11 november 2011 Lochristi

Geachte voorzitter, bestuursleden en sympathisanten van de Nationale Strijdersbond van Belgi, afdeling Lochristi, Geachte schepenen, OCMW-voorzitter, gemeente- en OCMWraadsleden, ereparlementslid (en ere-burgemeester), Eerwaarde heer deken en pastoor, Geachte (korpschef en) leden van de lokale politie Puyenbroeck, Geachte brandweercommandant en leden van het vrijwillig brandweerkorps van Lochristi, Geachte directeur, leerkrachten en leerlingen van de gemeentelijke basisschool van Lochristi, Geachte bestuursleden van het Rode Kruis Lochristi, Geachte leden van de civiele bescherming, Geachte leden van vaderlandslievende en socio-culturele verenigingen, Geachte voorzitter, bestuursleden en muzikanten van harmonie Willen is Kunnen, Dames en heren, Jongens en meisjes, Begin november worden in ons land de doden herdacht. Op 1 en 2 november, respectievelijk Allerheiligen en Allerzielen, worden vooral overleden familieleden herdacht; vandaag, 11 november eren wij de slachtoffers van de Eerste en de Tweede Wereldoorlog en bij uitbreiding die van alle andere oorlogen in de wereld. Deze dag staat dan ook bekend als Dag van de Wapenstilstand, een dag ook die symbool staat voor een algemne oproep tot vrede en verdraagzaamheid geen overbodige oproep en een oproep die vermoedelijk altjd actueel zal blijven, gelet op de vele oorlogen en haarden van conflict waar ook nu nog het wapengekletter luid weerklinkt denk maar aan de beelden uit Libi en de doodsstrijd van Khadaffi. Hier aan het monument der gesneuvelden wil ik naar jaarlijkse traditie hulde brengen aan de laatste getuigen van W.O. II, de enkele oudstrijders die nog leven en die geen geschiedenisboeken nodig hebben om te vertellen wat er zich toen heeft afgespeeld in ons land. Aan hen zeg ik welgemeend dank voor wat u voor ons land heeft gedaan (en aan Dennis Tate, Brits oudstrijder, hier ook aanwezig, zeg ik graag thank you). Getuigenissen aan die vreselijke gebeurtenissen nemen diverse vormen aan. Ontelbare films werden gewijd aan beide wereldoorlogen, documentaires vind je in elke videotheek, boeken over de oorlog vullen ganse rekken in

bibliotheken en elke serieuze krant brengt dezer dagen wel een aangrijpend oorlogsverhaal of brengt duiding en achtergrondinformatie. En ook de kunstenaarswereld laat zich niet onbetuigd. Zo breng ik graag in herinnering dat Open Monumentendag van 11 september jl. in het teken stond van het thema conflict. In onze gemeente sloegen de cultuurdienst, de cultuurraad en het Lootse kunstenaarscollectief Lo-Art de handen in elkaar. Niet alleen werd de site van de pastorij in Zaffelare opengesteld, maar speciaal voor deze gelegenheid werden heel wat bunkers uit de Eerste Wereldoorlog voor het publiek toegankelijk gemaakt. In de bijhorende brochure, met veel zorg samengesteld door Bert Vervaet, komen we alles te weet over de 10 nog aanwezige bunkers in Zaffelare. Deze betonnen getuigen van de Grote Oorlog maakten deel uit van de zgn. Hollandstellung. Zoals geweten, liep de Duitse opmars in 1914 vast aan de Ijzervlakte en begon er een uitzichtloze stellingenoorlog. Hoewel Nederland zich in WO I neutraal opstelde, vreesden de Duitsers een ontscheping van de geallieerden via de Westerschelde. Daarom bouwden zij een lange kustverdediging met loopgraven, prikkeldraadversperringen en langs de Belgisch-Nederlandse grens, tussen Knokke en Antwerpen, werden maar liefst 850 bunkers gebouwd. Dit was de zgn. Hollandstellung. M.a.w. deze bunkers werden niet gebouwd ter bescherming van de plaatselijke bevolking, maar dienden vooral als observatiepost voor de Duitse soldaten, uitkijkend naar eventuele oprukkende geallieerde troepen. De kunstenaars van Lo-Art lieten zich inspireren door het thema conflict en hun kunstwerken waren te bewonderen in of rond de bunkers. Aan hen allen een welgemeend woord van dank voor de samenwerking en het stimuleren tot nadenken van de meer dan duizend bezoekers die dag. Een zelfde woord van dank richt ik graag tot Valentin Jamart, voorzitter van de Unie van de Gewapende Weerstand, trouw bezoeker ook van de activiteiten van onze NSB-afdelingen en hier sinds vele jaren aanwezig (of: en hier vele jaren aanwezig geweest). Maar ook voor Valentin tikt de klok verder en met spijt in het hart moest hij eind vorig jaar zijn activiteiten als verantwoordelijk uitgever van een uitmuntend driemaandelijks tijdschrift betreffende het verzet in OostVlaanderen stopzetten. Ik dank Valentin voor de schat aan informatie over grote & kleine gebeurtenissen gedurende de oorlog in onze contreien. En zo worden we elke keer opnieuw met de neus op de feiten gedrukt naarmate de tijd vordert, nemen we beetje-bij-beetje afscheid van de meest

waardevolle getuigenissen over de oorlogsjaren: die van mensen van vlees-enbloed, die het allemaal zelf hebben meegemaakt in dit opzicht was het voorbije jaar voor onze gemeente een bijzonder somber jaar: we verloren in onze vier deelgemeenten talrijke NSB leden of weduwen van NSB leden: in Beervelde verloren we Louisa Geskens (voorzitter) in Lochristi namen we afscheid van Andr De Vos, Mariette De Groote, Louis Panis, Clara Van Zele, Modest De Clercq en echtgenote Gerarda, Julienne De Vriendt, Clara Temmerman, Walter Demuyt en Jeanne Smesman in Zaffelare overleed NSB voorzitter Cesar Verschueren en in Zeveneken ontviel ons vaandeldrager Cyriel De Maesschalck als ik het goed voorheb zijn dat maar liefst 13 personen op 1 jaar tijd Gelukkig zijn er nog een aantal dorpsgenoten die stand houden en die graag hun verhaal nog eens vertellen met zo iemand had ik onlangs een gesprek twee uur lang, zonder enige pauze want zoveel had Frans Bracke, de kwieke voorzitter van NSB Zeveneken, gewezen bloemist ook, te vertellen Het verhaal van Frans is niet alleenstaand, want het overkwam veel jongemannen uit onze streek maar zijn getuigenis is heel bijzonder omdat Frans met een ongelooflijke zin voor precisie tot in de kleinste details het gebeurde in herinnering brengt alsof het gisteren had plaatsgevonden. Bovendien bezit hij nog zijn Militair Zakboekje uit die tijd, een enkele foto en een pak aantekeningen het mag dan ook niet verbazen dat Frans er ernstig aan denkt om zijn memoires te boek te stellen, wat wij enkel kunnen toejuichen. Frans werd geboren in Bastelare, Zeveneken, op 9 mei 1919 zijn pa was wever, maar werd later land- en tuinbouwermoeder was huisvrouw in een gezin met 6 kinderen, waarvan er helaas 2 vroeg stierven Frans wilde niet in een fabriek werken en ging daarom naar de tuinbouwschool te Melle waar hij het diploma van hovenier behaalde in zijn jeugdjaren gaf Frans graag les aan leeftijdsgenoten uit jeugdverenigingen, o.a. aan de jongeren van de BJB (Boere Jeugd Bond) evident hielp Frans, zoals dat in die tijd gebruikelijk was, mee in het ouderlijk bedrijf (koeien melken, varkens hoeden, vlas zwingelen, op 18-jarige leeftijd moest Frans zich aanbieden in Dendermonde voor de medische keuring (in de Zwarte Zusterstraat, zo herinnert Frans zich en die keuring gebeurde olv de veldwachter en de gemeentesecretaris!) en zo werd Frans in januari 38 soldaat-milicien in het Belgisch leger na zijn opleiding werd hij gekazerneerd in Dendermonde waar hij plantondienst vervulde bij ene majoor Lentz een kleine, zwaarlijvige man van 110 kg, die steeds op zijn

paard moest getild worden, wat meestal goed afliep, behalve die ene keer toen Frans de majoor over zijn paard tilde in principe mocht Frans eind 38 afzwaaien maar inmiddels werden de oorlogswolken boven Europa steeds donkerder en in januari 39 werd een algehele mobilisatie afgekondigd wegens oorlogsgevaar en moesten alle miliciens onder de wapens blijven zoals bekend, vielen de Duitsers op 10 mei 1940 ons land binnen, dat vindt u terug in alle geschiedenisboeken. Maar wat u minder terug zal vinden, is een beschrijving van de paniek, de onwetendheid die toen onder de bevolking en de militairen heerste en het is precies daarom dat getuigenissen zoals die van Frans zo belangrijk zijn Het is ongelooflijk tot wat mensen in staat zijn in oorlogsomstandigheden, vertelde Frans mij mensen zijn in extreme omstandigheden tot het beste in staat, maar ook tot het aller-slechtste! Hoe dan ook, Frans kreeg het bevel om belangrijke documenten in veiligheid te brengen naar Zuid-Frankrijk en daartoe moest hij in Dendermonde verschillende camions opeisen, met chauffeur en al. Zo werd o.a. de camion van de plaatselijke groenteboer opgeist alle documenten werden ingeladen en op 13 mei vertrok die camion via Ieper naar Frankrijk, langs de route nationale 20 richting Toulouse uiteraard was dat geen toeristische uitstap en gebeurde er vanalles onderweg de camion raakte defect Frans en zijn kameraden kregen onderdak bij boeren (dat kon slechter, want s morgens kregen ze koffie met cognac) en in ruil voor de kost& inwoon knapten Frans en zijn collegas allerlei klussen op bij die boerenfamilie (wol wassen, mest afvoeren, ) uiteindelijk zijn Frans en zijn makkers toch in Toulouse geraakt en ook die periode herinnert Frans zich alsof het gisteren was op een dag zag Frans 3 Duitsers aan het station van Toulouse en meteen besefte hij dat het tijd was om te proberen terug te keren naar Belgi Frans vroeg aan zijn commandant, Maes, om te mogen demobiliseren en dat mocht op voorwaarde dat hij zou vertrekken in burgerkledij en dat hij al zijn militaire documenten zou weggooien van zodra hij in bezet gebied kwam in het Militair Zakboekje van Frans staat te lezen: Gedrag: zeer goed. Soldaat Bracke is zeer voorbeeldig, werkzaam en steeds bereid zijn oversten en kameraden ten dienste te staan, gedagtekend 5 juli 1940 door kapiteincommandant Maes. En zo vertrok Frans, samen met een kameraad, per fiets richting Belgi; Frans had niet alleen nog steeds zijn militair zakboekje bij zich, maar ook een aantal kostbaarheden van een soldaat afkomstig uit Lokeren, die was achter gebleven in Toulouse (bedoeling was dat Frans die juwelen zou terugbezorgen aan de

familie in Lokeren) per dag reden ze 180 200 km, slapen gebeurde in de buitenlucht even voor Parijs werden zij door de Duitsers tot staan gebracht en op dat moment dacht Frans dat zijn laatste uur was aangebroken want hij was nog steeds in het bezit van zijn militair zakboekje en alle andere kostbaarheden voor die familie in Lokeren als bij wonder werden zij echter niet gefouilleerd en dat heeft ongetwijfeld Frans zijn leven gered en zo kwamen Frans en zijn kameraad, na 11 dagen fietsen terug in Zeveneken zij die in Toulouse waren achtergebleven, werden als krijgsgevangenen naar Duitsland afgevoerd! Terug in Zeveneken moest Frans zich aanmelden bij de waarnemende burgemeester, een zekere Petrus De Wispelaere Frans vloog niet naar Duitsland om er te gaan werken (het lot dat veel andere jongemannen was beschoren), maar moest wel de boerewacht op zich nemen, te vergelijken met een burgerwacht: s nachts patrouilleren om diefstallen te voorkomen Beste mensen, geef toe, het verhaal van Frans zou makkelijk kunnen dienen als scenario voor een nieuwe oorlogsfilm het is een mooi getuigenis (voor zover getuigenissen aan de oorlog mooi kunnen zijn natuurlijk) over het wedervaren van een gewone jongen van bij ons, een boerenzoon die wellicht nooit had kunnen vermoeden dat zijn jonge jaren zouden verlopen zoals ze verlopen zijn en ik ben er zeker van jongens en meisjes, dat wanneer jullie het eens vriendelijk zouden vragen aan Frans en aan jullie meester of juf, wel dat Frans zijn verhaal graag nog eens in geuren en kleuren zal willen komen vertellen in de klas Ik dank u allen voor uw aanwezigheid en hoop u hier volgend jaar allemaal terug te mogen begroeten.

Yves Deswaene Burgemeester Lochristi 11 november 11