Rusya-Slav

Rusya Yeniden Afganistan Macerasına Atılır mı?

01.11.2010 -Dr. Ali ASKER

Son günlerde ABD ve Avrupa basınında Rusya’nın Afganistan’daki savaş operasyonlarına

katılacağına dair söylentiler yayılmaktadır.

Cehenneme giden kendine

yoldaş arar.

(Ata sözü)

Son günlerde ABD ve Avrupa basınında Rusya’nın Afganistan’daki savaş operasyonlarına

katılacağına dair söylentiler yayılmaktadır. Sovyet döneminde uzun müddet Afganistan’da
ordu bulundurmuş, fakat bu ülkeyle ilgili projelerini gerçekleştiremeden çıkmak zorunda
kalmış bir Rusya’nın yeniden böyle bir adım atma ihtimali ne kadar doğrudur? Böyle bir
adım atılırsa bunun Rusya açısından kazanımı ne olacaktır. Rusyalı uzmanlardan Fyodor
Lukyanov bu haberi “hileli bir provokasyon” şeklinde adlandırarak aynı kampanyanın bir yıl
önce yine Polonya basınında yer aldığına dikkat çekmektedir. [1]

www.21yyte.org 1
 Rusya Yeniden Afganistan Macerasına Atılır mı?
Dr. Ali ASKER

Bir Nabız Yoklaması

The Independent NATO’nun Kasım ayında yapılacak olan Lizbon Zirvesinde Dmitri
Medvedev’in katılacağını yazmıştır.[2] Avrupa basınına göre D.Medvedev bu zirvede Rus
ordusunun yeniden Afganistan’a girmesine ilişkin müzakerelerde bulunacaktır. The
Indepentent’e göre 2009’da NATO Genel Sekreteri Anders fog Rasmussen’in Moskova
ziyareti sırasında Rusya’nın Afganistan’a savaş helikopterlerin tedariki meselesi müzakere
olunmuştur. Rusya artık beş Mi-17 helikopterini Afganistan’a tedarik amacıyla Polonya’ya
iletmiştir. Bunlardan ikisi bu yılın sonunda Afganistan’a ulaştırılacaktır. Rusya Federasyonu
Savunma Bakanı Anatoliy Seryukov yine 2009’da ABD’li meslektaşı Robert Gates’le
görüşmesinde Afganistan silahlı güçleri tarafından kullanmak için Mi-17 helikopterlerini
satmaya veya kiraya vermeye hazır olduğunu ifade etmiştir. Bunun karşılığında Rusya’nın
elde edeceği kazanımın “NATO ile genişletilmiş işbirliği” olarak görülmektedir.[3]

Vurgulamak gerekir ki Rusya’nın Afganistan konusunda “aktifleşmesi” bu yıl da

hissedilecek şekilde yoğundur. Ağustos 2010’da D.Medvedev Rusya, Tacikistan,
Afganistan ve Pakistan liderleri zirvesinde SSCB döneminden kalma projelerin yeniden
uygulamaya konması gerektiğini vurgulamıştır. Bu projeler Rusya Federasyonunun söz
konusu ülkelere desteğini öngören projelerdir. Zirveye katılan Rusya Dışişleri Bakanı
S.Lavrov Afganistan’a 27 adet Mi-17 savaş helikopterinin tedarikinin söz konusu olduğunu,
konunun hali hazırda NATO ile görüşüldüğünü söylemiştir. Moskova’nın bu zirvede dile
getirdiği “yardım” konusu silah satışıyla sınırlı kalmış, Sovyetler Birliği döneminin yol,
elektrik santralleri, hastane inşaatı gibi projelerinden bahsedilmemiştir.[4]

Narkotik Savaş

Rusya’nın Afganistan politikasındaki yeni önerileri pek gerçekçi görünmezken 28 Ekim

2010’da ABD güçleriyle birlikte gerçekleştirdiği operasyon Rusya’nın Afganistan’a asker
göndereceği konusunu gündeme getirdi. FSKN (Uyuşturucu Dolaşımı Üzerinde Denetim
Federal Birimi) güçleri ABD askerleri ve Afganistan İçişleri Bakanlığı güçleriyle birlikte bir
operasyon düzenleyerek dört uyuşturucu laboratuarını ve 900 kilodan fazla uyuşturucuyu
imha etmişler.[5] Operasyon gizlilik içinde ve üç ay sürede hazırlanmıştır. Bu operasyon
sonucunda uyuşturucu tüccarlarının uğradıkları toplam zarar yaklaşık 1 milyar dolar
olmuştur. FSNK NATO’yla işbirliği konusunda Kremlin’in onayını alınca uyuşturucu
baronlarıyla ilgili tüm bilgileri Amerikanlara iletmiştir. Haftaya Rusya ve NATO arasında
gerçekleşecek görüşmede bundan sonraki ortak iş planı müzakere edilecektir. Rusya’nın
NATO’daki Daimi Temsilcisi Dmitri Rogozin yaptığı açıklamada 2 Kasım 2010’da yapılacak
görüşmede Rusya’nın Badahşan ve Helmend eyaletlerindeki uyuşturucu laboratuarlarına
ilişkin bilgileri bölgedeki ABD güçlerine iletecekler. [6]

www.21yyte.org 2
 Rusya Yeniden Afganistan Macerasına Atılır mı?
Dr. Ali ASKER

Tarih İbrettir

Rusya’nın uzun müddet sonra yeniden Afganistan macerasına atılması gerçekçi

görünmemektedir. Sovyetler Birliğinin en son verilerine göre 110 bin askerden ibaret gücü
Afganistan’la baş edemedikten sonra Nisan 1985 – Ocak 1987’de geri çekilmek zorunda
kalmıştır. Bu süre içinde Sovyet Ordusunun kayıpları 14427 asker idi.

Bugün Rusya’nın Afganistan’daki savaşa katılma ihtimali en kadardır?

1) Rusya’nın Afganistan’daki savaşa doğrudan katılması ihtimali neredeyse imkansızdır.

Rus kamuoyunun hafızasından Afganistan savaşının izleri henüz silinmemiştir. Moskova
yönetiminin böyle bir karar alması çok büyük siyasi riski de beraberinde getirir.

2) Moskova’nın ABD’nin ve Batının sonuç alamadığı bir savaşa katılması gerçekçi değildir.
ABD’nin Afganistan politikasının sonu meçhulken Rusya’nın bu maceraya atılacağı
düşünülemez.

3) ABD’nin Afganistan’dan çekileceği durumda Rusya’nın güney sınırları ve Orta Asya’daki

etki alanı ciddi tehditle karşı karşıya kalabilir. Ayrıca Rusya’nın savaşa girmesi bugün bile
Rusya sınıları içinde saldırı olaylarını yoğunlaştırabilir. Moskova’nın “işgüzar” davranışları
çok yakın vadede Rusya’nın sınırları içinde yeni saldırıları da beraberinde getirebilir. 1996-
2001 yıllarda Taliban’ın yönetimde olduğu dönemde Kırgızistan, Özbekistan ve
Tacikistan’da Afganistan destekli ayrılıkçı ve köktendinci grupların bölgede devamlı
gerginlik oluşturdukları unutulmamalıdır. O dönemde Moskova Orta Asya’daki
“müttefiklerine” yardım etmekte çok zorlanmıştır. Rusya böyle bir savaşa girerse yaklaşık
dört bin kilometrelik bir sınır şeridinin güvenliğini sağlamakta zorlanacaktır.

4) Rusya, kendisinin başını çektiği Kolektif Güvenlik Anlaşması Teşkilatının NATO ile
işbirliğini önermektedir. Fakat KGAT varlığını büyük ölçüde kağıt üzerinde sürdürmektedir.
Bugüne dek söz konusu teşkilat “Rusya’nın dostları kulübü” olmadan öteye gidememiş,
2008 Gürcistan-Rusya ve 2010 Kırgızistan olaylarında “sınıfta kalmıştır.”[7]

Bundan sonraki süreçte Rusya ABD’ye olan sınırlı desteğini sürdürebilir. Özellikle
uyuşturucu ticaretinin önlenmesi konusundaki işbirliğine ağırlık vereceği doğal
karşılanmalıdır. Nitekim Afganistan’dan Rusya’ya uzayan narkotik trafiğin yıllık kapasitesi
14.5 milyar dolar civarındadır. Hazırda Rusya’da 2 milyondan fazla uyuşturucu bağımlısı
Afganistan’dan gelen uyuşturucuyla “beslenmektedir.” ABD’nin Afganistan’daki eroin
üretimini durdurmak için pek istekli davranmadığı yönünde Moskova’nın endişelerinde
haklılık payı vardır. Birkaç ay önce Rusya Afganistan’daki 175 uyuşturucu laboratuarının
konuşlandığı noktalara ABD yönetimine net bilgiler verilmesine rağmen yeterli bir önlem

www.21yyte.org 3
 Rusya Yeniden Afganistan Macerasına Atılır mı?
Dr. Ali ASKER

alınmamıştır. Rusya’nın uyuşturucu denetimi devlet biriminin verilerine göre 2001-2002

yıllarında, Afganistan’da operasyonlar başladıktan sonra bu ülkedeki eroin üretimi 2 defa
artmıştır.[8]

Rusya’nın Afganistan’a askeri müdahalesi ihtimalinin gündeme getirilmesi, muhtemelen

Moskova tarafından ABD’nin bir “nabız yoklaması” olarak algılanmaktadır. Rusya’nın ağzı
Afganistan’da bir defa yanmıştır, ikinci kez bunu denemek istemeyecektir. NATO’nun
başarısız olduğu bir ortamda ABD’nin kendi sorum(suz)luğunu paylaşma güdüsü bugünkü
söylentilerin gündeme gelme nedeni olarak da görülebilir. Bugün ABD’nin saplanmış
olduğu “Afganistan macerası”na Rusya’nın da çekilmesi cehenneme gidenin kendine
yoldaş araması gibi bir şeydir.

[1] ????? ????????, ?????????? ??? ?????????? ("??????", ??????) ,

http://www.inosmi.ru/op_ed/20101029/163925481.html

[2]??? ???????? (Kim Sengupta) ??????????: ?????? ???????? ???????? ????, ("The
Independent", ??????????????), http://www.inosmi.ru/india/20101027/163880823.html

[3] ?????? ??????????? ????????? ? ??????????, http://www.66.ru/news/politic/71843/

[4] Dört ülke arasındaki bu zirve ikinci kez gerçekleşmiştir. Birinci zirve geçen yıl Soçi’de
yapılmıştır. Bu zirvelerde Afganistan’ın sorunları ele alınmakta, terör ve narkotik trafiği
konuları ele alınmaktadır. ?????? ???????? , ?????? ???????? ? ?????????? ?? ??????
???? , http://www.utro.ru/articles/2010/08/18/915700.shtml

[5] ?????? ????? ????????? ? ?????????? ?????????????? ??????

????????????????

http://www.gazeta.ru/news/lenta/2010/10/29/n_1565385.shtml

[ 6 ] ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? , ? ? ? ? ? , ? ? ? ? ? ? ,
http://gazeta.ru/politics/2010/10/29_a_3433166.shtml

[7] ?????? ???????? ? ????? ? ???????????,

http://www.inright.ru/news/army/20101029/id_5039/

29 ??????? 2010 ?., ????? ????????, ?????????? ??? ?????????? ("??????", ??????) ,
http://www.inosmi.ru/op_ed/20101029/163925481.html

www.21yyte.org 4
 Rusya Yeniden Afganistan Macerasına Atılır mı?
Dr. Ali ASKER

[8] ?????? ???????? ? ????? ? ???????????,

http://www.inright.ru/news/army/20101029/id_5039/

29 ??????? 2010 ?.

www.21yyte.org 5