REPUBLIKA E SHQIPRIS BANKA E SHQIPRIS KSHILLI MBIKQYRS VENDIM Nr. 44, dat 10.06.

2009

PR MIRATIMIN E RREGULLORES PR PARANDALIMIN E PASTRIMIT T PARAVE DHE FINANCIMIT T TERRORIZMIT Kshilli Mbikqyrs i Banks s Shqipris, pasi shqyrtoi propozimin e Departamentit t Mbikqyrjes, n baz t nenit 9 t ligjit nr.9662, dat 18.12.2006 Pr bankat n Republikn e Shqipris, t neneve 7, 11, 24 dhe 26 pika 2 t ligjit nr. 9917, dat 19.05.2008 Pr parandalimin e pastrimit t parave dhe financimit t terrorizmit, t nenit 27 t ligjit nr.9258, dat 15.07.2004 Pr masat kundr financimit t terrorizmit dhe t nenit 12, shkronja a dhe 43, grma c t ligjit nr. 8269, dat 23.12.1997 Pr Bankn e Shqipris V e n d o s i: 1. T miratoj rregulloren Pr parandalimin e pastrimit t parave dhe financimit t terrorizmit, sipas tekstit bashklidhur ktij vendimi. 2. Ngarkohet Departamenti i Mbikqyrjes n Bankn e Shqipris pr zbatimin e ktij vendimi. 3. Ngarkohet Departamenti i Marrdhnieve me Jasht, Integrimit Evropian dhe Komunikimit, pr publikimin e ksaj rregulloreje n Buletinin Zyrtar t Banks s Shqipris dhe n Fletoren Zyrtare t Republiks s Shqipris. 4. Me hyrjen n fuqi t ksaj rregulloreje shfuqizohet rregullorja Pr parandalimin e pastrimit t parave, miratuar me vendimin e Kshillit Mbikqyrs nr.10, dat 25.02.2004. Kjo rregullore hyn n fuqi 15 dit pas botimit n Fletoren Zyrtare t Republiks s Shqipris SEKRETARI Ylli Memisha KRYETARI Ardian Fullani

BANKA E SHQIPRIS KSHILLI MBIKQYRS RREGULLORE PR PARANDALIMIN E PASTRIMIT T PARAVE DHE FINANCIMIT T TERRORIZMIT (Miratuar me vendimin nr.44, dat 10.06.2009 t Kshillit Mbikqyrs t Banks s Shqipris.)

Kreu I T prgjithshme Neni 1 Objekti Objekti i ksaj rregulloreje sht prcaktimi i procedurave dhe dokumentacionit pr identifikimin e klientit, i rregullave pr regjistrimin, ruajtjen e t dhnave dhe raportimin e tyre tek autoriteti prgjegjs nga subjektet e ksaj rregulloreje.

Neni 2 Qllimi Kjo rregullore ka pr qllim parandalimin e prdorimit t subjekteve pr pastrimin e parave dhe/ose financimin e terrorizimit. Neni 3 Subjektet Subjekte t ksaj rregulloreje jan subjektet e ligjit nr.9917, dat 19.05.2008 Pr parandalimin e pastrimit t parave dhe financimit t terrorizmit dhe t akteve nnligjore t nxjerra n zbatim t tij, t cilat licencohen dhe mbikqyren nga Banka e Shqipris. Neni 4 Baza juridike Kjo rregullore nxirret n baz e pr zbatim t nenit 12, shkronja a dhe 43 shkronja c t ligjit 8269, dat 23.12.1997 Pr Bankn e Shqipris, t nenit 9 t ligjit nr.9662, dat 18.12.2006 Pr bankat n Republikn e Shqipris, t neneve 7, 11, 24 dhe 26 pika 2 t ligjit nr. 9917, dat 19.05.2008 Pr parandalimin e pastrimit t parave dhe financimit t terrorizmit dhe t nenit 27 t ligjit nr. 9258, dat 15.07.2004 Pr masat kundr financimit t terrorizmit. Neni 5 Prkufizime 1. Termat e prdorur n kt rregullore kan t njjtin kuptim me termat e prdorur n ligjin nr.9917, dat 19.5.2008 Pr parandalimin e pastrimit t parave dhe financimit

t terrorizmit, n aktet nnligjore t nxjerra n zbatim t tij, si dhe n ligjin nr.9662, dat 18.12.2006 Pr bankat n Republikn e Shqipris. 2. Termi Ligji pr parandalimin e pastrimit t parave do t nnkuptoj ligjin nr. 9917, dat 19.5.2008 Pr parandalimin e pastrimit t parave dhe financimit t terrorizmit.

Kreu II Vigjilenca e duhur Neni 6 Procedurat dhe dokumentacioni pr identifikimin e klientit 1. Subjektet identifikojn dhe verifikojn identitetin e klientve pr qllime t parandalimit t pastrimit t parave dhe t financimit t terrorizmit sipas krkesave t ligjit pr parandalimin e pastrimit t parave, t akteve nnligjore t nxjerra n zbatim t tij dhe t ksaj rregulloreje. 2. Subjektet hartojn procedura t brendshme pr identifikimin, regjistrimin, monitorimin dhe raportimin e transaksioneve t klientve.Kto procedura hartohen n prputhje me krkesat e ligjit pr parandalimin e pastrimit t parave, sidomos t krkesave lidhur me Procedurn njihe klientin tnd, e parashikuar n pikn 21 t nenit 2 t ktij ligji. 3. Subjektet identifikojn n mnyr t plot dhe t sakt klientt e tyre dhe pronart prfitues, si dhe krkojn informacione shtes n rastet kur e gjykojn t arsyeshme. 4. Subjektet bjn verifikimin e identitetit t klientit nprmjet dokumenteve ligjrisht t vlefshme. Dokumentet q paraqiten nga klienti pran subjektit duhet t jen origjinale ose fotokopje e noteruar. Subjektet, n momentin e vendosjes s marrdhnieve t biznesit ose kryerjes s transaksionit/eve, mbajn n dosjen e klientit kopje t dokumenteve t paraqitura nga ky i fundit. Kopjet e ktyre dokumenteve duhet t jen t vulosura me vuln e subjektit, brenda afatit t vlefshmris s tyre. 5. Hapja e nj llogarie bankare, edhe n rastet kur ajo do t prdoret pr kryerjen e transaksioneve n rrug elektronike (e-banking account), kryhet vetm me pranin fizike t klientit. 6. N rastin e prfaqsimit t klientit nga nj person i tret nprmjet nj akti prfaqsimi, subjektet krkojn t dhna pr identifikimin e klientit dhe t prfaqsuesit t tij, si dhe mbajn n dosjen e klientit t gjith dokumentacionin e paraqitur prej personit t tret, duke prfshir dhe origjinalin ose kopjen e noteruar t aktit t prfaqsimit. N raste t tilla, subjektet nuk hapin llogarin pa pranin fizike t klientit, ndrkoh q veprimet e tjera pas hapjes s llogaris mund t kryhen nga prfaqsuesi i tij. 7. Subjektet, prpara se t vendosin marrdhnie biznesi dhe/ose t kryejn transaksione n emr dhe pr llogari t klientit, konsultojn listn e prditsuar

t personave t shpallur si financues t terrorizmit, t miratuar me vendim t Kshillit t Ministrave sipas ligjit nr. 9258, dat 15.07.2004 Pr masat kundr financimit t terrorizmit. 8. Subjektet refuzojn hapjen e llogaris s klientit dhe nuk hyjn n marrdhnie biznesi me t, n rast se nuk plotsohen krkesat pr identifikimin e tij. N rast se subjektet n do koh dyshojn pr identitetin e klientit, ato pezullojn menjher do veprim me t si dhe njoftojn autoritetin prgjegjs, n prputhje me krkesat pr raportim t prcaktuara n nenin 9 t ksaj rregulloreje.

9.

10. N rastin e klientve q kan marrdhnie biznesi me bankat dhe degt e bankave t huaja, transaksionet pr llogari t tyre kryhen n do rast nprmjet llogaris s vet klientit/ve.

Neni 7 Regjistrimi dhe ruajtja e t dhnave Subjektet regjistrojn n bazn e tyre t t dhnave do informacion q ka lidhje me identifikimin e klientit dhe pr do transaksion financiar t kryer n emr ose pr llogari t tij. Ruajtja e ktij informacioni, s bashku me dokumentacioin mbshtets, kryhet sipas krkesave dhe afateve t prcaktuara n nenin 16, t ligjit pr parandalimin e pastrimit t parave.

Neni 8 Strukturat prgjegjse t subjekteve 1. Subjektet krijojn strukturn/at dhe infrastrukturn e nevojshme n funksion t parandalimit t pastrimit t parave dhe financimit t terrorizmit. 2. Subjektet caktojn nj nga drejtuesit ekzekutiv t tyre si person prgjegjs pr t prmbushur detyrimet e subjektit lidhur me parandalimin e pastrimit t parave dhe financimin e terrorizmit. 3. Subjektet njoftojn Bankn e Shqipris pr emrin e personit prgjegjs t caktuar sipas piks 2 t ktij neni, si dhe n t gjitha rastet q ka ndryshime t ktij personi. 4. Subjektet hartojn, miratojn dhe drgojn n Bankn e Shqipris, menjher pas miratimit t tyre, kopje t procedurave t brendshme pr parandalimin e pastrimit t parave dhe financimin e terrorizmit. 5. Subjektet hartojn dhe miratojn rregullore/procedura pr kategorizimin e klientve dhe transaksioneve sipas shkalls s rrezikut q ato paraqesin, n prputhje me nenet 8 dhe 9 t ligjit pr parandalimin e pastrimit t parave. Pr t kryer kt kategorizim, subjektet mund tu referohen kritereve t parashikuara n anekset 1 dhe 2, bashkngjitur dhe pjes prbrse e ksaj rregulloreje.

6. Strukturat prkatse t subjektit vn n dispozicion t personit prgjegjs, t caktuar sipas piks 2 t ktij neni, mjetet dhe burimet e mjaftueshme pr prmbushjen e funksionit t tij (si pr shembull teknikn e prshtatshme, personelin e mjaftueshm, nj buxhet t arsyeshm etj.). 7. Degt dhe agjencit e subjekteve q veprojn n Republikn e Shqipris regjistrojn t gjitha veprimet bankare dhe financiare t do klienti pr shumat e prcaktuara n kt rregullore dhe n ligjin pr parandalimin e pastrimit t parave, ose kundrvlern e tyre n monedha t tjera t huaja. Drejtoria e prgjithshme e subjektit ruan dhe mban t gjitha raportimet e bra nga degt dhe agjencit e subjektit, si dhe t dhna t prmbledhura pr t gjith rrjetin e saj n Shqipri. 8. Personat prgjegjs t subjekteve, t caktuar sipas piks 2 t ktij neni, hartojn dhe zbatojn nj program vjetor t trainimit t punonjsve t subjekteve, lidhur me rregulloret dhe procedurat e brendshme t miratuara pr qllim t parandalimit t pastrimit t parave dhe financimit t terrorizmit. 9. Personat prgjegjs t subjekteve, t caktuar sipas piks 2 t ktij neni, informojn periodikisht punonjsit e ktyre t fundit lidhur me ndryshimin e dispozitave ligjore n fuqi pr parandalimin dhe dnimin e veprave penale t pastrimit t parave dhe financimit t terrorizmit, si dhe pr detyrimet e tyre lidhur me zbatimin e ktyre ndryshimeve. 10. Subjektet marrin masa pr zbatimin e vigjilencs s zgjeruar ndaj klientit, bazuar n kreun III t ligjit Pr parandalimin e pastrimit t parave. 11. Subjektet kryejn monitorime t vazhdueshme t marrdhnieve t biznesit me klientt e tyre, pr tu siguruar se ato jan n prputhje me njohurit e subjektit pr klientin, pr objektin e veprimtaris s tij etj.. 12. Punonjsit e subjekteve ruajn konfidencialitetin pr procesin e raportimit lidhur me parandalimin e pastrimit t parave dhe financimin e terrorizmit dhe ndalohen t njoftojn klientin pr procedurat e verifikimit t dyshimeve dhe pr raportimin e br tek autoriteti prgjegjs. Neni 9 Raportimi tek autoriteti prgjegjs 1. Subjektet i raportojn autoritetit prgjegjs sipas formularve t raportimit dhe afateve t prcaktuara me akt nnligjor nga autoriteti prgjegjs pr: a. t gjitha transaksionet n para fizike, n nj vler t barabart ose m t madhe se 1 500 000 (nj milion e pesqind mij) lek ose kundrvlern n monedha t tjera t huaja; b. t gjitha transaksionet jo n para fizike, n nj shum t barabart n vler me ose m t madhe se 6 000 000 (gjasht milion) lek ose kundrvlern n monedha t tjera t huaja, t kryera si nj transaksion i vetm ose si transaksione t lidhura me njri-tjetrin. 2. Subjektet, kur kan arsye t besojn ose t dyshojn se transaksioni i krkuar pr tu kryer nga nj klient apo nj person tjetr pr llogari t klientit, mund t

prfshij pastrim parash ose financim terrorizmi, ia raportojn menjher shtjen autoritetit prgjegjs. N kto raste, subjektet presin deri n 48 (dyzet e tet) or pas raportimit n autoritetin prgjegjs pr udhzimet e ktij t fundit, nse duhet ta kryejn apo jo transaksionin. 3. Subjektet, veprimtarit e t cilave prfshijn transferta parash ose vlerash, n rastin e transfertave n mbrritje krkojn informacione lidhur me drguesin e parave sipas ligjit Pr parandalimin e pastrimit t parave. N rast se ky informacion nuk paraqitet i plot, subjektet refuzojn kryerjen e transaksionit dhe njoftojn autoritetin prgjegjs. Informacioni i plot identifikues shoqron transfertn n fazat e lvizjes s saj nga drguesi i par tek prfituesi i fundit.

Kreu III Dispozita t fundit Neni 10 Krkesa mbikqyrse 1. Banka e Shqipris, mbikqyr zbatimin e dispozitave t ligjit Pr parandalimin e pastrimit t parave, t akteve nnligjore t nxjerra n zbatim t tij dhe krkesave t ksaj rregulloreje. 2. Banka e Shqiperis raporton tek autoriteti prgjegjs do dyshim, do informacion ose t dhn q vlerson se mund t lidhet me pastrimin e parave ose financimin e terrorizmit, t cilat i konstaton gjat procesit t mbikqyrjes. 3. Banka e Shqipris vlerson mjaftueshmrin e programeve dhe t sistemit t kontrollit t brendshm t subjektit, n funksion t parandalimit t pastrimit t parave dhe financimit t terrorizmit. 4. Banka e Shqipris, pr t gjitha shkeljet e evidentuara t cilat mund t klasifikohen si kundravajtje administrative, n baz t nenit 27 t ligjit Pr parandalimin e pastrimit t parave, informon autoritetin prgjegjs duke i vn n dispozicion dokumentacionin e plot q ka lidhje me konstatimin e shkeljes. 5. Banka e Shqipris merr masa mbikqyrse ndaj subjekteve t ksaj rregulloreje nse konstaton se kto t fundit nuk zbatojn kuadrin ligjor dhe rregullativ n fuqi pr parandalimin e pastrimit t parave dhe financimin e terrorizmit.

Neni 11 Dispozit kalimtare Subjektet e ksaj rregulloreje, jo m von se 3 (tre) muaj pas hyrjes n fuqi t saj, jan t detyruara t kryejn n prputhje me krkesat e ksaj rregulloreje rishikimin dhe/ose miratimin, e rregulloreve dhe procedurave t brendshme pr parandalimin e pastrimit t parave dhe financimin e terrorizmit.

ANEKS I A) Klasifikimi i klientve sipas rrezikut q paraqesin 1. Klasifikimi i klientve sipas rrezikut bhet duke gjykuar mbi mundsin q subjekti t prdoret nga klienti me qllimin e pastrimit t parave dhe/ose financimit t terrorizmit, ose q klienti t prdor biznesin e tij ligjor me qllim q t prziej parat e paligjshme me t ardhurat e ligjshme. 2. Koncepti i vigjilencs s zgjeruar zbatohet kryesisht pr klientt e klasifikuar me rrezik t lart, t prmendur n nenin 8 t ligjit Pr parandalimin e pastrimit t parave dhe financimit t terrorizmit. 3. Disa kategori klientsh, q prfshijn klient me rrezik t lart, prcaktohen n listn e mposhtme, e cila nuk sht kufizuese dhe nuk zvendson ndonj detyrim ligjor lidhur me raportimin e klientve q dyshohen se kryejn transaksione t dyshimta. Megjithat, kategorizimi mbetet n gjykimin e vet subjektit. Kategori a. b. c. d. e. f. g. h. i. j. k. l. t klientve: Personat e ekspozuar politikisht; Organizatat jofitimprurse (OJF); Klientt offshore; Klientt jorezident; Kazinot / Lojrat e fatit; Zyrat e kmbimeve valutore; Trust-et; Shoqrit q merren me import/eksport; Personat fizik tregtar; Tregtar floriri dhe metalesh t muara; Npuns; Pensionist.

B) Klasifikimi i transaksioneve sipas rrezikut q paraqesin 1. Klasifikimi sipas rrezikut bhet duke gjykuar mbi mundsin q transaksioni t prdoret nga klienti, me qllimin e pastrimit t parave dhe/ose financimit t terrorizmit, ose me qllim q t prziej parat e paligjshme me t ardhurat e ligjshme. 2. N aneksin II jepen kategori transaksionesh, t cilat mund t klasifikohen me rrezik t lart, megjithat kategorizimi mbetet n gjykimin e vet subjektit.

ANEKS II Transaksione t dyshimta 1. Subjektet, si nj pjes normale t zhvillimit t aktivitetit t tyre, monitorojn elementet ose transaksionet individuale t cilat mund t tregojn fonde t prfshira n procesin e pastrimit t parave dhe financimin e terrorizmit. 2. Subjektet informojn autoritetin prgjegjs pr llogari apo transaksion t dyshimt, pas shqyrtimit t plot t elementeve q kan n dispozicion pr t vlersuar sa m mir transaksionet e kryera. 3. Treguesit e mposhtm t dyshimeve t mundshme ose t aktiviteteve jo t zakonta prcaktojn disa lloje transaksionesh q mund t prbjn arsye pr monitorim t mtejshm. Kjo list nuk sht kufizuese dhe nuk zvendson ndonj detyrim ligjor lidhur me raportimin e transaksioneve t dyshimta ose t pazakonta. Lista e mposhtme prmbledh nj numr transaksionesh q duhet t trajtohen me kujdes nga subjektet si transaksione t dyshimta. I. Tregues t anomalis n transaksionet q iu drejtohen t gjitha subjekteve. f. Transaksione, t cilat duke gjykuar mbi subjektin q krkon ti kryej, shfaqen me nj vler jo t zakont ose ekonomikisht t pajustifikueshme. Transaksione t s njjts natyr, t prsritura pran t njjts deg ose t njjts agjenci n mnyr t till, q t bjn t dyshosh pr qllime t paligjshme. Transaksione t kryera vazhdimisht n emr t t tretve, q nuk shfaqen asnjher personalisht n bank, kur kjo nuk rrjedh nga krkesa operative ose organizative evidente t klientit, veanrisht kur jepen justifikime q nuk mund t vrtetohen (pr shembull, smundje, pun etj.). Transaksione pr t cilat t dhnat jan n mnyr t dukshme t pasakta ose t paplota, ose t tilla q t bjn t dyshosh se synojn t fshehin me dashje informacione thelbsore, n veanti q u prkasin subjekteve t interesuara pr operacionin. Transaksione me personat e lidhur me bankn, t cilat jan t pajustifikuara dhe jasht natyrs s biznesit apo t pazakonta. Transaksione komplekse, t pazakonta dhe n shuma t mdha. Transaksione pr subjekte t huaja n vende me parajs bankare ose financiare, nga vende q lejojn eljen e llogarive anonime ose q legjislacioni i t cilave nuk konsideron dhe klasifikon si vepr penale pastrimin e parave, veprn penale nga e cila kan rrjedhur parat ose pasurit.

g.

h.

i.

j.

k. l.

m.

Transaksione me shoqri t njohura si Off shore, transaksione me kompani e persona t prfshir n skandale financiare ose n krime t tjera t rnda.

II. Tregues t anomalis n transaksionet n cash. a. Krkesa t shpeshta dhe pr shuma t mdha t eqeve kundrejt derdhjeve n cash. Trheqje ose derdhje t mdha n cash, t pamotivuara nga aktiviteti i klientit (veanrisht, kur shumat e derdhura transferohen m pas brenda nj intervali t shkurtr kohor ose me t dhna apo destinacione, q nuk lidhen me aktivitetin normal t klientit). Przjerje e depozitimeve cash dhe instrumenteve monetare n nj llogari n t ciln transaksione t tilla nuk duket t ken lidhje m prdorimin normal t llogaris. Kryerja e shum transaksioneve n t njjtn dit, n t njjtn deg t banks, por me nj prpjekje t dukshme pr t prdorur arktar t ndryshm. Prdorimi i shpesht i cash-it n shuma t mdha pr kryerjen e urdhrxhirimeve (n dobi t t tretve), pa arsye t pranueshme q lidhen me aktivitetin normal t klientit, veanrisht nse operacioni kryhet jasht vendit. Derdhje ose trheqje t shpeshta n cash, t kryera n mnyr t till q vlefta e transaksioneve t veanta t kaloj pa u vn re, ndrsa ajo e prgjithshme rezulton e konsiderueshme (pr shembull, derdhje t pjesshme n disa llogari). Depozitimi apo trheqja e instrumenteve monetare n shuma t cilat rezultojn n mnyr t vazhdueshme nn kufirin e identifikimit apo t raportimit, ndrsa shuma totale rezulton e konsiderueshme veanrisht nse instrumentet kan numr serial t vazhdueshm. Kryerja e transaksioneve, si derdhje dhe trheqje t bra n cash, t ndryshme nga instrumentet e mjetet e pagess zakonisht t prdorura n aktivitetin ekonomik t ushtruar nga klienti. Transaksione t shpeshta kmbimi n cash, n valuta t tjera pr shuma t konsiderueshme, veanrisht nse kryhen pa kaluar n llogarin rrjedhse. Kmbime t nj sasie t madhe kartmonedhash ose monedhash me kartmonedha ose monedha t nj prerjeje t ndryshme. Blerje t shpeshta t shumave t mdha t monedhave metalike dhe t kartmonedhave me vlera kommemorative pr qllime numizmatike.

b.

c.

d.

e.

f.

g.

h.

i.

j.

k.

l.

Blerja ose shitja e sasive t mdha t monedhave, metaleve t muara ose t vlerave t tjera, pa nj justifikim t arsyeshm dhe/ose n prputhje me kushtet ekonomike t klientit. Shitblerje t biletave t fituesve t basteve, t llotarive, t biletave t kazinove, t lojrave t fatit, lloto sporteve etj.. Shitblerje t pasurive (shtpive, veturave, pajisjeve etj.) t regjistruara mbi vlern reale t tregut. Subjektet i kushtojn vmendje rasteve kur deg t veanta krkojn furnizim n cash ose rasteve, q prfaqsojn transaksione n cash pr vlefta q i tejkalojn konsiderueshm krkesat e zakonshme, n varsi t karakteristikave t zons dhe t klientels q i shrbehet.

m.

n.

o.

III. Tregues t anomalis n transaksionet me letrat me vler. a. Blerja dhe/ose depozitimi i letrave me vler pr shuma t mdha, kur kjo nuk prputhet me kushtet financiare t klientit. Arktimi n cash ose depozitimi, edhe me garanci t besueshme, i titujve t nj vlefte t konsiderueshme, vendi ose t huaja, veanrisht nse jan me shprndarje t kufizuar, kur operacioni duket jonormal n krahasim me karakteristikat e klientit dhe nuk jepet nj justifikim i pranueshm pr prejardhjen. Negocimi i letrave me vler pr arktime n cash ose pr blerjen e letrave me vler t tjera (aksione, obligacione, tituj publik etj.) pa kaluar operacioni n llogarin rrjedhse q prdoret nga klienti. Transferta n vlera m t mdha se zakonisht, m t shpeshta ose jo tipike t letrave me vler t qeveris, t prfituara nprmjet Banks s Shqipris, t kryera nga nj ose disa persona fizik. Blerja dhe menjher pas ksaj ofrimi pr shitje i letrave me vler t qeveris para maturitetit, t prfituara nprmjet Banks s Shqipris, n madhsi t mdha dhe n rrethana q duken jo t zakonshme pr mnyrat normale t kryerjes s ktij aktiviteti. Madhsi n vllime t mdha dhe t prsritura t tregtimeve jonormale t letrave me vler t qeveris pr llogari dhe me shpenzime t nj pale t tret, kundrejt paraqitjes s nj prokure ose n emr t personave nn 18 vje.

b.

c.

d.

e.

f.

IV. Tregues t anomalis n transaksionet me jasht. a. Transfertat me ose nga jasht, prfshir edhe transfertat elektronike, t shumave t mdha n vler ose me urdhrpages n cash, veanrisht kur nuk kalojn nprmjet nj llogarie, ose kur karakteristikat e operacionit, prfshir ktu rastet kur vendi i huaj i origjins ose i

10

destinacionit t shumave, nuk jan t justifikuara nga aktiviteti ekonomik i zhvilluar nga klienti ose nga rrethana t tjera. b. Transaksione me filiale ose me deg t institucioneve financiare, t rrethuara nga zona gjeografike t njohura si zona t trafikut t drogs ose si qendra offshore, q nuk jan t justifikuara nga aktiviteti ekonomik q kryhet nga klienti. Prdorimi i sistemeve t tjera t financimit tregtar pr t transferuar shuma midis shteteve, pa qen transaksioni prkats i justifikuar nga veprimtaria e zakonshme ekonomike e kryer nga klienti. Derdhje e shpesht e eqeve t udhtarve, e letrave me vler ose e instrumenteve t tjera financiare n valut t huaj, pa justifikime t arsyeshme. Kryerje e disa transfertave n nj drejtim t caktuar, transferta t ndryshme q kan nj prfitues, pavarsisht nga shuma.

c.

d.

e.

V. Tregues t anomalis n transaksione e shrbime t tjera. a. Prdorim i prsritur i kasetave t sigurimit ose i shrbimeve t ruajtjes, ose depozitime t shpeshta dhe trheqje t plikove t vulosura, t pajustifikuara nga aktiviteti dhe zakoni i klientit. Delegimi pr t operuar me kasetat e sigurimit tek t trett, q nuk bjn pjes n brthamn familjare t mbajtsve ose q nuk jan t lidhur me raporte bashkpunimi ose t nj tipi tjetr, q do t justifikonte kt delegim. Dhnia e garancive nga ana e t tretve, joklient t banks, as dhe t njohur ndryshe, tek t cilat nuk jepen t dhna t mjaftueshme pr marrdhniet me klientin prfitues t besimit apo arsye q justifikojn dhnien e nj garancie t till. Krkesa q i bhet banks, nga ana e nj klienti, pr t dhn nj financim pr nj subjekt tjetr pr t cilin vet klienti ofron nj garanci reale (pr shembull, pasuri t paluajtshme ose letra me vler) n rast se marrdhniet midis klientit t dhn dhe subjektit tjetr nuk jan t justifikuara.

b.

c.

d.

VI. Tregues t anomalis n ecurin e llogarive. a. Nj llogari e hapur nga nj subjekt juridik ose nj organizat q ka t njjtn adres me subjekte t tjera juridike ose organizata, por pr t cilat i njjti person ose persona kan t drejt nnshkrimi, kur nuk ka arsye t dukshme ekonomike ose ligjore pr nj organizim t till (pr shembull, individ q shrbejn si drejtor kompanish pr shum kompani me zyra qendrore n t njjtin vend etj.).

11

b.

Nj llogari e hapur n emr t nj subjekti juridik t krijuar s fundmi dhe n t ciln sht depozituar nj shum m e madhe se ajo e pritur, n krahasim me t ardhurat e themeluesve t subjektit. Nj llogari pr t ciln disa persona kan t drejt nnshkrimi, t cilt nuk kan marrdhnie midis njri tjetrit (as lidhje familiare, as biznesi). Nj llogari dhe/ose depozit e hapur n emr t nj subjekti juridik, nj fondacioni ose nj shoqate, t cilat mund t jen t lidhura dhe/ose t prfshira me nj organizat terroriste dhe q paraqet lvizje fondesh mbi nivelin e pritshm t t ardhurave. Nj llogari dhe/ose depozit e hapur n emr t nj subjekti juridik, i cili mund t jet i lidhur dhe/ose i prfshir n aktivitetin e nj shoqate apo fondacioni qllimi i t cilave sht i lidhur me pretendimet apo krkesat e nj organizate terroriste. Llogari t prdorura jo pr transaksione normale personale ose aktivitete ekonomike t lidhura me to, por pr t marr ose pr t derdhur shuma t mdha q, n baz t elementeve n dispozicion, nuk gjejn justifikim ose lidhje me mbajtsin e llogaris dhe/ose me aktivitetin e tij. Llogari, t cilat jan pak aktive ose nuk jan aktive pa justifikime t arsyeshme pr nj koh t gjat, dhe fillojn menjher transaksione me shuma t mdha ose q pak koh m par kan prfituar kreditime t mdha e t papritura, sidomos nse ato vijn nga jasht. Llogari, t cilat paraqesin nj tepric aktive t madhe, q nuk prputhet me ecurin e zakonshme financiare t klientit, veanrisht nse ajo sht transferuar n llogari jasht shtetit. Llogari, q prfitojn nj numr t madh derdhjesh pr shuma t marra pa justifikime t arsyeshme. Llogari, q tregojn nj lvizje t pajustifikuar nga aktiviteti i zhvilluar prej klientit (pr shembull, derdhje t shpeshta t eqeve, veanrisht kur n to figurojn elemente prsritse, nga ana e nj subjekti, q nuk ushtron aktivitetin e dhnies s financimeve). Konfigurimi, ekonomikisht jonormal, i raporteve q mbahen nga klienti me bankn pr shembull, llogari t shumta t hapura pa justifikim pran s njjts bank, transferime t shpeshta shumash mes llogarive t ndryshme ose barazimi n nj koh t shkurtr mes derdhjeve e trheqjeve n cash mbi t njjtn llogari ose depozit, pranimi i vetdijshm i kushteve e taksave t pafavorshme dhe q nuk prputhen me ato t tregut.

c.

d.

e.

f.

g.

h.

i.

j.

k.

12

VII. Tregues anomalie n sjelljen e klientve. a. Klient q krkojn t ristrukturojn transaksionin, kur konfiguracioni i paraqitur q n fillim prfshin forma identifikimi e regjistrimi ose plotsime hetimesh apo verifikimesh nga ana e personelit t ndrmjetsuesit, ose adoptimi i klauzolave kufizuese t liris s qarkullimit t titujve (pr shembull, reduktimi i vlefts s transaksionit nn kufijt e prcaktuar pr t shmangur identifikimin). Strukturimi i depozitave prmes degve t shumta t t njjts bank ose nga grupe individsh t cilt hyjn n nj deg t vetme n t njjtn koh. Klient q refuzojn ose q pa justifikim t arsyeshm hezitojn t japin informacionet e duhura pr kryerjen e transaksioneve, t deklarojn aktivitetet e veta, t paraqesin dokumentacionin kontabl ose t nj lloji tjetr, t sinjalizojn marrdhniet e mbajtura me subjektet e tjera, t japin informacione, t cilat n rrethana normale do ta bnin vet klientin t prshtatshm pr t marr kredin ose shrbime t tjera bankare/financiare. Klient n vshtirsi ekonomike, q papritur krkojn t shlyejn plotsisht ose pjesrisht detyrimet e veta me an t derdhjeve t papritura me nj vleft t madhe, pa nj justifikim t dukshm dhe pa saktsuar origjinn e fondeve. Klient q evitojn kontakte direkte me personelin e banks, duke lshuar prokura n emr t t tretve, n mnyr t shpesht e t pajustifikuar. Klient, q pa justifikim, kan llogari t shumta dhe kryejn transaksione t shumave t mdha n cash mbi seciln prej tyre ose q rezultojn t ken, pa shkaqe t arsyeshme, llogari t hapura me shum institucione financiare n t njjtn zon. Klient q, pa dhn justifikime t arsyeshme, drejtohen tek nj sportel subjekti, q ndodhet larg nga zona n t ciln banojn ose ushtrojn aktivitetin e tyre. Klient q kmbngulin t mbajn llogari, q duken se administrohen pr llogari t t tretve (llogari n mirbesim), (pr shembull, llogari q paraqesin lvizje q nuk lidhen me aktivitetin e zhvilluar nga mbajtsi i llogaris ose t nj vlefte q nuk i korrespondon vllimit t tij t puns, ose llogari t emrtuara n favor t administratorve, t vartsve ose t klientve, t prdorura nga siprmarrje ose ente pr t kryer derdhje ose trheqje n cash ose nprmjet instrumenteve t tjera financiare). Klient ose prfaqsues t tyre q paraqesin dokumente identifikimi me origjin t dyshimt. Klient q japin si adres t tyre nj adres t nj personi t tret.

b.

c.

d.

e.

f.

g.

h.

i.

j. .

13

k.

Klient q hapin disa llogari dhe kryejn transferta t shpeshta t fondeve midis tyre. Klient q kryejn transaksione me partner jo t zakonshm. Mosjustifikimi me dokumentacion prkats i veprimeve t kryera nga jorezidentt me llogarit e hapura pran subjekteve.

l. m.

VIII. Tregues anomalie n transaksionet e transfertave. a. Transferta t urdhruara n shuma t vogla, n prpjekje t dukshme pr t mnjanuar krkesat pr identifikim apo raportim. Transferta drejtuar apo prfituar nga nj individ ku informacioni pr iniciuesin e transferts, ose personin pr t cilin transaksioni sht realizuar, nuk sht dhn n transfert, ndrsa sht e nevojshme prfshirja e nj informacioni t till pr kryerjen e transferts. Prdorimi i llogarive t shumta personale apo biznesi ose i llogarive t organizatave jofitimprurse apo bamirsie pr t grumbulluar dhe m pas pr ti transferuar fondet menjher ose pas nj periudhe t shkurtr te nj numr i vogl prfituesish t huaj. Transaksione t kmbimit valutor q jan realizuar n prfitim t nj klienti nga nj pal e tret, t pasuara nga transferta t fondeve n vende t cilat nuk kan lidhje t dukshme biznesi me klientin ose vendeve q paraqesin shqetsime/probleme specifike.

b.

c.

d.

IX. Tregues anomalie t karakteristikave t klientit ose t biznesit t tij. a. Fondet e krijuara nga nj biznes q zotrohet nga individ t t njjtit vend origjine ose prfshirja e shum individve t s njjts origjin nga vende q paragjesin problem/shqetsim specifik duke vepruar n interes t llojeve t ngjashme t bizneseve. Adres e prdorur bashkrisht pr individ t prfshir n transaksione cash, veanrisht kur adresa sht edhe nj vend biznesi dhe/ose nuk duket t korrespondoj me profesionin e deklaruar (pr shembull student, i papun, i vetpunsuar etj.). Profesioni i deklaruar i personit q kryen transaksionin nuk sht n prputhje me nivelin ose llojin e aktivitetit (pr shembull, nj student ose nj individ i papun i cili merr ose drgon nj numr t madh transfertash, ose i cili bn trheqje maksimale ditore n cash n vende t ndryshme n nj shtrirje gjeografike t gjer). Pr organizatat jofitimprurse ose t bamirsis, transaksionet financiare pr t cilat nuk duket t ket qllim logjik ekonomik ose n t cilat nuk

b.

c.

d.

14

duket t ket lidhje midis aktivitetit t deklaruar t organizats dhe pals tjetr n transaksion. e. Nj kaset sigurie sht hapur n emr t nj subjekti tregtar kur aktiviteti i biznesit i klientit sht i panjohur ose nj aktivitet i till nuk duket t justifikoj prdorimin e kutis s siguris. Mosprputhje t pashpjeguara t krijuara nga procesi i identifikimit ose verifikimit t klientit (pr shembull, n lidhje me vendin e mparshm apo aktual t rezidencs, vendin e lshimit t pashaports, vendeve t vizituara sipas pashaports, dhe dokumenteve t dhna pr t vrtetuar emrin, adresn dhe datn e lindjes).

f.

X. Transaksione t lidhura me vende q paraqesin shqetsime / probleme. a. Transaksione q prfshijn kmbim t monedhs s huaj q pasohen brenda nj kohe t shkurtr nga transferta pr n vende me situata/gjendje/probleme t veanta (pr shembull, vende t prcaktuara nga autoritetet vendase ose/dhe FATF-i si vende dhe territore jobashkpunuese etj.). Depozitimet q pasohen brenda nj kohe t shkurtr nga transferime t fondeve, veanrisht n ose nprmjet vendeve me situata/gjendje/probleme t veanta (pr shembull, vende t prcaktuara nga autoritetet vendase ose/dhe FATF-i si vende dhe territore jobashkpunuese etj.). Nj llogari biznesi nprmjet t cils realizohet nj numr i madh transfertash hyrse ose dalse dhe pr t cilat nuk duket t ket logjik biznesi ose qllim tjetr ekonomik, veanrisht kur ky aktivitet sht pr n, nprmjet ose nga vende me situata/gjendje/probleme t veanta. Prdorimi i shum llogarive pr t grumbulluar dhe m pas pr ti drguar fonde nj numri t vogl prfituesish t huaj, individve dhe bizneseve, veanrisht kur kto jan n vende me situata/gjendje/probleme t veanta. Nj klient merr nj instrument kredie ose merr pjes n transaksione financiare tregtare q prfshijn lvizje t fondeve drejt ose nga vende me situata/gjendje/probleme t veanta ku nuk duket t ket arsye logjike biznesi pr t vepruar me kto vende. Hapja e llogarive t institucioneve situata/gjendje/probleme t veanta. financiare nga vende me

b.

c.

d.

e.

f.

g.

Drgimi ose marrja e fondeve nga transferta ndrkombtare nga dhe/ose pr n vende me situata/gjendje/probleme t veanta.

15

XI. Pastrimi i parave nprmjet prfshirjes s punonjsve t banks. a. Nj ndryshim i madh n kushtet e jetess s nj punonjsi t banks i pamotivuar, q shfaq menjher elemtentet e nj mnyre t shtrenjt jetese. Nj ndryshim n kryerjen e detyrave, si rritje e menjhershme e madhsis s transaksioneve n cash.

b.

KRYETAR I KSHILLIT MBIKQYRS

ARDIAN FULLANI

16