GAYBIN DL

TCL-EVLY ve BURHNL ESFY ABDLKDR GEYLN (K.S.)

MENKBELER HKMETL SZLER KADR TARKATI ve EVRADI TAVSYE ETT NAMAZ ve DUALAR

E-eyh Muhammed ehby-s Sd

Tercme SEYYD HSEYN FEVZ PAA

-1-

DEVRN LH
Cem oldu klar prm AbdI-Kdirin Yolunda sdklar prm Abd'I- Kdirin Elim verdim eline kurban oldum diline Canm feda yoluna prm Abd'I Kdirin Sana derim ey kii kar dilden tevi Oda yanmaz dervii prm Abd'l Kdirin Arsym balym bahesinin glym Bann blblym prm Abd'l-Kdir'in Hakk katnda uludur iki cihan doludur Erefzde kulundur prm Abd'l-Kdirin

Erefzde Rm
Not: Bu ilh Kadr Derghlarnda Devrn ad verilen Toplu Zikre balamadan evvel mridlerin ayakta okuduklar lhdir. (Mtercim)

Bu kymetli eser; Seyyid Hseyin Fevz paa ile bu kitaba ve bunun nevnden olan eserlerin tmne emei geen, insanlar gerek SLM DN konusunda uyarmaya alan bu kutsal vazifeye kendini adayan riflere ithf olunmutur. KTSAN . GKNAR

-2-

Blm: 1

YAYINEVNN NSZ VE ESERN TANITIMI

Elinizde bulunan bu eserin asl Farsa'dr. E-eyh Muhammed Sadk-l Kdir'y- ehb'y-s Sadi Hz.leri tarafndan Farsa'dan Arapa'ya; Menkibi Tc-l Evliya ve Burhan-l Esfiya, El-Kutbr Rabbani Vel Gavss Samedn Es-Seyyid Abdl-kdr-l Geyln (k.s.) ismi konularak tercme edilmitir. Arapa'ya tercme edilerek baslan eserin isminin bulunduu risalenin altnda, u aklama bulunmaktadr ki, cidden irfan ehlince bu satrlar ok derin lednn mnalar (lh srlar) aklamaktadr: Hvel kitb-l msemm btefrih-l Hatr tercme-t eyh Abdulkdr El kadiri bni Muhiddin-l Erbili. Yukarda ki beytte nl mtercim bu gibi eserlerin gnllere ferahlk verdiine iaret buyurmaktadr ki, cidden yledir. Tasavvufa it btn eserler, gnlleri ferahlandrr. Zten bu sebepledir ki, eyh-l Ekber Muhyiddn ibn'l Arab (r.a.) yle buyurmulardr: yle zaman gelecektir ki, hasbel icb ve zaman zahir olamayan m'minler, bu gibi tasavvuf! eserleri okuyarak, ALLAH'n sevdiklerinden olabileceklerdir. Eserin basld yer hakknda, ise eser'in aslnda u bilgiler verilmektedir: bu eser s Matbaasnda, Haleb kapsnda, Msr'da baslmtr. te elinizde bulunan bu kymetli eser de bu Arapa olan eserin Arapa'dan da Trke'ye Seyyid Hseyin Fevzi Bey tarafndan tercme edilmesi ile hazrlanmtr. Eser'in ilk basmnda sadeletirmesini A. Kadri ve B.Ulunar yapmlardr. Yaynevimiz naizane olarak sahasnda ok kymetli olan bu eseri, yeniden tertib ettirerek ayrca eser'in iersine KADR EVRADINI ve Gavs'l-zm'm mridlerine tavsiyeleri olan hikmetli szlerini EY OUL!'u ayr blm halinde alarak siz kymetli okurlarmza sunmaktan Cenab- Hakk'a sonsuz kran duymaktadr... Zira; una kesinlikle inanmaktayz ki ilmi lednn (HAK LM) ve tasavvuf erbabnn hallerini anlatan kitaplar yaynlamak ve bu kitaplardan faydalanabilmek her eyde olduu gibi TAKDR- LH'dir. Ve una da kesinlikle inanmaktayz ki bu ilme hizmet etmek ok kymetli olan bir ltf ilhdir... Bizler de bu ilme ummanda bir damla kadar hizmet edebiliyorsak bizlere ne mutlu... una da eminiz ki; Hereyin dorusu ancak CENAB-I HAKK (c.C.) bilir!..

-3-

Cmlemizi yanlla dmekten muhafaza buyursun ve bizlere hakkyla hizmet etmeyi bu yolun nasipkrlarn-dan da olmay YAYIN EVM ZE'de bu sahann kymetli eserlerini yaynlamay nasib eylesin AMN!.. Bu vesileyle, bir noktaya daha iaret etmemizin lzumu burada hasl oldu ki bu; essnda hak olan evliya hazeratnn kerametlerinin aklanmas, yce vellerce makbul olmayp, onu bz yksek mutasavvflar, Ric-l hayz (erkeklerin hayz grmesi) gibi nitelemektedirler... Lkin bazlar tarafndan Evliya hazeratnn kerametlerini aklamak sakncal grlsede, bu yolun talihlilerinin bu menkbelerden aldklar birok ders vardr ki elinizde bulunan bu kymetli eserde ki bulunan menkbelerin iersinde de Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln Hazretlerinin kymetli, hikmetli szleri ve tasavvuf ilminde bulunan birok konular meseleleri aklayan metinler bulunmaktadr. Bu arada yeri gelmiken, Maarifetnme mellifi brahim Hakk Erzurum (k.s.)'nin buyurduklar, bir gerei de tekrarlamadan geemiyeceiz. yle ki: detullah O'dur ki, her ne kadar yce veller keramet gstermekten ekinrlerse de, lemlerin yce Rabbi, evliyasna yle ikram ve ihsanda bulunur ki, o ikramlar bazen evliy'y kerametini gizlemekten mahrum eder. Zira, KN (OL) emri kendilerine verilen vellerden, aa kan baz olaanst tecelliler, gzlerden saklanamaz olur. Nn ile Kaf srr tecelli eder... Aczimizin birkez daha derinliini idrk ederek her baarnn dostu yce Mevl'nn ltfuna gverek, eseri siz okurlarmzn faydalanmalanmalar iin yaynlam bulunuyoruz. Gayret bizden ltf ilh RABBMZDEN, KTSAN YAYINEV

-4-

Mnevi kintn snmez gneidir O Tasavvuf ocann kutsal teidir O

Gnllerde taht kuran mn hkmdardr Hak yolu erlerinin rehberidir yrdr

Gavsl-zm abdlkdr Geylni Hazretlerinin Bab eyh (eski adyla Reiss Sk) denilen semtte medresede trbe-i sadeti.

-5-

TAKDM
Geni slm dnyasnda Sultn'l-Evliy, Gavs'l-zm, Zamannn sahibi, Gavs- Smedn gibi isimlerle anlan byk vel ve lim Abdlkdr Geyln (k.s.) hicretin 470'inci ylnda (Mild:1077) senesinde Hazer Denizi'nin gneyinde Geyln eyaletinin Nif Ky'nde dnyaya terif etti. Rivayet olunur ki; Hz. Abdlkdr'in doumu erefine Cenb- Hak (c.c.) o gece dnyaya gelen 1100 erkek ocua velayet ihsan etmitir. Abdlkdr Geyln'nin menkb ve silsilesi, torunu Eb Salih Nasr tarafndan yazlm olup, ana ve baba cihetinden Peygamber (s.a.v.) soyuna baland, ana cihetinden Hz. Hseyin'e (r.a); baba cihetinden de Hz. Hasan (r.a.)'n torunu, hem seyyid hem de erif olduu ayrca nesebinin Hz. Ebbekir (r.a.), mer (r.a.) ve Osman (r.a.)'a ulat kesin olarak anlalmtr. Abdlkdr Geyln (k.s.)'un ana rahminde krettii ve doumundan sonra bir ok fevkaldelikler gsterdii bilinmektedir. ocukken doruluun timsli idi. Byd zaman da fazletin temsilcisi olarak yaad. Sahih rivayetlere gre; 18 yana kadar memleketinde kald ve ardndan tahsil iin Badat'a gnderildi. Badat'ta El-Tebriz'den sarf ve nahiv dersleri bunlarn yan sra da Badat'ta Hanbel ve aft Fkhn da tahsl ett. Hz. Abdlkdr'in 1095 ylndan 1127 yllar arasnda geen mr esnasnda tasavvuf yoluna suluk ettii ve tarikat erknn yerine getirerek muhtelif ile ve derslerden (nl hocalardan) gemitir. Zira; ok iyi bilmekteyiz ki byk insanlarn yetimesi de, byk gayret ve almay gerektirir. Bu bakmdan Abdlkdr Geyln'nin insan st kiiliine gl ve kudretli retmenler muhtab olabilirdi. Abdlkdr Geyln (k.s.)'un tarih kitablarna aksetmeyip huss mhiyet arz eden bu 28 yllk hayat hikyesi seyr-i sulkun ikmli (tevhid terbiyesi) ile geer. Bir ara mm- zam Eb Hanfe Hz.'nin trbedarln yapt ve yine bu yllar iinde evlendii bilinmektedir. Hz. Abdlkdr (k.s.) ok mehur bir vel olan Eb'l Hayr Muhammed bin Mslim el Dabbas'a talebe olduktan sonra tasavvuf yolunda byk bir gelime gsterdi ve ksa zamanda mmtaz bir vel ve varlk olduunu kabul ettirdi. El-Dabbas, Abdlkdr Geyln'nin hayatnda nemli bir yer igal etmitir. Manev srlar ondan tederrs etmi ve El-Debbas kendi yerini O'na terk etmitir. El Debbas, kendisine mlki olan Hz. Abdlkdr'e El-Bz'l Eheb (ALLAH'n ak doan) lkabn vermitir. Bu olay yle vuku bulmutur: Bilindii gibi, Hz. Abdlkdr'in annesi lde giderken, bir haydut gruhu tarafndan evrilir. Ve o srada bir ahin peydah olur. hin haydutlar kartr ve Abdullah'n kz Ftm'nn bandaki rty alr. Aradan yllar getikten sonra Hz. Abdlkdr Geyln, El Debbas'n huzurunda otururken, birdenbire ahin ortaya kar ve El Debas hemen Hz. Abdlkdr'e bakar. Bu bakn manev srlar tevd anlamna geldii ve bilhare Hz. Abdlkdr Geyln'nin annesi Ftm'ya Bu ba rtsn al! diyerek ahin tarafndan alnan rty hediye ettiini btn menkblar yazar. El Debbas'n nazrndan Abdlkdr'e intikal eden k huzmesi O'nun varlnda bir yanarda gibi indifa etmeye balad ve i aydnlk kinata k saar oldu. Byle bir kudret haznesi itima hayatta yerini almalyd. Nitekim soflik hrkasn E-eyh Kz El-Kuzat Eba Sait El-Mbarek Badad byk bir merasimle giydirerek

-6-

O'nun mstakbel yerini iaret etti. 1127 ylnda sf Yusuf El-Hemedn (*), Hz. Abdlkdr Geyln'ye cemate vaaz etmesi iin telkinde bulundular. Hz. Abdlkdr geni ve sonsuz bir ilim haznesi olmasna ramen irad grevini yklenemiyordu... nk bekledikleri bir iaret Hz. Peygamber (s.a.v.) katndan bir izinname vard. Yusuf Hemedn (k.s.)'un irad ve kz o kutsal msdenin yaklatn haber veriyordu. Nihayet gnlerden bir Cum'a, bykler by olacak Hz. Abdlkdr Geyln minbere doru yrmektedir. Birden Hz. Peygamber (s.a.v.), Ali bin Ebi Talib (k.v.) ve Ashabdan bzlar olduu halde O'nun nndedirler. Hz. Abdlkdr, ALLAH (c.c.)'n sevgili Peygamberini (s.a.v.) grnce sonsuz bir mutluluk iine gmlr. O hli, ne biz tasvir edebiliriz, ne de onlar bu srr aklar. Buluma ve grme alenen cereyan eder. Birok gz Cenb- Reslllah'n (s.a.v. )Abdlkdr Geyln (k.s)'un azna yedi kere flediini ve Konu ey Abdlkdr! dediini, Hz. Abdlkdr'in skt ettiini, bunun zerine Hz Al (k.v.) ve dier halifenin er defa flediini grr. Hz. Peygamber (s.a.v.) tekrar Konu ey Abdlkdr! hitabnda bulunur. Bu defa Hz. Abdlkdr konumaya balar ve ilk sz: GEM BIRAKIP, HLE DNELM !.. olur. O'nun sesinde artk insanln mmtaz ilmi ve tesiri vardr. O andan itibaren Hz. Abdlkdr, insanln en yce hatbi, edibi, en kutsal retenidir. nk Hz. Abdlkdr, o andan itbren Resuller Resulnn izni ile krsde vaaz etmekte ve ondan sadr olan her kelm Allah (c.c.)'n kanunlarna ait bir izhnme, bir tefsir hviyetini almaktadr. Bu sebeble, Hz. Abdtkdr'in cemati o gnden sonra gittike artar... ylesine artar ki; ne yer alyor du bu kalabal... Ne de almasna imkn vard. O ycelerden ycelere geiyor, cematda o ycelik iinde sonsuza alan bir baka dnyay seyre dalyor, o seyrnda herkes cu hur iinde sarho oluyordu. Ksa bir zaman sonra, Hz, Abdlkdr gelen dinleyicilerine yer bulmak, yer aramak zorunda kald, Badat'n dna kadar taan bir cemate her an saysz klar katlyordu.,. Onun iindir ki; Badat'n Halka kaps yannda mescid yapld ve oraya geildi. Artk bu yeni mescidde vaaz veriliyordu. Amma ak her gnl yakmt. Mslman, Hristiyan, Musev demeden hepsi O'na ktlar. O yerler de dar gelince artk vaazlar mescidin dna meydanlara tat... Garip ve mutlu eyler oluyordu vaaz srasnda Hz. Abdlkdr yava sesle konutuu hlde herkes duyuyordu. O'nun meclisinde uzak yakn yoktu, her k o sesi iinde duyuyor, O'nun sesi zaman ve mesafeyi aarak gnllere akyordu. Meydann bir tarafna sitane (tekke) de yapld. Fakat o dahi ihtiyaca cevap veremiyordu. Hz. Abdlkdr'in hutbeleri insanlk iin yeni bir hdise idi. Ve 1134 ylnda devrin en byk limi ve ayn zamanda Badat kads bulunan Eba Sid'l Mbrek'in dergh da Hz. Abdlkdr'in idaresine tevdi edilmi bulunuyordu. Hazreti Sultan cum'a sabah ve perembe akamlar kendi medresesinde, pazar
*

Yusuf El-Hemedn: Kutb'l-aktab olan bu kutsal zt drt tarkattan icazetlidir (Hilafeti var)

-7-

akam ise derghda (tekkede) ders ve nasihatlarna devam ettiler. Hazreti Abdlkdr Geyln keramet ve ilmi ile de devrini am mstesna bir varlkt. Canlara rahmet sunan, gnller aydnlatan ve nice karanlk insan aydnla kavuturan emsalsiz retmen olmutur. Hz. Abdlkdr, ilim ve irfan gnei idi. Herkes O'na kouyor, herkes O'ndan himmet bekliyordu. O hepsine cevap vermesini bildi. Hereye muktedir olduunu insanla kabul ettirdi. Fakirleri doyurdu, chilleri lim kld. Kapal gzleri at, gnllere rahmeti soktu. O'ndan kim ne istedi ise hi bir teredte mhl kalmadan istediinin tamamn ald. limler O'nun rahlesinde ilimlerine ilim kattlar. klar O'nun huzurunda Hakk'a vuslat etti. Veller O'nun nazarnda Ceml ne'esini taddlar. O, devrinin ve sonraki zamanlarn aranan byk insan olarak kald. limlerin O'nun huzurunda en kark mes'elelere zm bulduklar biliniyor. yle ki; Fkh bilginleri O'na ne sorarlarsa hemen annda cevap alyorlard. O, canl bir kitabd. Kitablar O'nun baklarndan feyiz alanlarn kalemi ile yazld. Veller O'nun bakndan beslenerek bydler. Ve O, bylece gavslar sultn (Mahbb-u Sbhn) oldu. te, Hz. Peygamber (s.a.v.)'in emriyle, kendi dilinden: Kul y Abdlkdr kademeyye hzihi al ragbeti klli veliyyullah! Mnada en byk olan madde de elbette ki; en kudretli olacakt. Bu sebeple itimi grevlerini de tamamen yerine getirmi idi. Hz. Abdlkdr Geyln'nin 49 ocuu oldu. Bunlardan 11 tanesi babalarnn yolundan yryerek manev makamlara eritiler. Bunlardan sa, Msr'da babasnn manev srlarn tedris eden bir mrid oldu. Dier oullar Abdullah, Abdlve-hab, Abdrrezzak, Yahya, Muhammed, Abdurrahman, Abdl-Cebbar isimli ocuklar da Badat'ta babalarnn ilim rahlesinde klara ders ve telkinlerine devam ettiler. Dier ocuklar brahim ve Vst muhtelif eyletlerde, Ms am'da, Abdlzz ise Sincar'da gnllere era oldular. Hz. Abdlkdr Geyln, Badat'ta o kadar ok byk bir tesir ve nfuz sahibi idi ki; Melk ve veziler de ona mrid olmulardr. Lkin bu ahslar, Hz. Abdlkdr Geyln ve evltlannn Badat'taki tibar ve hkimiyetlerinden endieye dtler. Melk basit ve kk dnya hesaplaryla Geyln'lerin saltanatna gz koyduklar vesvese ve evhamna kapld. Bu sebeple bir ara Geyln ailesini Badat'tan srd. Srgn ok ac ve ar neticeler vermekte gecikmedi... nk Allah katnda sevilenlere uzatlan her el krlmaya mahkmdur... Elbette; Men ezli veliyyen ve ekad azenth bharb Velme eziyet ve (buz) edene phesiz ben iln- harb etmiimdir. Hdis-i kudssinin srr tecell edecek ve kahr- ilhye zerine celbeden, saltanat makamnda bulunan ahsn da eli krlacak ve tahtndan uzaklatrlacaktr. Nitekim de srr- kader bu yolda zuhur etmitir. Doudan ve Kuzeyden Badat'a doru gelen korkun bir cinayet kasrgas Badat' da yerle bir etti. Bu kasrga Moollar idi. Moollar, Badat'ta korkun katlimlar yaptlar ve sonra da bu m'mr beldeyi bir harabe hline getirerek terkedip gittiler. O vakit Melik anlad ki; Geyln'ler, saltanat ve dnya tutkunu deildir. Onlar

-8-

manev melekler ve Badat'n koruyucu kudretleridir. Bu mbarek belde de Resl-u Zin'n ve onun sevdiklerinin sye-i sadfnda muhafaza ve himaye edilegelmitir ki; onun iin u kt'ay buraya bu babtaki ledn srrna iaret olarak almadan geemedik: Nedendir l kenarnda eref bulduu Badat'n Cenb- Gavs- Azmin makam olduundandr Saye endz hmve olduu bata Kadirinin glzr nian olduundandr. Bu tevbe ve nedametten sonra, srlen Geyln ailesi, src Melk'in alay ve yalvarlar arasnda Badat'a avdet buyurdular. Elinizdeki eser imdiye kadar hi yaynlanmam menkbelerle birlikte Gavs- Smedn'nin btn'menkbelerini havi olmakla byk bir zellie sahiptir. Bu iirden de anlalaca vehile, kaleme alnan Menkb-i Tc'l-Evliy'nn zellii, bu menkibelerde iki cihan serveri (s.a.v.) efendimizin Leylei isrda (Mi'r gecesinde) lemlerin yce Rabbi ile mlakatnda Hakk (c.c.) Hazretlerinin kendilerine: Senin Abdlkdr ismi ile msemma (adlandrlm) olun nerede? O'nu getirmedin mi? lh suline muhatap oluudur. Bu ilh hakkat bizzat Gavs'l-zm tarafndan aynen ve defaatLe nakil buyurulmu-tur. Nitekim, Hz.Gavs bu ilh iltifat nedeniyle, gerek lemlerin yce Rabbi'ne gerekse habb-i ekremine, sonsuz kran arz ettiini de ayrca beyan buyurmaktadr. Bu eseri dilimizin dnd idrkimizin vsati nispetinde izaha altk. Hizmet bizden hidayet O'ndandr. Bu alde dncelerle hemhal olan gnl dostlarna dreynde (ebed hayatta) saadetler diler, sayg ve muhabbetlerimi sunarm. HSEYN FEVZ

GAVSL'ZM
Her menkb bir velnin snn izhar eder Ol mennibie gnlde kalmaya gam ve keder Bu menkb hepsinin al- b hemtsdr nk mirc- resul ersrmn bir yddr. Ol gece HAK sordu zira n hbibi ekreme Nerde Gavs'l-zm'n gelmedi senle niye? Ceddi paksn ol veller ahna hakkelyakiyn Bundan anla Gavs'l-zm nicedir ey in Bir nefestir olmamtr Hak teldan cda Bu menkb oldurur ki, anlatr bu srlar iny vahdete mektm olan esrarlar

-9-

Hangi devletl veldir ki, Resul Kibriya Oldu mnda peder ana Muhammed Mustafa Ey hakikat talibi bu menkb bakadr Onda mrc Resul anlatr n ol kadir Kadiriler Gavs'l-zm'la bulurlar devleti Gavs'l-zm'da nmyan iki cihan izzeti Rh-u pakndan dile gel her dilek makbul olur D cihan sultndr kim ona has kul olur (KTB'L GAVS) E-eyh Seyid Hseyin Fevzi Paa O 'nu ancak "O" grr. O'nu ancak "O" idrk eder. O'nu ancak "O" bilir. Kendi ztn, kendi zt ile grr ve bilir. O'nu kendinden gayr kimse gremez. Bir kimse idrk edemez. Ztn bilmek ancak esm ve tecellyat iledir. Hner, Allah'... ALLAH ile bilebilmektir. Gavs'l-zm Abdlkdr Gayln (k.s.)

-10-

Blm: 2

GR

Rahman ve Rahm olan Allah- Zl Cellin adyla Y Rabbi! Sana yzbinlerce hamd olsun ki, sana kavuan kurbet ehlini, beeriyet ukurundan vahdet zirvesine ykseltirsin... Kullarn arasnda ykselmi ve byk insanlara, kutsal feyizlerini ihsan buyurursun... Sana kavuan ehlullh efendilerimizin zikr-i cemillerini bellarn her trlsnden kurtulma vesilesi yapp, onlarn e-faatlaryla nice m'minleri, rahmetine kavuturursun... Evliyullhn nesilden nesile, dilden dile geen menkbele-riyle bu gk kubbeyi nurlandrrsn... Btn yer ve gk tabakalar, o yce ALLAH dostlarnn kerametleri ve fevkaldelikleriyle sslenir. hretleri gne gibi ufuklar klandrr... Ol mna gnelerinin aydnl ile, l kalbler can bulur... Bu suretle de ulu evliyalarn, kelmlarnda ki, helvet ve esrar dile getiren u beyitin gizlilikleri ortaya kar. Enbiynn asuman, Hak gibidir szleri Evliyann szleri tezyin dr etme gurur Yce Hak Peygamberlerinin szleri sumn (Feza, Gkkubbe) gibi ise de, evliyullahn kelmlar da, o gkkubbeyi ssleyen yldzlar gibidir demektir. Ya Rabbi! Sana kurbet (yaknlK) esrar ile yaknlaan ku-larnn meclislerinde bulunanlar, eytann azdrmalarndan korunmu ve gizlenmi olur. Ya lh! Sen bizlert, onlarn meclislerinde bulunmak, erefine nail eyle... Yce Mevl'ya bu hamd senadan sonra lemlerin sultn, Levlke tahtnn tek sahibi sultn. Sen olmasaydn bu lemleri yaratmazdm!.. lh hitabnn, mazhr Resl-i Kibriya (s.a.v.) Efendimiz hazretlerine ve l eshbna sonsuz salt- selm tekrarlamakla zevk duyarz. Bundan sonra kitab, Farsa'dan, Arapa'ya eviren sekin yazar iin, ilh

-11-

rahmetin esirgenmemesini niyaz eyleriz. Sonra Abdlkdr Bin Muhiddin-i Erbil (k.s.)'nin (Erbili Muhiddn'in manev evldnn) menkbelerine geiyoruz. Bu menkbelerdir ki, okuyanlarn, kederlerini sevince, mutlulua dntrr. Okurlarmzn bilgisine sunduumuz, Abdlkdr Geyln (k.s.) yle yce, bir veldir ki; devrinin ve asrlarn Gavs'l-zm' ve heykeli samednsi'dir. Yce Mevl'nn varlnda, kendi varlklarn eritmi olduklarndan, yce isimlerine Ferdrrahman ALLAH ile bir olan) denilmek suretiyle, Hak (c.c.) Hazretleri tarafndan taltif buyurulmutur. Pk ve yce ceddinin Resl-i Kibriya (s.a.v.) olduu, btn irfan ehlinin bilmahide ma'lmudur. Bylelikle, silsile-i erifelerinin Efendimiz; Hz. Muhammed Mustafa (s.a.v.)'e kadar vard kafi bilinir. E-eyh Es-Seyyid Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln (k.s.)'nin bu itibarla lkb ve knyeleri yle ifde buyurulur: unu iyi biliniz ki; bu knyenin anlmas dhi btn ehlullha feyiz sebebidir. Demek istiyoruz ki; Abdlkdr Geyln Hz.'nin anlmas pek ok Allah dostlarna feyiz kayna olmutur. Gavs'l-zm ve heykel nran (nran ant) ve samedni (ALLAH'a mensup) Abdlkdr Geyln (k.s.) iki cihan serveri Muhammed Mustafa (s.a.v.) Efendimizin manev oullar hem Hz. Hasan, hem de Hz. Hseyin'e soyca ballklar dolaysyla da lkablar Abdlkdr-l Hasan ve Hseyn diye zetlenebilir. Bu yce ve mmtaz mellif bu konuda yle buyurmaktadr: Gavs'l-zmin efaatini istirham etmekle, yce Rab-bimizin ltuflarn bizden esirgemiyeceini Cenb- Hak'dan niyaz ederiz... Yce mtercimin bu niyazna, eserimizde yer verdikten sonra, hi phesiz ki, kendileri iki ynl ariflerden olduunu hemen anlamaktayz... Onun bu szlerine tabi olarak ilveye gerek yoktur. unu iyi bilmek gerekir ki; Abdlkdr Geyln Hz.'le gibi bir Gavs'l-zm anlatabilmek, anlayabilmek iin, nce onun gizlilik ve lednniyatna vkf olmak gerekir. Bir kdir olan yce mellif, elbette lednniyat ile hem de sonsuz bir akla yce Gavs'a baldr. E-eyh Muhammeds Sadk, bu vesileyle unlar da szlerine eklemektedir: O piri azmin yce varlna snarak, bu konudaki maruzatmz burada bitirip, yce Mevl 'dan aff- mafiret dilei ile duamz kabul buyurmasn niyaz ederiz. Tek arzumuz Gavs'l-zm'n ruhniyetinin yardmcmz olmasdr.... Biz daha byk bir tevazu ile okurlarmzn ayak kaymalarmz ve hatalarmz af buyurmalar niyaz ve istirhamndayz. En byk snamz ise, HAK (c.c.) Hazretleri'nin Gaffar (rtc) ve Settar (Saklayc) sfatlardr... Esimi mterife merhamet mrvvettir Karini af ola gelmi hatas insnn Yukarda ki beyt'in mnas:

-12-

Crmn itiraf edene merhamet, mrvvet gereidir. Dima insann hatas affede gelinmitir. Tevfik Allah Zlcellin'dir. Malmdur ki; kaleme aldmz Menkibi Tc'l-Evliy ve Burhan'l-Esfiya adl eserin zellii bu menkbelerde; MR'A ESRARININ TECELL ETMESDR. Resl-i Kibriya (s.a.v.) mir'a- eriflerin de lemlerin yce Rabbi'nin u hitab ve beyanlarna muhab olmutur. Yce Mevl yle hitab etmitir: Y Habibim! Mnevi olun olan Abdlkdr Geylnyi neden beraberinde getirmedin? te hi bir menkbede ve menkibe ait eserlerde bulunmayan Mir' lednniyat ait eserlerde bulunmayan Mir' ledn-niyat bu esrarda gizlidir ve bu menkibin paha biilmez deeri de buradadr. Tercme ettiimiz ve akladmz Menkib'l-Evliy bir ok byk kk menkbeden meydana gelmitir. Bu menkbelerin en nemli ksmlar; Resl-i Kibriya ile Gavs'l-zm'n mafahas (karlkl konumas) ve eyh'lEkber (r.a.) ile olan ruhan grmesidir. Biz, bu eseri sraya koyarken, ilk nce Gavs'l-azm'n iki cihan serveri ile karlkl konumasna yer verip, kalemimizi menkbelerin nemine gre sraya koymu bulunuyoruz. Haddimiz olmayarak, unu arz edelim ki: Basp yaynfayacamz eser, bir taraftan Muhamed-l Sdk (k.s.) tarafndan Farsa'dan, Arapa'ya tercme edilen menkibin, tercme ve izah olduu gibi, imdiye kadar hi bir menkipde rastlanmam, Gavs'l-zm'n kerametlerini de tercme ettiimiz eseri genileterek, takdim ediyoruz. Biz sylemesek de, elbette dikkatli gzlemciler, bu hakikati kadir bilip, deerlendirmekten geri kalmayacaklardr.

* * *

Dny telndan kurtul ki hirete eresin hiret telndan kurtul ki, o zaman BANA vsl olasn Gavsl-zm Abdlkdr Geyln (k.s.)

-13-

ABDLKDR GEYLN HAZRETLERNN HAYATLARI VE NESEB ERF

Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln Hz.'lerinin ana ve baba cihetinden drt halifeye de ulat iki cihan serveri Resul Kibriya (s.a.v.)'e mntehi olduunu kesinlikle tespit eden sra rastlamak pek kolay deildir. Buna ramen bizlere dell tekl eden; yce Gavs'n silsile-i erifesini tesbit eyleyen ve nesep itibariyle Gavs'l-zm'a yaknl aikr olan torunlarndan Eb Salih Nasr tarafndan kaleme alnm olan bu eserin mtelas Gavs'l-zm (k.s.)'n hem Seyyid ve hem de erif olduunu kesinlikle ortaya koymaktadr. imdi srasyla bu neseb sizlere vermeye alacaz

BABA CHETNDEN NESEB;

Hazreti Ali (r.a.)'n olu Hasan olu Hasan el-Msenna olu Abdullah Mahd olu Ms ei-Cun olu Abdullah olu Ms olu Dvud olu Muhamed olu Yahya Zhid olu Abdullah olu Salih Musa Zengidost olu Seyyid Abdlkdr Geyln'dir.

ANA CHETNDEN NESEB:

Temiz validesi Ali bin Eb Tlib'in olu mam Hseyin olu mm Zeynel Abidin olu Muhammed Bakr olu mm Cafer Sadk olu mam Seyyid Eb Aladdin Muhammed el-Cevad olu mam Kemalddin s olu mam Eb At Abdullah olu mam Seyyid mahmut olu mam Eb Cemlddin Seyyid Muhamed olu Seyyid Abdullah es-Semi kz m'l-Hayr, Emet'l-Cebbr Ftme'dir. Hz. eyh Abdlkdr'in nesebi Hz. Ebbekr (r.a.)'le birlemektedir. yle ki: eyh Abdlkdr'in babasnn annesi olan mm Seleme Hz. Eb Bekr olu mam Abdurrahman olu mam Abdullah olu mam Talh olu mam Muhammed'in kzdr. Ayrca; eyh Abdlkdr Hazretlerinin nesebi Hz. Osman' (r.a.)ya da ulamaktadr. yle ki: Hz. Abdlkdr'in dedesi (yedinci) olan Abdullah el-Mahd ile lkablandrmas Mahd'n her eyden arnma dellet etti-indendir. Abdullah el-Mahd Hazretleri de anne ve baba cihetinden klelikten uzaktr. Bu sebeple kendisine bu lkab verilmitir. Babas Hz. Ali (r.a.) olu Hz. Hasan'n olu Hasan'l-Msenn'dr. Babasnn vefatndan sonra Hz. Osman'n olu mer olu Muzaffer olu Abdullah annesi ile izdiva etmitir. eyh Abdlkdr Geyln Hz.'lerinin nesebi Hz. mer' (r.anhm)e de ulamaktadr. yle ki: Ad geen Abdullah'n temiz vlisedinin ad Hafsa'dr ki, Hz. mer'in olu Abdullah'n kzdr. Btn bunlar aka gstermektedir ki; Abdlkdr Geyln Hz.'lerinin nesebi hem Hz. Eb Bekr'e hem Hz. Osman'a, hem Hz. mer'e, hem de Hz. Hasan'a ve Hz. Hseyin'e (Radiyallah Anhma) ulamaktadr. ALLAH (c.c.) hepsinden raz olsun! Bizleri efaatlerine nal eylesin!.. AMN

***
-14-

HZ. GAVS (K.S)IN DNYYA TERF ETMELER

Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln (k.s.) Hazretlerinin dn-ya'y teriflerinde, ortaya kan olaanst hller, saymakla bitmeyecek kadar ok olmakla beraber, Menkib-i Tc'l-Evliy'da, ksaca be tanesine temas edilmitir. Birinci olaanst hl udur: Mbarek babalar Es-seyyid Eb Slh Mus-i Zengi-dost hazretlerine, iki cihan serveri Muhammed Mustafa (s.a.v.) cismn hle gelerek, yannda eshb- kiram bulunduu hlde, kendisine u hitabda bulunmulardr: Dnya'ya gelmek zere bulunan olun, hem benim, hem de lemlerin yce Yaratcs Allah Z'l-Cell'in mahbbudur. O, lemde devrinin kutb'l-aktb' olub, cmle evliyullah hazert ve nfsu safiye erbab ona bal olacak ve itaat edecektir. Bu yce szn hakikat mertebesinde anlam udur: Her asrda bulunan Kutb'l-ird ve Gavs'lar da O'ndan mna leminin iaretlerini alacaklardr. Ancak bu vesile ile u srra tekrar iaret edelim ki; Gavs'l-zm'da asrnda manev grevi dhi toplanmtr. Yni zamannn hem Kut-b'l-aktb', hem Gavs', hem de Kutb'l-ird idi. kinci olaanst tecell udur: Resl-i Kibriya'dan baka dier btn yce peygamberler de grnerek ayn mjdeyi pek muhterem pederlerine tekrarlamlardr. Bu konu zerinde ikinci menkbede srarla durulmutur. nc olaanst tecell udur: Btn yce Hak elileri Gavs'l-zm'n pederlerine mjdelemilerdir ki; korunma ve saklanmalar, hayr ve erri ayrd eden kitab olan Kur'n- Kerm'de aklanm btn veller, olunun emri altnda olacaklardr. O, yle bir veldir ki, bin senede bir gelen mcedditlerden (yenileyici) olacaktr. Drdnc olaanst hl; Gavs Hz.lerinin babasna mjdelenmitir ki; senin olun tm ilerinde eriat- Ahmediye'ye ve snnet-i seniye'ye uygun hareket edecektir. Beinci olaanst hl: Daha ocukluk anlarnda, Ramazan gnlerinde, tan vaktinden gnein batna kadar, orulu olurdu. Bu ksa menkbeye iaretten sonra, unu da ilve edelim ki: Baz hkkat ehlzat'lar demilerdir ki; Dervilik derecesini ap Hakk'a erenlerin derecesine varan evliylar'n doular, ana ve babalarnn doularndan da ncedir... Kmil doarm ehli Hak Domazdan evvel nesi. Yukardaki beyit, bu srr aklad gibi. Mevlev tarikat'nn pir sansi (ikinci pir) eyh Galip Dede, bu srra yle iaret buyurmutur: Atan, nen senin vr ise mihr mhtr cna Ki bir bakta mihre bir bakta mha benzersin. Lugt anlam: Aslnda bu gibi zevata, ana ve baba aramak gerekirse, manev ycelikte mna

-15-

gneine, gzellikle ay'a orantl olmas gerekir. Mnas udur: Senin anan ve baban var ise ay ile gnetir. Zra bir bakta, gne'e bir bakta ay'a benzersin demektir.

***
Hz. GAVS L ZAM ABDLKDR GEYLN (K.S.)'IN KUTSAL SMLER
Menkib-i Tc'l-Evliy ve Burhan'l-Esfiya adl eserin eserin elli drdnc sayfasnda yle buyurulmaktadr: Cenb- Hak (c.c.) Hazretleri'nin doksan dokuz esmasnn pek ou Kutb'l-aktb ile ilgilidir. Bunun zahir mnas: Gavs'l-zm'dan baka kutup yoktur demektir. Bu konudaki grlerimizi sonra belirtmek zere imdi Menkib-i Tc'l-Evliya ve Burhan'l-Esfiya'da Gavs'lzm'n Esmas diye arz edilen esmaya geelim: Seyyit, Meyyit, Kerm, Azm, erf, Zarif, mam, He-mam, Slik, Nsik, Mmin, Mufin, Mnim, Muksim, Tayyib, Tabib, Mutayyib, Cevt Mnkt, Kim, Sim, bit, Zahit, Scit, Vcit, Tak, Nak, Kmil, Lzil, Zek, Sk, Ceml, Cell, Mz, Mnas, Sait, Reit, Sh, Vaki, Vf, Parisa, Nakib, Necp, Hz, H, Shib, Skib, Vris, Haris, Vsii, Bri, Faik, Lik, Rsih, mih, Vel, Thir, Zahir, Muti, Mn, Lebib, Habib, ahit, Rit, Zait, Kit, Basr, Muhzib, Delil, Sdk, Hzik, Sultan, Burhan, Hsn, Hseyni, lim, Hakm, Mun, Mbeyyin, Misbah, Miftah, kir, Zkir, Melz, Mez, Salih, Nsih, Flik, Vazh. Dikkat buyurulursa bu menkbede gsterilen esmann bir ksm esma-i ilhiyye'ye it olan esma'l-hsn'ya dhildir. Mesel Sebbuh ve Kudds esmalarnn tecellytndan bulunan erf, Tayyib, Mkrim gibi esmi ilhiyye Hak (c.c.)'nn Sebuh ve Kudds esm-i ilhiyyesi'nin mazharlarnn esma ve tecellytndandr. Bu mazharlarda tecell eden bata Melike-i Kiram ha-zertnn, balangta dem (a.s.) gibi HAK (c.c.)'nn Kahhar (yok eden), Mntekim (c alan) gibi esm-i ilhyyesi'nin mazharna secdede tereddt gsterip, onun Halfetullh (ilh halfe) olu keyfiyetine itirazlar da bu srdandr. yle anlalmaktadr ki, Menkib-i Tc'l-Evliy'da anlan isim kutbiyyet esmas olarak gsterilmekte denmek istenmektedir ki, Gavs' hazretlerin de yce HAK (c.c.) esm''l-hsn's tecelli etmitir... Bu ise u srdandr ki, arif ve mutasavvf bir ir bu hikmeti dile getirerek yle buyurmutur: Bir muammadr bu lem fehmden ariflere sm-i zam srrdr n ol muammadan garaz Hemen haddimiz oljnayarak menkbede u cmleyi aklamaya muhta grdmz de iaret etmeliyiz.

-16-

Yukarda iaret ettiimiz cmleden (Gavs'l-zm'dan baka kutub yoktur) mnas kmaktadr ki, gayenin bu olmad kesindir. Kasd eylenen o deildir. Olsa olsa denmek istenmektedir ki; Devrinin hem Gavs'l-zm', hem Kutb'l-rd, hem 0e Kutbu l-aktab Abdlkdr Geyln Hazretleridir, denilmek istenilmitir. nki her devrin ayr bir Kutb'I-aktb-, yni insan- kmili vardr.

TCL EVLYANIN HANIMLARI

Sofilerin eyhi, eyh ihabddin Es-Shreverd (Avarifl Maarif) kitabnn yirmi birinci blmnde der ki: eyh Abdlkdr'e baz salih kiiler sormular: Niye evlendiniz? demiler. yle cevap vermiler: Reslullah (s.a.v.) bana Evlen! deyinceye kadar evlenmedim. Yine O'ndan nakl edilmitir: Evlenmek istiyordum, fakat bir trl vaktimi israf ederim dncesiyle evlenmee cesaret edemiyordum... Vaktaki zaman geldi, Allah bana drt hanm gnderdi ve bunlarla evlendim. Hepsi gnl holuu ile bana itaat edip, her ynden hizmetimi grrlerdi... bnn-Neccr tarihinde yle yazyor: Abdlkdr'in olu Abdrrezzak'dan dinledim. Dedi ki: Babamn krk dokuz ocuu oldu. Bunlardan yirmi yedisi erkek, geri kalan da kz idi... El-Cubi, eyh Abdlkdr'den nakl ediyor: Benim bir ocuum olunca derhal onun kalbimden karr: O, benim iin imdiden lmtr... derdim... O insanlarla dini sohbet ederken, kzlarndan ve erkek ocuklarndan len olurdu da, yerinden kalkmaz, sohbetini kesmezdi. Krsye kp halka vaaz ederdi... Nihayet len ocuunu ykayp kefenledikten sonra camiye getirirlerdi, krsden inip namazn kldrrd...

TCL EVLYANIN OCUKLARI

EYH ABDLVEHHAB:
Onun ocuklarndan birisi de olu Abdlvehab'dr. Babasnn yannda tahsil grm ve ondan ilim dinlemitir. Ayrca Ebl-Kalib bin El-Benn ve dier limlerden de ders almtr. lim tahsil etmek zere Acem beldelerine gitmitir. Uzun zaman babasnn medresesinde ona vekleten ders okutmutur. Yirmi yanda iken 543 ylnda fetva vermee balamtr. Ulemadan birok kimse ondan icazet almtr. erif Hseyni El-Badad, Ahmed bin Abdlvs bin Emir-gah ve dierleri ondan tahsil grenlerdendi. eyhin oullar arasnda ondan daha kymetli, daha grgl ve akll kimse yoktu.

-17-

Fazilet sahibi, ho sohbetli bir zat idi. htilafl meseleleri hl etmekte emsalsizdi... Vaaz ederken son derece fasih konuurdu. Nutuk irad ederken azndan deta bal damlard. Zerfet ve gz alc akalar ile n yapmt, yiit idi. Son derece ahsiyet sahibi ve cmert idi. mam En-Nsr li dnillh onu, ikyetlerin zmlenmesi iin grevlendirmiti. nsanlarn ihtiya ve ikyetleri O'na sunulurdu ve bunlar en gzel bir biimde hallederdi... Ez-Zeheb der ki: O, vaaz vermi, hads rivayet etmi, fikren anlaamad kiilerle de mnazara etmi ve onlar ikna etmitir. Edebiyata vukufu vard. Kalbleri cezb edecek gte idi. Syledii szlerle insanlar deta bylerdi... Ondan, Eddenis, bni Halil ve bir topluluk rivayet etmitir... bni Receb tabakatnda der ki: bnl-Hseyin ibn Er-Ra'vab, Eb Galip bin El-Benn O'nun hakknda bana yle anlatmtr: O, nefsan arzulardan tamamen tecrid edilmi bir fakih, zahid ve vaiz idi. Nereye giderse, hangi mecliste hazr bulunursa mutlaka hsn- kabl grrlerdi... Nsr, O'nu gelen ikyetleri halletmek iin grevlendirmitir. Badat'taki zarif ve kibar ahslardan bir tanesi de O idi. Babasnn evld arasnda ondan daha fakih, ondan daha anlayl yoktu... Bir dier lim de onun hakknda yle sitayile bahs etmitir: Fetvada kalemi esizdi. Muhammed bin Yakub bin Ebid-dnyaya icazeti o vermitir. 522 ylnn aban aymda Badat'a domu, 593 ylnn evval aynn yirmi beinci gecesinde orada vefat etmitir. Hilbedeki kabristana defn edilmitir. eyh s ondan ve Ebil-Hasen bin Srma'dan ders almtr. Ders okutmu, hads rivayet etmi, vaaz vermi ve eitli din grevlerde bulunmutur. O'nun birok te'lifleri de vardr. Cevahirl Esrar Ve Letfi'l Envar Fi lmissfiyye adl eseri bu teliflerin banda yer alr... Msr'a gelmi ve orada hads rivayet etmi, ilmin eitli tenlerini okutmutur. Birok limler ondan icazet almlardr. Ondan icazet alan limlerden u isimleri sralayabiliriz: Ebu Turab Rabia bin el-Hasan el-Hadrem, Misir bin Ya'mer el Msr, Hamid bin Ahmed el-Ertac, byk fakih ve muhaddis Muhammed bin Muhammed, Emevlerden Abdl-Halik bin Salih el-Kure, el-Msr v.s.

-18-

bnn-Neccr, tarihinde yle anlatr: O, babasnn vefatndan sonra Badat' terk etmi, am'a gitmi ve orada Ali bin Mend bin el-Muferec el-Hill'den 562 ylnda ders almtr. Babasndan hads rivayet etmi, bilhare Msr'a gidip vefat edinceye kadar orada kalmtr. Minberler stnde halka nasihat eder, babas hakknda geni bilgiler verirdi. Herkesden hsn- kabul grrd. Ahmed bin Meysere bin Ahmed el-Halll el-Hanbel O'ndan bir ok hads rivayet etmi, eitli tenleri nakl etmitir... El-Munzir'ye gre; O, Msr'a gelmi, hadis rivayet etmi vaaz ve nasihatlarda bulunmu ve nihayet orada hayata gzlerini yummutur... bnn-Neccr diyor ki: eyh Abdlkdr el-Gln'nin olu eyh sa'nn kabir tanda, onun Msr'da 573 ylnn Ramazan aynn on ikisinde vefat ettiine dair bir yaz okudum: Szn yeri gelmiken o'nun srl beyitlerinden rnek koyalm kitabmza istedik yle ki: Sevgililer diyarna selmm gtr ve onlara de ki; Garib itiyak iinde kvranmaktadr. Eer halimi sorarlarsa deyin ki; Firkat ateleri iinde yanp kavrulmaktadr. Onlara yaklatracak bir arkada da mevcut deildir. Dnne de bir yol yoktur! Her lkede znt ile babaa kalan bir garibdir... lkelerde garibin yri var mdr ki?.. Sizi grmezsem btn yl lisn orucu tutarm; Sizi grdm gn artk oru (skt) bana hell olmaz. Dikkat edin!.. Kalbim size olan itiyakmdan atlayacak gibi oluyor, Onu teskin etmek iin ne yazk... Ki bir gem bulamyorum...

*
EYH EBU BEKR ABDLAZZ:
Bu da eyh Abdlkdr'in oullarndandr. O da babasndan ders alm ve ondan eitli bilgiler elde etmitir. Ayrca bni Mansr Abdurrahman bin Muhammed ElGazzz'dan da ders almtr. Baka hocalar da olmutur. Hads rivayet etmi, vaaz vermi, eitli ilim dallarnda ders okutmutur. O'ndan birok kimseler icazet almtr... Askaln'da gazada bulunduktan, Kuds-i erfi ziyaret ettikten sonra 580 yllar srasnda Cible gitmi ve orasn vatan edinmitir. Nesli hl orada iskn etmektedir.

-19-

Efendi ve gayet mtevz bir ztt. 532 ylnn evval aynda domu, 602'nin Rebi'levvel aynn on sekizinde Cibl'de hayata gzlerini yummutur.

*
EYH ABDL-CEBBR:
eyh Abdl-Cebbr; babasndan, Eb Mansr ve Kaz-zaz'dan fkh okumu ve onlardan hads dinlemitir... O, gayet gzel yaz yazard. Tasavvuf erbab ile arkadalk yapar ve kalb ehli olan kiilerden ayrlmazd. Fakirlerin iine girer, dertlerini dinlerdi. leride bahsi geecek olan Abdurrezzak da ondan ders aimtr. Gayet gzel ve herkesi hayrette brakan yazlar yazard. Abdurrezzak'dan yirmi sekiz sene nce 575 ylnn Zilhicce aynn dokuzunda henz gen iken vefat etmi, Badat'taki medresenin dou giri kapsnn sana defn edilmitir. Zamannda Badat'ta ortaya kan bir canavar byk kerameti sonucu yok etmitir. Canavarn ba trbenin gneyinde asldr.

*
EYH'L KUDVE EL-HAFIZ ABDRREZZAK
eyh Abdlkdr'in oullarndan olan bu zt da babasndan ilim tahsil etmi, fkh renmitir. Ebil Hasan bin Drma'dan da ders almtr. Hads okutmu, ilmin eitli dallarn retmi, fetva vermi, fikren anlaamad kiilerle mnakaa ve mnazarada bulunmutur. Birok limlere icazet vermitir. shak bin Ahmed zin Ganim, Ali bin Ali Hatb ondan icazet alan limlerdendir. El-Hafz bnn-Neccr tarihinde onu yle anlatyor: Babas onu daha kkken okutmu ve u limlerden de ders grmtr: EbilHasan Muhammed bin Es-Sai, Kad Ebil-Fadl Muhammed bin Nasr el-Hafz, Eb Bekr Muhammed bin ez-Zaun, Ebul Muzaffer Muhammed el-Ham, ebil-Muaf ahmed bin Ali bin es-Semin, Ebil feth Muhammed bin el-Bater. bnil-Batar, Eb Abdullah bin Talha'mn nezdinde ok ilim tahsil etmitir. Kendi el yazs ile, hem kendi iin, hem de insanlar iin pek ok faideli eyler yazmtr. Yazs pek gzeldi. Salam hafz, son derece gvenilir bir kimse, ok doru ve hadsi ok iyi kavrayabilen, mam Ahmed bin Hanbel'in mezhebinde fkh sahibi bir zt idi. Takva ve vera sahibi, Cumalar hari evine ibadet iin kapanan, rivayeti seven, talebeleri seven, fevkalde cmert, ahsiyet sahibi bir m'min idi. Ahlk gzel, izzeti nefis sahibi, fakr- zarurete kar gayet mtehammil, selefin yolundan giden ok iffetli bir limdi... El-Hafz ez-Zehebi yazd slm Tarihi kitabnda der ki:

-20-

 Ebu Bekir Abdurrezzak nce Gylnl, sonra Badatl, Hanbel mezhebine mensup bir zt olmutur. Kendisi Muhaddis, Hafz, Sika, Zhid bir ahst. Babasndan tahsil etmi, kendi kendisini yetitirmi idi. Badat'n dousunda olan Hilbe ehrine nispetle kendisine Hleb denilmitir. (ER'RAVD) kitabnn mellifi der ki: Ebu ame yle demitir: O, Zhid, bid, Sika, aza kanaat eden bir zt idi... Ondan u limler rivayet etmilerdir: Ed-Denis, bnn-Neccr, Ed-Dy, EnNecb, Abdlltif, Et-Tak el-Beldan. eyh emseddin Abdurrahman, Kemal Abdurrahim, Ahmet bin E-eyban, Hadice bin E-ihab, smail el-Askaln, gibi limlere de icazet vermitir. El-Hfz bni Receb, tabakatnda der ki: Mezheb bilgisi vard; lkin hads bilgisi, fkh bilgisinden daha fazla idi. bni Nukta'ya gre O; Hafz, Sika, Emniyetli bir kimse olup hakknda Ed-Desin ve dierleri medihde bulunmutur. O, Allah'dan haya ederek tam otuz sene ban se-ma'ya kaldrmamtr. 528 ylnn Zilkade aynn on sekizinci akam domu; 630 ylnn evval aynn altnc gnne tesadf eden cumartesi gn Badat'ta vefat ettmitir. Trbe-i saadeti Halep'te olup byk ziyaretghdr. bnn-Neccr diyor ki: Vefat ettii gn takip eden gn, sala okundu. Her taraftan halk gelip topland. Cenazesi ehrin dna karld. Orada bir musallann zerine konup binlerce kii namazn kld. Sonra omuzlarda Errassafe camiine tand, orada da namaz klnd. Sonra Halifeler trbesinin kapsna getirildi, orada da namaz klnd. Sonra Dicle'den geirilip Bab- Harime getirildi, orada tekrar namaz klnd. Sonra Ahmed denilen kabristana getirildi, orada da namaz klndktan sonra orackta defn edildi. Kalabalk bir gnd o gn...

*
E-EYH BRAHM:
eyh brahim de babasndan ilim tahsil etti ayrca Said bin el-Benn ve dierlerinden de ders ald. Vasfa gidip yerleti ve orada 592 tarihinde vefat etti...

*
E-EYH MUHAMMED:
eyh Abdlkdr'in oullarndan olan eyh Muhammed de babasndan okuyup feyz ald. Ayn br kardeleri gibi o da eyh el-Benn'dan ders ald. 600 ylnn Zilkade aynn yirmisinde vefat etti ve ayn gn El-Hibe kabristannda defn edildi.

-21-

E-EYH ABDULLAH:
O da babasndan ve bnil-Benn'dan ilim tahsil etmitir. 508'de doup, 598 ylnn Safer aynn sekizinde Badat'ta vefat etmitir. Bazlarna gre seksen yedide vefat etmitir. O'nun kardelerinin en yals olduu da sylenir. O da babasndan ilim tahsil etmitir. Ayrca Abdl-Bak olu Muhammed'den de ilim tahsil etmitir. Msr'a gelmi ve halk O'ndan ok istifade etmitir. O, efendimiz eyh Abdlkdr'in en kk oludur. Babasnn vefatndan on bir yl nce, 550'de domutur. Msr'da bir ocuu olmu, ona Abdlkdr adn koymutur. Onunla bilhare Badat'a gelmi ve 600 ylnn aban aynda orada vefat etmitir. Cenazesi iin sala okunmu, bir ok halk toplanm, aa-beysi Abdlvehab'n yannda, Hilbe'deki trbesine yakn bir yerde defn edilmitir. Annesi Habeli bir kadnd... eyh Abdlvehab anlatyor: Babam ok ar hasta idi. Biz yannda alamaya baladk. Bize: Alamayn. Benim sulbmde Yahya denilen biri var, o douncaya kadar lmem, korkmayn! dedi. Biz bunu her halde hastalnn iddetinden sylyor ve ne dediini bilmiyor diye yorumladk. Sonra iyileti. Bir Habeli cariye ile evlendi. Olu dnyaya geldi ve ona Yahya adn verdi. (Bylece babamzn kerameti bir kere daha zahir olmu oldu...) O, O'nun en son ocuu idi. Uzun bir mddet daha yaadktan sonra vefat etti.

*
E-EYH MUSA:
Bu da babas ve bnl-Benn'dan tahsil grd. am'da hocalk yapt, orasn vatan edindi. Epeyce orada yaad ve halk ondan ok faydaland. Bilhare Msr'a gitti ise de orada fazla kalmadan tekrar am'a (Suriye'ye) dnd... 539'un Rebil-Evvel aynda dnyaya geldi, 816 ylnn Ce-madiyelhirin balanglarnda am'da Akbe mahallesinde vefat etti. Sefh Kasyon denilen yerde defn edildi. eyh Ab-dlkdr'in oullarndan en son vefat eden O'dur. E-eyh mer bin el-Hcib, Muceminde der ki: O, Hanbel, mezhebindendi. Hads de limdi, zhd ve takva sahibi idi. Bu eyhimiz Suriye'ye gelmi oraya yerlemitir. Orada vefat etmitir. eyhimiz zarif ve mazbut bir zatt. Yaland, hastaland ve vefat etti. Namaz ElMcahidiye medresesinde klnp, Kasyon danda defn edildi. ALLAH'n rahmeti cmlesinin ve onlarn yollarndan gidenlerin zerlerine olsun!.. AMN!..

-22-

Y Gavsi evvel cisim ve nefsinden k Ondan sonra da klp ve rhlardan huruc etmi olasn Bundan sonra da hkm ve emirden syrlabilsin ki BANA vsl olasn. Gavsl-zm Abdlkdr Geyln (k.s.)

AHMED-L FARUK ERHND (K.S.)UN GAVSL-ZM ABDLKDR GEYLN (K.S.)'IN YCE MERTEBES HAKKINDAK BEYANLARI
mm- Rabbani mektbatmda u srra temas ederek buyurmulardr ki; Hakk Tel (c.c.) Hazretleri'ne vsl olan ikidir. Birincisi; Enbiy-i izam hazertdr. (Bu bir bakma Muh-yiddn ibn'l Arab (k.s.)'un buyurduklar gibi peygamberlik knununun sahipleridir). Bu yol peygamberlerin sonuncusu Efendimiz Hazreti Muhammed (s.a.v.) gelmesi ile son bulmutur. Zra ondan sonra Neb gelmeyecektir. kincisi; tark-i velayet yolu ile Hak (c.c.)'ye vsl olanlardr. Aktab (Kutb'l-aktab), Ebdal (bir velayet derecesi), Evtad (bir velayet derecesi) btn veller bu ikinci ksma dahildir. Bunlarn cmlesi velyet-i muhammediye'den feyz almlardr. Demek oluyor ki, her iin olduu gibi velayetin de balangc yine Muhammed (s.a.v.)'dir. Btn veller onun nuru velayetinden nurlarn alrlar. Miras onun mirasdr. Makamn asl sahibi Resl-i Kibriya olduuna gre, bu mbarek frka Hazreti Ali (k.v.)'den, Hazreti Fatma ve Hazreti Hasan ve Hseyin yoluyla sultan'l-evliy ve Burhan'l-esfiy, yer ve gklerin Gavs Abdlkdr Geyln (k.s.)'ye intikal eder. Bu grdmz gne her zaman batar, fakat mna semsnda her zaman parlayan Gavs'n gnei hi bir zaman batmaz. Devran odur kim devrini devr-i felek bilmez ola nsan odur kim srrn ins-o melek bilmez ola Merkeb izinde su grp deryay grdm sanma sen Derya odur kim ka'rn asla semek bilmez ola Adem odur kim nn ola hem m hem zem'an ola Hayvandan ol adaldrr nn u nemek bilmez ola

-23-

Kmil odur kim ac susuz ok ok emek ekmi ola Naks olandr bunda kim hergiz emek bilmez ola Her bir nebi her bir veli zilletle erdi menzile. Msri'ye ssn l az ALLAH demek bilmez ola. NYAZI MISRI

BLM: 3

EY OUL!.. Y EYYHELVELED!..
Bu blmde "Ya Eyyhelvelet Ey Oul!.. diye yaynlanan Gavs'l-zm'n evltlarna ve bu yolun tliblilerine tavsiyelerini ieren kk risalenin, zahir mnasn aarak iyznn anlam ve izah verilmitir. Eserin aslnda bu blmde bulunan metinler eserin deiik yerlerinde bulunmasna ramen biz eserin yeniden tasnifini yaparken okuyucularmzn konudan uzaklamamalar iin bu ayr ayr olan Gavs'l-zm'n tavsiyelerini bir araya toplamay uygun grdk... Umarz ki bu ekilde okuyucularmz eserden daha iyi faidelenirler. Hizmet bizden tevfk Cenab- Hakk'tan. Her eyin dorusunu bilen HAK'tr. Sahh olan rivayetlere gre; Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln Hz.lerinin oullar eyh Abdrrezzak, eyh Abdlvahab ve eyh Abdurrahman kendilerinden ird olmalarna yararl olan tavsiyelerini (zellikle vaazlarn da) sylediklerini yle anlatmlardr: Gavs'l-zm yle buyurmutur:

GAVS L ZAM N SOHBETLERNE BALARKEN SYLED KIYMETL SZLER EY OUL!..

Efendimiz eyh Abdlvahab'la eyh Abdurrahman (Evltlar) yle bir aklamada bulunmulardr: Babamz vaaz meclislerinde konuurken, konumalarna yle balard: EL-HAMDLLLHH RABBL-LEMN... Biraz skt ettikten sonra yine; EL-HAMDLLLH RABBL-LEMN... derlerdi. Sonra biraz skt ederlerdi. Sonra; Adede halkh ve zinete arihi ve rde nefsih ve midde kelimatih ve

-24-

mnteh ilmih ve cemu m ve haleka ve zeree ve berie. Mahlkatnn adedince, Arnn arlnca, Nefsinin honutluunca, diledii ve yaratt her eyin saysnca hamd, Allah'a mahsustur... der. Sonra: lem-l gaybi veehadeti errahmanirrahim Elmelikl kuddsl AzizlHakm... Ve ehed en l ilahe illllah vahdeh l erikeleh, lehlmlk velehulhamd yuhy ve yumt... Ve hve hayyun l yemt... Biyedihilhayr ve hve al klli ey'in kadr... Ve l nedde leh vel erikelehu vel vezire vel avne vel zahr... Et-vahidul-Ahad. El-Ferdssamed. Ellezi lem yelid velem yled velem yekn leh kfven ahad. O, (ALLAH) seminleecek bir cisim (ok deerlipahaha biilen), Gzel/eecek bir cevher, Noksanlaacak bir araz deildir... O'nun veziri, mlknde orta da YOK'turL Yaratm olduu eylere benzemekten tamamen mnezzeh ve mberrdr... O,nun hi benzeri de YOK'turL. Hakkiyle duyan, tam mnasiyle gren de O'dur. ehdet ederim ki, Muhammed, O'nun kulu ve Resuldr, Sevgilisi ve dostudur. Mahlkatn en iyisi ve hayrl-sdr... O'nu hidyet ve btn dinlere stn gelecek bir dinle gndermitir... Mrikler istemese de... ALLAH'IM!.. Tertemiz bir soydan gelen; ismi ismine, cismi cismine mahkn, yannda medfn olan O mfik halfe ve yce mm Eb Bekr es-Sddk'dan raz ol! Emeli kasr (Dnya sevgisi az), ameli kesfr (bdetleri ok), korku bilmeyen, iddet annda sarslmayan, verdii hkmler kitabn nassna muvafk olan, yce mm Eb Hafs mer bin El-Hattb'dan da raz ol! Cey'l-Usre'yi tehiz eden On'un onuncusu olan, mn (gsnde) smsk balayan, Kur'n' dabna riyet ederek okuyan, ehidlerin efdafi, mutlu kiilerin en ereflisi, Rahmann meleklerinin haya duyduu, iki nurun sahibi Osman bin Affan'dan da raz ol!.. Kahraman, Betl'un zevci, Resuln amcazadesi Allah'n klna, kapy ekip koparan (Hayber kapsn ekmi koparmtr) ordular dize getiren, din 'in imm, limi; eriatn hkimi, acyib kerametlerin izhr edicisi el-mm ebil-Hseyin eb Talib olu Ali'den de raz ol!.. ki ehid torun Hasan ve Hseyin'den de raz ol!.. ki erefli amca olan Hamza ve Abbas'dan da raz ol! Ensr ve muhciriynden de kyamete kadar onlarn yolundan gidecek olanlardan da raz ve honut ol!.. ALLAH'm mm (Halfeyi) de, milleti de slah et! yilik hususunda kalplerini telif eyle! Birbirlerine zararlar do-kunacaksa ltfunla onu da nle! ALLAH'm! yzlerimize, gizli ilerimize ancak sen vakfsn. Onu da dzelt! Gnahlarmz da senden iyi bilen yok, onlar da afv eyle! Ayplarmza senden daha iyi kim vakf olabilir?.. u halde ayplarmz da rt! Hacetlerimizi de biliyorsun, onlar da ihsan et Yarabb! Yasak ettiin yol ve ilerde bizleri slk ettirme! Rzn olmayan ilerden bizleri men eyle! Kendine itaat etmekle bizleri izzet ve eref sahibi yap! Msiyet

-25-

deryalarnda bizleri zell klma! Senden bakasndan ilgimizi kes! Bizleri, senden uzaklatracak eylerden de uzaklatr!.. Bize zikrini, krn ve ibdetlerinin gzelini ilham et!... Byle konutuktan sonra parma ile yzne doru iaret ederek yle derdi: L ilahe illallah m ellh kne vem lem yese' lem yekn... ALLAH birdir, O'ndan baka tanr yoktur. Diledii olur, dilemedii olmaz. L kuvvete ill billhil Aliyyilazim... (Kuvvet ancak yce ve byk olan Allah'la elde edilir...) ALLAH'm bizleri gaflette brakma! Bizi aniden alma! Ey Rabbimiz! ayet unutur veya hat edersek bizleri muhaze etme! Ey Rabbimiz! Takat getiremiyeceimiz eyi de bizlere tahmil eyleme! Bizi afv et! Gnahlarmz mafiret et! Bize ac! Sen bizim Mevimzsn! yleyse kfirler gruhuna kar bizlere yardm et!.. Meclisinden imn noksan veya tevbesini bozan biri kalkp gitmek istedii zaman ona hitaben derler ki: Ey Flan sana seslendik, cevab vermedin! Seni kt yoldan alkoyduk, bir trl vazgemedin. Seni hzlandrmak istedik, en ufak bir gayret gstermedin! Seni ne kadar tevbih ettiysek utanmak bilmedin! Ne kadar seni amak istedik, bir trl almadn. Belki yola gelirsin diye gnlerce, aylarca sana mhlet verdik, hi aylmadn! Yllarca sana tebirtta bulunduk. Hi aldrmadn. Biri-sana tebirtta bulunduka sen durmadan uzaklatm Ey Flan! Bundan sonra; yni bizlere bir daha ktlkler etmeyeceine dir sz verdikten sonra, bir daha dnersen (karmam...) avdet

te imdi biz, ALLAH'n emirlerine smsk sarlman iin seni uyarm bulunuyoruz... Ne biliyorsun, belki seninle alkamz fazla devam etmez!.. Ya seni red edersek, huzurumuzdan tard edersek ya da seni istemezsek, mazeretlerini kabul etmezsek, ya da seni adam yerine koymazsak, yahut belini krarsak, huzurumuzdan kovulduktan sonra seni bir daha kabul etmezsek hlin nice olur?.. Unuttun mu, bize korku iinde geldiini? Kapmza boyun eerek sndm? Bir de bizden yz evirip kamak istiyorsun ha!.. Bizi sevdiini iddia eden kimse nasl olur da btn varln bize veremiyor, hayret dorusu. Bize yaknlk bulan, yada nsyet arabmzdan/bir yudum ien kii, nasl olur da topluluumuzdan ayrlabilir, hayret dorusu!.. Ey Flan! Eer sznde znde sadk olsaydn, bize muvafk olurdun; bizleri gerekten sevseydin, bize muhalif olmazdn! Ahbabmzdan olsaydn, kapmzdan ayrlmazdn... Manev ikencelerimize raz olurdun! Htt onlardan

-26-

zevk alrdn... Ey Flan! Keke yaratlmasaydn! Maem ki yaratldn, yleyse neden ve niin yaratlm olduunu bilmen gerek... Ey uykuda olan kii! Uyan! Gzlerini a! nne bak! Bana azab askerleri m... Kerim ve ziyadesiyle balayann lutfu olmasayd sen phesiz o zb hak edecektin!... Ey Zail!.. Ey Yolcu!.. Ey GcL. Hazrlan, yolculuk hazrlklarm yap! Benden tek bir kelime duyman iin tam bin sene yolculuk yap! Ey kardeim! ALLAH akna hayatn uzun srmesine, maln ok ve insanlar arasndaki mevkiinin yksek olmasna sakn aldanma!. nk gece ile gndzn birbirini takip etmesinde ok acayip eyler, akllar durduracak hdiseler vardr... Senden nce dnya nicelerini yutmutur ve zehirle-mistir!.. imdi yine klnan ekmi sana hcum etmek zere!.. Pusu kurmu vurmak istiyor seni, dikkatli ol! Sen de kendine siper bul! nk o, son derece gaddar ve hilebazdr! Frsat buldu mu hi dinlemez, enseler seni! Senden nce nicelerini enselemitir o! Nicelerine nce mit vermi de, emrine muti, telkinlerine kulak verici, murad ve havasna uyucu klmtr!.. Kendine tam mnas ile zebn ettikten sonra anden enselemitir onu. Ona s-i kastler tertip edip fena halde perian etmitir. Ya yerine kan alatmtr... nk dirili gnne kadar onu, kabrinin derinliklerinde kprdatmazcasna haps etmitir!.. Salih amel hakknda yle demilerdir: Her kim Mevtasn sdk ve takva ile alrlarsa, sabah akam ondan bakasn aramaz... Ey Cemat! Sizin iin olmayana armayn!.. ALLAH'n birliini tanyn! O'na asla erik komayn!.. Kader oklarnn sizleri ldrmesinden korkun ve saknn! Her kimin telefi Allah iin olursa, Allah da onun mutlaka karnln verir... unu da iyice bilin ki sizleri avucunda dndren kaza ve kader ceryanndasnz! phe yok ki, nefis dzelmedike kalb dzelmez... Nefis yllarca kehf ehlinin kapsnda bekleyen kpek gibi olmadka ruh ykselmez... al da: Ey itmi'nna eren nefis sen Rabbinden Rabbin de senden raz olarak, Rabbine dn artk! (Fecr sresi, yet:27-28) hitabna mazhar ol!.. Bir de bu hitaba muhtab oldun mu artk korkma! Kalb huzura girmi Rabbin basklarna kbe olmutur... Rab ona grnp kef ihsan eder, madd ve sfli engeller gider; gerek

-27-

hviyeti verilir. Yce Makamdan u tatl sesi duyar: Ey kulum; gerek kulum, sen benimsin, ben de senin!.. Onunla sohbeti uzadka artk onun dostu oluverir. mahlkatma onun vekili olmu olur, srlarnn da emni olur. Yeryznde

Boulanlar kurtarmak iin onu denize; saptanlara hidayet etmek iin karaya gnderir. Bir lnn yanndan getii zaman (ALLAH'n izni ile) onu diriltir, bir siye rastlad zaman ona t verir, Allah'tan uzaklaan birini grdnde de onu yaklatrr... Bedbaht birini grdnde derhal onu mutlu eder... Velnin derecesi kutubdan (ebdl) sonra gelir, Nebinin derecesi Resuln derecesinden sonra gelir... Veller sabahlara kadar nbet tutan sultnn adamlar gibidir, uyumazlar gece onlarndr... Gndz de takarrup yolunu ararlar... EY OUL!.. Ryan sakn kardelerine anlatma!.. Fena hakknda eyh Abdlkdr yle der: EY OUL!.. Halkdan ALLAH'n hkm ile, hev ve hevesinden ALLAH'n emri ile, iradenden ALLAH'n fiili ile yok ol! te o zaman ALLAH'n ilmine bir kab olmaya yararsn. ALLAH'n mahlkatndan yok olmann almeti; ellerindeki nimet ve servetten midini kes-mendir... onlardan uzaklap,

Kendinden ve heva-hevesinden yok olmann almeti; menfaat talebinde ve zararlarn definde sebep aramay terk etmendir... Kmldadnda kendin iin kmldanma, dayandnda nefsin iin dayanma, savunduunda kendin iin savunma, nefsin iin nefes alma!.. Bunlarn hepsini ALLAH iin yap! te o zaman ALLAH'da senin koruyucun olur. EY OUL!.. radenden yok olmann almeti, kendi iradeni ALLAH'n iradesiyle bir tutmamandr. Kendini tam manasyla onun emrine salvermendir. EY OUL!.. Bana ne gelirse O'ndan geldiini bilip ikyet etmemelisin; azalarn sakin, gnln sakin, iin rahat olmalsn... nk kudret parma seni istedii gibi oynatr, evirir evirir... te o zaman ezel lisan seni arr. Mlkn Rabbi sana retir, kendi nururdan sana paha biilmez elbiseler giydirir, seni ll Hm derecesinde olanlarn yanna ykseltir. Bylelikle kendini ALLAH'n iradesinin dnda grmemi olursun. Kerametleri izhar etmee balarsn... Aslnda olanlar her ne kadar zahiren sen yapm olursan da onlar ALLAH'n emri, hkm ve iradesi ile olmaktadr...

-28-

te bu, yeniden bir canlantr. Dirilitir... Kendinde tayamyacan bir irade grrsen ite o zaman kavuma hasl olur, ite fena da budur. Artk; Sen YOK olursun, ALLAH her zamanki gibi baki olur. Mahlkat yaratmazdan evvel nasl baki ise yine ylece bakidir... Olan sana olur. Binaenaleyh sen, halktan lrsen sana (ALLAH rahmet eylesin!) derler... o zaman ALLAH sana can verir. yle ki can ki artk ondan sonra o can iin lmek yoktur... te o zaman; Bir daha muhta olmamasya zengin, Bir daha cahil olmamasya lim, Bir daha korkmamasya emin, Bir daha bedbaht olmamasya mutlu, Bir daha zelil olmamasya aziz olursun. Daim yaklarsn, uzaklamazsn!.. Daim sayg grr, horlanmazsn!.. Daim temiz kalr, kirlenmezsin!.. EYOUL!.. Daima ve her iinde Hakk Tei (c.c.)'ye teslim oi!.. O'nun emirlerine noksansz uy!.. Takvay hayatnda kendini iar edin!.. eriat snrna uymaa ve onu amamaa gayret sar-fet!.. Allah'n kitabn ve snnet-i sen iyeyi asla ihmal etme!.. Dima tarikat arkadalarnn kederlerini yklen, onlara yardmc ol!.. Elinde olduka nimetleri dat!.. eyhlere hrmet et!.. Dindalarnla iyi gein!.. Fakrn hakikatna uy!.. Senin gibi kul olan insanlara deil, hepsinin yaratcs olan yce Mevl'ya ihtiyacn belirt!.. Halk'tan deil, HAK'dan iste!.. Bil ki! Tasavvuf u sekiz meziyet ve erdemle tahakkuk eder: 1 - Cmert olmak, 2 - Kadere ve Allah'n takdirine raz olmak, 3 - Sabr kendine iar etmek, 4 - aret, 5 - Gurbet, 6 - Sof (kl elbise) giymek, (Gsterili elbise giyme..) 7 - Seyahat,

-29-

8 - Fakr. (*) unu iyi bilesin ki!.. Fakr, hi bir eyi olmayan kimse deildir. Gerek fakir, kendisine KNOL emri verilen ALLAH dostudur. Cmertlikte brahim (a.s.), Rzada shk (a.s.), Sabrda Eyyb (a.s.), ret'de Zekeriya (a.s.), Gurbet'de Yusuf (a.s.), Sevhat'de s (a.s.), Fakr'da iki cihan serveri Hazreti Muhammed Mustafa (s.a.v.) rnek al !.. Bu konuda aadaki msralarla kitabmz ssleyeceiz: Gam ekmede Yakup ol!.. Sabretmede Eyyp o L. Yusuf gibi mahbub ol!.. Ken'ana erem dersen. Ve yine Resl-i Kibriya (s.a.v.)'in kendine dstur edindii; ALLAH'n ahlakyla ahlklarmz !.. Hikmetlerine btn m'minlerin erimee can attklar bir dstur olmaldr... Fakirlere itibar et, zenginlere kar vakarn koru. Gavs'l-zm'n bu szlerinde u hadsi erfe iaret buyurul-maktadr: Kibir, aslnda ktdr. Fakat kibirli olana, kibir yerinde bir harekettir. Ey OUL!.. Doruluk ve klb temizliinden ayrlmamalsn. Eer bu ikisi olmazsa hi bir insan ALLAH'a yaklaamaz! Ey OULL Kalbinin tana, Musa (a. s.)'in ihls asasn vurursan phe yok ki ondan hikmet pnarlar fkrr. Arif de ihls kanadlar ile kevnin karanlklarndan Nr'l kuds aydnlna uar ve bu mutlu uutan sonra Mak'ad- Sdk bahesinin glgeliine tam bir emniyet ve selmet iinde iniini yapar... Ey OUL!.. Yakn nuru, kulun kalbinde parldar parldamaz o anda btn vellerin nuru orada belirir Melekt-i A'lda melekler onun ismini yad ederler, kyamette de huzura sadklarla beraber kar... Ey OUL!.. Nefislerinin ehvetlerinden kanmak kiinin kalbinde tevhd nurunu,
Fakr=Fakr: Tasavvuf stlah olarak manevi yokluu ifde eder. Mevhum ve nazari varl fn klan kimse fakre ermi olur. Kul'un kendi nefsinden ve kendisine nisbet edilen eylerden vazgemesi ve bu halde olan kimseye verilen isim. (Mtercim)
*

-30-

gnlnde arifler evkini husule getirir. Visalden baka hibir eyden lezzet almaz olur... Ey OUL!.. ALLAH yolunda ancak doruluk az ile yrnebilir. ALLAH'n huzuruna her trl gsterileri ve kalplar tahrip etmeden varlamaz. Dnya orucu tutmadka (Dnyadan kii kendini koparmadka) ahirette mahedearabyla oru alamaz! Ey OUL!.. ALLAH'a bir bak, msivay (Allah'n gayr btn varlklar ve dnyalar) terk etmee deer... Bir an bile onun cemalini grmen, ekvandan (varlklardan) syrlmana deer... Ey OUL!.. Nefis beer kirlerden arnnca ilhi emirlere imtisalde glk ekmez... Arifin akl parlamaa balaynca, srrna haliknn nurlar dalga dalga olur... Ey OUL!.. Veller Hazreti Sultan'm havas kiileridir. Arifler melikin meclisinin (vellerin tatt baldan mahrum olan) nadimlerdir. Ey OUL!.. Yiitlerin akl gzleri dnyaya bakmaz, onun geici ve aldatc cazibelerine aldanmaz... Sevgilinin; Dnya hayat aldatc metadan baka bir ey deildir (mran sresi, yet: 185) yeti cellenin srrna erer... Ey OUL!.. Dnya lezzetlerini kim sk sk tadarsa, eytan kalblere girer, ehvet pencerelerinden ge iner, dnyay taleb etmek iin kulu kandrr. Ne mutlu aklnn gaflet uykusundan uyanan, Mevtasna takarrub etmek gayesi ile haline safvet veren, en sratli hesab grene bir an evvel kavumak iin acele eden, hirete komak iin kollarn svayan ve nefsini sk sk hesaba eken kiilere!.. una hi phe yok ki, dnya geici bir urak... hiret ise, ebedi ve etin bir duraktr... Sonra u beyiti syledi: Biz sadk olunca aramzda perdeler kalkt. Doru sz olmasayd perdeler kalkmazd!.. Cenb- HAKK' tenzih ederken yle derlerdi: Rabbimiz Allah'tr. O'na kimse e olamaz. Her eyden lidir. Muteaiidir. Mahlkat kudreti ile yaratan, btn ileri hikmeti ile takdir eden, ilmi hereyi kuatan O'dur! Kelimesi noksansz tamam olmutur. Rahmeti her eye amil olmutur. O'ndan baka ilah yoktur! O'ndan yz evirenler yalan sylemitir... Kim ona bir e iddia edebilir, kim onun bir benzerini bulabilir? ALLAH' bu gibi eylerden ve hususlardan, mahlkat-nn adedince, nefsinin honutluunca, arnn arlnca, szlerinin adedince, ilminin mntehasnca,

-31-

dileyip yaratt varlklarn saysnca tenzih ederim. Gaibi bilen de, hazr bilen de O'dur! Melik, Kudds, Aziz, Hkim de O'dur! Birdir TEK'tir; kimseye, hi bir eye ihtiyac YOK'tur. Domad, dorulmad. Hi kimse O'nun dengi de olmamtr. Hi bir ey onun benzeri deildir. Hakkyle duyan, kemaliyle gren de O'dur! Benzeri YOK, ei YOK, yardmcs YOK, hamisi YOK, eriki ve naziri YOK, veziri YOK, miri YOKtur. Genileyecek byyecek bir cisim, gzel/eecek bir cevher, fenaya mahkm bir araz, paralara blnecek bir terkip, temsil edilecek let, ekillendirilecek telif deildir. Muhayyel bir mahiyet de deildir ki, tahdit edilebilsin... Tabiatlerden hi bir tabiat, tli'lerden hi bir tli' de deildir. Zahir olacak bir karanlk parldayacak bir nur da deildir. Dokunmadan eyay ilmiyle kuatr, dokunmakszn her eye muttalidir. Kahirdir, Hkimdir, Mabuttur, lmez bir diridir... Sonu olmayan Ezeldir, Hkim, dil, Kadir, Rahim, Gafur, Satr, Hlk, Ftr da ancak O'dur! Melekut ebed, ceberrutu sreklidir. Daima kimdir, asla uyumaz! Azizdir, kimse onu zell edemez! En gzel isimler, en yce sfatlar O'nundur! O bir me-sel-i A'l Ceddi Ebka'dr. O'nu vehimler tasavvur, akllar tefehhm edemez... Kyasla idrak, insanlarla temsil edilemez. Akllar O'nu ekillendiremez, zihinler onu tahdit edemez!.. Yaratm olduu, meydana getirmi bulunduu varlklara benzemekten tamamen mnezzeh ve mberradr! nsanlar soyan, herkesin kazand amele nazr olan da O'dur. Kendilerini tam manasyla sayp yaratt varlklar kyamette O'na ferd ferd geleceklerdir! Yedirir yedirilmez; rzklandrr, rzklandrlmaz; kurtarr kendisinin kurtarlmaa ihtiyac olmaz... O yaratklarn bir menfaat elde etmek veya bir zarar defetmek iin yaratmamtr. Veyahut onlar herhangi bir sebepten, ya da hadis olan bir dnceden dolay yaratmamtr... Bilkis varlklar hdisattan tamamen mcerred bir irade ile yaratmtr!.. Zlaril-Mecid O'dur. Dilediini tam mnasiyle yapan yine O'dur! Her eyi yaratmaa, zararlar izale etmee, varlklar evirip evirmee, ikyetleri bertaraf etmee, varlklar bir halden dier bir hale tahvil etmee gc yeten hi phe yok ki O'dur! Her gn O, bir icradadr. Takdir ettiini tayin ettii ana kadar sevk ve idare eder... Varlklar tedbir ve tedvir etmek hususunda hi bir yardmcs yoktur. O, vardr... Varl da kendindendir! Varlnn evveli olmad gibi hiri de yoktur! Gayb bilen O'dur. Muhdes (sonradan yaratlm) deildir. Sonsuz kudrete sahiptir. Kinat, ba ve sonu olmayan bir irade ile tedvir edere... radesinde noksanlk yoktur. Hafzdr unutmaz, Kayyumdur yanlmaz, Rakibtir gafil olmaz... Halimdir acele etmez... hmal etmez, istedii zaman ceza vermee kadirdir... Kullarnn kimine ksar, kimine saar, kiminden honut olur, kimine gzabe gelir. Onlara mafiret eder, merhamet eder. Mahlkatn var o yok ettiinden kadir

-32-

denmee hak kazanmtr. Onlar kusursuz ve en gzel bir nizam iinde yarattndan RAB demee lyk olmutur. Kullarnn ef'alini, onlardan arzulad eyin muktezasna gre icra ettiinden lim demee lyk olmutur. Hi kimse O'na benzeyemez. Temsil edilemez, ekil-lendirilemez; Ztn sfatna hi bir zat hi bir sfat benzemez!.. Bunun iin O'nun benzerinin benzeri bile yoktur ve Sem ve Basrdir. Her ey O'nunla vardr. Varl evvel ve ebeddir. Her canl O'nunla canldr. O'nun azameti karsnda zihinler durur; fikirler ilemez; aczini anlar, tenzih ve tevhidden baka bir imkn gremez. nsanlar ve btn varlklar O'nun birliini haykrmak iin ca gelir. Kibriyasnn karsnda en olgun akllara durgunluk gelir... O'nun ztnn khnn hi bir akl idrak edemez. Eha-diyetinin hakikatini idrakten gzler kamar, gremez... O'nda yle bir heybet var ki btn illetleri ldrr. yle bir infirad (teklik) var ki btn teaddd yok eder. O, yle bir varlktr ki, tarif ve tahdid edilemez! O celldir, keyfiyeti bertaraf eder; Kemldir, benzerlii iskat eder. O'nun btn varlklar ihata eden bir kudreti vardr... Ycelie sahiptir. Hi bir ycelik O'nunkine e olamaz. O'nun ilmi; gklerde, yerlerde, bunlarn aralarnda; yerin altnda, denizlerin dibinde ne varsa hepsini kuatr. Her kln kt, aacn bittii, her yapran dt yeri bilen de O'dur! Talarn kumlarn saysn; dalarn arlklarn, denizlerin llerini, kullarn amellerini, eserlerini; nefeslerinin saylarn bilen hi phe yok ki O'dur! O, mekndan mnezzehtir. lmi her yeri, her eyi kapsar. yle ise birfiinin tasdik edelim... Varlnn n, beksnn sonu olmadna ikrar getirelim... Ebediliinde ekillendirme misallendirmenin yeri yoktur... Mahlkata kendini; srf birliini kabul, var olduunu ispat etmek iin, sfatyla tantmtr. Varlna dil ile ikrar, kalb ile tasdik ederek i Im-i yaknla inanrz. Yoksa knhn (Zt'n) idrkte akl takat getiremez... Vehmin anlatt, fehmin aklamaa alt, akln ha-yallendirdii, zihnin tasavvur ettii her ne varsa: ALLAH'n azameti, cell ve kibriyas onun hilaf madr... Evveli de, hiri de; Zahiri de, Btn da ve her eyi tam bir ekilde bilen de O'dur!..

* * *

-33-

TCL-EVLYNIN NSANOLUNUN YARADILII HAKKINDAK FKRLER

Ey OUL!.. u insann yarad/ndaki hikmeti dndnz m?.. Ne kadar akllara hayret verici bir eydir o! Heva ve hevesine uymad zaman, bir melek nefsinin irkin arzularn yendiinde derin mnalar tayan bir letafet menba, gayb srlarn gariblerini iinde bulunduran bir hazine; kh nur, kh zulmetle dolu acayip bir kab; Ruh gelininin iinde sslenerek gizlendii bir saraydr... Onun, gayb ve hazrdakileri ilen ulu varln en byk eseri olduunu, akl canl bir biimde gstermektedir... O varlk denizlerindeki ilim gemilerinde barnan ruh incileri ile heykel sedeflerini bariz bir ekilde tamaktadr... O, ruh sayesinde mcahede sahalarna yrd. te orada akl sultan, nefis sultannn tam karsnda hcuma hazr bir vaziyette durdu. Gsnn tam ortasnda karlatlar, kyasya dmeye baladlar. Nefis heva sultann en kymetli asker/erindendir. Ruh da akl sultannn askerlerinden en ileri gelenidir. Orada bir ses: Ey Allah ordusu! Ey Hak gnllleri, hazrlann!.. derken; Baka bir ses: Ey heva askerleri, haydi ne duruyorsunuz, ileri atlsanza!.. Neden korkuyorsunuz! der... Bylece herkes tuttuu tarafn galip gelmesi iin alr, herkes hasmnn srtn yere sermek iin gayret sarf eder. Zafer Hak yolunda olanlarndr. nk Hak kimle beraber olursa o muhakkak galip gelir ve Hak makam- Sdka ulatrncaya kadar onunla olur. te bu, ALLAH'n velsine kar olan Hsn- nazarnn msbet bir sonucudur!.. Ey OUL!.. Madem ki akl, byk saadet yolunda seni yalnz brakmyor, yleyse ona uy! Nefsin ve hevaden ayrl!.. Akllan hayrette brakan, yukarda arz ettiim mcadeleyi kendi gzmle mahede ettim... unu da iyi bil ki, ruh semav ve gaybdir... Nefis trab ve arzdr (Yani yerdeki toprakla ilikisi vardr.) Ltif ku, inayet kanadn aarak ba dndrc bir yerde ulviyet aacna uup kondu ve kurbiyet dalnda yuva yapt. tiyak ve vuslat dili ile tmee balad. nsiyet arkada arad. Hakikat cevherlerini marifet sahalarndan toplad. O ba dndrc yer karanlklar iinde kald. Kalp ve ekiller yok olunca klb srlar meydana kt.

-34-

Evet o, kalbine bir nazar eylerse, onu (akln) Makam- arnda ikme eder, ona ilim hakikatlarm bah eder, marifet srlarnn bekileri yapar... te o zaman aklnla ezel cemlini grr, hadis sfatyla nitelenen her eyden yz evirirsin... Srrn basiretiyle, kurbiyet aynasnda Melekt leminin insanlarm seyr edersin!.. Yce himmet ve gidiatnn gznde hakikat emarelerini gsteren kef meclisinde, ftuhat gelinleri raks etmee balar... Ey dank akllar ne duruyorsunuz? Haydi toparlann da, saf fikirleri karanlk dehlizlerden kurtaracak yiitlerin ahlanan atlarn eerleyin, hazrlayn!.. Marifet ve inayet erbabnn delilleri, kiinin benliine ekilmi olan phe ve tereddt perdelerini aralar... ayet bu deliller kfi gelmezse, ona katlan salam bir irade, Hakkn elinde btln fikirlerini bir daha dirilmemesiye boar...

* * *
BURHAN-UL ESFY NIN FIKIH HAKKINDAK DNCELER
EY OUL!.. Fkh ren, sonra ALLAH'n kulundan ayrl! nk O, slahtan ziyade ifsah eder kiiyi... Rabbinin eriat kandilini beraberinden ayrma! Bildii ile amel eden kiiye ALLAH bilmediini de retir. Sebeblerden seni megul edecek eylerden alkan kes! Sevdiklerinden ve halktan srf onun iin ayrl! Kalbini, ehvet teklif ve telkin eden hususlardan uzak tut! Zhd ve takva yollarn se! Edeb ve hsn- ahlk iarn olsun. O'ndan bakasndan ayrl, ayar ve esbaba kulak asma ki, kandilin snverir. Krk sabah halisane Rabbine ibadet edersen kalbinden diline doru akp giden hikmet pnarlar fkrr... te o anda Hakkn ateinin yanmakta olduunu grrsn! Musa (a.s.)' hatrla! Kalbinin aacndan nasl bir ate grmt de nefsine, hevasna, eytann kt temaylne ve dier btn esbaba: Durun, ben bir ate grdm! diye haykrmt... Ve onun kalbine bir nida gelmiti: Ben senin Rabbinim, yalnz bana ibadet et! Benden bakas ile sakn ilgilenme! Beni tan, benden bakasn tanma! Benimle ilgi kur, benden bakasndan kopuver! Beni iste, benden bakasndan yz evir! lmime, kurbuma, mlkme ve saltanatma yaklasana ne duyuyorsun? denmiti. Kavuma husule gelince, olan oldu. Kuluna vahy edeceini vahy etti de

-35-

perdeler ortadan kalkt. Bulanklklar duruldu... Eltaf- llhyeye mazhar oldu ve kendisine yle bir hi-tab geldi: Haydi Firavn'a (Tevhide davet etmek iin) git! Ey kalb; nefse, eytana, hevaya git de onlar slh et! Onlar benim yoluma sokmaa al! Onlara de: Bana uyun da sizi en doru yola sevk edeyim... Sonra ilgilen, sonra ilgini kes, yine ilgilen, yine kes! Sonra yine ilgilen!

* * *
BURHN-UL ESFYNIN VERA (ALLAH'TAN KORKMAK) HAKKINDA BUYURDUKLARI
Vera' (*) hakknda yle buyurmulardr: EY OUL!.. Vera' eriatn izni olmadan hereye ekingen durmak, onu ilemekten ictinab etmektir. Eer kii eriatta bir yolunu bulur, onu ilemek ve almak iin bir cevaz iareti elde ederse o zaman onu iler ve alr; aksi halde kanr... Vera derecedir: 1- Avm'n vera... Bu haram ve pheli eylerden uzaklamaktr. 2- Havas'n vera... Bu da nefis iin olan her eyden heva arzular kamlayan her ehvetten uzak durmaktr... 3- Havas el-Havs'n vera... Kalbin ilgilendii her eyi terk etmektir. Vera' ayrca ikiye ayrlr: 1- Zahiri vera'dr, bu yalnz Allah iin hareket etmektir. 2- Btn vera'dr ki, bu da kalbe Allah'tan bakasn sokmamaktr. Vera'nn bu ince noktalar ile ilgilenmeyen, nefis ihsanlar elde edemez. Mantkta vera' ok iddetlidir. Riyasette zhd ondan daha gtr! Zhd Vera'n balangc saylabilir: kanaatin honut olmak iin basamak saylmas gibi... Yeme ve giyme hususunda Vera'n kaideleri: Takvaya eren kimselerin yemei, Hakk'n ve halkn rzasna uygun olan
Vera': Takvann ileri derecesi, Bilmedii ve bhe ettiini renip iyiye ve doruya gre hareket edip btn gnhlardan ekinme haleti ruhiyesi. (Osman. Trke lgat S. 1044)
*

-36-

gdalardan meydana gelir... Velnin yemeine gelince, bunda irade mevzu bahis deildir. Bilkis o, Allah'n fazl ve ihsandr... Birinci vasf tahakkuk ettiremeyen, ondan sonra gelecek asla ulaamaz!.. Mutlak hell olan gda, Allah'n isyanndan uzak olan ve kiiye Allah' unutturmayan gdadr. Giyim hususunda insanlar eittir: Peygamberlerin giydikleri elbise: Keten, pamuk ve ynlden ibarettir ki bu tabiatiyle helldir... Vellerin giydikleri elbise: Avreti rtecek ve zaruret bertaraf edecek kadar bir elbisedir. nk bu elbise ile ancak nefislerin arzularn krp, gurur ve bbrlenme duygularn da bertaraf ederler. Vel Abdallarn giyecei elbise: Ar gitmemek art ile diledikleri ekildeki elbiselerdir. Bu gibi kiiler yz dinar tutarnda olan bir elbiseyi giyebilirler... Ancak Mevlnn rzasna aykr dmemesi gerekir. Ver a' ancak on hasletle tamamlanr: 1- Dili gybetten alkoymak... Cenb- Hakk, Bznz bznza gybet etmesin... (Hucrt sresi, yet: 12) buyurmutur. 2- nsanlar alaya almaktan uzaklamak. ALLAH: Hi bir kavim (dier) bir kavmi alaya almasn (Hucrt sresi, yet: 11). belki (alaya aldklar) kavim onlardan daha hayrldr... buyurur. 3- Gzn harama bakmaktan alkoymak. nk ALLAH: M'minlere, gzlerini haramdan uzak tutmalarn syle! (Nur sresi, yet: 30) buyurmutur. 4- Doru sylemek. ALLAH: Sylediiniz buyurur. zaman adaletten ayrlmayn!(En'am sresi, yet: 152)

5- Minnet sadece Hda'ya aittir. Kii bunu bilmelidir. Zira ALLAH: zellikle Allah sizleri imana hidayet ettii iin size mihmet eder (Hucrt sresi, yet: 17) buyurmutur. 6- Maln Hak yolunda harcamak, btl yolda harcamamaktr. ALLAH: O kimseler ki; infk ettikleri zaman israf etmezler, fazla ksmazlar (yani masiyete harcamazlar.) Taat yolunda harcamaktan da ekinmezler.. (Furkan sresi, yet: 67) buyurmutur. 7- Kendi nefsine byklk ve bbrlenmek gibi hususlar istememek. nk ALLAH: te o hiret yurdu, yeryznde byklk ve fesad istemeyenler iindir... (Kasas sresi, yet: 82) buyurdu. 8- Be vakit namaza vakitlerinde devam etmek yani vakitlerinde klmaktr. ALLAH:

-37-

Namazlara devam ediniz. Orta namaza da devam edin! (Bakara sresi, yet: 238) buyurmutur. 9- Ehl-i Snnet vel-cemaatin yolundan ayrlmayp o yolda istikamette devam etmek... ALLAH: phesiz bu, benim dosdoru yolumdur! u halde ona uyunuz!.. (En'am sresi, yet: 153) buyurmutur. 10- Zikre devam etmek. nk ALLAH: Ey iman edenler, Allah' ok zikr ediniz!.. (Ahzab sresi, yet: 41) buyurmutur.

* * * TCL-EVLYANIN CEMAATN SORULARINA VERM OLDUKLARI HKMETL CEVAPLAR

eyh ABDLKDR'e; lham, Muhabbet, Ak, Tevhd, Tecrid, Marifet, Himmet, Hakkat, Zikir, evk, Tevekkl, nabe, Tevbe, Dnya, Tasavvuf, Taazzz, Tekebbr, kr, Sabr, Gzel Ahlk, Almak-Vermek, Sdk, Fena, Beka, Rza, nayet, Vcud, Havf, Rec, Haya, Mahede, Kurb, Sekir, Korku, Fakir (Fakr), Hl hakknda mridleri sorular sordular... eyh'de srasyla yle hikmetli cevaplar verdiler: eyh Abdlkdr'e, lhi sorduklarnda u cevab verdiler: Ey OUL!.. lh ilhamlar; istemekle gelmez, bir sebebden dolay da gitmez... Belirli bir zamanda ve belirli bir ekilde de gelmez... eytan ilhamlar ise; bunun tamamen aksinedir... ilhamlarla eytan ilhamlar'n ne olduunu

*
Pekl, bize MUHABBETN ne olduunu syler misiniz? denince cevab verdiler: Ey OUL!.. Sevgiliden kalblere den hararetli ve ateli kmldamalardr. Bu halde olan kiinin gzne dnya, yzk halkas kadar kk grnr. Veyahut dnya bir matem toplants kadar bir eydir onun nazarnda... AK; aylmak bilmeyen bir sarholuktur... O, gizli ve alen her yerde sevgiliye kaytsz artsz ihlsla balanmaktr... klar birer sarhoturlar: Sevgililerini grmedike ayla-mazlar. Onlar birer hastadrlar. Sevgililerine kavumadka, onlarla ihtlat etmedike iyileemezler...

-38-

akndrlar. Mevtalarn grmedike yalnzlklarn gideremezler. azlarndan drmez, ondan baka aranlarna da cevab veremezler... Hale uygun bir beyit: Gz dnya m grr k Didar olann... Bu hususta Leyl'nn Mecnun'u der ki:

Onu

Leyl'y sevdiim iin, kardeim, amcazadem, dayzadem ve daym, hepsi evet hepsi beni knamlardr... (Fakat ben hi birinin szne aldrmadm...) Dier beyitleri malm... Burada zikrine hacet yoktur... Sonra eyh bu mnada u beyitleri ird buyurdular: Medyen kuyusundan su imek iin gelince; arl arl akan pnarn yannda, Misafirperver bir mahalleye inmitik. Evleri son derece gzel ve mukaddesti. Uzaktan iimizi arpan bir ate parlad. Onun stnde; Kendisi yanp tutuarak sevdiimiz kimseyi grdk... Bize su verdi, bize can verdi. Ruhlarmz dipdiri kld... Afv ve mafiret karm olan idilinin arabyla bizleri sermesi etti. Ondan ihls sahihlerinden bakasn sulamamasna dair kati bir sz alnmt. Ona kalblerimiz daha salamlasn diye takvadan kartrdk... Takva karm arab iene ne mutlu! Btn gayemiz vecdimizin devam etmesi idi. Sarholuktan etekleri srklyorduk da haberimiz yok idi. tike itik... dtk, kanmz mubah grld... Kii k olduu srdan dolay ldrlr m hi... Hrlerde sr, bir emanetten baka bir ey deildir. Lkin bu incelip erimek isterse.. Kim onu takviye edip ayakta tutacaktr?.

*
eyh Abdlkdr'e TEVHD'den sual ettiler. Cevab verdiler: Ey OUL!.. O, hazretin gelmesi esnasnda, gnller srrnn iaretleridir Srlar srrnn gizliliidir... Kalbin, efkrn mntehasna yol almasdr. Visal derecelerinin en yksek yerine kmas, ta'zim perdelerini aralayp tecrid ayaklar stnde takarrub'a doru yava yava adm atarak tefrid sa 'yi ile Tednye doru, her iki kevnin ve her iki mlkn tesine doru, iki nailin kararak iki nuru iktibas ederek ve mkefe

-39-

imeklerinin parldayan klarnda her iki lemin fena bulmasiyle ilerlemesidir. eyh Abdlkdir'e TECRD'den sual ettiler. Verdii cevab: Ey OUL!.. O; Srr, Mahbubun talebinden sknun sebatiyle tedeb-brden tecrid ve itminan elbisesini giyerek Mahdudu brakmaa raz olmak iin bir kenara ekilip halktan Hakka ynelmektir... oldu. Ya MARFET nedir? diye soranlara u cevab verdiler: Ey OUL!.. Kinatn srlarna muttali olup parldayan hereyin onun vahdaniyetine dellet ettiini idrk etmek, hakikat ilmini her varln fena (Yok olu) snda grmektir. nk bak olan varlk Rubbiyet heybetiyle iaret ettiinde lh Celle kalb gz ile bakldnda, parldamasnda o anlattklarm grmemek mmkn m hi?..

*
O'na HMMET'in ne olduunu sorduklarnda u cevab verdiler: O, kiinin, nefsen dnyay sevmekten; ruhen hirete balanmaktan, kalben Allah'tan bakasn istemekten kendini kurtarmasdr...

*
O'na HAKKAT'in ne olduunu sordular... u cevab verdi: Ey OUL!.. O, yle bir eydir ki, zdlar onu etkisi altna alamaz ve ona kar duramaz. Bilkis btn bunlar onun bir iaretiyle yok olup gider...

*
O'na; "Zikrin en yksek derecesi nedir?" diye sorduklarnda u cevab vermilerdir: Ey OUL!.. O, kulun Hakk istediinde Hakkn iaretiyle kalbine ve gnlne yerleen ilm bir duygudur. O yle bir duygu ki, ne unutmak ve ne de gaflet onu etkileyemez! Kendisini bu halde gren kimse daima zikir halinde olur. Cenb- Hakk'n Kitab- Cellinde iaret buyurduu (ok zikir) ite budur! Gizli yerlerde Melik-i Cebbar hatrlad zaman kalbe heyecan veren zikir ise zikirlerin en gzelidir.

*
EVK nedir? diye soranlara da u cevab verdi: Ey OUL!.. evklerin en gzeli, mahededen husule gelen evktir. Byle bir evke sahip olan kii, ona kavumaktan korkmaz, anlatmaktan bkmaz, yaklamaktan kanmaz, daima onunla beraber olur; ona kavutuka evki artar. Btn illetlerden te-reccd etmedike gerek evk elde edilmez... O, ruhun muvafakati ve himmetin ard ardna gelmesiyle ya da ruhu koruyup sebeplerden tecrid ile olur.

-40-

Byle bir evkin sebebinin ne olduu bilinemez, anlalamaz. nk o, daima onu mahede ediyor ve O'na kar can atyordur... O'na TEVEKKL'den sual ettiler... u cevab verdiler: Ey OUL!.. O, srran ALLAH'la megul olmaktr. Hem o derece ki nereye tevekkl ettiini de unutur. Onun sayesinde msivadan el etek eker, tevekkl iinde fena bulur. Tevekkl, marifet ile eyann gizli taraflarn mlhaza etmek, marifet yollarnn hakiki mnalar ile yakn hakikatine itikad etmektir. Bir defasnda yine ona tevekklden sordular, u cevab verdiler: Tevekkln hakikati hlasn hakikati gibidir. hlasn hakikati, yaplan amellerden karlk beklememektir. te bu tevekkl, hulldan k Rablarm Rabbna vartr... Ey OUL!.. Sana neler syleniyor da duymuyorsun!.. Neler duyuyorsun fakat anlamyorsun!.. Nice anladn eylerde var ki amel etmiyorsun!.. Nice yaptn ameller de var ki ihlstan beridir...

*
Ona NBE'den sual ettiler. yle cevab verdiler: Ey OUL!.. nbe; makamlara yaklamay arzulamak, derecelerde durmamak, gizliliklerin en st derecesine kmak, himmetlerle Hazret meclislerinin sadrlarna dayanmak, Hazretin huzurunda hazr olup muhadaray seyr ettikten sonra hepsinden doru Hakka rc etmekten ibarettir... O'ndan korkarak yine ona snmak, O'ndan bakasndan kap O'nu istemek, her ilgiden irkilipyine O'na iltica etmektir, nbe!..

*
Kendisine TEVBE'den sual edenlere verdii cevab da Clib-i dikkattir: Ey OUL!.. Tevbe; Hakkn kuluna kar olan eski inayetine nazar edip o inayeti kulun kalbine yerletirmesi ve onu kendisine doru kemal-i erfkatle cezb etmesinden ibarettir. bu durumu arz edince, kalb himmet-i fsideden syrlp ona ynelir... Ruh, kalb ve akl birleir ve bylece kul tarafndan yaplan tevbe sahih olmu olur. Ne var ne yok her ey bylece Allah'n emri ile husul bulmu olur.

*
DNYA'dan sual edenlere verdii cevab udur: Ey OUL!.. Onu kalbinden eline kar. O sana bir ey yapamaz (gururlandramaz!)

-41-

*
Allah iin alamak nasl olmal? diye soranlara da: Ey OUL!.. O'nun iin, O'ndan dolay, O'nun zerine ala!.. diye mukabele etmitir.

*
Ya TASAVVUF hakknda ne buyurulur? diyenlere: Ey OUL!.. Sf o kimsedir ki: ALLAH'dan bakasn murad etmez, dnyay terk eder ve dnya onun hizmetine koar, meram ve maksad daha hirete gitmeden dnyada grlr, Rabbinin selm daima zerine olur... diye cevab verir... TAAZZZ ile TEKEBBR arasnda ne gibi fark vardr? sorusunu yle cevaplandrr: Ey OUL!.. Taazzz; Allah iin ve Allah uruna olan eydir. Bu, nefsin belini krmak ve Allah'a son derece gvenmekle elde edilir. Tekebbr; nefis, hev ve heves iin, srf onlarn tatmin edilmesi gayesiyle taknlan tavrdr. Bu da Hakka rc etmekle bertaraf edilir. Tabii ki bir yapmack fikirden hi phe yok ki daha kolaydr. Not: Her ikisini de bertaraf etmek bir mslman iin en nemli olan bir husustur!..

*
KR bize tarif eder misin? talebinde bulunanlara yle cevab verirler: Ey OUL!.. krn hakikati, Mn'im'in (Nimet verenin) Nimetini son derece hud ifade eden bir lisanla itiraf etmek, minnet hissini yrekte duymak, tam mnasiyle kr etmenin mmkn olmadna kani olup cz itiraf etmekten ibarettir... Bu birka ksma ayrlr: 1- Lisanla yaplan kr... Bu, Allah tarafndan verilen nimetlere kar itiraf- lisanda bulunmakla tarif edilir. 2- Erknla (azalarla kr) etmek... Bu da bilfiil krn icablarn yerine getirmekle yaplr. 3- Kalben kr... Bu ise, kalbi Allah'n verdii nimetlerden dolay Allah'a kar devaml olarak hrmetkar klmaktr. Bundan sonra nimeti mahededen, ykselmektir. mn'im'i mahede etmee kadar

Skir mevcuda kr edene; ekr, mefkda (yok olan bir eye) kr edene derler. Hamid: (Hamd edici) vermemeyi at (veri) zarar faide telkki eden kimseye denir. Bu kemle eren kimse iin menfaat ve mazarrat (Zarar, kr) m ikisi de ayn

-42-

eylerdir. Btn hamdleri iine alan bir hamd ise; marifet gz ile celil olan Allah' noksan sfatlardan tenzih edip keml sfatlar ile tavsif etmektir...

*
SABIR nedir, bize izah eder misiniz? diye kendisinden bilgi isteyenleri yle tenvir buyurmulardr: Ey OUL!.. Sabr, her trl bel ve ikencelere kar edeb iinde durmak, Allah'n kaza ve kaderini, Kitab ve snnet hkmleri muvacehesinde gnlden kabul etmek (Allah'n reva grd her ey benim kabulmdr) diyerek keml-i teslimiyet gstermektir. Bu da kr gibi birka ksma blnr: 1- Allah iin sabr etmek: Bu Allah'n emirlerini yerine getirmek, saknca vardr dedii hususlardan uzak olmakta sebat gstermektir. 2- Allah'a sabr: Bu sabr, Allah'dan gelen her eye kar rza gsterip bu "ALLAH'n bir takdiridir!.." diyerek skneti muhafaza edip ikyette bulunmamakla tarif edilir... 3- Allah uruna sabr gstermek: Bu da her eyde Allah'n vaad ve vadini dinlemek, dnyadan hirete yrmeyi gze almaktr. Dnyadan hirete yrmek ise bir m'min iin kolay olan bir husustur! Hakkn ak uruna halk terk etmek tabii ki biraz daha zordur! Geici dnyadan Allah'a doru yrmek phesiz daha da etindir. Allah'a sabr etmek hepsinden gtr... Fakirin sabr, zenginin krnden stndr! Hline hem sabr eden, hem de haline kr eden fakir, hepsinden daha stndr!.. Sevab ve mkfatn bilmeyen hi bir zaman ibtil talihlisi olamaz. btildan meydana gelecek sevab ancak bilen takdir eder.

*
GZEL AHLK hakknda bizi tenvir eder misiniz? dileinde bulunanlara yle hitab etmilerdir: Ey OUL!.. Gzel ahlk: Hakk grdkten sonra, halkn ezasna al-drmamandr!.. Nefsin irkin ayplarn grdkten sonra ona kymet vermemendir. man ve hikmetler karsnda, halkn nazarnda byk grlen geici mevki ve itibarlar yrekten kmsemendir, gzel ahlk... Bir kul hakknda anlatlacak menkbelerin en stn, gerek kiilerin izhar edebilecekleri cevherlerin en kymetlisi ite budur.

*
ALMAK ve REDDETMEK hakkndaki fikirleriniz nedir? diyenlerin sorusuna

-43-

da: Ey OUL!.. Emr edilmeden isteyip almak inad ve ktlk tevlid eder... stemeyerek almak uygundur!.. Hi almamak hepten geri evirmek, gsteri ve mnafklktr!.. cevabn vermitir. SIDK (doruluk) hakknda bize biraz bilgi verir misiniz? ricasnda bulunanlara yle demitir: Ey OUL!.. Szlerde ve davranlarda doruluk, Allah'n emri ve murakabesinde olmakla (kulun kendisini byle his etmesiyle) mmkndr. Hl ve tavrlarda sdk ise, Hak iin icra edilir (gsteri iin deil... O FENA hakknda u cevab verdiler: Ey OUL!.. Fena, Hakkn en aa bir tecelliyle velnin srrna tecell etmesi sebebiyle btn kinatn o iaretin altnda yok olup velnin fni olmasdr. Onun buradaki fenas bekasdr. Fakat o, bakinin iaretinin tahtnda baki olur. Hakk'm iareti onu gan klnca tecellisi baki eder, bundan sonra fani klar, sonra da baki klar. BEK hakknda sordular. u cevab verdi: Ey OUL!.. Bu, fenas ve inkita olmayan bir varlkla mlki olmaktr. Ehl-i Bekann almeti, fni bir eyle tavsifinin mmkn olmamasdr. nk bunlar (yani fena ile beka) bir araya gelmeleri imknsz olan iki zt eylerdir...

*
Kendine (Allah ondan raz olsun) VEF'dan sual ettilerde u cevab verdi: Ey OUL!.. O, mahrumiyet anlarnda bile Allah'n haklarna riayet edip ilh hududlar, sz ve davran ynnden amak, gizli ve aikr btn hallerde Allah'n rzasna tam mnasiyle komaktr...

*
RIZA nedir? diyenlere yle demilerdir: Ey OUL!.. Rza, ezelde Allah'n ilminde olan ve kaderde yazl bulunan kaytsz artsz kabul etmektir.

*
NAYET hakknda yle buyurdu: Ey OUL!.. O, Allah'n ezeli bir sfatdr ki, hi kimseye vermemitir. O, hi bir zaman bir eyle veya sebeble ktlenemez. Herhangi bir illet de onu ifad edemez. Hi bir ey ona leke srp kirletemez!

-44-

O, Allah'n bir srrdr ki kimse ona muttali olamaz. Kinat ona bir yol bulamaz... Allah istediine bunu verir. Ehil olma ve inayete sahip olmay marifete balamtr. Sonra onu da iradeye bal klarak kula irade-i cz'iyeyi vermitir. Sonra mkfat ve cezay kulun iradesine gre vermitir. Muvaffak olan kulu mkfatlandrmay, o kulun amelini kabule balamtr. nayeti olan kul esir edilir, sonra habsedilir, sonra takyid edilir, sonra da halktan ekip alnr.

*
VCUD hakknda demitir ki: Ey OUL!.. O, ruhu, zikrin halvetiyle, nefsi tatrip (neelenmek) le megul etmektir. Byle sr, tamamen Hak iin Hakla beraber ve herhangi bir Rakib'den hli olarak sevgiliye mnhasr kalr. Evet Vcud yle bir araptr ki; Mevl, onu velsine keramet minberi stnde sunar. yeti celle; Vesakhm rabbehm arben tahra. Vel onu iince neelenir, neelenince kalbi, mukaddes bahelerde nsiyet kanatlar ile uup heybet denizine der ve baylr. te bunun iindir ki onu bulan kii vecd ve istiraka dayanamayarak baylmaktadr.

*
HAVF = Korku hakknda yle konumulardr: Ey OUL!.. Korku, birka trldr: Gnahkrlarn korkusu, bidlerin korkusu, limlerin korkusu, muhiblerin korkusu, ariflerin korkusudur. Gnahkrlar cezalardan korkarlar, bidler ibadetlerin sevabndan korkarlar, (nk onlar, ibadeti sevaba nail olmak iin deil de srf Allah emr ettii iin yaparlar...) lemler yaptklar taat ve ibadetler hakknda irk-i haf'den korkarlar, muhibler (sevenler) kavuamayacaz diye korkarlar, arifler heybet ve ta'zimden korkarlar... Bu (yni ariflerin korkusu) en by ve iddetlisidir. nk onlardan bu korku gitmemektedir. Dier korku eidleri ise, ltuf ve rahmetle mukabele edildiinde sakin olur...

*
REC hakkndaki grleri: Ey OUL!.. Vellerin Reca Allah'a kar iyi zan beslemeleridir. Yoksa Allah'n rahmetine tama etmek deildir... Velnin hi bir zaman recsz kalmas doru olmaz... Rec, kulun Allah hakknda hsn- zan beslemesidir.

-45-

Yoksa onun, kendine bir menfaat celb etmesini veya gelecek bir zararn tarafndan giderilmesini ummak deildir. Bylece Rec, baz hallerde korkusuz olmaz. Zira bir ey rica eden (uman) kii o eyin fevtinden (kamasndan, eriilmemesin-den) korkar. En iyisi Allah'n btn iyi sfatlarna gvenilmesi ve kulun kendisini ona gre hazrlamasdr. Kul unu da iyi bilmelidir ki; Allah, ihsan sahibidir, ikram sahibidir, rahm, ltif, gan ve rafdur... Allah'a kar hsn- zanda bulunmak ite bu sfatlarna gnlden balanmak ve iltica etmektir... Yoksa her hangi bir eyi umduu iin, veyahut her hangi bir eyden korktuu iin olmamaldr bu... Bu ekilde olan duyguya Rec ismini itlk etmek yerinde olur. Bu vasflar tamayan duyguya Rec'dan ok Tama adn vermek daha uygun olur. Korkusuz olan Rec, emin olmak; midsiz korku da ye'se kaplmak mnasna gelir... Bir hads meali: Eer m'minin recs ile korkusu tartlsa msavi olmazlar... HAYA hakkndaki fikirleri: Ey OUL!.. Haya; kulun, Allah emirlerini yerine getirmeden ALLAH demesinden ekinmesi; Allah'a, yasak kld bir ok eylerle ynelmesinden ve hak etmedii herhangi bir eyi O'ndan istemesinden haya etmesi; masiyetleri korku yznden deil de haya yznden terk etmesidir. Taat ilerken, ya da masiyet irtikb ederken mutlaka Allah'n kendisini grdne inanarak haya duymas, haya eitlerinin en bydr!.. u da muhakkak bilinmelidir ki; haya, heybetle kalp arasndaki perdelerin kalkmasndan tevelld eder...

*
MAHEDE hakknda sz de akllara hayret vericidir: Ey OUL!.. Mahede, gnl gzn her iki kevne (leme) de kapamak, marifet gz ile Hakk mtala etmek ve kalblere yakn saf as bah edilmekten ibarettir...

*
KURB = yaknl da yle izah etmitir: Ey OUL!.. Kulun, kendisine verilen byk bir ltuf sayesinde tayy- mekn etmesidir... diye tarif etmitir... SEKR = sarholuk hakkndaki fikirleri:

-46-

 Ey OUL!.. Sekir = Sarholuk, sevgiliyi and zaman kalbin galeyan etmesidir. Korku yukarda anlattmz gibi kalb zdrabdr. Yakn, gayb hkmlerin sralarn gerekletirip, sevgili ile bulumak ve ondan bakasndan alkay kesmek, uzun zaman ekilen hasreti gidermektir. rde kavleip ona bir de hatrlama muttasl oldu mu artk ondan bakasna olan ilgisi kesilir... te bu, senin samim halindir. Onu ne zaman anarsan sen muhib (yani k) olursun. Ne zaman onun seni andn duyarsan bu takdirde de sen ona mahbub olmu olursun. Mahlkat senin nefsine kar bir perde, nefis de Rabbine kar bir perdedir. Fakirlik lmdr, insanlar onda yaamay isterler. Kaal, avamn istedii; hlise havas'n istediidir. O, sana isabet ettii zaman geniler. Ruhsatn, imann noksanlna, azimet ise kemline dellet eder. Mlk fnilerindir...

*
Ona FAKR isminin mnasndan sordular da yle cevap verdi: Ey OUL!.. Fakir kelimesinin (F)'si, zatnda yok oluuna kendi sfatlarndan fari oluuna delleteder. Fakirin (F)'si, kalbinin sevgiliye kar kavolub, Allah'n rzasn tahsil babnda almasna dellet eder. Fakir hi bir eyi olmayan deil Allah tarafndan her istedii olandr. Fakirin (Y)'si, Rabbini ummak ve ondan korkmak, hakkyla tavka yolunda gitmek demektir. Fakirin (R)'si, kalbin rikkati, safhas (temizlii) ve btn ehvetleri brakp Allah'a dnn ifade eder. Fakirin; fikren cevval, zikren bir cevher, mnazaa bakmndan gayet iyi, mracaat bakmndan yakn olmas gerekir. Hak'dan ancak hakk istemesi icab eder. Doruluk yolundan baka hi bir yolu semez... Herkesden daha geni yrekli, nefsini daha alaltan biri, daima gler yzl, tebessm elden brakmayan bir zat olmaldr. Gafile kar hatrlatc, cahile kar retici; kendine ez edene ez etmeyen kendini ilgilendirmeyen eylerin ardndan gitmeyen; ok veren, hi kimseyi krmayan; haramlardan kanan, pheli grd eylerde tavakkuf eden; garibi seven yetimi koruyan, yz sevinli, kalbi hznl, fikri megul, fikriyle mesrur, kimsenin ayp ve srrn ifa etmeyen, kii olmaldr... O, kimsenin rznda [namusunda] gz olmayan, hareketi latif, bereketi ok, mahadesi tatl, cmert, ahlk gzel, yumuak ruhlu, gzel tabiatl, kendisine ktlk yapldnda gayet sabrl bir kimsedir... Donuk kafal deildir; onca Hak asla snmez. Dedikoducu ve kovucu deildir; kskan ve fesad da olamaz. Aceleci ve kinci hi deildir. Bye saygl, ke kar merhametlidir. Emanete son derece riayet eder. Takvas bol ve ahlk hayas olan kiidir. Tebasbus bilmez, tahamml ok; nefsine yz vermeyen, gayriye cmert davranan bir kiidir o... Davranlarnda terbiye,

-47-

sznde fevkaldelik grlr... Kimsenin felketine almaz, kimsenin ardndan ekitirmez. .. Gayet vakur, sabrl, az konuan, ok namaz klan, ok oru tutan, doru szl, salam seciyeli bir kiidir o... O, misafirlerine ok ikram eder. Hi bir zaman yukarda da anlattmz gibi dedikoducu, hasd, zemmn deildir... Hznl bir dili, muzdarip bir kalbi, ll bir sz vardr onun...

* * *
GAVS L-ZM HAZRETLERNN VASYYET VE VEFAT ETMEDEN NCE EVLTLARINA OLAN SZLER
Gavs'l-zm Hazreti Abdlkdr Geyln muhterem evld, Seyyidin Esseyyid Tceddin Abdrrezzak (k.s.)'ye yle vasiyet buyurmutur: Ey OUL!.. Gzmn nuru evldm! Malmun olsun ki, ileri kolay klan Cenb- Vcibl Vcud Hazretleri sana ve kardelerine ve cmle mslimne tevfk ve hidyet ihsan buyursun. MN. Sana vasiyet etmeye beni vasta klan Cenb- Feyyz- Mutlak Hazretlerine itaat eyle. Emr-i lhsine imtisal ve nehy-i Lemyezelsinden i-tinb et ve er'-i erifin ahmna son derece riyet ve ifsna dikkat et. er'i hududu gz nnde bulundur, daima ihtimamla muhafaza buyur! Faide meyvam, OLUM! Malmun olsun ki, Cenb- Vacibt Tehyya Hazretleri seni ve cemi mslimni hayr ile muvaffak buyursun. MN. Bizim tarikatmz, yni tarikat- celile-yi gavsiyemiz K-TAB, yni KUR'N-I AZMN, SNNET, yni emr-i Nebeviye, ehds-i Muhammediye, elin cmertlii, kalbin selmeti ii, ezaya tahamml, alabildiine bnihaye bir zor durum zerine bina edilmitir. Ey OUL!.. Sana vasiyetim udur ki: Fukara ile bulun, onlar ile otur, kalk!.. Meclisine davet eyle ve onlarn meclisinde bulun ve onlar sevindir. Fayladanmalar iin al! Muhterem ve l eyh Hazretlerinin hrmetini kazan, ihvanna gzel muamelede bulun. Arkadalarnla dahi iyi gein. Sakn ha sakn! Arkadalarnn kalbini krma. Kklere ve nasihate ihtiyac olan byklere nasihat eyle. Herkese hayr t ve nasihatla doru yolda yrmelerine itina ve gayret eyle...

-48-

Husumeti brak!.. Ancak dinden dolay husumettik bu hkmden haritir. Malm ola ki OLUM! Bizi ve sizi Cenb- Z'l-Cell Hazretleri tevfkat- Lem-yezelsine mazhar buyursun, MN. Fakirliin hakikati: Kiinin akranna ve kendi ayarndaki bir kimseye muhta olmamasdr. Zenginliin hakikati kiinin kendi akranndan kyas kabul etmeyecek ekilde zengin olmasdr. TASA VVUF bir hldir ki: Dedikodu, kin ve garaz dolu bir kimsenin muvaffakiyeti mmkn deildir. Bunun iin fakir grdn vakitde din ve ilim iin usuliyle mnakaa ve mbahase eyle... Gr ve dncelerini fke ile syleme... Yumuaklk ve tatllkla muamelede bulun!.. nk ilim o fakiri rktr ve karr. Tatllk ise renmesini ve renmesinde devam etmesini salar. Ey gzmn nuru evldm! Bilgili ol ki Cenb- Vcibl Vcud Hazretleri bize ve size tevffk ihsan buyursun, MN. Tasavvuf sekiz haslet zerine kurulmutur: Birincisi: SEHA, ikincisi: RIZA, ncs: SABIR, drdncs: ARET, beincisi: GURBET, altncs: SOFU ELBSES, yedincisi: SEYAHAT, sekizincisi: FAKRLKTR. Binaenaleyh; SEHA: Cenb- brahim Halflullah'a, RIZA: Cenb- shak, SABIR: Cenb- Eyyb, ARET: Cenb- Zekeriyya, GURBET: Cenb- Ysuf, SOFU ELBSES: Cenb- Yahya, SEYAHAT: Cenb- s, FAKR: Mahbub-u lh, Seyyidin Cenb- Ahmed-i Mahmud Muhammed Mustafa Aleyhim efdalis salt ve ekmelit tehyy efendimizden miras kalan faziletler ve gzel huylardr. Ey OUL!.. Zenginlerle izzet, ikram ve sayg ile, fakirlerle alakgnlllkle sohbet eyle! nk zengin ve fakirlere byle yaplrsa memnun olur, sevinirler. Haytmn yadigr evldm! hls kendine amel bil ve ihlsa devam eyle. yle bir ihls ki: Halk grmemek, HALKI GRMEK, Cenb- Vcibl Vcud Hazretlerini zikre ve derghna yz srerek Cenb- Allah' grmek iin al! Br hacetin iin mukadderat- Lemyezelyeye, rza kapsna, tevekkl eyle. Yce Mevlya yalvar. Bu hususda bir kimseye gvenme, itimat etme! Ancak

-49-

Cenb- Hakk Hazretlerine sn ve balan. Ne hacetin varsa Hacetleri yerine getiren Cenb- Hakk'dan iste! Ey OUL!.. ey ile fukaraya hizmet et ve bunda sebat eyle. Birincisi: Tevazu, ikincisi: Hsn- ahlk, ncs: Sen sa iken nefsini ldrm gibi iten gelen bir arzu ile fukaraya hizmet et. nk Cenb- Hallk- Lemyezel Hazretlerine en yakn olan ahlk- hasene (Gzel ahlk, Peygamber Efendimizin Ahlk) ile sslenmi kimsedir. Gzmn nuru OLUM! Fukara ile lfet ve sohbet eder olduun vakit sabrla ve Hak ile vasiyet eyle! Ey OUL!.. Dnyada sana iki ey kfidir: Birincisi: Evliyaya hizmet etmek, ikincisi: Bir fakir ile muhabbet etmektir. Ey OUL!.. Malmun olsun ki fakir olan kimse Cenb- Feyyz- Mutlak Hazretlerinden baka bir eyi arzulamaz ve o ey iin nazlanmaz. Ey faide meyvam! Bilgili ol ki, sana yaplan hcum ve saldr zerine kendi akranna ve kendi akranndan daha da byne cevap verebilesin ve stnln gsterebilesin. Tasavvuf ile fakir iki slledir ki bunlara kuru lkrd ve hakikatdan beri olan eylerden bir eyi kardrma! te nesl-i necibim bunlar senin ve mridlerimden iiten ve iitecek kimseler iin vasiyetimdir. Hakk Tel Hazretleri bizi ve sizi cmle mslimni zikir ve beyan eylediimiz vasiyetleri ve tenbihleri icra etmeye muvaffak buyursun. Allahmmec'aln mimmen yaktefi srsself hazretehm rdvanullahi aleyhim ecmeyn. ve yes-sirlen efaate

* * *
Cenb- Gavs'l-zm Hazretlerinin vefat yaklatnda muhterem evldna hitab buyurarak: Ey benim evldm, karagn dostum!.. Yanmdan, etrafmdan ekiliniz. Uzakta bulununuz. Zira zahirde ben sizinleyim. Halbuki btnda, hakikat halde bakalaryla beraber bulunuyorum! demitir. Yine devamla: Ey faide meyvam, oullarm! Etrafmda sizden gayrileri hzr ve mevcutturlar. Bundan dolay onlar iin etraf anz. Bununla beraber bu makamda onlar ile birlikte rahmet-i azme mevcut olduundan etrafm daraltmaynz, anz! diye buyurmutur. Hazret-i Bzl Eheb Efendimiz o esnada: Aleykmsselm ve rahmetullahi ve berakth aferailah l ve ekm

-50-

ve tabeliah aleyye ve aleykm bismiilahi gayra mudiyne. diyerek bir gece ve gndz ibu mbarek szleri zikir ve beyan buyurmutur.

* * *
Mahdumu eyh Seyyid Abdrrezzak Hazretleri yle buyuruyor: Muhterem pederim Bzl Eheb Hazretleri o anda mbarek kalbini Hak katna dndrerek; Aleyhmsselm ve rahmetullahi ve berakth tb vedhul fissffi izen ec ileykm. diye buyurdular. Yine o esnada: KIF diye buyuruyordu. Ve bundan sonra sekertl mevt (Azrail Aleyhisselm) huzur-u Gavsiyyelerine geldiinde: Kimse bana bir eyden sual sormasn.! Ben ilm-i ilhiyyi lemyezeliyyede idam ediliyorum. Bunu iitmee ve bilmee mazhar buyuruldum. Diye nutuk buyurmutur.

* * *
Muhterem mahdumu eyh Seyyid Abdlcebbr: Cism-i l gavsiyetmebnza elem ve eziyet eden nedir? diye sorduunda, Gavs'l-zm Hazretleri: Ya evldm! Btn azalarm bana eziyet veriyor... Ancak velayet kalb-i erifim elem ve azap vermekten haritir. nk kalb-i l-i gavsiyem Cenb- Hliki Ekvan hazretleriyle beraberdir. Diye cevap vermilerdir. Mahdumlar eyh Seyyid Abdlziz Hazretlerinin: Sizin iin verilmi rzk nedir? Diye suallerine Cenb- Hazret-i Gavs yle buyurmutur: Ey olum! Hakikatte zt- velayetimin rzkn kimse bilemez. Bir kimse bu hususda fikir yrtemez. ns cin ve melekler bilemez Akl erdiremez. Ezelde takdir edilmi rzkn noksan bulmaz. Hakk Tel Hazretleri ezelde takdir ettii hkmn dilemesiyle deitirebilir. lmi ne zaman ne olacan ve ne yaplacan ezelde bildii iin deimez. Yni ALLAH (c.c.) h yanlmaz. Hakk Tel Hazretleri dilediini mahv ve dilediini ispat eder. TEK'dir. E, SONSUZDUR. BENZER, ORTAI YOKTUR. RADE VE KUDRET

Yapt iten sual olunmaz. Halbuki zt- akdes-i kib-riys sual eder. Yine o esnada Hazret-i Gavs: steant bil ilahe illallah sbhneh ve tel vei-hayillez l yahel fevte sbhne men teazzeze bil kudreti ve kahherei bade biimevti l ilahe

-51-

illllah Muhammedn Reslllahi. Diye buyuruyorlard. Muhterem evld eyh Seyyid Ms yle anlatyor: Vaktaki pederim Gavs hazretlerinin vefatlar yaklatnda Bzl Eheb Efendimiz Hakk Tel Hazretlerinin mbarek isimlerini anyordu. Bununla beraber yine shhatini kaybetmeyip tekrar mbarek szler sylyordu. Hatt bu mbarek kelimeleri syledikleri srada mbarek sesleri yksek perdeden ve uzuncayd. Sonra: ALLAH!.. ALLAH!.. ALLAH!.. Deyip mbarek sads azald ve kesildi. Dr- Bekaya irtihal ile mbarek ruhlar l bir makama vsl oldu. Rdvanullahi Tel aleyhim ecman. Allahmme yessir len efatehm. min.

* * *
TCL-EVLYA ABDLKDR GEYLNNN (K.S.) MRDLERNE ZEL TAVSYELER
Cenb- Gavs'l-zm Efendimiz buyurmudur ki: BR TALBN CHD MAHALLER srasyla ilk nceleri unlardr: 1- Asla ister doru yere, ister yalan yere ALLAH'n ismiyle yemin etme ve lisnn yeminden vaz geir!.. Eer buna muvaffak olursan nurun artar... Gz, kalbi, vcdun kuvvetlenir... Halk iinde heybetli ve muhterem grnrsn!.. 2- Gerek ltife, gerek cidd surette olsun yalan sylemekten vazgemek. Halk eer buna muvaffak olursa Allah onun sadrn geniletir, ferahlatr. 3- Vadinde, ahdinde dur!.. Vadinde durmamak yalanclktr. 4- Halktan bir eye lanet etmekten ve halka eziyet etmekten sakn!.. nk bu det sddikinin ahlkndandr. Ve bunu yapan kimse iin dnyada Allah'n korumas altnda bulunarak akbeti iyi ve Allah'n yannda makbul dereceye varr. 5- Her ne kadar hakknda zulm vuku bulursa halktan birisinin aleyhine beddua etme ve o kimseye mukabele etme!... Bu insanlarn yksek derecelere karr. Halk ona hrmet eder. 6- Kble ehline, halk doru yola kartmaya alan insanlar zerine fena szlerde bulunma!.. 7- Dardan ve kalbinden HAK'n rzs olmayan eyi iletmekten ve ona bakmaktan ekin!... 8- Kendi yiyeceini kendisi kazan!.. Geimini bakasnn srtna yklenme!... 9- Bakasnda bulunan bir eye tama etme!.. Kendi hline daim kr et!.. Bu hlle mkemmel olur...

-52-

10- Herkesin yannda tevzda bulun ve kendini kk gr!.. Bu halle slihin menziline eriir... te artk bu hallere dikkat etmeye gnlne naketmee balar bu huylarla huylanmaya gayret eylersen bil ki bu yola ilk admn atabilir sin... Artk bundan sonra daha fazla gayretkr olabilirsen bu yolun slikleri arasna katlabilirsin... Benim mridim olabilirsin!... Ve benim mridim olabirisen sana ne mutlu... Zira; Mridim ho olmad vakitde ztmn ho olmas onlara kfidir. Hakk Tel Hazretlerinin izzet-i ilhiyyesiyle zt- akdes Gavsiyem markda olduu halde yardm elim maribde bulunan mridimin zerindedir. Eer o mridimin htnu alm olup vaziyeti kt bir halde, bir mecburiyet karsnda, bir aresizlik, bir ihtiya ierisinde bulunursa merkdan yardm elimi uzatarak o fena halden, kt ve zararl vaziyetden onu kurtarrm. Cenb- Feyyz- Mutlak Hazretlerinin izzet-i cellesiyle kyamet gnnde cehennemin kaps nnde durarak her bir mdirimi cehennem ateine uratmakszn geireceim. nk Cenb- Vcibl Vcud Hazretleri zt- velayetime intisab eden mridlerimi cehennem ateiyle yakmayacana dair vaad buyurmudur. Buna binaen bir kimse zt- velyet-i kudsiyyeme intisab ederse kabul buyururum Cenb- Hakk Celle ve Al hazretlerine kabul ettiririm. Bununla beraber mnker ve nekirden ahd aldm. Ki mrid-lerime kabirde tazyik buyurmayacaklardr. Yni mridlerim Cenb- Feyyz- Mutlak Hazretlerinden her an ve zaman husus hediyelere hissedar olacaklardr. Allhmmec'aln min mridi seyyidin Abdlkdr ve yessir len hazertih radyallah tel anh ve kaddesallah tel esrareh. min.

* * *
GAVS'L-ZM'IN HKMETL SZLERNDEN RNEKLER
Cenb- Gavs'l-zm Sultan eyh Abdlkdr Geyln Hazretlerinin bz hikmetli szleri. Buyuruyorlar ki: Nimetler sana ular, onu celbetmesen de. Bellar sana eriir, ne kadar istemesen de. yle ise btn hallerinde Allah'a teslim ol. nk Allah dilediini yapar. Size erien zarardan Allah "dan bakasna ikyette bulunmayn. nk Allah'dan baka onu kaldracak yoktur. Sana bir ni'met gelirse zikir ve kr et. Bir bel gelirse sabr ve muvafakat et! Bu ikisinden daha la; rza ve kaza ile muvafakat etmek, ondan holanmaktr. Kendi nefsine esir olup kalma. Sonra onunla ve ondan daha fazla er olanyla mbtel olursun. Kalbinde bir kimseye kar buuz veya sevgi hissettiin zaman onun hl ve vasfn kitap ve snnetin terazisinde tart. Eer bu terazide iyi gelirse onu sev. Kt ge lirse terket. T ki; onu nefsinin arzusuyla sevmi ve buuz etmi olmayasn. Zira Cenb- Hakk:

-53-

Nefsin arzusuna tbi olma, sonra seni Hak yoldan saptrr. buyuruyor. Hakknda s-' zanda bulunduun kimseye zulmetme. Ve hi bir kimseyi s-i zan ile thmet altnda brakma. nk Cenb- Hak zlimin zulmn mkfatlan-drmaz. hireti dnyadan stn tutunuz. Dnya fni, hiret bakidir. Baki olan, fni olandan stn tutulmal... Kalbin en byk lm: Onun ALLAH'I anmaktan gafil olmasdr. Kalbinin diri olmasn isteyen; Ona daima Hakkn zikrini ilesin. Btn lfetini Hak ile klmaya baksn. Gzlerini yalnz O'nuh azametine evirsin ve halk zerinde yapt tecelliyi ve tasarrufu mahede etsin. Nefsin dizginini elden brakma!..Nefsin dizginini elden brakacak olursan seni kapmak ve sana her ktl yapmak ister. lm dn! lm dnmek ve ona gre hazrlk yapmak kalbe cila verir ve tamamiyle dnyaya dkn olmaktan kiiyi alkoyar. Bir kimse Hak yola girmek isteyince nce nefsini terbiye etmeli... Nefis, Hakk grmez... Sardr ve akl bireye ermez. Sonra... Yaratann kudretini de bilmez ve ona dman olur. Nefsin ah blisdir. Doru ve tam bir mn sahibine blisin dii batmaz. yle kimseye blis ne muhalefet ve ne de dmanlk edebilir. Dnya batan sona hikmetle dolu bir alma yeridir. hiret ise bir kudret lemidir. Hikmet leminde gerektii ekilde, er'a muvafk almay brakma! Kudret leminde ise ileri Hak grr. Veller peygamberlerin manev varisleridir. erat korumaa alrlar. Dni insanlarn ve cin tayfasnn eytan tiplerinden saklarlar... Yaptn her ibdet seni Allah Tel'ya yaklatrmal, ibdetin tadm almalsn! Allah Tel ile aranda nsiyet peyda olmal. Eer bunlar olmuyorsa yaptn ibdetlerde karklk olduunu, samim ibdette bulunmadn bilmi olasn. O kark eyler gsteri ve nifas almetidir. Ey amel sahibi! Sana ihls gerek... Bu yoksa bouna yorulma! Takvann esas Hakk Tel'nn fiil tecellsine uyarak emr-i bil ma'ruf ve neyh-i anil mnkeri ilemekle yni yaplmasn istedii eyleri yapmak ve yaplmasn istemedii eyleri de yapmamak... O nun hkmne, kaderine ve sair bel ve fetlerine rza gstererek sabretmektir. Daim zikir, dnya ve hiretin iyiliini getirir. Zikrin devam iin kalbin doru ve shhatli olmas gerek... Kalb byle olunca Hakk daim anar. Ve sahibi iin her yan ve cmle zas zikre devam eder. Gzleri uyur olduu halde bile kalbi daima Hakk zikre devam eder eyh (K.S.) meclisin sona eriinde yle derlerdi: Allah bizi ve hepimizi hizmetinde daim olan dnyadan el etek eken, dirilecei gn hatrlayp da salihlerin yolundan gidenlerden ey leye... Ey lemlerin Rabbi, ALLAH'm Sen buna phe yok ki ehilsin ve kadirsin!..

* * *

-54-

TCL-EVLYA ABDLKDR GEYLNNN (K.S.) ESERLER

Cenb- Gavs'l-zm Sultan eyh Abdlkdr Geyln Hazretlerinin doru yolu gsteren te'lif eserleri pek ok olup en mehurlar unlardr: Gunyett-Tlibin, El Havtr, Mektbt, Fthul-Gayb vs. Farsa Na't- erf-i nebeviyyesiyle yine Farsa pek mehur gazelleri vardr ve bunlarda MUHYDDN adn kullanmtr. Onun hulefas u muhterem zevattr: 1 - eyh Ebu Medyen Marib uayb bin Hseyin. 2 - Seyid Seyfddin Abdlvehhab. 3 - eyh Seyyid Muhammed emsddin. 4 - Ebu Abbas Arif. 5 - eyh Seyyid Abdrrezkak. 6 - eyh Sadaka-i Badad. 7 - eyh Beka bin Batu. 8 - eyh Ali bin Heybet. 9 - Muhammed bin Kaad Evani. 10 - Ebu Suud Bin ibl. 11- eyh Kabibl-Beyn Musul. 12 - eyh Yunus Kassab bin Haim.

* * *
TCL-EVLYA ABDLKDR GEYLNNN (K.S.) MANZUMES
VESLE
brahim ile beraber onun ateine atldm... Ate ancak benim duamla soudu. Rabbma yalvarmada Ms ile beraberdim... Ms'nn ss benim asamdan istimdat etti. Bel annda Eyybla beraberdim... Ancak benim duamla ifa buldu. Ben s ile beraberdim ve beikte konutum...

-55-

Ve Davud'a namenin tatlln veren ben idim. Zikreden, ettiren ve ettii zikir benim... kreden ve etii yer ve nimete kr benim. kta, Maukta, zamirde gizli olan benim. Her namede iitilen ve iiten benim. Lezzeti byk vhid fert benim. Vasfeden ve vasfedilen tarikat eyhi benim. Ben sz kendiliimden sylemedim izinle syledim. Benim hakkatim bilinsin diye syledim. Bana, syle korkma, zr. Makam velayette evliymsn denilinceye kadar syledim.

* * *
Seyyah olup ol lemi ararsan Abdlkdr gibi sultan bulunmaz Ceddi Muhammeddir eer sorarsan Abdlkdr gibi sultan bulunmaz Mevlm yce devlet vermi bana Megul olmu yaradann iine Allah ile Resulle in Abdlkdr gibi sultan bulunmaz Cmle evldna yeil yarar Ak gelir bu gynme dolar Ana dervi olan Hakka ular Abdlkdr gibi sultan bulunmaz Hak yeri g yatp dzeli Ho nazar eylemi ana ezel Evliyalar seremesi gzeli Abdlkdr gibi sultan bulunmaz Gidenler gazaya alarlar satr Daima yaparlar ho gnl hatr Badat'ta trbesi nur olmu yatur

-56-

Abdlkdr gibi sultan bulunmaz Haylidir karmzda salnan Ne mrvettir katarnda bulunan Gam yemesin andan kisve vurunan Abdlkdr gibi sultan bulunmaz k Ynus eker yce gayreti stmze hazr ola himmeti Olum demi O'na Resul hazreti Abdlkdr gibi sultan bulunmaz IK YNUS EMRE

* * *

Kalbin en byk lm: Onun ALLAH anmaktan gafil olmasdr. Kalbinin diri olmasn isteyen; Ona daima Hakkn zikrini ilesin. Btn lfetini Hak ile klmaya baksn. Gzlerini yalnz Onun azametine evirsin ve halk zerinde yapt tecelliyi ve tasarrufu mahede etsin. Gavsl-zm Abdlkdr Geyln (k.s.)

-57-

Blm: 4

ABDLKDR GEYLN HZ.LERNN MENKIBE- ERFLER ve LM- LEDN'E AT KIYMETL BLGLER

Yaptn her ibdet seni Allah Telya yaklatrmal, ibdetin tadn almalsn! Allah Tel ile aranda nsiyet peyda olmal. Eer bunlar olmuyorsa yaptn ibdetlerde karklk olduunu, samim ibdette bulunmadn bilmi olasn. O kark eyler gsteri ve nifas almetidir. Gavsl-zm Abdlkdr Geyln (k.s.)

-58-

1 nci Menkbe

RESL KBRY (S.A.V.) LE GAVSL-ZM ABDLKDR GEYLN (K.S.)'NN GRP SAYGI GSTERMES HAKKINDA
Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln, ol Heykeli samedn yle nakil buyururlar ki: Bir gn Medine-i Mnevvere'ye giderek yce Neb'mizin Trbe-i saadetlerini ziyaret etmilerdi. Yce vel huzur-u Nebev'de, krk gn ayak stnde iki cihan serverini ziyaretle u anlama gelen bir iir okumulardr: Y Reslullah! Gnhlarm, u usuz, bucaksz deryalarn sonsuz dalgalar kadardr. Belki, onlardan da oktur. deta, en azametli dalar yceliindedir. Btn niyazm mbarek elini pmektir. lemlere rahmet olan Levlk sultan, manev olu Gavs'l-zm'n bu ricasn kabul buyurarak, mbarek kabirlerinden elini kartp, yce velnin pmesi imknn ltuf ve baheyle-mitir. Yce vel de, stn sayg ile Reslllah'n elini perek bana koymutur.Hemen ilve edelim ki; Gavs'l-zm'n ceddi pki (temiz soyu) iki cihan serveri (s.a.v.) ile grmesi bundan ibaret deildir. Aadaki menkbe, bu mruztmz btn ihtiam ve le-dnn esrriyle ortaya koymaktadr. eyh Beka (k.s.)'den nakledilmitir ki: Hz. Gavs, Resl-i Kibriya ile en anlaml buluma ve konumasn u menkbede anlatld gibi yapmlardr: Bir gn Gavs'l-zm Abdikdr Geyln (k.s.)'nin mecsidindeydim. Minberin ilk basamanda vaaz ediyorlard. Aniden szlerini kestiler, tam bir skt iinde durdular. Btn cemaat akn bakyordu. (Aynen Hazreti mer'in (r.a.) Me-dine-i Mnevvere'de hutbede aniden sktu gibi...) Sonra minberinden aaya inip, bir sre sonra tekrar minber zerine ktlar ve ikinci basamakta oturdular. eyh Beka (k.s.) buyuruyorlar ki: Ben grdm ki, minberin ilk basama ald, aras gzn grd kadar geni bir yer oldu ve sar sndsten bir deme dediler. Seyyid'l-Kevneyn (ikilemin efendisi) insanlarn ve cinlerin peygamberi efendimiz Muhammed Mustafa (s.a.v.) ve eshb- kirm' ile beraber terifle, o demenin zerine oturdular ve Hak (c.c.) Hazretleri eyh Abdikdr Geyln (k.s.) Hazretle-ri'nin kalbine yle tecell etti ki Gavs'l-zm (k.s.) Hazretleri sendeledi. Ancak, Resl-i Kibriya (s.a.v.) onu tutup korudu. eyh Beka Hazretleri menkbeyi anlatmaya yle devam ediyor: Bir mddet sonra baktm ki, Hz. Gavs, sere gibi kk ve zifoldu. Ondan sonra, byyp, byk csseli, heybetli bir hl ald. Sonra btn bu zuhur eden tecellyat gzlerimden kayboldu...

-59-

O mescidde bulunan gnl gz ak kimseler, eyh'l-bek rahmetulh aleyh hazretlerinden Reslllah ve eshb- kirm'n ruhniyeti keyfiyetini sordular. eyh Bekallah bu soruyu yle cevaplandrd: Gerek onlar, gerekse temiz ve pk ruhlar, eitli suretlerde grnrler. Onlar u kimseler mahede ederler ve grrler ki, o kimselere Hak (c.c.) Hz. ervh- mukaddesinin (kutsal ruhlarn) grme kuvvetini balamtr. MENKIBE-I ERFN AIKLAMASI: Bu esrar, tecell-i berk srlarna dellet eylemektedir. Cenb- Hak'n sfatnn ve esmas'nn tecellsine beer vcut tahamml ederse de, zt'nn tecellsine uzun sre dayanmak gtr... Bunun iin Cenb- Hak, pek yce vellere ztyla tecell ettiinde, o tecell yldrm gibi gelir geer. te bu nev' tecelllere, berk tecell denir. Bu vesileyle, baz tamamlayc maruzat dhi arzetmeli-yim... yle ki; Elbette, her slik ne balang ne de son slknde Gavs'l-zm gibi yce bir kutbzzaman'n erefine eremez. Hl byle iken, Gavs'l-zm'n mhiyetini yukarda arz ettiimiz, tecell berk karsnda sendeledikleri veya lemi ken-vzzaman'dan kaybolmak zere bulunduklar dnlrse, sair slk erbabnn, tecellyta tahamml kaabiliyeti kazanabilmek iin, nice gayretler sarfettii meydana kar. Hemen u srra da temas edelim. yle ki; Rabta, gerekte Rhu-kllye yapld halde, mridi kmilin iki kann arasna tahayyl edilerek, Hz. mrid'e yaplmas veya yle dnlmesinin esrar udur: Aslnda rabtaya ehil, kendisinde fena ve bekbillah srr tecell eden, mridi hayal etmekle vastasz ve engelsiz Hak (c.c.)'y mahede eylemi oluyor... Gerekte gelen mridi azmin cismniyeti olayp lemlerin Rabbi'nin Ruhu kllisidir. te btn bunlarn aklamasn da yine menkbeyi anlatan zat'n kaleminden arifane olarak renmekteyiz. Gavs'l-zm'n Resl-i Kibriya (s.a.v.) efendimizle konumasna tanklk eden byk vel, menkbeyi yle srdryor... Bana, bu babda; "Neden dolay, Gavs'l-zm'n Resl-i Kibriya (s.a.v.) efendimizi grdnde, dmee meyil eylediinin sebebi ve hangi ledn srr gerei nce klp sonra byyp heybetli bir ekil almtr...?" denilerek soru sorulduu zaman, izni Hak'la u cevb verdim: lk tecell, yle iddetle meydana geldi ki, beer sfat ve vcdu zahirisi ona tahamml etmez oldu. Ancak, Resl-i Kibriya (s.a.v.)'in yardm ile buna g bulabildi. Amma, ikinci tecell cell deil ceml sfat ile ortaya kmakla, Gavs'l-zm Hazretieri'nde inbisat meydana geldi. Genileme rahatlk husule geldi. O suretle ki, Resl-i Kibriya (s. a. v.) efendimiz mna olu Hz. Abdlkdr Geyln (k.s.) hazretlerine asl hlinde olduu gibi, btn heybet ve kemli ile grnd. te iki cihan serveri ile Gavs'l-zm'n, eyh Beka Hz. tarafndan anlatlan grme menkbesi budur. Bundan sonra anlatlan menkbe de; en nemlilerinden birisidir...

* * *

-60-

2.ci Menkbe

GAVSL ZMIN LEM- BEKYA NTKLLER SEBEBYLE YCE MEVLNIN MR'A GECES RESL KBRY'YA GSTERD SEVGNN BR NAZRN AZRAL (A.S.) VASITASI LE YCE GAVSA DA GSTERMES HAKKINDA
imdi, ibretle yce Gavs'n vefatndan nce Hak (c.c.)'nn O'na olan sonsuz sevgisini dile getirelim: Kendileri, elbette mevti ihtiyari (arzuya bal lm) erbrndan da olduklarndan, ruhlar kabzedici melek birden Gavs'n huzuruna gelip, ruhu pklerini alamazd. Nitekim, bu sr yle de tecell etmitir: Hazreti Gavs'n vefat an geldikte, Azrail (a.s.) bir Arap ahs eklinde sretlenerek gelmi, kendisine bir mektup getirdiini olu Abdlvehb'a beynla, mektubu oluna vermitir. Gnl gz ak olan Abdlvehb (k.s.), bunun bu lemdeki yazlara benzemeyen, lhut bir name (Gayb lemine ait bir mektup) olduunu anlamakta gecikmedi. Gne batmak zere idi ki, Abdlvehb (k.s.)'a verilen mektupda u ilh irde belirlenmekte idi: Bu dnyada artk, Gavs'l-zm'n manev grevi son bulmu ve yce vel, ahirete davet olunmaktayd... Mektup sevenden, sevilene yazlm bir mektupdu. Bu mektupdan aka; Yce Mevl (c.c.) Hz. Gavs'l-zm'n dedii Abdlkdr (k.s.)'u mahbb (sevgili) mertebesine ykseltmiti... Bu mektubu okuyan Abdlvehb (k.s.), sevinle, keder arasnda kalmt. lemlerin Yce Rabbi'nin, pederi Gavs'l-zm' mahbub-luk sfatna lyk grmesi, bir ynyle iki cihan deerinde idi. Fakat, bir taraftan da, insan olmasndan dolay, babasndan ayrlacan anlyor, bu znt ile gz yalarn tutamyordu. Sz sras gelmiken unu arz edelim ki: Resl-i Kibriya (s.a.v.)'in mir' gecesinde, lemlerin yce Rabbi kendilerine: Neden manev olun Abdlkdr'i getirmedin...? derken, nasl ilh bir sevgiyle Gavs'l-zm'a muhabbetini izhar buyurula, Gavs'l-zm' hirete davet buyururken de ona Allah'n Sevgilisi olmak sfatn da bahetmesi, ayn ilh esrar dile getirmekte idi. Gavs'l-zm (k.s.) cann, cananna teslim ederken, hatiften u nida duyuldu:

-61-

 Cennid y eyyhennefsilmutmainne irc rdiyetten mardiyye (yeti Kerm'e) Mna-i erfi: Y mutmainlik makamna gelen nefs, sen Rabbinden, Rabbin senden honut ve raz olarak cennetime gir!.. Bu, una iarettir ki: Ayrlmakla, lemi gz yalarna gark ederken, lem-i beka o yce velye kavumakla, sonsuz srr buldu.

* * *

3.c Menkbe

MUHYDDN BN'L ARAB (K.S.)'NN GAVS'L ZAM N MAKAMI HAKKINDAK KEFE DAYALI SZLER HAKKINDA
Gelmi gemi veya kaderde gelecei mjdelenen, btn veller hakknda, Muhyiddn ibn'l Arab Hazretleri bilgi sahibi idiler. Bu yce vel Fthtl Mekkiyye adl eserinin nc babn ellinci sahifesinde yle beyn buyurmulardr: Gavs'l-zm'dan sonra, ayn velayet makamn ayn yetki ile igal edebilecek bir vel'nin, mevcut olup olmadn gayb leminden renmek istedim. Ve undan haberdar oldum ki: Kullarnn stnde kdr ve khr olan yce Mevl, byle bir velyi srr kaderde tayin etmemitir. te yukarda zikr olunan cmleler bize anlatmaktadr ki; Htemiyyet (son velayet) muammasn zmee urarken, eyh'l-Ekber (r.a.) o sr kadar nemli bir ledn srrndan haberdar olmutur. O sr udur ki: Gavs'l-zm'n makam, hi bir velye nasip olmayan, bir Kendilerinden sonra dhi o mertebede bir Gavs gelmeyecektir. makamdr.

-62-

4.c Menkbe

MMNLERE MUSALLAT OLAN CN VE FRT TFESNN HEPSNE KDR BR VEL OLAN GAVSL-ZM ABDLKDR GEYLN (K.S.) HAKKINDA
Byk peygamberlerden Sleyman (a.s.) bir gn kendisinden sonra, eytann ve in'lerin mahlkata musallat olacaklarn dnerek, bundan elem duyarm. Bu znt ve endie iinde iken, hatiften kendilerine u nida vki olmu: Ya Sleyman (a.s.)!.. Hi zlme! hir zaman peygamberi Muhammed Mustafa (s.a.v.)'in temiz soyundan, yle secaatlibir vel gelecektir ki: Abdlkdr Geyln (k.s.) ismiyle anlan o vel, btn Cin ve eytan taifesini hkm altna alacaktr. Onlar ilh esrar ile HAK (c.c.)'nn izni ile hapis edecektir. Bu htfi (gizli) nida ve sesleni zerine, Sleyman (a.s.)'m kederi sevince dnm, ferahlayan Sleyman (a.s.) lemlerin esiz Melki, Sultan, Hlik- kinat'a sonsuz krlerde bulunmutur. Bundan, u ilh sr meydana kmaktadr ki: Es-seyyid E-eyh Abdlkdr Geyln Hazretleri, ins cinnin (insanlarn ve cinlerin) hkimidir. Hatt melike-i kiram dhi, onun itaat halkasndadr. Yce vel Gavs'l-zm'a, halifelerine binlerce selm- salt ve rahmet olsun.

* * *
5. el Menkbe

HIZIR (A.S.)'IN GAVS L-ZM ABDLKDR GEYLN (K.S.) HAKKINDAK TAKDR EDC SZLER HAKKINDA
Menkibi Tc'l-Evliya ve Brhan'l-Esfiy adl menki-bin, nemli ve ok stn bir kssas da, Hzr (a.s.)'n Gavs'l-zm (k.s.)'u meth eden beyndr. Bu menkbe, Hzr (a.s.) ile buluup, onunla konumu olan E-eyh Ebu Mdeyyin'l-Msebbi (r.a.) tarafndan nakil buyurulmutur. yle anlalmaktadr ki: eyh, b hayat su sanmayan, ariflerin byklerindendir. Menkib'l-Evliy'nn yirmidrdnc sayfasnda yle deniliyor:

-63-

Yirminci getirmektedir.

Menkbede

Hzr

(a.s.)'n

Gavs'l-zm'

meth

senasn

dile

E-eyh Eb Mdeyyin, Menkbei erifi yle anlatyor: Hzr (a.s.) hakl olarak buyurmutur ki: Maukyet makamnda bu gk kubbe altnda Gavs'l-zm ayarnda hibir vel yoktur. Burada birey daha teyid'en anlalmaktadr ki; Gavs'l-zm'n makam ve mertebesi maukiyet makamdr. Zaten baka bir menkbede, Allah' Z'l-CelPin Abdlkdr Geyln (k.s.)'u mahbub (sevilen), kendisini muhip (seven) grmesi, bu srr dile getirmektedir. Gavs'l-zm'a verilen mukiyet makam ile ilgili olarak Hzr (a.s.) yle buyuruyor: Abdlkdr Geyln (k.s.) asrmzn dou ve batda tek ulu eyhidir. O Gavs'l-zm doru bir imamdr. Bilenlerin bilgi belgesidir.

* * *
6.c Menkbe

LM MELE OLAN AZRAL (A.S.)'IN KABZ ETT BR RUHUN, GAVSL AZMN MAHBUBYET SIRRININ TECELLS LE TEKRAR BEDENE GR HAKKINDA
Dikkat buyurulursa, Gavs'l-zm (k.s.)'un menkbelerini sraya koyarken, nce iki cihan serveri Peygamber Efendimiz(s.a.v.)'in mir'cndaki esrar, lemlerin yce RABB'nin Gavs'l-zm'na aklad sevginin sonsuzluunu dile getiren, menkbesini ilk sraya almtk. Menkip nem derecelerine gre, hep lh akn Gavs'l-zm'da tecelliytn dile getirmektedir. Bir tek kelime ile ifde etmek gerekirse, bu n sraya aldmz menkibin tm, Abdlkdr Geyln (k.s)'un mahbbi-yet (sevgililik) makamna erimesi ile ilgilidir. Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln (k.s.) da tecell eden bu mahbbiyet srrna, evvelce de iaret ettiimiz gibi mukiyet esrar denilmitir. Nitekim Hzr (a.s.) bu makam'a yle iaret buyurmulardr: Mkiyet makamnda, bu semvat ve gk kubbenin altnda, Gavs'l-zm ayarnda ve ona e hi bir vel yoktur. imdi anlatacamz, lm meleinin elinden kabzedilmi ruhun kurtarlmas dah, ite bu mahbubiyetin tecellyatndandr. Kssa, Seyyid Ahmed-i Rfi Hz. tarafndan byk bir v-sukla anlatlmaktadr.

-64-

Menkib-i Tc'l-Evliy'da; Bu yedinci menkbeye, "Ervah'n (Ruhlarn) Azrail (a.s.)'dan kurtarlmas kerameti!.." bal altnda temas buyurulmutur. Bu menkbe Gavs'l-zm'n mkiyet (sevgililik) makamnda olmasndan domaktadr. Menkbe yledir: Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln (k.s.)'un mrit ve hadimlerinden (hizmeti) birisinin ruhu, Azrail (a.s.) tarafndan kabzedilir (alnr)... Mevtann hanm Gavs'l-zm'n sayg deer elerinden, kocasnn ruhunun Azrail (a.s.)'n kabzndan kurtarlmas iin yardm isteinde bulunur. Gavs'l-zm'a gelen bu rica zerine, Yce Gavs murakabe1 lemine dalar. Birden mahade buyurur ki: lm melei, sz edilen mrit ve hdminin ruhunu kaz-betmi ve kabzettii o ruhu beraberinde gtrmektedir. Yce Gavs, mahbubiyet tecellisini kullanarak, Azrail (a.s.)'dan kabzettii rnu, tekrar bedene iadesini ister. Buna cevaben Azrail (a.s.): Ya Gavs! Bu mmkn deildir. Zira ALLAH'n irdesi ile ben ismini sylediin ahsn ruhunu kabzettim ve beraberimde belirtilen yere gtryorum. der. Ancak, Gavs'l-zm mkiyet makamnn verdii yetki ile kabzedilen rh'un tekrar iadesi hususunda srarda bulundu... Azrail (a.s.) tekrar direnince, Abdlkdr Geyln Hazretle-ri'nde mahbbiyet hikmeti zahir olur. [Dikkat buyurulursa, bu hikmet, u esrara taallk eder ki; yce vellerin bir tek mertebei niyazlar levh-i mahfuzu izni Hakla yazar, bozar tahtasna evirir.] O zaman, Azrail (a.s.) lemlerin Rabbi'ne yle de: Ya Alm, Ya Kdr, SEN hereyden haberdarsn. Mahbbunla, aramzdaki konumay bilirsin. Yce malmun ki; mahbbun Gavs'l-zm beraberimdeki rh'u geri istemektedir. lh buyruun nedir? diye sordu. Hak, Azze ve Celleh yle buyurdu: Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln, mkiyet makamnda bir velmdir. O, mahbb ben muhibbim ne istiyorsa onu yap. lh emirlerini izhar buyurdu. O vakit de, lm melei olan Azrail (a.s.) teeddd etmi olmaktan piman oldu.

* * *

-65-

7. el Menkbe

GAVS L-ZM N, BR MSLMANLA,

BR HRSTYANIN TARTIMASINA TESADF EDEREK

ASIRLAR NCE YAAMI BR MEVTA LE KONUMA KEYFYET HAKKINDA

"Esrat't-Talibin" naml yce eserde u menkbe nakil olunur: Birgn, Gavs'l-zm mslmanlarla, hristiyanlarn mtereken oturduklar bir mahalden geiyordu... O srada bir mslmanla bir hristiyan bir konuyu tartyorlard. Bunu iiten Gavs'l-zm Hz.'leri: Mnkaanzn sebebi nedir? diye sordu. Onlar da Hz. s m, Hz. Muhammed mi daha byktr diye tartyoruz dediler. Gavs'l-zm Hz.'leri hristiyana sordu; Hz. sa'nn bykln hangi mucizatyla kabul edersiniz? O da; ly diriltti dedi. Bunun zerine Gavs'l-zm Hz.'leri; Ben bir neb deilim. Hz. Muhammed (s.a.v.)'in mmetinden varis-i nebyim. Benimle beraber gelir misiniz? der. Hristiyann Evet cevab vermesi zerine, ok eski hristiyan mezarlarnn bulunduu bir kabristana gidildi. Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln (k.s.) o kabristandaki eski mezarlardan birinin bana geti ve asrlar nce lm mevta'ya: Kumbiiznillah (Allah' Z'l-Cell'in izniyle kalk!) Deyince mevta dirildi ve mezarndan kalkt ve kendisinin eskiden yaam bir rahip olduunu syledi. O zaman Gavs Hazretleri hristiyana dnerek: Evldm, KUMBZNLLAH dedim, bu l dirildi. Eer KUMBZN (benim iznimle kalk) deseydim, mezarlkta kimse kalmaz btn ller dirilirdi... buyurdu. Bu kerameti gren hristiyan lemlerin yce sultn, hir zaman peygamberi Hz. Muhammed Mustaf (s.a.v.)'in stnln tasdik etti ve slmiyeti kabul ederek, Kelime-i ehdet getirdi. Bu menkbede zerinde durulmas gereken zellikler ve seyr slk erbabnn alaca ok dersler vardr. nce Hz. Muhammed Mustafa (s.a.v.)'in peygamberliinden phe, sonra Hz. sa'ya mn etmek kfr'dr. Kur'n- Azmn'da:

-66-

 Vel nuferruku beyne hdin min ruslihi buyurulmutur. (Yani; biz mslmanlar, peygamberler arasnda bir fark gzetmeyiz. Amma, elbette levlk sultn, stnlkde btn peygamberlerden stndr.) Geri bist kurba kadem bast her neb Oldu sana bidayet onlarn nihayeti. Anlam udur: Y lemlere rahmet olan, yce peygamber Muhammed Mustaf (s.a.v.)!.. Vaka her peygamber yaknlk deine kadem basmtr. Amma, onlarn nihayeti senin balangcn olmutur. Gavs'l-zm (k.s.)'un Kumbiiznillh (Allah'n izni ile) dedii zaman, bu tek lnn dirilmesini, Kumbiizni (iznimle) denildiinde, tm mevtalarn dirilmesi sebebi hakknda, haddimiz olmayarak bz mruztta bulunmak isteriz: Kumbiizni (iznimle kalk) srr u lednniyt ifde eder: Hak (c.c.) etem (yni tam kmil) mazharyla zamann Gavs'l-zm gibi kutb'l-aktbnda tecell eder. Hakk' arayan onu nsan- kmilin mazharnda bulur. te Kumbiizni (iznimle kalk) hitbndaki etki, buradan gelmektedir. Yine bundandr ki: zamann Kutbul aktb'nm ismi ki; (ismi zam odur) tebihi, O, isimle yapan ve buna yetkili olan matluplar (isteyenler) matlb (istee yetkili) yle mesafeler alr ki; ilk admlarnda yce ar- ly geerler. ly diriltmek, lm kuu tekrar halk etmek, gibi vasflar Hak (c.c.)'nn ilh hasletlerindendir. Byk peygamber ve ulu evliyalarda, Hak (c.c.)'ye it bu hl meydana geldikte, o neb ve veller ruhan hakkatn temsilcileridirler. hya ise: ALLAH'n sfatdr. Hepsi o hakikati (Rhniyede mstarak olu tecellsi) getikde, beer grnmlerine geri dnerler.

* * *
8.ci Menkbe

EYH AHMED-L GENCL KERRDEN NAKL OLAN

eyh Ahmed-l Genc-l Kebr (r.a.), bir gn Hzr (a.s.)'la buluur. Hzr (a.s.) ile grrken, Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln (k.s.) Hazretlerinin gzel niteliklerini sorar. Hzr (a.s.) u cevb verir: Gavs'l-zm sddklarn nde geleni, yni imamdr. Ariflere hccet (delil) de kendileridir. Veller iinde n' byk ve marifet deryasnn ruhudur. Hzr (a.s.)' dahi olgunluunun cs yapan, mukiyet makamnn byk rtbesini igal eden, daha yksek ve yce yapan esrar, aada zikr olunan beytler'in msralar ne gzel anlatmaktadr: Btn bu derecata kmilleri erdiren tarik-i aktr.

-67-

Aktan fari olan dil gnl deildir. Gnl denilmee lyk da deildir. O bir kl ve toprak yndr; Gnl derdi ekmeyen b a deildir; Cihan kavgay ak ile pr fitnedir; Ak ile k tazelik bulur. Ona intisabyla zikri hayr olur. Mecnnu leyli bu meyden hz almtr Onun iin lemde gzel nm kalmtr k kendi vcdundan merdt olur Aku namus bir gnlde cem olmaz n ns ile bir ilgisi kalmaz.

* * *
Beyit'in mnas: Bana bir ilm kefoidu senin hsnn kitabndan Ki yz bin kil cizdir onun bir bb- faslndan.

* * *
Devleti ak bulki sermet olur zzeti bi nihye-i had olur Kim ki sermesti cn- ak deil Gerfeltun olursa hem red'olur Akl cz akl klle dmandr Dost olan akl klle sd olur Hatta akl oldu nakl bahs kyas Cmlesi dersi aka ebcet olur.

* * *
Beyit'in mnas: Akn devletine er ki, lmsz hayat bulasn. O zaman senin izzet ikblin sonsuz olur. Her kim ki, ak kadehinin sarhou olamamtr. Feltunu cihan bile olsa sonunda red olunur. Mevt'ten bu sfatla gittii iin red'edilir. Akl cz'i Akl Klli'nin dmandr.

-68-

Akl kll'ye dost olan ancak mutlu olur. Akl hatt kyas ve dedikodudan ibarettir. Hepsi ak isminin yannda elif be (ebcet) gibidir...

* * *
9cu Menkbe

GNAHKR VE FSIK BR KULUN VEFATINDA; MNKR, NEKRN SORULARINA CEVAP VERRKEN ABDLKDR GEYLN (K.S.)'N MUHBB (SEVEN) OLUUNU BEYN ETMESNN KURTULU SEBEB OLMASI
En gvenilir kaynaklarca dorulanan bu menkbe yledir: Mmin fakat, fsk ve gnahkr bir kul vefat eder. Kabre defn olundukta Mnkir ve Nekir adndaki soru melekleri gelerek kendisine: RABBN kim? NEBN kim? Hangi DN zeresin? diye sorarlar. Bu gnahkr kul btn sullere verdii cevapta: L Abdlkdr (Abdlkdr'in kuluyum) diyerek cevap verir. Mnkir ve Nekir bu cevap zerine, ne yapacaklarn arrlar... Tam bu esnada, soru meleklerine u hitap nazil olur: Ya Mnkir, Nekir bu kul fsk kullarmdand. Ancak, o mahbubum olan Es-seyyid Abdlkdr'in sevgisiyle kalbi dolu olan bir kuldur. Hayatnda hep bu akla yaamtr. Sonra, lemler'in yce Rabbi (c.c.) bu sebeple o gnahkr kulunun gnahlarn balamak lutfunda bulundu. Menkibi Tc'l-Evliy ve Burhan'l-Esfiy'nn on altnc menkbesini tekil eden bu kssada, sylenecek ok ey vardr. yle ki; Her ne kadar, menkbe bu kulu gnkhar olarak tasvir etmekte ise de, kabirde dahi, Ben Kdr Mutlak'n kuluyum diyecek yerde, Ben Abdlkdr'in kuluyum anlamna gelen Li Abdlkdr demitir. Bu sevgi bizce, btn gnahlar yakan ve ykan bir tecelldir. Zaten, bu yzden de mafirete nail olmutur. Yani, hayatnda fena fieyh (eyh'de kaybolma) mertebesini idrk etmi bir k imi...ki zannmzca da bu byledir. Lkin, unu da demek isteriz ki;

-69-

 Hereyin dorusunu HAK (c.c.) bilir! Mnkir, Nekir ve kabirdeki sorgu ile ilgili yce bir velyye'ye it bir menkbeyi de yeri geldii iin burada nakletmek isteriz. Hz. Rbiat'l-Adeviyye'nin veftnda.Mnkir ve Nekir adl soru melekleri gelerek, kendilerine; Rabbin kim? anlamna gelen M RABBK?.. derler. Yce velyye onlara u cevb verir: Geri dnn ve Rabbinize deyin ki; SEN'in geri binlerce mahlkatn vardr. Fakat, bu zif ve yal kadn her halde tanrsn. Ben btn dnyada yalnz SEN dndm. SEN biran unutmadm. Onun iin bana Rabbin kimdir? diye sormak reva deildir buyurmulardr. Nitekim, ayn kssa ile ilgili ve tamamlayc u yce kssa dhi, kitab sayfalarmz sslemek iin zarurdir. Hz. Rabiat'l-Adeviyye, u szlerle hem byk bir ledn srrn ifa etmi, hem de evvelki kssay tamamlamtr: Ya Rabbi! Eer sen bu ciz kulunu kyamet gn cehenneme atmak istersen, yle bir srr ifa ederim ki, cehennem benden bin yl uzaklar. Yukarda, zikr-i dim Abdlkdr (k.s.)'un ismi olan ak sarhouna uygun olarak u iire yer vermeden geemedik: Bak diyecek yerde, demiti saki Meyhane ve peymne perian oldu Gnlmde fakat kald o skbk.

* * *
10.cu Menkbe

GAVS L-ZAM N HMMET LE KIZ OCUUNUN ERKEK EVLDA DNMES KERAMET

Bu aslnda Farsa bir menkbeden alnan ve Abdlkdr Geyln (k.s.)'a ait bulunan keramet, Davd'l-Kdir (k.s.)'dan nakledilmitir. Bu itibarla, shhatinden en ufak phe akla gelemez. Bu menkbe Menkibi Tc'l-Evliy ve Burhan'l-Esfiy'nn sekizinci menkbesini tekil etmektedir. Bu da makam- mukiyetde bulunan Gavs'l-zm'n mahbbiyet srr ile ilgili olduundan zerinde nemle durduk. Bir gn; eyh Mehmet Shreverdi'nin hanm, Hazreti Abdlkdr Geyln (k.s.)'nn evine geldi. Ve kendisinin hi ocuu olmadndan Cenb- Allah'a bir erkek evlt ihsan etmesi iin niyazda bulunmasn rica etti. Hz. Pr; Yarabbi, bu hatun bir erkek evlt ihsan etmeni istiyor deyince, Cenb- Allah'dan u hitab duydu: Ya Gavs'l-zm, bu kadnn kaderinde evlt yoktur. Abdlkdr Geyln Hz. defa ALLAH (c.c.)'a yalvard. Ve nde de ayn

-70-

cevap karsnda kalnca ak muhabbetli bir derya gibi kabard ve srtndan hrka-i eriflerini karp att. ve; Ya Rabbi, bu hatuna bir evlt ihsan etmedike bu hrkay giymeyeceim dedi... O srada sultan Klli Enbiya ALLAH'n aynas, gnllerin padiah Hz. Muhammed Mustafa (s.a.v.) zuhur eyledi... Ve mbarek eliyle hrkay Hz. Pr'e uzatt: Ey benim gzmn nuru olum, k ile mauk arasnda bu gibi nazlar, cilveler daima olur. ALLAH, o hatuna bir evlt ihsan buyurdu. dedi. Hz. Pr Allah'a kretti. Ve hatuna da mjdeyi verdi. Bir mddet sonra, hatun bir kz evlt dourdu, Evldnn bir kz evlt olduunu grnce onu bir krmz kundaa sarp Abdlkdr Geyln Hazretlerinin yanna vard. Ya Sultan- lem, ben Allah'tan bir erkek evlt istemi tim, halbuki kz oldu... dedi... Kadnn bu kelmnn zerine; Hazreti Bazl Ehep, ocuu kucana ald. Ve kimyay saadet olan ilh baklarn ocuun yzne dikti. Ve kermetleriyle erkek olan bu ocuu validesine uzatt: Ya hatun, bu ocuk benim evldmdr. smini eyh ehabeddin Shreverdi koy, mr uzun, mritleri ok olsun!.. diye dua etti. te bu ocuk byd. Ve mehur olup; Glistan1! yazan eyh Sadii iraz'yi, eyh ehabeddin'i yetitirdi.

* * *
11.ci Menkbe

GAVSL AZMN BU LEME NURLAR SATII ZAMANDA ARZUSUNA RAMEN NTSABI BAARAMAYAN, ANCAK GAVSL-ZMIN VEFATINDAN SONRA NTSABA FIRSAT BULAN MISIRLI TCCARIN KISSASI
Menkib-i Tc'l-Evliya ve Burhan'l-Esfiy adl eserin ok dikkate ayan menkbelerinden birisi de bu menkbedir. yle anlatlmtr: Msrl ve inanc ok salam bir tacir, tam bir ihlsla Gav-s'l-zm'n hayatnda kendisine intisab etmek ister... Fakat, tecell eden kaderin srrna bakn ki, bir trl intisab erefine ermek iin izin ve frsat bulamaz. Tam krk yl ard arkas kesilmeyen engeller yznden, bu dilei gereklemez. ntisab iin Badat'a geldiinde, eyh (r.a.)'nn beka mlkne eref verdiklerini duyar. Kalbi bu kederle kan alayan tacir, o kadar elem ve zdrap duyar ki, lm eriilmesi gerekli son frsat bilerek, hayatna son vermeyi bile dnr.

-71-

Bunun er'an yasaklanm olmasndan dolay, eliyle hayatna son vermee cesaret edemez. Bu aresizlik iinde kvranr... te byle bir gnde, Gavs'l-zm (k.s.)'un kabri eriflerini ziyarete gider. Gz yalar iinde bu fni lemde intisap edemeyiinin hicrann dile getirir... O anda kabri erifin banda, dima HAY (diri) olan Ab-dlkdr Geyln (k.s.) belirir... Bylece elini tacire uzatan yce vel, kendisini silsile-i eriflerine, kabul buyururlar. Bu vesileyle ehlullh'n daima diri olduunu, gsteren u arifane sylenmi u beyitlen bu menkbeye son verelim. ki lemde tasarruf ehlidir ruhu vel Dme kim bumrdedir ondan nice derman ola Ruhu imiri hddr ten glaf olmu ona Dahi la kr eder bir ti kim ryan ola. Yce mnas udur: Vellerin ruhlar iki lemde tasarruf ehlidir. Bu ldr, bundan ne derman olacak deme. Ruhu Cenb- Hak (c.c.)'nn imiri (klc) dir. Knndan (yani bedeninden) kan kl daha keskin olur demektir. Aslnda bu arifane beyit'in dayana, u yeti kerimedir: Allah yolunda lenlere l demeyiniz. Onlar sadrlar fakat, siz anlyamyor-sunuz. Aslnda ehitler iin de aynen bu ahvl geerlidir. buraya gelmiken, ehit kelmnn niin ehlullah hazerat iin sylendiine hkita mertebesinde iaret eyleyelim. Malmdur ki, ehitlik mertebesi bir gazada yce Allah kelm iin harpde lenlere, yni ALLAH ismi erifini ykseltmek iin canlarn seve seve verenler dnda ehlullah hazertna da balanmtr. u sebeple ki, ehd; (gren) yni AYNEL YAKN mertebesine eren demektir. Hak Tel (c.c.)'y btn avalimde (ok yce kiilerde) gzetimlerinde aka grdkleri iin vellere de ehit HAK (c.c.)'y her mazharda gren denilmitir.

* * *
12.ci Menkbe

GAVS L-ZM (K.S.)'NIN HNTL BR MRDN, HEM DNYA HEM AHRET ATENDEN KURTARMASI
ok emin kaynaklardan alnmtr ki, Burhniyur beldesinde zengin bir hindnun, Hz. Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln (k.s.)'a hem sonsuz bir gveni, he de hudutsuz

-72-

bir sevgisi vard. Kendisini eitli vesilelerle yemek ziyafetlerine davet eder, Gavs'lzm (k.s.) ile beraber birok nemli kimseleri de davet sofralarnda cem ettii (toplad) gibi, fakirlere dahi nimet ve ihsann esirgemezdi... Dini slm olmayan bu hindu ld. Kendisinin lm nna kadar slmiyet'le olan ilgisi, srf mahbubu hd Abdlkdr Geyln (k.s.)'a kalbinde duyduu sevgiden ibaretti. lmnden Hintli detlerine gre cesedinin yaklp kllerinin denize savrulmas gerekiyordu... Bir ok odun toplanm, hindnun cesedinin btl inanlarna gre yanmasna ramak kalmt. Hakk Tel (c.c.) Hazretleri'nin hikmetine bakn ki; cesedin alev almasn kolaylatracak bir tek kl bile kalmad gibi, o anda odunlarn yaklaca yerde bir akarsu belirir ve odunlarn hepsini ate almayacak ekilde slatr. Orada bulunup bu durumu gren herkes, hayretler iinde kaldlar... En kr gzler bile grmekte gecikmediler ki: Bu hindu Gavs'l-zm'n himmeti ve mahbubiyet srr ile slm olarak ruhunu teslim etmitir. Hindunun evltlarna haber gnderilerek, babalarnn din slm zere defnedilmesi lzumu bildirildi. Cenaze yaklmaktan vazgeilerek, din slm zerine gsl edildi. Bylece Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln (k.s.)'a sevgi mevta'y hiret mutluluuna dahi kavuturdu. Burada sras gelmiken, birka sz sylemek isteriz: Gavs'l-zm'n mritleri meyannda, baka dinlerden kimseler de vard. Tpk Mevln Celleddin-i Rm (k.s.)'da olduu gibi. HAK (c.c.) bir kimseye hidyet nasip edecek olursa, ite byle onun kalbine bir velsinin sevgisini sokar... Sonunda o sevgi onun gnhlarn balanm klar.

* * *
13.c Menkbe

GAVS'L-ZM ABDLDR GEYLN (K.S.)NIN AKILLARA DURGUNLUK VEREN KERAMETLER..

ESRARI
Gavs'l-zm, Es-seyyid ve E-eyh Abdlkdr Geyln (k.s.)'un bir hdmi (hizmetinde bulunan bir mridi) yle rivayet etmitir: eyh Hazretleri, misafirleri ok olduu cihetle, iki yz altn borlanmt... Bir gn; tanmadm bir ahs geldi ve izin dhi istemee gerek duymadan, eyh Hazretleri'nin yanna girdi. Uzunca bir sre sohbetde bulundular. Sonra bir miktar altn karp, koyup gitti... Koyduu altn borlarn kat kat deyecek miktarda idi. eyh Hazretleri bana bir ey sormaa frsat brakmadan yle buyurdular:

-73-

 Bu gelen Kdr Sarraf'dir. Dedim ki: Ya hazret! Ben bundan bir ey anlayamadm. Bu Kadr Sarraf ne demektir ve kimdir? Gavs'l-zm yle buyurdular: Bu bir ferite yni melektir ki: Allah Tebrek ve Tel Hazretleri evliyaullaha gnderir. T ki, onlar borlarn deyebilsinler. Bu menkbede grlyor ki, sadece Gavs'l-zm Ab-dlkdr Geyln (k.s.)'a deil de, izni olan her velye yce Allah (c.c.) bu ferite ile imdat edip borlarnn denmesine frsat verir. Bu bi ledn srrdr ki: Demek limlerin yce Rabbi (c.c.) Hazretleri madd skntda bulunan vellerine, Kadr Sarraf denilen ferite gibi gayb hazinelerinden sonsuz balarda bulunur.

* * *
14.c Menkbe

GAVSL-ZMIN
MAKYET MAKMINA TECELLYATI HAKKINDA
Bir gn zaman- saadetlerinde, Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln (k .s.) yannda baz ulema ve din bilginleri ile birlikte, kabir ziyaretine giderler ve zellikle eyh Hammad Hazretleri'nin kabri erifleri nnde dururlar... Sonra, mutluluk belirtileri gstererek dnerler. Yanndakiler Gavs'l-zm Hazretleri'ne sordular ki: Ya eyh! Bu mbarek kabrin nnde, det d ok durdunuz ve neeli bir halde, mutluluk iinde dndnz. Bu hareketinizden bir ey anlayamadk... Gavs'l-zm nakl buyurmaa baladlar: Bir Cuma gn idi. eyh Hammad Hazretleri eshb ile birlikte Cum'a mescidine gitmitik. Kpr zerine geldiimiz vakit, eyh Hammad, elini bana vurup, beni suya att... Hava gayet souktu. Benim zerimde bir hrka yanmda da birka ceviz vard. Elimdekilerin slanmamas iin, elimi yukar kaldrdm... eyh Hammad (k.s.) ve eshb beni brakb gittiler... Ben de bir sre sonra sudan kp, arkalarna dtm. Bana, souk pek ok tesir etmiti... ok mtm! Onlarn yanna vardmda, onun eshb gecikmemden dolay olacak, baz szler sylemee yeltendiler. Hammad Hazretleri onlar men edip buyurdu ki: Ben onu denemek iin, suya atp incittim amma, kendisini bir da gibi buldum. Asla yerinden sarslmaz. Gavs'l-zm buyurdular ki: Bugn eyh Hammad Hazretleri'ni kabrinde grdm. Elmaslarla ssl bir

-74-

elbise giymiti. Banda yakuttan bir ta, elinde altn bilezikler ve ayanda atndan ayakkablar vard. Yalnz dikkat ettim, sa eli nedense tutmuyordu. Kendilerine sordum... Cevaben dediler ki: "te bu elimle seni suya atmtm." Sonra bana dnerek; "Bu illeti benden geirmee gcn yeter mi?" diye sordular. "Evet, gcm yeter" dedim. O zaman bana, "Hakk Tel'ya rica ve niyazda bulun ki; kullanlmaz haldeki elime g versin, yani onu bana iade etsin." Ben, hemen Hak (c.c.)'den rica ve istirhamda bulundum. Ayrca, llerden be yce vel dhi kendi kabirlerinden rica ve istirhamda bulundular. Bu be velden birisi, o kadar istirhamda bulundu ki; Hak (c.c.) Hazretleri dualarmz kabul buyurarak, Hammad (k.s.)'un elini geri verdi ve o el benim elimi skarak, benimle grt... Bu sz, Badat'a yaylnca, Badat eyhleri ve onlarn mritleri toplanp, eyh Abdlkdr Geyln Hazretleri'nin szlerinin, doru olup olmadn aratrma yoluna saptlar... Bu haberi kendisine sormak iin, eyh Hazretlerinin medresesine geldiler. Fakat eyh'in heybetinden, kendisine kimse bir ey soramad. Lkin, Yce Gavs'l-zm (k.s.) onlarn ne maksatla geldiklerini kefen anlamlard. Onlara dnerek: Aranzdan kef kerametine inandmz iki zt seiniz. Onlar szlerimin doruluk derecesini aratrsnlar buyurdu. O cemaatda keif ehli olduuna, kimsenin phe etmedii eyh Ebu Yusuf Bin Eyyb'l-Hamedni (k.s.) ile eyh Mu-hammed Abdrrahman (k.s.)'u setiler. Gavs'l-zm onlara yle buyurdu: Bu iki keif ehli ekilip, ibdet edebilecekleri bir yere gitsinler. Siz dhi onlar gelinceye kadar, murakabe halinde burada bekleyiniz. dediler. Gavs'l-zm dahil hepsi murakabeye daldlar. Aradan bir sre gemiti. nce Yusuf Hazretleri tahkikini bitirmi olacaklar ki; medrese dnda bir ses ykseldi. Yusuf (k.s.) pek fazla acele ederek, medreseye doru kouyordu. Medreseye vardnda bu keif sahibi vel yle buyurdu: "Hak, Sbhane ve Tel buyurdu ki: Ey Yusuf! Ko o cemaata duyur. Gavs'l-zm mahbub'umun anlattklar, doru ve aynen vkdir. (1) Daha Yusuf (k.s) bu szleri sylerken, arkadan eyh Abdrrahman (k.s.) terif edip, eyh Yusuf (k.s.)'nin anlattklarn dorulad. Bu menkbeden alnacak, baz dersler vardr ki; bunlardan birincisi udur: eyh Hammad Hazretleri, pek ok olgun kiileri zamannda ird etmi yce bir
Mevzbahs Yusuf Hemdani (k.s.) Trk neslinden gelmi ve zamann kutblaktab'lk mertebesine ermi birzt- akdestir (kutsal zt). (Mtercim)
1

-75-

vel'dir. Hatt Gavs'l-zm bile seyr slkunun bir safhasnda, kendisinden feyz almtr. Ancak, bu kadar vel iinde mahbbiyet srr, Abdlkdr Geyln (k.s.)'a nasip olduu iin, zamannda hepsini gemi, hepsinin zerinde makm- makiyet'e erimitir. Seyr slk erbab iin alnacak ikinci ders daha vardr ki bu da udur: Hd, mahbbiyet makamna lyk grd, Gavs'l-zm (k.s.) gibi bir zt'n ektii, ufak bir acya bile tahamml edemez... Burada anlatlmak istenen srr bil!.. Bahse konu olan ac; snav ve deneme sebebiyle dhi olsa ve yine bu ac, kendisini terbiye ile vazfeli, Hammad Hazretleri gibi bir vel tarafndan bile yaplm bulunsa bile... Aradan uzun bir sre gemesine ramen, Hak Tel mahbbuna yaplan ak ilhisinin etkisiyle raz olmayp, o elemi yapana, tbirimiz ho grlsn, bir ceza vermekte tereddt etmemektedir. imdi bu kssadan pek ok ehli zahir ulemas, gerekli ibret dersini alp, byle mahbbiyet srrna ermi evliyaullah ktlemekten ekinmelidir. nk bu hle den kimselere bilin ki, Hakk Tel (c.c.)'nn cezas pek byk olur. Men ezli veliyyen ve fekad zenth bi harb (Hadis-i erif) Kim, benim velme eziyet ederse, ben, ona harp iln etmiimdir. Hadis-i kutssi icb: Kahr lh'yi zerlerine ekmi olurlar. Eiiyazbillah, bu gibi ahvalden Hak (c.c.)'ye snrz. Mahbubiyet srrna bir velyi mazhar klan, esrara da temas etmeden sras gelmiken geemiyeceiz. Tuhfet/l Mursle adl eserde yle buyurulmaktadr: Bir m'mini Hakk Tel'ya vasl eden yollar tr: 1 - Zht yolu, 2 - Tasfiye-i klb ve tezkiye-i nefs yolu, 3 - Ak yolu. unu bilesiniz ki; Zht yoluyla (sofulukla) Allah Tel'ya varanlar pek azdr...pek meakkatlidir, etindir. Tasfiye-i kalb (kalbi artma) ve teskiye-i nefs yolu (nefsi temizleme) zht yolundan daha ycedir. Ancak, bununla HAKK'a vasl olanlar, zht yolundan gidenlere gre daha ok ise de, saylar yine de snrldr. Ak yolu geni bir mna alandr. O yoldan Hakk'a varanlar pek oktur. te makm- ak'a erenle, baka bir deyimle mahbubiyet srrna erenler, hep bu yolla maksuda ermilerdir. Mahbubiyet ve makm- mkiyet srrn, btn hamet ve aklyla dile getiren, bz beyitleri alarak eseri onlarla sslemek isteriz. Ey salk! Bu yolun yolcusu olmaya niyetlenen... unu bil ki; mahbubiyet srrna erenler, bu beyitleri bir an dillerinden drmezler ve onlarla terennm sz olurlar.

-76-

Ey mhaddis! Ol tefr'ki nokt-i hat Bilht kevn mekn nokti akla oldu fakat Noktadan gayr ne kim levh-i hdun zre Nak olunmu onu mahvetti ki, odur sehvgalat Nokta bil, noktaya bak, nokta ol ondan gayr Her ne kim eylesen oldur sebebi bd sahat. Batndan dr iken enhr ne Frat sattr Yine su bahre erise ne Frat ola ne sat... Bu beyt'in mnas; Denizden uzak olduu zaman insanlar, hayallerinde, bir Frat ve at nehri var sanr. Fakat su denize kavuunca, ne Frat, ne de at kalr. Hepsi ayn olur... Bu esrara varmak ise ancak yle terennm saz olmakla kabildir: Ak meydannda mesd olmaktan zge kr yok Bundan candan gemelidir gayr bir gftr yok. Beyt'in mnas: Ak meydannda er ve manev sarho olmakdan baka yaplacak bir ey yoktur. Bunda candan gemelidir, gayr bir sz de yoktur. te gerek Gavs'l-zm gerekse Cneyd Badad (k.s.), Beyazd Bistam ve Hallc- Mansur (k.s.) ak meydannda er olmaktan baka yaplacak bir ey olmadn, baka sylenecek sze de nem vermedikleri iin, tark-i akdan ama olan mkiyet ve mahbbiyet makamna varmlardr. O zaman kendilerine Hazretii noktann tm gizlilikleri aikr olmutur. Yukarya aldmz nokta iirindeki esrar kendileri iin btn lemlerde grlmtr. Anlamlardr ki, rifibillah (ALLAH srrndan haberdar olanlar) iin noktay bilmekten, noktaya bakmaktan, nokta olmaktan baka her ne var ise, Hak (c.c.) Hazretleri'ne uzaklk ve ondan uzaklama veslesi olur.

* * *
15.ci Menkbe

GAVS'L-ZM ABDLKDR GEYLN HAZRETLERNN TAVUU DRLTMESNE DAR

imdi anlatp, aklamasn yapacamz bu menkbe, hem Abdlkdr Geyln (k.s.)'un byk bir kerametinin naklidir, hem de bu menkbede ledn gizliliklerine ait pek ok esrar gizlidir. Bir gn, slihat-t nisvandan (Allah yolunda alan kadnlardan) biri olu ile

-77-

zamann kutbu Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln (k.s.)'un yanlarna gelip, olunu yce Velnin terbiye ve irad altna brakr. Kadn bir sre sonra olunu ziyarete geldiinde, olunun katksz arpa ekmei yediini, buna karlk Gavs'l-zm'n tavuk eti yemekte olduunu grnce Gavs'lzm'a: Ya Gavs!.. Siz tavuk eti yiyorsunuz, olum ise arpa ekmei ile vakit geiriyor, Ona da kuvvetlenmesi iin biraz tavuk eti yedirin. diyerek, haddine tecvz eden szler syler. Gavs'l-zm (k.s.) bu lyk olmad yersiz szlere kar hi bir ey sylemiyor, nnde duran yenilmi tavuun kemiklerine ynelerek, o l kemiklere: Kum bi iznillah elieziyuhyul izam vehiye remim (Alfah Tel'nn izniyle kalk ve diril. O Allah ki; rm kemiklere hayat baheder. Bu dua ile (ki; bize KN "OL!" emrinin tecellsidir) o etleri kalmam tavuk tekrar dirilip hayat buluyor... Kadnn hayret dolu baklar karsnda, anlamadn sandmz ledn dersini veriyor. Kadncaz olun bu yolda ilerliyebilmek iin riyzata (perhize) muhtat. Ancak belli bir mertebeye geldikten sonra istedii eyleri yemi bile olsa onda nefs kalmayacandan zarar etmez. buyurur. yle sanyoruz ki; fazla muhabet, mislimizde olduu gibi ilerlemeye engel oluyor. Bu menkbe de dikkat ekilmesi gerekli iki ayr hdise ve tecell vardr. zellikle ikinci olarak anacamz ders en nemli olandr. Birincisi: Gavs'l-zm'n l klbler gibi, l cisimleri dhi Hakk' (C.C.) izni ile dirilttiine dair yeni bir misldir. kincisi: Seyri slk'a ilk giren kimse, o anlarda nefsin en aa mertebesi olan emmre (eytann kkrtmalarna en uygun nefis derecesi) nefsi mertebesinde olacandan terbiye ancak riyzatla (*) olur. Zten bundan dolaydr ki, Niyz Msr yle buyurmulardr: Bu nefis kfirini katletmek iin Hakkn hkm kazasdr eriat.

* * *

Riyazat: Nefs'i terbiye etmek iin az gda yemek, az uyku uyumak, lzumsuz bilip bilmemek konumak gibi nefs'i hevasattan men ile faydal fikir ve ile megul olmak. (Mtercim.)

-78-

16.c Menkbe

GAVSL-ZMIN YCE MERTEBESNN, ZAMANIN DER VELLERNDEN STN OLDUUNA, EYHLERN AHTLK ETMELER HAKKINDA
Bandan beri hatrlanaca zere, biz kitabn tertibinde menkbelere sra verirken, ledn esrarn dile getiren menkbelere ncelik vererek, eserin Arapa tercmesinin yannda bir de konular daha iyi aklayabilmek iin srl beyitlerlerle birlikte mnalarn da kalemimizin yardmyla aklamaya gayret etmekteyiz... Ve zellikle bu sralamay yaparken de okuyucumuza faydal olabilmek iin birbirini mna ynnden destekleyen konulanda ard ardna almay hedefledik... te bu sebepledir ki; baz sra numaras geride olan bir menkbe, nemiyle orantl olarak, ilk sralarda yer almaktadr, ite bu menkbe bunlardan biridir ki; kitabn asln da bu menkbe otuzuncu menkbedir. Ravzat'l-Nevzr ve Nzhet'l-Hvatr adl eserlerde, pek ok eyh, bu eserin menkbeler ksmnda, yce Gavs'l-zm (k.s.) rtbesinin yceliine ve onun Kutb'l-Aktb olduuna iaret buyurmulardr. Bu arada Menkib-i Tc'l-Evliya'da yer alan, Ab-dlkdr Geyln (k.s.)'u ven iirin, ok arifane bz beyitlerini dhi, buraya almaktan zevk ve eref duymaktayz. O, yce Gavs'l-zm ki; asrnda btn eyhler mertebesinin yceliine ehdet etmiti. lminde Hasan-l Basri (k.s.)'un irfann, slkundaki doruluu Hazreti mer (r.a.)' hatrlatrd. Asrnda hi kimse ona mensup olmadan yce mevklere lyk grlmez ve eriemezdi. u beyitler, Gavs'l-zm'n snna, yceliine iaret etmektedir: Fekad kne beyne! evliyai muazzama BiliIm velhl erifl fhir. L kinne hglebet aleyhi ekavettin Sebekat keblfsl linl kfir. Beytn mnas: Gavs'l-zm (k.s.), devrinin evliyalar iinde byk ve yce bir ahika (tepe)dr. lmi ile de, hl ehli oluu ile de erif (mbarek) ve fhr (vnlecek) bir zt ve btn zaman evliyasnn iftihar sebebidir. Yukarda ki, beyit zamann arifleri tarafndan sylenmitir ve bu beyitten de aka

-79-

anlalmaktadr ki; Gavs'l-zm hem ilm-i zahirde, hem de ilm-i btnda derin bilgi sahibi idi. O yce Vel, ayn zamanda zamannn btn ktlklerine galip bir mceddit (yenileyen) idi. artmas ile birok kimseleri kandran, iblis'-lin kfirine dhi efkat gstermitir. Lekinneleh galbet aleyhi ekvetn Sebkat keblisl lin l kfir. Denmitir ki bu beyitte bu srra iaret edilmektedir. te Menkib Tc'lEvliy'nn otuzuncu menkbesi budur. mm-i Vera'l-zht Mehmet bni Sait Bin Ahmet Zer-rnnecni'nin, Ravzat'lHevzr ve Nzhet'l-Havatr isimli kitaplarnda bilhassa altnc blmde ad geen btn eyhler, Gavs'l-zm'n yksek rtbesinden ve kutbiyetinden bahis buyuruyor ve diyor ki; Ne kadar vmede bulunulsa, Gavs'l-zm iin elbette azdr. Bizim de lisnmz onu yeterince vemez kifayetsiz kalr. Ancak, bu vesileyle bir hususa okurlarmzn dikkatlerini ekmek isteriz: Dikkat buyurulsa, Abdlkdr Geyln (k.s.) Hazretleri'ne hem Gavs, hem de Kutb'l-aktab denilmektedir... Okuyanlar bu lkablardan Kutbiyet'le, Gavsiyet'in ayn olduu gibi bir zanna kaplrlar. Hatt birok slk erbab da bunu byle sanmakta, dolaysyla yanl olarak bilmektedir. Ancak ayr ayr mertebe ve manev memuriyet olan bu payelerin, Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln (k.s.) iin kullanlmasnn bir sebebi vardr... Yalnz bu sebebi aklamadan kanmzca hi phe yoktur ki; Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln hem Gavs'l-zm, hem de Kutb'l-aktab'dr. Bunun sebebini ve izahn yapmak tasavvuf bilgisi iin zarurdir ki, bu mruzt bizi nefsin yedi mertebesini srasyla saymamz mecburiyetine getirir... Tasavvuf ilminde nefsin yedi mertebesi vardr. Bunlar: 1 - Nefs-i Emmre, 2 - Nefs-i Levvme, 3 - Muinime, 4 - Mutmainne, 5 - Rdiyye, 6 - Mardiyye, 7 - Sfivve. Burada sz Marifetnme'nin yce mellifi Erzurumlu brahim Hakk Hazretlerine brakmamz yerinde olur kansndayz ki; lmsz eseri olan Marifetnmenin nefs-i emmre bahsinde yle buyurmaktadr: Bz byk mutasavvflar, nefs-i emmre'yi si halle nitelenmi olmas itibariyle ktlklere bulamt grdkleri iin onu nefs mertebeleri arasndan kartp Nfsu seb'a yani yedi nefs mertebesini alt mertebeye indirmilerdir. Zira nefs-i

-80-

emmre biss (ktlk) ile tannarak bu zellii yeti kur'niye ve hads-i eriflerle belirtilmitir... Bizim konumuz; daha ziyade Gavsiyet ve Kutb'l-aktablk konusu olduundan, biz yedinci mertebeyi yni vcdu sfiyye mertebesi ile megul olacaz...gcmz yettiin de Gavs'lk ve Kutb'l-aktab'lk manev grevlerini ayr ayr grevler iken neden dolay Gavs'l-zm hem de Kutb'l-aktab denildii muammasn zmek iin gayret sarf edeceiz. Zira, bu ynde aklamalarla bu eserin nemli bir hizmette daha bulunaca kansndayz. Bu aklamamz da Gavsiyet dm tasavvuf eserler dayanak gsterilerek zmlemeye niyetkrz... Malmdur ki, nefsin son mertebesi nefs-i sfiyye merte-besidir. Bu mertebe de her eye gc yeten bu zatlardan bulunduklar zaman da say itibariyle bir, iki nihayet en fazla tane olurlar. Bunlardan birisi Kutb'l-ird olup, Hak'la btnlk makamndayken, halk daha dorusu slikleri ird iin grevlidir. Bu zt- erf, btn ird vazifeleriyle mkellef, btn pran (ermiler) ve eyhlere isterlerse, kendileri dou, isterlerse batda olsunlar, bunlar iin mesafe mevhumu yoktur. Mritlerini uzak mesafelerden de terbiye edip onlar Hak (c.c.)'ye vasl klarlar. Gavs'l-zm'lk manev grevine gelince: Bu zt, cami cihan ve mutasarrf lemdir. Bu aklamaya Ik bakldnda, Gavs'n cihann cani ve lemde meydana gelen her eyin sahibi ve her ey onun (ol) emriyle olur gibi bir zanna kaplnabilir... Bu yanlla sakn ha dmeyin!.. Demek istiyorum ki; Gavs, kendiliinden lemin idaresine karmayan vel'nin addr. Zamann teki olduklarndan dima kendi manev halleri zerinde olurlar. Kur'n- Kerm'de iaret buyurulan: Mfredn getiler yani zamann fertleri yryp getiler, kutsal szleri bunlar iin sylenmitir. Btn bu kelmlarna ramen Gavs'l-zm'lar, Kutb'laktab'n (nsan- kmil'in) yardmcs durumundadrlar. Kutb'l-aktb'lk mnevi grevine gelince: Asl kinatn idaresi bu zt'a verilmitir, Asrnda tek olan zt, bu kutsal zttr. Bu kutsal zt, ariflerin sultan olduu gibi, Hak (c.c.)'nn hal fesidir. Btn lemin yiyip, imeleri, harekt ve davranlar, kza ve kaderleri velhsl dnyada olup bitenlerin cmlesi O'nun tasarrufu altndadr. O, ne isterse olur. Her devrin kut-b'laktbna nsan- kmil dhi denilir. unu zikr etmeden geemeyeceiz ki bu konuda delilimiz; Men arefe nefsehu fekad arefe Rabbe. Nefsini bilen Rabbi'ni bilir hdis-i erfinin anlam, ancak eksiksiz bu zt'ta tecell eder. Bu mbarek ztlar anlamaktan insan akl cizdir... Gerek Kutb'l-ird, gerek Gavs'l-zm, gerekse Kutb'l-aktb'n mbarek nefisleri hakik yzlerini bulup bilnefs (nefs'siz) olmulardr. imdi asl muammann dm noktasna gelmi bulunuyoruz. Bu manev grev HAK (c.c.) tarafndan ayr ayr kiilere verildii gibi bir zt'a da verilebilir. Yni; bz devirde Gavs, ayn zamanda Kutb'i-aktb da olabilir. te o zaman Gavs sdece Kutb'l-aktb'n yardmcs olmakla kalmaz, Kutb'l-

-81-

aktb da kendisi olduu iin dnya'nn tm tasarruflar onun elinde olmu olur. Es-seyyid E-eyh Sultan Abdlkdr Geyln (k.s.)'a asrnda bu manev grev birden verilmitir. te Kutb'l-aktb, hem de Gavs'l-zm demilerdir. Gerekten de yledir.

* * *
17. ci Menkbe

GAVSL ZAMIN SMNDEN BAKA BR EY BLMEYEN MRDN, MNKR VE NEKR MELEKLERNN ELNDEN VE AZAPLARINDAN KURTULUU HAKKINDA
ok salam rivayetlerdendir ki, Gavs'l-zm'n bir m'min mridi, yalnz Gavs'lzm Abdlkdr Geyln (k.s.)'nin isminden baka bir ey bilmezmi. Bu zt vefat ettiinde, kabirde azap ve soru melekleri kendisine: Rabbin kim? Hangi dindensin? Peygamberin kim? diye sormular. O zt, soru meleklerine, Abdlkdr Geyln (k.s.)'nin mbarek isimleriden baka bir cevap vermemi. Mnkir ve Nekir ararak, lemler'in Yce Rabbi (c.c.) Hazretleri'ne sorduklar srada, kabrin banda Gavs'l-zm grnm ve lemler'in Yce Rabbi (c.c.) Hazretleri'ne, u yakarta bulunmutur: Ya lh! Dnyada ak atei, u kulunu zten yakmtr. Hi bir cehennem atei, senin Ak- lhin kadar, klarn kalblerini yakamaz. Gs pryn olmutur. Yni onda: Cennet'te srf cennet ehli olduklarndan, rahat olmad gibi, cehennem'de olmakla, srf bu sebeple ate azab grmez esrar tecell etmitir. Buyurmutur. Rislet'l-Gavsiye'de bu srra, Gavs'l-zm (r.a.) yle temas buyurmulardr: Cennet ehli, Cennet'teki nimeterle avunur. Bu nedenle, lhi Ak'tan uzaklarlar. Cehennem ehli ise, nr ile megul olup, bu yzden lhi Ak'tan uzaktrlar. buyurmaktadrlar ki, burada gnl gz ak olanlar iin, pek ok ders vardr. lemlerin Yce Rabbi (c.c.) Gavs'l-zm'n mbarek isminden baka bir ey bilmeyen, o mrdi af buyurarak, cennetlerin en ycesi olan, irfan cennetine kabul buyurdu. Bu konuda dokunulacak pek ok esrar vardr. Bir kerre, Abdlkdr ism-i celli, o devrin ism-i zm' idi. Bu nedenle Rabbin kimdir? sorusunu soran Mnkir ve Nekir, hakkat mertebesinde istenilen cevb, dolayl bir ekilde almlardr. Bu cevap lemlerin Rabbi'nin honutluunu kazanmtr. kinci sadk bir mrit ancak kendi mridini bilmekle Hakk' bilmi olur. ki lemde sevap srrna erer. Ve Cennet-i irfana dahil olur. Bu u demektir ki;

-82-

 Mride hak diyen kii gayriyi yok bilmek srr tecell eder. Ayrca bu menkbede bambaka bir ledn srr da vardr. Malmdur ki; Letif zikrine devam edenler yle bir atei gslerinde hissederler ki; o atele yanan iman tahtasn hi bir cehennem atei yakamaz. Yaksa bile ALLAH klar, bu atei canlarna minnet bilirler. Bu onlar iin bir cennet olur. Bu cennetin ad CENNET- RFAN'dr. Sanrz ki; bu menkbe vesilesiyle, bizim hem arif, hem de k irimiz Fuzl'nin dedii gibi; Tuttuk tark-i hakkat'a rh- mecaz tecellisi aa kar... Bilen bilir ki, sen de bilenlerden olmak iin gayretke ol!..

* * *
18.ci Menkbe

MAKAMINDAN KOVULMU BR ZATIN NASIL TEKRAR GAVSL AZAMIN DUSIYLA MAKBLNDEN OLDUU HAKKINDA
Gavs'l-zm'n zaman- saadetlerinde naslsa, seyr slk erbabndan bir zat, zelleye (ayak kaymasna) maruz kalm ve derecesinden dm bylece makblinden (beenilenlerden) iken merddinden (istenmemilerden) olmu. Tekrar makblinden olmak iin, pek ok ricalarda bulunmu ise de Hda'y lem yezelin izzet kapsnda bu istirhamlar kabul buyurulmamtr. Gavs'l-zm makam- mkiyet esrarn tecell ettirince, ihsan sahibi yce Allah (c.c.) u deerli hitabda bulunmulardr: Y Gavs'l-zm! Sen mahbbiyet srrna mazharsn. Kimi seviyorsan bende onu severim. Tyin ve azil tasarruu ancak dorudan doruya benim kudretimdedir. Madem ki, sen bu sliki affettin, ben de onu makblinden addediyorum. Bu menkbede baz esrar vardr ki, ona temas etmeden geemiyeceiz. Bu, nce makblinden iken, bir zelle (ayak srmesi sonucu) derece kaybeden sliki hakkat olan zt'n af buyurulmu olmas tabidir. nk, Cenb- Hak ba buyurduu eyi, kesin olarak geri alamaz. Zra bir mertebedeki vel, o mertebeden dse dhi, o mertebeye var yolunu bildii iin, ayn mesafeyi tekrar alr. te bu srdan dolaydr ki, bir gn Abdlkdr Geyln Hazretleri'ne: Vel zina eder mi? diye sorulunca: (nnallahe kne kaderen makdura) Her ey Allah'n takdiri gereidir, kim ne zre ise o ona kolaylatrlr... cevabn vermilerdir. Gavs'l-zm gibi yce dereceli nfusu safiye erbab veller'in bir niyaz mertebesi, deyim mazur grlsn levh-i mahfz'u yazar, bozar tahtasna dndrr...ki, bu ite de srr ledndendir.

-83-

Nitekim menkbede belirtilen; Ey Gavs'l-zm! Senin yannda makblnden olan, benim indimde de makblnden olur hikmetinde, ite bu esrar gizlidir.

* * *
19.cu Menkbe

BR HIRSIZIN HDYETE EREREK

SEYR SLUKTA MESFE ALIP GAVSL-ZMIN

EFATIYLA KUTBYYET MAKAMINA KADAR YKSELMES HAKKINDA

Menkib-i Tc'l-Evliya ve Brhan'l-Esfiya'nn on beinci menkbesi yledir: Bir gn Gavs'l-zm (k.s.) Medine-i Mnevvere'ye giderken Badat yolculuunda, lde yaayan bir yol kesici, onun yolunu da dier yolcularla beraber keser. Btn yolcular elbiselerine kadar soyan bu haydut, Gavs'l-zm'a sra geldiinde, yce Gavs'n heybetinden titrer ve dehete dmee balar... Yol kesici karsnda duran, heykel-i smedn'nin (lh heykel) Abdlkdr Geyln (k.s.) olduunu anlaynca, iindeki dehet, yce Vel'ye kar nedenini anlyamad, sonsuz bir sevgiye dnr. Gavs'l-zm btn muhiblik ve makm- ak tecelliyt ile lemler'in yce Rabbi'ne, o haydutun hidyete ermesi iin, niyazda bulunur. nanlr kaynaklardan renilmitir ki, zamanla o yol kesen haydut, seyr slk erbabndan olup Gavs'l-zm'n irad sonucu kutbiyet makamna kadar ykselmitir. Bu menkbeyi en gzel aklayan, daha dorusu yol kesicinin, nasl velayet mertebesine ykseldiini dile getiren, aadaki beyittir: Ne denl var ise, lemde evsf Sftlanur n bil ehli arat Yce anlam udur ki: lemde ne kadar sfat var ise, irfan ehli onlarla sfatlanr demektir. nsaf ehli iin, bunu kabulden baka bir re de yoktur. Hakikat ehli grnrde, ibu yol kesici gibi her sfatla sfatlanr. Menkib-i Tc'l-Evliy ve Burhan'l-Esfiya'daki, Haydut menkbesinin iinde bulunan bu hikmet bellidir. Esasen, aadaki iiri gnl gzyle okuyanlar, bunun byle olduunu anlamakta gecikmezler. kilin mizan- aklk maverasn almad kn killer ire d mlhit y deli. Anlam udur ki: Akln kullanarak, ulv meseleleri zmee alan nicelerin akl lleri, bu iin

-84-

gerisindeki gerei kavrayamad. (Burada kasd olunan; u a karnmz doyurmaa, plak bedenimizi giydirmeye yarayan akl maatr.) n, Allah knn ad bu gibi akl sahibi geinenler iin ya zndk ya da delidir. Bu aki- maa (*) yoluyla yce meseleleri zmee alanlarn garip halleri, bizim hakm bir irimiz tarafndan, u hikmet dolu iirde ne gzel ifdesini bulmutur: Halletmediler bu lgztn srrn kimse Bin kafile geti ukaldan fudaldan. Mnas udur ki: Bu bilmecenin srrn* kimseler zemedi. Bin kafile akll ve bilgin geti de, bu koyu karanl aydnlatamad demektir. Elbette yledir. Hak Tel ancak Ms (a.s.) iin tecell etmitir. Hak tecell eyledi Ms iin Ne Aristo ne Eb Sina iin Zra bu ezel gerekler ancak keif yoluyla bilinebilir. Akl yolu bu hususta ksrdr.

* * *
20.ci Menkbe

RUHLAR VE CNLERN GAVSLZM METH ETMELER HAKKINDA

stad Htem bni Ahmed'l-Ehdel'in dima Gavs'l-zm' methetmekte n srada olduu herkes tarafndan bilinmektedir. Bilhassa bu medihler arasnda bzlar vardr ki, zel bir anlam tar. Evvel, Gavs'l-zm'n temiz ceddi olan iki cihan serveri Muhammed Mustafa (s.a.v.) ile yakn ilikisini aklad gibi annn yceliine meth senasna da sk sk temas buyurur. Yazl eserlerinden birisinde bir husus vardr ki, ok dikkat ekicidir. Gavs'lzm'm birok yce vasflar yan sra, kendilerinin eyh's-sekaleyn (insan ve cinlerin eyhi) olduu gerei ve tecellsidir. stad Htem bni Ahmet, bununla Abdlkdr Geyln Hazretleri'nin sadece insanlarn deil, cinlerin de eyhi olduuna iaret buyurmulardr. Resl-i Kibriya (s.a.v.) Efendimiz Resl- Sakaleyn (nsanlarn ve cinlerin peygamberi) olduu gibi, onun velayeti olan zevatta ayn grevle tigal etmilerdir.. nsanlarn ve cinlerin eyhi olmulardr... Ayrca bu menkbede bir hususa daha iaret buyurulmutur yle ki; Resl-i Kibriya'nn Neb iken dem (a.s.) toprakla su arasnda olu esrarna da
Akl rnaa, akl miadn karl, olup insanlarn gnlk ileri iin gerekli akldr ki; u a karnmz doyurmaa ve plak bedenimizi giydirmee yarar. (Mtercim)
*

-85-

yce Gavs'n in olduu ileri srlmektedir. Bununla anlatlmak istenen husus udur: Gavs'l-zm Vel iken, birok evliyaullah su ile toprak arasnda idi. Kmil doarm ehf-i Hak Domazdan evvel nesi. denmitir.

* * *
21. ci Menkbe

GAVS L-ZM MNBERDE KEN RESL- KBRYA (S.A.V.)'N MBAREK YZNN GRNMES HAKKINDA
ahidi gaybi tecell ey lee aynl'yan ak eder k o evk ile vcdun cmesin. Bu beyt esern Arapa aslnda krk ikinci sayfasnda menkbenin bana konmutur ki; menkbe'nin z'n beyt olarak anlatmtr... erh edildiine gre bu olay yle vuku bulmutur: Bir gn Gavs'l-zm minberde nl vaazlarndan birisini vermekte idi. Birden sayg gstererek minberden indi. M-tevzi bir durumda yerine oturdu. Pek tabi edeb ve terbiye kurallarna uyarak vaazn da kesti. Buna pek aran orada bulunanlar, bu durumun nedenini sorduklarnda u cevab aldlar: Yce ceddim sebebi kinat olan Muhammed Mustafa (s.a.v.) Efendimiz terif buyurdular. Bunun zerine edeb ve erkn gerei ayaa kalktm ve vaaz braktm. Ancak kendileri izin verdikten sonra vaaza devam eyledim... buyurmulardr. imdi bu menkbe ile ilgili ledn esrarna it bz mruztta bulunalm. Fthtl Mekkiyye'nin drt yz altm ikinci blmnde Resl-i Kibriya (s.a.v.)'in bir meclisi rhniyetleri i!e terifleri zamannda ortaya kan oiaan stlkleri eyh'lEkber (r.a.) yle anlatmaktadr. Bz zamanlarda evliya toplantlarna Hazreti Neb de terif buyurur. Ben birok kez evliya toplantlarna katldm. Bir defasnda gne henz domamt. Onlar beni uzaktan grp karladlar. Ben onlar unlar glgeli idi, unlar glgesiz idi diye seecek durumda idim. Divnda hazr bulunan vefat etmi kmil veller, ruhan uularla divn yerine bir konak mesafeye yaklatklarnda yere konuyorlard ve ayaklaryla yryerek toplantya geliyorlard. Bu dirilere kar bir saygdr. Bilinmeyen mevki sahihleri dhi byledir. Bzs bzsn ziyarete geldiinde ruhsal gezintiler de yaparlar... Resl-i Kibriya terif buyurduunda kendileriyle beraber takat getirilemiyen nurlar da gelir. O nurlar yakc, korkutucu, ldrc nurlardr. Bu nurlar mehabet (heybet), azamet (byklk) gibi nurlar olduundan hatt ecatta (gizlilik) en yksek dereceye ermi bir kimseye o nurlar anszn gsterilse o kimse derhal lr. u kadar ki, Cenb-

-86-

Hak evliy'ya o nurlara dayanma gc verir... Fthtl Mekkiyye'deki Muhyiddn ibn'l Arab (k.s.)'nin bu szleri incelenecek olursak insanlara hayret verici eyler ortaya kar. Hazreti Neb'yi hey'et ve vekryla grebilmee hi kimsenin gc yetmez. Ancak Cenb- Hak vel'ye kuvvet verir de ona dayanabilir. Krk adam kuvveti bir adamda toplansa ve cesaret itibaryla bir arslann kulandan korkmadan tutabilse, o insana Peygamberi Zin u kuvvet, iddet ve heybetiyle tecell buyursa, o kimsenin cieri yerinden ayrlr, kendisi erir, ruhu da aniden kar. Bu gibi evliyullah toplantlarna bazen senede bir gece brahim (a.s.) ile Kelmullh Ms (a.s.) ve btn resuller de katlr. Bu gece Kadir Gecesi'dir. Btn semav kitablarn ruhu olan Kur'n- Azimn da nazil olduundan, o gece btn nebler gibi tm veller de toplantda hazr bulunurlar. Her neb veya vel HAK (c.c.)'ye yaknlklar lsnde nur tarlar. Muhammed (s.a.v.)'n kutsal nuru btn nurlarn kayna olmakla gnein domas ile yldzlarn kaybolmas gibi orada hazr bulunan btn neb, vel ve meleklerin nurlar kaybolur. Menkib-i Tc'l-Evliy buyurulmaktadr: ve Burhan'l-Esfiy'nn yedinci sayfasnda yle

O, nebler ah ki, Allah Z'l-Cellle bir olma srrnn tam ve kmil mazhardr. Allah sevgilisi olan bu yce mazharna Senin manev olun ve vrisi velayetin Abdlkdr Geyln nerede? diye sormakla Gavs'l-zm'n mkiyet makamnda olduuna iaret buyurmutur. Bir vel iin bundan yce bir mazharyet olur mu? Bundan baka Gavs'l-zm'n yce makamna iaretinde Resul Ekrem Efendimiz yle buyurmutur: Ya Bill! Ben Cennet'e her dhil olduumda, imam Gavs'l-zm'n orada seyran ettiini gsteren izlere rastladm. O'nun gmleinin hrtsn duydum. Bunlardan da baka, Gavs'l-zm (k.s.) karlkl konuma yoluyla Resl-i Kibriya (s.a.v.)'in ruhniyetinden terbiye grp ird olmulardr. Bu bakmdan kendileri Resl-i Ekrem'in ruhniyetinden ilim dersi aldna gre bir nevi veysi demek de mmkndr. Nasl ki, kmillerden pek ok hakkat ehli byle terbiye grmlerdir. Mesel Veysel Karn (k.s.) zahirde yzn grmedii halde, iki cihan serverinden ders grdkleri gibi, Eb Byezt' Bistam Hazretleri de bu mazhariyete ermilerdir. Hemen ilve edelim ki, Caferi Sdk da bizzat yce Mevl'dan ders aldna gre, bu mbarek zt da veysi kabul etmilerdir ve bunda hibir yanlg yoktur. Bir mektebe oldu kim mdavim Allah idi ztna muallim. Biz buna en somut misl olarak, ah Muhammed Naki-bend efendimizi de zikredeceiz. Grnrde kendilerini ird eden Emir Gll (k.s.) ise de veysiy'lMerep olan bu vel aslnda nceden ahireti terif eden Abd'l-hlik Gucdvani (k.s.)'den terbiye grmtr. Abd'l-ltif Badad (k.s.) de u kssay gn na kartmtr. Rh'l Gavs'lzm Peygamber efendimizin (s.a.v.) mbarek yzn grdkte kendisinin velayet makamnn en son mertebesinde olduunu anlamlardr.

-87-

Gavs'l-zm o kadar sevin ve ne'eye gark olmulardr ki, kanmzca onun bu hlini ancak u beyit ifde edebilir: Pare, pare olmasn y neylesn bre dil Bir nazarda bin tecell gsterir cnn ak. Hemen ilve edelim ki, o anda Gavs'l-zm'n manev hli Menkib-i Tc'lEvliy ve Burhan'l-Esfiy'da u beyitlerle ifde buyurulmutur: Kad kne beynel evliya- muazzama Bil ilmi velhlierifzzhir Lakinnehi galebet aleyhi ekavettin Sebekt keblisl tinlkfir. Yce anlam udur ki: Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln ve yce heykel Smedan Veller iinde azameti (byklk ve ycelik) aikrd. Her trl durum ve tavrlarnda ilim, yumuaklk belirlenirdi. Her trl haydutluk ve ktl ortadan kaldran kutsal bir ztt. te bu mazhariyetiyle, mel'n eytn nler, onun melanetini Muhammed mmetinin zerinden kaldrrd. Nitekim Muhyiddn ibn'l Arab (k.s.), dhi ilerideki kssasnda zellikle bu vasf zerinde durmulardr. Ravzat'l-nevzrn beinci ksmnda ledn lisanyla Ha-san-l Basri (k,s.) yle buyurmulardr: Bir gn seccademin zerinde ibdet ve tatla megulidim. Hatiften yle bir nida geldi. Bu bir eit keifti ve hatiften gelen seda Yce Rabbim (c.c.)'nn lh Hitab di. yle buyuruyordu: Ya Hasan-l Basri Resl-i Kibriya (s.a.v.)'in manev evld olan bir zt gelecektir. Bu zt Es-Seyyit ve E-eyh, Muhyiddn (dini ihyac) Abdlkdr Geyln'dir. O zat zamannn Gavs'l-zm' olacaktr. nceden bir vesileyle birka defa iaret ettiimiz gibi Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln (k.s.) sdece Gavs olarak Kut-b'l-aktb'n yardmcs deil, ayn zamanda hem kutb'l-ird, hem de kutb'l-aktbf idi. Malmdur ki, bazen nfsu sfiyye mertebesinde, yce vef makam bir zt'a verilebilir. te Abdlkdr Geyln (k.s.)'de bu sr tecell etmi, kendileri asrlarnn hem kutb'l-aktb, hem Gavs', hem de kutb'Hrd' olmulardr. Drdnc menkbe olarak, u kssa nakil edilmektedir. Gavs'l-zm (k.s.) nceleri ismini temiz olarak azna almayanlara ok hiddet gsterirler. Hatt helklarine dahi gidecekken, sonra rahmet ve merhameti galip gelerek af buyururlard. Gavs'l-meni adl eserde yle buyurulmaktadr: Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln (k.s.) de ncelikle Cell sfat galip bulunmakla, temiz olmadan, yni guslfarizasn yerine getirmeden ism-i erifini zazlarna alanlara kar okcellienirdi... Ancak bir gn, ceddi pki iki cihan serveri Muhammed Mustafa (s.a.v.), kendilerine bu hli terk etmesini tavsiye buyurdu. Zten pek ok kimse Gavs'l-zm'a bavurarak byle hat ilemilerse, yni ism-i erifini gusl abdesti olmadan zik-

-88-

retmilerse aflarn niyaz ettiler ve araya iltimaslar da koydular. Bu istirhamlar Gavs tarafndan kabul buyuruldu. Gavs'l-zm bu gibileri af buyururken, lemlerin yce Rabbine yle niyaz da bulundu: Benim bu gibileri affim sana uyma iindir. Sen ki, bunca Cell ve Cell sfatnla kullarn af edicisin. Ancak u haller yine de Gavs'l-zm'n ismini temiz olarak zikretmiyenlerde grlmee devam etti. eyhler yle anlatr ki: Gusl abdesti almadan Gavs'l-zm'n ismini ananlarn rzklar daralrd. O'na vefa gsterip temiz ismini azlardan drmeyenle, her trl cef vs skntdan korunmu olurlard. Cum'a geceleri helva piirip Gavs'l-zm iin fukaraya datanlara, Kur'n- Kerm okuyanlara Abdlkdr Geyln (k.s.)'nin imdad derhal eriirdi. sm-i erifini temiz ve abdestli olarak ananlar, mutlu ve sevinli olup, HAK (c.c.) bunlarn gnh ve ktlklerini balard. Dikkat buyurulursa Tahalluk bi-ahlkillh hads-i erfini kendisine dstr edinen Gavs'l-zm her haliyle lemlerin yce Rabbi'nin (c.c.) ahlakyla ahlklanmt. u hususa da iaret edelim ki, tasavvuf ehli kimselerin mbarek dillerinden drmedikleri bir tabir de vardr ki, ab-destsiz Gavs'l-zm'n isminin zikredilmesidir. Bu aratrmada, ondan da bahsetmeden geemedik. O da mi gayb (bilinmeyen sv) ile abdest alann abdestinin bozulmayaca ledn srrdr... Not: Okuyucularmzn burada yanlgya dmemeleri iin u aklamay yapmay uygun grdk. yle ki: Necis sz pis olanlar yani Allah (c.c.) irk koanlar iin sylenmi szdr. te burada bahs olunan mi gayb bilinmez sv ile abdest almak asla Allah'a irk komaktan korunanlar iin sylenmitir. (Mtercim) Menkib-i Tc'l-Evliy ve Burhan'l-Esfiy'nn drdnc menkbesi olan bu menkbenin, Gavs'l-zm (k.s.) meth eden cmleleri yle devam etmektedir: Gvenilir kaynaklar Abdlkdr Geyln (k.s)'den sdece halkn deil, birok vellerin bile Gavs'l-zm'dan efaat niyaz ettikleri, ona kar olanlarn ve mnkrlerin (dinsizlerin) helak olduklarn da beyan etmilerdir. Gavs'l-zm (k.s.)'nin ism-i erifleri ism-i zam gibidir. KN (OL) emri Allah'n izniyle kendisine verilmitir. Bir gn bir kadnn olu suda boulur. Rislet-l Hakaik'te aklandna gre, Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln (k.s.)'ye sonsuz gveni olan anas Gavs'l-zm'a giderek, olunun tekrar hayata dnmesi iin yalvarr. Hazreti Pr, kadna; Evine git, olunu evde hayatta bulacaksn Buyurur, kadn sevinerek eve gider ancak ocuunu bulamaz. kinci kez yine alyarak Gavs'l-zm'a bavurur. kinci kez de olunu evde bulamaz. Yine alayarak Hazreti Gavs'n huzuruna gelir. Tekrar olunun hayata dnmesi iin ricada bulunur. ALLAH'n huzurunda dima bulunan Gavs'l-zm murakabeye dalar. Ban kaldrr ve: Git olun evde!.. der. Gerekten kadn eve dnnce gznn nuru olunu sa olarak bulur. lemlerin Yce Rabbi'ne ve niyaz mertebesinde mk'u ezelsine bavuran Gavs'a, hmd ve krann sevin gz yalaryla ifde eder.

-89-

Cn ilinden gelmiem Fni mekn neylerim Ol mlke meylim salmem Ben bu cihan neylerim Akr serabn imiem Dil glenine gmem Ben varlmdan gemiem Nm nian neylerem? Sakn ey yr mihmandar uyuma Gelr dil beytine dildr uyuma Ko hb- gafleti eb kalbe seyret Nice zahir olur esrar uyuma. Ancak bu gaflet uykusundan uyananlardr ki, bu lemin bir bilmece olduunu bilirler. Ve bu bilmecenin znde ism-i zam srr olduunu idrk ederek, o bilmeceyi zmee yeterli olurlar. Gelelim Hakk Tel ile yce Gavs arasndaki tecelliyta. Gavs'l-zm yce Rabbine yle hitb eder: SEN Melik'l-Vehhabsm. KN dersin, o anda herey olur. rde buyurursan, bir anda para para olmu bir vcudun dalm paralarn biranda toplar, hayat verirsin. ldren de, dirilten de SEN azmansn. Bu kadnn olunu da tekrar HAY kudretinle dirilt! niyaznda bulunur. Kdir-i Mutlak bu niyaza u lh hitapla cevap verir: Ya Gavs'm! Sen ne dilersen, ben onun yerine gelmesini irde eylerim. Sen topraa bak, ben onu altn yaparm buyurur. Olu boulan kadncazn cier paresini tekrar hayata dndren esrar, ite bu ilh konumada gizlidir. Yeter ki, bu edn esrarn anlayan bulunsun. lemlerin Yce Rabbi'nin u hitbndaki azamete bakn: Ya Gavs'l-zm'm! Ben azman, senin ismini, kendi ismim kabul ettim. Onu telffuzuna da ayn tesir ve kuvveti baladm buyurmutur. Menkbenin bandaki u cmle zerinde biraz durmak isteriz. Gavs'l-zm'in temiz isminin, ism-i zam gibi olduu beyan buyurulmaktadr... Aslnda gibi deil zaman- saadetlerinde, Abdlkdr Geyln ismi, ism-i azmin t kendisidir. Zten ism-i zam srrnn zlmesi bir bilmecedir, diyen ehlulah, ite bu nedenle ism-i zam srr bilmecedir, derken bunu kasdetmilerdir. Her devrin Kutb'l-aktb'nn ismi, ism-i zmdr. Devirlerinde o devrin kutb'laktb ehillerinden bakasndan gizlendii iindir ki, o yce velnin kutsal ismi bir bilmece olmutur. Zaten bu lem srf insan- kmil ve kutb'l-leme bir renim yeri olduu iin mevcuttur.

-90-

Aadaki manzum yaz bunlar dile getirmektedir: Knt kenzin srrdr dnyi ukbdan garaz Ona mektebhnedir bu arh mindan garaz. Bir muammadr bu lem fehmeden ariflere sm-i zam srrdr n ol muammadan garaz. Yukardaki iirin aklamas ise yledir: Ey yce Mevly misafir etmek iin bekleyen k! Sakn uyuyaym deme! O ulu Mevl'nn evi senin gnlndr. Bakarsn o hsn ezel gelir de, sen uyumu olursun. Sakn, sakn uyuma! demektir. Gm ak eylese eb kalbi mekr Gelr tahtna ol Cebbar uyuma. Geceleri ak gam kalbini krp seni kederlendirse de sakn uyuma! nk o kudret sahibi senin gnlndeki tahta kar oturur. Onun iin sakn uyuma! On yedinci menkbe udur: Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln ve Heykel Smedn (k.s.) en gzel ve deerli elbisesini satp bir fakire vermekte bir an tereddt gstermemitir. ok gvenilir kaynaklardan renilmitir ki, bunun mkfat olarak Hak (c.c.) Gavs'l-zm'na yakut ve zmrtten ayakkab ihsan buyurmutur. Bu konuda Muhyiddn ibn'l Arab (k.s.)'ye izafe edilen bir kssa vardr. Bir gn bir fakr eyh'l-Ekber (r.a.)'a gelir: Allah rzs iin bana bir ey ihsan et der. Allah Z'l-Cell'in ismini duyan eyh'l-Ekber (k.s.) o fakre hitapla: Evimden baka bir malm yok. te kp onu sana veriyorum der ve evi fakre teslim eder. te Gavs'l-zm (k.s.) ve Muhyiddn ibn'i Arab mertebesindeki Allah dostlarnn nazarlarnda dnya mallar bu kadar deer tar. O zevat ehl daim derler ki; Ben murad ekl urp ve mlk ml Cn temennas cemli zlcell La cerem edna yeri edna sever. Beytin mnas: nsan vcudu ve teninin murat ve arzusu yemek, imek, mal ve mlk edinmektir. Cann arzusu ise, Hak (c.c.) Hazret-ieri'nin Cemli (yz)'dir. Bundan tabi bir ey yoktur. Aalk yerleri, aalk kimseler sever. Yni ten dnyay, can ise Mevl'y sever. demektir. Yalnz unu iyi bilesin; buradaki can tbirinden ama elbette rh-u hayvn deildir. Ruhu sultandir. Daha dorusu tasavvufu yaayan byklerin buyurduu gibi; Nefaht fihi min ruh dir ki, kasd olunan Ruhu klli'nin fledii ruhtur. O aslnda ayrld iin, dima ol Bahri mmna kavumak istiykndadr.

-91-

Dinle neyden kim hikyet etmede Ayrlklardan ikyet etmede (Hz. Mevln) 22.ci Menkbe

GAVS L-ZM A SEMADAN NDRLEN CENNET YEMEKLER HAKKINDA

Dokuzuncu menkbe ve kssay tekil eden bu bahiste Gavs'l-zm'a semdan indirilen cennet yemekleri konu edilmektedir. Gavs'l-zm (k.s.) erbain (*) kartt gnlerde idi. Bu esnada kalbine iftarda dhi sudan baka ne yiyecek, ne de iecek bir ey bulunmad geldi. Erbainin tamam olduu gn yle bir tecell meydana geldi ki, anszn hcrenin tavan yarld. Bir zt, sa elinde bir altn tepsi ve altn silsile, sol elinde gm, onda da gm silsile olduu halde hcreye dahil oldu. Sorulara pek cevap vermeden ksaca bunlarn ulv lemden geldiini beyanla yetindi. Tepsilerde eitli nadide meyvalar mevcuttu. Gavs'l-zm (k.s.) menkbenin devamn yle anlatyorlar. Meyvalan altn ve gm tepsilerde getiren zt henz uzaklamt ki, ceddi pakim (Reslllah) gnderilen eyleri iftarda yememi bana hatrlatt. Nitekim iftar vakti gklerden bir melek cennet yiyecekleri dolu mna sahanlar ile indi, bana getirdi. Biz de mritlerimizle bu yemeklerden yiyerek Hakk Tel (c.c.)'nn yce ziyafet ve ihsanlarna sonsuz teekkrlerde bulunduk... buyurdular. Hi phe yoktur ki, altn silsileden ama, Kdr tarikti'nin nefsi sfiyye mertebesinde bulunan, gelmi Kutb'l-aktb Gavs ve Kutb'l-irtlarna dellet etmektedir. Dikkat buyurulursa, bu kssa ve menkbede mecaz bir mna murat edilmektedir. Yni burada aklanmaktadr. efsne bahanesiyle bir kssa anlatlrken, Le-dn esrar

* * *

Erbain: Krk gn, krk gece ilehneye ekilerek az uyumak, az yemek ve az konumak suretiyle devaml ibdetle, zikirle uramak. Riyzat, itikf. (Mtercim.)

-92-

23.ci Menkbe

MENKB- TACL-EVLYA ve BURHANL-ESFYANIN BU ALTIN SLSLES HAKKINDAK MENKIBES

Eserin Arapa aslnn onaltnc menkbesin de; Kdiriye silsilesinde mevcd Gavs'l-zm (k.s.)'nin neslinden Es-Seyyit mer (k.s.)'nin Sultan'l-meayih (eyhler sultan) Nizmettin ve kdir hlifeleri olan vellerin zamannda, Es-eyyit mer (k.s.)'den hilfet allarna iaret buyurulmakta-dr. On altnc menkbenin esrar udur ki: Muhammed mmetinin yars iin efaat Gavs'l-zm'n srr kaderinde mevcuttur.Menz'l-Evliy adl eserde, es-fiydan bahis buyurulurken, veysi yce Veysel Karn Hazretlerinin menkib de, Abdlkdr Geyln Hazretleri ile beraber zikr edilmektedir. Her iki ulu Zt'n kssalar beraber dile getirilmektedir. Bu konuya ait menakibe balarken u Arapa cmlelere rastlarz denilmektedir. Bunlardan yanl bir anlam kmaktadr ki, elbette bu mna veri yanltr. Bunu ileride arz edeceiz (*). On altnc menkbe (zahir) anlam ile yledir: Resl-i Kibriya (s.a.v.) gerek Hazreti mer'e, gerekse Hazreti Ali'ye mbarek gmleklerinin, llerde yaayan Veysel Karn (k.s.)'a verilmesini vasiyet buyurmulardr. Her iki halfe mbarek gmlei alarak Veysel Karn Haz-retleri'ne Resl-i Kibriya (s.a.v.)'n selmlar ile giderler. Veysel Karn (k.s.) kran secdesine kapandktan sonra, lemlerin Yce Rabbi (c.c.)'den mmeti Muhammed'in gnhlarnn affedilmesi hususunda niyazda bulunur. Allah'n kudret huzurundaki secdeden ban kaldrd zaman, htfi bir seda Rabbi izzetin bu ilh hitabn bildirir: Ya Veysel Karn! Senin efatnla ancak mmeti Muhammed'in yarsnn gnhlarnn balanmas iin benim mahbbum Gavs'l-zm'n efaati gerekmektedir. Bu ilh hitb zerine Veysel Karn yle buyurmutur: Ya Rabbi!Btn vellerin, kulluunda yrmekten gurur duyduklar, evliyullahn kutbu byle bir kutsal Zt'n geliinden, sana binlerce krler olsun demitir. imdi veysilerin ah Hazreti Veysel Karn (k.s.)'ye, neden veysi denildii srrna ve bir de veysiliin gereine birer nebze temas edelim.
u noktaya iaret edelim ki, Veysel Karn (k.s.) asla Hazreti Ali (k.v.)'nin hilfet devrine yetimemitir. Nitekim Hazreti Veysel Karn, u szleri ile bu ezel gerei ifde buyurmutur. Hazreti mer (r.a.)'a hitaben: Bu dnyada Hazreti Ali (k.v.) ile bulumamz yoktur demekle emir'l m'mi'in Hz. mer (r.a.) ile de mevidi mlakat (buluma yerleri) olmadn anlatmtr.
*

-93-

Hazreti Veysel Karn (k.s.), Resl-i Kibriya'y ahsen bu ba gzleriyle bu dnyada grememi, ruhnyetlerinden mfehe yoluyla (Ruhlarn karlkl konumas) feyz almtr. veysiliin sebebi hikmeti budur. Aslnda veysilik gemilerden bir Zt'tan ird olmaktr. Bunun en ak rnei Hazreti Muhammed (s.a.v.)'in ah- Nakibend efendimizle kemliyle tecell etmesidir. Zra, bu yce tarkat pri grnrde, Emr Gll Hazretle-ri'nden ders alm, irada mazhar olmusa da gerekte yllar nce hirete intikal eden Abdl Halik- Gucdvani (k.s)'den ird bulmutur. Bir de veysiliin zel bir ekli vardr. O da eyhi (mridi) hirete intikal eden bir murdin onun ruhan varlndan istifdeye devam etmesidir. Bu ok g ve ounlukla mrtte gaybet (*) meydana getire bir manev haldir. Zten bu hal isteyende ortaya kar. Menkib-i Tc'l-Evliy'da iki bahis vardr ki, ledn esrarn dile getirmek bakmndan birbiriyle ok yakn ilgisi vardr. Biri daha nce mmeti Muhammed'e efaat edecek iki yce velden bahsetmektedir ki, bu evliyullah Hazreti Veysel Karn ile Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln (k.s.)'nin birbirlerini tamamlar ekilde mmetin yarsna bir velnin, dier yarsna br velnin efaat edeceini hikye eklinde, fakat en derin bir srr ifde yollu anlatan bahistir. (*) Gaybet: Manev sarholuk ve kendinden geme. Menkbe-i erfler 177 kincisi ise, peygamberlik onunla son bulmakla beraber, bu iki yce velde nmayan olduu gibi velayeti Muhammediyenin kyamete kadar devam edeceini ifde eden kssadr. Tac'l-Evliy'da bu kssaya Ahmed Faruku erhindi (k.s.)'nin hakknda beyan buyurduu szlerdir. Bu iki menkbedeki yaknlk gz nne alnarak mmeti Muhammedin yarsna efatla mjdelenen Veysel Karn Hazretleri'ne it aadaki mruzt bir ek olarak arz ediyoruz. Burada gnl gzleri ak olan slkler greceklerdir ki, Abti zuhur, Abti huf (*) lednniyat da meydana kacaktr. Ebu Hreyre (r.a.) yle anlatyor: Bz Eshb- kiram ile beraber Hazreti Peygamber (s.a.v.) efendimizin yannda bulunuyorduk, iki cihan serveri yle buyurdular: Cennet ehlinin de hkmdarlar, seyyid ve efendileri vardr. Y Eb Hreyre Cenb- Mevl kullar arasnda salar perian, yzleri toprak iinde, karnlar hell lokma kazanmak endiesi yznden a kalm olan ve ekbirle grmek isteyince izin verilmeyen ve kadnlar dima dnya nimetlerine dkn olduundan, nikhna alacak bir kadn da bulamayan, gz nnde olmadklar zaman aranmayan, hazr olduklarnda aranmayan, grndkleri zaman grnlerinden holanlmayan, hastalandklarnda hatrlar sorulmayan ve vefatlarnda ehdet edilmeyen gizli evliya ve esfiyy sever.

Abd zuhur: Allah (c.c.) tarafndan saklanmasnda saknca grlmeyen evliyaullah. Abd huf: Allah (c.c.)'nn herkesten hatt melike-i kiramdan bile saklad evliyaullah. (Mtercim.)

-94-

Bunu iiten Eshb- Kiram tarafndan: Ya Reslllah! Onlardan birini bize tarif buyurur musunuz? denildiinde; Resl-i Kibriya (s.a.v.): O, Veysel KarnVdi. Biliniz ki; kyamet koptuunda mslman kullara "cennete giriniz!" denilir. Veysel Karn Hazretleri'ne ise: "Sen dur efaat et!" buyurulur. Resl-i Kibriya (s.a.v.)'in hirete eref yerdiklerinde Hazreti mer'in hilfeti devrinde, Hazreti mer ve Ali ile Hazreti Veysel Karn bulutuklarnda, Hazreti veys kimliini saklayarak, Ben bir koyun obanym cevbn vermi, ismini de Abdullah (Allah'n kulu) olarak bildirmi, kimlii belli olunca, Hazreti mer'e: Ya Emir'l-M'minin! Bu lemde seninle benim aramda buluma yeri yoktur. Ne sen beni grm ol, ne de ben seni. Burada tasavvufa it ok nemli bir srra temas gerekmektedir. Dikkat buyurulursa, Hazreti veys kendisini Abdullah (Allah'n kulu) olarak tantmtr. Neden byledir? Her kim, halka tantlmasn isterse, o akln klesi olur. Her kim, cihan halkndan gizli kalmay isterse, gizliliin klesi olur. Ama kim, Abdullah olursa, Cenb- Hak (c.c.) ister onu gizlesin, isterse aklanm olsun yannda birdir. Sanrz ki; okurlarmz Hazreti veys'in kendisini neden Abdullah olarak tanttnn srrn anlamlardr.

* * *
24.ci Menkbe

TUN HASTALIINA TUTULANLARIN GAVSI ZAMIN MEDRESESNDE YEMEK YYEREK HASTALIKLARINDAN KURTULMALARI HAKKINDA
nanlr kaynaklar beyan etmitir ki, Badat'da Abdlkdr Geyln (k.s.) zamannda taun (veba) hastal ba gstermi, her gn kadn erkek binlerce kii bu hastalk sebebiyle telef olarak lyormu... Bu insanlarn yaknlar Hazreti Gavs (r.a.)'a gelerek yardm taleb etmiler. Yce Gavs, bu belnn ortadan kalkmas iin kendisine ba vuranlara, medresenin avlusunda verilecek yemekten, yemelerini ve sudan imelerini tavsiye buyurmu. O'nun bu tavsiyesine uyarak, avluda pien yemekten yeyip, medresenin suyundan ienler biiznillah hastalktan kurtulup, if bulmular. mdi, burada haddimiz olmayarak yine yce vellerin eserlerinden istifde ile bz aklamalar yapalm:

-95-

Gavs'l-zm'da grlen bu sr, btn o derecedeki yksek kdr byklerinde grlen Hak (c.c.)'nn El-Muhy (canlandrc) ve El-Mmt (ldrc) srrnn tecellsidir. Ancak gerek vahdet-i vct ve gerekse tasavvuf te-cellytndan bzlarna deinmemiz hasl oldu... yle ki: Gerekte her velde grlen kurbnevfil (nafileler yaknl) ve Kurbferaiz (farzlar yaknl) esrarndan olarak, o vellerin Hakk Tel (c.c.)'de nefislerinin lml ve Hak'la baki olduu zamana aittir. Yani, tasavvuf eyhlerinin Fenfillh ve Bekbillh He deitikleri ilah kavuma ile btn beeri vasflarnn lmszlg anlarna aittir. Bu nedenle, hi bir grnr sebeb yokken, denizlerde yryen bir vel, o tecell getikten sonra bir havuzda boulmutur. Cenab-i Hak (c.c.)'nn bir velde LMALLAH (ALLAH'la berber olma) srr ile tecellisi dim olmadnda, yalniz o tecell sirasinda ldrc ve diriltici hasssna ship olur. Bunun en byk delIi Resl-i Kibriya (s.a.v.) u hadsi erfleridir: yle zamanlarm olur ki, bana ne bir melek, ne de bir neb yakn olamaz. yle zamanm da olur ki, Aye ile Fatma'yla akalarm. Bir hadsi erfde Efendimiz (s.a.v.) ayn mnaya k tutarak; Allah Zl-Cell ile beraber olu tecellyat daim olamaz buyurmutur. Ancak u srra da iret edelim ki, ALLAHla beraber olu srr yok olduu anlarda dhi, o velye Hak (c.c.) Hazretlerinin bahettii ledn irfn ve gizli srlar kendisinden o anda dhi geri alnmaz. nk, Cenb- Hak, ihsnn hibir ekilde geri almaz. Abdlkdir Geyln (k.s.)nin u kutsal ve rifne beyanlar bu maksada matftur. Gavsl-zma: Vel zin eder mi? Diye sorulduunda, nnallhe kne kaderen makdra buyurmulardr. Hatt zelleye dm ve bu itibarla vellik derecesinden dm bir vel ald mesafeyi bildiinden ayn yoldan tekrar dt mertebeye varr. (Ki bu bahis yukarda da zikredildiinden ayrntlarna girilmemitir.) Menkib-i Tc'l-Evliy ve Burhan'l-Esfiy'nn krk drdnc menkbesinde, ksaca bu kssaya yer verilmektedir. Eb Hanfe'nin rhniyeti Gavs'l-zm'a u serzenite bulunmutur: Ya Sultan! Gavs'l-zm! Sebep nedir ki, benim mezhebimi tercih etmedin de, mam- Ahmet bin Hanbel'nin mezhebine girdin? diye sormu ve unu da eklemitir. Halbuki ben, senin cedd-i pk'n mam- Cfer Sadi k'tan feyz almtm. Eer ondan eyz aldm seneler olmasayd, ben helkda olurdum. Gavs'l-zm ise onun szlerine yle cevab buyurmutur: Bunun sebeplerinden birisi benim mezhebim yoksul ve fakirlerin mezhebidir. kincisi ise, cedd-i pk'im Resl-i Kibriya (s.a.v.) yle buyurmutur:

-96-

 Y lh! Beni fakirlerle (*) beraber dirilt te ben, bu sebepten fakirlerin mezhebini setim.

* * *
25.ci Menkbe

MAM-L HASANYYL ASKERNN HLFET POSTU ANLAMINDAK SECCADESN, BR MRDNE GAVS'L-ZM'A VERLMEK ZERE TESLM HAKKINDA
Menaz'l-Kdryye adndaki eserde u kssa anlatlr: Seyyid'l-mm ve Gavs'l-mm yni Gavsiyet mertebinin nde bulunanlarndan, Seyyid Hasanl-Asker (r.a.) eshbn-dan birisine, gavsiyet intikalinin nianesi olarak seccadesini verir ve o eshbna mrnn sonlarnda u vasiyyette bulunur: Verdiim bu emnetin elden ele gemek kaydyla, beinci asrn ortalarnda zuhur edecek olan Abdlkdr Geyln ismi ile anlan Gavs'l-zm'a gemesini temin et buyurur. Nitekim, bu vasyet yerini bularak, emnet olan Gavsyet seccadesi Abdlkdr Geyl n (k.s.)'ye vsl olur. Burada son bulan kssa verileriyle, u maruzat okurlarmza arz etmeden geemedik. Malmdur ki, mevlitte bir hususa iaret edilmitir. Hazreti dem (a.s.)'dan balayarak, btn neblere nuru nbvvet parlam ve intikal ede ede hir zaman nebsi, iki cihan serveri Muhammed Mustafa (s.a.v.)'e kadar gelmitir. Sonra, o nr Hazreti Muhammad'in alnnda karar klmtr. Akla muhtemelen u soru gelir: Acaba peygamberlerde aka grnen bu nr, peygamberlik Resl-i Kibriya efendimizle son bulduktan sonra ne olmutur? Menkbe-i erfler 183 Vahdet-i vcd ve tasavvuf esrarndan olan bu sorunun cevb udur ki: Peygamberlerde aka grnen bu nr, sonradan hu-lefy raidn ve Hazreti Hasan ve Hseyin'den sonra, bir manev saltanatn kant olarak, Kutb'l-aktb yni insn- kmil'den insan- kmil'e gemitir ve kyamete kadar bu bylece devam edecektir.
Fakr: Arapa kelime olarak, muhta, ciz, yokluu ifade eder. Tasavvuf stlah olarak kulun, nefsinden, malndan ve kendisinin olan her eyden ber olmas, bunlarn hepsini gan-i mutlak olan Allah'n bilmesidir. Buna Fena fillh denir. (Mtercim.)
*

-97-

Kande bulsun Hakk inkr eyleyen bu Msr'yi Zhir olmuken yznde nuru zt- kibriy. Niyz Msr (k.s.) Kanmz odur ki, mm Hasan-l Askernin Gavs'l-zm'a intiklini, arzu ve vasyet buyurduu gavsiyet seccadesi, bu intikal eden kutb'l-aktblk nurunu anlatmaktadr.

* * *
26.c Menkbe

GAVS'L-ZM (K.S.)IN TEK BR BAKII LE BR KALABALII RAD ETT HAKKINDA

Gvenilir kaynaklarla sabittir ki, bir topluluk diyebileceimiz, yedi erkek ve be kadn mrde ayr yerlerde bulunmalarna ramen, Gavs'l-zm (k.s.)'nin bakmas kfi gelmi hepsini asllarna geri dndrerek Allah'a ulatrmtr. Bu kssa, Gavs'l-zm (k.s.)'nin Muhyi (diriltici) sfatyla grn (HAK'n (c.c.) Muhyi sfat sphnisinin tecellisi) ve levh-i mahfuzu niyaz ederek deitirmesini gizli olarak aklamaktadr. Menkib-i Tc'l-Evliy ve Burhan'l-Esfiy'nn on altnc menkbesini tekil eden bir baka menkbede de ayn konuya iareti olarak yle bir kssa anlatlmtr: Levh-i mahfuzda evld olmayan bir kimseye Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln Hazretleri'nin niyaz mertebesinde duas ile yedi ocuk buyuruluunu dile getirmektedir. Yukarda iaret edildii gibi bir kimse ki, (bu ahs Gavs'l-zm'n kerametlerine ve tasarrufuna inanan bir zattr) Gav-s'l-zm'a gelerek Cenb- Hakk'n kendisine ocuk ihsan etmesini istirham eder. Hazreti, Gavs murakebeye daldkta, levh-i mahfuzda bu ahsa ocuk takdir edilmediini grr. Ancak kendileri makyet mertebesinde vellerin en by olmakla, Cenb- Hak Azze ve Celle'ye duas elbette geerli olup, bu ricas aileye yedi evlt balanaca mjdelenir. Evlt isteyen aile ok mutludur ve Allah'n sz verdii gibi yedi ocuklar olur. Fakat zamanla lanetlenmi eytan, kadn kandrarak itikadn sarsar. tikadn sarsl sonucu, Cell sfat sphnisi tecell ederek ocuklar lr. Yine aile Gavs'lzm'a varrlar. Burada bir rivayet udur ki, Hazreti Gavs'n inyetiyle ocuklar tekrar hayat bulur.

* * *

-98-

27.ci Menkbe

RAMAZAN AYINDA GAVS L ZAM N AYNI ANDA YED ZATIN FTARINDA BULUNDUU HAKKINDA
Gvenilir kaynaklarn akladna gre, bir Ramazan gn birbirlerinden habersiz olarak yedi mriti Gavs'l-zm Haz-retleri'ni iftara davet buyurmulard... Ve Gavs'l-zm hazretleri ayn Ramazan gn hepsinin de davetlerine icabet etmilerdi... lk nceleri davetiler durumdan haberdar olmamlarsa da, sonradan birbirleriyle temas sonucu Gavs'l-zm'n bu kerameti kevniyesini renip hayretler iinde kaldlar... Gitgide bu keramet btn Badat halk arasnda yayld. Tekkeye gelip durumu renmek isteyenlere verilen cevap ise, bsbtn artc oldu. Zra hizmetkrlarnn verdii bilgi gstermitir ki; Abdlkdr Geyln (k.s.) hi bir davete grlen vcdu ile gitmeyip derghlarnda iftar etmilerdi. Bu hdisenin nasl olduu sorulduunda; Davet ettiler, icabet etti buyrulur. Bu esrarn zm udur ki: Eer bir mrid-i kmil, kutb'l-aktb ise, onun ilminden ldeki bitkiler bile hari olmad gibi, iki has mrdi bir yerde toplansa ncs mrit olur. Bu kssada grlen bu ledn mazhariyetidir. Gzel bir hanm Gavs'l-zm'n mritlik halkasna girmiti. Bir gn bir ihtiyac iin bir maaraya girdii srada bunu renip, iren amacn tatmin iin frsat kollayan rz dman bir gnahkr, hanm sahipsiz sanarak rzna tecvze kalkt. Baka bir kurtulu yolu olmadn gren iffet sahibi mrt hanm: Ya Seyyid efendim Gavs'l-zm diye yardm dileinde bulundu. O anda medresesinde olup bu feryad iiten yce Gavs mrtlerinin birinin ayandan ayakkabsn alarak o maarann bulunduu yne doru frlatt. Fsik ve rz dman daha menfur emeline eriemeden ayakkab tam bana isabet ederek onun mel'unun cann ald.Bu hdise, Hazreti Gavs'n btn mrtleri arasnda yayld. te ehlullahn Nefs-i safiye mertebesinde olanlardaki tecelliyt byledir. Onlar iin uzaklk kavram yoktur. Varlk alemiyle ilgili kerametlerini byle gsterdikleri gibi, ilm kerametleri de snrszdr.

* * *

-99-

28.ci Menkbe

GAVS L-ZM N LM VE BDATTAK SINIRSIZ KUDRET HAKKINDA

Bu menkbe genellikle Gavs'l-zm'n medresesinin azna kadar dolu olduu, hatt her zaman dolup taan tekkesine devam edenler arasnda baka din ve milletlerden mrtleri olduunu gsteren, Ristel-l Gavsiye ve Elbz'l-E-heb'teki menkibin bir tekrarndan ibarettir. Ancak hi bir menkbede yer almam bir cmle burada yer almaktadr. Bu hikmet Abdulkerim Ciyl (k.s.'un tevhd hakknda kaleme aldklar Ank-i Marp ve Hkikat'l-yaknde beyan buyurulan tevhd esrarnn gizliliklerinin bir zetidir denilebilir. Bir gn Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln (k.s.)'a sorarlar: Ya Gavs! Tevhd nedir? Yce vel u karl verir: Tevhd, tevhidi terkdir. Tevhidi, hakki tevhide ermek iin terk etmektir. mdi, Abdlkdir Cyl (k.s.) Gavs'n bu szlerini aklayan szlerine kulak verelim... Cyl Hazretleri buyurmulardr ki: Tevhdi hakki bu lisnla anlatlamaz. Bu bildiin mantk onu dnemez. Bu ba gzleri onu gremez. te tevhdin ess budur. Bu i ba gzleriyle deil, gnl gzyle grmek maksuttur. Bu vesile ile sde tevhdde deil, zikirde dhi ayn gerek grnr... Dediimizi bilen bilir. Sen de hkkat isteklisi bunu byle bilesin!..

* * *
29.cu Menkbe

BR TCRN DEVESN YK LE BERABER KAYBEDB, GAVSL-ZMIN LTFU NYET LE BULMASI HAKKINDA

nanlr kaynaklar bu olay yle naklederler: Bir tacir kervanla beraber yolculua ktnda, kymetli ykler ykl devesini kaybeder. Nerede ararsa bir trl bulamaz... Nihayet; Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln Hazretleri'nin mrdi olan zt Gavs'lzm'dan yardm dileinde bulunur. Y benim Seyyid ve efendim! Y lemlerin yce Gav-s'l-zm'! Devem, geim vstam olan zerindeki ykleri ile kayboldu. Her yeri aradmsa da bulamadm. Bylece aresiz kaldm. Bir snacak yerim sensin. Yardm ancak senden olur. Ltfen bana yardmc ol. ALLAH'I ma niyaz da bulun... dedi.

-100-

O srada beyazlar giyinmi bir zt, eliyle da iaret ediyordu. Bu devenin orada olduuna iaretti. Adam o tarafa yneldii zaman, devesini, zerindeki yke kimse dokunmam durumda buldu ve sonsuz sevin iinde mrd-i kmili Hazreti Pr'e sonsuz kranlarn sundu. UYARI: Kanmz odur ki, halkn Hzr sanaca o beyazlar giyinmi o devenin bulunduu yeri iaret eden zt- l'i-kdr, gerekte devrinin hem kutb'l-ird ve Gavs' olan Abdlkdr Geyln Hazretleri'dir. Pek ok vak'alarda halkn Hzr yetiti dedikleri ey, devrin insan- kmil'inin baka mazharda tecelliytndan ibarettir... Yalnz burada asla u yanlla dlmemelidir; Yardm taleb eden ALLAH (c.c.) dan istemekte ve Gavs' hazretlerinin yuzsuyu hrmetine niyaznmn kabuln taleb eylemektedir. 3O.cu Menkbe

GAVS'L-ZM N ELLERN BALIKLARIN PMES SU ZERNE SERLM BR SECCADEDE GRNMEYEN YCE MAKAMLI KLERE MAMLIK EDEREK NAMAZ KILMASI HAKKINDA
E-eyh Sheyl bni Abdullah-l Tsteri (r.a.) kefinde yle buyurmulardr: Badat halk arasnda yle yce ve yksek kudretli bir kii meydana kacaktr ki, kermt kevniye ve ilmiyesi son derece yksek olacaktr. yle ki; Dicle'nin balklarnn, onun el ve ayaklarn pmesine ahit olmaktaym. Size bu yce kiiyi mjdelerim. Yine keiflerinin devamnda u hususu mahede buyurmulardr ki; ortaya kmas mjdelenen Gavs'l-zm deerli talarla donanm altn ve gm ilemeli bir seccadede ibdet etmektedir. Bu seccadenin ilk satrnda: Evliyullah Hazretleri hi bir eyden korkmazlar. Onlar mahzun olmayacaklardr lfz cellesi yazldr. Ayrca bu keifte, seccadenin zerinde aslan heybetiyle duran Gavs'l-zm'in arkasnda, onun imametine uyarak btn devrinin velleri ve grnmeyen yce makaml kiiler namaz klmaktadr... te Sheyl bni Abdllah-l Tster'nin kefi ve kssann ak mnas burada son bulmaktadr. Ancak bu menkbe derinliine incelendiinde bz ledn gerekleri ortaya kmaktadr. E-eyh Sheyl bni Abdullh-l Tster, bu kefinde grd eyleri, ryasnda mahede buyurmulardr. Mahede srrnn gereini ve rya grnmn anlamadan bu menkbedeki esrar anlalmaz. Fthtl Mekkiyye'nin yz yetmi yedinci blmnn ikinci ksmnda, bu gibi keiflerin ryada nasl grnd aklanmaktadr. Muhyiddn ibn'l Arab (k.s.) bu

-101-

ledn srrn yle anlatmaktadr: eyh (r.a.) am'da bulunduu bir srada bir rya grr. Orta boylu ve kzl benizli bir adam sessiz bir ekilde gelerek nne oturmutur. Cenb- Hak, eyh'e: Bu kullarmzdan birisidir. Ona ilim ret!.. diye buyurmutur. eyh (r.a.): Bu kimdir? diye sormas zerine; Beertda oturan Ebl Abbs- Cdidir denilmitir. eyh: Ya Rabbi! O nerede, ben neredeyim? Benden nasl faydalanr? deyince; Sen syle, o senden faydalanr. Ben onu sana gsterdiim gibi seni de ona gsterdim. imdi senin onu grdn gibi o da seni grmektedir. Ona hitb et, syle dinlesin! cevb verilmi ve bunun zerine eyhle aralarnda baz szler konu ulmutur. Hsl, lem-i mislin gariplikleri pek oktur. Bu suretle Cenb- Hak Azze ve Celle sevdii kullarna trl trl gerekleri aklyor. Kutsal lemlerin hallerini gsteriyor. Baka bir rnek de udur: Mrikler vakasn yni Resul Ekrem Efendimizin bir gece iinde, Mescid-i Haram'dan (Mekke'den), Mescid-i Aks'y anlatmasna ve bu yolda gelmekte olan kervanlarn hallerinden haber vermesini istediklerinde Fahra lem efendimiz (s.a.v.): Ben Mescid-i Aks'ya (Kuds'e) neresinde ne yazl diye gitmedim. Btn peygamber-i izama (peygamberlere iki rek'at namaz kldrmaya emrolundum). Madem istiyorsunuz, sorun syleyeyim. buyurmutur. O zaman Resul Zan yksek bir sedirin zerine oturup, sorduklar yerlerden ayn cevab alrlar ve daha evvel Kuds'te Mescid-i Aks'da bulunmu Hahamlar da sorduklar yerleri harfiyen biliyor elhak gitmi, doru diyorlar. Sonra Eshab- Kiram Reslllah'a: Bu keyfiyet nasl oldu Y Reslallah? diyorlar Resul Zian (s.a.v.): Cenb- Hak, o anda Kuds- erifi yanma getirdi, sorduklar yere bakp syledim... Yine Resl-i Kibriya, keten yeryznn dou ve bat taraflarn ve mmetinin zapt edecei yerlerin nereye kadar uzanacan, yeryznn kendisine durulmu, bzlp, kltlm bir halde grnmesi suretiyle mahede buyurmutur.

* * *

-102-

31.ci Menkbe

GAVSL-ZMIN EBDALLIK MAKMINA YKSELM ANCAK MKMINDAN DM OLAN VELYE YARDIMCI OLUU HAKKINDA
imdi anlatacamz menkbenin z odur ki, EBDALLIK MAKMIna kadar ykselmi bir ehli slkun yapt bir ayak srmesi sonunda, mertebesinden, azil edilmesini, fakat Abdlkdr Geyln (k.s.)'n devrinin hem Gavs'l-zm', hem de Kutb'l-aktb olduunu bildiinden, Hazret'in medresesine gelerek, ayak toprana yz srerek af dilemesi, balanmasna dua etmesi zerine balanb, eski mertebesine iade Duyurulmasn die getirmektedir. Bu olay inanlr kaynaklara gre yle vuku bulmutur; Ebdallk makamna kadar ykselmi bir zt, iledii manev bir kusur sonucu derecesinden dm, bu ayak kaymasnn aff iin devrin Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln (k.s.)'n medresesinde ayann toprana yz srerek af buyurulma-sn ve bu hususta yce vel'nin kendisine efaat ve iltimasta bulunmasn niyaz etmi. O anda hatiften yle bir nida duyulmu: Ya zelleye den (aya kayarak den) ebdal! Deil mi ki, sen, mahbbum olan Gavs'l-zmm Abdlkdr GeylnVnin toprana yz srerek, benim yce katmda efaat ve affm niyaz eyledin. Btn hatalarn affedilmitir. Tekrar eski mertebene iade olundun. Bu Hakk'n yce ihsan karsnda Hak (c.c.)'ye sonsuz kran ve hamdn sunduktan sonra bizzat Gavs'l-zm'n medresesine gidip, yce Gavs'l-zm'a btn mrtlerinin huzurunda kerametini tekrarlayp, kranlarn dile getirmitir. u noktaya iaret etmek yerinde olur. Gnh iledikten sonra Hak (c.c.)'ye alalmakla affa mazhar olan bir velnin, hi gnh ilemeyen bir velden, daha derecesi yksektir. Bu srr hkim bir irimiz yle getirmektedir: Crmn mterif ol taata magrr olma Ki ifhane-i hikmette sakm isterler. Bu menkbe nceden neir hayatmzda "Ya Eyyhelvelet (Ey Oul) diye yaynlanan kk risalenin, zahir mnasn aarak iyznn anlam ve izahna da, bu eser ve menkbede yer verilmitir... Gavs'l-zm'n olu Abdrrezzak, kendilerinden iradna yarar baz hususlar istediinde, Gavs'l-zm yle buyurmutur: Daima ve her iinde Hakk Tel (c.c.)'ye teslim ol!.. O'nun emirlerine noksansz uy!.. Takva'y hayatnda kendini iar edin!.. eriat snrna uymaa ve onu amamaa gayret sarfet!.

-103-

Allah'n kitabn ve snnet-i seniyeyi asla ihmal etme!.. Dima tarikat arkadalarnn kederlerini yklen, onlara yardmc ol!.. Elinde olduka nimetleri dat!.. eyhlere hrmet et!.. Dindalarnla iyi gein!.. Fakrn hakikatna uy!.. Senin gibi kut olan insanlara deil, hepsinin yaratcs olan yce Mevl'ya ihtiyacn belirt!.. Halktan deil, Hak'dan iste!.. Bil ki, tasavvuf u sekiz meziyet ve erdemle tahakkuk eder: 1 - Cmert olmak, 2 - Kadere ve Allah'n takdirine raz olmak, 3 - Sabr kendine iar etmek, 4 - aret, 5 - Gurbet, 6 - Sof (kl elbise) giymek, (Gsterili elbise giyme..) 7-Seyahat, 8-Fakr. u hususa nemine binaen iaret edelim ki, fakrn gerek anlam nazara alnmaldr. (*) Fakr, hi bir eyi olmayan kimse deildir. Gerek fakir, kendisine OL emri verilen ALLAH dostudur. Bu menkbede baz peygamberlerin mazhariyetlerine de temas buyurulmutur. Cmertlikte brahim (a.s.), Rzada shk (a.s.), Sabrda Eyyb (a.s.) arette Zekeriya (a.s.), gurbette Yusuf (a.s.), seyahatta s (a.s.), fakr'da iki cihan serveri Hazreti Muhammed Mustafa (s.a.v.) rmek alnmaldr. Bu konuda aadaki msralarla kitabmz ssleyeceiz: Gam ekmede Yakup ol!.. Sabretmede Eyyp ol!.. Yusuf gibi mahbub ol!.. Ken'ana erem dersen. Ve yine Resl-i Kibriya (s.a.v.)'in kendine dstur edindii; Allah'n ahlakyla ahlklannz Hikmetlerine btn m'minlerin erimee can attklar bir dstur olmaldr...
*

Fakr=Fakr: Tasavvuf stlah olarak manevi yokluu ifde eder. Mevhum ve nazari varl fn klan kimse fakre ermi olur. Ku'un kendi nefsinden ve kendisine nisbet edilen eylerden vazgemesi ve bu halde olan kimseye verilen isim. (Mtercim)

-104-

Fakirlere itibar et, zenginlere kar vakarn koru. Gavs'l-zm'n bu szlerinde u hadsi erfe iaret buyurulmaktadr: Kibir, aslnda ktdr. Fakat kibirli olana, kibir yerinde bir harekettir.

* * *
32.ci Menkbe

GAVS'L- ZMIN VCUDUNUN PEYGAMBER EFENDMZN (S.A.V.) VCUDUNDA FEN BULMASI HAKKINDA
Menkib-i Tc'l-Evliy ve Burhan'l-Esfiy'da yer alan ve otuz drdnc menkbeyi tekil eden bu menkbede Ab-dlkdr Geyln (k.s.)'n u aklamalarnn hakikati dile getirilmektedir: Ya olun Abd'l-Cebbr! Bu grdn vct, Ab-dlkdr'in vcdu olmayp, ceddin Hazret! Muhammed Mustafa (s.a.v.)'in vcdudur. Bu menkbe ok nemli ve gnl gz ak olanlara pek ok gerei ifde etmektedir. yle ki; Gavs'l-zm'n olu Abd'l-Cebbr Hazretle-ri'nden nakil buyurulduunagre, bir gn Kbe-i Muazzam'a ziyaretini mnada ed ettii bir srada, Gavs'l-zm'n mbarek hcreden kmadn gren olu, byk bir zntyle yce pederlerinin hallerini izlemi, grm ki, Gavs'l-zm, Hazreti Peygamberin huzurunda ibdetle meguldr. Bu durum gece yarsna kadar srm... Gavs'l-zm'n skit bir ekilde, efendimizin mbarek hcrelerinde durduu mahede olunmu, gece yars hcrenin kaps aldnda, Abd'l-Cebbr Hz.'leri Resl-i Kibriya'nn miskden gzel kokularnn yayldn fark etmi, bu konunun Gavs'l-zm'n kokusu olduunu fark etmekte de gecikmemi, hayret iinde bu hli seyredip bir mna vermee alrken, Gavs'l-zm (r.a.) olunun hayretini gidermek iin yle buyurmu: Kokuya hayret ediyorsun. Aslnnda Resul Ekrem'e ait kokunun bende bulunmasnda alacak bir hal yoktur. Zira zahirde grdn bu vct, benim vcdum olmayp, ceddim HazretiMuhammedMustafa (s.a.v.)'in vcdudur. Bu anda Abdlkdr Geyln kalmayp, o Resl-i Kibriya (s.a.v.)'de fena ve beka bulmutur. Kssa ve menkbenin muhtasar ifdesi bu srr dile getirmektedir. Fakat bu srr mna ynnden aklamak gerekir. yle ki; Bir defa bu mecazi menkbede, Fena fi Resl mertebesine iaret mevcuttur. Her slik fena fieyh mertebesinden sonra fena fi-Resl ve fena ve bekbillah mertebelerine varr. (*) Elbette sylemeye bile gerek yoktur ki, nfsu sfiyyeye ait manev grev
*

Fena: Kul'un hayvani ve nefsani hallerinden kurtulmas (YOK) olmas... Fena fieyh: Btn maneviyeti eyhinin manevi ahsiyetin de yok etmek Fenfi-resul: Btn varl Hz. Muhammed'in (s.a.v.) ahsiyetin de yok etmek. Fena ve bekbillah: Kul'un zt ve sfatlarnn Allah'n zt ve sfatlarn da yok olmas hali. (Mtercim.)

-105-

birden verilen Abdlkdr Geyln, sadece fena fi-resl mertebesini deil, Fenfillah ve Bekbillah mertebelerini gemi, vallh bkll ey'in muhit murkebesini (Btn yaratklarn kontroln) defatla temiz nefsinde idrk buyurmutur. Aslnda Resl-i Kibriya, kendi bilinen ve konusu kendi hayatn konu alan kitaplarda, kendilerine has grn ile g-rnmeyince, kendilerine Reslllh diye hitap caiz deildir. Nitekim aadaki menkbe bu gerei dile getirmektedir. 33.c Menkbe

GAVSL-ZMIN PEYGAMBER EFENDMZLE (S.A.V.) GRMES

Bir gn eyh ibl (k.s.) Hazretleri'nin mrtlerinden bir ztn kefi alm, eyhi Hazreti ibl mazharnda grnen kutsal ztn Resl-i Kibriya (s.a.v.) olduunu anlam. O mazharda grnen iki cihan serveri, o arif ve gnl gz ak olan mride hitaben: Ben Reslullhm buyurmu. Mrit: Evet ya Reslullh! demekle beraber yine eyhinin ismi ile hitaba devam etmi. te bu arifane kssa dhi anlatmaktadr ki, Resl-i Kibriya kendi eklinde grnmedike, kendilerine ism-i erifi ile hitb olunamaz. Ancak bu kssann evvelin deki kssa da bahse konu o!an zt, herhangi bir seyr- slk erbab olmayp, Gavs'lzm olduundan bu kaideye uyma gereinin hissedilmedii anlalmaktadr. Malmdur ki, biz bu eseri tercme ve erh ederken ncelik srasyla, hem de nem itibaryla ancak Gavs'l-zm Ab-dlkdr Geyln (k.s.)'n makam makyetteki tecellytna yer vermitik. Ancak, bu gibi kk menkbelere de ksaca iaretle gemekte bir mahzur grmedik. Bu menkbe Hazreti Gavs'n ak grn ile ilgilidir. Kendilerinin ulemnn giydii libas giydiine, yce bir binee (muhtevas bilinemeyen) sahip olduuna iaret Duyurulmaktadr. Ayrca krsye ktnda, en yce mevkilerin dhi onun ilmi zahir ve btn yannda alak kaldna iaret olunmaktadr. Bir defa dnmeli ki, zahir ulems hakknda bile; el ilm alerruteb yani ilim rtbesi her rtbenin fevkindedir denildiine gre, Abdlkdr Geyln (r.a.) iin hangi rtbe ve derece onun ilmine lyk olabilir?

* * *

-106-

34.c Menkbe

GAVS'L AZMIN YKSEK AHLKI HAKKINDA

Menkib-i Tc'l-Evliy'nn altmnc menkbesinde Gavs'l-zm'n vlmeye deer ahlkndan bahis buyurul-maktadr. Menkbede ksaca yle denilmektedir: Gavs'l-zm, karsndakilere, n- velayetin verdii hayet ve daha ok hametle tecell ederdi. Heybeti herkese korku ile kark sevgi telkin ederdi. Yanna gelen her sliki ktlklerden uzaklatrr, onlar Hak (c.c.)'ye yaklatrrd. Gavs'l-zm (k.s.) hakikatin en son yksekliine varmasna ramen, eriattan bir an bile ayrlmam, ona uyarak tam ihlsl bir vel yni zicenheyn ulemdan olmutur. Onu grenler her trl dertlerine deva bulurlard. Btn gizli hazineler kendilerine alrd. yle anlalmaktadr ki, Gavs'l-zm (k.s.) hakikat denilen gelini, na-mahrem olan bu cihan halkna amamakta da zm zen gsterirdi. Sakn soyma an namahrem ire Yzn suyu hayasdr eriat Bu menkbede ise Gavs'l-zm'n grn tasvir olunmaktadr. nanlr kaynaklardan rivayet edilir ki, bedenleri nahif, gs geni bir grnm arz ederdi. Bu menkbede anlatlan yledir: Hanbel mezhebine eilimi bilinen Gavs'l-zm'n kalbine, srf bir tecell ve Allah'n cilvesi olarak baka bir mezhep ihtiyac fikri domutur. O gece Resl-i Kibriya efendimizle, Eshb- Kiram ha-zertn grd. mam- Hanbel Resl-i Ekrem (s.a.v.)'e yle niyazda bulunmakta idi: Ya Reslullah! Manev olun Muhyiddn Es-Seyyit Abdlkdr'e emir buyur, bu zif eyh kulunu himayesine alsn, daha dorusu himayesini devam ettirsin. Behet-l Esrar'da beyan buyurulmaktadr ki, Gavs'l-zm, bu ryadan sonra mam- Hanbel'nin kabrini cemaatyla beraber ziyaret etti... O anda, kabri erften Ahmed Hanbel'nin ruhniyeti te-messl etti. Elinde bir gmlek vard. lmi zahire taallk ettiine inandmz o gmlei, zahir ve batn ilimlerinin yce prine takdim etti ve Gavs'l-zm'la kucaklat. Gavs'l-zm'a hitaben, Hanbel mezhebinin temsilcisi yle hitap eyledi: Ya efendim ve seyyidim olan Abdlkdr! Sana, hem eriat, hem tarikat ve hal ulmunda muhtacm. Bu vesile ile Mevln Celleddin-i Rmi'nin u ok arifane beyti aklmza geldi: Hocalar ders okumak zere koard yanna Azck dinlemi olsan bu gnl dersinden.

* * *

-107-

35.ci Menkbe

SOFYUN DAN BR ZATIN KEND EYHN BIRAKIP GAVS'L AZMIN RD HALKASINA KATILMASI HAKKINDA
Krk nc menkbede bahis buyurulan kssa, eyh Ah-med'l Gnc Bah'n, kendi eyhini brakp, Gavs'l-zm'n irat halkasna girii ve bu gerei kendi eyhine ikrar ediidir. eyh Ahmet-l Gnc Bah, vaktiyle Ebi shak Hazretlerinin irat halkasna dahil mrtlerindendi. Kalbine doan tarif edilmez bir muhabbetle, Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln (k.s.)'e balanmt. Bunun sonucu olarak kdri tarkatnn, btn tarkatlarn ycesi olduuna inanmt... Keif sahibi Ebu shak-l Marib, mrdinin Gavs'l-zm'a kar muhabbetinden haberdar oldu. Mrdi Ahmed'e: Ya Ahmet! Anlyorum ki; sen Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln (k.s.)'e sonsuz muhabbet duyuyorsun, ama O'nun hakikatinin yceliine vkf msn? O, kutsal Zt'n yce mevkini bilir misin? Kendileri sonsuz denizler gibi usuz bucakszdr. Esrarn dile getirmek gerekse, bu aalarn yapraklar kalem ve kt olsa bykln iine almaz. dedi. eyh Ahmed'in artk zikri, fikri Gavs'l-zm olmutu. Bir gn uyku ile uyanklk arasnda iken, Badat'a yneldi. yle bir da grd ki, bu dan altndan sular akmakta idi. o srada bu yerde Gavs'l-zm (k.s.)' grd. Yce pr, kendisine krmz yakuttan bir ta giydirdi. Sark olarak da bana yeil bir sark sard. Bu ilh lutufdan ok memnun kalan Ahmet, Cenab Hakk'a (c.c.) sonsuz krann, kran secdeleri ile yerine getirdi. Bu kssadan alnmas gereken ders udur: Eer matlbnden olan kutsal bir ztn istidad, eyhinin dhi irat halkasndan taarsa, baka bir zt'a devrin nsan- Kmil'ine gnderilmek detullh olmutur. Nitekim Mevln Hlit Hazretleri, bu nitelikte bir vel olmakla, Hindistan'daki devrin kutb'l-aktb'ndnan feyz almak iin kendileri Hindistan tarafna gnderilmitir. Sonra eyh Ahmet, irat halkasnda bulunduu eyhinden izin alarak, o mnasnda grd byk dada Gavs'l-zm' grd. Dnnde, eyhinden izin alarak, Gavs'l-zm'n irat halkasna dahil olarak Hakk'a ulat. Dikkat buyurulursa, bu menkbede veysiliin zel bir ekli bahis konusudur. Malmdur ki, veyslik belli bal iki tecell gsterir. yle ki; Birincisi, Veysel Karn (r.a.)'da tecell ettii gibi, Resl-i Kibriya (s.a.v.) henz bu lemden ayrlmamken, bu lemde Resl-i Kibriya'y zahirde grememi, fakat mna leminde, ne saadettir ki, ondan ahz- feyz etmitir. kincisi, veysliin ruhniyetten istifdedir. Bunu biraz ayrntlar ile arz edelim. Hakk seyr slk erbabndan bzlar, hayatta olan bir mritten deil de, gemiteki bir pr-i azamdan irat bulurlar. Bunun tasavvuf lisnna gre ifdesi yledir; bu slikler gzetegndan istifde

-108-

ederler. Bunun en gzel rnei, Nakibend tarikatnn pr-i azmi ah Muhammed Nakibend efendimizin hakikatta, bu dnyay oktan terketmi bulunan Abdl Hlik-l Gucdvan (k.s.) Hazretleri'nden ders alp, o manev telkinlerden istifde etmeleri keyfiyetidir. Bu tecellyttan baka, veysiliin zel bir ekli daha vardr ki; bu da matlbnden olan baz sliklerin birtakm vazife ile grevlendirilmeleri nedeniyle, mrid-i zmlar hireti teriflerinden sonra da onun ruhniyetinden istifde etmeleridir. Bu, feyz almann en g ekli olup, slikte daim sekir (manevi sarholuk) ve gaybet (kendinden geme, istirak halinde bulunma) hali grlr. Bunun tecellisi udur ki; Ehlullah damlalarn okyanus ket-meleri, yni; Nefahtfihiyi aslnda Ruhukllye kavumalar nedeniyle hem daima canldrlar, hem de her iki lemde tasarruf sahibidirler. Rhniyetleri Rhukllde demek olduundan, hem bu lemde, hem de hiretteki matlblarnn yardmna koarlar. Ne kadar harikulade bir hal deil mi?

* * *
36.c Menkbe

ABDLKDR GEYLN HAZRETLERNN GAVSYETN AIA IKARAN KUTLU SZ NKR EDEN KMSENN BAINA GELENLER HAKKINDA
Menkib-i Tc'l-Evliyve Burhan'l-Esfiy'nn otuzuncu menkbesi yl.edir: Devrinde tm evliyullahtan stn olan Gavs'l-zm (k.s.)'un ayaklar o zamann vel ve velyelerinin, yni, erkek ve kadn evliyalarnn boyunlar zerindedir ...szn inkr eden ve ona uymayan sfihan eyhi E-eyh San'an'nin bandan geen hlleri dile getirmektedir. Gnlerden bir Cuma gn, eyh Abdlkdr Hazretleri vaaz veriyorlard... Huzurlarnda eyh Ali bin Heybeti, eyh Baka, eyh Eb Said Kylev, eyh Ebnnecib Abdlkdr Shreverdi, eyh Ebu Mkerrem, eyh Ebl Abbas Ahmed bin Ali, eyh brahim Nehrevan, eyh Caygir, eyh Kazib-l Banii Musul, eyh Hammad bin Mslim Dabbas, eyh Mcid, eyh Osman bin Merzuk, Hce Yusuf Hemedn, eyh Arslan Mzekki, eyh Sadaka-i Badad, eyh Mbarek bin Ali, eyh ehabddin Shreverd ve daha nice lim, bid bilgin ve binlerce halk onun hakikati bildiren, gerekleri aklayan, dilinden kan marifet srlarn can kulayla dinliyorlard... Birden Cenab- Fahri Kinat Efendimiz, yannda Ashab- Kiram ile Hazreti Prin mahallini terif etti. O anda Hazreti Pr skt-u ihtiyar etti. Hazreti Peygamber Pr'in azna yedi defa fledi. Bunun zerine Hazreti Gavs

-109-

yine konumad. Bu sefer mam- Ali (k.v.) ve 3 Halife er defa Pr'in azna flediler. Konu ya Gavs! buyurdular. Hazreti Pr'in ilk sz: Gemii unutalm, hale dnelim diye duyuldu. Mteakiben yle konumalar oldu ki, Badat halk bu konumalar ilk defa dinliyordu... Btn hafk c--hru iinde ve ayn konumay yeryznde kula ve gz ak btn evliyaullah da dinliyordu. Tekrar Resul'-Zian: Gul ya Abdlkdr, kademi haz al rekabeti klli velhyullahi. (Yni, syle ya Abdlkdr! Senin ayan btn vellerin boynu stndedir) buyurdular. Hazreti Pr bunu orada bulunanlara syledi. Ne kadar cemaat varsa. Al rekabetini al re'sina! (Yani: Evet senin ayan boynumuz zerindedir. dediler. eyh Ali bin Heybeti ayaa kalkt. Hazreti Pr'in ayaklarn alp boynuna koydu. O srada mmi beyde kasabasnda bulunan Rufa Pr'i Seyyid Ahmed-er Rufa Hazretleri mbarek ban topraa koyup, Al rakabeti. dedi ve yannda bulunanlara: Bu saatte Badat'da bulunan Seyyid kardeim Abdlkdr gavsiyetini iln etti. buyurdu. Btn evliy-i kiram hazert: Al rakabethi! Diye boyun edi. Mehur eyh San'a: Ben de onun gibi bym, ona boyun emem... deyince; Hazreti Pr'in ruhniyeti tecell edip: Madem ki, benim ayaklarm boynunun zerinde olmasn kabul etmiyorsun, yleyse domuzun ayaklar boynunun stnde olsun!.. Bu olay olduktan bir sre sonra; eyh San'a Rum tarafna doru gitti ve Bizansl bir kza k oldu. Kz: Bana kavumak istiyorsan nce dinini deitireceksin, sonra da yedi yl domuzlarmza obanlk edeceksin... Ve her gn bir defa uzaktan pencereden yzm greceksin, kabul m? dedi. eyh kzn hkmne itiraz etmeyip kabul etti. Bylece eyh hristiyan oldu, yanndaki derviler de daldlar. eyhin Mekke'de bir dostu vard, dervilerden eyhin bana gelenleri renince, gayet mell ve mahzun oldu, yz sarard ve mateme brnd. Dervilere dedi ki: Siz, byle nasl dervisiniz? nsana kara gn dostu gerek. Sizin vefanz bu mu? Niin eyhinizin balanmas ve hidyete ermesi iin Hak Tel Hazretleri'ne

-110-

yalvarmyorsunuz? Hazreti Gavs'a gidin rica edin. O, onu affeder!.. buyurdu. Bunun zerine dervilerin hepsi de Cenb- Brye niyaz ettiler ve Badat'a giderek, Hazreti eyh Abdlkdr'in ayana kapandlar. eyh Abdlkdr: Allah Tel eyhinizi affetti. Gidin, eyhinizin domuzlan gtt mahalle varp karsnda zikir yapn, o size gelecektir... buyurdu. Derviler bu sz zerine ok sevindiler ve eyh San'a'nn bulunduu mahale gidip ALLAH'n ismini andlar (zikrettiler). O anda domuz yavrulam, eyh San'a yavruyu omzuna alm domuz srsn gtmekte idi. eyh San'a birden kendisine geldi. Nadim oldu, tevbe etti ve dervilerin yanna kotu. O srada Hristiyan kz grd ki; San'a kendisini brakr. Akl bandan gitti. abuk San'a'nn arkasndan kotu. eyh ve dervilerin huzurunda kelime-i tevhd getirerek mslman oldu. eyh San'a kz ile evlendi. Bundan alnacak ders bir tecell ile iki hikmetin zuhurudur. u beyti zikretmeden geemiyeceiz: Kl olunca yanmaz oldu nr sznm benim. eyh San'a'nn, hristiyan kzna akn bahis konusu eden bu kssaya uygun baz iirler ile eserin ssleneceine inanarak, srf sanat ynnden bile dnlecek olursa, Fuzl'nin, tasavvuf ve ak birlikte anlatan u iiri de hem hle uygun, hem de rifnedir: Ayr bilmisin Fuzul mescidi meyhaneden Sehvimi ol kim seni biz ehli irfan bilmiiz...

* * *
37.ci Menkbe

GAVS L-ZM N BTN ESHAB VE MRTLERN CENABI HAKK (CC)YE TEVDBUYURDUU HAKKINDA
Behet-l Esrr'n belirttiine gre; Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln (k.s.), btn mensuplarn mahbbiyet srrna ve nz mertebesi hususiyetine gvenerek lemlerin yce Rabbine (c.c.) takdim eylemitir... Bu isimler yce Mevl tarafndan cehennemin sorumlu melei olan Hzini Mlike verildii gibi, azb ve soru melekeri Mnkir ve Nekir'e de verilmitir. Bu konudaki Arapa metnin tercmesi yledir:

-111-

lemlerin yce Rabbi Gavs'l-zm'n bir duas zerine nz mertebesindeki mahbubuna yle buyurmutur: Ey mahbubum! Senin indinde makbul olan, bence dhi makbuldr. Mnkir ve Nekire verdiim emri ilh odur ki; sana mensup olanlara asla azap etmeyeceklerdir. Ben Aziman olan yce Mevl bu hususta sana sz veriyorum.

* * *
38.ci Menkbe

EEYH'-L ARF EBU MUHAMMED AVER-L SEBTDEN NAKLEN

Bu menkbede u kssa anlatlmaktadr: Bir gn eyh Ebl Maruf, Msr'a gelmeden nce, Gavs'l-zm (r.a.)'dan ne gibi d olduunu sormu. Gavs'l-zm kendisine yle buyurmutur: llerle grmeyin, aksi halde sizin de klbleriniz lr. Burada lden maksat, kalbleri lm olan cihan halkdr. Aslnda u ledn gereine iaret etmekte de yarar vardr: Kalbi l olanlar diriltmek, bedenen lleri diriltmekten daha zordur. Seyyid Ahmed Rfi (k.s.), btn eshab ve mritlerine yle vasiyet buyurmulardr: Ne zaman Badat'a yolunuz decek olursa, herkesten nce Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln (r.a.)' ziyaret ediniz. Bu tavsiyeye uyan Ahmet Rfi (k.s.)'un mritlerinden biri, Badat'a gider ve herkesten nce Gavs'l-zm'n ziyaretine koarak gitmek ister. Ancak Gavs'l-zm ebedyete intikal buyurduklarndan ancak kabri eriflerini ziyaret nasip olabilir. Hayatta farz olunan kimseleri brakp, sureta lm grnen, aslnda lmszlk srryla diri olan Gavs'l-zm1 m kabri eriflerini ziyaret eder. Gavs'l-zm' bu fanide kendisini grememekten zldn beyan buyurur. Bu kssadan kan anlam; Ehlullahn dima diri (HAYY) olduu gereidir. Bu konuda bu ledn srrn en gzel dile getiren u beyittir: Gel nefaht fihi min ruhnin anla srrn Kimse bulmazd hayat bak ol dem olmasa.

* * *

-112-

39.cu Menkbe

GAVSL AZAMIN KENDSNDEN YARDIM STEYEN KMSENN YARDIMINA KOMASI HAKKINDA

Menkib-i Tc'l-Evliy'nm altm sekizinci menkbesinde, bir hacetin kabul iin hacet (dilek) namaz klan bir ztn imdadna, Hz. Gavs (r.a.)'n yetimesi kerametini dile getirmektedir. Yine Behet'l-Esrar'da yer alan Yfii tarafndan tamamlanan bu kssada yle buyurulmaktadr: Bir gn, g bir durumda kalan bir ztn kendisinden yardm istediini kefen renen Gavs'l-zm, o yardm dileyen ztn imdadna komutur. yle ki: Haceti iin, hacet namaz klan zt, her rek'attan sonra on bir Fatiha, sonra on bir hls sresini okur. Bunun arkasndan, herhalde bu zt gnl gz ak bir zt olmal ki, derhal yzn zamann hem Gavs', hem de kutb'l-aktb olan Abdlkdr Geyln (k.s.)'n yaad Irak'a yneltir ve Gavs'l-zm'n yardmn diler Sonra Kabe-i erife'ye ynelerek yine on bir Fatiha okur ve on bir hls sresini de okur. Yine ayn ekilde Irak'a ynelerek Gavs'l-zm'a yle hitbeder: Ey insanlar ve cinlerin eyhi! Ey Allah'n kutbu! Ey Allah'n gerek bileni! Ey Allah'n sevgilisi! Ey Muhammed soyundan Abdlkdr Geyln! Dilei yerine getiren nezdinde, buu mklden kurtar! efaatini benden esirgeme. Ey Hak (c.c.)'nn askerleri grnmez kuvvetlerinle bana yardmc ol! diye niyazda bulunur. Gavs'l-zm'n mahbbiyet srrnn tecellytyla, dilei yerine gelir. Bylece Gavs'l-zm kendisine yardmc olur. Bu kssada zerinde durulacak hususlar unlardr: Kendisinden yardm isteinde bulunulan Gavs'l-zm (r.a.) eyhssakaleyndir. Yni, hem insanlarn, hem de cinlerin eyhidir. Bu, her mride nasip olan bir eref deildir. Deil her cana ya h hatta cnn da vermezler niyaz bize Kur'n- Kerm'deki u yet-i celleyi hatrlatr: Malmdur ki, Bedir Sava'nda, iki cihan serveri (s.a.v.) efendimiz, lemlerin Yce Rabbine yle hitab eder: Y Rabbi! Bu blk yle bir blktr ki, malp olursa birliini kabul eden kimse kalmayacaktr. O esnada Hak (c.c), grnmez askerlerle Bedir Sava'nda mslmanlara yardmda bulunmutur. Yni, kssada belirtilen grnmeyen askerlerini gndererek mrikleri yok etmitir.

-113-

Kssadan kacak en nemli ledn srlar ise unlardr: 1- Dilekleri kabul eden yce Mevl'nn nezdinde, .tm niyazlarn mertebe-i niyaz kabul buyurulmasnn sebebi, Gav-s'l-zm'n mahbbyet ve makyet yce katnda bulunmasdr. Dier kermet-i kevniye ve ilmiyesi dahi bu sebebe dayanmaktadr. 2- Gavs'l-zm zamannn Kutb'l-aktb ve nsan- Kmil'i olduklarndan, zamannda ism-i zam srrn izhr ettiinden, Hak (c.c.)'ye yaplan her yalvarma, nce ona hitaptr. Bunun en ak tezahr ve kant udur: Bir mrt; ayet yce Hak (c.c.) Tel'ya mnacaatta bulunurken ncelikle niyazna balarken zamann Kutb'l-aktb'nn kutsal ismini zikretse, ardndan Allah (c.c.) dua'da bulunsa... yaradann yce katna ksa zamanda eriir. Belki din emirlere ar bal kimseler bunu kabul etmeyebilirler. Fakat, gerek bu merkezdedir. Bu yle bir srdr ki, bunu bilen bilir, bilmeyen inkr eder. Tpk gizli ilimleri inkr eden gafillerin durumlar gibi.

* * *
4O.c Menkbe

ABDLKDR GEYLN (K.S.)UN HRET TERFLER HAKKINDA

Dikkat buyurulursa, bu, Gavs'l-zm'n vefat eklinde tercme etmeyerek, hiret lemini terifleri diye tercme ediyoruz. Zra, Yunus Emre'nin dedii gibi, klar lmez, len hayvan imi ...srr apak iken, ALLAH'a kavumak ile HAY (diri) ola bir kmil velye, lmek lfzn kullanamadk ve kullanamayz. Malmdur ki, gerek Menkib-i Tc'l-Evliy ve Burhan'l-Esfiy'nn, gerekse dier menkibde zikrolunan bu menki-bin, hakikat mertebesinde durulacak zellikleri unlardr: 1- Gavs'l-zm (r.a.)'a takdim edilmek zere Hak (c.c.)'nn lm melei Azrail (a,s.) vastasyla olu Abdlve-hab'a verilen mektup, Gavs'l-zm'a takdim edilince, kendileri yle buyurmulardr: Asl vatanma dnmekten ok mes'dum. Bu yce kelmlar neler neler anlatr. Gelip bu lemi esfelde kulluk cmesin giydim Sezai padiahm ben velkin eski yurdumda. 2- Dikkat etmee deer bir husus da udur: Olu Abdlvehab (k.s.), yce pederine unu sorar: Pederim neren aryor?

-114-

Gavs'l-zm (r.a.)'n cevab udur: Btn uzuvlarm aryor, ancak kalbimde hibir ar yoktur. Gerekten de yledir. Evliyullah, mahsun ve mahfuz olduklarndan klbleri de yledir. Hi bir illet onlarn klblerinde anszn beliremez. Krk dokuzuncu menkbenin en ak zellii udur: O menkbede u gerek dile getirilmitir: Herhangi bir zt, Gavs'n hilfetini kazanrsa, o kutsal zt kurtulma bulur ve Gavs'l-zm'n geerli duas ile btn tarikat halfelerinin eritii olgunlua tam bir ekilde eriir, buyurmulard. UYARI: Buraya kadar geen menakibte yle cmleler vardr ki, Menkib-i Tc'l-Evliy ve Burhan'l-Esfiy'nn yce mellifi, neden dolay bu hikmet mahfazasn amad tam anlamyla mehulmzdr. Biz, gcmz lsnde bu yce hikmetlere ayrntlaryla temas edeceiz. Menkibde bahsi geen cin ve ifritler hkmdarnn Gavs'l-zm'n mrdine el srememesi, Gavs'l-zm'dan ekinmesinden dolaydr. Bunun neden byle olduu sorulduunda, cevabmz udur: Gavs'l-zm, eyh'l Sakaleyn'dir. Yni, insanlar ve cinlerin ona bal olmas bu sebebe dayanr... Yine gemi menkibin en gzel ve pek ok ledn esrarn dile getiren bir hikmeti de udur: Cennet'e girmekle rahata kavuulmad gibi, Cehennem ehli olmakla da azap ehlinden olunmaz. Menkib-i Tc'l-Evliy'daki bu hikmetleri iine almaya ciltler yetmez. Malmdir ki; eyh'l-ekber (r.a.) yle buyuruyor: Adaleti lhiyye mahdut bir su iin ebed bir cezaya rza gstermez vaadindan dn lhi an'a yakmaz ise de azap edeceine dair beyandan dn adaleti llhiyyenin gereidir. Bunun tasavvuf stlahiyle beyan yledir: Vaadndan dn muvafk- mrvvet deildir. Amma vai-dinden dn muvafk mrvvettir (Vaidi: Ceza vereceine ait sz). Bu sebepledir ki; eyh'l-ekber (r.a.): Firavun ilm-i Billah deryasnda gark oldu ve Allah Z'l-Cell'den baka yardmcs olmad ...derken ALLAH'n geni rahmetine iaret buyurmakta idi. Hatt Aliylkri gibi baz zahir ulemas; eyh'l-ekber azab tatllktan mtak gryor diyerek eliyazbillah yce velnin kfrne kadar giderek Men ezali veliyyen (Peygamber Efendimiz (s.a.v.) buyurmutur ki; Kim benim velime zulmederse, ben de ona harp iln ederim. Hadis-i erifine iaret vardr.) lhi kahharna kendini duarklyordu. Bu konuda kadn velyye Rabait-l Adeviyye ayn mazmunu bakn nasl iliyor: Canan iinde yoksa eer cennet istemem Dzehte varsa eer rahmet istemem

-115-

Yrin hayali mfikse kalb-i yardan lemde bir dakika dahi vuslat istemem. Bu arifane msralarn anlam udur: Eer cennet'te cnn yoksa vuslat istemem Yok cehennem'de vuslat var ise rahmet istemem Yarin hayali o canann kalbinden daha efkatli ise Bu lemde bir dakika bile vuslat arzu etmem.

* * *
41. ci Menkbe

GAVS'L-ZM'IN KAPISINDAK KPEN, ASLANI PARALADIINI DLE GETREN ANLAMI LE OK DERN OLAN BR OLAYIN HAKKINDA
E-eyh Ahmed Zendign (k.s.), alkanl gerei bir arslana binerek, Gavs'lzm' ziyarete gelir. Gavs'l-zm'n kapsndaki kpei, deti zere aslanna yem yapmay arzu eder. Fakat tam aslan kpee saldrp onu yemek iin paralamaa alrken, kpek onu bir hamlede paralar. Bu kerameti mahede eden eyh Ahmed Zendign (k.s.), gelip Gavs'lzm'n elini per ve hkimiyetini kabul eder... Bu kssa, zahirde nemsiz gibi grnyorsa da, birok ledn srrn dile getirmektedir. yle ki: Bir kere, Ahmed Zendign (k.s.) kurbu nevafil (nafileler yaknl) ve kurbu feriz (farzlar yaknl) srlarna ermi bir vel olduundan, btn mahlkat emrine boyun emitir... Yni emri altna girmitir. Bylece kendisinde kerameti kevniye zuhur etmitir. Yni, bu lemdeki her ey kevn keramet sonucu eyh Ahmet Zendign'nin emrine teslim olmutur ki, bir arslan binek hayvan gibi kullanr olmutur... Ancak kendisinin bir an iin marur olarak Gavs'l-zm'n kapsna arslanla geldii anlalmaktadr. Bunun sonucu Gavs'l-zm'n kpei arslan paralamtr. Burada ok nemli bir ledn srrna deinmek gerekir. Bu niyz dt varlk hna Yusuf gibi Tut elim kurtar ki, nar kalmm Ya Rab! Medet. te, Ahmed Zendign de, Yusuf (a.s.) gibi varlk kuyusuna dmtr. Beytin nce anlamn yazarak, varlk annn neye dellet ettiini arz edelim.

-116-

Beytin yce anlam udur: Niyz de, Yusuf (a.s.) gibi varlk kuyusuna dt Ya Rab! Elimden tut kurtar. aresiz kaldm. Yardm olursa senden olur. denilmek isteniyor. Niyz Msr (k.s.), tpk eyh'l-Ekber (r.a.) gibi Kur'n- Kerm'in zahir mnas yannda, btn mnas ile de tefsirini yaparak, Yusuf (a.s.)'n dt kuyunun bildiimiz anlamda kuyu olmayp, varlk kuyusu olduunu beyan buyurmaktadr. Malmdur ve birok kez arz edilmitir ki, Resl-i Kibriya (s.a.v.) bir hads-i erflerinde yle buyurmutur: Hi bir yet ve sre yoktur ki, bir zahiri mnas yannda, bir de btn mnas bulunmam olsun. Yalnz una da iaret edelim ki, byle Kur'n- Kerm'i le-dnni mnada tefsir etmek; Ancak kef- zevk esrarna Muhyiddn ibn'l Arab (k.s.) ve eyh-i Kebr Sadrettini Konev (k.s.) gibi byk evliyalarn iidir. Yoksa; zahir tefsircleri ve fkh bilginlerinin ii deildir. te, Niyz Msr (k.s.) dhi varlk cahn ve onun mhiyetini, bylece bir hakkat mertebesinde tefsire tutmutur.

* * *
42.ci Menkbe

GAVSL ZMIN DNYA ZENGNLNE NEM VERDN ZANNEDEN HAKMN HAKKINDA

Bu menkbe; Gavs'l-zm'n kapsnda krk tane ok cins ve gzel at grerek Gavs'l-zm (r.a.)'n dnya zenginliine tutkun bir zt olduunu sanan bir hakimin, inkra varmasn, sonra o atlarn dalaklarn yiyerek ifa buluunu dile getiren kssa hakkndadr. Kssa yledir: Gavs'l-zm'n ufuklar kaplayan hretine hayran olan bir hakim (filozof ve dehl) uzak beldelerden gelerek yce Gavs' ziyarete byk bir istekle koar. Ancak Gavs'l-zm (r.a.)'n derghna vardkta, avluda emsalsiz krk at grr... Yular ve eerlerinin bile altn ilemeli olduunu, terlediinde zerine rtlen rtnn dhi ipekten dokunmu olduunu grnce de, Gavs'l-zm'n h dnya perest bir zt olduuna inanarak imn sarslr. Mevl'nn hikmeti lhisine bakn ki, o hakim yle tehlikeli bir hastala yakalanr ki, doktorlar are bulamaz. Ger lemiyyn cmle tbibn bet Halli nknet mkilim ill H Yni Btn lem byk bir hastane olsa, btn insanlar da doktor olsalar benim

-117-

hastalma, derdime (H)'dan bakas are bulamaz srr tecell eder. Doktor, o hakime her gn bir atn dalan yerse kurtulabileceini kesin bir dille syler. Nitekim, o hakim, Gavs'l-zm'n avlusunda grd atlarn hergn birinin kesilerek dalan yemek suretiyle krk gnde iyi olur. Bu menkbede anlatlmak istenen udur: O mnkir hakim, Gavs'l-zm'n avlusundaki krk at grmekle ha, dnyaperest olduunu sanarak, inkra sapt iin, yce Mevl kendisini o atlarn dalaklarn yemee mecbur eden bir hastala yakalatarak gerekli dersi vermitir. Asl menkbenin ruh noktas ve ders alnmas gereken ite buradadr. Bir de, bu kssa vesilesiyle u yet-i kermenin srr tecell etmitir: mn ettiler. Sonra inkr ettiler. nkr eyledikten sonra imn ettiler. Sonunda imnlar daha fazla kuvvetlendi.

* * *
43. c Menkbe

GAVS L-ZM N BADATLI SEKN DN LMLERNN SULLERNE HKMETL CEVAPLAR VERMES HAKKINDA
Menkib-i Tc'l-Evliy ve Burhan'l-Esfiy'nn altm ve altm birinci sahifelerinde, kitabn bitirme bahsinde en byk kaynak olarak Behet-l Esrar adl kitap gsterilmektedir. Halbuki pek ok kaynaklar dahi Gavs'l-zm'n saysz kermatn dile getirmektedir. Biraz ileride bu konuda aydnlatc bilgi takdim edilecektir. Menkib-i Tc'l-Evliy'nn elli sekizinci menkbesinde beyan buyurulmaktadr ki, eyh Ebul Muhammed'l-Fera'den nakil olduu zere; Gavs'l-zm'a belki Badat'n bin sekin din bilginleri, eitli ve birbiri ile ilm zahir itibaryla yaknl olmayan sualler tevcih etmiler... Bunun zerine Gavs'l-zm her birinin ynelttii sule en isabetli cevab vermitir. Bu cevap dolayl bir ekilde Gavs'l-zm tarafndan vaazlarnda yaplmtr. Bu ksa menkbe u ledn srrn dile getirmektedir. Zahir ulemsnn ilm, kazanmakla elde edildii halde, gizli ilim srrna erenler, ALLAH yannda gizli ve ak btn bilgileri bilirler. Benim ilmim katnda mtehitler ciz oldular Vel(*) ilmi ilhrnin dili
*

Vel: Velkin.

-118-

divnesiyim. srr btn gizli ilim limlerinde olduu gibi, mahbbiyet srrna mazhar Gavs'lzm'da btn ihtimiyle zuhur eder. Bundan tabi birey de yoktur. Bir gn mkiyet ve mahbbiyet srrna mazhar olan Gavs'l-zm (r.a.), o mahbbiyet srrnn gerei vahdeti vcutta ar gr beyanda bulunmutur ki, bidayetinin slkunda eyhlik eden eyh-l Hammad bin Mslimddeb-bas (k.s.) dhi Gavs'l-zm'a yle hitab etmee gerek duymutur. ok byk sz syledin. Yni tecellyta it byk ve iddial kelmlar ettin. Korkarm ki, Hak (c. c.) seni maksadndan caydrm olmasn? Bunun zerine yce Gavs'l-zm, elini eyh Hammad Hazretleri'nin gsne koydukta sanki bir ate dm gibi olmu ve tpk kelmullha nr ve nr eklinde tecell eyleyen yce ALLAH, Hammad (k.s.)'a Gavs'l-zm'n szlerinin aynen ve salam bir ekilde doru olduunu bildirmi, bu suretle; Her trl fazl nmet Cenb- Hakk'n yed'inde olup ltfu ihsan buyurur srr tecell etmitir. (Elilmindallah) ilim Allah'n indindedir. Dilediine ihsan buyurur srr aklanmaktadr. eyh Hammad (k.s.), aslnda ilh mekirden ekinip, Hazreti Gavs'a ihtiyat tavsiye buyurmakta haksz deildi. Zra, pek ok evliy-i kiram, Hak (c.c.)'nn mekrinden emin olmadklarn defatla izhr buyurmulardr. Bu husus birok tasavvf eserde yer almtr. Ancak, makiyet makamna erenler bu tehlikeden korunmulard. Bu vesleyle u srra da iaret etmeliyiz: Gavs'l-zm'n makiyet srrnn tecellisi ile eyh Hammad (k.s.)'n gsnde ate yanm gibi bir haletin zuhuru, seyri slkun gereklerindendir. Malmdur ki, matlbnden bir siik, mrd-i kmil olan efendisine rabta ettiinde, btn letifinde te dm gibi bir hl meydana kar. O kadar ki, bu yanklk o matlbnden olan mrdi, tein hararetinden soluk alamaz hle getirir, az ak gezdirir. Br gam ek derd ile kaddin bklnce Sen ala cihan halk bakp sana glnc. srr tecell eder. Elbette bu rif-i kmil olan eyh Hammad (k.s.) de, bu hli manev kemliyle zuhur eder. te eyh Hammad (k.s.)'de ortaya kan budur.

* * *

-119-

44.C Menkbe

TC'L EVLYA BURHN'L ESFY ABDULKDR GEYLN (K.S.)'NN BADAT'A GR VE EYHLERN ONU ANLATAN SZLER HAKKINDA
Byk lim Ebl Hasen el-Mukr, Abdlkdr Geyln (k.s.) hakknda kesin bilgi ve haberleri ihtiva eden eserinde bni Kudme'den naklen der ki: 561 ylnda Badat'a girdiimizde, eyh Abdlkdr'i ilmin zirvesine ykselmi olarak grdk. O, bildiini tatbik ediyor, sorulan etin sorular doyurucu bir tarzda cevaplandryor, yanndaki eitli ihtiras sahiplerine kar sabr ve metanet gsteriyordu. Ne kadar gzel huy ve vasflar varsa, Allah hepsini O'nda toplamt. O'ndan sonra O'nun gibisine hi rastlamadm... Bir dier eyh yle anlatyor: Gavs'l-zm (k.s.) gayet az konuur ve ok skt ederdi. Konutuu zaman, son derece hatralarn beli bir lisanla anlatrd. Kapsn alan herkesi, zengin olsun fakir olsun ayrt etmeden geri evirmez, kabul ederdi. Cuma hari hi bir gn evinden kmazlard. Badat'n gnahkr olan ekseri halk, nnde diz kp tevbe ettiler. Yni onlar slh etti, birok Yahudi ve Hristiyanlar/ Mslman etti. Krs ve minberlerde korkmadan, HAKK' haykrr, zlimleri ve onlara yataklk edenleri ac bir lisnla knard. Emir'-M'minin El-Muktef li-Emrillah, Eb'i-Vef Yahya bin Said'i kad olarak tayin ettii zaman minberde yle haykrd: Mslmanlara, en zlim kiiyi tayin ettin, yarn lemlerin Rabbi huzurunda bakalm ne cevap vereceksin? Hlife bu gerek sz duyunca, titremeye balad. Alad... Alad, sonra ad geen kady derhl azletti.... El Hafz Eb Abdullah Ezzeheb Tarih'inde eyh Muvaf-fak'n Abdlkdr (k.s.) hakknda sorular soruya, yle cevap verdiini naklediyor: O'na, mrnn sonlarna doru yetitik. Bizleri medresesine yerletirdi, bize ok ihtimam gsterdi, ok defa olunu gnderip, yataklarmz yaptrrlard. Evinden bizzat yemeklerimizi gnderirlerdi. Farz namazlarn, bize imam olarak kldrriard. Yannda doru olup olmadn anlamak iin, kitaplardan ezberlediklerimi okurdum. El-Hfz Abdul Gan O'ndan Hidye kitabn okurdu. O zamanlar bizden baka yannda okuyan talebesi yoktu. Nezdinde (yannda) bir ay on gn kadar kaldk. Sonra bir gece, medresesinde hayata gzlerini yumdu ve namazn kldk. O'nun kadar kerametleri dillere destan olan, O'nun kadar sayg gren hi kimse grmedik. Ne yazk ki mr vefa etmedii iin O'ndan ok az istifde edebildik.

-120-

Btn civar halk lem-ibakaya gn yni irtihal ediini duyunca medreseye koutu. O kadar kalabalk oldu ki gndz cenaze namazn klmak imknsz oldu ve ancak herkes ekildikten sonra gece defni mmkn oldu. Cenaze namazn byk olu Abdlvahap Hz. kldrd. slm Tarihi'nde yle yazar: eyh Abdlkdr Geyln (k.s.), birok kerametler gstermi ve manev alanda yksek makamlar ihraz edilmi, devrinin imm, Gavs', o vakitte yetien eyhlerin ba idi. O'nun bu yce vasflar, itirazsz herkes tarafndan kabul edilmitir. O, ayn zamanda fakihlerin, fakirlerin eyhi idi... O'nun biyografisini anlatan sahifelerin sonunda: O, gerek ilim ve gerekse melde bir otorite idi. zet olarak sylemek gerekirse, kerametleri saylmayacak kadar oktu. Ve bize kadar mtevatir olarak intikl etmitir. O'ndan sonra gelenlerden hi biri O'nun yerini alamamtr denilmitir. (Sretnnbel)'daki vasf: eyh, mm, lim, Zhid, Arif, Kudve, eyh'l-slm, Vellerin nderi, Sofilerin ba tac, snneti ayakta tutan, Bid'at (dine sonradan sokulanlar) hkmsz klan, ilim hazinesi, Seyyid, Asl, dedesi olan peygamberlerin ulusu Hz. Muhammed Mustafa (s.a.v.)'in hadislerinin hafz, Hanbel mezhebine mensup, Badat eyhi eyh Muhyiddin Ebu Muhammed Abdlkdr ecli. El-Hfz Ebu Said Abdlkerim O'nu, tarihinde yle vasf eder: Ebu Muhammed Abdlkdr, asrnn eyhi ve Hanbel'lerinin imm ve fakihidir. O, ayn zamanda ok zikreden, devaml surette fikr eden byk bir Vel'dir. Muhibddin Muhammed bin En Neccr tarihinde onu yle anlatr: Ciyln ehlinden Abdlkdr bin Eb Salih bin Zengi dost, zhid, ilmi ile mil olan mslman imamlarndan biri ve kerametleri ak bir veldir. O'nun 488 ylnda, on sekiz yanda iken Badat'a geldii ve fkh tahsil ettii, usul ve fur kitablarn iyice rendii, hads dinledii, vaazla itigal ettii daha sonra halvete ekildii, nefisle mcadele etmek iin eitli glklere gs gerdii, nefsi terbiye etmek iin ou zaman a kald harabe evlerde oturduu ve sahralarda vakit geirdii, mehur zhid eyh Hammad ed-Debbs'n sohbetlerinde bulunduu, ondan tarikat ilmini ald, o sayede manev alanda yetiip sz ve otorite sahibi olduu herkesin sevgisini, saygsn kazand anlatlr... Hafz Zeynddin bni Receb Tabakt'nda u ekilde zetlemitir: Abdlkdr Geyln (k.s.) nce Ciln'l idi, sonra Badatl oldu. O, asrnn eyhi, devrinin allmesi, ariflerin pri, eyhlerin sultan, Ehl-i Tarkatn seyyididir. Herkes tarafndan hsn- kabul grmtr. Ehl-i Snnet onun zuhuru ile zafere kavumutur. Bid'at ehli karsnda tutunamayp, eriyip gitmitir. Gz alc tavr- harekt, szleri, kerametleri ve mkefeleh her tarafa, en ksa bir zamanda yaylmtr. Uzak lkelerden ona, fetva sormaa gelmilerdir. Krallar, vezirler, Halifeler ondan korkar olmutur. Kad- Kudt Muhibbddin'in tarihindeki vasf: Efendimiz eyh Abdlkdr (k.s.) Hanbel'lerin imm, asrnn saylr eyhi idi. O'nun Futhu'l-Gayb ve El-Gunyet'l-Tlibin, Triki'l-Hakk ve nl eseri Hisle-

-121-

t'l-Gavsiyye adnda ok yararl eserleri vardr. El-mm El-Hfz Eb Abdullah (Mehat-l Badadiye) adl eserinde der ki: Abdlkdr Geyln (k.s.) Badat'ta Hanbel ve filerin fkh imm idi. Fukah ve Fukara nezdinde sz geerli idi. O, byk bir din limi idi. Her snf ve tabakadaki insanlar, ondan ok istifde ettiler. lminden, fazlndan yararlandlar. O, duas derhl kabul edilen vellerdendir. ntikam ok sratle alnan ermilerdendi. O, zikri dam, fikri ok, kalbi yumuak, yz gle, ruhu ince, eli ak, ilmi bol, ahlk stn, soyca tertemiz, ibdet ve ictihad kls bir zt idi... brahim bin Sa'd Ed-Dr de yle der: eyhimiz Abdlkdr, ulem elbisesi giyer, sslenir yle ata binerdi. Krsye kar, konuurdu, konumas abuk idi. Fakat anlalacak kadar ak ve seik idi. Konutuu zaman dinlenir, emrettii zaman da emri derhal yerine getirilirdi. Kaskat bir kalbe sahip biri onu grdnde, yumuar, hua boulurdu. bni Kesir tarihinde: eyh Abdlkdr (k.s.) Badat'a geldi, hads tahsil etti, onunla megul oldu. Hads, fkh, va'z ve hakikat ilimlerinde O, yegne otorite idi. ekli gzel, sktu boldu. yiyi emr etmek ktden nehy etmek grevini hi ihml etmezdi. Halfe imi, sultanm, vezirmi, hi dinlemez, krslerde ve minberlerde Hakk'n emri ne ise onu tebl ederdi. Bu hususta kimseden korkusu yoktu. Toplant yerlerinde, havas ve avam halka hitb ederdi. Zlimlere yaltak/ananlar hi sevmez ve onlar terslerdi. Hi kimsenin knamasna aldrmazd bile. Zhd ok, takvas bol bir kimse idi. detleri yrtacak, akllar donduracak halleri ve mkefeleri vard. Hlsa o byk eyhlerin ulularndan idi! Misfirsiz hi bir gece geirmezdi. Zayflara yardm eder, fakirleri doyururdu. Talebelerin eitli sorularn cevaplandrrken hi kzmazd, onlara kar son derece sabrl idi. O'nun yannda oturanlara da u kanaat hkimdi: O'ndan daha kerem ve ltuf sahibi kimse olamaz! Arkadalarndan biri gurbete knca, mtemadiyen onun durumunu sorar, shhat haberlerini renmek isterdi. Onlara kar olan sevgi ve alkasn muhafaza ederdi. Kendisine kar kt davrananlar da affederdi. Verdii sz tutar, kimseye hainlik dnmezdi. Ambarnda hellinden kazand buday vard. Bir vekile emr ederdi, o ekip, bier, un tr, pide yapar getirirdi. O da yanndakilere drdn datr, birini yannda alkoyard. Klesi Muzaffer kapda, elinde ekmek durur ve yle seslenirdi: Yemek isteyen, ekmek isteyen, yatmak isteyen kimse yok mu? Gelsin onun ihtiyalarn karlayacaz. Kendisine hediye olarak verilenlerden yanndakilere datrd. Birazn da kendine ayrrd. Hediyeye mutlaka karlk verirdi... Allme bni Neccr, trihinde; Cubb'nin kendisine yle dediini nakl ediyor. eyh Abdlkdr (k.s.) dedi ki: Btn melleri inceledim. Yemek yedirmek ve gzel ahlkdan daha iyi birey bulamadm. Btn dnya bana verilse, hi bir fakir brakmam, hepsinin karnn

-122-

istisnasz doyururum. u anda bana bin dinar verilse, bir gece bile beklemeden tasadduk ederim. eyh'den fkh tahsil edenlerden Ahmed bin Mbarek el-Mirfen der ki: Ubey isminde bir Acem vard. Dersi gayet zor kavrayan, kafaszn biriydi. Bir gn o, eyh'den ders alrken ieriye ziyaret maksad ile bni's-Semhal girdi. eyh'in, o zihinsiz talebeye kar, gsterdii sabra hayret etti. Ubey dersden kalkp dar knca, dayanamyarak eyh'e: Dorusu bu talebene kar gsterdiin sabra hayret ettim dedi. eyh: Bir hafta daha yorulacam, ondan sonra bu talebe Hakk'n rahmetine kavuacak diye mukabele etti. Biz, eyh'in bu cevabna hayret ettik ve gnleri saymaya baladk. Hafta sonu olunca Ubey lmez mi? Hayret ettik ve dona kaldk. bni's-Semhal da cenazede hazr bulundu ve eyh'in henz eceli gelmeden, talebesi hakkndaki lm haberini bildirmesine hayret etti.

* * *
45.ci Menkbe

ABDLKADR GEYLN (K.S.)'UN HUZURUNDA EKIYANIN TEVBE ED HAKKINDA

eyh Muhammedi bin Kaid el-Evni anlatyor: eyhin yannda idim. O'na birok mesele sordum. Bir defasnda da unu sordum kendilerine: ini ne zerinde te'sis ettin? Cevap verdiler: Doruluk zerine. Hayatmda hi yalan sylemedim. ocukluumda, okul amda dahi yalan sylemedim. Kklmde bir arefe gn, sr gtmee gitmitim. Sr bana dnerek; Sen, bunun iin yaratlmadn ey Abdlkdr. Beni nasl olsa bir gden bulunur, sen ilim ve fazi iin yaratldn ...dedi. Hemen, korku ve dehet iinde eve dndm, evin damna ktm, insanlar Arafat'ta vakfede grdm. Hemen anneme kotum dedim ki; Anne beni Allah'a bala, Badat'a gitmeme izin, ver, orada ilim tahsil etmek ve salih kiileri ziyaret etmek istiyorum... Annem sebebini sorunca, durumu kendilerine anlattm. Alad ve kalkp babamdan kendisine miras kalan 80 dinar getirdi, krkn kardeime ayrd, kalan krkn da bir kese iinde, boynuma takt. Bana, doruluktan aynlayacama dair t verdikten sonra izin verdi ve: Haydi olum, Allah yolunu ak etsin, yzn bir daha grmek bana nasip olmayacak...

-123-

...deyip beni gz yalar iinde uurlad. Kk bir kafile ile Badat yoluna koyuldum. Hemedan' geince, anden krk atl ekiya kverdi. Kafileye saldrdlar, bana ilimediler.... Biri beni alp onlardan kard, fakat bana sordu: Ey fakir, yannda ne kadar para var? dedi. Ben: Krk dinar... dedim. Nerede o para? dedi. te urackt, duruyor.. diye cevap verince, bana inanmad, kendisiyle alay ettiimi sanarak, yanmdan uzaklat... Sonra, dier biri yakalad beni ve ilk defa soran kimse gibi sordu ve ben ayn cevab verdim. Sonra, her ikisi beni nleri katarak, ekiya reisine gtrdler. Ona kendilerine nasl cevap verdiimi anlattlar. Bunun zerine ekiya reisi: Getirin, dedi. Ben onu konuturmasn bilirim. Nihayet, beni yanna iyice yaklatrdktan sonra: Paran nerede? diye sordu. te urackta, koltuumun altnda... dedim. Bunun zerine yakam yrtt ve paray ald. Hakikaten dediim gibi, krk dinar grnce hayret etti ve sordu: Seni bu dorulua sevk eden sebeb nedir? Ben: Annem benden, hi yalan sylemiyeceime dair sz almtr. Ben de ona verdiim szde duruyor, o, canm anneme hi hyanet etmiyorum. lsem bile, ona verdiim szden asla vaz gemeyeceim. dedim. Benim bu kesin ve kesin olduu kadar da samim olan cevabm duyunca adam: Ya, dedi. Demek sen annene verdiin szden hayatn pahasna da olsa dnmyorsun, ya biz nasl insanz ki elest b rabbikm bezminde (yani ruhlarn vcut kokusu almadan evvelki hllerinde, Cenb- Hak'ka verdiimiz szden imtina eder ve ekyalk yaparz. u andan itibaren ben sizin reisiniz deilim... diyerek benimle beraber Badat'a gelmeye karar verdi. Onun o samim halini gren dier kafile mensuplar: Sen bizim dnya ilerinde reisimizdin. hiret ilerinde de reisimiz ol. Biz de seninle beraber Badat'a geliyoruz... ...dediler. Ve kafileden aldklarn, bir bir sahiplerine teslim ettiler. te huzurumda Allah'a boyun eip ilk defa onlar tevbe istifar ettiler.

* * *

-124-

46.c Menkbe

ABDLKDR GEYLN (K.S.)'Y OCUK KEN MELEKLERN KORUMASI HAKKINDA

Abdlkdr Geyln (k.s.)'ye sordular, cevap verdi: Ben, on yanda kk bir ocuk iken, evden kp, mektebe giderdim. Etrafmda meleklerin, benimle beraber yrdklerini, beni koruduklarn grrdm. T mektebe kadar bana byle refakat edip, mektebe varnca Yer an, Allah'n velilerinden biri geliyor! derlerdi. Bir gn, yine byle bir hlle karlatm zaman oraya tanmadm bir adam urad. Meleklerin o sylediklerini duydu. Onlardan birine: Bu ocuk kimdir, nedir? dedi. Bir melek ona: Bu, asl bir ailenin ocuudur. lerde byk bir adam olacaktr. Verecek ve hi kimseyi, kapsndan bo evirmeyecektir. Allah'a takarrubu, her gn biraz daha artacak ve ok ulv mertebelere ykselecektir... Aradan tam krk yl getikten sonra anladm ki, o zt, meer o zamann vellerinden biri imi.... Ebu Bekr Etteym, eyh Abdlkdr'in kendisine yle anlattn nakl ediyor: Badat'ta ktlk hkm sryordu. Aradan gnler geiyor, yiyecek hell bir lokma bulamyordum. Darya kp, krlara giderek hell ve mbarek otlar ve bakliyattan ne bulursam yerim dedim. ktm dolatm, nereye gitti isem mutlaka benden evvel oraya giden kimseleri grdm. Bir ey bulduy-sam bile, fakrleri dnp yemek iimden gelmedi. Nihayet Reyhniyyin arsndaki bir mescide vsl oldum. Alktan ayakta duracak takatim kalmamt... Sendeliyordum, nerde ise decektim. Zar zor mescide girip, bir kede bzldm. lm beklemeye koyuldum. Derken ieriye bir delikanl girmez mi?.. Baktm elinde ekmek ve kzarmak bir et var. Delikanl yemee balad. O, azna lokma atmak iin her ne zaman elini kaldrsa, ben belki azma bir ey atar diye azm atm. Sonra kendi kendime, bir Allah adamna bu yakmaz, ok ok lrm, ayet leceksem bu adamn lokmas m beni kurtaracak diye sylendim. Delikanl yle etrafa bir baknca beni grd ve Bismillah dedi. Bana lokma vermee hazrlannca ekindim. Fakat yemin etti,ve bana; "Mutlaka benimle beraber yiyeceksin!.." dedi. Nihayet onunla yemee raz oldum. Yemee balaynca bana sordu: Sen nerelisin? Burada ne yapyorsun, kimleri tanyorsun? Fkhla urayorum, Ciyln'lym! dedim. Ben de Ciyln'lym, Abdlkdr adnda Ciylnl birini tanyor musun? dedi.

-125-

te ben O'yum, Abdlkdr'im. dedim. Benim bu cevabm duyunca, can skld ve rengi bozuldu, deta sarard, ve: Vallahi kardeim, Badat'a gelince birazck yiyeceim kalmt, onu da yedim bitirdim. Yanmda sana getirdiim emnet paradan baka hi bir eyim kalmad. Rastladm hi kimse, seni tanyamad. Aradan gn geti, artk ala tahamml edecek durumum kalmamt... Biliyorsunuz ki, zor ve skntda kalan alktan lecek kimsenin, zaruret ls dhilinde l eti yemesini er'i mbh klmtr. Ben bunu yapmadm da, sana emnet gnderilen bu paradan, bu ekmei ve eti aldm. imdi, kendi maln hell olarak yiyebilirsin, ben ise u anda senin misafirinim. Her ne kadar zahirde sen benim misafirim olarak grnyorsan da... dedi. Ben onun bu szleri zerine; Pekl, bu emanet para nedir? dedim. Annenin benimle sana yollad sekiz dinardr. Onun bir ksm ile ite grdn gibi yemek aldm. Sana kar ok mahcubum, kusura bakmadn ya? dedi. Hayr, ne mnasebet! Hell ho olsun! diye mukabele ettim. Yemekten artan ksmn, bir altnla birlikte kendisine verdim, yanmdan gayet memnun olarak ayrld... eyh Abdullah Es-Selem anlatyor... Bir gn, eyh Ab-dlkdr bana unu anlatt: Gnler gemiti, bir lokma bile yemek yememitim. Badat'n dou blmnde dolarken, bir adam bana gelip, kt para verdi. Bakkala girdim, o para ile ekmek aldm. Doru, halvete ekildiim sakin bir camiye geldim. O mendile sardm ekmei, kbleye kar koydum. Bir lokma dahi yemeden, dnp dururken, gzme duvarn kesinde drl-m bir kt iliti. Atm baktm ki, u yazl idi: Allah gemi kitaplarn birinde yle buyurmutur: ehveti m'minlerin zayf ve fakirlerine verdim ki, onunla mcdele edip Allah'a yaklasnlar diye... Hemen mendilin iindekini orackta brakarak mendili aldm, iki rek'at namaz klp oradan ayrldm.

* * *
47.ci Menkbe

ABDLKDR GEYLN (K.S.)UN SAHRALARDA HARABELERDE KALII VE BLSLE MCADELES HAKKINDA

eyh Abdullah En-Neccr anlatyor... eyh Abdlkdr bana yle dedi: Bana ok arlk basyordu. ylesine ki, eer ben o arlklarm bir dan stne koysam, da tahamml edemeyip parampara olurdu... Ben, bu arlk karsnda her ne zaman yorgunluk ve bitkinlik hissettimse, hemen srtm yer koyup yle dedim: Her gle kar mutlaka bir kolaylk vardr...

-126-

Bunu der demez, hemen zerimdeki arlklar dalp gitti. ..Bu durum 28 yl srmtr. Bir defasnda da bana yle anlatt: Din limlerinden fkh dersi alyordum. Sahralara kp gece gndz harabe binalarda kalyordum. Badat'a inmiyordum. zerime ynden cbbe giyiyor, bama da bir bez alyordum. Diken ve benzeri eyler stnde yalnayak yrrdm. Karnm acknca dalarda mbh otlardan ne bulursam yiyor, nehirlerden su iiyor, ayrca nehir kenarnda kei boynuzu, mbh ot yapraklar ve bakliyattan ne bulursam yiyordum... Bu hl bende gnlerce devam etti. Hi bir eyden korkmadm, nefsimle mcdele ettiim iin hlimden memnundum. Gece Allah tarafndan bir yolcu geldi. Beni gece gndz hafife bir hrpalad. Sona sahraya ktm, barp durdum. Bir mecnn gibi dolamaya baladm... Derken beni dergaha tabibin yanna kaldrdlar, sonra ldm, iyice ykandktan sonra beni kefene sardlar. Ben bunlar hep gzmle gryordum. Tam defnedecekleri srada ay di m. Meer manev bir leme dalmm da farknda deilmiim. eyh Ebu's-Suud el-Harm anlatyor: eyh Abdlkdr anlatrken kulak misafiri oldum. u yolda bir sohbette bulundu: Irak sahra ve harabelerinde kimsesiz, halktan uzak olarak tam yirmisekiz sene dolatm. Benim hi kimseden haberim olmad gibi, kimsenin de benden haberi yoktu. Irak'a ilk giriimde Hzr (a. s.) bana refakat etmiti de anlyamamtm. Ancak bana, kendisine kar gelmememi art komu, ve yle demiti: Burada otur! Sakn buradan ayrlma!.. O'nun emrini tutarak beni oturttuu yerde tam sene oturdum. Bana her sene urayp Sakn oturduun yerden ayrlma! ...diye tenbih ederdi. Dnya ve onun gz alc ve abuk tkenici nimetleri gelip beni kendine ekmek istedi ise de Allah onlarn errinden beni korudu. eytanlar da muhtelif kla brnp bana gelirlerdi. Bana kar savamaa ve rahatsz etmee koyulurlard. Ama yine Allah beni ou defa htt her seferinde onlara kar galip klard... Nefsim de kendi eklinde bana gelir ona dost olmam iin yalvarrd. Yz vermeyince de bana kar zor kullanmaa balard. Onunla yaptm savalarda da Allah beni muzaffer klmtr... Hlsa nefsimle tedrcen mcdele etmesini bildim. Onu smsk iki elimle yakaladm, yllarca ehirlerin harabelerinde onu iskna mecbur braktm. Bir sene mbh ot ve bakliyattan bulduumu yedim, hi su imedim... Dier bir sene su itim. Fakat azma gda namna hibir lokma koymadm. nc seneyi de hi yemeden, imeden ve uyumadan geirdim. Mteakip ylda Kisra'nn (Tak Kasr ki, Reslullahm dnyay terifinde (doumunda) ran'da beliren yedi hdiseden biri, saray atlamt.) souk bir gecede uyudum. htilam oldum. Kalkb nehir kysna gittim, ykandm. Hi unutmam o gece tam krk kere ykandm. Sonra uyuyabilirim endiesiyle eyvana ktm... Kerh harabelerinde yllarca ikmet ettim. Yiyeceklerim malm... Her sene ba bir adam gelir, bana ynden bir cbbe getirirdi. Ona brnr, srf dnyanzdan kurtulmak, nefsi alaa etmek iin binlerce areye bavururdum.

-127-

Dikenler zerinde yalnayak yrrdm de bir ey hissetmezdim. Hangi yokuu grdmse cesaretle trmandm. Nefsime hi, ama hi aman vermedim. Dnya znetlerinden hi biri beni aldatamad. nk ben hi birini sevmedim ki... eyh mer Abdlkdr Geyln Hazretleri'nden yle dinlediini anlatyor: Seyahatim esnasnda bana bireyler olurdu. Giderdim, gelirdim kendimde olmazdm. Sonra o halden ayrlnca kendimi, nce bulunduum yerin ok tesinde bulurdum. Yine bir gn Badat harabelerinde otururken bir hl geldi. Bir saat kadar yrdm. Sonra kendime gelince, kendimi Badat'la aras on iki gnlk uter lkelerinde buldum. Dnceye daldm. Tam o sarada bir kadn bana: Sen ki, Abdlkdr'sin buna hayret mi ediyorsun...? demez mi? eyh Osman Es-Sayrafni anlatyor: Abdlkdr'den yle dinledim: Geceleri harabelerde kalrdm, Badat'a inmezdim. Toplu hlde silhl eytanlar gelip, benimle arparak bana ate ederlerdi. Kalbimde son derece azm ve diren hissederdim. ten bir ses duyardm: "Ey Abdlkdr, kalk onlarla sava, korkma, biz seni kuvvetli kldk, yardmlarmzla onlara muhakkak galip geleceksin!" Bu sesi duyunca onlara hcum ederdim, saa sola dalp kaarlard, geldikleri yerden gidip benden uzaklarlard... Hele ilerinde koca bir eydan vard. Durmadan bana gelir: Buradan git, yoksa sana yle yaparm, byle yaparm diye tehdit savururdu. Ben de var gcmle ona bir tokat atardm, benden uzaklar giderdi. Yrekten bir L havle vel kuvvete ill billhil-Aliyy'l azm. ...ekince hemen batan trnaa kadar yanard ben de onu seyrederdim... Bir defasnda bana irkin ve son derece pis kokan bir ahs gelerek: Ben iblisim... Sana hizmet etmee geldim. Beni ve avenemi ok yordun... dedi. Sana itimadm yok, hadi uzakla buradan! dedim... Bunun zerine elini kaldrp bana vuracak oldu. Fakat ben ona frsat brakmadan bandan bir darbe indirdiim gibi yerin dibine gmdm. kinci defa yine geldi. Bu sefer elinde ateten byk bir kvlcm vard. Durmadan onunla bana hcum ediyordu... Derken atl bir adam, elinde kln bana yardma gelmez mi? Hemen klna aldm ve iblisi srt st yuvarladm. nc defa onu, benden ok uzak yerde alar grdm... Bann stne toprak sayor ve yle diyordu: Senden midi kestim, glibseni saptramyacam...dedi. Ben de: Sus ey mel'n! dedim. te bu, azap kamlarndan daha iddetli bana... diye mukabele etti. eytan bamdan attktan sonra bana yle haller vki oldu: Bir seferinde bana dnya zevk ve nmetleri grnd ve sordum:

-128-

 Bunlar nedir?... Bunlar dnya zevk ve znetleridir, senin gibisini avlamaa geldiler... diye cevap verildi. Bunun zerine ben onlarla savatm, yz vermedim, benden yz bulamaynca kap gittiler. Sonra benimle alkal olan bir ok manialar grdm ve sordum: Bunlar nedir?... dedim. Bunlar senin yaradlnda bz sebeblerdir... ...diye cevap verildi. Bunun zerine onlarn srtn yere getirmek iin tam bir yl uratm, nihayet galip geldim, hepsini kendimden koparp attm. Sonra kendi iimi seyrettim. Grdm ki, kalbim birok eylerle ilgileniyor, hayaller kuruyor, kendini saraylarda sanyor... Sordum: Bunlar nedir?.. Bunlar senin irden ve ihtiyarn... dediler. Bunun zerine tam bir yl altm, nihayet kalbimi bu gibi eylerden alkoydum... Bir mkefe daha: Nefsimi grdm, btn hastalklar zerindeydi. Heva ve hevesi dipdiri!.. eyanlar emre hazr bekliyorlard... Bir sene de onun srtn yere getirmek iin didindim. Hastalklarn (bi iznillah) iyiletirdim, hev ve hevesini krdm, eytann kovaladm. Ondan sonra btn hereyim Allah'n oldu, Allah iin oldu... Yapayalnz kaldm... Varlklarn hepsi arkamda kald, fakat matlba vsl olamadm. Matlba erimek iin tevekkl kapsn denedim, orasn pek kalabalk grdm, getim oradan. kr kapsn denedim, belki oradan matlba vsl olurum, dedim, olmad. Orasn da kalabalk buldum... Oradan da savutum. Zenginlik kapsndan geeyim dedim o da olmad. nk oras da pek kalabalkt. Bir de kurbiyet kapsn alp, onu da deneyeyim, dedim olmad, nk oras da kalabalk idi. Nefesimi doru mahede kapsnda aldm. Ne gezer, oras da ardna kadar dolu idi... Baka hi bir yere bakmadan doru fakirlik kapsna doru ilerledim. Birde ne grsem! O kap benim iin ardna kadar ak deil mi? Hemen ieri girdim. Girdim ama btn terk ettiklerim orada tam tekmil beni bekliyorlard. Orada en byk hazine kaps ald... En byk erefe nail oldum, ebed zenginlikleri elde ettim... Sonsuz bir hrriyete kavutum. Btn bo hayal ve temayller buz gibi eridi, btn sfatlar toz gibi utu gitti, hem de bir daha geri dnmemesi-ye... te bu (arayp da bulamadm) ikinci bir vecd idi! eyh Ebu Muhammed Abdullah el-Cub, eyh Abdlkdr Geyln Hazretleri'nin kendisine yle anlattn yazyor: Bir gn son derece fakr- zaruret iinde sahrann bir kesinde oturup fkh derslerini tekrarlyordum. ahsn gremediim bir kii bana yle seslendi: Fkh ve ilmi elde etmek iin biraz dn para iste! Ben fakir bir adamm, nasl ve kimden dn para isteyebilirim. ayet biri

-129-

bana o paray verirse sonra onu ne ile deyebilirim, bir eyim yok ki! ...demee kalmadan: Sen karma, onu biz deyeceiz... demez mi o ses... Bunun zerine ekmek satan bir esnafn yanna geldim ve dedim ki: Bana biraz yardmda bulun!... ayet Allah bana bir kolaylk verirse sana saatinde derim, eer lrsem bana hell edersin. Bana hergn birbuuk ekmek gnl rzas ile verirsen memnun kalrm... Bu teklifim zerine adam alad ve yle dedi: Ey Efendim! Ben senin hizmetindeyim. Ne istersen gel benden al!.. ...bunun zerine her gn ondan birbuuk ekmek alrdm... Bylece bir mddet devam etti. Fakat ben kendisine verecek birey bulamadm iin sklmaya, znt duymaya baladm. Dnrken bir ses duydum: Filn yere git, orada borcunu deyebilecein bir ey bulacaksn! O sesin gsterdii yere gittiim zaman byk bir para altn buldum, derhal gelip onu esnafa vererek borcumu dedim... El Cb' devam ediyor: Bana eyh Abdlkdr dedi ki: Badat halkndan bir topluluk fkhla itigal ediyorlard. Mahsul gn gelince Restaka kp mahsulden biraz isterlerdi. Bir gn bana dediler ki: Bizimle beraber Ba'kba'ya gel, oradan bireyler alalm... Onlarla beraber gittim. Ba'kb'da erf'l-Ba'kby denilen salih bir adam vard. Onu ziyaret edeyim dedim. Bana bir mrid dedi ki: Gerekten salih olan kiiler kimseden birey dilenmezler. Sen de yle yap! Kimseden bir ey isteme!... Bunun zerine ben, bir daha o yere kmadm. Bir gn yine bana bir hal olrnutu. Sesimin kt kadar bardm ve yere dtm. Sesimi duyan hrszlar katlar, sonra yanma geldiler, ba ucumda dikildiler ve beni tandlar. te bu mecnn Abdlkdr'dir, bizi rahatsz ettin. Allah seni hayrla zikretmesin... dediler.

* * *
48.ci Menkbe

TACL-EVLYNIN EYH HAMMAD ED-DEBBAS LE SOHBET

Abdullah El-Cb, eyh'den naki ediyor: Badat'ta fitne oalmt... O fitnelerin errinden kurtulmak, dinimi selmete karmak iin oradan kmak istedim Kur'n'm alp boynuma astm ve yola ktm. Sahraya kmak iin Hilbe Kaps denilen yere gelince bir ses duydum: Nereye gidiyorsun? Dn, halk senden istifade edecek..! Halktan bana ne? Ben dinimi kurtarmak istiyorum... dediimde:

-130-

 Dn, korkma dinini kurtaracak bir zarar uramyacaksn! cevab verildi. Benimle konuan sesin sahibini gremiyordum... Sonra bana yine bir eyler oldu, daldm... Dnmeye koyuldum. Allahtan, durumu iyice anlamak iin perdeyi aralamasn niyaz ettim. Ertesi gn olunca, Muzaffariye (denilen) bir yerden geiyordum. Bir adam bana kapsn ap; Buyur ya Abdlkdr... ..dedi. Geldim kapnn eiinde durdum. Bana; Dn ne istiyordun dn Allah'dan ne niyaz etmitin, syle bakalm! ...dedi. rkildim, dona kaldm ne diyeceimi, nasl cevap vereceimi bilemedim... Bunun zerine adam yzme kapy yle arpt ki, etrafndan tozlar kalkp yzm undan bembeyaz kesilen bir deirmencinin yzne dnd... Dn Allahdan ne istediimi dne dne yrdm, sonra hatrladm; adama anlatmak iin geri dnnde o kapy bulamadm. Canm skld... nk o adam ermilerden, Allah adamlarndan bir vel idi... Nitekim zamanla anladm. O ahs, sonradan bana eyh olan E-eyh Hammd ed-Debbs idi... Onun sohbetinde bulundum. Anlayamadklarm ona sordum, bir bir bana aklad. zemediim ne gibi esrarla karlarsam ona sorar renirdim... Bazan ilim kollarndan bazlarn renebilmek iin ondan uzaklardm. Geri dnnce bana ilk sz u olurdu: Nerelere gidiyorsun Allah akna? Senden byk fakh var mdr bu civarlarda?.. Benim ondan uzaklamama ara sra kzyor ve beni bir hayli dvyordu... Yine oradan ilim gayesiyle bazen gzden raklap sonra geri gelince: Nerede idin, bize bol yemekler ve katklar geldi yedik, sana bir ey saklamadk! ...diye kt da olurdu... Emrindeki mrdler de durmadan bana eziyet ederlerdi: Sen, fakih bir adamsn, ilmine diyecek yok. Burada ne iin var, gitsene buradan... ..derlerdi. eyh onlarn bu satamalarn grnce dayanamaz: Utanmyor musunuz? Adam burdan kovmak m istiyorsunuz? Allah'a yemin ederim ki iinizde onun gibisi yok... Hi biriniz onun trnana kamazsnz! Benim ona eziyet ettiime bakmayn! Ben bunu srf onu imtihan etmek ve ruhi alanda onu kemle erdirmek iin yapyorum... Onun mna leminde, lht leminde, yerinden kmldatlmas imknsz olan byk ve gl bir da gibi grnyorum! diye onlar azarlard. Bir defasnda yine Abdlkdr bana yle dedi: Uykuda ve uyank hallerimde durmadan irat vazifesi yapyordum... Din hakknda o kadar szler vard ki, zihnimde, konuup darya sarf etmezsem boazma tkanacak da boulacam sanrdm... Konuurken nceleri yanmda iki kii bulunuyordu. Fakat halk duyunca kalabalklat. Bulunduum yer halk almaz oldu... Bab-'l-hilbe denilen yerdeki

-131-

namazgaha gittim. Halk peimi brakmad, bu defa orada irat vazifesine baladm. Darda byk bir krs buldular, beni oraya kardlar, geceleyin halk, elinde kandil olduu halde toplanyorlar, benim canl ve ateli konumalarm dinliyorlard... Sonralar o yer de onlar almaz oldu. Bu defa byk bir tepenin stne yine byk bir krs kurdular, halk akn akn geldi, atlar zerinde hayet iinde vecdle dinlemee baladlar. .. Yetmi bin kiiden fazla bir halk kitlesi dinliyordu beni. ..

* * *
49.cu Menkbe

TAC'L-EVLYNIN HAVADA YRMES HAKKINDA

Gavs'l-zm dedi ki: Bir eyh kendisinde oniki haslet bulundurmadka nihayet seccadesine oturup inayet klcn kuanamaz: ki haslet Allah'tan, iki haslet peygamberden, iki haslet Ebu Bekr'den, iki haslet merden, iki haslet Osman'dan, iki haslet Ali'den ... Allah hepsinden raz olsun! ALLAH'tan olan hasletler: 1- SETTAR (Ayplar ziyadesiyle rtc) 2- GAFFAR (ziyadesiyle balayc) vasflardr. Peygamberlerden olan vasflar: 3- EFK (ziyadesiyle mfik), 4- REFK (ziyadesiyle yumuak) vasflardr. Ebu Bekirden olan vasflar: 5- Sadk, 6- Mutesadk (tasadduk eden) vasflardr. merden olan vasflar: 7- Ziyadesiyle emretme, 8- Devaml olarak (irkinliklerden nehy etme) vasflardr. Osman'dan olan vasflar: 9- Misafirperverlik, 10- nsanlar uykuda iken geceleri namaz klmak vasflardr. Ali'den olan vasflar: 11- lim (ilim sahibi olma.) Cesur olma, vasflardr. u beyitler ona izafe edilmitir:

-132-

 eyhte be haslet olmazsa insanlar cehalete srkleyen deccl olur. Bunlar; Zahiren eriat hkmlerini bilmesi ve aslnda hakikat ilmini aratrmas gerekir. Misafirlerine gler yz gstererek ikram etmesi, fakirlere kar gzel sz ve gzel hareketle eilmesi gerekir. te bu an yce eyhtir ki, haram ve hell hkmlerini iyice bilir. Yine kendi nefsini ve hakikat yolcularn terbiye etmesini bilir... eyhlik yapacak kimsenin, er' ve tabi ilimler ile sofye byklerinin istiihlarn bilmesi lzmdr. Bunlar bilmezse mridlik yapamaz! Cneyd (r.a.) der ki: Bizim ilmimiz kitap ile snnete dayanmaktadr. Hadisi ezberlemiyen ve onu yazamyor, Kitb- Azizi bilmeyen safye byklerinin istilhlarndan haberdar olmayan, din bilgisi bulunmayan kii, asla ird ehli deildir. Bana gelince derim ki: Mridin terbiye ve yetitirilmesini zerine alan bir eyhin bunu, kendi nefsi iin deil de Allah iin kabullenmesi gerekir... Onu yetitirirken, nefisle mcadele ve mcahedeye davet ederken, ona kar gayet yumuak ve mfik davranmas, onu, bir annenin ocuunu terbiye etmesi, mfik bir babann cierpare yavrusuna kar davrand gibi davranmas lzm gelir... Ona nce kolay yollar gstermesi, altndan kalkamayaca yk ykletmemesi gerekir... Masiyetlerden dneceine, Allah'n taatna devam edeceine dair ondan kat' sz aldktan sonra, tedricen ona ar dersler vermee balar... Hadslerle vrid olmutur: Peygamber (s.a.v.) sahabesinden Allah'a itaat edeceklerine dair sz almtr. Bylece sz alma, andlama, byle bir esasa dayanmaktadr ve bu sebeple meru olmutur... Eb Talip olu Ali (r.a.) ALLAH elisinden Peygamber Efendimizden (s.a.v.) sordu: Allah'a en yakn kullara, en kolay ve Allah katnda en fazletli yol hangisidir? Ya Ali! Halvetlerde Allah'n zikrine devam etmelisin! diye aklama yaptlar. Ali (r.a.): Demek zikrin fazileti bu kadar ycedir. Herkes Allah' zikretmektedir... dediinde: Acele etme y Ali! Yeryznde Allah, Allah diyen bulunduka kyamet kopmaz!.. buyurdu. Ali (r.a.): Ey Allah'n Resul! Nasl zikr edeyim? Bana zikri retirmisin? dediinde; Ben defa syleyeyim sen dinle!... Sonra sen defa syle ben dinleye-yim... buyurdu ve kere gzlerini yumarak, sesini ykseltelerek "L ilahe illallah" dedi. Ali (r.a.) dinledi. Sonra Ali (r.a.) gzlerini yumarak sesini ykselterek kere "L ilahe illallah." dedi. Reslullah (s.a.v.) dinlediler. te zikri (Kelime-i tevhidi) telkin etmenin usl ve esas budur. Allah hepimizi buna muvaffak klsn!.. AMN Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln der ki: Kii kendini zikre altrmazsa, lm deinde iken onu hatrlamas ve

-133-

sylemesi kendisine g olur. Kii mridsiz kendini terbiye etmeye kalkrsa temelsiz bina kurmaa kalkm olur. Yani; Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln Hz.leri son beytiyle zet olarak demek istemektedir ki; Faziletli kiilerin terbiye edip, mukaddes stten gdasn vermedii kii, sokak ortasnda braklan sahipsiz bir ocuk gibidir... Eer kii uyank ve dirayetli bir stadn elinden takva elbisesini giymezse, nefsinin tuzana dm olur, onu istedii gibi oynatr ve aalklara srkler... Bunun aksine salam bir kulp'a yapmasn bilmi bir kimseye kendi varlnn srlar zhir olur, sonsuz nimet ve lezzetlere gark olur. Nefsinin peine dp de mridini dinlemeyen kii, gerekten nasipsizdir. Kii eer bu hasleti tarsa muvaffak olur, aksi halde ettiini bulur. 544 ylnda, bir dan tepesinde, zaviyesine ekimi olan Adiy bin Misafir u hikmetlerle dolu olan aklamay yapt: Btn eyhlerin mritlerinden her kim, benden feyz hrkasn istedi ise rahatlkla giydirdim ama Abdlkdr'in mritlerine kar bunu yapamadm. nk hepsini rahmet deryasnda yzerken grdm. Byle olan kimseler,denizi brakp da bardak ile su datan kiinin yanna gelirler mi hi?.. Ali bin dris El-Yakub anlatyor: Efendim eyh Ali bin El-Ht beni 550 ylnda elimden tutup Gavs'l-zm Abdlkdr'in yanna gtrd ve: te olum Ali! diye takdim etti. Gavs'l-zm hemen zerindeki elbiseyi karp bana giydirdi... O gn bu gn kendimde hi bir ac duymam... Sonra 560 ylnda tekrar gittik yanna. Ban eip murakabeye dalnca, O'ndan bir nurun imek gibi akp ykseldiini grdm. Bana bir perde ald: Melekleri, kabir ehlini ve durumlarn grmee baladm. Hepsinin derece ve makamlarn grdm... eitli dillerle tespih etmekte olduklarn mahede ettim. Her insann alnndaki yazlar okumaa baladm. Hlsa, bana bir ok gaybi iler mnkeif oldu... Bundan sonra; Beni oraya gtren eyh: stediini al, korkma! dedi. Ben onun bu szlerine karlk, dedim ki; Aklnn zail olmasndan korkuyorum... benim bu szlerim daha azmdan kar kmaz; eyh gsme vurdu ve ondan sonra grdklerimden hi korkmadm. Meleklerin tespihlerini duydum. Hl o imekten istifade ederek melekt yollarn rahata huzur iinde kat' edebiliyordum... Hikyesine yle devam ediyor; Badat'a ilk geldiimde kimseyi tanmyordum, gidecek bir yerim de yoktu, doru onun medresesine geldim, sndm. Kapy alnca; Git bak, ey Abdrrazzak bakalm kimdir o? diye bir ses duyuldu. Hizmeti kt, beni grd ve ieri girerek eyh'e: Orada bir esmer ocuk var, dedi. Bunun zerine eyh elinde ekmek ve azkla kt, bana doru yrd. O'nu hi grme mitim o

-134-

ana kadar... Grnce hemen ta'zim maksadyla ayaa kalktm... Geldi, beni oturttu ve; Bu yemek sana gn yeter... lerde sen byk bir adam olacaksn, halktan birok kimseler gelip senden feyiz alacaklardr. dedi... eyh Abdl Vehap anlatyor: Babam halka, haftada gn vaaz ederdi: Cuma, sal gecesi, bir de pazar gecesi... O'nun va'znda limler fakihlerden birok topluluklar bulunurdu. Hepsi O'nu vecd iinde dinlerlerdi... Bu grevi krk sene devam etti. Balad tarih: 521; bitirdii tarih ise 561 idi... Ders okutmas ve halka fetva vermesi de tam otuz yl srd. Bu grevi de yirmi sekiz yanda balayp, altm bir yanda son bulmutur. Meclisinde ihvan, tegannisiz kraat- Mrsele eklinde Kur'n okurlard... Yine huzurunda Mes'ud El-Ham de Kur'n okurdu... O'nun huzurunda drt yzkadar bilgin not tutarlard... Notu, ou defa havada insanlarn stne oturmu bir halde tutturur, sonra da krssne dner otururlard... eyh Muammer Cerde'nin fikri: Gavs'l-zm Abdlkdr'den daha drst, daha merhametli, daha szne sdk, daha gzel ahlkl, daha sevimli bir kimse grmedim... O yce ilmine ve eirilmez hilmine ramen kkle kk olur, ona efkat besler... bykle byk olur, ona sayg gsterirdi. Selm ilk defa kendi verirdi, zayf ve fakirlerle oturup sohbet ederdi. Vezirlere, krallara yumuaklkta bulunup tabasbus (olaanst ilgi) etmezdi. Hi bir zaman bir vezirin veya kraln kapsn ahsi menfaati iin almamtr. El-Betayih'nin bir mahedesi: Bir gn Gavs'l-zm'n evine girdim, nceden grmediim, tanmadm drt kii grdm. Bir kenarda durdum; onlar ayaa kalkp kmak iin yrynce, eyh bana: Yeti onlara da sana dua etsinler! ...emrini verdi. Kotum onlar medresenin avlusunda yakaladm ve bana dua etmelerini rica ettim. Onlardan bir tanesi bana dnerek dedi ki: Ne mutlu sana! Sen, yle bir ahsn hizmetindesin ki, Allah O'nun bereketiyle yerleri; tepeleri, denizleri ile birlikte ayakta tutuyor. Onun duas sayesinde, halkn iyisine de, ktsne de Allah merhamet ediyor. Biz dier veller O'nun aya glgesi altndayz, onun emrindeyiz. Onun emrinden hi ayrlamayz. Bu szleri bittikten sonra yanmdan uzaklap gittiler! Hayret ve dehet iinde doru eyhe kotum... Daha O'na birey sylemeden bana hitab etti: Ey Allah'n kulu! Ben hayatta iken onlarn sana anlat tklarn kimseye syleme!.. Pekl, dedim. Ya bunlar kimdi? Bunlar Kaf Da'nn ileri gelenleridir ve hlen oradadrlar... dedi. Muhammed bin El-Hdr babasndan yle hikye ediyor: eyh Abdlkdr'e 13 sene hizmet ettim. Hi bir zaman smkrdn grmedim. zerine hi sinek konmazd...

-135-

Byklerden kimseye ayaa kalkmazd, hi bir sultann kapsna gitmezdi. Hi bir padiahn minberine oturmazd, yemeinden yemezdi [sadece bir kere yediini grdm].Krallarn minderinde oturmay, pein azab olarak kabul ederdi. Otururken bir melik veya vezir, kendisini ziyaret maksadyla geldiinde, srf onlara ayaa kalkmamak ve onlarn kendisine ayaa kalkmamalar iin odasna girerdi ve onlar gelip yerlerini aldktan sonra odasndan kard, hep birden ayaa kalkp ellerini pmek iin sarlrlard... Halifeye mektup yazd zaman yle yazard: Abdlkdr sana unu emrediyor... Onun emirlerine boyun emelisin! Ona sayg duyup itaat etmen sana vacibdir! Senin nderin O'dur! O sana kar kesin bir hccettir. Bu mealdeki mektubu halifeye vsl olduu zaman, Halife byk bir titizlik ve dikkattle mektubu alr, per ve yle okurdu... Ve; eyh hakldr, doru sylyor... demekten de kendini alamazd... eyh ve fakih Ebu'l-Hasen anlatyor: Vezir ibni Hbeyre'ye, Halife El-Muktef li emrillah dedi ki: eyh Abdlkdr benimle alay ediyor, bandaki hurma aacna, beni gstererek; Ey hurma aac, rahat dur!.. Ar gitme ki ban keserim, diyor. Halvette iken yanna git ve mame (halifeye) dil ile saldrman doru deildir, biliyorsunuz ki, Hilfet makam yksek bir makamdr! O'na itaat etmek vacibdir, de!... diye emir verir. Hbeyre: Bunun zerine gittim, yannja byk bir cemaatn oturduunu grdm. Onlarla sohbet ediyordu. Bir aralk szne unu ekledi: Evet, ben onun ban keserim! Bununla bana im ettiini hemen anladm, oradan uzaklatm. Durumu halifeye anlatnca o da alad ve; eyh gerekten byk bir zattr. dedi. Kalkt o da yanna gitti. eyh ona da bir ok tlerde bulundu ve o, alad... alad... Irak mfts Muhyiddin Ebu Abdullah der ki: eyh Abdlkdr; Dikkatli, Hayeti ok, Heybetli, Duas kabul edilen, Simasndan heybet fkran, Ahlk gzel, Soyca tertemiz, Fuhiyattan rak ve Hakk'a insanlarn en yakn bir zatt... Kendi ahs iin asla fkelenmezdi, fakat din ve iman yolunda kt bir ey duydu mu intikam seri olurdu. Muhtac asla geri evirmezdi. ki elbisesi varsa bir tanesini ona verirdi. Baar onun bayra, lim ssleyicisi, Kurbiyyetteyid edicisi, Hakkn huzurunda murakabeye dalmak hazinesi, Marifet kalkan, Hitab miri, Haz sefiri, nsiyyet arkada, Gler yzllk meltemi, Doruluk sanca, Kalbi feth etmek tkenmez mal, Hilm sanat, Zikr veziri, Fikr sohbetda, Mkaefe gdas, Mahede ifas, eriat adab zahir davranlar, Hakikat vasflar srlar idi... Onun iin baknz ne demiler: Allah iin dorusu Sen li cenahsn! Tertemiz bir neslin, bulunmaz bir soyun vardr.

-136-

O kadar yceldin ki bulutlar senin merkebin oldu... Yceliklerde bir binann temelini attn da btn yldzlar o binaya kerpi ve tula oldu... Dnyay yana ittiin iin, genlikte de ihtiyarlkta da daima beu, daima mtebessim oldun! Seni yksek mertebeler istedi, hidayet yldzlan evreledi ki bunlar herkese nasip olan basit iler deildir. Nasl men ki beler syleyeyim de seni veyim bilmem ki?.. nk buna kalkan, buna nderlik yapan behemehal glklerle karlar... Sen yle bir ztsn ki, celdet, mehabet, gzel ahlk, gzel hitab hep sendedir, sende... Evet btn zarafetler senin elbisen, btn mehabet ve ycelikler de senin gmlein olmutur!..

* * *
5O.ci Menkbe

BURHANL-ESFYAYA EYTANIN TAARRUZ ETMES VE ONUN EYTANIN TAARUZUNDAN KURTULMASI HAKKINDA

Abdkdr'in olu eyh Musa, babasndan naklen anlatyor: Karada baz seyahatlarm yapmaa kmtm. Fena halde susamtm. Fakat etrafta ve grnrlerde su denilen birey yoktu. Biraz sonra semada bir bulut belirdi. Beni gneten korumaa balad gibi, zerime c'a benziyen bir ey yadrd, ondan kana kana itim... Derken bir nur belirdi. O nur'un canibinden arldm: Ey Abdlkdr, ben senin Rabbinim! Sana haram olan eyleri mubah kldm... [Baka bir rivayete gre kayd yledir: Senden bakasna yasak ettiim eyleri sana hell kldm.] Ben: Allah'n huzurundan kovulmu olan eytandan Allah'a snrm. Sus ey lanl diye barnca baktm ki o nur, karanlk; o suret de duman oluverdi... Ayn ses bana hitab etti: Ey Abdlkdr! Sen ilminin sayesinde, Rabbinin hkm ile, eitli menzillerinde oyunuma gelmeyerek benim errimden kurtuldun! Halbuki ben bu gibi ahvlde ehl-i tarikden yetmi kiiyi yoldan karmmdr... Ben: stnlk ve minnet Rabbmadr! dedim...

-137-

O'na sordular: Peki onun eytan olduunu nasl anladn? Cevap verdi: "Sesin cihetden, geliinden ve "Sana haram olan eyleri hell ettim" sznden. nk Allah hi bir zaman byle irkin tekliflerde bulunmaz, akla ve manta uzak den eyler emretmez... Ali bin drs El-Yakb anlatyor: Birisi, Ali bin El-Ht'den sual etti: Gavs'l-azm Abdlkdr'in tarki nasld?... dedi. O yle cevap verdi: O, kuvvet ve kudretten kendini uzak tutup dilediini Allah'a havale ederdi. Tarki, kulluk makamnda ayakta duran byk bir srla, hubidiyet zaman tam bir huzur ierisinde Allah'n ferdniyetini tasdik ve tevhidlemekti (Kelime-i tevhid getirmekti). Bunu hi bir ey ile yapmad gibi ayn zamanda hi bir ey iin de yapmazd... Zira ubudiyyeti, sadece keml-i Rubbiyyetten istimdat edilmitir... eriat hkmleri yannda her eyi Allah'dan gren, her eyi Allah rzas iin yapan ve hi bir eyde mahlka pay vermeyen bir Ztt. Yni; Tefrikadan cem makamna ykselmi bir kimseydi... eyh Adi'y bin Misafir'e, Abdlkdr'in uslnden sordular, yle cevap verdi: Kalbin ve ruhun muvafakati ile lisan zikri yapard. i d birdi. Nefsin btn irkin sfatlarndan azade idi... Menfaat veya zarar, yaknlk ve uzaklk gibi eylere hi aldrmazd... Halil bin Ahmed vastasiyie Beka bin Bat anlatyor: eyh Abdlkdr'in usl yle idi: Sz, ii birdi. hlas ve teslimiyeti tam mansyla kucaklamt... Hi bir zaman, ne olursa olsun, hangi artlar altnda bulunursa bulunsun... Kitab ve snnetten asla ayrlmazd. Devaml olarak ALLAH ile beraberdi... Cenab- Hakk' (c.c.) zikr ve fikr ederdi. Bir de Ebu Said El-Kaylev'yi dinleyelim: Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln Allah'la, Allah'da Allah'a bah idi... (Tam teslimiyet iersinde olma hali) Nice byk gler O'nun karsnda buz gibi erirdi!.. Kendisinden nce gelen nice velleri, salam bir esas bulunan tarikat sayesinde geri brakmtr!.. Allah, O'nu, tetkiki ve tahkiki sayesinde erefli bir makama erdirmitir. eyh Muzaffer Mansur bin El-Mbrek El vst der ki: Ufak bir cemaatle eyhin yanna gitmitim. Elimde felsefe ve baz ruhan ilimleri havi bulunan bir kitab vard. Hepimizi yle bir szdkten sonra, kitabma bakmadan iindekini grmeden bana: Ne kt bir arkadatr o elindeki! Kalk yka onu!.. diye emir verdi... Huzurundan kalkp o kitab bir eyin iine koymak, eyhin korkusundan bir daha

-138-

tamamak, geldi iimden. O kitab ok sevdiim iin ykamak istemiyordum... Zira hav birok meseleleri hemen hemen ezberlemitim. Tam kalkmaa niyetlenmitim ki, eyh bana acayib acayib bakmaa balad. Kalkamadm, ne yapacam ardm. eyh: u kitabn versene bana!... dedi. Vermek niyetiyle kitab atm. Bir de ne grsem, kitabda ne bir kelime yazl, ne de bir harf... Bembeyaz bir kitap... Nihayet kitab o halde ona verdim. Sahifelerini bir bir ap baktktan sonra yine ayn kitab bana uzatarak: te ibni Dars'in (FezTl Kur'n) kitab... demez mi? Baktm ki, gerekten bni Dars'in en gzel bir hatla yazlm (Fezil'l Kur'n) kitab... Tevbe ettiin zaman hem lisanen, hem kalben tevbe etmek ister misin?... diye sordu. Evet! dedim. yleyse kalk! emrini verdi. Kalktm, aklmdan felsefe ve ruh ilimleri uup gitti. Sanki onlardan hi bir ey renmemiim gibi oldum... Bir defasnda yle bir mahedem oldu: eyhin yanndaydm. Srtn; bir yasta yaslam oturuyordu... Biri, filn adam keramet ve halvetteki ibadetleri ile n yapm ve hatt bir keresinde demi ki: Ben; Allah Nebisi Yunus bin Matta'y bile getim makamda... eyh bunu duyunca yznde iddetli bir fkenin eserleri grnd ve yast eline ald gibi yere frlatt ve: te, ne yazk ki bu yastk, adamn kalbine isabet etti ve ld... dedi. Kalktk, adama kotuk ve sapasalam olan adam, ruhunu teslim etmi grdk... Sonra o adam ryamda, gayet neeli olarak grdm. Naslsn? diye sorunca, u cevab verdi: Gavs'l-zm'n sayesinde ve O'nun hem Allah nezdinde, hem de Yunus a.s.) nezdinde bana efaati olmas dolaysyla Allah beni afv etti ve o peygamber hakknda kullandm szden dolay beni sorguya ekmedi dedi. eyh Abdurrahman bin Ebi'l Hasan Ali El-Betaih anlatyor: Badat'a gelip Gavs'l-zm Abdlkdr'i ziyaret ettiimde, O'nu, kalbini tamamen masiv'den tecrit etmi, srra kadem basm, bambaka bir hl ve keyfiyyette grdm... Dehetle mm Ubeyde'ye kotum durumu daym eyh Ahmed'e anlatnca u itirafta bulundu: Evet olum, O bambaka bir gtr! O'nun yaptn kimse yapamaz, O'nun bulunduu o messir hallerde kimse olamaz!..

-139-

eyh Ali El-Kurey, bir ahsa O'nu yle vasf ediyordu: O'nun Rabbinin yolundaki gc, btn ehl-i tarik'in gcn gemitir. Tarikat; vasfen, hkmen ve hlen Tevhid kelimesi... Zahiren ve Btnen eriat tatbik etmek idi... Kalbi Allah'dan baka her eyden bo, mahede ve mkefe ehli ek ve tereddtlerin semtine urayamad, eytan ve nefsin ayarta-mad byk bir Vel idi... O yle bir srd ki, hasedcilerden baka o srra kimse gz dikemezdi... O yle bir klbdi ki, mal, mlk onu asla paralayamazd... En byk melekt srlarna ermiti O!.. Allah O'ndan Raz Olsun.

* * *
51.ci Menkbe

TACL-EVLY'NIN ZAMANINDA DCLE NEHRNN TAMASI HAKKINDA

Dicle nehri bir defasnda tam ve Badat sokaklarna hcum etmiti. Herkes korkarak Gavs'l-zm'a snmlard. Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln Hz. bastonunu alp nehir kenarna gelerek suyun yanna dikti ve: Buraya kadar... Daha ileriye gitme!.. diye bard. Hemen o andan itibaren su azalmaya balad. Abdullah Zeyyl der ki: 560 ylnda Abdlkdr'in medresesinde duruyordum. Evinden elinde bastonu olduu halde kt... O anda iimden (Bu bastonla bir keramet gsterse...) diye geti. Bana glmseyerek bakt ve bastonunu yere dikti. Bir de baktm ki o baston gklere doru ykselen bir nur oluverdi... Gkyzn tam mansyla aydnlatt ve bu hal tam bir saat devam etti... Ondan sonra bastonunu ald ve eskisi gibi baston oldu. Sonra bana bakarak dedi ki: Ey Zeyyl sen bunu istemitin deil mi? ALLAH O'ndan Raz Olsun Ebut-Takiy Muhammed bin El-Ezher es-Sarfini anlatyor: Bir sene devaml olarak Allah'n bana kendi vellerinden birini gstermesini bekledim... Bir gece ryamda; mam Ahmed bin HanbePin kabrini ziyaret ettim. Yanmda bir adam vard. imden onun Evliyaullahdan biri olduunu geirdim. Ryadan uyannca onu tekrar uyank halimde grmek istedim ve annda mam'n kabrine kotum... Bir de ne greyim ryada grdm adam orada durmuyor mu? Ona yetimek iin ziyaretimde acele ettim.

-140-

nmden geip gitti ve onu Dicle'ye kadar takip ettim... Dicle nehrinin iki taraf bir adamlk mesafe oluncaya kadar birleti ve admn atarak nehrin br tarafna geiverdi... Durup benimle konumasn teklif ettim ve mutlaka bunu yapmas lzm geldiine dair yemin ettim. Durdu ve kendisine sordum: Mezhebin nedir? Tertemiz bir mslmanm, asla mriklerden deilim... Bu sznden onun hanef mezhebinden biri olduunu zannettim. Kendi kendime dedim ki, gidip Abdlkdr Geyln'yi ziyaret edeyim ve grdklerimin tmn ona birbir anlataym... Medresesine gelip kapsnn nne dikicim, ieriden bana [kapy amadan] seslendi: Ey Muhammed, u anda yeryznde ondan baka Hanef mezhebinden olmayan yoktur! sen bunu istemitin deil mi? ALLAH O'ndan Raz Olsun. Bir defasnda krsye kt. Hi konumad ve hi kimsede bir ey okumad. Buna ramen orada bulunan cemaat byk bir vecd ald, duyduklar vecdden nerde ise birbirlerine gireceklerdi... Biraz zaman getikten sonra birisinin zihnini; (Acaba eyh ne dnyor, ne oluyor ki bugn hi konumuyor) gibi dnceler igal etmeye balaynca, eyh hemen: imdi Beyt-i Mukaddes'ten bir adam bir admda havadan buraya utu geldi ve huzurumda tevbe etti... ...dedi. Bunun zerine baka birinin akln: (Byle havada uan bir adamn tevbeye ne ihtiyac olur?) gibi bir husus kurcalaynca ona da cevap yetitirdi: Havada umak baka ey, muhabbet baka ey... te ben ona muhabbet yolunu rettim. dedi... Herkesin gz nnde havada uar ve yle derdi: Gne, bana selm vermedike doamaz! Yl, ay ve gnler bana kendilerinde ne cereyan ettiini saati saatna bildirirler. Bana kt kimlerdir, iyi kimlerdir, hepsi bildiriiir.Gzm levh-i mahfuzda; orada olup bitenleri grebiliyorum. Ben size bir hccetim. Reslllah'm yeryzndeki vekiliyim. Her veli bir peygamberin izindedir, ben de ceddim Hazret i Muhammed (s.a.v.)'in izindeyim. Nerelere basm ise oraya basar geerim. Ben, meleklerin, insan ve cinlerin eyhiyim. Yine krsde iken yle demitir: ALLAH'dan birey istediiniz zaman, benim yz suyum hrmetine isteyiniz. Ey yeryzndeki insanlar, ey ehl-i rak, gelin benden renin: Bence ahvl, evde asl olan elbiseler gibidir. Hangisini istersem onu giyerim. Bar istemelisiniz, yoksa hi bilmediiniz yerlerden askerler getiririm. Ey gulm! Bin senelik yere git, yine szm orada duyacaksn!

-141-

Ey gulm (hadim) evliya derece derecedir. Velilik elbiseleri buradan dalr. Hi bir vel yoktur ki, meclisime uramasn... Diriler cesedleri ile, ller de ruhlar ile gelirler. Ey gulm, mnkir ile nekir kabrine geldiklerinde benden sor, mutlaka benim kim olduumu sana bildireceklerdir. ALLAH O'ndan Raz Olsun. Hizmetisi Ebu-Rid anlatyor: eyh bir gn ruh hakknda konutu. Sonra skt etti ve oturdu sonra kalkt da yle dedi: Ruhum, daha var olmadan, yoklukta iken sizi sevdi... Size olan muhabbetimden ayam ekersem, o beni tar m hi... Yine hizmetisi Eb-Rd anlatyor: Bir gn eyh minberde irticalen konuuyordu Aniden sustu ve: Bana hemen yz dinar getirmezseniz konumam! ...dedi. Hemen ona yz dinar gtrdm. Onun bu hareketine herkes at. Hayretlerinden ne yapacaklarn bilemediler. Dikkatle onu szyorlard. Ey Ebu-Rd... dedi. Buyur! dedim. unuziye kabristanna git!... Orada ud*alan bir yal adam greceksin, bu yz dinar ona ver onu al buraya getir!.. dedi. Gittim, orada hakikaten ud alan yal bir ihtiyarn durmakta olduunu grdm. Ona selm verip, yzdinar altn verdim. Bard ve bayld... Aylnca kendisine yle dedim: Ey efendi, Gavs'l-zm Abdlkdr seni aryor, benimle gel! Peki, dedi ve onu alp doru Gavs'l-zm Abdlkdr'in yanna gtrnce, Abdlkdr Geyln Hz.: Onu minbere karn!.. dedi. Ud omuzunda olduu halde minbere kt. Hz. Abdlkdr ona; Efendi, ona hikyeni anlat! dedi. Bunun zerine o zt: Ey efendim, genliimde iyi ark syleyen bir kii idim ve herkes tarafndan beenilirdim. Yalannca, hi kimse yzme bakmaz oldu. Badat'tan ktm, kendi kendime, "llerden baka hi kimseye ark sylemiyeceim..." dedim. Onlar ziyaret ederken bir kabrin yanna oturdum. Bir de baktm ki, kabir yarld ve ierden bir adam bana ban kard ve dedi ki: Ne zamandr llere ark sylyorsun? Bir kere de devaml diri olan, hi lmeyen Allah iin terennm et; O, sana istediin kadar verecektir... Bunu duyar duymaz, bayldm yle diyerek ayldm: YARABB! Kavuma gn, kalbi mit ve lisan niyazndan baka hi bir hazrlm yoktur! midvr olanlar huzurunda ltuf beklerler... Eer eli bo dnersem vay halime!.. Senden yalnz iyi kimseler umacaksa, cani (gnahkr) kimin kapsna snacak?..

-142-

Hesap ve kavuma gnnde (yz kzartc) bir ey ile gelirsem, herhalde beni atelerden kurtarrsn (deil mi?) Ben bunlar ayakta terennm ederken hizmetin bana geldi ve gnderdiin u yz dinar aldm. (Mezardan ban karp, Rabbim iin terennm etmemi tenbih eden ahsn dedii gibi, gryorsunuz ya mkfatm fazlasyla aldm... u andan itibaren Allah'a tevbe ediyorum dedi ve elindeki galgi aleti olan udu pargaladi... Bunun uzerine eyh yle dedi: Bu levhiyatta gsterilen doruluk ve samimiyetin mukafati olursa, ya btn hallerde ve davranlannda doruluktan ayrlmayan fakirlerin mukafatlar nasl olur? u halde; doruluk ve kalb temizliini asla elden brakmayn. nk bunlar olmazsa kii, Rabbine bir kars bile tekarrup edemez... Sylediiniz zaman, doruluktan ayrlmayn! (En Nur suresi, ayet: 152.) Gavsu'l-azam Abdulkadr altn istedii gun takriben krk adam ona yz dinar getirmiti. Lakin eyh bunlarn birisinden almt. Dierlerinden almamt. Gavsu'l-azam Abdulkadr dier adamlarn getirdikleri altn da hi bir ey almadan o adama vermitir... Seyh Abdrrezzak ile eyh Abdlvahap anlatiyor: eyh Beka bin Bat, Receb ayinm besine tesaduf eden Cum'a gn erkenden babamzn medresesine geldi ve bize yle dedi: Bu gece bir nur gordum. Bu nurun nereden geldigini merak ettim, arastirdim. Bir de baktm ki, nurun kayna Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln Hz. deil mi? Biraz sonra gkte hi bir melek kalmad, hemen hepsi gelip Gavs'l-zm Abdlkadr'le msamahada bulundu... Biz bunu duyunca doru Gavs'l-zm Abdlkadr'e koarak geldik ve kendilerine: Bu gece Regib namazn kldn m? diye sorduk. Cevap verdiler: Gzlerim, sevgilinin yzn grnce, ite Regib namazm odur! Yzler gzelliklerini gsterince, kinatn her yann nura ve aydnla boarlar... Canm feda etmezsem, onun rzsndan mahrum olurum. Bunu elde etmek iin nice kahraman ve cesur geinenlerin srtlarn omuz vurarak yere getiririm. Byk bir gayret ve azimle ariflerin saflarn yararm eref ve mertebede onlarn ok fevkine varrm.. .Ak urunda gerekeni yapmayan kii, vazifesini yapm saylmaz!.. O'na, balang ve son bakmndan ne gibi hallerde bulunduunu soranlara u cevab vermilerdir: Ben, vasf (bana) takarrup edene rabet ederim. Ltfu bol olana mnsip olurum... klarn anlamalar, byk gizliliklerdedir. Nice manlar var ki izah gtr! nceleri ak arab beni sermest ederdi. imdi ise uyank tutmaktadr. lk bakta, kendimi bilmez bir halde olurdum. imdi ise onu gayet gzel grebiliyorum...

-143-

Tc'l-Evliy'ya dediler ki: Biz aynen senin gibi namaz klarz, senin gibi orututarz, senin gibi nefis mcadelesi yaparz, fakat yine senin hllerinden hi bir eyi kendimizde gremeyiz. O: Amellerde benimle yara kalktnz yetmemi gibi bir de mevhibelerde benimle yara kalkyorsunuz. Vallahi ben, Ne olur zerinde bulunan hakkm iin ye! denilmedike yemedim; zerinde bulunan hakkm iin i! denilmedike imedim, ifs ile emr edilmediim hi bir i de yapmadm... diye mukabele etti. eyh Abdlkdr dedi ki: Mchede zamanmda bana uyku bast zaman: Ey Abdlkdr! Seni uyku iin yaratmadm. Sen hi bir ey deilken sana can verdim. u halde sen bir eyken bizden gafil olma! diyen bir ses beni uyandrd... Hizmetisi Ebu-Rd anlatyor: Bir gece O'nun halvet kapsn aldm. Ses alamadm. Kapy ap ieriye girince kendisini gremedim. Hayretle bakp dururken bir de baktm ki, halvet odasnn tavanndan birden aaya atlamaz m? Daha ben kendilerine bir ey sormadan hemen yle dedi: Canm K'be'ye gitmek istedim... yaptm. Gittim Baki olan Celle kr secdesi

ime ate kvlcmlar dt de yakp kavurdu beni!.. Ak sarholuu hl benliimi sarm duruyor. Ne olurdu skbana onu, yudum yudum vermeseydi!.. eyh Adiy bin Misafir'den: Bir gn halk toplanm, onlara vaaz veriyordu. Yamur yamaya balaynca halkda zlme ve dalma grld. Bunun zerine ellerini semaya aarak: Ben senin iin halk toplamaa alyorum, sen ise onlar benden uzaklatryorsun! dedi. Hemen o anda yamur darya yamaya devam ettii halde, medresenin iine yamad, bir damla bile dmedi. Abdullah El-Cubbi anlatyor: Gavs'l-zm Abdlkdr bir kurtulacana dir t veriyordu. Dedi ki: Eer her eyin Allah'tan olduunu bilirsen ve yaptn ilerde baarya seni Allah 'in ulatrdn kabul edip de kendini aradan karrsan ucb (kendini beenmitik) den kurtulmu olursun! eyh ihbddin mer es-Shreverd diyor ki: Ben genken ilm-i kelmla itigal ettim. O konuda bir ok kitablar ezberledim. Amcam beni ondan men etmek istiyordu. Fakat ben bir trl amcam dinlemiyordum. Bir gn beni alarak Gavs'i-zm Abdlkdr'in ziyaretine gtrd. Huzuruna girip oturunca, amcam: Efendimiz, bu kardeimin olu ilm-i kelmla megul oluyor. Kendisini bundan her ne kadar alkoymak istedimse de bir trl vazgeirtemedim, dedi. gn kiinin kendini beenmilikten na!

-144-

Bunun zerine Gavs'l-zm bana: Ey mer, bu konuda hangi kitaplar hfz ettin...? diye sordu. Faln, falan kitaplar, diye cevap verdim. Mbarek ellerini gsme koydu, biraz sonra kaldrdnda, ezberlediklerimden hi bir ey hatrmda kalmam olarak buldum kendimi, unuttuklarmn yerine bana ilm-i Lednn'yi bah etmiti. Artk o andan itibaren hikmet dolu szler sylyordum. te bir beyit: Unutup bildiini arif isen, nadan ol Bezm-i vahdetde ne ilim ne de lim isterler . Hakk Erzurum eyh Abdlkdr, bundan sonra bana: Ey mer! Sen Ehl-i rkn son mehurlarndan olacaksn! diye mjdede bulundu. Eb'l-Ferec bin el-Hamam'nin bir mahedesi: Gavs'l-zm Abdlkdr Hz. hakknda duyduum eyleri bir trl kabul edemezdim, inkr ederdim, byle bir ey olmaz derdim... Bir gn Bbil-Ezc'de bir iim kt. Oraya gitmem gerekti... Gittim, dnmde medresenin nnden geiyordum. Mezzin ikindi ezann okuyordu. imden, bakalm u namaz onun arkasnda abdestsiz klaym da farkna varacak m gibi bir dnce geirdim. Camiye girdim, arkasnda ikindi namazn kldm, namaz bitince bana dnerek: Ey oul, bana bir hacet iin gelseydin, mutlaka hacetini grrdm. Lkin gaflet btn mevcudiyetini kuatm ve bu yzden arkamda abdestsiz namaz kldn... Bunu hi doru yapmadn! ...demez mi, hayretten az kald dp baylacak oldum: O, benim iimdekini nasl bilebilirdi, kafamda tasarladklarm bana nasl haber verebilirdi?.. te insann dncesini kafasndan alarlar da haberi olmaz. O andan itibaren kafasndan alarlar da haberi olmaz. O andan itibaren tevbekr olup yanndan, hizmetinden hi ayrlmadm. Gn getike O'nu sevmee, saymaa baladm. O'nun feyiz ve bereketini ok grdm. El-Cubb der ki: (Hilyet'l-Evliy) adl kitab, Nasr olu Ali'den dinliyordum. Kalbim yumuad. Halktan uzaklap halvete ekilmek istedim. Yalnz ibdetle megul olaym, dedim... Gidip Gavs'l-zm Abdlkdr'in arkasnda namaz kldm. Namazdan sonra gidip nnde oturdum. Bana bakt ve iimdekini okudu: Eer inzivaya ekilmek istersen, nce ilim ren, eyhlerin yannda bulun, edep ve hikmet ren de ondan sonra inzivaya ekil! Aksi halde henz tyleri bitmemi civcive benzer hlin.... Zaviyende otururken dinde bilmediin bir eyi renmek istersin ve dar kmak zorunda kalrsn. Bu ise zaviyede ibdetle itigal eden kiiye yaramaz... dedi, beni irat etti... Musullu eyh Ebu'l-Abbas Hr Hseyin anlatyor:

-145-

Bir gece Badat'ta, Gavs'l-zm Abdlkdr'in medrese-sindeydik El-Muktef li Emrillh'n olu mm (Emr) El-Mstencid billah huzuruna geldi, ona selm verdi. nnde diz kp oturdu. Tesirli tlerini dinledikten sonra on hizmetinin tad on kese paray da ortaya serip; Bu senindir!.. dedi. Gavs'l-zm paray almaktan imtina edince, srar etti ve nihayet iinden en gzel ve en cazip olan iki keseyi alp birini saa, dierini de sola koydu. Sonra onlar eline alarak iyice sknca altlarndan kan damlamaa balad. Sonra Gavs'l-zm ona: Ey Mstencid, insanlarn kanlarn emip bana getirmekten hi mi haya duymadn?... dedi. Bu sze tahamml edemiyen Mstencid olduu yerde ylp kald. Aylnca Gavs'l-zm Abdlkdr yle dedi: Allah hakk iin, eer bunun Allah Resul ile bir akrabalk ba bulunmasayd, bu paralarn hepsi kan olur, evine doru akar ve evini istil ederdi! eyh Eb'l-Hasen Ali El-Kre bir mahedesini nakl ediyor: Bir gn eyhin yannda oturuyordum. Rfzlerden bir topluluk az dikilmi ve mhrlenmi ii dolu iki torba getirdiler ve eyhe: Bil bakalm bunun iinde ne var? dediler. eyh krsden inip torbalarn birinin zerine elini koydu ve bunda sakat yryemiyen bir ocuk var, dedi. Olu Abdrrez-zak'a emr etti. Ve: A bakalm olum unu!... dedi. Olu torbay anca eyhin dedii kt iinden... eyh ocua: Haydi Allah'n izni ile yr!... dedi ve cuk yryemeyen kk bir ocuk var, fakat teki gibi hasta deildir, dedi. Oluna; A bunu yavrum!.. dedi at; hakkaten eyh'in dedii sapasalam kk bir ocuk kverdi ve yrmee balad... Ona: Allah'n izni ile otur!... dedi ve oturttu. Rfizler, Gavs'n bu akllara durgunluk veren kerametini grnce tevbe ettiler. Onlarn iinden tam kii de hayret ve dehetten oracakta can verdi... eyh Kure bir mahedesini daha naklediyor: Bir gn yine meclisinde hazr bulundum. Benden bir eyin yerine getirilmesini istedi, derhal yerine getirince; Dile benden ne dilersen!... dedi. Bunun zerine ondan baz btn eyler istedim, o: Al!.. dedi ve dedii nnda meydana geldi. eyh Ahmed El-Kure anlatyor: Bir gn eyh ata binip Marsr camisine gitti. Medresesine dnnde yzn at ve alnnda dolaan bir akrebi alp yere frlatt ve ona: Allah'n izni ile l!... dedi ve akreb, nnda ld. Sonra; Ey Ahmed! Bu akreb camiden buraya kadar beni tam altm kere soktu!... dedi. Ahmed devam ediyor: O'na fakirlikten ikyet ettim. Bana hemen bir uval buday verdi. Ve: Bunun azn aar; tr yersiniz!... dedi ve;

-146-

 Sakn onu hi deitirmeyin!... diye de tenbih etti. Dedii gibi yaptk, bize o buday tam be sene yetti... Sonra eim o bo uvaln azn at, yine orada buday buldu, fakat bu sefer onu yedi gn ak olarak brakt. Tabii ondan sonra o bitti ve ellerinde bir ey kalmad... Bilhere gelip durumu eyhe anlatnca, eyh ona: Eer benim dediim gibi braksaydnz, lnceye kadar yerdiniz de yine bitmezdi o!.. diye ikinci bir keramette daha bulundu. Hseyin bin Hall Et-Tayyib anlatyor: Bir gn eyhin meclisinde, tam yznn hizasna doru oturuyordum. Gkten her taraf aydnlatan billurdan bir kandil indi, eyhin azna yaklat, sonra hzla geri dnp ykseldi. Bunu ayn mecliste kere grdm. Hayretten kendimi alamadm, hemen halka grdklerimi anlatmak istedim, fakat eyh: Mecliste olup bitenler anlatlmaz, gizli tutulur... diye ikzda bulunduundan O'nun vefatna kadar kimseye bu hususta bir kelime bile sylemedim. Yahya bin Cenah El-Edb'den: Kendi kendime dedim ki, bakalm bir toplantsnda eyh ne kadar iir syleyecek? Bir iplik aldm. O, her iir syledike, elbisemin altndaki iplie bir dm attm. Bunu yaparken eyhden ok uzakta oturuyordum. Bir de baktm ki, bana hitaben: Ben zyorum, sen balyorsun! ... diye kmaz m? nus-Setantne diye tannan eyh Ebul-Hasen dedi ki: eyh Abdlkdr'in yannda ilim tahsil ediyordum. Geceleri O'na hizmet etmek gayesi ile uyumuyordum. Bir gece, yine her gece olduu gibi yatandan kalkt, dar kt, hemen eline ibrik vermek istedim, almad ve bana bakmadan dar kt. Ben de sessizce kendilerini tkib ettim. imden "Bakalm nereye gidecek?" dedim... Medresenin sonuna geldi, kap kendi kendine ald, girdi, ben de peinden girdim, sonra yine kap kendi kendine kapand. Biraz sonra Badat'a bakan kapdan dar kt, ben de peinden ktm. Kap yine kendi kendine kapand, derken epey uzaa gitti; ben de kendisini brakmadan sessizce ardndan takip ettim.... Nihayet hi grmediim, tanmadm bir yere gitti, ben de peinden... Orada hana benzeyen bir yere girdi. erde alt ahs vard. Onu grnce hemen sayg ile ayaa kalktlar ve selmladlar. Beni grmesin diye orada gizli bir yere sndm. Bir hasta iniltisi duydum, aradan ok gemeden o inilti sesi durdu. Derken o inilti sesi gelen cihete doru giden bir adam girdi ieri. Biraz sonra omuzunda bir adam olduu halde dar kt. Sonra uzun sal, pala bykl, ba ak olan baka bir adam ieri girip eyhin nne oturdu. eyh ona ehadet kelimesini getirtti, byn krpt, san kesti bir takke giydirip Muhammed adn takt. Orada bulunan ait kiilik kk toplulua: Bunun, o len kimsenin yerine gelmesi iin emir aldm! Bu onun yerine kim olsun!... dedi. Peki, ba stne! diye mukabele ettiler. Sonra onlar terk ederek kt, ben de arkasndan ktm. Yrmee balad, nihayet Badat kapsna geldi, kap kendi kendine ilk seferinde olduu gibi yine ald;

-147-

girdi ben de arkasndan girdim kap kapand... Sonra medresesine gitti, kap ald; girdi, ben de arkasndan girdim. Kap yine kendi kendine kapand. Oradan da evine girdi... Sabah olunca (Hi bir eyden haberim yokmu gibi) kitab elime aldm, yanna ders okumaya gittim. imden; "imdi olup bitenleri eyh mutlaka bana aklar..." diye bir dnce geti. Nihayet derse oturduk. Daha ben bir dilekte bulunmadan nce kendisi sze balad: O gittiim yer Nehvend ehri idi. O grdn alt kii Allah vellerinden sekin kimselerdi. O inleyen hasta onlarn yedincisiydi. (ler yediler kutublar) idi. Hasta idi, lecekti, lmnde hazr bulunmak istedim. O ehdet kelimesi telkin edip de mslman olan kimse Kostantin'den bir hristiyan idi. Onun, o lecek kiinin yerini almas iin emir almtm... O ieri girip de omuzunda bir adam olduu halde kan ise Ebl-Abbas El-Hdr idi. Hastann iini grmek iin gelmiti... Bu aklamay bana yaptktan sonra: Bunu ben lnceye kadar kimseye anlatma! Aramzda sr olarak kalsn! diye sk skya tenbih ettiler.

* * *
52.ci Menkbe

BURHNL ESFYANIN EMRNE CNLERN UYUU HAKKINDA

Eb Sid Abdullah bin Ahmed bin Ali El-Badad El-Ezc bandan geen bir hdiseyi yle anlatmtr: 537'de 16 yanda Ftime ismindeki kzm evin damna kmt. Baktm aa inmedi. Neden sonra rendim ki kzm karmlar. Byk bir korku ve heyecan iersinde hemen Gavs'l-zm Abdlkdr'e kotum durumu kendisine anlattm. Bana u tavsiyede bulundu: Bu gece hi vakit kaybetmeden Kerh 'in harabelerine git. Beinci tepede oturup, yerde: Bismillah eyh Abdlkdr'in niyetine diyerek bir daire iz!.. yice karanlk basnca (nsfelden sonra gece yars) oradan eitli klktaki cinler sana grnp geecekler. Seher vakti olunca byk bir debdebe ve tantana iinde onlarn krallar beraberinde birok cinler olduu halde gelecek. Sana, ne istediini soracak. Ona, beni Abdlkdr gnderdi, diyerek kznn durumunu anlatrsn!... Bu tavsiye zerine dedii yere gittim, bana tenbih ettiklerini bir bir yaptm... yice karanlk basnca baktm ki korkun manzaral cinler blk blm gelmee baladlar, fakat izmi olduum direden ieri giremedikleri iin bana yaklaamadlar... Neden sonra krallar byk bir tantana ve debdebe iinde geldi ve Ne istiyorsun, syle bakalm? dedi. Beni sana eyh Abdlkdr gnderdi... dedim. eyh Abdlkdr'in ismini duyunca hemen attan indi, yeri pt. Yanndakilerle birlikte direnin dnda oturdu ve

-148-

sordu: Syle bakalm benimle ne iin var? dedi. Kendisine bamdan geenleri anlatnca hemen yanndakilere: Bunu hanginiz yapt? Bunu kim yapt? diye kt. Bilmiyoruz kimin yaptn... dediler. Mutlaka biriniz yapmtr bu ii!... diye barnca, Mrid adnda bir cin kz yanna alarak meydana kt, te ben kardm kz dedi. Neden yaptn ey Mrid bu ii? dedi. Kz gayet gzeldi. Gzelliine dayanamayarak ona k oldum da onun iin kardm... dedi. Bunun zerine hemen: Vurun unun boynunu! dedi ve bana kzm teslim etti. Kendisine: Bugne kadar, senin kadar Abdlkdr'in emrine candan imtisal eden birini grmedim, deyince: Bu nasl olmasn ki; o, her gece evinden bakar, cinleri seyreder, cinler onu grnce korkularndan saa sola karlar. Allah sevdii bir kulun emrine insanlardan ve cinlerden bir oklarn verir... diye mukabele etti...

* * *
Bir adam Gavs'l-zm Abdlkdr'e gelip: Ben sfahan'ym hanmm sar'a hastalna yakaland. Ne yaptksa are bulamadk... diye yaknd. Gavs'l-zm ona: O kadna Serendip vadisinin eytanlarndan bir eytan musallat olmutur... smi Hnis'dir. Hanmn yine saralannca kulana ey Hnis Badat'ta ikmet eden Gavs'l-zm Abdlkdr, senin iin "Bir daha gelip kadna musallat olmasn, ayet gelirse helak olur!..." diyor, del... dedi. Bu emir zerine adam gitti. On sene bir daha grnmedi. On sene sonra geldiinde kendisine; "Vaziyet ne merkezdedir?" diye sorduk. Cevap verdi: eyh'l Sakaleyn'in dediini yaptm, cin bir daha gelmedi ve hanmm iyileti... dedi. ALLAH'n izni ile hasta iyi eden hocalarn ba u itirafta bulunmutur: Gavs'l-zm Abdlkdr Badat'ta tam krk sene oturdu. Onun salnda Badat'ta hi bir sar'a vak'asna rastlanmad. O irtihl ettikten sonra Badat'ta sk sk sar'a vak'alar grld... eyh Abdullah Muhammed bin Ebi'l-Ganim El-Hseyn dedi ki: eyh Ali bin El-Heybeti bir gn Gavs'l-zm Abdlkdr'in yanna girdi. Ben de beraberindeydim. Bir dehlizde bir gencin kafas stne dm yatmakta olduunu grdk.

-149-

Ali bin El-Heybet: eyhim, ne olur, Abdlkdr'e syle de bana bir re bulsun! dedi. eyhin yanna girince: Onu sana baladm... dedi. Bunun zerine eyh Ali, ocuun yanna geldi, ben de beraberindeydim. ocua durumu bildirdi, hemen ayaa kalkp havada umaa balad. Bunu grnce hayretten kendimi alamadm... Sonra tekrar eyhin yanna girdik. Bunun aklamasn kendisinden rica ederek: Bunun izahn yapar msnz bizlere? dedik... O, havada uarak gitti... dedi ve kendi kendine sylendi: Adamn durumunu hemen deitirdim. Eer eyh Ali olmasayd bunu yapmazdm... 559'un Muharrem aynda yle bir vak'a cereyan etmitir. Hilbede ki eyhin hannda yz kiiye yakn bir ziyareti toplanmt. eyh (r.a.) odasndan acele olarak kt: Buraya doru, buraya doru koun!.. diye bard... Herkes ona doru kotu, hanede hi kimse kalmad... Bundan sonra tavan kt ve insanlar kurtulmu oldu... Sonra dedi ki: Ben odada iken tavann keceini haber verdiler, bende koup size haber verdim. nk orada helak olacanzdan korkmutum... Birgn Resul Zian (s.a.v.) muharebede kal'a henz feth edilmemi, sr'un dibinde dinlenirken Reslullah birden yerinden kalkarak koar... eshab kram'a abuk bu tarafa kan!.. buyurur, az sonra bakarlar ki byk bir ta onlarn evvelce bulunduu yere der. Kfirler gya grnmeden bu hileyi yapmlard. ALLAH (c.c.) Resulne haber verdi, ite bunun gibi... Eb Muhammed El-Hab anlatt: Genken Nahiv okuyordum... Ve insanlar da dinliyorlard... Bana bir gn Abdlkdr'in vaaz meclislerin de gzel konutuunu, herkesi bylediini anlattlar... Onu grmek ve dinlemek isterdim de bir trl vakit bulamazdm. Nihayet bir gn vaaz verdii yere gittim, insanlarla beraber ben de oturup dinlemee baladm. Beni grnce seslendi: Bizim sohbetimiz de bulun!... Seni "Sibevehy" yapalm... dedi. O gnden sonra yanndan hi ayrlmadm. Ondan akl, nakl ilimlerden o kadar ok istifde ettim, o kadar ok akd bilgileri edindim ki, trif kbl deildir. nk yllarca bakalarndan rendiimi bir sene iinde O'ndan rendim, bakalarndan rendiklerimin hepsini unutttum... Doruluu ile n yapan Eb'l-Hasan Ali bin Mlib El-Kavvas anlatt: Birok cemaatle birlikte Gavs'l-zm Abdlkdir'i ziyaret ettik. Halkn iinde temizlie riyet etmeyen bir gen vard. Belki de cnp idi... Gavs'l-zm'a mhim meseleleri sormak ve onun duasn almak iin gidiyorlard. Nihayet Gavs'n yanna geldik, mbarek ellerini ptk. Sra o delikanlya gelince Gavs elini vermedi...gmleinde gizledi. Delikanlya

-150-

acayip bakla bir bakt, delikanl derhal bayld... Ayldnda sakallar bitmi olarak grdk onu... Derhal ayaa kalkt, eyhin eline sarld ve tevbekr oldu. eyh onun elini tuttu ve sevdi. Bu hl eyh odasna girinceye kadar byle devam etti... Sonra biz oradan ayrldk, herkes evine dnd... eyh Matar El-Bozran olu eyh Ebu'l-Hayr Kerm anlatyor: Babam lm deindeyken kendisine: Senden sonra kime uymam vasiyet edersin? diye sordum... Bana: eyh Abdlkdr'e intisap et!... dedi... "Galiba ar hasta olduundan ne dediini bilmiyor..." diye iimden dndm ve bir saat sonra yine; Senden sonra kime intisab edeyim?... diye sorunca: eyh Abdlkdr'eL diye cevap verdi... Bir saat bekledikten sonra yine sordum. Bu defa yle dedi; Bir zaman gelecek ki, Gavs'l-zm Abdlkdr'den baka hi kimseye intisab edilmeyecek... Babam lnce doru Badat'a eyh Abdlkdr'in yanna gittim. Bir de ne greyim, mehur eyhlerden Beka bin Bat, eyh Eb Saad El-Kaylev, eyh Ali bin El-Heybet orada deiller mi?.. eyh durmadan konuuyor ve hazr olan cemaata yle diyordu: Ben sizin vaizleriniz gibi deilim; beni yukardakiler dedinler, nk ben Allah'n emri ile konuurum... Bir aralk ban yukar kaldrd... Ben de bam yukar kaldrnca, nurdan atlar zerinde nurdan adamlar saf saf olmu, Abdlkdr'i balar eik, huu iinde dinliyorlar. Kimisi hznnden alyor, kimisi titriyor, kimisinin elbisesi tutumu ateler iersinde yanyordu... Bunu grnce korktum ve krsye doru kotum... yanna knca kulamdan tutarak; Babann ilk vasiyetiyle neden yetimedin!... diye kt. Heybetinden korktum ve bam edim... Ebu'l-Hacer Hmid El-Hrn anlatyor: Bir gn Abdlkdr'in medresesine girdim. Yannda bir seccade zerinde oturdum, bana; Ey Hmid, bir gn gelecek meliklerin minderinde oturacaksn... dedi. Zaman geti... Hran'a dnnce beni sultan Nurddn artt...yanna oturttu ve Evkaf veziri yapt. Ogn bugn dima eyhin bana syledii sz hatrlar dururum... eyh Zeynddin Ebu'l-Hasen Ali anlatyor: Ben ve bir arkadam hacca gittik. Dnte Badat'a uradk, yanmzda ki para ile biraz pirin, biraz da ekmek aldk, pilv yaptk, yedik, fakat bir eyh Abdlkdr'in yanna girdik. Hemen konumasn kesti ve yle demee balad: Hicaz'dan yabanc fakirler geldiler, ellerinde ki az bir para ile pirin ve ekmek aldlar, pilv yapp yediler, fakat doymadlar... dedi. Buna ok hayret ettik... Sz bitince bir lek buday getirilmesini emretti... Arkadama gizlice ne istediini sordum... Bana:

-151-

 Kekek. Dedi. Ben de; Bal istiyorum, bana bal ver!... dedim. Hizmetisine seslendi: Bununla git, biraz kekek ve bal al da gel!... Misafirleri doyur!. diye emir verdi. Hizmeti emrettiklerini alp getirdi. Kekei arkadamn nne, bal da benim nme koyarak, Buyrunl.. dedi. eyh; Baka bir arzunuz var m...? diye sorunca hemen atldm ve yanna yaklatm. Bana: Ho geldin, Ey Msr lkesinin vaizi!. diye hitap eyledi.... Ben; Ftih bile okumasn bile beceremem... vaizlik nerde ben nerede?., dediimde: Ben, sana byle sylemek...bu ekilde hitap etmek iin emrolundum... diye mukabele etti. Bu konumalarn sonrasnda ondan ilim tahsil etmee koyuldum. Bir sene iinde, bakalarndan yirmi sene de renebileceim ilimleri rendim. Badafta epey vaazla itigal ettikten sonra; Msr'a gitmek iin izin istedim. Bana; Sen imdi am'a git!... Orada Msr'a girmek iin harp hazrlklar yapyorlar. De ki onlara; Siz bu sefer Msr'a sahip olamayacaksnz, imdilik bunlan vazgeiniz!... lerde baka bir sefer hazrl yaptnz da sahip olacaksnz... dedi. am'a gelince, eyhin dedii gibi onlarn hazrlanmakta olduklarn grdm. Ondan aldm emri kendilerine bildirdim. Fakat kabul etmediler. Msr'a gidince orann meliki de harp hazrl yapyordu. Ona: Korkma bu sefer sana onlar birey yapamyacaklar, lkeni elinden alamyacaklar, hezimete urayp dnecekler... dedim... Msr' feth etmee geldiklerinde yenilgiye uradlar. Bunun zerine melik beni ok sevdi, yanna ald ve beni btn gizli ilerine muttal kld... kinci defa Suriye'den geldiklerin de Msr' fethettiler ve benim kendilerine sylediim szden dolay bana ilgi gsterdiler, ok da sevdiler yanlarna alp mkfatlandrdlar.... Bylece ben sylediim bir kelime sayesinde her iki devletten 150 bin civarnda dinar kazandm... eyh Zeynddin hakknda yle anlatlr: O, eskiden Msr'a geldi... Tefsr ilminde bir kitabdan baka bir ey ezbere bilmezdi. eyh Abdlkdir'le grp ondan feyz aldktan sonra deta bir derya oldu. Herkes tarafndan son derece hrmet grd. O'ndan kk byk, kadn erkek herkes istifade etti. 509 ylnda am'da domu, 599 ylnn Ramazan aynda Msr'da vefat etmitir. Ahmed bin Salih El-Cil anlatyor: Nizamiye medresesinde Abdlkdr'le beraberdim. O'na bir ok fakih ve fakr geldiler, onlara anlatmaya balad... Biraz sonra tavandan byk bir ylan dt... herkes kamaya balad; o kamad ve anlatmay da brakmad. Ylan geldi... elbisesinin altndan girip vcudunda dolamaya balad. Btn olanlara ramen o

-152-

gayet sakin bir halde anlatmasna devam ediyordu.... Ylan gsnden doru boynuna kt, boynuna dolandktan sonra yere inip kuyruunu havaya kaldrd. Abdlkdr onunla bireyler konutu; ama biz bir ey anlayamadk. Ylan uzaklatktan sonra bir ka kii gelip Abdlkdir'e ylanla ne konutuklarn sordular... O: Ylanla aramz da yle bir konuma cereyan etti... Ylan bana dedi ki: "ok evliyay denedim, senin gibisini hi grmedim..." Ben de bunun zerine; Sen tavandan dtn zaman, ben kaza ve kader hakknda halka vaaz veriyordum. Senin kaza ve kader hkm ile yryen ve duran bir hayvancktan baka bir ey olmadn da pekl biliyordum. Bu yzden kavlimle fiilimin birbirine uygun dmesini istedim ve onun iin yerimden kmldamadm.... diye cevap verdim... Tac'l Evliy'nn olu Abdrrezzak Hz. anlatyor: Babamdan dinledim, dedi ki: Bir gece Cam-i Mansur'de namaz klyordum. Secdede iken byk bir ylan geldi. Azn at, beni yutacak sandm. Tam secde ettiim alnmn gelecei yerde durdu, elimle ittim. Teehhde oturunca dizlerimden doru boynuma trmand. Secdeye vardm zaman boynumdan kp gitti. Bir daha g remedim. Bir zaman sonra; Tak Kasr harabelerin de (Kisr'nn yklm saray) bir insan grdm. Gzleri dar frlam sa sakal birbirine karm, son derece acaip ve korkun bir adam.... Hemen onun cin taifesinden olduunu anladm. Bana dnerek: "te ben, dn grdn ylanm. Seni denemek iin gelmitim. Senden nce birok velyi denedim, senin kadar salam yrekli ve sabit iradeli birine rastlamadm. Sonra kimisi kalben ve bedenen hasta oldu. Kimisi yalnz kalben hasta ol du... Sen ise; Maallah hem kalben, hem bedenen dimdik kaldn. Kln bile kprdamad..." dedi ve huzurumda tevbe etmek istedi... Bana; "Allah iin bana doru yolu gster!.." dedi. Ben de o'nun bu dileini kabul ederek; onu irat ettim ve gitti...

* * *
53.c Menkbe

TCL-EVLYANIN YILANLA KONUMASI HAKKINDA

Bir gn Abdlkdr Geyln Hazretleri camide halka vaaz ediyorlard... O srada tavandan caminin iersine byk bir ylan dt. O anda camide bulunan cemaat darya kat. eride Hazreti Gavs'dan baka kimse kalmad. Hazreti Gavs ylana: Buraya niin geldin?.. diye sordu. Ylan: Seni sokmaya geldim... diye karlk verir. Hazreti Gavs: Sen beni sokamazmazsn!... Ylan srar edince, Hazreti Gavs': Ben de ALLAH (c.c.) snrm. der ve ylan o anda su gibi erir.

-153-

Kapnn nnde beklemekte olan cemaat bu hdise karsnda mahcup ve zgn tekrar Hazreti Pr'in yanna gelir. Bunun zerine Hazreti Gavs der ki: Ey Cemaat!.. Bahsimiz Cenab- Hakk'n kaza ve kaderini takdirde iradesi idi... Bahsi ne abuk unuttunuz ve kamaya baladnz?... Bu keramet karsnda herkes hayretten hayrete dr oldu. Hdr El-Hseyn El-Msl anlatyor: eyh Abdlkdr'e tam on yl hizmet ettim, birok kerametlerine hid oldum. Doktorlarn tedavi edemedii hastalar ona gelirlerdi... O onlara bir el srer ve du ederdi. Derhl ifayab olup giderlerdi. Bir defasnda mam (Halfe) mstencid'in akrabalarndan karn imi bir hastay getirdiler. Ona elini srd, du etti, Allah'n izniyle hemen iyileti. Ebu'l-Maal Ahmed El-Badd ve Hanbel O'na gelip: Ey eyh!... Olum Muhammed tam on be senedir hummadan muzdariptir. Ne yaptksa re etmedi... diye dert yand. Abdlkdir ona yle dedi: Git kulana "Abdlkdir olumdan uzaklaarak Hlle'ye gitmeni emr ediyor de!... Aradan zaman geti, olundan sual ettik. Cevab verdi: Abdlkdr'in tavsiyesine uyarak olumun kulana dedii eyi syledikten sonra olum shhatine kavutu. O hastalk ona bir daha uramad... dedi. eyh Ebu'l-Hasen Ali El-Ecz hastalanmt. eyh onu ziyarete gitti. Orada bir tavukla bir horoz grd. Ev sahibi: Bu tavuk alt aydr yumurtlamyor, bu horoz da alt aydr tmyor! deyince eyh tavuun yannda durarak: Allah'n sana verdii imknlardan sahibini faydalandr!.. dedi. Sonra da horozun yanna gelerek ona da: Yaradan'n tebih etsene, ne duruyorsun? deyince horoz hemen tt... ve herkes onu dinledi. Tavukta yumurtlad, hatta ksa bir sre sonra yavrulamak iin yumurtalarnn stne yatarak gork oldu, kan civcivlerde bereketli oldular.. lnceye kadar eyhin dusyla bereketiyle onlarda Cenab- Hakk'n ltfundan faydalandlar, bu hl byle devam eyledi... Hzr Hseyin devam ediyor: eyh bana 560 ylnda yle dedi: Ey Hzr, Musul'a git!.. Senden bir zrriyet treyecek. Birincisi erkek bir ocuk olacak. smi Muhammed olacak, Ali isminde Badatl m bir adam ona Kur'n- Kerm retecek. Yedi yanda iken yedi ay iinde hfzn ikml edecek. Sen de doksan drt sene, bir ay ve yedi gn yayacaksn! Kula, gz, kuvveti yerinde sapasalam bir ekilde rbil'de leceksin. Olu Ebu Abdullah Muhammed Seken yle anlatt: Babam, Musul'a yerleti ve ben orada Safer aynn balanglarnda dnyaya geldim. Babam bana Kur'n retmek iin m bir hoca tuttu. O bana Kur'n' gzelce ezberletti. Babam onun ve memleketinin ismini sordu. Cevab verdi:

-154-

 smim Ali'dir. Memleketim de Badat'tr. Ondan sonra babam, eyh Abdlkdr'in kendisine syledii sz hatrlad ve 625 yl Safer aynn yedinci gnnde rbil'de (Bu ehrin u anda ki ismi Erbil'dir.)vefat etti. eyhin dedii gibi 94 sene, bir ay ve yedi gnn tamamlamt... Ve Allah lnceye kadar onun duyularn muhafaza etmitir.

* * *
54.c Menkbe

TCL-EVLYANIN MRDLERN ALLAH'I GRDM BEYNLARININ MNA YNNDEN AIKLAMASI HAKKINDA

mer bin Mes'ud El-Bezzz anlatyor: Hakikat ilimlerinde, eyhimden daha fakih birini grmedim... O'na denildi ki: Baz mridlerin iddia ediyor, sen Allah' gzle gryormusun! Bunun zerine bunu syleyen mridi ard ve bunu kendisinden sordu. Adam Evet! deyince, bu gibi szlerden onu men etti... Bir daha bu gibi szlere dnmemesi iin ondan kat' sz ald. Bunun zerin mridleri ve olaya yaknen ahd olan halktan kimseler; Hazreti Abdlkdr'e sordular: O mridin bu sz sylemekte hakl mdr, yoksa onu bsbtn boa m sylemitir? O hakldr, fakat kartrmrtr. nk; o basireti ile grm, basiretinin uas hdunun nuru ile muttasl oluyor ve gznn basiretini mahede ettiini grdn zan ediyor... Halbuki, basiri basiretini grmtr de o farknda olmamtr. Cenb- Hakk; Suyu (ac ve tatl) iki denizi birbirine kavumak zere salvermitir. (Byleyken) aralarnda yekdierine tecvz emteye mni (Allah tarafndan) bir perde vardr (yet-i Kerime) buyurmutur. Cenb- Hakk ltfu ile Cell ve Cemlinin nurlarndan, diledii kullarn kalplerine nurlar gnderiyor, bu kalpler o nurlardan alabildiini alyor. O nurlarn ok tesinde Zat- Kibriyas vard ki perdeleri yrtp da ona vsl olmak asla mmkn deildir... Bunu sylerken orada birok veller ve limler vard. Bu szn dehetli tesirinden balar huu iinde aa eildi... Hayretlerinden ne syleyeceklerini ardlar.

-155-

eyh Muammer Cerdem anlatyor: Bir gn eyhin yannda oturuyordum. O yaz yazyordu. zerine tavandan toz dkld, defa silkindi, yine dklnce dayanamad, ban tavana kaldrdnda ne grse orada bir fare durmuyor mu? Meerse o fare dkyormu tozlar... eyh ona: Ban kopsun! dedi. Ve derhal fare aaya ba bir yanda, gvdesi bir yanda olarak dt. eyh bunu grnce alamaya balad... Neden alyorsun? eyh'im... diye sorunca yle cevap verdi: Nasl alamayaym, bir gn bir m'mine kar kalbim krlr da ayn sz sylersem, o m'm in de byle lebilir!.. eyh El-Bezzaz anlatyor: Bir gn Gavs'l-zm Abdlkdr abdest alyordu. Elbisesine yukardan bir sere kuu, idrarn yapt. eyh ban yukar kaldrd. Hemen umakta olan ku l olarak aaya dt. Sonra elbisesindeki o kirli yeri tertemiz ykad, zerinden karp bana verdi ve yle dedi: Haydi git, bunu sat ve parasn sadaka olarak ver ki, bu onun kefareti olsun! Ebu'l-Fadl Ahmed bin El-Kasm bin Abdan El-Kurei El-Badad anlatyor: eyh Abdlkdr pahal bir elbise giyiyordu. Bir gn hizmetisine: Git bana kumadan arn bir dinar olan bir hrka al gel! dedi. Hizmetisi elinde bir altn (bir dinar) alarak geldi ve bana: "Fazla ve eksik olmamak zere arn bir dinar olan bir hrka ver!" dedi. Ben; Kime alyorsun hrkay? diye sorunca, eyh Abdlkdr'e diye cevap verdi... Oradan ayrldktan sonra iimden; Bu eyh de galiba halifelere elbise brakmyacak diye bir dnce geti... te o anda birden nerden geldiini bilemediim ayama byk bir ivi sapland... Nerde ise lecektim. Dkkn komularm ve mterilerim bana yardm iin geldiler var gleri ile saplanan iviyi yerinden kartmak istediler fakat bir trl kartamadlar... Ben bu hl zerine hatam anlayarak onlara; "Beni eyh Abdlkdr'in yanna gtrn, bunun resini ancak o bulabilir..." diye bardm... Derhl beni Abdlkdr'in yanna kaldrdlar. eyh beni grr grmez derhal: Ey Ebu'l-Fadl, niin bana iten hakaret ettin? diye azarlad ve ilve etti: te bu grdn elbise lm kefenidir! lm kefeni, bin lme deer!.. Bu tesirli sz syledikten sonra mbarek eliyle ivinin batt yeri svazlad, derhal ac kayboldu. Sanki ayama ivi batmam yani; hi bir ey olmam gibi oldum... bni Hzr El-Hseyni anlatyor: eyhin hizmetisi bir gecede yetmi defa ihtilm olmu her defasnda da baka bir kadnla ihtilm olmu. Sabah olunca durumu eyhe ikyet etmek zere eyhin huzuruna knca daha hi bir kelm etmeden eyh ona:

-156-

 Dn geceki ihtilmlarm yadrgama! Ve bunun iin zlme! Ben levh~i mahfuzda senin filn ve filn kadnlarla kendisini tand ve tanmad bir ok kadn ismi sayd- zina edeceini grdm. Allah'a yalvardm da bunu deitirdi ve ryada gsterdi diye izah ve irad buyurdu... eyh Ali El-Habbz naklediyor: eyh Ebu'l-Kasm mer'den duydum, eyh Abdlkdr ona demi ki: Skntda olan bir kimse beni vesile klarak Allah'a yalvarsa derhal sknts zail olur. iddet annda her kim benim ismimi yd ederse derhl rahata kavuur... Abdlkdr'in yz suyu hrmetine... diyerek hem bir ALLAH'tan bir hacet talebinde bulunursa derhal ii grlr. Her kim iki rek'at her rek'atnda Ftiha'dan sonra on bir ihls okuyaraknamaz klarsa, selmdan sonra da on bir defa Allah'n Resulne salt ve selm getirip, benim ismimi anarak Allah'a niyazda bulunursa, Allah'n izni ve inayetiyle derhal ii grlr. Dier bir rivayete gre kayd yledir: ark istikmetine kabrime doru on bir adm, yahut yedi adm yrr de benim ismimi anarsa (Allah'n izni ile) haceti grlr. El-Cubb anlatyor: eyhe biri para getirdii zaman eyh; El srmeden onu seccadenin altna koyun! derdi. Sonra da hizmetine bakan mridine; Al u seccadenin altndaki paray da esnafa git borlar ver! derdi. Kendisine halife tarafndan bir elbise geldiinde, daha nce fakirler iin un, ekmek alp da borland Ebil-Feth ettahhna, o elbiseyi yollayarak borlarn derdi. Her ay ba, Halifeden kendisine gelen elbiseleri hi giymemitir. Gelen her elbiseyi yukarda ad geen deirmenciye un karl yollamtr. eyh Hzr Hseyni anlatyor: Cuma gn camide eyh ile beraberdim. Bir tacir gelip ona: "Benim zekt malmdan baka da mallarm var... Mstahak olan kimseleri bilemiyorum. stediiniz kimseler varsa onlara bu mallarmn zektlarn* vereyim..." deyince Gavs'l-zm yle cevap verdi: Mstahak olana da olmayana da verebilirsin o maldan... Bir gn, kalbi krlm, ba eik bir fakir grd... eyh ona: Neyin var olum? diye sordu. Fakir: Bir gn nehrin kenarna geldim, kaykya; "Beni karya geirir misin?" dedim, geirmedi. Buna zlp de kalbim fena hlde krld..." demee kalmadan ieriye bir adam, elinde bir kese altn olduu halde girdi. Onu eyh iin adamt. eyh, fakire: Bu kese altn al, kaykya gidip ver ve ona de ki: "Al u keseyi de bir daha gelen fakirleri geri evirme, kar tarafa geir! dedi. Sonra zerindeki elbiseyi karp fakire verdi, daha sonra da yirmi dinar verip elbiseyi geri satn ald...

-157-

Ebu'l ysr Abdrrahim anlatyor: Abdssamed bin Hmam sayl zenginlerdendi, fakat eyhi hi sevmezdi, kerametlerini inkr ederdi... Bir gn onun, eyhin yanndan ayrldn grnce hayret ettik ve sebebini sorunca bize vak'asn anlatt: Biliyorsunuz ki ben eyhi sevmezdim. Ama iimde bu yzden daima bir sknt duyardm. Bir gn medresenin nnden geiyordum. Namaz iin ezan okunmutu... Kendi kendime; "Gireyim ben de namazm klaym." dedim. Girdim, eyhin minberinin yannda bo bir yer bulabildim. Meer o gn Cum'a imi; cami hnca hn dolmutu. Abdestim darald. ok skmtm. Fakat caminin fazla kalabalk olmas beni dar kmak, hacetimi grmekten alkoyuyordu. Skntdan nerede ise lecektim. eyhe kzgnlm daha da artt. Ne yapacam ardm. Mahcup olacamdan korktum. O anda eyh hutbeden birka basamak aa inerek gmleini bama doru sarktt. Birden kendimi yemyeil nehirlerin arl arl akt bir ovada grdm. Hemen def-i hacetimi yaptm. Tertemiz sudan abdest aldm, gayet rahatlk iinde iki rek'at namaz kldm. Sonra eyh gmleini bamdan kaldrnca kendimi yine minberin altnda buldum. Kendimde gayet rahatlk hissettim. Eskiden hissettiim sknt ve aclarn hi biri kalmamt. Hayretten az kald aklm bamdan gidecekti... Namaz bitmi ve herkes dalmt. Ben de eve gitmek iin camiden ktm, yola koyuldum. Bir de baktm ki mendil ile sandn anahtarlarn kayp etmiim. Belki oturduum yerde unutmuumdur diye geri dndm, oraya gittim, aradm, lkin bulamadm. Sonra znt ile evime dndm. Anahtar yaptrmak iin bir usta tuttum. Anahtar yaptrdm, sand atm ve ilerimi grdm. O gnlerde baz arkadalarla sefere kmak istiyorduk... Ertesi gn yola koyulduk. Badat'tan gnlk mesafeyi atmzda bir kuvvet bizi geriye ekti... Baktm o abdest alp namaz kldm yemyeil bir yerde deil miyiz? Arkadalarm dediler ki: "Burada konaklyalm; yemek yer namazmz klar sonra yolumuza devam ederiz..." ndik ve biraz nce grdmz o yeillik olan yere gittim (yalnz bama) abdest aldm, namaz klcak bir yer ararken mendilimle anahtarlarm orada grmiyeyim mi? aknlm daha da artt. Hayretten ne yapacam, ne diyeceimi bilemedim. Nihayet yolculuktan dndkten sonra eyhin yanna gelmek ve O'ndan bir daha ayrlmamak istedim. te grdnz gibi imdi buradaym... eyh Ali El-Habbaz anlatyor: eyh Ebu Hafs El-Kiyman'den duydum, dedi ki: Bir gece halvete ekilip ibadet ederken, duvar yarlp ieriye korkun bakl, irkin grnl bir adam girdi. Sen kimsin? dedim. Ben iblis'im, sana t vermeye geldim... dedi. Syle bakalm, bana verecek olduun t nedir? dedim. Sana murakabe nasl yaplacan reteceim.., dedi ve yere oturup boynunu aaya doru edi... Sabah olunca derhal Gavs'l-zm Abdlkdr'e kotum. Durumu kendisine anlatmadan nce elini ptm hemen o sze balad: Ya mer, o yalancnn biridir, sakn bir daha onu kabul etmeyesin! dedi. eyh Bedi'ud-Din Halef anlatyor: Zamann safisi olan eyh Ebu Amr Osman Essa'd beni Badat'a, Ahmet bin

-158-

Hanbel'in msnedini kendisine tahsil edip getirmem iin gndermiti... Badat'a gelince Badat semalarnn, Gavs'l-zm Ab-dlkdr'in nam ile alkalandn grdm. imden [Eer bu zt dedikleri gibi ise muhakkak benim iimi anlar] dedim. Yanma bir resim aldm. Eer bu zt hakikaten ermi bir kii ise benim selmm almaz, hizmetisine; Bu adama gre biraz hurma ve iki dank bakla getir!., diye emreder dedim. Ve gittim selm verdim, yzn evirdi. Hizmetisine; Bu adama biraz hurma ve iki dank bakla getir!.. dedi. Hizmeti gitti hurma getirdi. kar takkeni!.. dedi, kardm. Hurmay iine doldurdu ve tam onunla tpa tp eldi. ki dank baklay da getirip tasarladm gibi bana verdi. Ondan sonra eyh bana dnp selmm kabul etti ve: Sen bunlar istemitin deil mi? diye iimde tasarladklarmn hepsini nme dkverdi. Bu kerametinden sonra yannda ikmet ettim. Ondan epeyce ilim, fkh ve hads tahsil ettim... Bu anlattmz eyh Bedi'ud-Din, byk ve sayl limlerdendi. Bilhare Msr'da yerlemi ve Kdiriye tarikatn ihya etmitir. El-Hafz Ebul-Abbas Ahmed bin Ahmed El-Bendn anlatyor: Ben ve Cemaleddin bin El-Cevz, Gavs'l-zm Ab-dlkdr'in yanna gittik. Bir okuyucu Kur'an'dan bir yet okudu. eyh mna vermee, tefsir etmee balad ve arkadama: Verdii bu mnay biliyormusun? diye sorduumda: Evet, dedi. Sonra bir mna daha verdi. Bunu biliyor musun? diye sordum. Evet! dedi. Bir mna daha verdi, onu da sordum, onun iin de; Biliyorum, dedi. Bir mna daha verdi, arkadama sordum, bildi. Bir daha verdi, arkadama; "Bu mnay da biliyor musun?" diye sorunca: "Hayr." Diye cevap verdi... Nihayet o gn eyh o yete tam krk trl mna verdi. Hayret ettik kaldk. Sonra eyh: Kl'ibrakp hle bakalm! dedi ve bir (L ilahe illallah Muhammedn Raslllah!) ekti ki, halk vecd ve ak'dan birbirlerine girdi... Arkadam eyh Cemaleddin'de o feyz alanlardan idi... yle ki kendini bilmeden stn ban yrtt. Muhammed bin Hseyn El-Msl babasndan yle duyduunu naklediyor: "Babam Gavs'l-zm Abdlkdr'in on eit fen ve ilim bildiini anlatt. Medresesinde sabah ve bir de ikindiden sonra tefsir, hads ilimleri ile fkh mezheblerine ait kitaplar okuturdu..."

* * *

-159-

55.ci Menkbe

BURHN LESFYNIN AF VE HANBEL MEZHEPLERNE GRE FETVASI HAKKINDA

mer El-Bezzz der ki: eyhe Irak lkesinin muhtelif blgelerinden fetvalar gelirdi. Hi bir kitap amadan, hemen eline kalemini alr fetvalar cevaplandrrd. O afi mezhebi ile Hanbel mezhebi zerine fetva verirdi. Irak limleri, onun bu kadar abuk fetva vermesine aarlard... eriatn hangi kolundan olursa olsun, O, btn akranna faikdi. Kii muhta olduu fenni O'ndan rahata tahsil edebilirdi. eyh Abdrrezzk (k.s.) dedi ki: Acem lkelerinden Badat'a bir fetva geldi. Btn Irak limleri, zerinde gnlerce altlar, doyurucu bir cevap veremediler. Nihayet fetvay babama getirdiler, cevap verdi. Sorulan fetva u idi: Bir adam; Eer kimsenin bulunmad ve ibadet etmedii bir anda Allah'a ibadet etmeye koyulmazsam, karm defa benden bo olsun! demi. Gavs'l-zm Abdlkdr buna u cevab vermitir: Mekke'ye gider, kimsenin bulunmad bir vakit Beyt-i erifi yedi kere tavaf ederse, yeminini yerine getirmi olur! Fetvann sahibi bunu duyunca doru Mekke'nin yolunu tutmutur. Muhammed bni Eb'l-Abbas El-Hzr El-Hseyn' anlatyor: Babam bana bir kssa anlatt: Badat'ta Gavs'l-zm Abdlkdr'in medresesinde bir rya grdm. Ryamda btn dnyann limleri bir araya gelmiler. Hepsi vecd iinde Gavs'l-zm Abdlkdr'i dinliyorlard. limlerin bazlarnn banda yalnz bir sark vard. Kiminin sar bir kvrml idi, kimisinin ki iki kvrml idi... Gavs'l-zm Abdlkdr'inkine baktm, o kvrml idi... Ryada bunun srrn dndm. Uyannca onu bamn ucunda grmiyeyim mi? Bana yle dedi: Birinci kvrm eriat ilminin erefidir, ikinci hakikat ilminin erefi. ncs ise en byk bir ereftir... eyh Ebu'l-Berekt'agre: Gavs'l-zm Abdlkdr'den izin almadan hi bir Allah velsi tasarrufda bulunamazd. O, vefatndan sonra da salnda olduu gibi tasarruf sahibi olmutur. eyh Ali bin El-Hiti anlatyor:

-160-

Bir gn Gavs'l-zm Abdlkdr'le birlikte Maruf El-Kerh'nin kabrini ziyaret ettik. Gavs'l-zm ona selm verdi: Ey eyh Maruf, Allah'n selm zerine olsun. Yalnz seni iki derece ile getik... dedi. Kabirden cevap geldi: Ve Aleykmsselm, Ey zamanndakilerin by... Sahrav ismi ile maruf eyh Ebu Nazar bin mer, babasnn kendisine yle anlattn nakl ediyor: Bir gn cin taifesini topladm. Hergnknden biraz daha fazlayanmda alkoydum... Bunun zerine onlar dediler ki: "Ne olur eyh Abdlkdr bizlerle konuurken bir daha arma!" Siz de mi hazr bulunuyorsunuz onun dersinde? Diye sorunca, Bizim kalabalmz, sizinkinden fazladr. Bizden bir ok topluluk onun nnde tevbe edip mslman olmulardr... Diye cevap verdiler, El-Hafz bni-Neccar'dan naklen; eyh Ebu'l-Feth anlatyor: Dedem Vezir Ebul Muzaffer'den bana, eyhe gitmem iin izin vermesini istedim. Elime bir mebl altn vererek: Bunlar eyhe ver ve benden de selm syle! dedi. Menkbe-i erifler 303 Nihayet eyhin yanna geldiimde, byk bir kalabalk vard. Onlarn dalmasn ve eyhin tekkeye girmesini bekledim, iimden eyh kalabalk daldktan sonra tekkeye girer, altnlar ben de o zaman veririm gibi fikirler geiriyordum. Minberden inince hemen selm verdim, elini ptm. Kalabalktan utandm iin, mebl kendine teslim edemedim, sonra veririm, dedim. Bana yle bir bakt: Ne utanyorsun, kalabalk halktan sana ne? u getirdiin emaneti ver ve benden Vezire de ok selm syle! demez mi? Hayret ederek yanndan uzaklatm. Bir rivayette ise Abdlkdr'in ona yle dedii kayd edilir: Beraberindekine ihtiyacm yoktur, halktan ne utanyorsun? Senin ziyaretine de ihtiyacm yok... Deden Vezir beye selm syle, Abdlkdr'in gnderdiin paraya ihtiyac yok! Fakirlere datsn onu. Necmddin Ebul-Abbas Ahmed yoluyla eyh brahim EI-A'zeb anlatmtr: eyhimiz Abdlkdr; Efendimiz muhakkiklerin eyhi, sddklerin nderi, Rbb'l-lemin'e giden yolcularn ba idi.. Allah hepsinden raz olsun! Ebul-Berekt der ki: Gavs'l-zm Abdlkdr, Babl-Erec semtindeki vaaz krssnde anlatrken yle bir beyit sylemitir: Gecelerin bombo gemesi mrmzn byle tkenmesi Ne byk bir hsrandr. bnil-Hdr der ki:

-161-

 Bir zaman arkadalarn gz nnde eyh kayb oldu. Sonra kp gelince, gelip eyh'e sordular: Ne oldu? Allah (c.c.) ile aranda ne cereyan etti? dediler. Bu soruyu u beyitlerle cevaplandrd: Bu sene gzden uzaklap bir denize geldik; sahili aalk, aaln stnde bir gne, bats biz, dousu bizdik... Elimiz bir cevhere dedi, letifinden alp batan trnaa kadar cevherletik... Deniz nedir, aalk nedir, getiimiz denizin cevheri ne ifade eder? Syle bize! Gayb dili ile syle, iaretle deil: Orada m kald yoksa bizden uzak m kald, ya da biz iine mi girdik?.. Orada kaldmzda kalbimizin drtte biri meyi etti, zaman geti, bizler yalandk... Ona girdiimiz zaman kayklar hepimizi ald, hi kimse d-arda kalmad... O ii (inci dolu) denizleri ok gerilerde braktk... Nereye gittiimizi kim ne bilecek?.. Sonra bir konuma oldu kimse onu vasf edemez; yle konuma ki onu biz ne anladk ve ne ezberliyebildiki. Bir cemhal mahede ettik ki, o bizden baka kimseye tecell etmedi. Ruhumuz ondan zevk ald, hl tad, damamzda... Yine buyurdu: Bahelerden bana gelen meltem beni kokutuyordu. Sevinle kark bir znt, zlen her mnadan dolay iimi burkutuyordu. Varlkta her konuan beni neelendiriyordu. Bir arkadam var; bana gelince, ben ona, o bana konuur dururuz. imde bir sr saklamaa kalksam hemen anlar... O diledii esrar diledii zaman bana anlatr. Yedi denizi isem dahi onu grmeden doyamam. Kemiklerim szlar huzuru bulamam... Bir defasnda da yle terennm ettiler: Ey Esma'nn evi, Esma seni terk edip gitti. Bundan sonra btn insanlar yetim kald. Uzaklanca, ne evlerin tad ve ne de o glende bir name kald! El-Hafz bni Neccr, (tarihinde) Abdullah El-Cubden naklen der ki: eyh Abdlkdr yle buyurmutur: Dnya megalelerle, hiret korkun hesaplarla dolu. Kul bu ikisi arasndadr: Ya cennete gider istikrar bulur, ya da cehenneme girip zdrap eker... Baz sohbetlerinde derlerdi ki: M'minin kalbine ilk defa hikmet yldz doar, onu ilim ay takip eder, onu da marifet gnei. Hikmet yldz ilednya'ya, kamerin ziyas ile Uhra'ya marifet gneiyle de Mevl'ya bakar. Allah velleri, Allah'n gizli dostlardrlar; mahremlerinden baka hi kimse onlara nazar edemez! Allme mam habddin, (Nazmuddurer Fi hicreti hayril-beer) adl kitabnn

-162-

(Cinlerin Kur'n' duyduklar zaman ms-lman olularna) dair olan blmnde der ki: eyh Abdlkdr Geyln onlardan bir ksmlarn idrak etti ve onlarla konutu... eyh Mehmet bin Ali bir gn Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln'ye mracaat etti: Ya Gavs'l-zm, ben ihtiyar bir adamm. ocuum olmuyor. Allah'a (c.c.) dua et bana bir erkek evlt ihsan buyursun! dedi. Hazreti Gavs'l-zm: Senin talihinde evlt yok. Fakat benim talihimde bir erkek evlt var, ister misin? Peki ya Gavs. eyh kabul edince Hazreti Gavs: Gel! demi ve eyhle arka arkaya yaslanm. eyh Mehmet sonradan anlatr. (Vaktaki, Gavs'l-zm'la arka arkaya yaslandk, ensemden scak bir eyin akt ve bileme indiini duydum.) Ve Ali'nin bir evld olur. Hazreti Gavs'n emriyle ismini Muhyiddin kor. Muhyiddin Hazreti Abdlkdr'in knyesidir. te bu Muhyiddin istikbalin mehur (Muhyiddin Arab)'sidir.... Bir gn zamann sultan Hazreti Abdlkdr'i yemee davet etti. Sofrada bir de frk hoca vard. Ortaya, bir sahan, lokma geldi. Buyurun!... diye ikram etti. Gavs'l-zm elini uzatt lokmay ald, tam yiyecekti ki hocann flemesiyle lokma kayboldu. Hazreti Gavs sesini karmad. Gene bir lokma ald. Gene hoca fledi. Lokma kayp oldu. Sultan byk altndan ks ks glyordu. Buyursanza! dedi. Hazreti Gavs elini uzatt. Hoca gene fledi. Bu sefer hem lokma hem sahan kayboldu. Hazreti Gavs sedirin kesindeki arslan ilemeli yasta elini uzatt: Huz ya esed! Dedi, O'nun bu hitabndan sonra; yastktan bir arslan pey-dah oldu ve hocay kapmasyla gene yastn iine girdi. Sultan aknlktan ve korkudan dilini yutmutu. Koca hoca kayp olmutu... Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln hazretlerine hizmet edenlerden biri, Hazreti Gavs'n cemlli bir zamannda huzr- seniyyelerine karak: Efendim! Cenb- Hakk ztnza kudretinin tasarrufunu bahsetmitir. Onun iin istediiniz kimselere nazar- lniz ile bir ok rtbeler veriyorsunuz. Ben de size epey hizmet ettim, bana hl birey ihsan etmediniz niyaz ediyorum... demi. Hazreti Gavs: Pekl, bugn bir helva piir de bakalm kudret neler ihsan eder, senin de gnln olsun!.. buyurmular. Adamcaz: Bastne diye sevinerek helvay piirmeye balam. O esnada Hindistan'dan bir heyet eliyor, Hazreti Gavs'a arz- ubdiyyet ettikten sonra:

-163-

 Efendimiz! Hkmdarmz ld, bize bir hkmdar gstermenizi niyaza geldik... diyorlar. Hazreti Gavs, helva piiren adamn ararak: Nasl... Hind padiahln kabul eder misin? diyor. Adamcaz pr ne'e: Aman efendim, ihsan buyurdunuz diye can atarak sevinirken, Hazreti Gavs: Yalnz seni u art ile oraya padiah yapyorum, ne kazanrsan yar yarya olacak. Pek tabi olarak talib minnetle kabul etmi. Nihayet Hindistan'da byk bir saltanata, muazzam saraylara, mutantan debdebelere, hasn mstesna zevcelere, hsn-i na mlik cariyelere, bir de erkek evlda shib olmu ve aradan on bir sene gemi, bir gn Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln'nin Hindistan'a terifleri haberi km ve hkmdar Gavs- Sa-medn'yi istikbl ederek saraynda hizmetlerinde bulunmu, bir ka gn sonra da Cenb- Pr dneceklerini haber vermiler. Padiah: Efendim! biraz daha rabet edip bizleri sevindirseniz diye niyazda bulunmusa da Hazreti Gavs'n muhakkak terif edeceklerini anlaynca: Efendim! Kusurlarmz afv buyurun dedii zaman, Gavs'l-zm Hazretleri: Yalnz sizinle bir szmz vard, sizi biz buraya padiah gnderirken ne kazanrsanz yar yarya olacak diye bize sz vermitiniz, binaenaleyh buraya geldikten sonra ne kazanm iseniz hesaplamak istiyorum. Padiah btn servetini tespit ettirerek yar yarya ayrm ve Hazreti Gavs'n huzuruna arzetmi. Gavs'l-zm: yi ama siz bir erkek evlt da kazandnz, onu da taksim etmemiz lzmdr!.. diye emredince padiah: O nasl olacak? diyor. Hazreti Gavs: ocuu ikiye bleceiz size istediiniz taraf vereceim. ocuk ortaya getiriliyor, Gavs'i-azm Hazretleri keskin kllar ile: Destur! deyip ocuu tam ikiye ayracaklar esnada, padiah belindeki mcevher ilemeli hanerini ekerek: Ey sahhr herif! Senelerce bana hizmet ettirdin, bu yetmiyormu gibi imdi de tesadfn bana verdii ni'meti elimden almak istiyorsun! diye tam hanerini Hazreti Gavs'n gsne saplarken bir de bakm ki elindeki kak helva ten ceresine saplanyor... Ne saraydan eser var, ne ocuktan, ne de saltanattan bir iz... Bu hal karsnda hayretler iinde kalan talibe, Gavs'l-zm tebessm ederek: Olum kartr helvay kartr... biz bahi! deiliz veririz amma meyanesi gelmeden de olmaz!.. buyurmulardr. eyh Ebul-Bek der ki: Bir gn eyh Abdlkdr'in meclisine yolum dt. Orada hi bulunmamtm, onu hi dinlememitim. imden ne diye buraya girip u acem' dinleyecekmiim gibi bir fikir cereyan etti. Fakat yine girdim; onu dinlemee koyulur koyulmaz, szn keserek bana:

-164-

 Ey gz ve kalbi kr olan adam, bu acem 'in szlerini ne yapacaksn? diye kmaz m?.. Hemen krsye kotum, bam atm, eline kapandm, ve: Ne olur beni afv et ve bana hrkay giydir., dedim. Ey Allah'n kulu! Eer Allah beni, senin ii yzne vakf ktlmasayd, irtikb ettii bu sz yznden helak olurdun. Bize dahil ol ki bizden olasn!.. diye t verdi. eyh Abdullah El-Kazvin anlatmtr: eyh Abdlkdr'in keramet hususunda nam etrafa yaylnca, Clan limlerinden kii onu ziyaret etmek maksad ile Badat yolunu tuttular. Badat'a gelip medresesine girdiklerinde grrler ki: Abdlkdr'in elinde bir kitap; yannda da kbleye kar durmayan bir ibrik ve uzun zaman ayakta durmakta olan hizmetisi bulunmakta... Bu hle ok arrlar. lerinden (Bu ne biim eyh ki, uzun zaman hizmetiyi ayakta durduruyor, ibrik de kbleye kar durmuyor? gibi bir fikir geirirler... Abdlkdr'in bu halini tenkid eder mahiyette birbirlerine bakrlar... O anda Abdlkdr kitab elinden brakp bir onlara, bir de hizmeti ile ibrie bakar bakmaz hizmeti dp lr, ibrik de kendi kendine kbleye dner... Allah ondan raz olsun... Kendisine sminizin Muhyiddn olmasnn sebebi nedir? diye soranlara u cevab verdi: 511 yllarnda bir gn seyahatmdan Badat'a dndm. Gnlerden cuma idi... Hasta bir adama uradm. Renksiz ve son derece zayflam bir hlde idi... Bana: Esselm aleyke ya Abdlkdr! diye selm verdi. Selmn aldktan sonra bana dnerek: Bana biraz yakla! dedi. Yaklatm... Oturt beni! dedi. Oturttum... Birden yzne renk geldi, shhati dzeldi, normal bir insan haline geldi. Kendisinden korkunca bana: Tanyor musun beni? diye sordu. Hayr! Ben ed-Dyin'im... Ben lmtm, geldin beni kmldattn, Allah sayende beni diriltti!... dedi. Onu orackta brakarak doru camiye gittim. Bir adamla karlatm. Adam bana, pabularn brakarak yle seslendi: Efendim Muhyiddin! Namaz klmak iin niyetlenince; cemaat bama t, elimi pp bana Ya Muhyiddin! diye ardlar... te o gn bu gn ben bu isimle arlrm...

* * *

-165-

56.c Menkbe

TCL-EVLYANIN BR RYASI HAKKINDA

Gavs'l-zm Abdlkadr bir ryasn yle anlatyor: Ryamda kendimi, m'minlerin annesi ie (r.a.)'n kucanda memesini emerken grdm... nce sa memesini emzirdi, sonra sol memesini... Raslllah ieriye girip beni emzirdiini grnce: Ey ie, bu bizim gerek ocuumuzdur! dedi. Bu kssa unu aka gstermektedir; Gavs'l-zam Peygamber Efendimiz'in (s.a.v.) soyundan gelmektedir. Bu ryas ile zt kendisi bu hal beyn etmitir.

* * *
eyh Ebu Muhammed El-Cn anlatyor: Bir gn eyh Abdlkdr'in yanna gelmitim. Ben ve ailem son derece atk. Gnlerdir azmza birey koymamtk. Selm verdim, selm aldktan sonra daha ben sze balamadan yle dedi: Ey Cn, alk Allah'n hazinelerinden yle bir hazinedir ki, onu ancak sevdiine nasip eder. Kul, bir ey yemeden gn a kalrsa Allah ona yle nida eder: Ey kulum, benim iin sabr ettin! zzetim, Cellim hakk iin sana lokma stne lokma ve yudum yudum su vereceim! Bunu duyunca iimden haykrmak geldi. Fakat skt etmem iin iaret buyurdular ve yle ilve ettiler: Hak kulunu imtihana ekince, kul bunu gizlerse iki ecir alr. Gizlemeyip de etrafa yayarsa bir ecir alr... Sonra: Yakla bana! diye emir verdi. Kendilerine yaklanca, bana dnya malna ait bir ey verdi, konumak istedim. Fakat msaade etmedi: Fakirler iin gizlilik evl ve ahsendir... (Daha iyidir.) buyurdu... eyh Abdlkdr'in Abdullah bin Nukta adnda bir komusu vard, kumarbaz m kumarbazd... Bir gn kumar oynad adamlar onu yendiler, nesi varsa aldlar, hatta oturduu evi de kumarda kaybetti. Bunun zerine: Haydi var msnz? u elimi koyuyorum... Eer bu sefer de malp ederseniz elimi keseceksiniz! dedi ve oyuna baladlar. Derken yine malp oldu... Uzat elini!., dediler. Uzatt; ba grnce korkudan ekti elini... Malp oldum de! dediler. Hayr! dedi. yleyse uzat elini! diye ktlar. Adam fena halde skmt, ne yapacan

-166-

bilemiyordu... Bu esnada bu hal kendisine malm olan Gavs'l-zm Abdlkdr (k.s.) evin damna karak seslendi: Bu seccadeyi al, onlarla tekrar oyuna tutu, sakn malp oldum, deme! Bu emir zerine Abdullah seccadeyi ald, onlarla oyuna tututu ve onlar yenerek verdiklerinin hepsini hatt evi de geri ald. Bu baarsna gayet ok sevindi ve eyh Abdlkdr (k.s.)'e koarak huzurunda bir daha kumar oynamayacana dair tevbe etti. Btn mallarn da fakirlere datt. O gnden sonra helalndan her gn iki yz dinar civarnda para kazanrd ve bol bol fakirlere ikram ve ihsanda bulunurdu. Bir mnasebetle Gavs onun hakknda yle demitir: bni Nukta hepsinden sonra geldi, onlara (vellere) dahil oldu... Efendimiz eyh Abdlkdr (k.s.)'in hizmetisi Ebur Rda anlatyor: Efendim eyh Abdlkdr (k.s.), kere halvete ekildi... nc halvetten knca, ona; Y Efendim halvette ne grdnz? diye sordum. Kzararak bana u beyitleri syledi: Uzaklardan sevgili bana grnd yle eyler grdm ki anlatlmas imknsz... Vechinin nur'urdan kinat aydnland, Heybetinden leceimi sandm... Gizli olarak ann yceltmek iin onu ardm. tablarna maruz kalrm endiesiyle cemlini grmek istemedim... l kalb ve cesedlerin dirilmesi iin ona yalvardm. Bana merhamet etti ve; Btn murad ve dileklerin yerine getirilecektir, dedi... Bunu duyunca baylmm... Kalknca beni barna bas yle syledi: Eer izin verilseydi, birok eylerden bahs ederdim. Lkin dil, ibare (konumak) den, klb iaretten susturulmutur!.. eyh Ebu mer ve Osman anlatyor: Ryamda grdm: si nehri tam, suyu kan, balklar hep ylan ve haerat haline gelmi... Nehir gittike kabaryordu... Beni dalgalarna gmecek diye korktum, evime kotum... Bir adam evin penceresinden bana bir yelpaze uzatt ve: Tut bunu! dedi. O beni ekmez ki!., dedim. O: mann seni eker bir tarafna yap bunun! diye mukabele etti. Ona yaptm. Kendimi evimde, onun yatann yannda grdm. Nehirden kurtulduum iin korkum kalmamt hemen ona sordum: Ey bana iyilii dokunan zt, siz kimsiniz? Cevap verdiler: Ben senin inandn peygamber Muhammed (s.a.v.)'im...

-167-

Bu defa heybetinden korkup titremee baladm... Ey sevgilim, ey Allah'n Resul! Benim iin Allah'a yalvar da kitap ve snnet zere leyim... Peki, eyhin, eyh Abdlkdr deil mi? dedi. Ben: Allah'a benim iin du et de onun yolunda senin snnetin zere leyim... dedim. Tekrar: eyhin, eyh Abdlkdr deil mi? dedi. Yine ben: Allah'a du et de onun yolu ve senin snnetin zerine leyim, diye yalvardm... Yine kendisi bana: Olur, yalnz unutma sakn! Senin eyhin eyh Abdlkdr'dir. dedi... Uyannca derhal ryam babama anlattm. Sabah olunca hemen eyh Abdlkdr'i ziyaret etmek iin yola koyulduk. O gn byk bir kitleye hitb ediyordu. Hitb ettii mahalle gelince, kalabalktan yaknda oturamadk, ondan uzak bir yer bulduk, orackta oturduk. Bizim geldiimizi anlam olacak ki hemen konumasna ara verdi ve bizi yanna ard. Biz cemati yara yara doru konutuu krsnn yanna gittik. nce babam, arkadan da ben yanna ktk. Babama: Ey ahmak, bize ille de delille mi geleceksin?... ...diye ierledi. Ve ona elbisesini, bana da bandaki takkesini karp giydirdi. Sonra aaya indik, halkn arasnda oturduk. Babam, bakt ki elbiseyi ters giymi, hemen dzeltmek istedi. Ahliden biri; cemat dalncaya kadar ona el srme, dedi ve babam elbiseyi dzeltmek isteyince, ne grsn? Bir de bakt ki, elbise kendi kendine dzelmemi mi? ard ve hemen bayld... nsanlar bana t. eyh Abdlkdr: Getirin onu yanma! diye seslendi. Hemen yanna gtrdler, bir de baktk ki eyh, babam ve biz vellerin kubbesinde deil miyiz? eyh, babama dnerek hitb etti: Her kimin delili Hesiullah ve eyhi de eyh Abdikdr olursa, onun iin keramet izhar etmek iten bile deildir!.. te bu grdklerin senin kerametindir. Daha sonra eline kt kalem ald ve bize hrkasn giydirdiine dir bir yaz yazd. Gel imdi burada Rza Tevfik'in bir beytini anma!.. Feylesof Rza'ym dinsiz anlama Dini ben rettim kendi babama. Eb Bekr El-Kayyim kitabnda yle nakl etmitir: Bana Eb Bekr El-Emr anlatt: nceleri ben Mekke yolunda bir deveci idim. Bir defasnda Cilnl bir adam benimle hacca gitmek istedi. leceini anlaynca bana: Ey deveci, u iinde on dinar bulunan hrkay ve elbisemi al, doru Abdlkdr'e gidip teslim et; bana dua etsin! dedi ve ld... Badat'a dnnce; naslsa eyh Abdlkdr'in bundan haberi yoktu, bunu Allah'tan baka kimse bilmiyor dedim ve altnla elbiseyi getirip Abdlkdr'e teslim

-168-

etmedim, yanmda alkoydum. Bir gn sokakta yrrken eyh Abdikdr karma kt. Hemen ona seim verdim. Eline sarldm. Elimi tuttu ve iddetle skarak yle demez mi bana: Ey miskin! On altn iin Allah'a ve bir acemin emanetine hyanet ettin... Ve bize uramaz oldun!.. Bunu duyunca olduum yerde ykldm kaldm. Aylnca eyhin yanmdan ayrlp gittiini grdm. Hemen evime kotum, altnlar ve elbiseyi alarak doru eyh Abdlkadr'e getirip teslim ettim...

* * *
57.ci Menkbe

GAVSL-ZMA FTRA EDEN HANIMIN HAL HAKKINDA

Gnlerden bir gn, Badat ileri gelenlerinden bir ksm mnafk Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln Hazretlerine iftirada bulunmak isterler. Bir hanm bulurlar ve o hanma derler ki: Filn yerde bir toplant (din sohbet) olacak. Oraya Abdlkdr Geyln Hazretleri'nin mritleri de gelicek... te o toplantda dolayl yoldan bahis alpta sohbet koyulanca diyeceksin ki; Bu zt'tan neden bu kadar ok bahsediyorsunuz? O, o kadar mhim bir zt deildir. Ben bu ztla filn yerde gezdim, dtm kalktm. Hanm: Bu nasl olur? Sonra beni mahkemeye verirler. Kendisine cevaben: Sen hi korkma! Biz kady ve ahidi bu hususta temin ettik. Sana bir zarar gelmez. Sonra istediin paray da sana vereceiz. Bunun zerine hanmla anlarlar. Hanm mevlid okunacak yere gider. Sohbet esnasnda Abdlkdr Geyln Hazretlerinden bahis alnca, kendisine tenbih edilenleri aynen syler. Bunu duyan derviler son derece alnrlar ve bu haber ksa zamanda dergha ular. Hazreti Gavs'n en sdk mritleri bile meyys ve mtereddit olarak Gavs'a olan ballklarndan lkaydi harekete balar grnrler. Aslnda bu tertibin farknda olan Hazreti Gavs onlara: u hlinizi dile getirin! der. Mritleri sylemek istemezlerse de sylemenin iktiza ettiini bilirler ve O'na: Filn hanm hakknzda yle yle konuuyor...derler ve durumu anlatrlar. Bunun zerine Hazreti Gavs: Bu hanm yarn yemee davet edin! der.

-169-

Ertesi gn Hane-i Saadet'e gelen hanma yemek esnasnda Hazreti Pr: Sizinle yeni teerrf ediyoruz, deil mi? diye sorar. Hanm: Hayr efendim, daha nce sizinle filn yerde gezdik, elendik., der. O zaman Hazreti Pr: Ya, ben unutmuum! Hatrlayamadm yallk icab... der ve hanma ikramda bulunduktan sonra uurlar. Derviler hanmn Hazreti Pr'in yzne kar da ayn eyleri sylemesi zerine olayn doru olduuna inanrlar. Bunun zerine ertesi gn Badat'n hi bir yerinde, hi bir evde ate yanmaz. Hazreti Gavs btn ehir halkna telll ararak, hasta, ocuk, yal scak yemek yemesi gereken kim varsa benim derghmda gelip yiyebilir diye iln ettirir. Bu durum gn devam eder. Hi bir yerde ate yanmaz. Artk halk galeyan halinde sebebin ne olduunu anlamaya alrlar. Bunu tertip eden Badat'n mnafkn ise kurtulu aresi bulamayarak ve halkn bunu kendilerinin tertip ettiini anlamas karsnda yok olma tehlikesine maruz kalmalarndan dolay Hazreti Pr'e rica edip tvbe ve istifar etmekten baka are bulamazlar ve yle de yaparlar. Hazreti Pr gelen ricalara ve btn halka der ki: imdi yapacanz bir i var. Herkes eline birer sopa atarak, o iftira eden hanmn evine gireceksiniz ve hanmn bedenine elinizdeki sopalarla dokunacaksnz. Sopann ucu tutuacaktr, yanmaya balayan sopay evinize gtrp ate yakp yemeinizi piirin..nk o hanm ettii iftira ile kendi cehennem ateini tututurmutur... der. Bilemiyoruz bu olayn nasl sonulandn o kadn tevbekr olabildimi? veya ehr halk gerei anlayp hatalarndan nasl dndler... lkin bize bu kssann anlatt en nemli iki husus vardr ki; Birincisi; iftira etmek gibi byk gnh ilemek kiinin cehennem ateinin tututurmasna sebeb olmakta ve bir haberin doruluunu anlayp dinlemeden inanmann bir ehir halknn bile helakine sebeb olabileceidir. kincisi; Allah'n vel kullarna ez, cef ve iftira gibi sui zanda bulunmak byk gnhlardan olmas bu sular ileyenlerin de cezalarnn ahrete kalmadan bu dnyada verilmesidir. Yani; ksaca yle diyebiliriz ki; bu kssa bize; Allah'n sevgilisine tn (iftira v.b. su) etmenin byk cezasn gstermektedir. Bu byk ibret dersi karsnda Badat halkndan saf saf O'nun huzuruna gelip tevbe istifar ettiler. Seyyid Abdlkdr Badat'ta Burcul acemide 28 yl mddetle i'tikfa ekildi. Kalb-i erifleri Hak Tel'nn feyz-i kereminden nur ile doldu. Mddet-i zamann tamam olmasna 40 gn kala: Yarabbi! Sen yedirmeyince yemeyeceim ve iirmeyince imeyeceim... Dedi. Bir zaman sonra ricl-i gaybden bir zat- kerim a, ekmek ve su getirdi. Abdlkdr Hazretleri kendinden getii halde ahdinde sadakat gsterip yemedi ve imedi. O zaman, zamann byk limi ve kutbu eyh Ebu Sait Mahzm, Seyyid

-170-

Abdlkdr'i hanesine gtrmek istedi ise de, Seyyid Abdlkdr kabul etmedi. te o zaman Hazreti Hzr Aleyhisselm peyda olup Allah'n emri ile Hazreti eyh Mahzm'ye uymasn bildirdi. Bunun zerine Seyyid Abdlkdr, eyh Mahzm'nin hanesine gitti. Hazreti eyh Mahzm ona ok ikram- izzet etti. Kendi eliyle yedirip iirdi. Gzel libaslar giydirdi ve ona hilfet verdi. Seyyid Abdlkdr, 8 yl riyazet ve taatde kald.

* * *
58.ci Menkbe

GAVSL-ZM N EYHLERN SYLEDKLER HAKKINDA

Nefahat'l-ns Min Hazerat'l Kuds adl eserinde Mevln Nureddin Abdurrahman Cenai yle anlatmaktadr: Seyyid Abdlkdr, Taylasan brakr ve kuman iyisinden elbise giyerdi. Dii katra biner, eer rtsn kaldrtrd. Yksek krs zerinde hitap buyurur, yce hitaplar sratli oiurdu. Azndan bir kelime kacak diye herkes pr dikkat kesilir, dinler, bir ey emir buyurduunda derhal if edilirdi, Hazreti Gavs'l-zm iin Cenb- Hakk indinde bir derece hret, heybet, hasene ve dileini kabul etme var idi ki; tarifi mmkn deil. Gavs'l-zm Abdlkdr Hazretleri baz hallerde ak- ilhiye gark ve envar- ilhiye mstarak idi ki; Mevln Nureddin Abdurrahman Cenai'nin telif eseri olan Nefahat'l-ns Min Hazerat'l Kuds adl kitapta beyan buyrulduu zere mesel krk kile buday ekmei ile iki kz etini yiyip kuvvet-i kudsiyeleri ile hazm ve mahvederdi. Ve iki sene hi bir ey yemeyip ayak zerinde Cenb- Hakkn huzurunda durmu ve sonra Hazret-i Hzr Aleyhisselm gelip beraber st imilerdi. Hazreti Abdlkdr ekseri gn orulu olurdu Erbabnn malmu olduu zere tarikata girmi, bir yol tutmu kimselerin kalplerinin duygu ve hassalar L HAVLE VEL KUVVETE LL BLLH iledir. Ve klarn kalplerinin duygu ve hassalar da L LAHE LLALLAH iledir. Gavs'l-zm Sultan eyh Abdlkdr Hazretleri bir sene kadar ayak zerinde ibadet ve batn ilimlerle megul iken Cenb- Hakkdan u merkezde emir ve ferman geldi: Ya Gavs'l-zm! Bunca zamandr meakkat ve eziyete nefsini altrm, kyama durma det haline getirmisin. Bunun sebebi nedir? Hazreti Bazl Ehep Sultan Abdlkdr u yolda mnaca-atda bulundu: Her ey; bilen ve hacetleri yerine getiren Ya Rabb Zat- ulhiyetine ne malm deildir ki; zat- ecell sbhaniyenin mahbub ve klanyla lemin yz uzun uzadya doludur. Buna binen ayam uzatmam edebe aykr olduundan utanyorum. Bu hal zerine Cenb- Hakk o vakit:

-171-

 Ya Gavs'l-zm ayan dier Evliy- Kiram kaddesallah esrarehm hazeratnn omuzlar zerine koy! Diye kat' ferman buyurdu. Cmle evliy-i kiram hazert omuzlarn uzatp eyh Abdlkdr Hazretlerinin mbarek ayaklarn kendi omuzlarna koymalarn arzuladlar. NOT: Burada ki Ayak kelimesi okuyucumuzu yanltmasn bu ayak bildiimiz ayak deildir... Manev, tasavvuf stlahnda Ayak kelimesi; mertebe manasna gelmektedir. Mesel; Mevlev tarikatnda dergaha gelerek hizmete giren derviin ilk merhalesinde kendisine Ayak tabiri sylenirdi.

* * *
Cenb- Gavs'l-zm Hazreti Sultan eyh Abdlkdr Geyln hi nzn, benzeri olmayan bir byk vel idi. Kendisinde ilim, tevazuu, ak, harikulade haller grnrd. Zamannn Aktab- erbaa (Drt kutup) dan biri idi. Bunlar: Abdlkdr Geyln, Ahmed-i Rufa, brahim Dsk ve Ahmed-i Bedevi'dir. Hazreti Ahmed-er Ruf'den keramet, brahim Dsk'den ilim, Ahmed-i Bedevi'den ak tecell etmi idi. Cenb- Gav-s'l-zm Hazreti Abdlkdr Geyln'den ise ilim, keramet, ak olmakla beraber imdada koma, koruma, dediini kabul ettirme kuvveti fazlayd. Kendisini imdada aranlara kuvve-i ilfViye ile bir hzr gibi yetitirdi. Bugn bile ruhaniyetinden istimdat olunur. Ebi Medyen uayb'l-Dekal Radyallah Anh Hazretleri buyuruyor ki: Ben Hzr Aleyhisselm'a bir gn mlki olarak marib ve markdan, meayihden ve daha sonra Hazret-i Gavs'l-zm Abdlkdr Efendimizden sorduumda Hzr Aleyhisselm: Hazreti Gavs'l-zm Cenb- Abdlkdr mam- Sddkyn, Hccet-i Aliyyil rifiyn ve Ruh-u marifetdir. Evliya- kiram beyninde sn, l, gavsileri azimdir. diye buyurdu. mer-l Kehiman anlatyor: eyh Seyyid Abdlkdr'in meclisinde muhtelif dinlerden slmiyete dnenler bulunurdu. Nitekim birgn Hazreti Gavs iradda bulunurken huzuruna bir papaz geldi. eyh Hazretlerinin huzurunda btl dinden syrld. Ve kelime-i ehadet getirerek Hak dini kabul etti. Ve sonra: Ben Yemenliyim, Yemen'den geliyorum. Mslman olmaa ok evvelden karar vermitim ve slmiyeti Yemenli bir hayr ehlinin elinden kabul etmek istiyordum. Bir gn bunu dnrken uyuya kalmm. Ryamda Hazreti sa'y grdm. Bana: Ey Sinan! Badat'a git, slmiyeti Hazreti Abdlkdr Geyln'nin elinden kabul et, nk bu zamanda yer yznde insanlarn en hayrls Abdlkdr'dir. buyurdu. Ben de kalkp slmiyeti huzurunuzda kabul etmek iin buraya geldim. te sebebi ziyaretim bunun iindir, dedi. Yine merli Kehmani anlatyor: Bir baka gn de tane hristiyan geldi. Mslman oldular ve: Biz ok evvelden mslman olmak istiyorduk ve acaba kimin yannda, kimin

-172-

eliyle slmiyeti kabul edelim diye dnyorduk. Bu dnce ve tereddt iindeyken kulamza hatifden gelen bir nida yle dedi: Ey karanlktan kurtulup felaha ermek isteyenler! Ey zulmetten Nura kavumak isteyenler, ey saadete rabet eden cemaat! Badat'a gidip slmiyeti eyh Abdlkdr'in elinden kabul ediniz. nk u asrda onun yannda, onun bereketiyle, sizin kalplerinize man nuru yle ilenir ki; ondan baka kimsenin elinden aldnz man nuru kalbinize onun kadar konulamaz ve onun verdii saadeti kimse veremez. Biz de kalkp doruca buraya geldik, dediler. Muhammed Bin Hzr Hseyin anlatyor: Gavs'l-zm Hazreti Abdlkdr, vaazlarnda bir ok ilim nevilerinden ve hakikatlardan bahsederdi. Ki, biz onun sylediklerini yazmaa kaadir olamazdk. eyh Hazretlerinin heybeti ve bykl meclisde bulunanlar o kadar sarard ki, onu dinlerken deil ksrmek tksrmak; krsye k ve iniinde bile kimse ne ksrr, ne tksrr ve ne de yerinden kalkabilirdi. Kimsenin buna cr'eti ve kudreti yoktu. Ve keramet eseri olarak krsnn en nnde bulunan kimse sesini ne kadar iitirse en geride bulunan kimse dahi yle iitirdi. Hazreti Gavs'l-zm krs zerinde ayaa kalksa onun azametinden cemaat dahi ayaa kalkard. Ve: Susunuz! Dese, kimse konumaya muktedir olamazd. Ortal bir nur kaplard. Bazen oradakilerin sema tarafndan kulaklarna gelen baz sesler duyulurdu. Fakat bu seslerin sahipleri grlmezdi. Bazen bu sesler yere ar bir eyin dt anda kard sese benzerdi. Kalp gz ak olanlar o anda meclise ricl-i gaybn geldiini grr ve anlarlard. Manev gzle nazar edenler yerin ve gn birtakm ruhlar ve melekler ile kapl olduunu ve Cenb- Gavs'l-zm eyh Abdlkdr Hazretlerinin szlerine dikkatle kulak vermi olduklarn grrlerdi." mer, El-Beza'dan naklen. Buyuruyorlar ki: "Irak ve sair yerlerden pek ok kimse eyh Seyyid Abdlkdr'e fetva istemeye gelip mkllerini arz eerlerdi. Hazreti Abdlkdr hemen orada onlara karln verirdi. Sorduklar herhangi bir konu ve sual hakknda eyh Ab-dlkdr tarafndan dnmek veya tetkik etmek iin fetva is-teyicilerin Gavs'l-zm Hazretlerinin yannda geceledikleri grlm deildi. O gelenler gibi bakalar da mkllerinin halli iin eyh Hazretlerini grmek mecburiyetini hissederlerdi. eyh Abdlkdr Hazretlerinin akran ve emsali yannda stnl aka belliydi. Ve kendini gsteriyordu." mer Bin Hseyin Bin Halil-r Cini'den naklen. Buyuruyorlar ki: Ben eyh Abdlkdr Hazretlerinin meclisinde ve tam onun karsnda oturuyordum. Birdenbire billur kandil biimin de gkten bir ey indi. Hazret-i eyh Abdlkdr'in hikmetler saan aznn hizasna kadar geldi. Sonra derhal ykseldi.

-173-

Tekrar indi ve kt. Bu hal kere tekerrr etti. Ben hayretimden kendimi zaptedemedim. Olan-biteni ve bizzat grdm orada bulunanlara haber vermek iin birden ayaa frladm. Halin esrarna vkf ve durum kendine malm olan Hazreti eyh Abdlkdr iin farkna vararak beni arp: Allah Adamlar Allah'n emirleridir. Meclisimiz de emanet meclisidir. Bu gibi hikmet srlarnn gizli tutulmas gerek! dedi. Ben derhal yerime oturdum. Ve onun vefatna kadar kimseye sylemedim.

* * *
eyh Yahya'dan naklen. Buyuruyorlar ki: Benim genliimde pederimle birlikte byk eyhlerden eyh Musa Zul'nin maiyetinde Hacca gitmek iin yola ktk. Hazret-i eyh Abdlkdr'le grtmz vakit eyh Musa, Hazreti Gavs'l-zm'a yle bir sayg ve sevgi gsterirdi ki, ben imdiye kadar eyh Musa'nn bir baka kimse iin byle, bu derece ikram, izzet ve hrmet ettiini grm deildim. Ona sonradan bunun sebebini sordum: Siz eyh Abdlkdr'e gstermi olduunuz hrmeti baka birisine gstermediniz. Bunun sebebi nedir? dedim. eyh Musa u cevab verdi: Evldm! Hazreti eyh Abdlkdr Geyln, zamanmzdaki insanlarn en hayrlsdr. O, devrimizdeki btn evliyann ve ariflerin efendisidir. Huzurunda meleklerin bile ekindikleri byle li bir zatn yannda ben nasl edepli durmayaym ve hrmet gstermeyeyim?

* * *
Cenb- Gavs'l-zm eyh Seyyid Abdlkdr Geyln Hazretleri anlatyor: Ben tam uykuda ve yarm uyku halinde veya dalgn bulunduum zaman bile emir ve nehiy ederdim. yle ki: Konumasam deta boulacak, patlayacak gibi olurdum. lk nce benim szlerimi birka kii dinlerdi. Sonra halkn kulana alnp her yerde eyi olunca kalabalk fazlalat. Ben Bab- Halebe musallasnda otururdum. Oras halka dar geldiinden krsm surun iine ve beyn-et Tenanire karld. Halk Me'ale ve mumlarla beni dinlemek iin gelmee balad. Yer kapmak iin erkenden geliyorlard. Beni dinleyenlerin says yetmi bin kiiye knca hocam Kad Ebu Sad Mahzumnin okulunun civarnda bulunan binalarda okula ilve edildi. Yeni bina inaas iin zenginler mallarn verdiler. Fakirlerde bedenen altlar. Hicretin 528'inci ylnda yap ikmal edildi. Bir taraftan ziyaretler, adaklar, dier taraftan da pek ok kiilerin; limlerin, eyhlerin ve nice byk zatlarn beni dinlemek iin uzak yerlerden gelmeleri balad.

* * *
Ciba'den naklen. Buyuruyorlar ki: eyhim Seyyid Abdlkdr bir gn bana yle buyurdu: Eskisi gibi llerde, krlarda, da ve tepelerde bir keye ekilip oturma o kadar zlyorum ki, ne ben halk greyim;ne de halk beni grsn istiyorum. Fakat ne yapaym ki halkn hayr ve menfaati iin Cenb- Hakk bana irade buyurmutur,

-174-

Yahudi ve Hristiyan 500 kiiden fazla insann dalleti brakp hidayeti semesine ve halka ktlk eden, zarar dokunan 1000 kiiden fazla insann tevbe ederek gafletten kurtulmalarna Cenb- Hakk beni sebeb klmtr. Bu bir hayr ii ve halkn faydas konusudur... Gavs'l Samedn, Heykel-i Nurn Abdlkdr Geyln Hazretlerinin 1975'de zuhur eden bir kerameti... Bir yaknmzn bir yaknnn olu asker olmu ve Ankara Etimesgut'a eitim iin gnderilmi. kibuuk ay getikten sonra babas yaknmza rica eder o da bize gelip yaknda kur'a ekildikten sonra ktalarna gnderileceini; olunun doumu Kastamonu olduundan stanbul'a gelmesinin mmkn olacan ricada bulundu. Dostlarmdan bir emekli subaya tavassut mektubu yazlp gnderilir. Akabinde Ankara'ya gidilip tabur komutan ve Ge-nelkurmay'dan bir albay ve bir korgeneralle grlr, renilir ki kur'a ekilmi ve ocuk Erzurum'a km. Paa: ocuk yerine gitsin de bilahere aldrrz der. Zahiren yaplacak hibir ey kalmad anlalnca batnen sebebi aksesine (Yni Ab-dlkdr Geyln Hazretlerine iltica etmek iktiza eder.) Ya Gavs'l Smedn bizi mahcup etme, bu ocuun s-tanbui'a gelmesine gayret ettik, mmkn olmad. Himmet sizdendir. diyerek onun sfat- manevisine mnacatta bulunduk. Ve stanbul'a avdet ettik. Aradan az zaman geti Aksaray'da len Restoran sahibi dostumdu, uradm. eride birka dostum ve Ankara'ya tavassut mektubunda bulunan zat da oradayd. Yahu imdi seni konuuyorduk, iyi ki geldin dediler. Hayrola dedim. Dedi ki: Ankara'dan sizin iin gnderdiimiz mektuba, blk komutan, ge kalp, kur'a ekildiinden dolay sizin iinizi gremediimizden mteessiriz diye cevap yazm dedi. Gldm, Hayrola dedim. Merak etmeyiniz dua msteab olmu dedim. Nasl olur ite blk komutannn yazm olduu mektup dedi. Mektubu gsterdi. Arz edeyim dedim. yle ki askerler ekilen kur'a icab Erzurum'a gitmek zere Etimesut tren istasyonuna gelmiler. O anda mehul iki tane yzba gelmi, demiler ki: kr Pekdemir kim? Demiler, sen stanbul Davutpaa Topu Klasna gideceksin, oradan baka bir er armlar sen bunun yerine Erzurum'a gideceksin. Sonra kr'ye Senin torpilin kim demiler. Hicab ettim, hicabmdan hibir ey syleyemedim, tekrar srar ettiler. Yine birey bilmediim iin birey syleyemedim. Tekrar mutlaka syleyeceksin, senin torpilin kim dediler. Hibir ey bilmememe ramen ancak aklma genelkurmayda demek geldi. Bunun zerine peki imdiye kadar niin bize sylemedin, dediler. Hicabmdan, ancak, lzum grmedim diyebildim. yleyse Adresini ver seni ziyarete gelelim dediler. Ben ise stanbul'un Edimekap semtinde oturuyorum. Bu sebeple semtte onlar davet etmeye taacb ettim ve adres veremedim. te bu Tc'l-Evy ve Burhan'l-Esfiy Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln Hazretlerinin Himmeti liyesi. Enel Hakr'l Fakir. Rivayet edildiine gre: Gavs'l-zm Sultan eyh Abdlkdr Hazretleri yle buyuruyor: Herhangi bir mslman benim medresemin kaps nnden geerse, Cenb- Hakk kyamet gn onun azabn hafifletir. Kabristanda birinin ac ac bardn ve o mahalle sakinlerini fena halde

-175-

korkuttuunu kendisine haber ettiler: Bunun zerine Gavs'l-zm Hazretleri yle buyurdu: O adam bir kere beni grmtr. Bunun himmetine Cenb- Hakk ona merhamet edecektir... Seyyid Abdlkdr Hazretlerinin byle buyurduu andan itibaren adamn sesi kesildi. Ve bir daha barmaz oldu. * * * Rivayet edildiine gre: Mehir-i evliyadan eyh Ebu Medyen Hazretleri garpdan boynunu uzatt; kendisinden bunun sebebini sorduklarnda; yle cevap verdi: Seyyidiniz Sultan eyh Abdlkdr u anda Benim u ayam btn velilerin boynu zerindedir... dedi. Ben de boynumu uzattm. Ebu Medyen Hazretlerinin ashab o an tesbit ettiler. Ve Irak'tan gelen kafileden Sultan eyh Abdlkdr Hazretlerinin yle deyip demediini sordular. Kafile ehli ayn anda Seyyid Abdlkdr Hazretlerinin yle dediini bizzat duyduklarn sylediler. Gavs'l-zm Seyyid Abdlkdr Hazretleri, bu stnlk derecesini vaaz esnasnda sylemiti. Seyyid Ahmed Rufa Hazretleri, Sultan eyh Abdlkdr'in byle dediini mm Ubeyde kasabasndan duydu ve; Benim boynum zerine de...! dedi. Dier ehirlerde bulunan veller de hep byle yaptlar.

* * *
Burhan'l-Esfiy Cenb- Gavs'l-zm Sultan eyh Abdlkdr Hazreteri her gn leden sonra birka kraat zerine Kur'n- Kerm okurdu. Sesinde manev bir cezbe vard. Dinleyenleri mest ve hayran ederdi. Mctehidlerin itihadna byk yer verir ve onlarn yaptklar kyas kemal-i hrmetle kabul ve ona gre amel ederdi. afi mezhebi zerine fetva verir, verdii fetvalar Irak limlerince itiraz grmeden kabul edilirdi. Gavs'l-zm Abdlkdr Hazretlerine: Himmet nedir? Diye sorulduunda yle cevap verdi: Himmet: Kulun, nefsini dnya sevgisinden, ruhunu hirete taallktan, kalbini Cenb- Hakkn iradesiyle beraber kendi iradesinden ayrmamasdr...

* * *
eyh Abdlkdr Geyln Hazretleri manev terbiyesini dorudan doruya Hazret-i Fahri Kinat efendimizin Peygamberlik ruhaniyetinden almtr. Hrka- pri ise Eb Sad Mbarek Mahzm'dir. Ve hrka silsilesi u suretle Hazreti mam- Musa Rza'ya ular:

-176-

1)eyh Eb Sad Mbarek Mahzm 2) eyh Ebl Hasan KaresHker 3) eyh Ebl Ferec Tartus 4) eyh Abdlvahid Temimi 5) eyh Eb Bekir ibl 6) eyh Cneyd-i Badad 7) eyh Srri Sekat 8) eyh Maruf Kerh 9) mam- Ali Bin Musa Rza.

* * *
Rivayet olunur ki; Ricl-i gaybden bir zat bir gn havada uarken Badat'n tam stne geldiinde: Badat'ta Allah ricalinden kimse yoktur... Diye fikir etti. Onun hatrndan geen bu ey eyh Ab-dlkdr Hazretlerine ma'lm oldu. eyh Hazretleri bu keif ve keramet zerine havada uantn halini kendinden kaldrd. Uan zat derhal havadan yere, Hazreti eyhin ders takrir ettii mahallin kaps nne dt ve bir mddet baygn bir halde kald... Sonra byk eyhlerden Ali Bin Heybet'nin rica ve efkatyla onun o kstaha hareketini afva mazhar oldu. Ve tekrar eski haline dnd.

* * *
59.cu Menkbe

TC'L-EVLYANIN AHI BAHDDNE NAKBEND SMN TAKMASI HAKKINDA

Rivayete gre; Gavs'l-zam'n Hakk'a yrmesinden takriben yz elli sene sonra Nakiye Prgi ah Bahddin Naki-bend'e mridleri sual ettiler: Gavs'l-zm eyh Seyyid Abdlkdr: Kademi haz al rekabeti kl veliyullah tel buyurmular, buna ne dersiniz? Bunun zerine Hazret-i ah Nakibend, elini gsne koyarak dedi ki: Al ayn ve al basireti. Yni: Hazret-i Abdlkdr'in aya benim gzm ve basiretimin zerine olsun... demitir. Zaten ah Bahddin Hazretlerinin, Nakibend ismini almalar yle olmutur: Bir gn ah Bahddin sahrada dolarken Hazret-i Hzr (a.s.)' grd. Hazret-i Hzr onu bir anda Badat'ta Hazreti eyh Abdlkdr'in yanna iletti ve Hazreti Pr ile

-177-

aralarnda yle bir konuma oldu. ah Bahddin: Ey lemlerin elini tutucu! Sen benim elimi tut ki, sana el tutucu desinler. Hazreti Pr mbarek eiini uzatp Hazreti ah Bahddin'in kalbi zerine koydu ve dedi ki: Y Nakebendi lem, naki mr begir ki tura nakebend gyend... Yni: Ey lemlerin nakini tutucu! Sen benim nakm tut ki; sana Nakibend desinler. ah Nakibend de kendi trbesinde ve eyh Seyyid Ab-dlkdr Hazretlerinin trbesinde yazl bulunan medhiyeyi syledi. Padiah herdlem Sahi Abdlkadirest Serveri evld dem ah Abdlkadirest ftabu Mhitbi Ar ve Krsiyyi lem Nr-i Akdes, Nr-i zam Sahi abdlkadirest. Yni: Dnya ve hiretin pdih ah Abdlkdr'dir Evld demin serveri (*) ah Abdlkdr'dir. fitab, Mhitab, Ar, Krs, Kalem bunlarn cmlesi, Nuru ah Abdlkdfr'in kalbinden alrlar.

* * *
Rivayet olunmutur ki: Tc'l-Evliy eyh Seyyid Abdlkdr Hazretleri dnyay terif buyurmazdan nce, dnyaya nur saan bir ok byk eyh ve evliy-i kiram hazert btn nurlaryla onun zuhur edeceini evvelden kef ederek mridlerine anlattlar. Bu muhterem zatlardan biri de; Irak'n en byk eyhlerinden keramet sahibi ve yce bir makama mensup eyh Eb Bekir Betayih Hazretleridir. eyh Eb Bekir Betayih Hazretleri ryasnda Hazret-i Eb Bekir Sddk'i grm ve dorudan doruya balanarak tarikat hrkasn giymitir. Buyuruyor ki; Irak'n pr ve mridleri yedi kiidir. Bunlar: 1) Maruf-u Kerh 2) mm- Hanbel 3) Bir-iHaf 4) Mansur bin Ammar 5) Cneyd-i Badad 6) Sehl bin Abdullah Tster 7) Seyyid Abdlkdr Geyln.
Bu ibarede her ne kadar mbala grnrse de hakikatta muzaf hazfedmitir. Yni; Peygamber, sahabe ve kibr- mmetin bir ksmndan sonra Hazreti dem (a.s.) evldnn badr, demektir
*

-178-

Mridleri kendisine sual ettiler: imizde Abdlkdr isminde bir kimse yoktur. Bu zat kimdir ve hangi yksek hanedana mensuptur? Buyurdu ki; Beinci yzylda zuhur edecek, Irak'ta doup byyecek kmil bir zattr. Herkes ondan istifade edecek ve onun yaayaca devir, nurlu bir devir olacaktr. Eb Medyen uayib'l-Dekal Radyallah Anh Hazretleri yle buyuruyor: Ben Hzr Aleyhisselma bir gn mlki olarak Marip ve Merkdan, Meyihdan ve daha sonra Hazret-i Gavs'l-zm Abdlkdr Efendimizden sual ettiimde Hzr Aleyhisseim buyurdu ki; Cenb- Abdlkdr imm- Sddkyn, hcceti aliylarifin ve Ruh-u marifettir. Evliy-i Kiram beyninde sn l, gavsiyeleri azimdir. Rivayet olunmutur ki: Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln Hazretleri her gn bir rekt namaz klar ve namaz ierisinde Sreti Mzzemmil'i, Sret Rahmn' okurdu. Eer Sretl hls' kraat buyuracak olursa yz kereden aa okumazd. Bununla beraber her bir farz namazdan sonra Kur'n- Kerm'i hatim ederdi. Erbaiyniye diye isimlendirilen esmay her gn gece ve gndz alt yz altm defa tilvet buyururdu. Duh, Asr ve Teheccd namazlarndan sonra Du's-Seyf'i kraat buyururdu. Ve Salt-I Kbr', Esml Hsn'y, Esmn Neb Aleyhisselm'! biner kere tilvet ederdi.

* * *
eyh Him Niabur (aleyhirrame) bir risalesinde zikir ve beyn buyuruyor ki; Cenb- Feyyaz Mutlak Hazretleri bid kullarndan birini Vel klmak murd- ilhsini irade ettiinde ve ekmelittahiyy efendimiz Hazret-i Muhammedenil Mustafa'ya ihzar eylediinde, Cenb- Serveri Kinat Efendimiz (s.a.v.): Bu adam alnz! Mensibi celil velayete lyk olup olmadn ve hak kazanp-kazanmadn grsn! Diye buyurarak Gavs'l-zm Hazretlerinin yce huzurlarna gnderirlerdi. Bu husus Gavs'l-zm Hazretlerinin kendisine tebli olunca, Suitan'l-Evliya, Hazreti Gavs'l-zm, velayet derecesini hak kazanmaa lyk olduunu takdir ve tasvib buyurursa o kimsenin ismini Defter-i Muhammediyeye kaydeder ve mhr vurarak Hkipyi Cenb- Suitan'l-Evliya, Ekmelittahiyy Efendimize (s.a.v.) arz ve takdim buyurur. Bu halde Cenb- Gavs'i-zm, Suitan'l-Evliya Hazretlerinin terkym, tahrr ve arz takdim buyurduu risalesi zerine Cenb- Akdes Hazret-i Seyyidl Mrseln Efendimizden emri nebev erefsdr buyrularak o kimseye velyet-i ahmediyye hil'at sal buyrulur. te bu suretle velayet makam kendisine ihsan buyrulan vel lemi gayb ve ehdette makbul olur. Bu temiz vazife (rivayete nazaran) kyamet gnne kadar Sultan'l-Evliy Cenb Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln Hazretlerine havale buyrulmutur. te bundan

-179-

dolay Evliy-i Kiram (kaddesallah esrarehm)'dan bir kimse iin, bu hal ve memuriyete Seyyid Abdlkdr Hazretleriyle beraber bir mmasil yoktur. Yni, Cenb- Sultan'l-Evliy Abdlkdr Hazretleri Cenb- Vcibl Vcd ve Seyyidl Mrseln Ekmelittahiyy Efendimiz katnda o kadar muazzez ve muhterem ki; bir kimseye velayet makamnn ihraz ve ihsan buyrulmas dahi ancak Gavsi bi nazr Efendimiz Hazretlerinin lyk bulmas, caiz grmesi ve dilemesi zerine kendisine tevdi klnyor. Maamafih her bir asr ve zamanda Cenb- Gavs'l-zm Sultan'l-Evliy Abdlkdr Hazretlerinden; Kutub, Gavs ve cem evliyullah istifade eder. Meyih zyil ihtiram (Kaddesallah Tel Esrarehm) Hazertndan menkuldr.

* * *
Rivayet olunur ki: Bir gn Gavs'l-zm Hazretleri, mensup olduu mm- Ahmed bin Hanbel Hazretlerinin mezhebinden baka bir mezhebe intikal etmei hatrna getirdiinde, lem-i mnada grd ki; Havvce-i kinat, efdall mahlkat, Aleyhi Ekmelittahiyya Efendimiz ve cem Ashb- Kiram ve zyil ihtiram rdvanullahi tel aleyhim ecman efendilerimizle beraber oturmular. mm- Ahmed Bin Hanbel Radyallah Anh, Cenb- Hazret-i Fahri lem Efendimizden rica ve istirham ederek buyurdu ki: Y Raslailah; Evldnz Seyyid Abdlkdr'e emir buyurunuz! u zayf eyhi himaye buyursunlar! Seyyid Abdlkdr Hazretleri diyor ki; Cenb- Risaletpenah Efendimiz tebessm buyurarak, bana: Ya Seyyid Abdlkdr bu eyhin iltimasn kabul et! fermann verdi. Cenb- Ekmelitahiyya Efendimizin bu emir ve ferman ikti-zasnca Hazret-i Gavs'l-zm'n iltimasn kabul buyurmas sebebiyle o gn camide imamdan baka bir cemaat yokken, imamla namaz klmak iin Gavs'l-azjn Hazretlerinin be vakit namazn klan bir kabilede hazr bulunmasndan dolay cemaat pek fazla olup camide bo bir yer kalmamtr. Ravi beyn eder ki: Eer o gn Sultan'l-Evliy be vakit namazn klan kabilede bulunmasayd, kabilenin mezhebi mnkat ve mnkariz olurdu. hazr

* * *
Cenb- eyhl Ekber Muhyiddn Arab Radyallah anhl br? Hazretleri Fthtl Mekkiyye adl kitab kudsiyeleri-nin yetmi nc babnda yle beyn buyuruyor: Evliy-i Kiram Kaddesallah Tel esrarehm hazertndan her bir zamanda bir zat olur ki; Ve hvel kahir fevka ibdih yeti muktezsnca Nas celil ve frkan- cemlinde Cenb- Hlikul levhu vel kalem hazretlerinin ferman lemyezelsi vehile o zat iin her eye uzun, geni ve kudret vardr. Pek bahadr kimseler korkar, ekinir. Pek ok meselelerde haklym diyenler o ztn huzurunda hakk derhal syler, tasdik ve itiraf ve adaletle hkm eder.

-180-

te bu yce makamn sahibi Badat'ta li bir makamda bulunan eyhimiz Seyyid Abdlkdr Geyln Hazretleridir. Hazret-i Gavs'l-zm iin pek uzun bir hcum, saldr vardr ki; mahlkat zerine hakkyla byk bir n olduu mehur sylentidir. Vaka ben Gavs'l-zm Hazretleriyle grme erefine nail olamadm ise de, o yce makamdaki zamanmzdaki sahibiyle grme bahtiyarlna erdim. Lkin Seyyid Abdlkdr Hazretleri, grme erefine nail olduum o zattan Allah indinde derecesi byk ve ycedir. Bununla beraber (umuru hir) son grev mahvolup o yce makama bu ana kadar muhterem zat Cenb- Gavs'l-zm Hazretlerinden sonra malmat kazanm kimse yoktur. Yni; Gavs'l-zm Hazretleri yle bir makam- aliyyl l'ya sahibdir ki; o yce makama muvaffakiyet mmkn deildir. Rdvanullahi Tel aleyhim ve kaddesalah Tel es-rarehm ecman. Allahmme yessirlen efatehm. min.

* * *
eyh rif Eb Mehmed ur Elbistiyyil Mahl (Kaddese srruhussam) buyuruyor ki: Sultanl evliya, Cenb- Bzl Eheb Mevln Seyyid Abdlkdr Geyln Hazretlerini ziyaret ve feyz bahesine balanmak niyetiyle Msr'dan Badat'a geldim. Vaktaki Cenb- Gavs'l-zm Hazretlerinin huzurlarndan sonsuz kvanca iktisab eyleyerek bir mddette hkipyi velayetlerinde ikamet ve gayret feyzinden eref ve hisseye nail olmaa muvaffak oldum. Dervi olarak Msr'a azimet edeceimi zt Akdes Hazret-i Muhyiddin Efendimize arz ifade ve niyaz eylediimde, Cenb- Sultanl Evliya Efendimiz: Ya Mehmed! Kimseden sakn ha sakn bir ey isteme, sorma! diye emir ve ferman buyurdu. Ve mbarek parmaklarn azma vuzuh ile emmekliimi irade buyurdu. Dnmeksizin doan bu yksek fikir, yce maksad gav-siyeleri malm olup maamafih bir yce buyrultu olduundan emmee kotum... Cenb- Gavs'l-zm Hazretleri bana hsn hitabla: Va Mehmed! Olgun ve doru yol tutucu oldun. Velayetimden pek ok feyiz aldn. Selmetle git!.. Buyurdular. Cenb- Gavs'l-zm Hazretlerinin fermanna imtislen Badat'da Bahetl baddan ayrlarak Cenb- Pr Efendimiz Seyyid Abdlkdr Geyln Hazretlerinin buyruu muktezsnca derviane bir suretde Msr tarafna doru yola revan oldum. urasn anlatmak gerekir ki; Badat'tan Msr'a kadar hibir ey yemediim ve imediim halde kuvvetim evvelkinden iyi ve daha fazla oldu. Bu halde memleketime vsl oldum.

* * *

-181-

Mirkad- Merkb- lm-i Lednn Fi Menkb- Abdlkdr Geyln isimli kitapta mezkrdur: eyh Ali Bin dris Berkav yle anlatyor: eyhim ve seyyidim Ali Heybet'den bir gn eyh Abdlkdr Geyln Hazretlerinin meslei, tuttuu yol ve ii hakknda baz kimseler bilgi edinmek istediler... O gn ben de o mecliste bulunuyordum. eyh Ali Heybet Hazretleri yle buyurdu: Cenb- Gavs'l-zm Abdlkdr Geyln Hazretlerinin eserleri ve tarikat Hak Tel Hazretlerinin hkmlerine tamamiyle uygundur. O, kayt ve kuyudattan mnezzehtir. Btn i ve hakikati Hakka ve hakikata uygundur. Ve Hm harmen ai ethillhi hadsi muktezsnca dnya ve hirete ait maksatlarda hi bir husus, ahs gr ve dncesi ve kendisine ait kafiyen ve asla bir arzu ve istei yoktur. Her ne ilerse HakkTel Hazretlerinin emri muktezsnca olur. Cenb- Hakk'dan gayr her eyden ilgisini ekmitir. Hep Cenb- Hakk'a arz- ubudiyet eden olgun bir kuldu ve daima er' hkmlere bavururdu.

* * *
eyh Ad Bin Misafir yle anlattr: Ben Ebil Berakt'den iittim. Amcam eyh Ad Bin Misafir'den, Cenb- Gavs'l zm eyh Abdlkdr Hazretlerinin tarikat ve mesleiyle gerekgidiine dair malmat edinmek istendi. O meclisde ben de hazr bulunuyordum... Hazret-i Sultanl Evliya hakknda amcam: O ztn yolu kalb ve ruhun muvafakati, zahir ve btnn biriemesi, menfaat ve zarar gzetmemesi, uzaktan ve yakndan madd hi bir eyle ilgilenmemesi nefsine ait sfatlardan kesilip syrlp kmas, kadere balanarak izdii yoldan yrmesinden ni solup yok olmasyd... diye buyurdu.

* * *
Halil Bin Ahmed Sarsar anlatyor: eyh Beka Bin Betayi'den iittim. Hazret-i Gavs'l-zm eyh Abdlkdr'in meslek ve tuttuu yol; Ve hm yekulne m l yef'alne... muktezsnca szle iin birbirini tutmamas nev'inden olmayp bilkis szle hareketve gidiin birbirini tutmas lzumu zerine kurulmu bir prensipti. Gavs'l-zm Hazretleri; ihls ile kendini Hakka teslim etmiti. Her att adm Kur'n ve snnete uygundu. Kader ve Cenb- Hakk'a tbi olmak hususunda ahdi vard. Yine Halil Bin Ahmed Sarsar anlatyor: Ben eyh Eba Saad Flyi'den iittim. Hazret-i Gavs'l-zm eyh Abdlkdr'in seyr illlah, seyr fillh ve maaallahta kuvvet ve salaml ve metaneti o derecede idi ki; onun kudret, metanet ve muhkemlii yannda salam, dimdik aalarn, kat kayalarn kuvveti klr klr, ok hafif kalr. te bunun iindir ki Hakk Tel Hazretleri onun ann yceltmi, onu aziz ve muhterem klm ve byk bir mertebeye ulatrmtr.

-182-

Bunun sonucu olarak da pek ok arifler, pek byk veliler ona balanmlardr.

* * *
Eb Muhammed Hasan anlatyor: Bir gn eyh Ali Karvin tarikat mensuplarndan birine dedi ki: Eer sen Gavs' l-zm eyh Abdlkdr Geyln Hazretlerini grm olsaydn kmil bir insan ve fzl bir adam olurdum. nk onun seyir illlah yolundaki kuvvet ve kudsiyeti btn tarikat ehlinin kuvvetine stn gelmitir. Tevhid yolu onun vasf olmutu. Zahir ve btn btn hareketleri eriat zere ve bir hakikattan ibarettir. Kalben, ruhen btn dnya ilerinden elini ekmi, alkasn kesmi ve her ynyle, btn varlyla rabb zlcell hazretlerine balanmt. Onun hakknda kimsenin ufak bir phe ve tereddd yoktu. Olamazd da. Hibir kimse onun hakknda bir kuruntuya kap-lamazd. Ve hi bir kt zanda bulunamazd. Dnyaya hibir meyli, zerre miktar rabet ve iltifat yoktu. Gz gnl, akl fikri, kalbi ve ruhu Cenb- Hakk'a mteveccih idi.

* * *
Gavs'l-zm Seyyid Abdlkdr Hazretlerine mridleri bir gn: Ya Gavs'l-zm eer ruhsatnz olursa huzuru saadetlerinize bir hekim getirelim. Bir miktar il tertip eder de zdrabnz def olur, dediler. Cenb- Gavs'l-zm Sultan Abdlkdr bir mddet tefekkr ettikten sonra yle buyurdu: Hekim-i hakik Lemyezeliye varken baka bir tabibe grnp shhat matlubunda olmak nasl mmkn olabilir? Gavs'l-zm Hazretlerinin idrarndan tebevvl iktiza etti. Mridlerinden biri bir anak hazrlad. Gavs'l-zm Hazreti Abdlkdr, anan iine tebevvl buyurdu. Mrid o ana alp bir yahudi hekimin yanna gtrd. Hekim anaa bakp: Bu anak hangi zatn anadr? diye sordu. Mrid: Bu anak Evliy-i Kiram Kaddesallah Tel Hazeratndan bir zatn anadr. Ey Hekim! Bu anan iindeki bevlden nasl bir maraz kefeyledin? dedi. Hekim: Bu tebevvln sahibi olan zatta zahirde hi bir ey anlalmaz. Lkin benim anladma gre, bu mbarek zatda ak- ilhi vardr. Dedi ve hemen o anda Kelime-i ehdet getirerek slmn erefiyle merref oldu. Kerametin vukuunu duyan yahudi ahalisinden kimseler takm takm gelip durumu renince slmn erefiyle merref olan hekime: Bu hl nedir, sana ne oldu? Diye sordular. Hekim cevaben: Bu derviin elindeki anan iine nazar ediniz, benim halime muttai ve keyfiyetime vkf olursunuz. Dedi. Yahudiler derviin elindeki anan iinde ne grldn merak ederek ana ellerine alp baktlar. O anda inyet-i Rabban, Hidyet-i sbhn eriip hepsi de kelime-i ehdet getirerek eref-i slm ile merref olarak nect- ebediyeyi, derect-

-183-

sermediyeyi buldular. anaa bakmak iin yanna yaklatklarnda mis gibi bir koku etrafa dalmt. Bu esnada drt yzden fazla byk zat ve halk alayarak Gavs'l-zm'a: anaa bevlinizden dolay nazar klmasyla kendisinin fena, karanlk bir yolda yrdnn farkna varan ve dolaysyla slmn erefiyle merref olan ve istikamet yolunu sayenizde bulmu olan hekim gibi eer bizlere de mahede ettirirseniz bizler de slmn erefiyle merref oluruz. Ne suretle doru yolu gstermeniz mmkn oluyorsa bizlere de yle gsteriniz. Diye istirham ve niyaz ettiler. Gavs'l-zm Sultan eyh Abdlkdr Hazretleri derhal hadime: Var git o dallet yolunda olanlar huzuruma getir! buyurdu. O kimseler huzuruna geldiinde bir kere nazar buyurdu. O erbab- dallet kelime-i ehdet getirerek doru yola ve bir yce mertebeye eritiler.

* * *
Bir gn Sultan Abdlkdr'e biri geldi ve: Ucbden kurtulmann yolu nedir? Diye sordu. Gavs'l-zm cevaben: Bir kii ki; her eyi Allah Tel'dan bilir ve o hazr ii yapmaa muvaffak olursa nefsini aradan karabilir ve ite o zaman ucb halinden de kurtulur. buyurdu. eyh Ad Bin Misafir anlatyor: Sultan Abdlkdr Geyln Hazretlerinin tuttuu yol: 1) Kalb ve ruhun muvafakatyla 2) Zahir ve btnn bir olmasyla 3) Nefsan hallerden soyunulmu bulunulmasyla Ve... 4) Bu hallerin tam olmas iin fayda, zarar ve yaknlk, uzaklk gibi eylerin mtala edilmesiyle KADERE tam manasyla teslim olmakdr.

* * *
Sultan eyh Abdlkdr diyor ki: Havas kullarnda irk olur. yle ki: onlarn irki ahs iradelerin Allah Tel'n iradesine kar tutmaktr. Fakat bu hal onlarda sehven veya hi halin tamas ve dehete dmeleri neticesi olur. Onlar bilmeden byle bir hataya dnce de Hakk Tel Hazretleri onlara ayklk ihsan eder, hatalarn hatrlatr. Onlara byle bir hatrlama ihsan olununca dtkleri irk hlinden hemen dner ve istifar etmeye balarlar. Bu iradenen peygamberler masum olduu gibi yalnz melekler masumdur. Bunlarn dnda kalan, cin ve insanlarn hi biri masum deildir. Fakat u var ki, evliya nefsan arzudan, ebdal zmresi de iradeden mahfuzdur. Her ne zaman nefsinle mcahede edip onu malb etsen ve ldrsen Allah Tel onu yine diriltir.

-184-

Nefs dirilince de ehev eyler ister. Haram olan lezzetleri diler. Haram veya mubah... hepsini ister, seninle anlamazlk uyumazlk karr. Bu byle devam edip gider. Bunun byle olmasnn sebebi: Onunla tekrar mcahede etmen, onu ldrmen iindir. T ki sana sevap yazla, nurun arta ve bylelikle Cenb- Hakk'n rzasn kazanm olasn... Bu szn mnasn Peygamber (s.a.v.) Efendimizin: Biz, en kk cihaddan en byk cihada dnyoruz. Hads-i erifinin iinde gizlidir.

* * *
Rivayet olunur ki: Sultan eyh Abdlkdr Hazretlerinin Aliyyl Halev adndaki mridi seyahat etmek maksadyla Badat'tan km ve bir nice zaman sonra tekrar Badat'a avdet etmiti. Arkadalar seyahatinin nasl getiini sordular. Aliyyl Halev yle anlatt: am', Msr', ran' ve Marib'i dolatm Meyih ve evliyullahdan yz altm zatla mlakat ettim. Bunlarn her birinden ittifakla iittiim sz eyhimiz Muhyiddin Abdlkdr Geyln Hazretlerinin byk bir eyh ve Allah'a kavuturan tark olduudur.

* * *
Bir gn Cenb- Gavs'l-zm Sultan eyh Abdlkdr'e biri gelip: Ya Gavs'l-zm, ak nedir? Diye sordu. Cenb- Gavs'l-zm eyh Seyyid Abdlkdr ona: Basra'ya gidip selmmla birlikte Seyyid AhmederRufden sor! diye buyurdu. O kimse Basra'ya gidip Seyyid Rufa Hazretlerini buldu. Ve Sultan Abdlkdr'in selmn bildirerek: Ak nedir? Diye sordu. Cenb- Ahmed Rufa Hazretleri bunun zerine yerinden kalkarak: ENNR AKUN, ENNR AKUN! (Ak atetir) diye dnmeye balad ve dne dne gzden kayboldu. Adam hayret ve aknlk iinde iken o srada Gavs'l-zm Hazret-i eyh Abdlkdr'in ruhaniyeti tecelli edip: Ya falan ibni falan, kardeim Ahmed Rufa'nin etrafn iz ve oraya misk- anber dk! Diye ferman buyurdu. Cenb- Gavs'l-zm Hazretlerinin dedikleri yapld. Biraz sonra Seyyid Ahmed Rufa Hazretleri yine dne dne grnd ve suali soran zata: Grdklerini Hazret-i Gavs'l-zm'a bildirirsin!

-185-

Diye buyurdu. O zat Badad'a dnd. Gavs'l-zm Hazretlerinin yanna vard. Bandan geen eyleri bir bir nakil eyledi. Gavs'l-zm Hazretleri: Grdn m ak neymi? Dedi. Ve: Ahmed Rufai bir ok evliyann aamad bir mertebeyi at.. buyurdu. Bir gn bir kii Cenb- Gavs'l-zm Hazret-i Sultan eyh Abdikdr'den bahis ap: Hi bir vel byle zengin deildi, eklinde konumutu. Biraz sonra o zatn uykusu gelip yatt. Ve yle bir rya grd: Kyamet koymu... Herkesin gnah ve sevaplar nurdan terazilerle tartlyor; gnahkrlar, cehennemlikler bir tarafa, cennetlikler de dier tarafa ayrlyor... Sra kendisine de geldi... Kendisi de cennetlikler tarafna ayrld. Tam bu srada ahali arasndan bir yahudi frlayp: Bu adamda benim on para alacam vard, vermedi. Adalet isterim. Deyince melekler onu cennet yolundan geri evirdi ve o yahudi ile cehennemlikler katna koydular. Yolda giderlerken birden kar tarafta bir k peyda oldu... Yaklatklarnda grd ki; altn ve cevahire brnm bir sr atlar zerinde bir kalabalk... Bu kalabaln en nde bulunan ay yzl zat, cehennem kafilesini durdurdu: inizde bir cennetlik var. Niin cehenneme gidiyor? Diye sordu. Bunun zerine kendisi yerinden frlayp: Ama sultanm, u yahudiye on para borcum var diye cehenneme gnderiyorlar. Deyip yalvard. Bunun zerine sultan arkasna dnd. Ve adamlardan atla keseyi alp iinden kard paray yahudiye uzatt. Ve: Al ite alacan, dedi. Bylece cehennemden yakasn kurtard, Seirtip zengiye kapand. Sevin gz ya dkt. Ban kaldrp bir de baknca ne grsn, at zerinde duran Cenb- Gavs'l-zm Hazret-i eyh Abdlkdr deil mi?.. Uykudan uyannca hemen Gavs'l-zm Hazret-i Pr'in huzuruna kotu. Ve yanl dndnden dolay Gavs'l-zm Hazretlerinden kusurunun afvn diledi. Cenb- Hazreti Pr: imdi anladn m biz neden zenginiz? Btn paramz, bizi, Allah' sevenleri korumak, onlara yardm etmek iindir... dedi.

* * *
Rivayet olunur ki: eyh Mtr'n vefat yaklamt. Olu pederinin yanna varp dedi ki: Ey Muhterem pederim! Vefatnzdan sonra ben hangi mridin yanna gideyim? Pederi: eyh Seyyid Abdlkdr Geyln Hazretlerine git. Diye buyurdu. Bir mddet sonra eyh Mtr vefat vetti. Evld Kerim pederinin

-186-

szne ehemmiyet vermedi. Gidip Hazret-i Pr Abdlkdr'in elini pmedi, onu mrid edinmedi. Gnlerden bir gn Hazret-i Gavs'l-zm Medine-i Mnev-vere'den Badat'a avdet ediyordu. Bir geit noktasna geldi. O esnada bir ekiya pusu kurmu geecek yolcuyu bekliyordu. Fakat bu ekiya dierleri gibi deildi, gzel giyinmiti. Hi kimse onun haline bakp da onun ekiya olduunda karar klamazd. Uzaktan Cenb- Gavs'l-zm'n geldiini grnce nne kt. Hazret-i Gavs'l-zm ona: Sen kimsin? Diye sordu. O: Ben bir ehirliyim, diye cevap verdi. Lkin Cenb- Gavs'l-zm Hazret-i Abdlkdr, onun aslna vkf olmu, hrsz olduunu anlamt. O anda ekiya Cenb- Hazret-i Pr'i tedkik ediyordu. Ve onun nurlu simasna, heybetli duruuna bakarak: Bu kimdi acaba? Sakn Cenb- Gavs'l-zm Abdlkdr olmasn! Diye dnyordu. Ve kendi kendine: Bu muhakkak odur. nk bu bak, bu tavr yalnz ona mahsustur, diyordu. Onun fikrinden geeni bir anda Gavs'l-zm eyh Abdlkdr kefederek: Evet, Abdlkdr benim! Buyurdular. Hrsz alamaa balad ve Gavs'l-zm Hazretlerinin ellerine, ayaklarna sarld. Ve: Ya Seyyid, Ya Gavs'l-zm bana merhamet et! Beni iyi kullar arasna geirt! Diye yalvard. Hazret-i Pr Abdlkdr onun iin Cenb- Hakk'a yalvard ve: Ya Abdlkdr! O kulum iin yaptn dua makbulm-dr. Ona nazar et, evliya kullarmn arasna gesin! lh hitabn duydu. Ve bu hitap zerine ekiyaya kimya gibi nazarn dikerek onun mlevves kalbinin temizlenerek yerine ilh akn dolmasna sebeb oldu. Bir gn Gavs'l-zm Hazret-i Seyyid Abdlkdr dedi ki: Bundan ikiyz sene sonra Horasan ilinden Baheeddin isminde bir eyh kacak. Kendisi gayet lim ve byk bir zt olacak!.. Vakta ki aradan bu kadar zaman geti. Cenb- Gavs'l-zm'n szleri aynen kt. eyh Baheddin (Nakibend,) Horasan illerinde zuhura geldi. ah Baheddin Nakibend anlatyor: eyhim Gll bana ism-i Cell, yni ALLAH ismini telkin etmiti. Ve bu isimle megul olmam isterdi. Ben de bu ismi eker, tefekkr ederdim. Lkin isim yalnz dudaklarmda kalr, kalbime bir trl ilemezdi. te bundan dolay sknt iindeydim. Bu ahvalde krlarda dolarken Hzr Aleyhisselm benim hacetimi bir anda kefedip bana: Ey Baheddin! dedi, sklma! Elbet senin de derdinin aresi bulunur... Ben ona sual ettim: Benim derdimin aresi nasl bulunabilir? O dedi ki: Yeryznde tasarruf sahibi bir byk vel vardr. smi Abdlkdr'dir. Trbesi

-187-

Badat ehrindedir. Kim ondan hacet dilerse hacetine yetiir. Bunun zerine Seyyid Abdlkdr'den istimdat etim. Ve o gece mnada kendimi Gavs'l-zm Sultan eyh Ab-dlkdr'in huzurunda buldum. Ve ona derdimi anlattm. Haz-ret-i Gavs'l-zm bir kere: Allah! Dedi ve elini gsmn zerine koydu. O anda kalbimdeki sknt gitti ve bana hikmet perdeleri ald. Sabah olup uyandmda kendimi nur ve srr iinde buldum. Gzm gsme evirdiimde orada bir yaz ile ALLAH ismini okudum. Ve ismim de Nakibend oldu.

* * *
Gavs'l-zm Hazret-i Sultan Abdlkdr bir mecliste sohbet ediyordu. Yannda bulunanlarn kalbinden: Bize bir keramet gstermez mi ki? Diye geti. Seyyid Abdlkdr: Eer benim szlerimi iitmeleri iin buraya yeil kular a nisa elbete gelirler... Dedi ve daha szlerini bitirmemiti ki; bir an da sema yeil kularla doldu ve biraz sonra yanlarna hi grlmemi acaip bir ku geldi. Oradakilerin baklar o kua takld... Seyyid Abdlkdr dedi ki: Mabudumun izzet hakk iin yemin ederim ki eer ben bu kua urada para para ol desem para para olur. eyh Seyyid Abdlkdr Hazretlerinin szleri henz bitmemiti ki, ku kanatlarn rpmaa balad ve ortaya dp ld.

* * *
Gavs'l-zm Seyyid Abdlkdr yle buyuruyor: Cenb- Hakk'a yalvar, ondan iste, derler. yetle sabittir ki Can da onun... Ten de onun... Hepsi ona ait. Eer Arabn takvas olmasa onun Arab olmasnn bir faydas yoktur. nk Hadis-i erifde buyuruluyor ki; Meali: Arabn baka kavim zerine ve baka kavmin Arap kavmi zerine, siyah insanlarn beyaz insanlar zerine ve beyazlarn siyahlar zerine tercihi ve stnl yoktur. Ancak takva sahiplerinin stnl vardr. (Hadisi erif) Gavs'l-zm Hazret-i Seyyid Abdlkdr yle buyuruyor: Cenb- Hakk'a yemin ederim ki, kendimden hi bir sz sylemedim. Hepsi Cenb- Hakk'n emriyledir. Evliya varisi evliyadr. Cenb- Hakk Kur'n- Kerm'de Sre-i Necm'de; VE BAYENTKU ANL HEVA N HVE LLA VAHYN YUHA buyurmutur ki; Meali:

-188-

Peygamberler vahy-i ilhi ile konuurlar. Kendiliinden konumazlar. Veller de szlerini Haktan ve Resulnden alarak sylerler. Onlarn vcutlar yoktur. Onlar Fenafillh ve Fenafilrasl olmulardr. Gavs'l-zm Seyyid Abdlkdr'e biri bir ey sordu mu hemen dnr, tevecche varr ve yle cevap verirdi. Ey Okuyucu sen de unu iyi BL!.. Kullarnn muratlarn veren ALLAH'tr, veller bir vastadr. Himmetleri sretadr.

* * *
60.c Menkbe

GAVSL-ZMIN MUHTA BR FAKR KADINA YARDIMCI OLMASI HAKKINDA

Bir ihtiyar kadnn kz alt ksz braksp Dr- Bek'ya intikal etmiti. Bu htn haftada bin dirhem iplik eirir, pazara gtrp satar ve ald para ile kszlere bakard. Bu saliha hatunun lem-i ahirete gmesiyle kszlerin iae temini onun annesi yal kadn zerine dmt. Yal hatun elinden geldii kadar alyor ve: lh bu kszlerin rzkn gnder, benim i ilemee gcm yetmiyor. Diye Cenb- Hakk'a dua ediyordu. Bir gn altyz dirhem iplik hazr edip sabahn erken saatlerinde pazara gidiyordu. Tesadfen Sultan eyh Abdlkdr'in hanesinin nnden geerken Gavs'l- zam Hazretleri de sabah namazn klp mescidden km mridleriyle hanesinin nnde durmaktayd. O esnada kadn eyhe rastlayp tazimde bulundu... eyh de: Glbac ho geldin, nereye gidiyorsun? Diye sordu. Hatun: Pazara gidiyorum, ipliim var onu satacam. eyh: plii bana ver greyim! Hatun iplii Abdlkdr'e verdi. Gavs'l-zm: Ya hatun benden bklm iplik isteniyor. Bunu bana ver de ben sataym! Hatun: Ltuf edersiniz, dedi. Sultan Abdlkdr ltife eder gibi elindeki iplii mescidin damna att. Ve o anda bir ku gelip iplii kapp kat. Hatun kendi kendine: Bu nasl ltifedir?

-189-

Dedi. Mridler hatuna iaret ettiler; Ses karma!., dediler. Zira biliyorlard ki Gavs'l-zm Sultan eyh Abdlkdr'in her latifesinde bir hikmet vardr. Hatun dahi hi ses karmad. Seyyid Abdlkdr kadna: Hatun cann sklmasn, iplii satmaa gnderdim. Paras gelsin ne kadar satld ise akeni alrsn. dedi. Hatun: Pekl, deyip hanesine gitti. Ertesi gn Gavs'i-zm'a geldi: Sultanm satld m? dedi. Seyyid Abdlkdr: Satld, lkin paras gelinceye kadar sabret, dedi. Hatun hanesine gitti. Ve bir hafta sonra Gavs'i-zm'a yine geldi: Gavs'l-zm: Hatun yarn gel! Dedi. Hatun huzurundan knca kendi kendine sylenmee balad. Mridler: Sertlenme, bir hikmeti vardr. Bir iki gn daha sabret. Bakalm ne hikmet zuhur eder! Dediler. Hatun yine hanesine gitti. Bir mddet sonra Gavs'l-zm Abdlkdr'in huzuran birka tccar geldi. El pp azim tazim gsterdikten sonra Gavs'l-zm Hazretlerine bin filorin takdim ettiler. Huzurdan ktklarnda mridler dahi merak edip, bunlara: Efendiler eyhimize getirdiiniz fibrinler ne iindir? Diye sordular. Onlar dediler ki; Filorinler eyhindir. Biz tccarlar Hindistan'dan ipek ve kumak alm dnmekte iken iddetli bir rzgr esti. Yelkeni para para etti. Biz az daha bouluyorduk. Kaptana: Buna are yok mudur? Diye sorduk. Kaptan: Alt yz dirhem kadar iplik olsayd yekleni dikerdik, gemi de yrrd. Dedi. Biz feryad edip: Ya Gavs'l-zm, Ya Sultanmz eyh Abdlkdr bize be alt yz dirhem iplik gnder. Malmzdan sana bin filorin nezr olsun, dedik. Derhal grdk ki o iplii bir ku getirdi ve gagasyla gemiye brakt. Teraziye koyup tarttk. Alt yz dirhem kt. Elbirliiyle yelkeni tamir ettik. Gemiyi yrtp bu fena durumdan kurtulduk. Bunun zerine borcumuzu if iin eyhe bin filorin takdim ettik, dediler. Ertesi gn kadn geldi: Efendim para geldi mi? Dedi. Gavs'l-zm karp bin filorini hatunun eline koydu. Htn Gavs'l-zm Seyyid Abdlkdr Hazretlerine arz- te-ekkrat etti. Ve paralar alp hanesine gitti. Fakirlikten kurtuldu. Ve eyhin mridi oldu. te Meayihin bin trl oyunlar vardr. Kimine kahir yznden grlrler, kimine ltuf yznden grnrler. Bunlara teslimiyetten baka are yoktur. Bir dilein husuln

-190-

Cenb- Hakk isterse bir kuu hayra vasta klar.

* * *
Irak'ta ufak bir hayvan vard... Bu hayvan fazla sr'atli kouyordu. Koarken de slk sesine benzer sesler karyordu. Bu hayvan atlara musallatt. Atlarn bulunduu yeri kokusuyla alyor ve slklar ala ala oraya hcum ediyordu. Ata yetiince ufack gagasyla vcuduna vuruyor, ondan kan emiyordu. Bir mddet sonra atn kan zehirleniyor ve at lyordu. At, bu hayvan slk alndan anlyor ve kineye kineye kayordu. (Bu hayvan tahminimize gre; Yarasadr...) Badat ve civar ahalisi bu hayvann geliini uzaktan grdklerinde: Yeti ya Gavs'l-zm, yeti ya Hazreti Abdlkdr! u hayvan def et! Diye nida ediyorlard. Bunun zerine hayvan dahi geri dnp gidiyordu.

KISSA
Szne gvenilir bir dostum Gavs'l-zam'n sknt iersinde olanlara yardm ettiini gsteren bir muczevi olay yle nakletti: Krm harbi esnasnda Ali isminde muttaki bir Edirneli Krm savana itirak etmiti. Ruslarla kanl bir muharebeden sonra yaralanp olduu yere ylp kald. Rus askerleri yerde yatanlara bir bir drtp bakyorlar, eer sa ise ldryorlard. Ali'ye doru yaklatlar. Ali grd ki; kurtulu aresi yok. Ya Sultan eyh Abdlkdr! Sen benim imdadma yeti, beni bu kfirlerin elinden kurtar, Allah akna! Diye nida edip can- gnlden Cenb- Hakk'a yalvard-nda birden kendini kaybetti. Gzn at zaman kendini baka bir yerde buldu. Kat taaccp edip: Acaba buras neresi? Diye tefekkr ederken o srada birka kylnn gelmekte olduunu grd. Dikkat edip bakt ve bunlarn Trk kyls olduunu anlad. Kyller dahi onu grnce hayret ettiler. Bu yaral askerin yanna yaklatlar. Ali onlara bulunduu yerin neresi olduunu sordu. Kyller ona Edirne'nin civar olduunu sylediler. O zaman Ali durumu kavrad ve Gavs'l-zm Hazreti Abdlkdr'in nasl byk bir vel olduunu anlad. Rivayet olunur ki: Gavs'l-zm Sultan eyh Abdlkdr Hazretlerine: Neden raks ve sema ediyorsun, bu eriatda haram deil midir? Dediler. Sultan eyh Abdlkdr: eriatta haram olan bir eyi bir kimse bilerek ilerse onun cezas nedir? Diye sordu. Cevaben: Cezas lmdr! Dediler. O halde: Ben tam semaya baladm zaman bana balta ve bakla vurunuz! Buyurdu. Hazreti Sultan-l Evliya bir gn semaya baladnda zerine balta ve

-191-

baklarla hcum edip vurdular. Lkin balta ve baklarn az erildi, Cenb- Hakk'n ak ile yanan Hazreti Sultan-l Evliyaya hi bir ey olmad. Bunun zerine bunun sebeb-i alsini sul eylediklerin de buyurdu ki: Demek ki syleyen BEN deilmiim!

* * *
Nakildir: Sultan eyh Abdlkdr'e Hakk Tel Hazretleri mahbubi-yet mertebesini ihsan buyurmutur. Hatt Geyln'da bulunduklar srada dinlenmek zere otururken Cenb- Hakk'tan yle niday lem yezeli erimitir: Ya Abdlkdr! Nezdi ulhiyetimde iki yce makam vardr; biri klk, dieri maukiyet makamdr. Bunlarn hangisini sende ihal buyuraym? Diye iki defa tecelli-i Rabban vaki olmutu. kinci defasnda Seyyid Abdikdr, muhterem validesine arz ve ifa ettiinde validesi cevaben: Ey olum! Abdlkdr'im! Bundan sonra tecelli-i emye-zeliye tekrar vki olursa Maukiyet makam lisini isterim, diye niyaz eyle buyurdu. Bunun zerine, Hazreti Abdlkdr: Ey benim validem benim haddim deildir, Cenb- Vcibl Vcud Hazretlerinin huzuru uluhiyetlerinden bir ey niyaz ve istirham edeyim... dedi. Buna validesi son derece memnun oldu ve Seyyid Abdlkdr'e: Ey benim gzmn bebei evldm! dedi. yle bil ki; sen bu yce ahlk ile mevsuf olunca hi phe etme ki; Hakk Tel Hazretleri o iki yce makam da sana inayet ve ihsan buyurur. Hemen o anda Tecelli-i samadani u merkezde erefsdr olup: Ya Abdlkdr! Sana mbarek olsun ki; nezd-i ulhiyet ve ehadiyetimde makbul olan klk ve mukluk yce makamlarn sana ihsan byrdm! Ferman- ilh, nida-i lemyezeliyesi ile Cenb- Hakk'n ltfuna mazhar oldu.

* * *
Arifi Billh'dan nakildir: Cenb- Hakk, Hazreti dem aleyhisselt vesselamn zrriyetini insanlarn antlama gnnde, salam gnde huzuru Ulhiyet Hazret-i Vacibl Vcudda snf zere hazr olmalarn hkm buyurdu. Birinci snfda: Bulunan ruhlarn hepsi Enbiyay izam Aleyhimsselt Vesselam hazerat... kinci snfda: Temiz, pk ruhlar Evliya- Kiram Kaddesallah Tel Esra-rahm Hazerat... nc snfda: Sair salih halk rahmetullahi aleyhim ecmain hazr olurlar. O esnada ruhu fethlerle dolu Hazret-i Gavsssakaleyh ikinci snfn en yksek mertebesinde ikmet etmekte iken hemen Ruhu saadetleri Evliya snfndan kalkp

-192-

birinci snfa, Enbiya snfna ykseliyordu... Cenb- Hakk'n birliine yaklaan, yni kendini Onda bulan Gavs'l-zm Hazreti sultan eyh Abdlkadr zikir edilen mahalde, yni birinci snf, Enbiya snfndan, ikinci snfa, Evliya snfna getirilip orada ikmet ettiriliyordu. te bu minval zere bu hal defa byle olunca Cenb- Gavs'l-zm' hususi, hakikat zere seyyidl mrselin Fahri lem Efendimiz Hazretlerine ifade-i arz ile istirham edildi. Cenb- Resul ekrem Efendimiz kemali ltuf ve efkati Muhammediyeleri zere tebessm buyurarak Gavs'l-zm Sultan Abdlkdr'den tutarak dorular ve sevgililer snfnda yer verip; Ey Seyyid Abdlkadr! Senin makamn burasdr. Sana sonsuz mjde olsun. Ki hiret gnnde makamn Cennetlmevaid, vlm yce makamda beraber olsak gerektir. Diyerek mjdelerini tebir buyurmutur. Aleyhisselt vesselam radyallah tel aleyhim ec-main ve kaddesallah tel esrarahm ecmain. Allahm-me yessirlena efaatehm. MN.

* * *
Cenb- Gavs'l-zm Sultan eyh Abdlkadr yle anlatyor: ehir ve kasaba hayatndan tamamen uzaklamtm. ou zaman yaln ayak bir halele talk dikenlik gezerdim. Ynden bir cbbe giyer, bama da bir bez paras balardm. Btn gn yediim tereotu, marul yapra ve diken iei olurdu. Nefsim kendini gsterdii vakit bunlar da yemez, ter-kederdim. Bylece hi durmadan nefsimle savatm... Ta ki Cenb- Hakk'dan inayetler ulat, yollar almaya balad. Bu arada bana baz haller vaki olmaya balad. yle haller ki; nerede olursam olaym benden bir ses kard. Ben de hemen yz koyun yere yatardm. Ara sra bende delilik gibi haller de kendini gsterirdi. Bazlar bunu bilmez, hakkmda ulu orta konuurlard. Ben de onlarn konumalarn yadrgamaz, tabi karlardm. Bir gn bana mthi bir hal aki oldu. yle ki; hareketsiz kaldm, l gibi oldum. Beni ykamak iin teneir tahtasna kaldrdlar. Ykamaa baladnda benden o hal zail oldu ve hemen ben kalkp oturdum.

* * *
Ben hakikatde, mevcut kutuplarn kutbuyum, Ve... vardr sair kutuplar zerinde szm ve hrmetim. Tevessl et bize btn korku ve iddetde, Himmetimle yardmcym sana dokunan eylerde

-193-

Ben yle erlerdenim ki korkutulmaz onlarla oturan Zamann phesiyle ve grmez, kendisini korkutan (eyi). GAVSL-ZAM ABDLKDR Meyik-i Zevil ihtiram Kaddesallah Tel esrrehm ha-zeratnclan nakil ve hikye olunur ki: Cenb- Gavs'l-zm Seyyid Abdlkdr Hazretlerinin mbarek gz, Kuds-yi pr nularndan hemen ya akard. Hakim-i mutlak Rabbil felk hazretlerinden korkusu okdu. Muhabbeti gavsiyeleri hadden ok aknd. Hayra davetleri, hacetleri yerine getiren Vcibl Vcud Hazretleri katnda makbuld ve ahlk yksekti. Hakk Tel Hazretlerinin; VE NNEKE LEAL HULKIN AZM buyurulan yeti cellesine mazhard. Ki Peygamber Efendimizin izinden git-mekde olduu sabit olmu ve onun yolundan zerre mikdar ayrlmad iaret buyurulmutur. Fena tavrlardan gayet saknr ve ekinirdi. Cenb- Hakk'n yolunda mahrem olan hususlarda dier insanlarn en yakn olanlar arasndayd. Nefsine fkelenmez, Cenb- Hakk'n yolunda gitmekten gayr bir ey gzetmezdi. Kendisi gibi ayn yolda olan ve bir gaye etrafnda birleen, Fakr-u zaruret ierisinde bulunan bir kimse grdnde zerindeki elbiseni dahi olsa ona hediye ederdi.

* * *
Meyih- kirm Kaddesallah Tel esrrehm hazeratndan nakildir: Bir gn Hammad Dabbas Radyallah Anh Hazretlerinin meclisinde bulunan muhterem zatlar Cenb- Gavs'l-zm'n hlinden sual buyurdu. Fakat o zaman Hazret-i Bzl Eheb gen idi. eyh Hammad vki olan sual zerine yle cevabda bulundu: Cenb- Gavs'l-zm'da iki velayet niannn almetini grdm. Onlardan birisi melekt-u lya nisbet edilmi olmasyd. Dieri fk- lda sddkyn ile sayha eylediini iitmi olmamdr. Cenb- Sultn! Evliya genlik leminde iken eyh Hammad Dabbas Hazretlerinin huzuruna geldi. eyh Hammad hemen ayaa kalkp Hazret-i Gavs'a hitapla: Ulvv-i kadri, kuvve-i kudsiye-yi velayetleri li olan zat merhaba! Deyip yanna oturdu ve: Hads ile kelm arasnda fark nedir? Diye sordu. Cenb- Gavs yle cevapda bulundu: Hads: Cevabdan seni mstani klar. Kelm: Hitapdan sana arpma, mcadele hazrlar. Binaenaleyh kalbin enbiy-i kiram aleyhimssalt vesselam efendilerimiz hazeratna rcu en l amelleri ilemekten nidir... Diye cevab buyurmalar zerine eyh Hammad: ENTE SEYYDL RFYN F ASRK. Yni: Ya Gavs'l-zm! Zt- velyet-penh- asr- gavsiyende ariflerin seyyididir.

-194-

Diyerek takdir ve tasdik buyurmutur.

* * *
61. ci Menkbe

GAVSL-ZMIN VAAZLARINA BAKA BELDELERDE BULUNAN RF- BLLHLARIN KATILMASI HAKKINDA

El-Hfz Eb Zer'a bir mahedesini anlatyor: Bir gn eyhin meclisinde bulundum. Halka ateli ve tesirli konumalar yapyordu. Bir ara dedi ki: Benim bu szlerimi, Kaf da arkasnda ayaklar havada, kalbleri Hazret'l Kuds'un yannda olan bir topluluk dinlemektedir. Balarna giydikleri takkeleri, neredeyse Rablanna olan evklerinden dolay tutuup yanmak zeredir... Olu Abdurrezzak (k.s.)'da orada oturup bu szlerini dinliyordu. Bir ara ban ge kaldrp baknca durumu mahede etti, bandaki takkesi tutuup yanmaa balad. Babas derr-hal krsden inip onu sndrd ve ilve etti: Ey Abdurrezzak, sen de onlardansn... Sonra Abdurrezzak'a; Anlat bakalm grdklerini!.. diye ricada bulundum. Biraz dnd ve ylece anlatmaya balad: Bam kaldrp ge baknca bir ok kimselerin, balarn emi, huu iinde babam dinlediklerini grdm. Biraz daha dikkatle baknca bir de ne greyim, kimisinin elbisesi tutumu yanyor, kimi feryad ediyor... Kimi eyhin bulunduu meclise dp baylyor... Kimi de olduu yerde korkudan tirtirtitriyordu! ALLAH cmlesinden raz olsun... E-eyh Abdullah El-Cebel [O'na uzun zaman Lbnan dalarnda ikmet ettiinden Cebel (*) denmitir] der ki: Lbnan danda mehtapl bir gece hkm sryordu. Baktm ehl-i tarkat havalanmlar, Irak'a doru uuyorlard. Arkadalarmdan birine: Nereye doru uuyorsunuz bu gece? diye sorunca, Hzr bize, Badat'a gidip, Kutbun huzurunda hazr bulunmamz emr etti...
Cebel kelimesinin Arapa lgatta karl; Da anlamnadr. Cebel kelimesi ise; Da'da ikmet eden kimse mnasna gelmektedir.
*

-195-

diye cevap verdi. Kimdir o Kutub? dedim. eyh Abdlkdr... dedi. Ben de sizinle beraber gelebilir miyim? dedim. Elbette!., dedi. Bunun zerine hepimiz birden havada utuk, ok gemeden abucak Badat'a geldik. Ve eyhin vaaz verdii o kalabalk cemat arasna katldk.... Bizimle beraber oraya uanlardan ileri gelen bykler eyh Abdlkdr'e; Buyurun, emrinizdeyiz... diyorlar, eyhin her emrini iten yerine getiriyorlar... Sonra birden onlara ve bize: Haydigidiniz!.. diye emir verdi. Derhal havalandk, biraz sonra daa vasl olduk... Neydi, hepiniz birden o eyhin her dediine, Buyrun emrinizdeyiz demenizin sebebi? diye sorunca u cevab aldm: Bu nasl olmasn ki O, Ayam her velnin boynundadr! buyurmutur. Bu sebeple biz hepimiz ona itaat etmekle emr olunduk...

* * *
Musullu El-Hdr El-Hseyni anlatyor: Bir gn Ebul-Muzaffer El-Mstencid Billh' eyhin yannda grdm. eyhe hitab etti: Bana bir keramet gsterir misiniz? Nasl bir keramet istiyorsunuz?... Elma istiyorum, dedi -Elma mevsimi deildi.Bunun zerine eyh elini havaya uzatt. Hemen iki elma geldi, birini kendine alkoydu, dierini El-Mstencid Billh'a verdi. eyh kendisininkini yard... Kendi elmasnn ii bembeyaz misk kokuyor bir ekilde idi... El-Mstencid Billh kendisine verilen elmay yarnca ii kurt dolu olarak buldu. Sordu: Neden seninki misk kokulu bembeyaz elma da benimki kurtlu?.. eyh: Seninkine zulm eli deip kurtlanmtr, benimkine develayet (velilik) eli demi, misk kokmutur... diye izah etti...

* * *
eyh Ebus'sud El-Harm anlatyor: Ebul Muzaffer El-Hasan bin Naym adnda bir tacir, eyh Hammd ed-Debbas'a gelip dant: am'a gidecek olan ticaret kafilemi hazrladm. Yola kmak zereyim. Bu kafilede yedi yz dinar tutarnda mal vardr. Ne dersiniz bu sene kaym m? Su sene karsan sen ldrleceksin, maln da yama edilecektir; bana

-196-

kalrsa kma bu yl!.. ...diye cevap verdi. O'nun yanndan gayet zntl bir halde ayrlp daha o zaman gen olan eyh Abdlkdr'in yanna geldi ve ona da ayn eyi dant. eyh Abdlkdr: Gitmende bir saknca grmyorum. Hatta gidersen salimen gidecek ok para kazanm olarak dneceksin. nallahu Tel. eyh Abdlkdr'in bu szne uyarak am'a gitti, maln bin dinara satt. Bu arada kaz- hacet iin bir helaya gitti. zerindeki paray onun rafna koydu. ini grdkten sonra paray orada unutarak doru evine gitti. Otururken uyku bast ve uyuyunca ryasnda ekiyalarn, kendisini soymu ve kln darbesiyle ldrm olduklarn grd. Kan-ter iinde uyannca bir de bakt ki, gerekten kan bandan akyordu... Hemen orada brakm olduu paray hatrlad. Dnd, parasn alarak am yolunu tuttu. Badat'a sa salim dnnce: nce eyh Hammd'n yanna m gideyim, yoksa sz doru kan gen Abdlkdr Hz.'lerinin yanna m? diye dnd. Byle bir kararszlk iinde sokakta yrrken eyh Hammd rast gelmez mi ona!.. eyh Hammd ona: nce eyh Abdlkdr'den bala, nk O mahbub (Allah'n sevdii) bir adamdr. O, senin hakknda Allah'a onyedi defa bavurdu da hakknda mukadder olan felketi sana Allah ryanda gsterdi. Yoksa Abdlkdr'in o yalvar ve yakar olmasayd, benim dediklerim bana gelecekti... dedi. Bunun zerine nefesini doru eyh Abdlkdr'in yannda ald. Daha bir sz amadan eyh ona: eyh sana, senin hakknda on yedi defa Allah'a bavurduumu syledi. Halbuki, ALLAH hakk iin on yedi defa bavurdum. Bir on yedi de dua ve niyazda bulundum. Yetmii tamamlayncaya kadar bu on yediler devam etti. Bu sayede hakknda mukadder olan felket sana ryanda gsterildi de kurtuldun!.. dedi.

* * *
62.ci Menkbe

TACL-EVLYNIN HAKKINDA BYKLERN ANLATTIKLARI

eyh Azzz bin Mustevde' eyh Ahmed Er-Rufnin yle sylediini anlatyor: Badat'a eyh Abdlkdr isminde bir gen geldi: O, yksek makamlar ihraz edecek, kerametler gsterecek, muhabbet derecesinde hayli yol kat'edecek, kinat ve iindekilerin hepsi onun eline teslim edilecek, onun temkin babnda sabit bir kademi ezelde imtiyaz olarak kendisine bahs edilen bir yed-i Beyzas olacak... Allah katnda sz geerli olacak... Birok velileri geride brakacak, nice yce makamlar ihraz

-197-

edecektir!.. eyh Ahmed er-Ruf'nin arkadalarndan birinin yannda eyh Abdlkdr'den bahs edildi. eyh O'nun hakknda yle bir fikir beyan etti: Bir zaman gelecek ki, herkes O'na muhta olacak... eref ve mevkii arifler arasnda en yksek zirvesini bulacak... Vefat ettii zaman ALLAH ve Resulnn en sevimli kulu olarak vefat edecek. inizden her kim O'na eriirse, O'na hrmet ve ikram etmesini bilsin! eyh Muhammed bin El-Hdr anlatmtr: Babamdan yle dediini duydum: Bir gn eyhimiz Abdlkdr'in nnde oturuyordum. Bir aralk kalbimden, eyh Ahmed er-Ruf'yi ziyaret etmek geti. imden geenleri anlam olacak ki bana: Merak etme, eyhi imdi burada greceksin!.. demez mi? Bir de baktm, yannda heybetli bir eyh beliriverdi. Kalkp elini pnce bana: Ey Hdr! Evliya'nn en by olan eyh Abdlkdr'i gren bir kimse nasl olur da benim gibi onun emrinde olan birini grmek ister? diye ierledi ve hemen gzden kaybolup gitti. Bir mddet sonra yani; eyh Abdlkdr'in vefatndan sonra Amm- Ubeyde'yi ziyarete gidince, bir de baktm eyh Abdlkdr'in yannda grm olduum o eyh orada oturmuyor mu? Beni grnce Sana birinci ders yetmedi mi? diye beni ikinci defa irad etti. eyh Abdullah el-Betih der ki: Daha eyh Abdlkdr hayatta idi. Ben mm- beyde'nin yanna gittim ve eyh Abdlkdr'in revaknda kaldm. eyh Ahmed bir gn bana: Ne olur biraz eyh Abdlkdr'den bahs et! dedi. Ben ona eyh Abdlkdr'in menkibelerinden anlatrken bir adam ieri gelerek bana: Burada bu eyhten (eyh Ahmed'i gstererek) baka kimseden bahserdilmez! deyince eyh Ahmed ona kzarak yle bir bakt ve hemen adam dp ld. Ondan sonra eyh Ahmed bana u bilgiyi verdi: eyh Abdlkdr'in derecesine kim eriebilir ki?.. O adam ki, eriat denizi sanda, hakikat denizi solunda emre hazr duruyor; istediine, istedii zaman dalabilir. Bu asrda eyh Abdlkdr'in bir ikincisi bulunmaz!.. O'nun kzkardelerinin ocuklar eyh brahim El-A'zeb kardeleri Ebul-Farec Abdurrahman, kendi olu Necmuddin'e u vasiyette bulunduunu duydum: Badat'a giderseniz, eyh Abdlkdr iin sa olsun, vefat etmi olsun, kalbinizden bir ey geirmeyin, rezil olursunuz! (Er-Ravzul-Ebrar ve Mahsinl-Ahbr) kitabnn yazar der ki: Bu hikyeleri eyh Abdullah El-Yunn nakl etmitir. En dorusunu ancak ALLAH bilir... bn'l-Hdr anlatyor: Karakta eyhin yanna girdiimde; eyhi zerinde tek bir elbise ve banda bir takke olduu halde vcudundan ter akmakta, birisinin de yelpaze ile onu serinlendirmekte olduunu grrdm. eyh Ebu Abdullah Muhammed El-Kure, eyh Ebur-Rab'den yle

-198-

duyduunu nakl etmitir: eyh Abdlkdr, asrnn en byk velsidir... Ebu Zahir diyor ki: eyh El-Kurei'ye: eyh Abdlkdr'in asrndaki insanlarn en by olduu syleniyor, doru mu bu? diye sorunca u cevab verdi: Evet!.. Veller iinde onlarn en bykleri ve en mkemmelleridir! Ulema iinde, onlarn takvaya en ermi olan, en zhd yolunu tutandr!.. Meayih iinde, en temkinli ve en kuvvetlileridir... eyh Ebu Muhammed El-Kasm bin Abdl Basr (r.a.)'a sordular: Hzr (a.s.)'la hi grtn m? Onunla bulutum ve tantn vellerden grdn acayibliklerden bana biraz anlat! dedim. Konumaa balad: Bir gn Bahr-i muht sahillerinde dolayordum. stne bir aba rterek uyumakta olan bir adam grdm. Ayamla it tim, uyand ve: Ne istiyorsun? dedi. Haydi hizmete kalk! dedim. Ey Hzr, git kendi iine bak!.. dedi. Bunun zerine ALLAH'a ynelerek: Ben vellerin baym! Bu ne hl? diye dua edince bana seslenildi: Sen, bizi sevenlerin basn. Bu ise bizim sevdiklerimizdendir. Bunun zerine ondan, bana duada bulunmasn rica ettim. ALLAH nasibini oaltsn, ksmetini arttrsn! diye duada bulundu. Biraz daha yrdm. Semaya yakn yksek bir tepede, bir abaya brnm bir kadnn uyumakta olduunu grdm. Ayamla iterek uyandrmak istediimde bir ses: Ona kar biraz daha nazik ol, nk O, bizim sevgimize mazhar olanlardan bir hanmdr! Orackta uyanmasn sabrla bekledim. Nihayet ikindi vakti uyand ve yle dedi: Hamd beni yalnz brakmayan ALLAH'a mahsustur! Sonra bana dnerek dedi ki: kaz edilmeden nce bana kar edebli ve nazik davransaydn ok daha iyi olurdu. [Meer o kadn, o adamn hanm imi]. Sonra ayaa kalkarak kocas gibi o da bana dua etti... Pekl, bu asrda btn bu vellerin emrine mracaat edecek olduklar tek bir adam var mdr? diye sorunca, Evet diye mukabele etti. Kimdir o? dedim. O vellerin kutbu, byk sr sahibi, ariflerin tac eyh Abdlkdr'dir! dedi. eyh Ebul-Hasen El-Csek der ki:

-199-

Bu asrda eyh Abdlkadr gibi bir adam grsem kulaklarm sar, gzlerim kr olur!.. eyh Ebu Said El-Kaylev'nin tilmizi eyh Halifetun-Nehr anlatyor: Kalabalk bir ehre uradm. Havada bir adam grdm. Selm verdim ve: Nasl oldu da havada oturabiliyorsun? diye sorduumda, yle cevap verdi: Ya Halife! Heva ve hevesime muhalefet ettim, takvaya bindim, havada yerletim... Sonra eyh Abdlkdr'in yanna gelince, o havada oturan adam eyhin nnde oturmu bir halde grmez miyim?.. Adam eyhe hakikatlerin ve marifetlerin hkmlerinden, benim anlamadm bir ok eyler sordu; O da tatminkr cevaplar verdi. Bir ara eyh halknca adamn yanna sokuldum ve konutuklarna dair kendisinden bilgi istedim. zahat vermee balad: Ne kadar tandm vel varsa hepsi buraya gelir, eyh Abdlkdr'den bilgi alrlar. Konutuklarnzdan hi bir ey anlayamadm, deyince u cevab verdi: Her makamn hkmleri, her hkmn bir ok mnas, her mnann bir ifade tarz vardr ki, bunu ancak hikmet erbab bilir. Yukarda iaret edilen makama ulaamayan da asla Hikmet erbabndan olamaz! Pekl ne idi, eyhin nndeki o tevazuun bugn? dedim. Beni makam sahibi yapan ve beni tasarrufa kavuturan bir velye nasl sayg gstermem?., dedi. Ne gibi bir makam sahibi yapt? Ne gibi eylerde sana tasarruf kabiliyeti verdi? deyince: Beni, havada dolaan ve oralarda yerleen iki yz velden ileri geirdi. Onlarn ahvlinde beni tasarruf sahibi yapt. cevabn verdi. eyh Beka bin Bat anlatyor: eyh Abdullah beraberinde bir gen olduu halde, eyh Abdlkdr'in yanna girdi. Selm verdikten sonra; Bu benim olumdur, ona dua ediverL diye ricada bulundu (Halbuki o, onun olu deil, bir cariyenin ocuu idi...) eyh: Bu makama ne zamana kadar byle yalanlarla girip kacaksnz? diye kzd ve odasna girip kapand. Derken Badat kenarlarnda evler yanmaa balad. Yangnn ehre sirayetinden korktum, hemen ieriye koup eyhe yalvardm: Ne olur halka merhamet et, nerde ise yangn her taraf kskvrak kuatacak, dedim. Benim bu szlerimi duyunca fkesi gitti ve o muazzam yangn derhal snverdi. Eski hl avdet etti lkeye... eyh mer El-Bezzaz anlatyor: Bir gn eyhle Cuma namaz iin camiye gitmek zere yola ktk. Hi kimse eyhe selm vermedi. Gayet sakin bir halde yryorduk. Zihnimden, Her Cuma kalabalktan yol tkanr, herkes eyhin eline sarlr, selm verirdi. Bugn ne oldu acaba, neden kimse eyhe selm vermiyor? gibi bir fikir gemeye kalmad, hemen etraftan halk t, eyhin elini pmee balad. O kadar izdiham oldu ki, o eski hali iimden

-200-

arzular oldum. Bunun zerine eyh: Sen byle istememi miydin? Sen istedin biz de byle yaptk. Biliyorsun ki, halkn kalbleri benim elimdedir. stersem onlar iterim, istersem kendime ekerim... dedi. mdi hle uygun u msray zikretmeden geemedik: Btn leylalar benim bend-i zincir imdedir eyh Ebul-Feth anlatyor: eyh Abdlkdr beni Kur'n okutmak iin yanna artt. Kur'n okuyunca alamaya balad ve: Seni mutlaka ALLAH'tan isteyeceim. buyurdu. Derken yanndaki vellerden bir adam ayaa kalkarak dedi ki: Efendim ryamda Rabbl zzet'i grdm. Cennet kaplar ald, sana bir krs dikildi ve sana haydi konu! Denilince eyh Ebul-Feth hazr olmaynca konumam!.. buyurdun. Nihayet eyh Ebul-Feth geldi ve sen: imdikonumaya balyabilirim, buyurdun!.. eyh Ebul-Kasm Muhammed bin Ahmed El-Chen bir mahedesini anlatyor: Bir gn eyh krsnn stnden vaaz veriyordu. Ben onun krssnn altnda oturuyordum. nsanlar da makamlarna gre krsnn etrafnda yerlerini almlard. eyhin yanna den bir yerde arslanlar kadar heybetli olan veller oturmu onu vecd iinde dinliyorlard... Bir ara eyhi istirak ald. Sar zlmeye balad. Bunu gren cemaat balarndan sarklarn, takkelerini karp yere atmaa baladlar. Sanki bir ana baba gn idi o gn... Konumasn bitirince sar dzeltti ve bana: Ya Ebel-Kasm, haydi herkesin sarn ve takkesini sahibine ver! emrini verdi. Herkesin sark ve takkelerini verdim. Hi kimsenin bir eyi kalmad yanmda. Sadece bir yamak kald, bir trl sahibini bulamyordum. yle tell etrafa baknp dururken birden eyh bana: Onu bana ver! dedi, verdim. Omuzuna koydu. Biraz sonra baktm ki o yamak, omuzundan uup gitmi... Krsden inince omuzuma dayand ve: Ey Ebel-Kasm, halk balklarn yere atnca sfehan'da bulunan bir kz kardeimiz de yaman yere att. Sen herkese sark ve takkelerini geri verip o yama da omuzuma koyunca bu defa oradan elini uzatp ald onu (yaman). diye durumu izah etti: Fuzl'nin msra gibi: Kande olsam ey sevgili gnlm senin yanndadr. ALLAH ondan raz olsun. Efendi Hazretlerinin mahdumu Abdl-Cebbar anlatyor: Annem karanlk bir yere girdii zaman bir nur gelip onu aydnlatyordu. Bir defasnda babam yanna girdi, o nuru onda grp anneme bir baknca o nur snverdi. Bunun zerine babam ona:

-201-

 Bu nur sana hizmet eden bir eytand. imdi ise onu ben senden uzaklatrdm. Onun yerine sana rahmani bir nur verdim. Bana intisab eden herkesi o halde grnce hemen aynn yaparm. Bundan sonra her ne zaman annemin yanna girdimse hep o rahman nur'un bir ay gibi etrafn aydnlattn grdm. ALLAH ondan raz olsun. Ebul-Ganim El-Hseyni anlatyor: Bir gn (akamla yats aras) eyh'in medresesinin damnda bulunuyordum. eyh de nmde kbleye kar bulunuyordu. Baktm, banda ince bir sark bulunan beyaz elbiseli bir adam havada ok gibi uarak doru eyhin yanna [Tavancl kuunun avna inii gibi] indi. Biraz sohbet ettikten sonra yine ayrlp uzaklat. Bilhare eyhin yannagelip elini ptm ve onun kim olduunu sordum. Cevap verdiler: O, havada geen Allah vellerinden bir tandmdr... eyh Ebu mer'le Osman anlatyorlar: 555 tarihinde medresede eyhin nnde oturuyorduk: Ayaa kalkt, abdest ald, nlinlerinin zerinde namaz kld. Selm verince iddetli bir ekilde haykrarak nlinlerin bir tanesini havaya frlatt. Gzmzden gaip oldu gitti (Naln...) Bir daha bard, bu sefer br nlinini att. Sonra geldi yerine oturdu. imizden hi kimse ona bir ey sormaa cesaret edemedik. Aradan yirmi gn geti. Acem'den bir kafile gelerek: eyh iin bir adakta bulunduk, izin isteyin de girelim ieriye dediler. zin istedik... eyh: eriye aln onlar! dedi. eriye aldk, elbiseleri kardlar, baktk ki, eyhin yirmi gn nce havaya frlatt nlinleri onlarla beraber deil mi? Hayret ettik ve sebebini sorduk. Anlattlar: Saferin nc (bir Pazar) gn (Nlinleri frlatt gn) yolda yryorduk. Anden ekiyalarn hcumuna uradk. Mallarmz aldlar, iimizden birok kimseleri de ldrdler. Bir vadiye inip bizden aldklar para ve sair eyalarmz taksim etmeye koyuldular. Aramzda: u anda mallarmzdan bir ksmn eyh Abdlkdr'e adasaydk belki de kurtulurduk diye konumaa kalmadan ortal nlatan iki haykr duyduk. O ekiyalarn da bizim gibi baskna uradklarn sanmtk... Meer keyfiyet hi de sandfmz gibi deilmi... nk onlardan birka kii gelerek bize: Haydi gelin mallarnz aln ve bize neler olmu bir grn! deyivermezler mi? Hemen kotuk, bir de ne grsek: Kafile reislerinden iki kii, yanlarnda henz slaklklar kurumam birer nlin olduu halde l deiller mi? Bizi oraya aranlar, Bu ii mutlaka byk bir srr olmaldr! diyerek mrldandlar. Ve bize; te o vakit adamz olan mallarmzn bir ksmn takdm'e imdi buraya geldik... dediler. eyh Muhammed bin Kid El-Evan bir mahedesini nakl ediyor: Br gn eyhin meclisinde oturup nasihatini dinliyorduk. Hava ok rzgrl idi. Bir karga gelip o meclisin stnden geti ve grlt karp orada hazr bulunanlar rahatsz etti. eyh bunu grnce: Ey rzgr, bunun ban kopar! diye beddua etti. Hemen ba bir tarafa,

-202-

cesedi bir tarafa karga yere dt... Sonra eyh krsden indi, kargann ban ald, Bismillah diyerek elini bir srd ve hemen karga canlanp umaa balad ... Halk eyhin bu kerametine ap kaldlar...

* * *
63.c Menkbe

TCL-EVLYA'NIN EMRYLE ACEMN BADADDAN DN HAKKINDA

eyh Abdlkdr bizzat kendisi anlatyorlar: Badat'tan ilk defa Tayy- Mekn ettiim zaman henz gentim. mml-Kurn ismindeki yere geldiimde eyh Adiy bin Misafir'e rastladm. O da o zamanlar gayet gen bir delikanl idi. Bana sordu: Nereye byle? dedi. Mukaddes Mekke'ye... dedim. Yannda arkadan var mdr? dedi. Ben Tayy- mekn sahibiyim... dedim. Ben de... dedi. yleyse beraber gidelim!.. dedim ve yolda yrmeye baladk. Biraz ilerledikten sonra, yamal ve vcuta gayet zayf bir Habeli kza rastladk. nmde durup bana manal bakt ve dedi ki: Sen nerelisin ey delikanl? Badatlym. diye cevap verdim. Beni bugn yordun! dedi. Neden? dedim. Biraz nce Habeistan'da idim. Senin kalbine ltfu ve keremi ile Allah ylesine tecell etti ki, bundan nce hi kimsenin kalbine yle tecell ettiini grmedim. Bunun zerine seni grmeyi ve seninle tanmay arzuladm. Onun iin geldim buraya... imdi sizden ayrlmayacam, nereye giderseniz beraber gideceiz ve bu akam iftar hep beraber yapacaz, dedi. Sonra o, vadinin bir tarafndan; biz dier tarafndan yrmee baladk. Nihayet akam oldu, yemek zaman geldi... Oturduk. Baktm gkten ii dolu bir tabak indi. nmze kondu. Atm baktm ki iinde alt ekmek, sirke ve bakla var. Her zaman iki ekmek inerdi o akam alt ekmek iniverdi. Derhal; Bana ve misafirlerime ikram eden Allah'a hamd ederim! diye kr ettim. Biraz sonra da ibrikler iinde bize yle sular sunuldu ki hayretten aa kaldk. nk o sular dnya sularndan hi birine benzemiyordu. Gayet lezzetli ve tatl idi... Sonra o gen kz bizden ayrlp gitti: Nihayet Mekke'ye gelip tavafa baladk. Allah arkadam Adiy bin Misfir'e nuru ile ylesine tecell etti ki o, dayanamayp bayld. Herkes: LD..! diye barmaya balad... Derken yolda karlatmz o gen kz oraya gelip bau-cunda dikilmi yle diyordu:

-203-

 Seni mutlaka ldren diriltir. Cellinin nuru tecell edince hdisatn ancak kendi tesbiti ile yerinde durabildii; sfatlar zahir olunca, kinatn da ancak kendi teyidi ile istikrar edebildii o yce varl sonsuz tebih ve tenzih ederim... Sonra da ayn oldu. imden, derinden bir ses duydum: Zahir olan tecridi brak! Tevhidi tefrid'den ayrlma! Tefrid tecride bulun! Sana mutlaka yetlerimizden akllara aknlk verecek garip eyler gstereceiz... Bizim muradmz seninkine benzemez... Huzurumda ayaklarn sabit olacak... Varlkta bizden bakasnn tasrife sahib olduunu g-remiyeceksin! Sana huzurumuzda bulunmak bundan byle; bu ekilde devam edecek... nsanlara yararl olmaa al!.. nsanlar arasnda, senin elinde yetiip bizlere kurbiyet peyda edecek slih kiiler vardr. Yine o grdm kz... Bana yle haykrd: Ben bugn senin iinden bir ey anlayamadm. Adet aklma durgunluk geldi. Kafam kart stne nurdan bir adr ekildi. Melekler gelip seni evrelediler. Bir ular t semada idi. Btn vellerin gzleri sana dikildi, hayretle seni seyr ediyorlard ... Bu szleri syledi, gzden gaib oldu; onu bir daha gremedim. Ebu Muhammed Salih bin Vircn anlatyor: Bana eyh Ebu Medyen Badat'a gidip eyh Ab-dlkdr'den ders almam tavsiye etti. Badat'a gelince eyh A'bdlkdr'i gayet heybetli bir zt olarak grdm. Beni yannda oturttu. Sonra bana bir oda gstererek; Buraya otur ve ben gelinceye kadar sakn ayrlma! diye sk skya tenbih etti. Dedii yerde tam yirmi gn oturduktan sonra ka geldi ve bana: Buraya bak! diye kbleyi gsterdi ve: Ne gryorsun? diye sordu. Kbe'y dedim. Sonra baty gstererek bu tarafa bak, dedi. Baktm... Ne gryorsun? diye sordu. eyh Ebu Medyen'i gryorum, dedim. imdi syle bakalm, Kabe'ye mi, yoksa eyh Ebu Medyen 'e mi gitmek istersin ? eyh Ebu Medyen'e gitmek isterim... Pekl bir admda m yoksa geldiin gibi mi gitmek arzu edersin? Geldiim gibi gitmek isterim, dedim. Bu senin iin daha iyidir... dedi ve ilve etti: Eysalih!.. Sen fakr (fakirlii) istersen, basamana kmadan elde edemezsin... Onun basama tevhiddir. Onun ba da sr gz ile Allah'dan bakasndan geivermek, kendini Allah'a adamaktr.

-204-

 Efendimiz, bana bu anlattklarndan biraz vermez misin? diye ricada bulununca: Bana bir bak!.. dedi. Ona baknca, kalbimden irade cazibelerinin, afak sknce gece karanln ayrld gibi ayrlmakta olduunu grdm. O gn bugn ben o bakn tesiri altndaym... ALLAH O'ndan raz olsun... eyh mer El-Bezzaz anlatyor: Bir gn eyh halvette iken yannda oturuyordum. Bir aralk bana: Olum dikkat et!.. Arkana bir kedi dmesin yukardan! dedi. imden: Buraya kedi nerden decek, tavanda aralk bir yer yok ki?.. diye mrldandm. Bir de baktm, yukardan pat diye bir kedi dt srtma. Hemen gsme eli ile vurdu. Bundan sonra kalbimde bir nur parlad. O gnden beri o nurun bende gn getike artmakta olduunu grdm. Muhammed bin el-Hdr el-Hseyn anlatyor: Babamdan yle duydum: eyh Abdlkdr gayet gzel konuurlard. Toplantsnda herkesi mest edecek, gnlleri feth edecek kadar tesirli szler eder ve eitli ilimleri anlatrlard. O'nu dinleyen halkta t olmazd... O'nu gayet sakin ve terbiyeli dinlerlerdi. Hi kimse smkrmez, hi biri aksrmazd. Tam bir sessizlik hkimdi meclisinde... yle derlerdi: Sz geti... imdi hle balyoruz... Yani sylenenleri yaamaa balyoruz... Bu sz duyan halkda bir tel balard. Birbirlerine girerlerdi. Herkes elini pmek iin krsye doru kouurdu... Konuurlarken herkesin hline ve kabiliyetine gre konuurlard. Herkes O'nu vecd iinde dinlerdi. Krsye kt zaman hep birden ayaa kalkarlar ve ona son derece hrmet gsterirlerdi. Susun!.. dedii zaman susarlar, sessizce yerlerinde otururlard... Onun tatl ve tesirli szlerinden deta kendilerinden geerlerdi. stirak baylanlar da olurdu. Baylp saatlerce aylma-yanlar da... te gerekten ermilerin hlidir bu!.. Bu gibi kerametleri hakikaten Allah adam olmu kimseler izhar edebilirler... eyh Ebu Said el-Kaylev diyor ki: eyhin meclisinde Reslllah Aleyhisselm mteaditdefalar grdm. Dier peygamberleri de grdm olurdu. (Allah'n rahmeti ve selm onlarn zerine olsun...) Peygamber ruhlar ve btn melekler, onun meclisinde havadaki rzgrlar gibi seyr ederlerdi. Ba dndrc sesler ve uultular karrlard... Birok velnin onun meclisine doru gitmek iin yarmakta olduklarn da mahede ettim... Ebul-Abbas Hzr'n bu meclise devam ettiini grdm ve kendilerine bunun nedenini sorduumda:

-205-

 Felaha ermek isteyen, mutlaka bu meclise devam etsin!.. diye cevab verdi. Bir defasnda acem sultan, Badat' feth etmek iin Badat zerine yrmt. Badat'taki Halife fena halde korkarak nefes nefese eyh Abdlkdr'in yanna kotu ve ondan imdat istedi... eyh Abdlkdr, Korkma ben bunu hemen hallederim... dedi... Ve eyh Ali bin el-Heyt'ye dedi ki: Onlara emr et derhl dnsnler... Ali bin el-Heyt hizmetisine: Git orada kulrulmu adrlarn altnda adam greceksin; onlara: "eyh Ali bin-Heyt, buray terk edip memleketinize dnmenizi emr ediyor!.." de. ayet biz, bir emirden dolay geldik gitmeyiz derlerse sen de onlara: "Ben de bir emirle geldim mutlaka buray terk etmelisiniz!.." diye k... der. Nihayet hizmeti gider, Ali bin el-Heyt'nin emrini harfi harfine tebli eder ve onlar da hemen adrlarn toplayp oray terk ederler... ALLAH ondan raz olsun...

*
eyh Muhammed bin el-Herev anlatyor: Bir gn eyh meclisinde vaaz veriyorlard... Bir ara szn kesti ve yle dedi: Allah isterse imdi bir yeil ku gnderip benim vaazm dinlettirir... Vaazna devam etmeye balamadan havadan bir yeil ku uup eyhin yanna koydu. Vaaz bitmeyinceye kadar oradan ayrlmad.

*
El-Cubb, eyh Abdlkdr'den yle dinlediini anlatyor: Badat'a, Hz. Ysuf el-Hemedan(Bu zt hem devrinin kutb'l-aktb hem de drt koldan hilafeti olan bir zattr.) adnda zamannn kutbu olduu sylenen bir eyh geldi. Bir tekkeye misafir oldu. Duyunca misafir olduu eve gittim, kendilerini bulamadm. Serdba gitti, dediler. Hemen oraya gittim, kendisi ile grtm. Bana bir ok eylerden bahsetti. Kendilerinden hayli istifade ettim. Bir ara bana dnerek dedi ki; Sen halk irad etmee, onlara din tler vermee neden balamyorsun? Cevab verdim: Ben Acem'im, fasih arapa konuan Badatllara nasl hitab edebiiirim ki?.. Sen ki, Kur'n', fkh ve usul- fkh, sarf ve nahiv gibi birok ilimleri ezberledin. Vaaz yapmaa neden ehil olmayasn. Haydi k krsye ve halka hitab etmeye bala bakalm? Sen ileride dalbudak salacak, meyve verecek bir kksn!.. diye ikazda bulundu...

*
Marib'li eyh Ebu Medyen'i dinleyelim: Ben, Hzr Aleyhisselm grdm. Hl-i hazrda yaayan btn eyhlerden sual ettim. Bu mnasebetle eyh Abdlkdr'i de kendilerine sordum. u cevab verdiler:

-206-

 eyh Abdlkdr, sddkterin lideri, ariflerin hccetidir. O, ayn zamanda marifette bir ruhdur. Veller arasnda O'nun an ve nam hayli byktr!.. ALLAH hepsinden raz olsun. eyh Muhammed bin el-Herev der ki: eyh Abdlkdr bir gn insanlara vaaz verdi. nsanlar vecdden i ie girdiler. O anda sz kesdi ve yle dedi: Eer Allah yeil kular gnderip beni dinletmek isterse yapar bunu... Daha szn bitirmeden bir de baktk ki yeil kular gelip eyhin meclisine kondular ve eyhi istirak iersinde dinlediler... Yine o, anlatyor. Bir gn eyh, meclisinde vaaz veriyordu. Bir ku gelip stlerinde dolamaya balad. Herkes ona baka kald ve eyhi dinlemekten vazgeer gibi oldu. eyh onlarn laubali halini grnce yle haykrd: Eer ben kua desem ki para para olarak l!.. Hemen para para olarak yere dp lr... dedi. Szn daha bitirmemiti ki, hakikaten ku yukardan aa para para dt...

*
eyh Mes't el-Harsi anlatyor: eyh Cgr ile eyh Ali bin dris'in yannda hazr bulundum. Konumaya baladlar. lk defa sze eyh Cgr balad ve yle devam etti: Efendim eyh Ebul-Vef'dan sonra hlce, tasarrufa, temkince, vasfa ve makamca eyh Abdlkdr'den daha byk vel grmedim... eyh Ali bin el-Heyt'ye kutupluk ondan intikal etmitir. eyh Abdlkdr, kutbiyet hususunda hepsinden daha ileridedir. Hi kimsenin eriemedii makam ve mertebeler erimitir O!.. dedi. Sonra eyh Ali bin dris'le yalnz bamza kalnca eyh Cgr'in sznn doru olup olmadn sordum. yle cevab verdiler: O, grdn syledi, Allah'n kendisine bildirdiini haber verdi. O, btn szlerinde ve davranlarnda son derece dorudur. ALLAH ondan raz olsun.

*
eyh Ebu mer ve Osman es-Sayrefn ile Abdl-Hak el-Harim derler ki: eyh Abdlkdr alayarak yle derdi: Yarabbi, ruhu sana nasl hediye edeceim ki, burhanla hepsinin senin olduu sabit olmutur!.. unu da sk sk azndan drmezdi: Takvaya ermedike szn ne faidesi vardr? Takvaya ermi gnle de mtecaviz dil zarar vermez!.. Yine bir beytinde yle terennm etmilerdir: Sunduun arabdan yalnz beni deil herkesi de doyur. nk ben belki cimri

-207-

olabilirim... Sen kermsin: arkadalarma sunmadan gemek kerme yarar m?.. Bu sz zerine orada hazr bulunanlar ca geldi, hatt bir ka tanesi dayanamayp ld.

*
E-eyh Sveyd e-Sencr demitir ki: eyh Abdlkdr bizim eyhimiz, efendimiz, imammz ve Allah ve Resulne bizleri gtren yegne nderimizdir... O, hl ve makl ilminde asrnn btn limlerini gemi, hepsini geride brakmtr. Allah huzurunda sbit-i kadem zere durmak babnda da O, pek ileri merhaleler kat' etmitir. Babam, eyh Abdlkdr'den ok bahsederdi. O kadar ki O'nu dinleyenler arasnda bir ok kimseler O'na, grmeden k olmulardr.

*
Ebul-Feth el-Herev der ki: Efendimiz Abdlkdr'e tam krk yl hizmet ettim... Yats abdesti ile sabah namazn klard. Abdesti bozulduu zaman hemen abdest alr iki rek'at namaz klar ve sonra da yats namazn klp halvete ekilirdi... Onun yanna hi kimse girip kmazd. Sabah olunca halvette bulunduu yerden kt grlrd. Hatt bir defasnda Halife onunla grmek zere geldi ve ieriye giremedi. Sabaha kadar O'nun kmasn bekledi. Bir gn Tc'l-Evliy yle diyordu: Allah'n akll kullar daha gzeldir. Noksan akllarn akl bir nazarla ya da bir tecell admyla alnmtr. Akll ise Allah'n ltfuna mazhar olmu, Allah tarafndan yzne esen meltemler onu manev bir hale koymutur. Onu nbvvet mahmillerinde tayan kuvvet onun sakalnn bir kln dhi hareket ettiremez...

*
E-eyh Sleyman Davud el-Mncib anlatyor: Birgn eyh Ukeyl'in yannda oturuyordum. O'na biri dedi ki: Badat'ta Abdlkdr adnda bir acem genci manev alanda hret yapm ne dersiniz? O, yalnz yer yznde deil, gkyznde de hret ve isim yapmtr... O yiit ki, O'na melekt leminde Bz- Eheb derler. Kendi zamannnda yegne sz sahibi o olacaktr...

*
Badat'l bn'l-Cevz'nin torunu eyh Muzaffer emseddin, Yusuf Hsbek'in kendisine yle dediini haber veriyor: eyh Abdlkdr pazar gn sohbet yapyorlard. O gece orada kaldm. Souk

-208-

bir gece idi. htilm oldum. Onun sohbetini karmayaym, sonra ykanrm dedim. Gittim dinlemee baladm. O, hutbede anlatyordu. Bir ara gzlerini bana dikerek: Ey Debt! Souu bahane ederek ykanmadan geldin ve cnb olarak beni dinliyorsun!.. diye kt. eyh emseddin devam ediyor: Bana Crmiye ahalisinden Muzaffer adnda salih bir adam anlatt. yle dedi: Pazar gecesi eyh'in medresesinin damnda uyumaktaydm. Hava ok scakt. Canm souk bir hurma suyu imek istedi... "Ah, be bardak hurma suyu olsa da isem..." diye iimden geirir geirmez. eyhin kald odadan bir kap alarak, eyh bana: Al istediini!.. deyip be bardak hurma suyunu ikram etti... E-eyh mer es-Sanhc der ki: Arkadalarmzdan bzlar, eyh Eb Nuseyr'den Badat'a gitmek iin izin almaa geldiler. eyh onlara dedi ki: Badat'a giderseniz, Abdlkdr isminde erefli bir acemi grmeden yapmayn! Sayen nasip olup da grrseniz benim selmm iletin! Ondan dua beklediimi de syleyin ve deyin ki; Ebu Nusayr' kalbinizden karmayn. Allah'a kasem ederim ki btn Acem lkesinde onun bir ei daha yaratlmamtr... Siz Irak'ta da O'nun gibisini gremezsiniz. arkllar onun sayesinde garbllara stn olmaktadrlar. O'nun ilmi ve erefli soyu, O'nun btn veller zerine stnln salamtr...

*
E-eyh Svir e-Sebt der ki: Halife byk bir ziyafet tertip etmi, btn limleri ve eyhleri davet etmiti. Hepsi gidip orada yemek yediler. eyh Abdlkadr, Adiy bin Misafir, eyh Ahmed erRuf gitmediler, onlara itirak etmediler. Herkes daldktan sonra vezir, Halifeye: Grdnz m, eyh Abdlkadr, eyh Adiy bin Misafir ve eyh Ahmed gelmediler... diye yaknd. Nihayet Halife bir adama onlar huzuruna getirmek iin emretti. Onlar Halifenin emrine uyarak gelirlerken, yolda eyh Ali bin el-Heyt'ye de rastladlar. Hepsi birleip Halifenin yanna gittiler. Halife onlara son derece ikramda bulundu... Yediler itiler. Biz de onlarla birlikte yedik itik... Sonra hep birlikte oradan kp mam Ahmed bin Hanbel'in kabrini ziyarete gittiler. Oraya geldiklerinde gece idi. Hava ok karanlk idi; gz gz grmyordu. eyh Abdlkadr; Beni takip edin!.. dedi. Getii her yer, sanki elinde ay tayormu gibi aydnlanyordu. O'nun nurundan (Sat manev n altnda) nihayet mam Ahmet bin Hanbel'in kabrine varabildiler. Ziyaret ettiler... Drd ziyaret ediyordu. Biz kabristann kapsnda bekliyorduk. Ziyaretleri bitip oradan ayrlmak zaman gelince eyh Adiy, eyh Tc'l-Evliy'ya tevazu iinde: Bana ne tavsiye edersiniz? diye sorunca, eyh Abdlkdr Hazretleri: Kitab ve snneti... buyurdular.

-209-

*
eyh mer el-Bezzz'dan: eyh Adiy bin Misafir'i zlemitim. Onun ziyaretine gitmek iin eyh Abdlkdr'den izin istedim. Bana: Gidebilirsin!.. dedi. Yola ktm. Hakkr dana gelince eyh Adiy'i zaviyesinin kapsnda, ayakta dururken grdm. Ho geldin ey mer, denizi braktn da kuyuya m geldin?.. eyh Abdlkdr btn vellerin ba, mhiblerin kumandandr. Bunun iyi bilmelisin!.. dedi.

*
eyh Ali bin Vehb es-Sencr der ki: eyh Abdlkdr, veller arasnda bir tanedir. eyh Abdlkdr, kinat tuhfelerinden (hediye) bir tuhfedir. eyh Abdlkdr, Allah'n u varla gnderdii en kymetli hediyelerindendir!.. Ne mutlu O'nun sohbetinde bulunanlara!.. Ne mutlu O'nu hatrndan kartmayanlara!.. eyh Yahya et-Tekrin anlatyor: eyh Musa bin Hmn er-Zl Hacca giderken Badat'a uramt. Ben ve babam onunla beraberdik. eyhe uradk. O, eyh Abdikdr'e kar hi kimseye gstermedii bir saygt ve edeb gsterdi... Biz hayret ettik. Sonra babaa kalnca bunun sr ve sebebini sorduk. yle cevap verdi: eyh Abdlkdr bu zamanda en byk insandr. O, asnmzdaki vellerin sultan, ariflerin seyyididir. Meleklerin hrmet gsterdii zt'a ben nasl ihtiramda bulunmam... de di. 596 tarihinde eyh Arslan'n eyh Abdlkdr hakknda yle fikir beyan ettii sabit olmutur: eyh Abdlkdr varlktaki insanlarn en ileri gelenle-rindendir. Kendisine hikmet verilmi, zamannn ehlinden her yakn ve uzaa kar tasarruf yetkisi verilmitir. Almak, vermek, kabul edip red etmekte o, Peygamber (a.s.)'n bir vekili olmutur. ALLAH ondan raz olsun. Sofiler eyhi ihabddin mer es-Shreverd der ki: Bir gn amcam eyh Ebun-Necib'le birlikte eyh Abdlkdr'in yanna girdik. Amcam yannda son derece edebli ve sakin oturdu. Sonra Nizamiyeye dnnce bunun sebebini sordum, yle cevab verdi: Kendisine byk yetkiler verilen birinin yannda nasl olur da edebli davranmam?.. Melekt leminde hrmet gren, Kevn leminde yegne sz sahibi olan bir kimsenin yannda edeb ve terbiye dairelerini aabilir miyim hi?.. Allah onu, benim ve btn vellerin kalblerine mlik klmtr. stedii gibi tasarruf eder. Byle bir kimsenin yannda konuulur ve ok sz edilir

-210-

mi hi?.. eyh Ebu Muhammed, eyh Ebu Bekr bin Hevr'nn eyh Abdlkdr hakknda yle dediini naklediyor: Beinci asrn yarlarnda, Irak'ta yle bir vel zuhur edecek ki, vellerin makamlar kendisine gsterildii zaman onlarn banda olacak; mukarreblerin dereceleri gsterildiinde en yksek dereceyi alak, mukefe erbab ile tantrldnda onlar geecek, hepsinden ileride olacak... O, ancak sddk ve meyyedlerin mazhar olduu mertebelere mazhar olacaktr!.. O'nun sayesinde Allah bir ok kullarn yksek makamlara karacaktr...Kyamet gnnde kendisi ile iftirah edilecektir... Dnya ve hirette Mevlm bizleri O'nun feyizi ile feyizyb etsin... MN!..

*
Hazreti Gavs'l-zm Abdlkdr Geylni (k.s.) zamannda Irak'ta bir rahip vard. Kendisi gayet lim ve zek idi. Hazreti Bzl Ehep yolunu nere balad vakit o btn dikkat ile Gavs'l-zm'n vaazlarn dinliyor, kitaplarn okuyor, onun adamlarn dinliyor, hareket tarzlarna dikkat ediyordu... Nihayet epey mddet sonra garbe doru yola kt. Tam bir Kdri eyhi kyafetine brnmt. Vard ehirlerde kendisini bir kdri eyhi olarak tantt. Etrafna az bir mddetle bir ok kimseler topland. Rahip onlar Kdrilerden renmi olduu tarzda terbiye etmeye ve onlar Hazreti Abdlkdr'in evld olarak yetitirmee balad. Bu yetienleri yle bir zevk ve heyecanla manev yolda ilerliyor ki, bunlardan krk kii Evliya mertebesine erimilerdi. Fakat ne kendisi bunlarn ermi olduunu ne de onlar eyhlerinin Rahip olduunu bilmiyorlard. Bir gn den/ileriyle birlikte gezmee kmlar. Bir nehir kenarna gelmilerdi. Bir de baktlar ki, nehrin br taraf daha gzel. Rahip dedi ki: Kar taraf daha gzel, fakat nasl geeceiz? Derviler: Biz yzerek geeriz! dediler. eyh dudak bkt. Peki, gein bakalm! Derviler: Destur, y Hazreti Pr! deyip suyun zerine yrdler. Ayaklar slanmadan kar tarafa gemilerdi. Sra eyhlerine gelince; o evvel hayret etti. Sonra (ben de tecrbe edeyim) dedi. Fakat suya basmasyla ayaklar sland. O zaman birden kendisiyle dervileri arasnda olan fark anlad. Hazreti Muhammed'e (s.a.v.) man getirenlerin ne byk bir mevkiye eritiini idrk etti. Ve bu sefer btn kalbiyle: Ya Hazreti Abdlkdr, Ey Hazreti Muhammed (s.a.v.)'in sevgili olu, ben imdiye kadar senin yolunda yrdm. u dakikada bykln anladm. man getiriyorum. L ilahe illallah Muhammeden Reslllah... Beni mahcup karma Ya Hazreti Pr Destur! eyh ayan suya bast. Ve o da yryerek kar yakaya geti. Dervilerine kendisinin o ana kadar sev olduunu ve artk Hak dni bulmu olduundan bahsetti ve isterlerse kendisinden ayrlabileceklerinden bahsetti. Onlar: Biz senin sayende velayet mertebesine eritik, senden ayrlmayz demitik. Ve o da bu olaydan sonra eyh s lkabn alm ve sev kolu ondan gelmitir.

-211-

Bilhere Hazreti Gavs'a gider, hilt giydirir ve o yolda irada devam eder. ALLAH hepsinden raz olsun.

Blm 5

GAVSl-ZMIN TAVSYE ETT NAMAZ VE DUALAR

Muteber kitablarda mezkrdur: Cenb- Gavs'l-zm (r.a.) Br hazretleri buyuruyorlar ki: Bir kimse umur-u dnyeviye ve umur-u uhreviyye-den mkilt ve zorluklara duar olup re ve midi kal-myarakhal ve ahvli perian olan zat, gavsiyyetimden tam bir tikad ile yardm istese o kimse giriftar olduu dert ve musibetten hals olarak murad ve maksuduna nail olur. Bununla beraber bir kimse her bir rek'atda ftiha-i erif eden sonra onbir adet sre-i ihls- erifi okuyarak iki rek'at namaz ki isa ve ceddim Hazret-i efi ve ashab yevmel arasat Fahr-i lem Efendimiz hazretlerine onbir adet salvat- erife tilvet etse ve sonra Irak cihetine doru onbir adm atm olsa ve bir admnda salt ve tazimat ile ism-i erif-i vilyetimi zikirle hacet ve maksudunu sylese ve istirham eylese, Cenb- Vcibl Vcud Hazretleri istirhamda bulunan o kiinin arzu ve hacetini ihsan buyurur. O kimse de gaye ve maksadna nail olur. imdi namazn ve vehile ed ve ifa olunabileceine izah edelim! yle ki: Bir kimse hacet ve istimdat namaz klmay arzu ederse namaz klaca yerde evvel udaac yakarak, yahut misk misilli gzel kokular etrafa satktan sonra kble-i erife ynelerek u yolda namaza niyet eder: "Hakk Tel Hazretlerine tekarrb ve rzasn tahsil iin Cenb- Hakk'tan baka her eyden alkam keserek Kbe-i muazzamaya tevecchle iki rek'at esrar namaz, yahut kaza-y hacet namazn klmaya niyet eyledim... ALLAHEKBER" der, dier bir tbirle; "ALLAH iin, ALLAH rzas iin iki rek'at kaza-i hacet namazn klmaya niyet eyledim." der, kble-i erife huls- kalb ile ynelir. ALLAHEKBER diyerek namaza balar. Birinci rektta; Sbhneke, Ez besmele, Ftiha-y erfeyi okuduktan sonra onbir kere sre-i hls' okur. Rk' ve secdeleri tamam eder. Bundan sonra ikinci rek'ata kalkar. Besmele-i erf, Ftiha-i erifeyi ve onbir kere sre-i hls' okur, rk ve secdeleri tamam ettikten sonra ka'dede oturarak tehyyat, salt ve selmlar okur. Selm verir ve hemen secde eder. Secdede onbir kere Y eyhs Sekaleyn ya Kutbr-Rahmn, ya Gavss-

-212-

Samedn, y Mahbbes-Sbhn, ya Muhyiddin Eb Muhammed Seyyid Abdlkdr Geyln esn ve emdidn f kazay haceti haz. ve ardndan Maksad her ne ise onu sylemelidir. Ya Kadyyel hct der. Sonra secdeden kalkarak Irak cihetine doru onbir adm yrr ve her admnda; "Ya eyhs Sekaleyn! Y Kutbr-Rahmn! Ya Gav-ss-Seyyid Abdlkdr Geyln!" der. Sonuncu admnn nihayetinde Irak cihetine mteveccih ve kyamda olduu halde sa ayam sol ayann zerine yni sa ayann ba parman sol ayann ba parma zerine koyarak evvel Cenb- efiy' rz-i ceza Fahrl Enbiya Efendimiz Hazretlerine onbir kere salt ve selm ve sonra onbir kere sre-i hls- erifi, onbir kere z ce nasrullahi vel fethu... sresini okur ve bunun sonunda (Y cndellah ve y ibdellah eysn ve emidduni f kazi haceti hzihi) murad her ne ise onu syleye. Y Kadyel hct min min ya eyhssekaleyn ya kutbrrabbn ya gavss-Samedn ya mahbubs-Sbhnya muhiyyet diyni essiyidi Abdlkdr Geyln. Der ve sonra seccadesine oturup murakabeye varr. Ve kelime-i tevhidi yni: L LAHE LLALLAH kelime-i mn-ciye-i erfeyi yz seksen kere zikreder ve sonra istirham iin secde eder. Ve secdede "Y Rhl kuds ve y cndellah ve ya ibdellah eysn ve miydn f kaz-i haceti haz murdn syleye. Ya kadyel haceti min min" der. Bu suretle namazn tamamlar. Ve onbir fakir kiiye de sadaka verir. Cenb- Vehhabil etyya hazretleri fazi ve kerem-i lemyezeliye tfat- mahsuse-yi gavsiye ile muradna muvaffak buyurur.

* * *
KADR TARKATI VE KOLLARI
Kadri Tarkt Abd'lkdir Giyln (k.s.) tarafndan kurulmutur. Knyesi Ebu Muhammed, lkablar Muhyiddin, Bzu'l-Eheb ve Gavsu's-Sakaley'dir. Nesebi Hz. Ali (r.a.) dayanr. Annesinin ismi Ftma, Babasnn ismi Ebu Abdullah'dr. ran'n Gln ehrinde dnyaya 1078 tarihinde dnyaya geldi. Sahih rivayete gre; dnyaya terif ettikleri vakit anneleri 60 yalarnda idi, ve meyihin byklerinden olan babasn kk yalarda kaybetti.. Onsekiz yalarnda Giln'dan ayrlarak tahsil iin Badat'da geldi. Ve orada pekok nl hocalardan Fkh, Hadis gibi ilimleri rendi... Hicr 521 yllarnda vaaz vermee balayan Bzu'l Eheb Ahmed Debbas ile sohbetler ederek kendisinden tarikat ald. Abdlkdr Hz.leri 1167 tarihinde Receb Aynn 8 veya 9.cu gn Cumartesi gecesi Yats namazndan sonra Hakk'a yrd.. Kabirleri Badat'da Bb'l-Derc Medresesindedir. Abdlkdir Hazretleri'nin hayatnda o'nun iratlarndan faydalanan (rivayeten 100.000 akn) insan daha sonra da onun yolu olan erat ve Hak yolda devam

-213-

etmilerdir. te bu talebelerinin onun yakt er devam ettirmesi sonucunda KADR TARKATI denilen ALLAH'a varlan bir yol daha kmtr ki bu Ehl Snnet yani MUHAMMED'lerin yoludur... Talebeleri ve Oullar bu devam ettirmiler ve bunlarn kurmu olduklar derghlarda (tekkelerde) bu dersler devam edilerek Kadiri tarikatnn devam olan baz tarkat kollar da olumutur ki bunlarn mehurlar srasyla unlardr. REZZKYE: Abdlkdr Geyln Hazretlerinin ortanca olu Abdurrezzak Hazretleri tarafndan devam edilmitir. ESEDYE: Kadir tarikatnn bu ubesini byk eyhlerden eyh Abdullah Esed Hz. kurmutur. Bu tarkata Musveiye de denilir. SEVYE: Kadir tarikatnn bu ubesini eyh s Hz. kurmutur. eyh s sonradan mslman olmu bir hristiyan rahibidir. (Menkbesi kitabn iinde mevcuttur). EKBERYE: Bu ube eyhl-ekber Muhiddin bnl Arab Hazretleri tarafndan kurulmutur. Bu byk zt pek ok pr'den tarikat hrkas giymitir. YFYE: Kadir tarikatnn bu kolunu afi ulemsndan eyh mam Abdullah Yf Hazretleri kurmutur. EREFYE: Kadir tarikatnn bu kolunu Erefzde eyh Abdullah Rm Hz. Erefolu, Eref-i Rm, Erefzde diye anlr. Kadir tarikatnn ikinci pr (Frsan). Eref-i Rm Hz. Hac Bayram Velnin kzyla evlenmitir. Tarkat feyzini Hac Bayramdan alm;... znik'e giderek Kadirliin Ereiye ubesini kurmutur. Eref-i Rm'nin mridleri arasndan pek ok eyh yetimitir. Erefolu Abdullah Rm'nin Anadolu'da mehur ve ok okunan MZEKK- NFUS adl tasavvuf eseriyle TARHNME adnda bir eseri daha vardr. Erefolu Abdullah Rm 1470 senesinde znik'de vefat etmi ve oraya defn olunmutur. HLLYE: Bu ubeyi eyh Hill'r-Ram Hamdam Hazretleri kurmutur. RMYE: Bu kolu eyh smail Rm Hazretleri bin Ali Tusyev kurmutur. GARBYE: eyh Mehmet Garbl Hind Hazretleri tarafndan kurulan Kadir tarikatnn bu

-214-

ubesi daha ziyde Hindistan'da kuvvet bulmu, orada yaylmtr. Hindlilerin Badat'a Gavs'l-zm Sultan Abdlkdr Haz-retleri'nin trbesini ziyarete gelenler pek oktur. HLSYE: Bu ubeyi Ziyaddin bin Abdurrahman el-Taliban'l- Kerkk Hazretleri kurmutur. eyh Abdurrahman Talib'nin Trke, Farsa iirleri ve (HLS) adyla deerli bir divan vardr.' SEMADYE: Kadir tarikatnn bu ubesini Mslmssemdi Hazretleri kurmutur. MUKADDESYE: Kadir tarikatnn bu ubesini mam Abdlgan bin Elvahi-dl Mukaddesi Hazretleri kurmutur.

* * *
KADRYYE TARKATI SLSLES
HZ. Muhammed Mustafa (S.A. V.) Hz. Ali (r.a.) Hz. Hseyin (r.a.), Hasan Basrfr.a.) Zeynel- Abidn (r.a.), Habb'l- A'cem (k.s.) Muhammed Bakr (r.a.), eyh Dvudu't- T(k.s.) Ca'fer Sdk (r.a.), Ma 'ruf Kerh (k.s.) Musa Kzm (r.a.) Ali Rza (r.a.) Ma'ruf Kerh (k.s.) Seriyy's- Sakt(k.s.) Cneyd Badad (k.s.) Ebubekr bli (k.s.) Abd'l- Azz et- Temm(k.s.) Abul'- Ferec Ysuf et-Tarss (k.s.) Ebu'l - Hasan A. Muhammed b. Yusuf el Kure (k.s.) Ebu Sd el- Manzm (k.s.) Abd'l- Kdr Gln (k.s.)

-215-

DERGHLARDA VERLEN DERSLERDEN RNEKLER

Dergh'a vsl olan mride ilk nce eyh'i bir nasuh tevbesi yaptrr. Daha sonra onun sa elini sa eliyle tutarak ona telkinde bulunarak yle der: Ben, ALLAH'a, meleklerine, peygamberlerine ehdet ederim. phesiz ben ALLAH ve Raslne btn gnahlarmdan dolay tevbe ve Raslnn emirlerine phesiz uymay yasaklarndan kanarak ilemeyerek Hakk'a ibdete gayret ediciyim. Takatim nisbetince fakir ve dknlerin hizmetine komann byk vazife olduuna inancm tamdr. Abd'l Kdr Giln hazretleri dnya ve ahirette bizim eyhimiz olsun, Bu ikrarmza Cenab- Hakk' ahittir... El eyhimizin elidir, rnek tutacamz zat Seyyid eyh Abd'l Kadir Gilni (r.a.)dr.. Ahid ALLAH ve Rasl iledir. onun bu szlerinden sonra ayn szleri mrid tekrarlar... Sonra; mrid gzlerini kapatarak diz st kerek (abdestli olarak) eyh'in tekrar ettii kere Kelimi-i Tevhid'i tekrar eder. Daha sonra mrid'in bann aln ksmndan ey bir tutam sa keser. (Bu hal dier tarikatlarda olduu gibi, mridin kalb bann dnya masivasndan kesiliini gsteren sembolik bir harekettir.) Bu ilemlerden sonra eyh ve orada bulunan btn mridlerle birlikte tarkata vasl olan mrid hep beraber kere Tekbir getirirler. Ardndan eyh dua eder. Dua'dan sonra Peygamber efendimize Salavat getirilir. Peygamberimizin, btn Peygamberlerin ashabn gemi vellerin ve Abd'l Kdr Giyl'ninin ve tarkt ricalinin ruhlarna Fatiha okunur ve eyh'i mridine ilk dersini verir. Artk mrid mridine teslim olmas ve onun telkinlerine gre derslerine ( yoldan birisine kabiliyetine gre) devam eder onun kendisine tavsiye ettii eyleri yerine getirir... zellikle Farz ibdetlerini ve Nafle ibdetlerini (oru ve Te-heccd namaz gibi...), kendisine ait verilen Zikr'leri, evrad eyhinin tavsiyelerine uygun ekilde yapar. Belirli zamanlarda derghta ki eyhinin sohbetlerine katlr orada yaplan toplu zikr'lere de icabet eder...

HAKKA VASIL OLMAK STEYEN IKLAR YOLDAN BRNDE YRRLER

Abdlkdr Geyln Hazretleri HAKK'a vsl olmak isteyen talibe yol tavsiye etmilerdir. Bu yollar: Ahyar yolu, Ebrar yolu ve ettariye yoludur. Bunlar srasyla aklamamz yle olur: AHYAR YOLU: Bu yolun slikleri ok namaz ve tebih eker ve oru tutarak Hacca giderek Hakk'a vasl olmak isterler... Fakat bunlar iin uzun zaman lzmdr. EBRAR YOLU: Bu yola mensup olanlar mcahede yapanlardr... Bunlar; riyzat yaparak kt ahlklarn iyi ahlka evirmeye alrlar.

-216-

Bu yola mensup olanlar, ahyardan fazladr. Bunlar nefislerini adam edip ruhlarna tahakkm etmee alrlar. ETTARYEYOLU: Bu yolun mensuplar riyzattan kaarlar ve avam sohbetinden holanmazlar. Bunlarn ne'e ve kr ve zikirden baka ileri olmaz. Bu yol ile vsl olanlar Ahyar ve Ebrar yollarndan fazladr. Bu yolun slikleri teskiyeyi nefse ve hall tafsiye etmee ve tediyeyi ruhla megul olurlar. Teskiyeyi nefs: Nefsi ne kadar kt huylar varsa onlardan kurtarmaktr. (Yalanclktan, ehvetperestlik, dedikoduculuk, hrs, tama, riya, buzgibi.) Tasviyeyi kalb: Kalbin saf olmasdr. Kalbi temiz olanlara hakikatin vurur. Orada Hakk'n hikmetlerini grr. Tecliyeyi ruh: Ruhun nuru ilhih ile parlamasdr. Bu yola mensup olanlar kefi kerameti bir arpaya bile satn almazlar. Bunlarn LMEDEN EVVEL LNZ!.. istikmetinden gayr bir halleri yoktur. Kadiri (ettriye) yoludur. ON ESASLI KISMA AYRILIR: 1'incisi TVBE: lm halinde olduu gibi btn HAK'tan ayr grnen kalbde ikilik yapan isteklerden aynimaktr. Hakk'a yakn olanlar fena ilerden ayrlrlar. Bir insan tvbe etmek iin nefsinden gnaha kast etmei karmal ve sonra gnah kalbinden silmeli. Hazreti Abdlkdr yle buyuruyor. Masumlarn tvbesi btn tvbelerden stndr. nk onlar hem gnah ilemezler hem de istifar ederler. 2'ncisi ZHD: Mahedenin gayr olarak lm halinde olduu gibi dnyadan ve muhabbeti dnyadan ve dnya mal ve ehvetlerden ayrlmak. 3'ncs TEVEKKL: lm halinde olduu gibi sebepten ayrlp Allah ile olmal. u i yleydi de yle oldu dememeli, Haktan olduunu bilmeli. 4'ncs KANAT: Mevt halinde olduu gibi dnya ehvetlerinden, zevklerinden ayrlp aza oa bulunduu hle kanat etmeli. Hazreti Peygamber Efendimiz buyuruyor ki, Kanat en byk tkenmez bir haznedir. 5'incisi UZLET: Mevt'te olduu gibi halk ile alkay kesip tenhada oturmaktr. Azam kesrette vahdeti bulmaktr.

-217-

Zahirde halk ile olup btn ile HAKK' tefekkr etmektir. 6'ncs TEVECCH: Mevt hlinde olduu gibi Hak'tan baka bir sevgi ve istek brakan yasak btn masivattan yz evirip ALLAH'a tevecch etmektir. HAKK'a ve Resulne k olup onda fn olmaktr. Kim ki Resule tevecch ederse iki leme de mes'ut olur. 7'ncisi SABIR: Nefsin isteklerine, lezzetlerine sabretmek onlardan ayrlp mevt hlindeki gibi olmaktr. Mevt hlinde insann cesedini bir ok hayvanat ve haert srdklar, yedikleri halde o insan dorulup; "Beni niye yiyorsun?.." Der mi? Demez yerinden bile kprdayamaz. nk ruhu cesetle alkay kesmitir. te o andaki cesedin durumu gibi btn Haktan gelen bellara ve ilelere sabretmek (Eyp Peygamberin sabr buna misaldir). ALLAH dnya leminde insanlar sabr ve tahamml ile imtihan eder... Onlara ve bilhassa sevdii kullarna mal, evlt noksanl verir. Onlar trl trl skntlara uratr. Bakalm o kul Hak'tan gelen skntlara; EYVALLAH BU DA SENDENDR... diyecek mi? Eer insan bu ceflara sabrederse iyi mertebelere vsl olur 8'inci RIZA: Nefisten ayrlp rzullaha dhil ve ahkm ezeliyyeye teslimiyet ve tedbirt ebediyyeye bilitiraz Allah'a vermekle rza'ya uyulur. 9'uncu ZKR: Msivy zikir etmekten vazgemek VE NE HEYT KALB AN MSVLLA Y Rabb kalbimden msivy kart ve dilim de senden bakasn zikr etmesin. Cenb- Hakk buyuruyor ki: Beni ok anan kimseye ben daha yaknm... Cenb- Hakk' anmak, isimlerini zikretmek demir zerine vurulan eki paralar gibidir... Yalnz onu adap ve uslle yapmaldr. 10'uncu MURKEBE: Havilden ve kuvvetten kmak, yni kendi bildiinden kp huzuru ilhide olup sende senlikten eser kalmyarak HAK ile olmak ve HAK'tafani olduu halde dima HAKK' tefekkr etme halidir.

*
Tc'l-Evliy Cenb- Pr Hazretleri Abdlkdr Geyln buyuruyor: lemi ceberut ile lemi lhut arasnda olan tavr Hakikat tavrdr. O mertebeye eren kinatn srlarna vkf olur!..

-218-

Bir byk vel buyurur ki: Ehad nutku kn olmutu hay idi hep dinleyen Buldu Muhyden vcdu duydu duymak bilmezen Ettiler emre icabet hepsi tirtir titreip Bir ess oldu bu zilzl hepimizle titreyen Allah Allah ismini tekrar imi bu ihtizaz Srr mahfiymi duyarm kitbdan dinleyen Anmadan her zerre ismin etmedi fikri tamm Fahriy lmen areften arife ALLAH diyen.

*
Gavs'l-z mTc'l-Evliy, Burhan'l-Esfiya: Hazreti Abdlkdr Geyln yle buyurur: Cenb- Allah'n baz sevdii kullar vardr ki onu kendinden bakas bilmez. O kulun kendisi iin ve ak Muhammedisinden halketmitir. Onlar Haktan baka bir ey dnmezler. Vcutlar nuru ilh ile yanan kalblerinde dnyya it hi bir ey yoktur. Hz. mer'l-Fruk'tan buyurmutur: rivyeten Resul Ekrem (s.a.v.) Efendimiz yle

ALLAH'n kullarndan bir takm insanlar vardr ki bunlar Enbiya deil, ehit de deillerdir. (ehit Hakk grerek len insandr). Ama kyamet gnnde ALLAH yanndaki makam ve rtbelerinden Enbiya ve hed onlara gpta edeceklerdir. Bunlar kimlerdir y Reslllah? diye sordular. Resul Kinat Efendimiz buyurdu ki: Bunlar yle bir kavimdir ki beyinlerinde ne akrabalk ne de teati edecekleri emval alkas olmayp ALLAH'n nriyle ALLAH'ta seviirler... Yzlerce bir nr ve kendileri nurdan bir minber zerindedirler. nsanlar korktuklar va kit bunlar korkmazlar ve lem mahruz olduu vakit bunlar mahruz olmazlar!.. Ve u yet-i kermeyi okudu: EL NNE EVLYAALLAH L HAVFN ALEYHM VEL HM YAHZENN. Mans; yi bilin ki, hakkaten Evliyaullah hazertmn korkular yoktur ve onlar mahzun da olmazlar. Evliyaullahn sz dertlilerin dermandr.

-219-

Evrad- erifin orijinalidir.

-220-

-221-

-222-

-223-

-224-

EVRADI ERFE NN TRKE OKUNUU

Ez Billahi Mineeytnirraciym. Bismillhirrahmnirrahiym. Elhamd lillhi rabbil'lemiyn Errahmnirrahiymi. Mliki yevmiddiyn. yyke na'bd ve iyyke neste'yn. hdinassrtal mstekyme. Srtalleziyne en'amte aleyhim ayril madbi aleyhim ve ledzlliyn. (MN) Y mun. nallahe ve meliketeh ysallne alennebiyyi. Y eyyhelleziyne men sall aleyhi ve sellim tesliymen. Allahmme salli ve sellim ve brik al seyyidin muhammedin ve al lihi ve sahbih ecm'yn. Sbhne rabbike rabbil izzeti amma yesfne ve selamn alel mrseln velhamd lillhi rabbil lemiyn. (*) Esselt vesselm aleyke y Resllah. Essalt vesselm aleyke y Habballah. Essalt vesselm aleyke y Hallallah. Essalat vesselm aleyke y Nebiyallah. Essalt vesselm aleyke y Safiyallah. Essalt vesselm aleyke y Hayra Halkllah. Essalat vesselm aleyke y Nre Arillah. Essalt vesselm aleyke y Emiyne Vahyillh. Essalt vesselm aleyke y men Zeyyenehullah. Essalt vesselm aleyke y men errefehullah. Essalt vesselm aieyke y men Kerremehullah. Essalt vesselm aleyke y men Azzemehullah. Esselt vesselm aleyke ya men allemehullah. Essalt vesselm aleyke y Seyyidel Mrseliyn. Essalt vesselm aleyke Htemennebiyyn: Essalt vesselm aleyke y Rahmeten lil'lemiyn. Essalt vesselm aleyke y efiy'al Mznibiyn. Essalt vesselm aleyke y Resule Rabbil lemiyn. Salvtullahi ve meliketih ve enbiyaih ve rsulihi al seyyidin muhammedin ve lih ve sahbih ecma'yn. (Allahmme salli al seyyidin Muhammedin abdike ve nebiyyike ve habbike ve resliken nebiyyil mmiyyi ve al lihi ve sahbihi ecmain.) (Allahmme salli al seyyidin Muhammedinin nebiyyil melihil shibil makaamil a'l vellisnil rash.) (**) Allahmmec'al efdale salvtike ebeden. Ve emm berektike sermeden. Ve ezk tehyytike fadlen ve adeden. Al erefil halikl insniyyeti. Ve mecma'l hakayikl iymniyyeti. Ve trit tecelliytil ihsniyyeti. Ve mehbitil esrrirrahmniyyeti. Ve arsil memleketirrabbniyyeti. Ve vstati kdin nebiyyne ve mukaddimi ceyil mrseliyne ve kaaidi rekbil enbiyail mkerremiyne ve efdalil halk ecma'yne. Hmilil livil izzil'a'l. Ve mliki ezimmetil mecdil esna.
*

kr makaammda iki el ile yz meshedilecek. Kavis iindeki alt izili olan bu iki salvt- erife defa okunacaktr.

**

-225-

ahidi esrril ezeli. Ve mahidi envri sevbikl veli. Ve tercemni lisnil kdemi. Ve menba'l ilmi ve hlmi vel hkemi. Mazhar srril cdil cz'iyyi vel klliyyi ve insani aynil vcdil ulviyyi vessfliyyi. (Rh cesedil kevneyni) (*) ve ayni haytiddreyni, el-mtehakkk bi a'alerrtebil ubdiyyeti. Vel mtehallk biahlkl makaamtil stfiyyeti. El hallil a'zam. Vel habbil ekrem. Seyyidin muhammedin bin abdillh bin abdil muttalib. Ve al siril enbiyil ve mrseliyne ve al meliketikel mukarrebiyne. Ve al ibdillhis slihyne min ehlissemvti ve ehlil ardyne. Kllem zekerekezzkirne. Ve gafele an zikrikel gaafilne. Ve sellim ve radyallah an eshbi reslillhi ecme'yne.

EVRADI ERFE NN MANSI

Ez Billahi Mineeytnirraciym. Bismillhirrahmnirrahiym. Cenb- Hakk buyuruyor ki: Benim sft- ilhiyyern olan Kelmullahi ya'ni Kitabm okumak istediin an, ona muhtab olmaya niyyet ettiin zaman, ben Allah'n rahmetine iltica eder, kalbimi, nefsimi Allah'mn fazlu rahmetine ilsk eylerim diye, rahmet-i ilhden koulmu, uzakladrlm eytandan bana sn. nsan Rabbinin huzr- mahedesinde, fyzt- ilhsinde mstarak kalmasna man olan bilcmle eyden Hakka iltica': stize'dir. Bu da ma'rifetullah ile olur. nk eytan ancak rifin kalbinden korkar. Evet rifin kalbinin semsnda doan ems-i hakikat-i Muhammediyye eytn yakar ve uzakladrr. Kul, Rabbine bu ekilde duyarak istiazesini yapnca, Cenb- Hakk: Korkma! smimi an, ya'ni Rahman ve Rahym olan Allah'n ismi ile ie balyorum de buyuruyor. Onun in besmelesiz ie sonsuz i denir. Besmelede ismin; ALLAH, RAHMAN, RAHIYM isimlerinin beraber zikrolunmasnda cins kula iaret vardr: 1 - (Fe minhm zlimn linefsih) 2 - (Ve minm muktesd) 3 - (Ve minhm sbikun bilhayrt) Evet, Besmele, kalbin kandili, Kelmullahn anahtardr. Azametini kalemler deil, zamanlar tefsir etmi olan, nzm- iyman bulunan, ma'nsn anlamayanlar bile, okunduu vakit dinlemekden usandrtmayan, ilimlere mevzu', san'atlara model veren Kur'n- Kerm'in esrrnn miftah da (Ftiha)'dr.
*

Kavis iindeki alt izili olan bu bu cmle defa okunacaktr ve defa vcude meshedilecektir.

-226-

ELHAMD LLLH RABBL LEMYN Bil'umum mevcudat ve zerrt- kinatdan akvlen, ef'len sdr olan bilcmle mehmid ve seny-i nmtenh: Makaam- rubbiyyete tenezzl-i sbhnsiyle tenezzl eden, leminin Rabbi olan Allah'a mahsusdur. nsan kendisinin byk bir lem olduunu ve kendisinde mevcd varidat dnerek: Ben kimim, nereden geldim, nereye gtrleceim?.. Gelmemde, gitmemde ihtiyrm yok... Diye tefekkr etmesi, Makaam- demiyyete kadem (ayak) basmasdr. demiyyetde teklif vki' olur: Asln teharri et!. emri verilir, bu teharriye de (hamd) ile balanr. Lisn- hamd trldr: 1- Lisn- insan ile hamd: Avvmn hamdidir ki: Allah'n ni'metlerine kar yaplan hamddr. Hakkn o ikrmn kalbiyle tasdik edecek, onu yerli yerine sarfedecek. 2- Lisn- rhn ile hamd: Havasn hamdidir ki: Zikr-i kalb ile olur. O kimsenin hli terbiye edilir, ef'li tezkiye edilir. 3- Lisn- Rabbn ile hamd: rifn hamdidir. Ehl-i muhabbet hamdederler: O hamdleriyle envr- mkefta nail olurlar... Ehl-i ma'rfet hamdederler: O hamdleriyle ceml-i mhedta nail olurlar. Hulsa hamdetmek: Vcib Tel Hazretlerinin ztn sena etmekir. Onun in hayatn evveli de hamd, sonu da hamddir. Allah Tel'nn ztna lyk olan ta'zimat kimse lykyla bilemez, tkat getiremez. Onun in imdad Allah'dandr. Binaenaleyh hamd'-sen: Zt ile, sfat ile, ef'ali ile mahlkat mertebe mertebe meydna getirip, imdd eden Rabbl Alemiyne mahsusdur. Rabbl lemiyndir: M'minlerin kalbini sabr u ihls ile, sdk u vefa ile terbiye eder. Rabbl lemiyndir: Ariflerin kalbini fikr ibretle terbiye eder. Rabbl lemiyndir: Ebh vcd- niam ile terbiye eder. Rabbl lemiyndir: Ervah, hd- keremi ile terbiye eder. unu da iyi bilmelidir ki, mahlkatn evveli: Zulmetin mukaabili olmayan nr- Muhammed, rh- Muhammeddir ki, akl- kll'dr, lem O'nun tafslidir.

-227-

ERRAHMNRRAHIYM lemi hlkeden: Rahman, imdd eden: Rahymdir. Rahman: sm-i kdem. Rahym: sm-i Bekaa. MLK YEVMDDYN Din gnnn sahibi, yevm-i kyametin mliki ALLAH'dr. Yevm-i kyamet, har ve nerdir ki: O da yevm-i hibasdr. Her snfn maksadlar, himmetleri hisb edilen gndr. Ariflerin Vech-i Kerme nazar etdikleri, erbb- muameltn hasenat ile karladklar, zalemenin tecelliyt- kahriyyede kaldklar gndr. O gnde bu lemde kullandmz cz'-i tesarruflar mlgaadr. O gnde izn-i tam, yalnz, Makaam- Mahmd'un sahibi, (VE LESEVFE YUTIYKE RABBKE FETERD) fermannn mazhar Zt- Muhammedi (aleyhissalt Vesse-lm)'dan bakasna verilmemidir. imdi: stiklkl-i ruhu ve net i'ln eden, evvel ibdet, sonra yardm istemee iaret eden yetler geliyor: YYKE NA'BD VE YYKE NESTE'IYN YRabbiL Her hususda yardm Sen'den dilenir ve Sen'den aldmz varlkla ancak Sana ibdet ederiz. bdetimiz bizim varlmzla deildir. Havl- kuvvet Sen'indir. Sen yardm etdin de Sana kulluk etdik. Biz Sen'in fazlna bakyoruz, amellerimize bakmyoruz. Ne muameltmza bakyoruz, ne mkfat taleb ediyoruz, ancak Sana kulluk ediyoruz. nayetinin ziydesini istiyoruz. Btn garazlardan ve alkdan soyunduk. Bu hlimizde bize yardm et. Bu hlimizin devamn yalvaryoruz. Emrin ile kulluk ediyoruz, fazlnla yardm dileniyoruz... Btn varlklar geici, SEN BK'sin. ALLAH'a kulluk drt trl olur: 1 - Rabet ile, 2 - Rehbet ile, 3 - Haya ile, 4 - Muhabet ile. Efdal-i teabbd: Muhabbet ile olandr. te tevhid, bu yetin ameliyle olur. stine hazret-i rislete tamamyle balanmadka olmaz. HDRASSIRTAL MTEKYM Y Rabbi!.. Bizi doru yola bilfi'l hidyet kl. Senin muradn ne ise ona hidyet et. Zirve-i tevhidine giden yolu ihd etmeni dileniriz. SIRTALLEZYNE EN'AMTE ALEYHM AYRL MADB ALEYHM VE LEDDLLYN

-228-

O yol ki: Enbiy, hed, sddklar vekmilnin sratdr, kef-i hakikat yoludur, ma'rifet, hsn-i edeb menzilidir. Onlara ihsan etmisin. Gadabna mstehak olanlardan, dalletde kalanlardan, eltf- rubbiyyetini unutanlardan, tahkik brakp taklidde kalanlardan, ubdiyyet kapusundan koulanlardan, mekrk istidrca mazhar olanlardan olmamay yalvarrz. Bu yalvarmamz kabul et y Rabbi!.. NNALLAHE VE MELKETEH YSALLNE ALENNEBYY EYYHELLEZYNE MEN SALL ALEYH VE SELM TESLYM Y

Allah Tel ve Melike-i Kiram hazert, makaam- mahmud ve makaam- efaatle kendisine tekrm edilmi olan Nebiyy-i Ekrem Hazret-i Muhammed aleyhissalt vesselama salt selm ederler. Enva' rahmet ve kerametle, fazl- ahmedsini tebclen ve ta'zymen sena ederler. Ey inananlar ve istikbal inananlarn olduuna inananlar!.. Gayeleri Hak olanlar!.. Hakkn m'min ismine mazhar olanlar!.. Siz de O'na, O Peygamber-i Zna salt selm edin, zikr-i ceml ile ann. Melike, insan O'na salt selmda bulunmakla terfi' eder. EY TLB! Zt- Muhammed o kadar nazik bir mnadr ki; bundan dolay Cenb- Hakk, Habbine yaplacak salvt kendisine havale etdiriyor da: (ALLAHMME SALL AL MUHAMMEDN) buyuruluyor. Bir emr-i dnde de: BENM RESL- EKREMME BR KMSE BR SALVAT GETRRSE, BEN O KMSEYE ON SALVAT GETRRM diye ferman ediliyor. Lfskan salt selm: ALLAHMME SALL AL MUHAMMEDN VE AL L MUHAMMEDN ma'n ve hakikat i'tibariyle de: Muhabbetle Resl-i Zna mutbaat, izinden yrmek, bu kevn-i fesadda ayak kayacak yerlere rekzedilmi olan semav iaretlere basret gz ile bakarak sayl nefesini HAK'sz tketmemektir. Onun in duann, hakkmzda hayrl olarak kabul olunmas in, evvelini salvat ile balamak ve sonunu da salvat ile nihayetlendirmek lzmdr. SBHNE RABBKE RABBL ZZET AMMA YESIFNE VE SELMN ALEL MRSELYNE VEL HAMD LLLH RABBL LEMYN Ey Ekmelerrs!.. Mriklerin irklerin, bhtanlarna gsn daralmasn, asla ehemmiyyet verme. Hak kuvvetde deil, kuvvet HAK'dadr. L HAVLE VE L KUVVETE LL BLLH. Her emrine gaalib, kudret ve kuvvet sahibi olan Rabbin; mriklerin, Onun n u azametine lyk olmayan sfatlarla vasflandrmalarndan mnezzehdir.

-229-

Enbiy u mrseliyne, (evliya u sddkiyne), ehl-i mana, (ehl-i irfana) selm olsun. Hlen ve kaalen hamd sena, lemlerin Rabbi olan Allah Tel'ya olsun. mam- Ali Kerremallah Ztehu Hazretleri: Her kim hirette Cenb- Hakk'dan husus bir ikram isterse, bu yeti her meclisin sonunda okusunlar buyurmulardr. Y Reslallah! Salt u selm senin zerine olsun. Y Hbballah! Salt u selm senin zerine olsun. Y Hallallah! Salt u selm senin zerine olsun. Y Nebiyallah! Salt u selm senin zerine olsun. Y Safiyallah! Salt u selm senin zerine olsun. Y hayra halkllah! Salt u selm senin zerine olsun. Y nre arillh! Salt u selm senin zerine olsun. Y emiyne vahyili! Salt u selm senin zerine olsun. Ey zt- ehadiyyetini Cenb- Ahmediyyete fethederek Allah'n ziynetlendirdii, ereflerin kaffesiyle merref kld, sureti Hak, siyreti Rahman Habb-i Kibriya! Saltu selm senin zerine olsun. Ey vcd etvrna cevln Habb-i Kibriya Vey vcd esrarna seyrn Habb-i Kibriya. Vcid mevcd seni mir't edindi bhesiz Sreti Hak, sureti Rahman Habb-i Kibriya. (Men ren kad reei hak) nutku ikandr bize Grnen senden gren Sbhan Habb Kibriya. Thir Had v Yasin, Hy-i Hakk'n Mim'isin Nn u St u Kaaf u vei Kur'n Habb-i Kibriya. Vech-i pkin nr- em Zt- Hak meclsdr Cmle lem hsnne hayran Habb-i Kibriya. nn tevcl in geldi hvel hakkul mbn Elde brhan ahidin Kur'n Habb-i Kibriya. Hubb- ztn mazhar, kenz-i vcdun matla' Mebde-i kll, aslna burhan Habb-i Kibriya. Hsl Hak ztn mahbb edip ba's eyledi. On sekiz bin leme sultan Habb-i Kibriya. Hizmet-i nat'- erifin ile Ruhi fahreder. Mahz- ltfundan diler ihsan Habb-i Kibriya. Ey Hakkn istifa kanunu ile tebcl etdii, ta'zmat- sbhnsine mazhar

-230-

kld h- Resl!.. Salt selm senin zerine olsun. Ulm- evvelin hrn ile techz edilen Sultn- Resul, Hd-i Sbl, Aleyhi Salvtl Kll! Salt selm senin zerine olsun. Y Seyyidel mrseliyn! Vey mmel mttakyn! Salt selm senin zerine olsun. Ey Rahmeten lil'lemiyn! Y Htemennebiyyn! Y efal mznibiyn! Ey edny a'la yapmak hakkn alan Resl-i Rabbl lemiyn! Salt selm senin zerine olsun. Allah'n, meleklerinin, nebilerinin, hamele-i Arn, btn halkn tehyyt, salvat, ta'zimt, tekrmt, tayyibt; bizim Efendimiz Muhammed Mustafa Hazretleri ile l Eshbnn zerinedir. ALLAH'm! Salt selm; abd-i mahzn olan Habbin ve Resuln, Nebiyy-i Ekremin, her ey'in masdar olan Muhammed'in (SALLLLAH ALEYH VE SELLEM) zerine olsun. Y lh! Efendimize, sertc- ibtihcmz Resl-i Znmza, O, ztndan ztna tecellnde zahir olan, yine-i Hak bulunan nru'l-envra, shib-i makaam- a'lya, her gzelliin aslna, lisn- fastha shib kldn Resl-i Ekremine salt selm olsun. ALLAH'm! Ebed, sermed fazi u ihsann, hayr bereketin, tehyytn, fazl u aded cihetinden mutahhar olann: Eref-i hlik- insniyye ve mecma'- hakaik- mniyye ve tr-i tecelliyyt- ihsniyye, mehbit- esrr- rahmniyye, misfir-i sbhnellez esr ve m yentku anil hev, sary- ehadiyyetinin mahrem-i esrar, mahlkatn efdali, Liv-i Hamd'in sahibi, mm'l-Enbiy, mlik-i ezimmetil mecdil esna, hid-i esrr- ezel, mhid-i envr-i sevbikl vel, lisn kdemin tercemn- hss, ilm hlm hkemin menba', mazhar- srrl cdil cz'iyyil vel klli, nefs-i ntka-i kinatn kalbi ve ayn rh cesedil kevneyn (iki lemin hayt), rtbelerin a'ls olan (Ubdiyyet) rtbesiyle rtbeli, ahlk- ilhiyye ile mtehallk, Hall-i A'zam, Habb-i Ekrem, Seyyidimiz Muhammed bin Abdillh bin Abdlmuttalib Hazretlerinin zerine olsun. Ve ir enbiy u mrseliyne, melike-i mukarrebiyne ve ehl-i semvt ve ehl-i araznden slih kullarnn zerine olsun. Y Rabbi! (Evet) Salt- selm; seni zikredenlerin zikri, zikrinden gaafil olanlarn da gafleti devam etdii mddete onlarn zerine olsun. Not: Ayrca Kadiri eyhleri evradn aslna ilveten; nce kere Fatiha sresi okunur. Bakara sresi'nin bandan like hm'l-Mflihn'a kadar, yet'l-

-231-

Krs ve Amene'r-rasl'nn sonuna kadar tilvet edilir. kere Hasbnallah ve ni'me'l-vekl ni'me'l-mevl ve ni'me'n-Nasr dedikten sonra, kere Elem Nerah ve hls sreleri okunur. Daha sonra birer kere Muavvizeteyn ve Fatiha sresi okunur, salvat getirilir. Bunlardan sonra ayakta ve sesli olarak: 166 kere Kelime-i Tevhid / L ilahe illallah ve 166 kere Lfza-i Cell / Allah okunur. lh! selm, senin Peygamberinin btn dostlarnn zerine olsun. Her bir vel kendi aynasnda dier bir velnin kemaltn mahede etmek vahdet-i vcud ve tasavvuf lednniyatndandr. imdi bu eseri yazarken de ayn meslek-i celil-i sfi'ye mensup yce bir velnin esrara taalluk eden bir kssasyle sahnelerimizi ssleyip bitirmek isteriz. Bu kssann zeti Arapa bir iirin muhtevasnda ifadesini bulmaktadr. Eer bana; "Gnahm nedir ki bunca yl benden katn..?" dersen cevaben derim ki; "Hl kendine vcud vermekliin yle bir gnahtr ki o hi bir gnahla llmez. te bu mazmun aadaki menkbede gerek ifadesini bulmaktadr. Bir gn, btn mertebeleri getii hlde bir trl vsl Hakk olamyan (arada kk bir perde kalan) Cneyd-i Badad Hz. hep bunun sebeblerini dnerek Badat sokaklarnda gezmekte iken, bir Arap kz da mecaza mptel olarak sevgilisine u iiri okurmu: Ve inklte m eznebt kll mcbeten Haytke zenbn l yukas bihi zenb. Yni; Benim kusurum nedir ki bunca yldr benden katn dersen cevaben derim ki: Kendine vcd vermekliin yni hayatn yle bir sutur ki hi bir sula llemez, kyas edilemez (kbil-i telif olamaz). Cneyd-i Badad Hz. Allah Allah diyerek yere kapanp vasl- Hak olur. ESERN SONU

-232-