GIÁO DỤC-DU HỌC

Thứ Ba, 12/12/2006, 18:05

Chảy máu chất xám và bài học từ nước Đức

TPO - Mặc dù được đánh giá là thành công trong việc thu hút chất xám từ các nước đang phát
triển, nhưng chính nước Đức cũng gặp phải vấn đề chảy máu chất xám (brain drain), đặc biệt
trong lĩnh vực khoa học.

Theo thống kê, những nơi tiếp nhận chất xám đến từ Đức lớn nhất là Anh, Pháp, Thụy Sĩ và Mỹ.

Tại nước Mỹ, số lao động chất lượng cao của nước Đức chiếm hơn 18% lượng “nhập khẩu chất
xám” từ Châu Âu vào nước này. Lượng lao động chất lượng cao của nước Đức này chủ yếu tập
trung tại các trường đại học, viện nghiên cứu...
Ảnh minh họa
Một nghiên cứu mới đây cho hay, một nửa các khoa học gia người Đức khi được hỏi, đã trả lời muốn
định cư lâu dài tại Mỹ. Số còn lại, hoặc đang lưỡng lự, hoặc chưa có một kế hoạch cụ thể để quay về.

Khi bàn về nguyên nhân thất thoát chất xám ra nước ngoài, đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục và nghiên cứu, các nhà nghiên cứu
ở Đức đã đưa ra ba nhóm vấn đề chính.

1. Thiếu sự hỗ trợ từ phía doanh nghiệp, trong khi gặp nhiều cản trở từ phía nhà nước. Nhiều nhà khoa học cho rằng, sự đóng
góp của các công ty ở nước ngoài tại Đức trong các công trình nghiên cứu thường mang lại hiệu quả hơn.

Khác với nước Đức, ở Mỹ, giới khoa học được nhiều tổ chức, quỹ học bổng tài trợ cho các công trình nghiên cứu. Chính quyền
cũng linh hoạt hơn trong các vấn đề pháp lý, cũng như hạn chế thấp nhất sự can thiệp của cơ quan công quyền vào lĩnh vực
khoa học và nghiên cứu.

2. Các sinh viên tốt nghiệp đại học khá giỏi ở Đức muốn chọn con đường nghiên cứu khoa học thường không được tạo điều
kiện tốt nhất. Viễn cảnh nghề nghiệp của họ không được rõ ràng.

3. Cuối cùng, nhưng quan trọng nhất, là các nhà khoa học Đức than phiền về sự hạn chế quyền tự chủ trong trường đại học.

Thí dụ như có thể thấy rõ điều này trong các quyết định về bổ nhiệm nhân sự hay các kế hoạch quyết sách tài chính. Nguyên
nhân là bởi trường đại học ở Đức phần lớn được nhà nước bao cấp, nên các quyết định nằm trong hai phạm vi kể trên phải đi
qua nhiều cửa phức tạp.

Nhận thấy những sự hạn chế, chính phủ Đức đã tiến hành cải cách. Đầu tiên là chương trình “hồi hương” do Cơ quan trao đổi
Hàn Lâm Đức (DAAD) tiến hành. Trọng tâm chính của chương trình này là hướng tới nước Mỹ, nơi có khoảng gần 20.000 nhà
khoa học người Đức đang làm việc.

Tại thành phố New York, Mỹ, một tổ chức có tên GAIN (German Academic International Network) đã ra đời với mục đích thành
lập mạng lưới thông tin giữa các tri thức Đức kiều trên nước Mỹ.

GAIN cung cấp tất cả thông tin về thị trường lao động chất lượng cao, kiêm vai trò người phân phối, kết nối với các tổ chức
khoa học, tập đoàn kinh tế. Một cầu nối thông tin giữa hai bờ đại dương được thành lập tạo điều kiện cho những ai muốn quay
về làm việc ở Đức.

Rõ ràng, trong thời đại toàn cầu hoá hiện nay, khái niệm “đóng góp cho đất nước” có lẽ nên được hiểu lại theo nghĩa rộng,
không nên phân biệt trực tiếp hay gián tiếp. Thí dụ như bài học thực tiễn về mô hình thu hút tri thức gián tiếp ở Đức.

Một mặt, nước Đức muốn gửi sinh viên ra nước ngoài tận dụng nguồn học bổng đa dạng từ khắp nơi trên thế giới. Mặt khác,
họ cũng muốn tái sử dụng, không đánh mất nguồn lực quý báu này.