CHUYN KINH T V M

THNG 2 NM 2011

Nhp siu s tng do iu chnh t gi?

Ngy 11/2/2010, sau thi gian di kim gi, NHNN iu chnh tng t gi lin ngn hng ln 9.3%, ng thi h bin giao dch ca t gi xung cn 1%. ng thi ny c cho l cn thit v khng qu bt ng khi chnh lch t gi th trng chnh thc v ch en mc cao 8-9% trong sut nhiu thng. Tuy nhin, iu m th trng ang rt quan tm l liu vic iu chnh ny c ci thin c tnh hnh nhp siu, vn rt cng thng trong mt s nm gn y, nh k vng ca NHNN? Bi vit ny s nh lng tc ng ca vic iu chnh t gi n xut nhp khu v cn cn thng mi ca Vit Nam da trn mt s m hnh kinh t lng.

Lt ct v thng mi quc t trong hn thp nin qua Cng vi qu trnh hi nhp su vo nn kinh t th gii, trong hn mt thp nin qua, kim ngch xut nhp khu ca Vit Nam c mc tng trng rt cao (trung bnh trn 20% mi nm), tr nm 2009 do tc ng ca cuc khng hong ti chnh ton cu. Theo , t l xut khu/GDP tng t 30% nm 1996 ln ti 68,5% nm 2010, trong khi t l nhp khu/GDP cn tng mnh hn, t 45,6% ln n 80% trong cng thi k, khin tng gi tr thng mi/GDP t 150% - th hin m kh ln ca nn kinh t. C th ni, chin lc hng v xut khu bt u t gia thp k 1990 c nhng ng gp ng k n tng trng kinh t ca Vit Nam trong nhiu nm. Hnh 1: T trng thng mi quc t trn GDP

Page

Ngun: GSO v tnh ton ca TVSC Tuy nhin, do tc tng nhp khu nhanh hn nhiu so vi xut khu, cn cn thng mi ngy cng thm ht, v c bit tr nn nghim trng k t nm 2007 khi Vit Nam chnh thc tr thnh thnh vin chnh thc ca WTO. Trung bnh giai on

CHUYN KINH T V M
THNG 2 NM 2011

2001-2010, nhp siu chim n 12% GDP, v tng ln gn 17% giai on 2007-2010. Nhp siu tng cao v dai dng trong thi gian di m khng c bt k du hiu ci thin no khin th trng ngoi hi lun trong trng thi cng thng, tin ng lun i din sc p gim gi, cn cn thanh ton khng n nh, tnh trng la ha gia tng,. iu ny, cng vi mt s din bin v m bt li khc, kch hot cho nhng bt n kinh t v m ko di trong mt vi nm gn y. iu hnh t gi, t gi thc v nhp siu Bn cnh nguyn nhn ct li lin quan n m hnh tng trng kinh t da vo u t, c bit l u t cng hiu qu km, khin chnh lch t l u t v tit kim trong nc ngy cng ni lng, th iu hnh t gi, tc ng n t gi thc - nng lc cnh tranh v gi ca hng ha trong nc, vn c xem l mt nguyn nhn khin thm ht cn cn thng mi quc t gia tng. T gi thc tnh bng t gi danh ngha, c iu chnh bi ch s gi trong nc v nc ngoi theo cng thc RER = NER.(P*/P), trong RER l t gi thc, NER l t gi danh ngha, P* v P ln lt l ch s gi nc ngoi (US) v trong nc. Theo , nu RER tng, ng ni t c coi l nh gi thc thp, to c v th cnh tranh thng mi quc t cho hng ha trong nc. Ngc li, nu RER gim, ng ni t c coi l nh gi thc cao, v th cnh tranh hng ni a s xu i. Cch thc iu hnh t gi trc nm 2010 ca Vit Nam gi nguyn t gi lin ngn hng mt thi gian di v t ngt iu chnh vi mc khng ln - khin tin ng lun b nh gi cao. Hnh 2 (tnh t gi thc so vi thi im u nm 2000) cho thy, trc nm 2004, t gi tng i n nh, lm pht trong nc thp, t gi thc tng v bm st t gi danh ngha. Tuy nhin, t nm 2007, khi lm pht gia tng, vic iu chnh t gi t linh hot khin t gi thc bt u ri xa dn t gi chnh thc, v tin ng b nh gi thc cao. Mt s quan im cho rng, vic iu chnh t gi danh ngha cha tm, khin t gi thc gim, lm hng ha Vit Nam gim st tnh cnh tranh trn th trng quc t, v tc ng tiu cc n thm ht thng mi. Tuy nhin, sau giai on gim mnh trong nm 2007, t gi thc hu nh rt t bin ng k t u nm 2008, nhng nhp siu li bin ng rt mnh trong cng thi k. iu ny dn n nhng nghi ng rng Vit Nam, liu vic thay i mnh t gi danh ngha (nh ln iu chnh ngy 11/2 va qua), lm tng t gi thc, c ci thin c cn cn thng mi hay khng?

Page

CHUYN KINH T V M
THNG 2 NM 2011

Hnh 2 T gi danh ngha, t gi thc v nhp siu

20000 18000 16000 14000 1500 1000 500 0

12000
10000 8000 6000 4000 2000 Cn cn thng mi (triu USD) T gi danh ngha (NER) T gi thc (RER)
M1 2000 M5 2000 M9 2000 M1 2001 M5 2001 M9 2001 M1 2002 M5 2002 M9 2002 M1 2003 M5 2003 M9 2003 M1 2004 M5 2004 M9 2004 M1 2005 M5 2005 M9 2005 M1 2006 M5 2006 M9 2006 M1 2007 M5 2007 M9 2007 M1 2008 M5 2008 M9 2008 M1 2009 M5 2009 M9 2009 M1 2010 M5 2010 M9 2010 M1 2011

-500
-1000 -1500 -2000 -2500 -3000

-3500

Ngun: SBV, GSO v tnh ton ca TVSC nh lng tc ng ca iu chnh t gi n xut nhp khu v cn cn thng mi Trc cu hi trn, nh lng tc ng ca vic iu chnh t gi n cn cn thng mi, chng ti s dng cc m hnh VECM (Vector Autoregressive Error Correction Model) v VAR (Vector Autoregressive) vi cc bin s nh t gi thc, gi tr xut khu, gi tr nhp khu, t l xut khu/nhp khu, gi tr sn xut cng nghip trong nc (i din cho bin sn lng ni a), gi tr sn lng cng nghip M (i din cho bin sn lng th gii),thu thp theo thng t thng 1/2000 n thng 1/2011. Kt qu u tin ca cc m hnh l c lng phn trm thay i gp ca gi tr xut khu v nhp khu theo 1% thay i ca t gi (h s co gin) cc thng sau khi t gi c iu chnh tng (Hnh 3) Theo l thuyt, khi ph gi ng ni t, gi hng nhp khu s gim tnh cnh tranh dn n nh hng sn lng (volume effect) s lng hng nhp khu s gim xung. Tuy nhin, ph gi cn dn n nh hng gi hng nhp khu (import value effect) - gi mi n v hng nhp khu s gia tng. Hnh 3 cho thy khi t gi b iu chnh tng 1%, nhp khu trong thng u tin gim khng ng k (-0.04%), v qu trnh gim s kt thc trong vng 8 thng khong thi gian nh hng sn lng chim u th so vi nh hng gi hng nhp khu. Tuy nhin, t thng th 9, nhp khu bt u tng do tc ng ca t gi, v tnh gp sau 1 nm, gi tr nhp khu c c lng tng 0.06%. iu ny cho thy, nh hng gi hng nhp khu cui cng dn trung ha v ln t nh hng sn lng. V v vy, ring vi vic iu chnh 9,3% t gi ln ny, nhp khu trong nm 2011 c th s tng nh 0.6% ch khng gim nh k vng.

Page

CHUYN KINH T V M
THNG 2 NM 2011

Hnh 3 Tc ng gp ca iu chnh 1% t gi n xut nhp khu

2.00

1.81
1.50

Tc ng gp n gi tr nhp khu (% thay i) Tc ng gp n gi tr xut khu (% thay i)

1.00 0.50
0.00

-0.04
1 2 3 4 5 6 7 8

0.06 -0.15

0.15

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

-0.50 -1.00 -1.50 -2.00

-0.21

Ngun: Kt qu cc m hnh ca TVSC Kim ngch nhp khu khng gim sau khi iu chnh t gi c gii thch bi c im c cu hng ha nhp khu ca Vit Nam. Phn ln hng nhp khu l my mc thit b v nguyn nhin vt liu, chim n khong 85-90% gi tr nhp hng nm trong sut giai on 1995-2010, phc v cho qu trinh sn xut trong nc. Nu giai on u pht trin kinh t th c cu ny c th c cho l hp l, nhng vic c cu ny khng thay i v duy tr qu lu li bc l yu im quan trng l Vit Nam khng pht trin c cc ngnh cng nghip ph tr. V vy, nn kinh t vn b l thuc qu nhiu vo nhm hng u vo nhp khu, d tn thng trc nhng c sc bn ngoi, v khin nhp khu kh gim. Gi tr xut khu, theo m hnh, cng s khng c ci thin sau khi iu chnh tng t gi. Theo l thuyt, t gi tng c th khin gi hng ha Vit Nam cnh tranh hn v v th tng c xut khu. Tuy nhin, iu ny ch ng 3 thng u tin, tc ng tiu cc ca iu chnh t gi bt u th hin t thng th 4 v cc thng tip theo. Sau 1 nm iu chnh tng t gi 1%, gi tr xut khu c c lng s gim 0,15%, do , tc ng ca ring t iu chnh t gi ln ny l kim ngch xut khu nm 2011 c th gim 1,4%. Xut khu khng tng nh k vng c gii thch bi phn ln hng ha xut khu chnh ca Vit Nam u s dng t trng cc yu t u vo nhp khu ln (v d cc ngnh lng thc nhp khu phn bn, thuc tr su; dt may nhp khu bng vi si, ngnh in t - nhp khu my mc v linh kin, .). Sau khi nh hng gi hng nhp khu ln t, chi ph u vo ca cc ngnh sn xut hng xut khu s gia tng, gi u ra tng theo v trung ha li tc ng ca gi hng ha ni a cnh tranh hn lc ban u. Hnh 4 cho thy tc ng gp ca c sc dng t gi n cn cn thng mi ch tch cc trong 8 thng, nhng tnh chung cho c 1 nm, cn cn thng mi khng c ci thin, thm ch theo chiu hng tng nhp siu. Cn cn thng mi gn nh quay tr

Page

CHUYN KINH T V M
THNG 2 NM 2011

li trng thi ban u sau 14 thng iu chnh t gi. Vi nhng phn ng ca gi tr xut khu v nhp khu do iu chnh t gi nh phn tch trn, din bin ny ca cn cn thng mi l hon ton c th hiu c. Hnh 4: Tc ng gp ca c sc dng t gi n cn cn thng mi
.12 .10 .08 .06 .04 .02 .00 -.02 -.04 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24

Ngun: Kt qu cc m hnh ca TVSC Nh vy, cc kt qu nh lng cho thy, tri ngc vi k vng, vic iu chnh tng t gi ln ny khng c tc dng tch cc ng k n cn cn thng mi, thm ch c th khin nhp siu gia tng trong nm 2011. iu ny cng hm , mun gii quyt c trit vn nhp siu cho Vit Nam, tng cng n nh kinh t v m cho nn kinh t, im mu cht vn phi l thay i m hnh tng trng v ti c cu sn xut nn kinh t.

iu Khon Min Tr / Khuyn Co Bo co phn tch ny do Phng Nghin Cu Kinh T, Cng ty C phn Chng khon Tr Vit (TVSC) thc hin. Bo co c lp trn c s thu thp, tng hp, nghin cu t cc ngun s liu, thng tin ng tin cy v c tnh chnh xc cao ti thi im pht hnh. Tuy nhin chng ti khng cam kt hay m bo i vi tnh chnh xc, hon chnh ca cc ngun s liu v thng tin . Trong bn bo co c th th hin quan im c nhn ca nhm phn tch, ch khng phi l quan im ca TVSC. Bo co phn tch ny ch mang tnh cht tham kho, do TVSC khng chu trch nhim i vi bt c ri ro no pht sinh t vic tham kho hay s dng nhng thng tin trong bn bo co ny. Chng ti khuyn co nh u t, ngoi vic tham kho bo co phn tch ca TVSC th nn kt hp vi vic tm hiu thm cc thng tin khc trc khi ra quyt nh u t.
Cng Ty C Phn Chng Khon Tr Vit http://www.tvsc.vn Phng Nghin Cu Kinh T

Page