T.C.

ANKARA N VERS TES SOSYAL B L MLER ENST TS BATI D LLER VE EDEB YATLARI ANAB L M DALI

TRKEDE FRANZ KAFKA VE DNM EV R B L MSEL KARILATIRMALI B R NCELEME

Yksek Lisans Tezi

Sevtap KONMU

Ankara-2007

T.C. ANKARA N VERS TES SOSYAL B L MLER ENST TS BATI D LLER VE EDEB YATLARI ANAB L M DALI

TRKEDE FRANZ KAFKA VE DNM EV R B L MSEL KARILATIRMALI B R NCELEME

Yksek Lisans Tezi

Sevtap KONMU

Tez Danman Prof. Dr. Rezan KIZILTAN

Ankara-2007

T.C. ANKARA N VERS TES SOSYAL B L MLER ENST TS BATI D LLER VE EDEB YATLARI ANAB L M DALI

TRKEDE FRANZ KAFKA VE DNM EV R B L MSEL KARILATIRMALI B R NCELEME

Yksek Lisans Tezi

Tez Danman : Prof. Dr. Rezan KIZILTAN

Tez Jrisi yeleri Ad ve Soyad

.................................................................... .................................................................... .................................................................... .................................................................... .................................................................... ....................................................................

mzas
........................................ ........................................ ........................................ ......................................... ......................................... .........................................

Tez Snav Tarihi ..................................

TRK YE CUMHUR YET ANKARA N VERS TES SOSYAL B L MLER ENST TS MDRLNE

Bu belge ile, bu tezdeki btn bilgilerin akademik kurallara ve etik davran ilkelerine uygun olarak toplanp sunulduunu beyan ederim. Bu kural ve ilkelerin gerei olarak, almada bana ait olmayan tm veri, dnce ve sonular andm ve kaynan gsterdiimi ayrca beyan ederim.(//200)

Tezi Hazrlayan rencinin Ad ve Soyad

Sevtap KONMU mzas

 NDEK LER

Sayfa zet Abstract nsz Giri I. I.I. II. II.I. II.II. eviri Nedir? Edebi eviri ve Kltr Aktarm Franz Kafka Hayat, Edebi Kiilii ve slubu zerine Die Verwandlung (Deiim/Dnm) Eserin Konusu ve zmlenmesi zerine II.III. II.IV. III. Kafkada mge ve Mitler Kafkann Trkiyede Almlanmas Die Verwandlung Adl Eserin Trkeye Yaplan evirileriyle Karlatrlmas IV. IV.I. Deerlendirmeler Vedat Gnyolun Deiim Ad Altnda Yapt evirinin Deerlendirilmesi IV.II. Arif Gelennin Deiim Ad Altnda Yapt evirinin Deerlendirilmesi IV.III. Evrim Tevfik Gneyin DnmAd Altnda Yapt evirinin Deerlendirilmesi 279 272 262 265 49 54 57 i iv viii ix 1 15 35 35 43

IV.IV. Osman akmaknn Dnm Ad Altnda Yapt evirinin Deerlendirilmesi V. Sonu Kaynaka

282

288

ZET

Bu karlatrmal incelemede, Franz Kafkann Die Verwandlung adl eserinin, Vedat Gnyolun Deiim, Arif Gelenin Deiim, Evrim Teyfik Gneyin Dnm ve Osman akmaknn Dnm adyla Trkeye yaptklar evirileri, evirmenlerce ne lde korunarak dilimize evrildii, karlatrmal eviri yntemi ile saptanmaya allmtr. Ayrca almann birinci blmnde, eviri ve edebi evirinin tanmlamalarna, edebi eviride kltrel aktarm sorununa, eviri ve edebi eviri ile ilgili eitli grlere, bu alanla ilgili gelitirilen kuramlara ksaca deinilmitir. Tezin ikinci blmnde ise, zerinde altmz Die Verwandlung adl eserin

zmlenmesine, yazar Franz Kafkann hayat, edebi kiilii, slup zellikleri ve Trkiyede almlanmas srecine deinilmitir. Tezin nc, yani uygulama blmnde kaynak metin ama metne aktarlrken, szck ve cmle dzeyinde meydana gelen anlam ve yap gibi deiiklerin yan sra szck ve cmle dzeyinde yaplan eklemeler, karmalar saptanm, bu deiikliklerin kaynak ve ama metinler arasndaki edeerlilikleri nasl etkiledikleri ve bunlarn sonular deerlendirilmeye allmtr. Cmleler, almada btnlk salamak ve okuyucu iin rahat okunabilmesi amacyla yaymlanma tarihleri srasna gre, orijinal cmleler ile birlikte bir tablo iersine yerletirilmi ve yine ayn tablo iersinde inceleme sonucu elde edilen bilgiler yazlmtr. Tezde incelenecek cmleler her blm bandan 50 cmle olmak zere seilmitir. Bylelikle tek bir eviri metin iin toplam 150 cmle incelenmitir. Cmlelerin blm balarndan, cmle dizili sralarn bozmadan alnmasnn bir

nedeni de, inceleme srasnda, evirmenin bir btn olarak, orijinal metne ne kadar yaklaabildiini grmektir. Kafkann bu eseri dil, biem ve ierik bakmndan evirmenlerce ne lde korunarak Trkeye aktarld, karlatrmal eviri yntemi ile tezin IV. Deerlendirmeler blmnde yer almtr. Karlatrmal incelemenin ardndan, zerinde allan her eviri metninde varlan sonularn, saysal bir deerlendirilmesini ve bunlara bal olarak gerekli aklamalarn vermeyi uygun grdk. nceleme sonucu elde edilen saysal veriler zetle unlardr:

V. Gnyolun incelenen toplam 150 cmlesindeki saysal deerlendirmeye gre, yaplan hatalarn iinde en yksek oran tekil eden tutarsz cmlelerdir (V. %74). Bunu srasyla szck eklemesi (2. %61), szck karmas (1. % 56), orijinal cmleden szck karmas ve yerine baka szckler koyulmas (3. % 42), noktalamann korunmamas (6. % 40), eklenen yeni cmleler (I. % 28) ve tek bir cmlenin, ama dilde birden fazla cmle olarak verilmesi (VIII. % 20) izlemektedir. Tutarl ve tutarlya yakn cmlelerin toplam oran %20dir.

A. Gelenin incelenen toplam 150 cmlesindeki saysal deerlendirmeye gre, yaplan hatalarn iinde en yksek oran karlan szcklerde grlmektedir (1. % 60), bunu srasyla kelime eklemesi (2. % 56), tutarsz cmleler (V. % 49), noktalamann korunmamas (6. % 48) ve orijinal cmleden szck karp, yerine baka szckler koyulmas (3. % 38) izlemektedir. Tutarl ve tutarlya yakn eviri cmlelerinin toplam oran ise %39dur.

ii

E.T. Gneyin incelenen toplam 150 cmlesindeki saysal deerlendirmeye gre, yaplan hatalarn en yksek oran szck eklemesinde (2. % 52) grlmektedir. Bunu srasyla szck karma (1. % 36) ve orijinal metinden szckler karp, yerine baka szckler eklenmesi (3. % 24), noktalamann korunmamas (6. % 16) ve tutarsz cmleler (V. % 6) izlemektedir. Tutarl ve tutarlya yakn eviri cmlelerinin toplam oran ise %83dir.

O. akmaknn incelenen toplam 150 cmlesindeki saysal deerlendirmeye gre, hatalarn en yksek orann tutarsz cmleler tekil etmektedir (V. % 72). Bunu srasyla szck ekleme ve karma (1/2. % 42), ama metne eklenen yeni cmleler (I. % 32), noktalamann korunmamas (6. % 30), orijinal cmleden szckler karp yerine baka szckler koyma (3. % 22), tek bir cmlenin, ama dilde birden fazla cmle biiminde verilmesi (VIII. % 18), evrilmeyen cmleler (VI. % 16) ve cmle dizgesinde deiiklik (4. % 8) izlemektedir. Tutarl ve tutarlya yakn eviri cmlelerinin toplam oran ise %20dir.

evirmenlerden V. Gnyol, A. Gelen ve O. akmaknn, ama metin evirilerini ekleme, karma, cmleleri blerek evirme gibi yollara bavurarak yaptklarn, ayn zamanda slup ve dil konusunda serbest davrandklarn, bu nedenle de kaynak metin ile ama metinler arasnda rtmezliklerin olduu gzlemlenmitir. Bunlara karn E. T. Gneyin yapt eviride, baz sapmalar dnda, Kafkann slubunu yanstabildiini ve kaynak metinde kullanlan dilin zelliklerine, cmle yaplarna bal kald, Kafkann ska kulland balalarn evrilmesine de nem verdii gzlemlenmitir.

iii

ABSTRACT

In this comparative analysis, the different translations of the work written by Franz Kafka; Die Verwandlung translated by Vedat Gnyol as Deiim, by Arif Gelen as Deiim, by Evrim Teyfik Gney as Dnm and by Osman akmak as Dnm have been studied in order to determine as to what extent the original structure of the work was maintained and translated into Turkish by getting use of comparative translation method. At the first chapter of the study; definitions of translation and literary translation, the problem of cultural transfer in literary translation, various opinions related to translation and literary translation and the theories developed about this field have briefly been mentioned. At the second chapter of the thesis, the analysis of the work Die Verwandlung, its author; Franz Kafka, his life and literary personality, features of his literary style, and the process of his being perceived in Turkey have been mentioned. At the third chapter of the thesis, which is the application part; meaning and structure changes that were made while translating from the source text into the target text at word, phrase and sentence levels, additions and deletions made at word and sentence levels have been determined, and the fact that how these changes affected the equivalence between the source and target texts and the results of these have been evaluated. The sentences have been put into tables with the original sentences including publishing dates taken into consideration in order for them to be in consistency with the study and as a matter of convenience for the readers, and in the same table have

iv

been entered the data and findings of the analysis results. 50 sentences have been chosen from the very beginning of each chapter of the books translated into Turkish in order to realize the study within the scope of the thesis. Therefore, 150 sentences in total have been analyzed for each translation text. One other reason that the sentences have been chosen from the very beginning of each chapter without the skipping any sentence or changing the order of them is that this helps to see and determine how close the translators could approach the original text as a whole during the analysis. The facts that to what extent this work of Kafka was maintained in terms of language, style and content and translated into Turkish by the translators have been included at the chapter IV, the Evaluation. Coming after the comparative analysis, we have considered it appropriate to evaluate the results obtained from each translation text that was studied from a numerical point and to indicate the necessary explanations in connection with them. The numerical data obtained at the end of the analysis are as follows:

According to numerical analysis of the 150 sentences in total from the translation of V. Gnyol, the inconsistent sentences constitute the highest percentage among the errors (V. 74 %). Respectively, this is followed by word or phrase addition (2. 61 %), word or phrase deletion (1. 56 %), word or phrase deletion from the original sentence and substituting them with others (3. 42 %), neglecting and non-compliance with the punctuation (6. 40 %), addition of new sentence (I. 28 %) and translating one sentence into the target language as more than one sentence (VIII. 20 %). The total percentage of the consistent or almost consistent sentences is 20 %.

According to numerical analysis of the total 150 sentences from the translation of A. Gelen, deleted words or phrases constitute the highest percentage among the translation errors (1. 60 %). Respectively this is followed by word or phrase addition (2. 56 %), inconsistent sentences (V. 49 %), neglecting and non-compliance with the punctuation (6. 48 %) and word or phrase deletion from the original sentence and substituting them with others (3. 38 %). The total percentage of the consistent or almost consistent sentences is 39 %.

According to numerical analysis of the 150 sentences in total from the translation of E. T. Gney, word or phrase addition constitutes the highest percentage among the errors (2. 52 %). Respectively, this is followed by word or phrase deletion (1. 36 %), word or phrase deletion from the original sentence and substituting them with others (3. 24 %), neglecting and non-compliance with the punctuation (6. 16 %), and inconsistent sentences (V. 6 %). The total percentage of the consistent or almost consistent translated sentences is 83 %.

According to numerical analysis of the 150 sentences in total from the translation of O. akmak, the inconsistent sentences constitute the highest percentage among the errors made in his translation (V. 72 %). Respectively, this is followed by word or phrase addition and deletion (1/2. 42 %), new sentences added into the target text (I. 32 %), neglecting and non-compliance with the punctuation (6. 30 %), word or phrase deletion from the original sentence and substituting them with others (3. 22 %), translating one sentence into the target language as more than one sentence (VIII. 18 %), un-translated sentences (VI. 16 %), and changes in the order and system of

vi

the sentences (4. 8 %). The total percentage of the consistent or almost consistent sentences is 20 %.

It has been seen that of the translators V. Gnyol, A. Gelen and O. akmak applied some ways such as word or phrase addition or deletion, dividing sentences into more than one sentence while translating the original text into the target language, and at the same time, that they were neglectful of the literary style and language of the author; therefore, it has been noticed that there are certain discrepancies between the original text and the target text. On the other hand, it has been seen in the conclusion of the analysis that E. T. Gney was able to reflect the style and language of Kafka except for a few divergences in his translation of the work. It is also clear that he did not change the features of the original language and sentence structures, and attached importance to the translation of the conjunctions that Kafka frequently used in his works.

vii

NSZ eviri dersleri gerek lisans eitimim srasnda, gerekse yksek lisans dnemimde ilgiyle katldm dersler arasnda olmutur her zaman. renimim sresince eviri dersleri sayesinde, yabanc metinlerden kendi dilimize yaptmz evirilerin, ayn zamanda kendi kltrmze ve dil geliimimize byk katklar saladn grdm. eviri sadece bir dilin dier bir dile aktarm deil, ayn zamanda bir kltr aktarm, bilgi, donanm ve emek isteyen bir urat. Tm bu izlenimlerimden vardm sonu ise, evirinin de aslnda bir sanat olduu dncesi olmutur. Bu nedenle de yksek lisans tezimi hazrlamam gerektiinde, almak istediim alan hi kukusuz eviri olmutu benim iin. Bilinli ama dil okuyucu kitlesinin oluabilmesi iin, aslna sadk ve nitelikli eviriler gibi, bunlara dair eletirilerin de ortaya kmas gerekmektedir. Bu anlay dorultusunda, Alman edebiyatndan beeniyle ve severek okuduum Franz Kafkann Die Verwandlung

(Deiim/Dnm) adl eserinin Trkeye yaplm evirilerini incelemeye ve bilimsel bir eviri eletirisi hazrlamaya karar verdim. Bu tez almas sresince, olumlu ynlendirmeleriyle, gerek ders ii, gerekse ders d grmelerimizde benimle bilgi ve dncelerini paylaan ve bana eviri alann sevdiren deerli hocam Prof. Dr. Rezan Kzltana teekkr ederim.

viii

GR

nsanlarn farkl diller konumas nedeniyle vazgeilmez bir etkinlik olan evirinin toplumlararas iletiimde ve kltrlerin etkileiminde vazgeilmez bir unsur olduu kukusuzdur. Dnyada ve son yllarda lkemizde yabanc dilden evrilen kitaplar saysndaki art bunun bir kantdr. Yaplan eviriler bir yana, eviri zerine gelitirilen eviri kuram ve eviri eletirisi gibi konular da yine salkl eviriye duyulan bir gereksinimin yan sra, bu gereksinimi giderme yolunda gsterilen ilginin de bir gstergesidir. Ancak eviri eyleminin beraberinde getirdii sorunlar nedeniyle eviri eletirisinin nemli bir ilevinin olduunu ve bu alandaki almalarn oalmasna ihtiya duyulduunu grmekteyiz. Bu alandaki almalarla da ayn zamanda, daha bilinli bir ama dil okuyucu kitlesinin oluabilecei

dncesindeyiz. Genel olarak ifade edilecek olursa eviri, kaynak bir dildeki metni ama dildeki metne aktaran dilsel ve metinsel bir ilemdir. Bu almann amac da bir kaynak dil metnini ama dile aktarrken ortaya kan sorunlar, rtmezlikleri irdelemek ve zerinde durmaktr. Gnmzde eviriri faaliyetleri ve evirilerin byk bir nem kazandn gz nnde bulundurursak, evirmene byk grevler dtn syleyebiliriz. nk evirmenin grevi sadece mevcut kaynak metni ama metne aktarmak deildir. zellikle edebi evirilerde evirmene daha fazla sorumluluk dmektedir. evirmen kaynak metni, ama dilin sunduu olanaklar erevesinde ierdii tm anlam boyutlaryla aktarmaya almal, ekleme ve karma yapmaktan kanmal, yazarn slubunu, eserdeki sz sanatlarn, kelimelerin tnlarn aktarmaya zen

ix

gstermelidir. evirmenin bir grevinin de toplumlar ve edebiyatlar arasnda kpr kurmak olduu unutulmamaldr. Ancak evirmenler edebi metinlerin evirilerinde sorunlarla karlamaktadrlar ki bu da alacak bir durum deildir, nk edebi dilde uyak, aliterasyon, sz sanatlar, metrik yaplar ve ritim gibi tm estetik birimler sz konusu olmaktadr. Tm bunlar edebi metinlerin evrisinde bir ok eviri sorununu da beraberinde getirir. Bilindii zere, eviri bilimin faaliyet alanlarndan biri de eviriler, zellikle de edebi evirilerde yaanan sorunlara kuramlar aracl ile zmler reterek, evirmenlere yardmc olmaktr. lkemizde de edebi evirilerde karlalan glkleri irdelemek ve bylece daha nitelikli evirilere yol aabilmek iin karlatrmal eviri eletirisi almalar yaplmaktadr. Bu almann amac da karlatrmal eviri bilim almalarna bir rnek oluturmak zere, ada Alman yazarlarndan Franz Kafkann (1883-1924) Dnm ve Deiim adlar altnda Trkeye evrilen Die Verwandlung adl eserini, 20.y.y. edebi eviri kuramlar erevesinde irdelemektir. Franz Kafkann eseri dilimize zaman iersinde ok defa farkl evirmenlerce aktarlmtr. Bu almann temel konusu, sz konusu eseri drt farkl evirisiyle karlatrarak sorunlu alanlar zerinde durmak, nedenlerini irdelemek ve

gerektiinde zmler retmektir. ncelenen evirilerde, her evirmenin yapt almada kendi yorumunu ve ifade biimini ne karma eiliminde olduu gzlemlenmektedir. Okumak, anlamak ve aktarmak arasndaki fark da gz nnde bulundurursak, incelenen evirilerde slup, ierik ve biim gibi nemli alanlarda sorunlar yaandn grmekteyiz. Bu sorunlarn stesinden gelebilmek iin bize

rehberlik edecek yol edebi eviri kuramlarndan geer. Bunun iin de mevcut evirileri, Franz Kafkann edebi kiiliini gz nnde bulundurarak bu kuramlar nda irdeleyeceiz. Bu balamda Franz Kafkann hayat, edebi kiilii ve eserlerine de tez iersinde yer verilecektir. Kafka Alman edebiyatnn nemli yazarlar arasnda yer almaktadr. Yazarn eserlerini irdelediimizde, Kafkann anlalmas zor bir yazar olduunu gryoruz. nk Kafka metaforlarla alan, ekol yaratm bir yazardr. Kulland anlatm teknikleri ve eserlerinin kurgusu onu daha da karmak hale getirmitir. Bu nedenle evirmenler, kendi dilinde anlalmas g bir yazarn slubunu baka bir dile aktarrken yorum sorunu ile de kar karyadrlar. Bu almann amac da

Kafkann dilimize Dnm ve Deiim adyla defalarca evrilmi eserini inceleyerek, sorunlu alanlar ortaya karmak, nedenleri zerinde durmak, kimi zaman yazarn slubuna yaplan mdahaleleri gzler nne sermektir. almann nemi yukarda belirttiim gibi bu tezin amacyla ilintilidir. eviri yzyllar boyunca diller ve kltrler aras bir faaliyet olmu, yabanc kltrleri birbirleriyle tantrma olana sunmutur. Farkl uluslardan yazarlarn eserleri eviri yoluyla hayatmza girmitir. Ancak bir kaynak eserin ama metine dnmnde eitli sorunlar da beraberinde getirdii gereinin gz ard edilmemesi gerekir. Bu sorunlara daha sonraki blmlerde ska deinilecektir. ok sayda rneklerle daha doru ve eksiksiz eviriye ulamaya almak tezin temelinde yattndan bu aratrmann sonunda gnmzde ok yaygn olan eviri sorunlarna bir lde k tutmu olacamza inanyoruz. Mevcut evirilerden bazlar 20.yy eviri kuramlar erevesinde, balangcndan 20.yy sonuna kadar gelitirilmi eviri kuramlar birikimine dayanlarak

xi

incelenmitir. Tezde benimsediimiz metne bal eviri kuramlar erevesinde kaynak metin ama metinlerle karlatrlarak analiz edilmi, doruluk ve gzellik ltleri (etik ve estetik) dikkate alnarak birbirinden farkl iki dil ve kltrn dil araclyla aktarlmnda, eitli zaafiyetler saptanmtr. Ama daha nce de belirtildii gibi evirmenlerin hatalarn ortaya karmak deil, eksiklik ve rtmezliklerin olutuu alanlar saptayarak, daha salkl evirilerin yaplmasna ve bilinli bir ama dil okuyucu kitlesinin olumasna bir katk salamaktr.

xii

I. EV R NED R?

Yaklak drt milyon yldr var olan insanolunun tarihinde yaz be bin yllk bir zaman sresini kapsar. Yaz Mezopotamyada Smer iviyazlaryla ortaya km, bunu daha sonra Msr ve in alfabeleri izlemitir. eviri insanolunun farkl

toplumlarla iletiimi gereksinimi sonucu olarak ortaya kmtr. Arkeologlar 4500 yl nce kil tabletlere yazlm Smerce Eblaitecece1 szckleri kefederek tarihin en eski devirlerinde bile evirinin var olduunu kantlamlardr.2 Bu balamda dillerin gelimesinde evirinin katks hi kukusuz byk olmutur. eviri ayn zamanda bir dil almasdr. Kaynak metni okuma srecinde, metni anlama ve dier bir dile aktarma donanm gerektirir. Ayn zamanda sz dizimi, sz sanatlar ve biem konusunda da donanml olmak gerekir. Gnmzde de kreselleen dnyada nemi ve gncelii giderek artan eviri, iletiimi salayan vazgeilmez bir etkinliktir. Tahsin Akta eviri lemine Genel Bir Bak adl kitabnn nsznde eviri ileminin ayn zamanda bir zorunluluk olduunu u ekilde anlatr:

"Eitimimizin, kltrmzn, bilgi ve becerilerimizin gelimesi, an. dncesini yakalamamz, ona ayak uydurmamz, yahut onun gelimesine katkda bulunmamz gibi etkenler hep eviri ileminin yaplmasn zorunlu hale

Eblaitice: Ebla tabletleri. M.. 2500-2200'l yllardan kalma 14,000'den fazla bir ivi yaz kolleksiyonuydu. Kuneiform tarzda yazl karakterler Smer kkenli ve Ebla'nn semitik halkna adapte edilmi olup, gsteriyorlar ki ticari bir aristokrasiyle ynetilen bir kent olan Ebla nemli bir ticaret merkeziydi ve seilmi bir kral ile hkmolunuyordu. Ayrca bu tabletler M.. 3'nc binylda Msr ve Mezopotamya ile derin bir rekabet halinde olan bir Suriye medeniyetinin tandr.
2

N.Berrin Aksoy, Gemiten Gnmze Yazn evirisi, mge Kitapevi, Ankara 2002, s. 14

getirmektedir. 3

eviri olayn, yazl eviri (bersetzung) ve szl eviri (Dolmetschen) diye ikiye de ayrabiliriz. Yazl eviri; bir metnin baka bir dile aktarlmasdr. Szl eviri (Dolmetschen) ise en basit anlam ile bir dilden baka bir dile szl olarak yaplanaktarmdr. Ancak szl eviri dil yeteneinin dnda daha baka beceri ve donanmlar da gerektiren bir etkinliktir. Szl eviri (Dolmetschen) iin dil ve szck bilgisine sahip olmak arttr. Belirtilmesi gereken nemli bir konu da Szl eviri ve
evirinin genellikle birbiriyle kartrlyor olmas. Szl eviri anlktr. Yani zaman kavram bu eviride ok nemlidir. Eer szl olarak yaplan eviri, her hangi bir yolla kaydedilmemise eviriyi kontrol etmek, zerinde tartma ve dzeltme yapmak olduka g hatta imkanszdr. Ancak yazl metinlerin evirisinde tam tersi bir durum sz konusudur.

Gnmzde nemi tartlmaz olan eviri, toplumsal ilikilerin yan sra politika, bilim, sanat ve edebiyat gibi alanlarda olduka nemli bir yere sahiptir. evirinin ne anlama geldiini, birbirinden farkl saysz bak alaryla yaplan tanmlarla vermek gerekirse, 'Trk Dil Kurumu Szl"nde eviri genel anlamyla: d i l e aktarma, evirme"
4

"dilden

eklinde tanmlanmaktadr. Berke Vardar ise eviriyi

u ekilde tanmlamaktadr:

Bir dilde (kaynak dil) dzenlenmi bildirileri anlam ve biemi bakmndan edeerlik salayarak bir baka dile (erek dil) aktarma ilemi bu ilemin

3 4

Tahsin Akta, eviri lemine Genel Bir Bak, Orsen Matbaaclk, Ankara.1996, s. V Trke Szlk, TDK Yaynlar, 1988,Ankara, Cilt I, s. 297

gereklemesiyle ortaya kan rn. 5

Trkiyede eviri konusunda almalar yapan Akit Gktrk tanmlamas ise eviri: Dillerin Dili adl kitabnda u ekildedir:

"eviri yalnzca anlamn yabanc bir dilden bir dile aktarm deildir Baka dillerin tanmlad baka dnyalarn tantlmasdr. 6

eviri konusuna bir tanmlama getiren dier bir isim de Werner Koller'dir. eviriyi metin balamnda ele alan Koller yine bu dorultuda eviriyi u ekilde tanmlamaktadr:

"eviri, kaynak dildeki bir metni ama dildeki metne gtren, bunu yaparken de ama metinle kaynak metin arasnda bir eviri (ya da edeerlik) ba kuran dilsel-metinsel bir ilemin sonucudur.. "
7

eviri etkinliini yine deiik bir bak asyla tanmlayan Anton Popovi ise eviriyi: Bir metnin, biemsel modeli kurulacak biimde yeniden kodlanmas
8

eklinde

tanmlar. Popovi'in bu tanmlamasndan sonra eviri, kaynak dildeki iletinin kodunun zmlenmesini takiben, ama dilde bu iletinin yeniden kodlanarak alcya verilmesi eklinde tanmlayabiliriz.
5

Berke Vardar, Aklamal Dilbilim Terimleri Szl, ABC Kitapevi, 1988, st., s.63 Akit Gktrk, eviri: Dillerin Dili, YKY, st. 1994 s. 14 7 Mehmet Rfat, eviri ve eviri Kuram stne Sylemler, Dzlem Yaynlar, st. 1995 8 Anton Popovi, Yazm evirisi Terimleri Szl, Haz. Suat Karantay-Yurdanur Salman, Metis Yaynlar, st. 1987, s. 9
6

Farkl bak alaryla yaplm bu eviri tanmlamalarndan sonra di l ve biemin eviri etkinliinin gereklemesi iin gz ard edilemez iki nemli unsur olduunu syleyebiliriz. eviri hakkndaki grlerin zamanla deimekte ve gelimekte olduunu grmekleyiz. Bu balamda eviri i l e i l g i l i dnceler ortaya koyan ahs ve kuramlara da deinmek istiyorum. I.. 2 yyda eviri konusunda nemli dnceler ortaya koyan ve eviri kuramnn temellerini atan Cicero Marcus Trillus bugn bile zaman zaman gndeme gelen kaynak metne sadk kalarak yani szc szcne evirme ya da serbest evirme yntemiyle ilgili bir tartmay balatmtr. Ancak sonra szc szcne evirinin anlam kaybna yol at dncesiyle bu ynteme kar kmtr. Sz ve ierik ayrmn bir sisteme oturtan ilk kiinin Cicero olduunu bir aratrmasnda dile getiren Rezan Kzltan, Ciceronun, eviri ile ilgili dncelerini yle aklar:

evirmen ya kaynak metne tamamen bir yorumcu ya da dinleyiciye hitap eden bir hatip gibi yaklar. Sz sanatlar ve slubu aktarrken, hatiplerin yapt gibi ama dile ynelerek onun olanaklarndan yararlanmak gerektiini u szlerle dile getirir: Fikirleri, biimleri veya baka deyile figrleri, bizim alkanlklarmza uygun decek bir dile eviriyorum 9

Ayrca Cicero, Grsel Ayta'n "Karlatrmal Edebiyat" adl kitabnda

da

belirttii gibi edebi evirmenliin bir eit yeniden yaratclk olduu grn

Tarihte eviri, Ankara niversitesi Basimevi, Ankara 2002, s. 6

savunmutur. 10

Cicerodan sonra serbest eviri kuramn benimseyen bir baka isim Hieronymusdur (348-420). Onun eviri sorununa metin tr asndan yaklatn syleyen Kzltan, bunun byk ilgi uyandrdn, evirinin artk antik a geleneinden farkl olarak sadece zgn edebiyat zenginletirme arac olarak deil, bnyesinde yeni bir kuram barndrd iin etkili olduunu vurgular. Hieronymus eviri konusunda szc szcne eviri (verbum e verbum transferre) ve anlamn evirisi (sensum exprimere de sensu) gibi iki tutum benimser, ancak Kutsal Kitap evirisinde szc szcne eviriden vazgemediini, syleyen Kzltan, Hieronymusun yine eviri konusundaki dnce ve ilkelerinden bir mektubunda u ekilde bahsettiini vurgular:

Sadece kabul etmekle kalmyor, ayrca itiraf da ediyorum ki, Yunanca metinleri evirirken kutsal kitaplar hari, nk onlarda kelimelerin dizilii bile bal bana bir giz- szc szcne evirmek yerine anlam aktaryorum. 11

Martin Luther (1483-1546) de yine Cicero ve Hieronymus'un eviri alanndaki grlerini benimsemi ve eviride daha ok anlamn verilmesi dncesini savunmutur. Kzltan, Hieronymusun kutsal kitap evirilerinde benimsedii szc szcne aktarm tutumundan farkl olarak Lutherin, dillerin
10 11

Grsel Ayta, Karlatrmal Edebiyat Bilimi, Say Ya ynlar st.2003, s.43 Kzltan, 2002, s. 8

ayrlndan kaynaklanan soruna bir zm getirdiini u ekilde ifade eder:

eviri srasnda kaynak ve ama metinle, o metinlerin dillerinin belirledii ilkeler dorultusunda, iki ayr yntem uygulanabileceinin bilincindedir: kaynak metni ama dil okuruna ya da ama dil okurunu kaynak metne yneltmek. Hieronymusdan farkl olarak, duruma gre izleyecei yola karar verecek kii evirmen olacaktr, grn savunur.12

Filoloji eitimi alm bir d i n adam olan Martin Luther'in ncil'i evirene kadar ncil, evirisinde szc szcne evirilerin yapldn biliyoruz. Luther'in ncil evirisiyle bu anlayn deitiini 1534'de yaymlanan ncil evirisinin, eviri alannda atlm byk bir adm olduunu syleyebiliriz. nk Lutherin ncil evirisinden nce kutsal kitaplarn evirilerinde szc szcne eviri yntemi benimseniyordu. Ancak Kzltan yine Lutherin eviri anlaynda, acaba genel anlalrla arlk verildiinde, kaynak metnin kutsall bozulmu, o metne dayanmayan ve kendi bana srekli deiime urayan bir ilkeye balanlm olmaz m? sorusunu sorar ve Lutherin bu sorunlarn bilincinde olduunu yle anlatr:

Ancak zamanla baka kiilerin onu rnek alarak ncili kendi vicdanlar dorultusunda ve pazarlarndaki adamlar iin evirmeye kalkmalarna neden olduu taktirde, bu kuramn fazla cesur olup olmayaca sorusuyla yz yze gelir. Bu nedenle ncili gelecekte yeniden ve daha

12

Kzltan, 2002, s. 15

geni bir zaman dilimi iinde evirmeyi mit eder. 13

eviri konusunda szckler mi yoksa anlamn m verilmesi gereklii tartmalar srerken eviriye farkl bir bak as getiren ve evirinin ilk defa bir bilim olduunu savunan ve bu konuda olduka nemli dnceler ortaya koyan bir baka nemli isim de Alman dnr Friedrich Ernst Daniel

Schleiermacher'dr (1768-1834). Schleiermacher eviriye farkl bir bak as getirir ve evirinin ilk defa bir bilim olduunu savunur. 19. yyda yaymlanm nemli eserlerinden biri olan ber die verschiedenen Methoden des bersetzens de Schleiermacher Platondan yapt evirilerde hangi prensipleri benimsediini aklar. Schleiermacherin, karlat nemli sorunlar yle aklar: Platonu Almancaya aktarrken

eviri prensipte bir anlama ve aktarma srecidir. Bu aktarm sreci, sadece farkl diller arasnda deil ayn dil iinde farkl azlar, grup dilleri ve ayn dilde yazlm eski metinler iin de sz konusudur. 14

evrilen metin trnn ve uygulanlacak eviri ynteminin ilikisine de nem veren Schleiermacher metinleri genel olarak ikiye ayrmtr: - Sanat metinleri ile bilimsel metinler. - Gndelik yaam ilgilendiren metinlerdir.

Kzltan, 2002, s. 16 Rezan Kzltan, Tarihte eviri, Ankara niversitesi D.T.C.F Fakltesi Dergisi, Cilt: 41Say:1-2. s.61
14

13

eviri konusunda farkl dnceleriyle eviri biliminde 18. yyn sonunda ve 19.yyn balarnda byk tartmalara neden olan nemli bir isim de Wilhelm von Humboldttur. Humboldtun eviri kuramnda ortaya koyduu nemli gr ayr ayr diller arasnda sz konusu olan badatrlmazlk ilkesidir. evirmen bu i l ke dorultusunda ya kaynak dile ya da ama dile ynelik bir yntem benimsemek zorundadr. Dilbilimci ve nemli bir dnr olan Humboldt un eviri kuramn Kzltan yle aklar:

Humboldt,

hangi dilde olursa olsun, szcklerin birbirleriyle bire bir

deitirilemeyen zgn karakterinden yola kar. Konuya byle yaklaldnda, bir dildeki hibir szck bir baka dildeki karlyla tamamen

rtmediinden, asl kastedilen daima kaynak metinde sakl kalr.15

Alman Edebiyatnda gerek verdii rnlerle gerekse eviri alannda gelitirdii grleriyle bir dier isim air ve yazar Johan Wolfgang von Goethe'dir. Goethe eviriyi bir zenginlik olarak grr ve bunu yine edebiyata balar. nk Goethe edebiyatn yabanc kltrlerle etkileim iinde olmas gerektii savunur. Kamil Aydn "Karlatrmal Edebiyat" adl kitabnda Goethe hakknda unlar belirtir:

Goethe edebiyat almasnn, yalnzca yazarn kendi ulusu ya da Avrupa 'da ve hatta onun yaygn kltrel geleneklerinin iinde olmamas gerektiini ileri

15

Kzltan, A.g.e. s. 63

srer....'' 16

Goethenin talya seyehatiyle Alman Edebiyatnda ark nazmna ilgi uyandrm olan West-stlicher Divan adl eseri yine o dnemin en gzel rneklerinden biridir.Mouninden yapt alntyla Tahsin Akta, Goethenin eviri anlayn yle zetlemektedir: - eviri, orijinal metnin dnce btnnn aktarlmasn ngren bir olgudur. - eviri, orijinal metnin hedef dilde baka bir dzenekte taklit edilmesi, doru kopya edilmesi iidir. - eviri sadece orijinal metnin anlamn deil, ayn zamanda o metnin ierdii sz sanatlarnn slubunun ve ritmik unsurlarnn da aktarlmasn salayan bir sretir.17

Goethe ayrca eviriyi gruba ayrr bunlar: sade nesir tarz (schlicht prosaisch), uyarlama (parodistisch) ve rnek eviri. Kzltan, Goethenin bu gruplandrmasn u ekilde deerlendirir:

Burada ilgin olan, Goethenin bu tr ve a ayrmnda, ayn zamanda nitelik ve zaman arasnda bir balant kurmasdr. Nesirsel eviriyi ok deerli buluu halde, nitelik ve zaman bakmndan yapt sralamada, zamanla daha nitelikli evirilerin yaplacan vurgular. Hali hazrda en mkemmel olan nesirsel eviri olmakla birlikte, abalar srdke aslnn ayns eviri, bu sralamada en st

16 17

Kamil Aydn, Karlatrmal Edebiyat, Birey yaynclk, st. 1999. s. 63 Akta, 1996, s. 32

basama oluturacaktr.18

Theodore Savory de yine eviri ile ilgili nemli grleri olan bir baka isim. Hamit Dereli tarafndan Trkeye evrilen 'Tercme Sanat" adl kitapta, Savory tercme sanatnn ayrntlara bilimsel ve teknik tercmeye, ncil'in

tercmesi, klasik eserlerin evirilmesi, iir evirisi gibi nemli konulara deinmitir. Savory evirmenin zelliklerini yle aklar:

Aka grlyor ki bir mtercimin yksek vasflar sahibi olmasna zaruret vardr. Fakat yalnz dilbilgisi ve edebi kabiliyet de iyi tercme yapmak iin kafi deildir. Tercme edilmekte olan eserin konusuna bir dereceye kadar sevgi ve sempati, daha yksek bir dereceye kadar sevgi ve sempati, daha yksek bir derecede vukuf elzemdir. 19

evirinin zamanla yeniden yaplmas gerektiini savunan Savory unlar da syler:

"... edebi deeri olan bir eserin yeni bir tercmesi her zaman iyi karlanr, nk mevcut tercmeler zamanla eskimi ve modas gemi gibi gelir."
20

Kitab "Tercmenin Prensipleri" adl blmnde ise eviri sanatn nasl uygulanmas gerektii konusunda birbirlerine zt iftler halinde sralar:

18 19 20

Kzltan, A.g.e. s. 57

Hamit Dereli, Tercme Sanat, Milli Eitim Basmevi, Ankara, 1961, s. 19

Dereli, A.g.e. s. 20

10

- Bir tercme aslnn kelimelerini vermelidir. - Bir tercme aslnn fikirlerini vermelidir. - Bir tercme okunurken orijinal bir eser hissini vermelidir. - Bir tercme okunurken tercme olduu belli olmaldr. - Tercme aslnn slubunu aksettirmelidir. - Tercme mtercimin slubunu vermelidir. - Tercme aslnn yazld devirde yazlm gibi okunabilmelidir. - Tercme mtercimin yaad devirde yazlm gibi okunabilmelidir. - Tercmede ilaveler ve atlamalar olabilir. - Tercmede asl metne bir ey ilave edilemez ve ondan atlamalar olamaz. - Nazm, nesir olarak evrilmelidir. - Nazm, nazm olarak evrilmelidir.21

Birbirine zt bu nerileriyle Savory metne sadk evirinin nasl olmas gerektii sorusuna da cevap bulmaya almtr. eviri alannda bir baka nemli isim de Katharina Reissdr. Reisse gre

evirmenin hem ama dil hem de kaynak dil kltrlerini ok iyi bilmesi, ayn zamanda metnin trn de gz nnde bulundurmas gerekir. Reiss Betik Tipi ve eviri Yntemi22 adl yazsnda evirmenlerin, yazarn ynelimlerini anlatma kavuturabilmek iin bir dili nasl kullandn da aratrmalar gerektiini syler. eviri ve metin tipleri konusunda kendi grlerini ortaya koyan
21 22

Reiss,

Almanyada

eviri

alannda

byk

ilgi

uyandrmtr.

Dereli, 1961, s. 20 Katharina Reiss, Betik Tipi ve eviri, ev. Ahmet Cemal, Balam, 1979, s. 309

11

bersetzungstheorien

adl eserinde Radegundis Stolze, Reissn metinleri

aadaki gibi snflandrdn sylemektedir. - erik arlkl metinler (inhaltsbetonte Texte) - Biim arlkl metinler (formbetonte Texte) - ar arlkl metinler (appelbetonte Texte)23

Reiss yine yukarda bahsettiimiz yazsnda, yazarn ierik arlkl metinlerde bir ierii betimleyebilmek iin dilin bilgi verici olanaklarndan

yararlandn, biimsel arlkl metinlerde sanat dilinin, anlatcnn ve anlatmnn n plana ktn vurgulamaktadr. arsal arlktaki metinlerde ise yazarn okuyucunun etkinliini n plana karmak iin dilin ilemsel olanaklarndan yararlandn sylemektedir. Reiss, bu balamda metinleri u ekilde sralar:

1. Bilgilendirici Metinler (Informative Texte) 2. Anlatmc Metinler (Expressive Texte) 3. lemsel Metinler (Operative Texte)
24

Reiss yazsnda, evirmenin bir eseri evirirken tm bu zellikleri gz nnde bulundurmas gerektiini vurgulamtr. Werner Kollerin eviri hakkndaki dncelerinden biri de, eviride anlamn aktarlmas gerektiidir. Tahsin Akta, Kollerin dncesini aktarrken, evirmenin yazarn rettii metinde neyi ifade etmek istediini, ncelikle
23 24

Radegundis Stolze, bersetzungsmethode, Gnther Narr Verlag, Tbingen 1994, s. 109 Stolze, 1994, s. 109

12

korumas gerektiini ortaya koyup elde ettii sonular ama dilde anlatmaya almas gerektiini savunduunu syler. Sonu olarak diyebiliriz ki, Koller eviri yaplrken kaynak metnin balamnn gz ard edilmemesi gerektiini vurgulamaktadr. Yani Koller bir bakma kelimesi kelimesine eviri

anlayna, dolaysyla kelimelerin tek tek anlamlarndan yola klarak yaplan eviri anlayna kar kmaktadr. Kollerden yapt bir alntyla, Akta onun szcklerin anlamlarnn balam erevesinde ele alnmas gerektii dncesinde olduunu vurgular ve u ekilde belirttiini syler:

Kaynak Dil Metni Analiz evrilecek Anlam Birimleri

Hedef Dil Metni Sentez Hedef Dildeki Anlam Birimleri

25

Kollerin szcklerin anlamlarn metinden yola karak yaptn, bunun da ileyi tarzn iki blme ayrdn yukardaki tabloda grmekteyiz. Ksaca belirtmek gerekirse, Kollerin eviri ilemini tablodan da anlalaca gibi bir analiz-sentez sreci olarak grdn syleyebiliriz.

eviri alannda nemli dnceler ortaya koyan kiilerin kuramlarna ksaca deindikten sonra, gnmzde de hala eviri hakkndaki tartmalarn srmekte olduunu grmekteyiz. Yabanc dilden evrilen kitaplarn saylarna bakldnda lkemizde de son yllarda bir art olduunu gzlemlemekteyiz. Bu niceliksel art, niteliksel art anlamna gelmemektedir. te bu nedenle srekli kuramlar

25

Akta, 1996, s. 81

13

gelitiriliyor ve eviriye ihtiya duyulduu srece bu byle srecektir. Gnmzde eviride yaanan sorunlar konusunda, kltrel aktarm sorunu zerinde

durulmaktadr. Bu nedenle Edebi eviride Kltrel Aktarm Sorunu bir sonraki blmde ele alnacaktr.

14

I.I. EDEB EV R VE KLTR AKTARIMI

Avrupada ilk eviri etkinlikleri M.. 3.yyda balamtr. lk edebi evirmen Livius Andronicus (?- . . 200) adnda bir Yunanldr. Tarent Savanda (M.. 272) Romallara esir den Livius bir Romalnn ocuklarna Yunanca retmenlii yapm ve daha sonra efendisi tarafndan hizmetlerinden dolay azat edilmitir. Livius Odysseia destann Latinceye evirmekle kalmam, destann sanatsal zelliklerini de aktarmay baarm ve bylelikle Avrupann ilk edebi evirmeni unvann almtr.26 eviri tarihi aratrmalarnda, Romallar dneminin, evirinin dzenli eviri faaliyetlerinin balangc olduusaptanmtr. Romallar kendilerinden stn

grdkleri Yunan yaznnn evirisini yapm ve bylelikle Roma yaznnda, Yunan rneklerine yknen eserler ortaya kmtr. Ciceronun non verbum de verbo, sed sensum exprimere de sensu (szc szcne deil, anlamn karlnn aynen yaratlmas) ilkesinde yaplan eviriler, kaynak metnin tm unsurlarnn ama dilde tam anlamyla karlklarnn verilmesiyle yaplmtr. Zaten Romallarn ounun Yunancay konuup okuyabildiklerini de varsayarsak, evirmenlere sadece kaynak metni model olarak ele alp, kendi dillerinde onun bir yknmesini yaratma grevi dyordu.

Romallarda ilk edebi eviri faaliyetlerine ksaca deindikten sonra aslnda edebi evirinin, farkl kltrleri ve edebiyatlar birletiren nemli bir etkinlik olduunu ve eviri tarihinin balangcndan
26

gnmze kadar zorlu bir ura olduunu

Ayta, 2003, s. 42

15

vurgulamak gerekir. nk edebi metinlerde yazarn ne dedii kadar bunu nasl syledii nemli olduu iin, bu metinlerin evirisinde her iki dile yeterince vakf

olmann yan sra, edebiyat alannda donanm, slup ve yorum bilgisi gerektirir. evirmen kimi zaman edebi metni eviremeyecek duruma gelir, nk edebi yaptlar gnlk dil ve konumalardan ok farkl anlamlar ve yaplar ierir. Edebi yaptlar dier metinler gibi okuyucuya bir ey anlatmakla kalmaz, onda baz duygu ve dnceleri kendine has ve yaratc bir dil ile uyandrmaya alr. Edebi metinlerin evirisini gletiren en nemli unsurlardan biri, yazarn dilin kendine has ve yaratc bir biimde kullanmasdr. Bundan dolay da edebi metinlerin evirisi, evirmeni belirli bir yntem saptamann yan sra, kaynak metnin snrlar iinde kalarak kendi dilinde yaratc olmaya zorlar. Bu noktada evirmenin zgrlk snrlarn, hedef kltrde var olan yazn

kurallar, okurun beklentileri ve evirinin oluturulduu zaman dilimi belirler. evirmen, evirideki amac dorultusunda bir yntem belirlemek zorundadr, ancak bu belirlemeden sonra ya kaynak metni ama kltrn bir parasym gibi evirir ya da yabancln ve evirinin zgn metne balln n plana karan bir eviri yntemi benimser. Her iki yntemde de evirmen evirinin ama kltrde kabul edilebilir ve okunabilir olmas amacn gtmelidir. evirmenin kaynak ve ama dile hakim olmas gerei ilk kouldur. Yazarn kaynak eserde yaratt dnya, nce kaynak dilde kavranmaldr. evirmen ama dilde karl bulunmayan yaplar nasl aktaraca sorusuna cevap aramaldr. Bu noktada evirmenin gz nnde bulundurmas gereken nemli bir unsur da

16

kltr konusudur. nk toplumlarn kendilerine gre alkanlklar, gelenek grenekleri, deer yarglar gibi bir ok kltrel etkenler birbiriyle kimi zaman uyuurken, kimi zaman belirgin farkllklar gsterir. zgn bir eserin, baka bir dilde yeniden oluturulmas ne kadar zor ise, farkl dil ve kltrel yapya sahip metinleri evirirken tamamen edeer metinleri oluturmak da ayn derecede gtr. Fakat bu zorluklarla karlaan evirmen iin atlama, evirmeme, ksaltma gibi yaklam zm yolu olmamaldr.

Edeerlilik sorununu Grsel Ayta yle aklar:

eviribiliminde oka zerinde durulan sorulardan biri, edeerliliktir (Alm. quivalenz). Edeerlilik genel olarak bir eserin orijinaliyle evirisi arasnda sz konusudur. zgn metin, ierik ve biim (slup, sylem) ynnden eviri srecinde deerlendirilmeli ve evirinin edeerlilii elden geldiince

salanmaldr. Dinamik ya da ilevsel edeerlilik erek kltrde (evrilen dilin yer ald kltrde) edeer etki brakmaldr. 27

eviride kltrel aktarm sorunun nemi gnmzde bilinmektedir. Bununla birlikte farkl diller konuan toplumlar arasndaki kltrel uyumsuzluk artk kltrlerin yelerince de kabul edilmekte ve bylelikle hedef kltr asndan kabul edilemezlik sorununu da beraberinde getirmektedir. nk kltrden kltre davran biimleri, gelenek ve grenekler, alkanlklar gibi pek ok tutumlar deiiklik gstermektedir.
27

Grsel Ayta, Genel Edebiyat Bilimi, Say Yaynlar, st. 2003, s. 23

17

Baka bir sorun da baz kelimelerin yaam koullar, gelenek ve dini inanlarndan dolay ama dilde var olmaylardr. Gnmzde ky yaamnda hala nemli bir yere sahip kna ve knayla ilgili kna srmek, ele kna yakmak, kna yakmak deyimi, knal sa gibi tanmlarn bir ksm, kna kltrne sahip uluslarn dillerine evrilebilir. Ancak knay kltrlerinde barndrmayan bir ulusun diline evirmek olduka gtr. Mesela kara knay Almancaya schwarze Henna diye evirmek kelime baznda doru olabilir ancak ayn ekilde kna gecesini Hennanacht diye evirdiimizde Alman okuyucu iin yadrgatc ve anlamsz olur. Bu durumda evirmen edeer ifade bulma, anlam evirme ya da amlama gibi yntemlere bavurabilir. Ancak belirlenen yntem evirmenin keyfiyetine kalmamal, metnin sanatsal ve estetik tm etkilerinin yeniden yaratld bir yntem olmaldr. Her dilde farkl anlamsal armlarn olmas kanlmazdr. Bir anlamda evrilmesi g olan da szckler deil onlarn ardnda yatan dnce ve yaant biimleri, yani armlardr. Edebi eserlerin vazgeilmez unsurlarndan biri de sz sanatlardr. Dil ve kltr farkll sz konusu olduunda bir baka dile aktarlmalar da olduka gtr. Grsel Ayta bu konudaki grlerini yle dile getirir:

Birbirine benzeyen, kken akrabal olan diller arasnda geiler kolaydr: Bir Alman yazar ngilizceyi ngiliz edebiyatnn inceliklerine vakf olacak kadar bilir ounlukla. talyan, Fransz, spanyol, Rus, ek v.b. edebiyatlarn tmn rahata anlamas, daha ok sayda dil bilmesine baldr ve bu ou

18

zaman kolay olmaz. Edebiyat eserlerine yansyan kltr dnyalar da diyelim bir Asyal, bir Afrikal yazar anlamada byk engeller oluturur. 28

eviri her eyden nce farkl dil topluluklarnn birbiriyle kltr ve bilgi alveriini gerekletiren bir aracdr. evirinin bu anlamda nemini Kzltan yine u ekilde tanmlar:

Toplumu yanstan edebiyat rnlerinin amac, sadece yarattklar yerdeki snrlar iinde kalp gelimek deil, eviri yoluyla baka toplumlara aktarlarak, onlar birbirine kaynatrmay baaran bir kpr olabilmektir. Bunu baard lde de kendisine, ait olduu topluma ve toplumlara hizmet etmi olur 29

eviriyi kltrler aras iletiimi salamak ya da yaygnlatrmak iin bir yol olduunu syleyen Ayta, bilim ve teknik konulardaki yaynlar baka bir dile aktarmada baar lsnn doruluk olduunu, ancak edebiyat alannda bunun yeterli olmadn vurgulamtr:

Salkl bir eviride yanl anlamaya yol amamak, yani anlam vermek, ilk aranan zellik. Ama sz konusu metin ya da eser, estetik zen rnyse, onun baka dile evrilmesinde dorudan baka bir de gzel ls gz nnde

28 29

Ayta, 2003, s. 41 Rezan Kzltan, Almancada Aziz Nesin Doktora Tezi, Ankara 1982, s. 4

19

tutulacak demektir. 30

Sonu

olarak

evirinin

sosyokltrel

faktrlerle

olan

balants

inkar

edilemeyeceine gre, eviride en nemli engel farkl bir dil ve farkl sosyokltrel yaant olduu ortadr. evirmen kltrel arl olan bir metinle alrken, o toplumun sosyokltrel yapsna uygun olarak, ancak kaynak eserin zgnln bozmadan, eviride edeerlilii ve anlalrl salamak iin titiz bir alma yrtmelidir.

Btn yazarlarn olduu gibi, Kafkann da eserlerini eletirebilmek ve evirebilmek iin, yazar ve eseri hakknda elde edilen bilgiler dnda, bilimsel yntemlerden yararlanmak gerekir. Kafkann eserlerinde kendine zglk nemli olduundan, yazarn duygu dnyasnn, buna bal olarak da slubunun irdelenmesi gerekir.

Kendine has anlatmyla okuru dnmeye ve bilinlenmeye ynelten Kafkann eserlerinin evirisinde de ama edeerlilik salamaktr. eviri metnin trne gre bir edeerlilik kurmaya almann ilk adm, metin trn belirleme olacaktr. Klaus Brinker bunu u ekilde aklar:

Edebi metinler, ar nitelikli metinler, ykmllk ifade eden metinler. Bunlardan, edebi metinler grubuna roman, yk, destan, tiyatro oyunu, iir gibi sanat arlkl metinler girmektedir. Bu trlerin evirisinde ierikle birlikte ncelikle evrilecek
30

Grsel Ayta, Edebiyat Yazlar I, Gndoan Yaynlar, Ankara 1990, S. 112

20

metnin biim, slup, szck, ses, szdizimi gibi btn dilbilgisel rgsnn aktarlmas gerekir. 31

evirmenin, zerinde alt metnin tm dil, kltr ve slup zelliklerini bilmesi, ortaya kacak yaptn doruluk ve gzellik ltleriyle aslna yaklamasn salayacaktr. Bu konuda Kzltan , yapt eviri almasnn nsznde u aklamay yapyor:

Ayrca Avusturya Almancasna zg nvanlar gibi yer ve zamanla snrl kavramlar kullanyor ki, bu kavramlar artrdklar tm yan anlamlaryla aktarmak neredeyse olanakszdrAndm bu nitelikler Trke iin allmadk da gelse, yazarn slup zelliklerini yansttklarndan Trkeyi zorlayarak okuru yadrgatc bulabilecei bu anlatm biimiyle karlatrmay yeledim. Bilindii gibi, edebi evirinin ilkesi yazar ieriiyle olduu kadar slubuyla da aslna bal kalarak aktarmaktr. 32

Edebi eserlerin dili, yazar ve airlerin dili, gnlk konuma dilinden farkllklar gsterir. Dil bir edebi yaptta ara olma zelliini ap ierikle btnleerek edebiyat rnn oluturur. Edebi eser mesaj, z, anlam ve biim btnl yanstr. Birbirine bal bu zellikleri Emin zdemir yle aklar:

Bir yaptn kapsad duygular, imgeler, dnceler; edebiyat rnlerini oluturan

31 32

Klaus Brinker, Linguistische Textanalyse, 1985, s. 104 Elisabeth Hauer, Bir Baka Bahar, ev. Rezan Kzltan, T.C. Kltr Bakanl Yaynlar, Ankara 1999, S. XII

21

isel elerin tmne (ileti, z, anlam) ierik ad verilir. Konu, z, anlam ayr eler olmalarna karlk birbirlerinden kopuk, aralarnda iliki yoktur anlamna gelmez. z, konuya anlam yklemedir bir bakma. Konunun z ya da ierie dntrlmesinde yaratc, bu yaraty oluturan bir biime ihtiya duyar. nk z ile biim arasnda sk bir etkileim vardr. Dar anlamyla yol ve kalp demektir biimEdebiyat eserlerinde biim, sanatnn yapt ve yaratlarnda yer alan btn eleri birbirine balayarak, rntleyerek oluturduu dzendir. 33

Tm bunlar dikkate alnarak eviride de biimin tesadfi olmad, zmlenmesinin aslnda yaptn evrilmesi olduu, aksi halde sadece konunun evrilmi olabilecei dikkat edilmesi gereken bir noktadr. yk evirmeninin kendine zg tekniinin belirleyici yann, Bertan Onaran yle aklar:

yant iinde, belirleyici olan yalnzca her yazarn/yknn zgl biemi. 34

lk Tamer ise konuya u ekilde yaklar:

yk evirmeninin ayr bir teknii olduunu sanyorum. Belirleyici olan, yazarn, yknn zgl biemidir. Prl prl bir Trke uruna o biemden fedakarlk etmeye kalkarsanz, o yky veremezsiniz; o yknn konusunu verirsiniz sadece. eviride trn deil, yazarn, yaptn zellikleri egemen olmaldr. 35

33

Emin zdemir, Trk ve Dnya Edebiyat, Ankara: Kltr Bakanl Sanat ve Edebiyat Yayn, 1994, S. 23-32 34 Bertan Onaran, lk Tamer, yk evirisi zerine-Sylei, Metis eviri Dergisi, Yaz 1990, s.
14
35

Onaran, Tamer, A.g.e., s. 14

22

Edebi metinlerde sadece anlamn aktarlmasnn, yeterli olmadn syleyenlerden biri de Hseyin Gmtr. Gm, eviriyi, eviri yaplan zgn dilin slubunda dnmenin gereini yle aklar:

Edebi metinler sz konusu olduunda ekil ve muhteva arasnda diyalektik bir iliki olduundan sadece anlamn doru aktarlmas yetmez. Bir roman, bir tiyatro ya da iirde, yazarn kelime seimi, bunun yan sra cmle dzeni ve anlatm biimi de nemlidir. Yazarn vermek istedii mesaj tayan muhtevann doru aktarlmasnn, deimez olmasnn yannda slup ekil yapsnn da aktarlmas, eserin yazarna sayg gereidirtercmenin ekil ve slubu aslnn ekil ve slubuyla ayn olmaldrBir dilde slup sanatlar, o dili konuan milletin diliyle zdetirTercmeyi bunlardan ayr dndmz zaman, o tercme eviri kokar, o tercme lugattaki kelimeleri lincaire olarak yatay ekilde

dizilmesidir.36

Dilsel bir rn olan edebi yapt, her esi ve her organyla zel bir ilev yklenmi, kendine zg bir yapdr. Bunlarn yan sra eser toplumsal, siyasal, etik ya da felsefi bir bildiri de ierir. Sanat eserlerinin bir grevi de mesaj iletmek, verici ve alc arasnda iletiim kurmaktr. zdemir nce edebi eserin zelliklerini u ekilde tanmlamaktadr:

Bir yaznsal yapt ne yalnzca bildiridir, ne yalnzca anlamdr, ne yalnzca dildir, ne yalnzca ieriktir, ne yalnzca biimdir, ne yalnzca iletiim aracdr; bunlardan
Hseyin Gm, slup ve Tercme, Seluk niv. Fen.Ed. Fak. Dergisi. Say:4, Konya 1987, s. 51-53-56
36

23

yalnzca birine indirgenemez. Yaznsal yapt, bu zelliklerden tmn kendinde barndran bir dilsel yapdr. 37

Ayn zamanda kltrn kendine zg gelenekleri ve yaam biimlerinin olduu unutulmamaldr. Bu gelenek ve yaam biimlerini ifadeye dken dil, dier dillerle iletiim kurduunda, szck daarc ve ifade biimleri edinir. Farkl dil ailelerine ait dillerde edinilen bu szck daarc ve ifade biimleri yabancln hissettirirken, dil akrabal bulunan dillerde yadrgatc farkllklar gstermez. Trke ve Almanca gibi farkl dil ailelerinden (Ural-Altay/Hint-Avrupa) gelen diller szck ve szdizimi dzeyinde ciddi farkllklar gstermektedir. Burada evirmene byk grev dmekte, evirmen yabanclatrma veya uyarlama gibi yntemlerle bu uurumu kapatmaya alr. evirmen evirecei metin iin bir yntem belirleyebilmek iin, ncelikle neyi ne amala evirdiini, hangi okur kitlesini hedefleyerek bilmelidir. eviride evirmenin tutum belirlemesi, eviri eserin tr asndan da nemlidir. Bir roman, yk, iir, felsefi bir metin ya da bir konferans metni yazn tr bakmndan farkllklar tadndan, edebi metinde evirmen edebiyat alannda, felsefi bir metinde ise felsefe alannda bilgi sahibi olmaldr.

Edebi metin dier metin trlerine gre doas gerei farkllklar gstermektedir. Edebi yaptlarn en belirgin zelliklerinden biri de yknemezliidir. Eseri yazan, yaratan, yazar bile, yeniden ayn yapt ortaya koyamaz. Bu adan bakldnda, her edebi metininin evirisinin kendine zg olacan da varsaymak gerekir. Bu

nedenle eviri eletirisi yaparken, ama metinle karlatrp doru-yanl, ya da

37

zdemir nce, Yaznsal Sylem zerine, stanbul: Can yaynlar, 1993, s. 86

24

yaptn btnne bakarak, akc-bozuk gibi terimleri kullanmak ve znel bir tutumla yaklamak sadece nyargl yaklamaktan teye gidemez. Edebi metinlerde bireysel bir dil kullanlmas, evirmeni zorlamaktadr. Ayrca eviri eletirmeninin almasn salt kaynak metin ile ama metnin karlatrmasyla snrlandrmas da yeterli deildir. Bu nedenle bir yaptn farkl evirmenlerce eitli zaman dilimlerinde yaplan birka evirisi ele alnarak karlatrmal deerlendirmeler oluturulabilir. evirmenin, yazara ve okuyucuya kar yerine getirmesi gereken sorumluluklar vardr ve bu sorumluluklar evirmenin kuramlar dorultusunda, yntemlerle almasn gerekli klmaktadr. evirmen, hangi kuramdan yararlanacan ve neye ncelik vereceini kendisi belirler. Ancak evirmen edebi metnin bireysel bir dil kullanm sonucu ortaya ktn, dilin dilbilgisel kalplar zerine temellendiini ve metnin bireysel biem uygulamalarn da yansttn gzden uzak tutmamaldr. Dilin belli kurallara gre ileyii iersinde dizge nemli grldnden, dil ve dilin iersinde dizgenin blnemezlii de nemli grlmektedir.

Dil btnyle bir dizgedir. Birimleri vardr: 1. Ses dizgesi, 2. Yapsal anlamlar dizgesi, 3. Bu iki dizgenin birbirine bamllndan doan bir bakan dizge olan dilbilgisiDil, belirli kural ve kalplara gre iler ve insanlar tarafndan birbiriyle anlamak iin kullanlr. Dil insanlarn kulland bir anlamalar dizgesidir. Dizge ise bilimsel bir btn, belli bir sonuca varmak ya da bir btn elde etmek iin bir araya gelmi, birbirine bal paralardan oluan dzenli bir topluluktur. 38

38

Aysu Eldemir, Saussureden Sonra Yapsal Dilbilimde Szdizimi Konusundaki Tutumlar, Yntemler ve Dnml retimsel Dilbilgisinde Chomsky, Dilbilim ve Dilbilgisi Konumalar I., Trk Dil Kurumu Yaynlar, Ankara 1980, s. 130

25

Dilde kavramlar belirten szcklerde ve bunlarn simgeledikleri kavramlar arasndaki iliki rasgeledir, ancak szdiziminde bu iliki nedensiz deildir.

Szdiziminde bu szckler, zaman zaman dildeki en kk eler araclyla birbirine balanr, zaman zaman da, yaln halde bulunmalarna karn dizim kurallarna uygun olarak yan yana dizilerek bir silsile olutururlar.39

Bir baka nemli nokta da sz diziminde Almancadaki zne-yklem-nesne atsna karlk, Trkede zne-nesne-yklem atsnn mevcut olmasdr. Bu farkllk evirilerde zorluk yaratmakta ve yanllklarn kayna olmaktadr. Ayrca Trkede bulunan ancak nadiren kullanlan baz cmle trleri de eviride sorunlara yol amaktadr.

Trkede dolambal birleik cmleler, devrik cmlelerin kullanm ok azdr. Soyut kavramlar, somut szcklerle anlatlr. Edilgen atlarn Trkede dier dillere gre daha az kullanlmas, deyim ve ataszlerin bir hikayeye dayandrlmas ve szcklerdeki anlam yknn ok zor ayrt edilebilmesi eviriyi zorlatrr.40

evirmenin szdizimsel yaplar dikkate almamas ya da ikinci dilden eviri yapmas kaynak eserle ska rtmezlikler olumasna yol aabilir. Ama, kaynak dile zg szdizimsel zelliklerin, oluturulan ama metinde gz nnde bulundurulmasdr.

39 40

Eldemir, 1980. s. 131 Armaan Ethemolu, Yaznsal eviride Sanatsal Edeerlilik Sorunu, ada eviri Kuramlar ve Uygulamalar Seminerinde Sunulan Bildiriler (12-13 Nisan 1990), Ankara: Hacettepe niversitesi Y.D.Y.O. Mtercim-Tercmanlk Blm. 1991. s. 738

26

eviri srecinde gerek szdizimi gerekse anlam ve dilbilgisel boyutta, ama metinde oluabilecek eviri hatalarn saptanabilmesi iin cmlelerin gruplandrlmas yararl grlmtr. Rezzan Algn, nesnel eviri eletirisine ynelik olarak gelitirdii karlatrmal analiz ynteminde, cmle alanndaki farkllklar dokuz gruba ayrmaktadr:

a) Yeni cmle b) Tutarl eviri cmle c) Tutarl eviriye yakn cmle d) Uyarlama cmle e) Tutarsz eviri cmle f) Orijinal metne cmle ekleme g) Orijinal metne cmle karma h) Birden fazla Trke cmlenin birletirilerek evrilmesi i) Trke cmlenin blnp birden fazla Almanca cmle olarak evrilmesi. 41

Akit Gktrk yapc bir eviri eletirisi nasl olmal sorusuna yle bir yorum getirir:

Kaynak dil ile ama dil, zgn metin ile eviri metin arasnda yaplacak ayrmsal karlatrmalarla, tek tek yanllar tesinde, benzer trden yanllarn nedenleri, ilenme olaslklar, dizgeli bir biimde ortaya konursa, yapc bir eletiriye doru

41

Rezzan Algn, Almancada Aziz Nesin. Ankara niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Yaymlanm Doktora Tezi, 1982, 2. Cilt, s. 851

27

adm olacaktr. 42

Reiss eviri eylemini iki dilli bir iletiim olarak deerlendirdikten sonra iletiimi aamada ele alr:

1. Gnderici olarak yazar ve kaynak dil alcs olarak evirmen 2. Ama dil gndericisi durumunda evirmen 3. Ama dil gndericisi evirmen ile ama dil alcs okur arasnda iletiim 43

letiimi gerekletiren metnin nasl deerlendirilmesi gerektii, eviri eletirisi alanna girmektedir. Yine Reissn eviri eletirisi balamnda oluturduu temel ilkeler unlardr: 1. eviri eletirisi zgn dile ve ama dile hakim olan kiilerce yaplmaldr. 2. zgn metin ile ama metin arsnda karlatrma olmakszn eviri eletirisi olamaz. 3. eviri metni kaynak metinde lmek ve kaynak metin ile karlatrmak gerekir. 4. Btn deerlendirmeler gerekeleri ile ortaya koyulmal ve veriler ispatlanmaldr (nesnellik-kontrol edilebilirlik). 5. Btn eletirilerde, baka eletirilere frsat verecek boluklar braklmaldr. 6. Olumsuz deerlendirme sonularnda, eletirmenini evirmenin bu

davrann aklayan bilgiler sunmas gerekir. 7. Deerlendirilecek metnin ama dilde, kaynak dildeki metnin ieriini ne
Gktrk, 1994, s. 87 Katharina Reiss, Mglichkeiten und Grenzen der bersetzungskritik. Kategorien und Kriterien fr eine Sachgerechte Beurteilungen von bersetzungen, 3. Aufl., Mnchen Hueber, 1986, s. 107
43 42

28

kadar oluturabildiini nesnel biimde tespit etmek gerekir. 44

Daha nce de belirttiimiz gibi, yapc bir eviri eletirisinde nemli olan hata avclna kmak deil, eviri srasnda yaplm benzer trden yanllar ve nedenlerini saptamak, bunlarn nasl giderilebileceine dair zmler aramaktr. Yine bu konuda Ylmaz zbekin almasnda eviride yaplan yanllklarn tespit edilmesinden ok, bunlarn kaynaklarna inildiini ve bunlarn sonularyla birlikte zmlemelerinin verildiini grmekteyiz. zbekin almasnda eviri metinlerde yaplan hatalar ve kaynaklar balklar altnda yle sralanmaktadr:

1- Szln Yetersiz Kullanm. 2- Dil Duygusunun Yetersizlii. 3- Balamn Gz ard Edilmesi. 4- Sz Sanatlarnn Dikkate Alnmamas. 5- Alan Terimlerinin Dikkate Alnmamas.
45

Son zamanlarda Trkiyede ve zellikle Batda eviri kuram konusunda ok deerli bilimsel aratrmalarn giderek younlatn gryoruz. Bu almalar 60l ve 70li yllarda egemen olan geleneksel eviri kuramlarn terk edilmesine de yol amtr. Bu dneme kadar yaplan eviri aratrmalarna egemen olan unsur geleneksel edeerlilik kavramyd. F. Gttinger bu edeerlilik kavramn yle tanmlar:

zgn metnin, kendi dilinin okurunda uyandrd etkinin, eviri metnin de eviri
44 45

Reiss, 1986, s. 107 Ylmaz zbek, Die Quellen Der bersetzungstheorien, Erzurum 1988, 2. Bask

29

dili okurunda uyandrabilmesidir. 46

Ancak bu tanmn u bir tanm olduunu belirten Gktrk, byle bir edeerlilik tanmnn yazn metinlerinin evirisinde her zaman uygulanamayacan vurgular ve bu durumun nedenlerini u ekilde sralar:

1. Bir yazn metninin, kendi zgn dilindeki, ses, szck, szdizim, btn yap gibi elerin birbirine rtk ilevlerinden doma etkisinin, ok karmak olabilecei; 2. Karmak, oul anlaml nitelikteki zgn metinlerin, kendi dillerinin deiik okurlar zerinde bile ayn etkiyi uyandramayacadr. 47 Bu nedenle ayn etkiyi uyandrmak ya da benzer etki salamak
48

gibi amalar,

yazn metinlerinin evirisinde her zaman ie yarayacak edeerlilik ilkeleri olamazlar. Bu nedenle eviri alannn nemli isimlerinden biri olan Eugen A. Nida, yazn metinleri konusunda edeerlilik kavram yerine devingen edeerlilikdynamik equivalence nerir. Nidaya gre:

Deiik renim dzeyleri, deiik meslekler, ilgiler, insanlarn bir iletiyi anlayabilme yetisini nemli lde etkiler. Dolaysyla, bir metnin niversite rencileri, ilkokulu bitirmiler, yeni okumaya balam yetikinler, yabanc dilde okuyan okul ocuklar, geri zekallar gibi deiik okur topluluklar iin birbirinden

46

Gttinger, F., Zielsprache. Theorie und Technik des bersetzens, Zrich: Manesse Verlag, 1963. (ev. Akit Gktrk, eviri: Dillerin Dili, st. 1994, s. 55 47 Gktrk, 1994, s. 57 48 Werner Koller, Grundprobleme der bersetzungstheorie, unter besonderer Bercksichtigung schwedisch-deutscher bersetzungsflle, Bern: Mnchen 1972, s.114)

30

apayr nitelikte evirilerin yaplmas gerekebilir. 49

Yine Nidaya gre devingen edeerlilikte yaplan eviri:

anlatmda btn doall amalar, alcya kendi kltr balamna uygun davran kipleriyle seslenmeyi dener; alcnn, iletiyi kavrayabilmek iin kaynak dil kltrnn rgsn bilmesi gerektii grnde diretmez. 50

Gnmzde evirmene daha fazla zgrlk salanmakla beraber sorumluluu artmaktadr. Bu balamda geleneksel yaklamn dayanak noktas olan edeerlilik kavram, ilevselci yaklam benimseyen aratrmaclar iin anlamn yitirmi bulunmaktadr. nk eviri olaynn bugn artk sadece dilbilimin kurallarnn uygulanmasnn da tesinde olduu kabul edilmitir. Yani evirmen, eviri yaparken sadece dilbilimin kurallarna uymamal, eviride baarl olmak iin, mesela Psikolinguistik, sosyo-linguistik, iletiim, beyin psikolojisi gibi alanlara da ynelmek zorundadr.

Tm bu bilgilere ksaca deindikten sonra, bu almann temelini oluturan eviri eletirisine deinilecektir. Daha nce de belirttiimiz gibi, ama evirmenlerin

hatalarn ortaya koymak deil, bunlarn nedenleri ve sonular zerinde durmaktr. Bu nedenle orijinal eserin birka evirisini bir yntem dorultusunda incelemenin nesnel bir eviri eletirisi asndan nemli olduunu, bir eserin birden fazla
Eugen A. Nida, A Framework for the Analysis and Evaluation of Theories of Translation, W. Brislin 1976, s. 68, ev. A. Gktrk, s. 57 50 Eugen A. Nida, Toward a Science of Translating. With Special Reference to Principles and Procedures Involved in Bible Translating, Leiden 1964, s. 159, ev. A. Gktrk, s. 58
49

31

evirisini karlatrarak nesnel, kontrol edilebilir deerlendirim ltleri oluturmak gerektiini belirtmek gerekir. Bu balamda dnyada ve lkemizde tannan Franz Kafkann Die Verwandlung adl eserinin varolan evirilerinden drt tanesi

belirlenen eviri eletirisi yntemi nda incelenecektir. zerinde allacak eviri eserler yaymlanma tarihlerine gre unlardr:

- Deiim , eviren Vedat Gnyol, Yaba Yaynlar, 6. Basm, Eyll 1991. - Deiim, eviren Arif Gelen, Sosyal Yaynlar, 1. Bask, stanbul, Ocak 2003. - Dnm eviren Evrim Tevfik Gney, Bordo Siyah Klasik Yaynlar, stanbul 2004. - Dnm eviren Osman akmak, Babil Yaynlar, 1. Bask, stanbul 2005.

Tezde, kaynak metnin genel zellikleri gz nnde bulundurularak, Reissn daha nce deindiimiz eviri eletirisi balamnda oluturduu ilkeleri temel alnm ve Kollerin eviri eletirisinde belirttii amalara hizmet edebilecek bir yntem kullanlmtr. Yukarda ad verilen eviri eserlerden seilen cmleler Algnn doktora tezinde uygulad karlatrmal yntemindeki temel sapmalar

dorultusunda incelenmi ve incelenen cmlelerin deerlendirilmesi yine daha nce uygulanm bu ynteme dayandrlmtr. 51 eviri eletirisinde baka bir nemli nokta da metin analizidir. Bu nedenle ama metin ile kaynak metin arasndaki karlatrmaya gemeden nce, kaynak metin, Reiss tarafndan geniletilen Laswell-formlne gre incelenmitir.

51

Algn, 1982, s. 851

32

Laswell-forml: incelenen metnin konusu nedir, gndericinin iletisi nedir, gnderici hangi alcya ynelik yazmaktadr, hangi yolla iletisini iletmektedir. Reissn geniletilmi nerisi ise, kim, ne hakknda, neyi, nasl, ne zaman ve nerede, hangi yolla, kime, hangi amala yazmaktadr, (eviri ynelimli metin analizi). 52

Bu incelemeler tezin bir sonraki blmlerinde de yer almaktadr. Ksaca tekrar deinmek gerekirse, zerinde altmz eser biim arlkl ve ifade gc yksek olan metin tiplemesine girmektedir. Metin szdizimsel, anlamsal ve sanatsal bir yapya sahiptir. Die Verwandlung adl yk blmden oluan bir ykdr. Yazar, kahraman Gregor araclyla, okuyucuyu kendi dnyasna o anlatcs olarak gtrr. Kafka, eserin anlatm tekniinde Gregorun lmne kadar O-anlatmn (Er-Form) semi, daha sonra yani yknn sonunda yanl anlatm (Auktorial) biimini tercih etmitir. Bylelikle anlatc olaylarn ardna gizlenemez, tam tersi n plana karak yorumlar yapar, kararlar verir, kendi grlerini sunar ve eletirir. Bu zellik ykde nemli bir yer tekil eder. Yanl anlatc her eyi bilir ama bir yandan da anlatamaz, nk olay hemen zlr ve yknn heyecan kalmaz. Kafkann ben-anlatmn sememi olmas, muhtemelen, Gregorun dnm halinin inandrcln zayflataca iindir. ykde ard ardna sralanm cmleler, yaln ve anlalmas g deildir. Yazar imge ve sembollerle ykl bir anlatm tarzn benimsemi, esere hemen ilk cmlesiyle arpc bir ekilde balamtr.

Tezde incelenecek cmleler her blm bandan seilmitir. Bylelikle her blmden

52

http://www.schule.bremen.de

33

50 cmle alnm ve her eviri eser iin toplam 150 cmle incelenmitir. Cmlelerin blm balarndan, cmle dizili sralarn bozmadan alnmasnn bir nedeni de, inceleme srasnda, evirmenin bir btn olarak, orijinal metne ne kadar yaklaabildiini grmektir. Cmleler, almada btnlk salamak ve okuyucu iin rahat okunabilmesi amacyla yaymlanma tarihleri srasna gre, orijinal cmleler ile birlikte bir tablo iersine yerletirilmi ve yine ayn tablo iersinde inceleme sonucu elde edilen bilgiler yazlmtr. Kafkann bu eseri dil, biem ve ierik bakmndan evirmenlerce ne lde korunarak Trkeye aktarld, karlatrmal eviri yntemi ile tezin IV. Deerlendirmeler blmnde yer almtr. Karlatrmal incelemenin ardndan, zerinde allan her eviri metninde varlan sonularn, saysal bir

deerlendirilmesini ve bunlara bal olarak gerekli aklamalarn vermeyi uygun grdk.

II. FRANZ KAFKA

II.I. HAYATI, EDEB K L VE SLUBU ZER NE

Modern dnya edebiyatnda ok tartlan, ok yorumlanan ve edebiyat akmlarna

34

yerletirmesi zor eserler brakan Franz Kafka, 3 Temmuz 1883de Almanca konuan ek asll Yahudi bir tccar ailenin olu olarak Pragda dodu. Kafkann babas, yoksul koullardan zengin bir tccar durumuna ykselmi, bir toptanc maazasnn sahibi olmutur. Annesi ise varlkl, aydn bir Alman Yahudi ailesinden geliyordu. Edebiyat tarihileri Kafkann ekingen, huzursuz, alngan ve iletiim kurmakta glk eken duygulu kiiliini, Yahudi asll Almanca konuan bir ek oluuna, bu nedenle bu sosyal ve kltrel evrede yaad yabanclamaya balarlar. Babann ekonomik durumundaki ykselii, onun kaba fizik ve ruh yaps, yaayndaki pratik-ekonomik yn, Franz Kafka iin bir hayranlk fakat ayn zamanda yenilmez bir nefret ve yabanclama kayna olmutur. Ailesi Pragdaki Alman topluluuyla kaynamaya alm, Kafkann kz kardei Alman okullarna gitmi, Kafka anadil olarak Almancay kullanmtr.

Kzlk ad Lwy olan annesi Julie Kafka ince duygulu kibar bir Pragl aileden geliyordu. Ne var ki anne tamamen kocasnn buyruu altnda yaadndan tek bana kalan Kafka, zamanla babasnn hakimiyetinden kendini kurtaran ve isel zgrle kavuan en kk kz kardei Otla ile ancak byd zaman daha sk manevi iliki kurabildi. 1883-1901 yllar arasnda Pragda Alstdter Ringdeki okulda okudu. Snfn en iyi rencilerinden olan Kafka on be yalarnda Spinoza ekol ile tanit; Darwini, Nietzscheyi hayranlkla okudu, tanrtanmazl ve sosyalizmi benimsedi. Dine kar ilgisiz olan baba evinde zaten dini eitimden eser yoktu. Okuldaki Musevilik dersi bir ahlak retiminden ve filolojik bir branice dersinden oluuyordu ve Kafka bu derslere katlmyordu. Daha sonraki okul yaamnda felsefe derslerinde, Fechnerin

35

Psychophysik, yani ruhsal byklklerin matematik llebilirlii retisiyle tant. Okul hayatndaki ilerleyen dnemlerinde Kafka nemli bir sanat tarihisi olan Oskar Pollak ile sk bir dostluk kurdu. Pollak ve renci arkadalaryla birlikte antiklerikal53 eilimli, muhalif Freie Schule (zgr Okul) derneini kurdu.

Kafkann en sevdii yazarlar Goethe, Kleist, Grillparzer ve Stifter oldu.

1901de Kafka babasnn zoruyla Prag niversitesinde hukuk renimine balad. Bir yandan da sanat tarihi ve Alman edebiyat dersleri ald. 1906da doktorasn tamamlad. Bu dnemde Pragda bulunan ve yannda doktorasn yapt Alfred Weberin sosyolojik derslerinin etkisi altnda kald. Kafka yine bu dnemde Prag ceza ve asliye hukuk mahkemelerinde bir yl stajerlik yapar ve daha sonra Assicurazione Generalide ve 1908de memur olarak Pragdaki i Kaza Sigortasnda almaya balar. Hastalnn (Akcier Tberklozu) ortaya kana, yani 1917 eyllne kadar alr. Kafka meslei ve sanat eilimlerinden dolay ypranr ve yabanclama duygusu iyice gelien Kafka, i dnyasna bir sanat olarak ok salkl bakmaz. Gndzleri sradan bir memur gibi iine gitmekte, geceleri ise lmden derin bir uykuya benzettii yazma iinde younlamaktadr. nsanlara olan gveni azaldka daha ok yazmaya balar. ato, Dava, Amerika adl eserleri hep bu dnemin eserleridir. Elias Canetti dnyaya yaklamaktan korkan ve kendini yazmaya adayan Kafkann bu uurda gzden kardklarn, yine Kafkann 3 Ocak 1912 tarihli gnlk notlarndan alntlad u satrlarla anlatmakta:

53

http://www.itusozluk.com Antiklerikal: Kilisenin ayrcalklarna, mlklerine, varolan ya da olduu iddia edilen toplumsal ya da siyasal nfuzuna kar kan ya da baka gereklerle ruhban zmresini hedef alan akm ve eilimler. Daha ok Fransz Devrimi srasnda ve sonrasnda ortaya kan gelimeler iin kullanlr.

36

 Yazmann varlmn en verimli yn saylaca organizmamda aa ktktan sonra iimdeki tm gler o yana t ve cinselliin, yeme imenin, felsefi dncelerin, ama her eyden ok mziin hazlarna ynelik btn br yeteneklerden yz evirdi, sz geen alanlarda yoksul duruma dtm.54

Kafka Pragda kltr evrelerinin yan sra basit halkla da iliki iinde olmutur. 1908-1912 yllar arasnda siyasal ve toplumsal olaylara ilgi duymaya balar. Bu dnemde ek siyaset adamlarnn toplantlarna katlmaya balar. Pragl Alman yazar dostlar ek politik hayatna uzak ve ilgisiz kaldklar iin bu toplantlara yalnz katlr. Ayrca Yahudilikle ilgilenip branice renmeye de yine bu dnemde balar. Yahudi tarihi ve Yiddis edebiyatyla geni apta ilgilenmeye balar. Kafka 1914te patlak veren 1. Dnya Savana fiziksel yetersizlii nedeniyle alnmaz. Biri 1914 dieri 1917de iki defa ayn kzla olmak zere kez nianlanp ayrlr. Onda derin etki brakan Felice Bauer adl bir kadn olur. Mektuplamaktan te pek ilikileri olmad. Bu ilikiden geriye 500n stnde mektup kald. Kafkann lmnden uzun yllar sonra 1967de ilk kez yaynland. 1920de Milena Jesenka adl bir kadnla mektuplamaya balad. Onunla mektuplamalar nce bir arkadalk gibi balad daha sonra tutkulu bir aka

dnt. Ancak Milena, Kafkadan on iki ya kk ve evliydi. Bir araya gelmeleri imkanszd ve bu iliki Kafkay derin aclara srkledi. Milenaya da yazd mektuplar, Felice Bauere yazdklar gibi daha sonraki yllarda yaynland.
54

Elias Canetti, br Dava, Kafkann Feliceye Mektuplar zerine, Cev. Kamuran ipal. Cem Yaynevi, st., 1994, s. 32

37

Salnn kt gitmesi zerine emekliliini isteyen Kafka hatr saylr bir Dou Yahudi ve Hassidi ailesinden gelen Dora Diamant adl yirmi yandaki bir kzla tanr. Ancak bu olumlu iliki sayesinde Pragdaki ailesiyle arasndaki i balardan kendini kurtarabilir ve Dora ile o berbat enflasyon dneminde, Berlinde orta halli bir ev tutar. Ancak mutluluklar iki yl srer. Kafkann hastalnn arlamasyla 1924de Viyana yaknlarndaki Kierling Sanatoryumuna kaldrlr. 3 Haziran 1924te bu Sanatoryumda hayata gzlerini yumar.

Nazilerin ekoslovakyay igali srasnda Kafkann kz kardei de toplama kamplarnda ldrld. Kafka ile ilgili bir ok belge yine bu dnemde yok edildi. Kafka tm yazdklarn yirmi yl sren dostluklarndan sonra yakmas iin Max Broda vermiti. nk yazdklarn gereinden fazla kiisel ve deersiz buluyordu. Ama M. Brod dostunu dinlemeyerek kark halde bulunan binlerce sayfa metni toplayp dzenleyerek Kafkann lmnden sonra bastrd. 1935de balayan ilk toplu basm nce engellendi, sonra da yasakland. Krk bir yl gibi ksa bir mrde olaan st yaptlar ortaya koyan Kafka, gerek yaptlar gerekse ilgin otobiyografik zellikleriyle yreselliin snrlarn aarak btn dnyada byk bir ne kavuur. Kafkann eserlerinin gnmze ulamasn salayan Max Brod, Kafkay iine kapank, ama yrei sonsuz iyilik duygusuyla dolu, hep arka planda kalan ve asla gze arpmaktan holanmayan biri olarak tanmlar ve dostluklarn u ekilde betimler:

Yaptlarnda kendini sevgi yoksunluuyla sulayan, kendini, kendine zg kat ltlere vurarak sevgi ateiyle yeterince yanp tutuuyor grmeyen Kafka, gerekten

38

en candan dost ve en candan bir insand. 55

Kafkann eserleri bugne kadar birbirine zt yorumlara yol am, kimi zaman dini adan ele alnmaya allm, psikanalizci edebiyat anlay onda kendince bir eyler bulmaya alm, hatta Fransa ve talyada gerekstclk akmlaryla ilintilenmek istenmi, sosyalist lkelerde kimi zaman kabul grm kimi zaman yasaklarla karlamtr. Kafkann eserlerinde her zaman bir bitmemilik izlenimi ve hibir kesinlik tamayan sonlar vardr. Eser kahramanlarnn kendi varlklarna anlam katmak iin gsterdikleri abalar, sonuta kanlmaz bir biimde yazglarnn gizemini daha da iinden klmaz klar. Oysa eserlerine bakldnda yk yapsnn sadelii, kiilerin azl, bir ya da iki olayn seilip younlatrlm olduunu grrz. Kafkann karamsarlna ramen romanlarnda her zaman bir mit grmek mmkndr. rnein Dava adl eserinde zavall kahraman K. sayfalar boyunca suunu renmek iin rpnp durur ama sonunda idam edilir. Fakat infaz srasnda binann penceresinden klar ierisinden bir adam kar ve K.ya doru ellerini uzatr. Yarar olmayan bir umuttur ama yine de orda ona elini uzatan biri vardr. Dlanmlk, yabanclk, ie kapanklk ve babasyla olan olumsuz ilikilerinden kaynaklanan olumsuzluklara ramen Kafkann bir umut dnyas olduunu Roger Garaudy yle aklar:

Kafkann dnyas bizimkinden ayr bir dnya deildir. inde yaad dnya ile kurduu dnya tek bir dnyadr. Boucu insaniliini yitirmi bir dnya, bir

55

Max Brod. Kafkada nan ve Umutsuzluk. ev. Kamuran ipal. Cem Yaynevi. st., 1994 s. 66

39

yabanclama dnyas, fakat yabanclamann bilincine ulam ve olaanst ile mizahn paralad bu evrenin atlaklarndan bize bir k, belki de bir k yolu gsteren yklmaz bir umudun dnyas. 56

Bir Savan Tasviri (Beschreibung eines Kampfes), Tarada Dn Hazrlklar (Hochzeitsvorbereitungen auf dem Lande), Karar (Das Urteil) ve Tayfa ( 1927de Amerika adyla yaymland) balkl kitaplarnda oullarn babalarnn dnyasna bakaldrsn dile getirir Kafka. Dnm/Deiimin (Die Verwandlung) kahraman Gregor Samsa ise eye kar kar: baba otoritesinin basksna, duygusal yaamn yok olmasna ve ekonomik smrye. Kafkann babasyla ilikisi, tm ilikilerine ve eserlerine yansmtr. Babas baarya ulamak iin Almanlaan Yahudi topluluklarnn bir paras olmutur. ek kkenli bir aileden gelmesine ramen Almancay ana dili olarak kulland iin tam bir ek saylmayan Kafka evresine yabanclaarak byr, zayf ve salksz kiilii babas tarafndan srekli eletirilir. Babasna yazd 100 sayfalk Babaya Mektup hibir zaman babasnn eline gememitir. Bu mektup Kafkann babasn hem kmsediinin, hem de ona hayranlk duyduunun belgesidir. Kaybedilmi baba oul ilikisinden yola karak babasna ve kendisine duyduu gveni kaybettiini, yine Dava adl eserindeki son kelimelerle ifade etmitir; Bir kpek gibi! sanki utan, ondan sonra da hayatta kalacakt. 57

Eserlerinde ou zaman dlanmlk, yabanclk, ie kapanklk ve babasyla olan olumsuz ilikilerini, brokrasiyi, insann yalnzln, gszln ve boyun
56

Roger Garaudy, Picasso, Saint-John Perese, Kafka, ev. Mehmet H. Doan, Payel Yaynevi. st. 1991, s. 115 57 Franz Kafka, Dava, ev. Ahmet Cemal, Can Yaynlar, stanbul 2004, S. 240

40

emiliini ele alan Kafkann gncelliini ve zgnln koruyabilmesi, onun somut nesneleri ve gndelik ilikileri, fiziktesi kukunun bir gstergesi biiminde ele almasndan kaynaklanr. Ernst Fischer Kafkann yaamndaki seimini bilinli olarak sanattan ve kendini ykma gtrmekten yana yaptn vurgulayarak onun bykln u ekilde aklar:

Kafkann gnceleri ve mektuplar yaknmalarla, kendine ynelik acmalarla, zayfln kendine ac ektirme pahasna aa vurulmasyla doludur, ama btn bu yaknmalarn ardnda bir yaam dolusu kahramanlk, vurgulanan yetersizliin ardnda ise, ykntlar sanat yaptna kaynaklk etsin diye kendini ykma gtrm bir insann bykl gizlidir. 58

Kafkann dili ve slubu iveler yerine eletirici, titiz zellikler tar. Kafkann yaptlar incelenirken onun isteklerinin gerekletirilmemi olmas gze arpar. nk Kafka gerekletirilmemi istekleri st kapal bir anlatm biimiyle anlatrken aslnda kendisini anlatyordur. Yazarn kendi zgn dilini oluturmas, psikolojik de olsa, baba evinde elde edemedii zgrl hi deilse yazarken elde edii eklinde alglanabilir. Kafka yklerinde hem bir dnya grnn gereini ifreler hem de felsefe yapar. Fischer Kafkann slubunu yle aklar:

O, insann evren iindeki ya da nesnelerin balangcndaki acsn deil, belli bir toplumsal durum iindeki acsn anlatr. Kafka, yabanc bir dnyayla bilinmeyen bir

58

Ernst Fischer, Franz Kafka , ev. Ahmet Cemal, B/F/S Yaynlar. st.,1985. s.21

41

takm glerle umutsuzca bouan, ne olduu anlalmayan ato ile bile bir eit iliki kurmay zleyen kimsesiz bireyin bakaldrn anlatmak iin, dle gerein birbirine kart benzeri olamayan bir dsel talama biimi bulmutu. 59

Kafkann dilindeki zgnl ise Fischer yle aklar:

ada burjuva romannn bayalna kar kar biimde yalnlk, arlk ve akclk kaygs gden Kafka, kk ayrntlarn birbirine eklenerek gerekliin evresini belli belirsiz izdii bir anlat yntemi ortaya koyar. 60

Kafka yaptlarnda z

ayndr aslnda. Kafka olaylar karsnda algladklarn

bilincinde saklar. D dnyaya tepkisini gstermez, fkelenip nefretle almay da denemez. fkesi her ortaya knda korkar, onu tanr, adlandrr ve yksne kahraman yapar. Bylece tad iddeti iler. Kafka kar koymay denemez, zm klmekte, kaybolmakta bulur ve bylece zaman kazanr. Karmak i dnyas, gerekstle yaklaan anlatmyla ortaya koyduu eserleri ve yklerinde ele ald konularla kalc yazarlar arasnda yer alan Kafka, geerliliini ve gnceliini gnmzde halen korumakta. II.II. DIE VERWANDLUNG (DE M/ DNM) ESER N KONUSU VE ZMLENMES ZER NE

Franz Kafkann en nemli eserlerinden biri olan Die Verwandlung ilk olarak 1915de Die Weissen Bltter adl dergide yaymlanmtr. blmden oluan
59 60

Ernst Fischer, Sanatn Gereklilii, ev. Cevat apan, st., e Yaynlar, 1980. s. 107 Fischer. A.g.e. s. 216

42

eserde ilk blmde Gregor'un mesleiyle, ikincisinde ailesiyle, ncsnde ise kendi kendisiyle ilikisini anlatr.

Gregor Samsa bunaltc ryalardan uyand bir sabah, yatanda kocaman bir bcee dnm olarak buldu kendini.61

Eser Gregor Samsa adl bir pazarlamacnn kendini bir sabah kocaman bir bcek olarak bulmasyla balar. Gregor bir yandan yatandan kalkmak iin urarken bir yandan da iine ge kalp odasndan kmamas zerine meraklanan ailesini sakinletirmeye alr. Tm bu olaylar srerken kap alnr ve Gregorun olduka titiz ve sk olan mdr gelir. Mdr Gregoru ie gelmemesi zerine sorgulamaya gelmitir. Gregor zorlu bir uran ardndan yataktan kalkmay baarr ve eve geldiinden beri ie ge kalmas nedeniyle kendisini srekli azarlayan mdrne bir aklama yapmak iin odasnn kilitli kapsn amay baarr. Mdr Gregorun bir bcee dntn grnce byk bir korkuya kaplarak evden kaar. Tm aile Gregorun bu yeni grntsnden dolay dehete kaplr. Gregor babas tarafndan bir sopayla odasna geri sokulur. Babas Gregorun stne kapy kapatr ve ortalk byk bir sessizlie gmlr. Eserin ikinci blmnde, bugne kadar ailesinin borcunu demek ve onlar geindirmek iin alp abalayan Gregorun artk bir hayvan gibi kz kardei tarafndan beslendii anlatlmaktadr. Ancak Gregorun dt bu durum aile fertlerinin yaamnda bir dnm noktasdr. Baba bir bankada koruma memuru

61

Dnm, ev. Glcay Teniker, Altkrkbe Yayn, st. 2003, S. 7

43

olarak ie balar. Tm bu gelimelerden sonra Gregor yabancs olduu bedenine almakla beraber yeni yetenekler edinir. Gregorun yalnzla saplanmas ve olanakszln snrna gelmesi, onda yine de umutsuzluk iinde umut aramamas anlamna gelmez.; kanepenin altnda, duvarlarda, tozlar iinde gezinerek yaamla savar. Gregorun tavanda yrdn gren kz kardei bir gn aabeyinin bir bcek olarak odasnda bulunan eyalara ihtiya duymadna karar verir ve annesiyle birlikte odadaki eyalar kartmaya karar verir. Gregor bu duruma kar kar. Anne ve kz kardeinin elinden insanln hatrlatan ve duvarda asl olan resmi kurtarmak iin sakland yatan altndan kar. Gregorun birden ortaya kmasyla korkan annesi dp baylr. Tm bunlara ramen annesine yardm etmek iin rpnan Gregor bu arada eve gelen babas tarafndan kovalanr. Gregor babasnn srtna att bir elma darbesiyle olduu yere ylr. Elma srtna saplanmtr. Eserin son blmnde ise Gregorun bedenine saplanan elmann at yara sonucu ektii aclar anlatlr. Bu arada Samsa ailesinin borlarn demek ve geimlerini salamak iin evlerinin bir odasn kiiye kiralamlardr. Bir gece kz kardeinin yeni kiraclara keman aldn duyan Gregor sakland odasndan kar, ailesinin arasna katlmaya alr. Kiraclardan biri onu fark edince oradan dvlp kovulur. Ayn akam Gregor odasnda bir kede lp gider. Gregor terk ediliini ve yalnzln lmle paylar. Kalntlarnn

hizmeti tarafndan sanki bir p ynymcasna sprlp atlmasyla son bulan yk, bir yandan Kafkann hissettii mitsizlik, ie yaramama ve aile bireyleri tarafndan kmsenme duygusuna aklk getirmektedir.

44

Kafka, yksn yazp tamamlad 06.12.1912 tarihli bir mektubunda Felice'ye yk hakknda unlar yazar;

"Ala canmn ii ala, ite alama vakti gelip att! Kk hikayemin kahraman bir sre nce ld. Seni avutacaksa eer, onun huzur iinde ve herkesle bark ldn de ekleyebilirim..." 62

Kafka'y adalaryla karlatrnca yknn zgnlk gstermesine karn, yknn ieriine ynelik sorunlarn yaanmasn, hatta yknn kapana

uygun decek resmin seimini Kafka telala izler ve ayn telala kapak iin zgn bir resmin seimini yapar. Dnm'n kapan Ottomar Starke'nin yapacan renince, 25 Ekim 1915 tarihinde Kurt Wolff Yaynevi'ne yle yazar:

Daha ok illstrasyonla urat iin, Starke'nin tutup bcek izmek isteyebileceini dnyorum. Sakn ha, buna engel olun ltfen!.. Kapak resmi iin nerilerde bulunmama izin verecek olursanz, u sahneleri nerirdim; kapal kapnn nnde duran anne babayla brodan gelen mdr yardmcs, ya da daha iyisi anne, baba ve kz karde aydnlk odada durmu bekliyor, o kapkaranlk yan odada, odaya alan kap da ak... 63

Kafka'nn ou yklerindeki deiim ya da yabanclama, romanlarnda kahramann bir alandan bir dier alana geii, ya da geirilii ile balatlr.

62

Franz Kafka, Yaptlar zerine Kendi Syledikleri, Cev. Fatih zgven, st. Cem yaynevi, 1994, s. 97. 63 Kafka, A.g.e., s. 97

45

Kleletirilmi birey, kahramann kiiliinde an ve toplumun karmak durumlar iersinde ustaca yanstlr. Yaamnda uysal olan Gregor, babasnn ticari bir talihsizlie urayp iini kaybetmesi sonucu, ailenin geimini srtlanmaya zorlanmtr. Setii meslek bir yana, babasnn talihsizlii birden bire onun talihi oluvermitir. Bir sabah uyandnda kendini bir bcee dnm olarak bulmas, yknn kendine zg zle balaydr. Gregor'un bcek vcudu onun mutsuzluunu, kleletirilmi varln ve srekli bastrmaya alt protestolarn dile getirecektir. Ailesi Samsa'nn iinde bulunduu durumdan kurtulma abalarnda ona yardm etmez hatta kulland eyalarn odadan alnarak onun insani ynnn bsbtn sona erdirilmesi, Gregorun sonunu hazrlar. yknn trajik yann oluturan ise Gregorun bcee dnmesinden dolay ailede gelir getirecek kimsenin kalmaydr. Gregorun bcee dntkten sonra ailesiyle olan btn ilikilerinin sona ermesinin yan sra, nesnelerle de ilikisi kalmamtr artk. Aile bireyleri iin bir tiksinme ve utan kayna olmutur ama insan gibi dnmeyi ve hissetmeyi srdrmektedir. Her anlamda etkileyici bir yk olan Dnum', evirmenlerinden Ahmet Cemal yle deerlendirir:

Dnm, gerekte iinde yaad toplumu, artk insan insan klan deerlerden hibiriyle lmeyen, bu deerlerin hemen tmnn yitimine tank olan bir toplum teki'nin, bireyliini koruyabilmek iin son k yolunu

46

"'insandan baka bir eye dnmekte" aramasnn yksdr. 64

Kafka, yksnde sadece sevgisizlik temasn ilememitir. Sevgisizlikten ok aresizlikten kurtulmak amacyla rpnmalara tm yardmlarn nnn kapal tutulduunu ilemesi dikkat ekicidir. Artk sorgulama gerei duyulmayan yaamn kemiklemi kurallarna, insan ilikilerine, toplumsal yaaya bir bakaldr yks olan Die Verwandlung (Deiim/Dnm), bilincini yitirmeden sadece grnte bir bcee dnen Gregor Samsann hala kendisi olduunu bir trl ailesine ve evresine anlatamamasnn tragedyasdr. yk ayn zamanda eletirmeyen, teslim olmu birey kimliine ak bir bakaldrdr. Bu yk, 41 yanda yaamdan ayrlan Kafkann, ldkten sonra yakmas iin dostu Max Broda verdii yaptlar arasndadr. Max Brod, Kafkann vasiyetini yerine getirmez ve lmnden sonra tm eserleri derler ve yaynlatr. Dnm bugn dnya klasikleri arasnda yerini alan dev eserlerden biridir.

ESERLER

1904-1905 Beschreibung eines Kampfes (Bir Savan Tasviri) 1906-1907 Hochzeitsvorbereitungen auf dem Lande (Tarada Dn Hazrlklar) 1913
64

Betrachtung (Gzlem)

Ahmet Cemal, Yaamdan evirdiklerim, st. yi eyler Yaynclk, 1996, s. 147

47

1911-1914 Der Verschollene (Kayp) 1912 1912 1914 1914 1915 1922 Das Urteil (Hkm/Yarg) Die Verwandlung (Deiim/Dnm) In der Strafkolonie (Ceza Smrgesi) Der Prozess (Dava) Der Dorfschullehrer (Ky retmeni) Das Schloss ( ato)

II.III. KAFKADA MGELER VE M TLER

Edebi eserlerde yazarlarn ou genellikle insan konu alr. nsan dndaki konular, zler, varlklar da yklerde zaman zaman ilenir. nsan d varlklarn yklere konu olmasyla insann yabanclamas sreci de balam olur. Hi kukusuz ki

48

Kafkann yaad dnya yabanclamann, ikiye blnm insann dnyasdr. Kafkaya gre edebiyat da gereklikten kamak demektir zaten. Kafkann yklerinde olaylar iki alanda geer, yani gerek boyutla imge arasnda gider gelir. mgeler ikili yaplaryla ilev grr yaplardan biri gerek alanda insann gerekleri, dieri ise imgesel alann anlats olur. Pierre Reverdyye gre:

mge akln ar bir yaratsdr. Bir imge gl deildir; nk kaba ve fantastiktir; dncelerin birlii uzakta ve yzletirmekle imge yaratlmaz. 65 doruyken oransz iki gereklii (azck)

Kafkann Dnm/Deiim eserinde imgesel alana geii Roman Karst yle aklar:

Deiimde bir insan bir sabah uyandnda bcek olarak uyanr ve imgesel alana geer. Ama ayn zamanda ve ayn evde, tek para getiren kiiden yoksun kalm, gnlk kayglarn yk altndaki ailesi yaamaktadr. Bir dnyadan tekine gemek iin, hem sonsuz bir sre gerekir, hem de bir adm atmak yeter Gregorun odasndan ieriye. 66

Kafka Gregoru gzden karmtr. Gregorun yeni vcudu ve abas ailenin duyarszlyla birbirine balanr. Karst bunu yle aklar:

65

Pierre Reverdy. mge, ev. Halil Gkhan, Littera Edebiyat Yazlar, Ankara. Kar Yaynlar. 1990. s. 161 66 Roman Karst, Kafka ve Gogel-Gereklii Olan mgeler ve mgeleri Olan Gerek, ev. Turgay Kurultay. Yazko eviri zel Says, st. Cem Yaynevi, 1984, s. 70

49

Samsa pis bir bcek olarak uyandnda bedeni kendisinden ayrlmtr, ama yeni bedenine aresiz bir duruma uyar gibi ba eertm aile bu grlmemi olay bir talihsizlik olarak alr, ama olaylarn aykrl karsnda kesinlikle

afallamamlardr. Kz karde ve annenin zavallya yrekleri szlar, baba ona yz evirir. Gregora gelince, daha dn bir homo sapiens iken bu gn tiksinti uyandran bir bcek olmutur, en byk tasas ailesinin onun destei olmadan ne yapacadr. Hi biri akl almaz olay zerine kafa patlatmaz. 67

Yazarn yaptlarn zmlemenin zorluu, onun ar gereki bir yazar oluuna balanr. Kafka dnemin memuriyet yapsn, brokrasi engellerini ve toplum yaamn tm hatlaryla izebilen biridir. Kendi i dnyasn, insann toplumsal ve siyasal gler karsndaki zayfln ayrntlaryla ileyerek onun toplumun her kesimine ve geni halk ynlarna ulaabildii grlmektedir. nsan yaamndaki sorunlar, inanlmas zor olaylar karsndaki insann skntlarn allmadk bir biimde ve yeni bir teknikle yanstmas; bireyi imgeler, simgeler ve mitler yoluyla betimlemesiyle olur. Kafkann hayvan imgeleri (fare, kpek, bcek) ilerinde aslnda birer birey tar, onun bu imge dnyas zntl ve ykk haliyle gnlk hayattan kesitler artrr. Her armla yeni bir mit yaratr. Yaad dnya ve i dnyas bir btn gibi alglanmaldr Kafkann. nk Kafka, eserlerinde bize bir baka dnyay anlattnda, betimledii dnyann aslnda bu dnyann iinde olduunu, her ikisinin de i ie getiini hissettirir. Hayvanlar alp onlar bir insann yapsna brndrmesi, insanlarla edeer klmas

67

Karst, 1984, s. 72

50

gibi anlatm kolaylatrmas gayretiyle oluturulan basit dengede, kendini feda eden kahramann hakkn al sonu olur aslnda. Die Verwandlung adl ykde ailenin geimi iin fedakarl istenen kahramann bcee dnmesi, aileden hesap sorma ve patrona kar kma balangcdr aslnda. yk kahraman Gregorun, ailesine ve mdrne kar bakaldrmas beklenirken, sakin grnmesi, yazarn aslnda bir kmazda olduu halde telaa dmeyen yann gsterir. Bu zellii eserlerinde durumu abartmak yerine az szle serinkanl anlatlar olarak ortaya karr. yklerinde kahramanlar, toplumsal gereklikte bir miti canlandrr. Kahramanlar bu mitin iinde hep bir kabus yaasa da yaknlarnda hep bir aydnlk vardr. Ernst Fischer de Kafkann eserlerine kabuslar olarak bakmaz.

Kafkann romanlar temelsiz karabasanlar deildir; dlerin ve glmecenin arptlmas iersinde milyonlarn yaad bir gereklik, bir rneine daha rastlanlmas olanaksz iktidar younlamasndan ve gsz bireylerden oluma bir dnyadr.68

Kafkann kendisini Dnm adl eserinde bir bcek, Fareler Ulusunda bir fare ve Bir Kpein Aratrmalarnda bir kpek ile zdeletirmesi, mistiklere zg bir gsterge olarak alglansa da Kafka bir mistik deildir. Eserlerinde yaratt hayvanlarda var olduunu hisseder sadece. Yazarn yklerinde setii irkin d grnn arkasnda, irdelendiinde aslnda krlgan bir ruh ve derin bir anlamn olduu aka grlmektedir. Kafkann eserleri, aslnda dikkatlerin zerine odakland bir mit ile balar. Kafka

68

Fischer, 1980, s. 157

51

bu mitte insann ba eme ve bunalty, bakaldr ve inanc, red ve zlemi, alay ve sorunu renmesi ve yaamasn ister. Bu adan bakldnda Kafka eserleri birer haber, Kafka ise insanlar uyandran bir tank gibidir. Her ey bu mitte gizlidir. Hemen eserin banda ortaya kar ve geliir. O an okuyucu sarslr. Bu yine Kafkann Dava adl nemli eserinde kahraman K.nn bir sabah aniden tutuklanmas ve bir sre sonra serbest braklmas, ama hayatna o olaydan sonra sank olarak devam etmesi, insanlarla hatta kurumlarla balarnn altst olmas; Dnm adl yaptnda ise Gregorun bir sabah uyandnda bcek oluvermesi gibi,ac, sknt, korku iinde zgrlkten yoksun olma motifi eklinde ortaya kar. Aslnda tm bunlara baklarak Kafka bir k yazar olarak grnebilir ama aslnda o yaratt kahraman ve hayal dnyalar ile ayn dnyada olmadndan, bir k yazar olma nitelemesinden kurtulmaktadr. nk Kafka Dava da yarg arayn, ato da ieri girebilme, Dnm de bekleyi ve umutsuzluu konu alm gibi grnse de, umut etme hissi hi kaybolmaz. Hermann Hesseye gre Kafka her ne kadar sorunsalc bir yazar olarak grnse de, yine de insan iin vardr ve hibir zaman salt umutsuz grnmemitir.

Bylesine kksz ve sorunsalc zekalarn yaptlarn, insanlktan saklamann daha iyi olacan dnen insanlar eksik olmayacaktrKafkann yapt gerekten yok edilmi olsayd, bu yaptla eitim gereksinimini karlamak amacyla ilgilenen baz okuyucularn uurumlar grme ans ellerinden alnm olacakt. Fakat, gelecek her umutsuz durum karsnda gzlerini yumanlara bal deildir. Gizli uurumlarn grnr ve bilinir duruma getirilmesi yazarn grevleri arasndadr. 69
69

Hermann Hesse, Kafka zerine, (ev. Yksel Filiz), Yazko eviri Kafka zel Says, Cem Yaynevi. st. 1984. s. 162

52

Kafka anlatlarnda insann yabanclamas, snrn ucuna kadar dayanr. Okuyucu da bu snra kadar getirilir, ancak bu snrda yeni bir dnya ile karlar. Bu zellii ile yazar gerekci olmayan, blc, sosyalist topluma uymayan, sosyalist lkelerin edebiyat evrelerinde ok yllar gemeden kabul edilecektir. nk Kafka dnyaya hakim brokrasinin insanla aykr yann ortaya karan biri olarak tannmay baarr.

II.IV. KAFKANIN TRK YEDE ALIMLANMASI

Trkiyede Franz Kafka eserlerinin yaygnlamas ve almlanmas aamada gereklemitir diyebiliriz. lk aama Kafka eserlerinin evirisi, ikincisi Kafka hakknda yabanc literatrn evirisi, nc aama ise Trke telif yaynlar

53

olmutur.

Kafka eserlerinin 1951 ylndan nce Trkiyede yabanc dil bilenler tarafndan okunabilmi, ancak Trkeye evrilmeye balamasyla Trk Edebiyat dnyasna girmitir. Yani Kafkann geni okur kitlesiyle tanmas ancak 1951 den sonra olmutur. Grsel Ayta Edebiyat Yazlar I adl kitabnda, Kafkann Trk edebiyatndaki yeri hakknda unlar yazar:

Franz Kafkann edebiyatmzdaki yeri, bal bana bir konudur. Kafka Dalgas, Trk edebiyat dnyasna 60l yllarda ular. Politik angajman olan edebiyat evrelerinin, Kafka hayranlna tepkisi de ayr bir konudur. Mesela Kafka meraknn uyandrlarak genlerin gereki edebiyattan alkonduklar ileri srlmtr. 70

Kafkann anlalmas iin Kafka hakkndaki yabanc literatrn Trkeye evrilmesiyle hemen hemen ayn tarihlerde Kafkann eserleri de evrilmeye balanmtr. Bu almalarn yardmyla Trk edebiyatlar da Kafkay deerlendirmeye balamlardr. Kafkann Trkeye Dnm ve Deiim adyla evrilmi yabanclamann ok somut bir hal ald Die Verwandlung adl yks ilk olarak 1952de Vedat Gnyol tarafndan evrilmitir. Hemen belirtilmesi gereken nokta, Gnyolun Trk yaznna kazandrd ve bu almada da yararlanlan evirisi, ikinci erek dilden Trkeye evrilmitir. Aktarm eyleminde karlalan glkler bir yana eviri bir

70

Ayta, 1990, s. 15-16

54

de ikinci dilden yapldnda sorunlarn daha da bydn, yazarn dil ve bieminde evirmen ve yntem kaynakl deiimler yaanabildiini burada belirtmek gerekir. kinci dilden eviri eserde daha fazla kayplara yol aar. Okur byk bir olaslkla metnin dnda kalacak ve yazar tam anlamyla anlamayacaktr. kinci elden yaplan eviriler olumsuzluklarla doludur ve kayplar sorunu iki katna kabilir. Gnyol Deiim adl yky evirme srecinin balangcn u cmlelerle anlatmtr:

Dnyaca nl be romancnn yaptlarn konu alan, 1952 ylnda katldm bir derste Kafkay tandm. Yurda dnnce okuyup sevdiim Deiim yksn Franszca ve ngilizce evirilerinden yararlanarak Trkeye aktardmuzunca bir sre yasakl yazarlar listesinde yer alan Kafka ilk kez benim evirilerimle okuyucular nne kyordu. 71

Kafka eserlerini Trk okuruyla buluturan farkl iki evirmen de Ahmet Cemal ve Kamuran ipal olmutur. Ahmet Cemal de Kafkann Dnmn yazmasnn sebebini yle aklar:

Kafka Deiimi, bir insann bir bcein ezilmiliine asla yakmayacan kantlamak iin yazd; insan teki insanlarla ilikileri ierisinde ufalmasn, bceklemesin diye. Bu da ancak ok salkl bir bilincin iidir. 72

71 72

Vedat Gnyol, Giderayak Yaarken I., st., ada Yaynlar, 1989. s. 51 Dnm, ev. Ahmet Cemal, Can Yaynlar, stanbul 1999, S. 6

55

Dnyaca nl yazar Franz Kafkann Trkiyede almlanmas hakknda bir fikir sahibi olmak iin yazarn ncelikle hangi eserlerinin lkemizde tannd ve Trk okurunda nasl bir izlenim brakt nemlidir. Trkiyede Kafka eserlerindeki baz konularn n plana kt grlmtr. Trk eletirmenlerinin Kafkada grdkleri temel konu vardr bunlar zgrlk, Yabanclama, Yahudilik temalardr. Kafka zaman zaman Trk eletirmenleri tarafndan eitli edebiyat ve dnce akmlarna maledilmeye allmtr. Bunlardan en arpc olan, Kafkann Realizm edebiyat akm iinde yer alp almad hakkndaki grler olmutur. Ancak Trk aratrmaclarn byk bir blm, Kafkann yazdklarnn sanld gibi srrealist olmad, tam aksine, gnlk hayatta hepimizin bana gelebilecek tarzdaki olaylarn deiik bir anlatm tekniiyle ortaya konulduu grnde birleirler. Kafkann eserleri gnmzde gncelliini korumakta ve Trkiyede olduu gibi tm dnyada evrilmeye devam etmektedir.

56

4. D E VERWANDLUNG ADLI ESER N TRKE EV R LER YLE KARILATIRILMASI Die Verwandlung FRANZ KAFKA Die Verwandlung

T 1 Deiim (V.GNYOL) Eserin bal olan Die Verwandlung szcn irdelediimizde, bunun ama dilde deitirmek, evirmek, tahvil, deimek, bakalamak gibi karlklar olduunu grmekteyiz. Yani szck ince ayrntlarla birbirinden farkl anlamlar tayan szcklerle e anlamldr. Ancak dnm szcn irdelediimizde bunun ama dilde olduundan baka bir biime girme, baka bir durum alma,transformasyon gibi anlamlara geldiini grmekteyiz. Bu iki tanmlamadan sonra anlalaca gibi dnm szc daha kkten bir deiime iaret etmektedir. ncelenen

T 2 Deiim (A.GELEN) Eserin bal olan Die Verwandlung szcn irdelediimizde, bunun ama dilde deitirmek, evirmek, tahvil, deimek, bakalamak gibi karlklar olduunu grmekteyiz. Yani szck ince ayrntlarla birbirinden farkl anlamlar tayan szcklerle e anlamldr. Ancak dnm szcn irdelediimizde bunun ama dilde olduundan baka bir biime girme, baka bir durum alma,transformasyon gibi anlamlara geldiini grmekteyiz. Bu iki tanmlamadan sonra anlalaca gibi dnm szc daha kkten bir deiime iaret etmektedir. ncelenen

T 3 Dnm (E.T.GNEY) Eserin bal olan Die Verwandlung szcn irdelediimizde, bunun ama dilde deitirmek, evirmek, tahvil, deimek, bakalamak gibi karlklar olduunu grmekteyiz. Yani szck ince ayrntlarla birbirinden farkl anlamlar tayan szcklerle e anlamldr. Ancak dnm szcn irdelediimizde bunun ama dilde olduundan baka bir biime girme, baka bir durum alma,transformasyon gibi anlamlara geldiini grmekteyiz. Bu iki tanmlamadan sonra anlalaca gibi dnm szc daha kkten bir deiime iaret etmektedir. ncelenen

T 4 Dnm (O.CAKMAKCI) Eserin bal olan Die Verwandlung szcn irdelediimizde, bunun ama dilde deitirmek, evirmek, tahvil, deimek, bakalamak gibi karlklar olduunu grmekteyiz. Yani szck ince ayrntlarla birbirinden farkl anlamlar tayan szcklerle e anlamldr. Ancak dnm szcn irdelediimizde bunun ama dilde olduundan baka bir biime girme, baka bir durum alma,transformasyon gibi anlamlara geldiini grmekteyiz. Bu iki tanmlamadan sonra anlalaca gibi dnm szc daha kkten bir deiime iaret etmektedir. ncelenen

57

eserin balamn gz nne alrsak, aslnda eser kahraman bir deiimden ok bir dnm geirmitir. Hayvana has zellikler kazandn, aaada rnek verilen cmlelerden de anlayabiliriz. Yazar Gregorun hayvana zg zellikler kazandn, onun bir hayvan gibi davrandn bize her ekilde aka eser boyunca anlatmaktadr. Eserde gerekleen bir deiim deil dnmdr. Bu nedenle Dnm szcnn Verwandlung kelimesinin karl olmasndan ziyade, tmyle deiip bakalamay anlatt iin ve kaynak metnin balamna daha yakn olduu iin uygun dtn syleyebiliriz.

eserin balamn gz nne alrsak, aslnda eser kahraman bir deiimden ok bir dnm geirmitir. Hayvana has zellikler kazandn, aaada rnek verilen cmlelerden de anlayabiliriz. Yazar Gregorun hayvana zg zellikler kazandn, onun bir hayvan gibi davrandn bize her ekilde aka eser boyunca anlatmaktadr. Eserde gerekleen bir deiim deil dnmdr. Bu nedenle Dnm szcnn Verwandlung kelimesinin karl olmasndan ziyade, tmyle deiip bakalamay anlatt iin ve kaynak metnin balamna daha yakn olduu iin uygun dtn syleyebiliriz.

eserin balamn gz nne alrsak, aslnda eser kahraman bir deiimden ok bir dnm geirmitir. Hayvana has zellikler kazandn, aaada rnek verilen cmlelerden de anlayabiliriz. Yazar Gregorun hayvana zg zellikler kazandn, onun bir hayvan gibi davrandn bize her ekilde aka eser boyunca anlatmaktadr. Eserde gerekleen bir deiim deil dnmdr. Bu nedenle Dnm szcnn Verwandlung kelimesinin karl olmasndan ziyade, tmyle deiip bakalamay anlatt iin ve kaynak metnin balamna daha yakn olduu iin uygun dtn syleyebiliriz

eserin balamn gz nne alrsak, aslnda eser kahraman bir deiimden ok bir dnm geirmitir. Hayvana has zellikler kazandn, aaada rnek verilen cmlelerden de anlayabiliriz. Yazar Gregorun hayvana zg zellikler kazandn, onun bir hayvan gibi davrandn bize her ekilde aka eser boyunca anlatmaktadr. Eserde gerekleen bir deiim deil dnmdr. Bu nedenle Dnm szcnn Verwandlung kelimesinin karl olmasndan ziyade, tmyle deiip bakalamay anlatt iin ve kaynak metnin balamna daha yakn olduu iin uygun dtn syleyebiliriz

58

Als Gregor Samsa eines Morgens aus unruhigen trumen erwachte, fand er sich in seinem Bett zu einem ungeheueren Ungeziefer verwandelt.

Gregor Samsa, bir sabah korkulu bir dten uyannca yatann iinde kendini korkun bir bcek olarak buldu. Yazarn -un n ekini kez ayr kelimede kulland grlmektedir. Bylelikle ses benzemesi yapmtr. evirmen de korkulu ve korkun kelimelerini kullanarak bu ses benzemesini aktarmaya almtr. Ancak verwandelt kelimesinin karlm olduu gze carpmaktadr. Oysa eserin balna bakacak olursak, verwandelt kelimesinin nemi ortaya km oluyor. nk eserin temel konusu bir insann dnmdr aslnda. Kafka sra d bir yazardr ve bu sra dln eviride de yanstmak gerekiyor. Bu nedenle kaynak metindeki Ungeziefer yani haarat/bcek kelimesini irdelemek gerekir. nk

Gregor Samsa, bir sabah korkulu ryalardan sonra uyand zaman yatakta kendini kocaman bir bcek olarak buldu.

Gregor Samsa bir sabah, skntl ryalar grd uykusundan uyandnda, kendini yatanda rktc dev bir bcee dnm evirmen sonra ve buldu. zaman kelimeleri eklemitir. Ungeheuer kelimesi evirmen verwandelt dilimize rktc dev kelimesini karmtr, ki bu olarak aktarlmtr. Burada da kaynak cmleye ciddi bir dev kelimesi yetersiz kalr mdahaledir. Eserin dncesiyle rktc balna bakacak olursak, kelimesi eklenmitir. Ayrca verwandelt kelimesinin uykusundan ve kelimeleri nemi ortaya km oluyor. grd verwandelt nk eserin temel konusu eklenmitir. bir insann dnmdr kelimesi isabetli bir biimde aslnda. dnm olarak Ungehuer kelimesi aktarlmtr. kocaman olarak aktarlm. Kafka sra d bir yazardr In seinem Bett, yatakta ve bu sra dln eviride olarak evrilmitir. Bylece de yanstmak gerekiyor. Bu kelimenin anlam zayf nedenle kaynak metindeki kalmtr. seinemdeki Ungeziefer yani iyelik zamiri bylelikle haarat/bcek kelimesini aktarlmam. Kafka sra irdelemek gerekir. nk d bir yazardr ve bu sra ayn verwandelt szc dln eviride de gibi bu kelime de eser iinde yanstmak gerekiyor. Bu byk bir nem tayor. Bu nedenle kaynak metindeki kelimenin Trke szlkdeki Ungeziefer yani karllna bakldnda

Gregor Samsa, kabuslarla dolu ryasndan uyand bir sabah, kendini yatann iinde dev bir bcee dnm olarak buldu. unruhig kelimesi Trkeye kabus olarak aktarlm, kelimede anlam deiiklii yaplmtr. Bu aktarm dolaysyla da dolu kelimesi eklenmitir. verwandelt kelimesi isabetli bir biimde dnm olarak aktarlmtr. Kafka sra d bir yazardr ve bu sra dln eviride de yanstmak gerekiyor. Bu nedenle kaynak metindeki Ungeziefer yani haarat/bcek kelimesini irdelemek gerekir. nk ayn verwandelt szc gibi bu kelime de eser iinde byk bir nem tayor. Bu kelimenin Trke szlkdeki karllna bakldnda Almancaya evirmeye alrsak, birbirine anlam

59

ayn verwandelt szc gibi bu kelime de eser iinde byk bir nem tayor. Bu kelimenin Trke szlkdeki karllna bakldnda, Almancaya evirmeye alrsak, birbirine anlam olarak yakn gibi grnen Ungeziefer ve nsekt kelimelerini buluyoruz. ki kelime arasnda aslnda dnldnde nemli bir fark vardr. Ungeziefer daha ok istenmeyen, korkulan ve irenilen bir varlktr, yani insan zerinde olumsuz bir etki yaratr. Insekt yani bcek kelimesinin ise hem olumlu hem de olumsuz bir etkisi vardr. nk uur bcei de bir bcek trdr mesela. Bu nedenle yukarda da belirtiim gibi, Kafkann sra d bir yazar olduu gz nnde bulundurulmal ve anlatmak istediini ama metinde yanstlmal. Eser kahraman Gregor, yknn tamam okunduunda istenmeyen, korkulan ve irenilen bir varla

haarat/bcek kelimesini irdelemek gerekir. nk ayn verwandelt szc gibi bu kelime de eser iinde byk bir nem tayor. Bu kelimenin Trke szlkdeki karllna bakldnda Almancaya evirmeye alrsak, birbirine anlam olarak yakn gibi grnen Ungeziefer ve nsekt kelimelerini buluyoruz. ki kelime arasnda aslnda dnldnde nemli bir fark vardr. Ungeziefer daha ok istenmeyen, korkulan ve irenilen bir varlktr, yani insan zerinde olumsuz bir etki yaratr. Insekt yani bcek kelimesinin ise hem olumlu hem de olumsuz bir etkisi vardr. nk uur bcei de bir bcek trdr mesela. Bu nedenle yukarda da belirtiim gibi, Kafkann sra d bir yazar olduu gz nnde bulundurulmal ve anlatmak istediini ama metinde yanstmal. Eser kahraman Gregor, yknn tamam okunduunda

Almancaya evirmeye alrsak, birbirine anlam olarak yakn gibi grnen Ungeziefer ve nsekt kelimelerini buluyoruz. ki kelime arasnda aslnda dnldnde nemli bir fark vardr. Ungeziefer daha ok istenmeyen, korkulan ve irenilen bir varlktr, yani insan zerinde olumsuz bir etki yaratr. Insekt yani bcek kelimesinin ise hem olumlu hem de olumsuz bir etkisi vardr. nk uur bcei de bir bcek trdr mesela. Bu nedenle yukarda da belirtiim gibi, Kafkann sra d bir yazar olduu gz nnde bulundurulmal ve anlatmak istediini ama metinde yanstmal. Eser kahraman Gregor, yknn tamam okunduunda istenmeyen, korkulan ve irenilen bir varla dnyor.

olarak yakn gibi grnen Ungeziefer ve nsekt kelimelerini buluyoruz. ki kelime arasnda aslnda dnldnde nemli bir fark vardr. Ungeziefer daha ok istenmeyen, korkulan ve irenilen bir varlktr, yani insan zerinde olumsuz bir etki yaratr. Insekt yani bcek kelimesinin ise hem olumlu hem de olumsuz bir etkisi vardr. nk uur bcei de bir bcek trdr mesela. Bu nedenle yukarda da belirtiim gibi, Kafkann sra d bir yazar olduu gz nnde bulundurulmal ve anlatmak istediini ama metinde yanstmal. Eser kahraman Gregor, yknn tamam okunduunda istenmeyen, korkulan ve irenilen bir varla dnyor.

60

dnyor.

istenmeyen, korkulan ve irenilen bir varla dnyor. Arkas st yatyordu. Srt bir zrh haline gelmiti. Ban birazck kaldrnca, kubbe gibi imi, rengi koyulam, kavis biimi blmlere ayrlm karnn grd. Yorgan karnnn stnden kaym, nerdeyse yere decekti. Balaa kadar olan temel cmle yap bakmndan deiime uramtr. Kaynak metindeki und balac karlm, nokta kullanlarak noktalama deitirilmi ve tamlama bozularak dilimize iki cmle halinde aktarlmtr. Dolaysyla yklem ve zne de deimitir. Haline gelmiti kelimeleri eklenmitir. Gewlbt isimden tremi zarf kubbe gibi kelimeleriyle ifade edilmi, yani zarf isimletirilmi, braun rengi koyulam olarak, yani Zrh gibi sert srtnn zerinde yatyordu; ban biraz kaldrdnda, zerinde neredeyse yere dmek zere olan yorgann ancak durduu, boum boum, kahverengi, yass karnn grd. Kaynak metindeki und balac karlm, noktal virgl kullanlarak noktalama deitirilmitir. Bu cmlenin aktarmndaki zorluk, kelimelerin anlam aktarmndadr. Bu nedenle evirmenin anlama ve yapya sadk kalarak biraz serbest davranmas ve von bogenfrmigen versteifungen iin boum boum ifadesini kullanmtr. Bunun dnda yass kelimesi eklenmitir. Kaynak metinden zorunlu sapan bir ka deiiklik de gz nnde bulundurulduunda bu cmle dilimize aktarlmtr. Zrh gibi sertlemi srtnn stnde yatmaktayken, ban kaldrp, bir kubbe gibi imi, koyu renkli, sertleen, izgilerle parsellere ayrlm karnna bakt. Yorgan tmyle zerinden dmekteydi, tutunabilece hibir nokta kalmam gibiydi. Kaynak metindeki und balac karlmtr. Ayrca cmle yapsnda deiiklik mevcut. Er lag auf seinem panzerartig harten Rcken temel cmle yan cmleye dntrlm ve Trkeye orta olarak aktarlmtr. Ayn ekilde wennhob yan cmle temel cmle olarak dilimize evrilmitir. kubbe gibi imi, koyu renkli, sertleen, izgilerle parsellere ayrlm ifadelerine kaynak metinde rastlanmamaktadr. Bu ifadeler kaynak metindeki kelimelerin tamamen serbest bir

Er lag auf seinem panzerartig harten Rcken und sah, wenn er den Kopf ein wenig hob, seinen gewlbten, braunen, von bogenfrmigen versteifungen geteilten Bauch, auf desen Hhe sich die Bettdecke, zum gnzlichen Niedergleiten bereit, kaum noch erhalten konnte.

Arkas st yatmt. Srt demir bir levha gibi kaskatyd. Ban yle bir kaldrnca karnn grd : Aman ne kocaman kmbetti o : Koyu renkli, koskoca, blk blk kavisli bir kmbet! Yorgan kmbetin st blmnden aa doru kaym, nerdeyse yere decekti. Balaa kadar olan temel cmle yap bakmndan deiime uramtr. Kaynak metindeki und balac karlm, iki nokta kullanlarak noktalama deitirilmi ve tamlama bozularak dilimize iki cmle halinde aktarlmtr. Dolaysyla yklem ve zne de deimitir. Demir bir levha, kaskat kelimeleri eklenmitir. Bunun dnda yklemin zaman deimitir, yani yatmt yerine yatyordu aktarm

61

sz konusudur. Balatan sonra da benzer deiiklikler gze arpyor. Noktalama, vurgulama ve kelimelerde anlam deiiklii yaplmtr. yle, kocaman, kmbet, koyu renkli ve koskoca kelimeleri eklenmitir. Ayrca Aman ne kocaman kmbetti o ifadesi kaynak metinde yer almamaktadr. Bu kaynak metindeki sluba ciddi bir mdahaledir. Deinildii zere cmle yap bakmndan deitirilmitir. Wenn yan cmlesi ve ierisindeki sfat cmlesi ve tamlamalar, yap olarak temel cmle gibi aktarlmtr. Aman ne o ifadesi ve ardndan gelen cmledeki nlem iareti kaynak metinde mevcut olmayan bir vurgulama getirmitir eviri metnine. Dolaysyla hem szck dzleminde hem de yap olarak kaynak metinle rtmeyen bir eviridir.

anlam deiime, bogenfrmig ve geteilt kelimeleri de gewlbt kelimesindeki gibi cmle yapsnda bir deiiklie uramtr. Ayrca Versteifung kelimesi karlmtr. ,auf dessen Hhe sfat cmlesi dilimize temel cmle olarak aktarlmtr. Bu cmlede zum ganzlichen Niedergleiten... konnte ifadesi anlam ve yap bakmndan tamamen serbest bir eviridir. Cmle btn olarak deerlendirildiinde hem yap hem de anlam olarak deiime urad gze arpyor. Dolaysyla hem szck dzleminde, hem anlam hem de yap olarak kaynak metinle rtmeyen bir eviridir.

evirisidir. Sfat cmlesi iki temel cmle olarak aktarlmtr. Bereit kelimesi karlm, hibir nokta kalmam gibiydi ifadesi eklenmitir. Dolaysyla kelime ekleme karmann dnda genel olarak yap ve anlam bakmndan deiiklikler mevcuttur. Yani kaynak metinle yap ve anlam bakmndan rtmeyen serbest bir eviri sz konusudur.

62

Seine vielen, im Vergleich zu seinem sonstigen Umfang klglich dnnen Beine flimmerten ihm hilflos vor den Augen.

Gregor'un o koca bedenine gre acnacak denli incelmi bacaklar rzgra tutulmu gibi titriyordu. Kaynak metinde isim kullanlmam, ancak iyelik zamirlerinin aktarmnda anlam gl yaanaca kaygsyla isim eklenmitir. Bunun dnda rzgara tutulmu gibi ifadesi, denli ve titriyordu kelimeleri eklenmi ve hilflos, vor den Augen ve sonstigen ve vielen kelimeleri karlmtr. Jemandem vor den Augen flimmern deyimi Trkede gzleri kararmak anlamna gelmektedir. Yani burada gzlerinin nnde kaybolmaktayd anlamnda kullanlmtr. Dolaysyla cmlede yanl anlama sz konusudur. Dnnen kelimesi incelmi yerine ince olarak aktarlmas gerekirdi ve burada anlam bakmndan herhangi bir sorun

Koca bedenine karlk ipincecik, saylamayacak kadar ok bacaklar parlaklklar ile Gregor'un gzlerini kamatryordu. Kaynak metinde isim kullanlmam, ancak iyelik zamirlerinin aktarmnda anlam gl yaanaca kaygsyla isim eklenmitir. Bunun dnda ipincecik, saylamayacak kadar ok, parlaklklar, ile ve kamatryordu kelimeleri eklenmi ve hilflos ve klaglich kelimeleri karlmtr. Jemandem vor den Augen flimmern deyimi Trkede gzleri kararmak anlamna gelmektedir. Yani burada gzlerinin nnde kaybolmaktayd anlamnda kullanlmtr. Dolaysyla cmlede yanl anlama sz konusudur. Kaynak metinle anlam bakmndan rtmeyen bir eviri sz konusudur.

Bedenine oranla acnacak kadar ince grnen bir sr bacakck, gzlerinin nnde aresizce titreip duruyordu. Grnen kelimesi eklenmitir. Jemandem vor den Augen flimmern deyimi Trkede gzleri kararmak anlamna gelmektedir. Yani burada gzlerinin nnde kaybolmaktayd anlamnda kullanlmtr. Dolaysyla cmlede yanl anlama sz konusudur. Kaynak metinle anlam bakmndan rtmeyen bir eviridir.

O koca vcuduna nispetle, acnacak derecede incelmi bacaklar aresizlik iinde sallanp durmaktayd. Cmleye sallanp durmaktayd ifadesi eklenmitir. Jemandem vor den Augen flimmern deyimi Trkede gzleri kararmak anlamna gelmektedir. Yani burada gzlerinin nnde kaybolmaktayd anlamnda kullanlmtr. Dolaysyla cmlede yanl anlama sz konusudur. Kaynak metinle anlam bakmndan rtmeyen bir eviri sz konusudur.

63

yaratmazd. Bu cmlede vielen kelimesinin anlamn vermek zorluk karmaktadr, nk dilimizde -ler ve -lar taklaryla oul yapldndan ok kelimesi karlmak durumunda kalnmtr. Kaynak metinle anlam bakmndan rtmeyen bir eviri sz konusudur.

Was ist mit mir Ne bu bama gelen? diye geschehen?, dachte dnd. er. Cmle serbest olarak aktarlmtr. Ama metindeki Ne bu bama gelen ifadesi Trkede bir deyimdir ve kaynak metindeki bana ne oldu ifadesiyle rtmemektedir. Bu cmle anlam dzleminde serbest bir eviridir. Es war kein Traum. D deildi bu.

"Bana ne oldu byle?" diye "Bana ne oldu byle?" diye "Bu bama gelen ne?" diye dnd. dnd. dnd. Kaynak metinle anlam ve yap olarak rten bir eviridir. Almancadaki ayn vurguyu verebilmek iin byle kelimesi eklenmitir. Kaynak metinle anlam ve yap olarak rten bir eviridir. Almancadaki ayn vurguyu verebilmek iin byle kelimesi eklenmitir. Cmle serbest olarak aktarlmtr. "Bana ne oldu byle?" ifadesi Trkeye aktarlrken bir deyim ile aktarlmtr. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen serbest bir eviridir. Rya deildi grd.

Rya grmyordu.

Bu bir rya deildi.

Kaynak metinle anlam ve yap Cmlede zne ve yklem Kaynak metinle anlam ve yap Cmlede zne ve yklem olarak rtmeyen serbest bir deiiklii yaplmtr. Rya bakmndan rten bir deiiklii yaplmtr. Rya eviridir. nk devrik cmle grmek ifadesi kaynak eviridir. grmek ifadesi kaynak 64

oluturularak cmlede vurgulama deimitir. Ayrca olumsuzluk veren kein belirsiz Artikeli karlmtr. Kaynak metinle yap bakmndan rtmeyen bir eviridir.

metinde yer almamaktadr. Kaynak metinde vurgulanmak istenen, Gregorun iinde bulunduu durumun bir rya olmaddr. Kaynak metinle anlam ve yap olarak rtmeyen bir eviridir.

metinde yer almamaktadr. Ayrca devrik cmle oluturularak cmlede vurgulama deimitir. Kaynak metinle anlam ve yap olarak rtmeyen serbest bir eviridir.

Sein Zimmer, ein richtiges, nur etwas zu kleines Menschenzimmer, lag ruhig zwischen den vier wohlbekannten Wnden.

Odas o her zamanki drt duvar iinde sessizdi. Dorusu, kckt ama, tam bir bekr odasyd. Kaynak metinden kelime baznda sapmalar mevcuttur. Menschenzimmer, insan odas yerine bekar odas olarak aktarlmtr. Wohlbekannt burada o bildik ya da bilinen anlamndayken her zamanki olarak aktarlmtr. nur ve lag kelimeleri karlm, dorusu ve ama kelimeleri eklenmitir. Dolaysyla cmlede yklem deimitir. Cmle yaps deiime uramtr. Apposition

Odas gerek bir insan odasyd, yalnz biraz kkt; her zamanki drt duvar iinde sessizdi. Kaynak metinden kelime baznda sapmalar vardr. Wohlbekannt burada o bildik ya da bilinen anlamndayken, her zamanki olarak aktarlmtr. lag kelimesi karlm, dolaysyla cmlede yklem deimitir. Cmle yaps deiime uram. Apposition olarak kullanlan aklamalar dilimize temel cmleler halinde aktarlmtr. Bu cmle anlam ve yap dzleminde kaynak metinle

Epeyce kk olmakla beraber, bildik "insan odas" olan odas, ok iyi tand o drt duvarn arasnda duruyordu hl ite. Kaynak metinden kelime baznda sapmalar var. epeyce, olmakla beraber, ok iyi, o, hala ve ite kelimeleri eklenmi ve ruhig, etwas, nur ve richtig kelimeleri karlmtr. Kelimeler anlam olarak kaynak metinle rtmyor. evirmen cmle yapsna sadk kalmaya almtr. Bu cmle yap ve anlam asndan kaynak metne yakn bir eviridir.

Kk odas, ezbere bildii drt duvarn arasnda, eskiden naslsa imdi de yle sessizdi. Kaynak metinden kelime baznda sapmalar var. Menschenzimmer, nur, etwas kelimeleri karlm ezbere bildii dorusu ve eskiden naslsa imdi de yle kelimeleri eklenmitir. lag kelimesi karlm dolaysyla cmlede yklem deimitir. Cmle yapsna sadk kalmaya alrken evirmen anlam bozmu kaynak metinden sapmtr. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen bir eviridir.

65

olarak kullanlan aklamalar rtmeyen bir eviridir. dilimize temel cmleler halinde aktarlmtr. Bu cmlede kaynak metindeki richtig ve klein kelimeleri birbirine ztlk ierdiinden Trkede ama kelimesi eklenme zorunluluu domutur. Bu cmle anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rtmyen serbest bir eviridir. 7 ber dem Tisch, auf dem eine auseinandergepackte Musterkollektion von Tuchwaren ausgebreitet war Samsa war Reisender - , hing das Bild, das er vor kurzem aus einer illustrierten Zeitschrift ausgeschnitten und in einem hbschen, vergoldeten Rahmen untergebracht hatte. Masann zerinde rneklik kuma paralar duruyordu. Samsa bir ticaret evinin gezici memuruydu. Masann yukar blmnde, duvarda, son zamanlarda resimli bir gazeteden kesip, yaldzl gzel bir ereveye koyduu bir resim aslyd. evirmen son zamanlarda kelimesini deitirmitir. Oysa orijinal metinde vor kurzem Trkeye aktarldnda ksa sre/zaman nce anlamna gelmektedir. evirmenin kulland ifade okuyucuda Gregorun bu eylemi daha son Masann zerine rnek kuma paralar serilmiti (Samsa bir gezgin satcyd); st tarafndaki duvarda, ksa bir sre nce resimli bir dergiden kestii, yaldzl gzel bir ereveye yerletirdii bir resim aslyd. Ambalajlarndan kartlm kuma rnekleri kolleksiyonunun yaylm olduu masann st tarafnda -Samsa gezgin pazarlamacyd- ksa bir sre nce resimli bir dergiden kestii ve altn yaldzl evirmen duvarda kelimesi sevimli bir erevenin iine eklemitir. Reisender kelimesi yerletirdii resim aslyd. gezgin satc olarak aktarlm. Burada pazarlamac, mmessil Bu cmle anlam ve yap yada temsilci ifadesi daha bakmdan kaynak metinle rten bir eviri olmakla uygun olurdu. evirmen ber dem Tisch birlikte szck dzeyinde iin masann zerine, st deiiklikler taraftaki duvarda ifadelerini gzlemlenmektedir. rnein Masann zerinde paketten karlm rnek kuma paralar duruyordu. Samsa'nn ii pazarlamaclkt. Duvarda ise bir dergiden kesip, altn yaldzl ereveye geirdii resim aslyd. evirmen duvarda, ii, ise kelimelerini eklemi illustriert, vor kurzem hpsch kelimelerini karmtr. Reisender kelimesi ii pazarlamaclkt olarak aktarlm. Burada pazarlamac, mmessil yada temsilci ifadesi daha

66

zamanlarda srekli yapt bir eylem olduu duygusu uyandrmaktadr. Halbuki anlatlmak istenen bu resmin ksa bir sre nce bir dergiden kesilmi olduudur. Reisender kelimesi ticaret evinin gezici memuru olarak eklenmitir. olarak aktarlmtr Burada pazarlamac, mmessil yada temsilci ifadesi daha uygun olurdu. Her iki ifade de Trkede yoktur. evirmen ber dem Tisch iin masann zerinde, masann yukar blmnde, duvarda ifadelerini kullanmtr. Halbuki masann stnde ifadesiyle aktarlm olurdu. nk Almancada ber prposizyonu stnde anlamn vermektedir zaten ayrca bir ekleme yapmaya gerek yoktur. Bu nedenle evirmen duvarda szcn de eklemek ihtiyac duymutur. Ayrca auseinandergepackte szc ama metinden karlmtr. evirmenin cmle yapsnda da da

kullanmtr. Halbuki masann stnde ifadesiyle aktarlm olurdu. evirmenin cmle yapsnda da deiiklik yapt grlmektedir. auf dem ile balayan ilgi cmlesi temel cmle olarak aktarlmtr. Bundan tr noktalama da deimi, evirmen kaynak metindeki tek cmleyi noktal virgl ile ayrlan iki cmle halinde aktarmtr. Kesme iareti arasndaki cmle ise dilimize parantez iinde aktarlm dolaysyla noktalama iareti deitirilmitir. Bu cmle anlam ve yap bakmdan uyarlama bir eviridir.

Ambalajlarndan szc orijinal metinde tekil iken ama metine oul olarak aktarlmtr. Reisender szc gezgin pazarlamac olarak aktarlm oysa pazarlamac kelimesi ile evrilmesi karl vermi olacakt. ber prposizyonu stnde anlamndadr evirmen st tarafnda olarak evirmi ve ekleme yapmak zorunda kalmtr.

uygun olurdu. evirmen masann zerinde, ifadesini kullanmtr. Halbuki masann zernde ifadesiyle aktarlm olurdu. ber prposizyonu stnde anlamndadr evirmen st tarafnda olarak evirmi ve ekleme yapmak zorunda kalmtr. evirmenin cmle yapsnda da deiiklik yapt grlmektedir. auf dem ile balayan ilgi cmlesi temel cmle olarak aktarlmtr. Bundan tr noktalama da deimi, evirmen kaynak metindeki tek cmleyi nokta ile ayrlan cmle halinde aktarmtr. Kesme iaretleri arasndaki cmle dilimize nokta ile ayrlm cmle olarak aktarlmtr. evirmen bu cmlede ne anlama ne de yapya sadk kalmtr.

67

deiiklik yapt grlmektedir. auf dem ile balayan ilgi cmlesi temel cmle olarak aktarlmtr. Kesme iaretleri arasndaki cmle ise dilimize temel cmle olarak aktarlmtr. Bu cmle anlam ve yap bakmdan uyarlama bir cmledir.

Es stellte eine Dame dar, die, mit einem Pelzhut und einer Pelzboa versehen, aufrecht dasa und einen schweren Pelzmuff, in dem ihr ganzer Unterarm verschwunden war, dem Beschauer entgegenhob.

Dimdik oturmu bir kadn resmiydi bu. Kadnn banda kk krk apka, boynunda da bir boa vard. Kollarn ta dirseklerine kadar, kabark tyl bir manona geilmiti. Bu cmlenin aktarmnda gze arpan ilk husus kelime bazndaki deiiklik. banda, kk, resim, boynunda, vard, da, kadar, kabark tyl, dirseklerine ve geirmiti kelimelerinin eklendii versehen, verschwunden, kelimelerinin karld grlmektedir.

Dimdik oturan bir kadnn resmiydi bu. Kadnn banda krk bir apka, boynunda bir boa vard. Kollarn dirseklerine kadar bir manonun iine sokmutu.

Resim, banda bir kalpak ve boynunda boa ylanna benzer bir krk etolle, dimdik oturmu ve kollarnn dirsekten aasnn iinde kaybolduu ar bir manonu izleyenlere doru kaldrm Bu cmlenin aktarmnda bir kadn gsteriyordu. gze arpan ilk husus kelime baznda bir rtmezliktir. Anlam bakmdan banda, banda, resim, boynunda, boynunda, boa ylanna vard, kadar,sokmutu benzer bir krk etolle kelimelerinin eklendii kelimelerinin eklendii versehen, versehen kelimesinin verschwunden,schwer, ganz karld grlmektedir. kelimelerinin karld evirmen kltrmzde pek grlmektedir. kullanlmad dncesinden Bu eklemeleri evirmen hareket etmi olsa gerek,

Krk apkal ve krk atkl bir kadn resmiydi bu. Dimdik oturan kadn, kollarna da dirseklerine kadar ar bir krk manonu geirmiti. Bu cmlenin aktarmnda gze arpan ilk husus kelime bazndaki rtmezliktir. resim, da, kadar, dirseklerine ve geirmiti kelimelerinin eklendii versehen Pelzboa, verschwunden, ganz kelimelerinin karld grlmektedir. Bu eklemeleri evirmen kaynak metindeki

68

Bu eklemeleri evirmen kaynak metindeki kelimelerin anlamlarndan yararlanarak yapmtr. Pelzhut kelimesinin karl olarak krk apka yerine, banda kk bir apka, Pelzboa kelimesinin karl olarak krk boa yada boa yerine boynunda da bir boa kullanlmtr. Schwer kelimesinin karl olarak ise ar yerine kabark tyl kelimesi kullanlmtr. Oysaki son rnekte, yani schweren Pelzmuff iin bir krk manon ifadesi yeterli olacakt. Krk zaten kabark ve tyldr. Dolaysyla kelimeyi anlam bakmdan deitirmeye gerek yoktur. Anlam aktarmnda sorun tekil eden dier bir kelime de Unterarmdr. nk bu kelimenin Trkede dorudan, yani tek kelimelik bir karl yoktur ve amlanmas gerekmektedir. Dolaysyla dirsekten aas ifadeleri dorudur. Bunlarn dnda evirmenin

kaynak metindeki kelimelerin anlamlarndan yararlanarak yapmtr. Anlam aktarmnda sorun tekil eden dier bir kelime de Unterarmdr. nk bu kelimenin Trkede dorudan, yani tek kelimelik bir karl yoktur ve amlanmas gerekmektedir. Dolaysyla dirsekten aas ifadeleri dorudur. Bunlarn dnda evirmenin cmleye hem yap hemde anlam iki ciddi mdahalesi sz konusudur. Son ilgi cmlesinin einen schweren Pelzmuff dem Beschauer entgegenhob tamamen karld grlmektedir. Yap asndan bakldnda kaynak metindeki tek temel cmle evirisinde noktalama deiimi ile bamsz cmle yaplmtr. halbuki kaynak metinde bir temel cmle ve onu takip eden drt ilgi cmlesi mevcut. Bu deiiklikten dolay zne ve yklem bakmndan da kaynak metinden sapma

Pelzhut ve Pelzboa kelimelerini amlama gerei duymu. Dolaysyla burada tam anlamyla kelime eklendiinden sz edilemez. Cmle yaps kaynak metinle rtmektedir. Genel olarak deerlendirildiinde anlam ve yap bir rtme sz konusudur.

kelimelerin anlamlarndan yararlanarak yapmtr. Pelzboa kelimesinin karl olarak krk boa yada boa yerine krk atk kullanlmtr. Anlam aktarmnda sorun tekil eden dier bir kelime de Unterarmdr. nk bu kelimenin Trkede dorudan, yani tek kelimelik bir karl yoktur ve amlanmas gerekmektedir. Dolaysyla dirsee kadar veya dirsekten aas ifadeleri dorudur. Bunlarn dnda evirmenin cmleye hem yap hem de anlam iki ciddi mdahalesi sz konusudur. Son ilgi cmlesinin einen schweren Pelzmuff dem Beschauer entgegenhob tamamen karld grlmektedir. Yapsal adan bakldnda kaynak metindeki tek temel cmle evirisinde noktalama deiimi ile iki bamsz cmle yaplmtr. Halbuki kaynak metinde bir temel

69

cmleye hem yap hem de anlam bakmndan iki ciddi mdahalesi sz konusudur. Son ilgi cmlesinin einen schweren Pelzmuff dem Beschauer entgegenhob tamamen karld grlmektedir. Yap asndan bakldnda kaynak metindeki tek temel cmle evirisinde noktalama deiimi ile bamsz cmle yaplmtr. halbuki kaynak metinde bir temel cmle ve onu takip eden drt ilgi cmlesi mevcuttur. Bu deiiklikten dolay zne ve yklem bakmndan da kaynak metinden sapma vardr. evirmen ilk cmleyi devrik cmle olarak aktarmtr. Dier sorunlardan biri de es zamiridir. Bir nceki cmlede Bild resim kelimesine atfta bulunulduundan ve dilimize o yada bu zamiri olarak aktarldnda anlalmas zor olacandan burada resim kelimesinin kullanlmas dorudur.

bulunmaktadr. evirmen ilk cmleyi devrik cmle olarak aktarm. Dier sorunlardan biri de es zamiridir. Bir nceki cmlede Bild resim kelimesine atfta bulunulduundan ve dilimize o yada bu zamiri olarak aktarldnda anlalmas zor olacandan burada resim kelimesinin kullanlmas dorudur. evirmenin ciddi mdahalede bulunduu bu cmle anlam ve yap bakmdan rtmeyen bir cmledir.

cmle ve onu takip eden drt ilgi cmlesi mevcut. Bu deiiklikten dolay zne ve yklem bakmndan da kaynak metinden sapma bulunmaktadr. evirmen ilk cmleyi devrik cmle olarak aktarm. Dier sorunlardan biri de es zamiridir. Bir nceki cmlede Bild resim kelimesine atfta bulunulduundan ve dilimize o yada bu zamiri olarak aktarldnda anlalmas zor olacandan burada resim kelimesinin kullanlmas dorudur. evirmenin ciddi mdahalede bulunduu bu cmle anlam ve yap bakmdan uyarlama bir eviridir.

70

evirmenin ciddi mdahalede bulunduu bu cmle anlam ve yap bakmdan uyarlama bir eviridir. 9 Gregors Blick richtete sich dann zum Fenster, und das trbe Wetter man hrte Regentropfen auf das Fensterblech aufschlagen machte ihn ganz melancholisch. Gregor, pencereye bakt. Gregor, pencereye doru bakt. Yamur inko borulara tp tp Hava bulankt. Yamur damlalarnn pencerenin inko diye dyordu. erevesine dt duyuluyordu. Bu bulank hava Bu cmlede evirmenin cmleye ciddi mdahaleleri sz onu iyice kederlendirdi. konusudur. Cmle ve kelime karld grlmektedir. Bu cmlede evirmenin Ayrca noktalamay cmleye ciddi mdahaleleri deitirmi, ve balac sz konusudur. ve balac karlm, iki cmle olarak karlm, iki cmle olarak aktarlmtr. aktarlmtr. lk cmlede richtette, Blick Blick ve dann kelimeleri bundan tr ve dann kelimeleri karlm, karlm, dolaysyla yklem yklem ve zne deimitir. ve zne deimi. Kaynak metinde biri kesme inko borular, tp tp iareti iinde olmak zere cmle mevcuttur. ifadeleri kaynak metinde yer temel evirmen noktalama ile almamaktadr. ayrarak drt cmle halinde das trbe Wetter machte ihn ganz aktarmtr. melancholisch cmlesi Ayrca kesme iaretiyle kesilen cmle iki cmle halinde karlmtr. Kesme iareti iindeki cmlede aktarlmtr. Halbuki bulank yap deiikliine uram hava onu iyice noktalama yaplarak normal melankolikletirdi cmlesiyle cmle dzeninde aktarlmtr. aktarlabilirdi. Ardndan Gregor'un baklar pencereye kayd ve puslu, kapal hava -pencerenin inko pervaz zerine yamur damlalarnn arp iitiliyorduonu iyice melankolikletirdi. Bu cmle anlam ve yap bakmdan kaynak metinle rten bir eviridir. Kelime seiminde richtette iin kayd yerine evrildi, trb iin puslu, kapal ifadesi yerine kasvetli daha uygun olurdu. Gregor pencereden darya bakt. Kasvetli bir hava vard. Yamur damlalar pervaza arpyordu. Damlalarn sesini dinledi. ini byk bir hzn sard. richtette, Blick zum ve dann kelimeleri karlm, dolaysyla yklem ve zne deimitir. Ayrca darya, damlalarn sesini ifadeleri eklenmitir. Kesme iaretiyle kesilen cmlenin ve bu iaretler arasndaki cmle iki cmle halinde aktarlmtr. Cmleyi blerek evirmen anlam ve yap farkl bir cmle meydana getirmitir. Bundan tr cmlelerde zne ve yklem deiiklikleri grlmektedir. Sondan nceki cmle ise tamamen uyarlama, daha dorusu evirmenin ekledii bir cmledir. evirmen cmleye ciddi

71

Anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rtmeyen, evirmenin ciddi mdahalelerde bulunduu bir eviridir.

Bu deiiklie kaynak metindeki cmlenin kesintiye uramasndan dolay gidilmi ve evirmen bu bulank hava ifadesini tekrarlamak durumunda kalmtr. Bu durumda hem cmle yapsna hem de anlama sadk kalmamtr. Anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rtmeyen bir cmledir. "Biraz daha uyusam da u aptalca eyleri unutsam nasl olur?" diye dnd. Ama olacak ey deildi bu. nk o, hep sana yatp uyumaya alkt. imdiki haliyle sana bir trl dnemiyordu. Bu cmlede evirmenin cmleye mdahaleleri sz konusudur. Cmle yapsnn deitirildii ve kelime karld grlmektedir. Ayrca noktalamay deitirmi, virgllerle birbirinden ayrlan temel cmleleri nokta kullanarak ayrlmtr. Cmleden gnzlich, und, undurchfhrbar kelimeleri "Biraz daha uyuyup btn bu samalklar unutsam nasl olur!" diye dnd; ama bu imknszd, nk Gregor sa tarafna yatmaya alkt, oysa u anki haliyle kendini o konuma bir trl getiremiyordu. evirmen gnzlich kelimesini karmtr. tamamen ya da neredeyse eklinde aktarlm olur ve cmleyi anlam bakmndan da bozmam olurdu. Burada er zamirini daha anlalr duruma getirmek iin olsa gerek Gregor olarak aktarmtr. Ayrca schlafen burada uyumak yerine yatmak

mdahalelerde bulunmu. Kaynak metinle rtmeyen bir eviridir.

10 Wie wre es, wenn ich noch ein wenig weiterschliefe und alle Narrheiten verge, dachte er, aber das war gnzlich undurchfhrbar, denn er war gewhnt, auf der rechten Seite zu schlafen, konnte sich aber in seinem gegenwrtigen Zustand nicht in diese Lage bringen.

yle biraz daha kestirsem de, u aptalca eyleri unutuversem diye dnd. Ama, olana var myd? Oldum bittim, sana yatmaya alkt. Bu berbat durumdaysa, bir trl sana dnemiyordu. Bu cmlede evirmenin cmleye mdahaleleri sz konusudur. Cmle ve kelime karld grlmektedir. Ayrca noktalamay deitirmi, virgllerle birbirinden ayrlan temel cmleleri nokta ve soru iareti kullanarak ayrmtr. Cmleden denn, schlafen, alle, Seite, gegenwrtig,

"Biraz daha uyusam, btn bu olanlardan kurtulabilir miyim?" diye dnd. Ama bu imkanszd. nk Gregor sa yanna yatp uyumaya alknd. Oysa u andaki durumu buna izin vermiyordu. Bu cmlede evirmenin cmleye mdahaleleri sz konusudur. Cmle ve kelime karld grlmektedir. Ayrca noktalamay deitirmi, virgllerle birbirinden ayrlan temel cmleleri nokta kullanarak ayrmtr. Cmleden gnzlich, Narrheiten, wie wre es, in diese Lage bringen, und,

72

Zustand, Lage, gnzlich, undurchfhrbar kelimeleri karlmtr. yle, u, oldum bittim, berbat ifadeleri ise kaynak metinde yer almamaktadr. aber das war gnzlich undurchfhrbar cmlesi serbest bir aktarmla bir soru cmlesine dntrlmtr. Halbuki ama bu tamamen imknszd eklinde aktarabilir,
hem cmle yapsna hem de anlama sadk kalnm olurdu, bylelikle de cmledeki vurguyu artrmam olurdu.

denn er war gewhnt, auf der rechten Seite zu schlafen cmlesinde de hem cmlenin anlamna hem de yapsna mdahale sz konusudur. denn er war gewhnt iin oldum bittim ifadesi kullanlm, oysa zira / nk alkt burada daha doru bir aktarmdr. Ayrca schlafen burada uyumak yerine yatmak olarak aktarlmtr. Son cmlede ise berbat kelimesi eklenmitir. sich in diese Lage bringen eviride sana dnemiyordu olarak aktarlmtr. Burada kendini

karlmtr. da, hep, kendini, sana ifadeleri kaynak metinde yer almamaktadr. aber das war gnzlich undurchfhrbar cmlesinin serbest evrilmi olduu grlyor. Halbuki ama bu neredeyse / tamamen imknszd eklinde aktarabilir, hem cmle yapsna hem de anlama sadk kalm olur, bylelikle de cmleyi devrik cmle yapmam ve cmledeki vurguyu artrmam olurdu. Burada auf der rechten Seite zu schlafen sana yatp uyumak olarak aktarlmtr. Dolaysyla anlam bakmdan gerekli olan yatp kelimesini eklemitir. sich in diese Lage bringen eviride sana dnemiyordu olarak aktarlmtr. Burada kendini o / bu konuma getiremiyordu anlam vardr. Anlam ve yap adan kaynak metinle rtmeyen, evirmenin mdahalelerde bulunduu bir eviridir.

olarak aktarlmtr. vergsse kelimeleri lk cmlede de bir nlem karlmtr. eklenmitir. Bu ilave olanlardan, kurtulabilir yerindedir. miyim, yatp, kendini, buna, Genel itibariyle anlam ve yap izin vermek ifadeleri kaynak bakmdan kaynak metinle metinde yer almamaktadr. rten bir eviridir. Burada auf der rechten Seite zu schlafen sana yatp uyumak olarak aktarlmtr. Dolaysyla anlam bakmdan gerekli olan yatp kelimesini eklemitir. Ayrca er zamirini daha anlalr duruma getirmek iin olsa gerek Gregor olarak aktarmtr. lk cmleyi evirmenin tamamen serbest aktard grlmektedir. olanlardan kurtulabilir miyim ifadesi kaynak metinde yer almyor. Tamamen serbest olarak aktarlmtr. Dolaysla wie wre es ve und alle Narrheiten vergsse tamamen karlm ve yerine olanlardan kurtulabilir miyim ifadesi yerletirilmitir. Burada auf der rechten Seite zu schlafen sana yatp uyumak olarak aktarlmtr.

73

o / bu konuma getiremiyordu anlamna gelmektedir. Anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rtmeyen bir cmledir.

Bylelikle anlam bakmdan gerekli olan yatp kelimesi eklenmitir. sich in diese Lage bringen eviride buna izin vermiyordu olarak aktarlmtr. Burada u anki haliyle kendini o / bu konuma getiremiyordu ifadeleriyle cmleyi anlam bakmdan deitirmemi olurdu. Anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rtmeyen, evirmenin mdahalelerde bulunduu bir eviridir. Btn gcn toplayp sana dnmeye altka, sallanp sallanp gene srt st dyordu. evirmenin kelime kard ve kelime ekledii grlmektedir. Kaynak metinde btn gcn toplamaya almak, sallanp sallanp, srt st dmek kelimeleri yer almamaktadr. Bunun yan sra mit welcher Kraft auch, immer wieder, zurckschaukeln kelimeleri karlmtr. Sa tarafna dnmek iin ne kadar kuvvetli hamle yaparsa yapsn, her seferinde, saa sola sallandktan sonra srtst kalakalyordu. evirmen kaynak metinde yer almayan hamle yapmak, kalakalmak kelimelerini eklemitir. Aslnda bu cmlede tam anlamyla kelime eklenilmesinden sz edilemez. nk bu cmlede pek ok Verbgefge, yani eylem kalplarnn aktarmnda Defalarca denedi fakat hep sallanarak srtst dt, evirmenin kelime, hatta cmle kard ve kelime ekledii grlmektedir. Kaynak metinde defalarca denemek, ifadesi yer almamaktadr. evirmen cmleye ciddi mdahalede bulunmu ve cmleyi tamamen serbest bir ekilde aktarmtr. Bu cmle anlam ve yap bakmndan serbest bir eviridir.

11 Mit welcher Kraft er sich auch auf die rechte Seite warf, immer wieder schaukelte er in die Rckenlage zurck.

Davranp yle bir yan dnmeye altysa da, her seferinde, salland salland, arkas st dt. evirmenin kelime kard ve kelime ekledii grlmektedir. Kaynak metinde davranp, yle, dt, salland salland, altysa, da kelimeleri yer almamaktadr. Bunun yan sra mit welcher Kraft, auf die rechte Seite, zurckschaukeln kelimeleri karlmtr.

74

Aslnda bu cmlede tam anlamyla kelime karlmas ve eklenilmesinden sz edilemez. nk bu cmlede pek ok Verbgefge, yani eylem kalplarnn aktarmnda zorluk yaanmaktadr. rnein sich auf etwas werfen kalb, bir ey yapmaya almak, uramak anlamndadr. Dolaysyla burada da auf die rechte Seite ifadesinden de yararlanlarak saa dnmeye almak, uramak gibi ifadelerle aktarlabilir. Dier kalp ifade ise mit welcher Kraft auch. Burada kastedilen hangi kuvvetle olursa olsun dur. Ayrca in die Rckenlage zurckschaukeln kalb da zurckschaukeln kelimesinden dolay sorun karmaktadr. Anlam olarak saa sola sallanp srtst konumuna gelmektir. Bunlar gz nne alnarak deerlendirildii takdirde evirmenin anlam younluu olan bu cmleyi davranp,

Aslnda bu cmlede tam anlamyla kelime karlmas ve eklenilmesinden sz edilemez. nk bu cmlede pek ok Verbgefge, yani eylem kalplarnn aktarmnda zorluk yaanmaktadr. rnein sich auf etwas werfen kalb, bir ey yapmaya almak, uramak anlamndadr. Dolaysyla burada da auf die rechte Seite ifadesinden de yararlanlarak saa dnmeye almak, uramak vsr. eklinde ifade edilebilir. Dier kalp ifade ise mit welcher Kraft auch. Burada kastedilen hangi kuvvetle olursa olsun dur. Ayrca in die Rckenlage zurckschaukeln kalb da zurckschaukeln kelimesinden dolay sorun karmaktadr. Anlam olarak saa sola sallanp srtst konumuna gelmektir. Bunlar gz nne alnarak deerlendirildii takdirde evirmenin btn gcn toplayp, altka sallanp

zorluk yaanmaktadr. rnein sich auf etwas werfen kalb, bir ey yapmaya almak, uramak anlamndadr. Dolaysyla burada da auf die rechte Seite ifadesinden de yararlanlarak saa dnmeye almak, uramak vsr. eklinde ifade edilebilir. Dier kalp ifade ise mit welcher Kraft auch. Burada kastedilen hangi kuvvetle olursa olsun dur. Ayrca in die Rckenlage zurckschaukeln kalb da zurckschaukeln kelimesinden dolay sorun karmaktadr. Anlam olarak saa sola sallanp srtst konumuna gelmektir. Bunlar gz nne alndnda kaynak metinle anlam ve yap bakmdan rten bir eviridir.

75

yle, salland salland, yan dnme gibi evirisinden dolay serbest bir eviri olarak aktard sylenebilir. 12 Er versuchte es wohl hundertmal, schlo die Augen, um die zappelnden Beine nicht sehen zu mssen, und lie erst ab, als er in der Seite einen noch nie gefhlten, leichten, dumpfen Schmerz zu fhlen begann. Titreyen bacaklarn grmemek iin gzlerini yumdu. Belki yz kez yan dnmeyi denedi. En sonunda brne hafif, ama iine ileyen bir ar sapland ve denemekten vazgeti. Kaynak metinde yer almayan yan dnmeyi, iine ileyen, sapland, denemekten vazgeti kelimeleri eklenmi, gefhlt, dumpfen, fhlen, begannve mssen kelimeleri karlmtr. Cmlelerin eviri sralamas deitirildiinden kaynak metindeki bir nceki cmleden yararlanarak yan dnmeyi ifadesi eklenmitir. Kaynak metindeki sralama takip edilmemitir. Fakat daha sonraki denemekten

sallanp, srt st dyordu kelimelerini eklerken yukarda izah edilen kurallara ve evirilere uymad grlmektedir. Belki yz defa denedi bu ii; titreyen bacaklarn grmemek iin gzlerini yumdu hep. En sonunda, daha nce hi bilmedii, hafif, ama derinden gelen bir ac sapland brne; sana dnmeyi denemekten vazgeti. ii, hep, daha nce, bilmedii, ama, derinden gelen, sapland, sana dnmeyi, denemekten ifadeleri kaynak metinde yer almamaktadr. gefhlten, dumpfen, fhlen, begann kelimeleri de karlmtr. Daha nceki durumlardaki gibi burada da tamamen kelime eklenmesi ve karlmasndan sz edilemez. evirmen sz konusu kelimelerin anlamlarndan hareket ederek uyarlama bir eviri yapmtr. Bu cmlede ise sadece

Belki yz kez denedi bunu, havada debelenen bacaklarn grmemek iin gzlerini yumdu; ve denemekten ancak brne, o zamana kadar hi hissetmedii hafif, belli belirsiz bir sanc girince vazgeti. evirmen havada ve girince kelimelerini eklemitir. Fakat bu iki kelime de zorunlu bir eklemedir. nk zappeln mana olarak titremek, rpnmak, debelenmek anlamna gelmektedir. Dolaysyla haereye dnm Gregor srtst kaldndan havada doru bir ilavedir. Dier kelimeyi ise evirmenin iki defa hissetmek kelimesini kullanmaktan kanmtr. nk hissetmedii.sanc hissedince vazgeti ifadesi dilimizde kulaa pek ho gelmemektedir.

rpnan bacaklarn grmemek iin gzlerini kapad. Sonunda yabancs olduu bir ar hissetmeye balad ve abalamay brakt. evirmenin kelime ve cmle kard ayrca kelime ekledii grlmektedir. Kaynak metindeki Er versuchte es wohl hundertmal cmlesinin tamamen karlm olduu grlmektedir. evirmen cmleye ciddi mdahalede bulunmu ve cmleyi tamamen serbest bir ekilde aktarmtr. Bu cmle anlam ve yap bakmndan uyarlama bir eviridir.

76

ilavesi zorunludur. nk bir eyden vazgemek anlamna gelen liess erst ab ifadesi dilimizde anlalr olma durumundan dolay zorunlu bir eklemedir. Kaynak metinde virglle ve und balac ile ayrlan temel cmle ve sonuncusunu takip eden bir als zaman yan cmlesi mevcuttur. evirmen ise nokta ile ayrlm cmle eklinde aktarmtr. Ayrca kaynak metindeki yan cmle son cmleye ve balac ile balanm, yan cmle temel cmle olarak aktarlmtr. Bu cmlede evirmen cmle sralamasn deitirerek, normal sralamada yapmaya gerek duyulmayacak kelime ekleyerek bir mdahale yapmtr. Anlam ve yap bakmdan kaynak cmle ile rtmeyen bir eviridir.

denemekten kelimesi Kaynak metinle anlam ve yap zorunlu bir ilavedir. nk bu bakmndan rten bir eviridir ekleme olmadan dilimizde yeterince anlalr olmayacaktr. Bu cmlenin yapsna da ciddi mdahale sz konusudur. Kaynak metinde virglle ve und balac ile ayrlan temel cmle ve sonuncusunu takip eden bir als zaman yan cmlesi mevcuttur. evirmen ise nokta ve noktal virgl ile ayrlm drt cmle eklinde aktarmtr. Ayrca kaynak metindeki yan cmle temel cmle olarak aktarlm, daha dorusu hangi cmle olduu tam anlalmamaktadr. evirmenin yapsna ve anlamna mdahalede bulunduu bir eviridir

13 Ach Gott, dachte Hay Allahm! dedi iinden, ne "Hay Allahm!" diye dnd, "Hey Tanrm!" diye dnd, "Yce Tanrm!" diye sylendi. er, was fr einen biim meslek semiim. "ne yorucu bir meslek semiim "Amma da zahmetli bir meslek Ne yorucu bir i semiim anstrengenden Beruf byle! semiim! meer. habe ich gewhlt! evirmen dachte, yani

77

dnd kelimesini dedi iinden olarak aktarmtr. Ayrca yorucu anlamna gelen anstrengen kelimesi eviri metninde yer almyor, yani kelime karlmtr. Bunun yan sra nlem iaretinin yerini deitirerek cmle yapsna mdahalede bulunmu. Anlam ve yap bakmndan orijinal cmleyle rtmeyen bir eviridir.
Ayrca evirmen Almanca Gott kelimesini allahm eklinde evirmitir. Oysa bu kelimenin kltrler aras ayrm gz ard edilmemeli. Bilindii zere bu kelime dinler arasnda farkllk gstermektedir. nk Allah kelimesi yalnzca Mslman toplumlarda kabul grrken, Tanr kelimesi genellikle Hristiyan inancnn bir ifadesidir. Dolaysyla Gregorun yaad toplum inanc gz nne alnrsa, onun Allah diye bir ifade kullanmayaca, eviride dikkat edilmesi gereken bir noktadr.

evirmen cmleye byle kelimesini eklemitir. Bunu was fr kalbnn dilimizde yeterince ifade edilemeyeceini dnerek yapm olabilir. Anlam bakmdan farkl ama yap bakmdan kaynak metinle rten bir eviridir. Ayrca
evirmen Almanca Gott kelimesini allahm eklinde evirmitir. Oysa bu kelimenin kltrler aras ayrm gz ard edilmemeli. Bilindii zere bu kelime dinler arasnda farkllk gstermektedir. nk Allah kelimesi yalnzca Mslman toplumlarda kabul grrken, Tanr kelimesi genellikle Hristiyan inancnn bir ifadesidir. Dolaysyla Gregorun yaad toplum inanc gz nne alnrsa, onun Allah diye bir ifade kullanmayaca, eviride dikkat edilmesi gereken bir noktadr.

Ayrca amma da kelimesi eklenmitir. Burada amma da kelimesi sanki kaynak metinde denn kelimesi var gibi alglanyor: was fr einen anstrengenden Beruf habe ich denn gewhlt!. Ayrca bu ifadeyle orijinal metindeki dil de deitirilmitir. Anlam bakmdan farkl ama yap bakmdan kaynak metinle rten bir eviridir

evirmen dachte, yani dnd kelimesini sylendi olarak aktarm, kelimenin anlamn deitirmitir. Ayrca meer kelimesi eklenmitir. Burada meer kelimesi sanki kaynak metinde denn kelimesi var gibi alglanyor: was fr einen anstrengenden Beruf habe ich denn gewhlt!. Anlam bakmdan farkl ama yap bakmdan kaynak metinle rten bir eviridir.

14 Tag aus, Tag ein auf Tanrnn gn, der Reise. dola dur!

babam Her Allahn gn durmadan Her Allann gn yoldaym. evirmen bu cmleyi ama dola. evirmen auf der Reise metinden tamemen karm, evirmen auf der Reise evirmen auf der Reise ifadesini yoldaym olarak evirmemitir. ifadesini ha babam dola ifadesini durmadan dola serbest bir ekilde aktarmtr. dur olarak serbest bir ekilde olarak serbest bir ekilde Kaynak metinde yklemsiz, 78

ha

aktarmtr. Burada yolda olmakanlam vardr aslnda Ayrca eviri metninde kaynak metinde yer almayan bir nlem var. Anlam ve yap bakmdan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir. 15 Die geschftlichen Aufregungen sind viel grer, als im eigentlichen Geschft zu Hause, und auberdem ist mir noch diese Plage des Reisens auferlegt, die Sorgen um die Zuganschlsse, das unregelmige, schlechte Essen ein immer wechselnder, nie andauernder, nie herzlich Werdender menschicher Verkehr. Yazhane yaamna ta karacak bir sr dert. Haydi u ticaret ii neyse ne ama, u gezi belas ekilmiyor. Tren deitirmek, tren karmak, vakti aman belli olmayan, stelik berbat yemekler ekilir ey mi? Sonra, mrn boyunca bir kere daha grmeyecein o bir sr yeni yeni yzler, ahbap olmaya frsat bulamayacan bir sr yeni yeni yzler, ahbap olmaya frsat bulamayacan bir sr insan! Bu cmlede kaynak metindeki ifadeler yer almamaktadr. evirmen cmle yapsn ve anlamn deitirmi, uyarlayarak aktarmtr.

aktarmtr. Burada yolda olmak anlam mevcuttur. Anlam bakmdan farkl ama yap bakmdan kaynak metinle rten bir eviridir.

eliptik (eksiltili) bir ifade bulunmaktadr. Dolaysyla Trke evirisinde de yolda denilebilirdi ve kaynak metinle rten bir eviri olurdu. Anlam bakmdan farkl ama yap bakmdan kaynak metinle rten bir eviridir. in yorgunluu ve tela, firmadaki ilerin gerektirdiinden ok daha fazla; stelik bama bir de bu seyahat belasn yktlar; aktarma trenleri yakalamak iin ektiim skntlar, dzensiz saatlerde yenen kt yemekler, durmadan deien, asla srp gitmeyen, itenlik kazanmayan insan ilikileri. evirmen kelime anlamlarn deitirmitir. Aufregungen iin yorgunluk ve tela ifadesi kullanlmtr. Eigentlich kelimesi iin ise burada asl yerine gerektirdiinden olarak aktarlmtr. und balac karlm yerine noktal virgl kullanlmtr. Maazadaki masa ba iinden daha yorucu ve ypratc. Gnlerim hep yolculuk etmekle geiyor. Peinden koturduum trenler, dzensiz ve kt yemekler, itenlikten uzak, asla sreklilii olmayan insan ilikileri. Bu cmlede kaynak metindeki ifadeler yer almamaktadr. evirmen cmle yapsn ve anlamn deitirmi, serbest bir ekilde aktarmtr. Bu cmle kaynak metinle rtr bir yan olmayan sadece ksmen anlam aktarm yaplm bir eviridir. evirmenin ciddi mdahalesi vardr. Cmleye yorum katmtr. Dolaysyla burada eviri deil yorum sz

Bir broda oturup almaktan ok fazla derdi var bu ticaret ilerinin. Durmadan yolculuk yapmann sknts da buna ekleniyor. Tren deitirmek ve karmak endieleri, zamansz ve kt yemekler; insanlarla durmadan deien, hibir zaman srekli olmayan, itenlikten hep uzak kalan ilikiler ekilir ey deil. evirmen kaynak metindeki ausserdem, eigentlich kelimelerini ve und balacn karm ticaret kelimesini eklemitir. Kelime baznda anlam sapmas sz konusudur. lk cmle tam olarak anlalmyor, nk ticaret ileri bir broda da icra

79

Bu cmle kaynak metinle rtr bir yan olmayan sadece ksmen anlam aktarm yaplm bir eviridir. evirmenin ciddi mdahalesi vardr. Cmleye yorum katmtr. Dolaysyla burada eviri deil yorum sz konusudur.

edilebilir. Dolaysyla burada kastedilen pazarlama iidir, yani ticaret kelimesinin eklenmesine gerek yoktur. Ayrca cmle yaps deitirilmi ve devrik cmle olarak aktarlmtr. kinci cmlede noch auferlegt ifadesi da ekleniyor biiminde aktarlm, yani burada anlam uyarlamas sz konusudur. Zuganagsschlsse kelimesini evirmen tren deitirmek ve karmak olarak aktarmtr. Halbuki burada aktarmalar, yani balant hatlarnn yakalanmas anlamna gelmektedir. Ayrca aktarmalar otobs ve dier ulam aralar iin de geerlidir. Kaynak metinde tren ifadesine rastlanlmyor. Plage iin sknt anlam zayf kalmtr, nk szlk karlna bakldnda ceza, eziyet, ikence vsr. anlamlar mevcuttur. Son cmlede evirmen ekilir ey deil ifadesini eklemitir. Kaynak metindeki cmle

jmdm eine Plage auferlegen konusudur. iin kullanlan bana bela ykmak deyimi kullanlmtr. Kaynak metindeki eksiltili ifadeyi Sorgen um etwas daha anlalr yapmak iin olsa gerek ektiim kelimesi eklenmitir. Zuganagsschlsse kelimesini evirmen tren deitirmek ve karmak olarak aktarmtr. Halbuki burada aktarmalar, yani balant hatlarnn yakalanmas anlamna gelmektedir. Ayrca aktarmalar otobs ve dier ulam aralar iin de geerlidir. Kaynak metinde tren ifadesine rastlanlmyor. unregelmssig iin evirmen saatler kelimesini, tekil olan das Essen iin ise oul yenen yemekler ifadesi eklemitir. Ayrca kaynak metinde iki defa kullanlan nie kelimesi yalnz bir defa aktarlm, dolaysyla yazarn slubuna mdahale edilmitir. Kaynak metindeki cmle yapsna ounlukla sadk

80

eksiltilidir. evirmen eksiltili kalnm ama farkl olarak cmleye bu ifadeyi ekleyerek noktal virgl ile ayrlmtr. cmlenin yapsn ve anlamn deitirmitir. und balacnn birletirdii iki temel cmle ve ardndan gelen eksiltili cmleler nokta ve noktal virgl ile ayrlm cmleler halinde aktarlmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir. 16 Der Teufel soll das Hepsi de yerin dibine batsn! alles holen! Bu cmle bir deyim olduundan Trkede ayn anlam veren birka karl olabilir. Dolaysyla bu cmle yap ve anlam olarak rtk bir eviridir. Yerin dibine batsn hepsi." Bu cmle bir deyim olduundan Trkede ayn anlam veren birka karl olabilir. Dolaysyla bu cmle yap ve anlam olarak rtk bir eviridir. Karnnn stnde hafif bir kant duydu. Ban daha iyi kaldrabilmek iin yatt yerde srnerek karyola demirine yaklat. Kanan yeri buldu; ne olduunu bilemedii birok kck beyaz noktacklarla kaplyd buras. Hepsinin can cehenneme!" Bu cmle bir deyim olduundan Trkede ayn anlam veren birka karl olabilir. Dolaysyla bu cmle yap ve anlam olarak rtk bir eviridir. Karnnn stnde hafif bir kant hissetti; ban daha rahat kaldrabilmek iin, kendini srtnn stnde yava yava karyolann ayana doru srkledi; ne olduuna karar veremedii bir sr kk beyaz benekle kaplanm kaHepsi yerin dibine batsn. Bu cmle bir deyim olduundan Trkede ayn anlam veren birka karl olabilir. Dolaysyla bu cmle yap ve anlam olarak rtk bir eviridir. Karnnn stnde hafif bir kant hissetti, daha iyi grebilmek iin ar ar yatan baucuna doru yaklat. Kanan yeri bulduunda burada anlam veremedii bir sr kk ve beyaz nokta olduunu grd.

fhlte ein 17 Er leichtes Jucken oben auf dem Bauch; schob sich auf dem Rcken Langsam nher zum Bettpfosten, um den Kopf beser heben zu

Karnnn st blmnde hafif bir kant duydu. Ban daha rahata kaldrabilmek iin, yatt yerde srne srne karyola demirine yaklat. yle dikkatle baknca, tam kanan yerde bir anlam veremedii kck, beyaz

81

knnen; fand die juckende Stelle, die mit lauter kleinen weien Pnktchen besetzt war, die er nicht zu beurteilen verstand; und wollte mit einem Bein die stelle betasten, zog es aber gleich zurck, denn bei der Berhrung umwehten ihn Klteschauer.

noktacklar grd. Ayacklarndan biriyle oray yle bir kayaym, dedi. Ayacn dokundur-masyla ekmesi bir oldu. Gvdesini bir rperme kaplad. evirmen kaynak metinde olmayan yle dikkatlice baknca, tam, grd, yle bir kayaym, dedi ifadeleri eklenmi, langsam, lauter, fand kelimeleri karlmtr. Auf dem Rcken ifadesi dilimize yatt yerde srne srne olarak aktarlmtr. evirmenin cmleye ciddi mdahalesi sz konusudur. Yklemlerin, dolaysyla fiillerin anlamlar deitirilmitir. Kaynak metindeki ite fiil sich schieben evirisinde de kendini yaklatrd / srkledi biiminde ifade edilebilirdi. Fand iin buldu yerine anlam deiiklii yaplarak hem yle dikkatlice baknca hem de grd ifadeleri eklenmitir. wollte betasten iin de ayn

Bacaklarndan biriyle oraya dokunmak istedi. Ama dokundurmasyla ekmesi bir oldu; btn bedeni rperdi. evirmen kaynak metindeki denn, Berhrung kelimelerini karmtr. Auf dem Rcken ifadesi dilimize yatt yerde srnerek olarak aktarlmtr. Kaynaka metindeki ite fiil sich schieben evirisinde de kendini yaklatrd / srkledi biiminde ifade edilebilirdi. mit einem Bein, yani bir bacayla ifadesi yerine bacaklarndan biriyle olarak verilmi dolaysyla anlam deitirilmitir. Cmle yaps bakmndan da deiiklikler grlmektedir. Kaynak metinde noktal virgllerle ayrlan temel cmleler ve denn ile balayan temel cmle eviride nokta ile ayrlmtr, yani noktalama deiimi yaplmtr.

nan yeri buldu ve bir bacayla oraya dokunmaya alt; ama derhal bacan geriye ekti, nk o noktaya temas eder etmez, btn bedenini buz gibi bir rperti sarmt evirmen btn bedenini ifadesi eklemitir. Ancak bu umwehen kelimesinin anlalrl salamak iin zaruri bir eklemedir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rten bir eviridir.

Ayaklarndan biriyle kamak istedi fakat demesi ile vcudunun her yann bir titreme nbeti kaplad. evirmen kaynak metindeki zog es aber gleich zurck cmlesini auf dem Rcken ifadesini karm, ar ar, yatan baucuna ifadelerini eklemitir. Bettpfosten kelimesi dilimize yatan baucu olarak aktarlmtr. Burada yatan aya daha doru bir ifade olurdu. Kaynaka metindeki ite fiil sich schieben evirisinde de kendini yaklatrd / srkledi biiminde ifade edilebilirdi. mit einem Bein, yani bir ayayla ifadesi yerine ayaklarndan biriyle olarak veilmi dolaysyla anlam deitirilmitir. Cmle yaps bakmndan da deiiklikler grlmektedir. Kaynak metinde noktal virgllerle ayrlan temel cmleler ve denn ile balayan temel cmle eviride

82

durum sz konusudur. Burada dokunmak istedi anlamndadr, fakat evirmenin yle bir kayaym dedi olarak aktard grlyor. Bein, yani bacak kelimesi burada ayack olarak veilmitir. Bunun dnda zog es aber gleich zurck cmlesi ama bacan hemen geri ekti yerine ayacn dokundurmasyla bir oldu olarak evrilmitir. Cmle yaps bakmndan da deiiklikler grlmektedir. Kaynak metinde noktal virgllerle ayrlan temel cmleler ve denn ile balayan temel cmle eviride nokta ile ayrlmtr, yani noktalama deiimi yaplmtr. evirmenin ciddi mdahalelerinin sz konusu olduu bu cmle anlam ve yap bakmndan uyarlama bir eviridir.

Bunun dnda die mit besetzt war ilgi cmlesinin (Relativsatz) yaps deitirilerek temel cmle gibi aktarlmtr. evirmenin ciddi mdahelelerinin sz konusu olduu bu cmle anlam ve yap bakmndan uyarlama bir eviridir.

nokta ile ayrlmtr, yani noktalama deiimi yaplmtr. Bunun dnda kanan yeri bulduunda olarak aktarlan cmle kaynak metinde bir als yan cmle deil, bir temel cmledir, yani evirmen cmle yapsn deitirmitir. evirmenin ciddi mdahelelerinin sz konusu olduu bu cmle anlam ve yap bakmndan uyarlama bir eviridir.

83

18 Er glitt wieder in Yine eski durumuna dnd. seine frhere Lage zurck. Bu cmle anlalmyor, nk eski durumunu derken tam olarak ne kastediliyor. Halbuki zurckgleiten yklemi karlmam olsa cmle anlalrln yitirmeyecekti. Burada evirisi zor olan ifade in seine frhere Lage zurckgleiten kelime anlamyla eski konumuna geri kaymak biimindedir. Byle bir ifade biimi olmadndan yukardaki eviri nerisi daha uygundur. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir. frhzeitige Kendi kendine : Hep byle 19 Dies Aufstehen, dachte erkenden kalkmak kadar insan er, macht einen sersemleten bir ey olmaz, ganz bldsinnig. evirmen kelime eklemi ve cmle yapsn deitirmitir. Kaynak metinde kadar, bir ey olamaz ifadeleri yer almamaktadr. Cmle yapsna da ciddi mdahale sz konusudur. Kaynak metinde

Gene eski durumunu ald. Bu cmle anlalmyor, nk eski durumunu derken tam olarak ne kastediliyor. Halbuki zurckgleiten yklemi karlmam olsa cmle anlalrln yitirmeyecekti. Burada evirisi zor olan ifade in seine frhere Lage zurckgleiten kelime anlamyla eski konumuna geri kaymak biimindedir. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

Yine kayarak eski konumunu Yine eski konumuna dnd. ald. Bu cmle anlalmyor, Bu cmlede yine nk eski durumunu kelimesinin yeri yanltr. derken tam olarak ne nk burada sanki Gregor kastediliyor. Halbuki tekrar tekrar kayyormu gibi zurckgleiten yklemi alglanmaktadr. karlmam olsa cmle Bu cmle anlam bakmndan anlalrln yitirmeyecekti. kaynak metinle rtmeyen bir Burada evirisi zor olan eviridir. ifade in seine frhere Lage zurckgleiten kelime anlamyla eski konumuna geri kaymak biimindedir. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

"Byle erken kalkmak insan "Bu erken kalkmalar," diye "u erken kalkmak yok mu" iyice sersemletiyor," diye dnd, "insan bsbtn diye dnd. " nsan dnd. serseme eviriyor. sersemletiyor. evirmen bu cmlenin yapsna mdahale etmi ve slubu deitirmitir. Kesintiye urayan dnce aktarm tek cmle olarak kesintisiz aktarlmtr. Ayrca dies iin bu 84 evirmen dies zamiri bu diye yalnz bana aktarldnda anlalrl bozar dncesiyle olsa gerek Aufstehen kelimesini oul olarak aktarmtr. Ayrca machen eylemi iin evirmen bu cmlenin yapsna mdahale etmi ve slubu deitirmitir. Kesintiye urayan cmle yok mu ifadesi eklenerek iki tamamlanm cmle olarak aktarmtr. Bu cmle

dnce anlatm kesilerek dolayl aktarma geilmitir. eviride ise bu slup dnd yerine, iki nokta st ste konularak kendi kendine olarak aktarlmtr. Ayrca cmle tamamen bir anlam uyarlamasdr. Dolaysyla ne yap ne de anlam bakmndan kaynak metinle rtmemektedir.

yerine byle kullanlmtr. Bu cmle yap bakmndan kaynak metinle rtmeyen bir eviridir.

evirmek anlamn tercih etmitir. Burada imek eylemi de kullanlabilirdi. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmektedir.

soru cmlesine dntrlm, hem yap hem de anlam deitirilmitir. Ayrca dies iin bu yerine u kullanlmtr. Bunun dnda ganz kelimesi karlmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir. Uykuyu doya lazm. doya almak

20 Der Mensch mu nsan dediin yle doya doya " nsan uykusunu iyice almal. nsan uykusunu almal. seinen Schlaf haben. uyumal. Kaynak metinde iyice Bu cmle yap ve anlam evirmen cmlenin anlamn kelimesi yoktur. mssen bakmndan kaynak metinle uyarlayarak serbest bir eviri kelimesini vurgulamak iin rtmektedir. yapmtr, nk kaynak eklenmi olabilir. metinde insan dediin yle Bu cmle yap ve anlam doya doya ifadesi yer bakmndan kaynak metinle almamaktadr. rtmektedir. Bu cmle serbest bir eviridir. Reisende u dnyada, harem kadnlar 21 Andere leben wie gibi gezenler de vardr. Haremsfrauen. Cmle anlalmamtr. Dolaysyla tamamen serbest bir eviridir.

evirmen cmlenin anlamn uyarlayarak serbest bir eviri yapmtr, nk kaynak metinde uykuyu doya doya almak ifadesi yer almamaktadr. Bu cmle serbest bir eviridir.

Baka gezginciler harem teki pazarlamaclar harem ka- Harem kadnlar gibi gezen kadnlar gibi yayorlar. dnlar gibi yayorlar. pazarlamaclarda var. Cmle yap ve anlam Bu cmle yap ve anlam Cmle anlalmamtr. bakmndan kaynak metinle bakmndan kaynak metinle Dolaysyla tamamen serbest rtmektedir, ancak rtmektedir. bir eviridir. gezginciler ifadesi dilimizde 85

yaygn olarak kullanlmamaktadr. Pazarlamac yada eserin yazld tarih dikkate alnrsa seyyar mmessil daha uygun bir ifade olurdu. 22 Wenn ich zum Beispiel im Laufe des Vormittags ins Gasthaus zurckgehe, um die erlangten Auftrge zu berschreiben, sitzen diese Herren erst beim Frhstck. leden sonra, her ne zaman, siparileri yazmak iin otele dnsem bylelerini grrm. Baylar daha hl kahvalt bandadrlar. evirmen cmleyi ksmen anlamamtr. Kelime ekleme ve karmalar da mevcuttur. Vormittag leden sonra deil leden nce anlamna gelmektedir. diese bu cmlede byleleri olarak ifade edilmitir. Burada aslnda bu anlamnda kullanlmtr. Dolaysyla yanl aktarm sz konusudur. erlangten, zum Beispiel kelimeleri karlm, hala, grrm ifadeleri eklenmitir. Ayrca erst iin burada daha hala gibi bir ifade rnein, leden sonralar aldm siparileri kaydetmek iin ne zaman otele dnsem, bu baylarn daha kahvalt masasna oturduklarn grrm. Vormittag leden sonra deil leden nce anlamna gelmektedir. Dolaysyla yanl aktarm sz konusudur. evirmen grrm, masa kelimelerini eklemitir. Ayrca erst iin burada daha kelimesi kullanlmtr. Halbuki burada kastedilen daha yeni oturmu olmalardr. Gasthaus tam olarak bir otel anlamnda deildir. Belki Trkedeki misafirhane ile kyaslanabilir. Bu cmle anlam bakmndan kaynak Mesela ben aldm siparileri merkeze iletmek iin ne zaman otele leden nce dnecek olsam, bu beyler kahvaltya daha yeni oturmu oluyorlar. evirmenin merkeze kelimesini eklemitir. Bu kelimeyi berschreiben eyleminden dolay eklemitir. Ancak bu eylemin burada tam ne anlama geldii anlalmamaktadr, nk ald siparileri acaba temize mi geiyor, yoksa bu kelimenin anlamna bakldnda devretmek anlam da olduundan acaba firmaya m iletiyor? Bu ise eserin yazl tarihi dikkate alndnda ancak mektup yada telgraf ile mmkndr. Yazarn ifadesi tam olarak anlalmamaktadr. kinci Aldm siparileri firmaya iletmek zere leden nce otele dndmde daha kahvalt edenler oluyor. evirmenin bu cmleye ciddi mdaheleleri sz konusudur. Cmleyi ksmen anlamamtr. Kelime ekleme ve karmalar da mevcuttur. zum Beispiel, im Laufe, diese Herren, sitzen kelimeleri karlm, kahvalt etmek ifadesi eklenmitir. Gasthaus tam olarak bir otel anlamnda deildir. Ayrca beim Frhstck sitzen kahvalt etmek deil kahvaltya oturmak anlamna gelmektedir. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

86

kullanlmtr. Halbuki metinle burada kastedilen daha eviridir. yeni oturmu olmalardr, yani yukarda Vormittag rneinde olduu gibi cmle tam anlalmamtr. Cmle yaps da deitirilmitir. Kaynak metindeki wenn zaman yan cmlesine grrm eklenerek temel cmleye dntrlmtr. Bunun dnda Gasthaus tam olarak bir otel anlamnda deildir. Belki bizdeki misafirhane ile kyaslanabilir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen, ksmen anlalmayan uyarlama bir eviridir. 23 Das sollte ich bei meinem Chef versuchen; ich wrde auf der Stelle hinausfliegen. nsanlk hali. Ben de byle bir ey yapmaya kalkversem, kimbilir neler der bizim ef? Pasaportumu verir elime muhakkak. Cmle anlalmamtr. nsanlk hali, kimbilir neler der bizim, Pasaportumu verir elime muhakkak ifadeleri

rtmeyen

bir neri sz konusu ise bu kelimenin eklenilmesi zaruridir. Aksi takdirde bir yanl anlama durumu mevcuttur. Gasthaus tam olarak bir otel anlamnda deildir. Belki bizdeki misafirhane ile kyaslanabilir. Ancak genel olarak bakldnda bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmektedir.

Bizim eften bende baka bir Ben bunu bizim patrona Ben patronuma byle bir ey ey istemeye kalksam, adam yapmaya kalksam, hemen yapmaya kalksam, kim bilir bama neler gelir? beni hemen kap dar eder. orackta kap dar edilirim. Hemen kap dar edilirim. meinem cmlede benim meinem cmlede benim yerine bizim olarak yerine bizim olarak kim bilir bama neler aktarlmtr. aktarlmtr. gelir? cmlesi kaynak Ayrca bende kelimesinin auf der Stelle ifadesi iin hem metinde bulunmamaktadr. cmle yaps yazmnda hata vardr. Ayr hemen hem de orackta Ayrca yazlmas gerekirdi. kelimeleri kullanlmtr. deitirilmitir. Kaynak

87

Kaynak metinde baka bir ey istemek ifadesi yer almamaktadr. Cmle yaps deitirilmitir. Kaynak metinde noktal virglle ayrlm iki cmle vardr. evirmen ilk cmleyi bir wenn koul cmlesi gibi aktarmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir. 24 Wer wei brigens, Hem, belki de bylesi daha Kim bilir, benim iin belki ob das nicht sehr gut hayrl olur. bylesi daha iyi. fr mich wre. evirmen tamamen serbest evirmen ksmen serbest bir bir eviri yapmtr. Kaynak eviri yapmtr. Kaynak metindeki cmle metindeki cmle Trkeye yorumlanmtr. Bu yorumlanmtr. cmledeki zorluk ob cmlesinden kaynaklanmaktadr. Burada p, -pmad eklinde aktarlmas gerekmektedir. Ancak dilimizde bu ifade biimi bu cmlede uygun dmeyeceinden uyarlama bir eviri yaplmtr. kaynak metinde yer almamaktadr. Ayrca kimbilir kelimesi yanl yazlmtr. Bu cmle tamamen uyarlama bir eviridir.

evirmen bunu wrde kelimesini vurgulamak iin yapm olabilir. Cmle yaps deitirilmitir. Kaynak metinde noktal virglle ayrlm iki cmle vardr. evirmen ilk cmleyi bir wenn koul cmlesi gibi aktarmtr. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle rtmektedir.

metinde noktal virglle ayrlm iki cmle vardr. evirmen ilk cmleyi bir wenn koul cmlesi gibi aktarm ve kim bilir bama neler gelir? cmlesini eklemi ve soru cmlesine dntrmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen bir eviridir.

Geri bunun benim iin hayrl Belki bylesi ok daha iyi olmayaca ne malum ki! olurdu. evirmen ksmen serbest bir eviri yapmtr. Kaynak metindeki cmle Trkeye yorumlanmtr. Bu cmledeki zorluk ob cmlesinden kaynaklanmaktadr. Burada p, -pmad eklinde aktarlmas gerek. Ancak dilimizde bu ifade biimi bu cmlede uygun dmeyeceinden uyarlama bir eviri yaplmtr. evirmen tamamen serbest bir eviri yapmtr. Kaynak metindeki cmle yorumlanmtr.

88

25 Wenn ich mich nicht wegen meiner Eltern zurckhielte, ich htte lngst gekndigt, ich wre vor den Chef hin getreten und htte ihm meine Meinung von Grund des Herzens aus gesagt.

Anam babam dnp kendimi tutmasam, imdiye kadar oktan basmtm istifay. Dosdoru gider dikilirdim patronun karsna, aardm azm, yumardm gzm. evirmen kaynak metinde yer almayan imdiye kadar, dosdoru gider, aardm azm yumardm gzm ifadelerini eklemitir. von Grund Herzenz aus burada aardm azm yumardm gzm olarak aktarlmtr. Halbuki iimden geldii gibi olmalyd. Ayrca cmle yaps da deitirilmitir. wenn koul yan cmlesi ve onu takip eden temel cmle dier cmlelere nce virgl, sonra da und balacyla birlemektedir. evirmen ise ilk temel cmleyi hem nokta ile ayrm hem de devrik cmle olarak aktarm, ardndan gelen cmleleri

Anam babam dnmemi olsam, oktan vazgemitim bu iten. efin karsna dikilir, azma geleni sylerdim ona. evirmen kaynak metinde yer almayan vazgemitim bu iten ifadesini eklemitir. Burada sz konusu olan istifann verilesidir, yani anlam deitirilmitir. von Grund Herzenz aus burada azma geleni olarak aktarlmtr. Halbuki iimden geldii gibi olmalyd. Ayrca cmle yaps da deitirilmitir. wenn koul yan cmlesi ve onu takip eden temel cmle dier cmlelere nce virgl, sonra da und balacyla birlemektedir. evirmen ise ilk temel cmleyi hem nokta ile ayrm hem de devrik cmle olarak aktarm, ardndan gelen cmleleri ise virglle balamtr. Bu cmle yap ve anlam

Annemden babamdan ekinmesem oktan istifam vermitim; patronun karsna km, dndklerimi ona iimden geldii gibi sylemitim. wenn koul yan cmlesi ve onu takip eden temel cmle dier cmlelere nce virgl, sonra da und balacyla birlemektedir. evirmen ise ilk cmleyi noktal virgl ile, dierlerini de virgl ile birbirine balamtr. und balac karlmtr. Meinung anlam dkl olmamas iin oul olarak aktarlmtr. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle rtmektedir.

Annemle babam dnmeseydim eer oktan ayrlmtm iimden. kardm patronun karsna, ne dndm korkusuzca sylerdim. evirmen kaynak metinde yer almayan ayrlmtm iimden, korkusuzca ifadelerini eklemitir. Burada sz konusu olan istifann verilesidir, yani anlam deitirilmitir. von Grund Herzenz aus burada korkusuzca olarak aktarlmtr. Halbuki iimden geldii gibi olmalyd. Ayrca cmle yaps da deitirilmitir. wenn koul yan cmlesi ve onu takip eden temel cmle dier cmlelere nce virgl, sonra da und balacyla birlemektedir. evirmen ise ilk temel cmleyi hem nokta ile ayrm hem de devrik cmle olarak aktarm, ardndan gelen cmleleri ise virglle balamtr.

89

bakmndan kaynak metinle ise virglle balamtr. Bu cmle yap ve anlam rtmeyen uyarlama bir bakmndan kaynak metinle eviridir. rtmeyen bir eviridir. 26 Vom Pult htte er Masann stnden yere Masann stnden fallen mssen! yuvarlanrd herhalde. yuvarlanrd muhakkak. Bu cmlenin aktarmndaki glk kaynak metinde kullanlan Konjuktiv IIden kaynaklanmaktadr. nk bu ifade biiminde dilimizdeki -rd taks baz durumlarda zayf kalabilir. Bu nedenle evirmen muhakkak kelimesini eklemitir. Kaynak metinde cmle bir nlem iareti iermektedir. eviride nokta bulunmaktadr, yani cmle yaps deitirilmitir. Ancak cmle anlam bakmndan kaynak metinle rtmektedir.

Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

yere Kesinlikle o yksek masa- O zaman masasndan derdi sndan yere yuvarlanrd! herhalde. Bu cmlenin aktarmndaki glk kaynak metinde kullanlan Konjuktiv IIden kaynaklanmaktadr. nk bu ifade biiminde dilimizdeki -rd taks baz durumlarda zayf kalabilir. Bu nedenle evirmen kesinlikle kelimesini eklemitir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmektedir. Bu cmlenin aktarmndaki glk kaynak metinde kullanlan Konjuktiv IIden kaynaklanmaktadr. nk bu ifade biiminde dilimizdeki -rd taks baz durumlarda zayf kalabilir. Bu nedenle evirmen herhalde kelimesini eklemitir. Bunun yerine mssen fiilinden dolay kesinlikle yada muhakkak kelimesi kullanlmas daha doru olurdu. Kaynak metinde cmle bir nlem iareti iermektedir. eviride nokta bulunmaktadr, yani cmle yaps deitirilmitir. Bunun dnda o zaman ifadesi eklenmitir. Kaynak metinde yer

Bu cmlenin aktarmndaki glk kaynak metinde kullanlan Konjuktiv IIden kaynaklanmaktadr. nk bu ifade biiminde dilimizdeki -rd taks baz durumlarda zayf kalabilir. Bu nedenle evirmen herhalde kelimesini eklemitir. Bunun yerine mssen fiilinden dolay kesinlikle ya da muhakkak kelimesi kullanlmas daha doru olurdu. Kaynak metinde cmle bir nlem iareti iermektedir. eviride nokta bulunmaktadr, yani cmle yaps deitirilmitir. Ancak cmle anlam bakmndan kaynak metinle rtmektedir.

90

almamaktadr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen bir eviridir. 27 Es ist auch eine sonderbare Art, sich auf das Pult zu setzen und von der Hhe herab mit dem Angestellten zu reden, der berdies wegen der Schwerhrigkeit des Chefs ganz nahe herantreten mu. O acaip haller de ne oluyordu yani? Memurlara bir eyler sylemek istemeye grsn, masann stne kp oturuveriyor. Dersin, sanki tahta kyor mbarek! Sonra, kula ar iitiyor diye, cmle lemi etrafna toplamalar da ne oluyor yle! Kaynak metindeki cmle Trkede birebir grlemiyor. evirmen cmleyi yorumlayarak aktarm, hatta neredeyse hi anlamamtr. o acaip halleryani? Memurlara grsn, Dersin sanki mbarek! Cmle alemi ne oluyor yle ifadeleri kaynak metinde yer almamaktadr. evirmen hem yazarn slubuna hem de anlama ciddi biimde mdahale etmitir. Adamn garip halleri de var. Memurun birine bir ey sylemek istedii zaman masann stne kp oturuyor. Bir de kula ar olduu iin memur, ta yanna kadar yaklamak zorunda kalyor. evirmen cmleye eklemeler yapm, kelime karmtr. adamn garip halleri de var, Memurun birine bir ey sylemek istedii zaman ifadeleri kaynak metinde yer almyor. von der Hhe herab mit dem Angestellten zu reden ifadesi de karlmtr. evirmen cmleyi yorumlayarak aktarm, yukardaki ekleme ve karmalar da yaparak hem sluba hem de anlama etki etmitir. Kaynak metinle ne yap ne de anlam bakmndan rten bir eviridir. Masann zerine oturmas yetmiyormu gibi, kulaklar ar iittiinden masaya iyice yaklamak zorunda kalan elemanyla yukardan aaya doru konumas da ok tuhaf bir tarz dorusu. evirmen cmleye eklemeler yapm, kelime karmtr. Kaynak metinde olmayan yetmiyormu gibi, ok, dorusu kelimelerini eklemi, berdies, Chef kelimelerini karmtr. evirmen berdies kelimesini bulunduu cmlede ierisinde aktarmada zorluk yaandndan olsa gerek yetmiyormu gibi biiminde aktarmtr. Ayrca sein daha dorusu ist yklemini imek fiili yerine eksiltili olarak kullanmtr, yani tarz (dr) ve bundan dolay anlalrln tam olarak salanmas amacyla dorusu kelimesini eklemitir. Masasnn zerine kp memurlarna yle yksekten konumas bal bana tuhaf bir davran. Hele bir de kula ar iitiyor diye memurlarn masann etrafna toplamas. evirmen cmle yapsn deitirdiinden anlamda da farkllama olmutur. Kaynak metinde cmle iki nesneli (Infinitiv mit zu) yapya sahip bir temel cmle ve bir ilgi cmlesinden (Relativsatz) ibarettir. evirmen, nokta iareti ile iki cmleyi ayrmak kaydyla cmle yapsna ciddi bir mdahalede bulunmutur. Ayrca yle, bal bana, hele, diye, masann etrafna toplamas kelimeleri eklenmitir. Bunun dnda memurlar oul olarak aktarlm ve bu kii ya da kiiler etrafnda toplanmyor iyice yaklamak

91

Cmle yap bakmndan kaynak metinle rtmekle birlikte anlam bakmndan serbest bir eviridir. 28 Nun, die Hoffnung ist noch nicht gnzich aufgegeben; habe ich einmal das Geld beisammen, um die Schuld der Eltern an ihn abzuzahlen es drfte noch fnf bis sechs Jahre dauern , mache ich die Sache unbedingt. Neyse. Yine de btn umutlar suya dm deil. Hele ana babamn ona olan borcunu bir temizleyeyim ki bu da aa yukar be alt yl bulur - bu ii de yzde yz yaparm. evirmen habe ich einmal das Geld beisammen cmlesini karm, yerine yorumlayarak temizleyeyim kelimesini eklemitir. Ayrca btn kelimesi eklenmitir. unbedingt kelimesi mutlaka yerine yzde yz olarak serbest biimde aktarlmtr. Hoffnung kelimesi dilimizde tekil evrildii takdirde anlam dklne neden olacandan oul aktarlmtr. Yukardaki sz konusu cmle karldndan anlam eksik Neyse, gene de btn umutlar kesilmi deil.. Anamn babamn ona olan borcunu deyecek kadar paray biriktirdim mi, aresiz bu ii zmleyeceim. evirmen es drfte Jahre dauerncmlesini karmtr. Ayrca btn kelimesi eklenmitir. die Sache unbedingt machen ifadesi mutlaka bu ii yapacam yerine aresiz bu ii zmleyeceim olarak serbest biimde aktarlm, anlam deitirilmitir. evirmenin ciddi mdahalelerde bulunduu bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir. Ancak umudum bsbtn tkenmi deil henz; anne babamn ona olan borcunu deyecek paray biriktirdiim anda -be alt yl daha srebilir bu- bunu muhakkak yapacam. evirmen edilgen cmleyi etken olarak aktarm ve zneyi deitirmitir. Anlam bakmndan uyuan ancak yap bakmndan ksmen rten bir eviridir.

zorunda kalyorlar. Anlam ve yap bakmndan kaynak cmleyle farkllklar olan bu cmle uyarlama bir eviridir. Yine de tm mitler yitirilmi deil. Annem ile babamn patrona olan borcunu dememiz iin gerekli paray bir kez biriktirdim mi. - ki bu hemen hemen be, alt yl srer.- ite o zaman yapacam tm bu dndklerimi. evirmen nun, noch nicht kelimelerini karmtr. Ayrca tm kelimesi eklenmitir. die Sache unbedingt machen ifadesi mutlaka bu ii yapacam yerine ite o zaman yapacam tm bu dndklerimi olarak serbest biimde aktarlm, anlam deitirilmitir. evirmenin ciddi mdahalelerde bulunduu bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle

92

kalmtr. Cmle yaps da kaynak metinden farkldr. Noktal virgl ve virglle ayrlan cmleler nokta iaretiyle ayrlmtr. Anlam ve yap bakmndan rtmeyen bir eviridir.

rtmeyen bir eviridir.

29 Dann wird der groe te o zurnan hesabn gr- O zaman hesabn greceim Ondan sonra o byk adm Schnitt gemacht. Kaynak metindeki bu cmle, rm onun. atlacak. ben onun. evirmen tarafndan der tanml evrilmemitir. evirmen cmleyi tamamen evirmen cmleyi tamamen evirmen (Artikel) iin o zamirini, serbest biimde aktarmtr. serbest biimde aktarmtr. Cmle yaps da deimitir, Cmle yaps da deimitir, Schnitt kelimesi iin de pasif cmle devrik bir aktif pasif cmle devrik bir aktif adm ifadesini kullanmtr. cmle olarak aktarlmtr. cmle olarak aktarlmtr. Buradaki der grosse Schnitt Anlam ve yap bakmndan Anlam ve yap bakmndan mecazi bir anlam ierdiinden rtmeyen uyarlama bir rtmeyen uyarlama bir evirmen isabetli bir eviri yapmtr. eviridir. eviridir. Ayrca der tanml iin bu cmlede o zamirinin kullanlmas dorudur, nk bir nceki cmlede yaplacak i anlatlyor ve atlacak o admdan bahsediliyor. Anlalrlk asndan gerekli bir eklemedir. Cmle kaynak metinle rtmektedir. imdi kalkmak Ama imdi yataktan kmak 30 Vorlufig allerdings Ama imdi kalkaym. Be Yalnz, imdilik kalkmam gerek. Ama mu ich aufstehen, trenine yetimem gerek Bineceim tren saat bete zorundaym, trenim bete zorundaym, nk be trenine

93

denn mein Zug fhrt dedi. um fnf. evirmen muss, mein, denn, fhrt kelimelerini karm, yetimem gerek, dedi ifadelerini eklemitir. Cmle yapsnda da deiiklik sz konusudur. Noktalama deiimi ile evirmen kaynak metinde virgl ile bal iki cmleyi nokta iareti ile ayrmtr. Ayrca dedi ifadesini ekleyerek hem anlam hem de yap olarak cmleyi tamamen deimitir. mein Zug fhrt um fnf cmlesi trenim bete kalkyor yerine be trenine yetimem gerek diye aktarlmtr. Cmle anlam ve yap olarak uyarlama bir eviridir. 31 Und er sah zur Gece masasnn stnde tkr Weckuhr hinber, tkr ileyen saatine bir gz die auf dem Kasten att. tickte. Kaynak metinde yer almayan gece, gz att ifadeleri eklenmi, und kelimesi karlm ve kelime anlamlar yanl

kalkyor." evirmen bineceim kelimesini eklemi, denn kelimesini karmtr. mein Zug ifadesi bineceim tren olarak evrilmitir, halbuki trenim denildiinde o trenin binecei tren olduu anlalyor, dolaysyla kelimelerin anlamnn deitirilmesine gerek yoktu. denn kelimesi karldndan virgl yerine nokta kullanlm, yani cmle yaps deitirilmitir. Cmle anlam ve yap olarak serbest bir eviridir.

hareket ediyor!" Kaynak metinde olmayan nlem iareti eklenmi, denn kelimesi karlmtr. ama ve nk kelimeleri birbirini tamamlayan iki cmlede anlam bozacandan karlm olabilir. Cmle anlam ve yap olarak kaynak metinle rtmektedir.

yetimem lazm. yataktan kmak kelimesi eklenmitir. Bu ekleme yerine sadece kalkmak ifadesinin kullanlmas, kaynak metinle rten bir ifade olurdu, hem de yataktan kelimesinin eklenmesine gerek kalmazd. denn ile balayan temel cmle serbest olarak aktarlmtr. Cmle anlam ve yap olarak uyarlama bir eviridir.

Gece masasnn stnde tik tik Derken konsolun zerinde tik Gece masasnn zerindeki eden alar saate bakt. tak edip duran alar saate bakt. tkr tkr ilemekte olan alar saatine bakt. Kaynak metinde yer evirmen und iin ve yerine almayan gece kelimesi derken ifadesini kullanmtr. Kaynak metinde yer eklenmi, und kelimesi Ancak genel anlamda almayan gece kelimesi karlmtr. baldnda anlam ve yap eklenmi, und kelimesi ticken fiilini evirmen bakmndan kaynak metinle karlm ve kelime tik tik etmek olarak rten bir eviridir. anlamlar yanl 94

aktarlmtr. ticken fiilini evirmen tkr tkr ilemek olarak aktarmtr. Halbuki bu ifade her ey yolunda gitmek anlamna gelmektedir. ticken ise tik tak etmek anlamndadr, yani burada anlam sapmas vardr. sah iin de bakt yerine bir gz att denilmitir. Ayrca Weckuhr saat deil alar saat anlamna gelmektedir. und iin bu cmlede ve yada derken denilebilirdi. Anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen bir eviridir. 32 Himmlischer Vater!, dachte er. Hay Allahm! dedi. dnd yerine dedi kelimesi kullanlm ve cmle anlam olarak deitirilmitir. Ayrca evirmen Almanca Himmlischer Vater kelimelerini Hay Allahm

aktarmtr. Bu ifade dilimizde yadrgatcdr, tik tak etmek daha isabetli bir eviridir. und iin bu cmlede ve yada derken denilebilirdi. Anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen bir eviridir.

aktarlmtr. ticken fiilini evirmen tkr tkr ilemek olarak aktarmtr. Halbuki bu ifade her ey yolunda gitmek anlamna gelmektedir. ticken ise tik tak etmek anlamndadr, yani burada anlam sapmas vardr. und iin bu cmlede ve ya da derken denilebilirdi. Anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

"Aman dnd.

Allahm!"

diye "Aman Tanrm!" diye geirdi Aman Tanrm" diye geirdi iinden. iinden. dnd yerine diye geirdi iinden kelimesi kullanlm ve cmle anlam olarak deitirilmitir. dnd yerine diye geirdi iinden kelimesi kullanlm ve cmle anlam olarak deitirilmitir.

Cmle yap olarak kaynak metinle rtmektedir. Ancak evirmen Almanca Himmlischer Vater kelimelerini Hay Allahm eklinde evirmitir. Oysa bu

95

eklinde evirmitir. Oysa bu kelimenin kltrler aras ayrm gz ard edilmemeli. Bilindii zere bu kelime dinler arasnda farkllk gstermektedir. nk Allah kelimesi yalnzca Mslman toplumlarda kabul grrken, Tanr kelimesi genellikle Hristiyan inancnn bir ifadesidir. Dolaysyla Gregorun yaad toplum inanc gz nne alnrsa, onun Allah diye bir ifade kullanmayaca, eviride dikkat edilmesi gereken bir noktadr. 33 Es war halb sieben Uhr, und die Zeiger gingen ruhig vorwrts, es war sogar halb vorber, es nherte sich schon dreiviertel. Saat alt buuktu. Akreple yelkovan sessiz sessiz ilerliyordu; ok gemeden yediye eyrek kalacakt. evirmen ciddi bir mdahale yapm ve es war sogar halb vorber cmlesini ve und balacn karm, yediye ifadesini eklemitir. Ayrca ok gemeden yediye eyrek kalacakt ifadesi yadrgatc gelmektedir. Burada neredeyse yediye eyrek vard anlam vardr. Kaynak

kelimenin kltrler aras ayrm gz ard edilmemeli. Bilindii zere bu kelime dinler arasnda farkllk gstermektedir. nk Allah kelimesi yalnzca Mslman toplumlarda kabul grrken, Tanr kelimesi genellikle Hristiyan inancnn bir ifadesidir. Dolaysyla Gregorun yaad toplum inanc gz nne alnrsa, onun Allah diye bir ifade kullanmayaca, eviride dikkat edilmesi gereken bir noktadr. Saat alt buuktu. Akreple yelkovan sessiz sesiz ilerliyordu. Hatta, buuu bile gemiti; neredeyse yediye eyrek vard. evirmen yediye ifadesini eklemitir. Kaynak metinde cmleler virgl ile ayrlm olarak ard arda sralanmtr. evirmen virgl yerine nokta ve noktal virgl iaretiyle cmleleri sralamtr. Anlam bakmndan rtk olmakla birlikte yap bakmndan kaynak cmle ile Saat alt buuktu ve akreple yelkovan habire ilerleyip duruyordu; hatta buuu da gemiti, neredeyse yediye eyrek vard. ruhig kelimesi sessizce yerine habire olarak aktarlm, yediye ifadesi eklenmitir. Yap bakmndan rten, anlam bakmndan ksmen serbest bir eviridir. Saat alt buuktu ve akreple yelkovan ilerlemeye devam etmekteydi, ok gemeden yediye eyrek kalay gsterecekti. evirmen ciddi bir mdahale yapm ve es war sogar halb vorber cmlesini ve ruhig kelimesini karm, yediye ifadesini eklemitir. Ayrca ok gemeden yediye eyrek kalay gsterecekti ifadesi yadrgatc gelmektedir. Burada neredeyse yediye

96

metinde cmleler virgl ile rtmeyen bir eviridir. ayrlm olarak ard arda sralanmtr. evirmen virgl yerine nokta ve noktal virgl iaretiyle cmleleri sralamtr. Anlam ve yap olarak kaynak metinle rtmeyen bir eviridir. 34 Solte der Wecker Yoksa saatin zili almam nicht gelutet myd? haben? Saatin alm olmas gerekmiyor muydu? cmlesi daha uygun bir eviri olurdu. sollte bu cmlede bir olaslktan ziyade bir zaruriyet, gereklilik ifade ediyor. Bu nedenle eviri nerisi kaynak metine daha uygun bir eviridir. Dolaysyla anlam bakmndan rtmemektedir. 35 Man sah vom Bett aus, da er auf vier Uhr richtig eingestellt war; gewi hatte er auch gelutet. Samsa yatandan grebiliyordu pekl : Zil ibresi tam drdn zerindeydi. Demek, zil almt. Yoksa saatin myd? zili almam Saat almam olabilir miydi? Saatin alm olmas gerekmiyor muydu? cmlesi daha uygun bir eviri olurdu. sollte bu cmlede bir olaslktan ziyade bir zaruriyet, gereklilik ifade ediyor. Bu nedenle eviri nerisi kaynak metine daha uygun bir eviridir. Ancak genel anlamda cmle kaynak metinle anlam bakmndan rtmektedir.

eyrek vard olarak aktarlmas daha uygun olurdu. Yap bakmndan rten, anlam bakmndan uyarlama bir eviridir.

Yoksa saat almam myd?

Saatin alm olmas gerekmiyor muydu? cmlesi daha uygun bir eviri olurdu. sollte bu cmlede bir olaslktan ziyade bir zaruriyet, gereklilik ifade ediyor. Bu nedenle eviri nerisi kaynak metine daha uygun bir eviridir. Cmle yine de anlam bakmndan orijinali ile rtmektedir. Zil, tam saat drde ayarlanmt; yataktan grlebiliyordu. Zilin alm olmas phe gtrmezdi.

evirmen kaynak metinde evirmen kaynak metinde olmayan zil, phe 97

Saatin alm olmas gerekmiyor muydu? cmlesi daha uygun bir eviri olurdu. sollte bu cmlede bir olaslktan ziyade bir zaruriyet, gereklilik ifade ediyor. Bu nedenle eviri nerisi kaynak metine daha uygun bir eviridir. Ancak genel olarak bakldnda kaynak metindeki cmlenin anlamna yakn bir eviri cmlesidir. Saatin, gerektii gibi drde Saatin ibresinin drtte kurulmu olduu yataktan olduunu gryordu. Kukusuz grlyordu; alm olduu da zil almt. muhakkakt. evirmen kaynak metinde richtig kelimesini evirmen olmayan saatin ibresi, gerektii gibi olarak ifadesini eklemi ve man,

olmayan Samsa, pekala, zil ibresi, zerindeydi, demek kelimelerini eklemi ve man, gewiss, auch kelimelerini de karmtr. Samsa ismi eklenerek cmle edilgen yapdan etken yapya dntrlmtr. Halbuki man kelimesi cmleyi edilgen yapmaktadr ve grlyordu anlam mevcuttur. Bunun dnda zil ibresi ifadesi er zamirinden kaynaklanmaktadr, ancak bir nceki cmlede alar saat kastedilmektedir. Dolaysyla saat yada alar saat yahut zil burada daha uygun olurdu. eingestellt kelimesi de zerindeydi yerine ayarlanmt anlamndadr. evirmen cmle yapsna da ciddi bir mdahalede bulunmutur. Edilgen cmleyi etken cmleye evirmekle kalmam, dassl (nesne) cmlesini

gtrmezdi kelimelerini eklemi ve gewiss, auch kelimelerini de karmtr. zil ifadesi er zamirinden kaynaklanmaktadr, ancak bir nceki cmlede alar saat kastedilmektedir. Dolaysyla saat yada alar saat yahut zil burada isabetlidir. evirmen cmle yapsna da ciddi bir mdahelede bulunmu, dassl nesne cmlesini (Objektsatz) bamsz bir temel cmle yapmtr. Anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

aktarmtr. Bu cmede tam anlamndadr. Ayrca gewiss ile balayan temel cmlenin yklemi deimitir. almak eyleminin yerine -imek eylemi kullanlmtr. Ancak anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rten bir eviridir.

richtig, eingestellt, vom Bett aus, auch kelimelerini de karmtr. man kelimesi cmleyi edilgen yapmaktadr ve cmle grlyordu olarak aktarlabilirdi. Bunun dnda saatin ibresi ifadesi er zamirinden kaynaklanmaktadr, ancak bir nceki cmlede alar saat kastedilmektedir. Dolaysyla alar saat veya zil kelimeleri burada kullanlabilirdi. eingestellt kelimesi de olduu yerine ayarlanmt daha isabetli bir eviri olurdu. evirmen cmle yapsna da ciddi bir mdahalede bulunmutur. Edilgen cmleyi etken cmleye evirmekle kalmam, dassl (nesne) cmlesini (Objektsatz) temel cmle ile harmanlayarak aktarmtr. Anlam ve yap bakmndan kaynak metinle

98

(Objektsatz) iki nokta st ste iareti ile bamsz bir temel cmle yapmtr. Anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir. 36 Ja, aber war es mglich, dieses mbelerschtternde Luten ruhig zu verschlafen? Demek, o ortal birbirine katan zil sesine karn rahat rahat uyumu kalmt. Bu cmlede iki kelimenin aktarmnda zorluk yaanmaktadr: mbelerschtternde ve verschlafen. Birinci kelimenin Trkede bire bir bir karl yoktur. Dolaysyla evirmen burada o kelimenin anlamna en yakn ifadeyi bulamak zorundadr. Ayrca cmlenin Infinitiv zu yaps eviriyi zorlatrmaktadr. evirmen ja, aber, mglich kelimelerini de karmtr. Bunun yan sra edilgen cmle etken cmleye dntrlm ve zne eklenmitir. Ayrca Odann iindeki her eyi sarsar yi de, yeri g inleten zil gibi alan zile ramen rahat sesini iitmemi ve uyuyup rahat uyumu olmas mmkn kalm olmas mmkn myd hi? myd? evirmen odann iindeki, hi ifadelerini eklemi ve ja, aber, dieses kelimelerini karmtr. Ayrca bu cmlede iki kelimenin aktarmnda zorluk yaanmaktadr: mbelerschtternde ve verschlafen. Birinci kelimenin Trkede bire bir bir karl yoktur. Dolaysyla evirmen burada o kelimenin anlamna en yakn ifadeyi bulamak zorundadr.Bunun yan sra edilgen cmle etken cmleye dntrlm ve zne eklenmitir. Bu cmle anlam ve yap 99 evirmen ja, aber iin iyi de ifiadesini kullanmtr. . Bunun yan sra edilgen cmle etken cmleye dntrlm ve zne eklenmitir. Bu cmle anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

rtmeyen bir eviridir.

Ama Gregor Samsa, o yeri g inleten alar saatine ramen rahat uykusuna devam m etmiti? evirmen ja, mglich kelimelerini karmtr. Bunun yan sra edilgen cmle etken cmleye dntrlm ve zne olarak Gregor Samsa eklenmitir. Cmle evirmen tarafndan tam olarak anlalmamtr. Uykuya devam edip etmedii deil, o zil sesine ramen uyumasnn mmkn olup olmad soruluyor. Bu cmle anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

soru cmlesi dz bir cmle olarak aktarlmtr. Bu cmle anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir. 37 Nun, ruhig hatte er ja nicht geschlafen, aber wahrscheinlich desto fester.

bakmndan kaynak metinle rtmeyen bir eviridir.

Rahat m? Ne mnasebet! Rahat uyumamt ama, derin Uykusu hi de rahat bir uykudayd herhalde. deildi. Ama, yine de uyumutu ite. Bu cmledeki uykudayd ifadesi yanltr, nk Gregor evirmen yeni cmleler halen uykuda deil, uykusu eklemitir. Bu ciddi tamamlanmtr, yani mdahalesi ile cmlenin uyumutuanlam vardr. yap ve anlam deimitir. Bunun dnda nun, ja nicht, ne mnasebet, rahat m?, desto ifadeleri karlmtr. hi de deil ki, yine de, Bu cmle anlam ve yap ite ifadelerine kaynak bakmndan kaynak metinde metinle rtmeyen bir rastlanlmamaktadr. eviridir. Bu cmle anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

Aslnda huzurlu bir uyku Geri rahat uyuduu uyumamt, ama galiba o sylenemezdi. Ama o denli lde de derin uyumutu. derin uyumutu. evirmen nun kelimesini eigentlich, yani aslnda olarak aktarmtr. Cmle ierisindeki aber kelimesinden dolay doru bir eviridir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmektedir. evirmen geri, sylenemezdi ifadelerini eklemi, wahrscheinlich, ruhig, nun, ja nicht kelimelerini karmtr. evirmenin ekledii ve kard kelimeler cmlenin anlamn deitirmitir. Noktalama deiimi ile de cmle yapsna mdahalede bulunmutur. Bu cmle anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir. Peki ne yapacakt imdi? kelimesi Ayrca

38 Was aber sollte er Peki ama, jetzt tun? olacakt? tun eylemi

imdi

ne Peki ama imdi ne yapmalyd?

Peki ama ne yapmalyd imdi?

Anlam ve yap bakmndan Anlam ve yap bakmndan aber olacakt kaynak metinle rten bir kaynak metinle rten bir karlmtr. 100

olarak aktarlmtr ve hem eviridir. cmlenin znesini hem de yklemin anlamn deitirmitir. yapmalyd anlam vardr burda. Anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

eviridir.

sollte burada bir gereklilik arz ettiinden ve gelecek anlam iermiyor, yani yapmalyd olmas gerekirdi. Anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen bir eviridir.

39 Der nchste Zug ging um sieben Uhr; um den einzuholen, htte er zich unsinnig beeilen mssen, und die kollektion war noch nicht eingepackt, und er selbst fhlte sich durchaus nicht besonders frisch und beweglich.

Yedide bir tren vard. Ona yetiebilmek iin kendini paralarcasna acele etmesi gerekti. Oysa, kuma rnekleri daha paket edilmemiti. stelik, Gregor kendini pek yle din de hissetmiyordu. Kmldamaya hi de istei yoktu. evirmen kmldamaya hi de istei yoktu cmlesini eklemi, der nchste Zug, Uhr kelimelerini karmtr. Baz kelimelerin anlam ve yaplar da deitirilmitir. unsinnig sama yerine

Bir sonraki tren saat yedide kalkyordu. Ona yetimek iin kendini paralarcasma acele etmeliydi, rnek kumalar da henz paket etmemiti.

Bir sonraki tren saat yedide kalkyordu; oysa kuma koleksiyonu bile daha ambalajlarna konmamt, stelik kendini hi de yle dinlenmi dipdiri ve evik evirmen besonders hissetmiyordu. kelimesini karm unsinnig sama yerine evirmen oysa, dinlenmi paralarcasna, und er kelimelerini eklemi, um selbst cmlesinde und den beeilen mssen iin stelik kelimesini cmlesi karlarak cmlenin kullanmtr. anlam ve yapsna Kaynak metindeki iki mdahalede bulunmutur. noktal virgl, dierleri Ayrca eingepackt iin und balacyla birbirini yeni bir kelime olan izleyen temel cmleler ambalalarna koymak mevcuttur. Ancak evirmen yerine paketlemek ifadesi

Bir sonraki tren yedide kalkyordu fakat ona yetiebilmesi imkanszd, stelik kuma rnekleri henz paketlenmemiti ve Gregor Samsa kendini hi de dinlenmi, zinde hissetmiyordu. evirmenin cmleye ciddi mdahalesi sz konusudur. Cmleye ekleme ve karmalar yapmtr. um den beeilen mssen cmlesi karlm, yerine yeni cmle, yani fakat ona yetiebilmesi imkanszd cmlesi eklenmitir.

101

paralarcasna, und die Kollektion cmlesinde und iin oysa, daha sonraki und er selbst cmlesinde und iin stelik kelimesi kullanlm ve sfat olan beweglich kelimesi isimletirilerek yeni bir cmle eklenmitir. Bunun dnda durchaus nicht iin pek yerine hi deanlam iermektedir. din de ifadesindeki de kaynak metinde olmad halde eklenmitir. Ayrca htte beeilen mssen acele etmesi gerekti olarak yanl aktarlmtr. Konjunktiv olmasndan dolay acele etmesi gerekecekti biiminde olmaldr. Cmle yapsnada da ciddi mdahale sz konusudur. Kaynak metindeki iki noktal virgl, dierleri und balacyla birbirini izleyen temel cmleler mevcuttur. Ancak evirmen bu temel cmleleri nokta iaretiyle ayrm ve son cmledeki

bu temel cmleleri nokta iaretiyle ayrmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan ksmen uyarlama bir eviridir.

kullanlmalyd. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen bir eviridir.

Bunlarn dnda stelik, dinlenmi, Gregor Samsa eklenmi ve besonders kelimesi karlmtr. Kaynak metindeki iki noktal virgl, dierleri und balacyla birbirini izleyen temel cmleler mevcuttur. Ancak evirmen bu temel cmleleri virgl ve fakat ve ve balacyla sralamtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

102

sfat isimletirmek ve kelime eklemek vastasyla yeni bir cmle eklemitir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir. 40 Und selbst wenn er den Zug einholte, ein Donnerwetter des Chefs war nicht zu vermeiden, denn der Geschftsdiener hatte beim fnfuhrzug gewartet und die Meldung von seiner Zersumnis lngst erstattet. Hem, diyelim trene yetiti. Patron yine de kplere binecekti muhakkak. Ticaret evinin ayak ilerini gren olan, Grogor'u be treninde beklemi, gelmediini de bildirmitir yzde yz. evirmen hem, diyelim, yine de, kplere binecekti, muhakkak, ticaret evinin ayak ilerini gren olan, yzde yz ifadelerini eklemi, und, selbst, denn, lngst kelimelerini karmtr. war nicht zu vermeiden burada anlam deitirilmi, yazarn slubuna mdahele edilmitir. Halbuki kanlmaz olacakt biiminde aslna sadk ve doru olarak aktarlabilirdi. Trene yetise bile, efin azarlarndan kurtulu yoktu. nk ticarethanenin odacs be trenini beklemi, Gregor'un treni kardn oktan haber vermiti elbet. evirmen ticarethanenin odacs, elbet, Gregor, treni kardn ifadelerini eklemi ve Zersumnis kelimesi karlmtr. Zersumnis cmlede treni karmak olarak ifade edilmitir. Halbuki geciktiini anlam vardr burada. Donnerwetter cmlede anlamca zayf kalmtr. azar yerine lanet yada imekler daha uygun olurdu. Cmlede noktalama deiimi Hemen terene yetise bile, patronun kyametleri koparmas kanlmaz olacakt; nk patronun iyerindeki adam, be treninde onu beklemi ve geciktiini patrona oktan bildirmi olmalyd. Trene yetimi olsa bile patronunun ona gsterecei fke nbetlerini engelleyemeyecekti. nk onu karlamak iin be trenini beklemi olan ve maazann ayak ilerini yapan grevli, treni kardn oktan patronuna haber vermiti. evirmen hemen kelimesi eklemitir. Ancak cmle genel olarak yap evirmen ona gsterecei ve anlam bakmndan kaynak fke nbetlerini, metinle rtmektedir. engelleyemeyecekti, onu, karlamak, iin maazann, ayak ilerini yapan ifadelerini eklemi, und, Zersumnis kelimelerini karmtr. war nicht zu vermeiden burada engelleyemeyecekti biiminde anlam deitirilmi, yazarn

103

Eklenilen ve karlan kelimelerin okluu ve anlam sapmalar cmlenin anlam bakmndan kaynak metinle rtmediini gstermektedir. Cmledeki noktalama deiimi ve yeni cmlenin eklenmesi cmle yapsn da deitirmitir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmemektedir.

de yaplmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

slubuna mdahale edilmitir. Halbuki kanlmaz olacakt biiminde aslna sadk ve doru olarak aktarlabilirdi. Donnerwetter cmlede anlamca zayf kalm, gereksiz yere amlanmtr. ona gsterecei fke nbetlerini yerine lanet yada imekler daha uygun olurdu. Eklenilen ve karlan kelimelerin okluu ve anlam sapmalar cmlenin anlam bakmndan kaynak metinle rtmediini gstermektedir. Cmledeki noktalama deiimi ve yeni cmlenin eklenmesi cmle yapsn da deitirmitir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmemektedir. Bu adam kiiliksizin tekiydi, kaytsz artsz patronun ua olan, kle ruhlu biriydi. Es zamiri ile bir nceki cmlede Geschftsdiener

41 Es war eine Kreatur Bu olan, avanan, kle des Chefs, ohne ruhlunun biriydi. i gc Rckgrat und patrona yardaklk etmekti. Verstand. Es zamiri ile bir nceki cmlede Geschftsdiener

Bu adam, efin yar-dakisyd; Adam, patronun akldan ona kul kle olmaktan baka bir yoksun, kiiliksiz bir uayd. ey bilmeyen aklszn biriydi. Es zamiri ile bir nceki Es zamiri ile bir nceki cmlede Geschftsdiener cmlede Geschftsdiener ima edildiinden bu cmlede

104

ima edildiinden bu cmlede olan kelimesi yerine bu adam yada adam eklenilebilirdi. avanak, kle ruhlu biri, ii gc, yardaklk etmek ifadeleri kaynak metinde yer almamaktadr. Cmle anlam ve yap bakmndan ciddi mdahaleye uram tamamen uyarlama bir eviridir.

ima edildiinden bu cmlede bu adam yada adam kelimesinin eklenmesi uygundur. ona kul kle olmaktan baka bir ey bilmeyen, yardaks ifadeleri kaynak metinde yer almamaktadr. Cmle anlam ve yap bakmndan ciddi mdaheleye uram tamamen uyarlama bir eviridir.

bu adam yada adam kelimesinin eklenmesi uygundur. Cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmektedir.

ima edildiinden bu cmlede bu adam yada adam kelimesinin eklenmesi uygundur. Bunun dnda tekiydi, kaytsz artsz ifadeleri kaynak metinde yer almamaktadr. Cmle anlam ve yap bakmndan mdahaleye uram tamamen uyarlama bir eviridir. Peki Gregor hastaland iin ie gelemediini syleseydi ne kadar inandrc olabilirdi ki? Cmle yanl anlalmtr. Kaynak metindeki wie nun ifadesi was wrde passieren Trkede ne olurdu anlamna gelmektedir. Dolaysyla peki hasta olduunu bildirirse ne olacakt? anlam iermektedir. Gregor, iin, gelemediini, ne kadar, inandrc ifadeleri eklenmitir. Bu cmle gerek yap gerek anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen bir

yleyse, Gregor Acaba Gregor hasta olduunu Peki, hastalandn kendisi 42 Wie nun, wenn er Peki sich krank meldete? hastaln ileri srsn, diyelim. bildirse nasl olurdu? bizzat bildirse daha doru olmaz myd? Cmle yanl anlalmtr. Kaynak metindeki wie nun Kaynak metindeki wie nun ifadesi was wrde passieren Cmle yanl anlalmtr. ifadesi was wrde passieren yani Trkede ne olurdu Kaynak metindeki wie nun yani Trkede ne olurdu anlamna gelmektedir. ifadesi was wrde passieren anlamna gelmektedir. Dolaysyla yani Trkede ne olurdu Dolaysyla gelmektedir. peki hasta olduunu anlamna peki hasta olduunu bildirirse ne olacakt? Dolaysyla bildirirse ne olacakt? anlam iermektedir. Bu durum peki hasta olduunu anlam iermektedir. dikkate alndnda cmle bildirirse ne olacakt? anlam Kaynak metindeki soru anlam olarak kaynak metinle iermektedir. Ayrca bizzat, cmlesinin yaps da ksmen rtmektedir. daha doru olmak ifadeleri deitirilmi, bir ifade cmlesi eklenmitir. olarak aktarlmtr. Bu cmle gerek yap gerek Bu cmle gerek yap gerek anlam bakmndan kaynak anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen bir metinle rtmeyen bir eviridir.

105

eviridir. 43 Das wre aber uerst peinlich und verdchtig, denn Gregor war whrend seines fnfjhrigen Dienstes noch nicht einmal krank gewesen. Ama bu da ho kamazd. stelik kukuyu da ekerdi. Niye mi? Gregor be yldr yazhanede alyordu. Bu be yl iinde bir kez olsun yle hafif rahatszland bile olmamt. evirmen yeni cmleler eklemi. Kaynak metinde stelik, niye mi, Gregor, yazhanede, alyordu ifadeleri yer almamaktadr. Ayrca ausserst peinlich ifadesenin karld grlmektedir. Cmle yaps da deitirilmi, biri bir soru cmlesi olmak zere be ayr cmle olarak aktarlmtr. Cmle anlam ve yap bakmndan ciddi mdahaleye uram, uyarlama bir eviridir. Bu hi ho kamazd, stelik phe uyandrrd. nk Gregor, be yllk hizmeti srasnda bir kez bile hasta olmamt. evirmen yeni cmleler eklemitir. Bu hi ho kamazd cmlesi ve stelik kelimesi kaynak metinde yer almamaktadr. peinlich kelimesi ho kamamak olarak uyarlanmtr. Cmlede noktalama da deimitir. Kaynak metinde denn temel cmle balacyla iki cmle balanmtr. evirmen cmleleri nokta iareti ile ayrmtr. Cmle anlam ve yap bakmndan ciddi mdahaleye uram uyarlama bir eviridir. Hayr, bu da iyice tatsz, ayrca kuku uyandrc bir ey olurdu, nk Gregor be yllk hizmeti boyunca bir kez olsun hastalanmamt. evirmen yeni cmleler eklemitir. Hayr, bu da iyice tatsz, ayrca kuku uyandrc bir ey olurdu cmlesi eklenmitir. Ayrca olmak, yani war gewesen eylemi karlp hastalanmak olarak aktarlmtr. Cmle anlam ve yap bakmndan mdahaleye uram bir eviridir.

eviridir. Bu mmkn deildi, stelik phe bile ekebilirdi. nk Gregor Samsa be yllk i hayat boyunca bir kez bile rahatszlanmamt. evirmen yeni cmleler eklemitir. Bu mmkn deildi, stelik phe bile ekebilirdi. cmlesi eklenmitir. Ayrca olmak, yani war gewesen eylemi karlp rahatszlanmamt olarak aktarlmtr. Cmle anlam ve yap bakmndan mdahaleye uram uyarlama bir eviridir.

44 Gewi wrde der Rahatszlanacak olsa, mdr

Hastaln

ileri

srseydi, Byle bir durumda, patron Ki byle yapacak olsa patronu

106

Chef mit dem Krankenkassenarzt kommen, wrde den Eltern wegen des faulen Sohnes Vorwrfe machen und alle Einwnde durch den Hinweis auf den Krankenkassenarzt abschneiden, fr den es ja berhaupt nur ganz gesunde, aber arbeitsscheue Menschen gibt.

hemen kalkar, yanna Salk sigortalarnn doktorunu alr, eve damlard. Olunuz tembellik ediyor, diye ana babasnn ban iirirdi. Bir eycikleri yok, tembelliin adn hastalk koymular. deyip duran doktorun szn senet bilir, itiraz filn da dinlemezdi. evirmen cmleye ciddi mdahalelerde bulunmutur. Hem kelimeler eklemi, hem de dolayl anlatm ekleyerek cmle yapsn deitirmitir. Rahatszlanacak olsa, mdr, hemen, kalkar, yanna alr, eve damlar, diye, anasn babasn iirirdi, doktorun szn senet bilir, filan, dinlemezdi ifadeleri ve bir eycikleri yok, tembelliin adn hastalk koymular cmlesini eklemi, gewiss kelimesi karlmtr. Eklenilen kelimelerin okluu evirmenin cmle anlam ve yapsna ciddi mdahalesi olduunu gstermektedir. Ayrca daha nce patron olarak evirdii Chef

sosyal sigorta doktoru ile birlikte hemen gelirdi ef; oullarnn tembellik ettiini syleyerek anasna babasna sulamalarda bulunurdu. Her insann salkl olduunu, yalnzca iten kaan insanlar bulunduunu syleyen sigorta doktorunun laflarna dayanarak, ortaya konacak itirazlarn hi birini kabul etmezdi. evirmen cmleye ciddi mdahalelerde bulunmutur. Hastaln ileri srseydi, sosyal, hemen, laflarna dayanarak, ortaya konacak, hi birini ifadeleri eklenmi gewiss, alle kelimeleri karlmtr. Eklenilen kelimelerden bazs zorunludur. Durch den Hinweis bu cmlede laflarna dayanarak olarak, alle Einwnde ortaya konacak itirazlar olarak aktarlmtr. Kaynak metindeki cmle uzun olduundan ve fr den ilgi cmlesi zorluk kardndan cmlenin

kesinlikle yannda salk sigortas doktoruyla birlikte kagelecek, anne babasn tembel oullarndan tr sulayacak ve yaplacak btn itirazlar, sigorta doktorunun tespitlerini ne srerek geri evirecekti; nk bu doktora gre sadece, ok salkl olmakla birlikte almaktan kanan insanlar vard. evirmen cmleye mdahalelerde bulunmutur. byle bir durumda, tespitlerini ne srerek ifadeleri eklenmitir. Eklenilen kelimelerden bazs zorunludur. Durch den Hinweis bu cmlede tespitlerini ne srerek olarak aktarlmtr. Kaynak metindeki cmle uzun olduundan ve fr den ilgi cmlesi zorluk kardndan cmlenin anlalrl asndan cmle noktalama ile ayrlmtr. Bir nceki cmleyle olan balantnn salanmas ve anlalrlk asndan byle bir durumda ifadesi eklenmitir. Cmle anlam olarak Trkeye

sigorta doktor ile evlerine gelip -bu doktor, son derece salkl insanlarn sadece iten kamak iin byle bahaneler bulduuna inanan biriydianne babasn Gregor'un tembellii yznden sular, doktorun sylediklerini hakl bulup tm itirazlara kar kard. evirmen cmleye ciddi mdahalelerde bulunmutur. ki byle yapacak olsa, evlerine, byle bahaneler bulduuna inanan, iten kamak iin, hakl bulup ifadeleri eklenmi gewiss kelimesi karlmtr. Kaynak metindeki cmle uzun ve fr den ilgi cmlesi zorluk kardndan cmlenin anlalrl asndan cmle noktalama ile ayrlmtr. evirmen yazarn slubuna mdahale etmi ve kaynak metinde olmayan kesme iaretlerini kullanmtr. evirmen cmleyi tamamen uyarlayarak evirmitir. Bu cmle kaynak metinle anlam ve yap bakmndan

107

kelimesini burada mdr olarak aktararak anlam deitirmi ve kelime seiminde tutarsz davranmtr. evirmen tamamen uyarlama bir eviri yapmtr. Bu cmle kaynak metinle anlam ve yap bakmndan rtmeyen uyarlama bir eviridir. 45 Und htte er Hem, bu durumda pek haksz brigens in diesem da olmazd hani. Falle so ganz unrecht? brigens, so kelimeleri karlm, hani, hem kelimeleri eklenmitir. Ayrca und burada da olarak aktarlmtr. Bu cmlenin soru cmlesi olmas ve so ganz ve olumsuzluk ieren unrecht kelimesinden dolay aktarmnda zorluk yaanmaktadr. so ganz yle tamamen yada uyarlandnda hi deanlamndadr. Cmle anlam olarak ama cmleyeaktarlamamtr, nk soru cmlesi normal cmle olarak aktarlmtr.

anlalrl asndan cmle noktalama ile ayrlmtr. Bu cmle kaynak metinle anlam ve yap bakmndan rtmeyen bir eviridir.

aktarlmtr ama buna ramen rtmeyen bir eviridir. kaynak metinle anlam bakmndan rten bir eviridir.

Hem de, u durumda tamamen Ayrca imdiki durum gz de haksz saylmazd hani. nne alndnda haksz da saylr myd? evirmen brigens iin gz nne hem, und iin de, evirmen diesem iin u alndnda, saylmak kelimelerini kullanm, so ifadeleri eklenmitir. Bunun ganz ifadesi karlm ve yan sra so ganz ifadesi saylmak, hani ifadeleri karlmtr. eklenmitir. Cmle anlam ve yap Kaynak metindeki soru bakmndan kaynak metinle cmlesi normal cmleye rtmeyen bir eviridir. dntrlmtr. Cmle anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

Fakat doktor Gregor Samsa'nm bu durumunda pek de haksz saylmayacakt. Fakat, doktor, Gregor Samsa, saylmak ifadeleri eklenmi, brigens kelimesi karlmtr. Ayrca so ganz bu cmlede pek de olarak ifade edilmitir. Kaynak metindeki soru cmlesi normal cmleye dntrlmtr. Cmle anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rtmeyen bir eviridir.

108

Cmle anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rtmeyen bir eviridir. 46 Gregor fhlte sich tatschlich, abgesehen von einer nach dem langen Schlaf wirklich berflssigen Schlfrigkeit, ganz wohl und hatte sogar einen besonders krftigen Hunger. Gregor bylesine uzun bir geceden sonra uykusunu almt. stelik kendini tam formunda buluyordu. Karn da ok ackmt. evirmen yeni cmle eklemi ve kaynak metindeki cmleleri karmtr. Cmle anlam olarak uyarlanmtr. Ayrca cmle yapsna da sadk kalnmam, noktalarla birbirinden ayrlan ayr cmle olarak aktarlmtr. Cmle anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir. Uzun bir uykunun verdii gerekten yersiz uyuukluu bir yana, Gregor kendini tam anlam ile iyi hissediyordu. stelik adamakll ackmt. Gregor gerekten de, uzun bir uykudan sonra hl gereksiz yere sren o uykusunu alamamlk ve sersemlik hissi saylmazsa, kendini ok iyi hissediyordu; hatta kurt gibi evirmen tatschlich ackmt. kelimesini karm, besonders krftig ifadesi evirmen de, hala, sren iin onu ancak bir deyim kelimelerini eklemi, karlayacandan wirklich, ganz kelimelerini adamakll deyimini karmtr. Ayrca kullanmtr. Schlfrigkeit uyuukluk Ayrca anlam dklne yada miskinlik yerine neden olacandan ve gereksiz yere amlanarak o balac karlm yerine nokta uykusunu alamamlk ve kullanlmtr. sersemlik hissi olarak ve cmlenin tatschlich ve wirklich aktarlm kelimeleri ayn anlam anlalrln zorlatrmtr. ierdiinden ve her ikisi ayn besonders krftig ifadesi cmle iinde anlam iin onu ancak bir deyim bozacandan tatschlich karlayacandan kurt gibi deyimini kullanlmtr. kelimesi karlmtr. Bunlar gz nne alndnda Anlam dklne neden evirmenin gereksiz ekleme ve olacandan ve balac karma yapmadndan karlm yerine noktal virgl hareket edilirse bu cmle kullanlmtr. Ancak genel anlam ve yap bakmndan anlamda orijinal cmlenin Uzun bir uykunun ardndan Gregor, kendini ok iyi hissediyordu stelik garip de bir itah vard, evirmen abgesehen von Schlfrigkeit ifadesini karmtr. Ayrca besonders krftig Hunger haben deyimi burada garip bir itah olmak anlamnda aktarlmtr. Sz konusu olan itah deil alktr. besonders krftig ifadesi de hibir surette garip anlamna gelmez. Dolaysyla cmle anlalmamtr. Cmle anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rtmeyen bir eviridir.

109

kaynak metinle rtmektedir. 47 Als er dies alles in grter Eile berlegte, ohne sich entschlieen zu knnen, das Bett zu verlassen gerade schlug der Wecker dreiviertel sieben klofte es vorsichtig an die Tr am Kopfende seines Bettes. Yatakta, kalkaym m kalkmayaym m, diye duraksarken, bu dnceleri kafasnda yle bir anda evirip evirirken, saat da yediyi vurdu. Tam o sra, karyolasnn ba ucundaki kapya hafif hafif vuruldu. kalkaym m kalkmayaym m, duraksarken, kafasnda, yle bir anda, evirip evirirken, tam o sra, hafif hafif ifadeleri eklenmi, in grsster Eile, berlegte, entschliessen, dreiviertel, alles, vorsichtig kelimeleri karlmtr. karlan ve eklenilen kelimeler cmlenin anlam ve yapsn ciddi anlamda deitirmitir. Baz kelimeler, yani dreiviertel, in grsster Eile, alles, ohne hi evrilmezken, dier kelimelerin anlamlar da yanl ya da uyarlanarak aktarlmtr. berlegen iin dnmek yerine kafasnda evirip Btn bunlar byk bir acele ile dnrken, yataktan kmaya bir trl karar verememiti. Derken saat alt krk be oldu. Tam o srada yatann baucundaki kapya hafife vuruldu. evirmen bir trl, alt krk be, oldu, tam o srada, hafife kelimelerini eklemi, ohne zu, schlug, dreiviertel sieben, vorsichtig kelimelerini karmtr. Bunun yan sra evirmen cmlenin hem anlamna hem de yapsna ciddi mdahalede bulunmutur. Kaynak metinde nesne olan ohne zu yaps eviride temel cmle olarak aktarlm ve als zaman yan cmlesi bu cmleye balanmtr. Kesme iaretleri karlm, kaynak metindeki dreiviertel sieben yani yediye eyrek kala ifadesi alt krk be olarak aktarlmtr. Dolaysyla yazarn slubuna mdahale edilmitir.

anlam verilmitir. Yataktan kmaya bir trl karar veremeden tam o srada saat yediye eyrek kalay vurmutu- btn bunlar byk bir hzla ve telala kafasndan geirirken, yatann ba tarafnda bulunan kap dikkatle tklatld. evirmen bir trl, telala kelimelerini eklemitir. Bu eklemelerden bir trl ohne zu ifadesinden, dieri de in grsster Eile ifadesinden kaynaklanmaktadr. Her ikisi de anlalrlk asndan tamamlaycdr. Bu nedenle bu cmle kaynak metinle rtmektedir. Yataktan kalkp kalkmama konusunda kararszlklar yaarken, saat yediye eyrek kalay vurdu ve yatann baucundaki kapya dikkatle vuruldu. evirmen kalkmak, kararszlklar yaarken ifadelerini eklemi, dies alles, in grsster Eile, berlegte, ohne, entschliessen, knnen kelimelerini karmtr. ohne zu yapsn kararak ve ekledii kelimelerle cmlenin anlam ve yapsna ciddi mdahalede bulunulmutur. Ayrca saat .. vurdu ve kapya vuruldu ifadeleri anlam dklne neden olmaktadr. Cmle anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

110

evirmek, vorsichtig iin dikkatle yahut dikkatlice yerine hafif hafif, entschliessen iin karar vermek yerine duraksamak, verlassen iin de kalkmak yerine kmak ifadeleri kullanlmtr. Als zaman yan cmlesi yanl aktarlm, kesme iareti iindeki cmleye balanmtr. Cmle anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir. 48 Greor, rief es es Biri: Gregor, diye seslendi war die Mutter -, es annesiydi bu- saat yediye ist dreiviertel eyrek var. sieben. Cmle yapsnda deiiklik vardr. biri iki nokta st ste yerine diye seslendi biri olmalyd. es zamirinin burada biri olarak aktarlmas dorudur, nk sonrasnda o es aklanmaktadr. Cmle yap bakmndan kaynak metinle rtmemektedir.

schlug iin de vurdu yerine oldu kelimesi eklenmitir. Cmle anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

Gregor dedi bir ses, - Gregor, diye sesledi biri, annesiydi bu, yediye eyrek annesiydi - "yediye eyrek var. var. es zamirinin burada bir ses olarak aktarlmas evirmen kesme iaretlerini dorudur, nk sonrasnda o karmtr. es aklanmaktadr. Bu iaretler dilimizde pek alk Kesme iareti arasndaki bir ifade biimi olmadndan cmlede es karlmtr. karlm olabilir. Burada bu olarak Cmle yap ve anlam aktarlabilirdi fakat anlam bakmndan kaynak metinle rtmektedir. bozulmamtr. Cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmektedir.

"Gregor!" diye sesleniyordu bir ses. -annesiydi- "Saat yediye eyrek var. Kesme iareti arasndaki cmlede es karlmtr. Burada bu olarak aktarlabilirdi fakat anlam bozulmamtr. Cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmektedir.

111

49 Wolltest du nicht Trenine yetimeyecek misin? wegfahren? evirmen cmleyi uyarlayarak aktarmtr. Burada wegfahren ile kastedilen aslnda yola kmaktr, evden ayrlmaktr. Ayrca kontekste trenden bahsedilmemektedir. Dolaysyla kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir. 50 Die sanfte stimme! Ne tatl sesti bu. Yazar eksiltili bir cmle kullanmtr. Burada anlam birden fakl biimde aktarlabilir. Sz konusu olan o sesin ne kadar tatl ve sevgi dolu, yumuack olmasdr. Bu nedenle birebir aktarlamayacandan anlama en yakn olan bir ifade ekli seilmelidir. Dolaysyla kaynak metinle rten bir eviridir.

Trene yetimeyecek misin? evirmen cmleyi uyarlayarak aktarmtr. Burada wegfahren ile kastedilen aslnda yola kmaktr, evden ayrlmaktr. Ayrca kontekste trenden bahsedilmemektedir. Dolaysyla kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir. Ne tatl bir sesti! Yazar eksiltili bir cmle kullanmtr. Burada anlam birden fakl biimde aktarlabilir. Sz konusu olan o sesin ne kadar tatl ve sevgi dolu, yumuack olmasdr. Bu nedenle birebir aktarlamayacandan uyarlama bir eviri yaplabilir. Dolaysyla kaynak metinle rten bir eviridir.

Yola kmayacak mydn sen? Burada wegfahren ile kastedilen aslnda yola kmaktr, evden ayrlmaktr. Dolaysyla kaynak metinle rten bir eviridir.

Sen ie gitmeyecek misin?" evirmen cmleyi uyarlayarak aktarmtr. Burada wegfahren ile kastedilen aslnda yola kmaktr, evden ayrlmaktr. Dolaysyla kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

Annesinin u yumuak sesi! Yazar eksiltili bir cmle kullanmtr. Burada anlam birden fakl biimde aktarlabilir. Sz konusu olan o sesin ne kadar tatl ve sevgi dolu, yumuack olmasdr. Bu nedenle birebir aktarlamayacandan uyarlama bir eviri yaplabilir. Dolaysyla kaynak metinle rten bir eviridir.

Ne yumuak bir sesti bu! Yazar eksiltili bir cmle kullanmtr. Burada anlam birden fakl biimde aktarlabilir. Sz konusu olan o sesin ne kadar tatl ve sevgi dolu, yumuack olmasdr. Bu nedenle birebir aktarlamayacandan uyarlama bir eviri yaplabilir. Dolaysyla kaynak metinle rten bir eviridir.

112

Die Verwandlung 51

T 1 Deiim (V.GNYOL) Erst in der Gregor, lm andran derin Abenddmmerung erwachte bir uykudan uyand zaman Gregor aus seinem schweren ortalk alaca karanlkt. ohnmachtshnlichen Schlaf.

T 2 Deiim T 3 Dnm (A.GELEN) (E.T.GNEY) Gregor baygnl benzeyen Gregor, baygnla benzer ar uykusundan uyand derin uykusundan ancak zaman ortalk kararmaya akamn alacakaranlnda balamt. uyand.

T 4 Dnm (O.CAKMAKCI) Gregor, derin uykusundan uyandnda, hava iyice kararmt.

evirmen hem cmle yapsna hem de anlamna ciddi mdahalede bulunmutur. ohnmachshlich kelimesi baygnla benzeyen yerine lm andran olarak aktarlmtr, yani anlam deimitir. Ayrca kaynak metinde zaman, ortalk kelimeleri yer almamaktadr. zaman kelimesinin eklenilmesi sanki kaynak metinde bir als zaman yan cmlesi varm gibi gstermektedir. Halbuki kaynak metinde hibir yan cmle mevcut deil. Bunun dnda kaynak metin devrik cmledir, fakat Trkeye yan cmle, yani orta

evirmen cmlenin anlamn deitirmitir. zaman kelimesinin eklenilmesi sanki kaynak metinde bir als zaman yan cmlesi varm gibi gstermektedir. Halbuki kaynak metinde hibir yan cmle mevcut deil. Ayrca erst kelimesi karlm, in der Abenddmmerung, yani akamn alaca karanlnda ifadesinin anlam deitirilerek ortalk kararmaya balamt cmlesi eklenmitir. Bunun dnda kaynak metin devrik cmledir, fakat Trkeye yan cmle, yani orta eklenmi, dolaysyla cmle yaps deimitir. 113

Bu cmle kaynak metinle anlam olarak rtmektedir, ancak kaynak metindeki cmle devriktir. Dolaysyla slup, yani cmle yaps rtmemektedir.

evirmen ohnmachshlich, erst ve in der Abenddmmerung kelimelerini karm, yeni bir cmle, yani hava iyice kararmt cmlesini eklemitir. uyandnda ifadesinin yani orta kullanm sanki kaynak metinde bir als zaman yan cmlesi varm gibi gstermektedir. Dolaysyla evirmenin cmleye ciddi bir mdahelesi olmutur. Bu cmle yap ve anlam bakmndan uyarlama bir eviridir.

eklenmi, dolaysyla cmle yaps deimitir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak cmleyle rtmeyen bir eviridir.
52 Er wre gewi nicht viel spter auch ohne Strung erwacht, denn er fhlte sich gengend ausgeruht und ausgeichlafen, doch sclien es ihm, als hrte ihn ein flchtiger Schritt und ein vorsichtiges Schlieen der zum Vorzimmer fhrenden Tr geweckt. Rahatsz edilmemi olsa bile, yine de uyanacakt. Uykusunu alm, iyice dinlenmiti. Bununla birlikte, sanki hafif ayak seslerinden, hol kapsnn dikkatle evrilen anahtar gcrtsndan uyanmt.

Bu cmle yap ve anlam bakmndan orijinal cmleyle rtmeyen bir eviridir.

Rahatsz edilmemi bile olsa ok gemeden uyanacakt. nk yeteri kadar dinlenmi ve uykusunu almt. Ama ona gre, hafif ayak seslerinden ve hole alan kapda anahtarn dikkatle evrilmesinden uyanm gibiydi.

Kaynak metinden pek ok kelimenin karld ve yeni kelimeler eklenildii grlmektedir. nicht viel spter, denn, fhlte, doch, fhrenden, schien, Schritt, Schliessen kelimeleri karlm, bununla birlikte, ayak sesleri, evrilen, anahtar gcrtsndan kelimeleri eklenmitir. karlan ve eklenilen kelimelerin okluundan da anlalaca zere evirmenin cmle anlam

Kaynak gewiss karlmtr. Schritt kelimesi oullatrlm ve sesler olarak aktarlmtr. Ayrca Schliessen bu cmlede anahtarn evrilmesi biiminde yanl evrilmitir. Halbuki burada kapnn kapatlmas sz konusudur. Kaynak metinde cmleler virgl ile dizimlenmitir.

Dardan gelen grltler olmasayd da az sonra uyanacakt elbette, nk kendisini yeterince dinlenmi hissediyordu ve uykusunu almt. Buna ramen, bir an belirip kaybolan bir ayak sesi ve holn dikkatle kilitlenen kapsndan gelen sesler uyanm metindeki yznden olabileceini dnd. kelimesi

Onu uyandran sesler olmasayd da bir sre sonra kendiliinden uyanacakt. nk kendini yeterince dinlenmi hissediyordu. Ayak sesleri ve hol kapsnn kapanma sesini duydu.

evirmen dardan gelen, gelen sesler yznden, olabileceini, dnd ifadelerini eklemitir. Denn ile balayan temel cmlede fhlte sich yklemi her iki sfat ayn cmlede toplamaktadr. Ancak evirmen yazarn slubuna mdahele etmi, ilk sfat fhlte sich

Kaynak metinden pek ok kelimenin karld grlmektedir. gewiss, ausgeschlafen, doch, es schien ihm, als htte ihn, cmlesi karlmtr. evirmen cmleye ciddi mdahelede bulunmu, cmleyi ksaltma ve yorumlayarak aktarma yoluna gitmitir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan uyarlama bir eviridir.

114

ve yapsna ciddi mdahelesi sz konusudur. Denn ile balayan temel cmlede fhlte sich eylemi karldndan kaynak metindeki sfatlam fiiller ausgeruht ve ausgeschlafen yap olarak deiiklie uram ve Trkeye yklem olarak aktarlm, dolaysyla yeni cmle eklenmitir. Bir sonraki cmlede de es schien ihm cmlesi karlm, yklem deimitir. Kaynak metinde cmleler virgl ile dizimlenmitir. evirmen her temel cmleyi noktayla bitirmi, yani noktalama deiimi yapmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan uyarlama bir eviridir.

evirmen her temel cmleyi noktayla bitirmi, yani noktalama deiimi yapmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan uyarlama bir eviridir.

yklemi ile kullanm, dier sfat ise yap olarak deiime uram ve yklem olmutur, dolaysyla yeni cmle eklenmitir. Ayrca Schliessen bu cmlede kapatmak anlamna gelmektedir. evirmen bu kelimenin yerini ve anlamn deitirmitir. Kaynak metine uyan bir eviri u ekilde olurdu: kapnn dikkatle kapatlmasndan Bu ekilde gelen sesler ifadesinin eklenilmesine gerek kalmayacakt. Bunun dnda dardan gelen ifadesinin de eklenilmesi gereksizdir, nk Strung, yani grltnn daha dorusu rahatszln cmle devamnda akland grlmektedir. Kaynak metinde cmleler virgl ile dizimlenmitir. evirmen her temel cmleyi noktayla bitirmi, yani noktalama deiimi

115

yapmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen bir eviridir.
53 Der Schein der elektrischen Straenlampen lag bleich hier und da auf der Zimmerdecke und auf den hheren Teilen der Mbel, aber unten bei Gregor war es finster. Elektrikli tramvayn klar, tavann urasna burasna, eyalarn st blmlerine soluk soluk lekeler halinde konuyordu. Eyalarn alt blmleriyse, Gregorun bulunduu yer gibi, kap karanlkt. Sokaktaki elektrik lambalarnn soluk , oda tavannn orasna burasna, mobilyalarn st ksmlarna dyordu. Ama Gregor'un bulunduu yer kapkaranlkt. Elektrikli sokak lambasnn klar odann tavann ve mobilyalarn st taraflarn ksmen aydnlatyordu ama Gregorun bulunduu yer, aalar kapkaranlkt. Sokak lambasnn soluk , odann tavanna ve eyalarn st ksmlarna yer yer vuruyordu. Aas, yani Gregorun bulunduu yer karanlkt.

Cmle anlalmamtr. evirmen kelimelerin ve cmlenin anlamn deitirmitir. Kaynak metinde tramvay, eyalarn alt blmleri, gibi, lekeler halinde ifadeler yer almamakla birlikte Schein, Strassenlampen, Zimmerdecke, unten, aber kelimeleri karlmtr. Strassenlampen yani sokak lambalar burada tramvay klar olarak yanl aktarlm kelime ve cmlenin anlamn

evirmen unten kelimesini karm ve noktalama deiimi yapmtr. Ayrca elektrische Strassenlampen tamlamasn elektrikli sokak lambalar yerine sokaktaki elektrik lambalar olarak aktarmtr. Cmlede noktalama deiimi de yaplmtr. Fakat cmle genel itibariyle rtk bir eviridir.

Kaynak metinden bleich, hier und da ifadeleri karlm, ksmen, bulunduu yer, aydnlatyordu kelimeleri eklenmitir. Ayrca kelimelerin anlamlarnda da deiiklik yaplmtr. Strassenlampen tekil, Schein oul olarak, bleich soluk yerine ksmen, unten aada/aas yerine aalar, lag dyordu ise aydnlatyordu olarak aktarlmtr. Bu cmle anlam olarak ksmen kaynak metinle

Kaynak metinden elektrisch, aber kelimesi karlm, yani, bulunduu yer, vuruyordu kelimeleri eklenmitir. lag dyordu yerine vuruyordu olarak aktarlmtr, bu balamda isabetlidir. Cmlede noktalama deiimi de yaplmtr. Fakat cmle genel itibariyle kaynak metinle rten bir eviridir.

116

deitirilmitir. Ayrca lag eylemi yanl ifade edilmitir. Cmlede dyordu ifadesi daha yerinde olurdu. Mbel yani mobilyalar da eyalar olarak aktarlmtr. evirmen unten bei Gregor yani aada Gregorun olduu yer yerine eyalarn alt blmleri Gregorun bulunduu yer gibi olarak serbest biimde aktarmtr, yani yeni cmle eklemitir. Cmlede noktalama deiimi de yaplmtr. evirmenin ciddi mdahelesi bulunan bu cmle yap ve anlam bakmndan uyarlama bir eviridir.
54 Langsam schob er sich, noch ungeschickt mit seinen Fhlern tastend, die er erst jetzt schtzen lernte, zur Tre hin, um nachzusehen, was dort geschehen war. Olup bitenleri anlamak iin kapya doru yava yava srnmeye balad. Antenleriyle teyi beriyi acemice yokluyordu. Bunlarn ne ie yaradklarn anlamt sonunda. Gregor, neler olup bittiini renmek iin kapya doru yava yava srnd. Artk ne ie yaradklarn rendii antenleriyle acemice etraf yokluyordu.

rten bir eviridir.

Gregor neler olduunu grmek iin, deerini ancak anlamaya balad duyargalaryla etraf yoklayarak, kendini beceriksizce kapya doru srkledi.

Ne ie yaradn imdi anlad antenleriyle evreyi koklayarak kapya doru ilerledi.

evirmenin cmleye ciddi mdahelesi vardr. Cmle

117

evirmenin cmleye ciddi mdahelesi vardr. Cmle yapsnda ve anlamnda deiklie gidilmitir. Kaynak metinde olmayan balad, anlamak, teyi beriyi, sonunda kelimeleri eklenmi, erst jetzt, nachzusehen ifadeleri karlmtr. Nachzusehen ifadesi burada grmek yerine anlamak olarak, erst jetzt ifadesi de ancak imdi yerine sonunda olarak aktarlmtr. sich schieben cmlede srnd olarak ifade edilebilirdi, ancak evirmen balad yklemini eklemitir. Cmle yapsnda da nemli deiiklikler mevcut. Eksiltili cmle noch ungeschickt tastend, eviri metninde kelime ekleyerek temel cmle olarak aktarlmtr, yani yeni cmle. Bunun dnda , die er lernte ilgi cmlesi

evirmen Gregor, renmek, artk, etraf kelimeleri eklenmi, erst jetzt, nachzusehen ifadeleri karlmtr. etraf kelimesi tastend kelimesi yoklamak ile yeterince ifade edilemeyeceinden ve anlam tam olarak verilemeyeceinden eklenmitir. erst jetzt ifadesi ancak imdi yerine artk olarak, nachzusehen ifadesi burada grmek yerine renmek olarak aktarlmtr. Cmle yapsnda da deiiklikler yaplmtr. noch tastend eksiltili cmle temel cmle olarak aktarlmtr. Cmledeki tastend sfat ykleme dntrlmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan uyarlama bir eviridir.

Kaynak metinde olmayan Gregor, etraf kelimeleri eklenmitir. etraf kelimesi tastend kelimesi yoklamak ile yeterince ifade edilemeyeceinden ve anlam tam olarak verilemeyeceinden eklenmitir. eviri metnindeki ungeschickt yani beceriksizce kelimesi yanl yerde aktarlmtr. Kaynak metinde beceriksizce kelimesi duyargalarla ilintilidir. Yani acemice duyargalaryla etraf yokladndan bahsedilmektedir, nk bunlarn deerini yeni kefetmitir Gregor. Dolaysyla yanl yerde evrilmitir. evirmen kaynak metinin cmle yapsna uymutur. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

karlm ve cmle anlam deitirilmitir. Langsam schob er sich, um nachzusehen, was dort geschehen war ifadeleri karlm, yani cmle yaps ve anlam deimitir. Ayrca antenlerle evreyi koklamyor yokluyor Gregor, yani yanl ifade edilmitir. evirmenin ciddi mdahelesi bulunan bu cmle yap ve anlam bakmndan uyarlama bir eviridir.

118

temel cmleye dntrlmtr. Bu cmle anlam ve yap olarak kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.
55 Seine linke Seite schien eine einzige lange, unangenehm spannende Narbe und er mute auf seinen zwei Beinreihen regelrecht hinken. Sol yan, sanki batan baa uzun bir yarayd. ylesine szlayp acyordu. Btn bir sra ayacklar aksyordu. Sol yan sanki batanbaa uzun bir yarayd, tmyle szlyordu, iki dizi, bacaklarnn stnde denge kurup aksayarak ilerlemek metinden zorunda kald. Sol taraf tatsz bir kaslma hali yaratan tek para bir yarayd sanki; iki sra baca zerinde, tam anlamyla topallayarak yrmesi gerekiyordu. Gvdesinin sol taraf batan baa yaralanmt. Ayaklar aksyordu.

Kaynak unangenehm, spannende, einzige, zwei, Beinreihen, regelrecht kelimeleri karlm, ylesine szlayp acyordu cmlesi ve btn bir sra ifadesi eklenmitir. schien yklemi imek fiiline dntrlmtr. sabetlidir, nk gibi grnyordu yerine tercih edilmi bir ifade biimidir. Ancak kaynak metinden karlan ve eklenilen kelimelerin saysnn fazlallna bakldnda cmlenin anlamnn ve

Kaynak metinden unangenehm, spannende, einzige, regelrecht kelimeleri karlm, tmyle szlayyordu cmlesi ve stnde denge kurup, ilerlemek ifadeleri eklenmitir. tmyle szlayyordu ve stnde denge kurup, ilerlemek ifadeleri kaynak metinde hibir ekilde yer almamaktadr, tamamen yeni ifadelerdir. ilerlemek ifadesi hinken fiilinden kaynaklanmaktadr, yani 119

evirmen hali yaratan, yrmesi kelimelerini eklemitir. Bunlardan yrmesi ifadesi hinken fiilinden kaynaklanmaktadr, yani sadece topallamak ifadesi anlalmay zorlatrmaktadr. hali yaratan ifadesi de schien yklemi sanki ve -imek fiiliyle yeterince ifade edilemeyecei dncesiyle eklenmitir. Bu cmle anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rten bir eviridir.

Kaynak metinden unangenehm, spannende, einzige, regelrecht, Narbe, lange, zwei, Beinreihen kelimeleri karlm, gvdesinin, yaralanmt ifadeleri eklenmitir. Bu eklenilen kelimelerden yaralanmt ifadesi Narbe kelimesinden alnt yaplmtr, fakat bu durumda bile ciddi bir anlam ve yap farkll vardr. Biri yklem, dieri isimdir. Ayrca yaralanmak sanki sich verletzen gibi aktarlmtr. Kaynak metinden karlan ve eklenilen

yapsnn deitii grlmektedir. evirmenin ciddi mdahelesi olan bu cmle anlam ve yap olarak kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

sadece aksamak ifadesi anlalmay zorlatrmaktadr. karlan ve eklenilen kelimeler cmlenin anlamn deitirmitir. evirmenin ciddi mdahelesi olan bu cmle anlam ve yap olarak kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.
Bacacklarnn biri, gndzn olaylar srasnda ar yaralanmt. Bir tekinin yaralanmas da mucize saylrd hani. Yaral bacan cansz bir organ gibi srklyordu. Ayrca bacaklarndan biri de, leden nceki olaylarda ar bir yara almt geri bir tek yarayla kurtulmu olmas mucize saylrd- ve bu yaral bacak, cansz bir para gibi bedeninin arkasndan srkleniyordu.

kelimelerin saysnn fazlallna bakldnda cmlenin anlamnn ve yapsnn ciddi anlamda deitii grlmektedir. evirmenin ciddi mdahelesi olan bu cmle anlam ve yap olarak kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.
Ayaklarnn biri kapdan girmeye alrken olduka zedelenmiti, -Sadece birinin zedelenmi olmas mucizeydicansz bir ekilde arkasndan srkleniyordu.

56

Ein Beinchen war brigens im Laufe der vor |26| mittgigen Vorflle schwer verletzt worden - es war fast ein Wunder, da nur eines verletzt worden war - und schleppte leblos nach.

Ayacklarndan biri, gndzk o kazada adamakll zedelenmi bir tekinin zedelenmi olmas bir mucizeydi dorusucansz bir organ gibi yerde srkleniyordu.

evirmen gndzk, o, adamakll, kazada, dorusu, gibi, yerde kelimelerini eklemi, schwer, mittgigen, vor, brigens, fast, nur kelimelerini karmtr. Bu kelimelerden mittgigen yani len kelimesi gndz olarak ifade edilmitir, yani evirmen

evirmen gndzn, saylrd, hani, yaral bacan, bir organ gibi kelimelerini eklemi, mittgigen, vor, brigens, fast, nur kelimelerini karmtr. lk cmledeki gndzn olaylar allm bir ifade biimi deildir. gndzk olaylar daha dorudur. Ayrca 120

evirmen yara almak, geri, bir tek yarayla, kurtulmu olmas, saylrd, bu yaral bacak, bir para gibi, bedeninin arkasndan ifadelerini eklemi, fast, nur kelimelerini karmtr. Ayrca kelimelerin anlam ve yaplarnda da deiiklik sz konusudur.

evirmen cmleye ciddi mdahelede bulunmu. lk cmle kaynak metinde yer almamaktadr, yani yeni cmledir. Bunun dnda fast kelimesi karlm bir ekilde eklenmitir. und ile balayan ortak zne ve tmlee sahip cmle etken cmleden edilgen cmleye

kelimenin anlamn deitirmitir. Kesme iareti iindeki cmleden fast, nur kelimeleri karlm ve cmle devrik cmleye dntrlmtr. nachschleppen burada yerde srklemek deil cansz bir organ gibi arkasndan srklemek anlamndadr. und nach. Cmlesi etken cmle iken edilgen cmleye dntrlmtr. Bu cmle anlam ve yap olarak kaynak metinle rtmeyen bir eviridir.

mittgigen gndz deil len anlamna gelmektedir. Kesme iareti karlm noktalama deimitir. und ile balayan ve ilk temel cmle ile ortak zneye ve tmlee sahip cmlede nachschleppen fiilinin aktarm zordur. Bu nedenle Trkede tam olarak anlalamayacandan ve cmlenin znesinin ve tmleinin ortak olmasndan dolay evirmen kelime eklemitir. Ancak eklenilen yaral bacan ve bir organ gibi kelimere ramen cmlenin yklemi tam olarak aktarlamamtr. Sadece srklemek yeterli deildir. Burada gvdesinin arkasndan ifadesi eklenilmesi uygun olurdu. Ayrca kesme iareti iindeki cmlenin yklemi deimi, imek yerine saylmak

verletzt worden, yani cmlenin yklemi isimletirilmi yara olarak aktarlmtr. Kesme iareti iindeki cmlede eines yani birinin ifadesi bir tek yarayla biiminde ifade edilmi ve eklenen dier kelimerle kurtulmu olmas ve saylrd ile de cmlenin anlam deitirilmi, yani yeni cmle eklenmitir. Son cmledeki eklemeler ise ortak zne ve tmleden kaynaklanmaktadr. Anlalr olmasn salamak iin eklenmitir ancak bununla birlikte etken cmle edilgen cmleye dntrlmtr. Bu cmle anlam ve yap olarak kaynak metinle rtmeyen bir eviridir.

dntrlmtr. Bu cmle anlam ve yap olarak kaynak metinle rtmeyen bir eviridir.

121

fiili kullanlmtr. Bu cmle anlam ve yap olarak kaynak metinle rtmeyen bir eviridir.
57 Erst bei der Tr merkte er, was ihn dorthin eigentlich gelockt hatte; es war der Geruch von etwas Ebarem gewesen. Ancak kapnn yanna varnca, kendini oraya neyin ektiini anlad: Yemek kokusuydu bu. Kendisini oraya eken eyin ne olduunu ancak kapnn yanna varnca anlad. Yemek kokusuydu bu. Gregor ancak kapya vardnda kendisini oraya eken eyin ne olduunu anlad; yenilebilir bir eyin kokusuydu bu. Gregor kapya vardnda kendisini oraya ekenin yemek kokusu olduunu anlad.

Kaynak metinde yanna, varnca, yemek kelimeleri yer almamaktadr, eigentlich, bei, etwas, Essbarem kelimeleri de karlmtr. Bu kelimelerden Essbarem yani yenilecek anlam deitirilmi, yemek olarak aktarlmtr. Ayrca ilk temel cmleye orta eklenmi, dolaysyla kaynak metinde olmayan bir als zaman yan cmlesi eklenmitir. Bunun dnda bei yani de/da neben yani yanna olarak evrilmitir. etwas Essbarem bu

Kaynak metinde yanna, varnca, yemek kelimeleri yer almamaktadr, eigentlich, bei, etwas, Essbarem kelimeleri de karlmtr. Bu kelimelerden Essbarem yani yenilecek anlam deitirilmi yemek olarak aktarlmtr. Ayrca ilk temel cmleye orta eklenmi, dolaysyla kaynak metinde olmayan bir als zaman yan cmlesi eklenmitir. Bunun dnda bei yani de/da neben yani yanna olarak evrilmitir. etwas Essbarem bu 122

evirmen Gregor, vardnda kelimelerini eklemi, eigentlich, bei kelimelerini karmtr. Ayrca ilk temel cmleye orta yani vardnda eklenmi, dolaysyla kaynak metinde olmayan bir als zaman yan cmlesi eklenmitir. Bu cmle ksmen uyarlama bir eviridir.

evirmenin cmleye ciddi mdahelesi sz konusudur. Kaynak metin iki temel cmleden oluurken evirmen ilk cmleyi bir ilgi cmlesi gibi aktarmtr, yani hem yap hem de anlam deimitir. Ayrca Gregor, vardnda kelimeleri eklenmi ve was, eigentlich, erst, etwas kelimeleri karlmtr. Temel cmleye orta yani vardnda eklenmi, dolaysyla kaynak metinde olmayan bir als zaman yan cmlesi eklenmitir. Bu cmle anlam ve yap olarak kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir

cmlede yenilebilecek ey olarak aktarlmalyd. Cmlede noktalama da deimitir. Bu cmle anlam ve yap olarak kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.
58 Denn dort stand ein Napf mit Orackta bir anak ekerli ser Milch gefllt, in den st duruyordu. inde beyaz kleine Schnitten von ekmek paralar yzyordu. "Weibrot schwmmen.

cmlede yenilebilecek ey olarak aktarlmalyd. Cmlede noktalama da deimitir. Bu cmle anlam ve yap olarak kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.
Orada ekerli stle dolu bir nk kapnn eiinde, kase duruyordu. Stn iinde francala paral yzen iinde beyaz ekmek st dolu bir kse duruyordu. paralar yzyordu.

eviridir.

Kapnn yannda, iinde ekmek paracklarnn olduu bir kap ekerli st vard.

evirmen denn, gefllt, kleine kelimelerini karmtr. in den schwmmen ilgi cmlesini temel cmle olarak aktarm ve cmlenin yapsna ve anlamna mdahele etmitir. Bu cmle anlam ve yap olarak kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

evirmen denn, kleine kelimelerini karmtr. in den schwmmen ilgi cmlesini temel cmle olarak aktarm ve cmlenin yapsna ve anlamna mdahele etmitir. Bu deiiklikten dolay stn iinde ifadesi eklenmitir. Bu cmle anlam ve yap olarak kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.
Sevincinden nerdeyse kahkahay koyuverecekti. nk sabahtan beri ok ackmt. Kafasn hemen

Kaynak metinde kapnn eiinde ifadesi yoktur, dort, sss, klein kelimeleri karlmtr. dort yani orada ile neyin kastedildii yeterince anlalmaz dncesiyle kapnn eiinde ifadesi eklenmi olabilir. Bu cmle anlam ve yap olarak kaynak metinle rten bir eviridir.

Kaynak metinde kapnn yannda, olduu ifadeleri yoktur, kleine, Weissbrot, schwmmen kelimeleri karlmtr. yani beyaz ekmek yada francala sadece ekmek olarak aktarlmtr. Bu cmle anlam ve yap olarak kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.
Gregor sevincinden ne yapacan bilemedi, karn iyice ackmt. Ban gzleri kapanana kadar

59

Fast hatte er vor Freude gelacht, denn er hatte noch greren Hunger, als am Morgen, und gleich tauchte er

Sabahtan beri itah korkun kabarmt. Sevinten nerdeyse katlacakt. Kafasn, ta gzlerine kadar

O an neredeyse sevinten glecekti, nk sabaha kyasla daha da at. Ban hemen, gzlerinin hizasna

123

seinen Kopf fast bis ber die anan iine daldrd. Augen in die Milch hinein.

hemen gzlerine kadar kadar stn iine daldrd. stn iine daldrd.

stn iine daldrd ve ayn anda karmas bir oldu.

evirmen sabahtan beri itah korkun kabarmt cmlesini ve anan iine ifadesini eklemi, denn er Morgen cmlesi ve und, gleich, in die Milch ifadeleri karlmtr. karlan ve yerine uyarlanarak eklenilen cmle kaynak metni anlam bakmndan deitirmitir. in die Milch yani stn iine karlp yerine de anan iine ifadesi konulmutur. Ayrca kaynak metindeki cmle sralamas izlenmemitir, yani cmle yapsna ciddi mdahele sz konusudur. Bunun dnda sevinten katlmak pek allm bir ifade biimi deildir. Genelde glmekten katlmak ifadesi kullanlmaktadr. Bu cmle anlam ve yap

eviri anlam olarak ksmen rtmektedir, nk noch grsserem Hunger haben, als am Morgen burada sabahtan beri ok ackmak deil sabahkinden daha ok ackmak anlamna gelmektedir, yani bu ksmda bir anlam sapmas sz konusudur. Noktalama da deimitir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rtmektedir.

evirmen o an ifadesini eklemi, und karlm yerine nokta iareti kullanlmtr. Bu cmle kaynak metinle rtmektedir.

evirmen yeni cmle eklemitir. Kaynak metindeki ifadelere rastlanlmamaktadr. Cmleler uyarlanarak Trkeye aktarlmtr, dolaysyla evirmenin cmleye ciddi mdahelesi sz konusudur. Bu cmle anlam ve yap olarak kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

124

olarak kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

60 Aber bald zog er ihn enttuscht wieder zurck; nicht nur, da ihm das Essen wegen seiner heiklen linken Seite Schwierigkeiten machte - und er komite nur essen, wenn der ganze Krper schnaufend mitarbeitete-, so schmeckte ihm berdies die Milch, die sonst sein Liebngsgetrnk war, und die ihm gewi die Schwester deshalb herein gestellt hatte, gar nicht, ja er wandte sich fast mit Widerwillen von dem Napf ab und kroch in die Zimmermitte zurck. Ama daldrmasyla Ama hemen Ama bir an sonra, hayal kaldrmas bir oldu: u ardndan hayal krkl ile krkl iinde tekrar geri szlayan sol br yok mu, ban geri ekti. Yaral olan ekildi; bunu sadece, bana dert ayordu. Yemek sol yan yemek yemesini incinmi olan sol br yerken btn gvdesi gletiriyordu. Yemek yemek yemesini sarsntlar geiriyor, yerken btn bedeni gletirdii iin azndan hrltlar kyordu. titriyor, azndan hrltlar yapmamt yemeini, stelik ste de artk kyordu. stelik st de ancak btn bedenini ie dayanamaz olmutu. Oysa ok severdi. Herhalde kz katarak, sesli solumalar eskiden ste baylrd. kardei bu yzden ona st eliinde yiyebiliyordu- en Krkarde de muhakkak getirmiti. Oysa imdi stten sevdii ey olan ve kz bunu dnerek st hi holanmad. Tiksinerek kardeinin mutlaka bu hazrlamt. Gregor, st basn kaseden kard ve nedenle getirmi olduu anandan tiksinti ile ban odann ortasna kadar stn tad da hi houna kaldrd, srne srne srnerek gitti. gitmemiti; neredeyse odann orta yeren doru tiksintiyle kendini kseden gitti. Kaynak metinden geri att ve yeniden odann wieder, heiklen, wegen, ortasna doru srnd. Yaralanan gvdesi yemek yemesini engelliyordu, azndan da hrltlar kyordu. Ayrca stten de hi holanmamt. Oysa en sevdii iecekti st, kukusuz kz kardei de bunu bildii iin getirmiti. St kabna neredeyse tiksintiyle bakt ve tekrar srnerek odann ortasna gitti.

Kaynak metinden enttuscht, wieder, heiklen, wegen, wenn der mitarbeitete, Lieblingsgetrnk karlmtr. evirmen pek ok kelimenin anlamn deitirmi yada kelimeyi tamamen karmtr. Ayrca kaynak metinde olmayan yeni cmleler eklenmitir.

wenn der mitarbeitete, Lieblingsgetrnk karlmtr. evirmen pek ok kelimenin anlamn deitirmi yada kelimeyi tamamen karmtr. Ayrca kaynak metinde olmayan yeni cmleler eklenmitir. Cmleler ve kelimeler Trkeye yorumlanmtr. 125

Kaynak metinden ihn kelimesini karmtr. Bu kelimeyi kararak cmlenin anlamn da deitirmitir, nk ihn burada kafasn geri ektiini anlatyor. evirmen ise geri ekildi olarak aktarmtr. Ayrca schnaufend burada

evirmen pek ok kelimenin anlamn deitirmi yada kelimeyi tamamen karm yada yeni kelime eklemitir. Ayrca kaynak metinde olmayan yeni cmleler eklenmitir. Cmleler ve kelimeler Trkeye yorumlanmtr. Bu cmle anlam ve yap olarak kaynak metinle rtmeyen ciddi mdahelelerin olduu uyarlama bir eviridir.

Cmleler ve kelimeler Trkeye yorumlanmtr. Bu cmle anlam ve yap olarak kaynak metinle rtmeyen ciddi mdahelelerin olduu uyarlama bir eviridir.
61 Im Wohnzimmer war, wie Gregor durch die Trspalte sah, das Gas angezndet, aber whrend sonst zu dieser Tageszeit der Vater seine nachmittags erscheinende Zeitung der Mutter und manchmal auch der Schwester mit erhobener Stimme vorzulesen pflegte, hrte man jetzt keinen Laut. Yemek odasnda gaz lambas yanyordu. Gregor, kapnn atlaklarndan grebiliyordu. Her zaman, bu vakitler babas, evdekilere yksek sesle gazete okurdu. imdiyse ses seda kmyordu.

Bu cmle anlam ve yap olarak kaynak metinle rtmeyen ciddi mdahelelerin olduu uyarlama bir eviridir.

soluyarak anlamndadr. eviride ise sesli solumalar eliinde olarak aktarlmtr. Bu cmle anlam ve yap olarak kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.
Gregorun kap aralndan grp anlad kadaryla salonda bir gaz lambas yanyordu; genelde gnn bu saatlerinde babas, leden sonra kan gazetesinden, annesine ve bazen de kz kardeine bir eyler okurdu; oysa imdi t kmyordu. Kap aralndan oturma odasnda gaz lambalarnn yandn grd Gregor. Kz kardeinin ona bahsettii, uzaktayken de mektuplarnda yazd gibi, gnn bu saatinde babas, annesi ve kardeine yksek sesle gazeteleri okurdu. imdi ise hi ses duyulmuyordu.

Kaynak Trspalte, aber, Tageszeit, nachmittags erscheinende, der Mutter, manchmal, auch der Schwester, sonst kelimeleri karlm, atlaklarndan, , her zaman, evdekilere ifadeleri eklenmitir. Trspalte kap aral yerine kapnn atlaklar, zu dieser Tageszeit gnn bu

Oturma odasnda gaz lambas yanyordu. Gregor, kapnn atlak yerinden grebiliyordu. Her zaman gnn bu saatinde babas, aksam gazetesini annesine, bazen onunla birlikte kz kardeine yksek sesle okurdu. imdi ise ierden ses metinden seda gelmiyordu.

Kaynak metinden Trspalte, nachmittags erscheinende kelimeleri karlm, kapnn atlak yerinden, , ierden, akam gazetesi, gelmiyordu ifadeleri eklenmitir. Trspalte kap aral yerine kapnn atlak yerinden olarak aktarlmtr. Ayrca

Kaynak metinden mit erhobener Stimme kelimeleri karlm, anlad, bir eyler ifadeleri eklenmitir. wie rnekleme cmlesinde wie balacnn anlamn pekitirmek iin evirmen anlad ifadesini eklemitir. whrend zaman yan

evirmenin cmleye ciddi mdahalesi sz konusudur. Kaynak metinde nokta iareti ile ayrlm bir sonraki cmleyi bu cmle ierisinde aktarm ama cmlenin anlamn tamamen deitirmitir. Kaynak metinden aber, nachmittags

126

vaktinde yerine bu vakitler olarak aktarlmtr. Ayrca Gas burada gaz lambas kastedildiinden doru olarak ifade edilmitir. der Mutter ve der Schwester karlm yerine evdekiler ifadesi kullanlmtr. Wohnzimmer oturma odas iken evirmen yemek odas olarak aktarmtr. Bu eklenilen ve karlan kelimeler kadar anlam deitirilen kelimeler cmlenin anlamn deitirmitir. Bunun yan sra cmle yapsna da mdahalede bulunulmutur. wie rnekleme cmlesi temel cmle olarak aktarlmtr. whrend zaman yan cmlesi de temel cmleye dntrlmtr. evirmenin ciddi mdahelesi olan bu cmle anlam ve yap olarak

Gas burada gaz lambas kastedildiinden doru olarak ifade edilmitir. nachmittags erscheinende Zeitung akam gazetesi olarak aktarlmtr. Bunlarn yan sra cmle yapsna da mdahalede bulunulmutur. wie rnekleme cmlesi temel cmle olarak aktarlmtr. whrend zaman yan cmlesi de temel cmleye dntrlmtr. evirmenin cmle yapsna ciddi mdahelesi olan bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

cmlesi de temel cmleye dntrlmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rtmektedir.

erscheinende, manchmal, auch, sonst kelimeleri karlmtr. Ayrca Gas burada gaz lambalar olarak oul ifade edilmitir. Bunun yan sra cmle yapsna da mdahalede bulunulmutur. wie rnekleme cmlesi dass nesne cmlesi olarak yandn biiminde aktarlmtr. whrend zaman yan cmlesi de temel cmleye dntrlmtr. Bir sonraki cmleyi de buraya ekleyen evirmen o cmlenin de anlamn, dolaysyla bu cmlenin anlamn da tamamen deitirmitir. nk mektuplarnda bahsettii dorudur ama cmlede ayn zamanda bu okuma iinin artk belki de yaplmad belirtiliyor. evirmen belki imdi ise hi se duylmuyordu cmlesinden dolay bunu karm olabilir ama yazarn slubuna ciddi

127

kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

mdahalede bulunmutur bylelikle. evirmenin ciddi mdahelesi olan bu cmle anlam ve yap olarak kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.
Belki de, kz kardeinin ona her zaman anlatt ve mektuplarnda yazd bu okuma deti, son zamanlarda bsbtn terk edilmiti. Belki de artk, kz kardeinin kendisine srekli szn Bu cmle ettii ve yazd bu okuma cmleyle fasl yaplmaz olmutu. aktarlmtr. bir nceki birletirilerek

62

Nun vielleicht war dieses Vorlesen, von dem ihm die Schwcster immer erzhlte und schrieb, in der letzten Zeit berhaupt aus der bung gekommen.

Kimbilir belki de, kz kardeinin anlatt ya da mektuplarnda szn ettii o her zamanki gazete okumalar u son gnlerde evin adetleri arasndan bsbtn kalkmt.

evirmen kimbilir, ya da, her zamanki, gazete, u, mektuplarnda, gnlerde, szn ettii, evin adetleri arasndan bsbtn kalkmt ifadelerini eklemi ve nun, dieses, immer, Zeit, aus der bung kommen ifadelerini de karmtr. Bu ifadelerden bazlar tamamen karlmam ve uyarlanmtr. aus der bung kommen deyimi pratiini kaybetmek

evirmen mektuplarnda, adeti ifadelerini eklemi ve nun kelimesi de karmtr. aus der bung kommen deyimi pratiini kaybetmek anlamndadr. Burada anlatlmak istenen artk yaplmaddr. evirmen ise terk edilmiti biimide bir ifade kullanmtr. Vorlesen ise sadece okuma denildiinde pek anlalamayacandan 128

evirmen fasl kelimesini eklemi ve nun, berhaupt kelimelerini de karmtr. aus der bung kommen deyimi pratiini kaybetmek anlamndadr. Burada anlatlmak istenen artk yaplmaddr. evirmen ise yaplmaz olmutu biimide ifade etmitir. Vorlesen ise sadece okuma denildiinde pek anlalamayacandan evirmen okuma fasl olarak ifade etmitir.

anlamndadr. Burada anlatlmak istenen artk yaplmaddr. evirmen ise evin adetleri arasndan bsbtn kalkmt biimide bir ifade kullanmtr. Zeit zaman yerine gn, schrieb yazd yerine szn ettii olarak aktarlmtr. Vorlesen ise sadece okuma denildiinde pek anlalamayacandan evirmen gazete okumalar olarak ifade etmi, ama okuma kelimesini de oullatrmtr. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rtmektedir.
63 Aber auch ringsherum war es Ama her yanda ayn so still, trotzdem doch gewi sessizlik vard. Bununla die Wohnung nicht leer war. birlikte, evde birileri olmalyd.

evirmen okuma adeti olarak ifade etmitir. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rtmektedir.

berhaupt ise bsbtn aktarlabilirdi. Bu cmle bakmndan metinle rtmektedir.

burada olarak anlam kaynak ksmen

evirmen birlikte,

evirmen sessizlie gelmiyordu ifadelerini bununla evirmen tam, oysa, hi gmlmt ifadesini eklemi ve so, trotzdem, birileri kimsenin bulunmad eklemi ve ringsherum, ringsherum ifadelerini 129

Ama her tarafta tam bir Ama ev de kukusuz bo Ev bo deildi mutlaka ama sessizlik vard. Oysa evin olmad halde- tamamen hi ses gelmiyordu. iinde hi kimsenin sessizlie gmlmt. bulunmad sylenemezdi. evirmen hi,

olmalyd ifadelerini eklemi ve so, trotzdem, doch gewiss, leer, ifadelerini de karmtr. Bu ifadelerden bazlar tamamen karlmam ve uyarlanmtr. war nicht leer ifadesi bo deildi yerine burada birileri olmalyd, trotzdem ise halde yerine bununla birlikte olarak aktarlmtr. Ayrca war yklemi yani -imek fiili yerine var kullanlmtr. Kelime yaps da deitirilmitir. stil kelimesi sfat iken yaps deimi isim yaplmtr. trotzdem ile balayan yan cmle temel cmle olarak aktarlmtr. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rtmektedir.

sylenemezdi ifadelerini eklemi ve auch, so, trotzdem, doch gewiss, leer, ifadelerini de karmtr. Bu ifadelerden bazlar tamamen karlmam ve uyarlanmtr. war nicht leer ifadesi bo deildi yerine burada hi kimsenin bulunmad sylenemezdi, trotzdem ise halde yerine oysa olarak aktarlmtr. Ayrca war yklemi yani -imek fiili yerine var kullanlmtr. Kelime yaps da deitirilmitir. stil kelimesi sfat iken yaps deimi isim yaplmtr. trotzdem ile balayan yan cmle temel cmle olarak aktarlmtr. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rtmektedir.

auch ifadelerini de karmtr. Ayrca war still ifadesi yani sessizdi yerine sessizlie gmlmt olarak aktarlmtr. trotzdem ile balayan yan cmle kesme iareti ierisinde verilmi, dolaysyla cmle yaps deimitir. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rtmektedir.

de karmtr. Ayrca war still ifadesi yani sessizdi yerine hi ses gelmiyordu olarak aktarlmtr. stil kelimesi sfat iken yaps deimi isim yaplmtr. trotzdem ile balayan yan cmle temel cmle olarak aktarlmtr. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rtmektedir.

64

Was fr ein stilles Leben die Gregor, gzlerini u bizim aile ne kadar Ne sakin bir hayat yayor Ailem ne kadar sakin bir Familie doch fhrte," sagte karanlklara dikmi iinden: sessiz bir hayat sryor," bu aile, dedi kendi kendine yaam sryormu diye

130

sich Gregor und fhlte, whrend er starr vor sich ins Dunkle sah, einen groen Stolz darber, da er seinen Eltern und seiner Schwester ein solches Leben in einer so schnen Wohnung hatte verschaffen knnen.

Bizimkiler ne de sessiz yayorlar! diye geirdi, koltuklar kabard. nk anas da, babas da, kz kardei de bylesine gzel bir apartman dairesinde srdkleri bylesine sakin bir yaam kendisine borlu idiler.

dedi Gregor kendi kendine. nndeki karanln iine doru gzlerini dikmi bakarken, anasyla babasnn ve kz kardeinin byle gzel bir evde byle bir hayat srmesinden ve bu hayat onlara kendisinin salam olmasndan dolay koltuklar iyice kabard.

Gregor bir yandan karanla bo gzlerle bakarken; ayn anda da iinde, anne babasna ve kz kardeine byle gzel bir evde, bu yaam standartlarn salayabildii iin gl bir gven duygusu hissetti.

geirdi iinden. Byle gzel bir evde, bu rahat ve huzur dolu yaam Gregora borluydular. Gregor byk bir gurur duydu.

evirmen dikmi, iinden, diye geirdi, koltuklar kabard, nk, srdkleri, sakin, kendisine borlu idiler ifadelerini eklemi ve sah, sagte, fhlte, starr, einen grossen Stolz darber, verschaffen knnen ifadelerini karmtr. Bu ifadelerden bazlar tamamen karlmam, anlamlar deitirilmitir. sah starr ins Dunkle durgun bir ekilde karanla doru bakt yerine gzlerini karanlklara dikmi olarak aktarlm, ayn zamanda das Dunkle tekil iken oullatrlmtr.

evirmen kendi kendine, gzlerini dikmi, srmesinden, bu hayat iyice kabard ifadelerini ve cmlelerini eklemi ve einen grossen Stolz darber, verschaffen knnen ifadelerini karmtr. Bu ifadelerden bazlar tamamen karlmam, anlamlar deitirilmitir. starr gzlerini karanlklara dikmi olarak aktarlm, isabetlidir, nk star sehen gzlerini dikip bakmak anlamna gelmektedir. fhlte einen grossen Stolz darber, dass burada tamamen

evirmen kendi kendine, ayn anda da, standartlarn, gl bir gven duygusu ifadelerini eklemitir. fhlte einen grossen Stolz darber ifadelesini gl bir gven duygusu hissetti olarak aktarmtr, oysa burada sz konusu olan Vertrauen, yani gven deil Stolz, yani gurur duygusudur. Dolaysyla yanl ifade edilmitir. Bunun yan sra ayn anda da ifadesine gerek yoktu, nk whrend zaten bakarken ile ifade edilmitir. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen

evirmen diye geirdi iinden, bu rahat ve huzur dolu, borluydular ifadelerini eklemi ve sagte, fhlte, whrendsah, seinen Eltern und seiner Schwester, ein solches Leben, verschaffen knnen ifadelerini karmtr. Bu ifadelerden bazlar tamamen karlmam, anlamlar deitirilmitir. sagte iin dedi yerine iinden diye geirdi, verschaffen knnen iin de salayabildii yerine borluydular olarak ifade edilmitir. Bu borluydular yklemi ise cmlenin znesini deitirmitir. ein solches Leben de byle bir hayat yerine bu rahat ve huzur dolu

131

fhlte einen grossen Stolz darber burada tamamen uyarlanarak ifade edilmitir. Halbuki koltuklar kabard yerine salayabildii iin byk bir gurur duydu eklinde ifade edilebilirdi. sagte iin dedi yerine iinden diye geirdi, verschaffen knnen iin de salayabildii yerine kendisine borlu idiler olarak ifade edilmitir. Familie de aile yerine bizimkiler olarak aktarlmtr. fhlte darber temel cmlesi ve onu takip eden dass yan cmlesi ayrlm, temel cmle olarak aktarlm, yeni cmle de nk temel cmle balac ile uyarlanarak temel cmleye dntrlmtr. Ayrca whrend zaman yan cmlesi de temel cmle olarak aktarlmtr.

uyarlanarak ifade rtmektedir. edilmitir. Halbuki koltuklar iyice kabard yerine salayabildii iin / salayabildiinden dolay byk bir gurur duydu eklinde ifade edilebilirdi. Fakat yapt uyarlamadan dolay da ve bu hayat onlara kendisinin ifadesini eklemek durumunda kalmtr. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rtmektedir.

yaam olarak aktarlmtr. fhlte darber temel cmlesi ve onu takip eden dass yan cmlesi karld yahut temel cmle olarak aktarldndan fhlte darber nokta ile bamsz bir temel cmle olarak aktarlmtr. dntrlmtr. Ayrca whrend zaman yan cmlesi karlmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

132

Bu cmle bakmndan metinle rtmektedir.

65 Wie aber, wenn jetzt alle Ruhe, aller Wohlstand, alle Zufriedenheit ein Ende mit Schrecken nehmen sollte?

anlam kaynak ksmen

Peki ya imdi ne olacakt? Tm bunlar, geim rahatl, refah nasl bir sonla bitecekti?

Bu rahatlk, bu erin, bu Btn huzur, bu refah, bu yi de, btn bu huzur, bu refah, korku ve ykm iinde honutluk dehetle sona rahatlk, bu mutluluk sona ererse, halleri nice ererse, halleri ne olurdu? korkun bir ekilde sona olurdu? ererse ne olacakt?

evirmen erin, ykm iinde, halleri ifadelerini eklemi ve Zufriedenheit, alle ifadelerini karmtr. evirmen Zufriedenheit kelimesini honutluk, memnuniyet yerine erin olarak ifade etmitir. Oysa erin huzur/rahat kelimelerinin e anlamlsdr ve burada e anlaml kelimeler sralanmamtr. wie aber sorusunun anlamn aktarmak iin halleri ne olurdu eklenmitir. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen

wie aber sorusunun anlamn aktarmak iin halleri ne olurdu eklenmitir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rten bir eviridir.

evirmen Schrecken kelimesini korkun bir ekilde olarak ifade etmitir. wie aber sorusu ise ancak uyarlanarak aktarlabileceinden iyi de ne olacakt ifadesi eklenmitir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rten baarl bir eviridir.

evirmen yeni cmleler eklemi, kaynak metindeki ifadeler tamamen uyarlanarak aktarlmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

133

rtmektedir.
66 Um sich nicht in solche Gedanken zu verlieren, setzte sich Gregor lieber in Bewegung und kroch im Zimmer auf und ab. Gregor, kendini byle kara kara dncelere kaptrmamak iin birazck bedenini kmldatmak istedi, karnnn zerinde bir aa bir yukar srnd durdu. Kendini byle karanlk dncelere kaptrmamak iin bedenini biraz hareket ettirmek istedi ve odada bir aa bir yukar srnd. Bu dncelerin iinde kaybolup gitmemek iin hareket etmesi gerektiini dnerek, odann iinde bir aa bir yukar srnmeye koyuldu. Gregor, biraz olsun dncelerini databilmek iin hareket etmeye balad. Odann iinde srnerek bir aa bir yukar gidip gelmeye balad.

evirmen kara kara, birazck bedenini kmldatmak istedi, karnnn zerinde ifadelerini eklemi ve setzte sich in Bewegung, lieber, im Zimmer ifadelerini karmtr. setzte sich in Bewegung haraket etti yerine birazck bedenini kmldatmak istedi olarak ifade edilmitir. Bu cmle kendini byle iin en iyisi hareket ediyor ve odada bir aa bir yukar srnyordu biiminde ifade edilebilirdi. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

evirmen karanlk, bedenini, biraz, istedi, karnnn zerinde ifadelerini eklemi ve lieber ifadesini karmtr. setzte sich in Bewegung haraket etti yerine bedenini biraz hareket ettirmek istedi olarak ifade edilmitir. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rtmektedir.

evirmen gerektiini dnerek, koyuldu ifadelerini eklemi ve lieber ifadesini karmtr. solche byle yerine bu, setzte sich in Bewegung haraket etti yerine hareket etmesi gerektiini dnerek olarak ifade edilmitir. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rtmektedir.

evirmen databilmek, balad, gidip gelmeye balad ifadelerini eklemi ve solche, verlieren, lieber ifadesini karmtr. sich nicht in Gedanken zu verlieren byle dnceler iinde kaybolup gitmemek yerine dncelerini databilmek olarak ifade edilmitir. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rtmektedir.

134

67

Einmal whrend des langen Abends wurde die eine Seitentre und einmal die andere bis zu einer kleinen Spalte geffnet und rasch wieder geschlossen; jemand hatte wohl das Bedrfnis hereinzukommen, aber auch wieder zuviele Bedenken.

Bir akam, Gregor soldaki kapnn yar aralanm olduunu grd. Bir baka akamda sa kap aralanmt. Birisi ieriye girmek istemi ama, pek gze alamam olmalyd bunu.

Uzun sren o akam saatlerinde bir kez yandaki kapnn, baka bir kez de teki yan kapnn hafife aralandn grd. Ama kaplar tekrar hzla kapand. Herhalde birisi ieri girmek ihtiyacn duymu, ama cesaret edememiti.

Uzun akam boyunca bir tek kez yan kap, bir kez de dieri aralanp hemen kapatld; birileri ieri girme ihtiyac duymu, te yandan da byle bir giriimde baz sakncalar grm olsa gerekti.

Gece boyunca odann iki tarafndaki kaplar srayla aralanp kapand. Belli ki birileri girmek istemi ama cesaret edememiti.

evirmen soldaki, yar, olduunu grd, bir baka akamda, sa kap aralanmt, istemi, pek gze alamam, bunu ifadelerini eklemi ve einmal, whrend, langen, eine Seitentre, die andere, bis zu einer kleinen Spalte, rasch wieder geschlossen, das Bedrfnis, auch Bedenken ifadelerini karmtr. das Bedrfnis haben ihtiya duymak yerine istemek, auch wieder zuviele Bedenken ayn zamanda sakncalar grm olsa gerekti yerine pek gze alamamt olarak ifade edilmitir.

evirmen uzun sren o akam saatlerinde, hafife, grd, ama, kaplar, cesaret edememiti ifadelerini eklemitir. whrend, des langen Abends uzun bir akam esnasnda yerine uzun sren o akam saatlerinde, bis zu geffnet hafife araland olarak ifade edilmitir. geffnet und rasch cmlesindeki und balac karlm ve yerine ama kullanlm, bu nedenle kaplar eklenmitir. auch wieder zuviele Bedenken ayn 135

evirmen te yandan da byle bir giriimde ifadesini eklemitir. Bu ilave kaynak metindeki aber auch ifadesinden kaynaklanmaktadr ve anlalrl salamak iin yaplmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rten bir eviridir.

odann iki tarafndaki kaplar srayla aralanp kapand cmlesinde ne demek istenildii anlalmamtr. odann iki taraf neresi, bu anlalmyor. Ayrca kaynak metinde bu ifade hi yer almyor. Bunun dnda evirmen istemi, cesaret edememiti ifadelerini eklemitir. Bu ifadelerden istemi kaynak metindeki das Bedrfnis haben ifadesinin karl olarak kullanlmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

evirmen uyarlama bir cmle olarak aktarmtr. kard ve ekledii kelimeler ve cmleler anlam deitirmitir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.
68 Gregor machte nun unmittelbar bei der Wohnzimmertr halt, entschlossen, den zgernden Besucher doch irgendwie hereinzubringen oder doch wenigstens zu erfahren, wer es sei; aber nun wurde die Tr nicht mehr geffnet und Gregor wartete vergebens. Gregor, yemek odasnn kaps nnde durmaya, gireyim mi, girmeyeyim mi diye duraksayan konuu ieriye ekmeye, hi deilse onun kim olduunu grmeye karar verdi. Ama kap bir daha aralanmad. Gregor da bouna beklemi oldu.

zamanda sakncalar grm olsa gerekti yerine cesaret edememiti olarak ifade edilmitir. Noktalama da deimitir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.
Gregor, oturma odas kapsnn hemen yaknnda durmu, ieri girmeyip duraksayan ziyaretiyi bir kolayn bulup ieri ekmeye, ya da hi deilse kim olduunu anlamaya karar vermiti. Ama kap bir daha aralanmad ve Gregor'un bekleyii de boa gitti. Gregor salon kapsnn tam nnde durdu; ieri girmekte tereddt eden ziyaretiyi ieri almaya, hi deilse onun kim olduunu renmeye kararl gibiydi. Gel gr ki kap bir daha almad ve Gregorda bou bouna bekledi. Gregor, oturma odasna alan kapnn nne gidip bekledi. Bir daha alrsa, girmek isteyenin kim olduunu grmek istiyordu. Fakat kap bir daha almad.

evirmen yemek odas, gireyim mi girmeyeyim mi, ekmeye, grmeye, aralanmad ifadelerini eklemi ve Wohnzimmer, unmittelbar, oder, erfahren, irgendwie, nun, geffnet ifadelerini de karmtr. Bunlardan bazlar tam anlamyla karlmam, kelime

evirmen yaknnda, ieri girmeyip, bir kolayn bulup ifadelerini eklemi ve irgendwie, erfahren, nun, geffnet ifadelerini de karmtr. Bunlardan bazlar tam anlamyla karlmam, kelime manalar deitirilmitir. zgernd tereddt

evirmen gibiydi, gel gr ki ifadelerini eklemi ve irgendwie, nun ifadelerini de karmtr. entschlossen burada kararl gibiydi eklinde ifade edilmitir. Oysa yazar bu kelimeyi bir sfat olarak kullanm ve ardndan virgl kullanm, bu ifade biimi daha ok kararl olduunu

oturma odasna alan kapnn nne gidip bekledi. Bir daha alrsa, girmek isteyenin kim olduunu grmek istiyordu cmlesine kaynak metinde rastlanlmamaktadr. evirmen tamamen bir anlam uyarlams yapmtr. rnein Bir daha alrsa ifadesi yer almyor ama bir sonraki cmleden bu anlam kardndan yeni cmle

136

manalar deitirilmitir. zgernd tereddt eden/duraksayan yerine gireyim mi girmeyeyim mi diye duraksayan, erfahren renmek yerine grmek, geffnet almak yerine aralanmak olarak aktarlmtr. Ayrca machte halt burada durdu yahut durmu olmas gerekirken cmle yaps deimi bu nedenle durmaya olarak ifade edilmitir. Wohnzimmer yani oturma odas yahut salon burada evirmenin pek ok yerde yapt gibi yemek odas olarak aktarlmtr. Noktalama da deimitir. Kaynak metindeki noktal virgl ve und balac yerine nokta iareti kullanlmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen

eden/duraksayan yerine ieri girmeyip duraksayan, erfahren renmek yerine anlamak, geffnet almak yerine aralanmak olarak aktarlmtr. Ayrca wartete vergebens burada bouna bekledi olmas gerekirken kelime yaps deimi bu nedenle bekleyii boa gitti olarak ifade edilmitir. Noktalama da deimitir. Kaynak metindeki noktal virgl yerine nokta iareti kullanlmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

gstermektedir, yani gibiydi ifadesi fazladr. aber ise burada ama yerine gel gr ki diye ifade edilmitir. Noktalama da deimitir. Kaynak metindeki noktal virgl yerine nokta iareti kullanlmtr. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle rten bir eviridir.

eklemitir. evirmenin bu cmleye de ciddi mdahalesi sz konusu, kaynak metini deitirmitir.

137

uyarlama bir eviridir.

69 Frh, als die Tren versperrt waren, hatten alle zu ihm hereinkommen wollen, jetzt, da er die eine Tr geffnet hatte und die anderen offenbar whrend des Tages geffnet worden waren, kam keiner mehr, und die Schlssel steckten nun auch von uen. Sabahleyin, kaplar daha kapalyken, herkes odasna girmek istemiti. imdiyse kaplar amay baarmlard, hibiri gelip de onu grmeye uramyordu. Hatta, hepsi de kaplar dardan kilitlemilerdi. Sabahleyin kap kilitliyken, herkes onun yanna girmek istemiti. imdi ise kapnn birini at, teki kaplarda gndz nasl olsa alm olduu halde, gelen giden kimse yoktu. Hatta kaplar dardan kilitlemilerdi bile. Sabahleyin, kaplar kilitliyken herkes yanna gelmek istemiti; oysa imdi, kendisi kaplardan birini anca dierleri de gn ierisinde alm olmalyd- hi kimse yanna uramyordu; stne stlk anahtarlar da d taraftayd. Sabah kaplar kilitliyken herkes yanna gelmek istemiti. imdi ise hi kimse gelmiyordu. Anahtarlar kaplara dardan sokulmutu.

evirmen odasna, kaplar amay baarmlard, onu grmeye uramyordu, hatta hepsi de kaplar dardan kilitlemilerdi ifadelerini ve cmlelerini eklemi ve da er die eine Tr geffnet hatte und die anderen offenbar whrend des Tages geffnet worden waren, kam keiner mehr, und die Schlssel steckten nun auch von aussen ifadelerini ve cmlelerini de karmtr. karlan ve eklenilen cmle ve ifadelerin saysna bakldnda cmlenin anlalmam

evirmen offenbar ifadesini karmtr. die Schlssel steckten nun auch von aussen cmlesi hatta kaplar dardan kilitlemilerdi bile olarak aktarlmtr. Halbuki buradaki anlam udur: artk anahtarlar da d taraftan sokulmutu. Noktalama da deimi kaynak metinde cmle aralarndaki virgl yerine nokta iareti kullanlmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

evirmen kam keiner mehr iin artk kimse gelmiyordu yerine hi kimse yanna uramyordu ifadesini kullanmtr. Ayrca stecken burada sokulu olmak sadece tarafta idi, und nun auch ifadesi de stne stlk olarak aktarlmtr. Cmle yaps bakmndan dikkat eken husus ise evirmenin kesme iareti kullanmasdr. Kaynak metinde bu yer almamaktadr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten

evirmen kaplara ifadesini eklemi ve da er die eine Tr geffnet hatte und die anderen offenbar whrend des Tages geffnet worden waren cmlelerini de karmtr. evirmen cmleye mdahale etmi ve kaynak metni ksaltmtr. Dolaysyla kendi cmlelerini kullanmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

138

olduu grlr. nk evirmen baz cmleleri tamamen karmakla kalmam, evirdii cmleleri de yanl aktarmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.
70 Spt erst in der Nacht wurde das Licht im Wohnzimmer ausgelscht, und nun war leicht festzustellen, da die Eltern und die Schwester so lange wachgeblieben waren, denn wie man genau hren konnte, entfernten sich jetzt alle drei auf den Fuspitzen. Yemek odasnn ok ge saatlerde snd. Gregor, anasnn, babasnn ve kz kardeinin byle ge vakitlere kadar uyumadklarn anlad. de ayaklarnn ucuna basa basa odadan ktlar. Oturma odasnn gece ge vakit snd. Gregor, anasnn, babasnn ve kz kardeinin byle ge saatlere kadar uyumadklarn anlad. imdi nn de ayaklarnn ucuna basa basa uzaklatklarn duyabiliyordu.

bir eviridir.

Salonun klar ancak gece ge vakitte sndrld; Gregor, anne babasnn ve kz kardeinin bu saate kadar yatmadklarn anlamakta zorlanmad, nk her nn de parmak ularna basarak dolandn ok iyi duyabiliyordu.

Oturma odasnn ge saatlerde snd. Annesi, babas ve kz kardei o saate kadar konumulard. Ayaklarnn ucuna basa basa odalarna gittiini duydu Gregor.

evirmen yemek odas, ok ge saatlerde uyumadklarn, odadan, ktlar, basa basa ifadelerini eklemi ve Wohnzimmer, leicht, wachgeblieben, denn wie man genau hren konnte, jetzt, entfernten sich ifadelerini de karmtr. Bunlardan bazlar tam anlamyla karlmam, kelime

evirmen uyumadklarn, duyabiliyordu, basa basa ifadelerini eklemi ve leicht, wachgeblieben, denn wie man genau hren konnte ifadelerini de karmtr. Bunlardan bazlar tam anlamyla karlmam, kelime manalar deitirilmitir.

evirmen yatmadklarn, anlamakta zorlanmad, basarak, dolandn, ifadelerini eklemi ve leicht, wachgeblieben, entfernten sich ifadelerini de karmtr. Bunlardan bazlar tam anlamyla karlmam, kelime manalar deitirilmitir.

evirmen konumulard, o saate kadar ifadelerini eklemi ve und nun war leicht festzustellen, da die Eltern und die Schwester so lange wachgeblieben waren, denn wie man genau hren konnte cmlelerini de karmtr. evirmen cmleye mdahale etmi ve kaynak metni ksaltmtr. Dolaysyla kendi

139

manalar deitirilmitir. Fussspitzen sadece ayak ularnda yerine ayak ularna basa basa, wachgeblieben uyank kalmak yerine uyumamak, sich entfernen uzaklamak yerine kmak olarak aktarlmtr. Ayrca spt erst in der Nacht burada gecenin ge vaktinde yahut gecenin ge saatlerinde olmas gerekirken ok ge saatlerde olarak ifade edilmitir. Wohnzimmer yani oturma odas yahut salon burada evirmenin pek ok yerde yapt gibi yemek odas olarak aktarlmtr. Cmle yapsnda deiiklik yaplmtr. Spt erst ausgelscht ve und nun war leicht festzustellen cmleleri edilgen cmlelerken etken cmleye dntrlm, dolaysyla zne de

Fussspitzen sadece ayak ularnda yerine ayak ularna basa basa, wachgeblieben uyank kalmak yerine uyumamak olarak aktarlmtr. Cmle yapsnda deiiklik yaplmtr. Spt erst ausgelscht ve und nun war leicht festzustellen cmleleri edilgen cmlelerken etken cmleye dntrlm, dolaysyla zne de deimitir. Noktalama da deimitir. Kaynak metindeki cmle aralarndaki virgl yerine nokta iareti kullanlmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

Fussspitzen sadece ayak ularnda yerine parmak ularna basarak, wachgeblieben uyank kalmak yerine yatmamak, leicht festzustellen kolayca anlalmak yerine anlamakta zorlanmad olarak aktarlmtr. Cmle yapsnda deiiklik yaplmtr. Spt erst ausgelscht, und nun war leicht festzustellen ve denn wie man genau hren konnte cmleleri edilgen cmlelerken etken cmleye dntrlm, dolaysyla zne de deimitir. Noktalama da deimitir. Kaynak metindeki cmle aralarndaki virgl yerine nokta iareti kullanlmtr. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

cmlelerini kullanmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

140

deimitir. Noktalama da deimitir. Kaynak metindeki cmle aralarndaki virgl yerine nokta iareti kullanlmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.
71 Nun Team gewi bis zum Morgen niemand mehr zu Gregor herein; er hatte also eine lange Zeit, um ungestrt zu berlegen, wie er sein Leben jetzt neu ordnen sollte. Tabii, sabaha kadar da odasna urayan olmad. Gregor da yaamna verecei yeni dzen zerine uzun uzun dnmeye boy vakit bulabildi. Anlalan sabaha kadar Gregor'un yanna kimse gelmeyecekti. Bundan sonra hayatn yeniden nasl dzenleyeceini rahatsz edilmeden dnmek iin nnde uzun bir zaman vard. Demek ki, sabaha kadar kimse Gregorun yanna uramayacakt; yleyse, hayatna nasl yeniden ekidzen verebileceini rahatsz edilmeden dnmeye yetecek kadar zaman olacak demekti. Anlalan sabaha kadar yanna kimse gelmeyecekti. Bundan sonraki hayatn nasl dzene sokacan dnmek iin bol vakti vard o zaman.

Cmle yanl aktarlmtr. Nun kam zu Gregor herein cmlesi tabii olmad eklinde ifade edilmitir. Bu cmlede anlatlmak istenen udur: artk sabaha kadar Gregorun yanna phesiz kimse gelmeyecekti. evirmen ise henz gereklememi bir olay olmu gibi aktarmtr. Ayrca evirmen jetzt, neu ordnen, ungestrt,

evirmen anlalan, bundan sonra, nnde ifadelerini eklemi ve jetzt, also, nun ifadelerini de karmtr. gewiss phesiz, mutlaka anlamna gelirken burada anlalan olarak aktarlmtr. Anlam farkllnn olduu bir cmle ise er hatte Zeit, nk burada nnde zaman vard 141

evirmen demek ki, uramayacakt, demekti, yetecek kadar ifadelerini eklemi ve lange, gewiss, nun ifadelerini de karmtr. gewiss phesiz, mutlaka anlamna gelirken burada demek ki olarak aktarlmtr. kommen ise gelmek yerine uramak, lange Zeit uzun

evirmen bol vakti, bundan sonraki, o zaman ifadelerini eklemi ve Gregor, gewiss, jetzt, also, nun, ungestrt ifadelerini de karmtr. gewiss phesiz, mutlaka anlamna gelirken burada demek ki olarak aktarlmtr. Noktal virgl yerine de nokta iareti kullanlm, yani noktalama deimitir.

lange Zeit ifadelerini karm ve dzen, uzun uzun, bo vakit bulabildi ifadelerini eklemitir. lange Zeit ifadesinin nasl ifade edildii ak deil, nk uzun uzun ve bo vakit ifadeleri kullanlm ve bu ikisi de lange Zeit yani uzun zaman ifadesini karlamyor. Bunun yan sra neu ordnen yani yeniden dzenlemek fiili yeni dzen eklinde isimletirilmitir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.
72 Aber das hohe freie Zimmer, in dem er gezwungen war, flach auf dem Boden zu liegen, ngstigte ihn, ohne da er die Ursache herausfinden konnte, denn es war ja sein seit fnf Jahren von ihm bewohntes Zimmer - und mit einer halb unbewuten Wendung und nicht ohne eine leichte Scham eilte er unter das Ama, karn zerinde yerle bir hizada kalmak zorunda olduu bu kocaman oda be yldan beri oturduu bu kendi odas- iine, nedenini bilemedii korkular salyordu. Yzn kzartan o yar yarya istemi dndaki bir refleksle kendini kanepenin altna att. Her ne kadar srt azck eziliyor,

olarak ifade edilmitir. Halbuki zaman vard eklinde olmal ve znesi Gregor olmalyd. Noktal virgl yerine de nokta iareti kullanlm, yani noktalama deimitir. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

zaman yerine yetecek kadar zaman olarak ifade edilmitir. Bu cmle yap bakmndan rten ve anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

Karn stnde yatmak zorunda kald bu yksek tavanl kocaman oda, nedenini bilemedii bir korku salyordu iine. Buras onun be yldan beri oturduu odasyd. Yar bilinsiz bir hareketle ve hafife utanarak kendini kanepenin altna att. Srt birazck ezilmekle birlikte, ban da artk

Oysa zeminine boylu boyunca uzanmak zorunda kald bu yksek tavanl geni oda, nedenini anlayamad bir ekilde onu korkutuyordu, fakat bu korkunun sebebini de bir trl bulamyordu; halbuki bu oda onun onca senelik odasyd. Yar bilinsiz bir hareketle, bir taraftan da

Fakat be senedir iinde yaad bu yksek tavanl oda Gregoru rahatsz etmeye balamt. Nedenini bilmiyordu. rade d bir refleksle kendini kanepenin altna att. Srt biraz ezilse de, ban kaldramasa da orada kendini iyi hissetti. zld tek ey, gvdesinin kanepenin altna

142

Kanapee, wo er sich, trotzdem sein Rcken ein wenig gedrckt wurde und trotzdem er den Kopf nicht mehr erheben konnte, gleich sehr behaglich fhlte und nur bedauerte, da sein Krper zu breit war, um vollstndig unter dem Kanapee untergebracht zu werden.

ban kaldramyorsa da, ok geemeden kendini iyi hissetti. Yalnz bir eye hayfland: O da, gvdesinin kanepenin tmyle altna giremeycek kadar iri olmasyd.

kalmak zorunda olduu bu kocaman, iine korkular salyordu, yzn kzartan, ok gemeden ifadelerini eklemi ve das hohe freie Zimmer, flach auf dem Boden liegen, ngstigte, denn, eine leichte Scham, nicht mehr ifadelerini de karmtr. ngstigte rktyodu anlamna gelirken burada iine korkular salyordu olarak aktarlmtr. Ayrca flach auf dem Boden liegen burada zemine boylu boyunca uzanmak yerine karn zerinde yerle bir hizada kalmak zorunda olduu olarak ifade edilmitir.

hafif bir utanma duygusuna kaplarak kanepenin altna sokuldu, srtnn biraz skm olmasna ve ban yukar kaldramamasna ramen orada pek rahat etti; cann skan tek ey, evirmen ngstigte fazlasyla geni bedeniyle altna tam evirmen karn rktyodu anlamna kanepenin samyor oluuydu. zerinde yerle bir hizada gelirken burada iine bir

kaldramyorsa bile, ok gemeden tam bir rahatlk duydu. Yalnz bedeninin ok geni olmasna, bu yzden kanepenin altna iyice yerleemediine hayfland.

tam anlamyla giremeyecek kadar iri olmasyd.

korku salyordu olarak aktarmtr. Ayrca burada kelime yaps da deimi korkmak fiili korku olarak isimletirilmitir. evirmen karn zerinde yatmak ifadesini eklemi denn ifadesini de karmtr. Ayrca flach auf dem Boden liegen burada zemine boylu boyunca uzanmak yerine karn zerinde yatmak olarak ifade edilmitir. Cmle yapsna da mdahale edilmitir. wo ilgi cmlesini temel cmle olarak aktarlmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir. 143

evirmen fakat bu korkunun sebebini bir trl bulamyordu, onca senelik, cann skan tek ey ifadelerini eklemi ve bedauern ifadesini de karmtr. Ayrca bedauern burada zlmek yerine cmle yaps deitirildiinden, yani dass yan cmlesi temel cmle olarak aktarldndan cann skan tek ey olarak ifade edilmitir. fnf Jahre ise burada be yl yerine onca senelik olarak aktarlmtr. Cmle yapsna da mdahale edilmitir. wo ilgi cmlesini temel cmle

evirmen Gregoru rahatsz etmeye balamt ifadesini eklemi ve in dem er gezwungen war, flach auf dem Boden zu liegen, nicht ohne eine leichte Scham, gelich ifadelerini de karmtr. Yukarda sz geen cmleler ve kelimeler tamamen yeni ifadeler yada tamamen karlmlardr. Dolyasyla cmleden byk paralar karlmas cmlenin anlamn deitirmitir. Ayrca eviride fakat be senediroda ifadesinde be yldr bu odada oturmaktayd temel cmlesi buraya ilgi cmlesi olarak eklenmi, hem yap hem de anlam deitirmitir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen

das hohe freie Zimmer yksek tavanl geni oda olarak ifade edilebilecekken kocaman oda biiminde aktarlmtr. Cmle yapsna da mdahale edilmitir. wo ilgi cmlesi ve dass yan cmlesi temel cmle olarak aktarlmtr. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.
73 Dort blieb er die ganze Nacht, die er zum Teil im Halbschlaf, aus dem ihn der Hunger immer wieder aufschreckte, verbrachte, zum Teil aber in Sorgen und undeutlichen Hoffnungen, die aber alle zu dem Schlusse fhrten, da er sich vorlufig ruhig verhalten und durch Geduld und grte Rcksichtnahme der Familie die Unannehmlichkeiten ertrglich machen msse, die er ihr in seinem gegenwrtigen Zustand nun einmal zu verursachen gezwungen war. Btn geceyi kanepenin altnda geirdi. Bazen, yar buuk bir uykuya dalyor, sonra bir alk sanclaryla sarslp uyanyordu. Bazen kayglar, o belli belirsiz umutlarla kafasn yoruyordu. Sonunda kesin bir karara vard: imdilik devi, uysal davranmak, sabrl olmak, anasna, babasna kar saygda kusur etmemek, bylece, elinde olmadan onlara verdii skntlar hafifletmekti. Btn gece orada kald. Ara sra uykuya daldka, aln verdii acyla sarslp uyanyordu. Bazen de kayglar ve belirsiz umutlar iinde kalyordu. Btn bunlardan sonra, geici bir zaman iin sakin davranmaya, sabrl olmaya, ailesine gereken btn saygy gstermeye ve bylece imdiki durumu dolaysyla elinde olmadan onlara verdii skntlar hafifletmeye karar verdi.

olarak aktarlmtr. uyarlama bir eviridir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

Btn geceyi, yar uykulu, al yznden arada bir korku iinde uyanarak arada bir de kayglarla belirsiz umutlara kaplarak orada geirdi. Ama kard tek sonu, imdilik serinkanl davranp sabretmesi ve aileyi alabildiine kollayp, iinde bulunduu durum itibaryla, istemeyerek de olsa yol at zntleri, onlar iin en azndan katlanlr hale getirmesi gerektiiydi.

Gece boyunca kanepenin altnda kald. Uyumaya alyor ama alk sanclaryla ara ara uyanyordu. Srekli kesintiye urayan uykusu, kayglar ve belirsiz mitleri Gregoru ok yordu ve sonunda una karar verdi: imdilik soukkanl olmal, uysal davranmal, annebabasna saygda kusur etmemeliydi. Belki bylece onlara verdii skntlar biraz olsun hafifletecekti.

evirmen kanepenin evirmen altnda, uykuya dalyor, uyanyordu, 144

sarslp evirmen en azndan evirmen kalyordu, ifadesini eklemitir. altnda,

kanapenin uyumaya

sanclaryla sarslp duruyor, yoruyordu, bir karara vard, devi, uysal davranmak, saygda kusur etmemek, skntlar hafifletmekti ifadelerini eklemi ve dort, in Halbschlaf, verbrachte, die aber zu dem Schlusse fhrten, Unannehmlichkeiten, ertrglich machen, in seinem gegenwrtigen Zusatnd ifadelerini de karmtr. dort orada yerine kanepenin altnda, Halbschlaf yar uykulu yerine yar buuk uykuya dalmak, verbrachte geiriyordu yerine kafasn yoruyordu, die aber alle zu dem Schlusse fhrten ama bunlarn hepsi sonucuna gtren yerine sonunda kesin bir karara vard, ertrglich machen katlanlabilir yapmak yerine hafifletmek,

btn bunlardan sonra, hafifletmeye karar verdi ifadelerini eklemi ve in Halbschlaf, verbrachte, die aber zu dem Schlusse fhrten, ertrglich machen ifadelerini de karmtr. Halbschlaf yar uykulu yerine uykuya daldka, verbrachte geiriyordu yerine iinde kalyordu, die aber alle zu dem Schlusse fhrten ama bunlarn hepsi sonucuna gtren yerine btn bunlardan sonra karar verdi, ertrglich machen katlanlabilir yapmak yerine hafifletmek olarak aktarlmtr. Cmle ve kelime yapsndaki bu deiiklikler anlam deitirmitir. die er zum Teil, aus dem er, die aber alle zuilgi cmleleri temel cmle olarak aktarlmtr. Bu cmle yap ve anlam

Rcksichtnahme dikkate alma yerine kollamak olarak aktarlm, isimken fiilie dntrlmtr, fakat bu deiiklik anlalrlk asndan gerekli grlmektedir. Bu cmle kaynak metinle rten bir eviridir.

alyor, srekli kesintiye urayan uykusu, Gregoru ok yordu, sonunda una karar verdi, uysal davranmal, soukkanl olmal, kusur etmememli, belki, biraz olsun hafifletecekti ifadelerini eklemi ve dort, in Halbschlaf, verbrachte, die aber zu dem Schlusse fhrten, Unannehmlichkeiten, ertrglich machen, in seinem gegenwrtigen Zusatnd ifadelerini de karmtr. dort orada yerine kanepenin altnda, Halbschlaf yar uykulu yerine uyumaya alyor, verbrachte geiriyordu yerine ok yordu, die aber alle zu dem Schlusse fhrten ama bunlarn hepsi sonucuna gtren yerine sonunda una karar verdi, ertrglich machen katlanlabilir yapmak yerine

145

kaynak durch Geduld und bakmndan grsste Rcksichtnahme metinle ksmen rten der Familie sabrla ve bir eviridir. aileyi son derece dikkate alarak yerine sabrl olmak, anasna babasna saygda kusur etmemek olarak aktarlmtr. Cmle ve kelime yapsndaki bu deiiklikler anlam deitirmitir. die er zum Teil, die aber alle zu, dass er sich ve die er ihr in war ilgi cmleleri temel cmle olarak aktarlmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

hafifletmek, durch Geduld und grsste Rcksichtnahme der Familie sabrla ve aileyi son derece dikkate alarak yerine soukkanl olmal, uysal davranmal, anne babasna saygda kusur etmemeli olarak aktarlmtr. Cmle yaps ve anlam neredeyse tamamen deimitir. die er zum Teil, aus dem er, die aber alle zu, die er ihr in war ilgi cmleleri temel cmle olarak aktarlmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.
Gregor, daha sabahn erken saatlerinde, henz hava karanlkken, ald yeni kararlarn gcn snama frsatn elde etti; hol tarafndan gelen kz kardei, neredeyse tamamen giyinmi, at kapdan ieriye dikkatle bakyordu. Sabahn ilk saatlerinde, hava henz aydnlanmamken Gregor, ald kararlar deneme frsat buldu. nk kz kardei yataktan yeni kalkm yar plak haliyle, heyecan iin kapy at.

74

Schon am frhen Morgen, es war fast noch Nacht, hatte Gregor Gelegenheit, die Kraft seiner eben gefaten Entschlsse zu prfen, denn vom Vorzimmer her ffnete die Schwester, fast vllig angezogen, die Tr und sah mit Spannung herein.

Gregor, sabahleyin erkenden, yeni kararlarnn gcn denemek frsatn buldu. Henz ortalk aydnlanmamt. Kzkardei, o yar plak haliyle, holn kapsn at, merakl merakl bakt.

Gregor, sabahleyin ok erkenden, henz ortalk aydnlanmadan, az nce verdii kararlarn gcn denemek frsatn buldu. Kz kardei iyice giyinik halde, holn kapsn at, byk bir merakla ieriye bakt.

evirmen yataktan yeni

146

evirmen o yar plak haliyle aydnlanmamt ifadelerini eklemi ve schon, es war fast noch Nacht, eben gefassten, denn, her, fast vllig angezogen, herein ifadelerini karmtr. es war fast noch Nacht yani neredeyse hala geceydi yahut henz hava karanlkken ifadesi yerine evirmen henz ortalk aydnlanmamt cmlesini kullanmtr. Burada dikkat eken husus yazarn ve evirmenin ifadelerinin zt anlam iermesidir, yani yazar olumlu, evirmen olumsuz bir cmle yapmtr. Ayn durum fast vllig angezogen iin de geerlidir. neredeyse tamamen giyinik yerine evirmen o yar plak haliyle ifadesini tercih etmi ve yazarn slbuna mdahale etmitir. Noktalama ve cmle sralamas da deimitir.

evirmen ortalk aydnlanmadan, byk ifadelerini eklemi ve denn, her ifadelerini karmtr. es war fast noch Nacht yani neredeyse hala geceydi yahut henz hava karanlkken ifadesi yerine evirmen henz ortalk aydnlanmadan ifadesini kullanmtr. Ayrca burada yklem de karlm, cmle yaps deitirilmitir. Burada dikkat eken husus yazarn ve evirmenin ifadelerinin zt anlam iermesidir, yani yazar olumlu, evirmen olumsuz bir cmle yapmtr. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen bir eviridir.

evirmen gelen, karanlkken ifadelerini eklemi ve denn ifadesini karmtr. evirmen vom her ifadesindeki her kelimesinin anlamn verebilmek iin gelen ifadesini eklemitir. es war fast noch Nacht cmlesinde yklem karlm, cmle yaps deitirilmitir. Ayrca ffnete yklemi sfatlatrlm ve at biiminde aktarlmtr, burada und balac karlmak durumunda kalnmtr. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

kalkm yar plak haliyle, heyecan iin, aydnlanmamken ifadelerini eklemi ve eben, vom Vorzimmer her, fast vllig, und, sah mit Spannung herein ifadelerini karmtr. es war fast noch Nacht yani neredeyse hala geceydi yahut henz hava karanlkken ifadesi yerine evirmen hava henz aydnlanmamken cmlesini kullanmtr. Burada dikkat eken husus yazarn ve evirmenin ifadelerinin zt anlam iermesidir, yani yazar olumlu, evirmen olumsuz bir cmle yapmtr. Ayn durum fast vllig angezogen iin de geerlidir. neredeyse tamamen giyinik yerine evirmen yataktan yeni kalkm yar plak haliyle ifadesini tercih etmi ve yazarn slbuna mdahale etmitir.

147

Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

mit Spannung ise heyecan ile yerine heyecan iin olarak aktarlm, anlamn deitirmitir. Noktalama deimitir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.
lk anda Gregor'u gremedi. Ama onun kanepenin altnda olduunu fark edince hey Tanrm, elbette bir yerde olacakt, uup gidemezdi ya! mthi bir korkuyla irkildi. Bir trl kendine egemen olamyordu. Bu yzden kapy dardan tekrar kapad. lk anda Gregoru bulamad Hey Tanrm, buralarda olmal; uup gitmi olamaz yaama sonra onun kanepenin altnda olduunu fark edince ylesine korktu ki, kendini toparlamaya frsat bile bulamadan telala kapy ekerek kapatt. lk anda Gregoru gremedi. Tanrm mutlaka buralarda olmal, uup gitmedi ya? diye sylendi. Daha sonra Gregorun kanepenin altnda olduunu fark edince korkuyla kapy kapatt.

75

Sie fand ihn nicht gleich, aber als sie ihn unter dem Kanapee bemerkte - Gott, er mute doch irgendwo sein, er hatte doch nicht wegfliegen knnen - erschrak sie so sehr, da sie, ohne sich beherrschen zu knnen, die Tr von auen wieder zuschlug.

lk anda Gregor gzne ilimedi. Sonra kanepenin altnda olduunu fark edince: Hay Allahm, muhakkak buralardadr. Uup gitmedi ya! dedi. ine bir trl yenemedii byk bir korku girdi, birden kapy kt diye kapayarak kt gitti.

evirmen ilk anda, Gregor gzne ilimedi, sonra, dedi, iine bir trl yenemedii byk bir korku girdi, birden kt diye, kt gitti ifadelerini eklemi ve sie fand ihn nicht gleich, aber, als, erschrak sie so sehr, dass zuschlug ifadelerini karmtr.

evirmen ilk anda, Gregoru gremedi, mthi bir korkuyla, bu yzden ifadelerini eklemi ve sie fand ihn nicht gleich, erschrak, ohne zu ifadelerini karmtr. sie fand ihn nicht gleich yani onu hemen bulamad yerine ilk

evirmen ilk anda, toparlamaya frsat bile bulamadan, telala ifadelerini eklemi ve von aussen, ohne sich beherrschen zu knnen ifadelerini karmtr. Aslnda tam anlamyla ohne sich beherrschen zu knnen ifadesinin karldndan sz edilemez, nk bunu

evirmen ilk anda, Gregoru gremedi, diye sylendi ifadelerini eklemitir. Cmlenin geri kalan ksm da yeni cmledir, nk evirmen cmle ve cmle paralarn karm, adeta zetlemitir. Bunun yan sra kesme iareti karlm, nlem cmlesi soru cmlesi yaplmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak

148

sie fand ihn nicht gleich yani onu hemen bulamad yerine ilk anda Gregor gzne ilimedi, erschrak sie so sehr, dass zuschlug ylesine korktu ki kendine hakim bile olamadan telala kapy ekerek kapatt yerine iine bir trl yenemedii byk bir korku girdi, birden kt gitti olarak aktarlmtr. als zaman yan cmlesine dedi eklenmitir. ohne zu ifadesi de bir ilgi cmlesi gibi, die Tr zuschlug ilgi cmlesi de temel cmle gibi aktarlmtr. Ayrca kesme iareti kaldrlm, iki nokta ile dorudan anlatma geilmitir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.
76

anda Gregoru gremedi olarak aktarlmtr. evirmen kelime yapsnda deiklik yapm erschrak yklemken isimletirmi korku olarak ifade etmi, so sehr ise mthi olarak aktarlmtr. dass yan cmlesi ve ohne zu ifadesi de temel cmle olarak aktarlmtr. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

uyarlayarak aktarm metinle rtmeyen kendine hakim bile uyarlama bir eviridir. olamadan yerine kendini toparlamaya frsat bile bulamadan olarak ifade etmitir. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

Aber als bereue sie ihr Sonra, piman piman, Sonra yaptna piman Ama sonra, sanki bu Hemen ardndan piman Benehmen, ffnete sie die Tr hemen dnp kapy yeniden olmu gibi, kapy hemen yaptna piman olmu gibi olmuasna tekrar kapy

149

sofort wieder und trat, als sei sie bei einem Schwerkranken oder gar bei einem Fremden, auf den Fuspitzen herein.

at. Bir yabancnn ya da ar hastann odasna giriyormuasna, ayaklarnn ucuna basyordu.

gene at. Ar bir hastann ya da bir yabancnn yanna giriyormu gibi ayaklarnn ucuna basarak ieri girdi.

tekrar gelip kapy at ve ar hasta, hatta yabanc bir kimsenin odasna girer gibi parmak ularna basarak yaklat.

aarak sanki bir yabancnn odasna giriyor gibi, ayaklarnn ucuna basarak odaya girdi.

evirmen piman piman, odasna, sonra, dnp, giriyormuasna, basyordu ifadelerini eklemi ve aber als Benehmen, trat herein ifadelerini karmtr. aber als Benehmen burada ama sanki davranndan pimanlk duyuyormu gibi yerine piman piman ile geitirilmi, dolaysyla uyarlama bir eviri yapmtr. Ayrca trat herein ieri girdi burada bir nceki als sei cmlesine eklenmitir, nk bu cmlede als sei anlam eksik kalmakta ve temel cmle ile balanmak durumundadr. ki defa ieri girmek ifadesi kullanldnda kulaa pek ho gelmeyeceinden auf den Fussspitzen

evirmen yaptna, sonra, giriyormu ifadelerini eklemi ve ihr Benehmen ifadelerini karmtr. Benehmen burada davran yerine yaptna ile geitirilmitir. Ayrca als sei cmlesinin anlamn pekitirmek zere giriyormu eklenmitir. und balac karlm yerine nokta kullanlmtr. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

evirmen sonra, bu yaptna, gelip, odasna, girer, yaklat ifadelerini eklemi ve Benehmen, trat herein ifadelerini karmtr. Benehmen burada davran yerine yaptna ile geitirilmitir. Ayrca trat herein ieri girdi burada bir nceki als sei cmlesine eklenmitir, nk bu cmlede als sei anlam eksik kalmakta ve temel cmle ile balanmak durumundadr. ki defa ieri girmek ifadesi kullanldnda kulaa pek ho gelmeyeceinden auf den Fussspitzen ifadesinden yararlarak yaklat ifadesi eklenilmitir. Bu cmle anlam

evirmen cmlenin elerini yanl yerde aktarmakla birlikte, metinde kulaa ho gelmeyen ifadeler de mevcuttur. ardndan kaynak metinde yer almyor ve hemen kelimesi de kapy hemen tekrar at ifadesinde yer almalyd. aber als Benehmen ve oder garherein ifadeleri tamamen karlmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridi

150

ifadesinden yararlarak basyordu ifadesi eklenilmitir. Ayrca hemen dnp ifadesi de kaynak metinde yer almyor. Cmlenin bu ksm kapy hemen yeniden at ve eklinde olmalyd. Sadece cmlenin son ksmnda biraz rtme mevcut. Genel olarak uyarlama bir eviridir.
77

bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

Gregor hatte den Kopf bis Gregor, ban kanepenin Gregor, ban kanepenin Gregor ban kanepenin Gregor, ban kanepenin knapp zum Rande des kenarndan uzatm, kz kenarndan uzatm, kz neredeyse ucuna kadar kenarna uzatm kz kartm, onu izliyordu. Kanapees vorgeschoben und kardeini seyrediyordu. kardeini seyrediyordu. kardeini izliyordu. beobachtete sie.

evirmen kzkardeini kelimesini eklemi ve bis, knapp kelimelerini karmtr. evirmen kzkardeini kelimesini sie zamirinin tam anlalamayaca dncesiyle eklemitir. Ayrca beobachten izlemek/gzetlemek yerine seyretmek olarak ifade edilmitir. Halbuki gzetlemek fiilinde gizliden yaplan bir i sz konusudur, aynen

evirmen kzkardeini kelimesini eklemi ve bis, knapp kelimelerini karmtr. evirmen kzkardeini kelimesini sie zamirinin tam anlalamayaca dncesiyle eklemitir. Ayrca beobachten izlemek/gzetlemek yerine seyretmek olarak ifade edilmitir. Halbuki gzetlemek fiilinde gizliden yaplan bir i sz konusudur, aynen 151

Bu cmle anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rten bir eviridir.

evirmen kzkardeini kelimesini eklemi ve bis, knapp kelimelerini karmtr. evirmen kzkardeini kelimesini sie zamirinin tam anlalamayaca dncesiyle eklemitir. Ayrca beobachten izlemek/gzetlemek yerine seyretmek olarak ifade edilmitir. Halbuki gzetlemek fiilinde gizliden yaplan bir i sz konusudur, aynen

Gregorun yapt gibi. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rtmektedir.
78 Ob sie wohl bemerken wrde, da er die Milch stehen gelassen hatte, und zwar keineswegs aus Mangel an Hunger, und ob sie eine andere Speise hereinbringen wrde, die ihm besser entsprach? Acaba kz kardei, ste azn bile srmediini fark edecek miydi? Bunun, itahszlkla hibir iliii olmadn anlyacak myd? Kardeinin sevdii baka bir ey getirecek miydi?

Gregorun yapt gibi. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rtmektedir.
Acaba kz kardei, st olduu gibi braktn fark edecek miydi? Bunun itahszlkla hibir ilgisi olmadn anlayacak myd? Ona daha uygun gelen baka bir yemek getirecek miydi? Acaba kz kardei, ste dokunmadn ama bunu kesinlikle toy olduu iin yapmadn anlayacak ve ona uygun baka bir yiyecek getirecek miydi?

Gregorun yapt gibi. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rtmektedir.
Acaba ste hi dokunmadm fark edecek mi? diye geirdi iinden. Ama bunu ackmad iin deil, tadndan hi holanmad iin yaptn anlayabilecek miydi?

evirmen azn bile srmediini, sevdii ifadelerini eklemi ve stehen gelassen hatte, die ihm beser entsprach ifadelerini karmtr. evirmen stehen gelassen hatte ifadesini azn bile srmediini olarak ifade etmitir. Bu bir anlam uyarlamsdr, halbuki ylece braktn eklinde bir eviri anlam bakmndan daha rtk olurdu, her ne kadar burada da yle kelimesi ekleniyor olsa da. Ayrca die ihm besser

evirmen cmle yapsna nemli bir mdahalede bulunmu, virgl ve ve balac ile bal cmleleri keserek her birini soru iaretiyle ayrm ve anlamak fiilini eklemitir. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle rtmekte fakat yap bakmndan uyarlama bir eviridir.

evirmen besser kelimesini karmtr. Bu cmle anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rten bir eviridir.

evirmen diye geirdi iinden, tadndan hi holanmad iin yaptn ifadelerini eklemi ve und ob sie eine andere Speise hereinbringen wrde, die ihm besser entsprach? cmlesini karmtr. karlan ve eklenilen ksmn byklne bakldnda anlam ve yapnn tamamen deitii grlmektedir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

152

entsprach ona daha uygun gelen yerine sadece sevdii ile geitirilmitir. evirmen cmle yapsna da nemli bir mdahalede bulunmu, virgl ve ve balac ile bal cmleleri keserek her birini soru iaretiyle ayrm ve anlamak fiilini eklemitir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.
79 Tte sie es nicht von selbst, er wollte lieber verhungern, als sie darauf aufmerksam machen, trotzdem es ihn eigentlich ungeheuer drngte, unterm Kanapee vorzuschieen, sich der Schwester zu Fen zu werfen und sie um irgendetwas Gutes zum Essen zu bitten. Kendiliinden getirmezse gizlendii yerden kp kz kardeinin ayaklarna kapanarak ne olursun bana yle yenebilir bir eyler getiriver kuzum demek isteiyle yanp tutumasna karn- lrd de yine de onun dikkatini byle eylere ekmezdi. Bunu kendiliinden yapmazsa, bu konuda onun dikkatini ekmektense alktan lmeye razyd. Oysa kanepenin altndan frlayp, kz kardeinin ayaklarna kapanmak ve ondan yle yenecek iyi bir ey istemek arzusu ile yanyordu. Bunu kendiliinden yapmayacaksa, onun dikkatini bu konu zerine ekmektense alktan lmeye razyd Gregor; te yandan kanepenin altndan frlayarak kz kardeinin ayaklarna kapanp yiyecek gzel bir eyler getirmesini rica etmemek iin de kendini zor tutuyordu. Aslnda Gregor, kendini kz kardeinin ayaklar nne atp yiyecek daha uygun bir eyler getirmesi iin yalvarmak istiyordu. nk ok at. Ald kararlar dnd, sakin olmak. Bunu kz kardeinin kendiliinden anlamas iin alktan lmeye razyd.

evirmen getirmezse, gizlendii yerden kp, getiriver kuzum demek isteiyle yanp tutumasna, lrd de

evirmen oysa, arzusu ile yanyordu ifadelerini eklemi ve trotzdem, ungeheuer drngte ifadelerini karmtr.

evirmen Gregor, getirmesini, zor tutuyordu, te yandan ifadelerini eklemi ve

evirmen cmleyi tamamen uyarlayarak aktarmtr. Cmle sralamas dikkate alnmam, sondaki ksm

153

yine de ifadelerini eklemi ve tte, lieber verhungern, eigentlich, ungeheuer drngte, Gutes ifadelerini karmtr. evirmen tte ifadesini getirmezse olarak ifade etmitir. Ayrca getiriver kuzum demek isteiyle yanp tutumasna ifadesi mbala iermektedir ve yazarn slbuna mdahale edilmitir. evirmen cmle yapsna da nemli bir mdahalede bulunmu, kaynak metinde olmayan kesme iaretini kullanmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.
80 Aber die Schwester bemerkte sofort mit Verwunderung den noch vollen Napf, aus dem nur ein wenig Milch ringsherum verschttet war, sie hob ihn gleich auf, zwar nicht mit den bloen Hnden, sondern mit einem Ama kz kardei hemencecik ana grd, arverdi. anan evresine birka damla st dklmt. Eli demesin diye ana bir kt parasyla tutup ald, mutfaa gtrd.

evirmen trotzdem ifadesini karn / ramen yerine oysa, ungeheuer drngte ifadesini fevkalade arzu etmek yerine arzu ile yanmak olarak ifade etmitir. Cmle yaps deimi trotzdem neden yan cmlesi temel cmle olarak aktarlmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

trotzdem, ungeheuer drngte ifadelerini karmtr. evirmen trotzdem ifadesini karn / ramen yerine te yandan, ungeheuer drngte ifadesini fevkalade arzu etmek yerine kendini zor tutmak olarak ifade etmitir. bitten um etwas ifadesinin anlalrln salamak zere evirmen getirmesini kelimesini eklemitir. Cmle yaps deimi trotzdem neden yan cmlesi temel cmle olarak aktarlmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.
Ama kz kardei, sadece kenarndan biraz st dklm olan ksenin dolu olduunu annda fark etti ve hayrete kapld; hemen kseyi alp geri bu ii plak elle deil, yannda getirdii bir bez parasyla

baa alm, kaynak metindeki ilk cmleyi de en sona almtr. Ayrca nk ok at. Ald kararlar dnd, sakin olmak, ifadesi kaynak metinde yer almyor ve evirmenin burada ne demek istedii de anlamyor. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

Ama kz kardei ksenin dolu olduunu hayret iinde hemen fark elti. Birka damla st ksenin etrafna dklmt. Kseyi eline ald. Ama eliyle tutmad, bir kat parasyla ald ve dar gtrd.

Grete, evresine biraz dklm ama hl dolu olan st kasesini grdnde ok ard. Elinin dememesi iin gazete parasyla kaseyi alp gtrd.

154

Fetzen, und trug ihn hinaus.

evirmen arverdi, anan evresine, damla, eli demesin diye, mutfaa ifadelerini eklemi ve mit Verwunderung, den noch vollen Napf, mit blossen Hnden, hinaus ifadelerini karmtr. evirmen mit Verwunderung ifadesini yerine hayretle arverdi, mit blossen Hnden ifadesini plak elle yerine eli demesin diye, hinaus ifadesini dar yerine mutfaa, ein wenig ifadesini biraz yerine damla olarak ifade etmitir. Burada evirmen kelimelerin anlamlarn kaynak metindekinden farkl ekilde aktard grlmektedir. Cmle yaps deimi aus dem war ilgi cmlesi temel cmle olarak aktarlm, bu nedenle anan evresine eklenmitir.

evirmen kaseyi, tutmad ifadelerini eklemi ve noch, hob auf, gleich ifadelerini karmtr. evirmen hob auf ifadesini kadrp almak yerine tutmak olarak ifade etmitir. Cmle yaps deimi aus dem war ilgi cmlesi temel cmle olarak aktarlmtr. Noktalama da deimi cmleler kaynak metinde virgl ile ayrlrken nokta iareti kullanlmtr. Bu cmle yap bakmndan uyarlam ama anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

yapmt- dar kard.

evirmen hayrete kapld, kaseyi alp ifadelerini eklemi ve noch kelimesini karmtr. evirmen mit Verwunderung ifadesini hayretle yerine hayrete kapld, hob auf ifadesini kadrp almak yerine alp olarak ifade etmitir. ihn kii zamirinin yeterince anlalr olmayaca dncesiyle kase olarak ak yazlmtr. Kaynak metinde kesme iareti yoktur. Bu cmle yap bakmndan ksmen ama anlam bakmndan kaynak metinle rten bir eviridir.

evirmen cmleyi eksik ama ayn zamanda uyarlayarak aktarmtr. Kaynak metinde gazete paras, elinin dememesi, Grete ifadeleri yer almamaktadr. Ayrca Aber die Schwester, sofort mit Verwunderung, noch, nur sie hob ihn gleich auf, zwar nicht mit den bloen Hnden, sondern mit einem Fetzen, und trug ihn hinaus ifadeleri ve cmleleri karlmtr. Dolaysyla bu cmlede eviri deil evirmenin yorumu sz konusudur. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

155

Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen bir eviridir.

81 Gregor war uerst neugierig, was sie zum Erstze bringen wrde, und er machte sich die verschiedensten Gedanken darber. Gregor, acaba bana ne Gregor kz kardei stn getirecek diye merakla yerine ne getirecek diye merak iindeydi. Bu konuda bekledi. kafasndan ok eitli eyler evirmen acaba bana geiyordu. Gregor, kz kardeinin yi yrekli kz kardei acaba gtrd stn yerine ne yiyecek neler getirecekti? getireceini merakla Gregor merakla bekliyordu. bekliyor ve bu konuyla ilgili fikirler yrtyordu. evirmen yeni cmleler

ne getirecek, bekledi ifadelerini eklemi ve uerst neugierig, was sie zum Erstze bringen wrde, und er machte sich die verschiedensten Gedanken darber cmlelerini karmtr. was sie zum Erstze bringen wrde ilgi cmlesi acaba bana ne getirecek eklinde tamamen uyarlama bir eviri olarak aktarlmtr. Bunun dnda neugierig sein merak iinde olmak yerine merakla beklemek olarak ifade edilmitir. evirmenin cmleye ciddi mdahaleleri sz konusudur. Cmleler karlm, aktard

evirmen kzkardei, stn yerine, kafasndan geiyordu ifadelerini eklemi ve uerst, und kelimelerini karmtr. evirmen kzkardeini kelimesini sie zamirinin tam anlalamayaca dncesiyle eklemitir. Bunun dnda zum Erstze karlnda anlamndadr ama burada kastedilen bir nceki cmleden anlald gibi stn yerine olarak ifade edilmitir. Ayrca sich ber etwas Gedanken machen bu konuda dnd/fikir yrtt yerine kafasndan geirdi olarak aktarlmtr. Hepsi 156

evirmen kzkardei, gtrd stn yerine, bekliyor ifadelerini eklemi ve uerst, verschiedensten kelimelerini karmtr. evirmen kzkardeini kelimesini sie zamirinin tam anlalamayaca dncesiyle eklemitir. Bunun dnda zum Erstze karlnda anlamndadr ama burada kastedilen bir nceki cmleden anlald gibi gtrd stn yerine olarak ifade edilmitir. Ayrca sich ber etwas Gedanken machen bu konuda dnd/fikir yrtt olarak aktarlmtr. Hepsi

eklemitir. Cmle yapsn ve anlamn deitirmitir. Ayrca bir sonraki cmleden sadece iyi yrekli ifadesini almtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

cmle de kaynak metinle rtmemektedir. Bu cmle kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

de deyim olduu ve kaynak metindeki ifadeyi karladndan dorudur. evirmen und balacn karm yerine nokta iareti koymutur. Bu cmle anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rten bir eviridir.

de deyim olduu ve kaynak metindeki ifadeyi karladndan dorudur. Bunun yan sra neugierig sein merak iinde olmak yerine merakla beklemek olarak ifade edilmitir. Bu cmle anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rten bir eviridir.

82

Niemals aber htte er erraten Ama kz kardeinin iyilii Ama kz kardeinin iyilii Ama kz kardeinin o iyi knnen, was die Schwester in nerelere kadar gidebilirdi, hangi noktaya kadar gt- yrekliliiyle yapt eyi Cmle aktarlmam ama ihrer Gte wirklich tat. bunu hi dnmemiti. receini asla bilemezdi. asla tahmin edemezdi sadece in ihrer Gte Gregor; ifadesi bir nceki cmlede

evirmen nerelere kadar gidebilirdi, bunu hi dnememiti cmlesini eklemi yahut uyarlayarak aktarm ve erraten, niemals, in Gte, wirklich, tat kelimelerini karmtr. erraten burada tahmin etmek yerine dnmek olarak in ihrer Gte iyilikle yerine iyilii olarak aktarlmtr. Ayrca was dietat ilgi cmlesi nerelere kadar

evirmen hangi noktaya kadar gtreceini, bilemezdi cmlesini eklemi yahut uyarlayarak aktarm ve erraten, was Gte wirklich tat cmlesini karmtr. erraten burada tahmin etmek yerine bilmek olarak in ihrer Gte iyilikle yerine iyilii olarak aktarlmtr. Ayrca was dietat ilgi cmlesi hangi noktaya kadar gtreceini 157

evirmen Gregor ismi er zamirini aklamak iin eklenmitir. wirklich kelimesi karlmtr. Cmlenin sonuna Gregor ismini eklemi, yani zneyi sona koymakla cmleyi devrik yapmtr. Bu bakma kaynak metinden farkllk gstermektedir. Bu cmle yap bakmndan kaynak metinle ksmen rten

yer almtr.

gidebilirdi eklinde aktarlmtr. Bu ifade anlalmamaktadr. Bu cmle kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.
83 Sie brachte ihm, um seinen Geschmack zu prfen, eine ganze Auswahl, alles auf einer alten Zeitung ausgebreitet. Gregor neden holanyor, neden holanmyor diye yle bir kolaan etmek iin, Grete eski bir gazete zerinde bir sr yiyecek getirdi. Kaynak metinde yer almayan Gregor, yle bir

eklinde aktarlmtr. Bu bir eviridir. ifade anlalmamaktadr. Bu cmle kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.
Kz kardei ona, neden holanp neden holanmadn anlamak iin, eski bir gazetenin stnde bir sr yiyecek getirdi. Kz kardei, onun nelerden holandn anlamak iin bir sr yiyecei eski bir gazetenin stne yayp getirmiti. Grete, Gregorun damak zevkini anlayabilmek iin gazetenin zerinde bir sr yiyecek getirdi odaya. Kaynak metinde yer almayan Gregor, Grete,

kolaan etmek, Grete, yiyecek ifadeleri eklenmi ve ausgebreitet, alles kelimeleri karlmtr. prfen burada test etmek/kontrol etmek yahut biraz daha serbest anlamak yerine yle bir kolaan etmek biiminde ifade edilmitir. Geschmack ise damak zevki yerine neden holanyor neden holanmyor eklinde ifade edilmitir ve dorudur.

Bu cmle anlam ve yap Kaynak metinde yer bakmndan kaynak almayan kzkardei metinle rten bir kelimesi eklenmi ve eviridir. ausgebreitet, alles kelimeleri karlmtr. Geschmack ise damak zevki yerine neden holanyor neden holanmyor eklinde ifade edilmitir ve dorudur. sie kii zamiri kzkardei olarak aka yazlmtr. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

odaya ifadeleri eklenmi ve ausgebreitet,auf einer alten, alles kelimeleri karlmtr. Dikkat eken bir husus da kii zamirlerinin ak yazlmasdr. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

158

Dikkat eken bir husus da kii zamirlerinin ak yazlmasdr. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.
84 Da war altes balbverfaultes Gemse; Knochen vom Nachtmahl her, die von festgewordener weier Sauce umgeben waren; ein paar Rosinen und Mandeln; ein Kse, den Gregor vor zwei Tagen fr ungeniebar erklrt hatte; ein trockenes Brot, ein mit Butter beschmiertes Brot und ein mit Butter beschmiertes und gesalzenes Brot. Bunlarn arasnda yar yarya rm sebze kkleri, bir gn nceki akam yemeinden kalma zerleri donmu yala kapl kemik paralar, birazck zm, badem, birka gn nce Gregorun Aman ne berbat ey! dedii peynirden bir para, bayat ekmek, biri tuzlu biri tuzsuz ya srlm iki dilim ekmek vard. Bunlarn arasnda yar yarya rm bayat sebzeler, bir gn nceki yemekten kalma donmu yala rtl kemikler, birka tane zm ve badem, Gregor'un iki gn nce yenmez dedii peynir, bir para kuru ekmek, biri tuzlu biri tuzsuz ya srlm iki dilim ekmek vard. Uzun zaman nce piirilmi, neredeyse bozulmu sebze yemei; son yemekten arta kalan ve beyaz bir sosun iinde yzen kemikler; bir miktar ekirdeksiz zm ile badem; Gregorun iki gn nce yenilemeyecek kadar kt olduunu syledii peynir; bir para yavan ekmek, zerine ya srlm ayrca bir dilim ekmek, zerine ya srlm ayrca bir dilim ekmek, yannda da ya srlp zerine tuz ekilmi bir dilim ekmek daha Bunlarn arasnda, rm sebze kkleri, akam yemeinden kalma zerinde donmu sos bulunan kemikler, birka kuru zm, badem, Gregorun iki gn nce bu yenmez dedii peynir, bir dilim kuru ekmek, bir dilim tereyal ekmek tuzlu ve tuzsuz olmak zere- ve ii su dolu bir kap vard.

Kaynak metinde yer almayan bunlarn arasnda, kkleri, kalma, donmu yala, paralar, birka gn nce, Aman ne berbat ey dedii, para, bayat, iki ifadeleri eklenmi ve weisser Sauce, ein paar, vor zwei Tagen, ungeniessbar, erklrt

Kaynak metinde yer almayan bayat, donmu yala, iki ifadeleri eklenmi ve weisser Sauce, halbverfaultes kelimeleri karlmtr. von festgewordener weisser Sauce umgeben burada donmu beyaz sosla kapl yerine donmu yala rtl, halbverfault burada yar rm yerine

Kaynak metinde yer almayan uzun zaman nce piirilmi, neredeyse bozulmu sebze yemei, son yemek, yzen, kt olduunu, yavan, ayrca, daha ifadeleri eklenmi ve da, war,

Kaynak metinde yer almayan rm sebze kkleri, ii su dolu bir kap ifadeleri eklenmi ve weisser kelimesi karlmtr. halbverfaultes Gemse burada yar bozulmu sebze yerine rm sebze kkleri biiminde ifade edilmitir. da war ifadesi de

159

hatte, trockenes kelimeleri karlmtr. von festgewordener weisser Sauce umgeben burada donmu beyaz sosla kapl yerine zerleri donmu yala kapl, trocken burada kuru yerine bayat, vor zwei Tagen burada iki gn nce yerine birka gn nce, fr ungeniessbar erklrt hatte burada yenmez dedii yerine Aman ne berbat ey dedii biiminde ifade edilmitir. Kelimelerin anlamlar tamamen deitirilmi, yeni bir anlam kmtr. da war ifadesi de isabetli olarak bunlarn arasnda vard olarak aktarlm, bir nceki cmle ile balant kurulmas asndan bunlarn arasnda ifadesi eklenmitir. Bunun dnda ein mitund ein mit.. yani bir dilim ekmek ve .bir dilim ekmek

yar yarya bayat biiminde ifade edilmitir. Kelimelerin anlamlarnda ksmen deiim olmutur. da war ifadesi de isabetli olarak bunlarn arasnda vard olarak aktarlm, bir nceki cmle ile balant kurulmas asndan bunlarn arasnda ifadesi eklenmitir. Bunun dnda ein mitund ein mit.. yani bir dilim ekmek ve .bir dilim ekmek yerine iki dilim ekmek ifadesi kullanlmtr. Bu cmle yap bakmndan rtk ama anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

halbverfaultes Gemse, trockenes kelimeleri karlmtr. halbverfaultes Gemse burada yar bozulmu yerine uzun zaman nce piirilmi, neredeyse bozulmu sebze yemei, trocken burada kuru yerine yavan biiminde ifade edilmitir. da war ifadesi karlm, evirmen bir nceki cmlenin devam olduunu dnd iin olsa gerek bu ifade yerine nokta kullanmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

isabetli olarak bunlarn arasnda vard olarak aktarlm, bir nceki cmle ile balant kurulmas asndan bunlarn arasnda ifadesi eklenmitir. Bunun dnda tuzlu ve tuzsuz olmak zere ifadesi tam anlalmyor, nk kesme iaretinden nce bir dilim ekmek ifadesi kullanlmtr, yani bir dilim ise nasl tuzlu ve tuzsuz olmak zere olur, dolaysyla evirmenin burada iki dilim demesi gerekirdi. Ayrca bir sonraki cmleden para alp buraya eklenmitir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

160

yerine iki dilim ekmek ifadesi kullanlmtr. evirmenin ekledii yahut kelimelerde yapt anlam deiiklikleri cmlenin anlamn da deitirmitir. Cmle yapsna da mdahale etmi, dorudan anlatma gemitir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir
85 Auerdem stellte sie zu dem allen noch den wahrscheinlich ein fr allemal fr Gregor bestimmten Napf, in den sie Wasser gegossen hatte. Ayrca, dnden beri artk tamamen Gregora ayrlm olduu anlalan bir anak getirdi. Bu sefer ii su doluydu. Ayrca, artk herhalde Gregor iin ayrlm bulunan kseyi de koydu ve iine su doldurdu. Bir de, muhtemelen o andan Ve kap bundan sonra kap itibaren Gregora ait olacak Gregor iin kullanlacakt. su dolu bir anak koymutu nne. evirmen cmleye

evirmen dnden beri, olduu anlalan, bu sefer, getirdi ifadelerini eklemi ve zu dem allen, gegossen hatte, wahrscheinlich ifadelerini karmtr. ein fr allemal burada hep / daima anlamndadr ama dnden beri olarak ifade edilmitir. Ayrca stellen yani

evirmen ve balacn eklemi ve ein fr allemal ifadelerini karmtr. ein fr allemal burada hep / daima anlamndadr ama sadece artk olarak ifade edilmitir ve dorudur. in den hatte ilgi cmlesinin de yaps deitirilmi ve iine su doldurdu eklinde temel cmle olarak aktarlmtr. 161

evirmen o andan itibaren, nne ifadelerini eklemi ve in den sie hatte ilgi cmlesini karmtr. ein fr allemal burada hep / daima anlamndadr ama o andan itibaren olarak ifade edilmitir. in den hatte ilgi cmlesinin de yaps deitirilmi ve su dolu eklinde aktarlmtr.

mdahale etmi cmle ierisinden paralar alm ve bunu uyarlayarak aktarmtr. Bu cmle tamamen yeni bir cmledir.

koymak burada getirmek olarak aktarlmtr. in den hatte ilgi cmlesinin de yaps deitirilmi ve ii su doluydu eklinde temel cmle olarak aktarlmtr. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.
86 Und aus Zartgefhl, da sie wute, da Gregor vor ihr nicht essen wrde, entfernte sie sich eiligst und drehte sogar den Schlssel um, damit nur Gregor merken knne, da er es sich so behaglich machen drfe, wie er wolle. Grete, kardeinin kendi nnde yiyemeyeceini dnerek, byk bir nezaket gsterip ekildi, rahat rahat yiyebileceini anlatmak iin de, arkasndan kapy kilitledi.

Bu cmle anlam Bu cmle anlam bakmndan kaynak bakmndan kaynak metinle ksmen rten metinle ksmen rten bir eviridir. bir eviridir.

Gregor'un yemeini onun nnde yiyemeyeceini bildii iin incelik gstererek, hemen dar kt ve istedii gibi rahata davranabileceini ona fark ettirmek zere kapnn anahtarn bile evirdi.

Kendisi odadayken yemee balamayacan bilen kz kardei, incelik gsterip, Gregor istedii gibi davranma rahatlna kavusun diye kapy da kilitleyerek, fazla oyalanmadan kp gitti.

Kz kardei, Gregorun yannda rahat yiyemeyeceini dnerek gazeteyi yere brakt ve odadan kt. Hatta Gregoru daha rahat olmasn isteyerek kapy darndan kilitledi.

evirmen Grete, dnerek, byk bir, rahat rahat yiyebileceini anlatmak iin, arkasndan ifadelerini eklemi ve aus Zartgefhl, eiligst, drehte sogar den Schlssel um, nur, merken knne, behaglich, wie er wolle ifadelerini karmtr. karlan ve eklenilen

Zartgefhl burada nezaket, incelik anlamndadr, fakat aus ile birilikte incelik gstererek biiminde aktarlmas isabetlidir. Ayrca anlam pekitirmek iin kap kelimesi eklenmitir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak

Zartgefhl burada nezaket, incelik anlamndadr, fakat aus ile birilikte incelik gstererek biiminde aktarlmas isabetlidir. Ayrca anlam pekitirmek iin kap kelimesi eklenmitir. evirmen daha anlalr olmalar asndan vor

evirmen cmleyi ksaltarak aktarm, ksmen de kaynak metinde olmayan ifade eklemitir. rahat yemek, gazeteyi yere brakt, dardan ifadeleri eklenmi, und aus Zartgefhl, da sie wusste, eiligst, damit nur Gregor merken knne,

162

kelimeler evirmenin metinle cmleyi tam anlamadn eviridir. yahut yanl aktardn gstermektedir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir. Bu cmle u ekilde aktarlabilirdi: kendisinin yannda yemek yemeyeceini bildiinden kzkardei incelik gsterip abucak ekildi, hatta Gregorun istedii gibi rahata davranabileceini hissettirmek iin anahtar bile evirdi.

rten

bir ihr iin odadayken, Schlssel iin kap, eiligst iin fazla oyalanmadan, essen iin balamayacan ifadelerini eklemitir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

wie er wolle ifadeleri ve cmleleri karlmtr. Noktalama da deimitir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen bir eviridir.

87

Gregors Beinchen schwirrten, Sofra hazrd. Ama, Yemek hazrd. Ama Yemek sz konusu olduu te imdi sofra hazrd. als es jetzt zum Essen ging. Gregorun ayacklar tir tir Gregor'un kk bacaklar tir iin Gregorun bacaklar Gregorun ayaklar titriyordu. tir titriyordu. titremeye balamt. titriyordu.

Cmle anlalmamtr. Bu cmlede anlatlmak istenen yemee giderken bacann vzldaddr, yani titrediidir. Dolaysyla sofra hazrd ifadesi hibir

Cmle anlalmamtr. Bu cmlede anlatlmak istenen yemee giderken bacann vzldaddr, yani titrediidir. Dolaysyla yemek hazrd ifadesi hibir 163

Cmle ksmen anlalmamtr. Bu cmlede anlatlmak istenen yemee giderken bacann vzldaddr, yani titrediidir. Dolaysyla yemek sz

Cmle anlalmamtr. Bu cmlede anlatlmak istenen yemee giderken bacann vzldaddr, yani titrediidir. Dolaysyla sofra hazrd ifadesi hibir

ekilde kaynak metinde ekilde kaynak metinde konusu olduu iin ekilde kaynak metinde yer almamaktadr. yer almamaktadr. ifadesi yerine yemek yer almamaktadr. yemeye giderken kullanlabilirdi. fade edilmesi g bir cmledir. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.
88 Seine Wunden muten brigens auch schon vollstndig geheilt sein, er fhlte keine Behinderung mehr, er staunte darber und dachte daran, wie er vor mehr als einem Monat sich mit dem Messer ganz wenig in den Finger geschnitten, und wie ihm diese Wunde noch vorgestern genug wehgetan hatte. Yaralar iyi olmu gibiydi. Artk en ufak bir sz bile duymuyordu. nsanlk gnlerini anmsad da, ard kald. Bir vakitler, parman yle hafif kesmiti de, gnlerce szlam durmutu. Yaralar da tamamen iyi olmu gibiydi. Hibir yerinde ar sz yoktu. ap kald bu ie. Bir ay akn bir zaman nce bakla parman birazck kestii zaman basna geleni, yarann daha, nceki gne kadar szlayp durduunu dnd. Herhalde yaralar tamamyla iyilemi olmalyd ki, herhangi bir engel hissetmiyordu; bu onu artmt; neredeyse bir aydan fazla zaman nce parman bakla azck kestiinde oluan ve ona evvelsi gn bile hl yeterince ac verebilen o cmleyi kk yaray hatrlad. Ve vcudunun hi acmadn fark etti. Yaralar gemi olmalyd. Birka gn nce parman hafif kesmiti ve acs zor gemiti.

Cmle anlalmamtr. evirmen kaynak metni yanl ve eksik aktarmtr. Buradaki ifadeler Artk en ufak bir sz bile duymuyordu. nsanlk gnlerini anmsad da, ard kald. Bir vakitler, gnlerce szlam durmutu kaynak metinde yer almamaktadr.

evirmen uyarlayarak aktarmtr. Kaynak metinde hibir yerinde ar sz yoktu, kestii zaman, bana geleni ifadeleri yer almyor. er fhlte keine Behinderung mehr burada artk herhangi bir engel hissetmiyordu yerine uyarlanarak hibir yerinde ar sz 164

Cmlede ne demek istenildii anlalmyor. Ayrca kendi ierisinde olmad gibi bir nceki cmle ile de balant evirmen ki, oluan, kurulamamaktadr. Cmle kk ifadelerini yanl anlalmtr. eklemitir. Bunlardan wie ilgi cmlesinden dolay oluan kelimesini ve bir nceki cmleyle balanmas asndan ki balacn eklenmitir. Bu cmle yap ve anlam olarak kaynak metinle

yoktu olarak rten bir eviridir. aktarlmtr. vor mehr als einem Monat yani bir aydan fazla bir sre nce yerine yanl alglanm, als zaman yan cmlesi gibi zaman olarak aktarlmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen bir eviridir.

89

Sollte ich jetzt weniger Feingefhl haben?", dachte er und saugte schon gierig an |3o| dem Kse, zu dem es ihn vor allen anderen Speisen sofort und nachdrcklich gezogen hatte.

Acaba imdi daha m az duyar oldum ne? diye dnd. Bu ara peyniri azna alp emmeye balamt bile. Btn br yiyecekleri arasnda, peynire kar iinde birden dayanlmaz bir istek uyanvermiti.

imdi daha az m duyarl oldum acaba?" dedi kendi kendine derken peyniri byk bir itahla emmeye balad. Btn teki yemekler arasnda en ok peynire kar dayanlmaz bir istek duymutu.

imdi benim duyularm kreldi mi yani? diye geirdi iinden; sonra, nnde duran btn dier yiyeceklere kyasla en abuk, hatta en belirgin ekilde itahn kabartm olan peynire yumuldu.

Duyarllm m azald acaba? diye dnd. Byk bir itahla peyniri yemee balad.

Cmle ksmen anlalmamtr. evirmen bu ara, azna alp balamt, arasnda, iinde birden dayanlmaz bir istek duymutu

evirmen dedi kendi kendine, byk bir itahla ifadelerini eklemi ve dachte, gierig, sofort, hatte nachdrcklich gezogen ifadelerini karmtr.

evirmen cmleyi ksaltm dolaysyla cmlenin anlam ve yapsna nemli bir saugte kelimesi burada mdahalede bulunmutur. emdi yerine yumuldu Bu cmle kaynak metinle olarak ifade edilmitir. rtmeyen uyarlama bir nachdrcklich gezogen eviridir. burada en belirgin ekilde itahn kabartm olan yerine zellikle

165

ifadelerini eklemi ve gierig, hatte nachdrcklich gezogen ifadelerini karmtr. nachdrcklich gezogen burada iinde dayanlmaz istek uyanvermiti yerine zellikle eken olarak aktarlmalyd. Dikkat eken dier bir husus da duyar ifadesidir. Bu kelime ile ne demek istenildii anlalmyor. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen bir eviridir.

nachdrcklich gezogen burada iinde dayanlmaz istek uyanvermiti yerine zellikle eken olarak aktarlmalyd. Ayrca dachte dnd yerine dedi iinden, gierig agzl yerine byk bir itahla biiminde aktarlmtr. Dikkat eken dier bir husus da cmlede yazm hatasnn olmasdr. Nokta iaretinden sonra balayan kelime kk yazlmtr. zu dem ilgi cmlesi de temel cmle olarak aktarlm, bu nedenle peynire kelimesi eklenmitir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

eken olarak aktarlabilirdi. Ayrca dachte dnd yerine diye geirdi iinden biiminde aktarlmtr. Bu cmle yap bakmndan rten ama anlam olarak kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

90

Rasch hintereinander und mit vor Befriedigung trnenden Augen verzehrte er den Kse, das Gemse und die Sauce;

Sonra, ktlktan km gibi sra ile peyniri, sebzeleri, yemek yalarn yutuverdi. Hazdan gzleri nemli

Peyniri, sebzeyi ve yemek yalarn birbiri ardndan yutuverdi. Yerken duyduu hazdan gzleri yaaryordu.

Memnuniyetten gzleri yaararak peyniri, sebzeyi ve sosu birbiri ardna aceleyle yiyip yuttu; gelgelelim taze

Mutluluktan nemli gzlerle, rm sebzeleri ve yemek yalarn yemeye devam etti. Taze yiyeceklere hi

166

die frischen Speisen dagegen schmeckten ihm nicht, er konnte nicht einmal ihren Geruch vertragen und schleppte sogar die Sachen die er essen wollte, ein Stckchen weiter weg.

nemliydi. Taze eylere gelince, hibirini ii ekmedi. Hatt kokular biel midesini bulandrd. Onlar brlerinden ayrd.

Buna karlk taze yemeklerin tadndan holanmyordu. Bunlarn kokusuna bile dayanacak hali yoktu. Yemek istedii eyleri onlardan ayrp uzaklatrd.

yemeklerden pek tat alamad, hatta onlarn kokularna katlanamad iin, setii yiyecekleri alp baka yerde yemeye devam etti.

dokunmad, kokular midesini bulandryordu. Onlar yediklerinin yanndan ayrd.

evirmen kaynak metindeki ifadeleri uyarlayarak aktarm, dolaysyla farkl bir anlam kmtr. Sauce sos yerine yemek yalar, frische Speisen taze yiyecekler yerine taze eyler, schmeckten ihm nicht tadn alamad yerine hibirini ii ekmedi, mit vor Befriedigung trnenden Augen memnuniyetten yaaran gzlerle yerine hazdan gzleri nemli nemliydi temel cmlesi olarak, vertragen katlanmak yerine midesi bulanmak olarak aktarmtr. Dolaysyla farkl anlamlar ortaya kmtr. Bu cmle kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

evirmen yemek yalarn, yutuverdi. Yerken duyduu hazdan gzleri yaaryordu, hali ifadelerini eklemi ve rasch, mit vor Befriedigung trnenden Augen, verzehrte, die Sauce, ein Stckchen ifadelerini karmtr. Bunlardan bazlar karlmam, anlamlar deitirilmitir. Sauce sos yerine yemek yalar, verzehren yemek yerine yutuvermek, mit vor Befriedigung trnenden Augen memnuniyetten yaaran gzlerle yerine yerken duyduu hazdan gzleri yaaryordu temel cmlesi olarak aktarlmtr. Noktalama ve cmle 167

evirmen iin, setii, baka yerde yemeye devam etti ifadelerini eklemitir. Bu cmlede evirmenin ekledii iin kaynak metindeki cmlenin yapsn deitirmitir, nk orada da, weil vs bulunmamaktadr. Ayrca schleppte sogar die Sachen die er essen wollte, ein Stckchen weiter weg cmlesi setii yemekleri alp baka yerde yemeye devam etti yerine u ekilde aktarlabilirdi: hatta yemek istedii eyleri bir para uzaklatrd. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

evirmen kaynak metinden pek ok kelime karm, anlam deitirmitir. rasch hintereinander, den Kse, die Sauce; dagegen schmeckten ihm nicht, er konnte nicht einmal ihren Geruch vertragen und schleppte sogar die Sachen die er essen wollte, ein Stckchen weiter weg ifadeleri karlmtr. Ayrca rm, midesini bulandryordu, hi dokunmad ifadeleri kaynak metinde yer almyor. Bu cmle kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

yaplar da deimitir. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

91

Er war schon lngst mit allem fertig und lag nur noch faul auf der gleichen Stelle, als die Schwester zum Zeichen, da er sich zurckziehen solle, langsam den Schlssel umdrehte.

Yemeini bitirip de, yerime dneyim mi, dnmeyeyim mi, diye tembel tembel dnrken, kz kardei: Hadi bakalm, ekil artk der gibilerden, kapnn anahtarn usul usul evirmeye balad.

Yemeini oktan bitirmi, bulunduu yerde uyuyup kalmt. O srada kz kardei, artk geri ekilmesi gerektiini iaret ediyormu gibi kapnn anahtarm yavaa evirdi.

Kz kardei, tekrar saklanmas iin ona zaman vermek istermi gibi yavaa anahtar evirdiinde yemekler bitmi, Gregor yemeini yedii yerde tembel tembel yatyordu.

Gregor, yemeini bitirmi, odann ortasnda uyuuk vaziyette duruyorken, kz kardei ortalktan ekilmesini iaret eder gibi kilidi ar ar amaya balad.

evirmen kaynak metni uyarlayarak aktarmtr. Bu cmlede bir eviri deil, evirmenin yorumundan bahsedilebilir. Bu cmle u ekilde aktarlabilirdi: kzkardei geri ekilmesini iaret eder gibi yavaa anahtar dndrdnde Gregor hepsini oktan bitirmi ve bulunduu yerde tembelce yatyordu.

evirmen uyuyup kalmt, o srada ifadelerini eklemi ve schon lngst, nur noch faul, mit allem fertig, lag ifadelerini karmtr. Bunlardan lag yatyordu yerine uyuyup kalmt olarak aktarmtr. Ayrca er war schon lngst mit allem fertig cmlesinde kastedilen yemei oktan bitirmi olmasdr, dolaysyla burada doru ifade edilmitir.

evirmen saklanmasn, zaman vermek istermi gibi, yemekler bitmi, yemei yedii yerde ifadelerini eklemi ve zum Zeichen, schon lngst, mit allem fertig ifadelerini karmtr. Ayrca er war schon lngst mit allem fertig cmlesinde kastedilen yemei oktan bitirmi olmasdr, dolaysyla burada doru ifade edilmitir. auf der gleichen Stelle burada ayn/bulunduu

evirmen yemeini bitirmi, odann ortasnda, amaya balad ifadelerini eklemi ve auf der gleichen Stelle, schon lngst, umdrehte ifadelerini karmtr. Ayrca er war schon lngst mit allem fertig cmlesinde kastedilen yemei oktan bitirmi olmasdr, dolaysyla burada doru ifade edilmi ama oktan ifadesi aktarlmamtr. auf der gleichen Stelle burada ayn/bulunduu

168

als zaman yan cmlesi temel cmle olarak aktarlm, dolaysyla o srada ifadesi eklenmitir. Bu cmle yap olarak uyarlama ama anlam bakmndan rten bir eviridir.

yerde yerine kastedilen ey de yemeini yedii yerde olduu iin bu ekilde aktarlmtr. Bu cmle anlam bakmndan ksmen rten bir eviridir.

yerde yerine odann ortasnda eklinde aktarlmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen bir eviridir.

92

Das schreckte ihn sofort Gregor, o yar uykulu haline auf, trotzdem er schon fast karn adamakll korktu, schlummerte, und er eilte kedini kanepenin altna att. wieder unter das Kanapee.

Gregor, yar uykulu haline ramen korku ile srad ve aceleyle kendini kanepenin altna att.

evirmen Gregor, adamakll kelimelerini eklemi ve sofort, wieder, eilte, und kelimelerini karmtr. Bunun yan sra trotzdem neden yan cmlesi karlm ve bu cmle okarn olarak ifade edilmitir. Bu nedenle uyumak fiili isimletirilmi ve uyku olarak aktarlmtr. Ayrca eilen fiili acele etmek anlamndadr, fakat burada unter ile birlikte kullanldndan kendini altna atmak

Neredeyse uyuklar halde olmasna ramen, kilitten kan ses irkilmesine neden oldu. Telala kanepenin altna att kendini.

Gregor, hissettii arla ramen hzlca kanepenin altna girdi.

evirmen Gregor, srad kelimelerini eklemi ve sofort, wieder, eilte kelimelerini karmtr. Bunun yan sra trotzdem neden yan cmlesi karlm ve bu cmle yarramen olarak ifade edilmitir. Bu nedenle uyumak fiili sfatlatrlm ve uykulu olarak aktarlmtr. Ayrca eilen fiili acele etmek anlamndadr, fakat burada unter ile birlikte kullanldndan 169

evirmen kilitten kan ses, nedn oldu kelimelerini eklemi ve sofort, wieder, eilte, und kelimelerini karmtr. Ayrca eilen fiili acele etmek anlamndadr, fakat burada unter ile birlikte kullanldndan telala kendini altna atmak olarak isabetli ekilde ifade edilmitir. Bu cmle yap bakmndan uyarlamadr ama anlam bakmndan

evirmen yeni cmle eklemitir. hissettii arla ramen kaynak metinde yer almamaktadr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan uyarlama bir eviridir.

olarak isabetli ekilde ifade edilmitir. Burada aceleyle ifadesinin eklenilmesi de gerekmekteydi. Bunun dnda korktu yerine korkuttu olmalyd, yani zne deimitir. Bu cmle yap bakmndan uyarlamadr ama anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.
93 Aber es kostete ihn groe Selbstberwindung, auch nur aie kurze Zeit, whrend welcher die Schwester im Zimmer war, unter dem Kanapee zu bleiben, denn von dem reichlichen Essen hatte sich sein Leib ein wenig gerundet und er konnte dort in der Enge kaum atmen. Ksa srmekle birlikt, kz kardeinin odada bulundu sre kanepenin altnda kalmak iin byk aba gstermesi gerekiyordu. stelik tka basa yemi, karn imiti. Skp kald yerde zorla nefes alyordu.

aceleyle kendini altna kaynak metinle ksmen atmak olarak isabetli rten bir eviridir. ekilde ifade edilmitir. aufschrecken fiili sramak anlamn da ierdiinden korku ile srad olarak ifade edilmitir. Bu cmle yap bakmndan uyarlamadr ama anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.
Ksa bir zaman iin de olsa, kz kardeinin odada kald srece kanepenin altnda durmak onun ok aba gstermesini gerektirdi. nk tka basa yemek yedii iin bedeni biraz imiti. O darack yerde glkle soluk alabiliyordu. Yalnzca kz kardeinin odada bulunduu sre iin bile olsa kanepenin altnda durmak, olaanst bir aba gerektirmiti; tka basa yemekten karn imi, o dar alanda artk nefes alamaz hale gelmiti. Kardei odadayken oradan kmamak iin ok gayret gsterdi. nk yemekten sonra gvdesi imiti. Ve kanepenin altnda zor nefes alyordu.

evirmen auch nur, ein wenig, dort in der Enge ifadeleri karlm ve skp kald yerde ifadeleri eklenmitir. denn nk yerine stelik, vo dem reichlichen Essen tka basa yemekten yerine

Noktalama deimi, virgl ve und balac yerine nokta iareti kullanlmtr. Bu cmle yap bakmndan ksmen uyarlamadr ama anlam bakmndan kaynak metinle rten bir

evirmen kaum atmen iin glkle nefes alyordu yerine artk nefes alamaz hale gelmiti ifadesini kullanmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rten bir eviridir.

Cmle anlalmam, yani yanl anlam aktarm yaplmtr. Burada kmamak deil orada, yani kanapenin altnda kalabilmek iin bir aba gsterisi vardr. Yani anlam farkldr.

170

tka basa yemi olarak, eviridir. yani isim fiile dntrlerek aktarlmtr. Noktalama deimi, virgl ve und balac yerine nokta iareti kullanlmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.
94 Unter kleinen Erstickungsanfllen sah er mit etwas hervorgequollenen Augen zu, wie die nichtsahnende Schwester mit einem Besen nicht nur die berbleibsel zusammenkehrte, sondern selbst die von Gregor gar nicht berhrten Speisen, als seien also auch diese nicht mehr zu gebrauchen, und wie sie alles hastig in einen Kbel schttete, den sie mit einem Holzdeckel schlo, worauf sie alles hinaustrug. ki kez nerdeyse nefesi tkanacakt. Bu ara, kz kardei, tabii iyi niyetle, Gregorun el srmedii yiyecekleri, brleriyle birlikte, sanki artk ie yaramazlarm gibi, sprmeye balad. Gregor, nerdeyse alayacakt. Kz kardei, acele acele hepsini bir kovaya doldurdu, stn tahta kapakla kapad, sonra kapt gibi gtrmeye balad. Ara sra ufak boulma tehlikeleri geirirken, hibir eyden haberi olmayan kz kardeinin, artk ie yaramayacaklarm gibi Gregor'un dokunmad yemeklerle birlikte btn artklar sprge ile sprdn ileriye doru frlam gzleriyle grd. Kz kardei, acele acele hepsini bir kovaya doldurdu. Kovann azn tahta bir kapakla kapad ve eline alp gotrd. Kk apta boulma nbetleri geirerek, prtlek gzlerle, hibir eyden habersiz kz kardeinin, yalnz krnt ve artklar deil, dokunmad dier yiyecekleri de, sanki bundan sonra hibir ekilde deerlendirilemeyeceklermi gibi sprp bir araya topladktan sonra, hepsini bir kovaya doldurarak kapan da kapatp dar karn izledi. Kk boulma nbetleri geirerek yine de dayand. Kardei, gazetenin zerindeki yiyecekleri, yenmeyenlerle birlikte sprerek kovaya doldurdu. Kovann stne de tahtayla kapatarak hepsini dar tad.

evirmen iki kez nerdeyse nefesi tkanacakt, bu ara, tabii iyi niyetle, nerdeyse alayacakt ifadelerini

evirmen ara sra, geirirken, eline alp gtrd ifadelerini eklemi ve schttete, hinaustrug ifadelerini 171

evirmen geirerek, sonra, doldurarak ifadelerini eklemi ve schttete, gar nicht ifadelerini de karm

Kaynak metinde yine de dayand, gazetenin zerindeki yiyecekleri, yenmeyenlerle ifadeleri kaynak metinde hibir ekilde yer almyor. Cmlenin geri kalan ksm karlm, dolaysyla farkl bir anlam kmtr.

eklemi ve unter kleinen Erstickungsanfllen, sah er mit etwas hervorgequollenen Augen zu, wie, die nichtsahnende nicht nur die berbleibsel, hinaustrug ifadelerini de karm yahut uyarlayarak aktarmtr. nichtsahnend habersiz yerine alakasz bir ekilde iyi niyetli, Erstickungsanfall boulma krizi yerine neredeyse nefesi tkanacakt olarak aktarlmtr. Cmle yaps da deitirilmitir. wie ilgi cmleleri temel cmle olarak aktarlmtr. Kaynak metindeki sah zu yklemi karlmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

de karm yahut uyarlayarak aktarmtr. hinaustrug dar tad yerine eline alp gtrd, schttete dkt yerine doldurdu, unter arasnda yerine geirirken olarak aktarlmtr. Cmle yaps da deitirilmitir. wie ilgi cmleleri, denschloss ilgi cmlesi temel cmle olarak aktarlmtr. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

yahut uyarlayarak Bu cmle uyarlama bir aktarmtr. eviridir. schttete dkt yerine doldurdu, unter arasnda yerine geirerek olarak aktarlmtr. denschloss ilgi cmlesi temel cmle olarak aktarlmtr. Bu cmle yap bakmndan ksmen ama anlam bakmndan kaynak metinle rten bir eviridir.

95

Kaum hatte sie sich umgedreht, zog sich schon

Daha henz admn atmt Arkasn dner dnmez, Kz kardei daha arsasn Gregor, kz kardei kar ki, Gregor, gvdesini yle Gregor kanepenin altndan dner dnmez de kanepenin kmaz kanepenin altndan

172

Gregor unter dem Kanapee hervor und streckte und blhte sich.

boylu boyunca uzatmak iin, glkle kt ve boylu altndan kt, gerindi ve frlayarak gerinip geirmeye yellendi. gizlendii yerden g bela boyunca uzanp rahatlad? balad. kt.

Cmle anlalmam ve bu eviride kim adm atm belli deil. Burada anlatlmak istenen udur: kzkardei arkasn dner dnmez Gregor kanapenin altndan frlad, gerindi ve gaz kard.

evirmen glkle, boylu boyunca, rahatlad ifadelerini eklemi ve blhte ifadesini karmtr. blhte ifadesi yellenmek yada gaz karmak yerine rahatlamak olarak aktarlm ve bu anlam kaynak metindeki anlam vermemektedir. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rten bir eviridir.

evirmen blhte ifadesi iin yellenmek yada gaz karmak yerine geirmeye balad ifadesini kullanm, anlam deitirmitir. Bu cmle yap bakmndan rten ama anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

96

Auf orese Weise bekam nun Gregor tglich sein Essen, einmal am Morgen, wenn die Eltern und das Dienstmdchen noch schliefen, das zweitemal nach dem allgemeinen Mittagessen, denn dann schliefen die Eltern gleichfalls noch ein Weilchen, und das Dienstmdchen wurde von der Schwester mit irgendeiner Besorgung |31| weggeschickt.

Sabahlar, daha anas, babas ve hizmeti uyanmadan, lenden sonralar, anasyla babas yemeklerini yiyip dinlenirken hizmeti de, Gretenin durmamacasna gsterdii ileri yaparken, Gregor, tanrnn gn, ite byle besleniyordu.

evirmen

Gregor artk her gn byle besleniyordu. Sabahlar anasyla babas ve hizmeti henz uykudayken bir kez, leyin herkes yemeini yedikten sonra da ikinci kez yiyordu. le yemeinden sonra, anasyla babas birazck uyurlarken, kz kardei hizmetiye de baz cmleyi iler verip onu savyordu.

Gregorun yemei bu ekilde verilir olmutu artk; bir n sabahleyin, anne babas ve hizmeti uyurken; ikinci n de le yemeinden sonra. nk bu saatlerde, yani le yemei yenir yenmez, anne babas bir sre kestirirlerdi; hizmeti de kz kardeinin talimat zerine bir eyler evirmen besleniyordu, almaya dar gitmi olurdu.

Gregor, yemeini hep bu ekilde almaya balad. Sabahlar anne-babas ve hizmeti kz uyurken yada le yemeinden sonra. nk anne-babas bu saatlerde ksa uykuyu ekerlerdi. Grete de hizmeti kz dar yollayp, Gregora yemeini veriyordu.

Sabahlar

anne-babas

173

anlamam, yanl aktarmtr. Cmle de ne demek istedii anlalmyor. Bu cmle anlalmamakla birlikte tamamen uyarlama bir eviridir.

leyin herkes yemeini yedikten, yiyordu, le yemeinden sonra ifadelerini eklemi ve bekam, sein Essen, allgemeinen Mittagessen, denn, dann ifadelerini de karmtr. bekam sein Essen yemeini alyordu yerine besleniyordu, nach allgemeinem Mittagessen ortak le yemeinden sonra yerine leyin herkes yemeini yedikten sonra olarak aktarlmtr. dann iin evirmen sonra yerine le yemeinden sonra ifadesini kullanmtr. yiyordu yklemini eklemi eksiltili cmle temel cmleye dntrlm, noktalama da deimi, virgl yerine nokta iareti kullanlmtr. wurde weggeschickt yani edilgen cmle etken cmle olarak aktarlm, zne deimitir. Bu cmle yap ve anlam

evirmen verilir olmutu, n, bu saatlerde, talimat zerine, almaya gitmi olurdu ifadelerini eklemi ve bekam, dann, wurde weggeschickt, einmal, das zweitemal ifadelerini de karmtr. bekam sein Essen yemeini alyordu yerine yemei verilir olmutu, dann sonra yerine bu saatlerde olarak aktarlmtr. einmal, das zweitemal yani bir kez, ikinci kez anlamn pekitilmesi iin n olarak ifade edilmitir. wurde weggeschickt yani edilgen cmle etken cmle, bekam etken cmle edilgen cmle olarak aktarlm, zne deimitir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

ve hizmeti kz uyurken yada le yemeinden sonra cmlesi kaynak metinde bu ekilde yer almyor. Kaynak metindeki einmal am Morgen, wenn die Eltern und das Dienstmdchen noch schliefen, das zweitemal nach dem allgemeinen Mittagessen ifadesi karlm ve yukardaki biimde uyarlanarak aktarlmtr. Anlam tamamyla farkldr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

174

bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

97

Gewi wollten auch sie nicht, da Gregor verhungere, aber vielleicht htten sie es nicht ertragen knnen, von seinem Essen mehr als durch Hrensagen zu erfahren, vielleicht wollte die Schwester ihnen auch eine mglicherweise nur kleine Trauer ersparen, denn tatschlich litten sie ja gerade genug.

Kukusuz, anas babas da Gregorun alktan lmesini istemiyorlard. Ama, nelep yiyip itiini de bakasndan renmeyi daha uygun buluyorlard. Kimbilir, belki Gregoru grmeyi ileri gtrmyordu. Belki de ireniyorlard. Gen kz, onlar zlmesin diye btn bu zahmetlere katlanyordu belki de. Dorusu, onlarn dertleri de az buz ey deildi hani.

phesiz onlar da Gregor'un alktan lmesini istemezlerdi, ama belki de onu grmeyi ileri gtrmyor, nasl yiyip iliini bakasndan renmeyi daha uygun buluyorlard. Belki de kz kardei, onlarn mmkn olduu kadar az zlmesine alyordu. Ne de olsa gerekten yeteri kadar ac ekmilerdi.

Onlarda Gregorun alktan lmesini istemezlerdi elbet, ama belki Gregorun yemek olayyla ilgili olarak, iittiklerinden fazlas, kaldrabilecekleri bir ey deildi; belki de kz kardei onlar kk de olsa bir zntden korumak istiyordu, yle ya, zaten yeterince ac ekiyorlard.

phesiz anne-babas da Gregorun alktan lmesini istemezdi. Fakat Gregorun neler yediiyle ilgili duyduklarndan fazlasn yaamaya hazr deillerdi. Zaten yeteri kadar ac ekiyorlard.

Cmle yanl aktarlm ve kaynak metinde olmayan paralar ilave edilmitir. Kaynak metinde bakasndan renmeyi daha uygun buluyorlard. Kimbilir, belki Gregoru grmeyi ileri gtrmyordu. Belki de ireniyorlard. Gen kz, onlar zlmesin diye

evirmen ksmen uyarlama bir eviri yapmtr. aber vielleicht htten sie es nicht ertragen knnen, von seinem Essen mehr als durch Hrensagen zu erfahren, cmlesinde von seinem Essen ve Hrensagen aktarmda glk karmaktadr. Bu nedenle evirmen burada tamamen uyarlama bir 175

evirmen olayyla ilgili olarak, bir ey deildi ifadelerini eklemi nur ifadesini karmtr. evirmen yapt eklemeler kelimelerin anlamlarn aktarmdaki glklerden kaynaklanmaktadr. Ama buna ramen von seinem Essen iin yemek olayyla iligili olarak yerine yedikleri hakknda denilebilirdi. Ayrca bir ey deildi

evirmen kaynak metinde olmayan yaamaya hazr deillerdi ifadesini eklemi ve ertragen knnen, vielleicht wollte die Schwester ihnen auch eine mglicherweise nur kleine Trauer ersparen, ifadelerini ve cmlesini karmtr. ertragen knnen burada katlanamazlard yerine yaamaya hazr deillerdi olarak aktarmtr. evirmenin yapt ekleme ve kard cmle anlamn

btn bu zahmetlere katlanyordu belki de. Dorusu, ifadeleri yer almamaktadr. Bu ifadeler kaynak metinin anlamn tamamen deitirmitir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

eviri tercih etmitir: ama belki de onu grmeyi ileri gtrmyor, nasl yiyip itiini bakasndan renmeyi daha uygun buluyorlard. Fakat bu cmle u ekilde aktarlabilir ve kaynak metinle daha rtk bir anlam ve yap ierebilirdi: ama belki de onun yiyip itikleri hakknda rivayetlerden fazlasn renmeyi kaldramayacaklard. Ayrca alyordu ifadesi eklenmi ve wollte ersparen, nur ifadeleri de karlmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

ifadesini ekleyerek cmlenin yklemi deimitir. Buna da gerek yoktu, nk sadece katlanamayacaklard denmesi yeterli idi. Bu cmle yap bakmndan rten ama anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

tamamen deitirmi, dolaysyla uyarlama bir eviridir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

98

Mit welchen Ausreden man an jenem ersten Vormittag den Arzt und den Schlosser wieder aus der Wohnung geschafft hatte, konnte Gregor gar nicht erfahren,

Gregor, ilk gn doktorla ilingiri ne bahaneyle savdklarn hibir zaman renemedi. nk, kz kardei ile birlikte, hi kimse kendini anlamaya

Gregor, ilk gn doktorla ilingiri evden hangi bahaneyle savdklarn asla renemedi. Onun sylediklerini anlayamadklar iin, hi

O ilk gnn leden ncesinde doktor ile ilingirin ne gibi bahaneler uydurularak evden uzaklatrlabildiini Gregor asla renemedi; onlar

Gregor, doktor ve ilingirin ilk gn hangi bahaneyle gndedildiini hibir zaman renemedi. Kendi konumas anlalmad iin ailesi de Gregorun

176

denn da er nicht verstanden wurde, dachte niemand daran, auch die Schwester nicht, da er die Anderen verstehen knne, und so mute er sich, wenn die Schwester in seinem Zimmer war, damit begngen, nur hier und da ihre Seufzer und Anrufe der Heiligen zu hren.

almad gibi, Gregorun kendilerini anlayabileceini de akllarna getirmiyorlard. Kz kardei odasna geldii zaman, Gregor, onun i ekip, ermilere yakardn duymakla yetiniyordu.

evirmen almad, kendilerini ifadelerini eklemi ve wieder, an jenem Vormittag, die Anderen ifadelerini karmtr. Cmlede anlam farkll bulunmaktadr. an jenem ersten Vormittag o ilk le ncesinde yerine sadece ilk gn olarak, die Anderen bakalarn yerine kendilerini, auch nicht dahil/olmak zere yerine ile birlikte olarak ifade edilmi, dolaysyla bu kelime anlamlarnda ve cmle anlamlarnda fakllk ortaya kmtr. Ayrca da er nicht verstanden wurde yani edilgen cmle

kimse, hatta kz kardei bile, kendisinin onlar anlayabileceini aklna getirmiyordu. Bu yzden, kz kardei odasna geldike, onlarn i ekilerini, kutsal kiilere yalvarlarn dinle mekle yetinmek zorunda birlikte, kalyordu.

evirmen ilk onlarn ifadelerini eklemi ve wieder, an jenem Vormittag, die Anderen ifadelerini karmtr. Cmlede ksmen anlam farkll bulunmaktadr. an jenem ersten Vormittag o ilk le ncesinde yerine sadece ilk gn olarak, die Anderen bakalarn yerine onlar olarak ifade edilmi, dolaysyla bu kelime anlamlarnda fakllk ortaya kmtr. Ayrca da er nicht verstanden wurde yani edilgen cmle anlalmad iin yerine onun sylediklerini 177

kendisini anlamadklar iin onun bakalarn anlayabileceini, kz kardei dahil hi kimse dnmyordu; dolaysyla kz kardei odasndayken, onun i ekilerin ve azizlere dualar ediini dinlemekle yetinmekten baka aresi yoktu gn, Gregorun.

onlar anlayamayacan dnyordu. Gregor kz kardeinin odaya girdiinde azizlere yakarna tank oluyordu sk sk.

evirmen musste iin zorundayd yerine baka aresi yoktu ifadesini kullanmtr. Ayrca da er nicht verstanden wurde yani edilgen cmle anlalmad iin yerine onlar kendisini anlamadklar iin olarak, yani uyarlama bir etken cmle olarak aktarlmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

evirmen cmleden nemli lde unsur karmtr. an jenem ersten Vormittag, wieder, denn da er nicht verstanden wurde, niemand, auch die Schwester nicht, da er die Anderen verstehen knne, und so mute er sich, wenn die Schwester in seinem Zimmer war, damit begngen, nur hier und da ihre Seufzer und Anrufe der Heiligen zu hren ifadeleri karlmtr. Bu cmle uyarlama bir eviridir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

anlalmad iin yerine hi kimse onu anlamaya almad iin olarak, yani uyarlama bir etken cmle olarak aktarlmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

anlayamadklar iin olarak, yani uyarlama bir etken cmle olarak aktarlmtr. Bunun yan sra ihre yani onun ifadesi onlarn olarak ifade edilmitir. Burada da anlam farkll ortaya kmtr, nk sadece Gretenin i ekileri sz konusudur. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.
Ancak ok sonralar, kz kardei her eye biraz altktan sonra tam bir almadan hibir zaman sz edilemezdi elbet arada bir Gregor, gen kzn dudaklarndan bir yaknlk anlatan ya da byle yorumlanabilecek bir eyler ktn kavrar gibi oluyordu. Ancak ok sorunlar, kz kardei duruma biraz altnda tam bir alma asla sz konusu olmadGregorun kulana arada bir, iyi niyetli denebilecek ya da en azndan byle yorumlanabilecek tatl szler alnr olmutu. Ancak sonralar Grete, biraz daha duruma altktan sonra ki bu tam anlamyla hibir zaman olmad- azndan sevecen szckler kyordu.

99

Erst spater, als sie sich ein wenig an alles gewhnt hatte von vollstndiger Gewhnung konnte natrlich niemals die Rede sein -, erhschte Gregor manchmal eine Bemerkung, die freundlich gemeint war oder so gedeutet werden konnte.

Ancak ok sonralar, -o da Grete hibir zaman tmden alamad bu yeni duruma boyun edii zamanGregor, arada bir gen kzn dudaklarndan sevecenlik anlamna gelen ya da ona benzer bir eyler ktn duyar gibi oluyordu.

Cmlede eliki ieren ifadeler mevcuttur. Bu medenle cmle anlalmyor. Ayrca cmleden enli lde unsurlar karlmtr.

evirmen dudaklarndan, ktn kavrar gibi oluyordu ifadelerini eklemitir, ancak bu ifadeler

evirmen kulana tatl szler alnr olmtu ifadelerini eklemitir, ancak bu ifadeler erhaschen fiilinin aktarmndaki zorluktan

evirmen nemli lde kaynak metinden ifade karmtr. Burada adeta bir zet sunmutur. erhschte Gregor manchmal eine Bemerkung, die freundlich gemeint war oder so gedeutet werden konnte cmlesi

178

o da Grete hibir zaman tmden alamad bu yeni duruma boyun edii zaman ifadesi eliki iermektedir. Grete hem bu duruma tmden asla alamyor hem de boyun emek durumunda kalyor. Zaten kaynak metinde de boyun eme deil biraz alma durumu sz konusudur. Oysa kaynak metindeki ifade udur: Ancak ok sorunlar, kz kardei duruma biraz altnda tam bir alma asla sz konusu olmad- evirmen cmlenin anlamn deitirmi, verdii anlamda yeterince anlalmamaktadr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.
100 Heute hat es ihm aber geschmeckt," sagte sie, wenn Gregor unter dem Essen tchtig aufgerumt hatte, whrend sie im gegenteiligen Gregor, nne konan yemeklerin hepsini silip sprd m, Grete: Bugn getirdiklerimi beenmi, bir baka sefer Gregorun pek

erhaschen fiilinin aktarmndaki zorluktan kaynaklanmaktadr. Bu fiil tek kelimeyle ifade edilememektedir. erhaschen kelime manasyla ele geirmek, yakalamak anlamndadr. Burada da bir Bemerkung yani gr/dnce sz konusu olduundan bu ekilde yorumlanabilir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rten bir eviridir.

kaynaklanmaktadr. Bu fiil tek kelimeyle ifade edilememektedir. erhaschen kelime manasyla ele geirmek, yakalamak anlamndadr. Burada da bir Bemerkung yani gr/dnce sz konusu olduundan bu ekilde yorumlanabilir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rten bir eviridir.

karlm ve yerine sadece azndan szckler kyordu ifadesi eklenmitir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

Gregor, nndeki yemeklerin hepsini silip sprnce, kz kardei "bugn getirdiklerimi beenmi, gittike sklamaya balayan bunun tam tersi bir

rnein Gregor yemei silip sprmse, Demek yemek houmuza gitti bugn veya son zamanlarda gittike daha sk rastlanan tersi

Gregor, yemeinin hepsini bitirdiyse Bugn yemek houna gitmi.; eer durum tersiyse bu gittike daha sk oluyordu- Yine hibirini

179

Fall, der sich allmhlich immer hufiger wiederholte, fast traurig zu sagen pflegte: Nun ist wieder alles stehengeblieben.

itahl olmad zamanda ki bu, git gide daha sklatadeta kskn bir sesle: Yine hepsini olduu gibi brakm! derdi.

durum olunca, yani yemekleri beenmeyince, "gene hepsini olduu gibi brakm," diyordu.

durumlarda ise neredeyse yememisin demeyi adet zntyle, Gene her ey haline getirmiti. olduu gibi kalm ite, diyordu kz kardei. evirmen traurig,

evirmen silip sprd m, Grete: Bugn getirdiklerimi beenmi, bir baka sefer Gregorun pek itahl olmad zamanda, kskn bir sesle: Yine hepsini olduu gibi brakm ifadelerini ve cmlelerini eklemi ve Heute hat es ihm aber geschmeckt," sagte sie, wenn Gregor unter dem Essen tchtig aufgerumt hatte, whrend sie im gegenteiligen Fall, fast traurig zu sagen pflegte: Nun ist wieder alles stehengeblieben ifadelerini karm ya da uyarlayarak aktarmtr. Heute hat es ihm aber geschmeckt" bugn houna gitti demek yerine Bugn getirdiklerimi beenmi, Nun ist wieder alles

Heute hat es ihm aber geschmeckt" bugn houna gitti demek yerine Bugn getirdiklerimi beenmi, Nun ist wieder alles stehengeblieben Gene her ey olduu gibi kalm yerine gene hepsini olduu gibi brakm olarak ifade edilmitir. Burada cmle yaplar ve anlamlar fakldr. znenin deimi olduu ve kelime eklendii grlmektedir. wenn Gregor unter dem Essen tchtig aufgerumt hatte ifadesi uyarlanm nndeki yemeklerin hepsini silip sprnce olarak aktarlmtr. Ayrca traurig kelimesi karlmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir. 180

evirmen rnein, veya kelimelerini eklemitir. Heute hat es ihm aber geschmeckt" bugn houna gitti demek yerine Demek yemek houmuza gitti bugn, olarak ifade edilmitir. Burada cmle yaps ve anlam fakldr. znenin deimi olduu ve kelime eklendii grlmektedir. wenn Gregor unter dem Essen tchtig aufgerumt hatte ifadesi uyarlanm yemei silip sprmse olarak aktarlmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

sagte kelimelerini karmtr. Bunun yan sra Heute hat es ihm aber geschmeckt" bugn houna gitti demek yerine Bugn yemek houna gitmi, Nun ist wieder alles stehengeblieben Gene her ey olduu gibi kalm yerine yine hibirini yememisin ifadelerini kullanmtr. Ayrca kaynak metinde olmayan kesme iareti kullanlmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

stehengeblieben Gene her ey olduu gibi kalm yerine Yine hepsini olduu gibi brakm, whrend sie im gegenteiligen Fall ise tam tersi durumda yerine bir baka sefer Gregorun pek itahl olmad zamanda olarak ifade edilmitir. Burada cmle yaplar ve anlamlar fakldr. znenin deimi olduu grlmektedir. Ayrca traurig zu sagen pflegte zntyle diyordu yerine kskn bir sesle derdi eklinde aktarlmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

181

FRANZ KAFKA Die Verwandlung 101 Die schwere Verwundung Gregors, an der er ber einen Monat litt - der Apfel blieb, da ihn niemand zu entfernen wagte, als sichtbares Andenken im Fleische sitzen -, schien selbst den Vater daran erinnert zu haben, da Gregor trotz seiner gegenwrtigen traurigen und ekelhaften Gestalt ein Familienmitglied war, das man nicht wie einen Feind behandeln durfte, sondern dem gegenber es das Gebot der Familienpflicht war, den Widerwillen hinunterzuschlucken und zu dulden, nichts als zu dulden. T 1 Deiim (V.GNYOL) Gregorun srtndan kimsenin ekip karmay gze alamad elma, bu olayn elle tutulur bir ans olarak, etine yapm kalmt. Bir aydan fazladr acsn ektii bu ar yara, Bay Samsaya, o zc, o iren deimeye karn, olunun yine de ailenin bir yesi olmakta devam ettiini adeta anmsatr gibiydi: Artk ona dman gibi davranmamalyd. Tam tersine, tiksintiyi filan brakmal, Gregora katlanmal, evet sadece katlanmalyd. devi, bunu gerektiriyordu. T 2 Deiim (A.GELEN) Gregorun srtndaki elma ylece kald. Hi kimse onu karmaya cesaret edemedi. Elle tutulur bir an olarak etinde duruyordu elma. Bir aydan fazla bir zamandr acsn ektii bu ar yara, Gregorun bugnk ackl ve tiksindirici grnne ramen gene de ailenin bir yesi olduunu babasna hatrlatr gibiydi. Ona bir dman gibi davranlamazd. Tam tersine, aile sorumluluunun gereini yapmal, tiksintiyi brakmal, her eyi olduu gibi kabullenmeliydi. Bundan baka are yoktu. T 3 Dnm (E.T.GNEY) Gregorun bir ay akn bir sredir mustarip olduu ar yara kimse sapland yerden karmaya cesaret edemedii iin, o elma bir hatra gibi olduu yerde, etin iinde gmlp kalmtzc ve tiksindirici grnmne ramen onun da ailenin bir ferdi olduunu, ona dman gzyle baklmamas gerektiini, hatta ailede ona kar duyulan bu tiksintinin bastrlp, ona tahamml etme evet yalnzca tahamml etme, daha fazlas deilsorumluluklar bulunduunu babasna bile hatrlatm gibi ylece, grnyordu. T 4 Dnm (O.CAKMAKCI) Gregor srtna gml kalan elmann bir aydan fazla acsn ekmiti. Elmay aile fertlerinden hibiri karmaya cesaret edememiti ve babasyla olan savann bir ans olarak kalmt srtnda. Bu grntsyle Gregor, babasna dayanlmaz ve iren grntsne ramen ailenin bir yesi olduunu hatrlatr gibiydi. Artk Gregordan kamamalyd. Duyulan tiksinti bastrlmal ve sabredilmeliydi.

evirmen olayn elle tutulur, Bay Samsa, iren deimeye, devam ettiini, adeta, gibiydi, devi, filan brakmal, bunu gerektiriyordu ifadelerini eklemi ve gegenwrtigen, ekelhaften, Gestalt, Familienpflicht,

evirmen gibiydi, elle tutulur, her eyi olduu gibi, bundan baka are yoktu ifadelerini eklemi ve hinunterschlucken, gegenber, das Gebot ifadelerini karmtr. Ayrca schien grnyordu yerine 182

evirmen olduu yerde, gzyle ifadelerini eklemi ve das Gebot kelimesini karmtr. zu dulden, nichts als zu dulden ifadesi kesme iareti iinde verilmitir. Bu cmle yap ve anlam

evirmen srtna, aile fertlerinden, savann, srtnda, duyulan ifadelerini eklemi ve schwere Verwundung, niemand, sichtbares, im Fleische, gegenwrtigen traurigen das man nicht wie einen Feind behandeln durfte, sondern dem gegenber es das Gebot der Familienpflicht war, den Widerwillen

hinunterschlucken, gegenber, das Gebot ifadelerini karmtr. Ayrca schien grnyordu yerine gibiydi olarak aktarlmtr. dem gegenber es das Gebot der Familienpflicht war ilgi cmlesi tamamen uyarlanarak devi bunu gerektiriyordu biiminde bir temel cmle olarak aktarlmtr. den Widerwillen hinunterzuschlucken und zu dulden, nichts als zu dulden ifadesi de tiksintinin bastrlmas yerine tiksintinin filan braklmas olarak aktarlmtr. Bunun dnda Vater yani baba yerine Bay Samsa ifadesi kullanlmtr. Cmle yapsnda nemli deiiklikler gze arpmaktadr. Kesme iareti karlm, buradaki cmleler kesintiye uratt cmleden nce

gibiydi olarak olarak kaynak metinle aktarlmtr. dem rten bir eviridir. gegenber es das Gebot der Familienpflicht war ilgi cmlesi tamamen uyarlanarak bundan baka are yoktu biiminde bir temel cmle olarak aktarlmtr. zu dulden, nichts als zu dulden ifadesi de katlanlmal, yalnzca katlanlmal yerine her eyi olduu gibi kabullenilmeli olarak aktarlmtr. Bunun dnda das Gebot gereini yapmak olarak ifade edilmitir. Cmle yapsnda nemli deiiklikler gze arpmaktadr. Kesme iareti karlm, buradaki cmleler kesintiye uratt cmleden nce aktarlmtr. Birok yan cmlenin de temel cmle olarak aktarld grlmektedir: das man nichtdurfte ilgi cmlesi, sondern war ifadesi, den

hinunterzuschlucken und zu dulden, nichts als zu dulden. ifadelerini ve cmlelerini karmtr. Grld zere evirmen cmlenin son ksmn tamamen karm, cmlenin geri kalan ksmn da kendi yormuyla aktarmtr. Ayrca schien grnyordu yerine gibiydi olarak aktarlmtr. Cmle yapsnda nemli deiiklikler gze arpmaktadr. Kesme iareti karlmtr. Bu cmle yap ve anlam olarak kaynak metinle rtmeyen bir eviridir.

183

aktarlmtr. Birok yan cmlenin de temel cmle olarak aktarld grlmektedir: das man nichtdurfte ilgi cmlesi, sondern war ifadesi, den Widerwillen und zu dulden ifadesi temel cmle olarak, da ihn niemand wagte neden yan cmlesi ilgi cmlesi olarak aktarlmtr. Bu cmle yap olarak kaynak metinle rtmeyen ama anlam olarak ksmen rten bir eviridir.
102 Und wenn nun auch Gregor durch seine Wunde an Beweglichkeit wahrscheinlich fr immer verloren hatte und vorlufig zur Durchquerung seines Zimmers wie ein alter Invalide lange, lange Minuten brauchte - an das Kriechen in der Hhe war nicht zu denken -, so bekam er fr diese Verschlimmerung seines Zustandes einen seiner Meinung nach vollstndig gengenden Ersatz dadurch, da immer gegen Abend die Yaras, hi koku yok, Gregorun davran yetisinin byk blmn, hem de bir daha geri gelmemek zere, alp gtrmt. imdi, yal bal, eli kolu tutmaz bir adamm gibi, odasnn bir keciinden tekine gitmesi uzun bir zaman istiyordu. Duvarlarda gezip tozmaya gelince, buna oktan veda etmiti. Ama, ona bakarsanz, imdi bu kt durumun acsn karmaktayd, hem de bol bol. Artk, akamlar, yemek

Widerwillen und zu dulden ifadesi ve da ihn niemand wagte neden yan cmlesi temel cmle olarak aktarlmtr. Bu cmle yap olarak kaynak metinle rtmeyen ama anlam olarak ksmen rten bir eviridir.

Hi phesiz yaras Gregorun hareket yeteneini, bir daha geri gelmemek zere alp gtrmt. Artk yal bir sakat gibi odann bir bandan bir bana gitmek iin uzun uzun uramas gerekiyordu. Ykseklerde srnp gezmek bundan byle akla bile getirilemezdi. Ama bir bakma imdiki bu kt durumunun teselli gtren yan, artk akamlar oturma odasnn kapsnn ak

Her ne kadar Gregor ald bu yara yznden hareket kabiliyetini belki de ebediyen kaybettiyse de ve imdilik yal bir malul gazi gibi, odasnn bir ucundan dierine ulamak iin dakikalar harcamaya ihtiya duyuyorsa da ykseklere trmanmas artk sz konusu bile olamazd- durumundaki bu ktlemeyi telafi edebilecek bir ey kazandn ve bunun, kaybettiklerinin yerini rahatlkla tutabilecek

Srtndaki yara Gregoru kalc olarak ar hareketlere esir etmiti. Hareket yeteneini tamamen yitirmiti. Duvarlarda gezinmek veya tavana kmak dnlemezdi bile. Odann iinde hareket edip yrmesi bile olduka zaman alyordu. Fakat bu durumun getirdii olumlu bir yan vard. Artk akam yemeklerinde oturma odasnn kaps alyordu. Gregor da onlarn izniyle masa bandaki ailesini

184

Wohnzimmertr, die er schon ein bis zwei Stunden vorher scharf zu beobachten pflegte, geffnet wurde, so da er, im Dunkel seines Zimmers liegend, vom Wohnzimmer aus unsichtbar, die ganze Familie beim beleuchteten Tische sehen und ihre Reden, gewissermaen mit allgemeiner Erlaubnis, also ganz anders als frher, anhren durfte.

odasnn kapsn ak tutuyorlard. Gregor, tam iki saat kap ha ald ha alacak diye bekliyor, sonra, kimseciklere gzkmeden, karanlk odasnda yatt yerden, sofra banda lamba n altnda bir araya gelen aileyi seyrediyordu. Btn konuulanlar bir bir dinliyebiliyordu. Tabii, herkesin izniyle. Bu da eskisine gre, ok daha iyi bir eydi.

tutulmasyd. Gregor bir iki saat ncesinden kapya gzlerini dikip almasn bekliyordu. Akamlar odasnn karanl iinde yatarken oturma odasnda lambann aydnlatt masaya oturan aileyi seyrediyordu. phesiz herkesin izniyle, onlarn konumalarn dinleyebiliyordu, bu eskisine gre ok daha iyi bir eydi.

Cmle ksmen anlalmam, ksmen yanl aktarlm, ksmen de uyarlanarak aktarlmtr. evirmen hi kuku yok, byk blmn, alp gtrmt, eli kolu tutmaz bir adamm gibi, duvarlarda gezip tozmaya gelince, uzun zaman istiyordu, buna oktan veda etmiti, ama, ona bakarsanz, acsn karmaktayd, hem de bol bol, yemek odas, kap ha ald ha alacak diye bekliyor, kimseciklere

Cmle anlalmam, yanl aktarlm, ksmen de uyarlanarak aktarlmtr. evirmen hi phesiz, alp gtrmt, uzun uzun uramas gerekiyordu, gezmek, ama bir bakma, teselli gtren yan, tutulmasyd, almasn bekliyordu, oturan, bu eskisine gre ok daha iyi bir eydi ifadelerini ve cmlelerini eklemi ve und wenn nun auch, wahrscheinlich, verloren, lange, lange Minuten

nitelikte olduunu dnyordu: Her akam, kendisinin genelde bir iki saatten beri dikkatle gzetledii salon kaps alyor, salondan baklnca seilemeyecek kadar karanlk olan odasndan, btn aileyi, aydnlatlm, masann etrafnda otururken grebiliyor ve onlarn konumalarn bir anlamda herkesin izni ve kabulyle, yani artk eskisinden ksmen tamamen farkl bir ekildeksmen dinleyebiliyordu.

izliyor, konumalarn dinleyebiliyordu.

evirmen sz konusu bile olamazd, kazandn ve bunun kaybettiklerinin yerini rahatlkla tutabilecek nitelikte olduunu dnyordu, seilemeyecek, otururken ifadelerini eklemi ve nun, zu denken, einen seiner Meinung nach vollstndig gengenden Ersatz ifadelerini karm veya uyarlayarak aktarmtr. zu denken burada

Cmle ksmen anlalmam, ksmen yanl aktarlm, ksmen de ksaltlarak ve uyarlanarak aktarlmtr. evirmen srtndaki, ar hareketlere esir etmiti, tavana kmak, olduka zaman alyordu, fakat, getirdii olumlu bir yan vard ifadelerini ve cmlelerini eklemi ve und wenn nun auch, wahrscheinlich, vorlufig, zur Durchquerung seines Zimmers, ein alter Invalide, lange, lange Minuten brauchte, Verschlimmerung, seiner Meinung nach, vollstndig gengenden Ersatz, immer, gegen, die er schon ein bis zwei Stunden vorher scharf zu beobachten pflegte, unsichtbar, gewissermassen, mit allgemeiner Erlaubnis,

185

gzkmeden, yatt yerden, sofra banda, bir araya gelen, bir bir, bu da eskisine gre ok daha iyi bir eydi ifadelerini ve cmlelerini eklemi ve und wenn nun auch, wahrscheinlich, verloren, Invalide, lange,lange Minuten brauchte, an das Kriechen in der Hhe war nicht zu Denken, Verschlimmerung, seiner Meinung nach, vollstndig gengenden Ersatz, immer, gegen, Wohnzimmer, vorher, scharf, beobachten, unsichtbar, beim Tische, gewissermassen ifadeleri ve cmlelerini de karm yahut yanl yada uyarlayarak aktarmtr. also ganz anders als frher yanl anlalmtr. Burada bu da eskisine gre ok daha iyi bir eydi deil yani artk eskisinden tamamen farkl bir ekilde anlamna gelmektedir. fr immer daima /

brauchte, Verschlimmerung, seiner Meinung nach, vollstndig gengenden Ersatz, immer, gegen, , scharf, beobachten, unsichtbar, gewissermassen ifadeleri ve cmlelerini de karm yahut yanl yada uyarlayarak aktarmtr. also ganz anders als frher yanl anlalmtr. Burada bu da eskisine gre ok daha iyi bir eydi deil yani artk eskisinden tamamen farkl bir ekilde anlamna gelmektedir. fr immer daima / ebediyen yerine hem de bir daha geri gelmemek zere olarak, verlieren kaybetmek yerine alp gtrmek olarak aktarlmtr. Bunlarn yan sra hi phesiz, uzun uzun uramas gerekiyordu, gezmek, ama bir bakma, teselli gtren yan, tutulmasyd, almasn

olamazd deil dnlemezdi anlamna gelmektedir. bekam einen seiner Meinung nach vollstndig gengenden Ersatz burada uyarlanark kazandn ve bunun kaybettiklerinin yerini rahatlkla tutabilecek nitelikte olduunu dnyordu olarak aktarlmtr. Buradaki Ersatz kelimesinin aktarm bu ekilde ifade edilmeye allmtr. Cmle yapsna bir iki yerde mdahale sz konusudur, ancak kaynak metindeki uzun cmlelerin aktarmnda zellikle anlalr olmalarnda byk glk yaanmaktadr, ki bunlar yan cmlelerden kaynaklanmaktadr. dadurch, dass cmlesinde dass yan cmlesi ve onu takip eden so dass yan cmlesi temel cmle olarak aktarlmtr. Bunun

also ganz anders als frher ifadeleri ve cmlelerini de karm ya da yanl yada uyarlayarak aktarmtr. Cmle yapsna da ciddi mdahaleler sz konusudur. Kaynak metindeki cmle yaplar takip edilemeyecek kadar deitirilmitir. Cmleden karlan ve eklenilen kelime ve cmleler anlam deitirmitir. Bu cmle yap ve anlam olarak kaynak metinle rtmeyen bir eviridir.

186

ebediyen yerine hem de bir daha geri gelmemek zere olarak, verlieren kaybetmek yerine alp gtrmek, Invalide sakat yerine eli kolu tutmaz bir adamm gibi, Wohnzimmer salon / oturma odas yerine yemek odas olarak aktarlmtr. Bunlarn yan sra hi kuku yok, byk blmn, duvarlarda gezip tozmaya gelince, uzun zaman istiyordu, buna oktan veda etmiti, ona bakarsanz, acsn karmaktayd, hem de bol bol, kap ha ald ha alacak diye bekliyor, kimseciklere gzkmeden, yatt yerden, sofra banda, bir araya gelen, bir bir, bu da eskisine gre ok daha iyi bir eydi uyarlamalarn da eklemitir. Cmle yapsna da ciddi mdahaleler sz konusudur. Kaynak

bekliyordu, bu eskisine gre ok daha iyi bir eydi uyarlamalarn da eklemitir. Cmle yapsna da ciddi mdahaleler sz konusudur. Kaynak metindeki cmle yaplar takip edilemeyecek kadar deitirilmitir. Bu cmle yap ve anlam olarak kaynak metinle rtmeyen bir eviridir.

dnda kesme iareti de eklenmitir, fakat bu iaret de anlalrlk asndan gerekli grnmektedir. Bu cmle yap ve anlam olarak kaynak metinle genel itibariyle rten bir eviridir.

187

metindeki cmle yaplar takip edilemeyecek kadar deitirilmitir. Bu cmle yap ve anlam olarak kaynak metinle rtmeyen bir eviridir.
103 Freilich waren es nicht mehr die lebhaften Unterhaltungen der frheren Zeiten, an die Gregor in den kleinen Hotelzimmern stets mit einigem Verlangen gedacht hatte, wenn er sich mde in das feuchte Bettzeug hatte werfen mssen. Bu kukusuz, eskiden, herhangi bir otelin ufack odasnda, nemli yatana girecei srada her zaman ii burkularak anmsayp zledii o canl konumalardan deildi. Dinledii bu konumalar, Gregorun eskiden kk otel odalarnda, nemli yatana yorgun argn kendini att srada dinledii, her zaman zlemle and canl konumalara benzemiyordu elbet. Geri artk bu konumalar, eskiden Gregorun darack otel odalarnda kendini rutubetli yataa att gecelerde hakiki bir zlemle aklndan geirdii eski gnlerin o canl sohbetlerine benzemiyordu hi. Bu sohbetler Gregorun pazarlamaclk yapt zamanlarda kald ufak ve nemli otel odalarnda zlemle hatrlad konumalardan ok uzakt.

evirmen nicht mehr, Gregor, einigen, mde, werfen mssen ifadelerini karm ve girecei srada, ii burkularak ifadelerini de eklemitir. Bunun dnda kelimelerin anlamlar da deimitir. in dem kleinen Hotelzimmer dar/ufak otel odalarnda yerine bir otelin ufack odasnda, mit einigem Verlangen biraz zlemle yerine ii burkularak zledii biiminde aktarlmtr.

evirmen nicht mehr ifadesini karm ve dinledii bu konumalar ifadesini de eklemitir. evirmen yklemi deitirmi, waren imek yerine benzemek biiminde aktarmtr. dinledii ifadesi iki defa kullanlmtr. lki bir nceki cmleyle ilintili olduundan es zamirini aklamak iin kullanlm olsa da ikincisi cmlenin anlamn bozmutur. Her ikisi de karldnda

evirmen stets, mde ifadelerini karm ve bu konumalar, gecelerde, hakiki, eskiden, benzemiyordu ifadelerini de eklemitir. es zamirini anlalr yapmak iin bu konumalar olarak ifade edilmitir. eski ifadesi iki defa kullanlmtr. Bunlardan ilki gereksizdir, nk hem kaynak metinde gememektedir, hem de daha sonra ayn anlamda kullanlan eski

evirmen freilich, nicht mehr, lebhaften Unterhaltungen der frhen Zeiten, stets, einigen, wenn mssen ifadelerini karm ve pazarlamaclk yapt zamanlarda kald, ok uzakt ifadelerini de eklemitir. es zamirini anlalr yapmak iin bu sohbetler olarak ifade edilmitir. evirmen yklemi deitirmi, waren -imek yerine uzak olmak biiminde aktarmtr.

188

es zamirini anlalr yapmak iin konumalardan olarak ifade edilmitir. Cmleye yer yer yorum ve kelime eklemi evirmen. Bu cmle anlam bakmndan uyarlama bir eviridir.

anlam bozulmuyor. Bu nedenle ikisi de gereksiz bir eklemedir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

gnlerin ifadesi bunu gereksiz klmaktadr. wenn zaman yan cmlesi yataa attnda biiminde aktarlm olsayd gecelerde ifadesinin eklenilmesine de gerek kalmazd. evirmen yklemi deitirmi, waren imek yerine benzemek biiminde aktarmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen bir eviridir.

Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

104

Es ging jetzt meist nur sehr imdi, yemekten sonra, imdi ou zaman hi kimse imdi genellikle pek Ailesi ou zaman sessizdi. still zu. ou zaman, azlarn bile tek kelime konumuyordu. sessizce geliiyordu her ey. amadklar oluyordu. evirmen cmleyi

evirmen cmleyi uyarlayarak aktarm, yeni cmle eklemitir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

evirmen cmlenin anlamn deitirmitir. Kaynak metinde hi kimse tek kelime konumuyordu ifadesi yoktur. Kaynak metindeki zugehen fiili gelimek/ vuku bulmak, olmak anlamna gelmektedir. evirmen ise bu fiili stil yani sessiz kelimesiyle 189

evirmen nun kelmesini karmtr. es zamiri ise herey ile ifade edilmitir. Ayrca cmle devrik cmle yaplmtr. Bu cmle yap bakmndan uyarlama, anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

uyarlayarak aktarm, yeni cmle eklemitir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

birlikte konumak anlamna uyarlamtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.
105 Der Vater schlief bald nach dem Nachtessen in seinem Sessel ein; die Mutter und Schwester ermahnten einander zur Stille; die Mutter nhte, weit unter das Licht vorgebeugt, feine Wsche fr ein Modengeschft; die Schwester, die eine Stellung als Verkuferin angenommen hatte, lernte am Abend Stenographie und Franzsisch, um vielleicht spter einmal einen besseren Posten zu erreichen. ok gemeden babas, koltuunda uyuklayveriyor, annesiyle kzkardei de, adeta birbirlerini susmaya zorluyorlard. Annesi, n altnda, yle ileriye doru eik, i amarlar satan bir maaza hesabna diki dikiyordu. Maazalardan birinde alan kzkardei ise, ileride durumunu dzeltmek umuduyla, stenorafi, ya da Franszca reniyordu. Babas yemekten sonra hemen koltuunda uykuya dalyordu. Annesi ile kz kardei sanki birbirlerini susmaya zorluyorlard. Annesi, n altnda nem doru iyice eilip bir maaza iin amar dikiyordu. Bir yere sat memuru olarak giren kz kardei ise, ileride daha iyi bir i bulmak iin akamlar stenografi ile Franszca reniyordu. Babas akam yemeinden hemen sonra koltuunda uyuyakalyordu: annesiyle kz kardei arada bir birbirlerini daha sessiz olmalar iin uyaryorlard: annesi lambann na iyice sokularak bir konfeksiyon maazas iin zarif giysiler dikiyor, kendine bir tezgahtarlk ii bulmu olan kz kardei, ileride daha iyi bir ie gemek umuduyla akamlar stenografi ve Franszca reniyordu. Yemekten hemen sonra babas koltuuna geip uyukluyordu. Annesi ile kz kardei sessiz olmaya alarak kendi ileriyle ilgileniyorlardr. Annesi n altnda, nne eilip bir moda evi iin i amarlar dikiyordu. Bir maazada almaya balayan kz kardei ise daha iyi bir ie geebilmek iin steno ve Franszca alyordu.

evirmen ok gemeden, adeta, zorluyorlard, hesabna, satan, maazalardan birinde alan, ise, durumunu, umuduyla, ya da ifadelerini eklemi, nach dem Nachtessen, zur Stille, am Abend, ermahnten, Modegeschft, eine Stellung als Verkuferin

evirmen sanki, eilip ifadelerini eklemi, Modegeschft, vielleicht ifadelerini karmtr. ermahnten ikaz etmek, uyarmak yerine zorlamak olarak ifade edilmitir. Cmlenin noktalamas deimi, noktal virgl yerine nokta ve virgl 190

evirmen arada bir, umuduyla, sokularak ifadelerini eklemi, vorgebeugt, vielleicht ifadeleri karmtr. vielleicht bu cmlede umuduyla olarak ifade edilmitir. Cmlede belki anlam btnln bozacandan ve orada da umut sz konusu

evirmen koltuuna gecip, sessiz olmaya alarak kendi ileriyle ilgileniyorlard cmlesini eklemi, vielleicht, spter ifadelerini karmtr. Cmlenin noktalamas deimi, noktal virgl yerine nokta iareti kullanlmtr. Bu cmle yap ve anlam

angenommen hatte, vielleicht, Posten, erreichen ifadelerini karmtr. Cmlenin noktalamas deimi, noktal virgl yerine nokta iareti kullanlmtr. karlan ve eklenilen kelimelerin okluundan da anlald zere bu cmle uyarlama bir eviridir.
106 Manchmal wachte der Vater auf, und als wisse er gar nicht, da er geschlafen habe, sagte er zur Mutter: Wie lange du heute schon wieder nhst!" und schlief sofort wieder ein, whrend Mutter und Schwester einander mde zulchelten. Babas, arada bir uyanveriyor, uyuyakaldn bilmezlikten gelerek karsna: Amma da durmadan diktin bugn ha! diyor, sonra yine uyuklayveriyor. Grete ile annesi de birbirlerine bakp, bezgin bezgin glmsyorlard.

iareti kullanlmtr. Bu cmle anlam bakmndan ksmen rten bir eviridir.

olduundan isabetlidir. bakmndan uyarlama bir Cmlenin noktalamas eviridir. deimi, noktal virgl yerine iki nokta iareti kullanlmtr. Bu cmle anlam bakmndan ksmen rten bir eviridir.

Babas ara sra uyanyor, uyuduundan sanki hi haberi yokmu gibi karsna: Bugn de gene ne kadar ok diki diktin! diyor, sonra gene uykuya dalyordu. Annesiyle kz kardei de birbirlerine bakp yorgun yorgun glmsyorlard.

Babas arada bir uyanarak, sanki uyuyakaldnn farknda bile deilmi gibi, annesine, Amma diki diktin gene bugn diyor, bu srada annesi ve kz kardei birbirlerine yorgun gzlerle bakp glmserken, babas orackta tekrar uyuyakalyordu.

Babas arada bir uyanyor, uyuduunun hi farknda olmadan karsna Bu akam yine ne kadar altn! diyerek uyumaya devam ediyordu. Annesi ile kz kardei yorgun bir glmsemeyle birbirlerine bakyorlard.

evirmen kaynak metinde olmayan bilmemezlikten gelerek, karsna, Amma da durmadan diktin bugn ha, sonra, Grete, bezgin bezgin, bakp ifadelerini eklemi ve als, dass, gar nicht,

evirmen kaynak metinde olmayan karsna, sonra, bakp ifadelerini eklemi ve Mutter, sofort ifadelerini karmtr. Kaynak metindeki Mutter anne yerine kars,

evirmen kaynak metinde olmayan bu srada, gzlerle, bakp, farknda olmak, orackta ifadelerini eklemi ve sofort, gar nicht, wisse ifadelerini karmtr. Kaynak metindeki

evirmen kaynak metinde olmayan farknda olmadan, karsna, bu akam, altn, yorgun bir glmsemeyle, bakyorlard, devam ediyordu ifadelerini eklemi ve als, dass, Mutter, sofort, nhst,

191

Mutter, mde, sofort ifadelerini karmtr. Amma daha cmlesi yeni cmledir ve evirmen kendi yorumunu katarak mbalal olarak aktarmtr. Kaynak metindeki Mutter anne yerine kars, sofort hemen yerine sonra, als, dass ifadesi sanki gibi yerine bilmemezlikten gelmek olarak aktarlmtr. Ayrca Schwester kzkardei yerine Grete olarak ifade edilmitir. Dolaysyla kelimelerin anlamlar deimi ve tamamen karlarak yerine yeni kelimeler ve cmleler eklenmitir. Cmle yapsna da mdahaleler sz konusudur. Noktalama deimi, virgl ile ayrlan cmleler eviri de nokta ile ayrlmtr. Bunun dnda whrend zaman yan cmlesi eviri cmlesinde

sofort hemen yerine sonra ve wissen fiili bilmek yerine haberi olmak olarak aktarlmtr. Dolaysyla kelimelerin anlamlar deimi ve tamamen karlarak yerine yeni kelimeler ve cmleler eklenmitir. Cmle yapsna da mdahaleler sz konusudur. Noktalama deimi, virgl ile ayrlan cmleler eviri de nokta ile ayrlmtr. Bunun dnda whrend zaman yan cmlesi eviri cmlesinde bakp ifadesi eklenilerek temel cmle olarak aktarlmtr. Bu cmle anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

sofort hemen yerine orackta ve wissen fiili bilmek yerine farknda olmak olarak aktarlmtr. Dolaysyla kelimelerin anlamlar deimi ve tamamen karlarak yerine yeni kelimeler eklenmitir. Bunun dnda whrend zaman yan cmlesine gzlerle bakp ifadesi eklenilmitir. Bu cmle anlam bakmndan yorumlanmtr.

heute ifadelerini karmtr. Bu akam altn cmlesi yeni cmledir dolaysyla kaynak metindeki Wie lange nhst! cmlesi karlm daha dorusu evirmenin yorumuyla aktarlmtr. Kaynak metindeki Mutter anne yerine kars, sofort hemen yerine devam etmek, als, dass ifadesi sanki gibi yerine farknda olmadan olarak aktarlmtr. Ayrca mde kelimesinin yaps deitirilmi sfat yaplmtr, zulcheln fiili de glmsemeyle ile ifade edilerek isimletirilmitir. Kelimelerin anlamlar deimi ve tamamen karlarak yerine yeni kelimeler ve cmleler eklenmitir. Cmle yapsna da mdahaleler sz konusudur. Noktalama deimi, virgl ile

192

bakp ifadesi eklenilerek temel cmle olarak aktarlmtr. Bu cmle anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

ayrlan cmleler eviri de nokta ile ayrlmtr. Bunun dnda whrend zaman yan cmlesi temel cmle olarak aktarlmtr. Bu cmle anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.
Babasnn durup dururken inad tutuyor, evde de niformasn karmaya yanamyordu. Gecelii elbise asksnda bou bouna beklerken, tepeden trnaa giyinik halde koltuunda uyukluyordu. Sanki her zaman iin hizmete hazrd ve burada da stnn emirlerini bekliyordu. Babas bir tr inatla, evdeyken de mstahdem niformasn karmaya yanamyor, ropdambr asklkta asl dururken, o adeta her daim hizmete hazrm ve orda bile amirinin sesini bekliyormu gibi uyukluyordu. Babas byk bir inatla koltuunda niformasnn iinde rahatsz ama sakin bir biimde uyuyordu. Patronunun emrini bekleyip ie her an gidecek gibiydi.

107

Mit einer Art Eigensinn weigerte sich der Vater, auch zu Hause seine Dieneruniform abzulegen; und whrend der Schlafrock nutzlos am Kleiderhaken hing, schlummerte der Vater vollstndig angezogen auf seinem Platz, als sei er immer zu seinem Dienste bereit und warte auch hier auf die Stimme des Vorgesetzten.

Babasnn hi yoktan inad tutuyor, evin iinde bile, sokak kyafetini deitirmeye bir trl yanamyordu. Robdambr, elbise dolabna bou bouna asl duruversin, o, sanki yerine getirilecek bir buyruk bekliyormu gibi, niformasyla koltuunda uyku ekiyordu. Kendi evinde bile, amirinin sesini kolluyor gibiydi.

evirmen kaynak metinde olmayan hi yoktan inad tutuyor, sokak kyafeti, deitirmeye bir trl, yerine getirilecek bir buyruk bekliyormu, niformasyla, koltuunda, kendi

evirmen kaynak metinde olmayan durup dururken inad tutuyor, beklerken, koltuunda ifadelerini ve cmlelerini eklemi ve mit einer Art, Dieneruniform ifadelerini karmtr. Kaynak metindeki Eigensinn inat

evirmen auf seinem Platz, nutzlos, vollstndig angezogen ifadelerini karmtr. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

evirmenin cmle anlam ve yapsna nemli mdahaleleri sz konusudur. Kaynak metindeki ifadelere eviride rastlanlmamaktadr. evirmen kendi yorumunu aktarmtr. Anlam ve yap bakmndan uyarlama bir eviridir.

193

evinde, kolluyor gibiydi ifadelerini ve cmlelerini eklemi ve mit einer Art, Dieneruniform, ablegen, vollstndig angezogen, Stimme des Vorgesetzten, zu seinem Dienste bereit, immer ifadelerini karmtr. Kaynak metindeki Eigensinn inat yerine inad tutmak, Dieneruniform i niformas yerine sokak kyafeti, ablegen karmak yerine deitirmek, vollstndig angezogen tamamen giyinik yerine niformasyla, hier ise burada yerine kendi evinde bile olarak aktarlmtr. Dolaysyla kelimelerin anlamlar deimi ve tamamen karlarak yerine yeni kelimeler ve cmleler eklenmitir. Bunlarn yan sra dilimizde yadsanacak bir kelime robdambr yerine sabahlk yada

yerine inad tutmak, Dieneruniform i niformas yerine sadece niforma olarak aktarlmtr. Dolaysyla kelimelerin anlamlar deimi ve tamamen karlarak yerine yeni kelimeler ve cmleler eklenmitir. Cmle yapsna da mdahaleler sz konusudur. Noktalama deimi, noktal virgl ve virgl ile ayrlan cmleler eviri de nokta ile ayrlmtr. Ayrca als sei yan cmlesi sanki gibi yerine temel cmle olarak aktarlmtr. Bu cmle anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

194

gecelik ifadesinin kullanlmas daha uygun olurdu. Cmle yapsna da mdahaleler sz konusudur. Noktalama deimi, noktal virgl ve virgl ile ayrlan cmleler eviri de nokta ile ayrlmtr. Ayrca whrend zaman yan cmlesi asl dururken yerine asl duruversin olarak aktarlm, yani temel cmle yaplmtr. Bu cmle anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.
108 Infolgedessen verlor die gleich anfangs nicht neue Uniform trotz aller Sorgfalt von Mutter und Schwester an Reinlichkeit, und Gregor sah oft ganze Abende lang auf dieses ber und ber fleckige, mit seinen stets geputzten Goldknpfen leuchtende Kleid, in dem der alte Mann hchst unbequem und doch ruhig schlief. Daha ald zaman bile pek yeni olmayan niformas, iki kadnn zenine karn, her gn biraz daha berbatlayordu. Gregor, ou zaman, akamlarn, drt bir yan lekelerle dolu, ama o tertemiz dmeleri prl prl elbiseyi seyretmekle geiriyordu. htiyar adam bu elbise iinde rahatsz ama, ml ml uyuyordu. Bunun sonucu olarak da, annesi ile kz kardeinin temizlie ok zen gstermelerine ramen yepyeni niforma her gn biraz daha ktlyordu. Gregor ou akamlar zamann sar dmeleri ile prl prl parlayan st lekelerle dolu niformay seyretmekle geiriyordu, ihtiyar adam bu elbise iinde son derece rahatszd, ama gene de ml ml Dolaysyla annesinin ve kz kardeinin btn abalarna ramen zaten yeni olmayan bu niforma, eski temiz ve ypranmam halini daha batan kaybetti; ve Gregor btn geceler boyunca, bu yal adamn iinde rahatsz halde olsa da ml ml uyuduu, lekelerle dolu ve altn yaldzl dmeleri parldayan niformay seyretti. Zaten ilk grdnde de yeni olmayan bu niforma, annesi ile kz kardeinin btn zenine ramen gittike daha ok ypranyordu. Gregor ou kez bu zeri lekelerle kapl, eskimi, altn sars dmeleri olan niformay izliyordu.

Cmle ne yap ne de anlam olarak kaynak

195

evirmen ald zaman, iki kadn, her gn biraz daha berbatlayordu, ama, geiriyordu, bu elbise iinde, prl prl, ml ml ifadelerini eklemi ve infolgedessen, verlor an Reinlichkeit, anfangs, aller, und, ganze, stets geputzten Goldknpfen, leuchtende, hchst, ruhig ifadelerini karmtr. Bunlardan bazlar tam anlamyla karlmam, anlamlar uyarlanarak aktarlmtr. Kaynak metindeki Goldkpfen altn yaldzl yahut sar dmeler yerine sadece dmeler, an Reinlichkeit verlieren temizliini kaybetmek yerine biraz daha berbatlamak, Mutter und Schwester anne ve kzkardei yerine iki kadn olarak aktarlmtr. infolgedessen kelimesi

uyuyordu.

evirmen yepyeni, her gn, ktlyordu, zen gstermelerine, zamann, geiriyodu, bu elbise iinde, rahatszd, ml ml ifadelerini eklemi ve verlor an Reinlichkeit, nicht, ganze, stets geputzten, Kleid, ruhig ifadelerini karmtr. Bunlardan bazlar tam anlamyla karlmam, anlamlar uyarlanarak aktarlmtr. Kaynak metindeki an Reinlichkeit verlieren temizliini kaybetmek yerine biraz daha ktlemek, Kleid elbise yerine niforma, ruhig sakin yerine ml ml, sah seyrediyordu yerine seyretmekle geiriyordu olarak aktarlmtr. unbequem kelimesinin yaps deitirilmi, sfatken fiil yaplmtr,

evirmen aba, eski temiz ve ypranmam halini, geceler, ml ml, niformay ifadelerini eklemi ve verlor an Reinlichkeit, Abend, stets geputzten ifadelerini karmtr. gleich anfangs yani daha batan ifadesinin eviri metnindeki yeri yanltr, nk kastedilen elbisenin daha bandan beri yeni olmaddr, dolaysyla u ekilde olmaldr: Dolaysyla zaten daha bandan beri yeni olmayan . Reinlichkeit ile burada temizlik ve ypranmamlk kastedildiinden evirmen bu ifade biimini kullanmtr. Bu cmle yap bakmndan rten ama anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

metinle rtmektedir. Kaynak metindeki cmleyi evirmen yorumlayarak aktarmtr adeta. Bu cmle anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

196

de bir nceki cmleyle balant kurmaktadr, dolaysyla karlmas yanltr. Ayrca in dem der schlief ilgi cmlesi temel cmle olarak aktarlm, bu nedenle bu elbise iinde ifadesi eklenilmitir. Noktalama da deimitir. Bu cmle anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

yani yeni cmle eklenmitir. Ayrca Sorgfalt isim olarak deil zen gstermek biiminde fiil olarak aktarlmtr. nicht neue ifadesi yeni olmayan iken anlam olumlu olarak yani yepyeni ile ifade edilmitir, anlam tamamen deimitir. Ayrca in dem der schlief ilgi cmlesi temel cmle olarak aktarlmtr. Noktalama da deimitir. Bu cmle anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.
Saat onu vurur vurmaz annesi hafif bir sesle kocasn uyandrmaya ve sonra da yatana gitmesi iin zorlamaya alt. nk burada hi de rahat uyuyamyordu. Sabah saat altda ie balayacana gre yatana yatmak zorundayd. Saat onu vurur vurmaz annesi yumuak szlerle babasn uyandrarak yataa gitmeye ikna etmenin yollarn bulmaya alrd; ne de olsa buras esasl bir uyku uyunabilecek bir yer saylmazd ki sabah saat altda grevinin banda olmas gereken babasnn kocasn, kesinlikle bu uykuya ihtiyac gre, vard. Saat onu vurduunda Bayan Samsa kocasn uyandrmaya, odasna gtrmeye alyordu. Annesi ile kz kardeinin bu uralar ok zaman alyordu.

109

Sobald die Uhr zehn schlug, suchte die Mutter durch leise Zusprche den Vater zu wecken und dann zu berreden, ins Bett zu gehen, denn hier war es doch kein richtiger Sclilaf und diesen hatte der Vater, der um sechs Uhr seinen Dienst antreten mute, uerst ntig.

alar saat onu vurunca, Bayan Samsa kocasn uyandrmaya ve hafif sesle: nsann oturduu yerde uyumas saylmaz, saat altda ie balayacaksn. O vakte kadar doru drst uyuman gerek diyerek onu gidip yatanda yatmaya zorluyordu.

evirmen Kaynak metinle ne anlam zorlamaya, 197

eviri metni kaynak metinle hibir ekilde rtmyor. saat onu vurduunda,

ne de yap bakmndan bir rtme sz konusudur. Tamamen yeni cmleler oluturulmu, dorudan anlatma geilmi, yani slup ve anlamna mdahale edilmitir. Bu cmle anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

yatana yatmak zorundayd ifadelerini eklemi, richtiger Schlaf, diesen, usserst ntig haben ifadelerini karmtr. kein richtiger Schlaf burada isimken uyuyamyordu yklemine dntrlmtr. diesen usserst ntig haben cmlesi karlm yerine yatana yatmak zorundayd cmlesi eklenilmitir. Noktalama deimi, cmle aralarnda virgl ve und balac yerine nokta iareti konulmutur. Ayrca der um musste ilgi cmlesi de temel cmle olarak aktarlmtr. Bu cmle anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

evirmen yollarn bulmaya, esasl bir uyku uyunabilecek bir yer saylmazd, uykuya ifadelerini eklemi, kein richtiger Schlaf, usserst ifadelerini karmtr. kein richtiger Schlaf ifadesinin anlam aktarmnda glk yaandndan evirmen esasl bir uyku uyunabilecek biiminde ifade etmitir. diesen zamiri sadece buna denildiinde yeterince anlalr olmayacandan bu uykuya ifadesi eklenilmitir. Bu cmle yap bakmndan rten ama anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

uyandrmaya ifadeleri dnda cmlenin geri kalan ksm yeni cmle ve ifadelerdir. Bu cmle anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

110

adam odac Ama ite o, mstahdemlie Babas bankada almaya Aber in dem Eigensinn, der Ama, Bay Samsa, bankadaki Ama ihn, seitdem er Diener war, ie girdi gireli pek dik kafal olduundan bu yana pek baladndan beri kendisini baladndan beri ok inat ergriffen hatte, bestand er olmutu. Her seferinde de inat olmutu. Her seferinde avucunun iine alm olan olmutu. Israrla masasnn

198

immer darauf, noch lnger bei Tisch zu bleiben, trotzdem er regelmig einschlief, und war dann berdies nur mit der grten Mhe zu bewegen, den Sessel mit dem Bett zu vertauschen.

amamacasna uyuklayp kalmasna karn, ille de masann banda kalacam diye tutturuyordu. Bylece, onu koltuundan ayrp yatana yatrmak da gitgide zorlayordu.

masa banda daha ok kalmakta direniyordu. Oysa her zaman iin uyuyup kalyordu. Bir de uyudu mu koltuu yatakla dei toku etmek iin onu yerinden kprdatmak byk bir abay gerektiriyordu.

bir inatla, ikide bir uykuya dalmasna ramen, masa banda bir sre daha kalmak iin her seferinde diretiyor, yata koltua deimeye de glkle ikna edilebiliyordu.

bandan istemiyordu.

kalkmak

Kaynak metindeki cmleler uyarlanarak aktarlmtr. Kelimelerin ve cmlelerin anlamlar deitirilmi,yani yeni cmleler eklenmitir. Gerek cmle yaps gerekse anlam olarak kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

evirmen kaynak metinde olmayan adam odac olduundan bu yana pek inat olmutu, iin uyuyup kalyordu, bir de uyudu mu, gerektiriyordu ifadelerini eklemitir. in dem Eigensinn inatla yerine kelime yaps deitirilmi inat olmak fiili kullanlmtr. Ayrca regelmssig, ergriffen hatte, trotzdem, dann, berdies, nur kelimeleri de karlmtr. Eklenilen ve karlan, ayrca anlam deiiklii yaplan kelimelerin sayca fazlal kaynak metinin bir anlam uyarlamas olduunu gstermektedir. Bunun dnda cmle 199

evirmen iki de bir ifadesini eklemi, regelmssig, nur kelimelerini karmtr. Baz kelimelerin anlamlarn da deitirmitir. regelmssig dzenli olarak ifadesi burada anlam bozukluuna neden olacandan iki de bir olarak, berdies ayrca yerine de olarak, mit grsster Mhe byk aba yerine glkle, bewegen ise hareket ettirmek yerine ikna etmek olarak ifade edilmitir. Ancak bunlar tam anlamyla bir anlam deiiklii olarak grlemez, nk kelimelerin yan anlamlar yada cmle ierisindeki

Kaynak metindeki cmleler uyarlanarak aktarlmtr. Kelimelerin ve cmlelerin anlamlar deitirilmi,yani yeni cmleler eklenmitir. Gerek cmle yaps gerekse anlam olarak kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

yaps da deiime uramtr. Virgller ile ayrlan cmleler eviride noktaya dntrlmtr. der ihn ergriffen hatte ilgi cmlesi temel cmle olarak uyarlanmtr. Bu cmle yap ve anlam olarak uyarlama bir cmledir.
111 Da mochten Mutter und Schwester mit kleinen Ermahnungen noch so sehr auf ihn eindringen, viertelstundenlang schttelte er langsam den Kopf hielt die Augen geschlossen und stand nicht auf. Gregorun annesiyle kzkardei istedikleri kadar direnip steleye dursunlar, ufak tefek uyarmalarda bulunsunlar, o olduu yerde dakikalarca gzleri kapal duruyor; ba hafif hafif dp kalkyor ama, yine de yerinden kalkmaya yanamyordu. Gregorun annesi kardei ne kadar steleseler de, o yavaa ban gzlerini kapayp oturuyordu. ile kz sylenip yalnzca sallyor, yerinde

anlamlar bu ekilde olduundan isabetlidir. Bu cmle kaynak metinle rten bir eviridir.

Annesi ve kz kardei, arada bir yaptklar kk uyarlarla ne kadar stne giderlerse gitsinler ie yaramyor, babas dakikalarca hayr anlamnda ar ar iki yana evirmen stand nicht sallyor, gzleri kapal, auf, yani kalkmyordu olduu yerde kalyordu.

Sabah altda ie gidecei iin salkl bir uyku almas gerekiyordu. O ise karsnn ve kznn tm uyarlarna ramen koltuuna iyice gmlyordu.

evirmen Gregorun, istedikleri kadar direnip, uyarmalarda bulunsunlar, olduu yerde dakikalarca gzleri kapal duruyor, ama, yine de, yerinden, yanamyordu ifadelerini eklemi, viertelstundenlang,

ifadesini yerinde oturuyordu olarak aktarm, dolaysyla kaynak metinde olumsuz cmleyi olumlu cmle yapmtr. Bunun dnda mit kleinen Ermahnungen, viertelstundenlang, hielt ifadelerini karm, Gregorun ifadesini eklemitir. 200

Kaynak metindeki cmle birletirilmi, ortaya yeni bir cmle evirmen ie yaramyor, kmtr. arada bir yaptklar, Bu cmle tamamen dakikalarca hayr evirmenin yorumudur. anlamnda ar ar iki yana, olduu yerde kalyordu ifadelerini eklemi viertelstundenlang, satnd nicht auf ifadelerini karmtr. evirmen stand nicht

langsam kelimelerini karmtr. Bunun dnda dikkat eken bir unsur ise kelimelerin yanl sralama ile aktarld grlmektedir. rnein cmlenin ilk ksm annesiyle kzkardei ufak ikazlarla ne kadar steleseler de, on be dakika boyunca yavaa ban sallyor, gz kapal, yerinden kalmyordu biiminde aktarlmalyd. Ayrca viertelstundenlang kelimesi on be dakika boyunca yerine dakikalarca olarak ifade edilmitir. Cmledeki kelimelerin anlamlarnda yaplan deiikliin yan sra cmle diziminin de yanl aktarlmas cmlenin anlam ve yap bakmndan tamamen uyarlama bir eviri olduunu gstermektedir.
112 Die Mutter zupfte ihn am Sonunda, rmel, sagte ihm kolundan

Bu cmle bakmndan metinle rtmektedir.

anlam auf, yani kalkmyordu kaynak ifadesini olduu yerde ksmen kalyordu olarak aktarm, dolaysyla kaynak metinde olumsuz cmleyi olumlu cmle yapmtr. Ayrca dakikalarca hayr anlamnda ifedesini ekleyerek cmlenin anlamna ve yapsna ciddi bir mdahalede bulunmutur. Bunun dnda mit kleinen Ermahnungen, viertelstundenlang, hielt ifadelerini karm, Gregorun ifadesini eklemitir. Bu cmle anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

Bayan Samsa Kars kolundan tutup Annesi kolundan tutup tutup sarsyor, sarsyor, kulana tatl szler ekitiriyor, kulana tatl Cmle evirilmemitir.

201

Schmeichelworte ins Ohr, die Schwester verlie ihre Aufgabe, um der Mutter zu helfen, aber beim Vater verfing das nicht.

kulana tatl tatl bir eyler fsldyor, kz iini gcn brakp annesinin yardmna kouyor, ama hibir fayda etmiyordu.

sylyor; kz iini gcn brakp annesine yardm ediyordu. Ama bunlarn hibiri fayda etmiyordu.

szler fsldyor; kz kardei annesine yardm etmek iin iini gcn bir yana brakyor, ama btn bunlar, babasna hi kr etmiyordu.

evirmen kaynak metinde olmayan sonunda, Bayan Samsa, tutup, kouyor ifadelerini eklemi ve beim Vater ifadesini karmtr. Ayrca kelimelerin anlamlarnda da deiiklie gidilmitir. Mutter annesi yerine Bayan Samsa, Schwester kzkardei yerine kz sagen sylemek yerine fsldamak olarak aktarlmtr. Bunun yan sra um zu ifadesi, yani cmlenin nesnesi temel cmle olarak aktarlmtr. Cmle yapsnda ve anlamnda ciddi deiiklikler yaplan bu cmle uyarlama bir eviridir.
113

evirmen kaynak metinde olmayan tutup, kars, kz ifadelerini eklemi ve beim Vater ifadesini karmtr. Ayrca kelimelerin anlamlarnda da deiiklie gidilmitir. Mutter annesi yerine kars, Schwester kzkardei yerine kz olarak aktarlmtr. Bunun yan sra um zu ifadesi, yani cmlenin nesnesi temel cmle olarak aktarlmtr. Noktalama da deimi, virgl ile ayrlan cmleler noktal virgl ve noktayla ayrlmtr. Cmle yapsnda ve anlamnda ciddi deiiklikler yaplan bu cmle uyarlama bir eviridir.

evirmen kaynak metinde olmayan tutup, bir yana ifadelerini eklemitir. Ayrca sagen sylemek yerine fsldamak olarak aktarlmtr. Kulaa sylenilen szler olduundan burada fsldamak isabetlidir. am rmel kolundan ifadesi yeterince anlalr olmadndan evirmen tutup ifadesini eklemitir. Bu cmle anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rten bir eviridir.

Er versank nur noch tiefer in O ise, inadna koltuuna O, koltuuna biraz daha Baba sadece koltuuna daha

202

seinen Sessel.

biraz daha gmlveriyordu.

gml gmlmekten baka bir ey da ok gmlyordu. yapmyordu.

Cmle evirilmemitir.

evirmen inadna, ise kelimelerini eklemi, tiefer, nur kelimelerini karmtr. gml gmlveriyordu ifadesi evirmenin kendi slbudur. Kaynak metinde sadece daha derine kmek yahut gmlmek ifadesi yer almaktadr. Bu cmle anlam bakmndan uyarlama bir eviridir.
114 Erst bis ihn die Frauen unter den Achseln faten, sehniger die Augen auf, sah abwechselnd die Mutter und die Schwester an und pflegte zu sagen: Sonunda, gzlerini atrmak iin karsyla kz onu koltuklarndan yakalayp kaldryorlard. O zaman, Bay Samsa bir ona, bir tekine bakyor ve ou zaman:

evirmen cmleyi anlam ve yap bakmndan deitirmitir. eviri metnindeki cmleye bakldnda kaynak metinde yle bir ifade yer ald sanlabilir: Er tat nichts anderes, sich in sein Sessel noch tiefer zu versenken. Bu cmle uyarlama bir eviridir.

Anlalrln salanmas asndan es zamiri baba olarak ifade edilmitir. tief yani derin kelimesi bu cmlede anlam bozmaktadr, nk gmlmek kelimesi bunu iermektedir, dolaysyla noch tiefer iin burada daha da ifadesinin kullanlmas isabetlidir. Bu cmle anlam ve yap bakmndan kaynak metinle rten bir eviridir.
Gzlerini ancak, kadnlar kendisini koltuk altlarndan kavraynca ayor, bir anneye bir kz kardee bakyor ve her seferinde unu sylyordu:

Sonunda kars ile kz onu koltuklarndan tutup kaldryorlard. O zaman gzlerini ayor, bir karsna, bir kzna bakp yle diyordu:

Sonunda annesi ile kz kardei, babasn koltuk altndan tutup kaldryorlard. Babas ise bir karsna bir kzna bakp her akam alkanlk haline getirdii cmleyi sarf ediyordu. evirmen kaynak metinde evirmen kaynak metinde

evirmen kaynak metinde olmayan gzlerini atrmak iin, karsyla kz, kaldryorlard, o zaman, Bay Samsa bir

olmayan kars ile kz, kaldryorlard, o zaman, gzlerini ayor, bir karsna bir kzna ifadelerini eklemitir. 203

olmayan ayor eklemitir. sehniger karlmtr.

gzlerini ifadesini evirmen kaynak metinde Ayrca olmayan annesi ile kz ifadeleri kardei, kaldryorlard, babas ise, bir karsna

ona, bir tekine, ou zaman ifadelerini eklemitir. Ayrca sehniger, unter, abwechselnd, Frauen, pflegen ifadeleri karlmtr. Bu kelimelerden Frauen kadnlar karsyla kz olarak, fassen tutmak yakalamak yerine yakalayp kaldrmak olarak aktarlmtr. Cmledeki etwas pflegen zu sagen yani her seferinde bir ey sylemek ifadesi burada ou zaman olarak aktarlmtr. Halbuki burada pflegen fiilinin anlamnda bunun her defasnda yaplmas sz konusudur, dolaysyla anlatm yanll bulunmaktadr. Bunun dnda abwechselnd dnml olarak anlamna gelmektedir, ancak dier bir anlam da bir ona bir buna

Ayrca sehniger, unter, Frauen, pflegen, Schwester, Mutter ifadeleri karlmtr. Bu kelimelerden Frauen kadnlar kars ile kz olarak, fassen tutmak yakalamak yerine yakalayp kaldrmak olarak aktarlmtr. Cmledeki etwas pflegen zu sagen yani her seferinde bir ey sylemek ifadesi burada sadece yle diyordu olarak geitirilmitir. Halbuki burada pflegen fiilinin anlamnda bunun her defasnda yaplmas sz konusudur, dolaysyla anlatm yanll bulunmaktadr. Bunun dnda Mutter ve Schwester kelimeleri burada bir annesine bir kzkardeine yerine bir karsna bir kzna olarak ifade edilmitir. sehniger ifadesi tamamen karlmtr, oysa sinirli gzlerle

sehniger ifadesi tamamen karlmtr, oysa sinirli gzlerle biiminde ifade edilebilirdi. Ancak bu da baka bir soruna yol aacaktr, nk auf ifadesi burada gzlerini atn kastetmektedir. Dolaysyla anlam bozukluu yaratmamak iin evirmen bu iki kelimeden birinden vazgemitir. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rtmektedir.

bir kzna,her akam alkanlk haline getirdii cmleyi ifadelerini eklemitir. Ayrca sehniger, Frauen, Schwester, Mutter ifadeleri karlmtr. Bu kelimelerden Frauen kadnlar annesi ile kz kardei olarak, fassen tutmak yakalamak yerine tutup kaldrmak olarak aktarlmtr. Cmledeki etwas pflegen zu sagen yani her seferinde bir ey sylemek ifadesi burada sadece her akam alkanlk haline getirdii biiminde gereksiz uzatlmtr. Halbuki burada her seferinde yle diyordu daha uygun olurdu. Bunun dnda Mutter ve Schwester kelimeleri burada bir annesine bir kzkardeine yerine bir karsna bir kzna olarak ifade edilmitir. sehniger ifadesi

204

eklinde olmakla birlikte Mutter ve Schwester kelimeleri iin burada bir annesine bir kzkardeine biiminde ifade edilmesi daha uygundur. sehniger ifadesi tamamen karlmtr, oysa sinirli gzlerle biiminde ifade edilebilirdi. Ancak bu da baka bir soruna yol aacaktr, nk auf ifadesi burada gzlerini atn kastetmektedir. Dolaysyla anlam bozukluu yaratmamak iin evirmen bu iki kelimeden birinden vazgemitir. Noktalama da deimi, cmleler kaynak metindekinden farkl olarak virgl ile deil nokta ile ayrlmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.
115 Das ist ein Leben. Das ist die Ruhe meiner alten Tage.

biiminde ifade edilebilirdi. Ancak bu da baka bir soruna yol aacaktr, nk auf ifadesiyle burada gzlerini atn kastetmektedir. Dolaysyla anlam bozukluu yaratmamak iin evirmen bu iki kelimeden birinden vazgemitir. Noktalama da deimi, cmleler kaynak metindekinden farkl olarak virgl ile deil nokta ile ayrlmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

tamamen karlmtr, oysa sinirli gzlerle biiminde ifade edilebilirdi. Ancak bu da baka bir soruna yol aacaktr, nk auf ifadesi burada gzlerini atn kastetmektedir. Dolaysyla anlam bozukluu yaratmamak iin evirmen bu iki kelimeden birinden vazgemitir. Noktalama da deimi, cmleler kaynak metindekinden farkl olarak virgl ile deil nokta ile ayrlmtr. Dorudan anlatmn girdiini gsteren iki nokta kaldrlm yerine nokta konulmutur. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

Yaamak m bu da yani? u Bu da hayat m yani? u Bu da hayat ha! Al sana Bu da benim dinlenme ihtiyarlk gnlerimde byle ihtiyarlmda byle mi yallk gnlerinin huzuru! yntemim! Bu da bir mi dinleneceim? diyordu. dinlenecektim? yaam!

205

evirmen cmle yapsn ve anlamn deitirmitir. Kaynak metinde soru cmlesi yoktur. Ayrca diyordu ifadesi dorudan anlatm balamadan nce kullanlmas gerekti. Cmle anlam arlkl bir cmledir. Dolaysyla anlam farkl biimlerde aktarlabilir. Ancak evirmen cmleyi anlamamtr, nk meiner alten Tage ile kastedilen ey babasnn ihtiyarlk gnleri deil Gregorun son gnleridir. Cmle anlalmamtr.
116 Und auf die beiden Frauen gesttzt, erhob er sich, umstndlich, als sei er fr sich selbst die grte Last, lie sich von den Frauen bis zur Tre fhren, winkte ihnen dort ab und ging nun selbstndig weiter, whrend die Mutter ihr Nhzeug, die Schwester ihre Feder eiligst hinwarfen, um hinter dem Vater zu laufen und ihm Sonra, karsyla, kzna dayana dayana, sanki ar bir yk kaldryormu gibi, g bela yerinden kalkyor, kapya kadar onlarn yardmyla yryor, orada: Artk gidin iinize diye iaret ederek, tek bana yoluna devam ediyordu. Anneyle kz, acele, biri kalemini, teki de inesini brakp, arkasndan

evirmen cmle yapsn ve anlamn deitirmitir. Kaynak metinde soru cmlesi yoktur. Cmle anlam arlkl bir cmledir. Dolaysyla anlam farkl biimlerde aktarlabilir. Ancak evirmen cmleyi anlamamtr, nk meiner alten Tage ile kastedilen ey babasnn ihtiyarlk gnleri deil Gregorun son gnleridir. Cmle anlalmamtr.

evirmen cmle yapsn ve anlamn deitirmitir. Kaynak metinde soru cmlesi yoktur. Cmle anlam arlkl bir cmledir. Dolaysyla anlam farkl biimlerde aktarlabilir. Ancak evirmen cmleyi anlamamtr, nk meiner alten Tage ile kastedilen ey babasnn ihtiyarlk gnleri deil Gregorun son gnleridir. Cmle anlalmamtr.

evirmen cmle yapsn ve anlamn deitirmitir. Kaynak metinde soru cmlesi yoktur. Cmle anlam arlkl bir cmledir. Dolaysyla anlam farkl biimlerde aktarlabilir. Ancak evirmen cmleyi anlamamtr, nk meiner alten Tage ile kastedilen ey babasnn ihtiyarlk gnleri deil Gregorun son gnleridir. Cmle anlalmamtr.

Sonra iki kadna yaslanarak ar bir yk kaldryormu gibi glkle yerinden kalkar, onlarn yardm ile kapya kadar yrrd. Kapda onlara eliyle gitmelerini iaret eder, yoluna yalnz bana devam ederdi. Anne dikiini, kz da kalemini acele brakr, adama gene yardmda bulunmak zere peinden

Ve bu iki kadndan destek alarak, sanki kendi bedeni onun iin en byk ykm gibi ar ar kapya kadar gtrlmeye raz oluyor, kapya varnca kadnlara gitmeleri iin bir el iareti yapyor, ama az sonra annesi elindeki dikii, kz kardesi de elindeki mrekkep kalemini telala bir kenara brakp ona yardm etmek

Sonra iki kadna dayanarak ar ar odasna ilerliyordu ama Bayan Samsa ve Grete dinlemeyip yardmlarna devam ediyordu

evirmen kaynak metni anlamamakla kalmam, yapt eviride de ne demek istedii anlalmamtr. Bu cmle

206

weiter behilflich zu sein.

seirtiyor, yine yardmna koarlard. kouyorlard.

evirmen sonra, karsyla, kzna, ar bir yk kaldryormu, onlarn yardmyla yryor, Artk gidin iinize diye iaret ederek,tek bana, biri kalemini, teki de inesini brakp, seirtiyor, yardmna kouyorlard ifadelerini eklemi ve fr sich selbst die grsste Last, fhren, winkte, Schwester, Vater ifadelerini de karmtr. fr sich selbst die grsste Last ifadesi kendisinin kendine byk bir yk gibi gelmesi anlamndadr. evirmen burada byk yk kaldrmak olarak ifade etmi ve anlam deitirmitir. Bunun dnda Frauen kadnlar yerine karsyla, kzna, Schwester kzkarde

yk kaldryormu, onlarn yardmyla yrrd, gitmelerini, kz, adama, koarlard ifadelerini eklemi ve fr sich selbst die grsste Last, fhren, Schwester, Vater ifadelerini de karmtr. fr sich selbst die grsste Last ifadesi kendisinin kendine byk bir yk gibi gelmesi anlamndadr. evirmen burada byk yk kaldrmak olarak ifade etmi ve anlam deitirmitir. Bunun dnda Schwester kzkarde yerine kz, fhren lassen gtrmelerine izin vermek veya gtrtmek yerine yardm ile yrmek, dort orada yerine kapda, Vater baba yerine adama biiminde ifade edilmitir.

zere kotururlarken, o tek hem anlalmyor hem de bana ilerlemeye tamamen uyarlamadr. alyordu. evirmen sonra, ar bir

evirmen ar ar, raz oluyor, kapya varnca, kadnlara gitmeleri, ama az sonra ifadelerini eklemi ve erhob er sich umstndlich, dort, ihnen ifadelerini de karmtr. Bunun dnda fhren lassen gtrmelerine izin vermek veya gtrtmek yerine gtrmelerine raz olmak, dort orada yerine kapya varnca, ihnen onlara yerine kadnlara biiminde ifade edilmitir. Burada zamir ve yer belirtelerinin aklanarak ifade edilmesi uygundur. Ayrca winken fiilinden dolay gitmeleri ifadesi ok isabetli bir ekilde eklenmitir. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

207

yerine kz, fhren lassen gtrmelerine izin vermek yahut gtrtmek yerine yardmyla gitmek, winken yani eliyle iaret etmek tamamen anlam deiikliine uram ve Artk gidin iinize diye iaret ederek biiminde ifade edilmitir. Dikkat eken bir husus da annesi diki takmn, kzkardei de kalemini yerine evirmen kendi uyarlamas olan annesiyle kz, biri kalemini, teki de inesini ifadesini kullanmtr. Ayrca seirtmek ifadesi burada ereti durmaktadr. koturmak daha uygun bir ifade biimidir. Bu anlam ve yap deiikliklerinin yan sra cmlede hem noktalamann deitii hem de whrend zaman yan cmlesinin ve um zu kalbnn, yani

Bunlarn yan sra cmlede hem noktalamann deitii hem de whrend zaman yan cmlesinin temel cmle olarak aktarld grlmektedir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

208

cmlenin nesnesinin temel cmle olarak aktarld grlmektedir. Bu ciddi mdahalelerin dnda az nce deinilen slup deiiklii, yani Artk gidin iinize diye iaret ederek biimindeki dorudan anlatma gei cmlenin anlamn ve yapsn deitirmitir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.
117 Wer hatte in dieser abgearbeiteten und bermdeten Familie Zeit, sich um Gregor mehr zu kmmern, als unbedingt ntig war? ten, yorgunluktan pelte haline gelen ailede, tezelden grlmesi gereken iler dnda, Gregorla kimin uramaya vakti olabilirdi ki? ok almaktan, ok yorulmaktan bitkin dm bu ailede, ok nemli ihtiyalarn karlanmas dnda Gregorla ilgilenmeye kimin vakti vard ki? almaktan ypranm ve bitkin dm bu ailede, kimin Gregorla gerektiinden fazla ilgilenecek vakti vard ki? almaktan yorgun ve bitkin dm bu ailede, Gregorla gerektii gibi kim ilgilenebilirdi ki?

evirmen pelte haline gelen, tezelden grlmesi gereken iler dnda ifadelerini eklemi ve unbedingt ntig, dieser ifadelerini de karmtr. Kaynak metindeki abgearbeitet ifadesi almaktan yorgun dmek, tkenmek

Bu cmle gerek yap gerekse anlam Kaynak metindeki bakmndan kaynak mehr, als unbedingt metinle rten bir ntig... ifadesi olmas eviridir. gerektiinden daha fazla anlamna gelmekteyken evirmen ok nemli ihtiyalarn karlanmas olarak aktarmtr. Bunun dnda 209

Cmle anlalmamtr. Cmlede kastedilen Gregorla gerektii gibi kimin ilgilenebilecei deil gerektiinden fazla kimin ilgilenecek vaktinin olduudur, nk aile ok almaktadr ve yorgun dmektedir, dolaysyla kimsenin onunla ilgilenecek fazla zaman

anlamna gelmektedir. evirmen ise iten pelte haline gelmek ifadesini kullanmtr. Burada pelte ifadesi ereti durmakla beraber ne demek istenildii tam olarak anlalmamaktadr. Ayrca mehr, als unbedingt ntig... ifadesi olmas gerektiinden daha fazla anlamna gelmektedir. Yap bakmndan rtk bir cmle olmasna karn anlam bakmndan uyarlamadr.

bir anlam bozukluu daha mevcut bu cmlede: abgearbeitet ifadesi almaktan yorgun dmek, tkenmek anlamna gelmektedir. Ancak evirmen bermdeten kelimesini yorulmaktan bitkin dm olarak aktarmtr. Bir nceki sfatla, yani abgearbeitet ile balant kurmak istemi ama anlam bozukluuna yol amtr, nk yorulmaktan bitkin dmek diye bir ey yoktur. Zaten bitkin dmek yorulmann benzer anlamlsdr. Dolaysyla bu cmlede anlam bozukluu vardr. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.
Evin giderleri gittike kslyordu. Hizmetiye bile yol verildi. Onun yerine beyaz salar dank, iri Ev iin harcanan para gittike kslyordu; hizmetiye yol vermek durumunda kalnmt.

yoktur.

118

Der Haushalt wurde immer mehr eingeschrnkt; das Dienstmdchen wurde nun doch entlassen; eine riesige

Ev giderlerini gitgide ksyorlard. yle ki, sonunda hizmetiye yol vermek gerekti. Onun

Ev giderleri gittike kstlanyordu. Hizmeti kz iten karlmt. imdi eve ar ileri yapmak iin sabah

210

knochige Bedienerin mit weiem, den Kopf umflatterndem Haar kam des Morgens und des Abends, um die schwerste Arbeit zu leisten; alles andere besorgte die Mutter neben ihrer vielen Nharbeit.

yerine, ak sal, zbandut gibi gndeliki bir kadn, sabah, akam ar ileri yapmak zere gelmeye balad. O bitmez tkenmez skk ve yamadan baka, geriye kalan ilere imdi Bayan Samsa bakyordu.

yar, kaln kemikli bir gndeliki kadn ar ileri yapmak zere sabahlar ve akamlar gelmeye balad. Bir sr dikile birlikte geri kalan btn ileri anne gryordu.

Bann etrafnda dalgalanan ak salaryla iri yar, kemikli bir kadn ar ileri grmek zere sabahlar ve akamlar geliyor, geri kalan ileri ise, o bir sr diki iinin yan sra, annesi yapyordu.

akam beyaz sal iri yar bir kadn geliyordu. Geri kalan iler ise annesi ve kz kardeine dyordu.

Kaynak metinde olmayan gerekti, onun yerine, zbandut, balad, O bitmez tkenmez skk ve yamadan baka, geriye kalan ilere imdi Bayan Samsa bakyordu ifadeleri ve cmleleri eklenmi yahut yanl aktarlm ve riesige, knochige, den Kopf umflatterndem, Mutter, alles andere, neben, viekler Nharbeit ifadeleri karlmtr. alles andere Nharbeit cmlesi yanl aktarlmtr. Burada geri kalan ileri bir sr diki iinin yan sra, annesi yapyordu olarak evrilmeliydi. Dikkat eken en nemli unsurlardan biri de

Kaynak metinde olmayan onun yerine ifadesi bir nceki cmle ile balant kurmak ve anlalrl salamak zere eklenmitir. Ayrca kaln, kadn kelimesi eklenmi, den Kopf ifadesi karlmtr. Bedienerin kelimesi de gndeliki kadn yerine sadece kadn ile ifade edilmitir. den Kopf umflatterndem Haar ifadesi bann etrafndaki dank salar anlamna gelmektedir. Ancak Trkede anlam bozduundan den Kopf ifadesi karlmtr, nk dank salar zaten ba etrafndadr. Noktalama deimi, 211

Kaynak cmlede durumunda kalnmt yani zorunluluk belirten mssen yada sollen ifadesi yoktur. Haushalt kelimesi de aklanmtr, burada ev giderleri ya da ev btesi biimde de aktarlabilirdi. Bedienerin kelimesi de gndeliki kadn yerine sadece kadn ile ifade edilmitir. Noktalama deimi, cmleler kaynak metindekinden farkl olarak noktal virgl yerine noktal virgl, nokta ve virgl iareti ile ayrlmtr. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

evirmen imdi, eve, kzkardeine, dyordu ifadeleri eklemi ve knochige, den Kopf umfaltterndem, besorgte ifadelerini karmtr. Bedienerin kelimesi de gndeliki kadn yerine sadece kadn ile ifade edilmitir. kzkardeine ifadesi tamamen evirmenin yorumudur. Kaynak metinde buna dair ima da bile bulunulmamaktadr, yani anlam deitirmitir. Noktalama deimi, cmleler kaynak metindekinden farkl olarak noktal virgl yerine nokta iareti ile ayrlmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

evirmenin Mutter yahut Vater kelimeleri iin ya Bay ve Bayan Samsa ifadelerini ska kullanmasdr. Bu cmlede aka annesi kelimesi kullanlmasna ramen daha nce de pek ok kere yapld zere Bayan Samsa ifadesi kullanlmtr. Bu, yazarn slubuna aka bir mdahaledir. Ayrca cmlede gerekti yani zorunluluk belirten mssen yada sollen ifadesi yoktur. Bunlarn dnda evirmen riesig iin zbandut ifadesini kullanm, gereksiz bir mbala yaplmtr; burada iri yar diye ifade edilmesi uygun olurdu. Der haushalt eingeschrnkt cmlesi edilgen cmledir, fakat etken bir cmle olarak aktarlmtr. Noktalama da deimitir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak

cmleler kaynak metindekinden farkl olarak noktal virgl yerine nokta iareti ile ayrlmtr. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

212

metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

119 Es geschah sogar, da verschiedene Familienschmuckstcke, welche frher die Mutter und die Schwester berglcklich bei Unterhaltungen und Feierlichkeiten getragen hatten, verkauft wurden, wie Gregor am Abend aus der allgemeinen Besprechung der erzielten Preise erfuhr. yle bir gn geldi ki, eskiden trenlerde, bayramlarda, annesiyle kzkardeinin gsn kabartan o bir sr aile mcevherlerini bir bir satmak zorunda kaldlar. Gregor durumu, bir gece vakti fiyatlar zeride konuurlarken rendi. Bir gn geldi, vaktiyle anne ile kz kardein byk bir mutluluk iinde takt birok aile mcevherini bile sattlar. Gregor, bir akam aile arasnda geen konuma srasnda sat fiyatlar sz konusu edilince durumu rendi. Hatta Gregorun bir akam, sat fiyatlar zerinde konuulurken rendiine gre, eskiden annesinin ve kz kardeinin zel gnlerde ve bayramlarda takt baz aile mcevherleri bile elden karlmt. Artk Bayan Samsa ve Gretenin elencelerde byk bir mutlulukla taktklar aile taklar da satlmaya balanmt. Gregor bunu gece sohbetlerinde fiyatlar hakknda konuulurlarken reniyordu.

evirmen yle bir gn geldi ki, gsn kabartan, bir sr, bir bir, zorunda kaldlar, durumu, bir gece vakti ifadelerini eklemi ve es geschah sogar, verschiedene, berglcklick, getragen hatten, am Abend, aus der allgemeinen Besprechung, erzielten ifadelerini karmtr. Bunun yan sra am Abend, yani akam bir gece vakti, Unterhaltungen, yani elencelerde trenlerde olarak

evirmen bir gn geldi, durumu ifadelerini eklemi ve es geschah sogar, Unterhaltungen, Feierlichkeiten, erzielten ifadelerini karmtr. Bunun yan sra aus der allgemeinen Besprechung der erzielten Preise, yani sat fiyatlar zerinde genel bir konumadan aile arasnda geen konuma srasnda sat fiyatlar sz konusu edilince durumu olarak aktarlmtr. es geschah sogar, dass cmlesi de

evirmen verkauft wurden iin satlmt yerine elden karlmt ifadesini kullanmtr. Ayrca geschah fiili karlm, dolaysyla dass yan cmlesi karlm ve temel cmle yaplmtr. es geschah sogar, dass cmlesi de hatta satld bile oldu biiminde aktarlmalyd. Bu cmle yap olarak ksmen rten ama anlam olarak rtk bir cmledir.

evirmen artk, Bayan Samsa, Gretnin, balanmt, bunu, gece sohbetlerinde ifadelerini eklemi ve es geschah sogar, Mutter, die Schwester, Feierlichkeiten, am Abend, aus der allgemeinen Besprechung, erzielten ifadelerini karmtr. Bunun yan sra aus der allgemeinen Besprechung der erzielten Preise, yani sat fiyatlar zerinde genel bir konumadan fiyatlar hakknda konuulurlarken olarak

213

aktarlmtr. es geschah sogar, dass cmlesi de hatta satld bile oldu biiminde aktarlmalyd. Ayrca welche hatten, ilgi cmlesi, yani eskiden taktklar biiminde aktarlmalyd. evirmen ilgi cmlesini tamamen deitirmi gsn kabartan olarak aktarmtr. wie Gregor erfuhr rnekleme cmlesi de temel cmle olarak aktarlmtr, yani cmle yaps deimitir. Dikkat eken nemli noktalardan biri de o bir sr aile mcevherleri ifadesidir, nk bir sr zaten oul anlam iermektedir, yani mcevher kelimesinin oullatrlmasna gerek yoktur, yani dilbilgisel bir hata vardr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

hatta satld bile oldu biiminde aktarlmalyd. wie Gregor erfuhr rnekleme cmlesi de temel cmle olarak aktarlmtr, yani cmle yaps deimitir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

aktarlmtr, ancak ak bir ifade deildir. es geschah sogar, dass cmlesi de hatta satld bile oldu biiminde aktarlmalyd. wie Gregor erfuhr rnekleme cmlesi de temel cmle olarak aktarlmtr, yani cmle yaps deimitir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

214

120

Die grte Klage war aber stets, da man diese fr die gegenwrtigen Verhltnisse allzugroe Wohnung nicht verlassen konnte, da es nicht auszudenken war, wie man Gregor bersiedeln sollte.

Ama ailenin en byk tasas u apartman dairesi zerine toplanyordu: Buras artk ok byk, hem de ok pahal geliyordu. Ne var ki Gregorun yznden bir trl brakamyorlard. Onu bir yerden bir baka yere nasl tayacaklarn bilemiyorlard.

Bununla birlikte ailenin en byk yaknmalar oturduklar ev stnde toplanyordu. inde bulunduklar koullara baknca buras artk onlara ok byk geliyordu. Ama Gregoru nasl tayacaklarn bilemedikleri iin bu evden ayrlamyorlard.

Ama en byk yaknma konusu hl, hali hazrdaki artlara gre gereinden byk olan bu evden kamaylaryd; kamyorlard, nk hi kimse Gregorun bir baka mekna nasl tanaca konusunda bir are dnemiyordu.

Aile iin en byk sorun artk onlara ok pahal gelen bu kocaman evden kamamakt. nk Gregorun nasl tanacan dnmek bile istemiyorlard.

evirmen u, ailenin, zerine toplanyordu, buras, artk, ok pahal geliyordu, Gregorun yznden bir trl brakamyorlard, bir yerden baka bir yere ifadelerini ve cmlelerini eklemi ve fr gegenwrtige Verhltnisse, stets ifadelerini karmtr. bersiedeln kelime manas olarak bir yerden baka bir yere tamak anlamna gelmektedir, ancak burada sadece tamak denmesi yeterli olacakt, nk evden tanmak sz konusu zaten.

evirmen bununla birlikte, ailenin, stnde toplanyordu, iinde bulunduklar koullara baknca buras artk onlara ok byk geliyordu, bu evden ifadelerini ve cmlelerini eklemi ve stets, aber kelimelerini karmtr. fr gegenwrtige Verhltnisse mevcut artlar iin yerine iinde bulunduklar koullara baknca olarak ifade edilmitir. Bunlarn yan sra kaynak metindeki cmleler grlememektedir. Yukarda bahsi geen yeni

evirmen kamyorlard, hi kimse, bir baka mekana, konusunda, bir are ifadelerini eklemitir. bersiedeln kelime manas olarak bir yerden baka bir yere tamak anlamna gelmektedir, ancak burada sadece tamak denmesi yeterli olacakt, nk burada evden tanmak sz konusudur, dolaysyla bir baka mekna nasl tanaca konusunda denilmesine gerek kalmayacakt. Bunlarn yan sra da kausal yan cmlesi dass yan cmlesiyle ilintili

evirmen yeni cmleler eklemitir: Aile iin en byk sorun artk onlara ok pahal gelen, bile istemiyorlard. Kaynak metindeki cmleleri kendi yormuyla aktarmtr. Bu cmle tamamen uyarlamadr.

215

Bunlarn yan sra kaynak metindeki cmleler grlememektedir. Yukarda bahsi geen yeni cmleler dnda mevcut cmlelerin yaplar ve anlamlar da deitirilmitir. dass yan cmlesi karlm ve bu yan cmle temel cmle ile birletirilerek iki yeni temel cmle oluturulmutur ki bunlar tamamen evirmenin uyarlamalardr. Ayrca da kausal yan cmle de temel cmle olarak aktarlmtr. Noktalamann da deitii bu cmle hem yap hem de anlam olarak uyarlama bir eviridir.
121 Aber Gregor sah wohl ein, da es nicht nur die Rcksicht auf ihn war, welche eine bersiedlung verhinderte, denn ihn htte man doch in einer passenden Kiste mit ein paar Luftlchern leicht transportieren knnen; was die Familie hauptschlich vom Wohnungswechsel Ne yazk ki, Gregor, bu tanma iine balca engelin kendisine borlu olduklar saygdan gelmediinin farkndayd. steseler, onu pekl delikli bir sandk iinde tayabilirlerdi. Hayr, hayr, asl engel annesinin de babasnn da, kzkardeinin de o byk tasalaryd:

cmleler dnda mevcut cmlelerin yaplar ve anlamlar da deitirilmitir. dass yan cmlesi karlm ve bu yan cmle temel cmle ile birletirilerek iki yeni temel cmle oluturulmutur ki bunlar tamamen evirmenin uyarlamalardr. Ayrca da kausal yan cmle de temel cmle olarak aktarlmtr. Noktalamann da deitii bu cmle hem yap hem de anlam olarak uyarlama bir eviridir.

olduundan dilimize aktarmnda zorluk yaanm bu nedenle de kamyorlard ifadesi yinelenmitir. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

Gregor, tanma iindeki engelin kendisini nemsediklerinden ileri gelmediini anlyordu. Birka hava delii bulunan uygun bir sandk iinde onu kolayca tayabilirlerdi. Ailenin evi deitirmesini nleyen asl konu, duyduklar derin umutsuzluk

te yandan Gregor, bir tanmay engelleyen tek faktrn kendisi olmadnn da pekl farkndayd; ne de olsa birka hava delii olan, uygun bir sandn iinde rahatlkla nakledilebilirdi; aileyi tanmaktan alkoyan asl ey, daha ok, iinde bulunduklar umutsuzluk ile,

Gregor, tek nedenin kendisi olmadn biliyordu. Birka hava delii olan sabilecei bir sandkla onu tayabilirlerdi. Hayr, tek neden kendisi deildi. Asl neden, esi benzeri grlmemi, bu felaketin bu ailenin bana geldii dncesi idi.

216

abhielt, war vielmehr die vllige Hoffnungslosigkeit und der Gedanke daran, da sie mit einem Unglck geschlafen war, wie niemand sonst im ganzen Verwandtenund Bekanntenkreis.

imdiye kadar ne ailelerinde ne de tandklarnda bylesine bir ykm olmad dncesiydi.

Kaynak metinde almayan bu tanma iine balca engelin kendisine borlu olduklar, gelmediinin, isteseler, Hayr, hayr, asl engel annesinin de babasnn da, kzkardeinin de o byk tasalaryd, imdiye kadar, ne ailelerinde, bylesine bir ykm ifadeleri ve yeni cmleler eklenmi ve nicht nur, denn, passenden, ein paar, was die Familie hauptschlich vom Wohnungswechsel abhielt, war vielmehr die vllige Hoffnungslosigkeit, Verwandtenkreis ifadeleri ve cmleleri de karlm yahut uyarlanarak aktarlmtr. karlan ve eklenilen kelime ve cmelelerin saysna dikkat edilecek olursa cmlenin anlam

ve balarna gelen bu byk felaket dncesiydi. Bugne dein ne akrabalar arasnda, ne de tandk evrelerde kimsenin bana yer byle bir ey gelmemiti.

btn akraba, e, dost evresinde kimsenin bana evirmen tek nedenin gelmemi bir felaket kendisi olmadn, uradklar dncesiydi. sabilecei, Hayr, tek

Kaynak metinde yer almayan iindeki engelin kendisini nemsediklerinden ileri gelmediini, duyduklar, bugne dein, bana gelmemiti ifadeleri eklenmi ve nicht nur, denn ifadeleri karlmtr. welche verhinderte ilgi cmlesi sanki kaynak metinde das Hinderniss hinsichtlich des Wohnungswechsels gibi bir tamlama olarak aktarlmtr. die Gedanke daran, dass war cmlesi temel cmle olarak aktarlmtr. Bu nedenle de bana gelmek ifadesi iki defa kullanlmtr. Noktalamann da deitii bu cmle hem yap hem de anlam olarak uyarlama 217

evirmen faktrn, iinde bulunduklar ifadelerini eklemitir. Bunlardan faktr kelimesi es zamirinden kaynaklanmaktadr. Burada evirmen bu zamiri ey yerine bu ekilde isabetli olarak ifade etmitir. vllig kelimesini karmasna karn evirmen umutsuzluk kavramn iinde bulunduklar ifadesi ile glendirmitir. Bu cmle gerek yap gerekse anlam bakmndan kaynak metinle rten bir eviridir.

neden kendisi deildi, esi benzeri grlmemi, bu felaketin bu ailenin bana geldii dncesi idi ifadelerini ve cmlelerini eklemi ve die Rcksicht auf ihn, welche eine bersiedlung verhinderte, was die Familie hauptschlich vom Wohnungswechsel abhielt, war vielmehr die vllige Hoffnungslosigkeit und der Gedanke daran, da sie mit einem Unglck geschlafen war, wie niemand sonst im ganzen Verwandtenund Bekanntenkreis ifadelerini ve cmlelerini karm ya da kendi yorumunu katarak aktarmtr. karlan ve eklenilen kelime ve cmelelerin saysna dikkat edilecek olursa cmlenin anlam bakmndan uyarlama

bakmndan uyarlama bir eviridir. olduu anlalr. Sadece cmle ve kelime ekleyip karmakla kalmam, evirmen ayn zamanda cmle yapsn da deitirmitir. welche verhinderte ilgi cmlesi, was die Familieabhielt ilgi cmlesi ve en son cmle daran, dass war cmlesi temel cmle olarak aktarlmtr. Noktalamann da deitii bu cmle hem yap hem de anlam olarak uyarlama bir eviridir.
122 Was die Welt von armen Leuten verlangt, erfllten sie bis zum uersten, der Vater holte den kleinen Bankbeamten das Frhstck, die Mutter opferte sich fr die Wsche fremder Leute, die Schwester lief nach dem Befehl der Kunden hinter dem Pulte hin und her, aber weiter reichten die Krfte der Familie schon nicht. Dnyann yoksullara ykledii o binbir yoksunluktan hibiri yoktu ki onlarn bana gelmemi olsundu. Babas yle yemeklerini banka mstahdemleriyle bir arada yiyordu. Annesi yabanclarn amarlarn ykayacam diye ha bire didinip duruyordu. Kzkardei ise, tezghn arkasnda, mterilerin isteklerini yerine getirmek iin bir aa bir yukar kouyordu. Dnyann zavall insanlara ykledii eylerin hepsi onlarn bana en ar biimde gelmiti. Babas kk banka memurlarna yemek gtryordu. Annesi, yabanclara amar dikmek iin durmadan didiniyordu. Kz kardei, tezgahn arkasnda mterilerin emirlerini yerine getirmek iin kouuyordu. Bundan fazlasna ailenin gc yetmiyordu. Dnyann yoksul insanlardan talep ettii ne varsa, her eyi yerine getiriyorlard. Babas, bankadaki alt kademeden memurlara kahvaltlk alp getiriyor, annesi, tanmad kimselerin amarlarn dikmek iin kendini helak ediyor, kz kardei ise mterilerin emirlerini yerine getirmek iin tezghn ardnda oradan oraya koturuyordu, ama aile daha fazlasna

olduu anlalr. Sadece cmle ve kelime ekleyip karmakla kalmam, evirmen ayn zamanda cmle yapsn da deitirmitir. Noktalamann da deitii bu cmle hem yap hem de anlam olarak uyarlama bir eviridir.

Fakir ve almak zorunda olan insanlarn yaptklarn tm aile yeleri yapyordu. Babas banka memurlarna kahvalt gtryor, annesi yabanclar iin geceler boyu amar dikiyor, kz kardei ise maazada tezgahlarn arkasnda insanlarn szleriyle kouturup duruyordu. Artk yaplacak bir ey kalmamt. Bundan daha fazlas beklenemezdi.

218

Gregor, onlardan baka bir evirmen zavall yetiemiyordu ite. Cmle anlalmam ve ey beklememeliydi. Artk, insanlara tamamen uyarlanmtr. ykledii gleri buna yetmezdi. metindeki eylerin hepsi onlarn evirmen amarlarn Kaynak

evirmen yoksullara ykledii o binbir yoksunluktan hibiri yoktu ki onlarn bana gelmemi olsundu, Babas yle yemeklerini banka mstahdemleriyle bir arada yiyordu, ykayacam diye ha bire didinip duruyordu, isteklerini yerine getirmek iin, Gregor, onlardan baka bir ey beklememeliydi, artk, buna ifadelerini ve cmlelerini eklemi ve Was die Welt von armen Leuten verlangt, erfllten sie bis zum uersten, der Vater holte den kleinen Bankbeamten das Frhstck, opferte sich, nach dem Befehl, aber weiter reichten die Krfte der Familie schon nicht ifadeleri ve cmleleri de karlm yahut uyarlanarak aktarlmtr. Grld zere evirmen

bana en ar biimde gelmiti, yemek, amar dikmek, yerine getirmek ifadelerini ve cmlelerini eklemi ve Was die Welt von armen Leuten verlangt, erfllten sie bis zum uersten, das Frhstck, aber, schon nicht ifadeleri ve cmleleri de karlm veya uyarlanarak aktarlmtr. Was die Welt von armen Leuten verlangt, erfllten sie bis zum uersten cmlesi dnyann zavall insanlara ykledii eylerin hepsi onlarn bana en ar biimde gelmiti yerine Dnyann yoksul insanlardan talep ettii ne varsa, her eyi yerine getiriyorlard olarak ifade edilebilirdi. Frhstck kelimesi burada yemek deil kahvaltlk

dikmek, yerine getirmek, ite ifadelerini eklemi ve Krfte, schon nicht kelimelerini karmtr. Bunun dnda nach dem Befehl yani emrine gre ifadesi aklanarak emirlerini yerine getirmek olarak fr die Wsche burada amar dikmek olarak aktarlmtr, nk annesinin ii bu olduundan bu ekilde aklanarak ifade edilmitir, yani anlalrl salamtr. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle genel olarak rten bir eviridir.

ifadelere, yani cmlelere rastlanlmamaktadr. evirmen bu cmleye ciddi ekilde mdahalede bulunmu kendi cmlelerini vermitir. Bu cmle hem yap hem de anlam olarak uyarlama bir eviridir.

219

cmleleri tamamen karm ve tamamen yeni cmleler eklemitir. Ayrca cmleler de tam olarak anlalr bir ifade iermemektedir. Dnyann yoksullara ykledii o binbir yoksunluktan hibiri yoktu ki onlarn bana gelmemi olsundu. cmlesinde ne kastedildii birka defa okunmasna ramen zor anlalyor. Babas yle yemeklerini banka mstahdemleriyle bir arada yiyordu cmlesi ise anlalmamtr, nk yazar burada Gregorun babasnn kk banka memurlarna yemek getirdiini anlatyor. Gregor, onlardan baka bir ey beklememeliydi cmlesine kaynak metinde ima dahi yok, yani tamamen evirmenin uyarlamas bir cmledir. Bunun dnda aber weiter reichten die Krfte der Familie schon nicht

anlamndadr. Bunun dnda fr die Wsche burada amar dikmek olarak aktarlmtr, nk annesinin ii bu olduundan bu ekilde aklanarak ifade edilmitir, yani anlalrl salamtr. kouuyordu ifadesi yadrgatc gelmektedir, nk ya koturmak yada kouturmak eklinde ifade edilmelidir. Noktalamann da deitii bu cmle hem yap hem de anlam olarak uyarlama bir eviridir.

220

cmlesiyle kastedilen de ailenin gcnn daha fazlasna artk yetimediidir. Noktalamann da deitii bu cmle hem yap hem de anlam olarak uyarlama bir eviridir.
123 Und die Wunde im Rcken fing Gregor wie neu zu schmerzen an, wenn Mutter und Schwester, nachdem sie den Vater zu Bett gebracht hatten, nun zurckkehrten, die Arbeit liegen lieen, nahe zusammenrckten, schon Wange an Wange saen; wenn jetzt die Mutter, auf Gregors Zimmer zeigend, sagte: Mach' dort die Tr zu, Grete," und wenn nun Gregor wieder im Dunkel war, whrend nebenan die Frauen ihre Trnen vermischten oder gar trnenlos den Tisch anstarrten. Annesiyle kzkardei, babasn yatana yatrdktan sonra, ilerini, glerini olduu gibi brakp iskemlelerini birbirine yanatryor, adeta yanak yanaa oturuyorlard. Sonra annesi, Gregorun odasn gstererek: Kapa u kapy Grete! deyip kapatyor ve zavall Gregoru yine karanlkta brakyordu. Sonra da iki kadn gzyalarn birbirine kartryor, ya da, daha kts, kupkuru gzlerini masaya dikip yle duruyorlard. te, bu anlarda Gregora, sanki yaras yeniden deilmi gibi geliyordu. Annesi ile kz kardei babasn yataa yatrdktan sonra geri dnnce, ellerindeki ii brakp birbirlerine iyice yanayor, yanak yanaa oturuyorlard. Sonra annesi, Gregorun odasn gstererek, Kapa u kapy, Grete! derdi. O zaman Gregor tekrar karanlkta kalrd. Ardndan da iki kadn gzyalarn birbirine kartrrd, ya da kupkuru gzlerle masaya bakar dururlard. Byle zamanlarda Gregorun srtndaki yara sanki yeni olmu gibi szlamaya balard. Ve annesiyle kz kardei, babasn yataa gtrp geri dndkten sora ilerini bir kenara brakp bitiikteki odada neredeyse yanak yanaa birbirlerine sokularak oturduklarnda ve sonra annesi, Gregorun odasn gstererek, u kapy kapatver Grete! dediinde ve Gregor tekrar karanlkta kaldnda, bitiikteki kadnlarn gzyalar birbirine kartnda ya da alamakszn gzlerini ylece masaya diktiklerinde, Gregorun srtndaki yara da, adeta yeni alm gibi yeniden szlamaya balyordu. yatrdktan, Babasn yatrdktan sonra annesi ve kz kardei, odada yanak yanaa otururlarken Bayan Samsa Greteye Gregorun oda kapsn kapatmasn iaret ediyordu. Kap kapandktan sonra belki gz yalarna bouluyorlar, belki de kuru gzlerle aresizlik iinde bo bo baknyorlard. Gregor, karanlkta bu olaslklar dnrken srtndaki yarann daha fazla acdn hissediyordu.

evirmen sonra, o zaman, evirmen yatrdktan, ardndan, byle olduu gibi, iskemlelerini zamanlarda ifadelerini birbirine yanatryor, eklemi ve nebenan 221

Cmle tamamen uyarlamadr, evirmen yeni cmleler eklemesine ramen temel bir anlam deiiklii yapmtr. Bu anlatlmak evirmen bitiikteki cmlede istenen Gregorun odada, sonra, yeniden olaslklar dnmesi ifadelerini eklemitir. deil, bu olaylara ahit

adeta, yle duruyorlard, kapatyor, zavall, brakyordu, ite, deilmi, geliyordu ifadelerini eklemi ve im Rcken, anfing, schmerzen, gebracht, nun zurckkehrten, nahe zusammenrckten, whrend, nebenan ifadelerini karmtr. gebracht hatten burada gtrmek yerine yatrmak, nahe zusammenrckten birbirine iyice yanamak yerine iskemlelerini birbirine yanatryor olarak aktarlmtr. Cmlede ksmen anlam bozukluu mevcut, daha dorusu yanl anlama da sz konusudur. Sonra annesi, Gregorun odasn gstererek: Kapa u kapy Grete! deyip kapatyor ve zavall Gregoru yine karanlkta brakyordu. cmlesinde annesi hem Greteye kapat diyor hem de

ifadelesini karmtr. gebracht hatten burada gtrmek yerine yatrmak olarak aktarlmtr. Dikkat eken bir husus ise kaynak metinde wenn zaman yan cmleleri ard ardna sralanm ve her biri noktalama iaretleri ile birbirinden ayrlmtr. Dolaysyla Trkede temel cmleyle balant kurulmas glemitir. Bu nedenle evirmen sonra, ardndan, o zaman kelimeleri ile bu yan cmleler ve temel cmle arasnda ba kurmutur. Ancak temel cmle ise yan cmlelerden bamsz olarak aktarlm, anlamn bozulmamas iin de byle zamanlarda ifadesi kullanlmtr. Yan cmleler, yani wenn, whrend zaman yan cmleleri temel cmle olarak aktarlmtr. Noktalamann da deitii bu cmle hem yap olarak

Bu cmle gerek yap gerekse anlam bakmndan kaynak metinle rten bir eviridir.

olmaktadr, yani byk bir anlam fark bulunmaktadr. Bu cmle hem yap hem de anlam olarak uyarlama bir eviridir.

222

kapatyor ve brakyordu biimindeki ifadede anlam bozukuluu vardr, nk burada kapatma iini yapan Gretedir, yani annesi sadece sylyor. Cmlede ise sanki annesi hem sylyor hem de kendi yapyor gibi alglanmaktadr. Dikkat eken bir husus ise kaynak metinde wenn zaman yan cmleleri ard ardna sralanm ve her biri noktalama iaretleri ile birbirinden ayrlmtr. Dolaysyla Trkede temel cmleyle balant kurulmas glemitir. Bu nedenle evirmen sonra, ardndan kelimeleri ile bu yan cmleler ve temel cmle arasnda ba kurmutur. Ancak temel cmle ise yan cmlelerden bamsz olarak aktarlm, anlamn bozulmamas iin de ite bu anlarda ifadesi kullanlmtr. Yan cmleler, yani

uyarlama bir eviri olmakla birlikte anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rtmektedir.

223

wenn, whrend zaman yan cmleleri temel cmle olarak aktarlmtr. Noktalamann da deitii bu cmle hem yap hem de anlam olarak uyarlama bir eviridir.
124 Die Nchte und Tage Byle gnlerde Gregorun Geceleri de gndzleri de Gregor gecelerini ve Gregorun gnleri ve gecelir hemen uykulu verbrachte Gregor fast ganz gzne uyku girmiyordu. Gregorun gzne bir damla gndzlerini bir an olsun hemen uyku girmiyordu. uyku yz grmeden geiyordu. ohne Schlaf. geiriyordu. Cmle yanl yahut eksik

aktarlmtr. Nchte und Tage, verbrachte, fast, ganz, ohne Schlaf karlm, dolaysyla kaynak metinde bir ey kalmamtr. Bu cmle tamamen evirmenin cmlesidir.

evirmen gzne bir damla uyku girmek, de ifadelerini eklemi, verbrachte, fast, ganz kelimelerini karmtr. verbrachte ohne Schlaf yani neredeyse tamamen uykusuz geiriyordu uyarlanm ve yerine gzne bir damla uyku girmemek deyimi ile ifade edilmitir. Bu cmle hem yap hem de anlam olarak uyarlama bir eviridir.

evirmen gecelerini ve gndzlerini ifadelerinde iyelik eklerini kullanarak sanki kaynak metinde seine iyelik zamiri var gibi alglanmasna neden olmutur. Ayrca fast, ganz ifadeleri karlm ve bir an olsun ifadesi eklenmitir. ohne Schlaf yani uykusuz yerine uyku yz grmeden ile ifade edilmitir. Bu cmle anlam bakmndan ksmen rten bir eviridir.

Cmle anlalmamtr. Kaynak metinde uykulu deil uykusuz ifadesi yer almaktadr. Cmlenin anlam tamamen deimitir.

125

Manchmal dachte er daran, Arada bir, o da kap yeniden Bazen kapnn hemen ilk Bazen, kapnn bir sonraki Bazen

kaps

aldnda

224

beim nchsten ffnen der Tr die Angelegenheiten der Familie ganz so wie frher wieder in die Hand zu nehmen; in seinen Gedanken erschienen wieder nach langer Zeit der Chef und der Prokurist, die Kommis und die Lehrjungen, der so begriff sttzige Hausknecht, zwei drei Freunde aus anderen Geschften, ein Stubenmdchen aus einem Hotel in der Provinz, eine liebe, flchtige Erinnerung, eine Kassiererin aus einem Hutgeschft:, um die er sich ernsthaft, aber zu langsam beworben hatte - sie alle erschienen untermischt mit Fremden oder schon Vergessenen, aber statt ihm und seiner Familie zu helfen, waren sie smtlich unzugnglich, und er war froh, wenn sie verschwanden.

alsn da ailenin ilerini eskisi gibi yine elime alaym diye dnyordu. Bir gn, artk unutup gitmiken, gzlerinin nnden birbir patronuyla mdr, memurlar, raklar, avanak uaklar bir baka ticaret evinde alan iki arkadan, bir tara otelindeki hizmeti kz ksa mrl ama aziz bir anyd bu sonra bir zamanlar, ciddi olmasna ciddi, ama biraz ardan alarak peine dt bir apkac dkknnn kasasnda alan kadn geirdi. Btn bu insanlar adeta bir sis perdesi iinde birbir gzlerinin nnde canland, sonra bunlara yabanc, unutulmu yzler kart. lerinden hibiri, ne kendinin yardmna koabiliyordu, ne de ailesinin. Hibirinden hayr gelmezdi. Hepsinin kafasndan birbir karp att, ii rahat etti.

alnda ailenin ilerini gene eskisi gibi ele almay dnyordu. Uzun zaman sonra dncelerinde patron, mdr, memurlar, o kafasz uak, baka ticarethanelerde alan iki arkada, bir tara otelindeki hizmeti kz ksa, ama ho bir anyd bubir apka maazasnda alan, ciddi olarak, ama ii biraz ardan alp peine dt bir kasiyer kz yeniden beliriyordu. Btn bunlara yabanclar ya da artk unutulmu yzler de karyordu. Ama bunlarn hibirinden hayr yoktu; ne ona, ne de ailesine yardm edebilirlerdi. Dnceleri arasndan kaybolduklar zaman seviniyordu.

alyla, ailenin ilerini eskiden olduu gibi tekrar bizzat ele almay dnyordu; uzun bir aradan sonra yine, patron ve mdr, yardmclar, raklar, akl kt odac, baka maazalarda alan iki- dost, bir tara otelinden tand oda hizmetisi, bir an belirip kaybolan tatl bir an, ciddiyetle ama hafiften kur yapt, apkac dkknndaki kasadar kz: Btn bunlar, yabanc ya da oktan unutulup gitmi kimselerin grntleriyle kararak hayalinde beliriyordu; ama bu kimseler, ona ve ailesine yardm etmek yle dursun, tamamen ulalmaz kimselerdi ve Gregor onlarn kaybolmasndan evirmen yzler de ortadan memnunluk duyuyordu. karyordu, Ama

ailenin ilerini tekrar eskisi gibi stne almay dnyordu. Birden gemi hayatndaki insanlar belirdi hatralarnda, patronu, Mdr Bey, raklar, bir baka ticaret evinde alan iki arkada, tara otelindeki hizmeti kz ve Gregorun bir ara kendisi iin ciddi eyler dnd ama ardan ald, apka dkkannda alan tezgahtar kz imdi ne kadar siliktiler, unutulup gitmilerdi. yle olmasn da istiyordu Gregor. Hibirisinin ne ailesine ne de kendisine faydas vard. Hepsini bir bir beyninden att ve rahatlad.

evirmen alsn da, elime alaym diye, bir gn, artk unutup gitmiken, gzlerinin

bunlarn hibirinden hayr yoktu; ne ona, ne de ailesine yardm edebilirlerdi. dnceleri arasndan ifadelerini eklemi ve aber statt ihm und seiner Familie zu helfen, waren sie smtlich unzugnglich, und er war 225

evirmen kimselerin grntleriyle, hayalinde, yle dursun ifadelerini eklemi ve in seinen Gedanken, erschienen ifadelerini karmtr. in seinen Gedanken

evirmen Birden gemi hayatndaki insanlar, hatralarnda, Mdr Bey, imdi ne kadar siliktiler, unutulup gitmilerdi. yle olmasn da istiyordu Gregor. Hibirisinin ne ailesine ne de kendisine faydas vard. Hepsini bir bir beyninden att ve rahatlad ifadelerini

nnden birbir, ksa mrl ama aziz, kadn, geirdi, insanlar adeta bir sis perdesi iinde birbir gzlerinin nnde canland, sonra bunlara yabanc, unutulmu yzler kart. lerinden hibiri, ne kendinin yardmna koabiliyordu, ne de ailesinin. Hibirinden hayr gelmezdi. Hepsinin kafasndan birbir karp att ifadelerini ve cmlelerini eklemi ve beim nchsten ffnen der Tr, in seinen Gedanken erschienen wieder nach langer Zeit, eine liebe, flchtige Erinnerung, sie alle erschienen untermischt mit Fremden oder schon Vergessenen, aber statt ihm und seiner Familie zu helfen, waren sie smtlich unzugnglich, und er war froh, wenn sie verschwanden ifadeleri ve cmleleri karlm yahut yanl aktarlmtr.

froh, wenn sie verschwanden ifadelerini ve cmlelerini karmtr. aber statt ihm und seiner Familie zu helfen, waren sie smtlich unzugnglich, und er war froh, wenn sie verschwanden cmlesi ama bu kimseler, ona ve ailesine yardm etmek yle dursun, tamamen ulalmaz kimselerdi ve onlarn ortadan kaybolmasndan memnun oluyordu yerine Ama bunlarn hibirinden hayr yoktu; ne ona, ne de ailesine yardm edebilirlerdi. Dnceleri arasndan kayboldukalrnda seviniyordu biiminde ifade edilmitir, dolaysyla farkl bir anlam kmtr ortaya. Bu ksm haricinde cmle anlam olarak rtmektedir. Cmle yaps ise her halkarda deiime uramtr, nk uzun cmlelerin aynen

erschienen ifadesi tam anlamyla karlmamtr, nk erschienen yklemi iki defa getiinden evirmen birini karm, ve in Gadenken ifadesini de hayalinde olarak aktarmtr. Bu anlam bozmam, anlalrl kolaylatrmtr.

eklemi ve in seinen Gedanken, nach langer Zeit, sie alle erschienen untermischt mit Fremden oder schon Vergessenen, aber statt ihm und seiner Familie zu helfen, waren sie smtlich unzugnglich, und er war froh, wenn sie verschwanden ifadelerini ve cmlelerini karmtr. Bu cmle kaynak metinle Son ksm haricinde rten bir eviridir. cmle anlam olarak rtmektedir.

226

zellikle cmlenin son korunmas ve ayn cmle aktarlmas ksm, yani sie alle yapsyla erschienen untermischt neredeyse imkanszdr. wenn sie verschwanden itibaren yanl yahut ksmen yanl aktarlmtr. beim nchsten ffnen der Tr kapnn bir sonraki alnda yerine yeniden alsnda olarak ifade edilmitir ve yanltr. karlan ve eklenilen cmle ve kelimelerin okluunda anlalaca zere cmlenin anlam ve yaps deimitir. Kaynak metinle sadece patronuyla mdr, memurlar, raklar, avanak uaklar bir baka ticaret evinde alan iki arkadan, bir tara otelindeki hizmeti kz ksa mrl ama aziz bir anyd bu sonra bir zamanlar, ciddi olmasna ciddi, ama biraz ardan alarak peine dt bir apkac dkknnn

227

kasasnda alan kadn sralamas rtmektedir. Bu cmle kaynak metinle rtmeyen bir eviridir.
126 Dann aber war er wieder gar nicht in der Laune, sich um seine Familie zu sorgen, blo Wut ber die schlechte Wartung erfllte ihn, und trotzdem er sich nichts vorstellen konnte, worauf er Appetit gehabt htte, machte er doch Plne, wie er in die Speisekammer gelangen knnte, um dort zu nehmen, was ihm, auch wenn er keinen Hunger hatte, immerhin gebhrte. Artk evdekilerin bana gelenlere de zlmez oldu. Tam tersine, kendine ve odasna bakmyorlar diye fkesi beynine vuruyordu. Akla hayale gelen ne varsa hibir ey itahn kamlamyordu. Buna karn, kilere dalp, a olsun olmasn, bunlar benim hakkm diye eline geenleri almak geliyordu iinden. Bunu dnmekten adeta haz duyuyordu. Artk ailesinin durumuna da zlmez olmutu. Yalnzca, kendisine iyi bakmyorlar diye fkeden kplere biniyordu. Yemek iin cannn ne istediini dnemedii halde kilere dalp, ackmam olsa da, eline ne geerse almann planlarn kuruyordu. Bunlar dnmek houna gidiyordu. Ama sonra birden ailenin derdine dme havasndan tamamyla kyor, kendisine iyi baklmamasndan dolay ii fkeyle doluyor, ayrca cannn ne isteyebilecei konusunda herhangi bir fikri olmamasna ramen kilere nasl ulaabilecei ve oradan, a olmasa da, payna deni nasl alabilecei konusunda planlar yapyordu. Ailesi iin de zlmyordu, kendisi ve odasn ihmal ettikleri iin kzgnd bile. Kilere gidip a olup olmadna aldrmadan, kendi hakk olduunu dnd yiyecekleri almak istiyordu.

evirmen cmleyi yorumlayarak aktarmtr. Cmle tamamen uyarlamadr. Kaynak metindeki ifadelere rastlanlamamaktadr. Bu cmle kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

evirmen zlmez olmutu, kplere biniyordu, eline ne geerse, bunlar dnmek houna gidiyordu ifadelerini eklemi ve dann aber war er gar nicht in der Laune, was ihm immerhin gebhrte ifadelerini karmtr. Bu ifadelerden bloss Wut erfllte ihn yani sadece fkeyle doldu

evirmen ailenin derdine dme havasndan tamamyla kyor ifadesini eklemi ve dann aber war er gar nicht in der Laune, sich um seine Familie zu sorgen cmlesini karmtr. Aslnda burada tam anlamyla cmle karlmam, aktarmdaki zorluktan dolay uyarlanarak

evirmen bu cmleyi de daha nce yapt gibi adeta zetleyerek aktarmtr. Ayrca kulland ifadeler kulaa pek ho gelmemekle birlikte yeterince anlalr da deildir. odasn ihmal ettikleri iin kzgnd bile ifadesinde ne anlatlmak istendii belirgin deil. Bu cmle kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

228

ii yerine fkeden kplere bindi, was ihm immerhin gebhrte yani ona deni yerine eline ne geerse eklinde ifade edilmitir. bunlar dnmek houna gidiyordu ifadesi kaynak metinde yer almyor. dann aber war er gar nicht in der Laune cmlesi ise ama sonra yine keyfinde olmuyordu olarak aktarlabilirdi. Bu cmle kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.
127 Ohne jetzt mehr nachzudenken, womit man Gregor einen besonderen Gefallen machen knnte, schob die Schwester eiligst, ehe sie morgens und mittags ins Geschft lief, mit dem Fu irgendeine beliebige Speise in Gregors Zimmer hinein, um sie am Abend, gleichgltig dagegen, ob die Speise vielleicht nur verkostet oder der hufigste Fall - gnzlich unberhrt war, mit einem Son gnlerde, kzkardei, Gregorun neler houna gidiyor diye artk kafasn yormaz olmutu. Gnde iki kez, sabahlar, bir de leden sonralar maazaya gitmeden nce, yle rzgr gibi bir grnyor, yiyecekleri ayayla kapdan sr srveriyordu. Akamlarysa, acaba Gregor yemeine el srm m, srmemi mi? ki sk sk srmez olmutu hi Kz kardei, sabahlar ve lenleri ie gidecei srada, acele acele herhangi bir yemei Gregorun odasna aya ile itiveriyordu. Akamlar da acaba yemek Gregorun houna gitmi mi, yoksa ou zaman olan buydu- hi dokunulmadan braklm m diye bakmadan artklar bir rpda spryordu. Gregorun ne houna gider

evrilmemitir. dann aber war er gar nicht in der Laune, zu sorgen cmlesi burada ama sonra yine ailesi iin endielenecek keyifte olmuyordu olarak aktarlabilirdi. Bu cmle kaynak metinle rten bir eviridir.

Kz kardei onun neleri daha ok sevebileceini fazla nemsemeden, sabahlar veya leyin ie gitmeden nce, akam dndnde, yemein tadna baklp baklmadn, hatta ounlukla olduu gibidokunulmadn bile umursamadan, bir sprgeyle ekip alvermek zere, rasgele bir yiyecei ayayla sryordu artk

Kz kardei ise artk Gregorun neyi sevdiini dnmeden gnde iki kere, sabah ve leden sonra maazaya gitmeden nce kapsn ayor, rast gele bir yiyecek atyor. Akam da yenip yenmediine dikkat etmeden gelip spryordu.

Cmle uyarlamadr, kaynak

tamamen evirmen metindeki

229

Schwenken des hinauszukehren.

Besens umursamdan, artklar bir diye dnen yoktu artk. rpda sprp atyordu.

Gregorun odasna.

son gnlerde, gnde iki kez, leden sonralar, yle rzgar gibi bir grnyor, kapdan, sk sk, artklar, atyordu ifadeleri eklenmi ve womit man Gregor einen besonderen Gefallen machen knnte, jetzt mehr, eiligst, irgendeine beliebige, verkostet, der hufigste Fall, gnzlich ifadeleri karlm yahut anlamlar deitirilerek aktarlmtr. evirmen mittags iin lenleri yerine leden sonralar, eiligst, yani acelece yerine yle rzgar gibi bir grnyor ifadelerini kullanmtr. womit man Gregor einen besonderen Gefallen machen knnte ilgi cmlesi tamamen karlmtr. um siehinauskehren ifadesi de

evirmen srada, bakmadan, artklar, bir rpda, Gregorun ne houna gider diye dnen yoktu artk ifadeleri eklenmi ve womit man Gregor einen besonderen Gefallen machen knnte, ehe,vielleicht nur ifadeleri karlmtr. Burada ehe nce yerine srada olarak, sie, yani cmlede Speise kastediliyor artklar olarak aktarlmtr. Cmledeki um siehinauskehren ifadesi de akamlar da temel cmle olarak aktarlm, bu nedenle yemek kelimesi birka defa tekrarlanmtr. Gregorun ne houna gider diye dnen yoktu artk cmlesi kaynak metinde yer almamaktadr, belki womit knnte ilgi

evirmen onun neleri daha ok sevebileceini fazla nemsemeden ifadesini eklemi ve eiligst, vielleicht nur, ohne jetzt mehr nachzudenken, womit man Gregor einen besonderen Gefallen machen knnte ifadeleri karlmtr. Bu cmlede ohne jetzt mehr nachzudenken, womit man Gregor einen besonderen Gefallen machen knnte ifadesi glk karmaktadr, nk ardndan gelen temel cmle schob die Schwester dier yan cmlelerle de balantldr. Bu nedenle bir anlatm bozukluunu nlemek asndan evirmen bu ksm onun neleri daha ok sevebileceini fazla nemsemeden biiminde uyarlayarak aktarmtr. Bunun dnda cmle

cmlelerin bir tr zetini akrmtr. Pek ok kelime karlm ve eklenmitir. Bu cmle hem yap hem de anlam olarak uyarlama bir eviridir.

230

akamlarysa temel cmle olarak aktarlm, yani cmlenin yapsn ve anlamn deitirmitir. Ayrca sr srvermek ifadesi yadrgatc gelmektedir. Burada sadece srvermek ifadesinin kullanlmas daha uygundur. ohne nachzudenken ifadesi de temel cmle olarak aktarlm, dolaysyla zne ve yklem eklenmitir. Bu durum ise hem cmlenin anlamn hem de yapsn deitirmitir. Bunlarn yan sra srm m srmemi mi?... ifadesindeki soru iareti anlamszdr, nk cmle burada sona ermemektedir. Cmle anlam ve yap olarak kaynak metinden ok farkllk gstermektedir, yani uyarlama bir eviridir.
128

cmlesi ve ohne anlam bakmndan kaynak nachzudenken ifadesi metinle genel olarak bu ekilde rtmektedir. yorumlanmtr. Cmle anlam ve yap olarak kaynak metinden ok farkllk gstermektedir, yani uyarlama bir eviridir.

Das Aufrumen des Odann temizliine gelindce Kz kardei artk odann Artk hep akamlar Odann pisliine ise diyecek Zimmers, das sie nun immer Grete artk akamlar temizliini de akamlar hallettii oda temizlii ise, yoktu. Grete adeta Gregoru

231

abends besorgte konnte gar bakyordu daha da batan yapyordu. Ama bu ii de bundan daha yle batan savma yaplamazd. nicht mehr schneller getan savma yaplamazd bu: geitiriveriyordu. sein.

hzl toz ynlarnn iine terk etmiti.

Bu cmle uyarlama bir eviridir, nk kaynak metinde gelince, batan savma, bu, bakyordu ifadeleri yoktur. Cmleye kesme iareti eklenmitir. Kaynak metine daha sadk bir eviri u ekilde olabilir: Gretenin artk hep akamlar hallettii oda temizlii bundan daha abuk yaplamazd. Bu cmle hem yap hem de anlam olarak uyarlama bir eviridir.

sie kii zamiri anlalamayaca dnlerek kzkardei olarak aka yazlmtr. Bunun yan sra immer, gar nicht, mehr, schneller, konnte getan sein ifadeleri karlm, ama, bu ii de, yle, batan savma, geitiriveriyordu ifadeleri eklenmitir. Ayrca edilgen cmle etken cmleye dntrlm, yani zne de deimitir. Bu cmle hem yap hem de anlam olarak uyarlama bir eviridir.
Btn duvarlar pislikle doluydu. tede beride bek bek sprntler ve tozlar vard.

anlalmam, evirmen bir nceki Cmle tamamen yeni cmleler cmlenin znesiyle balant kurmak iin ise eklenmitir. kelimesini eklemitir. Bu cmle kaynak metinle rtmektedir.

129

Schmutzstreifen zogen sich die Wnde entlang, hie und da lagen Knuel von Staub und Unrat.

Duvarlarda para para pislikler, kelerde bucaklarda bek bek sprntler, tozlar st ste yl duruyordu.

Kir izleri duvarlar boyunca Duvarda yap yap lekeler, uzanyor, sada solda yumak odann kelerinde bek yumak olmu tozlar ve bek olmu kirler vard. erp grlyordu.

evirideki ilk cmle evirmen lagen fiilini Kaynak metinde virgl ile uyarlamadr, nk duruyordu yerine ayrlan iki cmle tek kaynak metinde bu cmle grlyordu olarak cmle olarak aktarlmtr, bu ekilde yer aktarm, anlamn 232

Kaynak metinde virgl ile ayrlan iki cmle tek cmle olarak aktarlmtr, yani ilk cmlenin de yklemi olan entlang

yani ilk cmlenin de yklemi olan entlang ziehen karlmtr. Ayrca Schmutzstreifen kir izleri yerine para para pislikler, Knuel von Staub und Unrat yumak olmu tozlar ve erp yerine bek bek sprntler, tozlar st ste yl olarak aktarlmtr. Bu cmle hem yap hem de anlam olarak uyarlama bir eviridir.
130 In_der ersten Zeit stellte sich Gregor bei der Ankunft der Schwester in derartige besonders bezeichnende Winkel, um ihr durch diese Stellung gewissermaen einen Vorwurf zu machen. lk zamanlar Gregor, tam kzkardeinin gelecei anlarda, odann en kirli blmlerinde mahsus durup, bana kakmak istiyordu. Ama umursayan kim?

almamaktadr. Kaynak metinde btn, doluydu, vard ifadeleri yer almyor, entlang ziehen, Schmutzstreifen ifadeleri de karlmtr. Bu cmle hem yap hem de anlam olarak uyarlama bir eviridir.

deitirmitir. Bu cmlede Knuel von Staub und Unrat iin kullanlan yumak olmu tozlar ve erp ifadesi isabetlidir. Bu cmle anlam olarak ksmen rten bir eviridir.

ziehen karlmtr. Ayrca Schmutzstreifen kir izleri yerine yap yap lekeler olarak aktarlmtr. Schmutzstreifen, Staub, Unrat, hie und da, entlangziehen ifadeleri karlmtr. Wnde kelimesi de oul iken tekil olarak aktarlmtr. Bu cmle hem yap hem de anlam olarak uyarlama bir eviridir.
Gregor bazen kz kardei odaya girdiinde kelerde durup odann kirliliine dikkati ekmek istiyordu ama bounayd.

Gregor ilk zamanlarda tam kz kardeinin gelecei srada odann en kirli yerlerinde durup o kt grnm onun bana kakmak istiyordu.

lk zamanlar kz kardei odaya geldiinde, Gregor ona sitemde bulunduunu belirtmek iin odann en pis noktasn bulup onu orada karlar olmutu.

evirmenin cmleye ciddi mdahalesi sz konusudur. nemli llerde kelime ekleme ve karma yapm, yeni cmle eklemitir. Kaynak metindeki cmlelere rastlanlmamaktadr. mahsus durup, bana kakmak istiyordu. Ama

evirmenin cmleye mdahalesi sz konusudur. nemli llerde kelime ekleme ve karma yapm, yeni cmle eklemitir. durch diese Stellung, gewissermassen, in derartige besonders bezeichnende Winkel 233

durch diese Stellung, gewissermassen, stellte sich, in derartige besonders bezeichnende Winkel ifadeleri karlm, odann en pis noktasn bulup onu orada karlar olmutu ifadeleri eklenilmitir. durch diese Stellung,

evirmenin cmleye ciddi mdahalesi sz konusudur. nemli llerde kelime ekleme ve karma yapm, yeni cmle eklemitir. Kaynak metindeki cmlelere rastlanlmamaktadr. durup odann kirliliine dikkati ekmek istiyordu ama bounayd tamamen

umursayan kim? tamamen yeni cmledir. Bu cmle hem yap hem de anlam olarak uyarlama bir eviridir.

ifadeleri karlm, odann en kirli yerlerinde durup, o kt grnmn ifadeleri eklenilmitir. Ayrca um zu ifadesi burada durup, yani -ip, -up taks olarak aktarlmtr. Halbuki kaynak metinde und balac mevcut deildir. Bu cmle hem yap hem de anlam olarak uyarlama bir eviridir.

gewissermassen, stellte sich, in derartige besonders bezeichnende Winkel ifadeleri eviride glk karmaktadr. Kelime anlamyla aktarlmaya alldnda ylesine zel bir ada/ konumda ifadesi de anlalmyor. Bu nedenle evirmen bu ifadeyle pis noktalarn kastedildiini belirtmi ve bu ekilde aktarmtr. Bu cmle hem yap hem de anlam olarak ksmen uyarlama bir eviridir.

yeni cmledir. Bu cmle hem yap hem de anlam olarak uyarlama bir eviridir.

131

Aber er htte wohl wochenlang dort bleiben knnen, ohne da sich die Schwester gebessert htte; sie sah ja den Schmutz genau so wie er, aber sie hatte sich eben entschlossen, ihn zu lassen.

Gregor isterse orackta haftalarca dururdu. Grete bildiinden amad. Gz kr deil ya! Pilii gryordu pekl. Ama, el srmemeye, bir kez karar vermiti; ite o kadar.

Ama anlalan bu gidile, kz kardeinin durumunda Cmle evrilmemitir. herhangi bir dzelme olmakszn, bulunduu yerde haftalarca kalacakt; onun gibi kz kardei de ortaklktaki pislii gryordu ama galiba bu pislie dokunmamaya evirmen Gregor, Grete, evirmenin cmle yaps kararlyd. bildiinden amad,

Ama Gregor orackta haftalarca dursa bile, kz kardeinin aldrd yoktu. Sanki o da Gregor gibi bu pislii grmyor muydu? Ama demek ki hi el srmemeye karar vermiti bir kez.

Gz kr deil ya! Pislii grmyordu pekala. El srmemeyeo kadar cmlelerini eklemitir. Kaynak metindeki

ve anlamna ciddi mdahalesi sz konusudur. Noktalama deiimi ile de cmlenin anlam ve vurgusunu

evirmen anlalan, bu gidile, bulunduu yerde, durumunda herhangi bir dzelme, ortalktaki,

234

cmlelere ve ifadelere deitirmekle kalmam, rastlanlmamaktadr. cmlenin anlamna da Cmle anlalmamtr. kendi yorumunu eklemitir. Bu cmle hem yap hem de anlam olarak uyarlama bir eviridir.

galiba, bu pislie, dokunmaya ifadelerini eklemi ve wohl, dort, knnen, eben, lassen ifadelerini karm veya bunlardan bazlarnn anlamn deitirmitir. wohl iin herhalde yerine anlalan bu gidile, gebessert htte iin durumunda herhangi bir dzelme, dort iin orada yerine bulunduu yerde ifadeleri kullanlmtr. Bu cmle u ekilde ifade edilebilirdi: Ama, Gregor kzkardei iyimserlemeden kesinlikle orackta haftalarca kalabilirdi; kzkardei de onun gibi pislii gryordu ama pislii orada brakmaya karar vermiti ite. Bu cmle hem yap hem de anlam olarak uyarlama bir eviridir.

132

Dabei wachte sie mit einer an Ama bu, Gretein, odasnn Buna karlk artk btn Ancak ayn zamanda son Grete aldrmyordu. Odann ihr ganz neuen Emp- temizlik iini her zamandan aileyi sarm olan yeni bir zamanlarda btn ailede temizliini ise kendisinden findlichkeit, die berhaupt die daha ok, daha da kskana duyarlk iinde, Gregorun kendini belli eden- yepyeni baka kimsenin yapmasna

235

ganze Familie ergriffen hatte, tekelinde tutmasna engel odasn temizleme iini de darber, da das Aufrumen olmuyordu. kendi tekelinden von Gregors Zimmer ihr brakmyordu. vorbehalten blieb. Cmle anlalmamtr.

Tamamen yeni cmle oluturularak evirmen kendi yorumunu katarak aktarmtr.

evirmen berhaupt iin artk kelimesini kullanm, wachte kelimesini de karmtr. Bu yklem eviride glk karmaktadr, nk wachen denetlemek anlamna gelmekte ve cmlede onun tekeline kalmasn denetliyordu ifadesi anlalr olmayacakt. Bu nedenle evirmen isabetli olarak tekelinden brakmyordu biiminde aktarmtr. Bu cmle hem yap hem de anlam olarak rten bir eviridir.

bir duyarllkla Gregorun da izin vermiyordu. odasnn toplanmas iini srarla sahiplenmekten de Grete aldrmyordu geri kalmyordu. yeni cmledir. Dier

dabei iin ayn zamanda, berhaupt iin son zamanlarda, ergriffen hatte iin kendini belli eden ifadeleri kullanlmtr. Ayrca ihr Vorbehalten blieb burada sahiplenmekten geri kalmyordu olarak aktarlmtr. Vorbehalt kstlamak, snrlamak anlamlarna de geldiinden doru ifade edilmitir. wachte kelimesi de karlmtr. Bunun dnda die berhaupt ilgi cmlesi kesme iaretiyle verilmi, yani cmle yapsna mdahale edilmitir. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

cmleler ise evirmenin kaynak metni yorumlamasyla ortaya kmtr. Bu cmle hem yap hem de anlam olarak uyarlama bir eviridir.

236

133

Einmal hatte die Mutter Gregors Zimmer einer groen Reinigung unterzogen, die ihr nur nach Verbrauch einiger Kbel Wasser gelungen war - die viele Feuchtigkeit krnkte allerdings Gregor auch und er lag breit, verbittert und unbeweglich auf dem Kanapee-, aber die Strafe blieb fr die Mutter nicht aus.

Bir gn annesi, birka kova suyla, oday bir gzel ykad. Oday basan sular, kanapenin altnda kmldamamacasna bzlp kalan Gregoru ok rahatsz etti. Ama, annesi ok gemeden cezasn buldu.

Cmle evirmen tamamen yeni Kaynak metinde gzelce bir cmle oluturmutur. ykad, meydana gelen, yataa derdi, annesi de bu iin cezasn ekti ifadeleri yer almyor. Ayrca unterzogen, nur, nach Verbrauch, gelungen, viele, breit, blieb nicht aus ifadeleri de karlmtr. Cmle yapsna da mdahale sz konusudur. die gelungen war ilgi cmlesi temel cmle olarak aktarlmtr. Noktalama deimi, virgl ve kesme iareti yerine nokta iareti kullanlmtr. Bu cmle hem yap hem de anlam olarak uyarlama bir eviridir.

Bir gn annesi Gregorun odasnda byk bir temizlie giriti, birka kova su ile ieriyi gzelce ykad. Ama meydana gelen slaklk Gregoru hasta yapt, yataa drd; neesiz ve hareketsiz halde kanepenin stnde yatt. Annesi de bu anlalmamtr. iin cezasn ekti.

Bir defasnda annesi, Gregorun odasnda dip ke bir temizlie girimi, bunu da ancak birka kova suyla baarabilmiti; ama ar rutubet sonucu Gregor hastalanm, gnl krgn, kanepenin stne serilip kalmt; elbete btn bunlara sebep olan annesi de cezasz kalmamt.

Bir gn annesi birka kova suyla oday temizledi. Ar nemden etkilenen Gregor hastaland. Kzgn olmasna ramen hi hareket edemeden kanepenin zeride yatyordu. Fakat annesi ok geemeden cezasn ekti.

evirmen gross iin burada dip ke ifadesini kullanmtr. Bunun dnda sonucu, elbette btn bunlara sebep olan, serilip kalmt ifadeleri eklenmi ve unbeweglich kelimesi karlmtr. breit ve liegen kelimeleri ayn cmle ierisinde getiinden ve serilip, yaylp yatmak anlamna da geldiinden olsa gerek serilip kalmt biiminde ifade edilmitir. die gelungen war ilgi cmlesi temel cmle olarak aktarlmtr.

Kaynak metinden Gregors, einer grossen Reinigung unterzogen, gelungen war, allerdings, breit, verbitert, blieb nicht aus karlm, etkilenen, kzgn olmasna ramen, ok gemeden, ekti ifadeleri eklenmitir. Eklenilen ve karlan kelimelerin okluuna bakldnda cmlenin anlam ve yapsna ciddi mdahale sz konusudur. Cmlede anlam aktarm deil evirmenin yorumu sz konusudur. Noktalama deimi, virgl ve kesme iareti yerine nokta iareti kullanlmtr. Bu cmle hem yap hem de anlam olarak uyarlama

237

Noktalama deimi, bir eviridir. kesme iareti yerine nokta iareti kullanlmtr. Bu cmle kaynak cmleyle ksmen rten bir eviridir.
134 Denn kaum hatte am Abend die Schwester die Vernderung in Gregors Zimmer bemerkt, als sie, aufs hchste beleidigt, ins Wohnzimmer lief und, trotz der beschwrend erhobenen Hnde der Mutter, in einen Weinkrampf ausbrach, dem die Eltern - der Vater war natrlich aus seinem Sessel aufgeschreckt worden - zuerst erstaunt und hilflos zusahen; bis auch sie sich zu rhren anfingen; der Vater rechts der Mutter Vorwrfe machte, da sie Gregors Zimmer nicht der Schwester zur Reinigung berlie; links dagegen die Schwester anschrie, sie werde niemals mehr Gregors Zimmer reinigen drfen; whrend die Mutter den Vater, der sich vor Erregung nicht mehr kannte, ins Schlafzimmer zu schleppen suchte; die Schwester, von Schluchzen O akam kzkardei eve gelir gelmez. Gregorun odasnda olup bitenleri fark etti. Bir gcne gitti, bir gcne gitti. Annesi her ne kadar kollarn ap yalvardysa da para etmedi. Grete, lk la, kendini yemek odasna att. Masa banda sessiz sessiz oturan babas birden yerinden frlayverdi. akna dnmt. Kzn bir trl yattramyordu. Sonunda, kendisi de heyecanland, sana dnd: Niin kz brakmyorsun Gregorun odasn temizlesin? diye avaz kt kadar karsna bard. Sonra soluna dnd: Hele bir daha o oday temizlemeye kalk da bak ne oluyorsun! diye kzn paylad. Gregorun annesi, fkeden lgna dnen kocasn yatak odasna gtrmeye alt. Hkra hkra alayan Grete Kz kardei akam eve gelince Gregorun odasndaki deiiklii fark etti. Bu durum ylesine gcne gitti ki, oturma odasna koup hngr hngr alamaya balad. Annesinin ellerini yukar kaldrp yalvarmas para etmedi. Babas korku iinde koltuundan yukar frlad. Annesi ile babas, nce aknlk ve aresizlik iinde- kz seyrettiler. Sonra biraz canlanmaya baladlar. Babas, sana dnerek, Gregorun odasn temizleme iini kz kardeine brakmad iin annesini azarlad. Soluna dnerek, kzna, Gregorun odasn bir daha temizlemeyeceksin diye bard. Gregorun annesi, fkeden lgna dnen kocasn yatak odasna doru srklemeye alt. Hkra hkra alayan kz nk akam olduunda kz kardei Gregorun odasndaki bu deiiklii hemen fark etmi, son derece krgn bir tavrla salona koturmu ve annesinin yalvarrcasna havaya kaldrd ellerini aldr etmeden, anne babasnn babas korkuyla koltuundan frlamt elbette- dehete kaplmasna ve aresiz gzlerle bakakalmasna yol aan bir alama nbetine tutulmutu; ama sonunda harekete gemilerdi. Babas, sa tarafnda duran annesine, Gregorun odasnn temizliini kz kardeine brakmad iin sitem etmi, buna karlk sol tarafnda duran kz kardeine de, bundan byle Gregorun odasn asla temizlememesi iin barp ararak talimat vermiti. Bu srada annesi, gz sinirden hibir ey Akam eve dnen Grete, durumu grnce kendisinden izinsiz Gregorun odas temizlendii iin lgna dnd ve alama nbetlerine tutuldu. Annesinin yalvarmalarna kar etmiyordu. Grete, kendini kaybetmi bir ekilde alamaya devam ediyordu. Babas nce aknlktan duraksad, sonra olaya mdahale etmek gereini hissettiinden karsna oday temizledii iin bard, kzna da oday bir daha temizlemesini yasakladn yksek bir sesle ifade etti. Bayan Samsa hiddetlenen kocasn odaya gtrmeye alrken, Grete olanca hzyla masay yumrukluyordu. Gregor ise kapy kapatmayp, tm bu olanlara ahit olmasn saladklar iin ailesini affedemiyor, sinirinden

238

geschttelt, mit ihren kleinen Fusten den Tisch bearbeitete; und Gregor laut vor Wut darber zischte, da es keinem einfiel, die Tr zu schlieen und ihm diesen Anblick und Lrm zu ersparen.

durmadan masay yumrukluyordu. Gregor ise, kendisine bu manzaray gstermemek, bu grlt patrty duyurmamak iin kapy kapamak nezaketini gstermediler, diye lgna dnm, var gcyle baryor, slk gibi sesler karyordu.

evirmen uyarlayarak, mbalal olarak aktarmtr. Kaynak metinde yer almayan doudan anlatmlara gemi, cmlenin yapsn batan sona deitirmitir. Bir gcne gitti, bir gcne gitti. Niin kz brakmyorsun Gregorun odasn temizlesin? diye avaz kt kadar karsna bard. Sonra soluna dnd: Hele bir daha o oday temizlemeye kalk da bak ne oluyorsun! diye kzn paylad. Bu ifadeleri evirmen abartarak aktarmtr. Ayn zamanda bu

grmeyen babasn yatak odasna doru srklemenin yollarn ararken, kz kardei, hkrklara boulmu, kck yumruklaryla masay dvmt. Gregor ise -kimse odasnn kapsn kapatp onu bu manzaradan ve grltden esirgemeyi akl evirmen eve gelince, etmedii iin- fkeyle, cmleyi para etmedi, Gregorun yksek perdeden slks yer yer hkra hkra alayan sesler karp durmutu.

kardei, kk yumruklaryla masay dvyordu. Gregor ise, kapy kapayp bu manzaray ve grlty kedisinden saklamak kimsenin hatrna gelmedii iin ok fkelenmiti; fkesinden slk gibi sesler karyordu.

sla benzer karyordu.

sesler

ifadelerini eklemi ve denn, kaum, natrlich, von Schluchzen geschttelt ifadelerini de karmtr. Burada von Schluchzen geschttelt ifadesi tam anlamyla karlmam, hkrklara boulan yerine hkra hkra alayan biiminde ifade edilmitir. Cmlenin uzunluu dikkate alndnda bunlar anlam bozan deiiklikler deildir. Ama yalnz bir yerde dorudan anlatma geilmi ve cmle yapsna mdahale edilmitir. Bu cmle kaynak metinle

evirmen Vorwurf machen iin ayplamak yerine sitem etmek, anschreien iin barmak yerine talimat vermek, suchen iin almak yerine yollarn aramak ifadelerini kullanmtr. Bu cmle kaynak metinle rten baarl bir eviridir.

evirmen cmleyi uyarlayarak, yer yer mbalal olarak aktarm, cmlenin yapsn batan sona deitirmitir. eve dnen Grete, durumu grnce kendisinden izinsiz Gregorun odas temizlendii iin lgna dnd Grete, kendini kaybetmi bir ekilde alamaya devam ediyordu. Babas nce aknlktan duraksad, sonra olaya mdahale etmek gereini hissettiinden karsna oday temizledii iin bard, kzna da oday bir daha temizlemesini yasakladn yksek bir sesle ifade etti. Bayan Samsa,, Grete olanca hzyla masay yumrukluyordu bu ifadeler kaynak metinde bu ekilde yer almamaktadr, dolaysyla

239

cmleler kaynak metinde rten bir eviridir. bu ekilde yer almamaktadr, dolaysyla evirmenin yorumudur. Yine burada da evirmenin eser boyunca yapt eviri hatas mevcut. Wohnzimmer salon yerine yemek odas olarak aktarlmtr. Ayrca Sessel koltuk yerine masa ba olarak ifade edilmitir. evirmenin anlamn ve yapsn deitirdii bu cmle hem yap hem de anlam olarak uyarlama bir eviridir.
135 Aber selbst wenn die Schwester, erschpft von ihrer Berufsarbeit, dessen berdrssig geworden war, fr Gregor, wie frher, zu sorgen, so htte noch keineswegs die Mutter fr sie eintreten mssen und Gregor htte doch nicht vernachlssigt werden brauchen. Zaten maazada turusu kan Grete iin, eskisi gibi Gregorla uramak ok gt. Annesinin yardmna gerek kalmadan da pekl Gregoru gzard etmemek iin bir are bulunabilirdi. inden yorgun, argn eve dnen kz kardei eskisi gibi Gregora bakmaktan artk usanmt. Ama onun bu iini annesinin yklenmesi gerekli deildi. Gregorun bakm iin baka bir are bulunabilirdi. Ama alt iten yorgun argn eve dnen kz kardei, Gregora eski zeniyle bakmaktan bkm olsa bile, annesinin bu ii onun yerine stlenmesi gerekmezdi, ayrca Gregor da ihmal edilmi saylmazd.

evirmenin yorumudur. evirmenin anlamn ve yapsn deitirdii bu cmle hem yap hem de anlam olarak uyarlama bir eviridir.

Maazadaki youn alma temposundan yorgun argn eve gelen Grete, Gregorla eskiden olduu gibi ilgilenemiyordu. Her ne kadar bu ii annesinin stlenmesine izin vermese de, bu Gregoru kendi haline terk etmeleri anlamna zaten, maazada evirmen ama, bakm evirmen wie frher gelmemeliydi. Artk bir are turusu kan Grete, ok anlamn bulunmalyd. gt, yardmna gerek iin baka bir are ifadesinin

kalmadan, bir are bulunabilirdi ifadelerini glendirmek iin eski ifadesini youn alma temposu, bulunabilirdi ifadeleri eklemi ve aber selbst zeniyle 240

kaynak metinde yer almamaktadr. Ayrca kaynak metindeki kelimelere ve ifadelere eviri de tam anlamyla rastlanlmamaktadr. erschpft von ihrer Berufsarbeit yani iinden yorgun argn dnen yerine maazada turusu kan gibi mbalal bir anlatm kullanlm, berdrssig geworden war, fr Gregor, wie frher, zu sorgen ifadesi de ama eskisi gibi Gregora ayn ekilde bakmaktan bkm olsa bile eklinde aktarlabilirdi. bir are bulunabilirdi bu ifade hibir ekilde kaynak metinde yer almamaktadr. Cmleler uyarlama olduundan cmle yaps da dikkate alnmamtr. Bu cmle hem yap hem de anlam olarak uyarlama bir eviridir.
136

wenn, noch keineswegs, doch nicht vernachlssigt werden brauchen ifadeleri de karlmtr. aber selbst wenn ifadesi karldndan takip eden temel cmle ile balant koparlm ve temel cmle yaplmtr. so zarf da burada ama olarak aktarlmtr. bir are bulunabilirdi bu ifade hibir ekilde kaynak metinde yer almamaktadr ama bir nceki ve bir sonraki cmleyle balant kurarak bu yeni cmle eklenmitir. Nokta iareti ile ayrlm cmle olarak aktarlmtr. Bu cmle hem yap hem de anlam olarak uyarlama bir eviridir.

eklemitir. Ayrca noch keineswegs ifadesi karlmtr. Burada hibir surette olarak aktarlabilirdi. Bu cmle kaynak metinle anlam bakmndan ksmen rten bir eviridir.

ilgilenemiyordu ve Her ne kadar bu ii annesinin stlenmesine izin vermese de, bu Gregoru kendi haline terk etmeleri anlamna gelmemeliydi, artk bir are bulunmalyd. ifadeleri kaynak metinde hibir ekilde yer almamakla birlikte bunlar evirmenin yorumlardr. evirmen cmlenin anlamn saptrmtr. Bu cmlede sz konusu olan bu ii annesinin stlenmesine izin vermemesi ve Gregorun kendi haline terk edilmeyip artk bu duruma bir are bulunmas deildir. Kzkardei zaten onunla her ne kadar eskisi kadar ayn zeni gsteremese de yine de onunla ilgilenmektedir. Bu cmle hem yap hem de anlam olarak uyarlama bir eviridir.

Denn nun war die Bedienerin Gndeliki kadn ne gne Gndeliki kadn vard ya! da.

nk evde bir hizmeti Aslnda gndeliki kadn bu

241

evirmen denn, nun Cmle anlalmamtr. kelimelerini karmtr. Cmlenin hem anlam Nokta iareti yerine nlem hem de yaps tamamen iareti kullanlmtr. Cmlenin hem anlam deitirilmitir. hem de yaps uyarlamadr.
137 Diese alte Witwe, die in ihrem langen Leben mit Hilfe ihres starken Knochenbaues das rgste berstanden haben mochte, hatte keinen eigentlichen Abscheu vor Gregor. u iri kemikli kadn. Uzun yaam boyunca o koca cssesi sayesinde en byk ykmlardan syrlmt. Hem, onun iin, Gregordan ireniyor da denemezdi ya! Uzun hayat boyunca gl beden yapsnn yardm ile en ar durumlarn bile stesinden gelmi olan bu yal dul kadn, Gregordan pek irenmiyordu.

duruyordu?

vard artk.

i iin ok uygundu.

evirmen da ifadesinin yeterince anlalamayaca iin olsa gerek evde ifadesini eklemitir. Bu cmle kaynak metinle rtmektedir.
Bu iri yar, kemikli yaps sayesinde nice badire atlatm yal dulun Gregordan tiksindii filan yoktu.

Cmle anlalmamtr. Cmlenin hem anlam hem de yaps tamamen deitirilmitir.

O iri yar yar bedeniyle her olayn altndan kalkabilecee benziyordu. stelik Gregordan tiksinmiyordu da.

evirmen kadn, koca cssesi, syrlmt, hem, denemezdi ifadelerini eklemi ve diese alte Witwe, starker Knochenbau, berstanden, hatte ifadelerini karmtr. Cmlede kelimeler ksmen yanl anlalm yahut yanl aktarlmtr. Witwe dul yerine kadn, starker Knochenbau gl kemik yaps yerine koca csse,

evirmen Knochenbau iin kemik yaps yerine beden yaps olarak aktarmtr, her ikisi de ayn anlam iermektedir. eigentlichen ifadesi karlm yahut pek ile ifade edilmitir, oysa burada dorusu olarak aktarlabilirdi. Ancak yine de bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmektedir.

eigentlichen ifadesi karlm filan ile ifade edilmitir, oysa burada dorusu olarak aktarlabilirdi. stark ise gl yerine iri yar olarak aktarlmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmektedir.

evirmen starker Knochenbau iin gl kemik yaps yerine iri yar beden olarak aktarmtr. eigentlichen ifadesi karlm ve stelik ile ifade edilmitir, oysa burada dorusu olarak aktarlabilirdi. Ayrca her olayn altndan kalkabilecee benziyordu ifadesinde bir yanl anlama sz konusudur, nk yazar kaynak metinde dul kadnn gl beden

242

berstehen ise dayanmak / atlatmak yerine syrlmak olarak aktarlmtr. Diese alte Witwe, die inberstanden haben mochte ilgi cmlesi temel cmle olarak aktarlmtr. hemya! cmlesi ise evirmenin ekledii yeni cmledir. Kaynak metinde ilgi cmlesi temel cmle olarak aktarlm ve znesi de nlem cmlesi yaplmtr. bu nedenle kaynak metindeki temel cmlenin geri kalan ksmn da evirmen uyarlamtr. Bu cmle hem yap hem de anlam olarak uyarlama bir eviridir.
138 Ohne irgendwie neugierig zu sein, hatte sie zufllig einmal die Tr von Gregors Zimmer aufgemacht und war im Anblick Gregors, der, gnzlich berrascht, trotzdem ihn niemand jagte, hin und herzulaufen begann, die Hnde im Scho gefaltet yle merakl filan deildi ama, bir gn Gregorun odasnn kapsn avermi, ellerini karnnn stnde kavuturmu, akn akn gzn Gregora dikmiti. Odadan karma niyetinde filan deilmi ama, Gregor ne yapacan bilememi, Merakl bir kii de deildi ama, bir gn Gregorun odasnn kapsn yle bir am ellerini karnnn stnde kavuturup akn akn Gregoru seyretmiti. Gregor da ne yapacan bilememi, kendisini kovalayan olmad halde yle meraktan falan da deil, tamamen tesadfen, bir gn Gregorun odasnn kapsn am ve kendisini kovalayan biri olmamasna ramen afallam halde odada saa sola kouturmaya balayan Gregoru grnce, ellerini

yapsnn yardm ile en ar durumlarn bile stesinden gelmi olduunu anlatyor, yani gemi zaman sz konusudur, gelecek zaman deil. Ayrca in ihrem langen Leben mit Hilfe ifadesi de tamamen karlmtr. Bu cmle hem yap hem de anlam olarak uyarlama bir eviridir.

Bir keresinde tesadfen kapsn atnda, hazrlksz yakaland iin odann iinde bir oraya bir buraya koan Gregoru grdnde hi korkmam, ellerini nnde kenetleyip hayretler iinde izlemiti.

243

staunend stehen geblieben.

balam bir saa, bir sola, saa sola komaya. balamt.

komaya nnde kavuturup hayretler Cmle iinde kalakalmt. anlalmtr.

evirmen deildi, ama, bir gn, gzn dikmiti ifadesini eklemi ve einmal, zufllig, im Anblick, der, gnzlich berrascht, trotzdem ihn niemand jagte, hin und herzulaufen begann, stehen geblieben ifadelerini karmtr. deildi yklemindeki imek fiili kaynak metinde yer almamaktadr, onun yerine ohne zu kalbn evirmen bu ekilde yorumlamtr. einmal kelimesi burada bir gn yerine bir keresinde biimde ifade edilebilirdi. Odadan karma niyetinde filan deilmi ama, Gregor ne yapacan bilememi, balam bir saa, bir sola komaya cmlesinde evirmenin ne ifade etmeye alt

evirmen bir kii de deildi, bir gn, seyretmiti ifadesini eklemi ve einmal, zufllig, im Anblick, der, gnzlich berrascht, stehen geblieben ifadelerini karmtr. deildi yklemindeki imek fiili kaynak metinde yer almamaktadr, onun yerine ohne zu kalbn evirmen bu ekilde yorumlam, yani yeni cmle eklemitir. einmal kelimesi burada bir gn yerine bir keresinde biimde ifade edilebilirdi. akn akn Gregoru seyretmiti ifadesinde bir yanl anlama vardr, burada kzkardei Gregoru grnce akn bir ekilde kalakalmtr. Bu cmle hem yap hem de anlam olarak uyarlama

im Anblick ifadesi grnt anlamndadr, fakat burada cmlenin anlam btnln bozmamak iin evirmen grnce olarak aktarmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmektedir.

yanl Burada anlatlmak istenen Gretenin korkmayp Gregoru hayretler iinde izlemesi deil Gregorun arp saa sola koturmas ve bu durum zerine Gretenin ellerini kavuturup orackta hayretler iinde kalakalmasdr. Bu cmle hem yap hem de anlam olarak uyarlama bir eviridir.

244

anlalamyor. Bu cmle bir eviridir. kaynak metinde yer almad gibi ne demek istedii de ak deil. Burada anlatlmak istenen udur: kendisini kovalayan biri olmamasna ramen afallam halde odada saa sola kouturmaya balayan Gregoru grnce Bu cmle hem yap hem de anlam olarak uyarlama bir eviridir.
139 Seitdem versumte sie nicht, stets flchtig morgens und abends die Tr ein wenig zu ffnen und zu Gregor hineinzuschauen. O gnden bu yana, her sabah, ihtiyar kadn, kapdan geerken ieriye yle bir gz atmadan edemiyordu. Ondan bu yana kadn sabah akam Gregorun kapsn yle bir aralayp ieri bakmaktan kendini alamyordu. O gnden sonra her sabah ve her akam, kapy yle bir aralayp Gregora bakmaktan kendini alamaz oldu. Daha sonralar gnde bir iki defa kapy ap Gregoru izlemeye balamt.

kapdan geerken ifadesi kaynak metinde yer almamaktadr. Orada ifade edilen kapy birazck ap Greogora bakmasdr. nicht versumen ise burada ihmal etmemek / savsaklamamak yerine edememek olarak aktarlmtr ve isabetlidir. Ayrca stets, abends

Bu cmlede ifadeler yanl yerde aktarlm ve anlam ksmen deimitir. Burada kadn kapy ap Gregora bakyor, yani Gregorun kaps aralanp ieri baklmyor. sie zamirini evirmen kadn olarak aka yazmtr. 245

Cmle anlalmam, eksik aktarlmtr, nk Bu cmle yap ve anlam kadn o gnden beri bakmndan kaynak sabah ve akam kapy metinle rtmektedir. yle bir ap Gregora bakmay ihmal etmiyor. Dolaysyla kadnn onu izlemesi deil onu gnde iki defa yoklamas sz konusudur. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen

kelimeleri karlmtr. sie zamirini evirmen ihtiyar kadn olarak aka yazmtr. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rtmektedir.
140 Anfangs rief sie ihn auch zu sich herbei, mit Worten, die sie wahrscheinlich fr freundlich hielt, wie Komm mal herber, alter Mistkfer!" oder Seht mal den alten Mistkfer! lk gnler, Gregoru yanna armak iin, ylk ylk: Gel bakalm, pislik yuvas! ya da Gel, gel bizim hamama bcei! diye sesleniyordu.

Bu cmle bakmndan metinle rtmektedir.

anlam kaynak ksmen

uyarlama bir eviridir.

bizim hamam bcei, diye sesleniyordu ifadelerini ve cmlelerini eklemitir. Bunlarn dnda mit Worten, die sie wahrscheinlich fr freundlich hielt, wie, alter Mistkfer, seht mal den alten Mistkfer! cmlelerini ve kelimelerini karmtr. karlan ve eklenilen kelimelerin saysnn fazlall cmlenin anlamnda deiim

Haftada ilk zamanlar, herhalde kendisinin dosta bulduu szlerle Gregora sesleniyor ve onu, Gel bakaym buraya, seni ihtiyar bok bcei! ya da, Bak sen u ihtiyar bok bceinin hallerine! diyerek yanna evirmen ylk ylk, evirmenin anlalan bu aryordu. iin, pislik yuvas, gel gel

lk gnlerde Gel buraya, koca bok bcei! ya da Bakn u koca bok bceine! gibi szlerle Gregoru aryordu. Anlalan bu szlerde itenlikli bir yan buluyordu.

Hatta u ihtiyar hamam bceine bakn! Gel bakalm buraya bok bcei! diyerek Gregora seslendii de olmutu.

szlerde itenlikli bir yan buluyordu cmlesi uyarlamadr, nk kaynak metinde ilk gnlerde Gregoru herhalde kendisinin itenlikli bulduu gibi szlerle kendine aryordu biiminde bir eviri aslna daha sadk olacakt. Ayrca alter kelimesinin burada koca yerine yal olarak aktarlmas daha 246

evirmen haftada kelimesini eklemi ve mit Worten ifadesini karmtr. Ayrca cmledeki wie rneklemesi karlm onun yerine diyerek ifadesi kullanlmtr. Buna ramen genel olarak bu cmle kaynak metinle rten bir eviridir.

Kaynak metindeki Anfangs rief sie ihn auch zu sich herbei, mit Worten, die sie wahrscheinlich fr freundlich hielt, wie cmlesi karlm, bu nedenle farkl bir anlam ortaya kmtr. nk bu cmlede kadn bu szleri sylerken bunlar iten bulmaktadr. Bu durum ise figrn karakteristik zelliini yanstmaktadr. Dolaysyla yanl aktarlmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak

olduunu gstermektedir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.
141 Auf solche Ansprachen antwortete Gregor mit nichts, sondern blieb unbeweglich auf seinem Platz, als sei die Tr gar nicht geffnet worden. Gregor, sesini karmyordu. Sanki ieriye kimsecikler girmemi gibi kln bile kprdatmyor, olduu yerde duruyordu.

uygundur. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.
Gregor bunlara kar hi sesini karmyordu. Sanki kap hi almam gibi yerinde hareketsiz duruyordu.

metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

Gregor onun bu szlerine hibir ekilde cevap Cmle evirilmemitir. vermiyor, sanki kap hi almamasna, yerinden bile kprdamyordu.

Kaynak metinde yer alan auf solche Ansprachen, mit nichts, als sei die Tr gar nicht geffnet worden ifadelerini karm ve ieriye kimsecikler girmemi gibi ifadesini eklemitir. Ayrca unbeweglich kelimesi sfat iken kprdatmyor olarak fiile dntrlm, yani kelime yapsnda deiiklik sz konusudur. als sei die Tr gar nicht geffnet worden sanki kap hi almam gibi yerine sanki ieriye kimsecikler girmemi gibi biimde aktarlmtr, yani yanl

Bu cmlede auf solche Bu cmle yap ve anlam kaynak Ansprachen bu tr bakmndan szlere yerine sadece metinle rtmektedir. bunlara ile geitirilmi, mit nichts iin ise hibir ekilde cevap vermiyor yerine hi sesini karmyordu olarak aktarlm, dolaysyla cmlenin yklemi deimitir. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

247

aktarlmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.
142 Htte man doch dieser Bedienerin, statt sie nach ihrer Laune ihn nutzlos stren zu lassen, lieber den Befehl gegeben, sein Zimmer tglich zu reinigen! Bu kadnn byle kendine taklp cann skmasna gz yumacaklarna, her gn oday temizlemesini emretseler daha iyi ederlerdi. Bu kadnn byle yok yere Gregoru rahatsz etmesine gz yumacaklar yerde, her gn oday temizlemesini emretseler daha iyi olurdu. Bari bu hizmeti olacak kadna, onu keyfine gre rahatsz edeceine, odasn her gn temizlemesi tembih edilseydi ya! Bu kadn her gn Gregoru rahatsz etmek yerine, dzenli olarak odasn temizlese ne iyi olurdu. Ailesi bunu emretse olmaz myd?

byle kendine taklp, cann skmasna ifadeleri eklenmi ve kaynak metindeki nach ihrer Laune ihn nutzlos ifadesi karlmtr. Ayrca Bedienerin hizmeti yada gndeliki kadn yerine kadn olarak aktarlmtr. sein iyelik zamiri de karlmtr. evirmenin ekledii ifadeler cmlenin anlamn ksmen deitirmitir. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

sein iyelik zamiri Bu cmle yap ve anlam karlmtr. bakmndan kaynak Kaynak metinde ne iyi metinle rtmektedir. olurdu gibi bir ifade yer almamaktadr. Buradaki lieber u ekilde aktarlmaldr: bu kadnn yerde, en iyisi her gn emretselerdi ya! Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

Kaynak metinde ne iyi olurdu gibi bir ifade yer almamaktadr. Buradaki lieber u ekilde aktarlmaldr: bu kadnn yerde, en iyisi her gn emretselerdi ya! Ayrca Ailesi bunu emretse olmaz myd? cmlesi yeni cmledir. evirmen cmleyi eksik, dolaysyla yanl aktarmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

248

143

Einmal am frhen Morgen ein heftiger Regen, vielleicht schon ein Zeichen des kommenden Frhjahrs, schlug an die Scheiben - war Gregor, als die Bedienerin mit ihren Redensarten wieder begann, derartig erbittert, da er, wie zum Angriff, allerdings langsam und hinfllig, sich gegen sie wendete.

Bir sabah, ilkbahar mjdeleyen bir yamur camlara sert sert vuruyordu. Gregor, kendine yine taklmaya balyan ihtiyar kadna ylesine fkelendi ki dorusunu ararsanz yle ardan ardan, duraksaya duraksaya zerine atlacakm gibi kadna doru hamle etti.

Bir sabah erkenden, ilkbaharn mjdecisi olduu sanlan kuvvetli bir yamur pencere camlarn dvyordu. Gndeliki kadn gene Gregora taklmaya balad. Gregor ylesine fkelendi ki, saldracakm gibi kadna doru dnd, ama yava yava ardan alarak davranyordu.

Bir gn sabahn erken saatlerinde Gregor cama serte vuran iddetli yamur belki de baharn geliini haber veriyordu- hizmeti kadn gene bu tr konumalara baladnda ylesine kzd ki, yavaa ve takatsizce de olsa, saldrmaya niyetliymi gibi kadna doru yneldi.

Bir sabah erken saatlerde iddetli bir bahar yamurunda Gregor, gndeliki kadnn laflarna yle sinirlendi ki zor hareket ettirebildii bedeniyle ynn ar ar kadna doru evirdi.

evirmen sert sert, mjdeleyen, kendine, taklmaya, dorusunu ararsanz yle ardan ardan, duraksaya duraksaya, zerine atlacakm, hamle etti ifadelerini eklemi ve einmal, frhen, vielleicht, ein Zeichen, kommenden, als die Bedienerin mit ihren Redensarten wieder begann, allerdings, langsam, hinfllig, zum Angriff, wendete ifadelerini karmtr. Bu karlan ve eklenilen ifadelerden bazlar ya yanl aktarlm yada tamamen yeni yahut

evirmen mjdecisi olduu sanlan, taklmaya, davranyordu ifadelerini eklemi ve einmal, vielleicht, ein Zeichen, kommenden, als die Bedienerin mit ihren Redensarten wieder begann ifadelerini karmtr. Bu karlan ve eklenilen ifadelerden bazlar da yanl aktarlmtr. ein Zeichen bir iaret yerine mjdeleyen, als die Bedienerin mit ihren Redensarten wieder begann hizmeti kadn gene bu tr konumalara baladnda yerine

saatlerinde, serte, haber veriyordu ifadeleri kaynak metinde yer almamaktadr. frh kelimesi burada sadece erken yerine erken saatlerde olarak, ein Zeichen des ise nin bir iareti yerine haber veriyordu olarak aktarlm, dolaysyla uyarlanmtr. Bunun dnda ein heftiger Regen, vielleicht schon ein Zeichen des kommenden Frhjahrs, schlug an die Scheiben cmlesi cama serte vuran iddetli yamur belki de baharn geliini haber veriyordu biimde

Cmle anlalmam, yanl veya eksik aktarlmtr. ein heftiger Regen, vielleicht schon ein Zeichen des kommenden Frhjahrs, schlug an die Scheiben cmlesi iddetli bir bahar yamurunda biimde aktarlm, cmlenin anlam deimitir. Bu cmle u ekilde ifade edilebilirdi: belki de gelmekte olan baharn iareti olan iddetli bir yamur camlara vuruyordu. als die Bedienerin mit ihren Redensarten wieder begann hizmeti kadn gene bu tr konumalara baladnda yerine gndeliki kadnn

249

karlmtr. ein Zeichen bir iaret yerine mjdeleyen, als die Bedienerin mit ihren Redensarten wieder begann hizmeti kadn gene bu tr konumalara baladnda yerine kendine yine taklmaya balayan kadna, hinfllig takatsizce yerine duraksaya duraksaya, zum Angriff ise saldrmak zere yerine zerine atlacakm ve wendete dnd yahut yneldi yerine hamle etti olarak yanl aktarlmtr. Bunun dnda langsam kelimesinin yava yava yerine yavaa, allerdings dorusunu ararsanz yerine ancak olarak ifade edilmesi daha uygundur. karlan, eklenilen ve yanl evrilen kelime ve ifadelerin says dikkate alndnda kaynak metin anlam olarak deimitir.

taklmaya balad, olarak yanl aktarlmtr. Bu anlam farkllklarnn yan sra cmle yapssnda da deiiklikler mevcuttur. als yan cmlesi bir temel cmle olarak aktarlmtr. Temel cmlenin zaman belirtei, yani einmal.Morgen kesme iareti ierisindeki cmleye balanm ve kesme iareti karlmtr. Ayrca davranyordu yklemini ekleyerek yeni bir cmle oluturmutur. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

aktarlm, cmlenin anlam deimitir. Bu cmle u ekilde ifade edilebilirdi: belki de yaklaan baharn iareti olan iddetli bir yamur camlara vuruyordu. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rtmektedir.

laflarna, olarak yanl aktarlmakla kalmam, zaman yan cmlesi ilgi cmlesi, bir tamalama gibi ifade edilmitir. derartig erbittert, da er, wie zum Angriff, allerdings langsam und hinfllig, sich gegen sie wendete cmlesi de ylesine kzd ki, yavaa ve takatsizce de olsa, saldrmaya niyetliymi gibi kadna doru yneldi yerine yle sinirlendi ki zor hareket ettirebildii bedeniyle ynn ar ar kadna doru evirdi olarak aktarlmtr, yani burada bedenini zor haraket ettirmesi sz konusu deildir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

250

zellikle hamle etti ifadesi cmlenin anlamn deitirmitir, nk burada hamle edilmesi deil hale edecekmi yada saldracakm gibi ynelme sz konusudur. Bu anlam farkllklarnn yan sra cmle yapssnda da deiiklikler mevcuttur. als yan cmlesi bir ilgi cmlesi gibi aktarlmtr. Temel cmlenin zaman belirtei, yani einmal.Morgen kesme iareti ierisindeki cmleye balanm ve kesme iareti karlmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.
144 Die Bedienerin aber, statt sich zu frchten, hob blo einen in der Nhe der Tr befindlichen Stuhl hoch empor, und wie sie mit gro geffnetem Munde dastand, war ihre Absicht klar, den Mund erst zu schlieen, wenn der Sessel in ihrer Hand auf Kadn azck olsun ylmad bile. Sadece kapnn yannda duran iskemleyi kapt, havaya kaldrd. Azn da bir kar at. yle grnyordu ki, iskemleyi Gregorun srtna indirmeden nce de kapy kapayacak deildi. Kadn, Gregordan korkacak yerde, kapnn yannda duran sandalyeyi alp havaya kaldrd. Azn bir kar am duruyordu. Anlalan, sandalyeyi Gregorun srtna indirmeden azn kapamayacakt. Ama hizmeti korkmak yerine, kapnn yaknnda duran bir sandalyeyi kapp kaldrd; bir kar ak duran azna baklrsa, elindeki sandalyeyi Gregorun srtna indirmeden azn kapamaya hi niyeti olmad aka belliydi. Kadn korkmak yerine yerde duran sandalyeyi havaya kaldrarak azn bir kar at. Belli ki sandalyeyi Gregora indirmesiyle az da kapanacakt.

Cmle eksik ve yanl aktarlm, dolaysyla

251

Gregors Rcken niederschlagen wrde. Cmle

anlalmamtr. Burada sz konusu olan kadnn korkmak yerine sandalyeyi kaldrarak bir kar ak duran azna baklrsa, elindeki sandalyeyi Gregorun srtna indirmeden azn kapamaya hi niyeti olmad aka belli olmasdr. Dolayyla burada iskemleyi srtna indirmeden nce kapy kapatma durumu yoktur. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

evirmen Gregordan, alp, anlalan kelimelerini eklemitir. Bunlardan alp kelimesini anlam pekitirmek iin eklemitir. ihre Absicht war klar cmlesi ise sadece anlalan olarak geitirilmitir, oysa bu balamda hi niyeti olmad aka belliydi biiminde ifade edilebilirdi. Ayrca in der Nhe burada yaknnda yerine yannda olarak ifade edilmitir. Bunlarn yan sra rnekleme cmlesi wie sie mit gro geffnetem Munde dastand Azn bir kar am duruyordu yerine bir kar ak duran azna baklrsa ifade edilebilirdi, yani evirmen temel cmle olarak aktarm ve cmle yapsn deitirmitir. schliessen kapamak

evirmen anlam pekitirmek iin kapp kelimesini eklemitir. schliessen kapamak fiili burada kapamamak olarak olumsuzlatrlmtr, yani kaynak metindeki olumlu cmle olumsuz yaplmtr ancak cmlenin anlam btnl asndan cmlede bu deiiklik gereklidir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmektedir.

farkl bir anlam ortaya kmtr. in der Nhe der Tr yerde duran deil kapnn yaknnda bulunan olarak aktarlmtr. rnekleme cmlesi wie sie mit gro geffnetem Munde dastand azn bir kar at yerine bir kar ak duran azna baklrsa ifade edilebilirdi, yani evirmen temel cmle olarak aktarm ve cmle yapsn deitirmitir. ihre Absicht war klar cmlesi ise tamamen karlmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

252

fiili burada kapamamak olarak olumsuzlatrlmtr, yani kaynak metindeki olumlu cmle olumsuz yaplmtr ancak cmlenin anlam btnl asndan cmlede bu deiiklik gereklidir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.
145 Also weiter geht es nicht?" fragte sie, als Gregor sich wieder umdrehte, und stellte den Sessel ruhig in die Ecke zurck. Gregorun eski durumuna dndn grnce: Kabadayln bu kadar myd? dedi, sonra iskemleyi yava yava indirip eski yerine koydu. Gregor eski durumuna dnnce, Elinden gelen bu kadar m? deyip, sandalyeyi yavaa yerine koydu. Gregor tekrar arkasn dnerken ise, Bu muydu yani, bu kadar myd yapacan? diyerek, sandalyeyi ald keye sakince geri koydu. Gregor, tepkisizleince Bundan fazlasna cesaretin yok demek? diyerek sandalyeyi yere brakt.

evirmen eski durumuna, grnce, yava yava, sonra, indirip, yerine ifadelerini eklemi ve in die Ecke ifadesini karmtr. Burada umdrehen arkasn dnmek yerine eski durumuna dnmek olarak

Burada umdrehen arkasn dnmek yerine eski durumuna dnmek olarak aktarlm, evirmenin eski durumu ile ne demek istedii anlalmamtr. evirmen in die Ecke ifadesini karm veya keye deil de yerine ifadesini 253

evirmen anlamn pekimesi ve zurck yani geri kelimesindeki anlam vermek bakmndan ald ifadesini eklemitir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmektedir.

evirmen als Gregor sich wieder umdrehte, ruhig, in die Ecke ifadelerini karm ve tepkisizleince, yere ifadelerini eklemitir. tepkisizleince ifadesi kaynak metinde yer almamaktadr, tamamen uyarlamadr. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten

aktarlm fakat eski durumu ile ne demek istedii anlalmamtr. ruhig kelimesinin de yava yava deil sakince yada yavaa olarak ifade edilmesi daha uygundur. Ayrca Also weiter geht es nicht?" cmlesinin aktarmnda glk yaanmaktadr, nk bu cmle anlam ieriklidir ve birden fazla biimde aktarlabilir. Ancak evirmenin burada kulland ifade biimi mbalaladr. Burada Elinden gelen bu kadar m? yada Bundan fazlasna cesaretin yok demek? biiminde aktarlmas daha uygun olurdu. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.
146

kullanmtr. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

bir eviridir.

Gregor a nun fast gar nichts Gregor, artk azna bir Gregor artk mehr. lokmack bile atmaz yemiyordu. olmutu.

hibir

ey

Gregor artk neredeyse Zavall Gregor artk doru hibir ey yemez olmutu. dzgn hibir ey yemez olmutu.

evirmen 254

fast Bu cmle yap ve anlam

evirmen azna bir lokma bile atmaz olmutu ifadesini eklemitir, dolaysyla cmle uyarlanarak aktarlmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.
147 Nur wenn er zufllig an der vorbereiteten Speise vorberkam, nahm er zum Spiel einen Bissen in den Mund, hielt ihn dort stundenlang und spie ihn dann meist wieder aus. Rastgele yiyeceklerin nnden geti mi, i olsun diye azna bir lokma atyor, ou kez, saatlerce aznda tuttuktan sonra tkrp atyordu.

kelimesini karmtr. Bu bakmndan kaynak da, neredeyse hibir ey metinle rten bir yemiyordu anlamn eviridir. verememitir. Bu cmle yap bakmndan rten, anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

Tamamen uyarlama bir eviridir. Kaynak metinde zavall, doru dzgn ifadeleri yer almyor. Bu eklemelerle evirmen kendi yorumunu katm, yeni cmle oluturmutur. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.
Gazete zerinde odaya konan yiyeceklerin yanndan geerken, isteksizce herhangi birini azna alyor, biraz inedikten sonra tkrerek karyordu.

Kendisi iin konulan yiyecein yanndan rastgele geerken laf olsun diye azna bir lokma atyor, saatlerce aznda tuttuktan sonra ou zaman tkrp atyordu.

Kendisi iin hazrlanm yemein nnden tesadfen geerken, ylesine, i olsun diye azna bir lokma alyor, ounlukla da saatlerce aznda tuttuktan sonra lokmay geri tkryordu.

evirmen wenn zaman yan cmlesini geti Bu cmle yap ve anlam Bu cmle yap ve anlam kaynak bakmndan kaynak mi diye aktarmtr, oysa bakmndan metinle rtmektedir. burada geerken metinle rtmektedir. daha uygun bir eviridir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rtmektedir.

Cmle yanl aktarlmtr. Kaynak metinde Gazete zerinde odaya konan, isteksizce, herhangi birini diye ifadelere hibir surette rastlanlmamaktadr. Tamamen yeni cmlelerdir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

255

148

Zuerst dachte er, es sei die Trauer ber den Zustand seines Zimmers, die ihn vom Essen abhalte, aber gerade mit den Vernderungen des Zimmers shnte er sich sehr bald aus.

nceleri itahszln, odasnn o i kapayc durumuna veriyordu. Doru deildi bu. nk odasnn yeni grnmne arabuk alvermiti.

nceleri bu itahszlnn odann durumundan ileri geldiini sanyordu. Oysa odasnda meydana gelen deiikliklere ok abuk alyordu.

nceleri, itahn kapatan eyin, odasnn durumu karsnda hissettii znt olduunu dnd, oysa odasndaki bu tr deiikliklere ok abuk almt.

nceleri itahszln odasna, odasnn temiz olmayna balyordu. Oysa imdi odasnn yeni haline almt bile.

evirmen itahszln, o i kapayc durumuna veriyordu, Doru deildi bu, nk ifadelerini eklemi ve Trauer ber den Zustand, die ihn vom Essen abhalte, aber ifadelerini ve cmleyi karmtr. die Trauer ber den Zustand, die ihn vom Essen abhalte ifadesi onu yemek yemekten alkoyan eyin odasnn durumu karsnda hissettii znt olduunu eklinde aktarlmalyd. Ayrca dachte burada veriyordu yerine dnd olarak ifade edilmeliydi. Doru deildi bu tamamen yeni bir cmledir. evirmenin yapt

die ihn vom Essen abhalte ilgi cmlesini evirmen itahszlk olarak aktarm, bundan dolay da die Trauer ber ifadesini de karmtr. Ayrca dachte burada sanyordu yerine dnd olarak ifade edilmeliydi. meydana gelen ifadesi de anlamn pekitirilmesi iin eklenmitir. odasnda ifadesinde kaynak metinde sanki sein iyelik zamiri var gibi alglanmaktadr. Bunun dnda noktalama da deimitir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

die ihn vom Essen abhalte ilgi cmlesini evirmen itahn kapatan olarak aktarmtr. odasnda ifadesinde kaynak metinde sanki sein iyelik zamiri var gibi alglanmaktadr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

evirmen tamamen yeni cmle oluturmutur. die ihn vom Essen abhalte ilgi cmlesini evirmen itahszlk olarak aktarm, bundan dolay da die Trauer ber ifadesini de karm, odasnn temiz olmayna ifadesini eklemitir. Ayrca dachte burada balyordu yerine dnd olarak ifade edilmeliydi. Bunun dnda imdi odasnn yeni haline almas deil odadaki deiikliklere arabuk almas sz konusudur. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

256

deiiklikler cmlenin anlam ve yapsn deitirmitir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.
149 Man hatte sich angewhnt, Dinge, die man anderswo nicht unterbringen konnte, in dieses Zimmer hineinzustellen, und solcher Dinge gab es nun viele, da man ein Zimmer der Wohnung an drei Zimmerherren vermietet hatte. Baka yere koyamadklar eyalar Gregorun odasna tktrmay adet edinmilerdi. Bu eyalar da imdi hayli olmutu: Odalardan birini baya kiraya vermilerdi de ondan. Baka bir yere koyamadklar eyalar onun odasna yerletirmeyi det edinmilerdi. imdi Gregorun odas byle eyalarla doluydu. nk evin bir odasn erkee kiraya vermilerdi. Baka bir yere yerletirilemeyen eyalarn bu odaya tktrlmas alldk bir ey haline gelmiti ve evdeki odalardan biri beyefendiye kiraya verildii iin, bu tr eyalar hayli oktu. Ailesi, evdeki odalardan birini adama kiraya verdiklerinden, Gregorun odas depo gibi kullanlyor, tm gereksiz eyalar buraya konuyordu.

evirmen unterbringen fiili iin yerletirmek yerine tktrmak ifadesini kullanmtr. da neden yan cmlesi temel cmle olarak aktarlm bu nedenle de ondan gibi kulaa pek ho gelmeyen bir ifade kullanlmtr. Ayrca man hatte hineinzustellen ve da man hatte cmleleri edilgen iken etken cmleye dntrlm ve zne eklenmitir. Zimmerherren

da neden yan cmlesi nk ile bir temel cmle olarak aktarlm. Zimmerherren kelimesinin burada beyefendi olarak ifade edilmesi daha uygundur. Ayrca man hatte hineinzustellen ve da man hatte cmleleri edilgen iken etken cmleye dntrlm ve zne eklenmitir. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten

angewhnt iin evirmen burada alldk bir ey haline gelmiti gibi bir ifade kullanmtr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmektedir.

Kaynak metinde ailesi, Gregorun odas depo gibi kullanlyor, tm gereksiz eyalar buraya konuyordu ifadesi yer almyor. evirmen yeni cmleler eklemi, cmlenin anlamn ve yapsn deitirmitir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

257

kelimesinin burada bir eviridir. beyefendi olarak ifade edilmesi daha uygundur. Bu cmle anlam bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.
150 Diese ernsten Herren - alle drei hatten Vollbrte, wie Gregor einmal durch eine Trspalte feststellte - waren peinlich auf Ordnung, nicht nur in ihrem Zimmer, sondern, da sie sich nun einmal hier eingemietet hatten, in der ganzen Wirtschaft, also insbesondere in der Kche, bedacht. Bu baylar pek ciddi kimselerdi. Hepsi de sakallyd. Gregor, bir gn kapnn atlandan gzetlerken grmt. Pek de tertipliydiler. Yalnz kendi odalarnn deil, madem ki artk bu eve yerlemilerdibtn apartmann, hele mutfan dzgn, tertipli, dzenli olmasn istiyorlard. Bu baylar ciddi insanlard. nn de sakal vard; Gregor bir gn kap aralndan anlar grmt. Son derece dzenliydiler. Madem ki artk kirac olarak buraya yerlemilerdi, yalnz kendi odalarnn deil, evin her tarafnn, zellikle de mutfan, dzenli olmasn istiyorlard. Bu ciddi beyefendiler Gregorun bir frsatta kap aralndan grp tespit ettiine gre de sakallyd- sadece kendi odalarnda deil mademki bu evin kiracsydlar- btn evde, zelikle de mutfakta, her eyin dzenli ve yerli yerinde olmasna fazlasyla nem veriyorlard. nk bu beyler ok tertipli ve dzenliydiler. Kendilerine gerekli olan eyalar zaten getirmilerdi. Etrafta da fazladan ya da gereksiz bulduklar eyann olmasn istemiyorlard. zellikle mutfan ok temiz olmasn istiyorlard. Gregor, bu adamlar kap aralndan grmt. Uzun sakall ilgin tiplerdi.

evirmen kimselerdi, hepsi, atlandan, gzetlerken, apartmann, Pek de tertipliydiler, dzgn, tertipli, dzenli olmasn istiyorlard ifadelerini eklemi ve drei, hatten, Trspalte, waren peinlich auf Ordnung bedacht, Wirtschaft, feststellte ifadelerini karmtr.

evirmen insanlard, hepsi, grmt, son derece dzenliydiler, dzenli olmasn istiyorlard ifadelerini eklemi ve waren peinlich auf Ordnung bedacht, Wirtschaft, feststellte ifadelerini karmtr. waren peinlich auf Ordnung bedacht ifadesi son derece

evirmen bir frsatta, grp, yerli yerinde olmasna fazlasyla nem veriyorlard ifadelerini eklemi ve waren peinlich auf Ordnung bedacht, ifadesini karmtr. waren peinlich auf Ordnung bedacht ifadesi her eyin dzenli ve yerli yerinde olmasna fazlasyla nem

evirmen yeni cmleler eklemi ve cmlenin anlamn tamamen deitirmitir. nk bu beyler ok tertipli ve dzenliydiler. Kendilerine gerekli olan eyalar zaten getirmilerdi. Etrafta da fazladan ya da gereksiz bulduklar eyann olmasn istemiyorlard.

258

waren peinlich auf Ordnung bedacht ifadesi Pek de tertipliydiler ve dzgn, tertipli, dzenli olmasn istiyorlard olarak ifade edilmitir, oysa bu cmle titiz bir dzen aryorlard eklinde aktarlmaldr. Ayrca Trspalte kap atla deil kap aral, festellen gzetlerken grmek deil saptamak anlamndadr. Bunun yan sra im Zimmer, in der Wirtschaft yer belirtelerindeki in karlmtr, bu ise evirmenin setii fiilden kaynaklanmaktadr. Cmle yapsna da ciddi mdahaleler sz konusudur. Diese ernsten Herren ifadesine yklem eklenmi ve Bu baylar pek ciddi kimselerdi. temel cmlesine dntrlmtr. waren peinlich auf

dzenliydiler ve dzenli olmasn istiyorlard olarak ifade edilmitir, oysa bu cmle titiz bir dzen aryorlard eklinde aktarlmaldr. Ayrca festellen gzetlerken grmek deil saptamak anlamndadr. Bunun yan sra im Zimmer, in der Wirtschaft yer belirtelerindeki in karlmtr, bu ise evirmenin setii fiilden kaynaklanmaktadr. Cmle yapsna da ciddi mdahaleler sz konusudur. Diese ernsten Herren ifadesine yklem eklenmi ve Bu baylar ciddi insanlard temel cmlesine dntrlmtr. waren peinlich auf Ordnung bedacht ifadesi son derece dzenliydiler ve dzenli olmasn istiyorlard olarak ifade

veriyorlard olarak ifade edilmitir, oysa bu cmle zellikle de mutfakta titiz bir dzen aryorlard eklinde aktarlmaldr. Ayrca durch die Trspalte feststellte ifadesinde sadece tespit etmek kelimesi anlam tam olarak veremeyeceinden grp eklenmitir. Dikkat eken bir husus ise kesme iaretinin iki defa kullanlm olmasdr. alle drei hatten Vollbrte cmlesindeki haben fiili yerine sanki kaynak metinde sein fiili var gibi, dolaysyla Vollbart, yani isim vollbrtig gibi, yani sfat olarak aktarlmtr. Bu cmle anlam ve yap bakmndan kaynak metinle ksmen rten bir eviridir.

Uzun sakall ilgin tiplerdi cmlelerine kaynak metinde hibir ekilde rastlanlmamaktadr. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

259

Ordnung bedacht ifadesi Pek de tertipliydiler ve yalnz dzgn, tertipli, dzenli olmasn istiyorlard olarak ifade edilmi, dolaysyla yukarda da bahsi geen zneden bir cmle ve cmlenin ykleminden iki temel cmle oluturulmutur. Dikkat eken dier bir husus ise kesme iaretinin yanl yerde kullanlmasdr. Bu iaret kaynak metindekinden fakl bir cmlede kullanlm, hatta da neden yan cmlesinde kullanlm ve bu yan cmle temel cmleye dntrlmtr. Ayrca kaynak metinde kesme iareti iine alnan cmlede de yap ve anlam bakmndan deiiklik yaplmtr. haben fiili yerine sanki kaynak metinde sein fiili var gibi, dolaysyla Vollbart, yani isim

edilmi, dolaysyla yukarda da bahsi geen zneden bir cmle ve cmlenin ykleminden iki temel cmle oluturulmutur. Dikkat eken dier bir husus ise kesme iaretinin karlm olmasdr. Ayrca kaynak metinde kesme iareti iine alnan cmlede de yap ve anlam bakmndan deiiklik yaplmtr. haben fiili yerine sanki kaynak metinde sein fiili var gibi, dolaysyla Vollbart, yani isim vollbrtig gibi, yani sfat olarak aktarlmtr. wie rnekleme cmlesi de temel cmle olarak ifade edilmitir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

260

vollbrtig gibi, yani sfat olarak aktarlmtr. wie rnekleme cmlesi de temel cmle olarak ifade edilmitir. Bu cmle yap ve anlam bakmndan kaynak metinle rtmeyen uyarlama bir eviridir.

261

V. DEERLEND RMELER Karlatrmal eviri analizleri genellikle tmce zerinden yapldndan Franz Kafkann Die Verwandlung adl eserinin, Trkeye aktarlm drt farkl saysal

evirisinde incelenen toplam 600 cmlede her eviri metnin ayr ayr

deerlendirmesi eklinde yaplan deerlendirme Algnn73 doktora tezinden aldmz aadaki ynteme dayandrlmtr:

I. II. III. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. IV.

Yeni tmce ekleme Yap ve anlam ynnden tutarl tmce Yap ve anlam ynnden tutarlya yakn tmce Orijinal tmceden szck(ler) karma Orijinal tmceye szck(ler) ekleme Orijinal tmceden szck(ler) karp, yerine baka szck(ler) koyma Tmce dizgesinde deiiklik Zamanda deiiklik Noktalamada deiiklik Eylem dzeyinde deiiklik (etken-edilgen, haber kipi-dilek kipi) Farkl dil yaplarndan dolay tmce uyarlanm fakat anlam ynnden tutarl

V. VI. VII.

Tutarsz tmceler evrilmeyen tmceler Birden fazla tmcenin ama dilde tek bir tmce biiminde verilmesi

73

Algn, 1982, s. 851

262

VIII. Tek bir tmcenin ama dilde birden fazla tmce biiminde verilmesi IX. Ama dilin yap, kullanm ve noktalama normlarna aykrlk

263

V.I.

VEDAT

GNYOLUN

DE M

ADI

ALTINDA

YAPTII

EV R N N DEERLEND R LMES Cmle Says 43 2 18 85 92 64 Oran % 28 1 12 56 61 42

I. II. III. 1. 2. 3.

Yeni tmce ekleme Yap ve anlam ynnden tutarl tmce Yap ve anlam ynnden tutarlya yakn tmce Orijinal tmceden szck(ler) karma Orijinal tmceye szck(ler) ekleme Orijinal tmceden szck(ler) karp, yerine baka szck(ler) koyma

4. 5. 6. 7. IV.

Tmce dizgesinde deiiklik Zamanda deiiklik Noktalamada deiiklik Eylem dzeyinde deiiklik (etken-edilgen, haber kipi-dilek kipi) Farkl dil yapsndan dolay uyarlanm anlam ynnden tutarl tmce

24 4 61 11 16

16 2 40 7 10

V. VI. VII.

Tutarsz tmce evrilmeyen tmce Birden fazla tmcenin ama dilde tek bir tmce biiminde verilmesi

111 20 1 30 2

74 13 1 20 1

VIII. Tek bir tmcenin ama dilde birden fazla tmce biiminde verilmesi IX. Ama dilin yap, kullanm ve noktalama normlarna aykrlk

265

Bu karlatrmal metin incelemesinde toplam 150 cmleden 2si tutarl evrilmitir (II. %1). Orijinal cmleden kelime karma 85 cmlede (III.1. %56), szck ekleme 92 cmlede (2. %61) saptanmtr. Eklenen yeni cmleler 43 adet olup (I.) %28lik bir oran tekil etmektedir. Orijinal cmleden szckler karp, yerine baka szckler koyulmasna ise 64 cmlede (3. % 42) rastlanmtr. Cmle dizgesinde deiiklik 24 cmlede (4. %16 ), zamanda deiiklie 4 cmlede (5. %2), noktalamada deiiklie 61 cmlede (6. %40), eylem dzeyinde deiiklie ise 11 cmlede (7. %7) rastlanmtr. Yap ve anlam ynnden tutarlya yakn cmle says da 18dir. (III. %12). ncelemede, yap ve ierik bakmndan tutarsz cmle says 111dir (V. %74). Metinde evrilmeyen cmle says 20 (VI.) %13lk bir oran oluturmaktadr. ki dilin farkl yapsndan dolay uyarlanm, ancak anlam ynnden tutarl 16 cmle tespit edilmitir (IV. %10). Birden fazla cmlenin ama dilde tek bir cmle biiminde verilmesine 1 cmlede (VII. %1), tek bir cmlenin ama dilde birden fazla cmle biiminde verilmesine ise 30 cmlede rastlanmtr (VIII. %20). Ama dil normlarna uymayan cmle kurulularna da rastlanmtr. Bu saysal deerlendirmelere gre, yaplan hatalarn iinde en yksek oran tekil eden tutarsz cmlelerdir (V. %74). Bunu srasyla szck eklenmesi (2. %61), szck karlmas (1. % 56), orijinal cmleden szck karlmas ve yerine baka szckler koyulmas (3. % 42), noktalamann korunmamas (6. % 40), eklenen yeni cmleler (I. % 43) ve bamsz tek bir cmlenin, ama dilde birden fazla cmle olarak verilmesi (VIII. % 20) izlemektedir. almann banda da belirtildii gibi, tezin amac, Kafkann Die Verwandlung adl eserinin dil, biem ve ierik bakmndan evirmenlerce ne lde korunarak 2 cmlede (IX. %1)

266

Trkeye aktarldn, karlatrmal eviri yntemi ile saptamakt. Ancak hemen belirtilmesi gereken nemli bir nokta, Vedat Gnyolun Deiim adyla Trkeye aktard bu metnin, kaynak metnin orijinal dili olan Almancadan deil, ngilizce ve Franszca evirilerinden yararlanarak, yani ama dillerden yaptdr (bkn. II.IV. blm, s. 55). Aktarm eyleminde karlalan glkler bir yana, eviri bir de ikinci dilden yapldnda sorunlarn daha da bydn, yazarn dil ve bieminde evirmen ve yntem kaynakl deiimler yaanabildiini burada belirtmek gerekir. kinci dilden eviri, eserde daha fazla kayplara yol amaktadr. Okur yazar slup ve ierik bakmndan tam anlamyla tanyamamaktadr. kinci elden yaplan eviriler olumsuzluklarla doludur ve kayplar sorunu iki katna kabilir. Bu almada incelenen toplam 150 cmle sonucunda, tutarl eviri cmle ve tutarlya yakn eviri cmlelerin toplam orannn %13 olduunu grmekteyiz.

Kaynak metne eklenen, karlan, cmleleri blerek ama dile tek bir cmle halinde verilen ve ama dilin yap, kullanm ve noktalama normlarna aykrlk gsteren cmlelerin toplam oranna baktmzda, bu orann %62 olduu saptanmtr. Bu iki saysal veriden yola karak, incelenen kaynak cmleler slup ve ierik asndan doru ve eksiksiz aktarlmamtr diyebiliriz. Bunun nedenleri arasnda yukarda da belirtilen ikinci ama dilden yaplan eviriden dolay zaten varolan anlam kayplar ter almaktadr. Bunlarn yan sra eklenen (% 61), karlan (%56) ya da orijinal cmleden szck karp yerine baka szckler kullanlmas (%20) orannn yksek olduunu grmekteyiz, ki bu da yine anlam kayplarna ve ierikte tutarszlklara yol amaktadr. Bu ou zaman evirmenin orijinal dildeki baz szcklerin anlamlarn aktarmnda yanlgya dmesinden kaynaklanan bir sorunu olabilir. rnein evirmenin u dnyada ve de szcklerini eklediini ve kaynak cmlenin

267

anlamn deitirdiini grmekteyiz. Andere Reisende leben wie Haremsfrauen cmlesinin u dnyada harem kadnlar gibi gezenler de vardr (s.85, 21.cmle) eklinde aktarldn grmekteyiz. Kaynak dilde yer almayan bu szckler kaynak metindeki ierii ve slubu farkllatrmtr. Gnyolun ama dil metninin genelinde n plana kan kendi slubundan dolay, yazarn slubunun korunamad gzlemlenmektedir. rnein: Aman ne kocaman kmbetti o : Koyu renkli, koskoca, blk blk kavisli bir kmbet! (s.61, 2 cmle) Er lag auf seinem panzerartig harten Rcken und sah, wenn er den Kopf ein wenig hob, seinen gewlbten, braunen, von bogenfrmigen versteifungen geteilten Bauch Yine Der Mensch mu seinen Schlaf haben. cmlesi nsan dediin yle doya doya uyumal. rneinde de evirmenin slubunun yazarn slubunun nne getii grlmektedir. evirmen, aktard metnin bir edebi eser olduu, dolaysyla ierik aktarmnn yan sra, slup zelliklerinin de korunmas gerektiinin bilincinde olmaldr. Szck eklemeleri, karmalar ya da anlam farkllklarna yol aacak bir szc seimi gibi farkllklar deerlendirildiinde, evirmenin genellikle kaynak metin ile ama metin arasnda edeerlilik salayamad sonucuyla karlayoruz. rnein 65inci sayfadaki 6. cmlede Sein Zimmer, ein richtiges, nur etwas zu kleines Menschenzimmer, lag ruhig zwischen den vier wohlbekannten Wnden. Menschenzimmer szcnn eser balamnda nemli olduu dncesindeyiz. Yazar, eser kahraman Gregorun bir dnm geirmesine ramen, odasnda bir deiiklik meydana gelmediini anlatmakla bir gndermede bulunmaktadr.

268

Almancada da allmadk bir ifadedir, ancak Kafka kendine zg ifade biimleri yaratan bir yazardr. slubunun kafkaesk olarak nitelendirilmesinin nedeni budur. Kafka Schlaf-, Wohn-, Kinderzimmer kelimelerinden yararlanarak, Gregorun bir bcee dnm olmasna ramen, odasnn bir insann yaayaca biimde kaldn belirtmek amacyla retmi olduu bir szcktr ve bekar odas eklinde evrilmesiyle ama dilde ayn etkiyi yaratmad dncesindeyiz. Yazarn rettii bu szcn doru aktarlmamas, eserde sembolik ve ironik anlamlar tayan benzer szcklerin yanl ya da eksik aktarlmas metnin balamnda anlam daralmalarna ve kopukluklarna yol amaktadr. Bunlarn nedenleri arasnda, evirmenin balam gz ard etmesi, yazarn slubunu yer yer gzard etmesi ve yazarn dier eserlerinde de grlen otobiyografik zelliklerinin dikkate alnmamas yer almaktadr. Gnyolun evirisinde kulland dilin, kaynak metnin dilinden bir hayli uzak olduunu syleyebiliriz. rnein: Tanrnn gn ha babam dola dur" (s.78, 14.cmle) nsanlk hali. Ben de byle bir ey yapmaya kalkversem, kimbilir neler der bizim ef? Pasaportumu verir elime muhakkak. Das sollte ich bei meinem Chef versuchen; ich wrde auf der Stelle hinausfliegen. (s.87, 23cmle) Anam babam dnp kendimi tutmasam, imdiye kadar oktan basmtm istifay. Dosdoru gider dikilirdim patronun karsna, aardm azm, yumardm gzm. Wenn ich mich nicht wegen meiner Eltern zurckhielte, ich htte lngst gekndigt, ich wre vor den Chef hin getreten und htte ihm meine Meinung von Grund des Herzens aus gesagt. (s.89, 25cmle) Gnyolun karlk olarak setii baz szckler, kaynak dil metninde yer alan

269

szcklerle edeer deildir. Bu nedenle ama dil metninin, kaynak metin yazarnn dilinden ve slubundan olduka uzaklam olduunu syleyebiliriz. Bu da eserin, kaynak dil okuyucusunda yaratt etki ile ama dil okuyucusunda yaratt etki arasnda bir fark olumasna neden olmaktadr. evirmen ama metinde, kaynak metnin yapsal zelliklerinden de uzaklamtr. Noktalamann korunmamas %40lk, dizge deiiklii ise %16lk bir oran oluturmaktadr. Bunun sonucunda kaynak dilin anlatm teknii de farkllamtr. rnein -man hrte Regentropfen auf das Fensterblech aufschlagen Gnyol tarafndan Yamur inko borulara tp tp diye dyordu (s.71, 9. cmle) eklinde aktarlmtr. Oysa Kafka eserinde Gregorun ve anlatcnn duygu ve dncelerini ou kez iki izgi arasnda vermitir. Virgl, noktal virgl ve iki izgi arasnda yaplan aklamalar kaynak eserde ska grlmektedir. Ayrca bu cmlede szck dzeyinde de rtmezlik gzlemlenmektedir. evirmenin, kaynak metindeki man znesini ama dil metnine aktarmayp zne deiikliine bavurarak kaynak dildeki edilgen cmleyi, etken cmle halinde aktarmtr. zne dzeyinde deiiklik bu incelemede 11 cmlede (7. %7) saptanmtr. Kafkann eserde birleik kelimelerden olduka fazla yararlandn

gzlemlemekteyiz. Mesela Die Bettdecke, der Pelzhut, der Pelzmuff, das Fensterblech, der Regentropfen, die Zeitschrift gibi. Ayrca schwer,

ohnmachtshlich, hher, langsam gibi sfatlara da ska yer vermitir. Bir baka nemli szck seimi de isim yapma ekleriyle tretilmi olan isimlerdir. rnein: Die Umdrehung, Richtung, Mglichkeit, Wirklichkeit, Drehbewegung gibi. Bunlara ek olarak kaynak metinde yine sklkla karlatmz bir baka szck tr

270

son eklerle yaplm sfatlar ve zarflardr. ( tatschlich, natrlich, freundlich, allmhlich) Kafka ayrca eser kahraman Gregorun meslei ve mesleini tanmlayc kelimelerkullanmaktadr. Mesela Reisende, Musterkollektion, Tuchwaren gibi. Tm bu kelimelerle yazar, bize Gregorun meslei olan Pazarlamaclk ile ilgili bilgiler vermekte ve olay anlamamz salamakta. ber dem Tisch, auf dem eine auseinandergepackte Musterkollektion von Tuchwaren ausgebreitet war Samsa war Reisender Masann zerinde rneklik kuma paralar duruyordu. Samsa bir ticaret evinin gezici memuruydu. (s.66, 7.cmle) Grld gibi Reisender kelimesi ticaret evinin gezici memuru olarak amlanm ve aktarlmtr. Burada pazarlamac gibi bir szck, Reisender kelimesini karlayabilirdi. nk ama metinde kullanlan ticaret evinin gezici memuru Trkede ok yadrgatcdr. Yukarda verilen rneklere dayanarak ksaca tekrar belirtmek gerekirse, evirmen, bir metni evirirken, szck ve slup bakmndan kaynak metne sadk kalmal ksaltma, ekleme ve karmalardan kanlmaldr. Kltre zg kavramlarn tam anlamyla evrilemeyeceini gz nne alarak, ama dilde en doru ifade ile karlamaya almal ve bylece ama dil okurunun, kaynak metinden uzaklatrmamaldr. evirmen edebi eviride ierik kadar, slubun da nemli olduunun bilincinde olmaldr. V. Gnyolun ama metninin incelenmesi sonucu yukarda da verdiimiz saysal deerlendirmeler ve ksa rneklerle, ama metnin ierik, biim ve slup bakmndan, kaynak metinle bire bir rtmediini syleyebiliriz.

271

V.II. AR F GELEN N DE M ADI ALTINDA YAPTII EV R N N DEERLEND R LMES Cmle Says 29 15 44 90 84 58 Oran % 20 10 29 60 56 38

I. II. III. 1. 2. 3.

Yeni tmce ekleme Yap ve anlam ynnden tutarl tmce Yap ve anlam ynnden tutarlya yakn tmce Orijinal tmceden szck(ler) karma Orijinal tmceye szck(ler) ekleme Orijinal tmceden szck(ler) karp, yerine baka szck(ler) koyma

4. 5. 6. 7. IV.

Tmce dizgesinde deiiklik Zamanda deiiklik Noktalamada deiiklik Eylem dzeyinde deiiklik (etken-edilgen, haber kipi-dilek kipi) Farkl dil yaplarndan dolay uyarlanm anlam ynnden tutarl tmce

19 1 72 8 17

12 1 48 5 12

V. VI. VII.

Tutarsz tmce evrilmeyen tmce Birden fazla tmcenin ama dilde tek bir tmce biiminde verilmesi

74 11 3 40 2

49 7 2 26 1

VIII. Tek bir tmcenin ama dilde birden fazla tmce biiminde verilmesi IX. Ama dilin yap, kullanm ve noktalama normlarna aykrlk

272

Bu karlatrmal metin incelemesinde toplam 150 cmleden 15i tutarl evrilmitir (II. %10). Orijinal cmleden kelime karlmas 90 cmlede (III.1. %60), szck eklemesi 84 cmlede (2. %56) saptanmtr. Eklenen yeni cmleler 29 adet olup (I.) %20lik bir oran tekil etmektedir. Orijinal cmleden szckler karp yerine baka szckler koyulmasna ise 58 cmlede (3. % 38) rastlanmtr. Cmle dizgesinde 19 cmlede (4. %12 ), dilbilgisel zamanda 1 cmlede (5. %1), noktalamada 72 cmlede (6. %48), eylem dzeyinde deiiklik ise 8 cmlede (7. %5) farkllklar saptanmtr. Yap ve anlam ynnden tutarlya yakn cmle says da 44dir. (III. %29). ncelemede, yap ve ierik bakmndan tutarszlk gsteren cmle says 74dir (V. %49). Metinde evrilmeyen cmle says (VI.) 11 olup %7lik bir oran oluturmaktadr. ki dilin farkl yapsndan dolay uyarlanm fakat anlam ynnden tutarl 17 cmle tespit edilmitir (IV. %12). Bamsz birden fazla cmlenin ama dilde tek bir cmle biiminde verilmesine 3 cmlede (VII. %2), bamsz tek bir cmlenin ama dilde birden fazla cmle biiminde verilmesine ise 40 cmlede rastlanmtr (VIII. %26). Ama dil normlarna yap ve kullanm bakmndan uymayan cmle kurulularna da 2 cmlede (IX. %1) rastlanmtr. Bu saysal deerlendirmelere gre, yaplan hatalarn iinde en yksek oran karlan szcklerde grnmekte (1. % 60), bunu srasyla kelime eklenmesi (2. % 56), tutarsz cmleler (V. % 49), noktalamann korunamamas (6. % 48) ve orijinal cmleden szck karp, yerine baka szckler koyma (3. % 38) izlemektedir. Bu almada incelenen toplam 150 cmle sonucunda, tutarl eviri cmle ve tutarlya yakn eviri cmlelerin toplam orannn %39 olduunu grmekteyiz.

Eklenen, karlan, blerek ama dile tek bir cmle halinde verilen ve ama dilin yap, kullanm ve noktalama normlarna aykrlk gsteren cmlelerin toplam

273

oranlarna baktmzda, bu orann %52 olduu saptanmtr. Bu iki saysal veriden yola karak, kaynak cmlelerin ierii doru ve eksiksiz aktarlmamtr diyebiliriz. Bunlarn yan sra eklenen (% 56), karlan (%60) ya da orijinal cmleden szck karp yerine baka szckler kullanlmas (%38) orannn olduka yksek olduunu grmekteyiz ki bu da yine anlam kayplarna ve ierikte tutarszlklara yol amaktadr. Bu ou zaman evirmenin orijinal dildeki baz szcklerin aktarmnda yanlgya dmesinden kaynaklanan bir sorundur. rnein bu incelemede; ber dem Tisch, auf dem eine auseinandergepackte Musterkollektion von Tuchwaren ausgebreitet war Samsa war Reisender - , hing das Bild, das er vor kurzem aus einer illustrierten Zeitschrift ausgeschnitten und in einem hbschen, vergoldeten Rahmen untergebracht hatte. (s.66, 7. cmle) Masann zerine rnek kuma paralar serilmiti (Samsa bir gezgin satcyd); st tarafndaki duvarda, ksa bir sre nce resimli bir dergiden kestii, yaldzl gzel bir ereveye yerletirdii bir resim aslyd. eklinde dilimize aktarlmtr. Kaynak

dildeki ber szc bir edattr ve ama dilde stnde, zerinde, zerine, stne gibi anlamlara gelmektedir. Ama metin cmlesine baktmzda bu cmlenin st tarafndaki duvarda eklinde ekleme yaplarak aktarldn ve Gelenin cmlesinde kelimelerin yanl anlamda kullanlmasndan dolay bir anlatm bozukluunun meydana geldiini syleyebiliriz. evirmen aktard metnin bir edebi eser olduunun, dolaysyla ieriin aktarlmasnn yan sra, slup zelliklerinin de korunmas gerektiinin bilincinde olmaldr. Szck eklemeleri, karmalar ya da rtmeyen anlamlarla verilmesi gibi sapmalar genel olarak deerlendirildiinde, evirmenin kaynak metin ile ama metin arasnda bir edeerlilik salayamad sonucunu ortaya karyor.

274

Szck dzeyinde yaplan karmalar konusunda ayrca kaynak eserde yer alan ve leitmotif zellii tayan szcklerin karldn grmekteyiz. Leitmotif zellii tayan szckler, zellikle edebi metinlerde anlatm tekniinin ayrlmaz paralardr. Bu nedenle, Leitmotif zellii tayan bir szcn ama dile

aktarlmamas, metinde bir anlam daralmasna yol aacaktr. rnein Als Gregor Samsa eines Morgens aus unruhigen trumen erwachte, fand er sich in seinem Bett zu einem ungeheueren Ungeziefer verwandelt. (s. 59, 1 cmle) Eserin hemen ilk cmlesi, ama dile Gregor Samsa, bir sabah korkulu ryalardan sonra uyand zaman yatakta kendini kocaman bir bcek olarak buldu. eklinde aktarlmtr. Kaynak metinde yer alan Bett szc, Kafkann bu eseri bata olmak zere, dier roman ve yklerinde ska kulland bir Leitmotif zellii gstermektedir. Gerek bu eserde gerekse Der Prozess adl eserinde bu szck, kahramanlarn karlatklar ve belirsizliin bir gstergesi olan, rktc, aknlk veren olaylarn yaand ilk ann mekann betimlemesinden dolay nem tamaktadr. Kahraman bana gelen korkun olayn gerek olup olmadn, yataktan kalkamamasndan dolay, doabilecek sorunlar ve buna benzer bir ok eyi o anda yatanda dnr. Ama metin cmlesine baktmzda in seinem Bett ifadesi sadece yatakta olarak evrilmitir. Bylece kelimenin anlam zayf kalm, seinemdeki iyelik zamiri

aktarlmamtr. evirmen ayrca ama metinde, kaynak metnin bir baka slup zelliini de gz ard etmitir. Noktalamann korunamamas %48lik, dizge deiiklii ise %12lk bir oran oluturmaktadr. Bunun sonucunda kaynak dilin anlatm teknii de farkllamtr. rnein :Wie wre es, wenn ich noch ein wenig weiterschliefe und alle Narrheiten verge, dachte er, aber das war gnzlich undurchfhrbar, denn er

275

war gewhnt, auf der rechten Seite zu schlafen, konnte sich aber in seinem gegenwrtigen Zustand nicht in diese Lage bringen. cmlesinin dilimize Biraz daha uyusam da u aptalca eyleri unutsam nasl olur?" diye dnd. Ama olacak ey deildi bu. nk o, hep sana yatp uyumaya alkt. imdiki haliyle sana bir trl dnemiyordu (s. 72, 10. cmle) eklinde aktarldn gryoruz. evirmenin cmle yapsn deitirdii ve bundan dolay da kelime kard grlmektedir. Noktalamann deimi olmas nedeniyle, virgllerle birbirinden ayrlan temel cmleler nokta kullanlarak ayrlmtr. Tm bunlar yazarn slubuna yaplan bir mdahalenin gstergesidir. Kaynak metnin cmle yaplarna sadk kalnmamasndan dolay, kaynak metindeki anlatm tekniinin de farkllat saptanmtr. Bir baka nokta ise, evirmenin, kaynak dilde bulunan man gizli znesi ile

kurulan cmlelerin yaplarn deitirdii, yani dil metninde evirmedii, dolaysyla kaynak dildeki edilgen cmleyi etken cmle halinde aktarlm olduudur. Eylem dzeyinde deiiklik bu incelemede 8 cmlede (7. %5) saptanmtr. rnein: Man hatte sich angewhnt, Dinge, die man anderswo nicht unterbringen konnte, in dieses Zimmer hineinzustellen, cmlesi Baka bir yere koyamadklar eyalar onun odasna yerletirmeyi det edinmilerdi (s.257, 149.cmle) eklinde Trkeye evrilmitir. man hatte hineinzustellen ve da man hatte cmleleri edilgen iken etken cmleye dntrlm ve zne eklenmitir. Kafkann eserde birleik kelimelerden olduka fazla yararlandn

gzlemlemekteyiz. Mesela Die Bettdecke, der Pelzhut, der Pelzmuff, das Fensterblech, der Regentropfen, die Zeitschrift gibi. Ayrca schwer,

ohnmachtshlich, hher, langsam gibi sfatlara da ska yer vermitir. Bir baka nemli szck seimi de isim yapma ekleriyle tretilmi olan isimlerdir. rnein:

276

Die Umdrehung, Richtung, Mglichkeit, Wirklichkeit, Drehbewegung gibi. Bunlara ek olarak kaynak metinde yine sklkla karlatmz bir baka szck tr son eklerle yaplm sfatlar ve zarflardr. (tatschlich, natrlich, freundlich, allmhlich) Kafka ayrca eser kahraman Gregorun meslei ve mesleine ilikin kelimelere de bavurmutur. Mesela Reisende, Musterkollektion, Tuchwaren gibi. Tm bu kelimelerle yazar, bize Gregorun meslei olan pazarlamaclk ile ilgili bilgiler vererek konuyu anlamamz salamaktadr. ber dem Tisch, auf dem eine

auseinandergepackte Musterkollektion von Tuchwaren ausgebreitet war Samsa war Reisender Masann zerine rnek kuma paralar serilmiti (Samsa bir gezgin satcyd); (s 66, 7. cmle) Grld gibi Reisender kelimesi gezgin satcyd olarak amlanm ve aktarlmtr. Burada pazarlamac kelimesi Reisender szcn karlamaya yetebilirdi. Ayrca ama metindeki szck seimi,

Trkede yadrgatcdr. Yukarda verilen rneklere dayanarak ksaca tekrar belirtmek gerekirse, evirmen bir metni evirirken, kaynak metne sadk kalmal ve zne uygun anlamlandrmalarda bulunmaldr, ayrca ksaltma, karmalardan kanlmaldr. Kltre zg kavramlarn tam ekleme ve anlamyla

evrilemeyeceini gz nne alarak, ama dilde en doru ifade ile karlamaya almal ve bylece ama okuru, kaynak metinden uzaklatrmamaldr. evirmen edebi eviride ierik kadar, slubunda da nemli olduunun bilincinde olmaldr. Her eviri yapt bir tekrar yaratmdr, ancak bu evirmenin tamamen zgr ve keyfi davranabilecei anlamna gelmez. A. Gelenin ama dil metninin incelenmesi sonucunda yukarda da verdiimiz saysal

277

deerlendirmeler ve ksa rneklerden de anlalaca zere, ama metnin ierik, biim ve slup bakmndan, kaynak metinle tam rtme salanamad saptanmtr. Bu nedenle evirmen esere sadk gerektii lde zgn kalamamtr.

278

V.III. EVR M TEVF K GNEY N DNM ADI ALTINDA YAPTII EV R N N DEERLEND R LMES Cmle Says 5 62 63 54 78 37 Oran % 3 41 42 36 52 24

I. II. III. 1. 2. 3.

Yeni tmce ekleme Yap ve anlam ynnden tutarl tmce Yap ve anlam ynnden tutarlya yakn tmce Orijinal tmceden szck(ler) karma Orijinal tmceye szck(ler) ekleme Orijinal tmceden szck(ler) karp, yerine baka szck(ler) koyma

4. 5. 6. 7. IV.

Tmce dizgesinde deiiklik Zamanda deiiklik Noktalamada deiiklik Eylem dzeyinde deiiklik (etken-edilgen, haber kipi-dilek kipi) Farkl dil yaplarndan dolay uyarlanm anlam ynnden tutarl tmce

5 24 5 15

3 16 3 10

V. VI. VII.

Tutarsz tmce evrilmeyen tmce Birden fazla tmcenin ama dilde tek bir tmce biiminde verilmesi

10 2 2 -

6 1

VIII. Tek bir tmcenin ama dilde birden fazla tmce biiminde verilmesi IX. Ama dilin yap, kullanm ve noktalama normlarna aykrlk

279

Bu karlatrmal metin incelemesinde toplam 150 cmleden 62si tutarl evrilmitir (II. %41). Orijinal cmleden kelime karlmas 54 cmlede (III.1. %36), szck eklemesi 78 cmlede (2. %52) saptanmtr. Eklenen yeni cmleler 5 adet olup %3lk bir oran tekil etmektedir. Orijinal cmleden szckler karp, yerine baka szckler koyulmasna ise 37 cmlede (3. % 24) rastlanmtr. Cmle dizgesinde 5 cmlede (4. %3 ), dilbilgisel zamanda incelenen cmleler kaynak metin ile rtmektedir (5.), noktalamada 24 cmlede (6. %16), eylem dzeyinde deiiklik ise 5 cmlede (7. %3) saptanmtr. Yap ve anlam ynnden tutarlya yakn cmle says da 63dir. (III. %42). ncelemede, yap ve ierik bakmndan tutarszlk gsteren cmle says 10dur (V. %6). Metinde evrilmeyen cmle says 2 (VI.) %1lik bir oran oluturmaktadr. ki dilin farkllndan dolay uyarlanm, fakat anlam ynnden tutarl cmleler 15 cmle olarak tespit edilmitir (IV. %10). Bamsz tek bir cmlenin ama dilde birden fazla cmle biiminde verilmesine ise 2 cmlede rastlanmtr (VIII. %1). Bamsz birden fazla cmlenin ama dilde tek bir cmle biiminde verilmesine (VII.) ve ama dil normlarna yap ve kullanm bakmndan uymayan cmle kurulularna da (IX.) bu eviri metin incelemesinde rastlanmamtr. Bu saysal deerlendirmeye gre, incelenen cmlelerde yaplan hatalarn en yksek oran szck eklenmesinde (2. % 52) grlmektedir. Bunu srasyla szck karma (1. % 36), iki dilin farkllndan dolay uyarlanm fakat anlam ynden tutarl tmceler (IV. % 34), orijinal metinden szckler karp, yerine baka szckler eklenmesi (3. % 24), noktalamann korunamamas (6. % 16) ve tutarsz cmleler (V. % 6) izlemektedir. nceleme sonucu, toplam 150 cmlede, tutarl eviri cmle ve tutarlya yakn eviri

280

cmlelerin toplam orannn

%83 olduunu grmekteyiz. ki dilin farkllndan

dolay uyarlanm fakat yapsal ve anlamsal ynden tutarl tmcelerin oran da buna eklenirse ki bu da 15 cmlede %10luk bir orandr, toplamda %93 gibi bir saysal veri elde ediyoruz. Bu sonuca gre evirmenin kaynak cmlelerin ieriini doru ve eksiksiz aktarmtr diyebiliriz. Tutarsz cmleler incelenen bu ama metinde 10 cmlede yani % 6lk bir oran oluturmaktadr. Gneyin ama metnini genel olarak deerlendirmek gerekirse baz sapmalar dnda, Kafkann slubunu yanstabildii ve kaynak metinde kullanlan dilin zelliklerine, cmle yaplarna bal kald, Kafkann ska kulland balalarn evrilmesine de nem verdii gzlemlenmitir.

281

V.IV. OSMAN AKMAKININ DNM ADI ALTINDA YAPTII EV R N N DEERLEND R LMES Cmle Says 49 12 19 64 63 33 Oran % 32 8 12 42 42 22

I. II. III. 1. 2. 3.

Yeni tmce ekleme Yap ve anlam ynnden tutarl tmce Yap ve anlam ynnden tutarlya yakn tmce Orijinal tmceden szck(ler) karma Orijinal tmceye szck(ler) ekleme Orijinal tmceden szck(ler) karp, yerine baka szck(ler) koyma

4. 5. 6. 7. IV.

Tmce dizgesinde deiiklik Zamanda deiiklik Noktalamada deiiklik Eylem dzeyinde deiiklik (etken-edilgen, haber kipi-dilek kipi) Farkl dil yaplarndan dolay uyarlanm anlam ynnden tutarl tmce

12 1 45 4 10

8 1 30 2 6

V. VI. VII.

Tutarsz tmce evrilmeyen tmce Birden fazla tmcenin ama dilde tek bir tmce biiminde verilmesi

109 25 3 27 -

72 16 2 18 -

VIII. Tek bir tmcenin ama dilde birden fazla tmce biiminde verilmesi IX. Ama dilin yap, kullanm ve noktalama normlarna aykrlk

282

Bu karlatrmal metin incelemesinde toplam 150 cmleden 12si tutarl evrilmitir (II. %8). Orijinal cmleden kelime karma 64 cmlede (III.1. %42), szck ekleme 63 cmlede (2. %42) saptanmtr. Eklenen yeni cmleler 49 adet olup (I.) %32lik bir oran tekil etmektedir. Orijinal cmleden szckler karp, yerine baka szckler koyulmasna ise 33 cmlede (3. % 22) rastlanmtr. Cmle dizgesinde deiiklie 12 cmlede (4. %8 ), zamanda deiiklie 1 cmlede (5. %1), noktalamada deiiklie 45 cmlede (6. %30), eylem dzeyinde deiiklie ise 4 cmlede (7. %2) rastlanmtr. Yap ve anlam ynnden tutarlya yakn cmle says da 19dur. (III. %12). ncelemede, yap ve ierik bakmndan tutarszlk gsteren cmle says 109dur (V. %72). Metinde evrilmeyen cmle says 25 (VI.) %16lk bir oran oluturmaktadr. ki dilin farkllndan dolay uyarlanm ancak anlam ynnden tutarl 10 cmle tespit edilmitir (IV. %6). Birden fazla cmlenin ama dilde tek bir cmle biiminde verilmesine 3 cmlede (VII. %2), tek bir cmlenin ama dilde birden fazla cmle biiminde verilmesine ise 27 cmlede rastlanmtr (VIII. %18). Ama dil normlarna uymayan cmle kurulular ise incelenen eviri metinde saptanmamtr (IX.). Yaplan karlatrmal inceleme sonucu, yukarda verilen saysal deerlendirmeye gre, hatalarn en yksek orann tutarsz cmleler tekil etmektedir (V. % 72). Bunu srasyla szck ekleme ve karma (1/2. % 42), ama metne eklenen yeni cmleler (I. % 32), noktalamann korunmamas (6. % 30), orijinal cmleden szckler karp yerine baka szckler koyma (3. % 22), bamsz tek bir cmlenin, ama dilde birden fazla cmle biiminde verilmesi (VIII. % 18), evrilmeyen cmleler (VI. % 16) ve cmle dizgesinde deiiklik (4. % 8) izlemektedir.

283

Bu inceleme sonucu, toplam 150 cmlede, tutarl eviri cmle ve tutarlya yakn eviri cmlelerin toplam orannn %20 olduunu grmekteyiz. Kaynak metne

eklenen, karlan, cmleleri blerek, ama dile tek bir cmle halinde verilen ve ama dilin yap, kullanm ve noktalama normlarna aykrlk gsteren cmlelerin toplam oranna baktmzda, bu orann %56 olduu saptanmtr. Bu iki saysal veriden yola karak, kaynak cmlelerin ierii doru ve eksiksiz aktarlmamtr diyebiliriz. Bunlarn yan sra eklenen (% 42), karlan (%42) ya da orijinal cmleden szck karp yerine baka szckler kullanlmas orannn %22 olduunu grmekteyiz ki bu da yine anlam kayplarna ve ierikte tutarszlklara neden olabildiinin bir gstergesidir. Bu ou zaman evirmenin orijinal dildeki baz szcklerin anlamlarn aktarmnda yanlgya dmesinden kaynaklanan bir sorun olabilir. rnein: Und er sah zur Weckuhr hinber, die auf dem Kasten tickte. cmlesinin Gece masasnn zerindeki tkr tkr ilemekte olan alar saatine bakt (s. 94, 31. cmle) eklinde ama dile aktarldn grmekteyiz. Kaynak dildeki ticken fiili, ama ama dilde tkr tkr ilemekte eklinde evrildiini saptanmtr. Oysa bu szcn eser iinde nemli olduunu dndmz bir anlam gndermesi bulunmaktadr. Kafka zaman faktrn srekli olarak vurgulamaktadr. Zamann ilerlemesiyle birlikte, kahramann endie ve korkusunun da arttn gryoruz, yani yazar bu szc kullanarak eserde gerilim ve heyecann arttn sylemeye almtr. tkr tkr ilemekte ifadesi her ey yolunda gitmek anlamna gelmektedir. ticken ise tik tak etmek anlamndadr, yani burada bir anlam sapmas sz konusudur. Ama cmlede saatin kard tik tak sesinden ok, saatin nasl iledii vurgulanmaktadr. Oysa kaynak cmlede

284

tam tersi bir durum sz konusudur. Ayn durum yine bu rnek cmlede grlmektedir. Wie nun, wenn er sich krank meldete? Peki Gregor hastaland iin ie gelemediini syleseydi ne kadar inandrc olabilirdi ki? (s.105, 42. cmle) sich krank melden fiili hastalandn haber vermek, hasta olduunu sylemek gibi anlamlara gelir. Bu cmlede hem szcn yanl kullanmndan, hem de szck eklemesinden dolay bir anlam sapmas olduu gzlemlenmektedir. Szck dzeyinde yaplan karmalar, eklemeler ve

deiiklikler, zellikle edebi metinlerde anlatm tekniini bozmaktadr. akmaknn kelimeleri yanl anlamlarda kullanmasndan dolay bir anlatm bozukluu oluturduunu syleyebiliriz. evirmen aktard metnin bir edebi eser olduu, dolaysyla ieriin aktarlmasnn yan sra, slup zelliklerinin de korunmas gerektiinin bilincinde olmaldr. Szck eklemeleri, karmalar ya da baka anlamlarla verilmesi genel olarak deerlendirildiinde, evirmenin kaynak metin ile karyor. evirmen ayrca ama metinde, kaynak metnin yapsndan uzaklamtr. Noktalamann korunmamas %45lik, dizge deiiklii ise %12lk bir oran oluturmaktadr. Bunun sonucunda kaynak metnin anlatm teknii de deimitir. rnein:
Er wre gewi nicht viel spter auch ohne Strung erwacht, denn er fhlte sich gengend ausgeruht und ausgeichlafen, doch sclien es ihm, als hrte ihn ein flchtiger Schritt und ein vorsichtiges Schlieen der zum Vorzimmer fhrenden Tr geweckt eklindeki kaynak cmlenin:

ama metin arasnda tam edeerlilik salayamad sonucunu ortaya

285

Onu uyandran sesler olmasayd da bir sre sonra kendiliinden uyanacakt. nk kendini yeterince dinlenmi hissediyordu. Ayak sesleri ve hol kapsnn kapanma sesini duydu. olarak evrilmesi, evirmenin ksaltma ve yorumlama yoluyla aktardn

gstermitir. Ayrca kaynak cmledeki noktalama kurallarna da uyulmad grlmektedir. Kaynak cmle, ama metin cmlesine, noktalarla birbirinden ayrlan ayr cmle eklinde verilmitir. Tm bunlar yazarn slubuna yaplan bir mdahalenin gstergesidir. Kaynak metnin cmle yaplarna sadk kalnmamasndan dolay, kaynak metindeki sluptan uzaklalmtr. Bir baka nokta ise, evirmenin kaynak dilde bulunan man gizli znesi ile kurulan baz cmle yaplarn deitirdii ve ama metninde evirmedii, dolaysyla kaynak dilde edilgen cmleleri, etken cmle halinde aktard saptanmtr. Eylem dzeyinde deiiklik bu incelemede 4 cmlede (7. %2) grlmtr. rnein: Man sah vom Bett aus, da er auf vier Uhr richtig eingestellt war; gewi hatte er auch gelutet. cmlesinde man, richtig, eingestellt, vom Bett aus, auch kelimelerini karmtr. Oysa man kelimesi cmleyi edilgen

yapmaktadr. evirmen edilgen cmleyi

etken cmleye evirmekle

kalmam, dassl (nesne) cmlesini (Objektsatz) temel cmle ile harmanlayarak Saatin ibresinin drtte olduunu gryordu. Kukusuz zil almt. (s. 97, 35.cmle) eklinde aktarmtr. Bir baka rnekte onu takip eden dier cmlede grlmektedir. Ja, aber war es mglich, dieses mbelerschtternde Luten ruhig zu verschlafen? Ama Gregor Samsa, o yeri g inleten alar saatine ramen rahat uykusuna devam m etmiti? (s. 99, 36. cmle) edilgen cmle etken cmleye

dntrlm ve zne olarak Gregor Samsa eklenmitir.

286

Eklenen yeni cmleler ve evrilmeyen cmlelerin orann tekrar vermek gerekirse bunun %48 orannda olduunu saptamtk. Bu orann yksek olduunu syleyebiliriz. Ama metin dnda braklan cmlelerin kaynak metinde belli bir btnln paras olduklarn varsayarsak, bu cmlelerin karlmasyla, sz konusu btnln bozulduunu syleyebiliriz.

nceleme srasnda ama metne eklenen yeni cmlelerin, genellikle evirmenin kendi yorumu olduu sonucuna vardk. rnein: Es ging jetzt meist nur sehr still zu. cmlesi, evirmen tarafndan yorumlanarak Ailesi ou zaman sessizdi (s.189, 104. cmle) eklinde Trkeye aktarlmtr. Ayn durum sayfa 199daki 110. cmlede de gzlemlenmektedir. Bunun dnda evirmenin, kaynak metin cmlelerinden bazlarn tamamen kard

grlmektedir. rnein: Die Mutter zupfte ihn am rmel, sagte ihm Schmeichelworte ins Ohr, die Schwester verlie ihre Aufgabe, um der Mutter zu helfen, aber beim Vater verfing das nicht. ( s.202, 112. cmle) Er versank nur noch tiefer in seinen Sessel. (s. 203, 113. cmle) Ama metne eklenen yeni cmle ve karlan cmleler, ama metinde anlam kopukluuna neden olduklar iin, bu tarz bir eviri anlayn benimseyerek, kaynak metni ama metne aktaran evirmenin, yazarn slubuna zararlar verdiini syleyebiliriz. evirmen edebi eviride ierik kadar, slubunda nemli olduunun bilincinde olmaldr. O. akmaknn ama metin incelenmesi sonucu yukarda verdiimiz saysal

deerlendirmeler ve ksa rneklerden de anlalaca zere, ama metnin ierik, biim ve slup bakmndan, kaynak metinle bire bir rtmediini syleyebiliriz.

287

V. SONU

eviri tarih boyunca uluslararas ve kltrler aras etkileimi salayan nemli unsurlardan biri olmutur. amzda eviri alannda yaplan almalar da bunun bir kantdr. eviri eserler dilden dile aktarlrken zgnlklerini biraz kaybetseler de, zlerini okuyucuya ulatrabiliyorlarsa, onlar bilmedikleri yeni bir dnyaya gtryorlar demektir. Kaynak dilde dnmek ou zaman anlatma dzeyindeki zorluklar zmlemekten kolaydr. Bunun nedenleri arasnda bir dilin kltrnde bulunan bir ifadenin, baka bir dil kltrnde bulunmamasdr. Bu balamda evirmenin her iki dili iyi bilmesinin dnda, her iki kltr de iyi tanmas gerekir. Ayrca ama metinde, eviri estetii ve yorum yeteneini ortaya koyabilmesi iin evirmenin eviri eitimi almas, evirdii yazar gerek edebi kiiliiyle gerekse yaptlaryla yakndan tanmas gerekir. Bu, zgn metni ama dile ulatrabilmesi ve sanatl metnin ardalanna inebilmesini salayacaktr. Sanat metinlerinde eviri bir anlamda yazar ve okuru, yazarn dnyasnda buluturmas anlamna gelir. evirmen okur ve yazar buluturabildii lde orijinal metnin biemi ve iletisine sadk kalm, yapt ama dile aktarrken edeerlilik kurabilmitir diyebiliriz. Kafka gibi her szc seerek kullanan bir yazarn, okuyucuya aktarmak

istediklerini zebilmek iin, kurduu cmlelerin anlam birimciklerine inilmesi gerekecektir. Cmleler ancak ama dilin szdizim kurallarna uygun olarak zmlenebilecei, sadece dilbilgisel zorunluluklardan dolay zgr davranlabileceini varsayarsak,

288

evirmenin zgn metnin anlamna en yakn ifade ekillerini, dizgeler olarak oluturmas gerekecektir. Kaynak metnin cmle yapsnn evirmenin keyfiyetine gre blnmesi veya blnmesi, kaynak metindeki dil dzeyinin korunmamas mesela aslnda olmad halde argo ifadeler kullanlmas eviride hem szdizimsel hem de anlam boyutunda kayplara yol aacaktr, ki bu da orijinal eserin iletisini zayflatacaktr. Yaplan bu tez almasnn cmle incelemelerinde, bilgi yitimi, anlam ve sz dizim kaymalar olduu tespit edilmi ve bu kayplarn daha ok ikinci kaynak dilden yaplan eviride olduu gzlemlenmitir. Belirtilmesi gereken bir baka nemli nokta ise, evrilen eserin iletisi ve bieminin birbirinden ayr dnlmemesi gereidir. Cmleleri blerek evirmek yazarn kendine zg biemine zarar verdii iin, evirmenin kanmas gereken bir yoldur. evirmen bu tr bir eviri tarzn benimsediyse bu yazarn biemini zememesine ya da kendi biemini ne karma eilimine dayanr. Kaynak dildeki szcklere doru karlklar bulmak, cmlelerin anlamn bozmadan, orijinal metnin tad anlam ve yazarn iletisini btnyle aktarmaya almak evirmenin gz nnde bulundurmas gereken nemli noktalardandr. evirmen bir yandan orijinal eserin zelliklerini szck, sz dizim ve slup asndan iyi kavrayp deerlendirebilmeli, bir yandan da elde ettii bu sonular ama dilde yeniden yaratabilmelidir. evirmenin ulamas gereken en nemli nokta ise ama metinde okuru yazarn slubunu tattrmaktr. Birbirine yap bakmndan uzak dillerde yaplan evirilerde, ama dil kltrnde dnlmesi, yazarn kendine has anlatmnn zmlenmesi, evirmenin slup ve yorum bilgisine sahip olmasyla mmkndr. Ama dil okuyucusunun en doal

289

hakk, kaynak dilde yazlm esere sahip olduu tm zellikleriyle ulaabilmesidir. evirmen bu nedenle sonsuz zgrle sahip olmadnn bilincinde, zgn metin okurunda oluan etkiyi, eviri eser okurunda da oluturma abasnda olmaldr. zgn eseri paralar halinde kabul eden, uyarlama ve yeniden yazma yolunu tercih eden evirmen, ama dil okurunu, yazara ve eserine yabanclatrdnn da farknda olmaldr. Bunlarn yan sra, eviri bilimi asndan nemli olan, yaplan evirinin niteliidir. Bu tarz bilimsel almalarn amac da, kaynak metinlerin nasl evrildiini, rtmezliklerin nedenleri ve sonularn inceleyerek, sorun odaklarna zmler aramaktr. evirmenlerin kaynak dil metnini ama dile aktarrken, szck ve cmle dzeyinde yaptklar eklemeler, karmalar ve eviri sonucunda meydana gelmi olan szck ve cmle dzeyindeki deiikliklerin kaynak metni nasl etkilediini grmek, kaynak ve ama metinler arasndaki edeerliliin, kaynak metin yazarnn slubunun evirmenlerce ama dile nasl aktarldn saptamak iin yaplan bu tez almasnda varlan sonular u ekilde zetleyebiliriz: V. Gnyolun incelenen toplam 150 cmlesindeki saysal deerlendirmeye gre, yaplan hatalarn iinde en yksek oran tekil eden tutarsz cmlelerdir (V. %74). Bunu srasyla szck eklemesi (2. %61), szck karmas (1. % 56), orijinal cmleden szck karmas ve yerine baka szckler koyulmas (3. % 42), noktalamann korunmamas (6. % 40), eklenen yeni cmleler (I. % 28) ve tek bir cmlenin, ama dilde birden fazla cmle olarak verilmesi (VIII. % 20) izlemektedir. Tutarl ve tutarlya yakn cmlelerin toplam oran %20dir.

290

A. Gelenin incelenen toplam 150 cmlesindeki saysal deerlendirmeye gre, yaplan hatalarn iinde en yksek oran karlan szcklerde grnmekte (1. % 60), bunu srasyla kelime eklemesi (2. % 56), tutarsz cmleler (V. % 49), noktalamann korunmamas (6. % 48) ve orijinal cmleden szck karp, yerine baka szckler koyulmas (3. % 38) izlemektedir. Tutarl ve tutarlya yakn eviri cmlelerinin toplam oran ise %39dur. E.T. Gneyin incelenen toplam 150 cmlesindeki saysal deerlendirmeye gre, yaplan hatalarn en yksek oran szck eklemesinde (2. % 52) grlmektedir. Bunu srasyla szck karma (1. % 36) ve orijinal metinden szckler karp, yerine baka szckler eklenmesi (3. % 24), noktalamann korunmamas (6. % 16) ve tutarsz cmleler (V. % 6) izlemektedir. Tutarl ve tutarlya yakn eviri cmlelerinin toplam oran ise %83dir. O. akmaknn incelenen toplam 150 cmlesindeki saysal deerlendirmeye gre, hatalarn en yksek orann tutarsz cmleler tekil etmektedir (V. % 72). Bunu srasyla szck ekleme ve karma (1/2. % 42), ama metne eklenen yeni cmleler (I. % 32), noktalamann korunmamas (6. % 30), orijinal cmleden szckler karp yerine baka szckler koyma (3. % 22), tek bir cmlenin, ama dilde birden fazla cmle biiminde verilmesi (VIII. % 18), evrilmeyen cmleler (VI. % 16) ve cmle dizgesinde deiiklik (4. % 8) izlemektedir. Tutarl ve tutarlya yakn eviri cmlelerinin toplam oran ise %20dir.

evirmenlerden V. Gnyol, A. Gelen ve O. akmaknn, ama metin evirilerini ekleme, karma , cmleleri blerek evirme gibi yollara bavurarak yaptklarn , ayn zamanda slup ve dil konusunda yer yer serbest davrandklarn, bu nedenle de

291

kaynak metin ile ama metinler arasnda rtmezliklerin olduunu syleyebiliriz. Bunlara karn E. T. Gneyin yapt eviride, tutarl ve tutarlya yakn cmlelerinin toplam orannn %83 olduu, baz sapmalar dnda, Kafkann slubunu yanstabildiini ve kaynak metinde kullanlan dilin zelliklerine, cmle yaplarna bal kald, Kafkann ska kulland balalarn evrilmesine de nem verdii gzlemlenmitir. Tezde deerlendirmeye altmz ama dil metinlerinin her eye ramen harcanan bir emekle ortaya kan metinler olduunu ve lkemizde eviri alannda her birinin ayr bir yeri olduunu vurgulamak gerekir. Sonu olarak tekrar edilmesi gereken nokta, bu karlatrmal incelemede ama, evirmenlerin yapt hatalar ortaya karmak deildi. Saptamaya altmz bir edebi eserin, Almancadan Trkeye evrildikten sonra, zgnln ne lde koruyabildiini renmek, daha nitelikli evirilerin yaplmasna bir katk salamaktr.

292

KAYNAKA

Aksoy, N. Berrin

Gemiten Gnmze Yazn evirisi, mge Kitapevi, Ankara 2002.

Akta, Tahsin,

eviri lemine Genel Bir Bak, Orsen Matbaaclk, Ankara 1996.

Algn, Rezzan

Almancada Aziz Nesin, Ankara niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Yaymlanm Doktora Tezi, 1982.

Aydn, Kamil

Karlatrmal Edebiyat Gnmz Postmodern Balamda Alglan, Biray Yay., stanbul 1999.

Ayta, Grsel

Edebiyat Yazlar I., Gndoan Yaynlar, Ankara 1990.

Ayta, Grsel

Genel Edebiyat Bilimi, Say Yay., stanbul 2003.

Ayta, Grsel

Karlatrmal Edebiyat Bilimi, Say Yay., stanbul 2003.

Brinker, Brinker

Linguistische Textanalyse, 1985

Brod, Max

Kafkada nan ve Umutsuzluk. ev. Kamuran ipal. Cem Yaynevi. st. 1994.

Canetti, Elias

br Dava, Kafkann Feliceye Mektuplar zerine, Cev. Kamuran ipal. Cem Yaynevi, st. 1994.

Cemal, Ahmet

Dnm, Can Yay., stanbul 1999.

Cemal, Ahmet

Yaamdan evirdiklerim, st. yi eyler Yaynclk, 1996.

akmakc, Osman

Dnm, Babil Yay., stanbul 2005.

Deleuze, Gilles

Kafka, Minr Bir Edebiyat in, ev. Ukan Hamit-Ik Ergden, Yap Kredi yaynlar, st. 2001.

Dereli, Hamit

Tercme Sanat, Milli Eitim Basmevi, Ankara, 1961.

Dnm,

ev. Glcay Teniker, Altkrkbe Yayn, st. 2003

Eldemir, Aysu

Sassureden Sonra Yapsal Dilbiliminde Szdizimi Konusundaki Tutumlar, Yntemler ve Dnml retimsel Dibilgisinde Chomsy, Dilbilim ve Dilbilgisi Konumalar I., Trk Dil Kurumu Yaynlar, Ankara 1980.

Eruz, F.Skine

eviribilim, Multilingual Yabanc Dil Yaynlar, stanbul 2003.

Ethemolu, Armaan Yaznsal eviride Sanatsal Edeerlilik Sorunu, ada eviri Kuramlar ve Uygulamalar Seminerinde Sunulan Bildiriler (12-13 Nisan 1990), Ankara: Hacettepe niversitesi Y.D.Y.O. Mtercim-Tercmanlk Blm. 1991.

Fischer, Ernst

Franz Kafka, (ev. Ahmet Cemal) B/F/S Yay., stanbul 1985

Fischer, Ernst

Sanatn Gereklilii. ev. Cevat apan, st., e Yaynlar, 1980.

Garaudy, Roger

Picasso, Saint-John Perese, Kafka, ev. Mehmet H. Doan, Payel Yaynevi. st. 1991.

Garaudy, Roger

Kafka, (ev. Mehmet Sert), Yenihayat Ktphanesi Corpus-2, stanbul 2003.

Gelen Arif

Deiim, Sosyal Yay., stanbul 2003.

Gktrk, Akit

eviri: Dillerin Dili, YKY, st. 1994.

Guatarri, Flix

Kredi Yay., stanbul 2001.

Gm, Hseyin

slup ve Tercme, Seluk niv. Fen.Ed. Fak. Dergisi. Say:4, Konya 1987.

Gney, Tevfik Evrim Dnm, Bordo-Siyah Klasik Yay., stanbul 2004.

Gnyol, Vedat

Deiim, Yeni Ufuklar Yay., stanbul 1955.

Gnyol, Vedat

Deiim, Yaba Yay., Ankara 1991.

Gnyol, Vedat

Giderayak Yaarken I., st., ada Yaynlar, 1989.

Hauer, Elisabeth

Bir Baka Bahar, ev. Rezan Kzltan, T.C. Kltr Bakanl Yaynlar, Ankara 1999.

Hesse, Hermann

Kafka zerine, (ev. Yksel Filiz), Yazko eviri Kafka zel Says, Cem Yaynevi. st. 1984

nce, zdemir

Yaznsal Sylem zerine, stanbul: Can yaynlar, 1993.

Kafka, Franz

Yaptlar zerine Kendi Syledikleri, ev. Fatih zgven, st., Cem yaynevi, 1994.

Kafka, Franz

Yaptlar zerine Kendi Syledikleri, ev. Fatih zgven, Yazko eviri Kafka zel Says, st. Cem Yaynevi 1984.

Kafka, Franz

Dnm, ev. Ahmet Cemal, Can Yaynlar, st. 1999.

Kafka, Franz

Dava, ev. Ahmet Cemal, Can Yaynlar, st. 2004.

Karst, Roman

Kafka ve Gogel-Gereklii Olan mgeler ve mgeleri Olan Gerek, ev. Turgay Kurultay. Yazko eviri zel Says, st. Cem Yaynevi, 1984.

Kzltan, Rezan

Tarihte eviri, Ankara niversitesi Basimevi, Ankara 2002.

Kzltan, Rezan

Tarihte eviri, Ankara niversitesi D.T.C.F Fakltesi Dergisi, Cilt: 41-Say:1-2. s.61.

Kindlers Literatur Lexikon, Herst. Wolfgang von Siedel, Mnchen: Deutscher Taschenbuch Verlag, 1986.

Kloepfer, Rolf

Die Theorie der Literarischen bersetzung, Wilhelm Fink Verlag, Mnchen.

Koller, Werner

Einfhrung in die bersetzungswissenschaft, Quelle&Meyer, Heidelberg-Wiesbaden 1992.

Koller, Werner

Grundprobleme der bersetzungstheorie, unter besonderer Bercksichtigung schwedisch-deutscher bersetzungsflle, Bern: Mnchen 1972.

Onaran, Bertan lk Tamer yk evirisi zerine-Sylei, Metis eviri Dergisi, Yaz 1990.

zbek, Ylmaz

Die Quellen Der bersetzungstheorien, Erzurum 1988.

zdemir, Emin

Trk ve Dnya Edebiyat, Ankara: Kltr Bakanl Sanat ve Edebiyat Yayn, 1994.

zmen, idem

Deiim, Tima Yay., stanbul 2004.

Popovi, Anton

Yazm evirisi Terimleri Szl, Haz. Suat KarantayYurdanur Salman, Metis Yaynlar, st.1987.

Reiss, Katharina

Betik Tipi ve eviri, ev. Ahmet Cemal, Balam, 1979.

Reiss, Katharina

Metis eviri, (ev. Gzide Refih), Aratrma Dergisi 3, Met 050-D6, stanbul 1988, s. 72-82.

Reiss, Katharina

Mglichkeiten und Grenzen der bersetzungskritik, Kategorien und Kriterien fr eine Sachgerechte Beurteilung von bersetzungen. 3. Auflage,Mnchen-Hueber, 1986.

Reverdy, Pierre

mge, ev. Halil Gkhan, Littera Edebiyat Yazlar, Ankara,

Kar Yaynlar. 1990.

Rfat, Mehmet

eviri ve eviri Kuram stne Sylemler, Dzlem Yaynlar, st. 1995.

Rfat, Mehmet

eviri (Bilim) Nedir? / Bakasnn Bak, Dnya Yay., stanbul 2004.

Rfat, Mehmet

eviri Sekisi eviriyi Dnenler, Dnya Yay., stanbul 2003.

Steuerwald, Karl

Almanca Trke Szlk, Otto Harrowitz Verlag, abc Kitapevi, stanbul 1996.

Steuerwald, Karl

Trke Almanca Szlk, Otto Harrowitz Verlag, abc Kitapevi, stanbul 1998.

Stolze, Redegundis bersetzungsmethode, Gnther Narr Verlag, Tbingen 1994

ipal, Kamuran

Deiim, Cem Yay., stanbul 2003.

Teniker,Glcay

Dnm, Altkrkbe Yay., stanbul 2003.

Trk, Tuncay

Dnm, Oda Yay., stanbul 2004.

Trke Szlk, TDK Yaynlar, Ankara 1988.

Uygur, Nermi

nsan Asndan Edebiyat, Remzi Kitapevi Yaynlar, stanbul 1985

Vardar, Berke

Aklamal Dilbilim Terimleri Szl, ABC Kitapevi, st. 1988.

Ycel, Ouz

Yabanc Dil Eitiminde evirinin Yeri ve nemi, Yelken Basm, Yelken Basm, Ankara 2004.