RADYOLOJK ALGORTMA

Dr. Cengiz Erol

RADYOLOJYE NE ZAMAN BAVURULUR? Anamnez ve muayene sonucu tanya ulalamayp daha fazla bilgiye ihtiya duyulduunda n tany dorulamak ya da dlamak iin Hastal evrelemek iin Tbbi veya cerrahi tedavinin planlanmas iin Tedaviye cevab deerlendirmek iin Hastaln veya uygulanan ilemlerin komplikasyonlarn aratrmak iin Hastaln nksnn takip edilmesi iin

BR RADYOLOJ TETKK STERKEN !

ncelemenin sonucu (pozitif veya negatif olsun) hastaln tedavi yaklamn veya hastaln sonucunu etkileyecek mi?

Elde olunabilir, kolay ulalabilir mi?

Yaplmas ve sonucun alnmas ne kadar zaman alacak? Maliyeti nedir? Hastann alaca radyasyon var m? Varsa miktar ne kadar? Hastaya sknt veriyor mu, morbidite ve mortalitesi nedir?

RADYOLOJNN BLNSZ KULLANIMI N SIK KULLANILAN BAHANELER

Eksiimiz kalmasn, bir ey gzden kamasn

Hazr hasta elimizde iken...

Nasl olsa hastanede yatyor. Buras akademik bir kurumdur, yapmak gerekir. Bizim protokol ve rutinlerimiz byle... Annen olsa yapmaz msn? Olmadn gsterelim...

RADYOLOJK NCELEME TALEP EDENN KENDNE SORMASI GEREKEN SORULAR BU NCELEMEYE HTYACIM VAR MI?

BU NCELEMEYE MD HTYACIM VAR MI?

BU NCELEME LK M, YOKSA NCEDEN YAPILMI MI? PROBLEM YETERL AIKLIKTA BELRTTM M? STEDM MODALTE VE YNTEM EN UYGUNU MU YA DA EN ETKN M? NCELEME TR YA DA SAYISI OK FAZLA MI?

ALGORTMA: Bir problemin ideal zmne giden yol RADYOLOJK ALGORTMA: Bir patolojinin ya da hastaln tansna giderken kullanlacak radyolojik grntleme yntemlerinin sralamas olarak tanmlanabilir. Ama hasta iin 1- En fazla yararl 2- En az zararl 3- En az invaziv 4- En ekonomik 5- En fazla veriyi ieren 6- En fazla zaman kazandracak yntemleri semektir.

Bir hastaln tansnda birok yntem ve birok uygulama ekli olduu iin algoritmik bir yaklam gelitirmek zorunludur. Bu yaklamda 3 temel parametre vardr: l. Yararllk 2. Zararszlk 3. Ekonomi YARARLILIK Yararllk, Amerikan Radyoloji Koleji tarafndan 3 balk altnda toplanmtr. Birincisi; hasta ile ilgili bilgileri arttrmas, ikincisi; hastann tedavisini deitirmesi, ncs; hastaln sonucunu deitirmesi. deal bir incelemede ynteminin pozitif ve negatif sonularnn yanlsz olmas gerekir.

ZARARSIZLIK -Yntemin invaziv olmamas nemlidir.

-Komplikasyonu olmayan ya da en az olan tetkik seilmelidir.

EKONOM

-Dier btn artlar eit olduunda en ekonomik olan tetkik seilmelidir.

DOKU KAREKTERZASYONUNDA RADYOLOJK YNTEMLER

1.RNTGEN Kemik Yumuak Doku Ya Hava 2.BT Kemik Hematom dem Sv 3.MRG (Daha Yksek Yumuak Doku Kontrast) Fibrozis Kan Akm Ya Sv 4.US + Doppler Solid/Kistik Ayrm Akm

DOKU KAREKTERZASYONUNDA RADYOLOJK YNTEMLER Benign/malign ayrm radyolojik olarak tam yaplamad durumlarda kesin tan biyopsi ile yaplr. Saptanan lezyonun boyutlar ve evre ile olan ilikisinin bilinmesi tmr evrelemesi ve zellikle cerrahi adan nemlidir (BT, MRG ve US). MRG damarsal yaplar kontrastsz ve kemie yakn yumuak dokular artefaksz grntleyebilmesi asndan BTden daha stndr. Tmr evrelemesi iin daha ok BT ve MRG kullanlr. Floroskopi ve real time US hareketli yaplar hakknda fizyolojik bilgiler verir.

ORGAN SSTEMLERNDE TEMEL ALGORTMK YAKLAIM Kemikler: Eklemler: X-Ray-BT/MRG-Sintigrafi X-Ray-MR-BT(Travmada)

Yumuak Dokular:
Meme: Akcierler:

US-MRG (Kalsifikasyon ve taze kanamada BT)

Mammografi-US-MRG X-Ray-BT-MRG (Gs duvar invazyonu, mediastinal vehiler vaskler yaplarn ayrmnda) /US (Gs duvar lezyonlar ve plrezi) BT-MRG

Mediastende:

ORGAN SSTEMLERNDE TEMEL ALGORTMK YAKLAIM PTE: Kalp: Sintigrafi Damarlar: MRG Sindirim Sist: Hepatobiliyer: Dalak, Pankreas: riner sistem: BT Anjiografi Sintigrafi? Telekardiyografi / BT Anjiografi / MRG - US / Doppler US / BT Anjiografi /Anjiografi(giriimsel) / Balu X-Ray / BT-endoskopik US (duvar ve evre invazyonu) US / BT / MRG US / BT / MRG US / IVP/ BT/ MRG

Genital sistem:
Beyin: Omurilik:

US / MRG
BT / MRG / TRANSFONTANEL US MRG / BT

SANTRAL SNR SSTEM

Kemik, kalsifikasyon ve subaraknoid kanama:

AVM:

BT
MRA / BTA / Anjiografi

kme kr- Orta meningeal arter oluklarndan geen krk, sfenoid sinste sv seviyesi, pnmosefalus ve pineal glandda ift: BT Stupor, koma, ar yaralanma, intrakranial kanama phesi ve anormal nrolojik muayene bulgular: Hiperakut iskemi: Kitleler ve enfeksiyonlar:

BT Difzyon MRG MRG-BT

SNDRM BORUSU Baryumlu almalar temel yntemdir. Tek kontrastla kontur, ift kontrastla mukoza deerlendirilir.

Endoskopi gold standarttr.

Endoskopik US sindirim sistemi duvarn en iyi gsteren tetkiktir. Gaz artefaktlar konvansiyonel USnin kullanlabilirliini snrlar. Akut apandisit ve pilor stenozu tansnda ilk bavurulacak tan yntemidir. BT lezyonlarn ekstra lminal uzanmlarn saptamada ve evrelemede nemlidir. Sanal Kolonoskopi? MRGnin nemli bir stnl yok. Malignite olgularnda postop takipte nksfibrozis ayrmnda kullanlabilir.

KNT BATIN TRAVMASI Yatarak, ayakta ve dekbitus pozisyonda dz karn X-ray

Diafragma, KC, Dalak:

Bbrek ve Pelvis:

BT
BT ve VP

Stabil olgularda BT ile saptanan lezyonlarn takibinde US BTde vaskler hasardan pheleniliyorsa Anjiografi.

KARACER Temel inceleme ve tarama yntemi US dir. BT morfolojiyi ve kalsifikasyonu daha iyi gsterir. BT nin temel ilevi tmr evrelemesidir. MR, BTnin tamamlaycsdr.

BLYER SSTEM US temel inceleme yntemidir. Kitlelerin gsterilmesinde genellikle BT ye ihtiya duyulur. Bilier stazda MRCP PTK ve ERCP tandan ok giriimsel tedavi amacyla kullanlr.

PANKREAS
US -Temel inceleme yntemidir. -Ancak gaz artefaktlar nedeniyle en iyi US ile dahi pankreasn en fazla %70i deerlendirilebilir. BT Tmr evrelemesi ve rezektabilite kriteri konmasnda temel yntemdir. Akut / Kronik pankreatit tan ve komplikasyonlar iin temel yntem BT dir. US-BT normal olgularda klinik (+) ise ERCP yaplmaldr.

DALAK US temel inceleme yntemidir.

BT tamamlayc yntemdir.
Travmada BT ile lezyonlar saptanr, US ile takip edilir.

RNER SSTEM Temel inceleme yntemi US Yer kaplayan lezyonlarda BT-US kombinasyonu kullanlmaldr. BT tmr evrelemesinde nemli Srrenallerin incelenmesinde BT temel, US ve MR tamamlayc yntemdir. Mesane incelemesinde US temel yntem, BT tmr evrelemesinde nemlidir.

Vaskler lezyonlarda DSA kullanlabilir.

RENAL KTLELER

US temel inceleme yntemidir.

US de basit kistik lezyon var ise ileri inceleme gerekmez, komplike kistlere aspirasyon uygulanabilir. Solid ierik varsa BT veya MRG istenmelidir. BT veya MRGde tmrn tipik bulgular ve elik eden dier bulgular varsa operasyon

KEMKLER Temel inceleme yntemi Rntgendir. BT kontrast yksek olan ve ikinci plandaki tamamlayc yntemdir. Yz kemikleri ve pelvis krklarnda BT reformat grntler ok deerli bulgular verir. Yumuak doku komponenti bulunan lezyonlarda MRG istenebilir. Kemik ilii tutulumunu en duyarl saptayan yntem MRG dr.

Metastaz aratrmada temel yntem Sintigrafidir.

EKLEMLER Rntgen ilk ve temel inceleme yntemidir. MR eklemin yumuak doku ve kkrdak komponentlerini en iyi gsteren tetkiktir. BT kemik yaplarn ve kalsifikasyonun deerlendirilmesine katk salar. US DK tansnda ve omuz eklemi incelemesinde nemlidir.

YUMUAK DOKU Yumuak doku lezyonlarnda US ve MRG temel yntemdir. US ile solid-kistik ayrm yaplr. RDUS ile lezyonun vasklarizasyonu deerlendirilir. Solid kitlelerde BT ile lezyonun tam boyutu, kalsifikasyon ierip iermedii saptanr. MRG lezyonun natrn ve evre ilikisini ok iyi ortaya koyar.

MEME Meme kanseri taramasnda en etkili yntem FM ve mamografidir. Mammografinin tan deeri lipomatz memelerde ok yksek, dens memelerde ise daha dktr. US destekleyici tan yntemi olup dens memelerin deerlendirilmesinde ve mamografide tesbit edilen lezyonlarn kistik-solid ayrmnda kullanlr. US meme kanseri tarama tetkiki deildir. pheli ve yksek riskli olgularda meme MRG Biyopsi

KALP Telekardiyografi kalbin temel inceleme yntemi

US (ekokardiografi) non invaziv olduka faydal inceleme yntemi

Kardiak BT (koroner BT anjiografi) MRG-MR anjiografi (fonksiyonel bilgi, myokard) Kateter Anjiokardiografi tan ve tedavi amacyla kullanlr.

DOLAIM SSTEM Rntgen (Damar duvar kalsifikasyonu)

RDUS (Tan deeri yksek non-invaziv tetkiktir)

MR anjiografi (Non invaziv ancak yanlglar olabilir) BT anjiografi (Non invaziv ancak yksek doz, daha ok diagnostik amal) DSA (Gold standart yntem, daha ok giriimsel amal)