You are on page 1of 9

Nh s tr gc Vit tr thnh Cao tng Ty Tng

Lati Rinpoche, tri, v thy c c t Lai Lt Ma giao nhim v dy km cc v ti sinh, trong c Thy Don, phi. y l iu c bit v nh s l ngi u tin ri Hoa K qua n xung tc trong mt tu vin Ty Tng vo dp Tt K Mo 1999, khi mi 12 tui. c bit hn na, y l ngi Vit Nam u tin c truyn tha trong lch s hn ngn nm ca Pht gio Ty Tng.

Kusho Tenzin Drodon. (chu rut ca MC Nam Lc) v nh vn Nh Ca, ch nhim nht bo Vit Bo Sinh ti Qun Cam, min Nam California trong mt gia nh kh gi, ln tm tui, cu b h Phm mun tr thnh mt Geshe Ty Tng. M Geshe l g? Geshe l hc v trong h thng Pht gio Ty Tng, tng ng vi bng Tin s v Pht hc ca Ty phng. Bnh thng ra th phi mt hai chc nm mi xong v nhiu ngi khng xong ni. Th gii hin ch c chng 200 v Geshe thi. Mun c thnh mt Geshe th phi thm nhun nm ngnh hc l Bt nh ba la mt (Prajnaparamita), Trung qun lun (Madhyamika), Gii lut (Vinaya), A t t ma lun (Abidharma) v L lun cn bn (Pramana Vidya). Thm nhun y l phi nhp tm, bng Tng ng, trong vi chc nm tu tp gian nan, hu c th ng i tranh lun trong mi tnh hung v mi ch trong cc cuc kho hch thng xuyn v t i hong php cho nhn th. vy, t thp ln cao, hc v Geshe cn c bn cp l Dorampa, Lingtse, Tsorampa v cao nht l Lharampa v trung bnh th phi su nm mi ln ti cp ti u. Thnh tng Ty Tng ngy nay, Kyabje Lati Rinpoche, c c t Lai Lt Ma yu cu hng dn ch b gc Vit h Phm
2

V cao tng Ty Tng hng dn ch b h Phm l mt Lharampa Geshe, mt ha thn ca danh tng Gongkar Rinpoche. Ngi c tn l chu bu trong hng Thnh tng Ty Tng ngy nay, php danh l Kyabje Lati Rinpoche, hin l c vn v L lun (Tsen-shabs) ca c t Lai Lt Ma. Mn sinh ca Tulku Lati Rinpoche thng ch l nhng nh s c xc nhn l bo thn ca mt cao tng, mt v o s, mt guru t kip trc nguyn ti sinh tip tc hnh nguyn. V c t Lai Lt Ma l ngi trc tip yu cu Tulku Lati Rinpoche du dt ch b. V sao mt ch b sinh trong mt gia nh Vit Nam ti Hoa K li c nhn vo tu vin Ty Tng, ri c chnh c t Lai Lt Ma trao ph cho mt v cao tng hng u ca Ngi vic hng dn tu hc ? C l phi i tng bc nhn ra con ng hc o ca v tng ngi Vit ny. Vi ngi Ty Tng, c t Lai Lt Ma l ha thn ca i t i bi B tt Qun Th m. Vit Nam ta quen gi v B tt y l Pht Quan m, v vy, nhiu ngi cng gi Ngi l Pht Sng Ty Tng. Ngi Ty Tng tn Ngi l "Kundun" vi ngha y. Trong h thng Pht gio Ty Tng, mt Lt Ma c coi l hin thn ca Pht, v B tt nguyn ti sinh cu chng sinh. Bc ha thn y c tn l Tulku ("Chu c" theo cch phin m Hn-Vit). Danh hiu Lt Ma ch c dnh cho nhng ngi ging dy gio php v c thm quyn thc hnh nghi l ca Pht gio. Trong s nhng ngi c chng nhn l Lt Ma, nhng v uyn thm v cao qu nht th c tn l Rinpoche (ngha l "v cng qu bu"). Trong hng gio phm v triu nh Ty Tng, ngi ta thy nhiu cao tng c tn vinh l Rinpoche. By gi, chng ta c c t Lai Lt Ma th 14 - mt v Pht Sng - y thc cho mt Tulku Rinpoche vic dn o cho mt nh s tr ca Vit Nam... Nh s ny phi c g c bit m c l ngi thng nh chng ta cha thy ht c. Cch y bn nm, nht bo Orange County Register gi mt phi on gm hai nh bo Anh v Teri Sforza cng on nhip nh v truyn hnh qua tn n lm lot phng s bn k v ch tiu h Phm ny. Ngi ta c th tham kho lot bi c bin tp v trnh by cng phu di ta "The Boy Monk" ti trang nh ca t bo trong bn s ra ngy 19 n 22 thng Ging 2003. T ngy n nay, vic tu hc ca nh s ny c s tng tin.

Mt ngi M xut gia sang n tu Pht gio l him, nhng vn c. Mt ngi sinh ti M - thuc th h th nh v cha m l ngi Vit t nn - th li him hn. y li l ngi M u tin c nhn vo tu vin Ty Tng Gaden Shartse, trong tnh Mundgod ca tiu bang Karnataka min Nam n c tu hc thnh Sa di. Tn M-Vit Donald Phm i thnh Konchog Osel. Ngi thn th gi l Kusho. Konchog c ngha l him qu, Osel l tnh quang, nh sng trong lnh, v Kusho l mt cao tng. Th ri, sau khi kho hch th chnh Tulku Lati Rinpoche thnh c t Lai Lt Ma lm l th gii C tc cho ch tiu sa mn. C mt trong bui l c hnh vo ng ngy Pht n cn c bn v Rinpoche khc. Ch c ban php danh l Tenzin Drodon, ngha l "Ngi nm gi Pht php" (Tenzin) "cu chng sinh" (Drodon). Drodon l mt php danh t c trong h thng Tng gi Ty Tng. Ngy nay, Pht gio Ty Tng c mt nh s dung mo sng r, ni snh si ting Vit, ting Anh v ting Ty Tng vi phng ng qu phi ca Kinh Lhasa, bn kia nh ni tuyt ngn trng. Vo ma Xun inh Hi 2007, tui 21, Kusho s th gii T kheo vi c t Lai Lt Ma, mt iu k l na. Trong lch s Ty Tng, y l ngi Vit u tin c chnh c t Lai Lt Ma truyn tha v truyn gii. C th l sau ny ngi ta mi c bit thm rng nh s tr cng l ha thn ca mt hnh gi, nguyn ti sinh trong mt gia nh Vit Nam ti M v tu hc trong tu vin Ty Tng ti n v li ch ca chng sinh. Ba v cao tng ln lt hng dn nh s l Lharampa Geshe Tsultim Gyeltsen ti tu vin Long Beach, l Lharampa Geshe Lati Rinpoche, mt v Tulku ti tu vin Gaden Shartse n v c t Lai Lt Ma i th 14. By gi, chng ta mi tm hiu v nhn vt ny. Va ra i, Donald Phm chng chc nh ngi ln. Ch b l hc sinh u t, thch m nhc, vit vn, trt nc v chi Nitendo! L hc tr gii ti trng Aliso Viejo Middle School, ch b th game trong nh v tha iu kin thnh cng trong mt mi trng y c hi l Hoa K. c nguyn ban u ca ch l thnh nh vn hay bc s. Nhng, khc mi a tr cng tui, ch t ni, kn o nhn mi s chung quanh v c bit quan tm n ngi khc. Cha m ch l nhng ngi kh gi v chm sc k lng tm hn cc con. M ch sng o t khi cn Vit Nam. Ti Hoa K th c gia nh thng n ngi cha Ty Tng Long Beach, do c t Lai Lt Ma t tn l Thubten Dhargye Ling, tu hc Pht php. y l mt vic khng d v t nh n cha l 90 cy s v mt tun, gia nh ln cha ba ln.
4

Donald vo cha l c phn ng khc l. Tng a con l ng nhn quanh, b m ngc nhin v ch nghe c ht v ni li rnh mch nhng khi nim rt l. Th d nh hin tng "tm vin m" trong lc thin nh! Ngi ln nghe thy kh lnh hi, hung h mt a tr tui mu gio! Nm ch ln bn, b m c bo thy c tin l v o s Lati Rinpoche s n thuyt php Los Angeles. Qu mng khi c c hi gp v cao tng m mnh c li ging trong sch t khi cn mang thai ch b, b dn ch i nghe v nm Donald quy y vi Tulku Lati Rinpoche! Khi ch ln nm, c em km ch hn mt tui bng khc a v lm v ci a. Ch b ng cao hn quy bp ln ging trn an: "ng lo, ch l vt thi. Nu chp vo vt nh nh vy th khi cht, lm sao ci tm b c ci thn ny?" Ri sau , thay v l nh vn hay bc s, nm ln tm, ch mun thnh mt Geshe! Thy con mnh c i tu thnh Geshe, b m trnh by vi v Ho thng tr tr tu vin Pht gio Ty Tng ti Long Beach l Lharampa Geshe Tsultim Gyeltsen, thng c Pht t qu mn gi l Geshe La. Ho thng Geshe La khuyn l hy kin nhn tm hiu tm t ch b . Cho con vo cha l chuyn thng tnh chu v Ty Tng, nhng chng ta ang ti Hoa K, trong mt khu vc tr ph lch s. Con ng ti cha l mt chng ng kh xa cn phi tm hiu. M cch tm hiu hay nht l chnh h phi qua tn n thm ving mt ngi cha Ty Tng lu thy ht tn mt. Thy dy, tu vin l mt i dng, c rt nhiu ngc nga chu bu vt y nhng cng c c mp. Hy tm hiu ri mi quyt nh cho ch b. Khi Donald Phm ln chn, nm 1995, cha m ch quyt nh sang thm tu vin, cch ng l vn dm. Bc u l t California bay qua n , ri i xe but leo o bng sui ti mt tu vin trong khu nh c ca ngi Ty Tng ti Mundgod, thuc tiu bang Karnatala min Nam n . l tu vin Gaden Sharte ca dng Gelugpa Pht gio Ty Tng. Khu vc nh c cho dn t nn thng khng l mt vng t tr ph thnh vng. S ngho kh v thiu thn l quy lut chung. Hung h l ni tu hnh. Ngi vin trng ca Tu vin chnh l ngi Tulku Lati Rinpoche m gia nh h Phm c ri gp ti Los Angeles. Php sinh hot ni y l s khc kh nghim ngt. Mi ngi thc gic t nm gi sng, ch tng o tng kinh n by gi ri n sng. Thc n khc hn ba im
5

tm trong mt ngi nh khang trang Laguna Niguel ti California. Bnh m chm tr c pha ng, b tm mui. Sau l hc ngn ng v tranh lun n tra. Qu ng l bui hc vi cc o s cho n chiu. Cm ti l cho. Xong cm l hc tip v Pht php qua tranh lun, c khi n na m... Gio trnh o to cn nng hn mi trng t thc u t nht ca M! V khng c cc mn gii tr qua truyn hnh, chi game, nghe nhc t DVD... Cng khng c qu vt, my git my xy, nc nng phng ring... Lm sao cho con mnh vo sng ni ? Gia nh li su tun v ch Donald Phm cho bit l mun hc o ni y. Trng hp ca ch hin nhin c Geshe La v Tulku Rinpoche ch . Phi tm li gii trong php kho chng b truyn ca Ty Tng. V cao tng thc hin bui l linh thing y chnh l Tuku Rinpoche. Li gii l ch b ny l mt a tr c bit, s vo cha thnh mt v s Ty Tng. Donald Phm cng cm thy nh vy. Vic chu Donald mun i tu gy nhiu phn ng v tranh lun trong i gia nh. u tin th ch v em khng mun xa Donald. Cn ng ngoi th hon ton khng vui! iu y cng tht d hiu. Nhng ca ch quyt v cha m cng thng cm v h tr nn mi ngi quen dn vi quyt nh ny. Gn bn nm tri qua, ri vo dp Tt K Mo 1999, c gia nh Donald Phm theo Ho thng Geshe La qua n . Ch s li ni y. Tt Nguyn n K Mo th xung tc, tr thnh Sa di Kusho Konchog Osel. Tu vin c 1.500 ngi cng hc nhng ch c chnh c t Lai Lt Ma n cn ph thc cho v Vin trng Tulku Lati Rinpoche trc tip hng dn. Mi ngi n cn gi ch l Kusho-la. Hai nm sau, Kusho c a ln Dharamsala, min cc Bc n , vo hc vin L lun Pht gio, Institute of Buddhist Dialectics. C 300 sinh vin, hc vin ny nm gn th trn McLeod Ganj ca n. Th trn c gi l "Little Lhasa", tr s ca Chnh quyn Lu vong Ty Tng, v hc vin IBD l ni c t Lai Lt Ma thng ging php. Trong hc vin, tiu Sa di Kusho l ngi tr nht v c ch v kh nng lnh hi ln tranh lun. Ch cn c khen l t tn khim nhng v thng trm lng trc mi quan tm ca truyn thng bo ch. Nhiu ngi lun rng Kusho c thin nghip tr thnh s, v c phc duyn c hng dn bi nhng v cao tng theo ui Pht hc n ch thm su.

Ngy nay, Kusho thnh mt v s 21 tui, v Xun ny s th gii T kheo vi chnh c t Lai Lt Ma, thnh Shakya Bikshu Tenzin Drodon. Trong khi y, gia nh nh cng thay i. Cng lung tui, ng ngoi ca Kusho cng thy ra hai l. Phn mnh, th i ngi qu l hu hn. Phn chu ngoi Donald, th vic chu tr thnh s l mt iu lnh. u nm 2007, ng c lm trng bnh v t n , Kusho tr v thm ng, c th l ln cui. Hai ng chu gp nhau trong mt cnh ng cm ng. c hi v chuyn thm ving, nh s tr gii thch l v mun cu nguyn cho tm ca ng ngoi c thnh thi, vng mnh, v bung x ht mi u phin. Kusho khng tin l mnh c "thn lc" hay kh nng h nim ng "siu sinh tnh " nh ta thng ni. Chu ch mun gp ng, hn huyn ng vui vi tui gi, c ci nhn lc quan tch cc v mi chuyn. Ring mnh, th a chu rt cm ng nghe ng ni, rng mnh mng cho chu i tm hnh phc trong s tu tp, v hnh phc tht l khi mu cu cho hnh phc ca ngi khc. Hai ng chu hon ton cm thng v cng nhn vo mt hng. Ni n chuyn "thn lc" hay "ha thn", ti k diu khi ta ngh n Pht gio Ty Tng, Kusho ci hin ho v gii thch bng c ting Vit ln ting Anh: Khng, ch khng l ho thn hay ang tu tp c thn lc thi hnh c nhng vic siu nhin. Vic tu tp tm thn lc hay kh nng siu nhin l iu sai. Nhng, khi tu tp, Kusho thy hay ngh "mnh l ai?" L mt ch b Vit Nam, mt thiu nin M hay mt Sa di Ty Tng - L tt c! Ban u, khi trong Tu vin Gaden th cn m h v c lc thy mnh l mt thiu nin M, mt a tr Vit Nam, v nht l khc l vi chng bn ngi Ty Tng chung quanh. Th ri mt cch tim tin v nh nhng t nhin, ch thy mnh tch ri vi tt c nhng "hnh trang" y ca qu kh m cm nhn ra mt s th g bao nhip tt c. Mt s an nhin k l khin mnh thy th thi v t do hn. Cm gic gi l "gii thot" y xut pht t s tu tp hay t ch ca mnh? - C l, php tu tp gip cho ch y thnh vng mnh hn v quan trng nht, gip cho mnh thy c cch suy ngh tch cc v nui dng ngh lc tch cc. Kusho suy ngh ri ni bng ting Anh: "Positive Energy" Nhng, trong tu vin Gaden hay trong hc vin Dharamsala, Sa mn Kusho c bit hay c bit g v th gii bn ngoi khng, v "i sng tht" khng?
7

Ban u, trong tu vin th ch hc v kinh in v php lun gii, ch qua hc vin ti Dharamsala th cc hc vin u c th xem truyn hnh v c bo bit v nhng g ang xy ra trn th gii. Chnh c t Lai Lt Ma mun cc hc vin chng c Pht php bng cch hiu c cng ng v th gii. Ngoi ra, gio trnh ca hc vin chng khc g nhiu nu so vi mt i hc tn tin, hc vin c gio dc bit v th gii cng nh Pht php. Sau khi hon tt kha hc rt di ti Dharamsala, Kusho s tr li tu vin Gaden v lc y mi li sng nh mt v tng trong cha. Nhng, khi bit rng th gii ny "kh" - v nn i Phi chu hay khng b ti Trung ng chng hn - hc vin ngh sao? V mun lm g gii tr ci kh y? Nh s tr suy ngh giy lt mi gii thch. Trc ht, nhng tin tc y c gi tr "khch l", l yu t cng thc y hc vin phi tu tp gp phn gii tr ci kh. Nhng, nhn t cc tu vin, ci kh y c l mt nim tru tng xa vi ca "chng sinh" hay ca ngi khc khng? Th d nh mt bc s vn c th cha chy cho bnh nhn sau khi hc v nhng triu chng hay hu qu ca bnh. Mt nh x hi cng c th hc v khng hong gp phn gii quyt d mnh chng l nn nhn... Liu cm nhn v ci kh ny c l mt khi nim tch bch xa vi v khng trc tip lin h n mnh trong cha hay trong hc vin? Kusho tm ch din t, c Vit ln Anh, rng s hiu bit v ci kh y tc ng rt mnh vo tm tr, nhng theo hng khc. thc v nhng vn y khin mnh cng thm tin tng vo Pht php v cng thi thc mnh lm mt ci g cu gip ngi khc. y cng l bc cn thit chng nghim c tin ca mnh. Nu tu hc thnh s m khng ngh n vic gip ngi khc th l mt s lng ph! Pht gio Ty Tng rt ch n vic tu dng B tm, n B tt hnh v coi vic gip ngi khc l mt bn phn trng yu, mt phn khng th tch ri trong c t bi ca ngi Pht t. Ni n ngi khc, Kusho c ngh n ngi Vit v Pht gio Vit Nam khng? V Sa mn tr ny cm n m cha l nhng Pht t khuyn khch v gip mnh trn con ng hc o. Chnh l tm lng yu thng ca b m khin ch c gng tu tp c th lm trn bn phn vi Vit Nam.
8

V vy, sau giai on tu chng, nh s tr cn phi i mt bc rt xa l hc hi thm v Vit Nam v Pht gio Vit Nam. Pht gio Ty Tng theo Kim cang tha (Varayana) ca i tha Mahayana, nhng cng p dng php tu c c tnh Mt tng v c B tt hnh trong nhng gio l nn tng ca Pht gio Nguyn thy Theravada. V vy, trong gio trnh o to v tu hc, cc hc vin u phi thm nhun nhng l gii Tiu tha hay Nguyn thy. Sau ny, Kusho s hc thm v nhng c tnh a din ca Pht gio Vit Nam v phi thng tho ting Vit tip xc vi Pht t ngi Vit. Mt con ng rt di... Khi vit, Kusho s dng c hai tay, tri v phi, vit ch Ty Tng hay ting Anh. Khi hc, c l cng phi nh n tng lai l tm n Pht gio Vit Nam. V li, chnh c t Lai Lt Ma cn gin nh vy. Hm , sau khi c Ngi truyn gii, v tiu sa mn c c t Lai Lt Ma gi ring ra chp chung tm hnh. "Con gi tm hnh ny cho qu hng con. Cho nc Vit Nam". Kusho treo tm hnh trong trai phng ti hc vin, nh mt nhc nh hng ngy. Vic nh s Tenzin Drodon ny s chng c hc v Geshe c th ch l thi gian v tm nguyn nh vy. Nhng, vic mt ngi c tm hn v gio dc Vit Nam c tu hc thnh nh s Ty Tng mi l mt hnh ng him hoi. Li khuyn ca Tulku Lati Rinpoche l Kusho hy c gng tinh tn tu hc tr thnh mt sa mn y B tt hnh l Bi, Tr, Dng hong php li sanh cho nhn th. c t Lai Lt Ma ni r hn trong tng bui gp g: "ng qun Vit Nam. Lng t bi v tr tu ca con s gip ch rt nhiu cho qu hng con." Php danh Drodon qu him ny, c l Ngi chn cho Kusho hng ti trch nhim vi Vit Nam. Sng Mekong xut pht t vng t Kham ti sinh ca hai v cao tng Ty Tng l Gehse La v Tulku Rinpoche. Ni con sng ny ra bin chnh l Vit Nam. Phi chng, c t Lai Lt Ma thy vn s t u ngun tin kip, m cha n lc ni ra?

You might also like