cL

-
.... """ ......................................... *"2. '!Iifjt. v
]Jl3r$!5
<b 1:: 3
. 25
:!f'I):,,-7

-'" COd. lI. 565-627)
.......................................................................................................... {t;:!I!f 31

-l:'::,; Yu A r -1 A '" 2lifX.! 1-121'T-.................... ;J, n!!. !t 51

V-A r:t-1T'1'7-A.! 219-23, 255-81'T-
.......................................................................................................... ;J, ** 71
;J. 71''7 O);-R
- Ar. Ach. Il. 719-816 0)5J-:tJf_ ............................................. )lljj- 85
7 -1 v .y ................................................................ 103
77/
::t-7 t1 :1 )V.::. 7 -1 ::t- ry
)V.::. 7 l' ;;f- '7 Arr!i!UliiJ' !?-.............. ;J,n!!. fOi'- 117
o fons Bandusiae
- Horatius. Carm. 3.13-.... ........ ...... ...... ...... *"2. '!Iifjt. 131
x
Xl
J'H: Ji: ludi saeculares t 7 ry If r ry ................. 83 333
-:t ry -1 'T -1 ry A
.......................................................................................................... B nJ 151
o
_1) ........................................ 83 q:t :!lU 345
ry.I. V 1:::L . J\T Jv 7 Jv t r; VI) ry . 7 7 A 0)
t x1*v: '0 v\ -C .................................................. 167
il!i t

- Statius, Thebais VII. 632-639-........................................ LlJ 83 1!f -=f 177
Gregorii Barhebraei carmen 'Quod praestantes
in hoc mundo odio haberi solent' ........................................ i'i1i:fiii :g!f#J: 363

'/ :; S ........................................................................ JtLlJ :g!f!!ij 373
7 1) r 7 7 1' 0) 7
0
0 T 1 ::r
............................ iWlM 191
....................................................................................................... 395
51 ............ .......... .......... .......... .......... ........ ........ ........ .......... ...... ........ 399
r
- rr7Jv.'f-l::'7'TAJ .Hm.!
.......................................................................................................... lX 201
r 7VRO) 1)liP-J ............................... 215
1)[( 9 JJ.t t i3 1.'& 0) if'
-A, v.=..:;;(J,.jtJH:;;f3lt J., O)-.11U-.......... f!IJ 235
- 1<lJ v:.iHt lB
- -:J ","(.! 3.20.1 ingentia agat tr.- 6 (' -::> "(-...... 3l!tiflJ 253

r 5 ::r vt 17j(jUJi!:Jt(J v: '0 v\-c
.......................................................................................................... JtJJ,. 269
.) 1' Try t.) 1'7'1:t
.................... f;;#75g-=f 281
::r -
-R062m-...... ................................ ...... ........ .............. J::!I!f '!j;-t!1 293

-'T-'A T:1,-A18ill'103WO)fWmtr.-6 <"-::> "(_ ............ {fj: j'f.. 311
Gregorii Barhebraei carmen
'Quod praestantes in hoc mundo odio haberi soIent'
Hidemi T AKAHASHI
Qui in hoc tomo celebratur in pervestiganda poesi graeca omnibus
praestat. Praebere idcirco conatus sum in hoc tractatulo exemplum
parvulum poe sis syriacae quod ad linguam graecam aliquantulum
pertinet. Est poema tredecimi saeculi, cuius omnes versus ver bis
desinunt quae -sis enuntiantur et quorum maior pars e lingua graeca in
syriacam sumpta est.
Poesis syriaca superioris aetatis merito late celebrata est et iam satis
explorata, inferioris tamen, quamvis inter syros adhuc pervagata, doctis
saltem 'occidentalibus' parum nota estIl.-Ex operibus poetarum
secundi millennii perpauca critice edita, et pauciora in linguas
occidentales (et nullum, ut credo, in linguam iaponicam) versa sunt.-
Inter poetas autem seriores syrorum claruit, ut in aliis litterarum
generibus, Gregorius Ab al-Farag Barhebraeus (1225/6-1286), praela-
tus Ecclesiae Syro-Orthodoxae, qui anno 1266 maphrianus Orientis (id
*) Viris doctis Shun' ichiro Yoshida et Kuninobu Sakamoto, qui amicissime hoc
opusculum perlegerunt et vitia latinitatis correxerunt, maximas gratias ago.
1) De poesi syriaca generaliter, vide articulum 'Poetry' (S. P. Brock) in: George A. Kiraz
(ed.), Encyclopedie Dictionary of Syriac Heritage, Piscataway: Gorgias Press, sub prelo.
Exempla carminum poetarum posterioris aetatis reperies in: Gibra'ii al-QardaJ:tI, al-Kitiib al-
kanz al-lamn fi ~ i n i i ' a t si'r al-suryiin wa-tariigim su'arii'ihim al-maShrfn [Gabriel Cardahi,
Liber thesauri de arte poetica syrorum nec non de eorum poetarum vitis et carminibus], Romae:
S. C. de Propaganda Fide, 1875.
364 'Quod praestantes in hoc mundo odio haberi soIent'
est. primas in hodierna Iraquia et Irania) factus est
2
). Reliquit enim.
praeter opera celeberrima theologica. philosophica. historica. grammati-
ca. et cetera. librum carminum. in quo plus quam trecenta carmina
invenimus. quorum longissimum (De divina sapientia)3) 276 versus hab et
et brevissima disticha sunt.
Aeque cum aliis syris suae aetatis. Barhebraeus poesin araborum et
persarum saepe imitatus est
4
). Aeque cum aliis syris et arabis. in
poematis componendis modo dicendi usus est artificiali et saepe nimis
ornato. Itaque. ut dixit Ioannes Baptista Chabot. multa Barhebraei
poemata sunt eius generis "dont le mrite consiste beaucoup plus dans
l'agencement des mots que dans la recherche et l'levation des
penses."S) Ut carmina sua 'ornarent'. poetae syri saepe usurpabant
voces difficiles. praesertim e lingua graeca sumptas. Quas autem ubi
adhibuit Barhebraeus. quem certum est linguam graecam nec loqui nec
legere potuisse.
6
) saepe in dubio est num intelligeret sensum vocum quas
adhibuerit et quo sensu eas adhibuerit. Ex quo evenit ut interdum
obscurum sit quid voluerit dicere. Carmen igitur quod infra edidi
'verbum e verbo' vertere conatus sumo ut appareret lectori textum ipsa
in lingua syriaca vix comprehendi posse.
Permulti sunt Barhebraei poematorum codices (noti sunt mihi plus
2) De Barhebraei vita et operibus, vide: H. Takahashi, Barhebraeus: a Bio-BibliograPhy,
Piscataway: Gorgias Press, 2005.
3) Hoc poema iam anno 1628 Parisiis a Gabriele Sionita editum est cum versione latina
sub titulo: Veteris philosophi syri de sapientia divina Poma aenigmaticum.
4) Id quod iam indicavit Caesar Lengerke, "Gregorii Barhebraei carmina syriaca
aliquot adhuc inedita", in Festum Pentecostes Pie celebrandum Civibus Academicis indicunt
Prorector, Director. Cancellarius et Senatus Academiae Albertinae, Regiomonti Borussorum,
1836. Cfr. Pius Zingerle, "Ueber einige Syrische Gedichte des Gregorius Barhebraus",
Zeitschriftffir die Kunde des Morgenlandes 5 (1841), pp. 49-56; GrIguriyus $a1ba Sam'un, "Afaq
al-ma'rifa 'inda Ibn al-'Ibrf', alMagalla al-batriyakfya al-suryiinfya (Damasci) 2 (1963), pp. 485-
499, 535-544.
5) ]. B. Chabot. "Une posie syriaque de Grgoire Bar-Hebraeus", in Mlanges Charles de
Harlez. Recueil de travaux d'rudition offert Mgr Charles de Harlez l'occasion du vingt-
cinquime anniversaire de son professorat l'Universit de Louvain, Leyde: E.]. Bri!!, 1896, pp.
44-47.
6) Vide Takahashi, op. cit., pp. 31-35.
Hidemi T AKAHASHI 365
quam ducenti);7) eorum tamen plerique aliquot tantum carmina capiunt;
circ a triginta modo codices omnia vel omnia fere eius carmina continent.
quorum duos veterrimos in carmine quod sequitur edendo adhibui
8
). (1)
Codex Huntingdon 1 [=0]9). qui Oxonii in Bibliotheca Bodleiana servatur.
circ a annum Domini 1498 in Monasterio S. Ananiae prope oppidum
Mardin (in quo monasterio tunc residebant patriarchae Ecclesiae Syro-
Orthodoxae) descriptus est. Insunt varia opera Barhebraei. ac pars
codicis quae carmina praebet (p. 238-254) scripta est a monacho Iosepho
Ibero. qui poste a fuit metropolita Hierosolymitae. Iosephum in hoc
carmine describendo duo saltem codices consuluisse. ex adnotatione ad
v. 15 cognoscimus. (2) Codicis Florentini Laurentiani orientalis 298 (olim
Palatini orientalis 62) [=FPO) pars prima. anno Domini 1360 a Daniele
Mardinensi transcripta. contin et Barhebraei Grammaticam parvam (fol.
3r-80v); in parte altera. anno Domini 1487/8 ab ignoto amanuensi
transcripta. inveniuntur carmina Barhebraei (fol. 83r-104v) et opus
anonymum Causa causarum cognominatum (fol. 105r-142r). In hoc
codice voces difficiles. quae in poemate infra edito inveniuntur. in
margine garsciunice (id est. lingua arabica. sed charactere syriaco)
explanantur.-Adhibui etiam duas editiones. quarum prima [=S]. ab
7) Vide Takahashi, op. cit., pp. 319-346.
8) Iohannes Dolabani (de quo vide infra) dicit, se sua in editione paranda codicem
adhibuisse saeculi quattuordecimi vel quindecimi, quem tum possideret Athanasius Thomas
Q a ~ I r , metropolita Mausiliensis. Ubi nunc sit hic codex, nescio.
9) Quo de codice, vide: R. Payne Smith, Catalogi codicum manuscriptorum Biblithecae
Bodleianae pars sexta, codices syriacos. carshunicos. mendaeos. complectens, Oxonii: e
Typographeo Clarendoniano, 1864, coll. 368-398.
la) Quo de codice, vide: Stephanus Evodius Assemanus, Bibliothecae Mediceae et
Laurentianae codicum MMS. orientalium catalogus, Florentiae: ex Typographio Albiziniano,
1742, pp. 107-113.-In prima codicis pagina legimus: "Da Monsig[nore] Pat [riar] ca"; quod
indicat hunc codicem inter eos fuisse quos anno 1577 in Ita1iam attulit Patriarcha Ignatius
Ni'mata1lah (de quo patriarcha, qui a Gregorio XIII rogatus in calendario emendando interfuit,
vide: Giorgio Levi della Vida, Documenti intorno aile relazioni delle chiese orientali con la S.
Sede durante il pontijicato di Gregorio XIII, Citt deI Vaticano: Biblioteca Apostolica Vaticana,
1948; August Ziggelaar, "The Papa1 Bull of 1582 Promulgating a Reform of the Ca1endar", in G.
V. Coyne et a1. [edd.], Gregorian Reform of the Calendar, Vatican City: Specola Vaticana, 1983,
pp. 201-239).
366 'Quod praestantes in hoc mundo odio haberi soient'
Augustino Scebabi presbytero maronita parata. anno 1877 Romae. et
altera [=Dl. a Iohanne Dolabani monacho (poste a metropolita) syro-
orthodoxo confecta. anno 1929 Hierosolymitae lucem vidit
ll
). Ambo
editores. cum compluribus codicibus manu scriptis se usos esse
affirment. textum apparatu critico non instruxerunt. ut nesciamus quos
codices quo loco adhibuerint. Patebit ex textu qui sequitur multis in locis
primam editionem lectiones praebere codici laurentiano congruentes.
alteram oxoniensi.
In hoc carmine. ut ln plurimis SUIS carminibus. metro usus est
Barhebraeus 'Sancti Iacobi Sarugensis. seu metro dodecasyllabo. Omnis
versus ln tres partes dividitur. quarum quaeque quattuor hab et
syllabas
12
).
Textus Carminis
0: codex oxoniensis (p. 254. col. 2. v. 56-col. 3. v. 11)
F: codex laurentianus (fol. lOIr. col. 1. v. 26-col. 2. v. 29)
S: editio romana (pp. 165-167)
D: editio hierosolymitana (pp. 155-156)
,..,.,.",;",11.<> o",,?
t;9? ,o'=;'.!:v U
'.s:o.=? O. k.? J,.:..-.)..,,,, ......,
11) Gregorii BarHebraei carmina a Patre Augustino Scebabi. monaco maronita
libanensi aleppensi, correcta ac ab eodem lexicon adiunctum, Romae: S. C. de Propaganda Fide,
1877; Y6J.1annan D6labanI (ed.). dMiir Grfg6riy6s bar 'Ebriiyii mapryiinii
qaddfsii Dayra d-Mar Marq6s d-suryaye b-Oreslem. 1929 (reimpressio: Rolland
[Glane/Losser]: Dayra d-Mar Aprem. 1983).
12) De metricis syriacis. videas: Gustav Riilscher. Syrische Verskunst. Leipzig: J. C.
Rinrichs. 1932; Thomas Arayathinal. Aramaic Grammar. Part II. Mannanam (Kerala): St.
Joseph's Press, 1959, pp. 387-423.
Hidemi T AKAHASHI 367
Jbt
k.? Jk".= J;:.ou 5
,... Uo J;ow>o ;,\-m
1""", "".;.. ""o1 J."o.; .s.?
. .s:o.=09! ).." )..,'" GOA.:> 0'" k.? aL>. .s.? p
,..,.,.",,,,1)..! ""9" ),.,o",k 9
.=-.90 aL>. --il>
""o1 k.? )'>-0
e"""'!/.i )'; J..o.?!
'.s:o.=aL>.! Jk".= N-\ J.,..o;s ? 13
,..,.,.",J..s009 J,... J.,..... ,=!
'=;.0 0'"
1",0!0 =.!>?! ).., U?o
,..,.,.",,,,lco;,G lb.. 17
),.,!O JJ!.?0
'"""",J.sJ..s1.<>
. ..,.,.",J.sco;,G Jlok".
titulus )..,.... ? (aliud, item): om. DS Il uO.>.. (de eo, quod
praestantes semper ... ): I>!.>CG! (de praestantibus, qui semper ... ) F Il
J1;.....,o S Il ).."'! (generationis et corruptionis): omo FS Il D 111
(mira biles): J;:.OI>C (sollertes, habiles) D Il ! o",,? (SZ): t;9? (etsz) S Il ..,.,.",,,,;11.<> D;
..,.,.",;11.<> F; """",;111.<> S 112 t;9?0 F Il (sg,) DS 113......, (yp): e! (O) S Il k.?
(est): (erat) FS Il O.: aL>. F 114 S Il !br .....s.;1 S Il .a>.o.ml.6=k F
117 1""", ([dat) similiter): Jo", ([dabat) nobis) F Il 9 (sg,) S Il """",1)..!
F; """",11)..! S 1110 FS 1111 F 1112 !/.i eOU>D: eOU>D! =! j...,., F 1113
,.U? D; S Il FS 1114 FS 1115 (sufficit): J!""" (testatur)
FS; Uo J
l
""" w (in codice A 'testatur chrsis', et est falsum) in
marg, 0 1116 ..,.,.",11",!0 F; """",11",! S Il versum 17 verso 16 anteponit D 1117
D; S Il ..,.,.",11co;,G FS Il 18 (et scissionibus):
(et exitiis) S 1119 .....:.S. F Il =-.9J..s1.<> S Il 20 S Il =-.9co;,G OD Il
'al bay da-myattr b-ammn sqrn b-'alma hana da-hwaya w-l.lUbbala w-
bS kahhnn.-l. gabr tmh enh d-neJ::lson qatehress/2. la
netl,J.assdn apen neppln men kall takss/3.I-mawzalta gr bana 'bada t
368 'Quod praestantes in hoc mundo odio haberi soIent'
lah ekss/4. da-I-yaqqre tqappalf tasle b-ap6stass/5. kad nahhre sugga
da-sblf t wa-d-nasss/6. star men semsa w-sahra w-Ia lfad lfas
eklepss/7. ap yamma tub yaheb hakwat ap6dkss/8. b-d-ap leh t hU b-
sarba hana zna da-prakss/9. l-marganyata ba-th6ma ya(h)b diyatehss/
10. wa-d-saryata sI ad de nzayyalf pqd leh wa-pss/11. w-'am nane l-rulfe
t tub qatastass/12. d-ayna d-tab ram na'ed menhen wa-'qr wa-kss/13. 6
par6sa l-mana alek b-sugga d-Iehkss/14. da-b-han nsa pse 'abda lfda
pr6tass/15. d-metlfablana (h)w 'alma hana sapqa krss/16. w-ella lfur n
b-urya d-aps w-dawyut ss/17. mett61-hade lfbala ralfem b-ap6tehss/18.
wa-b-suppate w-deblfe w-qetle wa-dma da-rss/19. la-bnaw(hy) mawset
'alma subblay qatapass/20. w-men ge'wata myattre glzn b-ap6pass/
Versio Carminis
Item. De eo, quod praestantes semper despiciuntur m hoc mundo
generationis et corruptionis, atque pravi prosperant
Viris miris, si patiuntur kathairesin, 1
non maledicitur, etsi cadunt ex omnibus taxesin.
nam [caelesti] sphaerae haec actio est hexis,
quae [sc. sphaera] praeclaros verberat [et] contemnit apostasei;
cum luminum multitudo pulchra sit et infirma, 5
praeter solem et lunam nullum [sc. lumen] patitur ekleiPsin.
et mare quo que dat similiter apodeiksin,
cum ei quo que sit in hac re modus praxeos;
margaritis in abysso dedit diathesin,
et, ut foetida cadavera [in superficiem] attollat, ei imperatum est et
permissum.
et cum arboribus ventis est quoque katastasis;
quae altissima est, ab iis agitatur, et evulsa et comminuta [fit].
o sagax, cur te fatigo multitudine lexeos,
cum in hac re persuadeat una protasis?
10
Hidemi T AKAHASHI
corruptibilem esse hunc mundum, sufficit chresis.
si non, vide, age, praesepe apeos (?) et miseriam iseos (?).
quam ob rem corruptionem amat [sc. mundus] hypothesei,
et scissionibus et victimis et caedibus et sanguine effuso
filiis suis adducit mundus sortes kataphaseos.
et superbia carent praestantes apophasei.
Adnotatio
369
15
20
titulus. Joseph Simonius Assemanus, in codice alio carminis Barhebraei
(Vat. syr. 174) describendo, titulum vertit: 'Quod Sapientes in hoc
mundo despectui & odio haberi solent'13l.
titulus. 'generationis et corruptionis': omittunt F et S, sed auctorem
ipsum haec verba scripisse iudico; nam et hoc in carmine de
corruptibilitate mundi loquitur (v. 15), et in aliis suis operibus notiones
philosophicas, praesertim aristotelicas, simili modo inserere solet (vide
Takahashi, op. cit., pp. 46-47, n. 206).
v. 1. 'qatehress': haec vox in lingua syriaca significare solet 'depositio-
nem (e munere), excommunicationem' (vide: R. Payne Smith,
Thesaurus syriacus, Oxonii, 1879-1901 [=TS], coll. 3778-79).
Explanatur arabice in margine codicis F: wa-l-
na/y, 'excommunicatio et expulsio').
v. 2. 'takss': in marg. F: 0<:>1;>0 (martaba, 'gradus').
v. 3. 'nam ... hexis': id est, 'nam caelestis sphaera idem facere solet'.
v. 3. 'ekss': in marg. F: (al-labt, 'firmitas, stabilitas'; cfr. TS, 187).
v. 4. 'b-ap6stass' ('apostasei'): id est, 'procul'? (cfr. TS, 334)-In marg. F
stat ('morbus'); pro quo fortasse ('divisio') legendum est.
v. 5. 'nasss' ('infirmus'): in marg. F: (rja'if, 'infirmus').
13). Stephanus Evodius Assemanus & Joseph Simonius Assemanus. Bibliothecae
Apostolicae Vaticanae codicum manuscriptorum catalogus... Partis primae tomus tertius
complectens reliquos codices chaldaicos sive syriacos. Romae: ex Typographia Linguarum
Orientalium. apud Komarek. 1759, p. 358.
370 'Quod praestantes in hoc mundo odio haberi soient'
v. 6. 'eklepss': in marg. F: _,le,,,,,,, (kusf, 'eclipsis [solis]').
v. 7. 'apodkss': in marg. F: ,1",,,,, (burhan, 'demonstratio').
v. 8. 'prakss': in marg. F: "'l" 'narratio, fabula').
v. 9. 'diyatehss': in marg. F: (wa4', 'positio, dispositio').
v. 10. 'pss' ('permissus'): in marg. F: (mutzaq, 'dimissus, liber,
absolutus').
v. 12. 'kss' ('comminutus', 'reprehensus'): in marg. F: Jl<U<D!l>O (hic non
arabice, sed syriace, 'de "reprehensione" [derivatum est]').
v. 13. lehkss: in marg. F: (al-kalam, 'oratio, sermo').
v. 14. protass: in marg. F: (al-J;abar, 'rumor, fama, historia').
v. 15. krss (chrsis): haec vox syriace saepe in sensu 'testimonii, ex empli'
usurpatur (vide TS, 1822).-In marg. F: 1),...0.:;10 Jlo!,"", (hic syriace,
'testimonia et demonstrationes').
v. 16. 'apIs': Iohannes Dolabani in glossario suae editioni adiuncto (p. 168)
explicat: ra 'in ('observator'); et addit alios dicere apim esse vitulum
sacrum Aegyptorum, per quem futura cognocerent et cui idcirco
foenum in praesepi ponerent.
v. 16. 1ss': Robertus Payne Smith, hoc loco e codice oxoniensi allato,
proponit: "forte, i'ao-LS', medela, sanatio" (TS, 162); sed quid 'mise ria
medelae' sit, non sane video. Dolabani (p. 166) asse rit hanc vocem
'homines' significare, et addit alios dicere nom en dei (vel deae)
Aegyptorum esse.
v. 17. 'apotehss': Payne Smith, hoc loco allato, proponit apothesin (TS,
338; "forte expositio puerorum ut moriantur"), sed Barhebraeus ipse
hac voce in suo opere astronomico manifeste in sensu hypotheseiJs
usus est
14l
Dolabani (p. 168) explicat: ragba, sabab ('desiderium',
'causa').
N. B.: Illum qui in hoc volumine celebratur nec omnibus odio haberi, nec
14) Vide: F. Nau (edidit et vertit). Le Livre de l'ascension de l'esprit sur la/orme du ciel et
de la terre, Cours d'astronomie, rdig en 1279 par Grgoire Aboulfarag, dit Bar-Hbraeus.
Paris: mile Bouillon. 1899, t. 1. p. 24, v. 7 (textus); t. 2. p. 21. v. 6 (versio).
Hidemi T AKAHASHI
inter praestantes non esse, lectori sagaci manifestum erit.
Versio carminis altera metro iambico senario a
Shun'ichiro Yoshida confecta
Miri viri, si patiuntur kathairesin,
non exprobrantur, etsi omnibus ex taxesin
cadunt. Nam caeli sphaerae haec actio hexis est,
quae verberat praeclaros, temnit apostasei;
cum luminum sit copia pulchra invalidaque,
praeter solem et lunam ekleipsin nullum subit.
Necnon et aequor dat apodeixin similiter,
cum ei quo que sit in hac re praxeos modus; dedit
diathesin in imo margaritis, foetida
cadavera iussum est ei licitumque attollere.
Et cum arboribus est ventis quo que katastasis;
quae altissima est agitatur fitque evulsa ab his
et fracta. Cur turba, 0 sagax, te lexeos
lasso, cum in hac re persuadeat una protasis?
Fragilem esse mundum hune, chresis abunde est. Si minus,
apeos vide, age, praesepe et miseriam iseos.
Fragilem esse mundus quapropter amat hypothesei et
scindendo et feriendo et caedendo et sanguine
fuso dat natis fata kataphaseos suis.
Superbiaque praestantes vacui apophasei.
371
1
5
10
15
20
-1
ISBN978-4-86285-080-5
2010 3 fJ 25 B 1 lilUnlillJ
2010 3 fJ 31 B 1
jj[,j 1f

nlilU1f
}(
Il,
IJ'
Iii
;! 'Ji 5],.
it!!
1 7
:J
JJj(
r
T 113-0033 JO?: IR '* 11!ll1-13-2
'lltii'i03(3814)6161 .tJ<!,i}001?0-6-117170 if jg
http://www.chlsen.co.JP ""
1111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111Il
PrintedinJapan nlilU'