Dzensiz Alanlar-Alan ekillendirme

Standart- fokalize bloklar

Asimetrik Kolimasyon
Multi-leaf Kolimatrler

Bitiik Alanlar
Kullanlan yntemler
Ortogonal alanlar
Dzensiz alanlar
Radyasyon alan iindeki
yaamsal nemi olan
organlarn korunmas
radyoterapinin temel
amalarndandr. Bunun
iin karmak bloklama
gerektiren dzensiz ekilli
alanlar oluur.
Radyoterapide sklkla
kullanlan dzensiz
alanlar kranyum,
nazofarenks, hodgkin
hastalnda kullanlan
mantle, ters Y, mediasten
nlamalarnda kullanlan
T ekilli alanlardr.
Dzensiz Alanlar
Huzme Dzenleyiciler
Hedef hacmin yerleimi, doku eksiklii ve
inhomojenite varl filtre ve absorblayc
bloklarn n yoluna yerletirilerek nn
modifiye edilmesini gerektirir.
Wedge Filtre
Kompansatrler
Bolus
Wedge (Kama) Filtre
Kalnlk Fark nedeni izodoz erisinin normal
pozisyonundan eilmesine yol aar.
Kurun, elik vb. metallerden oluur.
Cilt dozunun artmamas iin ciltten en az 20cm
uzaklkta olmaldr.
Wedge as ile tanmlanr.
En ok kullanlan 15
0
,30
0
,45
0
,60
0
aya sahip
olanlar
Standart Wedgeler dnda motorize ve Dinamik
(virtel) wedge bulunan cihazlar vardr
Wedge Filtre
Motorize wedge ( GE Saturne Modellerinde) Kolimatr
iinde bulunan 60
0
wedge ile ak ve wedgeli alanlar
ile deiik alarda wedge izodozlar oluturulabilir.
Dynamic (Virtel) Wedge
Asimetrik hareket
edebilen kolimatrn
n verilirken bilgisayar
kontroll olarak farkl
hzlarda hareketi ile
farkl alarda wedge
izodozu oluturur.

Wedge As Tanm
|
Kobalt-60 iin Wedge as
Yksek Enerjiler in Wedge As
18MV 15
0
W - 6MV 60
0
W
Kompansatrler
Kompansatrler
Blok kalnl
Blok materyali
kurun (genellikle)
Gerekli blok kalnl
In kalitesi
zin verilen geirgenlik (5% geirgenlik kabul edilir)

In Kalitesi Kurun kalnl
1.0 mm Al HVL 0.2 mm
2.0 mm Al HVL 0.3 mm
3.0 mm Al HVL 0.4 mm
1.0 mm Cu HVL 1.0 mm
2.0 mm Cu HVL 2.0 mm
3.0 mm Cu HVL 2.5 mm
137 Cs 3.0 cm
60Co 5.0 cm
4 MV 6.0 cm
6 MV 6.5 cm
10 MV 7.0 cm
25 MV 7.0 cm
Kurun koruma iin ihtiya duyulan minimum kalnlk

Standart Kurun Bloklar
Yaygn kullanm
retici firma tarafndan temin
ekilleri ve boyutlar nceden
belirlenmitir
Fiziksel younluu 11,36 g/cm
3
, erime
scakl 327
0
C
Geometrik ve dozimetrik adan tam
korumay salayamaz, huzme diverjans
uyumunda problemler
Hastaya zg Alam Bloklar
(Fokalize Bloklar)
Radyasyonun diverjant yaylm dikkate
alnarak bloklara huzmenin diverjansn
takibedecek ekilde eim verilir.
Huzmenin ksmi geii minimuma indirilir.
Ticari ismi Cerroband olan alam(% 50
Bizmut, % 26,7 Kurun, % 13,3 kalay, %
10 kadmiyum) ilenmesinin kolay olmas
ve dk erime noktasna sahip olmas
sebebiyle bu tr uygulamalarda tercih
sebebidir.
Kpk kesme
makinesinin(Hot-Wire)
yardmyla koruma
blgesinin kpkten olan
kalb elde edilir. Bu kalp
sv hale gelmi scak
alam ile doldurulur.
Bloklar souduktan sonra
kalptan karlr ve
kenarlar grnty
yanltmamas iin dzeltilir.
Tepsiye monte edildikten
sonra tedavi cihaznda
kontrolleri yaplr.
Fokalize blok
Multi-leaf kolimatrler
Multileaf kolimatrler alan
ekli
oluturmada kullanlan sabit
bloklarn yerine kullanlmak
zere dizayn edilmilerdir.
Dzensiz alanlarda yaprak
olarak adlandrlan ok
sayda n engelleyici
bulunmaktadr.
ZELLKLER
MLC Upper veya lower jaw yerine
kullanlmtr.
(Sadece Varian da MLC tertiary kolimatr
olarak kullanlr.)
Lif genilii isocenterda 1 cm
( Variann milenium tipinde lif genilii 0.5
cm)
Tungstenden imal edilmilerdir.


MLC AVANTAJLARI
Alan ekli bilgisayar ile otomatik olarak
hazrlanr
Zamandan tasarruf
Depolama sorunu yok
Hasta bana ek bir maaliyet getirmez
Set-up kolayl
Verifiye sistemi ile hata pay minimum
Alan dzeltmeleri otomatik

MLC DEZAVANTAJLARI
Lif geniliine bal
olarak hedef volm
eklinin konkav olarak
salanamamas
Alan kenarlarnda doz
dalgalanmalar
MLC DEZAVANTAJLARI
Ek kalite kontrol
Ek dozimetrik lm
Kolimatr yaps
komplex
Karmak bir
bilgisayar program
Geirgenlii
bloklardan fazla
Lifler aras ve lif
ularnda sznt
Penumbra blgesi
geni
Bloklar
Daha fazla i gc,
yer
Arlk
Sznt yok
Diverjans uyumu


MLC
Lifler aras sznt
dikkate alnmal
Flexible
IMRT iin gerekli
Balangta
maliyeti yksek,
sonra hasta iin ek
maliyet yok
Simetrik Kolimasyon
Kolimatr Ekseni y
x
ekil12: Simetrik alan
(X
0
,Y
0
)
X
2
Y
2
X
1
Y
1
Geometrik Eksen
Kolimatr Ekseni y
x
ekil13: Simetrik alan
(X
0
,Y
0
)
X
2
Y
2
X
1
Y
1
Geometrik Eksen
Kolimatr Ekseni y
x
ekil14: Simetrik alan
(X
0
,Y
0
)
X
2
Y
2
X
1
Y
1
Geometrik Eksen
Kolimatr Ekseni y
x
ekil14: Simetrik alan
(X
0
,Y
0
)
X
2
Y
2
X
1
Y
1
Geometrik Eksen
Kolimatr Ekseni y
x
ekil15: Simetrik alan
(X
0
,Y
0
)
X
2
Y
2
X
1
Y
1
Geometrik Eksen

Asimetrik Kolimasyon
Kolimatr Ekseni y
x
Geometrik Eksen
Tek boyutlu asimetrik kolimasyon
d
d/2
(X
0
,Y
0
) (X
1
,Y
0
)
X
1 X
2
Y
1
Y
2
Kolimatr Ekseni y
x
Geometrik Eksen
Tek boyutlu asimetrik kolimasyon
d
d/2
(X
0
,Y
0
)
(X
1
,Y
0
)
X
2
X
1
Y
1
Y
2
Kolimatr Ekseni y
x
Geometrik Eksen
Tek boyutlu asimetrik kolimasyon
d
d/2
(X
2
,Y
0
) (X
0
,Y
0
)
X
1 X
2
Y
1
Y
2
Tek boyutlu asimetrik kolimasyon
ile n diverjansnn nlenmesi
a
a a
Simetrik Asimetrik
Asimetrik alann geometrisi
ki Boyutlu
Asimetrik Kolimasyon
(Dual Asymmetry)
Kolimatr Ekseni y
x
Simetrik alan
(X
0
,Y
0
)
X
2
Y
2
X
1
Y
1
Kolimatr Ekseni y
x
ki boyutlu asimetrik kolimasyon (Dual Asymmetry)
Geometrik Eksen
X
1
X
2
Y
1
Y
2
Kolimatr Ekseni y
x
ki boyutlu asimetrik kolimasyon (Dual Asymmetry)
Geometrik Eksen
X
1
X
2
Y
1
Y
2
Kolimatr Ekseni y
x
Geometrik Eksen
ki boyutlu asimetrik kolimasyon (Dual Asymmetry)
X
1
X
2
Y
2
Y
1
Asimetrik Kolimasyonun
zodoz
Dalmna Etkisi
15 MV de 2 bitiik simetrik
( 16x16 cm
2
) alan ile
izodoz dalm

15 MV de 2 bitiik simetrik
( 16x16 cm
2
) alana 0.8 mm
boluk (gap) ile izodoz dalm

15 MV de 2 bitiik asimetrik
alann (16x16 cm
2
) ile
izodoz dalm
TPS zodoz Dalmlar
Bitiik d=5cm 0.8mm Gap d=5cm Asimetrik Koli. d=5cm
Bitiik d=10cm 0.8mm Gap d= 10 cm Asimetrik Koli. d=10cm
TPS Doz profilleri
Asimetrik Kolimasyonun
Kullanld Klinik Durumlar
Meme nlamasnda, lenfatik alan ile tanjansiyel alanlarn
birletii dzlemde n diverjansnn nlenmesinde
Meme nlamasnda nlama alanna giren akcier
volmnn snrlanmasnda
Orta hatt bloklanm lateral boyun alanlar ile bloklanm
A.P. supraklavikular alanlarn nlanmas
Yine orta hatt bloklanm lateral cerebral alanlarla
birletirilmi tam spinal alan nlamalar
Orjinal alanla e merkezli boost alanlarnn tedavileri

Tanjansiyel alan meme nlamasnda asimetrik kolimasyonun
tanjansiyel alanlar ile lenfatik alannda diverjanlarnn nlenmesi
Akcier ynnde asimetrik kolimasyon uygulamasnn geometrisi
Tanjansiyel alan izodoz dalmlar
Simetrik Kolimasyon
Asimerik Kolimasyon
ki lateral boyun ve bir n alanda n diverjansnn nlenmesi iin set-
up.
Bloklu ve asimetrik kolimasyonla
elde edilmi izodoz dalmnn
karlatrmas

Bitiik alanlar
Mantle ya da ters Y alanlar
Medullablastoma iin kranyospinal
alanlar(ortogonal)
Supraklavikular alana bitiik lateral
boyun alanlar
Inn Alanmas
ift Kavak
Hareketli Kavak
Boluk (Gap) Braklmas
Asimetrik Kolimasyon

Bitiik Alan
Probleminin zm
Metotlar

B
1
B
2
ekil 1: Bitiik Alan Problemi
B
1
B
2
ekil 2: Bitiik Alan Problemi
B
1
B
2
ekil 3: Bitiik Alan Problemi
B
1
B
2
ekil 4: Bitiik Alan Problemi

15 MV de 2 bitiik simetrik
( 16x16 cm
2
) alan ile
izodoz dalm

B
1
B
2
Inn Alanmas
SSD
SSD
W1/2
Q1 Q2
Q
W2/2
Sin 1= W1 /2 Sin 2= W2 /2
SSD SSD
= 1+ 2 W= W1+ W2
2
Sin = W/SSD
Inn Alanmas
rnek: I=20x25 II=25x25cm iki sahadan
tedavi yaplmak isteniyor. Huzmeye
verilecek alar ne olmaldr?(SSD: 70 cm)
Sin 1= 10/70 0,1428 1=8
0
=
18
0
Sin 2=12,5/70 0,1785 2= 10
0
Hareketli kavaklar metodu
Bu teknik st ste binmelerin olaca
gereini kabul eder. Fakat st ste
binmeyle dahi tolerans dozun
almamasn salar. Bu teknikte souk
noktalar yoktur. Kavak noktalar
arasndaki mesafe yeteri kadar, takribi 3
cm olmaldr.
Hareketli Kavak
B
1
B
2
1
B
1
B
2
1 2
Hareketli Kavak
B
1
B
2
1 2 3
Hareketli Kavak
ift kavak metodu
zellikle 5 cm den daha az tmr derinlikleri iin
kullanlabilir.
ki kavak birbirinden 5 cm ayr olmal ve
kavakta 0,5 cm veya daha az aralk
bulunmaldr.
Bu olay yzeyde iki scak nokta ile sonulanacak
fakat bu bu maksimum ortahat dozlarndan
yaklak %10 dan daha fazla olmayacak ve
gnden gne yerletirmedeki ok az deimeler
bunu daha fazla azaltabilecektir
IA
IB
2A
2B
1.GN
2.GN
5 cm
ift Kavak
B
1
B
2
1
0.5cm
B
1
B
2
1 2
5 cm
0.5cm
ift Kavak
ki bitiik alann geometrisi
Kesiim yerinin stnde doz dk, altnda
yksek
AB
BC
DE
CD
=
1
1
1
2
1
SSD
L
d
S
- =
1
1 1
2
1
SSD
d
L S - - =
2
2 2
2
1
SSD
d
L S - - =
Yzeydeki toplam seperasyon S
2
2
1
1 2 1
2
1
2
1
SSD
d
L
SSD
d
L S S S - - + - - = + =
B
1
B
2
Boluk (gap) Braklmas
S
S=[(l
1
+l
2
)d]/2SSD
SSD
l
1
l
2
d
deal geometri
Alanlar arasnda overlap yok
Ortogonal alan akmas
Ortogonal alan
Medullablastoma iin kranyospinal ve spinal alan
Lateral karlkl paralel beyin nlamas+ posterior
spine alan
Ba & Boyun
Lateral karlkl parelel ba alan+anterior
supraklavikular alan
Geometrik metod
SSD
d
L S - - =
2
1
Masaya ya da kolimatre a verilmesi
Supra alan kenarnn diverjans ile yan alan
kenarnn diverjans masaya ya da kolimatre a
verilerek paralel hale getirilmeye allr.











|
.
|

\
|
- - =
SSD
L
coll
1
2
1
tan arc
1
u
|
.
|

\
|
- - =
SAD
L
couch
1
2
1
tan arc
1
u
Yar blok n teknii- Asimetrik
kolimasyon
Karlkl paralel kranyum sahalar ile st spinal
sahada huzmenin yarsn kapatp, yarsn
kullanmak suretiyle gelitirilmi bir tekniktir.










15 MV de 2 bitiik simetrik
( 16x16 cm
2
) alan ile
izodoz dalm

15 MV de 2 bitiik simetrik
( 16x16 cm
2
) alana 0.8 mm
boluk (gap) ile izodoz dalm

15 MV de 2 bitiik asimetrik
alann (16x16 cm
2
) ile
izodoz dalm
TPS zodoz Dalmlar
zodoz Erileri
Doz dalmlarn Etkileyen
Faktrler
Dzensiz Alanlar
Huzme Dzenleyiciler
Wedge,kompansatr
oklu Alan Kullanm

zodoz Erileri:
Eit doz alan noktalarn
birletirilmesi ile elde
edilir
Merkezi eksenden
yanlara ve derine doru
mesafenin fonksiyonu
olarak dozun deiimini
gsterir
Merkezi eksen boyunca
doz en byktr, n
alannn kenarna doru
azalr
zodoz Dalmlarnn Elde Edilmesi
Bilgisayar destekli su
fantomunda
kk hacimli yon
odalar
yar iletken diyotlarla
Film Dozimetre

Profil ve % Derin Doz
Maksimum doz noktasna normalize
edilerek sabit SSD izodoz erileri
Belli bir derinlie normalize edilerek SAD
isodoz erileri
elde edilir.


6MV
SSD - zosentrik
Doz Dalmlar
zodoz Dalmlarn Etkileyen
Faktrler
Tedavi Cihaz
Kaynak bykl
SDD (kaynak diyafram mesafesi)
Dzletirici Filtre
In Kalitesi
Alan Boyutu
SSD
Alan ekillendiriciler (Blok ,MLC)
Huzme Dzenleyiciler
Wedge,Kompansatr
Doku Eksiklii
nhomojenite


Tedavi Cihaz
Kaynak Boyutu
Radyoaktif Kaynakl cihazlarda kaynak boyutunun
bykl, alan snrlarndaki izodoz erisinin
eklini,geometrik penumbra nedeni ile etkiler.
SDD-DSD
Cihazlarn Kaynak Diyafram mesafesi ve Diyafram cilt
mesafesi izodoz erilerini deitirir.
zodoz Dalmlarn Etkileyen
Faktrler
Geometrik Yarglge-Penumbra
P= s x (SSD-SDD/SDD)
Geometrik penumbra:
P=kaynak ap x (SSD-SDD/SDD)
Fiziksel Penumbra:
Salmadan kaynaklanr, n kalitesi ile ile deiir.

Foton iin : SSD:90cm d:10cm de %20- %80
izodozlar arasndaki arasndaki uzaklk
zodoz Dalmlarn Etkileyen Faktrler
Tedavi Cihaz:
Yarglge-Penumbra

Doz Profili Doz Dalmlar
25 MV Foton
Alan Boyutu ve Derinlie Gre Profil
Erilerinin Deiimi
zodoz Dalmlarn Etkileyen Faktrler
Tedavi Cihaz:

Lineer
akseleratrlerde
huzme dzletirici
filtreler (Beam
flattening filter)
yardmyla izodoz
dalm homojen hale
getirilir.

zodoz Dalmlarn Etkileyen Faktrler
In Kalitesi:

In Kalitesi ile radyasyonun giricilii artar.
Alan snrlarnda izodoz erisinin ekli
enerjiye bal olarak deiir.
Dk enerjilerde yana salmann fazla
olmas isodozu yana doru kntl yapar
Yksek enerjilerde salma ileriye doru
olduundan alan snrlarndaki izodoz
erileri daha keskindir.
Farkl In
kalitelerinde isodoz
Dalmlar:

Alan boyutu: 10x10 iin

A-200KvP SSD:50cm
HVL:1mmCu
B-Kobalt-60 SSD:80cm
C-4MV x-n
SSD:100cm
D-10MV x-n
SSD:100cm
%DD Erilerinin Enerji ile Deiimi
zodoz Dalmlarn Etkileyen Faktrler
Alan Boyutu:

Alan Boyutu ile %DD un
artmas sodozlarn
artmasna neden olur.

Enerjinin artmas ile
%DD daki alan boyutuna
bal deiimin azalmas
izodoz erilerine de
yansr.

Kk alanlarda alann
ok kk bir blmnde
izodoz erisi homojendir
0
20
40
60
80
100
120
0 5 10 15 20 25 30
FS 5
FS 10
FS 20
FS 30
FS 40
10MV photons
zodoz Dalmlarn Etkileyen Faktrler
SSD:

Kaynak Cilt mesafesindeki
art %DD deerlerini
artrr.
%DD daki art zodoz
erilerine yansr
Bilinen SSD ve %DD
deerinden stenen
mesafedeki %DD deeri
Mynord forml ile
bulunabilir.
Vcut Dzensizlikleri
nhomojenite Etkisi
Huzme kalitesi Dzeltme faktr
(Akcier iin )

Orta voltaj + % 10
Co-60 nlar + % 4
4 MV x-nlar + % 3
10 MV x-nlar + % 2
20 MV x-nlar + % 1
Tek Alan ve oklu Alan Kullanm
Tek alan yada karlkl iki alan sklkla palyatif amal
veya hedef hacim dozu greceli dk olan tedavilerde,
Ar palyasyonu iin
Dk enerjili ortavoltaj cihazlar (<150kV) ile tek alanla
kratif tedaviler yaplabilir.
Ba boyun gibi daha az derinlii olan blgeler de iki alan
kullanlr.

Kratif tedaviler daha yksek dozlar gerektirir.
tmrn yerleimine gre, 3 yada daha fazla alan
kullanlr.


ki Alan
Farkl n kalitelerinde farkl kalnlklara gre
normalize edilmi doz deerleri
6MV-18MV
zosentrik iki alan
ki Alan
Weighting
3 Alan
3 Alan
Oblik ki lateral + pa

Wedgeli Alanlar
Tanjansiyel Meme Inlamas
18MV-6MV
4 alan (BOX)
4 Alan
Box - Oblik
6 Alan


360
0

Rotasyonel Tedavi
240
0
Arc Tedavi