Exdergi 2

exdergi
exdergi iki / haziran-austos iki bin on bir
KULLANMA KILAVUZU MAHYETNDE NOT: Bir kapamz var. Bu o kapan arkas. Sonra yan yana sayfalarmz... Ki ancak yan yana bakldklarnda anlarlar bakldklarn. PDF grntleyicinizin sayfa ayarlaryla oynamaktan ekinmeyiniz: GRNM > SAYFA GRNTS > KL > KL SIRASINDA KAPAK SAYFASINI GSTER Dergimizde grlebilen eyler haricinde sizi baka lkelere gtrebilen grnr grnmez balantlar mevcuttur. Tklanmay beklerler.
pek Tuna
igredxe
Ozan Tortop Ozan Tortop
Ozan Tortop
Ozan Tortop
Elif Yldz
Nida Kirei
Ozan Tortop
2 Ozan Tortop Peri Kazanc Ege Esin
exdergi say II
II DERKEN?
Bu 2. saymz. Bir baka saymzda bu kadar mnls denk gelmeyeceinden Spartaks rakamyla da yazmak istedik. lk saymzda Exdergi, internette bulunan eylerden setiklerini derleyen ve bunlarn u anda olduklarndan daha fazla izleyiciye ve okura ulamalarna destek vermeye alan hem kolektif, hem de sada solda grd eyleri topluyor olduunu daha iyi anlatacaksa dilin kimyasyla oynamaktan ekinmeyen baka bir deyile kollektif bir oluumun ismi. demitik. Tekrardr. Ekranda grdnz ey bunun ikincisi. aylk sklklarla yaymlanyor ve ilk hareketi salamak adna el veren dostlaryla balad yoluna, datmna katkda bulunmak isteyen herkesin kendi a yerinde kendi sahiplikleriyle bulundurabilecei bir ekilde bedelsiz ve koulsuz devam ediyor; edecek. lerleyen zamanda neyin ne olduunu zaten greceksiniz. Grmeyebilirsiniz de.
iindeki...
KN!/Ex Instance 7 KISA EN YARARLI, EN YARATICI, EN NGL!8-9 KISA D.I.Y. IS MY ROCKN ROLL!10 KISA ABECE KOSTK!11 KISA HUSH, RUSH!12 BLOG YAYILABLR ERK VE DEER ALIVER Melih Clga 13-15 FOTORAF BEER SURETNDE BLS AAR16-18 SOSYAL RENKLER HERKES NDR! 19 R YANGIN IKII/Gksel Bekmezci 20-21 BLOG ZG ROMAN YAYINLAMAK KOLAY DEL Koray Lker 22-23 SYLE DAIN ETEKLERNDE GRLECEK OK EY VAR! pek Tuna/Uur Erba 24-29 DJTAL RESM DUET/Elif Yldz 30-31 YK SIRTLAN/Leonora Carrington 32-34 BLOG ABDALIN MALUMU/Ali Riza Esin 35 FOTORAF STKRAR/Nazm Serhat Frat 36-37 BLOG KLTREL BULIMIA/Serdar Paktin 38-39 R BULUCULAR LOCASINA KATILMA ARKISI Ursula K. Le Guin 40-41 Haydar DERLEME OSMANLI BASININDA KADIN HAREKETLER pek Tuna 42-46 FOTORAF BR GECE BR AYAKKABININ TEK Peri Kazanc 47
4
...ler
R MASKARANIN OYUNU/gogo aslan 48 LLSTRASYON 2/Elif Yldz, Ozan Tortop 50-55 MEMOIR ORTAM KZ, ZKZAK 56-57 MZK JAZZY NOTES/Ersin Kurtdal 58-59 R NFALE TEEBBS/Gher Grmen 60-61 SOSYAL BALIIN SADECE KUYRUU VAR! 62 PROFL SOKAK AR/Ycel Yarmbatman 64-65 FAST DARE HAZRANDA DNMEK ZOR 66 ANLATI BYK OYUN/zgr Ukan 67-124 SOSYAL MEDYA #15MAYIS #22AGUSTOS 126-129 MZAH GOOGLE ARAMA MOTORU MDRL/Seluk Erdem 132 BLOG EN ANLAILMASI GEREKEN 10 HUSUSLA 22 AUSTOS Deniz Tan 133-134 BLOG OCUK PORNOSUNA KARI NTERNET FLTRELEMEK Kaan Doren 136-140 BLOG #22AGUSTOS MEVZUSUNDA GZDEN KAANLAR Eren Emre Kanal 141 FOTORAF 15 MAYIS YRY/Volkan elik 142-143 BLOG 1984 VE SANSR/Ufuk zgl 144-145 BLOG BIRAKIN NTERNET DMANLIINI/Simto Alev 146-148 rHayvanAnsiklopedisindekiGeyigiBaldiziAdrianneyeGoturdu149 SOSYAL ANADOLUYU VERMEYECEZ MANFESTO 156-157 Etiketler 160-161 u u bu da bu 162
ATTENZIONE PER FAVORE!

Dergimizde yer verilen yazlardan bazlar bloglardan alnt, krpk yazlardr ve metinler ilgili yazlarn tamam deildir. Yazlarn veya yaz grsellerinin bulunduu sayfalarda birer URL varsa, bylesi yazlarn balants verilen kaynaktan alndn anlayabilirsiniz. Farkl blmlerinden kesilmi ve ksaltlm bu metin paralarnn aslnn birer zeti olmad bilinmelidir ve yazarnn amalad etkiyi ve etkileimi salayabilmesi, ancak orijinalinden okumakla mmkndr. Yazlardan burada yer verilmi blmler seilirken belirli bir zen gsteriliyor olsa da, bunlar orijinal metinlerin en iyi / en nemli paragraflar eklinde nitelendirilemez; varlabilecek bylesi sonular rastlant olabilir veya yaz orijinallerinin uzunluklaryla ilgilidir. Alnt ieriimizden daha fazla keyif almak ve/ veya daha fazla fayda salamak isterseniz, anlam btnlnn doru olumasn teminen, yazlar orijinal kurgularyla ve bulunduklar ortamlardan okuyunuz. Exdergide bulunan yazlarn ve dier ieriklerin alntlanm olmas, bir hak devri deildir ve kendi kendimizi tabi tuttuumuz Creative Commons artlarnn yaz orijinallerine de uygulanmasn gerektirmez. Bu yalnzca sahiplerinin rzasyla oluturduumuz derlemenin tamam ve yayn formatmzn btnyle ilgilidir; bu durum, Exdergiyi herhangi bir vastayla edinmi gerek veya tzel kiilere, orijinal ierik sahiplerinin izinleri alnmadan ksmen veya tamamen tekrar alntlama hakk vermez. Exdergi okumu olmakla urayabileceiniz maddi veya manevi zararlardan ve hayal krklklarndan messesemiz sorumlu deildir. Tat kullanrken Exdergi okumaynz. Okurken deerli eyalarnza sahip knz. E-posta adresimizi verdik diye bize olur olmaz eyler yazmaynz. Olur eyler yaznz. Yaznz, iziniz; yapnz ite bireyler. Mdriyet
exdergi
24 ya st genlerimize abi diye hitap eden, birbirinden farkl yazlardan cmbzladklarn dertop edip nnze koyan, bamsz ve mstakil e-dergi. Yemeklerden sonra okunmas zaruridir. Say: 2 Haziran - Austos 2011 kabiliyor bazen baknz. KATKISI BULUNANLAR: Anl Tortop, Ben Tolman, Boogie, Burak Dnerta, Dampyr, Deniz Tan, Ege Esin, Elif Yldz, Erdem Dilbaz, Eren Emre Kanal, Eren rl, Ersin Kurtdal, Florence Waters, Florentina Pakosta, gogo aslan, Gksel Bekmezci, Grkem Keser, Gher Grmen, Hush, Hseyin Usta, Hseyin Bahri Alptekin, pek Tuna, Jake Blanchard, Kaan Doren, Karga Mecmua, Koray Lker, Leonora Carrington, Melih Clga, Nazm Serhat Frat, Nida Kirei, Ozan Tortop, zgr Ukan, Peri Kazanc, Roger Gilbert-Lecomte, Seluk Erdem, Serdar Paktin, Simto Alev, Ufuk zgl, Uur Erba, Ursula K. Le Guin, Volkan elik, Ycel Yarmbatman ERK YNETMEN: AR DRETMEN: pek Tuna Ali Riza Esin
in@exdergi.com | exdergi.com twitter.com/exdergi www.facebook.com/exdergi
n sevime
KN!
Ex Instance
nce sen bala lan sevgili okur! lkinden ne anladn, onu anlat konumadan. Yapabilirsin. Yapabildiini biliyorum. Bak sevgili okur... Daha dorusu bakma; oku sevgili okur. Bakp geme. Baklacakla-
r dahi oku. Glp geme. Oku ge. Oku, yle ge. Yoksa saylmaz. Okuya okuya bir hl ol. Okuya okuya hemhl ol. Ol ki duyabilesin. Duy ki glebilesin. Glp geebilesin. Duyarak glmenin gei ncelii var. Baka trls gleni salak gsterebiliyor. - Resimleri bile oku ama bunu yaparken gzlerinin iine bak. Sen de grebilirsin istersen. Grebildiini biliyorum. - Bu cmleye eriim engellenmitir. Evet evet, byle daha iyi. Ben ikinciyim. Sonraym. Senden sonraym. Sen ncesin. Aslolan sensin. Senden sonra ben. Bu bir dng, evet. Gzel dng. Ve ne ediyor biliyor musun toplamda?.. Hi... Hi ediyor. yilik virgl gzellik yani. Toplamak gerekmiyor nk. O fasl baka fasl. Matematik fasl. Drt ilem. Ve baka ilemler... Hatrlat, yapalm bir ara. Sonra yine dneriz beri tarafa. Byle ite sevgili okur... Ne halin varsa gr. Oku daha dorusu. Ne halin varsa. Beenirsen ne l. Beenmezsen baka bir adan bakmay dene. Farkl bir adan... Tam o adan, evet. Peki ben susuyorum, sen devam et aynen... Tamam, benim yazacak yerim yok da ondan. Sen sakn kaybolma ama bak bir yere! Aynen byle kal. Gzellikle... Salkla... Salk gzelliin szn dinler. Dinlediini biliyorum. BT.
EN YARARLI:
Europeana (europeana.eu) AB destei ve British Libraryden Louvrea pek ok bala birikmi, haritalardan mzie 15 milyon nesne bir at altnda toplanm. Hitlerin ses kaytlarndan oluan bir ansiklopedik ariv de Avusturya ve Alman ktphanelerince salanm. Bu gzel gne kasvet katmak isteyenler dinlesin! goo.gl/cFNiM GoogleBooks(books.google.com)Shakespearein tm eserleri, her saysyla Life Magazine, bu liste uzar gider. Oku, oku oku! goo.gl/hUmfE Moma (moma.org/collection) Gelmi gemi en kapsaml modern sanat arivi. Bnyesinde 34.000 zerinde grsel barndrmakta; kimisi henz hibir galeride sergilenmemi bile. Kamasn! goo.gl/inGpq Poetry Foundation (poetryfoundation.org) iirler, makaleler, okumalar ve daha fazlas. ada Amerikan airlerinin sesine kulak vermek gerek. Senin iin! goo.gl/NMccy Film Archives (filmarchives-online.eu) Biraz skc ama kullanm kolay, ok dilli bir Avrupa sinemas arivi. Haber panosu takibe deer. Tatilciler, dikkat kamera! goo.gl/Nb6mY
EN YARARLI, YARARL I , EN YARATICI, YARAT ICI , EN NGL! NGL !
* Bu derleme, ubat 2011de telegraph.co.ukde Florence Waters imzasyla yaymlanmtr.

Long Live The Queen! ... ... Long Live The Queen! ... ... Long Live The Queen!
EN YARATICI:
Prado on Google Earth (google.com/prado) Velazquezden Goyaya boyutlu fra darbeleri, merhaba sanat! The founding Hospital (threadsoffeeling.com) Londrada 1741-1760 aras Foundling hastanesine braklan 4.000den fazla bebekten arda kalanlarn online sergisi. Hassas bnyelere tavsiye etmiyoruz. I Remain (digital.lib.lehigh.edu) Be yzyla yaylan bir dnemden mektuplarn online sergisi. Orson Wellesten Bacha. Gemie zlem duyanlara birebir. Van Goghs Letters (vggallery.com/letters) 902 mektup. evirileri de yaplm, merakl gzlere hazr. steyene piyasaya yeni kan mektuplardan oluan bir Thames and Hudson kitab da satta. 450. Cuk. Donald Judd Library (library.juddfoundation.org) Sanatnn 13.000 kitabndan oluan online ktphanesi. ocukluunda Ana Britannicann tm ciltlerini okumu kitapsever/sayar Juddn minimal izgisine serveni kitaplndan geiyor, hi kukusuz.
EN NGL:
Tate (tate.org.uk) Sanat sesini online da duymak isteyenlerin adresi. Gnde birka n elzem. Gelmiken baklmas gereken bir grup; Bloomsbury Group. goo.gl/BXXNE Yorkshire Film Archive (yfaonline.com) 1890lara kadar uzanan bir yelpazede amatr ve profesyonel ksalar, kuzey ngiltereden absrt sesler, enfes grntler. Sheffield tarlalarnda koturmayalm, sakin. goo.gl/xiZpM Archive of the Now (archiveofthenow.org) ada ngiliz iiri zerine sesli bir el kitab. Britanyann yaayan airlerinin okumalarn derleyen ise Brunel niversitesinden Andrea Brady. J.H. Prynnenin sesinden Wienersn Cocainei. goo.gl/wTSa8 Archive of Irreverent Miscellanies (digitalmiscellaniesindex.org) 18. yzyl iirlerinin derlemesi. John Miltona atfedilmi An Extempore upon a Faggot adnda pek imal bir blm de mevcut. Gne iirle balamak isteyenler, dinle!
goo.gl/tDjZI
Peel Street Caves (via Nottingham.ac.uk) 1892de, nceden bir kum madeni olan 200 metre uzunluunda bir maara dnemin ilgi oda olmu. imdilerde Peel soka altnda kalan ve Robin Hoods Mammoth Cave ad verilen maaray artk dijital ortamda ziyaret etmek mmkn. Sray bozmayalm, nce sen! goo.gl/sNQRm
D. I .Y. IS MY D.I.Y. IS ROCK ROLL ! ROCKN ROLL!
lternative Press, bamsz yaynlara destek vermek, kk apta da olsa var olmaya alan bu yaynlara ilgi ekmek iin, bir grup Londral sanatnn, karikatristin, yazar ve airin 2009un ilk aylarnda bir araya gelmesiyle olumu bir platform. Bir yl gibi ksa bir sre ierisine, farkl lkelerden katlmclarn da ileriyle olumu Publish You adl bir kitab, yerel sanatlar, oluumlar ve yaynlar bir araya getiren Alternative Press Fair gibi pek ok etkinlii ve bir de Londrann Community Arts kanalnda yayn yapan kendi radyo programlarn sdrmay baarmlar. Mark Pawson, Rich Cowdry, Scott Smith, Gareth Brookes, Jimi Gherkin, Peter Lally, aban Kazm ve Edd Baldry gibi isimlerin yer ald Publish You, renkli illstrasyonlarla, iirlerle dolu 80 sayfalk bir neriyat. Radyo programlar ise sitelerinde arivleniyor. Geen sene 28 Kasmda gerekleen fuarda ise karikatr, iir ve fanzin atlyeleri dzenlendi, 100n zerinde yabanc yayn tantld ve satld. Snr dna seslenmek isteyenlere duyurulur! BT.
www.alternativepress.org.uk
10
ABECE KOST K! KOSTK!
ake Blanchard Londral bir illstratr. ngilterenin ilk milli park Peak Districtte kular ve koyunlar arasnda geen ocukluk sonras Blanchard, Brighton niversitesinde illstrasyon okur ve mezuniyetiyle piyasaya atlr. BBC, Nike, The Guardian, Agile Films, Pentagram, Bad Idea Magazine, Relix Magazine ve Granta Magazine iin sanatnn almalarna rastladmz birka tandk diyebiliriz. Ben Nash, Moon Unit, Cladera Lakes, Charlie Parr & The Black gibi mzisyenlerin albm kapaklar ve konser posterleri de sanatnn hayal gcnden kolaylkla kmakta. 2009da kendi yayn evini de kuran Blanchard, doa, evrim, biyoloji, mzik, mitoloji, eski uygarlklar ve antik
kltrlerle besledii almalarnn yan sra dier sanatlarn ilerini de yaynlyor. Tor Press, slak Londra sokaklarnn birinde ikamet eden, yerel fanzinlerin, adn bilenlerin bildii mzik gruplarnn albmlerinin, sayyla retilen el ii basklarn satld kk bir dkkn. Geen aylarda, her saysna srasyla alfabenin harflerini isim edinen yeni bir fanzin yaynna balayan Tor Press, projeleriyle de takip etmeye deer bir oluum. Aralarnda Gemma Corell, Bob London, Lizzy Steward gibi isimlerin dikkat ektii katlmc illstratrlerin, harfler zerinden arm oyunu oynad yaynlar sadece 100 kopya olarak baslyor ve 5 karl adresinize kadar ulatrlyor. A, B, C arivleneli; Z iin beklemedeyiz! BT.
www.jakeblanchard.co.uk torpress.blogspot.com www.torpress.co.uk
11
HUSH, HUSH, RUSH! B
yk Britanyal sanat HUSH u sralar Hollywoodda yeni sergisi Twin ile sahnelerde. Graffiti ve sokak sanatnn inceliklerini gzlemlediimiz almalarnn bu sergiye zel konusu ise ikilik ya da kartlk. Her haliyle grlmeye deer bir oyun gzlerimize. HUSH yava ekimde alrken izle, web sitesi iin tkla! uraya! Aaya! BTME!
www.studio-hush.com
12
vimeo.com/23962047
HUSH
YAYILABLR ERK VE DEER ALIVER

Melih Clga
Adna hediye ekonomisi denilen gayet eski bir sosyal alveri modelinin yeni bir versiyonuna tank oluyoruz son yllarda...
iral yolla yaylmas amacyla retilen vi-
rnein, karmzdaki insan tarafndan ieriimizin
deolarda, seyircinin ierikteki hikyeyi beenilmesi/Like edilmesi, u sralar tedavlde nasl bir erevede algladn, nasl bir en ok dolaan sosyal deme birimi olarak grbalam ierisine oturttuunu ve gndelebilir belki de. Tpk maddi alverilerde olduu gibi sosyal alverite de dei toku yaplan eylerin (ieriklerin) birbiriyle balantl iki farkl deer tadn biliyoruz: Kullanm deeri ve mesaj deeri (sembolik deeri). Hem retici hem de alc, batan beri bu iki potansiyel deerin farkndadr zaten. Bir ierie alc olmaya niyetlenen (nce kendi adna kullanp faydalanmak ve sonra da yayarak evresine mesaj vermek isteyen) kii, kullanm ve mesaj deerlerinin toplamna kendince bir bedel bier ve ieriin takas deerini (exchange value) belirler. Alveriin bedeli de sosyal deme birimleri zerinden, yani genellikle Like tuuna baslarak de-
lik hayatndaki sosyal medya paylamlarnda onu neden ve nasl kullandn anlamaya almak, son zamanlarda iletiimciler arasnda en ok tartlan konulardan biri... ngilizcede spreadable media denilen yaylabilir medya uygulamalarnn belki de en karakteristik zellii, mesajn tayclarnn bizzat insanlar olmas ve paylamlarn grnr bir maddi karlk beklentisi olmadan, gnll olarak yaplmas. Maddi karlk beklemeden bir ierik retmek ya da yaymak iin gnll emek/zaman harcayan insanlarn oluturduu yeni bir katlmc kltrden bahsettiimiz zaman, haliyle bu
sosyal alveriin kendi ierisinde yaratt yeni bir nir... Haliyle, bu gnll sosyal alveri evreninde deerler sisteminden de bahsetmek gerekiyor... sadece klasik value kavramyla yetinmeyip, kadir Aslnda bu noktada, adna hediye ekonomisi denilen gayet eski bir sosyal alveri modelinin yeni bir versiyonuna tank oluyoruz son yllarmaddi bir getiri salamasa da, alnp verilen/dei kymet bilmek/ilgi gstermeye deer olmak anlamnda worth kavramn da hesaba katmak gerekiyor. erik yaymann bir adan altruistic, bir riz: Paylatmz ierik (bir anlamda, katlmc kltr
da: Gnll ierik retmek ve yaymak kullancya adan da egoist boyutlar olduunu syleyebilitoku edilen bir tr manevi deer var karmzda. havuzuna gnll baladmz hediye) bizim kim
melihcilga.blogspot.com
13
Alc tarafndan ierie verilen tepki ve sonradan gelen kullanlma biimi de ayn dnyann insanlar olup olmadmz gsterir.
olduumuz ve ilgi alanlarmz hakknda bir mesaj verirken, ayn zamanda karmzdaki insanlar hakknda bizim nasl bir algya sahip olduumuzu da gsterir. Alc tarafndan ierie (hediyeye) verilen tepki ve sonradan gelen kullanlma biimi de aslnda aramzda kuvvetli bir ba olup olmadn ve ayn dnyann insanlar olup olmadmz gsterir. [Balk: Garantili klieler] Peki, bir ieriin geni kitlelere yaylmasnn srr nedir? rnein, iinde mizah ve yaratc zeka bulunan ieriklerin hzla yayld bilinen bir gerek. lgin esprileri ya da komik hikayeleri evremizdeki insanlarla paylamann aramzdaki balar glendireceini sezgisel olarak biliriz. Bireyin geici olarak kendinden uzaklamasn ve kendine dardan bakmasn salad iin en temel zgrleme ve rahatlama yollarndan biri olan mizah, her zaman i yapar. Yaylabilir ierikler retmenin sihirli bir forml yok tabii, fakat en azndan mevcut baar hikayelerine bakarak bir tr garantili klieler listesi kartmak ya da genelgeer ortak motifleri sralamak mmkn: Komik ya da beklenmedik hareketler yapan bebekler ve sevimli hayvanlar, her zaman iin yaylma potansiyeli tayan klieler. Sevgi, efkat, hayranlk, acma, knama, kskanma, merak, arma, korku, ok olma gibi farkl seviye ve trlerdeki duygulara hemen tepki vermeye eilimli bir doas var insann. Bazen
bu niteliklere sahip olmasa bile, bilerek ya da tesadfen doru zamanda doru yerde ortaya kp gndeme tam oturmak da bir yaylma sebebi olabiliyor. Mehur bir eyin parodisini yapmak, bir eya ya da kavram paralayp yeniden birletirmek, amatrce kolaj ve cut-uplar yapmak da gayet geerli bir yeniden anlamlandrma yntemi. nk orijinal bir ierii paralayp deitirerek yeniden birletiren insan, onunla kendisi arasnda bir aidiyet ilikisi kurabiliyor, elleriyle bozup yapt o kolaj sahiplenmeye balyor. Hatrlamakta fayda var: Genel bir kural olarak bir mecray anlaml yapan, tad mesaj nasl deitirdiidir ve yaylabilir medyada da mesajn tayclar bizzat insanlarn ta kendisidir. KES Kukusuz, sosyal sorumluluk duygusuna gnderme yapan ieriklerin de yaylma potansiyeli yksek. rnein evre sorunlarndan insan haklarna, ifade zgrlnden ayrmclkla mcadeleye kadar birok konuda, zellikle marka mesajlarnn yerletirilmesine uygun (sponsor markann kurumsal kimliini artracak) ierikler ska retiliyor. te yandan, modern hayat her ne kadar birbirinden kopuk atomize bireyler yaratmaya devam etse de, yardmlama ve dayanma kavramlar da hala epeyce etkili. rnein, frsat eitlii asndan bizden daha talihsiz / elverisiz durumda olan birisiyle karlatmzda, onun sesini duyurmasna
14
Yaylabilir ieriin hangi kullanc tarafndan hangi balam ierisine oturtulduu, ieriin balangtaki orijinal halinden daha nemli...
yardmc olmak amacyla bir ierii yayabiliyoruz. Bu dayanma deneyimi hem altruistic gdlerimizi tatmin ediyor hem de kalabalk ierisinde fark yaratmamz salayarak, dolayl yoldan ego tatmini ilevi de gryor. [Eer bu dayanma kltrne tersinden bakacak olursak, buradan biraz problemli bir elence anlay devirmek de mmkn: rnein TVde eit eit insann katld yetenek(sizlik) yarmalarnn her zaman yksek rating elde etmesinin de gsterdii gibi, bakalarnn aresizliini (ya da felaketini / sosyal ykln) gvenli bir mesafeden seyredip kendimizi kyaslayarak rahat bir nefes almak da epeyce yaygn biimde paylalan bir sosyal refleks.] [Balk: Marka iletiimi ve yaylabilir medya] Geenlerde Slidesharede rastladm bir sunumda Norveli stratejist Helge Tenn, dijital medyada marka konumlandrmasndan bahsederken Kendinizi bir ierik reticisi olarak deil, bir deer reticisi olarak grmeye balayn... Markanz alnabilir (stealable) ve yeniden oaltlabilir ierikler etrafnda oluturun diyordu... Sanrm bu noktada hem mash-up kltrne hem de hediye ekonomisi kavramna gnderme yaparak, unu sylemek mmkn: Yaylabilir ieriin hangi kullanc tarafndan hangi balam ierisine oturtulduu, ieriin balangtaki orijinal halinden daha nemli... Yani retici tarafndan balangta ierie
yerletirilmi olan ana fikrin onu yayanlar tarafndan nasl dntrldn / bozulduunu, farkl bir anlam tayacak ya da farkl bir amaca hizmet edecek biimde nasl kullanldn, kiiden kiiye aktarlrken nasl farkl alglandn / yorumlandn da hesaba katmak gerekiyor. nk insanlar karlatklar ierii ve onun iindeki mesajlar sahiplenmedike, kendilerininmi gibi grp kendi istedikleri gibi kullanmadklar srece, o ieriin farkl ortamlarda bir sosyal paylam deeri kazanmas ve popler kltr ierisinde yer alp yaylmas da pek mmkn grnmyor. Eer bir genelleme yapacak olursak, yaylabilirliin ana bileeni, olabildiince fazla sayda farkl sosyal grubun ucundan kysndan birbiriyle rtt kk kesiim blgelerine seslenebilmek, ounluun hemfikir olaca geici ortak noktalar tanmlamak ve farkl beeniler / farkl beklentiler arasnda geici kprler oluturabilmektir, diyebiliriz sanrm... Aslnda bu durum, popler kltr dediimiz eyin de en temel zellii. Bir haberin, magazin dedikodusunun ya da bilginin gndelik sohbetlerde bahsedilmeye deer olmas ve fazla aba harcamadan herkes tarafndan sahiplenmeye / yorumlanmaya uygun olmas, onun sosyal alverilerimizde bir takas birimi (social currency) olarak kullanlmas iin ou zaman yeterli olabiliyor . BT.
15
COL L ODION ODION
FOTORAFLAR: Boogie
boogiephoto.blogspot.com
16
BEER SURETNDE BLS AAR
erimler szlnde Collodion: Fotoraf cam yapmnda ve cerrahlkta kullanlan, alkolle eter karm iinde sv durumuna getirilen nitroselloz, kolodyum. Zira bu gibi mesailde gz dedii-
miz uzuvlar fotorafya makinesinin iki camlar olup, kalp ise fotoraflar stlahnda karanlk oda denilen dern-vcutta collodion ecz-y mtehassasyla tehiyye edilmi bir safi billurdur. Ahmet Mithat Efendi, Pariste Bir Trk, 83. Collodion; ilk kez 1851 ylnda Frederic Scott Archer tarafndan kullanlm, fotoraf literatrne wet plate adyla gemi ve genellikle aluminyum plaka zerine eitli kimyasallarla bask yoluyla retilen bir fotoraf teknii. Srp fotoraf Boogie Mays aynda Londrada The Outsiders galerisinde at son sergisine Demons adn vermi. Collodion teknii ile hazrlad almalar bir baka dnyadan bizi selamlarken rpermemek elde deil. Poz verenlerin ruhlarndan bir paray da yakalayan fotoraflardan daha ok rpermek iin sz kendisine brakalm: Son zamanlarda wet plate tekniiyle har neirim ve adeta bir patlama yayorum. Bu almalar stdyonun bodrum katnda herhalde 50 yldr temizlenmemitir yapyorum. Bu tip almalar yapmak iin iin ideal koullar olduu sylenemez ama gerekten ilgin sonular kyor; her fotorafta Tanrnn eli hissediliyor. deal koullarn salanmasn beklemekle hibir ey iin abalamamak ayn ey. BT.
17
FOTORAFLAR: Boogie 18
19
YANGIN IKII
Gksel Bekmezci I. yangn buradan kyor baba. birazdan ikimiz de leceiz. yarallar oktan eitli hastanelerde kandrld. lenleri saymazsak imdilik herkes hayatta. herkes dediim, byynce ocuk olmay arzulayan birer kahraman. kahraman dediim, gnee tapan belki bir kardanadam. birazdan ikimiz de hznn birer zerresine dneceiz. televizyon canl yaynda, melekler basn toplantsnda; cehennemin tek muhalefet partisi itfaiyeciler gelemeyecekler yangna. zaten, bir yeri de aramam komular, gzyalaryla sndrecekler atei bu defa.
DEVA M...
20
II. yangn buradan kt baba. az nce ikimiz de ldk. belki bir elektrik kontandan belki de bir ocuun kibrit sevdasndan... kimliimizi belirlemek iin olay yeri inceleme ekibi gelecek birazdan. sessizlikten uyuyamazken sokaklar, yatanda l bulunurken hayat, sevdiim bir yazar olmuken imdi birdenbire allah, hep bir acyla temize ekilirken yalnzlklarmz, her eyden habersiz aynann nndeki plastik bardakta, dargnlmzdan haberi yok, yz yze bakyor hl di fralarmz. III. bak! trenler sevdiin arklarn alnd radyo istasyonlarnda durmak istiyorlar.. sakn korkma! kimse sa kamazken hayat dediimiz bu tabiatta iimizde bir tek, lm kalacak KES hayatta!
KES
KTAP: Eski Cesetler (Yitik lke Yaynlar)
B T.
21
22
ZG ROMAN YAYINLAMAK KOLAY DEL...

Koray Lker
avori izgi romanlarmn dnm olmas,
farknda olarak, iin zorluuna hak vererek de olsa
bu aralar en ok duyduum haliyle, eski Her iki kitapta da, izgi roman gibi alcs tanbaharlarn olmamasn benim iin nem- m gerei fanatik bir kitleye sunulmas ayrca probsizletiriyor. Gnler uzad, iten ktktan lemli olacak tercihlerle rlm eviriler var. Dampyrde bakalarn vampire evirebilme gcne Efendileri diye adlandrlrken bu terimden bir anda nn ngilizce sayfasnda da Gecenin Efendileri diye yer alyor bu yaratklar. Juliann evirisinde ise Whoopi Goldbergden ilham alnarak tasarlanm olan kpr kpr yardmc karakteri ve kriminoloumuz arasndaki iliki yeni bir hl alm. Sizli, bizli konuur hale gelmiler. Yine talyancaszlktan muzdarip ngilizce ile kyaslaynca bir yere varamyorum, zira aslnda bir slp meselesi bu, ngilizcede sen ya da siz ayn szckle ifade edilirken, mesele cmlelerde zlyor. Geri Juliann karakterine isimle ama oul hitap etmek yakyor. Hani doruysa da, yanlsa da gzel bir slp denebilir. Fakat bu kadar mu? KES Her iki yaynn da bir baka gze arszn yokluu. zellikle Juliay baka bir yayndan devralsa da kald yerden srdren 1001 Roman iin bu ok iyi olabilirdi. Her iki kitap da yeni eviriler ve tercihlerle yola kmalarnn maceralarndan bahsedebilirlerdi Son kertede Olsun, Mays
sonra sahil kenarnda yry yaparken ortalk ayJulia ve Dampyr okuyabiliyor olmaktan gzeli olaolabiliyormu. Sa olsunlar, hem 1001 Roman hem de Olak/Maceraperest ii yar yolda brakmadlar. Uzun aradan sonra (...) bu iki gzel izgi romann devamn getirdiler. izgi roman alverii yaptm sahafn sahibi NTV yaynlarnn izgi roman dnyasna giriinin ok byk olduunu ama hzlca dtn anlatmt. Gl reklam olanaklarn kullanarak ilk kardklar kitaplar on binlerce satmlar. Ki bu rakam izgi olmayan romanlar iin de imrenilesi bir lek. Ne yazk ki ilk heyecan abuk snm ve serinin devam kitaplar o kadar ok satmam. Kitaplarn bir bir kapand, neredeymaazalarn kontrolne girdii bir dnemde alt klaralar gerekli gibi grnyor. Sosyal medya aralarn kullanmak, sat kanallarn eitlendirmek ve oaltmak herhalde. KES Dampyr ve Juliann yeni saylarn kutlarken, sevincimin yarm kalmasna yol aan bir noktay da tartmaya amak zorun-
dnlk olabiliyor. Bir de neredeyse yllar sonra tekrar sahip kadim yaratklar elli ksur saydr Gecenin maz Daha gzeli olamaz, ama daha kts vazgeilmi. talyancam yok, ama Bonelli Yaynlar-
se tm kltr alveriinin bu alan sature eden zincir saydan sonra aniden bu deiiklii yapmak doru tre ynelik bir almann ok satmas iin ok zel pan eksii, bunca zamandan sonra doyurucu bir n-
da hissediyorum kendimi. Yukardaki tm vaziyetin gzel geldi, izgili geldi, o da yeter BT.
loker.radiobrecht.org
23
DAIN ETEKLERNDE ETEKLERNDE GRLECEK GR LECEK OK EY OK R! VAR!
24
ugurerbas.blogspot.com ugurerbas.deviantart.com
Uur Erba
SYLE: UUR ERBA

pek Tuna
ervi Zaimin Cenneti Beklerken adl filmindeki efektler, Can Dndarn Mustafa belgeselindeki animasyonlar, Can Atillann Cariyeler ve Geceler, Sultanlar Akna ve Ak- Hrrem video klipleri, TRTnin bayram ve ramazan animasyonlar ve Reis elikin Mlteci adl filmindeki grsel efektler... Biraz da olsa hatrladnz m? Bu almalarn hepsi Ankaral grafik tasarmc Uur Erban nce zihninden sonra elinden kma gzel iler. pek Tuna: Ksaca kendinizi de tantmanz rica ederken soraym; bilgisayar grafikleri ile yolunuz nasl kesiti? Uur Erba: 1977 ylnda orta halli bir ailenin ikinci erkek ocuu olarak Ankarada dnyaya geldim. Bilgisayarla tanmam Gzel Sanatlar Fakltesinin 3. snfna denk gelir. 3 yl boyunca btn devleri el emeiyle teslim ettikten sonra byk kolaylk gibi gelmiti. Sonradan ortaya kardm ileri biraz sentetik bulmaya baladm. Anladm ki bir ii kolay yapmak deil, verdii etkiymi nemli olan. Teknoloji bile kendini gelitirirken elle yaplm hissine daha fazla yaklamaya alyor. .T: Sizce Ankaral olmak, Ankarada bymek almalarnz nasl etkilemitir? U.E: ehirlerin ok nemli olduunu dnmyorum aslnda. Bu i stanbulda yaplr nermesine de karym. Evden kp trene binip herhangi bir ehre gidebiliyorsanz sorun yok bence. Sonuta hepsini bir araya getirdiimiz yer yuvamz. Onun nerede olduu da ok nemli olmuyor. Yine de Ankara yaamas daha kolay ve sakin bir ehir olduu iin zamannzn ounu kendinize ayrabiliyorsunuz. Tembellik ve byk hayaller kurmak da buna dhil.
25
stanbulun hzna alm biri iin yaanamaz bir yer insanlarda ortak grdm ey; birbirlerinin ilerine olduunu da kabul ederim. Ankarann saraylar, bo- hayran olmalar, baylmalar ama asla kskanmamaaz, vapurlar, martlar, yallar, kprleri olmasa da lar. Bu da belki bizim meslekte tek adam olma gibi bir bozkrn ortasnda Cumhuriyetin temellerinin atld, durumun olmamasndan kaynaklanyordur. Hem Milli Mcadelenin kalbi, iddiasz, sakin, kendi halinde farkl konularda uzmanlatmz iin genellikle herkebir ehirdir. Tpk insanlar gibi. Yani bu yalnzlktan, bu sin birbirine ihtiyac oluyor, hem de herkesin kendine bozkrdan byk fikirler kabilir. Arada boluklara da gre bir tarz var. Grafik Tasarm ve Digital Arts dergileihtiyacmz var. Sahilde ri srekli, National GeogAnkara yaamas daha kolay ve sakin oturup denizi izlemek her raphic, Toplumsal Tarih ne kadar gzel olsa da, bir ehir olduu iin zamannzn ounu ise genelde takip ettikledenizi seyretmeden ya- kendinize ayrabiliyorsunuz. Tembellik ve rim. Daha ok yapacaayamam diyenlerden m ie destek veren kobyk hayaller kurmak da buna dhil. deilim. Gerekten kendi nularla ilgileniyorum. bozkrnzda kalabiliyorsanz, baktnz manzara, ol- Nasl yapacam, yntemimi bir ekilde belirliyoduunuz yer nemini yitirebilir. .T: Takip ettii- rum. Asl olan ne yapacam bilmek benim iin. Orniz meslektalar? Basl ya da online yaynlar? lgi taya kan almann zengin olabilmesi iin doru duyduunuz sanatn dier kollar ve sanatlar? odaklanmak ve ok fazla kaynaktan beslenmek gere U.E: Meslektalar ayramam nk ok fazla kiyor. niversitede 5 yl kadar amatr tiyatroyla uravar. stadm, hocam dediklerim, rencim olan ama tm, birka enstrman almaya alyorum; hepsinin kula oktan geenler, dostlarm... Ayn ii yapan yaptm ie destek verdiini syleyebilirim. Bir eserin
26
ortaya kmas iin gereken disiplini ve btnn aslnda ince detaylar sayesinde gerek grnmne kavutuunu anlatyor btn sanat dallar. .T: Size gre baarya azmetmi bir animatr/grafik tasarmc iin hi unutulmamas gereken en nemli ey nedir? U.E: in sonunu grmektir. Ayn bisiklet kullanmak gibi; tekerin dibine deil gideceimiz yola bakarz. Eer tasarmc yapaca iin bitmi halini gremiyorsa azaplarn en byyle ba baadr. Grebiliyorsa nne kan sorunlar yalnzca bitie ulaan admlara dnr. zmek zorunda kald sorunlara deil, btne odaklanr. Nerede emek harcamas, nerede ok uramadan dier adma gemesi gerektiini bilmek zorundadr. Aksi halde en byk zarar kendine verecektir. Bu sylediim teknik konuyla ilgiliydi. Dier bir konu da tasarmcnn bir iletiimci
olduunu unutmamasdr. Kendimiz iin yaptmz iler dnda yaptmz almalar belli mesajlar insanlara aktarmak amaldr. Grafik tasarm sanat deildir ama sanatlar tarafndan yaplr. Grafik sanat hedef kitleyi iyi tanmaldr. Ksaca szn dinletebilmelidir. .T: Ortak bir alma yapmak istediiniz rya kii/irket? Bu seimlerin nedenleri nelerdir? U.E: Genelde seimlerim projelerin ierikleriyle ortaya kyor. Dolaysyla hikyem yoksa seimim de olmuyor. Bana gelecek hikyeye gre de deiir. Az nce sylediim gibi iin sonunu grdm zaman kiminle altm nemli olmaya balyor. Aklma gelen tek seim bir senfoni orkestras olurdu; yaptm ilerin mziini orkestradan duymak isterdim. Nedeni ise genelde epik projelerle uramam. Destans hava ancak 70 kiinin ellinden kan mzikle elde edilebilir
27
gibi geliyor. Mziin, prodksiyon iindeki en nemli karakterlerden biri olduunu dnyorum. Grntyle vermeye altnz hissi tam olarak, eksiksiz aktarmaya yardmc oluyor. Tabi ki bu durum maliyeti ok fazla ykseltebilir; tek bir klavyeyle yaplan mzik maliyetiyle karlatramayz bile. Belki de bunun iin gzel olan zordur. .T: Anadolu niversitesi Gzel Sanatlar Fakltesi Grafik Blm Bakan Prof. Tevfik Fikret Uar bir rportajnda Kelimelerle konuur, kavramlarla anlarz. Grafik tasarm, bu kavramlarn biimlere dnm halidir. diyor. Mistik retilerde Biim boluk, boluk biimdir. diye bir nerme var. ems de, imdi adn hatrlamadm bir kitapta yazdna gre Nasl ki mlei tutan dndaki biim deil, iindeki boluk ise; insan ayakta tutan da benlik zann deil, hilik bilincidir. buyurmu. Ksaca Uur Erba yapt ilere de yansyan kendisini ben ve benlik kavramlar ierisinde nasl gryor? Ya da gremiyor? U.E: Eer
anlatacak hikyem varsa ben onu size ileten olurum, szm yoksa boluk olurum. Ne zaman bir ie balasam ilk yaptm kendimi o konuda doldurmak olur. Taacak hale geldiimde i belirmeye balar. Ama i bittikten sonra iimdeki bolua tekrar kavumam gerekir. Hibir ey yapmadm zamanlardan pimanlk duymam genelde. Buna da ihtiyacm olduunu dnrm. Grafik tasarm starlar olan bir i deildir. Bize yansyanlar gsteririz, bunu yaparken doru kelimeleri kullanmaya alrz. Az ile ou anlatabilenler de baarl olanlardr. Bir ressam gibi benliimizi ortaya koymayz. Elimizdeki malzemeyle mesaj iletiriz. Bu nedenle mesleimi dier mesleklerden farkl grmyorum. Yine de ister istemez yaptmz ilere bizden bir eyler yansyor, kendi beenilerimizi iin iine katyoruz. .T: 2002de 39. Antalya Altn Portakal 8. Uluslararas Ksa Film Video Yarmasnda Dnyann Kaplar ile ve 2004te Columbia-Tristar 1. Ulusal Ksa Film Video Yarmasnda Gne Yolu ile yine
28
En yi Animasyon dllerini, 2006da ise 43. Antal- rlyefleri ve Karagz figrleri arasndaki benzerlikleri ya Altn Portakal Film Festivali Ulusal Uzun Metraj aratrdm dnemlerde, mrekkep kullanarak bu Film Yarmasnda Cenneti Beklerken iin yapt- tarzda bir Anadolu manzaralar serisi yapmtm. nz alma ile En yi Grsel Efekt dln aldnz. Bunu linolyum tekniiyle bastm ex-librisler izledi. Nerede duruyor bu dller? Son yllarda biraz sessiz Daha sonra bilgisayara geince ayn tad korumaya gibisiniz? U.E: Kitaplmn st raflarnda duru- alarak biraz daha gelitirmeye altm. Yine de esyorlar, benim iin nemleri ok byk. Son yllardaki kileri daha ok seviyorum. Gzler, lekelere hayat verisessizlik mesleki istikrarla ilgili olabilir; bir sredir k- yor; kardmzda geriye dikkati eken bir ey kalmk apta ilerle urayorum, bu da ihtiyacm olan yor. nsandaki genel eilim ilk olarak gzlere dikkat boluu salyor. Yeni ve byk projeler iin daha faz- etmek. Gzlere bakp duygular deifre edebiliyoruz. la plan yapmaya baladm, belki bunun iin sre uza- Utandmzda gz temas kuramyoruz. Sevgiliyle sam olabilir. .T: Sisifosu da anmadan geme- atlerce gz gze kalabiliyorken, bir yabancnn size yelim; sizin kayanz imdilerde tepenin neresinde? uzun uzun bakmas kavga sebebi olabiliyor. Grme U.E: Byk ihtimalle tepenin evresinde dnp den inanmyoruz, ayrlrken grrz diyoruz. Gzduruyorum. Zirveye kmaktan ok, kayay yuvarlama ler dnyay bize anlatyor, bizi de dnyaya. .T: abasn seviyorum. Zirve demek son demektir gibi ge- Elma m portakal m? ay m kahve mi? Vampirler mi liyor bana, sonra d. zombiler mi? llstrasBu ilerde zirve olmamal Zirveye kmaktan ok kayay yuvarlama yon mu animasyon mu? belki de. Tabi ki bu olduBira m rak m? Spiderabasn seviyorum. Zirve demek son u yerde saymak anlademektir gibi geliyor bana, sonra d. man mi Batman m? smna gelmiyor. Burada tanbul mu Ankara m? Bu ilerde zirve olmamal belki de. hedef ve ara birbirine Deniz mi da m? Krmkartrlmamal. nsanlar genelde animasyon ya da z m beyaz m? Gemi mi gelecek mi? U.E: film yapmak istediklerini sylyorlar ama ne iin ya- Elma da portakal da yemediimizde arkamzdan apacaklarn bilmiyorlar; konu ikinci planda geliyor. lk lar. ay her zaman; alrken, dinlenirken, muhabbet akla gelen hedef zirve, takdir grmek, beenilmek ederken, nargile ierken. Kahve yalnzca Trk kahvesi, olunca ortaya bir ey sylemeyen, hedefi olmayan i- o da her zaman deil. Vampirlere zenirim; her zaman ler kyor. Dan eteklerinde grlecek ok ey var. jilet gibi yakkl olduklar iin. Zombilere benzerim; .T: ounlukla en iyileri stnde durmadn youn altm zamanlar kendimi unuttuum ilerden kar. Kaygsz yaklatn iindir belki. de- iin. llstratr olmay ok isterdim ama hareket misiniz bir yerlerde. Konu 3-D, foto maniplasyon beni cezbetti. Bira da, rak da ama farkl zamanve ex-libris almalarnz olunca, sade grnmleri larda... Spidermann sakar olmas, Batmann siyah altnda derinine izler tayan iler karyorsunuz di- kyafeti en gzel yanlar. stanbul; gzel insanlar, gzel yebiliriz. Ex-librislerde kullandnz o GZler kim- yemekler, gzel hava, gzel manzara. Ankara; yuva. leri/neleri gzetliyor, gzetiyor? U.E: Anadolu Denizden daa bakmak, dadan da denize, Olimposta. kkenli bir tarz aslnda. 1997 ylnda niversitede, Hitit Krmz , beyaz ve ll. imdi. BT.
*Bu rportajn bir ksm Karga Mecmuada da yaymlanmtr.
29
DJTAL RESM DUET: Elif Yldz 30
illustratorsculptor.blogspot.com
DNLET The Flower Duet (Lakm) 31
SIRTLAN
32
SIRTLAN
Leonora Carrington
Son srrealistlerden Leonora Carrington, 25 Mays 2011de ayrld aramzdan. imdi yk zaman...
osyeteye ilk kez takdim edildiim zamanlarda sk sk Hayvanat Bahesine
verdikleri eyi de gryor olmalsn! Bir fikrim vard, glerek dedim ki; Neden yerime
olurlar. Bu yzden de insanlardan kayor ve soluu istemediimden deil. dedi srtlan, zgnce. hayvanat bahesinde alyordum. Dinle, dedim, gece klarnn altnda grmek Tandm hayvanlar iinde en sevdiim gen bir yle kolay deildir; biraz giyinirsen, kabaln ara-
gidiyordum. Biliyordum ki gen hanme- gemiyorsun? fendiler iin hayvanlar ok daha iyi dost Birbirimize yeterince benzemiyoruz, yoksa gitmek
dii srtland. O da beni seviyordu ve gerekten de snda seni fark etmezler. ok zekiydi bu srtlan. Ben ona Franszca retiyorVe stelik hemen hemen ayn boydayz. Sen bedum, o da bana kendi dilini. Bu ekilde ok gzel nim tek arkadamsn, sana yalvaryorum... Bunun geiyordu saatler. zerine dnmeye balad, biliyordum ki kabul Mays aynn ilk gn, annem benim onuruma bir etmek istiyordu. balo dzenlemiti; geceler boyunca sklp duruyorde benim onuruma yaplyorsa. 1934n ilk maysnn sabahnda, erkenden, srtlan ziyaret etmeye gittim. Ne lanet i ama! diye syledim ona, Bu gece onuruma verilen baloya gideceim. anlsn. dedi, Eer ben gidecek olsaydm memdum. Daima balolardan nefret etmiimdir, zellikle Tamam, yapacam. dedi birden. Gnn ok erken saatleriydi, bu yzden de ok beki yoktu ortalkta. Kafesi abucak atm ve birka dakika iinde sokaklardaydk. Bir taksi ardm, eve vardmzda herkes yataktayd. Odamda bu gece giyeceim elbiseyi aldm. Biraz uzun geldi ve yksek topuklu ayakkablarmla yrmek de bir so-
rundu srtlan iin. Ellerini saklamak iin bir eldiven nun olurdum buna. Geri nasl dans edilir bilmem, buldum, nk benimkilere gre ok kllydlar. Gama sohbet etmeyi bilirim yine de. ne odama vurmaya baladnda, srtlan odamda Yiyecek bir sr ey olacak baloda. dedim. Trlar dolusu yiyecein eve doru geliini grmtm. Ve ikyet ediyorsun, diye yantlad srtlan nefretyukar aa geziniyor ve dik durmaya alyordu. Annemle de uramak zorunda kaldk, gnaydn demek iin gelmiti... Srtlan yatamn altna sak-
le. ben gnde yalnz bir kez yiyebiliyorum ve bana landktan sonra kapy atm. Odanda iren bir
en.wikipedia.org/wiki/Leonora_Carrington
33
koku var. dedi annem ve bir pencere at. Gece gelmeden, yeni, kokulu sabunlarmla bir banyo alacaksn. Tamam, dedim ben de. Fazla kalmad. Sanyorum ki bu koku onun iin ok glyd. Kahvalt iin ge kalma. dedikten sonra, odamdan ayrld annem. En byk problem srtlann yzn gizlemekteydi.
bir torban varsa, onu daha sonra yiyebilirim. dedi. Tuvalette zambak iei ilemeli bir torba bulacaksn. indeki mendilleri kart ve al onu. Dediklerimi yapt srtlan. Ve sonra dedi ki : imdi arkan dn ve ne kadar gzel olduuma bir bak! Aynann nnde srtlan, Marynin yzyle kendine hayran hayran bakyordu. Yzn etrafn dikkatle yemiti, ta ki kendine gerekecek kadar kalana kadar.
Saatler ve saatler boyunca uratk; srtlan btn Evet, gerekten iyi baardn bu ii. dedim. Geceye fikirlerimi geri eviriyordu. Sonunda dedi ki; San- doru, tamamen giyindiinde, Tam gerektii gibi rm bunun yolunu biliyorum. Bir hizmetin var m? grnyorum artk. yle hissediyorum ki bu geceden byk bir baaryla kacam. dedi srtlan. arm, Evet. diye yantladm. Tamamdr, o zaman oldu bu i. Zile basp hizmetiyi aracaksn ve geldiinde zerine atlacaz ve Merdivenlerin aasndan mzii duymaya baladmzda, imdi git ve anneme yakn durma sakn;
sonra yzn soyacaz. Bu gece iin onun yzn kesinlikle ben olmadn anlar. Uzak dur ondan, baka kimseyi tanmyorum zaten. yi anslar. dekendiminkine takacam. Bu akl kr deil, dedim. yzn yitirince kesin lecektir; biri vcudunu bulur sonra da hapse gireriz. Onu yiyecek kadar am. diye yantlad srtlan. Peki ya kemikler? Onlar da, dedi. pekl, kabul ediyor musun? Sadece bana onu yzn soymadan nce ldim srtlana. Ayrlrken onu ptm ama hala zerinde ok gl bir koku vard. Gece geldi. Gnn arlyla yorgun, bir kitap aldm ve pencerenin kenarnda, kendimi dinlenmeye verdim. Hatrlyorum, Jonathan Swiftden Gliverin Gezilerini okuyordum o zaman. Tersliklerin ilk iareti, yaklak bir saat kadar sonra geldi. Ksa lklar atarak pencereden gelen bir
dreceine sz verirsen; teki trl ok ac verir yarasayd bu. Yarasalardan korkun derecede ok nk. korkarm ben. Dilerim zangrdayarak bir sandalTamam, bunu yapabilirim. yenin ardna saklandm. Kapmdan gelen yksek Titreyerek, hizmeti Maryyi armak zere zile bir grlt, kanat vurularnn sesini bastrdnda bastm. Eer balolardan bylesine nefret etmesey- dizlerim zerinde zorlukla durabildim. Annem ieri dim yapmazdm bunu. Mary ieri girdiinde hibir yznde kzgn ve solgun bir ifadeyle geldi. Bu ey ey grmemek iin duvara doru dndm. Ve bu odanda dolap lklar atarken Biz sadece otuiin abucak halledildiini syleyebilirim. Ksa bir rup yedik. dedi. Biraz kt kokuyorum, ha? Evet, lk ve son. Srtlan onu yerken, ben de pencerekeklerden yemedim. Sonra da annemin yzn den dar bakyordum. Birka dakika sonra; Daha kartt ve onu da yedi. Bir srayta pencereden fazla yiyemiyorum; iki aya hala duruyor, ama eer dar kt ve ortalktan kayboldu. BT.
34
ABDALIN MALUMU
Ali Riza Esin
fenim, kuarklar malumliniz. Mamafih, malumat olmayanlar da olabilir elbette: Kuarklar asla yalnz bir ekilde bulunmazlar; onlar sadece hadronlar
olanlardr; bununla birlikte tlsm, acayip, st ve alt kuarklar sadece yksek enerjili arpmalarda oluabilir. Kuarklar bir araya gelerek hadronlar olarak bilinen bileik paracklar olutururlar. Bun-
dhilinde bulunabilirler. Bu sebeple kuarklar haklarn en kararl olanlar atom ekirdeinin bileenleknda bilinenlerin ou hadronlarn gzlenmesi so- ri proton ve ntrondur. Yani efenim, tm bu nucunda elde edilmitir. eni olarak bilinen alt tip kuark bulunmaktadr. Yukar, aa, tlsm, malumattan kan ey u ki; atom stnde sins dalgalarnn ne olduunu bilen bir protonsanz ve
acayip, st ve alt kuark. Yukar ve aa ku- izgisel sinyallerdeki faz farklarn bile hissedearklar btn kuarklar iinde en dk ktleli olan- biliyorsanz, ayn dzlemdeki hibir elektron sizi lardr. Daha ar kuarklar parack bozunmas yo- bozmayacaktr. Bozunabiliyorsanz bozabilir luyla hzlca aa ve yukar kuarka dnrler. Bu sebeple yukar ve aa kuarklar evrende en yaygn de Hayat, kararszlkta karar klm paracklara zor nitekim. Malumunuz. BT.
ali.riza.esin.net
35
FOTORAF STKRAR: Nazm Serhat Frat 36
www.nazimserhatfirat.com twitter.com/fotoakbaba
37
KLTREL BULIMIA Serdar Paktin
B
38
ulimia nervosa, ounlukla manken has- edinebilirsiniz. Zira, ben bu tanm burada brakp, tal olarak bilinir. Yemek yedikten sonra o yemekleri tmeye balamadan gidip konuyu bir metafora dntrerek bir adm teye tamak istiyorum. Bu bulimik hali u ekilde
btn yediklerini kusma hali. Bylelikle tanmlamak isterim; yemeklerin sadece tatlarn al-
kii, hem yemek yemenin tadna varacak hem de mak ve besin deeri barndran ieriini almamak yemein muhteva ettii kilo yapc kalorilerden ve hali. Yani, yemein tadna varaym ama beslensellit yapc her ne ise onlardan saknm olacaktr. bu ekilde olabilir. Wikipediadan daha detayl bilgi meyeyim durumu. Bu durumu, yaadmz yzden, szn edeceim ey: Kltrel Bulimia. Bu Bu fizyolojik durumun en yzeysel aklamas dnemde pek ok ereveye uyarlayabiliriz. Bu
farkettim.com
Bilgileri sadece imajlar ve anlk iletiler olarak hzla tketip sonra da kusan varlklara dnyoruz.
konuda bir aratrma yaptmda bu terimin iki kez, gayrresmi olarak tanmlandn grdm. Birincisi, ve nl Amerikan modernist ressamlardan Vincent Desideroya atfta bulunuyor. nk Desidero, bizim srekli yeni imajlar grme ve onlar hzla tketip yeni imajlar grme al duyma halimizden sz ediyor. Burada Desidero, modern zamanlardaki
sre zarfnda bu verilerin sadece estetik ve belki de yzeysel olarak alglanmas ile iinde barndrd deneyim skalanm oluyor. KES in bir dier ve bir o kadar dikkat ekici ksm ise, bu kltrel (veya kltrel olmayan) bulimia hali iinde besinler ve yiyecekler yenilirken o gzel ve leziz tatlaryla beraber kusmuk tadn da beraberinde getiriyorlar
and now, jose? isimli blogda 2004 ylnda geiyor ve asl ulatrmak istedii mesaj, anlam, bilgi ve
hzl tketim ile gemi dnemlerdeki mutlak sanat ve bu yzden insanlarn haz alma duygular temearasndaki farka vurgu yapyor olabilir. Ve bence u linden sarslyor. Yani, bulimik bir insan bir eyi tandaki Tumblr neslinin gnde milyon tane imaja bakp gemesi ve hibirinin derinine inmemesi bu arada bunu Tumblr platformunda yazyor olmam bile yeterince ironik durumu olarak deerlendirianlama, duyguya, dnceye ulamayaym. ketirken biraz sonra o yedii muhteem lezzeti karacann bilinciyle yemeini ineyecei iin o ald lezzetli tat ile ayn anda onun kusulaca zaman getirecei tatszl da dnecektir. Bu zttn da beraber dnmek zorunda brakarak te-
lebilir. Sanata bakaym ama o sanatn ierisindeki da insanlarn o mutluluk verici tat alma duygularn kincisi ise, gzide bir bilgi kaynamz olan Urban melinden sarsyor ve insanlarn aldklar hazlarn Dictionaryden 2010 ylnda gelmi: nsann gn deerini kaybetmesine neden oluyor. Ksaca, ierisinde obur bir bnye olarak trl komik videolar izlemesi, memeler grmesi ve trl trl komik verilere, bilgilere ulap ok ihtiyalar olacakmasna arkadalar ve dnyann geri kalan ile paylamalar durumu olarak tanmlanm. Verilen rnek cmlede de, u arkadamn Facebook sayfasna baksana, paylat komikli resimden ve ailk nceleri tat ve haz almak iin balayan bir yneli, bir sre sonra alnan tat ile beraber onun ztt olan tatszl da beraber getirmeye balyor. Bu tat ve tatszlk diyalektii iine girildikten bir sre sonra bu yneli, zorunlu bir alkanla dnyor. Ve kiinin zaten tkettii eyin iinde bulunan besini almad gibi ilk balarda ald tad da yitiriyor
kal videodan ne kadar kltrel bulimik olduunu ve bu sonsuza giden tatsz bir srece dnyor. anlayabilirsin. KES Kltrel Bulimia: inde Bu sreten tek memnun olan da bu ieriklebulunduumuz hi durmayan ve neredeyse sonsuz rin reticileri oluyor. Ama bizim kltrel bulimiamz iletiim anda, btn verileri ve bilgileri sadece bnyesinde reten ve tketen bir btn olunca, imajlar ve anlk iletiler olarak hzla alglayp, tketip sonra da kusan varlklara dnyoruz. Fakat bu bokunda boulacak bir neslin mimar olduumuzu gryoruz. BT.
39
www.bentolman.com
40
Ben Tolman
BULUCULAR LOCASINA KATILMA ARKISI

Ursula K. Le Guin Tuhaf eyler getir ltfen. Ltfen yeni eyler getirerek gel. ok eski eylerle dolsun ellerin. Bilmediklerinle dolsun gzlerin. ln kumu salamlatrsn ayaklarn. Dalar olsun admnn at. Parmak izlerin haritan olsun, ve gittiin yollar kaznsn avucundaki izgilere. ine ektiin havada derin karlar olsun, ve buzun prlts olsun dar soluduun. Tuhaf szcklerin eklini tasn azn. Yemediin yemeklerin kokusunu duy pierken. Yabanc bir rman pnar gbein olsun. Evinde gibi olsun ruhun evsiz yerlerde. Dikkatle yr, gzmzn bebei. zenle yr, gzmzn bebei. Korkusuz yr, gzmzn bebei. Bizimle geri dn, bize geri dn. Hep yuvana geri dn.
KES
KES
www.ursulakleguin.com
B T.
KTAP: Hep Yuvaya Dnmek

41
Hafza-i beer nisvan ile malmdur!*
azakula.tumblr.com
42
OSMANLI BASININDA KADIN HAREKETLER

pek Tuna
Biz ki sa uzun akl ksa diye erkeklerin alayl gllerine hedef olmu bir taifeyiz. Bunun aksini ispat etmeye alacaz. Erkeklii kadnla, kadnl erkeklie tercih etmeyerek, almann doru yolunda mmkn olduu kadar ayak direten olacaz. kfezar 1886
n dokuzuncu yzyl balarnda Batl kadnlar, sosyal ve siyasal hayat ierisinde belirli ve etkin konumlar edinirken, o yllarda buradaki toplumun her kesimini et-
seslerinin duyulabilmesi iin entelektel evrenin kadn yazarlarnn yan sra okur mektuplar da bu srete ihmal edilmemi. Basnda daha ok yer alarak ve rgtlenerek var olduklarn ta o zarutiyet ile daha da etkin olmu, davalarn bir mcadeleye dntrmler. Hepimiz bu noktada birbirimizden utanabiliriz. [Balk: Gazete ve Gazetesi (1868) - Kadnlarn mektuplarn kimliklerini gizleyerek yaymlam. ok elilii sorgulayan, vapurda eit paraya erkeklerden daha kt yerlermektuplar. Terakki-i Mukadderat (1869) - Te-
kilemi olan devletin yapsal deiimi kadnlar da man duyurmaya alan kadnlar, zellikle II. Mekendileri ve evreleri ile ilgili konular, durumlar, sorunlar hakknda dnmeye, eitli zm araylarna ynlendirmitir. 1869-1920 yllar arasnda bageliimini gzlemlemek mmkn. Yani aslnda hafzaya kazlmaya allann aksine, bu topraklarda kadnn hareketlenmesi Osmanl dneminde balda amalar iin birlik olan bu kadnlar tarafndan
snda kadn izlerine baktmzda bu ynelmelerin dergilerde Osmanl kadnlarnn izleri] Terakki
yor ve birbirinden farkl dnce yapsnda olsalar de oturmak zorunda kalmaktan ikyet eden eitli olduka da etkili oluyor. nceleri erkeklerin rakki gazetesinin 48 saylk kadnlara zel eki. Okur hazrlad yaynlarn kadn sayfalar ve eklerinde mektuplarnda bir potansiyel grm olsalar gerek. deinilen Osmanl kadnlar, ev, aile, ocuk gibi snrl mevzulara konu oluyorlar, kimliklerini ak etmeden gnderdikleri mektuplarla yer alyorlar gayaymlanyor ve dahas kadrosu sadece kadnlarkadnlar ounlukla dnemin aydn, brokrat ya da kzlar ve eleri. Kadnlarn birlik olabilmesi ve Mektuplarn yan sra kadn eitimi, Batdaki kadn hareketleri ile ilgili yazlar. Vakit, Mrebbi-i Muhadderat ve Ayine dergileri (1875) - Evlilik, anne(1880) - emseddin Sami tarafndan dierlerinin nsaniyet dergisi (1883) - Yaymcs Mahmud Kz rumuzlu okur, kadn dergilerinde kadnlarn
zetelerde, dergilerde. Zamanla kadnlarn da yazlar lik, ocuk gibi balklarda imzasz yazlar. Aile dan oluan dergiler, gazeteler kmaya balyor. Bu benzeri konularda yazlm, imzasz baslan yazlar. zengin ailelerinin evde yetien iyi eitim grm Celaleddinin yazlar ve kadn mektuplar. Mektepli
* Bu derlemenin bir ksm, Mays 2011de Karga Mecmuada da yaymlanmtr.

43
yazd yazlara ncelik verilmesi gerektiini talep etmi bir mektubunda. Hanmlar Dergisi (1883) - Ev idaresi, edebi metinler, tarih, yabanc dil renmenin gereklilii zerine yazlar. kfezar (1886) - Sahibi kadn olan ve kadrosu tmyle kadnlardan oluan ilk dergi. Sahibi Arife gibi dier kadnlar da babalarnn ya da kocalarnn adlarn deil sadece kendi adlarn kullanmlar. Mrvvet Dergisi (1888) - Eitimin gereklilii, kz okullarnn durumlar zerine yazlar. air Nigar Bint-i Osman, air Leyla gibi ilk airelerin, dier edebiyat kadnlarn eserlerine de yer verilmi. Para Boha (1889) - ki kadnn hazrlad tek saylk dergi. Ev ileri, ocuk bakm ve terbiyesi zerine yazlar ve yemek tarifleri. Hanmlara Mahsus Gazete (1895) - Dnemin en uzun sreli kadn dergisi, 1908e kadar toplam 604 say olarak km. lk saysndan itibaren kadn ve toplum arasndaki balantnn kuvvetlendirilmesi, kadnlarn yetitirilmesi ve ykseltilmesinin gereklilii vurgulanm, kadnlarn her ii yapabilecei savunulmu. yi anne, iyi e, iyi ev kadn klieleri dnda gnmz pek ok kadn dergisinden de ileri olan dergi, kadnlara stlendikleri bu rollerin yan sra onlarn konumlarn sorgulayan, problemlerinden bahseden mektuplara, metinlere yer vermi, kadnlar yazmaya, aratrmaya ynlendirmi. Ev ileri, bte idaresi, salk, ocuk yetitirme gibi konular da ilemi ama feminizm hakknda yaymlad deerlendirmelere, Avrupa yayn evrelerinden haberlere, dnya edebiyatndan evirilere ve Osmanlda kadn hareketi sylemlerine yer vermesiyle farkl seslerin duyulmasna imkn vermi sayfalarnda. Bir yandan okuyan, yazan, yabanc dil renen, hakkn savunan, erkek dnyasnda yerini bulmaya alan entelektel bir kadn kimlii olumas iin dnemin
modern kalemlerine sz hakk tanrken, Fatma Aliye Hanm gibi Dou ve Bat arasna skm dnceleri, fikirleri ile hala polemik konusu olan kadnlar da daha ilk saylardan kadrosuna katm. Kadnlarn Avrupa ve Amerikada da Osmanlda olduu gibi erkekler tarafndan aalandn, kadnlarn toplum iinde var olmasnn engellendiini, sanat ve bilim evrelerine alnmadklarn dergideki daha ilk yazlarnda dile getirmi Fatma Aliye Hanm. Haslatnn yzde beini kimsesiz ya da fakir kzlara eyiz paras olarak datan derginin imtiyaz sahibi Mehmet Tahir, ei Fatma adiye Hanm da mdiresi. Kadrosunda Fatma Aliye Hanm ve kardei Emine Semiye ile beraber Leyla Saz, Makbule nan, Mnire Hanm, Fatma Fahrnnisa, Fatma Zehra, Glistan smet, air Nigar Bint-i Osman, Makbule Leman, Fatma adiye, Nezihe Muhittin gibi aire ve yazarlar varm. Erkek sesini de ksmamlar; Ahmet Mithat Efendi, Ahmet Rasim, Mustafa Asm, Sermet Muhtar Alus, Faik Ali, Talat Ali gibi dnemin nde gelen erkek yazarlarn da aralarna almaktan ekinmemiler. Ayrca kurduklar ktphane ile aire ve yazar kadnlarn yaptlarnn basmn ve satn da yapmlar. Haftalk Malumat Mecmuas (1895) 27 say yaymlam. Ahmet Rasim, Nazif Sururi, Mehmet Cemal gibi yazarlarn kadnlara ilikin yazlar ve kadnlardan gelen mektuplar. Alem-i Nisvan (1906) - Krmda Tercman gazetesinin eki olarak yaymlanm. Kafkasyada yaayan Mslman kadnlarn yaadklar kt koullar hakknda yazlar ve zm nerileri. Artk btn odunluklarnzdan vazgeiniz! 1908de II. Merutiyetin ilanyla hzla artan kadn dergileri yan sra Tanin, Servet-i Fnun, Sabah, Millet gibi gnlk gazetelerde de kadnlarn yazlar ska yaynlanmaya balar. Adm adm gazete ve dergilerde
44
Osmanl kadnlarnn izlerine devam, zira kadnlar hatrlar!* Demet (1908) - Halide Edip, smet Hakk Hanm, Fatma Mzehher gibi kadn yazarlarla beraber dnemin nl erkek yazarlar da kalem oynatm bu dergide. Mesleki yelpazenin genilemesi iin kz okullarnda fen derslerinin konulmas, feminizm gibi konular zerine tartmlar. Mahasin (1908) - Kasm 1909a kadar her ayn 25. gnnde yaynlanm. lk renkli ve resimli kadn dergisi. Kadnlar iin dzenlenmi konferanslarn metinleri
almalaryla kararl bir yol izen dergi, yayn hayat boyunca okurlarna erkeklerden zek ve yetenek bakmndan eksik olmadklarn ilemi, ezilmi kadnln erkekler tarafndan dayatlan bir yaam biimi olduunu ileri srm ve kadnn ekonomik zgrlne kavumasyla toplumda saygn bir yer edineceini savunmu. Tm bunlarn da yolu toplumsal inklaptan bamsz olmayan bir kadn inklabndan gemektedir Kadnlar Dnyasnda. Bugnk hayat yenilik istiyor. demiler ve bu yeni
Bizler u asrn terakkiyatndan ne hisse alacaz? Yine o tepile tepile, eitile eitile maziye kart zannettiimiz zntlerle mahrumiyetlere mi boyun eeceiz? Hayr, hayr, artk ok ektik, yetiir. Evet, artk bu yeknesak siyah glgelerde bu gaflet ykne, hissiz, mtevekkil katlanmak istemiyoruz.
smet Hakk Hanm, Demet Dergisi (1908)
de yaynlanm. mtiyaz sahibi Asaf Muammer, mdr Mehmet Rauf Bey. Kadn (1908) - Yedi ay yaynlanan haftalk resimli Selanik dergisi. Batl kadnlarn geliimlerinden haberler, kadnlarn eitimi ve toplumsal yaama katlm zerine yazlar. mtiyaz sahibi brahim Bey, mdr Enis Avni Bey. Kadn (1911) - Kadn fikirlerini duyurmaya ve kadnn geliimine ynelik yazlar ieren on be gnlk dergi. Kadnlar Dnyas (1913) 1921e kadar yaynlanm dnemin en nemli kadn dergisi. mtiyaz sahibi Nuriye Ulviye Mevlan, mesul mdr Emine Seher Ali Hanm. Kadn sesini duyuran, kadnn yeni dnyasn tantan ve kadnlar bu yeni dnyaya aran dergi, toplumun farkl kesimlerinden gelen her kadn sesine nem ve yer vermi. Dergiye sadece kadnlar yazm yayn sresi boyunca. Kadn-erkek eitlii zerine sylemleri ve hayatta dayanma ve ortak mcadele ile Hakszl, biarelii, eitsizlii kaldrarak ahlak ve vicdann muhakemesiyle vcuda getirilecek yeni ve insani bir tekilat gerekliliini dile getirmiler. Bu amala da Osmanl kadnlarnn hak mcadelesini yrten Osmanl Mdafaa-i Hukuk-i Nisvan Cemiyetini kurmular. Hem derginin sahibi hem cemiyetin kurucusu olan Ulviye Mevlan ve dier yazarlarla beraber kadn retici olmaya yreklendirmi ve kadnl bilinlendirerek retken klmay hedeflemi. Her iyi yayna olduu gibi yerli basndan fazla ilgi grmemiler, erkekler tarafndan alaya alnmlar, dnemin brokrat eleri ve kzlar tarafndan fazla radikal bulunmular ama yabanc basndan destek almlar. Kadnlk meselesi bir hak meselesi, hrriyet meselesidir. Kadn asrlardan beri yaad esir hayattan bkmtr. Kadnn
45
kurtuluu kendi eseri olacaktr. Kadnlar! Erkeklerin gzel szlerine kanmayn, kurtulu sizin ellerinizde. Erkekler! Artk btn odunluklarnzdan vazgeiniz! Szn bittii yer. Erkekler Dnyas (1913) - stanbul mdr Rfat Bey. Yaynmz kadnln kymetini, ilim, fen ve edebin yceliini takdir eden aydn Osmanl genlerinin eserlerine aktr. demiler, zamannda. Gen Kadn (1918) - On be gnlk mecmua. mtiyaz sahibi Seyyit Tabir, mdiresi Hatice Refik. Gen Kadn (1919) - Sosyal ve edebi konulara yer veren onbe gnlk dergi. Be ay kadar yaynlanm. mtiyaz sahibi Karahisarl Muallim Fuat kr, mesul mdr Sleyman Tevfik Bey ve mdiresi Fatma Fuat Hanm. Kadnlar lemi (1919) - Perembe gnleri kan haftalk resimli yayn. Sosyal konular, edebiyat belirli balklar. Kadnlar lemi, Osmanl Kadnlar lemi ve Hanmlar lemi adlaryla yaynlanmtr. Mdr M. Ekrem, bayazar Feriha Kmran Hanm. 3. saydan itibaren imtiyaz sahibi Naci Bey. Kadnlk (1914) - Perembe gnleri km, be ay yaynlanm resimli gazete. Mesul mdr Sleyman Tevfik. Kadnlk Hayat (1913) - Mesul mdr emine Seher Ali. Kadnlar tarafndan hazrlanan edebiyat, bilim ve kadnlarn geliimine ynelik konularda yazlar ieren kadn gazetesi. Cumartesileri yaynlanm. Musavver Kadn (1911) - Osmanl hanmlarna mahsus haftalk siyasi, ilmi gazete. Haftalk ve resimli. mtiyaz sahibi ve mdr
Nizamettin Hasip Bey. Seyyale (1914) - Gen kzlara ynelik bilim, edebiyat, ahlak, felsefe, gezi balklar altnda yayn yapan dergi. mtiyaz sahibi Adile Necati, kurucular skender Fahrettin, Profesr H. Cevat ve mdiresi ekibe Ali. Siyanet (1914) - Haftalk kadn ve aile gazetesi. Mdiresi Zaime Hayriye Hanm. Trk Kadn (1918) - Kadnlar iin yaynlanan on be gnde bir kan yayn. Sahibi ve mdr Muallim Ahmet Halit. 1900l yllarn balamasyla bu yaynlarda biim ve ierik zenginlii gze arparken, dier yandan da kadnlarn daha nceki dnemde aydnlanmaya ve bilgilenmeye ynelmi i dnyalarnn, bu yllarda tartmaya ve sorgulamaya dntn gryoruz. Bu nedenle Cumhuriyete kadar yaynlanm bu dergi ve gazeteler incelendiinde sadece kadnn o tarihlerdeki yerini tespit etmekle, dnemin modas, mzii, yemek kltr, edebiyat dnyas ve benzeri konularda bilgilenmekle kalmyoruz; ayn zamanda sonrasnda neyin yanl gittiini de fark edebiliyoruz inceden. Cumhuriyetin kurulmasyla bir anda bu topraklar kaplayan ok da iyi becerdiimiz gemii unutma hali, haliyle kadnlarn bu mcadelesinin de en azndan bir sreliine unutulmasna sebep olmutur. Ksaca kadn her dnemde tipik kadn; retken, zmleyici, yaratc ve yeniliklere ak. Fark ettiimiz ise erkein hali; hl kereste misali. BT.
46
Bir gece bir ayakkabnn teki... Yer Badat Caddesi, aylardan Haziran, hava scak, genlik bata duman.
FOTORAF: Peri Kazanc
perikazanciphoto.blogspot.com
47
MASKARANIN OYUNU
gogo aslan Bir dte Unutttuum antada varmsn Dokunmana gerek yok ki bana Bu gece Durduum yerde Geiyor zaman Hi olmam bir meyve veren Aatan dtm ben ocuk deilsem neyim Olsa olsa bi park gezisinde Unutulan Ama mutlu Oynad oyundan Yaz k demeden Ayn parkta kaybolan
KES
KES
48
kafandayim.blogspot.com
B T.
49
2
K
apamza yerletirebilmek iin ikinci saymza zel 2 almas yapmalarn istedik, buna ehil dostlarmzdan. Bize bir iki yapn. dedik. Dilerseniz iki iki... Veya daha ok iki... almann boyutlar hari her konuda serbest braktk kendilerini ve sonular merakla beklemeye baladk. Nihayetinde ummadmz lde ilgin, bize gre baarl ve sevimli ve sizlerle paylamaya deebileceini dndmz gzellikte pek ok ikimiz olmu oldu. Buna el veren, hayalglerini ve zamanlarn bizlerle paylaan, Akln yolu bir deil; en azndan iki! denilebilecek lde geni olduunu bildiimiz farkllklar evrenini yeniden gzlemleme ansn sunan tm dostlarmza bu ksa hikye ne kadar okunursa en az ifadesiyle o kadar teekkr ederiz. Yer bulamadmzdan yer veremediimiz ikiler iin de... Bu ve ilerleyen birka sayfada sergilenen 2ler, ite o 2lerden bazlardr. Gzel ikiler... Bize kapak olan ikiler...
50
2 Elif Yldz
illustratorsculptor.blogspot.com
51
2(ler) Ozan Tortop 52
1980 doumlu Ozan Tortop, Eskiehir A.. Grafik Blm mezunu. Sanat ynetmeni ve yazar Ozan Tortop, baka baka gzel eyler arasnda en ok soru sormay sevdiini sylyor. Trkiyede eitli ilerde altktan sonra oyun tasarmcs, izgi filmci ve izer ei Anl Tortopla birlikte Avustralyaya tanan Ozan Tortop, halen bu lkede yayor ve hangi_ajans_yayinevi_ve_ cayocaklarina_cv_gonderdim_acaba. rtf isimli bir dosya zerindeki almalarn srdryor.
ozantortop.com
53
2 pek Tuna 54
2 Elif Yldz 55
MEMOIR* MEMOIR
BR ZAMANLAR BURALAR HEP...
ou otoriteyi temsil eden (Ne hikmetse!) kimi dinozorlar haricinde, gnmzde ortalama bir internet kullancs blog denince neden bahsedildiini anlyorsa da, Trkiyedeki kullanclarn byk bir ounluu internette byle bir yaymlama biimi olduundan 2006-2007 yllarndan balayarak haberdar oldu. Oysa ierik reten veya ieriklere katk salayan internet kullanclarndan, o gnlerin popler forumlar gibi ok kullancl ortamlarndan balarn kaldrabilenler, 2000lerin balarndan itibaren blog yazmaya balamlard bile. Bugn de olduu gibi genellikle dar kapsaml birer ilgi grubuna seslenen dnemin bloglar u vermeye, seslerini duyurmaya ve takipiler, sadk okurlar, izleyenler edinmeye balamlard. Zamanla da Web 2.0 diye bir kavramdan bahsedilir oldu. Gnmzde sradan kullancya kyasla internette daha ok vakit geirenlerden tek trnak iinde blogger diye bir blog yazan-izen-resimleyen kesimden ve
onlarn izleyenlerinden, takipilerinden bahsedilebiliyorsa, bunda o gnlerin kimi bugn de yaynna devam eden ift trnak iinde nl bloglarnn yan sra, yaynna artk devam etmeyen o dnem gzde bloglarnn her birinin de emei vardr. Ve btn bunlar bloglar reklamclar tarafndan kefedilip Sosyal Medya bal altnda paketlenerek nmze konulmadan, yazmann veya baka eit fikir paylamlarnn bir al glm ver glm meselesine indirgenmesinden nceydi. Hatrlamak, hatrlatmak istedik. Buna ne dersek diyelim ama Good old days... demeyelim dedik ve bir memoirde karar kldk; nk bunlar gibi nc bloglarn at yolda, gsterdii retkenlikte, hi durmadan yrmeye devam eden bloglar hl var ve var olmaya devam edecee benziyorlar. Bu saymzdan itibaren balyoruz; Memoir adn verdiimiz bir balk altnda. Ortam kz ve Zikzak bloglaryla... DEVAM:
*memoir
1560s, from Anglo-Fr. memorie note, memorandum, something written to be kept in mind (early 15c.), from L. memoria (see memory). Meaning persons written account of his life is from 1670s.
56
O
...
rtam kz bir garip hardcore/punk blog idi blog demek hafif kalyor punk ezine demek daha doru olur. 2004-2008 aras yayn yapan melankoly.org Trkiyeden ok rlandada tannyordu; yapmcs Eren rl imizdeki rlandallara iyi bir rnek olarak gsterebiliriz. rln, Koreden spanyaya dnyann drt bir yanndan bildiin mektup yntemi ile kendisine ulaan demolar, albmleri deerlendirdii yazlarn, yerli/yabanc punk gruplarla rportajlarn okuduumuz, hardcore/punk haberlerini, etkinliklerini takip ettiimiz Ortam kz 4 yllk servenini tamamladnda, daarcnda biriktirdii ansiklopedik bilgileriyle anlarmza da kaznd. Yaynland merkez Boluya selam olsun; ailecek hayranlar olmaya devam ediyoruz. BT.
ikzak, zikzak.blogspot.com adresinde 2003-2009 aras yayn yapm kiisel bir weblog idi; kime ait olduunu hi merak etmediimiz kadar da hi renemedik. Dnemin ilgin reklamlarndan favori bilgisayar oyunlarna, gndelik hayatta yaanan garipliklerden gnlk ke yazlar hakknda eletirilere kadar pek ok farkl konuda yazlar ieren Zikzak, her yl dzenli bir ekilde Eurovision arklarn listelemesi ve yerli/yabanc gz dolduran illstratr/grafik tasarmc keifleriyle hafzalardaki yerini koruyor hl. Sahibine zg sesiyle takip ettiimiz weblog, 6 yllk yaynnda izgisini hi bozmamasyla da takdiri hak ediyor. BT.
zikzak.blogspot.com
57
Jazzy Jazzy notes
twitter.com/erspek
58
mzik listesi
Ersin Kurtdaln son zamanlarda en sk dinledii arklar
1. Chega De Saudade (No More Blues) Jane Monheit In The Sun 2. Smash Avishai Cohen Continuo 3. Cheek To Cheek Sara Gazarek Live at the Jazz Bakery 4. My Favorite Things Tierney Sutton Introducing Tierney Sutton 5. Love May Seem Hard Rebekka Bakken I Keep My Cool 6. Eli Eli Sophie Milman Make Someone Happy 7. Raboita Di Rubon Manel Lura Di Korpu Ku Alma 8. Cria Maria Rita Samba Meu 9. Palavras No Falam Mariana Aydar Peixes, Passaros, Pessoas 10. S dImagina Sara Tavares Xinti 11. Three Notes To Say I Love You Vicente Amigo City Of Ideas 12. If Only Mike Stern & Richard Bona Smooth Jazz Cafe 6
Grooveshark Playlist >
59
NF ALE NFALE TEEBBS

Gher Grmen Gher
60
pek Tuna
NFALE TEEBBS
Gher Grmen Stliman bir volkann azndan ulatn bana Senin sabit iklimin kanun hkmnde bu mevsim Kln bekleyen bir orman gibi iimden yanan tayflar seyretmee daldm Bu bana dorulan Bu kr benim grdm sndm eyler Kainat kafesinde iki kaplan trna Gm gnn selamnda biri beni bekler Senin alnndan bir gl aldm dilerime sardm koparttm Artk sularn taramaz beni Deliren tm dii gzlerin zaman bekisi olduu bir arka bahedeyim ben
KES
KES
twitter.com/guhergurmen
B T.
61
...Teknelerin kilometre karelik alar var, alarnda kurunlar var, motorlar var ama baln sadece kuyruu var!
zle: www.baliginsadecekuyruguvar.com
Baln Sadece Kuyruu Var projesi, Erdek Ocaklar beldesinde 2010 ylnda, belde halknn fikir olarak ortaya koyduu bir suni resif projesi. Ocaklar Belediyesi ile Ege niversitesi tarafndan hazrlanan yapay resif projesinde son aamaya gelindi. Bu yl boyunca suya braklacak beton suni resiflerin kalplarnn hazrlanmasndan, betonunun karlmasna, betonlarn kalplara dklmesine kadar belde halknn kolektif abalaryla ilerleyen bir proje bu. Ocaklar Belediye Bakannn almalar ve E. . Su Alt Aratrmalar Merkezi ve Prof. Dr. Altan Lkn bilimsel katklaryla proje her geen gn bymeye ve ilerlemeye devam etmekte. 30 bin TLye mal olacak projede kullanlacak beton resiflerin demiri ve iilii belediye, imentosu ise vatandalarn yardmyla salanyor. Projeye gre Ocaklar beldesinde hazrlanan ve denize indirilecek 200 beton yapay resif, 300 metre uzunluundaki blgenin 20 metre derinliine ve 20li gruplar halinde dalglar tarafndan yerletirilecek.
Belediye Bakan Yardmcs Mehmet Hepik, Bu alma sayesinde Ocaklar Krfezi akvaryum gibi olacak. Ocaklar denizinde trol ile balk avlanamayacak, olta balkl ve dal turizmi geliecek. Yapay resifler karagz, levrek, barbunya, Tekir, lfer ve istavrit gibi balklarn emniyetli bir reme alan olacak. Balk eitleri oalacak. Amatr balklarmz da projenin hayata geirilmesini drt gzle bekliyor. diyor. Deniz zeminine ve balk yuvalarna zarar veren trol balklna kar suni resif projesi balatan ve kendi el emekleriyle balklara yuvalar hazrlayan bu insanlarn yaptklarna tanklk etmek amacyla Baln Sadece Kuyruu Var isimli ksa bir belgesel film hazrlanm. Ocaklarda kk balklar ve halk, byk balklara kar bir mcadele yrtyor. Byk balk, kk bal yutar... Byk balk, kk balky yutarsa... Esasnda kaybeden kim olur? Ocaklar halk bu denizi paylaan hibir canlnn kaybetmemesi iin, hepimiz iin, u anda bir eyler yapyor.
62
www.kargamecmua.org
63
64
profil
SOKAK AR YCEL YARIMBATMAN

Bir iirinde, beni kimse tanmaz ama herkes hatrlar bir yerden... diyen air Ycel Yarmbatman. Sokak airlii biraz da okurlarn kitaplaryla birlikte bekliyor olmasndan kaynaklanyor. Ankarada balayan bu yol, ak olduu stanbula, stiklle kadar uzanm. Klleri sana karlm isimli bir iirini paylaalm istedik; aynen bulduumuz gibi. Sana yaklan her iirin Klnde biraz hzn vardr Ve seni unutmak iin baktm her yalnzlkta Biraz yzn.. Ve her mavinin tuzunda bir sonbahar vardr Mevsimlerden kaak... Adn her anmda Susmak isyandr... Dalarda... ve taylar ksz, bir imendir yeil... ellerinin en uzanda... Tutunmak iin sana Gecelerden ayaz kaptm ve tutulmak iin sana ellerimi braktm... Hayat da her ey grdm bir dt... Ve hayatmda ki en gzel ey... Yanandaki glt...
65
Garage, Vladimir Kasp, Mexico City 1948 Fotoraf: Guillermo Zamora
HAZRANDA DNMEK ZOR
S
66
uskunluk Sarmal (Schweigespirale), Elisabeth Noelle Neumann tarafndan Almanyada seimler ncesi 1984te ortaya atlm bir kuram, sosyolojide kullanlan bir terim. Farkl grte olan iki taraf arasnda sz konusudur; kiiler eer fikir, inan, istek ve benzerlerinde aznlktaysa, bir takm korkulardan dolay bunlar dierlerinden saklama yoluna giderler, kendilerini topluluklarda yalnzlatrrlar. Bu korkularn en banda dlanma korkusu vardr. Herkesin kabul ettii bir gr kabul etmese de etmi gibi grnr kimi sarmaldakiler. Suskunluk Sarmalnda en nemli nokta, bir kiinin sarmaldan kabilmesidir. Sarmal zmenin bir baka yolu da baka bir sarmal yaratmaktr. ktidarlar ancak isyanlar devirir. BT.
BYK OYUN
zgr Ukan
67
Bu hikye gerek bir olaydan alnmtr ama o olay hi yaanmamtr*

SALT Beyolu, 18 Mays 2011 tarihinde bir konumaya sahne oldu. zgr Ukan, uzun ama derdini iyi anlatan nsan iyi olanla, mkemmel olanla sadece ciddi olabilir, ama gzel olanla oynar Friedrich Schiller balkl bir etkinlikte konumacyd. inden Le Grand Jeu (Byk Oyun) geen, bir ksur saatlik konumayd bu... u not etkinliin Facebook duyuru sayfasndan: imdi Hseyin hayatta olsayd ok matrak olurdu. Bu satrlar 29 Nisan 2011 tarihinde, yerel saatle 22.44te yazyorum. Sanrm Trkiyede saat 00.44, dolaysyla 30 Nisan 2011. Hseyin burada olsayd, eminim elenirdik... Ne de olsa son devrimin lkesindeyim (Msr saymazsak). Konumamn erevesini Hseyin ile birlikte yazdmz ve Kitap-lkta yaymladmz bir yaz zerine kuracam: Rimbaud Burcunda Bir Byk Oyun... (Kitap-lk Dergisi, S: 26, Mart-Nisan 1997, Yap Kredi Yaynlar, sf. 26-30) Yani size anlatacam hikye, oyun teorisinin deil, homo ludenslerin hikyesi... Size asli olann hikyesini anlatacam... 21. yzyln son devrimini yapm bir lkeden yazyorum bunlar... Bouna deil. roninin kymetini bilin. stanbul Bilgi niversitesi ve Yeditepe niversitesinde ders veren Dr. zgr Ukan, Trkiye hracatlar Meclisi bilgi ekonomisi danman ve Trkiye Biliim Vakf bilgi ve iletiim teknolojileri politikalar danmandr. eitli dergilerde ve internet yaynlarnda politika, insan bilimleri, medya, kltr-sanat, enformatik, kent planlamas, ekonomi, internet ve hukuk konularnda dzenli olarak makaleleri ve evirileri yaymlanmaktadr. E-Devlet, E-Demokrasi ve Trkiye adl yaymlanm bir kitab bulunmaktadr. Haftalk bilgi teknolojileri dergisi BThaberde ke yazardr. Exdergi ite o konumann ses kaydna eriti ve bire bir deifre ederek tmn okurlaryla paylamak istedi; farkl fazl bir zaman-mekn kurgusuyla... Konumann ekseninden hareketle bizim de Byk Oyun ismini verip tekrar hikye ettiimiz bu eyin asl, ite o hikyedir ve hikyenin grnmez kahraman zgr Ukan tarafndan yazlm saylmaldr.
* Baln kendisinin de olayla bir ilgisi yoktur.
68
BYK OYUN
nsan iyi olanla, mkemmel olanla sadece ciddi olabilir, ama gzel olan ile oynar. nsan, yalnzca oynad zaman tam bir insan varldr... Friedrich Schiller
69
O GN yollar SALT BEYOLU SNEMA SALONUNdA KESENLERN ou, bir konuma dinlemek iin orada bulunuyorlard...
eldiiniz iin hepinize teekkr ederim... Konumaya balamadan nce ok ksa bir aklama yapmak istiyorum...
Hseyin* olduka eski bir arkadam. 1984de tanmtk. Parise okumaya gittiimde... Master, doktora yaparken... Snf arkadaydk. O da ayn hocayla felsefe, estetik zerine tezini yapyordu. Ondan sonra da uzun sren bir arkadalmz oldu...
* Hseyin bahri alptekin (M.S. 1957-2007)
ZGR UKAN, BALII SCHILLERDEN BR ALINTI OLAN konumasna balamt. saat 18-19 sular...
Buradaki konumay da onunla birlikte yaptmz eylerden hareketle kurdum. Ben tezimi daha ok Frankfurt ekolnden hareketle Kant, Schiller, Oyun Teorisi, Oyun tisi, Sanat ve Oyun gibi kavramlar stne yapyordum. O da buna ok benzeyen, ama baka bir yerden bakarak Sanatla Oyun likisi zerine alyordu. Tanmamza da bu vesile oldu...
70
BYK OYUN 4
Dolaysyla konumaya biraz oradan balayp ondan sonra da birlikte yazdmz son yaz, Le Grand Jeu (Gerekstclerden ayrlp 1930larda Fransada ortaya km bir hareket) ile devam edeceim. Araya da Hseyinle ilgili notlar dmeye alacam.
nsan iyi olanla, mkemmel olanla sadece ciddi olabilir, ama gzel olanla oynar. insan, yalnzca oynad zaman tam bir insan varldr...
SCHILLER bunu nsann Estetik Eitimi zerine Mektuplar adl kitabnda sylyor. Olduka ilgin bir alnt tabii. Yani, iyi olan, mkemmel olan... Bunlar daha ok ahlkla, aklla, moral felsefeyle, teoriyle, rasyoneliteyle ilgili eyler; Bunlarla insan sadece ciddi olabilir ama gzel olanla oynar. diyor. Gzel olan da burada biraz zgrl temsil ediyor.
Bu benim o zaman yazdm tezimin de balyd... Birlikte, Hseyin, ben, Yldrm Arc... Bir dergi karyorduk o srada. Daha ok Ankaradaki bir ekip tarafndan. Biz de Paristen destek veriyorduk. Derginin ad Morkpkt. Bugn ancak arivlerde bulabilirsiniz. Birlikte Oyun zel says yapmtk. Ben de tezimden hareketle bir yaz yazmtm. Hseyin de kendi tezini anlatmt. Burada anlatacam eyler biraz o yazdan; Hseyin zaten iin ierisinde...
71
Merak etmeyin, ok detayna girmeyeceim iin nk Kant lafn gren herkes bir irkilir. ok korkmayn o anlamda. Fakat ksaca bahsetmem de gerekiyor. in ilgin de bir taraf...
Kant, biliyorsunuz tane eletirisiyle bilinir. Bunlardan bir tanesi Akl; rasyonelitenin eletirisidir. Dieri Anlk dediimiz, kavrayn eletirisidir. ncs de Yarg Yetisinin eletirisidir. Bu anlk, kavray, duyularla, duyusal dnyayla ilgili; duyusal dnyay akln dnda bir eyle, alglarnzla bir ekilde kavrarsnz. Aklla da teorisini kurarsnz. Kuramsal ve moral bir felsefe retirsiniz.
Der ki Kant, Bunlar arasnda giderek derin bir uurum almakta... Yani anlk ve akl, kuramsal ve moral felsefe... Dolaysyla bunlarn alan olan doa ve zgrlk alanlar arasnda bir uurum var. Bu uurumu kapatacak birey olarak yarg yetisinden bahseder. Ve bu duyumsallk, yarg yetisi sayesinde estetik hayal gc, estetik imgelem dediimiz bir mekanizma vastasyla, onun amasz amallk, yasasz yasallk dedii kategorileri kurar.
72
BYK OYUN 6
Amasz amallk, gzelin kategorisidir; yasasz yasallk da zgrln kategorisi. Bu balamda Yarg Yetisinin Eletirisi Kant felsefesinin en nemli kitaplarndan biridir zaten. Burada Eer nesneyi ben bir amasz amallk ierisinde saf formunda alglyorsam, ite o nesne gzeldir. der Kant. Bu da yle bir alglama ki, her trl ilgi, kar, yarar, fayda gibi kavramlardan tamamen bamsz, nesneyle benim aramda dorudan bir ban kurulduu bir alglama. te gzel orada ortaya kyor ki, buna da, yani bu gzelin ortaya kna da Hayalgcnn zgr oyunu adn verir. Bu daha sonra ok sk kullanlmtr, baka filozoflar tarafndan.
73
Kant yle der. Hayalgcnn oyunu, znenin, kendileri zgr olan yasalar altnda, nesneyi zgrce deneyimleyebilmesini, tecrbe edebilmesini mmkn klar. SCHILLER bunu alr ve hem eletirir hem de gelitirir. Der ki, Bu ok formel bir tanm. eylerle dorudan bir hakikat balants yok; ar derecede teorik. Bunu daha net bir ekle sokmak gerekiyor. ve nsann Estetik Eitimi zerine Mektuplar tamamen bunun zerine kurar. Ve Kantn eletirisini biraz daha ileriye gtrr. Bugn, 2011 ylnda, aslnda getiimiz son 50 yldr da devam eden ve srekli tarttmz bir konu var. Doa, zgrlk... Akl ve duyu daha ok...
rasyonelitenin eletirisi ve bir topya...

Bunlar arasnda bir tr eitsiz gelime var. Buna ite rasyonelitenin eletirisi diyoruz; mesela Fransz felsefesi Sartredan sonra tamamen bunun stne kuruldu; btn Foucaultlar Derridalar, Deleuzelar, Guattarilar tamamen bunun stne kurguladlar ama hepsi aslnda HeIdeggerden geldi...
74
BYK OYUN 8
HeIdegger de Kanttan ve SCHILLERden ok ciddi bir biimde etkilendi, bu rasyonalizmin eletirisini gelitirirken. Akl, duyuyu, algy hissiyat, egemenlii altna almtr ve dolaysyla biz hakikatin sadece bir parasna sahibiz ve fiziki dnyaya da bu balamda fena halde yabanclam durumdayz. Yani eer ben hakikatin bir parasn alglyorsam, kendimin de bir parasn alglyorum demektir; nk benim de bir doam var ve ben de bu hakikate aitim. Bu da benim varlmda bir bozulma, bir dengesizlik, bir yklma, bir krlma yaratyor. Bu da beni etik olarak, ahlki adan paralanmla gtryor. Ve bu paralanmlk ta bana ne salyor? zgr(sz)lm salyor aslnda; bu yzden zgr deilim.
HeIdegger buna daha sonra yle diyecektir ki HeIdegger iin mutlak zgrlk zaten mmkn deildir: nsan kendi varln ne kadar gerekletirirse ancak o kadar zgr olabilir. ve an bu grltl pazar alannda... der SCHILLER; ...yararllktan baka put tanmaz olmutur Batl. Tabii ki burada SCHILLERin syledii herey Bat kltryle ilgili. Ve ortaya yle bir fikir atar. zgrle ulamann yolu, gzellikten gemek zorundadr, estetikten gemek zorundadr. Bu estetik yarg yetisini, yani Kantn yarg yetisi dedii eyi merkeze alp bu uurumu nasl kapatrz dnmeye balar ve bir topya retir. Yani bu zgrln duyulur dnyada gerekleecei yani doa alan ierisinde zgr olabileceimiz ve tamamen kendimizi gerekletirebileceimiz bir topyay ortaya atar.
75
Burada, bu ikilik, bu bozulma, bu eyleme, yabanclama konusunda ilgin bir sav var tabii; elence mesela, emekten kopuyor. Bu otomatikman bizi mesela Marxa gtrr. Marx da hemen hemen ayn eyi syler. Yani, bu keyif alma duygusu, bir ey yapma, bir ey retmekten alnan keyif, Kapitalist sistem ierisinde tamamen ayr bir yere konulmutur ve emek alnp satlabilir, metalam, eylemi bir eye dnmtr.
aba dlden kopmutur. nsan srekli bir ark dndrmektedir ve bu dndrd arkn uultusunda kendini tamamen kaybetmitir. Varlnn uyumunu asla gerekletiremeyecektir ve kendi doasnda yatan insan yapmak yerine, biliminin basit bir rnei haline gelir; urann, mesleinin, yapt iin basit bir kopyasna dnr insan ki ite yaklak bir yirmi yldr da, The Edge, Third Culture falan dediimiz nc kltr, bilim ve sosyal bilimler, bilim ve sanat arasndaki uurumu kapatmaya ynelik abalar tam da ayn eyi sylemektedir. Bu balamda SCHILLERin syledii olduka gncel. Bu tipik bir yabanclama tabii ki.
GEN DNLEYCLER RAHATSIZ... KONUMACI laf uzattka uzatmaktadr. ALTINI BESLEMEK N BU KADAR DDND EY, BYK OYUN NEDR? HSEYN BAHR ALPTEKN SMYLE TM BUNLARIN NE LGS VARDIR? 76
BYK OYUN 10
Ve hem Kant, hem de SCHILLER yle bakar: Akl, tabii ki bir bilme biimidir. Alg da yle. Kavray da yle... Fakat, estetik de yle. Sanat da bu bilme biimlerinden biridir ki sanatn bir bilme biimi olmas da 20. yzyl sanatn tamamen etkileyecek ve tamamen egemenlii altna alacak ok nemli bir eletiri boyutunu beraberinde getirir... Dolaysyla akl bir bilme biimi olarak anl, kavray, duyular, algy tamamen bamll altna almtr; o hakim hale gelmitir. Bu tersine evrilmek zorundadr. Yani akl, duyumsal, duyumsal olan da aklsal hale gelmelidir ve bunu yapacak tek g, insann hayalgcdr.
VE KONUmann NDE SANAT BELRMEYE BALAR. HAYALGC DALARI BEKLER; byk oyun srasn...
Burada sanat tabii ki merkezi bir konuma yerleiyor. SCHILLERin zgrlk topyasnda sanatnn konumu gerek bir devrimcinin konumuydu. Bir topyay gerekletirecek nc, devrimci g sanatt SCHILLER iin. Sanat her zaman ann biraz stnde SCHILLERe gre.
Tabii ki burada Schllerin sanat yceletirmesi de sz konusu; Kanttan gelen bir ey. Konusunu andan alyor ama an tesinde bir zamana tabi. Olas ile zorunluyu bir araya getirebilecek kapasiteye sahip sanat ve bunu da hayalgcnn oyunuyla yapyor. Hayalgcne hakim insan sanat. Bunu, gzellii, tm duyusal ve tinsel formlarnda aa vurmay baaryor bir ekilde. Dolaysyla uyum ve zgrln koul olaca, yasa haline gelecei bu yeni uygarln mimar da sanat olacakt Schllere gre.
77
zgr ukan, konumasna devam eder...

Burada nemli bir teorisi var SCHILLERin; tiler teorisi ki bu da daha sonra felsefede ok yank bulacak bir teori. Materyal iti dediimiz Duyusal-iti; bir de Form-itisi var. Duyusal-iti, kavraya bal, algya bal. Form-itisi akla bal; form vermek, biimlendirmek, anlamnda. Bu karlkl olarak dengelenmek zorunda ve birbirlerinden de zgrletirilmek zorunda.
Bu kltrn grevi zaten. Yani kltrn ikili bir grevi var; bu grevi tam da buna dayanyor; yani duyusal-itiyle form-itisini bir araya getirmeye... Kltr bu iki itinin bileiminden oluuyor nk. Bir tanesi bir tanesine baskn ktnda orada kltr sakatlanyor. Orada kltr artk yine bir meta haline dnebiliyor. Bu Frankfurt okulunun alp daha sonra ok fazla ileyecei alanlardan bir tanesi, kltrn metalamas...
Burada demek ki bir nc bir iti gerekiyor. te hayalgcnn itisi... Buna da Oyun-itisi diyoruz. E, sanatn temeline oyunu yerletiriyor ki bu da daha sonra Johan Huznga tarafndan alnp bu alann en nemli teorik kitaplarndan biri olanHomo Ludensin zne yerleecektir.
78
BYK OYUN 12
Sanat oyun oynamaktr. Huizingaya gre; tpk SCHILLER iin yle olduu gibi. Bu yle bir oyundur ki ama, hakiki bir oyundur. Hayatla ilgili bir oyundur. nsan karlarndan bamszlatrd iin, sanat oynayarak birtakm retimlere girer. Bunu para kazanmak, n kazanmak, u ya da bunun iin yapmaz; hayalgc bunu ona zorlar. Ve bu oyun sayesinde sanat ortaya kar. Hem SCHILLERin, hem Huizingann hem de daha sonra gelecek birok teorisyenin syledii gibi... in bandan beri de bu byledir. Yani maara duvarna yaplan resimden tutun da, ite Antik Yunandaki heykellere... Bu her zaman byle olmutur; sanat, hayalgcnn zgr oyunuyla retim yapan biridir.
Bu oyun-itisi ne yapacaktr: Mutlak varlkla oluu, zdelikle deiimi uzlatrmaya ynelecektir. Bu iki itiyi bir araya getirecek, bylece form maddeye, gereklik te forma nfuz edecektir.
Duyusal-itinin nesnesi yaamdr; form-itisininki ise form. Oyun-itisinin nesnesi yaayan formdur.
79
Btn o sanat eserlerinde grdmz yaama hissi yani her baktnzda baka birey alglama, iine ekilme, nfuz etme, hareket duygusu, formlarn birlikteliinden ortaya kan hikyeler, kurgular...
Btn bunlar aslnda ite bu oyun-itisinin nesnesi olan yaayan formdan gelir. Yani hem alg, hem akl bir aradadr hayalgc sayesinde. Bylelikle bir fenomeni aldmz zaman onun btn estetik niteliklerini ve terimin en geni anlamyla gzellik dediimiz eyi tasarmlamaya izin veren iti budur.
nk ancak bu ikisi, yani gereklikle form, edilginlikle etkinlik birlii insan doasn tamamlayacak ve zgrl mmkn klacaktr.
Yani zgrle gtren yol, oyun-itisinin eylemlerinden ve onun nesnesi olan gzellikten geer ki bu dnceden de daha sonra koskoca bir anarist felsefe ortaya kacaktr. Anarizm ve oyun arasndaki iliki ok temelli bir ilikidir. Bunu ok rahatlkla Dadaya, hatta daha ncesine kadar...
80
BYK OYUN 14
gtrmek mmkn. Sanatn sava karsndaki tavrnda da bunu grebiliriz; Dadadaki btn oyuncul formlarda, ite Duchampda, Srrealizmde, yani 20. yzyln btn o bakaldran, ayrks sanatnda bu dncenin izlerini grmek mmkn.
Dolaysyla bu oyun-itisi yaam ve formun kendisiyle ve zgrln ortaya kyla tezahryle oynar. Yani, gzellikle oynar. Demek ki gzellik, zgrln ortaya kdr ki bu da olduka ilgin bir dnce...
81
Bunu mesela, Baconn Papa Innocentonun portresine bakarak anlayabilirsiniz. Orada bir canavar grrsnz; o canavara bakarken hem rahatsz olursunuz, hem dnrsnz, hem bir sr ey geer aklnzdan. Fakat hi kimse kalkp ta Baconn o tablosuna irkin diyemez mesela. Bu bizim gzellik dediimiz eyin popler algda bambaka bir ey, sanatta ise bambaka bir ey olduu konusunda ok ikna edici bir durumdur.
velazquezin Papa 10. nnocento portresi stne alma (francs bacon, 1953) 82
BYK OYUN 16
Niin o irkin deil, gzeldir? nk orada hakikat vardr da ondan... Orada bir zgrlk duygusu vardr da ondan... Orada ok ciddi bir oyun vardr da ondan.
Halihazrda varolan Papa 10. Innocentonun asl portresini alp, btn oradaki iyzn darya doru fkrtmtr, iktidar fkrr oradan; oradan engizatr bir bak fkrr ve siz btn bunlar tek bir resme bakarak rahatlkla alglayabilirsiniz ve hayalgcnz de o resimle oynamaya balar.
papa 10. nnocento (dego Velazquez, 1650)

83
baconn velazquezin Papa 10. nnocento portresi stne almasnn stne bir alma (unttled, shuhe kmura, 2011) 84
BYK OYUN 18
Bunun benim en ciddiye aldm sanat teorilerinden bir tanesi olduunu rahatlkla syleyebilirim ki Hseyinle de bu konuyu ok konutuk. Yani Hseyinin de yapt ilerde genellikle bulmaya alt ey oydu.
85
Mesela, Ready-made dediimiz, ite hazr bulunmu bir kmr paras, bir sabun, bir kmr ve sabunun ilikisi, vs.; btn bunlar onun zihninde hep bu oyun-itisinin, hayalgcnn oyun duygusunun, madde ve formun birliktelii ve buradan doan yeni formlar ve bunun yaayan bir form haline dnmesi gibi fikirler stne kuruluydu.
Yani ite sabun kmr temizler ama kmr ayn zamanda sabunu kirletebilir; sabunun mesela ayn zamanda hem temizlerken hem de kirletmesi ok ilgin bir eydir... Bylelikle maddenin, algnn, kavrayn, anln derinlerine nfuz edip oradan birtakm zgr duyular, duyusal formlar kartp onlarla oynayarak insann hayalgcne oyun etmek, Hseyinin sanat anlaynn en temel unsurlarndan biri oldu hep zaten.
86
BYK OYUN 20
Bu zgrle gtren yol, Schllerin bu szn ettii topya gereklemedi. Byle bir uygarlk iinde yaamadmz hepimiz gayet net biliyoruz. Fakat, unu ok rahatlkla syleyebiliriz ki, baz insanlar, birok insana gre ok daha zgr bu sayede...
Yani sanatlarn byk bir ksm. Gerek sanatlardan bahsediyorum tabii. Ya da illa sanat olmaya da gerek yok. Yani bu hayalgcnn oyunuyla eyleri kavrayan, zaman kavrayan, etrafn kavrayan insanlar, genellikle dierlerine gre daha zgr oldular m oldular. Dolaysyla, SchIllerin topyasnda bir gereklik pay var.
wnter depresson (hseyin bahri alptekin)

87
Srrealistler bunu ok iledi. Yani, hayalgcnn oynama zgrl kavramn alp SCHILLERin, Hayalgc haklarn geri istiyor gibi sloganlatrdlar ve ok ciddi bir ekilde ilediler. in ho taraf, ayn slogan 1968 maysnda Pariste sokaklarda yazyordu. SCHILLERin onca zaman nce gayet komplike bir ekilde aklad btn bu eylerden kan bir sonu, hayalgcnn hakkn geri istemesi hayalgcnn oynama zgrl, 68 maysnda duvarlara yazlan bir slogana dnt.
Buradan dier bir alana atlayalm ki, tamamen ilikili.
imdi oyunu bu ekilde ele aldmz zaman, bize hep ok elenceli bir ey gibi grnyor fakat hakikat hem elenceli hem de acl bir ey biliyorsunuz. Yani hakikatin hep acl olan bir taraf da var; oyunun da... Yani oyun sadece elendiren bir ey deil. Oyun, belli bir hakikate nfuz etmeyi becerdiinizde sizi sarsan ve tamamen deitiren de birey. Yani baz hakikatlerin srrna vakf olduunuz zaman bir daha asla ayn insan olamyorsunuz. Baka biri oluyorsunuz ve zellikle sanatlar iin bu ok geerli; size saysz rnek verebilirim ama... Yani, ok rahatlkla ite, Artauddan, Van Goghtan...
88
BYK OYUN 22
...ve imdi lecomtedan bahsedebilirim.
Hseyinle ite... O kendi tezini yazd, ben kendi tezimi yazdm. Tabii biz bu konuda almaya devam ettik. Oyun konusunda... Ben oradan bambaka bir alana getim. Oyun teorisi, matematik, ekonomi vs. gibi alanlara daha ok kaydm; o sanat ve oyun zerinde durmaya devam etti. Fakat tam bu tezleri yazarken kefettiimiz, yle nk Fransada olmamza ramen, Fransa kaynakl bir hareket olmasna ramen olduka kllenmi bir hareketti... Le Grand Jeu (Byk Oyun) hareketi. Ve biraz da tesadfen kefettik beraber.
Bir gn tanmadmz bir ressamn retrospektifi vard: Josef ima. Girdik ve ykldk; ok acayip, muhteem resimlerdi. Ve sonra onun 1920lerde, 30larn sonuna kadar Pariste ite bu Byk Oyun hareketinin yesi olduunu rendik. Byk Oyunu grnce zaten, iki oyun merakls olarak tamamen dibimiz dp hemen aratrmaya koyulduk. Ne bulduysak topladk.
u anda da herhalde, bir tanesi Hseyinin dergileriyle burada bulunuyordur, bir tanesi bendedir, bir de 3-5 kiide daha o kadar kapsaml bir ariv vardr bu Byk Oyun stne. Sonra baya altk, ettik ve Lecomte bizi ok arpt. Roger Gilbert-Lecomte, hareketin kurucusu. ek ressam Josef mayla ben hl ok ilgilenmeye devam ediyorum; en byk hayallerimden biri hakknda bir kitap yazmak.
89
Byle bir hikyesi var ki birlikte yazdmz son yaz da Byk Oyun stneydi. Kitap-lk Dergisinde yaynland; 1997de. ... Byk Oyunun ilk says, byle bir manifestoyla alyor. Yani, demin SCHILLERle ilgili anlattm oyun kavramna bir de iin bu tarafn eklemem gerekiyor nk Hseyinin hayatnn oyun olmasyla ilgili ok fazla fikri vard ve ona da ok uyan bir bak: Byk Oyunun devas yoktur; tek bir kez oynanr. Biz, hayatmzn her annda oynamak istiyoruz onu. Bir kez daha, kaybeden kazanr. Bu da bir motto ve Hseyinin de ok kulland bir mottoydu.
nk sz konusu olan, kendini kaybetmektir.
Burada da dorudan SCHILLERe ve hayalgcnn zgr oyununa kaplan sanatya dnn, kendini kaybetmek budur yani hakikatin peinde gittike srekli deiirsiniz ve artk asla ayn insan deilsinizdir. Her zaman srekli olarak deimeye koullarsnz kendinizi. Amacnz budur. Yoksa ite kendinizi bir ablonun ierisine oturtursunuz, orada rahat edersiniz ama ite SCHILLERin eletirdii o varlnn uyumunu kaybetmi insan olursunuz. te kaybeden kazanr ve kendini kaybetmek bu balama oturuyor. Biz kazanmak istiyoruz. Oysa, Byk Oyun bir ans oyunudur, yani ustalk, daha da iyisi ltuf oyunu: Tanrnn ltfu ve jestlerin ltfu.
90
Bu Lecomteun satrlar fakat altta grdnz ekip zaten. Byk Oyunun kurucu ekibi. tam onaylaryla yaynlanm bir manifesto... Ve ekip Le Grand Jeuyu byle tanmlyor. Biz ne edebi, ne sanatsal, ne felsefi, ne de siyasal bir dergi deiliz. Biz sadece ve sadece asli olan aryoruz. Bizim btn derdimiz bu.
BYK OYUN 24
Ortada grdnz Lecomte. te urada, grdnz Renville, Delon, Vra MIlanova, MarIane Lams, Daumal, ReIch; bu da Arthur Harfauxun koleksiyonundan...
Bu da szn ettiim iki yaz... Kitap-lkta yaynlanan... Birincisini ben yazdm; ama tabii Hseyinden de baya destek aldm. kincisini de Hseyinle beraber yazdk.**
** belge balantlar sayfa 123te (56)

91
ok ksaca anlataym. 1921de Lecomte, ReIms Lisesinde renci. Arkadalar var, snf arkadalar. Roger Valland, Meyrat, Ren Daumal, MInet PIerre Mnet... Bunlar beraber tam byle liseli genlerin de yapt gibi, Phreres Smplstes adyla, yani basitliki kardeler adyla bir grup kuruyorlar ve o dnem Alfred Jarrynin patafizik deneyimleri ok nl. Dadann kuruluunda da Alfred Jarrynin patafizii vardr; ondan sonra mesela, Barthes bile ortaya karan aslnda patafiziktir.
ok matrak bir eydir patafizik. Yani, patafizik aslnda yepyeni bir fiziin inaasdr. Tamamen uydurma bir eydir ama bu koskoca bir oyundur; herey tkr tkr da iler. Jarry genelde Kral Ubu adl ok ho kitabyla tannr; ok elencelidir.
Buradaki basitlik kavram yalnz, onlar iin ok daha farkl bir ey. Onlar hep ocukluk bilgisinden bahseder. Yani, ocukluu korumak. Paul Klee der ki... Hakikate en yakn olanlar ya ocuklardr ya delilerdir ya da bu ikisini korumay bir para becerebilmi sanatlar. Yani, bunlar hakikate en fazla yakndr.
92
BYK OYUN 26
Bu konuda ayrca unu da ok rahatlkla syleyebilirim. NeuroscIencea meraklym... Sinirbilim falan filan gibi eylere... Bu dorudur. Yani ocukluk belli bir aamada algnn ok fazla ak olduu bir alandr; o alg genellikle ite eitim-meitim, falan filan, anne-baba daya, u-bu, cart-curtla kapanr. Ve siz giderek bir toplumsal varlk haline dnmeye balarsnz. Oras kesin.
Delilerde de bu kapanmaz mesela. te baz deliler vardr, srekli alglamamas gereken eyleri algladklar iin rahatszlk hissederler. Yani o algy ynetemedikleri iin falan. E, sanatlarda da bunun byle olduu malum. Dolaysyla bu basitlik byle birey ocukluk, hatta tabii; onlar ok daha metafizik bir tarafa doru gtrp, ii ocukluk ncesi, doum ncesi gibi yerlere de ekiyorlar. Bu, yetikin uygarlkla balar koparmak yetikin uygarln bir reddi. te, mantk ncesi primitif alg ve sezgi boyutu; demin Kantn bahsettii ite o alg; anlk...Akln egemenlii altna girmi anlk dediimiz ey; buraya gnderen bir ey...
93
Ve bu arada deneyim ok nemli bir kavram onlar iin; her eyi denemek zorundalar bunlar. Yani yle hissediyorlar kendilerini; o algy glendirmek iin. Rmbaud bunlarn ite o dnemde hayran olduklar sanat; air. te, uzgr, igr gibi... lmeyi zlemek... Geici lm duygusu... Acaba ne ki? gibi... Yani, Nasl bir ey acaba bu? gibi... Onlar denemeye alyorlar.
Bu btn duyularn sistematik bozulma laf, RImbaudya aittir zaten. RImbaudnun da srekli bu tip deneyler yaptn biliyoruz. te karbon tetraklorr mesela... Karbon tetraklorr aldnz zaman geici lm yayorsunuz. Olduka tehlikeli bir ey. Tamamyla lebilirsiniz falan. Eter... te bununla beraber kif... Afyon... Esrar... Sonra morfin, eroin falan diye gidiyor zaten. Bu bedenden k, ite, geici koma hali, benlik blnmesi falan gibi eylerle bunlar lise nc snfta falan fena halde urayorlar.
94
BYK OYUN 28
Bol bol Novalis okuyorlar, Alman romantizmine hayranlar. Ondan sonra Mallarm ok etkili onlar iin, Lautramont, Maldoror arklar falan; btn bunlar onlar iin ok nemli. Tibet... Msrn ller Kitab, Edgar Allan Poe, Hegel, Marx falan derken byle bir atmosfer ierisinde yetiiyorlar.
Sonra 1926da Parise kyorlar, Remsten. Gerekstclk en moda ey. Acayip... Herkes gerekstc falan... Dada gemi tabii. Pariste de tam o srada Sacco ve VanzettInin idamlarna kar gsteriler, anarizm... btn bunlarla kaynyor.
95
ki sava aras Paris zaten kendine zg bir yer. ok uuk-kak bir yer. Yani, o dnemde acayip sayda sanat kt zaten. Byle gsterilerle, anarist gsterilerle kaynyor. Btn bunlara katlyorlar falan. Ve ek yazar Rchard Wener var, olduka nemli bir yazar; arkada ma... te bu Josef ma, nl ek ressam. Artur Harfaux; bu bir tr mesen yani, paras-pulu var ve byle gen sanatlar falan destekliyor; bakalar da var byle birka kii...
roger glbert-lecomte (19 ya)

Bunlar, Lecomteu kefediyorlar bir ekilde, tanyorlar. Lecomteun fotoraflarn da grdnz, olduka androjin bir tip. Byle, gzel baya. ok frtnal da bir ak hayat var; o dedikodulara girmeyeceim... Ondan sonra ite, HendrIk Cramer... Bu da Kaptan lakapl. ok manyak bir adam. Acayip efsane var hakknda. Sonra ortadan kayboluyor mesela; ld m kald m bilinmiyor. te Daumal falan... Vera MIlanova, bunlar... Ve 1928de artk btn ekip bir araya gelip bu Byk Oyun hareketini kuruyorlar. Robert Desnos ite o srada srrealistlerin ilah. ok nemli... Ve srrealistleri brakp bunlara katlyor. Mesela ite Dessaignes yle... SaInt-Pol-Roux yle; la Sernat yle... te, SeIfert, Man Ray mesela ilk iki sayda Man Rayin fotoraflar falan var. lk saylar zaten gmbr gmbr kyor.
96
BYK OYUN 30
Ve Andr Breton bundan ok kt rahatsz oluyor. Yani gerekstcl geri plana dp bunlar baya n plana kmaya balaynca, katakulli evirmeye balyor. Bunlarn arasn bozup ortal kartrmak iin. Bretonun byle acayip entrikac bir eyi vardr... e de yaryor nitekim. O yzden sadece say karabildiler. Arthur Adamov falan filan, onlar brakp buna katlyorlar falan.
te Delons, ReIch, Mayo ve bu grdnz say... Bunlar gerek kapaklar. 1928, 1929 ve 1930 kyor. Ve Andr Bretonla kavgalar... Micheil Leiris ve Antonin Artaud bunlara gelip katlyor. Baya frtnal gnler yayorlar. te ilk say zaten k saysyd. kinci say tamamen RImbaud zel says. Ve Dogma-krm (Casse-Dogme) adnda bir manifesto tonunu da srdryorlar. Yani bu tipik, artk hi grmeyeceiniz bir ey, srrealistlerde de byleydi, Dadada da, ftristlerde de byleydi, bunlar manifestoyla kp, ok yeni bir ey syleyip gerekten, baya da etki yaratan nemli akmlar. Artk o tarz sanat akmlarnn ktn grmyoruz, biliyorsunuz. nk konjonktr deiti, durum deiti vs.
97
Ve kendilerini tamamen anarist bir pozisyona, ve politik olarak da gerekstclerden ok daha anarist bir pozisyona yerletiriyorlar ve Byk Oyunun tamamen ve sistematik olarak ykc olduunu sylyorlar. Ve deneysel metafizik diye bir eyden bahsetmeye alyorlar matrak olan, ayn tarihlerde HeIdeggerin kendi kendine deneysel metafizik diye bir ey gelitirmekte olmas. Yani btn bunlar da daha sonra bir araya geliyor; bu da ilgin bir ey tabii.
Ve diyorlar ki ite, Bu gzelim katliamdan fkracak olan, sanlandan ok daha gerek ve dokunulabilir bir ey olabilir; yrmeye balayan bir boluk heykeli, dopdolu k ktlesi. Yeni bir lmcl gz aarak alnlar delecek bilinmeyen bir k, anlam hayr! olan tek k... Genellikle bu tip... Bu tonda giden manifestolar bunlar...
98
BYK OYUN 32
Ve dergiyi e zamanl olarak Pragda da yaynlamaya alyorlar ama olmuyor. RED ok nemli bir dergi; ek kltrnde... Hem politik adan hem sanatsal adan. Karel TeIgein. Bu bir Grand Jeu zel says yaynlyor. Tam o srada Lautramontun Maldoror arklar ekoslavakyada sansrl. Bunlara kar acayip bir antisansr hareketi balatyorlar. Paris maris ve sansr kaldryorlar. Byle bir takm hareketleri de var.
3. say bu sefer tam da eye odaklanyor, artk teorinin gbeine doru ilerliyor, ite primitif alg mekanizmalar, eski mistik deneyimler, riteller; ele alnp logos-merkezli Bat uygarl sistematik olarak eletirilmeye balanyor. Tam da, ite, tabii bunda fenomolojinin falan da etkisi var; Husserlin etkisi var; tpk HeIdegger zerinde olduu gibi...
Ve, bu Bat uygarlndan kopu, ite Mitler evreni, alg, anlk, deneysel metafizik... Nedir, bunlar aklanyor ve en nemli figr bu sayda Grard de Nerval. te, Gndzkr ve Gecegren Nerval. Bu Nerval le Nyctalopeu evirmek iin ok uratk. Sonunda Hseyin buldu, bu ikili eyi. Gndzkr ve gecegren... Nyctalope yle birey; Nyctalopeun Trke karl yok.
99
Bu yaz, mesela Daumalin yazs, hl Nerval hakknda yazlm en nemli yaz olarak kabul ediliyor. Yani Nerval iin srekli sempozyumlar falan toplanyor; hl Daumaln ad orada ba kede yer alyor. Ve diyor ki orada:
lmden sonra ikizin durumunun bu hayatta imdiden, ksmen tannabilmesi, benim iin ayn zamanda metafizik bir kesinlik ve bir deneyim olgusu.
Bu tabii olduka karanlk bir sylem. Nervalin yle bir inan var: Bir, paralel evrenler var; ben varm bir de benim paralelim var. Bu paralel evren de yle bir evren ki, bu doum ncesi bir evren aslnda. Yani, henz domam olan bir ikizim var ve bu ikiz benimle birlikte yaamaya devam ediyor. O ikizden mesajlar alyorum bazen. Yani, bu uzgr, ite ugr, vs. diye anlatt ey. Bu bir tr deneyim olgusu; bunu deneyimlemek mmkn. Nasl mmkn? te alrsn karbon tetraklorr, ikizinle taklrsn... Yani... Byle bir ey...
glmeler olur... 100
BYK OYUN 34
glmeler yerini tebessmlere brakrken...
Glmeyin, ok ciddi birey... Yani, bu halihazrda, unu da rahatlkla syleyebilirim bilimsel olarak bu tip deneyler hl devam ediyor. Yani nroirurji mesela... birtakm deneyler var. Kafatasn ayorlar, belli noktalara dokunduklarnda byle birtakm eyler duymanz gayet mmkn.
Belli druglarn, uyuturucularn bu duyguyu verdiini biliyoruz. Mesela ite Chapas yerlileri, Zapatistalarn bulunduu blgedeki yerliler bunlar... Bunlarn byle bir riteli var. lmden nceki ikizle buluma riteli bu; Nerval de bunu bouna karmyor zaten. Artaud marto da ayn kafada. Hseyin de bunlara ok meraklyd tabii ki. Bol bol Artaud, Tarahumaras bilmemne falan okurdu. Buna da inanrd. Ben inanyor muyum inanmyor muyum sormayn. yle bir ey syleyemem.
Drdnc say baslamyor. Bretonun iten ie kurduu entrikalar sonu veriyor. Ve bunlar dalyorlar; her grup gibi... Yllar sonra bu sayy gryoruz. te bir Collection Complete diye tm saylar birlikte bir kocaman kitap yaynlanyor. Dergiler de kaln baya; yle kk dergiler deil. Bu taslaklar orada ilk defa... Ta 1977 ylnda ortaya kyor.
101
Orada da doum ncesiyle lm sonras arasndaki ilikiye odaklanyorlar. Morpheus var... Morpheus mitolojide bir tanrdr. Uyku tanrsdr. Morfin falan da ordan gelir. Dolaysyla Morpheusun lkesinde ne olup ne bitiyor, falan... Bir taraf... Bir taraf da acayip anarist. Politik... Tam da sava ortam giderek koyulamaya balam falan... Bir blm de bunun stne.
Bu hareketi kurduu srada Lecomte. Bu da lmeden az nceki Lecomte. Btn bu tecrbenin izlerini yznde grmeniz ok rahatlkla mmkn.
Ne yapyorlar? 1933te ayrlyorlar. Sava kopuyor zaten. Herkes bir tarafa dalyor. Lecomteun yle bir de n var: Kahin diyorlar. Byle eyler sylyor. Diyor ki: Ben u tarihte leceim. diyor mesela, o tarihte lyor. Sen diyor u kadar nl bir yazar olacaksn, bilmem ne olacaksn... falan. Oluyor.
102
BYK OYUN 36
Mistik Tetanoz diye ta 21 yanda yazd bir iiri var bunun. Tetanoz ok ilgin bir hastalktr. Antropologlar ok merakldr. nk tetanoz insana sanrlar grdrr. lmeden nce bambaka bir aleme gidersiniz. Normal deilsinizdir, falan filan. O hli yazm iirinde ve tetanozdan lyor. Neden tetanozdan lyor nk ite srekli ine yapyor, onu yapyor, bunu yapyor; baml artk.
Bir sr tedaviye giriyor kyor. te Laudanum yapyor. Tam sava ncesi yle eroin, morfin falan da yok... Laudanum, olduka kt bir kopyas eroinin. Ve bundan, apselerden falan tetanoz kapp lyor. 3 gn tam komada kalyor.
Be parasz lyor. Ve tam ld gn teyzesinden buna 500.000 frank miras kalyor. Bir de byle bir ey var. Yani, lyor, ldkten bir buuk saat sonra falan eve avukatlar geliyor; ite miras kald diye... Yani... Byle birey...
103
Daumal bir yl sonra lyor. O da epey madde kullanmndan ve tberklozdan gidiyor. Falan filan... kisi de 36 yanda lyor. Bunu da sylyor Lecomte. kimiz de 36 yanda leceiz. diye; 10 sene ncesinden...
Rmbaud da 37sinde lyor. Bunun etrafnda da bir sr efsane douyor. 1971de Josef ima ld. 71e kadar da ima, tek bana tabii tek bana deil aslnda Arhur Adamovla beraber bu Byk Oyun dncesini, Byk Oyun fikrini yaatmaya devam ediyor. Ve Lecomteun ok muhteem bir portresi var, birazdan gstereceim onu yapyor. Ve yle diyor imann szleri bunlar:
Gerek zlme 1939da yaand. Delon Dunkerquede ldrld (savata), Lecomte 1943 sonunda, Daumal 1944de ld. 1952de ben yeniden balamadan nce, yaklak on iki yl resim yapmay ve sergilemeyi braktm. Allak bullak edici bir yaltm iinde buldum kendimi o zaman. Tek imkann iirsel esin oluduunun farkna vardm; okltist bir anlamda deil, bir bilme biimi olarak iirsel. Bu da yine... Daha nce sylediimi hatrlayn yani; sanat bir bilme biimi, iir de yle.
Krajina s torzem detay (josef ima, 1932) 104
wnter depresson (hseyin bahri alptekin)
BYK OYUN 38
Ve burada, dostlarm hakkndaki bu anlara alnlk olarak, Grard de Nervalin Aurliasndan u alnty yapmak istiyorum: Ne olursa olsun, insann hayal gcnn, bu dnyada ya da dierlerinde gerek olmayan hibir eyi icat etmediine ve bylesine belirgin olarak grdm eyden kuku duyamayacama inanyorum.
Statek v Normandii detay (josef ima, 1953)

Yani, hayalgc bir bilme biimidir; hayalgc bir eyi hayal ediyorsa onun mutlaka gereklikte bir pay vardr. Yani burada gerek olmayacak bir eyi hayal edemeyiz; dolaysyla belirgin olarak grdm, hayalgcmle grdm hibir eyden de kuku duymam.
Bu sz konusu portre... Lecomteun ima tarafndan yaplm portresi.

105
Ve Novalisin bu sz Hseyinin ok kulland bir szd... Lecomteun da yle. imann da yle... Rmbaud da ok kullanrd:
Hayat, bir (tr) hastalktr... Yani, aslnda hayatn hastalk olmas yle... Demek ki hayat bir hastalksa, terapiye ihtiyacmz var. Yani, terapi, nerden gelir? te oyundan gelir, sanattan gelir, hayalgcnden gelir ve ama ayn zamanda bir tutku edimidir. Yani her hastalk gibi de sonuna ular. Yani, bir hastalktan tamamen iyilemenin de imkan yoktur.
Gerek hayat, yolculuktadr. Bu da... Hseyin ok kullanrd. Ben de Kleenin lafn ok kullanrdm. Yoldur eser. diyor Klee. Yani eser, asla bitmi i deildir, yolun kendisidir, srecin kendisidir; o eseri benim yaratrken yaadm her eydir. Eer btn bu her ey, o hayati hakikat, oyun, benim eserimde alglanamyorsa, ortada eser falan yoktur. Yani Kleenin dedii bu. Rmbaudnun dedii de... O onu hayata uygulam. Yani yolculuk iinde olmayan, bir yere vardn ve durup oturduun bir hayat, hayat deildir demeye alyor.
Dolaysyla, bu kaybeden kazanr mottosuyla girdikleri bu Byk Oyun, devasa oyunda hep risk alyor bu insanlar ve buradaki en tutarl oyuncu, bu tamamen Hseyinin szleri: Risk alarak oynayan en tutarl oyuncu, yark, uurumlardan uurumlara alan hayatyla Roger Glbert-Lecomte oldu. Bir ucu lme, dier ucu hi deimeden sregiden, usuz bucaksz doumncesi steplerine (bu da Lecomtedan bir alnt...) bakan trajik hayat, daha lmeden ona Verlanein gzde sfat lanetli air payesini kazandrd; ama yoklukta yaayarak asli olan gzeten eseriyle Lecomte, Rmbaudnun kendisinden sonra geleceini ngrd o dehetengiz iilerden biri olarak nitelendirilmeyi ok daha fazla hak ediyor.
106
BYK OYUN 40
Bu doumncesi ve lm konusunda ok ksa birka ey syleyeceim. Bu nemli tabii. Mesela Daumal bunun stne ok gitti. Lecomte da yle. Bu, ocukluk bilgisi nereden geliyor, buradan geliyor; aslnda... Yani bir doumncemiz var; bir tr magma var sanki, o magmann iinden geliyoruz. Gelirken de o magmadan bir eyleri yanmzda gtryoruz ve giderken de o magmann iine doru gidiyoruz. Yani, byle bakmak, o magmay merak etmek, hakikati merak etmek demek.
Bu yzden, baz insanlar ki oyun bu alanda ok trajik de olabilir tabii hep risk almak stne kurulu. Mesela bir trapezci niye trapez yapar? te sadece bizleri elendirmek iin olmadndan eminim. Baka bir nedeni de olmal... te, bir matador niin bunu yapar; motosiklet yarsnn yapt nedir? Aslnda burada risk, yani bir lm riskinden ok daha fazla. nk ite, yazd yazgs, yazgs da yazs.... Bu, Hseyinin ok kulland bir laftr. Bu performans srekli ve her an yaama kar duran, yaam karsna, lm yanna alan trajik bir yol aslnda. Yani, srekli lm yaayan hayat bir seim insann. Hibir zaman hayata teet geen bir gzlem ve deneyim olmuyor bu.
107
nsanlk hallerini (Bunlarn hepsi Hseyinden...) birer bilme yolu olarak kavramak... Bu nemli. nsanln bin trl hali var. te, hastalk mesela bu hallerden bir tanesi. Acayip bir nee, keyif, bu hallerden bir tanesi. Baka bir sr hal var. Bunlar birer bilme yolu olarak kullanabiliriz. Yani, bu hallerin iinden hayata bakp, bunlarla hayatn farkl, her an anlayamayacamz taraflarn alglayabiliriz. nk, her hali yaarken aslnda biz deitiimiz gibi alglarmz da deimektedir. Alglarmz farkl biimlerde kullanabilir, ondan sonra bunlar biriktirip bunlardan sanat yapabiliriz ki Hseyinin hep yapt buydu.
Yani, sonuta sabun ve kmr kullandysa hayatnn belli hallerinde bu sabun ve kmrle ok ciddi bir iliki yaam olduu iindi; yoksa byle malzemeye uzaktan bakp, ite, Ha, bak bu ikisi birlikte ok gzel gider. Ben bunu alaym da unu da unun yanna koyaym. Bak bundan acayip metafor tretirim... falan diye yapt birey deildi. Yani, ite Berline gitti, orada kmr grd, byle paketli kmrler, baskl st bilmem ne... Dou Alman kltr falan, ite o kmr ald, ondan sonra ite sabun mevzuu, Dou Almanya, Berlin, Yahudiler, falan derken onun iine giren bir ey; ans, oyun bunun hep iinde. imdi burada anlatamayacam bir sr yaanmlk var, falan filan. Btn bunlardan treyen bir ey sonuta sanat. Yani Hseyin iin sanat her zaman byle oldu.
108
BYK OYUN 42
Dolaysyla bu haller birer bilme yolu; nk o sradaki algs, ite Sipa Presste alrken, ite Pariste ya da Zanzibarda bilmem ne yaparkenki algs da farkl. Yani, dolaysyla bambaka bir alg. Ve bunu bir bilme yolu olarak da ben kenara koymak zorundaym diye bakyor. Yani, bu hayatm zenginletiren... Bu, hakikatin bilgisine alan deneyim aslnda; ve her deneyim aslnda bir tr i deneyim. Dolaysyla da her i deneyimde olduu gibi, bunun da hayati bir bedeli var. Bedelsiz i deneyim yok.
te Lecomte hep kendisiyle, daha dorusu ancak kendisinden geerek ulaabilecei zel bir halle ilgili bir hakikatin peinde. Tereddtsz bir etiin tutarllnda ki bu ok nemli, yani byle bakmak iin dnyaya bir etik sahibi olmanz gerekiyor. Sonuta etik bir duruunuzun olmas gerekiyor ki ite Hseyinin en nem verdii eylerden bir tanesi de o etik durutu zaten. nk o zel halle ilgili bir hakikatin peindeydi. Bu tereddtsz etiin tutarllnda yaanabilecek, ular aras gerilimin ideal dengesinde ki bu denge her an aabilir bir hayat tarznn beklentisiyle ykl bir hakikat. Bu da onun szleri.
109
Lecomteun hedefi, hayatn ve lmn kysnda nihayet yavaa unutulua gmlebilecei, hakiki bir lm yaantsyla ularn bilgisine ulamak.
te, Hal deiimleriyle oynayarak ve tm dikkati snrlara ynelterek, ezeliebedi hale gelinceye dek yaama-isteinin ak sresinden yaant olarak kamak mmkndr. Biliyorum, olduka ar bir alnt. Hseyin evirdi, Lecomteun.
le grand jeu (coll. elsabeth valland)

Bu, hayattan ka ya da hayat reddedi deil... diyor Hseyin. ...her an hassas, uyank ve hayatn her yzn gren, bu yzden de ac eken bir hayat evetlemenin, yazgy kendi elleriyle yazmann sonucudur. Yani Heideggerin dedii, zgrle en yaklatnz an, aslnda kendinizi en gerekletirdiiniz andr.
110
BYK OYUN 44
...Ve bununla kapatacam. Bylelikle yazgy bir boyun eme deil, tam tersine yaznn, airin hayat karsndaki dev duygusu olarak gryor. Hayat reddedildii, kar durulduu kadar da yaanlr oluyor ayn zamanda. Ama ileye, ama grmenin verdii acya ramen. Yaanan bu ile ve acnn bilgisidir hayat her eye ramen yaanlr klan, iirdir. Lecomteun iiri kendi hayatndan, kendi hayat kendinden, hayat-ii-lm duygusundan kaynaklanr. Coku bu iirin hayatla lm arasnda gidip gelen bir yerindedir. lm bir son-u deil (ne son ne de u deil), hayatn nedenidir. lm yaamak hayat bilmenin bir baka yoludur.
Lecomte burada, imann katalounu yazyor; imann sergisinin katalou iin konuuyor ki, Hseyinin buna tamamen katldn biliyorum. Kendi... Bu katalou da biz bir yerden bulduk. ok deerli. Heheh...
Ve o katalou grd zamanki eyini hatrlyorum... Yani ite okuduu, o resimleri grd... Aslnda olduka kt baslm bir katalog; yani o dnemin koullarnda falan. te, sava ncesi vs. te bu! demiti. Yani, Bu!.. Bu. Yani, bunu... Bunu, Birisi benim hakkmda bunu dedii zaman, ben kendimi iyi hissedeceim. demiti. O da u: ...
KTAP KAPAI DETAY: KALIDOSCOPE (josef ima)

111
Rmbaudnun ya da Nervalin iirlerini yazmak iin, Chiriconun, Massonun ya da imann tablolarn yapmak iin, byk serveni yaam, duyularn derme atma dekorlarna bak darbesini indirmi olmak, biimlerin metamorfoza uradn, dnyann uykuda buharlatn, halsinasyonun algdan farkl olmadn ve kurala dnecek bir salk halinin patalojik olduu sylenen baka hallerin karsna karlamayacan bilmek gerek. (...) Kahinlerden bakasna yazmak ya da resmetmek hakkn asla tanmayacam. Yani, Devrim vahyini alm olan, kusursuzca ve bilinli olarak umutsuz insanlardan, yani, kabul etmeyen, her eyin karsna dikilmi ve bir yol aradklarnda, bunu insann snrlar iinde bulamayacaklarn ok iyi bilen insanlardan bakasna tanmyorum bu hakk. Bunlar her zaman bizden olduklarn bileceklerdir. Ve aniden, onlar iin Tinin eli, tuvalleri ya da katlar zerine, dnyalar zora koan iareti, tlsm, tankl izecektir. Bu tekil arayta sabitlenmi varlklara inanyorum. Ve onlarn eserleri alev alev yanan patika zerindeki yol iaretlerinden baka birey deillerdir. Onlar klavuzlar: Ne grdklerine bakarak, yolun neresinde olduklarn biliyorum.
112
BYK OYUN 46
Ve alnt yine Hseyinden... Bu... Benim yazmn da son paragrafyd. yle dedi:
Birok yazar, Lecomteun eseri hakknda, yaasayd diye balayan hznl cmleler kurdular. Tpk bugn birok kiinin Hseyin hakknda kurduu gibi... te, Tpk Artaud hakknda yazdklar gibi; ardnda, dikkat etseydi, hayatna ekidzen verseydi tonu yatan cmleler... Oysa, Beckett, Burroughs, Cage ve daha birok klavuzdan beri, Byk Servenin (Byk Oyun diye okunabilir.) ara-dnyalarnda, interzonlarnda, lm ve hayatn gerilimli uurumlar zerinde kurulan ba dndrc mimarilerin, kvrmlardan olutuu biliniyor. Byk Oyunun eyini hatrlayn... o, mann izdii bir logodur ve aslnda mkemmel formdur o. En mkemmel form da bir labirenttir her zaman, kvrmdr. Orada eserin hakikati sonuuyla deil, hayatyla, vcuda geldii ve olua doru emilip yok olduu srele llyor. Trajik olan, bu gebe corafyada yaayp retmenin bedeli.
113
Trajik olan bedel. Bu yaanmlk deil. O yaanan ey deil. O yaanan ey iin dediiniz bedel, trajik. Baz toplumlarda bu bedel ok yksek olabiliyor. Ya da Lecomteun yaad ite 1. Dnya Sava dneminde bu bedel ok yksek olabiliyor. Baka bir dnemde baka birey olabilirdi. Yani Hseyinin burada Trkiyede ite belli eyler ierisinde yaad bedel baka trl olabilir. Burada trajik olan bedel. Yaama tarz deil. Yaam tarz deil; hayat deil.
Trajik olana inanyorum asemptotuna (sunumazla)... yani bir hiperboln asla bir araya gelemeyecei uzlama noktasna ulamak isteyen evet, isteyen ve ulaamayan hiperboln umutsuz istencine inanyorum. diye yazmt Lecomte. Ama, bir kez daha, kaybetmek kazanmaktr.
imann Terre-LumIErei...
TERRE LUMIER (JOSEF ima, 1965) 114
BYK OYUN 48
KONUMACI DNLEYiciLERE SAAT SORAR.
... 7.33? Ha, gzel. Yok, daha bitirmedim, var syleyeceim.
Dolaysyla, sanat, hayat ve hakikat bir araya geldiinde... Hseyin hep bunlar bir araya getirdii iin koyduum bir ey...
Burada ok ncelikli birey var. O da, sanatn bir bilme biimi olmas. te, Hseyinin de ok merakl olduu, benim de ok merakl olduum, aranzdan bir ounun da ok ilgili olduunu bildiim, Joseph Beuys mesela... Fluxus...
115
Fluxus da tabii ki btn bunlarn stne geldi. Yani sonuta ite Dada, Srrealizm vs. vs. btn bunlar. Ve bir taraftan Bauhaus, bir taraftan Frankfurt Ekol, bir taraftan 2. Dnya Sava sonras yaanan olaylar, mesela u laf hep beynime kaznmtr;
yani Holocaustu gren bir ressam, asla baka bir ey yapamaz. diyor, Adorno.
...Ve, Beuys her zaman sanata bir bilme biimi olarak bakt; yani sanat eyleri bilmenin en temel yollarndan bir tanesi. Tpk Kant, SCHILLER gibi; sonuta Beuys da Alman ve biliyorsunuz Kantla, SCHILLERle, Alman Romantizmiyle Hegelle falan byyor. Dolaysyla byle bakmas gayet doal.
116
BYK OYUN 50
te anlk, kavray, alg, akl ve sanat. Hayalgc, ite hayalgcnn oyunu vs. Dolaysyla sanat, bir eyi bilmek zorunda. Yani sanat yle ey olsun diye yaplmyor. Yani, ne bileyim tasarm olsun, u olsun, yle olsun, byle olsun, dekorasyon olsun, vs. olsun falan diye yaplan bir ey deil. Bir eyi bilmek istiyorsun da ondan; bir derdin var. Niye insan bir eyi bilmek ister? nk derdi vardr. Bir eyi merak eder. Onun iin onu yapar. Sanat, gerek sanat her zaman, dolaysyla Beuys iin de, bir bilme biimi oldu. Btn bunlardan sonra, bu bilme biiminde de bir oyuncul taraf var. Ama bu oyun her zaman elenceli bir oyun olmayabilir.
SPANYol DEVRM (JOSEF ima, 1936)

117
Bir baka ok nemli nokta, btn bunlardan treyen; sanat bir hayat tarz sonuta. Yani ite, 8 saat sanat yapamazsn. Yok byle bir ey. te 8 saat sanat yaptm, ondan sonra emekli oldum... falan, diyemezsin. Bu senin hayat tarzn olmak zorunda. Bir bilme biimi olarak stelik. stelik, yani bunu bedeller de deyerek yapmak zorundasn nk her hayat tarznn bir bedeli vardr.
dl de vardr tabii canm, yani sadece bedeli yoktur, dlleri de vardr. Ama demek ki sanat insann hayatna nfuz etmek zorunda ki yine burada SCHILLERe geri dnyoruz; ne yapyorsun, niin hayat tarz oluyor, nk kendi varln gerekletirmeye alyorsun da ondan.
118
BYK OYUN 52
Sanat her zaman bir i deneyim, ayn zamanda. nk, sen nasl alglyorsun etrafndaki eyleri? Yani kendi alglarnla alyorsun. Senin birtakm pencerelerin var. Pencerelerin, ite be duyun bir de varsa ite, altnc duyun, uzgrn, ite, Lecomteun dedii alnndaki Nyctalope dedii, alnndaki gzn, vs. te uzgr, igr vs. Dolaysyla hayat btn bunlar kapsayan bir sanat ayn zamanda. Hayatn kendisi bir sanat eseri olabilir. Bu laf da ok sk ederdik... Hseyin galiba bu balkla bir eyler de yazmt diye hatrlyorum.
Dolaysyla sanat hayati bir oyun ayn zamanda. nk oyun, niin oyun? Kant hatrlayn; her trl ilgiden, kardan, yarardan, ondan bundan bamsz bir eylem oyun. O yzden ok nemli. Oyun oynadn zaman... Tamam, kazanmak iin oynuyorsun ama o kazanmak oyun ierisinde bir kazanmak. Yani, bana u unu salar ya da bu bunu salar diye oynamyorsun. Gerek oyun, oynanmak iin oynanyor aslnda. Dolaysyla bu hayati bir oyun. Eer, sanat bir oyunsa, sanat bir hayat tarzysa, sanat bir bilme biimiyse, bu oyun hayati bir oyun. Dolaysyla rahatlkla hayatna da mal olabiliyor.
119
Burada yine Beuysa dnyoruz. Sanat bir terapi, ayn zamanda. Yani, hayat bir hastalk. Sanat da bunun en nemli terapilerinden bir tanesi. Dolaysyla sanatsz bir hayat tamamen hasta olduunu fark etmediin bir hastalk gibi. Yani, ama ayn zamanda sanatn terapi olmas sosyal birey. Sanat sadece bireysel olarak bir kiiyi tedavi etmiyor. Sanatn en nemli ilevinden bir tanesi ki hep yle olmutur, en bandan beri aslnda toplumu tedavi etmektir.
O yzden mesela ite Kleenin dedii o ite, sadece ocuklar, deliler ve sanatlar hakikate bu kadar yakn olabilir. derken demek istedii de aslnda bu. Yani, bu hakikatten ne kadar uzaksan, ne kadar uzaklayorsan, ne kadar bu hakikatin dna kyorsan, ne kadar sadece aklnn, biliminin, karnn, parann, onun bunun egemenlii altna giriyorsan, o kadar hasta oluyorsun.
120
BYK OYUN 54
Beuys bunu defalarca dile getirdi. Mesela o, ite Coyoteyle yapt konuma byle bireydi. O tamamen tedavi etmek arzusu stne kuruluydu. Yani Coyoteye insanlar anlatyordu. Onun kaytlar internette dolayor. O uzun konumann Almanca tabii ama ngilizcesi de var. Hatta altyazl bile var galiba.
Orada unu anlatyor: nsanlar yle, ite insanlar bunu yapt, sen bu konuda ne dnyorsun?... te bak, bilmem ne falan... diye Coyoteyle bunu konuuyor srekli. Orada insan toplumunun hastalndan bahsediyor ve Coyoteye de doktor muamelesi yapyor aslnda ne gibi bir eyi nerirsin, yani bu insan hastaln tedavi etmek iin. O bu anlamda terapi. Hseyin iin de mesela sanat her zaman terapatik birey olmutur. kili bir terapi tabii bu; hem kendini terapi etmek anlamnda terapi, terapi de biliyorsunuz, Hseyinin ok kulland kavramlardan bir tanesidir sanat anlamnda hem de sanatla toplumu tedavi etmeye ynelik bir terapi. Bu balamda tam da Fluxus mantnn gbeine oturan bir yaklam.
121
Btn bunlardan dolay da aslnda sanat zgrlk iin. Ve sanat zgrlk zaten. Yani, gzellik ve zgrlk arasnda bu kadar salam bir ba varsa, sanatla zgrlk arasnda da vardr. Sanat hem yaparken zaten zgr olduun birey dolaysyla zgrlk sanatn asli unsurlarndan bir tanesi; zgr deilsen yapamyorsun hem de yaptn zaman etrafna zgrlk veren birey. Dolaysyla sanatn zgrlk olmas bu anlamda ok nemli ve bu oyunla ok dorudan ba var. Yani, oyun, zgrlk ve sanat arasnda ok ciddi bir iliki var.
122
BYK OYUN 56
Ve, bununla da rahatlkla bitirebilirim. Marna Abromovcin de ok sevdiimiz bir laf:
Etiin olmad sanat, kozmetikten ibarettir. Olmasa da olur. Etik de tm bunlar gerektirir. Bileceksin, yaayacaksn, oynayacaksn, tedavi edeceksin, grevini yapacaksn ve zgr olacaksn. Yoksa, hikye. Yani Para kazanrsn ama baka bir ey kazanamazsn; kozmetikten ibarettir.
BT.
Rimbaud Burcunda Bir Byk Oyun - I Roger Gilbert-Lecomte ve Byk Oyun - II/Bir Yoksunluk Krizi Olarak Hayat Byk Oyun (Le Grand Jeu) - zgr Ukan & Hseyin B. Alptekin
123
124
125
#22agustos
#internetimedokunma
@kucukarabalik: sac-solcu, dini-dinsiz, gen-yal, renci-retmen, ili-isiz. herkesin eriim zgrl iin yrdm. #15mayis @edademir: ozgur olma demiyorum, hobi olarak yine ol http://15mayis.tumblr.com/ post/5524489398/15-may-s-2011-internetime-dokunma-yuruyusu @MehmetErsoz: #22agustostan sonra; Http:// yerine Tyyp:// @Seyhan: Ben ahsen d glerin etkisiyle yrdm. May the force be with you! #15mayis #internetimedokunma @kas_mer: Hollandanin baskenti sterd dan destek ;) #internetimedokunma #15mayis #turkeynetban @deliadamalibul: #15Mayis #turkeynetban #internetimedokunma zgrlk ve Demokrasi = Aradnz kavramlara ulalamyor! http://twitpic.com/4y7f6p @miocaro: Geleneksel medya uza gremedii gibi yakn okumaktan da aciz #15mayis #turkeynetban @inhibiteur: nternet yanym. Mutluyum. #15Mayis twitter.com
126
#15mayis
#TurkeyNetBan
@volkancelik: internetime dokunma eylemi, teknoloji haberi deil, Trkiye gndemidir. #turkeynetban #22agustos #15Mayis @cyberrights: 90l yllarn ilk dnem Internet ocuklar filtresiz byd de kt ocuk mu oldu? #22agustos #15Mayis @tanrisiva: snrl karakter twitterda olur, snrsz karaktersizllik sansrc zihniyette! 15 maysta yryoruz! #internetsansuru #15mayis @UmutOnur: Netti mdfaa... #turkeynetban #15mayis #22agustos #internetimedokunma @Underd0se: Susma, haykr! Sansre hayr! #internetimedokunma #22agustos #15mayis #sansuresansur #sansureoyyok http://t.co/8JyE41P @nymph__ : sansrn en kt taraf *******dr. #turkeynetban #internetimedokunma #15mayis @yalcinaydin: Blog yazmak, video izlemek, mzik dinlemek, porno izlemek, haktr! http:// bit.ly/ixxrTt #22agustos #15mayis @serseren: Zaman kt, kolla neti! #internetimedokunma #15mayis #turkeynetban @yagmure: bugun attiginiz her adim yarin kisilacaginiz kapanin anahtari olacak! #15mayis #22agustos #turkeynetban @tugankozan: Yandas Medyaya Filtre Koy! #internetimedokunma #15mayis @ezgigun: #turkeynetban #internetimedokunma #15mayis ,yapma tayyip net kardeiyiz! @70milyon: Yryom ben ya! #15Mayis @rmncr: nternete Sehven Giriyoruz! #15Mayis @Qirpi: zgr internet, zgr yazlm, zgr gelecek! #15mayis #turkeynetban @ustunuzum: #15mayis devlet elini internetten cek! http://yfrog.com/gyqmzcqfj @bircibirci: anlayana sivri sinek saz, anlamayana davul zurma caliyoruz. taksimde. muhtesem seyler oluyor! #22agustos #15Mayis http://t.co/jROHUtw
127
@gokkii: George Orwell Dunyas adm adm Trkiyede..http://t.co/lFFxNdV #internetimedokunma #15mayis #turkeynetban @asligunel: 72 yandaki teyzem izmirdeki #15Mayis yryne katlm meer! u an rendim, pek mutlu ve gururluyum. yr be teyze! :) @pamukgozde: ay sonu geldi, bi yry patlatp filtre yazlmclarndan paralar kapsak m #15Mayis #22Agustos #TurkeyNetBan #internetimedokunma @bar_filozofu: ne aalandk be arkada! ne insanlmz ne de yzmz kald. 200 kii olduumuzu dnemiyorum, yoksa hepimiz ierdeydik. #15mayis @mehmetik: #adana #15mayis eylemini dzenlemek iin 1 defa irketten avans 2 defa aileden destek 1 defada cepten hplet yntemi ile gerekletirdik :D @atifyildirim: Allahtan birisi o yksek binaya kp kalabal grntlemi. Yoksa hakikaten 200 kiiydik biz, valla bak! #15Mayis #turkeynetban #Taksim @meliscetin: son aklama;bahar aylar gever gnl yaylar sznden tr gneli havaya eriimi yasakladk! #22agustos #internetimedokunma #15mayis @arif_ender: #15mayis hayatmn yeni balang noktas saylabilecek bir tarihtir... @erdemdilbaz: Hzeyin zmez: Ben de ocuk paketi kullanyorum. #15Mayis #22Agustos @nesilvar: belli bir kesimi pazar gn taksime ancak makarna ve kmr datm olacak dersek getirebiliriz. #15mayis @burakdonertas: Yrmek iyidir, hazm kolaylatrr, kalori harcatr, bacaklara iyi gelir. #15mayis @selinthelioness: Paketlenmek istemiyoruz! #internetimedokunma #15mayis @kedikumu: sansr iin yryerek 3 ayda 15 kilo verdim. siz de yryn. #15mayis @UmutsuzIsKadini: Beni internet sitelerinden koruma devlet. Karsn, sevgilisini, ocuklar ldrenden, taciz edenden koru. Sansre hayr! #15mayis @erentrkmn: isyan et arkadam, sz syleyecek an deil. #15mayis #22agustos #sansur #turkeynetban
128
@amtycl: dkkann nn kapatana dur dediin gibi internetin iin yr #internetimedokunma #15mayis #22Agustos #turkeynetban @Sadist_V: Ahlak bekilerine ders vermeye Taksime #15mayis @TwitDayi: Ver elini Taksim! #turkeynetban #15mayis @neozel: Hava 22 paral bulutlu, nem oran %93 mekan Taksim yrmek iin gzel bir gn #internetimedokunma #15mayis #22agustos #turkeynetban @IdilEzgi: Bu harika havada yaplacak en iyi ey Boazda yrmek out Taksimde yrmek in! Saat 2de Taksimdeyiz. #turkeynetban #15mayis @maturella: Krk yl dnsem millimotor pankart tayacam aklma gelmezdi. ey sansr sen nelere kadirsin #15mayis @zalambodont: Adriaaan for #22agustos #turkeynetban #15Mayis http://t.co/QFqFRMr @yasarix: Obama: Yes we can! Erdogan: Yes we BAN! http://bit.ly/jqt3oc #turkeynetban #turkey #22Agustos #15Mayis #netimedokunma @tinca: Remember, remember 15th of may! #15mayis #turkeynetban http://twitpic. com/4y5psh @mysilentego: Ashamed of #turkeynetban, proud of the remarkable crowd #Taksimdeyiz who are historicizing #15mayis as a day to remember @dreamypillow: rakiya haydara baldiza internete dokunma #internetimedokunma #SANSUREKARSI #15Mayis http://t.co/vFmOvOu @boyakalemi: Tecavzclere dokun, #internetimedokunma ! #15mayis #turkeynetban ! @CizgiOrman: #15mayis te bugn halkn en geni apta, lkede yanl giden eylere kar mutlak zm istedii gn olarak hatrlanacak #turkeynetban @dreamypillow: renkler kardes sansurculer kalles @dipnottv #internetimedokunma #SANSUREKARSI #15Mayis yfrog.us/nfqp7z @senturkburak: sevgili basn. bunu da yazn! internet hepimizin. #turkeynetban #22agustos #15mayis #netimedokunma ...
129
FOTORAF: Grkem Keser 130
twitter.com/gorkemkeser77 be.net/gorkemkeser
131
132
EN ANLAILMASI GEREKEN 10 HUSUSLA 22AUSTOS MEVZUATI

Deniz Tan
Filtreleme filemeyi kolaylatracak.
lan adlarna sansr dediler, 138 kelime yassah dediler. Sonra yok dediler, yanl anladnz, bilgilendirmeydi o. Tam o geti dedik, 60 akn siteden oluan bir liste gnderildi servis salayclara, kapa bunlar dendi. Baktk ki listede, bebek gayrmenkul, eki szlk gibi isimler Yuh diyorduk ki, yok kazayla olmu dendi. lkemizde internetin denetimi byle yaplyor. Yanllkla girmi listeye diye bir aklama, aklamadan saylabiliyor. Halihazrda 12 bin alan adnn yasakl olduu, hayr bilinmiyor zira aklanmyor bu rakam ama tahmin ediliyor. Bu da takribi 60 bin siteye tekabl ediyor olabilir deniyor. Yani zaten mimliyiz internet yasaklar konusunda. pld, sanki BTK Googlea porno yazyor bizim ocuklar, sradan yasaklyor demedi de biz gvenmiyoruz, seim yaklayor ya ajitasyon yapyoruz. 5651 getiinden beri olan biteni grmyoruz sanki. Hah ite bu maddeleme de ajitasyon, arptma bunlar diyenlere, Yaman Akdeniz, smail Hakk Polat, Baak Purut, Gkhan Ahi gibi internetle ve internet hukuuyla har neir, hatta bu konularda UZMAN isimlerin konumalarndan ve okuduklarmdan ok net bir ekilde benim anladklarmdr. Bir nevi 22 austos for Dummies yani. Israrla anlayamanlarn bilgisine sunarm. 10. Standart pakette sansr yok safsatas
Standart pakette en iyi ihtimalle bugnk kadar sansr VAR. En iyi ihtimal dedim bak, dikkatini ekerim. Halihazrda filtrelenmi olduundan, hazr filtrelenmiine standart diyoruz. Ha ayrca, o filtrelere bundan sonra ekleme-karma yapmak kolaylaacak. Bu konuda da, bunca zamandr yanl uygulamalaryla mrmz yiyen TBe neden gven duymadmz da anlamak zor olmasa gerek. KES 09. Proxy, DNS var, deleriz yasa yanlgs 22 Austos mevzuat bu ii zorlatryor. Hosting firmalarna diyor ki, arka kaplar yasaklayacaksn yoksa cezan keserim. Ha arka kaplar, baka yollar elbet yine bulunur ama yeni mevzuat ile ben youtubea giriyorum, siz niye girallyor. 08. Aile ba bir paket Sen diyelim 2 ocuklu bir aileye sahipsin. ocuklarn yatrdktan sonra onlarn girmesini istemediin bir takm sitelere girebilmek istiyorsun. Yok! Aile paketin varsa, ona mahkumsun. KES 07. Paketler aras yatay gei Aile paketini standarta evirmek istiyorsan, o kadar kolay deil. Bavuru yapacaksn, ben senin bana dikte ettiin aile olarak yaamak istemiyorum diyeceksin. Yani fileme. 06. Filtrelere taklacak eyler Hangi site hangi filtrede neye gre filtrelenecek belli deil. Hadi bir saniye iin pornoyu unutalm. Eki szlk, kfr ierdiinden muhtemelen aile paketinde
KES Sanki bugne kadar her ey doru ya- miyorsunuz durumunun olmamas salanmaya
www.maddebagimlisi.com
133
olamayacak. Neyin neden o pakette olduu anlalamayacak. Keyfi bir ekilde, o site bu filtrede olmasn denilebilecek. Senin ocuuna uygun olana, sen deil, devlet baba karar verecek. Misal, ateistlik hakkndaki bir site muhtemelen yer alamayacak o pakette, ocuun eyini bozar diye. Darwin? Hmmm KES 05. Ya gruplar Aile paketi 8 yanda bir ocuun grebilecei ey ile 17 yandakini bir tuttuundan ve bir tek adet aile paketi sunulduundan, 8 yanda beni leylekler mi getirdi sorularyla bouan bir ocukla, 1 sene sonra oy verebilecek olan ayn dzeyde muamele grecek. Tabii bu ocuklarn aileleri de Dolaysyla leyleklerle ilgili siteler filtreye taklrsa armayacaz. 04. Paket istememe yle bir hakkn yok. Birini alacaksn. Standart paket bugnk ite dersen de deil, akladk daha nce. Kald ki bugnk durum zaten berbat, bugnk duruma sevinecek hale geliyor isek, vay halimize. 03. Fileme Bir daha, bir daha sylyorum. Filtreleme filemeyi kolaylatracak. Kimin hangi pakette olduu bilinecek. Ahlakl internete girenler ile ahlakszlar kolaylkla ayrlabilecek, isimleriyle bilinecek. 02. Ticari kayp Hadi ifade zgrln, bilgiye erime hakkmz, bunlar en birincil haklarmz olduu halde nemsemiyoruz diyelim, peki ya para? Money talks deil mi? Peki o zaman standartta var olup da aile paketine giremeyen bir takm porno olmayan ticari sitelerin, bu filtreleme yznden, ulaabilecei insan saysnn yani mterilerinin azalmasyla urayacaklar maddi kayplar? Hmmm Dnmemi miydiniz? dnn bir o zaman bak. Aa siz sadece porno mu taklacak filtreye sanyordunuz? KES 01. ocuklar koruma safsatas Her salkl aile
ocuunu korumak ister. Her salkl birey ocuklarn ruh sal bozacak eyden kanlsn ister. Her normal insan ocuk istismarna kar durur. Bu ahlaksz zannedilen Bat lkelerinde bile byledir allah sizi inandrsn ki. Akl ve ruh sal yerinde hibir ebeveyn, 7 yandaki ocuunu yanna alp, gel, porno seyredelim yavrucum demez. Gel gr ki, her porno ya da her mstehcen ierik ocuklarla ilintili demek deildir. Bu bir. kincisi ocuklarn bu malzemeyi grmesinin yarataca ruh alkantsn gidermek ise ama, zm devlet filtrelemesi deil, her ailenin kendi ihtiya ve grne gre seecei BREYSEL filtreleme programlardr. Yetikinlerin mstehcen ierie bakabiliyor olmas, ocuklar ilgilendirmez. KES Bunun dnda, ocuunun bu malzemeye kazayla (...) deil de srekli olarak eriememesi ve internette ya da herhangi bir yerde yanl kii ve materyellerle kar karya gelmemesini salamak, kar karya geldiinde ise doru davranmay bilmesini retmek ebeveynin grevidir, devletin deil. Devletin ocuklar korumak adna yapmas gerekenler ise ok eitlidir. Bunlarn arasnda mesela: ocuk fuhuuna dur demek, ocuk pornosuyla savamak (normal porno veya mstehcenlik demiyorum bak), ocuklara edilen tecavzlerin nne gemek, ensest ve tacize kar yaptrmlar uygulamak, sokak ocuklar iin programlar gelitirmek, 12 yandaki kzlarn 70 yanda dedelere satlmasnn nne gemek, tre cinayetleri konusuna eilmek, ocuk ii sorununa el atmak, okula gnderilmeyen ocuklarn okula gnderilmesini salamak, okulu olmayan ocuklara okul vermek, hastanelerde bebeklere makyaj yaplmamasn salamak gibi geni bir yelpazede seyreden pek ok husus vardr. BT.
134
136
Florentina Pakosta
OCUK PORNOSUNA KARI NTERNET FLTRELEMEK

Kaan Doren
Her eyden nce ocuk pornografisini tanmlarken ocuk pornografisi diyerek byk bir yanllk yapyoruz
vrupa Birlii yesi lkelerde ocuk pornografisi ile mcadele ad altnda interneti sansrlemek amacyla verilen bir ner-
dilde bulunmal. nk karsnda olduumuz bu olayn pornografi ile alakas yok. stelik bu kavram kargaas yznden mevcut olan suun da teryalleri dzenli olarak tketenlere bunun pornografinin bir eidi olmayp, tketilenin ocuklara man polisinin yapt istatistie gre, tecavze uannda film veya fotoraf ile grntleniyor. 2008 yl istatistiklerine gre 150982de 98 gibi bir rakam filtrelenilebilir blmnde rastlamak mmkn deil. Bir ksm, mobil telefon grntleri, mail, P2P gibi daha kapal komnikasyon aralar ile datlinternette, yine Almanlarn bizdeki ihbarweb gibi
ge var bugnlerde. nergeyi veren, arl yeteri kadar vurgulanamyor. Yani bu tip ma-
Avrupa komisyonu yesi, sve Folkparti yesi, politikac Cecilia Malmstrm. Bu nerge verilir vebir kampanya balatt. nergenin dier dillere evgrltye Almanyadaki Zensur Ursula kampanyas da elik etti. imdi bu nergeyi biraz irdeleyetanmlarken ocuk pornografisi diyerek byk bir yanllk yapyoruz. nk ocuk ve pornografi burada rza, anlama ile yan yana gelen kavramlar demutabakat sz konusu. Aksi olan durumlarda bu
rilmez Telecomix Twitter zerinden olduka etkin tecavz olduu sinyali gnderilemiyor. # Alrilmesi iin yardm isteyen Telecomixin kard rayan ocuklarn % 1 i ayn zamanda da bu tecavz
lim. # Her eyden nce ocuk pornografisini var. Bu materyallerin hepsine de internetin
il. Oysa ticari ve amatr pornografide bir anlama, yor. # Datm yollarndan yalnzca biri olan pornografi deil, tecavz olarak deerlendirilmeli bir uygulamalar var. Bu sistemde, yine 2008 ylnda ki, zaten bu da yetikinler sz konusu olduu halde toplanlan 2562 ikyetin 449unda illegal materyadahi su iermekte. O halde bu tarz internette olmasn istemediimiz materyalleri ocuklara iddet ya da maniplasyon uygulayarak tecavz diye le rastland. Bu bilgilerden sonra imdi de ocuk istismarna kar interneti filtrelemeyi ngren bu uygulamann ana hatlarna bakalm. imdiki hali
isimlendirmemiz gerek. Evet, biraz uzun oldu ama ile 3 safhadan oluuyor bu plan. 1. safha: Filtben dilbilimci deilim, daha uygun bir ekli her releme tekniinin uygulamaya geirilmesi. Burada
postdijital.com
137
rnekler bize interneti filtrelemenin inefektif bir metot olduunu ve asl problemin kaynana ynelmektense, vr-zvr ile vakit geirildiini gsteriyor.
ama ocuklara tecavz ieren video, fotoraf gibi materyallerin datmnn durdurulmas. Bunun bir ad da CSAADF (Child Sexual Abuse Anti Distribution Filter). 2. safha: Bu filtreye taklan internet sitelerinin analizi. Sitelerin ticari olup olmadklar ve identifikasyonu. Daha sonra bu sitelerin bal bulunduklar servis sunucular ile irtibata geerek internetten kaldrmak. 3. safha: Ticari kazan salayanlarn, datanlarn, retenlerin tespiti ve bunlarn yakalanmas. Bu planda en ok gze batan, ancak 3. safhada kriminal bir ebekeye ulalabilmesi. Yani ocuklar bu tacizden korumak, bulunduklar ortamlardan onlar daha gvenli ortamlara tamak bu planda kesinlikle birinci derecede nemli bir madde deil. AB yesi lkelerin bu probleme bir zm getirmek adna toplanp bir filtre listesi yaparken, problemin asl olan internetteki video ve fotoraflar temizlemeye ilikin bir abay ncelik srasna koymamalar cidden ok ilgin. E-ticaret ve internetten alveri yapabilme teknolojisinin geliimine paralel olarak kan, kredi kart dolandrclna ynelik pishing siteleri, bankalarn abasyla, tespit edildikten 4 ila 8 saat aras bir zamanda internetten kaldrlabilirken, bahsi edilen ocuk tecavz ieren materyaller internette 30 bu filtreleme? Biraz daha yakndan bakalm. CIRCAMP (COSPOL Internet Related Child Abuse Material Project) adl proje kapsamnda alan lkeler Norve, ngiltere, Danimarka, Belika, Fransa, sve, Malta, Polonya, rlanda, talya, Hollanda, Finlandiya ve spanya. Bu lkelerden Norvein blocking listine taklan sitelerin konuland lkeler haritada yle grnyor: KES Burada komik olan, bloklama konusunda gerekten iyi bir teknolojiye sahip olan ve bunu kullanan Kanadann kendisinden o nl listeye 79 site girmesi. ngiltere (GB) 54 site ile 8. srada. Oysa Internet Watch Foundationn toplad bir liste ile oluturulan Cleanfeed tm ngiliz ISPlerinde kullanlyor. Yine hatrlayacamz bir rezalet IWFnin bir Wikipedia maddesini, Scorpions adl grubun 1978 yl albm Virgin Killerin kapan ierdii iin filtresine katmas. Bir baka rnek Finli gvenlik aratrmacs Matti Nikkinin lkesi Finlandiyann filtresine taklmas. Mattinin suu sve ve Finlandiyann blok listesini ele geirip analiz etmesi. Bu analize gre listede yer alan 1047 sitenin yalnzca 37sinde illegal ierik vard. Tm bu rnekler bize interneti filtrelemenin son derece inefektif bir metot olduunu ve asl problemin kaynana ynelmektense,
gnden fazla kalabiliyor. Bu size de garip gelmiyor vr-zvr ile vakit geirildiini gsteriyor. 1996 mu? (Cambridge niversitesinin aratrmas.) senesinde kullanmaya baladm internette, zel Kt zerinde byleydi, peki pratikte nasl iliyor hayatmda surf yapma alkanlm dnda, dier
138
Sonuta tacizciler ve taciz edilenler yine ayn hayata devam ediyor. Asl benim midemi bulandran bu riyakrlk, dostlar alverite grsnclk.
bloumda yazacam kaynaklar aratrrken de olduka cesur bir ekilde her trl siteye girip kyorum. Bu 14 yl boyunca, genelgeer ad ile ocuk pornografisine rastlamadm ok aka ifade etmeliyim. Cecilia Malmstrmn de byle bir eye rast geldiini zannetmiyorum. Kald ki bu tarz materyallerin youn bir varlndan sz etsek dahi, byle bir gereklik halinde, bu suu ileyen kriminal profilleri daha da yeraltna itip, izlerini srmeyi zorlatrmyor muyuz? 50 veya 500 kii ekran nnde tecavze urayan ocuklara bakp mastrbasyon yapacaksa, yalnzca bunun nne gemi oluyorsun. Ve bunun nne gemek iin demokratik, zgr toplumdan dnler veriyorsun. Sonuta tacizciler ve taciz edilenler yine ayn hayata devam ediyor. Asl benim midemi bulandran bu riyakrlk, dostlar alverite grsnclk. Yine de tek bir ocuun bile tacizinin nne geilmesi iin ok eylerden feda etmeye hazr olduumuzu sylemeye gerek yok herhalde. Ancak demokrasi, zgrlk ve zel hayatn kutsallndan dn vermemiz gerekmiyor. Zaten iin sevindirici taraf, buna gerek de yok. Great Firewall of China ve benzeri sistemler, demokratik, zgr ve ada toplumlarn kendilerine bitikleri deli gmlekleri olmamal. nternete eriime blok koyma, ocuk tacizi ieren materyali kaldr, kaldrt [Balk: nternette ocuk Pornografisini Bloklamak Neden Byk Bir Fiyasko?] (...) Her eyden nce, ocuk pornografisi ierdii phelenilen internet siteleri, uzmanlar tarafndan uluslararas olarak erevesi belirlenmi, ocuk pornografisinin tanmn yapan standartlara baklarak deerlendirilmeli. Sz konusu sitenin gerekten ocuk pornografisi kategorisinde olduu kesinletikten sonra da alnacak en etkili nlem, bu sitenin yayndan kaldrlmas olmal. (Trkiyede bir sitenin filtreye taklmas iin ocuk pornografisi iermesine gerek yok. Playboy bile sokakta satlyor ama internette eriime engelli!) Yoksa site ile ilgili bilgileri bir filtreleme listesine yazdktan sonra o dosyann bir daha kapan amamak ne kadar zm olarak kabul edilebilir? Bu konuda ok arpc bir alma, Alman AK Zensur (Arbeitskreis gegen InternetSperren und Zensur) adl inisiyatif grubundan geldi. inde svein de bulunduu Kuzey Avrupa lkelerinin ortaklaa oluturduu internet ocuk pornografisi filtresinde adlar geen 167 siteyi mercek altna yatran AK Zensurun vard sonular gerekten ibretlik. Bu almay gz ard etmek, ocuk pornografisi suuna ortaklk etmek deilse nedir? Karar okuyanlara brakyorum. * Sansrlenen, filtrelenen, kara listeye alnan 167 sitenin yalnzca 3 ocuk pornografisi ieriyor. * llegal materyal ieren bu siteden ikisi, yalnzca Kuzey lkelerinin ortak filtresinde deil, baka filtrelerde de ad geen siteler. Hem de 2008den beri... Yani 2 yl nce
139
Tm bu tabloya ramen resmi kaynaklara sorduunuzda, interneti filtrelemenin ocuk pornografisine kar etkili bir yntem olduunu duyuyorsunuz. Grld gibi bu byk bir yalan. En hafif hali ile aptallk.
ocuk pornografisi ierdii tespit edilen bu siteler, yalnzca filtreye konulmakla yetinilmi. Her ikisi de AK Zensurun aratrmay yapt tarihte aktif olarak yaynlarn srdren siteler. * ocuk pornografisi ieren bu site de konulandrldklar web sunucularnn yneticileri ve alan ad kaydeden servisler ile yaplan mail trafii sonucu yarm saat (30 dakika) iinde yayndan kaldrld. Tm bu tabloya ramen resmi kaynaklara sorduunuzda, interneti filtrelemenin ocuk pornografisine kar etkili bir yntem olduunu duyuyorsunuz. Grld gibi bu byk bir yalan. En hafif hali ile aptallk. Listede yer alan baz sitelerin, brakn pornografiyi, plaklk bile iermedii de raporda belirtiliyor. KES Bu arada yeri gelmiken ve konuyla da ilgiliyken syleyeyim. Getiimiz gnlerde T.C. Cumhurbakan Abdullah Gl, Columbia niversitesinde yapt konumada Trkiyede internet sansr yok. dedi. Bugne kadar engellenmi 10 bin sitenin olduu bir lkenin cumhurbakan iin phesiz ok talihsiz bir aklama. Neresinden tutsanz, elinizde kalr. Bu tip aklamalar ciddi kredi kaybna yol ayor. Sonuta insanlar aptal yerine koymu oluyorsunuz.
Allahn sopas yok; bu aklamadan hemen sonra bir milletvekilinin evlilik d ilikisine ait gizli ekimler Vimeo adl video paylam sitesine yklendii iin siteye eriim engeli geldi. Adn duymadm, duysam da hangi partiden olduunu asla bilemeyeceim ve de zel hayat ile ilgili gizli grntlerinin zerre kadar ilgimi ekmedii bir insanla ilgili gereksiz tm bilgilere Twitter, Facebook, FriendFeed yolu ile gark oldum, diyelim. Oysa bu milletvekili, ikyetini adalet sistemine yapp Vimeonun eriimine engel koyduracana, sitenin ikyet departman ile 3 satr yazma yapsayd, yukarda AK Zensur rneinde olduu gibi; a) Ban kuma gmen devekuunu taklit edip, ok kolay alabilecek bir eriim engelinin sorumlusu olmak yerine videonun kendisini kaldrtabilir, b) Bu videoyu yzbinlerce insana kendi eliyle reklam yapmaz, c) smi ile Googleda yaplan tm aramalar da bu video ile ilikilendirecek sonular yaratmazd. Aslnda politikaclar internet ile savamak yerine onunla dost olsalar, bu iten en kazanl kacak olan yine de kendileri olurdu. Bunu grmemeleri ise yazk ama artc deil.
BT.
140
22 AUSTOS MEVZUSUNDA GZDEN KAANLAR

Eren Emre Kanal
Bir kullancya ne kadar ok seenek verirsen akl o kadar karr.
22agustos mevzusunda bence herkesin gzden kard ok nemli bir nokta var. yle bir hak veriliyor ki sadece devletin
rnein bir start-upnz var ve start-upnz baz byk irketlerin karlarna ters dyor. #22agusmeselesi ve bu konuda yapabileceiniz neredeyse hibir ey yok. Bir servis salayc neden ken-
Maddeler arasnda servis salayclara tos ile sizin Trk internet tarihinden silinmeniz an
deil, iletmelerin de sansr yapmas inanlmaz ko-
laylayor. Aadaki iki madde servis salayclarn di paketini yaratmak isteyebilir? 1. karlarna kendi gvenli paketlerini yapmalarna izin veriyor aykr siteleri daha kolay yasaklayabilmek iin. ve bununla kalmayp kendi kara listelerini yaratmalarna imkn veriyor. (2) letmeciler, gvenli internet paketinin yan sra, farkl isimler altnda farkl 2. Farkl paketleri farkl fiyatlardan satmak iin. 3. Daha limitli internet paketleri yapp bunlar farkl fiyatlardan satp kr etmek iin. Tasarm dn-
hizmet paketleri sunabilirler. (3) letmeciler g- yasnda ok ak bir kural vardr; bir kullancya ne venli internet paketi altndaki kullanc profillerindeki kadar ok seenek verirsen akl o kadar karr. u an kara listeleri, yerel veya uluslararas kurum/kurulula- Trk internetinde: 1. Farkl balant hzlar, 2. Farkl rn veri tabanlarn kullanarak geniletebilir ancak be- kotalar, 3. Limitsiz internet gibi hlihazrda anneleriyaz listeler zerinde deiiklik yapamazlar. Yani yarn bir gn, TTnet sadece YouTube paketi, Spor Siteleri paketi, Facebook-Hotmail paketi gibi paketlerle gelebilir. En az bunun kadar kt olan ey mizin kafasn kartran paketler var. Bunlara bir de 4 devlet + servis salayc paketlerini eklediinizde size gelen mteriyi kandrmak iin inanlmaz byk bir frsat gemi oluyor elinize. nsanlar
ise, servis salayclar bunlar + devletin paketlerini en ok tedirgin olduklar konularda korkutursanz, farkl fiyatlardan satabilirler. (Evet, bunun cretsiz her istediinizi yaptrabilirsiniz. Ailelerimizin yzde olmas ile ilgili bir madde var ama bu maddenin ucu salayclarla baz anlamalar yaparsa, szlemelerine ok rahatlkla X video sitesini, Y mzik sitesini ka standart paketi almak ister, eer u cmleleri nz katil, gay veya uyuturucu bamls yapabilecek her trl siteden kurtarabileceiniz gibi, bilgiak.) Daha da kts, atyorum M-Yap servis duyarlarsa; Gvenli aile paketi alrsanz ocuklar-
yasaklayn. gibisinden maddeler koyabilir. Sonuta sayarnz porno sitelerden gelecek virslerden de servis salayclarn da artk kara listeyi geniletme korursunuz. stelik gvenli aile paketi standart pahakk var. Senaryoyu daha da ktletireyim. ketten 10 lira daha ucuz! BT.
siberkultur.com
141
FOTORAFLAR: Volkan elik
twitter.com/volkancelik
142
143
1984 VE SANSR
Ufuk zgl
Gemii kontrol eden, gelecei; u an kontrol eden gemii kontrol eder
etiimiz sene nemli bir bilim kurulu- birok ekilde hayatmza girdiinin? Gerekten unun alanlarna ynelik dzenlenen sonraki program sunmaya balamadan mantksal aklamasn yapabilecek birileri varsa Fakat dn bir bugn iki derken, bir iletiim sektr letiim Sempozyumundaym. leden seve seve dinlerim, hatta gelsin burada anlatsn.
nce, krsde dnyann nde gelen halkla iliki- alan olarak da son derece rahatsz olduum eler irketlerinden birinin Ynetim Kurulu Bakan kilde, belli bal popler aralarn kara listeye alnile bir taraftan sunumunun son haline bakyor, bir mak zere olduunu ve yine bir sebeple onlara da taraftan da sohbet ediyoruz. Kendisi iletiim dn- eriimin yasaklanacan dnmeye baladm yasndaki son trendlerle ilgili sunumunda, sosyal George Orwell 1984 okuyanlar bilirler. Gemedya dnyasnda popler olan belli bal rnek orge Orwell 1984te, Okyanusya ve Avrasya olarak sosyal alara yer vermi. O blme sra geldiin- kutuplaan bir dnyada ve zamanda, Okyanusya de soruyor: YouTubea deindim ama duydu- denilen lkedeki insanlarn tm hareketlerinin ve um kadaryla Trkiyede eriim yasakm, doru mu? Glmsedim, doru dedim, birok insann dncelerinin kontrol altna alnmaya alld, bu hareket ve dnceler zerinde her trl etkisi
kendince zmler reterek eriim saladklarn olabilecek dil, kltr, iletiim organlar, vb. aralarn ekleyerek. Neden diyerek bakt Bize anlatlanlar bu ama dorultusunda yok edildii ya da deiaktardm aktarmasna da, zaten benim bile bu l- tirilip kullanld bir devlet dzenini eletiriliyor. kenin bir vatanda olarak anlamadm eyleri an- Demokrasi ve zgrlk kavramlarndan arnlatabilmem zor oldu KES Her ne sebeple drlm bir dil, insanlar gnn 24 saati dzenin en olursa olsun gn be gn farkl iletiim aralarm- nemli unsuru tele ekranlar vastasyla izleniyor, zn kstlandnn farknda myz? Sadece iletiim lanlan aralarn elimizden alndnn? Bu sansr yoldan sapanlar buharlatrlyor, tarihin gerekleri m KES Bakahraman Winstonn sr gibi kurmak iin deil, belli bir fayda yaratmak iin kul- bile saptrlyor Her ey kontrol zerine kurgulanuygulamalarnn sadece internet zerinden deil, saklad gnlnden: nsanlk mirasnn
comm101tr.blogspot.com
144
kuaktan kuaa aktarlmas kiinin sesini duyumsamasyla deil, akln ve saduyusunu koruyabilmesiyle olabiliyordu. Masaya dnd, kalemini mrekkebe batrarak yazmaya koyuldu: Gelecee, ya da gemie; dncenin zgr olduu zamana; insanlarn birbirlerinden farkl olduklar, yalnz yaamadklar, gerein var olduu ve yaplann silinemedii bir zamana: Tekdzelik andan, yalnzlk andan, iftdn zamanndan, Byk Biraderin andan selam! Kitlelerin gndemi alglaylarnn ve verdikleri tepkilerin tarihten getirdikleri gereklikler tarafndan ekillendirildiini baz alrsak, gemii kontrol etmenin, gelecein kontrolnde ne gibi bir rol olduunu daha iyi anlayabiliriz. Film ve romanda ak bir ekilde propagandas yaplan rejim, en nemli iletiim arac olan tele ekranlar kullanarak srekli gerek olup olmad belli olmayan savalarda kazanlan zaferleri, kahramanlk hikyelerini yaynlyor, insanlarn hayatn 24 saat kontrol altna alarak dnmeyi bile engelleyecek nlemler alyor, rejim d dnceleri en ar ve en hzl biimde cezalandryor ve sonunda farkl dnenleri bile kendilerinden ayrtrarak
amalad prototipler haline getiriyor. letiimin en nemli paras olan geri bildirim yollarnn tkal olduu bir sistemde, kaytsz artsz gereklerin dayatlmas ile insanlar, aslolan gereklikten ve genel toplum menfaatinden en uzak olacak noktada zaptediliyor ve tepki verebilecekleri tm ortamlar yok ediliyor. Gnmzde baz konvansiyonel medya organlarnn kitleleri bilgilendirme ilevinden uzaklaarak, arptlan gerekler ve sanal gndemler ile gven yitirdiini biliyoruz. Sosyal medyann ykseliinin bir sebebi bu zaten. nsanlarn bilgi alma- iletme konusunda daha zgr! olma aray 1984n bakahraman Winstonn gnlklerini saklad gnleri yaamyoruz tabii ki de. En azndan hala bir klavyem ve eriimi yasaklanmam bir bloum var Peki, yarn ne olacak? Her eyin bir alternatifi var tabii fakat burada konumuz A, B ya da C sitelerinin yasaklanmas deil. zerine dndmz, tartmaya atmz; bu eriim yasaklar yerine yaplacak baka hibir ey yok mu? Almlarla dolu bugnlerde, ben de buna cevap bekliyorum. Halen daha bu lkenin bir vatanda olduumu hatrlatarak BT.
145
BIRAKIN NTERNET DMANLIINI

Simto Alev
Bu siyah giyenler kedi keser, krmz giyenler Mustafa Keser demek ya da tm hakemler ibretliktir demek gibi bir ey.
e zaman televizyonda bir stdyo progra- uradn iddia edene inanlmaz haklar sunmakm izlesem, illa ki mevzu internetten de tadr. Ancak bu haklar kullanmadan nce, szlk geiyor. Bu yemek tarifi programndan ya da internet kullanclarnn kimler olduunu siyasi tartma programlarna kadar ge- bilmek gerekiyor. Erturul zkkn Twitter terneti kullananlar, siz televizyonlar, gazeteleri birer bireyler; niyetleri de berberistanda bir berinterneti kullanan insanlar, sokakta karnza kan alan adam internette mesela. Ayakkabnz aldinternette, gittiiniz barda biranza su katan hyar
ni bir deve ty yelpazede srp gidiyor. Televiz- macerasn trplediim yazmda da belirttim; inyonlarda internetten szedenlerin olmas uzaktan nn yanl yerlere vurup birilerini rahatsz ettiini haberler var(d): nternetten tant adam d nternette tant adamla evlendi, her gn drnca soda iti imdi ise nce Facebookun kulaa ho gelse de yaklanca davulun tokma- kullananlar gibi etten kemikten gerek insanlar ve grmemek mmkn deil. Yllardr sren ber dkkan amak deil. Her eyden nce katili oldu nternette chat yaparken dolandrl- insanlar. Siz manavdan elma alrken srtarak muz dayak yiyor nternette oyun oynayan gen l- nz maazada size ho geldiniz diyen adam da popler olmas, ardndan selebritilerin Twitter da orada. Sanz kesen berber, aynz tazeleyen (Pelin Batu tuvitr diyor) kefetmesiyle i rn- ayc, sokakta sizi tanyp selam veren adam, tm dan kt. 10 yldr var olan szlkler, bu gnler- hayranlarnz ve sizden nefret edenler de interde alan davalarla ok daha popler. KES nette. nanmayacaksn ama, sen bile internette(...) ek$i szlk bata olmak zere bir ok popler sin! (...) Bu yzden internet kullancsn ayr szlk, avukatlarn da iinde olduu moderator bir grup olarak grmekten vazgemek gerek. Bu kadrosu ile korunmakta. Bu sebeple de hukuksal siyah giyenler kedi keser, krmz giyenler Mustafa olarak su saylacak hibir bilgi szlklerde yer almamaktadr. Olur da gzden kam bir eyler Keser demek ya da tm hakemler ibretliktir demek gibi bir ey. Olur mu hi yle ey? Ben de kal-
varsa da yasalar zaten madur olandan yanadr. Bu- kp Tm gazete yazarlar ile balayan cmleler gn pekok sebeple ikayet ettiimiz 5651 sayl kursam? Hem televizyonlarda, gazetelerde adm kanun tamamen site kart bir ekilde hakarete vermeden internet kullancs, szlk yazar
www.simtoalev.com
146
nternette yazan her insan ayr bir lisan ve hibir siteyi, grubu, partiyi, tavan temsil etmiyorlar.
diye benden sz ediyorsunuz, deil mi? Bu aamay getikten sonra birey szcne odaklanalm. nternette yazan her insan ayr bir lisan ve hibir siteyi, grubu, partiyi, tavan temsil etmiyorlar. Bu insanlarn her birine de dava ama hakknz var. Yani youporn.comda bana hakaret ediyorlar demek yerine, xxx18+ kullancs bana hakaret ediyor deyip o kiiye dava amak en dorusu. E adam benim hayran olduum Nihat Doana hakaret edip krmz izgiyi gemi. Neden beni de suluyorsun ayn sitedeyiz diye. Bu eye benziyor bak; imdi ben bi kafede oturuyorum, arkada var tavla oynuyoruz. 4-3 yeniliyorum ama marsa da yolum var. O srada 12. numaral masa Ece Erken hakknda saf falan diye densizce konuuyor. Sonra sen geliyorsun, ben tam mars edecekken tavlay elime veriyorsun. Olacak ey mi? KES nternette takma ad kullanm da bir saklanma gds deil, bir tr kullanm alkanldr. Facebook bunu bir miktar tersine evirmi olsa da anonim kalmay tercih edenler de var. Sayg duymak gerekiyor. nk meselenin znde bir gr bildirimi var. nternetteki adamn kim olduunu bilmediin gibi, mahalle kraathanesinde Dostoyevski okurken seni sven adamn da kim olduunu bilmiyorsun. Fark yok, varsa da fiyatdr.
Hakaretler, anonimlik hakk, yasal prosedr, lahana turusu iin sadece bir blm. Mesela Twitterda o an yaptm ii yazmam sama bulanlar var. E iyi de kela kardeim, sen beendiin bir kitab dostlarnla paylamyor musun? Hi, bir arkadana ulan ne imiim dn gece demiyor musun? Twitter gibi siteler bu ii daha hzl bir ekilde daha ok arkadaa ulaarak yaptryor. Paylaacak daha ok nesnem ve fikrim olmas da bir zahmet senin eksikliin olsun. (...) Yukardaki paragrafma bu internet dmanlarnn cevabn da tahmin ediyorum: Ben internetten deil, yzyze ya da telefonla sadece yaknlarma paylayorum. Sizin gibi tanmadm binlerce insana deil. Tahminim yanl deilse, cevabm da hazr. Her eyden nce internet bir iletiim arac. Dumandan saymaya balamayacam, zaten solisti Kaan iin ke dedikodular var ama biz mektup ile baladk mesela. Sonra telefon girdi hayatmza, birilerine mektup yazmak yerine ara sra balatarak arama frsat bulduk. Sonra direkt arayabilir olduk, telefon cebimize girince her ana inebildi arama skl Devrim diye SMS hizmetini sundular bize. Kimse bana arkadalarma ocukluumda grdm 3-5 rnei gibi mektup yazmak yerine telefon ayorum diye kzmad. Bugn ise
147
Pek ok bilgiye dorudan internet vastas ile eriiyorum. Siz, bilgilerin yanl olduunu, kendi bildiinizin doru olduunu dnseniz de ben gerekten doru bilgilere eriebiliyorum.
ayn kiilere internetten ulayorum diye yarglanabiliyorum. MSN gibi iletiim aralarnn bazlarn, Twitter gibi sosyal a sitelerinin onlarcasn farkl amalarla aktif olarak kullanyorum. Listelerinde yzlerce kii var. Bunlarn en az yars ska yzyze ya da telefonla grtklerim. Ayn ehirde olduklarmn neredeyse tm ile en azndan bir defa grtm ve sesini duymadm insan sayldr. nternet bu balamda (ve balgamda) sadece bir iletiim aracdr. Siz farkl olduunu dnyorsanz ya da farkl kullanyorsanz, kusur yine bende deil. Sende de deilse, kesin kad kzndadr Ulaabildiim dier binlerce insansa, bilinli olarak beni takip etmeyi seenler. Biri beni Twitterdan eklemise, yaptklarm ya da dndklerim ilgisini ekiyordur. Zaten televizyoncular, gazetecileri de kendi mecralarnda ayn sebeplerle takip ediyoruz. Madem yle, biz de ke yazs okumayalm (m?) stelik ayn zamanda ben internet sayesinde gerek bir i ile para kazanyorum. Tm banka ilemlerimi oturduum yerden yapyorum. Kazandm vakitle daha
ok okuyabiliyor ya da arkadalarmla vakit geirebiliyorum. Pek ok bilgiye dorudan internet vastas ile eriiyorum. Siz, bilgilerin yanl olduunu, kendi bildiinizin doru olduunu dnseniz de ben gerekten doru bilgilere eriebiliyorum. KES Dahas var, sen televizyonda her eyi konuamazken, ben urada bok falan yazsam kimse bir ey demez. Yazdm bile zaten. Senin gazetede yazamayacan her eyi ayn ekilde ben burada zgrce yazabilirim. Bu dnme, dnm aktarma hakkm da kimseye zarar vermez. Sana bile Birka adam interneti yanl kulland, yanl yorumlad ya da birka milyon internet kullancsndan 50si kendisini beenmedii iin bana adm kullanmadan hakaret edebilmeleri, her anlamda bana fayda salayan bu teknolojiyi faydasz sanmalar, bakalar ile iletiim kurabiliyorum diye beni bo adam ilan etmeleri, kendilerini zaten eskaza milyonlarca kii izleyebiliyorken beni takip eden 1000 kiiyi ekememesi beni gerekten rahatsz ediyor. KES Hadi, ptm hepinize! BT.
148
haydarhayvanansiklopedisindekigeyigibaldiziadrianneyegoturdu.com
149
FOTORAFLAR: Volkan elik 150
151
153
155
ANADOLUYU VERMEYECEZ!
Manifesto
ARTIK BR SEM YAPMAK ZORUNDAYIZ: Ya s- gibi kavramlar doann smrlmesi iin gereknr tanmayan tketim alkanlklarmz srdrerek, e gsterilemez. BU ilkeler dorultusunda, doayla birlikte kendimizi de yok edeceiz ya da aada sraladmz admlarn gereklemesi iin onunla uyumlu bir yaam seeceiz. Doa- harekete geiyoruz: 1) Doay bir meta olann varoluuna, binlerce yldr bu topraklarda ya- rak gren kalknma modeli terk edilmeli, doaaam olan uygarlklara, ait olduumuz topluma namzn yaama hakk anayasal gvence altna ve gelecek nesillere kar duyduumuz vicdani so- alnmaldr. 2) Her insan doduu yerde dorumluluun gerei olarak, biz ikincisini seiyoruz. yabilmeli ilkesinden yola karak, krsalda yaayan Doas ve yaam alanlaryla birlikte, yok olma tehli- insanlarn byk kentlere gn engelleyecek kesiyle kar karya olan bizler u gereklerin altn ve geleneksel yaam biimlerimizi destekleyecek iziyoruz: Doa kendi bana vardr ve insan onun sadece bir parasdr. Varoluumuzun mmzn dna kartlp tekiletirilmesi kabul edilemez. Doa canl bir varlktr. nsanlar, irketler veya devletler doann sahibi olamaz, doann kadim dengesini ve ileyiini bozacak herhangi bir tasarrufta bulunamaz. Doa lemez. nsan doa iinde yaayan her canl gibi geicidir. *Kendinden sonraki nesillerin ve dier canllarn da iinde yaayaca doaanay; onun lerini sahiplenmesi veya zelletirmesi, bir mal dzenlemeler hayata geirilmelidir. 3) Krsal yaammz, kltrel mirasmz ve biyolojik eitlielektrik santral (HES) ve baraj projelerinin tamam durdurulmaldr. #Bugne kadar yaplm uygulamalarn doal alanlarmz zerinde yaratt ykm giderecek almalar acilen balatlmaldr. 4) Ormanlarmzn yok olmasnn nn aacak 2B yazelletirilmesine dair hazrlklar durdurulmaldr. 5) Ne koruma alanlarn, ne tarm alanlarn ne de canl yaamn dikkate alan madencilik faazerindeki etkisi gz ard edilerek verilmi tm ma-
yegane kayna olan doann evre adyla yaa- liimizi tehdit eden, kr hrsyla hazrlanm hidro-
zerinde herhangi bir mlkiyet hakk iddia edi- sal dzenlemeleri derhal geri ekilmeli, ormanlarn
dalarn, ormanlarn, kylarn, derelerini, gl- liyetleri durdurulmal, bu faaliyetlerin ekosistem gibi alp satmas asla kabul edilemez. Te- den ruhsatlar iptal edilmelidir. 6) Topraklarn miz ve salkl doa ve bunun birinci art ola- verimsizlemesine, temel geim kayna tarm olan rak su, tm canllarn doutan gelen en temel hakkdr. Bu hakk ihlal edebilecek hibir kanun ve uygulama kabul edilemez. Tek bana sinin nedeni olamaz. Srdrlebilir kalknma, koruma kullanma dengesi, stn kamu yarar kylnn yoksullamasna ve su kaynaklarnn ar kullanmna neden olan yanl tarm politikalar terk edilmeli; tm tarmsal faaliyetlerde doann ilkesi benimsenmelidir. 7) Tm canl yaamn tehdit eden hibrit tohumlarn, GDOlu rnlerin ve
hibir canlnn ihtiyac, doann tahrip edilme- dengesini gzetilmeli ve doru yerde doru rn
vermeyoz.net
156
ANADOLUYU VERMEYECEZ!
retimde kullanlan her trl kimyasal maddenin kirleten der mant ve uygulamas terk edilmeli, kullanm durdurulmaldr. 8) Bizden nce bu topraklarda yaam onlarca uygarlktan gnmze miras kalan Hasankeyf gibi nice kltrel zenginlidoaya zarar verenlerin ar cezalara arptrlmasn ngren yasal dzenlemeler hayata geirilmelidir. 14) Yapt yatrmlarla doann dengesi-
imizi tehdit eden projeler ve uygulamalar derhal ne mdahale eden icrac bir kurulu niteliindeki durdurulmaldr. #Sadece bize deil tm insanla Devlet Su leri (DS) ile doay korumakla ykml ait bu deerler itinayla korunmal, gelecek kuaklaevre ve Orman Bakanln ayn at altnda birlera en iyi ekilde aktarlmas iin gerekli almalar tiren yap derhal deitirilmelidir. evre ve Orman acilen balatlmaldr. 9) Sosyal ve ekolojik Bakanl, irketlerin karlarn savunmak yerine; maliyeti gzard edilerek planlanan ve ehirlere asli grevi olan, doay koruma grevini yerine gedaha byk g dalgalarnn gelmesine yol aacak otoyol, kpr ve konut projeleri durdurulmal, karbon salnmn azaltacak demiryolu ulam gelitirilmeli ve yaygnlatrmaldr. 10) Var olanlara tirmelidir. Kendini doa anann sahibi deil bir paras olarak gren bizler : inde varolduumuz doay ve onun hassas dengesini tehdit eden, yukarda sraladmz ilkeleri ve talepleri
her geen gn bir yenisi eklenen, doaya verdikleri karlamayan, ulusal veya uluslararas yasa, szlezarar tartlmaz termik santraller ve nkleer santral me, antlama ve bunlarn uygulamalarnn tmn yatrmlar derhal durdurulmaldr. 11) evre reddediyoruz. Yok olma tehlikesiyle kar karya ve Orman Bakanlnn izniyle, doay yok eden olan doamzn kadim dengesini, salkl ve mutlu irketler tarafndan finanse edilen zel firmalar tarafndan hazrlanan ED raporlar ve buna izin veren ED Ynetmelii derhal iptal edilmelidir. Doann hassas dengesi, kamuoyu vicdan, sivil toplum kurulular ve yerel halkn kanaatinin dikkate aln12) Tm koruma alanlarn ticari yatrmlara aan Tabiat ve Biyolojik eitlilii Koruma Kanun Tasariptal edilmelidir. Varolan koruma alanlarnn statnemli doa alanlarna hzla koruma stats kabir yaamn birinci art olarak gryoruz. Varolan idari sistemin, taleplerimizi karlayacana dair inancmz kalmadndan; halk olarak bu gidie dur diyor, paras olduumuz doaanamzn haklaryla birlikte kendi yaam hakkmz savunmak iin ayaden, kylerden, kasabalardan, ehirlerden yola kyor, Trkiyenin drt bir yanndan 40 gn 40 gece Ve taleplerimiz yerine getirilene kadar geri dnmolarak vicdani sorumluluumuz olduunu dn-
mad hibir projeye onay verilmemelidir. a kalkyoruz; Nisan 2011 itibariyle vadiler-
s geri ekilmeli, Yenilenebilir Enerji Kanunu derhal yol alacak kervanlar halinde Ankaraya yryoruz. leri glendirilmeli; biyolojik eitlilii korumak iin yoruz. Doann hassas dengesini korumann, insan zandrlmaldr. 13) zel irketlerin ve kamu nen herkesi bu hareketi desteklemeye aryoruz. kurumlarnn doay katletmesinin nn aan ANADOLUYU VERMEYECEZ!
vimeo.com/vermeyoz
157
159
1001 Roman-138 kelime-15mayisetik-Europeana-Eurovision-ex1984-2 -II -II. Merutiyet libris-Experience Design-Facebook-22agustos-Abdullah Gl abecefanzin-farkettim-Fatma Aliye alm-Adrianne-Ahmet Mithat Hanm-Flix Guattari-felsefeEfendi-AK Zensur-Alfred Jarryfeminizm-Film Archives-filtrealg-Ali Riza Esin-Alternative Finlandiya-fileme-Florentina Press-altruistic-amasz Pakosta-Fluxus-Folkparti-formamallk-Anadolu-Anarizm-and foto maniplasyon-fotorafnow, jose_Andr Masson-Andr Francis Bacon-Frankfurt EkolRolland de Renville-animasyonFriedrich Hegel-Friedrich animatr-Ankara-anlk-Antonin Schiller-Friendfeed-fuhuArtaud-Arthref-Arthur Adamov- gazete-Gecenin Efendileri-gemiArthur Harfaux-Arthur Rimbaudgelecek-George Orwell-Grard de asemptot-Aurlia-Avishai Nerval-gerekstcler-Gey-Gilles Cohen-Avrasya-Avrupa Birlii- Deleuze-gogo aslan-Good old daysayakkab-azakula-Badat CaddesiGoogle Books-Gksel Bekmezcibamsz yayn-Baldiz-balk-baloGrkem Keser-grsel efektBen Tolman-Benim Gnlerim-Bzar grafik tasarmc-Great Firewall Tkanmas-Bigumigu-Bilkerof China-Grooveshark-Guillermo blog-blogspot-bloklamak-BoluZamora-Gher Grmen-Gliverin Bonelli Yaynlar-Boogie-bolukGezileri-gvenli aile-hadronbrainstorm-BTK-bu-Bulimia-Byk hafza-hakikat-Hanmlara Mahsus Birader-Byk Oyun-CambridgeGazete-hardcore-hayalgc-hayatCan Dndar-Caner Baaran-CasseHaydar-Hayvan-Haziran-hediye Dogme-Cecilia Malmstrm-Cenneti ekonomisi-Helge Tenn-hemhlBeklerken-Chiapas yerlileri- Hendrik Cramer-Hep Yuvaya DnmekChirico-CIRCAMP-collodionhmlhsgcn-Holocaust-Homo LudensColumbia-COMM 101-CoyoteHush-Hseyin Bahri Alptekin-I CSAADF-cut-up-arm-izgi Remain--Immanuel Kant-Internet roman-ocuk pornografisi-D.I.Y.- Watch Foundation-igr-imizdeki Dada-deer alverii-Demet rlandallar-iki-ikilik-ikinciDergisi-demokrasi-Demons-deneysel ikin-ikiz-illegal-illstrasyonmetafizik-dergi-Dervi Zaim-Diego illustratorsculptor-infialVelazquez-Digital Arts-Donald ngiltere-insanlk-nternetime Judd Library-DUET-durumsama-eDokunma!-pek Tuna-smet Hakk zine-Edmund Husserl-Ege EsinHanm-istikrar-sve-italyancaEki Szlk-Elif Yldz-Elisabeth itiler teorisi-Jacques DerridaNoelle Neumann-emre hanay-Eren Jake Blanchard-Jane Monheit-JazzEmre Kanal-Eren rl-Ersin Johan Huizinga-John Cage-join together-Jonathan Swift-Josef 160 Kurtdal-Eski Cesetler-estetik-
Sma-Joseph Beuys-Julia ve DampyrKaan Dren-kadn hareketleriKadnlar Dnyas-kadnlar hatrlar-kafandaym-kainatkara liste-karbon tetraklorrkardanadam-Karel Teige-Karga Mecmua-Karl Marx-kartlkkatlmc kltr-kaybedenkazanan-kendini kaybetmek-krpk yazlar-ksa film-kinkyBTK-Kitaplk dergisi-kolaj-kolodyumKoray Lker-kota-Kral Ubu-kuarkKuzey lkeleri-kk harflerLakm-Lautramont-Le Grand Jeu-leke-Leonora Carringtonlike-Lilith-Lura-Madde BamlsMaldoror arklar-Man Raymanken-Maria Rita-Mariana Aydar-Mariane Lams-Marina Abromovic-Marka iletiimiMartin Heidegger-maskara-Matti Nikki-mektup-Melih Clga-memememoir-memoria-memorie-Mexico City-Michel Foucault-Mike Stern-Mistik Tetanoz-Mitler evreni-modernist-MoMa-Money talks-Morfin-Morkpk-MorpheMorpheus-Mnir zkul-Nazm Serhat Frat-Nerdworking-Nerval le Nyctalope Neuroscience Nida Kirei-nisvan-nitroselloz-NTV Yaynlar-Olak/MaceraperestOkyanusya-Ortam kz-OsmanlOyun tisi-Oyun Teorisi-Ozan Tortop-zgr Ukan-zgrlkzlem Ceylan-Paris-Patafizik-Paul Klee-Peel Street-Penguen-Peri Kazanc-Phrres Simplistespickmedesign-Pierre Minetpishing-Playboy-Playlist-Poetry
foundation-Polis-porno-Post Dijital-Prado-Publish You-punkrasyonelitenin eletirisi-Rebekka Bakken-RED-reklam-Ren DaumalRichard Bona-Robert DesnosRoger Gilbert-Lecomte-Roger Vailland-Roland Barthes-SaintPol-Roux-SALT-Samuel Beckettsanat-Sanat ve Oyun-sansrsansresansr-Sara Gazarek-Sara Tavares-sarmal-Schweigespiralesellit-Serdar Paktin-srtlanSiberKltr-Simto AlevSisifos-social currency-Sophie Milman-sosyal medya-spreadable media-standart paket-Steve Allen-Suskunluk Sarmal-susmak isyandr-Srrealizm-stliman-adi Karaahinolu-air Nigar Bint-i Osman-ark-ehir-iddet-ukfezar-Tate-tecavz-teknolojiTelecomix-Telegraph-terapiTerre-Lumire-teebbs-Tevfik Fikret Uar-Theodor W. AdornoTB-Tierney Sutton-Tor Presstrend-Tumblr-Twin-Ufuk zgl-Uur Erba-Urban Dictionary-Ursula K. Le Guin-uzgr-topya-Van GoghVan Goghs Letters-Vra Milanovavermeyoz-Vincente Amigo-VimeoVincent Desidero-viral-Virgin Killer-Vladimir Kasp-Volkan elik-vrak!-wet plate-WeblogWhoopi Goldberg-Wikipedia-Wilhelm Reich-William S. BurroughsWinston-worth-yaayan formyaylabilir ierik-yazg-yicitYitik lke Yaynlar-YouTube-Ycel Yarmbatman-Zapatistalar-Zensur Ursula-Zikzak-zine-zirvebin on bir 161 * exdergi iki / haziran-austos iki
u u bu da bu
kk harfler
exdergiye siz de katkda bulunmak, almalarnzla, etkinliklerinizle katlmak, bireyleri haber etmek, ilan etmek isterseniz, e-posta adresimiz knyemizdekiyle ayn. udur:
in@exdergi.com
yeri geldike ten bir twitter adresimiz ve halim selim bir facebook sayfamz var; adresleri unlar:
twitter.com/exdergi www.facebook.com/exdergi
bir de nceki saymz ve onun geniletilmi hli var. indirmediyseniz:
exdergi 1 exdergi 1,5

bir de exderginin datmna ve tantmna katkda bulunanlar, web sitelerinde, bloglarnda yer verenler var; dikkatimizi ekenler:
www.arthref.com basarancaner.blogspot.com www.benimgunlerim.com www.bigumigu.com/haber/2011/03/30/exdergi www.eksisozluk.com/show.asp?t=exdergi emrehanay.com/nettekesif/keyifli-bir-internet-kesfi-exdergi hmlhsgcn.blogspot.com/2011/03/ex-dergi.html loker.radiobrecht.org oktayesgin.wordpress.com/2011/03/05/exdergi-com ozlemceylan.blogspot.com www.yazartikanmasi.com www.yicit.com/2011/03/exdergi-ve-kirpilmis-anlatilarim
162
163
exdergi.com
Exderginin datm Creative Commons Attribution-NoDerivs 3.0 Unported lisans artlarna baldr. Exdergi by Exdergi.com is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivs 3.0 Unported License.
164

Exdergi 2

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Exdergi 2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

exdergi

exdergi iki / haziran-austos iki bin on bir

2 Ozan Tortop Peri Kazanc Ege Esin

exdergi iki / haziran-austos iki bin on bir

ATTENZIONE PER FAVORE!

in@exdergi.com | exdergi.com twitter.com/exdergi www.facebook.com/exdergi

exdergi iki / haziran-austos iki bin on bir

EN YARARLI, YARARL I , EN YARATICI, YARAT ICI , EN NGL! NGL !

* Bu derleme, ubat 2011de telegraph.co.ukde Florence Waters imzasyla yaymlanmtr.

exdergi iki / haziran-austos iki bin on bir

D. I .Y. IS MY D.I.Y. IS ROCK ROLL ! ROCKN ROLL!

ABECE KOST K! KOSTK!

www.jakeblanchard.co.uk torpress.blogspot.com www.torpress.co.uk

exdergi iki / haziran-austos iki bin on bir

HUSH, HUSH, RUSH! B

YAYILABLR ERK VE DEER ALIVER

iral yolla yaylmas amacyla retilen vi-

rnein, karmzdaki insan tarafndan ieriimizin

exdergi iki / haziran-austos iki bin on bir

COL L ODION ODION

BEER SURETNDE BLS AAR

exdergi iki / haziran-austos iki bin on bir

exdergi iki / haziran-austos iki bin on bir

KTAP: Eski Cesetler (Yitik lke Yaynlar)

exdergi iki / haziran-austos iki bin on bir

ZG ROMAN YAYINLAMAK KOLAY DEL...

avori izgi romanlarmn dnm olmas,

farknda olarak, iin zorluuna hak vererek de olsa

DAIN ETEKLERNDE ETEKLERNDE GRLECEK GR LECEK OK EY OK R! VAR!

SYLE: UUR ERBA

exdergi iki / haziran-austos iki bin on bir

exdergi iki / haziran-austos iki bin on bir

DJTAL RESM DUET: Elif Yldz 30

DNLET The Flower Duet (Lakm) 31

exdergi iki / haziran-austos iki bin on bir

osyeteye ilk kez takdim edildiim zamanlarda sk sk Hayvanat Bahesine

FOTORAF STKRAR: Nazm Serhat Frat 36

KLTREL BULIMIA Serdar Paktin

exdergi iki / haziran-austos iki bin on bir

BULUCULAR LOCASINA KATILMA ARKISI

KTAP: Hep Yuvaya Dnmek

Hafza-i beer nisvan ile malmdur!*

OSMANLI BASININDA KADIN HAREKETLER

* Bu derlemenin bir ksm, Mays 2011de Karga Mecmuada da yaymlanmtr.

exdergi iki / haziran-austos iki bin on bir

FOTORAF: Peri Kazanc

exdergi iki / haziran-austos iki bin on bir

2(ler) Ozan Tortop 52

exdergi iki / haziran-austos iki bin on bir

exdergi iki / haziran-austos iki bin on bir

exdergi iki / haziran-austos iki bin on bir

Jazzy Jazzy notes

Grooveshark Playlist >

exdergi iki / haziran-austos iki bin on bir

NF ALE NFALE TEEBBS

exdergi iki / haziran-austos iki bin on bir

SOKAK AR YCEL YARIMBATMAN

exdergi iki / haziran-austos iki bin on bir

Garage, Vladimir Kasp, Mexico City 1948 Fotoraf: Guillermo Zamora

HAZRANDA DNMEK ZOR

Bu hikye gerek bir olaydan alnmtr ama o olay hi yaanmamtr*

exdergi iki / haziran-austos iki bin on bir

* Hseyin bahri alptekin (M.S. 1957-2007)