Professional Documents
Culture Documents
PENCEREMİZDEN
Kültür, Sanat ve Edebiyat Dergisi
İTÜ GVO Özel İzmir Anadolu Lisesi
Nisan 2022
Yayın Yönetmeni Özlem Barut
Türk Dili ve Edebiyatı Bölüm Başkanı
Sayı 2
Nisan 2022
İzmir
İTÜ GVO Özel İzmir Anadolu Lisesi
Dergide yer alan yazılar yazarların kendi görüşleri veya araştırma ve gözlemlerinin ürünleridir.
Yazı ve yazıda kullanılan fotoğrafların hukuki sorumluluğu yazıların sahiplerine aittir.
Dergide yer alan yazı ve fotoğraflar izinsiz yayımlanamaz.
EDİTÖRDEN
içindekiler Okumanın Faydaları
Bale ve Balenin İlkleri
Geleceğe Yön Verecek Teknolojiler
Mağaradaki Prenses
Röportaj
Suç ve Ceza
Bir Kurtuluş Daha Var
Kitaplardan İnciler
Cennetten Bir Köşe
Göcek’te Bir Tekne Turu
Sonbahar Yaprakları
Edebiyat Bulmacası
Havadan Suya
Hayatımızı Kolaylaştıran Buluşlar
Zamanın Ötesindeki Adam
Krallığın Sırrı
Badem Çiçeklerinin Öyküsü
Edebiyat Bulmacasının Yanıtları
Editörden
Varlığımızın anlamını h ssetmen n ve h ssett rmen n en güzel, en büyüley c yolu
yaratma gücümüzdür. Düş gücümüzden ve z hn m zden çıkan ürünlerle aslında
kend varlığımızı anlamlandırır, yaratab lme gücümüzü ve sınırlarımızı yen den
keşfeder z. Yaşamı anlamlı kılan da budur aslında.
Özlem Barut
Türk D l ve Edeb yatı Bölüm Başkanı
sohbet 1
okumanin faydalari
Çoğu nsan genelde boş zamanını telefonuyla ya
da b lg sayarıyla geç r r. Elbette k tap okumak
g b faydalı akt v telere yönelenler vardır fakat
nternette uzunca b r süre vak t geç renler de
vardır. Neden zamanınızı öldürmey seçmek yer ne
k tap okumuyorsunuz?
İnternette boş boş gez nmen n aks ne k tap okumak
çok faydalıdır. Mesela okumanın daha uzun
yaşamaya yardımcı olduğunu b l yor muydunuz?
Uzun sürel b r sağlık ve emekl l k çalışması her hafta
3,5 saatten fazla okuyanların, h ç okumayanlardan
yüzde 23 daha uzun yaşama olasılıklarının olduğu
sonucuna vardı. Ayrıca k tap okumanın en güzel
yönler nden b r s se kel me dağarcığımızın
20-30 sayfalık b r k tap, s z günün kaygılarından
gel şmes d r. Böylece daha önce duymadığımız
uzaklaştıracaktır. Özell kle nsanı yormayan ve
kel meler öğrenerek konuşma d l m z
genelde mutlu sonla b ten b r k tap hem ruhunuzda
zeng nleşt reb l r z. Başka b r faydası se nsanı
hem beyn n zde poz t f enerj n n yayılmasını
düşünmeye yöneltmes d r. Böylece z h nsel egzers z
sağlayacaktır. Pek bu kadar faydasından
yapab l r z hatta bu b z araştırmacı b r b rey olmaya
bahsett ğ m z okuma alışkanlığı elde etmek ç n ne
ter. Sürekl k tap okuyan b r s , aynı zamanda sürekl
yapmalıyız? İlg l olduğunuz alana yönel k nce b r
gez yor ve görüyor demekt r. Özell kle sürükley c b r
k tapla başlayab l rs n z. Böylece k taptan
fantast k veya b l m kurgu romanı okuduğunuzda,
sıkılmazsınız. 21 gün boyunca her gün okursanız
bambaşka yerlere yolculuk yaptığınızı h sseders n z.
alışkanlığınızı elde eders n z çünkü b r nsanın b r
Bu da gerçekte öyle yerler olmamasına rağmen, s z n
şeye alışma süres 21 gündür. O zaman son olarak
düşünce gücünüzün, hayal etme ve yaratıcılık
s ze okurken sıkılmayacağınız, popüler, key fl b rkaç
kab l yet n z n artmasını sağlar. Ayrıca k tap okumayı
k tap önerey m:
çok seven b r s k tabı okumayı bırakamadığı ç n
sesl ortamın sess z olmasını beklemez. Bu da k ş n n 1-- Uçurtma Avcısı-Khaled Hosse n
konsantrasyonunu gel şt r r ve daha kolay 2- S nekler n Tanrısı-W ll am Gold n
odaklanmasını sağlar. Düşünen nsan öğrenmeye aç 3- Dönüşüm-Franz Kafka
nsan demekt r. Okuduğunuz her k taptan küçük de 4- Körlük-Jose Saramago
olsa b r b lg ed n rs n z. Bu da zamanla s z n genel 5- 1984-George Orwell
kültürünüzün gel şmes ne yardımcı olur. Bazı 6- Satranç-Stefan Zwe g
k taplarda zor durumda olan nsanlar konu ed neb l r. 7- Kürk Mantolu Madonna-Sabahatt n Al
Bu tarz k taplar s z n hayata bakış açınızı değ şt r r ve 8- Fahrenhe t 451 - Ray Bradbury
empat kurma yönünüzü gel şt r r. Ayrıca k tap
9- S myacı-Paulo Coelho
okumanın stres azalttığı b l m adamları tarafından
yapılan araştırmalarla da onaylanmıştır. Yoğun ve 10- Fareler ve İnsanlar-John Ste nbeck
yorucu geçen b r ş gününün sonunda, okuyacağınız 11- Tutunamayanlar-Oğuz Atay
12- Aylak Adam-Yusuf Atılgan Merve Göktanır
kültür sanat 2
araştırma
ale, İtalya'da Rönesans Dönem 'nde ortaya çıkmış daha sonra Günümüze kadar b rçok bale eser ülkem zde sahnelenm şt r.
Fransa ve Rusya'da gel şm ş, dans ve müz kl b r göster Bunların en b l nenler nden Kuğu Gölü lk olarak 1965 yılında
türüdür. Dünya çapında yayılarak b rçok başka dansı Ankara'da sahnelenm şt r.
etk lem şt r. Bale dansı, m m k, müz k, duygu ve dekor
sanatlarını ler standartta b rleşt r lerek kullanan b r t yatro Kuğu Gölü bales , bestes Tcha kocsky'e a t olan en b l nen bale
göster s olarak tanımlanab l r. İtalyancada "dans" anlamına gelen göster lerdend r. Eser, b r büyücü tarafından arkadaşları le b rl kte
"ballo" ya da "balletto" sözcüğünden türet lm şt r. Balede bazı kuğuya dönüştürülen ve ancak b r erkeğ n aşkı le tekrar nsan
hareketler ortada yapılırken bazıları se barda yapılır. Genelde tayt, kılığına dönüşeb lecek olan Odette le Prens S egfr ed arasındak
mayo ve "tütü" den len özel etek ve bunun g b g ys ler kullanılır. aşkı ve büyücünün, kızı Od l' prenses Odette kılığına sokarak prens
Bale term noloj s nde ayakların tam parmak ucunda durmasını kandırmasını anlatır. Bu eser lk kez 1877'de Bolsho Sahnes 'nde
sağlayan ayakkabıya po nt den r. Bale yapılmadan önce esneme sahnelenm şt r.
hareketler mutlaka yapılmalıdır; yoksa ısınılmadan hareketler
yapıldığı ç n kaslar yırtılab l r ya da vücudun b r yer nc neb l r.
kültür sanat 3
araştırma
Bazi Önemli Balerin ve Baletler
Nil Özdamar
ARAŞTIRMA 4
GELECEGE YÖN VERECEK TEKNOLOJILER
Günümüzde de kullanılan bu teknoloj ler, ev n z satın alab l r, normalde yaptığınız günlük
hâlâ herkes tarafından b l nm yor. Bu şler bu evrende yapab l rs n z. Kend hayatınızı
teknoloj ler detaylı b r şek lde sanal evrene taşımak g b d yeb l r z.
öğrenmem z b ze b rçok yarar sağlayacak. Had
bunlara b r göz atalım.
NFT
Metaverse ile gelişen ve popüler olan NFT
sistemi nedir?
KRIPTO PARALAR
BAHADIR SEVINC
“Hep hayal mde bu yarışları herkese sevd r p Türk ye'n n en kalabalık
yarışlarını düzenleyecek olduğum b r yarış p st yapmak vardı.”
Yarışlara ne zaman başladınız? yaşındaydım. 22 yıldır da devam
ed yorum. Hep hayal mde bu yarışları
İzmir'de yaşayan, 100'ü aşkın Ben lk yarışıma 1999 yılında Kıbrıs'ta herkese sevd r p Türk ye'n n en
kupanın sahibi, profesyonel g rd m. Bunun önces nde İzm r yarış kalabalık yarışlarını düzenleyecek
p st nde Erol Hülagü tarafından slalom olduğum b r yarış p st yapmak vardı.
rallici Bahadır Sevinç'le yarışı yapılmıştı. Ben en y zamanda Ş md tam da o hayal m
yaklaşık 22 yıldır tutkunu yapmıştım. Erol Hülagü ve Sel m gerçekleşt rmek üzerey m. Artık şu
olduğu otomobil yarışları Özgörkey' n desteğ yle başladım. noktadan sonra p st m z herkese açık.
üzerine keyii bir söyleşi Ayrıca bu p st n ç nde 297 dönümlük
gerçekleştirdik. Türk ye'n n en büyük nterakt f
Kaç yaşında başladınız? macera parkı olacak. İç nde go-kart,
pa ntball, macera parkurları, etk nl k
Ben aslında geç başladım. 26 alanları yer alacak. Faydalı şeyler
RÖPORTAJ 8
yapmak st yorum ve her geçen gün süreçte 12 yarışın heps nden de b r nc Yaşadığınız en lg nç deney m
kend m daha y h ssed yorum. olarak çıktım. neyd ?
P st m z toprak b r parkur. Burada
yarışa g ren k ş ler her yıl b r kere Tedav yle yarışlar aynı anda zor Yarış sırasında aracım yanmaya
federasyonumuzun (TOSFED) olmadı mı s z n ç n? başladı. Yanan aracı sak n b r şek lde
düzenley p projelend rd ğ b r final tfa yen n önüne kadar götürdüm.
yarışına katılab l yorlar. Bu yarışa Hareket hal ndek araçtan atlayıp
katılab lmek ç n gel p burada üç yarışa Aynı gün, aynı yarışta, k farklı
arabayla k farlı grupta yarışıp sezonu kapıları ve kaputu açtım. Ancak
g rmek yeterl . Buradak yarıştan sonra maalesef tfa yede su yokmuş. Takım
da d rek ulusal b r sporcu olarak b r şamp yon b t rm ş tek p lotum.
Mücadeley bırakmamak gerekt ğ n p lotum Dr. Al Çatalbaş kend yangın
p stte b r finalde yarışarak kend s n tüpüyle söndürdü ben m aracımı.
tüm Türk ye'ye ve sponsorlara söylerken, zaten söylemek sted ğ m de
buydu. Ne olursa olsun hayatın h çb r İtfa ye yer ne kend serv s alanıma
tanıtab l r. Yapmak sted ğ sporu en get rseyd m arabam çok daha az zarar
kal tel şek lde burada yapab l r. aşamasında mücadeley bırakmamak
lazım. Zaten mücadeley bırakınca görecekt . Robokop g b yürüyordum,
d rekt kaybetm ş oluyoruz. Ben hem eld venler el me yapıştı. Ambulanstak
Takımınızda şu an kaç sporcunuz tedav ye hem yarışlara devam ett m. hemş re eld venler çıkaramadığı ç n k
var? k ş y daha çağırdı. Eller m öyle yandı.
SUÇ VE CEZA
ostoyevsk bu romanı 5 yıllık ızdıraplar, p şmanlıklar ve ahlak şe atl d r. Raskoln kov'un yazdığı
S b rya sürgününden sonra k lemler anlatılır. Öldürmeden önce “Suç Üzer ne” makales ne göre bazı
yazmaya başlamıştır. K tabı Raskoln kov, parayla kend n nsanlar üstündür ve aykırıdır. Onlar
“Rus Haberc s ” s ml edeb yat yoksulluktan kurtarab leceğ ne ve s stem n dışına kolayca çıkıp s stem
derg s nde yayımlanmıştır. büyük şler yapmaya devam kolayca değ şt reb len nsanlardır.
Turgenyev, Tolstoy ve Leskov g b edeceğ ne nanır. Fakat karışıklık, Bu nsanlar geleneklere ve kurallara
s mler n bulunduğu bu öneml tereddüt ve şans, ahlak olarak haklı taat etmezler. Yaptıkları şler
edeb yat derg s nde “Suç ve Ceza” görülen b r öldürme planını toplum tarafından suç olarak kabul
büyük lg topladı. Daha sonra bu bulanıklaştırır. ed lse b le bu suçlar meşrudur.
k tap Dostoyevsk 'n n olgunluk
dönem n n lk büyük romanı olarak Raskoln kov parasızlık neden yle Raskoln kov bu tez ne örnek olarak
kabul ed lecekt r. okulundan ayrılmak zorunda Fransa'nın d ktatörü ve mparatoru
kalmıştır. Yakışıklı ve uzun boyludur. Napeleon'u göster r. Napeleon bütün
Romanda, parası ç n b r tefec Kesk n b r zekaya sah pt r. Onun en Avrupa'yı kana bulamıştır ve Fransız
kadını öldürmey tasarlayan, Sa nt öneml yönü sah p olduğu ç ft Devr m 'n b t rerek ülkes ndek
Petersburg kent nde yaşayan fak r k ş l kt r. B r yanı, n h l zm ve demokras y yıkmıştır. Ama bütün
b r öğrenc olan Rod on Romanov ç rasyonal ego zm ben msem şken bunlar Napeleon'un deal ne h zmet
Raskoln kov'un çekt ğ manev d ğer yanı duygusal, sıcak ve ett kler ç n meşrudur.
eleştiri 10
askoln kov bu tez nden ve z h nsel baskılar yapar.
de destek alarak Raskoln kov sonunda suçunu
kusursuz b r c nayet pol se t raf eder fakat bunun
planlar. Herkes tarafından sebeb Petrov ç'le yaptığı akıl
nefret ed len, mahalledek oyunlarını kaybetmes değ ld r.
tefec kadını öldürecekt r. İlk defa mantığıyla değ l
Parasını çalıp kend eğ t m ve duygularıyla b r karar verm şt r.
a les ç n kullanacak, Sevg l s Sonya le konuştuktan
kend s n ve zeng n b r erkekle sonra şled ğ c nayet pol se
evlenmek zorunda kalan kız anlatır ve yargılanır. S b rya'ya
kardeş n kurtaracaktır. Ayrıca sürgüne g der fakat Sonya da
öldüreceğ k ş sıradan b r s onun yanından ayrılmaz, orada
değ ld r. Herkes dolandıran evlen rler. Raskoln kov sürgünde
ve engell olan üvey kardeş ne şled ğ suçun cezasını öder ve
kötülük yapan b r s d r. Yan yen b r nsan olarak orada
Raskoln kov'un yapacağı bu yen den doğar.
eylem yöntem bakımından Raskoln kov şüphes z y kalpl
kötüdür çünkü b r nsanın b r s değ ld r. Her şeyden önce
ölümünü gerekt r r. Öte k nsanı öldürmüştür. Adaletten
yandan sonuç bakımından bu uzun süre boyunca kaçmıştır.
eylem yararlıdır çünkü Benc ld r ve n h l stt r.
toplum, etrafındak nsanlara Etrafındak nsanları sayısız kez
zarar veren b r varlıktan man püle etm şt r. Bütün bunlar
kurtulmaktadır. onun en sev len roman
Raskoln kov'un planı her ne kahramanlarından b r olmasını
kadar kusursuz olsa da c nayet engellemez. Bunun sebeb se
planlandığı g b g tmez. ç ndek ahlak k lem ş ddetlen r. Dostoyovsk 'n n yazarlık
B rtakım aks l kler ve şansızlıklar Romanın b r d ğer öneml dehasında saklıdır. Dostoyovsk
planı bozar. Raskoln kov'un kahramanı se Porfir y Petrov ç't r. b ze Raskoln kov'u yargılatmaz,
heyecanı ve kararsızlığı planına O da en az Raskoln kov kadar b z m Raskoln kov'u anlamamızı
hanet eder. Tefec kadını zek d r ve kısa sürede c nayet n sağlar.
öldürdükten sonra kadının engell Raskoln kov tarafından şlend ğ n
üvey kardeş n de öldürmek anlar. Ancak el ndek del ller n
zorunda kalır. Çaldığı parayı yeters zl ğ onun Raskoln kov'u
kullanamaz ve saklamak zorunda tutuklamasına engel olur. Petrov ç,
kalır. Aynı gün çer s nde hem Raskoln kov'un c nayet t raf
z hnen hem bedenen hastalanır ve etmes ç n türlü ps koloj k oyunlar
Fırat Kapucu
öykü 11
b le doğru olan har ç h çb r şey kazımışlar mıydı? Fazla düşünüyor,
umrunda değ ld ve olmayacaktı da. az konuşuyor ve çokça da
Yassıca Adaları
Kleopatra Hamam Koyu ve Öğle Yemeğ burada yüzme keyfin doruk noktasına Günüb rl k, unutulmaz b r tat l
çıkarıyor. Yüzme molası sonrası öğle deney m . Tekne turundan sonrasında
leopatra Hamamı Koyu'na yemeğ nden seçeceğ n z menüye göre da l manda gün batımını zley p,
geld ğ n zde yaklaşık 1,5 saatl k serv s n z yapılıyor. Öğle yemeğ Göcek' n gece hayatının tadını
yüzme molası ve sonrasında öğle sonrasında üçüncü durak olan Martı çıkarab l rs n z. Bu yazk tat l planınıza
yemeğ ver l yor. Adından da Koyu'na yolculuk başlıyor. bu nanılmaz deney m eklemey
anlaşılacağı üzere burası ant k b r yer. unutmayın.
Suların altında kalmış ant k kalıntıları ve Martı Koyu
Kleopatra'nın burada bulunduğu
yıllardan kalma ant k hamam taşlarını Yaklaşık 20 dak ka kadar süren yolculuk
barındıran bu eşs z koya m safirler sonrasında Martı Koyu'na varıyorsunuz.
hayran kalacak. Berrak ve tem z sular da Burası adını taşlardan yapılmış ve
Doğa Atıcı
şıır 18
ŞİİR
SONBAHAR YAPRAKLARI
Pencere kenarında, oturuyor.
Yaşamına sinirli, yakınıyor.
Suçluyor, hayatındaki her şeyi.
Soruyor, "Neden seçtin beni?"
Tam o anda, dışarı bakıyor.
Görüyor karşısındaki ulu çınarı.
Fırtınaya boyun eğen dalları,
Sonbaharın geldiğini anlayıp
Sararan, kuruyan yaprakları.
Onu terk eden çiçekleri, kuşları.
Zavallı çınar!
Ne yaptı ki bu duruma düşecek?
1. Edebiyatın birçok türünde eser veren ve en ünlü şiiri Hürriyet Kasidesi olan 15. 17.yüzyılın ikinci yarısında Fransa' da ortaya çıkan ve konularını eski Yunan ve
sanatçımızdır. Latin kaynaklarından alan edebiyat akımıdır.
2. İlk özel gazete. 16. Herhangi bir konuda bilgi vermek, bir görüşü desteklemek için uzmanlaşmış
3. İlk eleştiri. kişiler tarafından kanıta dayalı biçimde kaleme alınan öğretici metinlere denir.
4. İlk tarihi romanımız, Namık Kemal’in yazdığı. 17. Ömer Seyfettin'in Milli Edebiyat' ı başlatan makalesi.
5. Ziya Paşa’nın şiir antolojisi. 18. Şinasi'nin kaleme aldığı edebiyatımızdaki ilk makale.
6. İlk psikolojik romanımız. 19. Servet-i Fünun dergisinin kapanmasına sebep olan Hüseyin Cahit Yalçın'ın
7. Servet-i Fünun edebiyatında kullanılan nazım biçimidir. yazdığı makaledir.
8. Divan şiirinde kullanılan ölçü 20. Bilimsel makalede kaynakların gösterildiği bölümdür.
9. Tevk Fikret’in çocuklar için hece ölçüsüyle yazdığı şiirleri topladığı kitaptır. 21. Kelime anlamı “gerçeküstücülük” olan akımdır.
10. Ahmet Haşim'in ünlü şiiri. 22. Reşat Nuri Güntekin'in ünlü romanı.
11. İstanbul şairi. 23. Toplumcu gerçekçi hikayeleri etkileyen akım.
12. Halikarnas balıkçısının yazdığı anı kitabının adı. 24. Bahaeddin Özkişi' nin yazdığı milli ve dini duyarlılığı yansıtan hikâye kitabıdır.
13. İnce Memed romanı ile tanınır. 25. Mehmet Akif Ersoy'un yazdığı şiir.
14. İlk epik tiyatro olan Keşanlı Ali Destanı'nı kaleme aldı.
Nil Korkmaz
bilim teknoloji 20
araştırma
HAVADAN SUYA...
değmez.
Dünyanın bazı büyük şeh rler ndek
hava k rl l ğ end şe doğurab l r. Ancak
bu öneml değ ld r. İsra l' n Tel Av v
Ün vers tes 'nden b l m nsanlarının
yürüttüğü b r araştırma, Tel Av v g b
kentsel alanlarda b le, Dünya Sağlık
Örgütü tarafından bel rlenen
standartlara uygun çme suyunun
çıkarılmasının mümkün olduğunu
buldu. Başka b r dey şle, k rl havadan
tem z su elde ed leb l r.
HAYATIMIZI KOLAYLAŞTIRAN
BULUŞLAR
ve bu sayede yen şeyler öğrenmey IBM ve Samsung'un b rl kte gel şt rd ğ
sev yorsanız. Düşünsen ze tam bu ç pler sayes nde performans ve ver m
okumakta olduğunuz k tabın en artarken enerj tüket m nde %75 azalma
heyecanlı yer ndes n z fakat başınız o gerçekleşecek. IBM'e göre yen d key
kadar çok ağrıyor k devam etmen z m mar sayes nde aynı yere daha fazla
engell yor. Bu durumda devreye OrCam trans stör yerleşt r leb l yor ve let m
Read g reb l r ve tam o en heyecanlı noktaları etk lenerek, akım akışı
kısımdan sank kend n z arttırılarak enerj tasarrufu sağlanıyor.
okuyormuşsunuz g b devam IBM güncel teknoloj lerde bu sayede
edeb l rs n z. Ya da d sleks hastası olan %185'e kadar enerj de düşüş
b reyler n okuldak başarılarının sağlanacağını ve performansın da k
z esk den hayat böyle m yd artmasına yardımcı olab l r OrCam katına çıkacağını dd a ed yor. IBM
sanıyorsunuz? Hayatımız yen Read. Ders k taplarında, sınavlarında… VTFET m mar s yle test ç pler ürett . Bu
buluşlarla kolaylaşmakta, her gün Eğer s z de bu görme ve okuma sayede nesneler n nternet (IoT) bu
yen b r buluş ortaya çıkmakta ve sıkıntıları yaşayan b rçok nsandan ç pler kullanab l r ya da okyanus
bunlar sayes nde hayatımız daha da b r ysen z OrCam Read le tanışmanızın dubaları ve otonom araçlarındak enerj
kolay hâle gelmekted r. Bugün de s zlere tam zamanı! tüket m düşürüleb l r. Ayrıca kr pto
bu hayatımızı kolaylaştıran m lyonlarca B r d ğer hayatınızı kolaylaştırab lecek madenc l ğ g b enerj tüketen alanlarda
cattan k s n tanıtmak st yorum. karbon ayak z azaltılab l r. Uzay
gem ler nde ver m n artacağı ve akıllı
OrCam Read le başlayalım. OrCam telefonların şarjının 1 hafta g deb leceğ
Read ned r? OrCam Read herhang b r söylen yor. IBM ve Samsung'un ortak
basılı yüzeyden veya d j tal ekrandan gel şt rd ğ yen ç p m mar s sayes nde
metn sorunsuz b r şek lde okuyan akıllı c hazların enerj tüket mler azaltılarak,
kameraya sah p, türünün lk örneğ b r daha hızlı c hazlar üret leb lecek.
el c hazıdır. Sabah gazetes n n keyfin Gerçekten çok fazla şey
çıkarmanızı, herhang b r k tabı değ şt r eb lecek, yararlı ve hayatımızı
okumanızı ve hatta b lg sayarınızın veya kolaylaştırab lecek b r ç p olduğunu
akıllı telefonunuzun ekranında görünen düşünüyorum.
her şey okumanızı sağlar. Görme cat se b r ç p. Ama sıradan b r ç p değ l.
bozukluğu ç n, okuma yorgunluğu ç n Bu ç p sayes nde şarjınız 1 hafta
ve hatta d sleks hastaları g b okuma dayanab lecek. Bu, nsanların şarjı
güçlüğü çekenler ç n gerçekten aşırı b tt ğ ç n b rb r ne ulaşamaması g b
kullanışlı b r ürün. Özell kle de okumayı durumları aza nd rgeyeb lecek b r cat.
Ayrıca şe yaradığı tek nokta bu da değ l. Elif Tuncel
araştırma 22
ZAMANIN
OTESINDEKI
ADAM
kola Tesla'nın “üç” sayısına gar p 1856'nın ş mşekl b r günü (10 Temmuz daha beş yaşındayken (Dane on k
b r şek lde takıntılı olduğunu 1856) açtı gözler n dünyaya. Hatta batıl yaşındaydı.) kaybetmes , ş zofren ye yakın
b l yor muydunuz? Pek ya her nançları olan ebes böyle b r günde davranışlarının altında yatan çok büyük
akşam yemeğ nden önce masayı tam on doğmasının karanlık b r hayatı olacağının b r sebept . Öyle k bazı kaynaklar Dane' n
sek z mend lle s ld ğ n b l yor muydunuz? haberc s olduğunu söyled . Annes se üstünden düşüp öldüğü atı N kola'nın
Saça dokunmaktan, yuvarlak c s mlerden, aks ne, oğlunun ışığın çocuğu olacağını kışkırttığını dd a eder.
takılardan ve tokalaşmaktan nefret ett ğ n söylüyordu. Yıllar geçt kçe gördük k 1874 yılında zorunlu askerl kten kaçmak
de pek fazla k ş b lmez. Tesla da her dâh maalesef k s de haklı çıktı. Babası b r ç n Tom ngaj'a g tt ve avcı kılığında
g b normal karşılananın dışında Ortodoks papazı olan M lut n Tesla, dağları gezd . Doğa le temasının onu
davranışlar serg lerd . Han bazı nsanlar annes yse okuma-yazma b lmeyen ama güçlü kıldığı kanısındaydı. Bu süre
vardır, kafalarının ç nde ne döndüğünü halk arasında prat k ev aletler muc d zarfında çok fazla k tap okuma fırsatı
çok merak eders n ama asla olarak b l nen Đuka Tesla'ydı. N kola buldu, ardından Mark Twa n' n eserler n n
anlayamayacaksındır, Tesla tam olarak annes nde yaratıcı dâh olma potans yel onu muc zev b r şek lde hastalıklarından
öyle b r adamdı. görüyor ve zekâsı le fotoğrafik hafızasını kurtardığını beyan ett .
Sırp kökenl Amer kalı muc t, elektr k ondan aldığını düşünüyordu. Beş kardeş n
mühend s , mak ne mühend s , dördüncüsüydü, üç kız kardeş (M lka,
elektrofiz k uzmanı ve fütür st N kola Angel na, Mar ca) ve b r ağabey vardı. Adı
Tesla, Hırvat stan'ın Sm l jan köyünde Dane, Dan el olarak da geçer. Ağabey n
araştırma 23
1875'te Graz'dak pol tekn k okuluna bırakmasına neden oldu. c hazları cat ett .
g rmey başardı. Orada ana d l olan Sırpça O yıl Gosp ć'tek esk okulunda 1884'te ceb nde kalan dört sent le nd
ve tüm a les n n b ld ğ Almanca dışında öğretmenl k yaptı. Sonrak yıl k gem den. Artık New York'taydı. Ed son
İtalyanca, Fransızca ve İng l zce öğrend . amcasının topladığı parayla ün vers teye Mach ne Works'de çalışıyordu. Burada
İlk yılında h çb r ders kaçırmadı ve ger döndü. Y ne b t rmed ve 1881 yılında Thomas Ed son le çalışma fırsatı
mümkün olan en yüksek notlarla dokuz Budapeşte'dek b r telefon ş rket ç n y ne bulduğunda ona alternat f akım hakkında
sınavı geçt . Bu, yapması gereken n tekn k ressamlık yaptı. Kısa sürede baş teor ler nden bahsett . Ed son, onun
yaklaşık k katına tekabül ed yordu. Öyle elektr kç oldu ve b rçok soruna çözüm teor ler üstünde vak t kaybett ğ n
başarılıydı k babasına başarısı hakkında buldu. Burada doğru akım üzer ne çok söyleyerek bugünün parasıyla m lyonlarca
b r övgü mektubu b le gönder lm şt . düşündü. Ona göre doğru yol bu değ ld , dolar değer nde para tekl f ett . Tesla
İk nc yılının sonunda bursu kes ld ve jeneratör le motorun komütatörünü stemese de bunu kabul ett ve b rkaç ay
kumar bağımlısı oldu. ç nde çalışmayı
Üçüncü yılında tüm tamamladı. Parasını
parasını kumara talep ett ğ nde aldığı
harcıyordu. B r dönem dalga geçer g b cevap
çok büyük b r sıkıntıya s n rlenmes ne ve hızla
düşerken b r dönem şten ayrılmasına neden
a les ne b le para olmuştu. Karşısındak
göndereb lm şt . Sınav adam parayı vermem ş,
zamanı hazırlıksız tam Amer kalı g b
olduğu ç n hazırlık düşündüğünde
süres n uzatmak sted Amer kalı şakalarından
ama steğ kabul anlayacağını söylem şt .
ed lmed ğ ç n geçer not İşten ayrıldığında
alamadı ve h ç mezun hayatının en kötü
olamadı. dönem olarak gördüğü
Aralık 1878'de ( lk döneme g rd . Günlüğü
dönem) okulu bıraktı ve k dolara çeş tl şlerde
Mar bor'a taşındı. Bu gerçeğ a les nden ortadan kaldırmak ve alternat f akımı tüm çalıştı. 1887 N san'ında, 1886'nın sonlarında
g zlemek ç n a les yle l şk s n kest . Bu s stemde kullanmak daha mantıklı tanıştığı k k ş yle b rl kte Tesla Electr c
dönemde ağır depresyona g rm şt . Bu an gel yordu ona. Bu fikr n hayata geç rmek Company' kurdu. Gel r n üç eş t parçaya
let ş m kopukluğu arkadaşlarının onun konusunda karşısına çıkan en büyük engel bölünüyordu; b r Tesla'ya, b r d ğer
öldüğünü düşünmes ne sebep olmuştu. alternat f akımla çalışan motor üzer nde k l ye, son kısım da fon gel şt rmeye
Orada b r otomühend sl k firmasında çalışan k msen n olmamasıydı. ayrılıyordu. Tesla aynı yıl çer s nde
tekn k ressam olarak çalıştı. Kısa b r süre 1882'n n devamında Cont nental Ed son alternat f akım ndüks yon motorunu
sonra kâmet zn olmadığı ç n a les n n Company'de çalışmak ç n Par s'e g tt . gel şt rd .
yanına döndü. Babasının steğ üzer ne Doğru akım motorları, d namolar
Prag'dak Ferd nand Ün vers tes nde b r hakkında öneml tecrübeler ed nd . Y ne 1893 yılında, lg nç b r şek lde cat
yaz dönem okudu ancak 17 N san 1879'dak Burada çalıştığı döner mak neler n ed ld deprem mak nes . Tesla
babasının vefatı y ne okulu yarıda korumak amaçlı regüle ed c kontrol laboratuvarında çalışırken üzer nde
araştırma 24
Y ne 1893 yılında, lg nç b r şek lde cat boyutunda olmasıydı. patlamalarını hâlâ zaman zaman
ed ld deprem mak nes . Tesla Aslında günlük hayatta kullandığımız yaşıyorum. Yen b r fikr n z hn mde
laboratuvarında çalışırken üzer nde b rçok şeyde Tesla'nın teor ler ve parıldayıvermes g b durumlarda ortaya
çalıştığı buluşun t treş mler n doğal çalışmaları yatar. Örneğ n Marcon çıkıyor. Ama artık esk s kadar heyecan
t treş mlerle senkron ze ederse daha güçlü radyoyu Tesla'nın teor ler ne dayanarak ver c değ l bu, esk ye nazaran daha
t treş mler elde edeb leceğ n fark ett . bulmuştur. Gerç her buluşun ardında etk s z. Gözler m kapattığımda, lk önce
Bunu yapmayı başardığında b na güçlü b r yüzlerce b l m nsanı vardır, k taplar mutlaka çok koyu ve tek tonlu b r mav fon
deprem oluyormuşçasına sallandı, sadece sonuncuyu yazar. görüyorum. Tıpkı açık ama yıldızsız b r
neredeyse yıkılıyordu. Herkes deprem Tesla pek uyumazdı, arkadaşları günde k gecede olduğu g b . B rkaç san ye ç nde
olduğunu düşünmüştü. Tesla c hazı saat uykuyu yeterl gördüğünü söylerd . bu alan parıltılar saçan ve bana doğru
durduramadığı ç n kırmak zorunda kaldı. Uykusuz gecelerde z hn nde çakan lerleyen yeş l ışıltılarla doluyor. Neden
İron k kısmı, bu c hazın yaklaşık b r tablet ş mşekler şöyle anlatıyor, “...Bu ışık sonra sağ tarafımda b rb r ne paralel ve
araştırma 25
tarafımda b rb r ne paralel ve yakın elektr k kullanab l yor olurdu. paradan vazgeçmes yd . Zaten hayatının
ışınların oluşturduğu k ayrı s stem 1912 yılında Nobel ödülünü hem Ed son son yıllarını borç ödememek ç n devamlı
görüyorum. Bu k s stem b rb rler le d k hem Tesla kazanmıştı fakat Tesla otel değ şt rerek geç rd . New York'tak
açı oluşturacak şek lde duruyorlar; sarı, kend s ne onca kötülük yapan adamla Wyndham New Yorker Hotel' n 3327
yeş l ve altın renkler n n hâk m olmasına ödülü paylaşmayı kabul etmed . Ancak numaralı odasında kalp yetmezl ğ nden
karşın her türlü reng çer yorlar. Sonra bu 1917'de Amer ka Elektr k Mühend sler öldüğünde de m ras bırakab leceğ parası
ç zg ler daha da parlaklaşmaya başlıyor ve Enst tüsü (AIEE) ödülü ona layık görünce yoktu ama hayatını adadığı nsanlığa çok
her yere parıltılar saçan bel rg n noktalar yanaştı. büyük buluşlar ve gerçekleşemem ş
serp l yor. Bu res m yavaş yavaş görüntü Hayatının son dönemler nde kend n hayaller bıraktı.
alanımdan çıkıyor ve sola doğru kayarak soyutlamış ve gerçekl kle hayal ayırt 7 Ocak 1943'te onu kaybett ğ m zde yed
yok olup g d yor, yer n pek de hoş edememeye başlamıştı. Güverc nlere olan yüz patent yle rekoru el nde tutuyordu.
olmayan ölü b r gr l ğe bırakıyor. Burayı lg s n n yanında b r tanes yle ayrı b r bağı Böyles ne eşs z b r dehadan ders
çabucak kabaran ve kend ler ne canlı olduğunu söylerd , gözler yle k taplarında b rkaç cümleyle bahsed lse de
formlar vermeye çalışıyormuş g b duran anlaşab ld ğ n . B r gün otel odasına gelen floresan lamba, neon ışıklar, hız ölçer,
bulutlar doldurmaya başlıyor. İş n lg nç o güverc n öldüğünde artık başarılı otomob llerdek ateşleme s stem , radarın
yanı şu k , k nc aşamaya geç l nceye çalışmalar yapamayacağını anlamıştı. Bu temeller , elektron m kroskobu,
değ n bu gr l ğ bel rg n b r şekle h kâye onun hayale kapılmışlığını m krodalga fırın g b hayatımızda yer
benzetem yorum. Her sefer nde, açıklamak ç n yeterl yd . büyük buluşların muc d d r kend s . Tab
uyuyakalmadan az önce, gözler mde k m H ç evlenmed , bekar olmasının ona şunu söylemeden geçmek olmaz, h çb r
şeyler n ya da nsanların görüntüler yardımcı olduğunu düşünüyordu. Not b l m nsanı kend başına başarmaz.
canlanıyor. Onları gördüğüm anda tutmazdı, ed nd ğ tüm b lg ler aklında Arkasında yüzler vardır fakat b z
anlıyorum k b l nc m y t rmek üzerey m. tutab leceğ n dd a etm ş ve spatlamıştı. sonuncuyu görürüz, akım konusunda
Eğer ortaya çıkmıyorlarsa ya da bunu Yüz ell yıl yaşamakta kararlıydı ve yüz teor de M chael Faraday ve prat kte
redded yorlarsa b l yorum k bu uykusuz yaşını geçt ğ nde tüm b lg ler n etraflıca H ppol te P x 'n n adını da anarak
b r gece geç receğ m anlamına gel yor...” yazıya dökeceğ n söylüyordu ancak ömrü b t rmek st yorum. Beden 1900'lere
Tesla'nın en öneml çalışması şüphes z buna yetmed . Seksen altı yaşında sıkışan ama ruhunu geleceğe kaptıran bu
kablosuz elektr k let m yd (Tesla Kules ). aklındak lerle b ze veda ett ğ nde kasasına adamı saygıyla anıyor ve onun kadar
İyonosfer kullanarak tüm dünyaya tek b r asker yönet c ler tarafından el koyuldu ve büyük b r adamı m lyarlarca sayfalık
noktadan kablosuz elektr k kayıtların c ns hakkında b lg ver lmed . O tar hte b rkaç sayfaya sığdırmak yer ne
let leb leceğ n dd a ve spat ett . Y rm sıralar teleforce s lahı ded ğ b r çalışması onun z nden g tmey umuyorum.
beş m l (yaklaşık kırk k lometre) öteden vardı ve ABD hükümet tarafından
kablo kullanmadan y rm ampul yakmayı çalışmaya el koyuldu. Kal forn ya Teknoloj
başarmıştı. Çalışmanın tamamlanmasına Enst tüsünün onun çalışmalarına devam
çok yakındı ama tamamlayamadı çünkü bu ett ğ hakkında söylent ler var.
proje ç n yüklü m ktarda paralar döken J. Para yönet m nde çok kötüydü, paraya
P. Morgan artık finansal destek önem vermezd . Paraya önem
sağlamıyordu. Böylel kle hem onca çaba vermed ğ n n en büyük kanıtı kend s ne üç
hem de onca para boşa g tm ş oldu. Bugün yüz m lyon dolarlık borcu olan
hâlâ üstünde çalışılan bu proje West nghouse'un r cası üstüne borcunu
uygulamaya koyulab lseyd herkes ücrets z stemey p anlaşmayı yırtarak onca Selen Beyza Aksu
Masal 26
Krallığın
Sırrı
Evvel zaman içinde, develer tellal
iken saksağan berber iken uzak
diyarların yüksek tepelerinde
zengin mi zengin bir krallık varmış.
Herkesi imrendirirmiş bu krallık
çünkü bu krallıkta diğerlerinde
olmayan bir özellik varmış. Eşitlik…
vvel zaman ç nde, develer memnun, onlar halktan memmun çocuktan beklenmeyen bu hareket
tellal ken saksağan berber mutlu mesut yaşarlarmış. Bu kral ve aslında gelecekte başaracağı şeyler n
ken uzak d yarların yüksek kral çen n b r de güzeller güzel b r sadece lk ym ş. Ovalarından bereket
tepeler nde zeng n m zeng n b r kızı varmış. Kral ve kral çen n akan bu ht şamlı krallıkta özgürce
krallık varmış. Herkes mrend r rm ş kend ler ne en yakın buldukları b r de koşup oynayan Artem s, o küçük
bu krallık çünkü bu krallıkta yardımcıları varmış. Yardımcı yaşında herkes n gözdes olmuş.
d ğerler nde olmayan b r özell k Hermes, bu küçük kızın meraklı Küçük kız aldığı her yaş le kend n
varmış. Eş tl k… bakışlarından etk lenm ş olacak k daha da gel şt rm ş ve kend
Kral ve kral çe her ş beraber yapar, a leye “Artem s” adının bu tatlı kıza krallıkları dah l çevredek her krallığı
halkı lg lend ren her konuda sevg l çok uyacağını söylem ş. Kral ve da kend ne hayran bırakmaya
vatandaşlarına söz hakkı tanırlarmış. kral çe bu sm küçük kızlarının başlamış. Ama küçük kızın k msen n
Gelecek kral ve kral çen n kulağına fısıldamış. Daha çok küçük b lmed ğ b r sırrı varmış. Yaş aldıkça
seç lmes nden tutun en önems z olan Artem s, adının kulağına yüreğ nde büyüyen bu sır onu
detaya kadar her şey bu şek lde söylenmes yle kıkırdamaya başlamış. yoruyor düşünceler n
lerlet l yormuş. Halk onlardan Normalde bu kadar küçük b r bulandırıyormuş. Her yıl b l nmez b r
Masal 27
bulandırıyormuş. Her yıl b l nmez b r şaşırmış. Kazanmasına yardımcı yumurtayı kullanmamış. B nb r
hed ye le gel yormuş bu sır. olacak çeş tl güçlere sah p olan zorlukla da olsa yarışmayı
İst snasız her yıl. Küçük Artem s' n elmas kaplamalı bu yumurta, o kazanab lm ş. Kazandığı g b a les ne
geld ğ n b ld ğ lk hed yes b r krallıkta asırlardan ber efsaneden koşan Artem s, a les nden aynı
k tapmış. Krallıkta b r sürü k tap da başka b r şey değ lm ş. Artem s, karşılığı alamayınca oldukça şaşırmış.
olsa Artem s'e gelen k tabı yet şt r lme tarzından ötürü olacak k O sırada bozuntuya vermeyen
d ğerler nden ayıran b r özell ğ ne pahasına olursa olsun bu efsanev Artem s akşam şatoya ger
varmış. yumurtayı taht yarışlarında döndükler nde a les ne açıklama
K tabın en başında b r har ta varmış kullanmamaya ant çm ş. bekleyen gözlerle bakmış. Neler
ve k tap o har tanın çevres nde Taht yarışmalarının bell b r tar h olduğunu soran Artem s, a les nden
dönüyormuş. Artem s bu k tabı olmadığı ç n krallığın her yer nden yumurtayı aç cevabını aldığında kafa
okurken ana karakter n aynı gelen yarışmacılar bel rs z olan karışıklığı le yumurtayı onların
kend s ne benzed ğ n fark etm ş. yarışma tar h ne kadar özel b r şatoda yanında açmış. İç ndek mektubu
K tabı okurken o kadar key f almış k ağırlanırmış. Artem s de o şatoda a les n n gözü önünde okumaya
durmaksızın saatlerce k tabı okumuş. yarışmalar ç n hazırlanıyormuş. Ama başlamış. Her b r satırda yüzü
Ama sona geld ğ nde ana karakter n ne yaparsa yapsın aklından o yumurta şek lden şekle g rm ş ve mektubu
a les n n aslında gerçek a les çıkmamış. Kazanmak ç n o b t rd ğ g b a les ne vereb leceğ en
olmadığını öğren nce çok üzülmüş. yumurtayı kullanma fikr devamlı büyük hed yey verm ş, onlara
A les n çok seven küçük Artem s, bu olarak aklını bulandırıyormuş. sarılmış. Bekled kler tepk bu
düşünceyle koşup a les ne sarılmış ve Artem s kend akıl oyunlarına olmayan kral ve kral çe san yel k b r
aklından şu düşünceler geçm ş: gömüledursun kral ve kral çen n gec kme le o sarılmaya karşılık
Lütfen ben m başıma böyle b r şey fik rler başkaymış. Kral ve kral çen n verm ş. O akşam akıllarda kalan
gelmes n, a lem ben asla bırakmasın. büyük b r sırrı varmış. Yıllarca bütün sorular sorulmuş. Artem s'e
Geçen her yıl Artem s'e b rb r nden boğazlarında b r yumru g b duran bu gelen hed yeler n akıbet , neden
güzel hed yeler get rm ş, ta k 16. Yaş sırrı Artem s' n 16. yaş gününde evlatlık olduğu, gerçek anne ve babası
gününe kadar. Tahtın yen sah b söylemeler gerek yormuş. Bunu nasıl g b konuşulması gereken bütün
olmak ç n el nden gelen yapması yapacaklarını b lemeyen ç ft m z b r sırlar.
gereken, zorluklarla dolu o sene oyun oynamaya karar verm ş. O gecen n b t m nde, sırların
aldığı hed ye onu hayrete düşürmüş. Artem s' n efsanev zannett ğ ağırlığıyla ez len kalpler yıllar sonra
Oldukça yen l kç olan bu krallıkta yumurtanın ç ne b r mektup rahat b r nefes almış. Artem s, böyle
yen kral veya kral çe öyle d rekt koymuşlar. K açtığında kızları b r a leye sah p olduğu gerçeğ le
seç lmezm ş, önce tahtın gelecek evlatlık olduğu gerçeğ n o şek lde hayaller âlem nde b r yolculuğa
var sler bu ş ç n deal olduklarını öğrens n. Bunların h çb r nden başlamış. A les se kızlarının sah p
gösterecek çeş tl zorluklardan haber olmayan saf Artem s karışık olduğu bu koca yürek le sonsuza
geç r l rm ş. O yüzden, Artem s; o düşünceler le yarış gününü kadar gurur duymuş.
sene gelen hed yey açtığında bunun beklem ş.
sadece efsanelerde duyduğu s h rl O öneml gün geld ğ nde se
b r yumurta olduğuna oldukça dürüstlüğünden ödün vermeyerek
Ceyda Öztürk
kültür sanat 28
araştırma
“BADEM ÇİÇEKLERİ”NİN
ÖYKÜSÜ
ncent Van Gogh (1853-1890) çoğunlukla en B rkaç ay sonra ağabey Theo'ya yazdığı mektupta bu
ünlü tablosu “Yıldızlı Gece” le tanınmasına eser ne kadar özenle yaptığını let r: “Çalışmalarım
rağmen ona çok anlamlı gelen “Badem y g d yor, ç çekl dalların sonuncusu, göreceks n k
ç çekler ” adlı eser daha az lg çekm şt r. Van Gogh üzer nde en sabırla çalıştığım, en sak n ve naz k
bu tabloyu yen doğan yeğen ç n yapmıştır. Ağabey dokunuşlarla resmett ğ m en y ş m bu.” Van
Theo le çok yakın b r l şk s olduğunu b rb rler ne Gogh'un 70 günde 70 res m yaptığı b l n yor, bu eser
gönderd kler mektuplar da açıkça göster r. Bu de k ayda tamamlaması gerçekten etk ley c . Eser
mektuplardan bazıları “Theo'ya mektuplar” adındak b tt ğ nde Van Gogh eser kend asmak ster ve
k tapta toplanmıştır. 1888'de b r ressamlar topluluğu a les n n yanına Par s'e g der. İlk olarak p yanonun
kurmak ç n g tt ğ Arles'de esk Japon sanatından üstüne asılan tablonun özell kle yeğen n n odasına
es nlenm ş ve ç çek açan badem ağaçlarını asılmasını ster. Bu tablo Van Gogh ç n çok önem
resmetmeye başlamıştır. 1890 yılının başında taşır, hastanede geçen dönem n en y yanı
Theo'dan gelen mektupta b r oğlunun olduğunu ve tartışmasız k yeğen n n doğum haber d r.
onun adını koyduğunu söyler. Bu haber üzer ne Van
Gogh hemen yen doğan yeğen ç n b r tablo Theo'nun eş Johanna Van Gogh'a gönderd ğ
yapmaya başlar. Annes ne gönderd ğ mektuptan b r mektupta şöyle der: “V ncent amcasının res mler ne
kes t: “Theo'nun oğlu ç n b r res m yapmaya büyük b r lg yle bakıyor özell kle de yatağının
başladım, yatak odalarının duvarına asmaları ç n. başucunda asılı duran ç çek açmış ağaç onu
Arkasında mav b r gökyüzü le uzun badem ç çeğ büyülüyor.”
dalları.”
Sena Kayaönü
BULMACA 29
ADRES
Menderes Caddes Sevg Mahalles No:9
Gaz em r - İZMİR
Telefon
444 6 488
Fax
232 274 17 00
E-posta
zm r@ tugvo.k12.tr