไดแกพระอริยบุคคลระดับสูงสุดคือพระอรหันต ผูเสร็จกิจการศึกษาไตรสิกขาแลว ผูไมมีกิจที่จะตองบําเพ็ญเพื่อละกิเลสอีก

*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก  www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 8

 
正覺，一切菩薩海會圍遶。而我悉以身口意業，種種方便，慇懃勸
請，轉妙法輪。如是虛空界盡，眾生界盡，眾生業盡，眾生煩惱盡，
我常勸請一切諸佛，轉正法輪，無有窮盡，念念相續，無有間斷，身
語意業無有疲厭。
ดูกอนกุลบุตร อันการอาราธนาใหหมุนธรรมจักรนั้น ภายในปรมาณูธุลีทอี่ ยูในพุทธเกษตรของ
พระพุทธเจาทั้งปวงในทศทิศ ในกาลทั้งสาม ตลอดสิ้นทั้งธรรมธาตุและอากาศธาตุ แตละ(ปรมาณู)
หนึ่งๆนั้น ตางก็มีพุทธเกษตรที่กวางใหญไพศาลจํานวนเทาปรมาณูธุลีในพุทธเกษตรทั้งปวงอันจะกลาว
ใหสิ้นมิได แตละพุทธเกษตรหนึ่งๆนั้นแล ความระลึกของจิตขณะหนึ่งๆ ยังมีพระพุทธเจาไดตรัสรูแก
พระสัมมาสัมโพธิญาณ จํานวนเทากับปรมาณูธุลขี องพุทธเกษตรทั้งปวงอันจะกลาวใหสนิ้ มิได แวดลอม
ไปดวยหมูโพธิสัตวทั้งหลายดุจหวงมหรรณพ อีกทั้งเราจักอาศัยการกระทําของกาย วาจา ใจ และอุปา
ยะตางๆ เพื่ออาราธนาใหทรงหมุนเคลื่อนกงลอพระธรรม เชนนี้ไปตราบอากาศธาตุอวสาน สัตวธาตุ
อวสาน กรรมของหมูสัตวอวสาน กิเลสของหมูสตั วอวสาน เราจักทูลอาราธนาพระพุทธเจาทั้งปวง ให
ทรงหมุนเคลื่อนพระธรรมจักรอยูเปนนิจอยูไมสิ้นสุด ระลึกสืบเนื่องไปไมขาดสิ้น จักมีการกระทําแหง
กาย วาจา ใจที่ไมรูเบื่อหนายเลย

「復次，善男子！言請佛住世者，所有盡法界、虛空界，十方三
世一切佛剎極微塵數諸佛如來，將欲示現般涅槃者，及諸菩薩、聲
聞、緣覺、有學、無學、乃至一切諸善知識，我悉勸請，莫入涅槃，
經於一切佛剎極微塵數劫，為欲利樂一切眾生。如是虛空界盡，眾生
界盡，眾生業盡，眾生煩惱盡，我此勸請無有窮盡，念念相續，無有
間斷，身語意業無有疲厭。
ดูกอนกุลบุตร อันการอัญเชิญใหทรงสถิตในโลกนั้น บรรดาพระพุทธตถาคตเจาจํานวนเทากับ
ปรมาณูธุลีในพุทธเกษตรโลกธาตุทั้งปวงในทศทิศ ในกาลทั้งสาม ตลอดสิ้นทั้งธรรมธาตุและอากาศธาตุ
เมื่อคราที่ทรงสําแดงวาใกลจะเสด็จสูหวงนฤพาน ๑๖ รวมไปถึงเหลาพระโพธิสตั ว พระสาวก พระปจเจก
โพธิ เสขบุคคล อเสขบุคคล จนถึงกัลยาณมิตรทั้งปวง(ที่จะนิพพาน) เราจะอาราธนาใหอยาไดเขาสู
                                     
 คือ การเสด็จสูปรินิพพาน ถือเปนเหตุการณหนึ่งที่พระพุทธองคแสดงใหเห็นไตรลักษณ ซึ่งการนิพพานนี้ก็เปนความเปนไปหนึ่งของตถตา คือเปนไปอยางนั้นเอง ดังนั้น
๑๖

การประสูติ ตรัสรู ปรินิพพาน จึงเปนเหตุการณเชนนั้นเอง เพราะพุทธภาวะ หรือธรรมภาวะนั้นมีอยูแตเดิม จึงเรียกวา ทรงสําแดงวาใกลจะเสด็จสูหวงนฤพาน

*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก  www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 9
 
นิพพาน ใหมีชีพดํารงอยูหลายกัลปเทาปรมาณูธุลีในพุทธเกษตรของพระพุทธเจาทั้งปวง เพื่อยัง
ประโยชนสุขแกหมูสัตว เชนนี้ไปตราบอากาศธาตุจบสิ้น สัตวธาตุจบสิ้น กรรมของหมูสัตวจบสิ้น กิเลส
ของหมูสัตวจบสิ้น การอาราธนาของเรานี้ไมมีสิ้นสุด ระลึกสืบเนื่องอยูไมขาดสิ้น จักมีการกระทําแหง
กาย วาจา ใจที่ไมรูเบื่อหนายเลย

「復次，善男子！言常隨佛學者，如此娑婆世界毘盧遮那如來，
從初發心，精進不退，以不可說、不可說身命，而為布施，剝皮為
紙，折骨為筆，刺血為墨，書寫經典，積如須彌。為重法故，不惜身
命，何況王位、城邑、聚落、宮殿、園林，一切所有，及餘種種難
行、苦行，乃至樹下成大菩提，示種種神通，起種種變化，現種種佛
身，處種種眾會。
ดูกอนกุลบุตร อันการประพฤติตามพุทธอนุศาสนนั้น ดุจพระไวโรจนพุทธเจาของสหาโลกธาตุ
แหงนี้ ๑๗ นับตั้งแตเริ่มทรงบังเกิดอนุตรโพธิจิต ไดวิริยะพากเพียรไมเสื่อมถอย ทรงนําชีพสังขารจํานวน
มากมายกลาวไมสิ้นบริจาคเปนทาน ไดถลกหนังใชเปนกระดาษ เลาะกระดูกเปนพูกัน กีดเลือดเปนน้ํา
หมึก เพื่อขีดเขียนพระธรรมรวมแลวเทาสุเมรุบรรพต เพราะทรงเห็นแกธรรมมากจึงไมเสียดายชีพ
สังขาร แลวจักประสาใดกับอัครราชศักดิ์ เมือง หมูบาน ปราสาท อุทยาน สรรพสิ่งทั้งปวงอีกเลา ทรง
ประพฤติจริยาอันกระทําไดยากและทุกรกิริยา จนถึงไดตรัสรูมหาโพธิญาณใตอัสสัตถพฤกษ ทรง
สําแดงอภิญญาอิทธิตางๆ บังเกิดการเปลี่ยนแปลงตางๆ ปรากฏพุทธกายตางๆ ประทับอยูในสันนิบาต
ตางๆ

或處一切諸大菩薩眾會道場，或處聲聞及辟支佛眾會道場，或處
轉輪聖王、小王、眷屬眾會道場，或處剎利、及婆羅門、長者、居士
眾會道場，乃至或處天龍八部、人、非人等眾會道場。處於如是種種
眾會，以圓滿音，如大雷震，隨其樂欲，成熟眾生，乃至示現入於涅
槃。如是一切我皆隨學，如今世尊毘盧遮那。如是盡法界、虛空界，

                                     
๑๗
 พระไวโรจนพุทธเจา แปลวา พระพุทธเจาที่มีความรุงเรือง ประโยคนี้จึงมีความหมายวาธรรมกายของพระพุทธเจาทั้งปวงมีความรุงเรืองอยูโดยปกติธรรมเสมือนกัน
ดังนั้นกายภายในของพระศากยมุนีพุทธเจาและพระพุทธเจาทั้งปวงจึงคือพระไวโรจนะ, สหาโลกธาตุ แปลวา โลกธาตุอันเต็มไปดวยความทุกขจําตองอดทน
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก  www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 10
 
十方三世一切佛剎所有塵中，一切如來皆亦如是，於念念中，我皆隨
學。如是虛空界盡，眾生界盡，眾生業盡，眾生煩惱盡，我此隨學，
無有窮盡，念念相續，無有間斷，身語意業無有疲厭。
บางประทับในที่ชุมนุมของมหาโพธิสัตวทั้งปวง บางในที่ชุมนุมของพระสาวกและพระปจเจกโพธิ
บางในที่ชุมนุมของพระเจาจักรพรรดิ พระราชาและบริวาร บางประทับในทีช่ ุมนุมของกษัตริย พราหมณ
นายบาน บัณฑิต ไปจนถึงประทับในที่ชุมนุมแหงเทพ นาค ภูติในคติแปด๑๘ มนุษยและอมนุษยทั้งปวง
ในสถานที่ชุมนุมตางๆเชนนี้ ทรงใหพระสุรเสียงอันสมบูรณ ประดุจมหาอสุนีบาต ตามแตชนเหลานั้นจะ
ปรารถนายินดี เพื่ออบรมสรรพสัตว จนถึงการสําแดงวาเสด็จสูหวงนิพพาน สิ่งทั้งปวงเหลานี้เราจัก
ศึกษาตามทั้งสิ้น เหมือนพระผูมีพระภาคไวโรจนะในบัดนี้ ประดุจธุลีของพุทธเกษตรทั้งหลายในทศทิศ
และในกาลทัง้ สาม ตลอดสิ้นทั้งธรรมธาตุและอากาศธาตุที่มีพระตถาคตประทับอยูก็เปนเชนนี้ ในทุกๆ
ความระลึกแหงจิต เราจักศึกษาตามทั้งสิ้น เชนนี้ไปจนถึงการสิ้นไปของอากาศธาตุ การสิ้นไปของสัตว
ธาตุ การสิ้นไปของกรรม การสิ้นไปของกิเลส การศึกษาตามของเรานี้จักไมมีสิ้นสุด ระลึกสืบเนื่องอยูไม
ขาดสิ้น จักมีการกระทําแหงกาย วาจา ใจที่ไมรูเบื่อหนายเลย

「復次，善男子！言恒順眾生者，謂盡法界、虛空界，十方剎
海，所有眾生種種差別，所謂卵生，胎生，濕生，化生，或有依於
地、水、火、風而生住者，或有依空、及諸卉木而生住者；種種生
類，種種色身，種種形狀，種種相貌，種種壽量，種種族類，種種名
號，種種心性，種種知見，種種欲樂，種種意行，種種威儀，種種衣
服，種種飲食，處於種種村營、聚落、城邑、宮殿，乃至一切天龍八
部、人、非人等；無足、二足、四足、多足、有色、無色、有想、無
想、非有想、非無想。
ดูกอนกุลบุตร อันการอนุโลมตามสรรพสัตวนั้น บรรดาสรรพสัตวที่มีความแตกตาง
นานาประการ ในเกษตรสาคร(โลกธาตุตางๆ)ทั่วทศทิศ ตลอดสิ้นทั้งธรรมธาตุและอากาศธาตุ มีประเภท
ที่กําเนิดโดยไข กําเนิดโดยครรภ กําเนินโดยเถาไคล เกิดแบบผุดขึ้น บางอาศัยตามดิน น้ํา ไฟ ลมใน

                                     
๑๘
 มี ๑.เทพ ๒.นาค ๓.ยักษ ๔.คนธรรพ ๕.อสุร ๖.ครุฑ ๗.กินนร ๘.มโหราค
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก  www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 11
 
การมีชีวิตอยู บางก็อาศัยอากาศและตนหญาตนไมทั้งหลายในการมีชีวิต มีชีวิตแบบตางๆ มีรูปกาย
ตางๆ มีรูปรางตางๆ มีลกั ษณะตางๆ มีอายุขัยตางๆ มีตระกูลตางๆ มีชื่อตางๆ มีสภาวะจิตตางๆ มี
ความรูตางๆ มีอัธยาศัยตางๆ มีความคิดตางๆ มีอิริยาบถตางๆ มีอาภรณตางๆ มีอาหารตางๆ แลใน
สถานที่ตางๆ เชนชนบท หมูบาน เมืองหลวง ราชมณเฑียร จนถึงหมูเทพ นาค ภูติในคติแปด มนุษย
และอมนุษยทั้งปวง พวกที่ปราศจากเทา สองเทา สี่เทา หลายเทา พวกที่มีรูป ไรรูป มีสญ
ั ญา ไรสัญญา
มีสัญญาก็ไมใช ไรสัญญาก็ไมใช

如是等類，我皆於彼，隨順而轉，種種承事，種種供養，如敬父
母，如奉師長、及阿羅漢，乃至如來，等無有異；於諸病苦，為作良
醫；於失道者，示其正路；於闇夜中，為作光明；於貧窮者，令得伏
藏；菩薩如是平等饒益一切眾生。
บรรดาประเภทเหลานี้ เราจะอนุโลมเปลี่ยนแปลงตามพวกเขาทั้งสิ้น จะรับเปนภาระตางๆ จะ
ดูแลตางๆ เสมือนการเคารพตอบิดามารดา ดุจการอุปฏฐากอาจารยและพระอรหันตจนถึงพระตถาคต
เสมอเหมือนไมตางกัน สําหรับผูเปนทุกขเพราะโรคทั้งปวงจะเปนแพทย สําหรับผูหลงทางจะชี้หนทางที่
ถูกตอง สําหรับยามมืดมนจะเปนแสงสวาง สําหรับผูยากไรจะเปนคลังสมบัติ พระโพธิสัตวจักยังหิต
ประโยชนแกสรรพสัตวทงั้ ปวงดวยความเสมอภาคเชนนี้แล

「何以故？菩薩若能隨順眾生，則為隨順供養諸佛；若於眾生尊
重承事，則為尊重承事如來；若令眾生生歡喜者，則令一切如來歡
喜。何以故？諸佛如來以大悲心而為體故，因於眾生，而起大悲；因
於大悲，生菩提心；因菩提心，成等正覺。
เหตุไฉนเลา พระโพธิสตั วนั้นหากสามารถอนุโลมตามสรรพสัตวได ยอมเปนการตามสักการะ
พระพุทธเจาทั้งปวง หากคารวะและเปนธุระใหแกสรรพสัตว ยอมเปนการเคารพและเอาภาระของพระ
ตถาคต หากยังสรรพสัตวใหเกิดความยินดี ยอมยังใหพระตถาคตทั้งปวงยินดี เพราะเหตุใดเลา เพราะ
พระพุทธตถาคตใชมหากรุณาจิตเปนสังขาร เหตุเพราะสรรพสัตวแลวจึงเกิดมหากรุณา เหตุเพราะมหา
กรุณาจึงเกิดโพธิจิต เหตุเพราะโพธิจิตจึงสําเร็จพระสัมมาสัมโพธิ

*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก  www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 12

 
 譬如曠野、沙磧之中，有大樹王，若根得水，枝葉華果悉皆繁
茂。生死曠野菩提樹王，亦復如是。一切眾生而為樹根，諸佛菩薩而
為華果，以大悲水，饒益眾生，則能成就諸佛菩薩智慧華果。何以
故？若諸菩薩以大悲水，饒益眾生，則能成就阿耨多羅三藐三菩提
故。是故菩提屬於眾生；若無眾生，一切菩薩終不能成無上正覺。善
男子！汝於此義，應如是解。
อุปมาในพนาสณฑและกรวดทราย ยังมีตนไมใหญเปนราชาแหงรุกขชาติทงั้ ปวง หากรากไดหยั่ง
ถึงน้ํา กิ่งใบดอกผลลวนผลิบานฉันใด พนาสนฑแหงสังสารวัฏและรุกขราชาแหงความรูแจงก็ฉันนั้น ที่
มีสรรพสัตวเปนรากของตนไม พระพุทธเจาพระโพธิสัตวเปนดอกผล เมื่ออาศัยน้ําแหงมหากรุณายัง
ประโยชนใหสรรพสัตว ยอมสําเร็จดอกผลแหงปญญาญานของพระสัมมาสัมพุทธเจาและพระโพธิสตั ว
ดวยเหตุไฉนเลา เพราะหากโพธิสัตวทั้งหลายใชน้ําแหงมหากรุณายังประโยชนแกสรรพสัตว จึงสามารถ
สําเร็จพระอนุตรสัมมาสัมโพธิญาณ ดวยเหตุนี้โพธิญาณจึงเกี่ยวเนื่องกับสรรพสัตว หากปราศจากสรรพ
สัตวแลวไซร โพธิสัตวทั้งหลายที่สุดแลวยอมมิอาจสําเร็จพระอนุตรสัมโพธิ ดูกอนกุลบุตร ในอรรถะนี้
เธอพึงจําแนกเชนนี้แล

以於眾生心平等故，則能成就圓滿大悲；以大悲心，隨眾生故，
則能成就供養如來。菩薩如是隨順眾生，虛空界盡，眾生界盡，眾生
業盡，眾生煩惱盡，我此隨順，無有窮盡，念念相續，無有間斷，身
語意業無有疲厭。
เพราะอาศัยจิตที่เสมอภาคตอสรรพสัตว จึงสามารถสําเร็จมหากรุณาที่บริบูรณ เพราะอาศัยมหา
กรุณาจิตอนุโลมตามสรรพสัตว จึงสามารถสักการะพระตถาคต โพธิสัตวพึงอนุโลมตามสรรพสัตวอยู
เชนนี้ ตราบจนอากาศธาตุอวสาน สัตวธาตุอวสาน กรรมของหมูสัตวอวสาน กิเลสของหมูสัตวอวสาน
การอนุโลมตามของเรานี้จักไมอวสาน ระลึกสืบเนื่องอยูไมขาดสิ้น จักมีการกระทําแหงกาย วาจา ใจที่
ไมรูเบื่อหนายเลย

*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก  www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 13

 
 「復次，善男子！言普皆迴向者，從初禮拜、乃至隨順，所有功
德皆悉迴向；盡法界、虛空界一切眾生，願令眾生常得安樂，無諸病
苦；欲行惡法，皆悉不成；所修善業，皆速成就；關閉一切諸惡趣
門，開示人天涅槃正路；若諸眾生，因其積集諸惡業故，所感一切極
重苦果，我皆代受，令彼眾生悉得解脫，究竟成就無上菩提。菩薩如
是所修迴向，虛空界盡，眾生界盡，眾生業盡，眾生煩惱盡，我此迴
向無有窮盡，念念相續，無有間斷，身語意業無有疲厭。
ดูกอนกุลบุตร อันการอุทิศใหทั้งสิ้นนั้น ตั้งแตการนอบนอมวันทนาจนถึงการอนุโลมตาม
บรรดากุศลที่ไดรับลวนอุทิศใหสรรพสัตวหมดสิ้นทั้งธรรมธาตุและอากาศธาตุ มีความปรารถนาใหหมู
สัตวผาสุกอยูเปนนิจ ปราศจากโรคาพาธทั้งปวง ผูปรารถนาจะประพฤติธรรมชั่วจงไมสําเร็จผล ผู
บําเพ็ญกุศลกรรมจงสําเร็จผลโดยเร็ว ปดกั้นทวารแหงอบายภูมิทั้งปวง กลาวแสดงหนทางที่ถูกตองคือ
นิพพานแกมวลมนุษยและเทวดา หากสรรพสัตวทั้งหลาย เหตุเพราะสั่งสมอกุศลกรรมทั้งหลายเอาไว
จึงไดรับผลแหงความทุกขอยางสาหัสยิ่ง เราจะขอรับทุกขนั้นแทนสรรพสัตว ยังใหสัตวเหลานั้นไดหลุด
พน และสําเร็จพระอนุตรสัมมาสัมโพธิญาณในที่สุด โพธิสัตวพึงอุทิศอยูเชนนี้ จนสิ้นอากาศธาตุ สิ้น
สัตวธาตุ สิน้ กรรมของหมูสัตว สิ้นกิเลสของหมูสัตว การอุทิศของเรานี้จะไมมีสิ้นสุด ระลึกสืบเนือ่ งอยู
ไมขาดสิ้น จักมีการกระทําแหงกาย วาจา ใจที่ไมรูเบื่อหนายเลย

「善男子！是為菩薩摩訶薩十種大願具足圓滿。若諸菩薩，於此
大願，隨順趣入，則能成熟一切眾生，則能隨順阿耨多羅三藐三菩
提，則能成滿普賢菩薩諸行願海。是故，善男子！汝於此義，應如是
知。
ดูกอนกุลบุตร เพื่อยังใหปณิธานที่ยิ่งใหญสิบประการของโพธิสัตวมหาสัตวบริบูรณถวน เหลา
โพธิสัตวทั้งหลาย พึงอาศัยมหาปณิธานนี้ตามแตประสงคยอมอบรมสรรพสัตวทั้งหลายได ยอม
สามารถอนุโลมไปตามพระอนุตรสัมมาสัมโพธิญาณได ยอมสามารถสําเร็จบริบูรณในจริยาปณิธานที่
ไพศาลดุจมหาสาครของพระสมันตภัทรโพธิสัตวได ดวยเหตุนี้ กุลบุตร ในอรรถะนี้เธอพึงจําแนกเชนนี้
แล

*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก  www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 14

 
 若有善男子、善女人，以滿十方無量無邊不可說、不可說佛剎極
微塵數一切世界上妙七寶、及諸人天最勝安樂，布施爾所一切世界所
有眾生，供養爾所一切世界諸佛菩薩，經爾所佛剎極微塵數劫，相續
不斷，所得功德；若復有人，聞此願王，一經於耳，所有功德，比前
功德，百分不及一，千分不及一，乃至優波尼沙陀分，亦不及一。
หากมีกุลบุตร กุลธิดา นําเอารัตนะเจ็ดประการที่มีความวิจิตร และนําความผาสุกอันยอดเยี่ยม
ของหมูเทวดาและมนุษย บรรจุเต็มเปยมในโลกธาตุทั้งหลายเทากับจํานวนปรมาณูธุลีในพุทธเกษตรที่
ประมาณไมได หาขอบเขตไมได กลาวไมไดทั่วทศทิศ บริจาคเปนทานแกหมูสัตวในโลกทั้งปวง กับบูชา
บรรดาพระพุทธเจาโพธิสัตวในโลกทั้งปวง ผานกาลเวลาหลายกัลปเทากับจํานวนปรมาณูธุลีที่อยูในพุทธ
เกษตรตางๆเหลานั้นตอเนื่องไปไมสิ้นสุดนั้น
หากมีผูไดสดับราชาแหงปณิธานนี้หนึ่งครั้ง กุศลที่มีนั้น เมื่อเปรียบกับกุศลขางตนแลว เทียบกัน
ไมไดแมหนึ่งในรอยสวน หนึ่งในพันสวน จนถึงสวนของอุปนิษัทก็เทียบไมไดแมหนึ่งสวน

或復有人，以深信心，於此大願，受持讀誦，乃至書寫一四句
偈，速能除滅五無間業；所有世間身心等病，種種苦惱，乃至佛剎極
微塵數一切惡業，皆得銷除；一切魔軍、夜叉、羅剎，若鳩槃荼、若
毘舍闍、若部多等，飲血、噉肉、諸惡鬼神，皆悉遠離，或時發心，
親近守護。
หากยังมีผูอาศัยศรัทธาจิตที่ลึกซึ้ง จดจําสาธยายมหาปณิธานนี้ จนถึงการคัดลอกหนึ่งบท สี่บาท
ยอมสามารถดับกรรมของอเวจีใหสิ้นไดอยางรวดเร็ว บรรดาโรคของกายและจิตของโลก ความทุกข
ทรมานทั้งปวง จนถึงอกุศลกรรมทั้งปวงที่มีจํานวนเทาปรมาณูในพุทธเกษตรลวนจักมลายสิ้น บรรดา
มารเสนา ยักษ รากษส แมกุมภัณฑ แมปศาจ แมภูติทั้งหลาย ผูดื่มโลหิต กินมังสะจะไกลหางออกไป
ทั้งสิ้น บางเวลายังเกิดจิตเลื่อมใสคุมครองรักษาอยูใกลชิด

「是故，若人誦此願者，行於世間，無有障礙，如空中月出於雲
翳，諸佛菩薩之所稱讚，一切人天皆應禮敬，一切眾生悉應供養。此
善男子善得人身，圓滿普賢所有功德，不久當如普賢菩薩，速得成就
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก  www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 15
 
微妙色身，具三十二大丈夫相；若生人天，所在之處，常居勝族，悉
能破壞一切惡趣，悉能遠離一切惡友，悉能制伏一切外道，悉能解脫
一切煩惱；如師子王摧伏群獸，堪受一切眾生供養。
เหตุนี้แล หากผูอานทองปณิธานนี้ แลวดําเนินอยูในโลกยอมปราศจากอุปสรรคกั้นขวาง ประดุจ
จันทราที่โผลพนจากเมฆบดบัง พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจาและโพธิสัตวทั้งหลายลวนสดุดี มนุษย
และเทวดาทั้งปวงจักใหความเคารพ อันกุลบุตรนี้คือผูไดรับกายมนุษยโดยประเสริฐแลว เปนผู
สมบูรณในกุศลของพระสมันตภัทร มิชานานจักเสมือนกับพระสมันตภัทรโพธิสัตว ไดสําเร็จซึ่งสุรปู กาย
อันวิเศษโดยเร็ว สมบูรณในมหาปุริลกั ษณะสามสิบสองประการ หากบังเกิดเปนมนุษยและเทวดา จะได
อยูในฐานะของตระกูลที่สูงสงเปนนิจ สามารถทําลายอบายภูมิทั้งหลาย สามารถหางไกลจากมิตรชั่วทั้ง
ปวง สามารถกําราบพาหิรมารทั้งหลาย สามารถหลุดพนจากกิเลสทั้งหลาย ประดุจสิงหราชสยบสัตว
นอยใหญ แลวรับการสักการะจากหมูสัตวทั้งปวง

又復是人，臨命終時，最後剎那，一切諸根悉皆散壞，一切親屬
悉皆捨離，一切威勢悉皆退失，輔相、大臣，宮城內外象、馬車乘，
珍寶伏藏，如是一切無復相隨。唯此願王不相捨離，於一切時，引導
其前，一剎那中，即得往生極樂世界。
อีกบุคคลผูนี้ เมื่อสมัยที่จะสิ้นชีพนั้น ในขณะสุดทาย อินทรียทั้งปวงจักแตกสลาย บรรดาญาติ
มิตรลวนหลีกลี้ บรรดาอํานาจตางเลื่อมถอย ความเปนอํามาตย ขุนนาง ปราสาท ธานีทั้งในนอก รถที่
เทียมดวยชาง มา คลังสมบัติรัตนมณี สิ่งทั้งปวงเหลานี้มิอาจติดตามไปดวย มีเพียงราชาแหงปณิธาน๑๙
นี้ที่มิทอดทิ้งหางไกลแมในกาลทั้งปวง จักดําเนินนําอยูเบื้องหนาผูนั้น ในขณะเดียวจึงไดไปอุบัติยังสุขาว
ตีพุทธเกษตร

「到已，即見阿彌陀佛、文殊師利菩薩、普賢菩薩、觀自在菩
薩、彌勒菩薩等。此諸菩薩色相端嚴，功德具足，所共圍遶。其人自
見，生蓮華中，蒙佛授記。得授記已，經於無數百千萬億那由他劫，

                                     
๑๙
 คือ พระสมันตภัทรโพธิสัตว
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก  www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 16
 
普於十方不可說、不可說世界，以智慧力，隨眾生心，而為利益。不
久當坐菩提道場，降伏魔軍，成等正覺，轉妙法輪，能令佛剎極微塵
數世界眾生，發菩提心，隨其根性，教化成熟，乃至盡於未來劫海，
廣能利益一切眾生。
เมื่อลุถึงสุขาวตีแลว จักไดพบพระอมิตายุสอรหันตสัมมาสัมพุทธเจา มัญชุศรีโพธิสัตว สมันต
ภัทรโพธิสัตว อวโลกิเตศวรโพธิสัตว เมตไตรยโพธิสัตว บรรดาโพธิสัตวเหลานี้มีวรลักษณสงางาม
สมบูรณในกุศลความดีงามซึ่งแวดลอมอยู บุคคลนั้นจักไดเห็นตนเองกําเนิดในดอกบัว แลวไดรับพุทธ
พยากรณ แลเมื่อรับพยากรณแลว ผานเวลาไปรอยพันหมื่นโกฏิอสงไขย๒๐นยุตกัลป ในโลกธาตุทั้งปวง
ทั่วทศทิศอันจะกลาวไมไดสิ้นนั้น จะอาศัยกําลังแหงปญญาญาณอนุโลมตามจิตของสรรพสัตวเพื่อยัง
ประโยชน ผานไปอีกมิชานานจักไดประทับบนโพธิบัลลังกสถาน บําราบหมูมารเสนา แลวไดตรัสรูแก
พระอภิสัมโพธิญาณ หมุนเคลื่อนกงลอพระธรรม สามารถยังใหสรรพสัตวในโลกธาตุจํานวนเทาปรมาณู
ธุลีในพุทธเกษตรบังเกิดโพธิจิต แลวสั่งสอนอบรมตามแตอินทรียภาวะนั้นๆ จนหมดสิ้นกัลปสาครเบื้อง
อนาคต สามารถยังประโยชนแกหมูสัตวอยางไพบูลย

「善男子！彼諸眾生若聞、若信此大願王，受持讀誦，廣為人
說，所有功德，除佛世尊，餘無知者。是故，汝等聞此願王，莫生疑
念，應當諦受。受已能讀，讀已能誦，誦已能持，乃至書寫，廣為人
說。是諸人等，於一念中，所有行願，皆得成就；所獲福聚無量無
邊，能於煩惱大苦海中，拔濟眾生，令其出離，皆得往生阿彌陀佛極
樂世界。」
ดูกอนกุลบุตร สรรพสัตวเหลานั้น หากไดสดับฟง หากเลื่อมใสในมหาปณิธานราชนี้ ไดจดจําไว
สาธยาย และปาวประกาศแกผูอื่นแลวไซร กุศลอันพึงมีนั้น เวนแตองคพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจา
แลว ไมมีผูอื่นใดจะทราบได ดวยเหตุนี้ เธอทั้งหลายเมื่อไดสดับปณิธานราชนี้แลว อยาไดเกิดความ
สงสัย พึงนอมรับ เมื่อนอมรับแลวจึงสามารถอาน เมื่ออานแลวจึงสามารถทอง เมื่อทองแลวจึงสามารถ
จดจํา จนถึงการจารึก แลวปาวประกาศแกผูอื่น บุคคลเหลานี้ในขณะความระลึกเดียว บรรดาจริยาและ

                                     
๒๐
 ๑ อสงไขย คือ ๑ ตามดวยเลข ๐ จํานวน ๑๔๐ ตัว หรือ ๑ คูณ ๑๐ ยกกําลัง ๑๔๐ กัลป 
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก  www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 17
 
ปณิธานทั้งหลาย ลวนจะสําเร็จทุกประการ ไดรับบุญกุศลหาประมาณไมได หาขอบเขตไมได สามารถ
ชวยเหลือสรรพสัตวใหออกจากทะเลทุกขเศราหมองที่กวางใหญได พากันไปอุบัติยังสุขาวตีโลกธาตุของ
พระอมิตายุสอรหันตสัมมาสัมพุทธเจาพระองคนั่นแล

爾時，普賢菩薩摩訶薩欲重宣此義，普觀十方，而說偈言：
「所有十方世界中，三世一切人師子，
我以清淨身語意，一切遍禮盡無餘。
สมัยนั้น พระสมันตภัทรโพธิสัตวมหาสัตว ไดปรารถนาจะกลาวย้ําในอรรถะนี้ เมื่อพิจารณาไป
ทั่วทิศทั้งสิบแลว จึงกลาวโศลกวา...
ทามกลางโลกธาตุบรรดามีในทศทิศ
พระผูนรสิงหทั้งปวงในตรีกาลเหลานัน้
เราจักใชกาย วาจาและใจที่บริสุทธิ์
นมัสการทุกพระองคเหลานั้นอยางมิขาดตกบกพรอง

普賢行願威神力，普現一切如來前，
一身復現剎塵身，一一遍禮剎塵佛。
ดวยพลานุภาพแหงจริยาและปณิธานของพระสมันตภัทร
เราจักปรากฏอยูเบื้องหนาพระตถาคตเจาทั้งปวง
กายเดียวยังปรากฏมีหลายกายเทาจํานวนปรมาณูในโลกธาตุ
กายหนึ่งๆ จักนมัสการพระพุทธเจาจํานวนเทาปรมาณูนั้น

於一塵中塵數佛，各處菩薩眾會中，
無盡法界塵亦然，深信諸佛皆充滿。
ภายในปรมาณูธุลีหนึ่งยังมีพระพุทธเจาจํานวนเทาปรมาณูธุลี
ทุกสถานที่ตางมีหมูโพธิสัตวประชุมอยู

*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก  www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 18

 
 ปรมาณูแหงธรรมธาตุที่ไมสิ้นสุดก็เปนเชนกันนี้
เราจะศรัทธามั่นตอพระสัมมาพุทธเจาเหลานั้นอยางเต็มเปยม

各以一切音聲海，普出無盡妙言辭，
盡於未來一切劫，讚佛甚深功德海。
(ทุกกายของเรา)จักใชสัทสาครสําเนียงตางๆ 
บังเกิดเปนวจนะที่ไพเราะไมสิ้นสุด 
จนสิ้นกัลปทั้งปวงในอนาคต 
ก็จักยังสรรเสริญอยูซึ่งพระพุทธคุณที่ดุจหวงมหรรณพ 

以諸最勝妙華鬘，妓樂塗香及傘蓋，
如是最勝莊嚴具，我以供養諸如來。
จักใชมาลัยดอกไมที่วิจิตร
เครื่องดนตรี เครื่องทาหอมและรมฉัตรที่เปนเลิศทั้งมวลนี้
อันเปนเครื่องบูชาที่อลังการอยางยิ่ง
เราขอถวายสักการะตอพระตถาคตทั้งปวง

最勝衣服最勝香，末香燒香與燈燭，
一一皆如妙高聚，我悉供養諸如來。
แพรพรรณทีเ่ ปนเลิศ เครื่องหอมที่เปนเลิศ
ผงหอม เครื่องหอมเผารอน อีกทั้งประทีปดวงเทียน
แตละสิ่งหนึง่ กองสูงดุจเขาสุเมรุ
เราขอถวายสักการะตอพระตถาคตทั้งปวง

我以廣大勝解心，深信一切三世佛，
悉以普賢行願力，普遍供養諸如來。
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก  www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 19
 
 เราจักใชจิตศรัทธาไพบูลยที่นอมไปอยางยิ่งนี้
ศรัทธามั่นตอพระพุทธเจาทั้งหลายในตรีกาล
จักใชกําลังจริยาวัตรและปณิธานของพระสมันตภัทร
บูชาพระตถาคตทั้งปวงอยางทั่วถึง

我昔所造諸惡業，皆由無始貪恚癡，
從身語意之所生，一切我今皆懺悔。
อกุศลกรรมทั้งปวงที่เราไดทําแลว
ลวนมีสาเหตุจากโลภะ โทสะ โมหะ ทีห่ าจุดเริ่มไมได
ที่เกิดขึ้นทางการกระทํา คําพูดและความนึกคิด
บัดนี้เราสํานึกในผิดนั้นทั้งปวง

十方一切諸眾生，二乘有學及無學，
一切如來與菩薩，所有功德皆隨喜。
หมูสัตวทั้งหลายในทศทิศ
ทวิยานิก๒๑ เสขบุคคลและพระอเสขะ
พระตถาคตและพระโพธิสัตวทั้งหลาย
เราจักอนุโมทนากับกุศลของทานเหลานั้น

十方所有世間燈，最初成就菩提者，
我今一切皆勸請，轉於無上妙法輪。
พระโลกประทีปเจาในทิศทั้งสิบ
เมื่อปฐมสมัยที่สําเร็จพระโพธิญาณ
เราจักอาราธนาดวยประการทั้งปวง
ใหทรงหมุนกงลอพระธรรมจักร
                                     
๒๑
 คือ บุคคลในยาน ๒ ประเภท คือ สาวกยาน และปจเจกยาน
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก  www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 20
 
 諸佛若欲示涅槃，我悉至誠而勸請，
唯願久住剎塵劫，利樂一切諸眾生。
พระพุทธเจาทั้งหลายหากปรารภเขาสูห วงนิพพาน
เราจักทูลอาราธนาอยางที่สุด
ขอใหทรงพระชนมชีพอยูในโลกหลายกัลปเทาปรมาณูในโลก
เพื่อยังประโยชนแกหมูสัตวทั้งปวง

所有禮讚供養福，請佛住世轉法輪，
隨喜懺悔諸善根，迴向眾生及佛道。
บรรดากุศลจากการวันทนาและบูชา
การเชิญพระพุทธองคใหสถิตในโลกและหมุนธรรมจักร
กุศลมูลทั้งปวงของการโมทนาและขมากรรม
ขออุทิศแกสรรพสัตวและพุทธภูมิ

我隨一切如來學，修習普賢圓滿行，
供養過去諸如來，及與現在十方佛。
เราจักศึกษาตามพระตถาคตทั้งปวง
ประพฤติจริยาวัตรอันสมบูรณของพระสมันตภัทร
จักบูชาพระตถาคตทั้งหลายในอดีต
และพระพุทธเจาในทศทิศ ณ กาลปจจุบัน

未來一切天人師，一切意樂皆圓滿，
我願普隨三世學，速得成就大菩提。
พระศาสดาของเทวดาและมนุษยทั้งหลายในอนาคต
ลวนมีพระอัธยาศัยสมบูรณ
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก  www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 21
 
 เราจักประพฤติตามพระพุทธเจาในกาลทั้งสาม
เพื่อสําเร็จถึงมหาโพธิญาณโดยเร็ว

所有十方一切剎，廣大清淨妙莊嚴，
眾會圍遶諸如來，悉在菩提樹王下。
ในบรรดาโลกธาตุทั้งปวงในทศทิศ
ลวนกวางใหญไพศาล บริสุทธิ์ อลังการยิ่ง
หมูชนที่แวดลอมพระตถาคตทั้งหลายอยู
ลวนแตประทับใตโพธิรุกขราชา

十方所有諸眾生，願離憂患常安樂，
獲得甚深正法利，滅除煩惱盡無餘。
ขอใหหมูสัตวทั้งหลายในทิศทั้งสิบ
จงไกลจากทุกขโศก มีปกติอยูเปนผาสุก
ไดเสวยประโยชนแหงพระสัทธรรมทีค่ ัมภีรภาพ
แลวดับกิเลสจนสิ้นไมเหลือเชื้อ

我為菩提修行時，一切趣中成宿命，
常得出家修淨戒，無垢無破無穿漏。
สมัยที่เราประพฤติโพธิจริยานั้น
ในทุกสถานจงไดสําเร็จปุพเพนิวาสานุสติญาณ๒๒
ไดออกบวชและประพฤติศีลบริสุทธิอ์ ยูเปนนิจ
ดวยความไมแปดเปอน ไมทําลาย ไมเคลือบยอมเถิด

                                     
๒๒
 ความรูคือ สามารถระลึกชาติ หนหลังได , หนึ่งในอภิญญา ๖ ประการ
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก  www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 22
 
 天龍夜叉鳩槃荼，乃至人與非人等，
所有一切眾生語，悉以諸音而說法。
เทพ นาค ยักษและกุมภัณฑ
จนถึงมนุษยและอมนุษยทั้งปวง
บรรดาภาษาของหมูสัตวเหลานัน้
เราจักใชเสียงทั้งปวงนั้นแสดงธรรม

勤修清淨波羅蜜，恒不忘失菩提心，
滅除障垢無有餘，一切妙行皆成就。
ใหเพียรบําเพ็ญปารมิตาบริสุทธิ์
และไมวิบัติหลงลืมโพธิจิต
วิบากและมลทินเมื่อกําจัดสิ้นไมมีเหลือ
จริยาที่ประเสริฐทั้งปวงจึงสําเร็จได

於諸惑業及魔境，世間道中得解脫，
猶如蓮華不著水，亦如日月不住空。
ในเหลากิเลสกรรมและมารวิสัย
หนทางแหงโลกียะ ก็ไดหลุดพนแลว
อุปมาปุณฑริกชาติมิสัมผัสวารี
อีกดั่งอาทิตยและจันทรามิไดติดของในอากาศ

悉除一切惡道苦，等與一切群生樂，
如是經於剎塵劫，十方利益恒無盡。
ทุกขจากอบายมรรคทั้งปวงถูกขจัดจนสิ้น
มีสุขเสมอดวยเวไนยสัตวทั้งปวง
เมื่อผานกัลปไปเทากับปรมาณูในโลก
จึงสามารถยังประโยชนทั่วทศทิศไปตลอดไมมีประมาณ
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก  www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 23
 
 我常隨順諸眾生，盡於未來一切劫，
恒修普賢廣大行，圓滿無上大菩提。
เราจักอนุโลมตามสรรพสัตวอยูเปนนิจ
แมสิ้นกัลปทั้งปวงในอนาคต
เพราะบําเพ็ญสมันตภัทรไพบูลยจริยาอยูนี้
จึงไดสมบูรณซึ่งพระอนุตรสัมโพธิ

所有與我同行者，於一切處同集會，
身口意業皆同等，一切行願同修學。
ขอใหทานทั้งหลายและเรามีจริยาเหมือนกัน
ไดรวมชุมนุมรวมกันแมในสถานที่ทั้งปวง
ไดมีกาย วาจา ใจที่เสมือนกัน
จริยาวัตร ปณิธานทั้งปวงนั้นก็จะรวมกันศึกษาบําเพ็ญ

所有益我善知識，為我顯示普賢行，
常願與我同集會，於我常生歡喜心。
บรรดากัลยาณมิตรของเรานี้
เมื่อเราแสดงสมันตภัทรจริยาแลว
จึงมีปณิธานจักอยูพรอมกับเรา
ยังใหเราเกิดจิตยินดีอยูเปนนิจ

願常面見諸如來，及諸佛子眾圍遶，
於彼皆興廣大供，盡未來劫無疲厭。
มีปณิธานจักประสบพระตถาคตทั้งหลาย
พรอมกับเหลาพุทธบุตรที่แวดลอม
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก  www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 24
 
 ดวยจักถวายมหาสักการะตอทานเหลานั้น
จนสิ้นกัลปในอนาคตอยางมิเบื่อหนาย

願持諸佛微妙法，光顯一切菩提行，
究竟清淨普賢道，盡未來劫常修習。
มีปณิธานจะธํารงคัมภีรธรรมของพระพุทธเจาทั้งปวง
สําแดงโพธิจริยาทั้งปวงใหรุงเรือง
ประพฤติสมันตภัทรจริยาอยางหมดจดถึงที่สุด
จนถึงกัลปอันเปนที่สุดของอนาคตกาล

我於一切諸有中，所修福智恒無盡，
定慧方便及解脫，獲諸無盡功德藏。
เราจักอาศัยภพทั้งปวง
บําเพ็ญกุศลและปญญาไปไมจบสิ้น
ทั้งสมาธิ ญาณ อุปายะและวิมุตติ
ไดเสวยกุศลทั้งปวงไมจบสิ้น

一塵中有塵數剎，一一剎有難思佛，
一一佛處眾會中，我見恒演菩提行。
ภายในปรมาณูหนึ่งยังมีปรมาณูเทาที่มีอยูในโลกธาตุ
แตละโลกธาตุยังมีพระพุทธเจา(มากมาย)ยากแกการนึกคิดได
รวมทั้งมหาชนที่แวดลอมพระพุทธเจาหนึ่งๆนั้นดวย
ซึ่งเราเห็นวากําลังกระทําโพธิจริยาอยูเปนนิจ

*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก  www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 25

 
 普盡十方諸剎海，一一毛端三世海，
佛海及與國土海，我遍修行經劫海。
อยูทั่วไปในเกษตรสาครในทศทิศ
ปลายโลมชาติหนึ่งๆก็มีตรีภูม๒๓ิ สาคร
มีพุทธสาครและโลกธาตุสาคร
เราก็บําเพ็ญจริยาผานลวงกัลปสาครมาแลว๒๔

一切如來語清淨，一言具眾音聲海，
隨諸眾生意樂音，一一流佛辯才海。
พระวจนะที่บริสุทธิ์ของพระตถาคตทั้งปวง
วจีหนึ่งนั้นประกอบดวยเสียงแลสําเนียงดุจหวงสาคร
คลอยตามเสียงที่หมูสัตวพึงพอใจ
ซึ่งแตละเสียงหนึ่งๆคือกระแสแหงพุทธปฏิภาณสาคร

三世一切諸如來，於彼無盡語言海，
恒轉理趣妙法輪，我深智力普能入。
พระตถาคตทั้งปวงในกาลสาม
ทรงใชวจนะภาษาที่ไมสิ้นสุดประหนึ่งสาครนั้น
ในการหมุนพระธรรมจักรใหเคลื่อนไป
เราจักใชกําลังของปญญาที่แยบคายในการเขาถึง

我能深入於未來，盡一切劫為一念，
三世所有一切劫，為一念際我皆入。
                                     
๒๓
 ตรีภูมิคือ ภูมิ ๓ มี กามภูมิ รูปภูมิ อรูปภูมิ
๒๔
 สาคร ,มหาสมุทร เปนสํานวนเปรียบวา มีจํานวนมากมาย เหมือนหวงแหงมหาสาครที่กวางออกไปไมมีขอบเขต และลึกล้ําหยั่งวัดไมได
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก  www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 26
 
 เราสามารถเขาถึงภาวะแหงอนาคต
ตลอดกัลปทั้งหลายในระลึกเดียว
และกัลปทั้งปวงแหงตรีกาล
เราก็สามารถเขาถึงไดภายในขณะเดียว

我於一念見三世，所有一切人師子，
亦常入佛境界中，如幻解脫及威力。
เราอาศัยความระลึกเดียวแลเห็นตรีกาล
บรรดาพระนรสิงหทั้งปวง
ยังเสด็จสูพุทธวิสัยอยูเปนนิจ
ประดุจมายา วิมุตติและพลานุภาพ

於一毛端極微中，出現三世莊嚴剎，
十方塵剎諸毛端，我皆深入而嚴淨。
ในเบื้องปลายสุดของโลมชาติ
ยังปรากฏวยูหโลกธาตุของกาลทั้งสาม
โลกธาตุจํานวนเทาปรมาณูในทศทิศ ก็อยูที่ปลายแหงโลมชาติทั้งปวง
เราจักดําเนินลึกเขาไปเพื่อชําระใหบริสทุ ธิ์

所有未來照世燈，成道轉法悟群有，
究竟佛事示涅槃，我皆往詣而親近。
บรรดาพระโลกประทีปเจาในอนาคต
ที่ไดสําเร็จมรรค เคลื่อนธรรมจักร ใหหมูสัตวตื่นขึ้น
กระทําพุทธกิจถึงที่สุดแลวสูนิพพาน
เราจะไปเฝายังที่นั้นอยางใกลชิด

*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก  www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 27

 
 速疾周遍神通力，普門遍入大乘力，
智行普修功德力，威神普覆大慈力，
遍淨莊嚴勝福力，無著無依智慧力，
定慧方便諸威力，普能積集菩提力。
ดวยกําลังแหงฤทธิ์ที่รวดเร็วครบถวน
ดวยกําลังแหงมหายาน อันเปนวิถีที่สามารถเขาถึงไดทั่วไป
ดวยกําลังแหงปญญาและกุศลที่บําเพ็ญ
ดวยกําลังแหงเดชานุภาพของมหาเมตตาที่ปกแผ
ดวยกําลังแหงบุญที่ประเสริฐ วิสุทธิ์ อลังการ
ดวยกําลังแหงปญญาญาณ ที่ไรเครื่องพันผูก เครื่องอิงอาศัย(กับสิ่งอื่น)
ดวยกําลังทั้งปวงแหงสมาธิ ญาณ อุปายะ
ดวยกําลังแหงการสามารถสั่งสมโพธิญาณ

清淨一切善業力，摧滅一切煩惱力，
降伏一切諸魔力，圓滿普賢諸行力。
ดวยกําลังแหงกุศลธรรมทั้งปวงที่บริสทุ ธิ์
ดวยกําลังแหงการกําจัดกิเลสทั้งปวง
ดวยกําลังแหงการบําราบมารทั้งปวง
ดวยกําลังแหงสมันตภัทรจริยาทั้งปวงที่บริบูรณ

普能嚴淨諸剎海，解脫一切眾生海，
善能分別諸法海，能甚深入智慧海。
สามารถชําระโลกธาตุสาครทั้งหลายใหบริสุทธิ์
ไดหลุดพนจากหวงมหรรณพของหมูสัตวทั้งหลาย
สามารถจําแนกธรรมสาครทั้งปวงไดเปนอยางดี
สามารถเขาสูป ญญาญาณไดโดยแยบคาย
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก  www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 28
 
 普能清淨諸行海，圓滿一切諸願海，
親近供養諸佛海，修行無倦經劫海。
สามารถชําระจริยาสาครทั้งหลายใหบริสุทธิ์
สมบูรณในปณิธานสาครทั้งปวง
สักการะใกลชิดพระพุทธตถาคตสาครทั้งหลาย
แลประพฤติจริยาโดยไมหนายแหนงตลอดกัลปสาคร

三世一切諸如來，最勝菩提諸行願，
我皆供養圓滿修，以普賢行悟菩提。
พระตถาคตทั้งปวงในกาลสาม
มีพระโพธิ จริยาวัตรและปณิธานทั้งปวงประเสริฐสุด
เราจักขอบูชาโดยสมบูรณ
ดวยสมันตภัทรจริยา เพื่อรูแจงโพธิญาณ

一切如來有長子，彼名號曰普賢尊，
我今迴向諸善根，願諸智行悉同彼。
พระตถาคตเจาทั้งปวงมีโอรสองคโต
นามกรวา “สมันตภัทร”
บัดนี้เราขออุทิศกุศลมูลทั้งปวง
ขอใหปญญาและจริยาทั้งปวงเสมือนพระองค

願身口意恒清淨，諸行剎土亦復然，
如是智慧號普賢，願我與彼皆同等。

*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก  www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 29

 
 ขอใหกาย วาจา ใจบริสุทธิ์อยูเปนนิจ
อีกทั้งจริยา โลกธาตุทั้งปวงก็เชนกัน
ดั่งปญญาญาณของ “พระสมันตภัทร”
ขอใหเราและพระองคเสมือนกัน

我為遍淨普賢行，文殊師利諸大願，
滿彼事業盡無餘，未來際劫恒無倦。
ดวยเรามีจริยาวัตรของพระสมันตภัทร
และมหาปณิธานทั้งปวงของพระมัญชุศรีที่สะอาดรอบ
จึงพรอมอยูในกิจเหลานั้นทั้งสิ้น
ในกัลปแหงอนาคตจักไมตองยอทอเลย

我所修行無有量，獲得無量諸功德，
安住無量諸行中，了達一切神通力。
อันการบําเพ็ญจริยาวัตรของเรานั้นไมมีประมาณ
จึงไดรับกุศลตางๆ ไมมีประมาณ
แลวตั้งอยูในจริยาวัตรทั้งปวงไมมีประมาณ
ไดแทงตลอดซึ่งอภิญญาพละทั้งปวง

文殊師利勇猛智，普賢慧行亦復然，
我今迴向諸善根，隨彼一切常修學。
พระมัญชุศรีมีปญญาอันแกลวกลา
พระสมันตภัทรก็มีญาณจริยาดุจเดียวกัน
บัดนี้เราขออุทิศกุศลมูลทั้งปวง
เพื่อศึกษาบําเพ็ญสิ่งทั้งปวงตามพระองคอยูเปนนิจ

*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก  www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 30

 
 三世諸佛所稱歎，如是最勝諸大願，
我今迴向諸善根，為得普賢殊勝行。
พระพุทธเจาในตรีกาลลวนสดุดี
ในมหาปณิธานที่ประเสริฐยิ่งเหลานี้
บัดนี้เราขออุทิศกุศลมูลทั้งปวง
เพื่อบรรลุวิชยจริยาของพระสมันตภัทร

願我臨欲命終時，盡除一切諸障礙，
面見彼佛阿彌陀，即得往生安樂剎。
ขอใหเมื่อสมัยเราจะสิ้นชีพ
วิบากคือสิ่งกีดกั้นทั้งหลายจงหมดสิ้น
ไดประสบพระอมิตายุสะพุทธเจาองคนั้น
แลวไปอุบัติที่แดนสุขาวตี

我既往生彼國已，現前成就此大願，
一切圓滿盡無餘，利樂一切眾生界。
เมื่อเราไปอุบัติที่โลกธาตุนั้นแลว
จักไดสําเร็จซึ่งมหาปณิธานนี้
ทุกสรรพสิ่งจักบริบูรณไมมีเหลือ
แลวยังประโยชนสุขใหหมูสัตวทั้งปวง

彼佛眾會咸清淨，我時於勝蓮華生，
親睹如來無量光，現前授我菩提記。
อันประชุมชนของพระพุทธเจาองคนั้นก็ลวนบริสุทธิ์
เมื่อสมัยที่เรากําเนิดจากปทมชาติที่ยอดเยี่ยมนั้น
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก  www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 31
 
 จักไดเห็นพระตถาคตอมิตาภะอยางใกลชิด
จะทรงประทานพุทธพยากรณยังเบื้องหนาของเรา

蒙彼如來授記已，化身無數百俱胝，
智力廣大遍十方，普利一切眾生界。
ก็เมื่อไดรับพุทธพยากรณจากพระตถาคตเจานั้นแลว
จักนิรมาณกายไดนับรอยโกฏิอสงไขย
ปญญามีอํานาจไพบูลยทั่วทศทิศ
เพื่อยังประโยชนแกสรรพสัตวทั้งปวง

乃至虛空世界盡，眾生及業煩惱盡，
如是一切無盡時，我願究竟恒無盡。
จนถึงอากาศ โลกธาตุสิ้นสูญ
สรรพสัตว และกรรม กิเลสสูญสิ้น
ดั่งที่ทุกสิ่งไมอาจสูญสิ้นไปเชนนี้
ปณิธานของเราที่สุดแลวยอมไมสูญสิ้น

十方所有無邊剎，莊嚴眾寶供如來，
最勝安樂施天人，經一切剎微塵劫。
หากในบรรดาโลกธาตุที่ไรขอบเขตทั่วทศทิศ
จักใชมวลรัตนชาติที่อลังการบูชาพระตถาคต
นําความผาสุกอยางยอดเยี่ยมมอบใหเทวดาและมนุษย
โดยผานไปหลายกัลปเทาปรมาณูในโลกทั้งปวง ประการหนึ่ง

若人於此勝願王，一經於耳能生信，
求勝菩提心渴仰，獲勝功德過於彼。
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก  www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 32
 
 และหากมีผูไดสดับปณิธานราชาอันประเสริฐนี้
แมหนึ่งครั้ง แลวสามารถเกิดความเลื่อมใส
ปรารถนาโพธิจิตอันประเสริฐอยางแรงกลาแลว
ยอมไดรับกุศลยอดเยี่ยมกวาประการแรกนั้น

即常遠離惡知識，永離一切諸惡道，
速見如來無量光，具此普賢最勝願。
ยอมหางไกลจากมิตรชั่วอยูเปนนิจ
ไกลจากอบายภูมิทั้งปวง
จักไดพบพระตถาคตอมิตาภะโดยเร็ว
แลวสมบูรณซึ่งสมันตภัทรปณิธานที่ประเสริฐสุด

此人善得勝壽命，此人善來人中生，
此人不久當成就，如彼普賢菩薩行。
บุคคลนี้ยอมไดรับชีวิตที่ประเสริฐ
บุคคลนี้ยอมเปนผูมากําเนิดในภูมิมนุษยโดยดี
บุคคลนี้มิชานานจักไดสําเร็จ
ประดุจจริยาวัตรของพระสมันตภัทรโพธิสัตวนั้นแล

往昔由無智慧力，所造極惡五無間，
誦此普賢大願王，一念速疾皆銷滅。
ดวยอํานาจที่ในอดีตไรซึ่งปญญาญาณ
จึงสรางความชั่วรายสาหัส และอนันตริยกรรมทั้งหา
เมื่อสาธยายสมันตภัทรมหาปณิธานราชนี้แลว
ก็จักดับสลายไปในขณะเดียวอยางรวดเร็ว
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก  www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 33
 
 族姓種類及容色，相好智慧咸圓滿，
諸魔外道不能摧，堪為三界所應供。
ตระกูล เชื้อสาย และใบหนา
ลักษณะ ปญญาญานตางสมบูรณพรอม
บรรดามาร เดียรถีรมิอาจหักลาง
พึงไดรับสักการะจากสามภูมิ

速詣菩提大樹王，坐已降伏諸魔眾，
成等正覺轉法輪，普利一切諸含識。
จะไดถึงมหาโพธิราชพฤกษโดยเร็ว(ตรัสรู)
ประทับนั่งแลวกําราบมารทั้งปวง
ไดสําเร็จพระสัมโพธิ หมุนกงพระธรรมจักร
ยังประโยชนแกสัตวผูมีปราณ๒๕ทั้งปวง

若人於此普賢願，讀誦受持及演說，
果報唯佛能證知，決定獲勝菩提道。
หากผูไดอานทอง จดจําและกลาวแสดง
สมันตภัทรปณิธานนี้
ผลที่พึงไดรับมีแตพระพุทธตถาคตเทานั้นที่ทรงทราบ
จักไดบรรลุพระโพธิมรรคเปนแนแท

若人誦此普賢願，我說少分之善根，
一念一切悉皆圓，成就眾生清淨願。

                                     
๒๕
หมายถึง สัตวโลกทั้งหลาย
*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก  www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 34
 
 หากผูทองสมันตภัทรปณิธานนี้
เราจักพรรณนากุศลมูลนั้นไดเพียงสวนนอย
ระลึกเดียวกับสรรพสิ่งนัน้ ลวนแตสมบูรณ
ยังใหปณิธานที่บริสุทธิ์ของสรรพสัตวไดสําเร็จ

我此普賢殊勝行，無邊勝福皆迴向，
普願沈溺諸眾生，速往無量光佛剎。」
เราจักอาศัยจริยาวัตรอันวิเศษของพระสมันตภัทร
อุทิศกุศลอันยอดเยี่ยมไมมีขอบเขต
ขอใหหมูสัตวในวัฏสงสาร
ไดไปอุบัติยังพุทธเกษตรแหงพระอมิตาภะโดยเร็วเทอญ.

爾時，普賢菩薩摩訶薩於如來前，說此普賢廣大願王清淨偈已，
善財童子踊躍無量，一切菩薩皆大歡喜。如來讚言：「善哉！善
哉！」
ครั้งนั้น เมื่อพระสมันตภัทรโพธิสัตวมหาสัตวไดแสดง สมันตภัทรไพบูลยมหาปณิธานราชโศลก
ยังเบื้องพระพักตรแหงพระพุทธตถาคตเจาจบลงแลว สุธนกุมารจึงเกิดอุเพงคปติ ๒๖ ไมมีประมาณ พระ
โพธิสัตวทั้งหลายลวนโสมนัสยินดีเปนอันมาก พระตถาคตตรัสวา ดีแลว ดีแลว 
 
 

                                     
๒๖
 ความอิ่มใจ, ความดื่มด่ําในใจ มี ๕ คือ ๑. ขุททกาปติ ปติเล็กนอยพอขนชันน้ําตาไหล  ๒. ขณิกาปติ ปติชั่วขณะรูสึกแปลบๆ ดุจฟาแลบ ๓. โอกกันติกาปติ ปติเปน
ระลอกรูสึกซูลงมาๆ ดุจคลื่นซัดฝง ๔. อุพเพคาปติ ปติโลดลอย ใหใจฟูตัวเบาหรืออุทานออกมา ๕. ผรณาปติ ปติซาบซาน เอิบอาบไปทั่วสรรพางคเปนของประกอบกับ
สมาธิ 

*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก  www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 35

 
 爾時，世尊與諸聖者菩薩摩訶薩，演說如是不可思議解脫境界勝
法門時，文殊師利菩薩而為上首，諸大菩薩、及所成熟六千比丘；彌
勒菩薩而為上首，賢劫一切諸大菩薩；無垢普賢菩薩而為上首，一生
補處、住灌頂位諸大菩薩，及餘十方種種世界．普來集會．一切剎海
極微塵數．諸菩薩摩訶薩眾；大智舍利弗、摩訶目犍連等而為上首，
諸大聲聞，并諸人天，一切世主，天、龍、夜叉、乾闥婆、阿脩羅、
迦樓羅、緊那羅、摩[目*侯]羅伽、人、非人等一切大眾，聞佛所說，
皆大歡喜，信受奉行。
  สมัยนั้น องคพระผูมีพระภาคสัมมาสัมพุทธเจา พรอมดวยบรรดาอริยบริษัทคือพระโพธิสัตว
มหาสัตวทั้งหลาย เมื่อเพลาที่กลาวแสดง อจินไตยวิมุตติวิสัยวิชยธรรมทวารนี้ พระมัญชุศรีโพธิสัตวผู
เปนประธานเหลามหาโพธิสัตวทั้งปวง และภิกษุหกพันรูปที่ไดรับการบมรมแลว พระเมตไตรยโพธิสัตว
เปนประธานบรรดามหาโพธิสัตวทั้งหลายในภัทรกัลป พระสมันตภัทรโพธิสัตวเปนประธานหมูโพธิสัตว
ผูเปนเอกชาติปฏิพันธ ๒๗ ผูไดรับพุทธอภิเษกฐานะเปนมหาโพธิสัตวทั้งปวง และผูที่มาชุมนุมจาก
โลกธาตุตางๆทั่วทศทิศ คณะพระโพธิสัตวมหาสัตวที่มีจํานวนเทากับปรมาณูธุลีในโลกธาตุสาคร
ทั้งหลาย พระธรรมเสนาบดีสารีบุตร พระมหาโมคคัลลานะเถรเจาเปนประธานหมูพระมหาสาวกกับทั้ง
เทวดาทั้งหลาย โลกบดีทั้งปวง เทพ นาค ยักษ คนธรรพ อสุร ครุฑ กินนร มโหราค มนุษยและ
อมนุษยทั้งปวงอันเปนมหาชนทั้งปวง เมื่อไดสดับพระพุทธศาสนียแลว ตางบังเกิดมหาโสมนัส มีศรัทธา
นอมรับปฏิบัติสืบไป. 
 
 
จบ..สมันตภัทรจริยาปณิธานวรรค

                                     
๒๗
พระผูเปนเอกชาติปฏิพันธ หรือพระผูเกี่ยวของกับการเกิดอีกเพียงชาติเดียว ก็จักไดบรรลุพระอนุตรสัมมาสัมโพธิญาณ สําเร็จเปนพระพุทธเจาไดหลุดพนจากความทุกข
ทั้งปวง มิตองหวนกลับมาเวียนวายในสังสารวัฏอีก

*** พระสูตรมหายานแปลไทย จาก  www.mahaparamita.com สงวนลิขสิทธิ์ในการแกไข ดัดแปลง จําหนาย 36