MINISTERSTVO ZA OBRAZOVANIE I NAUKA BIRO ZA RAZVOJ NA OBRAZOVANIETO SEKTOR ZA ISPITI

ISPITNA PROGRAMA

SMETKOVODSTVO

Skopje, 2005

SREDNO STRU^NO BRAZOVANIE

DR@AVNA MATURA I ZAVR[EN ISPIT

MINISTERSTVO ZA OBRAZOVANIE I NAUKA BIRO ZA RAZVOJ NA OBRAZOVANIETO SEKTOR ZA ISPITI

ISPITNA PROGRAMA

SMETKOVODSTVO
DR@AVNA MATURA I ZAVR[EN ISPIT

Ispitnata programa po smetkovodstvo za dr`avna matura i zavr{en ispit e donesena so re{enie na ministerot za obrazovanie i nauka . 11-136/1 11.01.2006 .

1. VOVED
So reformata na srednoto struno obrazovanie i obuka vo Republika Makedonija i novite nastavni planovi i programi, vovedeni se novini koi rezultiraat so promeni vo nainot na sledewe i ocenuvawe na postigawata na uenicite i definirawe na Koncepcija za matura i za zavr{en ispit vo strunoto obrazovanie i obuka. Osnovnata cel na ovie ispiti e: - podigawe na kvalitetot na srednoto struno obrazovanie i obuka; - sledewe i kontrola na realizacijata na nastavnite programi (zasnovani na obrazovnite standardi na dr`avno nivo); - steknuvawe diploma za zavr{eno sredno struno obrazovanie (sertifikacija); - selekcija za univerzitetskoto obrazovanie (za uenicite koi go polagaat predmetot vo dr`avna matura) i postsredno struno obrazovanie (za uenicite koi go polagaat predmetot vo zavr{en ispit); - transparentnost na ispitot - programata e javen dokument, dostapen na site zainteresirani subjekti i dava informacii za obemot i sodr`inata na ispitot (informirawe na u~enicite, roditelite i obrazovnite institucii za postigawata na u~enicite dobieni preku validni i verodostojni merewa). Soglasno Koncepcijata za matura i za zavr{en ispit vo strunoto obrazovanie i obuka predmetot smetkovodstvo spa|a vo listata na nastavni predmeti za tretiot predmet od izborniot del na zavr{niot ispit {to se realizira spored novite nastavni planovi i programi, kako i spored Koncepciskite osnovi za sredno obrazovanie od 1989 godina. Zavr{niot ispit za predmetot smetkovodstvo se sproveduva na krajot od ~etirigodi{noto struno obrazovanie i obuka od ekonomsko - pravnata i trgovskata struka za obrazovniot profil: ekonomski asistent i se polaga interno. Ispitnata programa se temeli na izbrani programski podraja od nastavnite programi po predmetot smetkovodstvo za II i III godina i izbornite programi za zavr{en ispit po predmetot smetkovodstvo III i IV godina. So ovaa ispitna programa se utvrduvaat sodr`inata, organizacijata i na~inot na sproveduvaweto na zavr{niot ispit po nastavniot predmet smetkovodstvo i o~ekuvanite efekti od nejzinoto sproveduvawe vo pravec na podobruvawe na kvalitetot na stru~noto obrazovanie i obuka. Ispitnata programa sodr`i: 1. Voved 2. Op{ta cel na ispitot 3. Sodr`ina na ispitot 4. Specifikaciska mre`a na ispitot 5. Opis na ispitot 6. Na~in na ocenuvawe. 1

2. OP[TA CEL NA ISPITOT

Celta na ispitot po predmetot smetkovodstvo e da se proveri: - dali u~enikot ima steknato znaewa i sposobnosti koi }e mu ovozmo`at uspe{no da go prodol`i svoeto obrazovanie vo postsrednoto obrazovanie; - kolkavo e nivoto na podgotvenosta na u~enikot od oblasta na smetkovodstvoto za uspe{no da se vklu~i vo procesot na rabotata; - kolku e osposoben u~enikot da go primenuva steknatoto znaewe i sposobnostite vo sekojdnevniot `ivot.

Za da go polo`i ispitot po smetkovodstvo, u~enikot treba: da gi poznava osnovnite zakonski propisi i profesionalna regulativa (MSS); da gi prepoznava i primenuva oddelnite dokumenti; da definira i objasnuva poimi od oblasta na smetkovodstvoto; da gi razbira smetkovodstvenite nastani; da razlikuva vidovi tro{oci, prihodi i rashodi; da povrzuva konkreten problem; da gi identifikuva smetkite vo kni`eweto; da gi primenuva smetkite od analiti~ki smetkoven plan; da ima steknato sposobnosti za logi~ko razmisluvawe, re{avawe na problemi, analizira nafinansiski izve{tai i donesuvawe na zaklu~oci; - prakti~no da gi primenuva steknatite znaewa i sposobnosti.

3. SODR@INA NA ISPITOT 3.1. Specifikacija na podra~ja (sodr`inite) i sposobnostite

Vo ovaa programa se opfateni sodr`inite od predmetot Smetkovodstvo koi se zna~ajni za zaokru`uvawe na ~etirigodi{noto stru~noto obrazovanie. Tie sodr`ini se grupirani vo slednite podra~ja: P1. Bilans na sostojba P2. Nabavka P3. Tro{oci P4. Proda`ba P5. Finansiski izve{tai

Za da mo`e uspe{no da dadenite ispitni zada~i u~enikot treba da gi poseduva slednite grupi na sposobnosti: S1 - znaewe i razbirawe ( definira, prepoznava, identifikuva, objasnuva, razbira, klasificira, povrzuva, nabquduva, iska`uva, sporeduva) S2 - primena ( koristi dokumenti od praktikata, zakonski propisi, analiti~ko-sismetkoven plan; evidentira; razlikuva; povrzuva; naveduva primer; poznava; klasificira; predstavuva; re{ava; dopolnuva; izgotvuva bilansi, grafikon na rentabilnost, presmetki) S3 - logi~no razmisluvawe i rasuduvawe (evidentira smetkovodstveni nastani, podreduva, proveruva, analizira, sistematizira, povrzuva, generalizira, re{ava problemi i zaklu~uva)

3.2. Konkretizacija na celite (znaewata i sposobnostite) po podra~ja

Vo ovoj del se utvrdeni konkretnite znaewa i sposobnosti za oddelnite sodr`ini na programata rasporedeni po podraja:

PODRA^JE 1: BILANS NA SOSTOJBA

Sodr`ina 1. Bilans na sostojba Sredstva, obvrski, kapital Smetkovodstveni nastani i smetki Knigovodstveni knigi ~enikot treba: da gi definira sredstvata, obvrskite i kapitalot; da gi grupira sredstvata, obvrskite i kapitalot; da gi primeni znaewata za izrabotka na bilans na sostojba; da gi podreduva bilansnite pozicii spored zakonska regulative; da koristi Bilans na sostojba ({ema); da go prika`e kapitalot; da ja iska`e bilansnata ramnote`a; da otvori T-e smetki so nivnoto normalno saldo (debitno ili kreditno); da gi proceni podatocite. Znaewa i sposobnosti

PODRA^JE 2: NABAVKA NA TRGOVSKI STOKI

Sodr`ina 1. Nabavka na trgovski stoki Smetkovodstvo vo trgovskata dejnost ~enikot treba: da gi koristi znaewata za nabavka; da razlikuva dokumenti za nabavka; da koristi zakonski propisi; da vodi evidencija na nabavka vrz osnova na dokumenti; da potpolnuva finansova i materijalna kartica (vnesuva na T-e smetki); da ja razbira naplatata na obvrskata sprema dobavuva~ite preku obrazec PP30 i da prokni`i pla}awe na f-ra po izvod; da go razbira zna~eweto na smetkite; da go analizira debitnoto, kreditnoto saldo na smetkite; da go poznava davaweto na podatoci za sostojbata na zalihite vo magacin i prodavnica (priem, izdavawe, sostojba). Znaewa i sposobnosti

PODRA^JE 3: TRO[OCI
Sodr`ina 1. Tro{oci Evidencija na tro{ocite ~enikot treba: da gi definira tro{ocite; da go razbira zna~eweto na tro{ocite; da gi razlikuva vidovite na tro{oci; da gi prepoznava dokumentite za nastanati tro{oci; da gi evidentira tro{ocite za surovini i materijali, uslugite, amortizacijata, nematerijalnite tro{oci i platite; da gi koristi smetkite od analiti~ki smetkoven plan; da gi razbira i primeni kriteriumite za alokacija na tro{ocite; da gi analizira tro{ocite od klasa 4; da utvrdi polna cena na inewe. 5 Znaewa i sposobnosti

PODRA^JE 4: PRODA@BA
Sodr`ina 1. Proda`ba Proda`ba na stoki na golemo i malo Proda`ba na gotovi proizvodi Evidencija na gotovinski i bezgotovinski platen promet ~enikot treba: da gi prepoznava dokumenti za proda`ba na golemo i malo; da go definira dnevniot pazar; da gi koristi znaewata, postapkite (tehnikite) za evidencija so primena na smetki od smetkovniot plan; da ja razbere su{tinata na evidentiraweto; da vodi evidencija za naplata na pobaruvawata i pla}awe spored izvod; da ja iska`e i presmeta obvrskata po DDV i pla}awe pri proda`ba na malo; da ja razbira su{tinata na prihodnite i rashodnite smetki; da gi analizira smetkite pri evidencija na proda`ba. Znaewa i sposobnosti

PODRA^JE 5: FINANSISKI IZVE[TAI

Sodr`ina 1. Finansiski izve{tai Prihodi i rashodi Utvrduvawe i raspredelba na inansiskiot rezultat Bilans na uspeh Analiza na finansiskite izve{tai ~enikot treba: da definira prihodi / rashodi spored MSS; da razlikuva prihodni i rashodni smetki; da gi identifikuva, povrzuva i grupira dadenite prihodni i rashodni smetki; da sostavuva Bilans na uspeh; da primenuva zakonski propisi i MSS; da go utvrduva rezultatot od raboteweto (iska`uva dobivka ili zaguba); da gi analizira rezultatite od raboteweto; da napravi horizontalna i vertikalna analiza; da vr{i presmetka i procenka na pokazatelite na raboteweto; da izgotvuva grafikon na rentabilnost. 6 Znaewa i sposobnosti

4. SPECIFIKACISKA MRE@A NA ISPITOT

Vo slednava {ema e dadena procentualnata zastapenost na podra~jata (temite) i sposobnostite vo testot po smetkovodstvo. Brojot na ispitni pra{awa od sekoe podra~je, koi vklu~uvaat i odredena grupa sposobnosti }e bide soodveten na nivnata procentualna zastapenost vo odnos na vkupniot broj ispitni zada~i koi }e gi sodr`i testot.
PODRA^JA SPOSOBNOSTI

P1

P2

P3

P4

P-5

ZASTAPENOST (%) 30 - 40 40 - 50 10 - 20 100%

S1 S2 S3 ZASTAPENOST (%)

15-20

15-20

15 - 20

15 - 20

20-30

1 - naewe i razbirawe 2 - Primena na znaewata 3 - Analiza i evalvacija P1. Bilans na sostojba P2. Nabavka P3. Tro{oci P4. Proda`ba P5. Finansiski izve{tai

5. OPIS NA ISPITOT
Zavr{niot ispitot po predmetot smetkovodstvo e pismen i se sostoi vo re{avawe na test. Vremetraeweto na ispitot po smetkovodstvo e 120 minuti i se sproveduva bez pauza. Testot sodr`i okolu 40 ispitni zada~i.

Vo strukturata na testot se zastapeni ispitni zada~i: - so pove}ekraten izbor (zaokru`uvawe na eden to~en odgovor od ponudenite); - so dopolnuvawe; - so re{avawe problemi i objasnuvawe.

6. NA^IN NA OCENUVAWE
Vkupniot broj bodovi {to mo`at da se osvojat na ispitot e okolu 100. To~niot odgovor na zada~ite so pove}ekraten izbor (vo koi se bara u~enikot da izbere eden od odgovorite {to se ponudeni) se ocenuva so 1 bod. Dokolku to~no gi re{i site zada~i od ovoj tip, u~enikot mo`e da osvoi maksimum 20 boda. To~niot odgovor vo zada~ite dopolnuvawe (na koi se bara direkten kratok odgovor), se ocenuva do 2 boda za to~en termin. So to~noto re{avawe na vakvite zada~i u~enikot mo`e da osvoi okolu 30 bodoa. Zada~ite na koi se bara da se poka`e kako se re{ava nekoj praktien problem zavisno od brojot na barawata se ocenuvaat do 10 boda za sekoj od dadenite 5 problemi. Na vakvite zada~i, ako to~no gi re{i, u~enikot mo`e da osvoi maksimum 50 boda. Proverkata i ocenuvaweto se izveduva interno od strana na uili{ni predmetni komisii, vrz osnova na odnapred izgotveni kriteriumi.