UYARI

M.Nazif GZKARA

2. Cilt

UYARI
M.Nazif GZKARA

Dizgi Mehmet SABUNCU Mustafa AKGL

Tashih Mustafa DADA M. kr DRTBUDAK mer GZKARA

Bask Elif Matbaas Tel: 0414 314 14 68 rtibat Telefonu Cep: 0537 372 84 42 Cep: 0543 898 26 17

NDEKLER
UYARI............................................................................................................2 NDEKLER.............................................................................................3 ZKR.............................................................................................................5 KABR..........................................................................................................26 KBR VE TEVAZU...................................................................................42 MAHER (HAR) ...................................................................................51 GZEL AHLAK ........................................................................................73 CEHENNEM ..............................................................................................87 CENNET....................................................................................................111 YALAN, SZDE DURMAMAK, EMANETE HANET.....................131 K............................................................................................................152 KUMAR.....................................................................................................169 BU DN KOLAY GELMED...................................................................177 KUL HAKKI.............................................................................................187 SELAM VE MUSAFAHA........................................................................215 EMR BL MARUF NEHY ANL MNKER....................................227 TESETTR................................................................................................250 RVET.....................................................................................................268 DUA............................................................................................................281 SADAKA....................................................................................................301 3

ANNE VE BABA HAKLARI..................................................................318 KOCA HAKLARI.....................................................................................327 KADININ KOCA ZERNDEK HAKLARI......................................335 KADINLA GEM NASIL OLMALI?.................................................344 EVLAT HAKKI (GENLK).................................................................355 CAM VE CEMAATN NEM............................................................363 SILA- RAHM (AKRABALARI GRP GZETMEK).................377 CUMA GN VE CUMA NAMAZI...................................................388 KOMU HAKKI.......................................................................................397 AYLAR (RECEB VE REGAB).....................................................407 MRAC KANDL...................................................................................412 ABAN AYI VE BERT KANDL......................................................419 KADR GECES.......................................................................................426 RAMAZAN BAYRAMI...........................................................................434 HZ. PEYGAMBER (s.a.v.)N DOUMU.............................................441 HCRET.....................................................................................................446 HCR YILBAI (MUHARREM VE AURE GN)........................452 MLAD YILBAI....................................................................................462 KURBAN VE KURBAN BAYRAMI......................................................481

ZKR

ZKR
Ey hak yolun yolcular olan kardelerim! Dnyaya gnderili gayemizin Allah (c.c.)ya kulluk olduunu bir kez daha hatrlatmak isterim. Misafir olduumuz misafirhanede grevlerimizi unutmayalm. Grevlerimizin de Allahn emirlerine uymak olduunu, helal ve haram hudutlarn amamamz gerektiini bilelim ve bizlere saylamayacak kadar nimetler veren Rabbimizden gafil olmayalm, devaml onun zikriyle megul olalm. nk kurtarc ibadetlerden biri de hi phesiz zikir yapmaktr. Allah (c.c.)nun bizlere verdii her organmz kendi yolunda kullanmamz gerektii gibi kalplerimizi de Allahn zikrinde kullanmamz gerekmektedir. Onu gaflet ve gnah yuvas haline getirmeyelim. Zikrullah gnahlara kar bir kalkan grevi grmektedir. nk kalpte zikrullah olduu zaman eytan oraya yaklaamaz. Ama ne zaman ki oray Allahn zikrinden bo bulursa, oraya yerlemeye, oray istila etmeye alr. Evet, konumuzun nemini ayet-i kerimelerden ve hadis-i eriflerden yola karak izah etmeye alalm. Allah-u Teala bizleri kendi zikriyle itigal edenlerden eylesin. Konuyla ilgili ayeti Kerimelerden bir ka unlardr:

Ey inananlar Allah ok zikir edin ve onu sabah akam tesbih edin. Sizi karanlktan aydnla karmak iin zerinize rahmetini gnderen odur. Melekleri de size istifar eder. Allah mminlere kar ok merhametlidir.1 Baka bir ayet-i celilede: yleyse siz beni (ibadetle) ann ki ben de sizi anaym. Bana kredin, sakn bana nankrlk etmeyin.2 Cuma suresinde: Namaz klnca artk yeryzne daln ve Allahn ltfundan isteyin. Allah ok zikredin, umulur ki kurtulua erersiniz. 3 Buyrulmaktadr.
1 2

Ahzab suresi, ayet: 41-43 Bakara suresi, ayet: 152 3 Cuma suresi, ayet: 10

ZKR

Ankebut sure-i celilesinde ise yce Rabbimiz yle buyuruyor: (Resulm) sana vahyedilen kitab oku ve namaz kl, muhakkak ki, namaz hayszlktan, ktlkten alkoyar. Allah anmak elbette (ibadetlerin) en bydr. Allah yaptklarnz bilir.4 Zikir hakknda naklolunan hadis-i eriflerden de bir kan zikretmek suretiyle konumuzun nemini dile getirmeye alalm. Ebu Hureyre (r.a.)dan Resul Ekrem (s.a.v.) yle buyurdu: Allahu Teala yle buyuruyor: Ben kulumun bana olan zann zereyim (bana olan zannna gre muamele ederim.) O beni anarsa onunla beraber olurum. O beni nefsinde anarsa ben de onu bu suretle anarm. O beni bir toplulukta anarsa, ben de onu ondan daha stn bir toplulukta (yani masum ve gnahsz olan melekler topluluunda) anarm.5

Mferridun ilerlediler buyurdu. Ashab: Ya Reslullah mferridun nasl adamlardr? diye sordular. Allah' ok zikreden erkek ve kadnlardr buyurdu. 6 Reslullah (s.a.v.) buyuruyor ki: Bekilerin en efdali, namazdan sonra dier farz namaz beklemek ve bylece zikir meclisini oluturmaktr. Hibir kul yoktur ki namaz kldktan sonra zikir meclisine otursun da melekler ona istifar etmesin! Bu hal abdesti bozuluncaya kadar ya da hoa gitmeyen bir konuma yapncaya kadar devam eder. Dnya kelam hoa gitmeyen sz olarak kabul edilmitir.7 mam Malike ulatna gre: Hz. sa ibnu Meryem (a.s.) yle buyurmutur: Allahn zikri dnda ok kelam etmeyin, kalpleriniz katlar. nk kat kalp Allahtan uzaktr. Fakat bunu bilemezsiniz. Kendiniz efendileri imicesine insanlarn gnahlarna bakmayn. Bilakis, kullar olarak kendi gnahlarnza baknz. nk insanln bir ksm belaya maruzdur, bir ksm afiyete mazhardr, bela (imtihan) sahiplerine merhamet edin. Mazhar olduunuz afiyete de hamd edin.8 Hi phesiz zaman, shhat ve mr ok nemli nimetlerdir. Bu mr nimeti gnbegn elimizden son srat gitmektedir. Hem bu mmetin
4 5

: :
Yine Ebu Hureyre (r.a.) anlatyor, Resul Ekrem efendimiz:

Ankebut suresi, ayet: 45 Buhari, Tevhid 50, (Mslim, Tirmizi, Davud) 6 Mslim, Zikir:4; Tirmizi, No:3828 7 Ebu Hureyre (r.a.) Ramuz s.210/2 8 Muvatta, Kelm 8,(2,986)

ZKR

mr ksa, hem de zamann bereketi kalmam. Bu gerei Peygamber Efendimiz yle ifade ediyor: Zaman birbirine yaklamadka, insan gc azalmadka kyamet kopmaz. yle ki yl ay gibi, ay hafta gibi, hafta bir gn gibi, gn bir saat gibi ve saat bir kvlcmn parlayp snmesi gibi ksalacak.9 Madem geen gn mrmzden gemekte, madem genlik nimeti elimizden gitmektedir. O halde ecel gelmeden, yallk gelmeden kalan mrmz, zamanmz deerlendirelim. mrn, zamann kymetini gafletten uyanm, akll insanlar bilir. Gaflete dalm insanlar mr zayi etmektedirler. Ehl-i gaflet mr deerlendirmek denildii zaman elenmek ve zevki sefaya dalmak gerektiine inanr. Hlbuki bu eytann aldatmasdr. Ehl-i iman ve akll olan salih insanlar da mr deerlendirmeyi ancak Allah-u Tealaya kul olmakla, onun emirlerine uymakla, ayn zamanda vaktini zikrullahla geirmekle olacana inanr. te gerek ve hakikat olan da budur. nk zevkle geirilen mrden hesaba ekileceiz. Cenab- Allah kuluna: Verilen mr nerede tkettin? diye soracak. mrn ibadetlerle, taatlerle geiren kullar cennetlik olacak. mrn haram eylerle, kahvehane, kumarhane, meyhane ve sinemalarda geirenler de cehennemlik olacaklardr. Gerek Allah dostlar mr nimetine ok nem vermiler. Hatta aldklar nefesleri dahi boa gitmesin diye Allah zikretmiler, zamandan kazanmak iin ou zaman boazdan kolayca inecek yemekleri tercih etmilerdir. Bizler de salih insanlarn izinden gidelim. Vakitlerimizi bo yere harcamayalm. mrmz nerede tkettiimizin hesabnn sorulacan, unutmayalm. Dnyann servetleri dahi verilse mrmzden bir saatin, hatta bir dakikann bile geri gelmeyeceini bilelim. Eer mrmzden geen saatler, gnler iyi, faydal, Cenab- Hakkn rzas dorultusunda gemise ne mutlu bizlere. Yok, eer geen mrmzde eytan sevindirmi isek vay bizim halimize. Bunun sonunda hep pimanlk olacak azap olacak. Evet, kardelerim, hepimiz az ok mrn, zamann ne kadar nemli olduunu anlamzdr. O halde geen gemitir. Bundan byle kalan mrmzn kymetini bilmeli zararn neresinden dnlrse krdr, kaidesine sarlmaldr. Belki mrmz ok az kalmtr. Belki bizler de, bu yl veya bu hafta lecekler listesine alnmzdr. O halde madem mr garantimiz yoktur. yleyse, her an lm melei gelebilir dncesiyle hareket etmeli ve mrmz cenneti kazandracak amellerle donatmalyz. unu bilelim ki, Allahn rzasn kazandracak salih ameller
9

Ahmed b. Hanbel Tirmizi Zhd 24, (2333)

ZKR

pek oktur. Biz burada mrn deerlendirilmesine vesile olacak olan zikir ibadetinden bahsedeceiz. nallah kalan mrmz yce Rabbimizin bize emrettii ibadetlerle, zikirlerle geiririz. Bir mmin olarak artk hi bir ey bizi Allah-u Tealann zikrinden alkoymamaldr. Yce Rabbimiz Nur suresinde yle buyurmaktadr. (Bu kandil) bir takm evlerdedir ki, Allah (o evlerin) ycelmesine ve ilerinde isminin anlmasna izin vermitir. Orada sabah akam onu (yle kimseler) tesbih eder ki; onlar, ne ticaret ne de al veriin kendilerini, Allah anmaktan, namaz klmaktan ve zekat vermekten alkoyama-d insanlardr. Onlar, kalplerin ve gzlerin allak bullak olduu bir gnden korkarlar.10 Tefsirciler yle der: Bu ayet, pazarclk yapan ashab- kiram hakknda inmitir. Onlar ezan sesini iitince, her ii brakr, Allaha itaate koarlard. Dnya megaleleri, onlar namaz vaktinde klmaktan ve artlarna uygun olarak fakirlere ve dier hak edenlere zekt vermekten alkoymazd.11 Zikrin, Allaha ibadetin nemini anlayan kullara dnyann gafleti zarar veremez. nk zikrullah onlar iin kalkandr. Ayn zamanda ar pazar gibi, insanlarn dnya gafletine dt yerlerde yaplan zikrullah ok daha faziletli olduu iin onlar bylesi yerlerde de zikirden gafil olmamlardr. Gafiller arasnda Allah-u Tealay anan, ller arasnda canlnn durumu gibidir, kurumu aalar arasnda yeil aa gibidir, harpten kaanlar arasnda harbe devam eden asker gibidir.12 Zikir ehlinin misali una benzer. Peinden hzla dmann geldii bir adamdr. Bu adam muhkem bir kaleye gelip, o dmandan kendini korur. Kul da byledir, eytana kar kendini sadece zikrullahla koruyabilir. 13 Bu nedenle kul iin hayrl olan, dili Allahn zikrine devam ettii halde lmesidir.14 Hibir halet mminleri zikirden, Allaha ibadetten alkoy- mamaldr. Yce Rabbimiz yle buyurmaktadr:

10 11

Nur suresi, ayet: 36-37 Safvett -Tefasir, Nur suresi, ayet: 37nin aklamas 12 Ebu Musa el Eari (Buhari) No:2160 13 Tirmizi, Emsl 3, (2867) 14 Bu ekilde lmenin fazileti Et Tergib c.3 s.54 Tirmizi, Taberani ve bn-i Mace de zikredilmitir.

ZKR

Ey iman edenler! Mallarnz ve ocuklarnz sizi Allah anmaktan alkoymasn. Kim bunu yaparsa ite onlar ziyana urayanlardr.15 Ebu Hayyan yle der: Arttrmaya almanz ve biriktirmekten zevk almanz sebebiyle mallarnz, kendileriyle sevin duymanz ve ihtiyalarn gidermeye bakmanz sebebiyle de ocuklarnz sizi Allah zikirden alkoymasn. Zikir; namaz, tesbih, hamd etme ve dier ibadetleri kapsar.16 Dnya her kimi, Allaha itaat ve ibadetten alkorsa ite onlar zarara urayanlarn ta kendileridir. nk onlar geici ve basit olan, sonsuz ve yce olana tercih etmiler ve dnyay ahiretten stn tutmulardr. Allahtan gafil olan kullarn zararlar dnya ve ahirette saylmayacak kadar oktur. Allahn zikrinden gafil olmayan insanlar da dnya ve ahiret saadetine ererler. nk zikir, insan eytann errinden koruduu gibi, Allahn azabndan, kabrin azabndan da korur. Rivayet olunan bir baka hadiste yle buyrulur: nsan kabir azabndan kurtaracak Allah zikir etmekten daha byk bir ameli olamaz.17 te her mmin kendisini cehennem azabndan kurtarmak iin zikre sarlmal, dnya hayatnda Rabbinden gafil olmamaldr. Dnya hayatnda zikredenler, zikir meclislerinde Allah ve Resulnden bahsedenlerin rahmet-i ilahiye mazhar olacaklarn Peygamber Efendimiz (s.a.v.) bizlere haber vermitir: Bir cemaat oturup Allah' zikrederse mutlaka melekler efratlarn sarar, Allahn rahmeti onlar brr, stlerine sekine iner ve Allah onlar huzurundaki meleklere ver.18 te byle bir meclis, cennet misalidir. Hadis-i erifte: Cennet bahelerine uradnzda oturup yararlann. Bunun zerine soruldu: Ey Allahn Resul! Cennet bahesi nelerdir? Cevap verdi: Zikir halkalardr. phesiz ki Allahn gezip dolaan melekleri vardr ki bunlar zikir halkalarn arzu ederler. Bu halkalara gelince epeevre onlar kuatrlar.19 Dnya hayatnda salihlerin meclislerine gitmemi, zikirle itigal etmemi insanlar ahirette pimanlk kaplayacaktr. Allahn Resul de bunlar yle ifade ediyor:
15 16

Mnafikun suresi, ayet: 9 Bahr 8/274 17 Ahmed Drr Mensur 18 Mslim, Zikr 39, (2700) Tirmizi 19 Tirmiz, Daavt: 83; (Et Tergib Vet Terhib)

ZKR

Bir cemaat bir yerde oturur; fakat orada Allah zikretmez ve Peygambere salt okumazlarsa bu tutumlar mutlaka kyamet gn onlar iin, bir hasret olacak.20 Muaz b. Cebel (r.a.) dan Reslullah (s.a.v.) yle buyurdu: Cennet ehli (cennete girdikten sonra) dnyada Allah zikretmeden geirdikleri vakitlerden baka hibir eye zlmeyeceklerdir.21 Cennet ehli zikirsiz geen gnlerine zlrlerse artk cehennem ehli ne kadar hasret ekecek, ne kadar piman olacaktr. Mminler Allah' bol bol anarlar. Yce Rabbimiz Kuran- Kerimde mminleri yle vasflandryor: Gklerin ve yerin yaratlnda, gece ile gndzn birbiri ardnca gelip gidiinde aklselim sahipleri iin gerekten ak ibretler vardr. Onlar ayakta dururken, otururken yanlar zerine yatarken (her vakit) Allah anarlar, gklerin ve yerin yaratl hakknda derin derin dnrler (ve yle derler:) Rabbimiz! Sen bunu bouna yaratmadn. Seni tesbih ederiz. Bizi cehennem azabndan koru!22 Biz mminlerin, Rabbimizin yaratt kainat dnp ibret almas, onun bykln idrak etmesi gerekir. Bizlere verdii saysz nimetleri dnp ona hakiki kul olmaya almalyz. Onun zikrini dilimizden, kalbimizden eksiltmemeliyiz. nk yce Rabbimiz hamd edilmeye, zikredilmeye en lyk olandr. Ey mmin kardeim, zikredenle etmeyen kii arasndaki fark anlamak istersen kinatn efendisinin u szne kulak ver: Rabbini zikredenlerle zikretmeyenlerin benzeri diri ile lnn benzeridir.23 Mslimin rivayetinde ise Resul Ekrem (s.a.v.) yle buyurmaktadr:

20 21

Tirmizi, Deavt 8 (3377); Ebu Davud, Edeb 31 (4856) Tabern Beyhaki 22 l-i mran suresi, ayet: 190,191 23 Buhari, Deavt 66; (Mslim, Beyhaki)

10

inde Allahn zikri olduu bir evle, Allahn zikri olmad bir ev canl ile lnn benzeridir.24

ZKR

Zikir yaplan yerler yle rahmetli yerlerdir ki cennet misali. Zikrullahla megul olan insanlar yle mbarek insanlardr ki, onlarn meclislerine katlan gnahkrlar da Cenab- Hak af ediyor. Zikir ehlinin faziletini gzel bir ekilde ifade eden u uzunca hadis-i erifi buraya nakledelim: Hz. Ebu Hureyre (r.a.) anlatyor: Reslullah (s.a.v.) buyurdular ki: Allahn, yollarda dolap zikreden melekleri vardr. Allah-u Tealay zikreden bir cemaate rastlarlarsa, birbirlerini Aradnza gelin! diye arrlar. (Hepsi gelip) onlar kanatlaryla kuatarak dnya semasna kadar aray doldururlar. Allah, onlar en iyi bilen olduu halde meleklere sorar: Kullarm ne diyorlar? seni tesbih ediyorlar, sana tekbir okuyorlar, sana tahmid okuyorlar, sana tazim (temcid) ediyorlar derler. Rabb Teala sormaya devam eder: Onlar beni grdler mi? Hayr derler Ya grselerdi ne yaparlard? Eer seni grselerdi ibadette ok daha ileri giderler; ok daha fazla tazim, ok daha fazla tesbihte bulunurlard derler. Allah tekrar sorar: Onlar ne istiyorlar? Senden cennet istiyorlar derler. Cenneti grdler mi? der. Hayr, Ey Rabbimiz derler. Ya grselerdi ne yaparlard der. Eer grselerdi, cennet iin daha ok hrs gsterirler, onu daha srarla isterler, ona daha ok rabet gsterirlerdi derler. Allah Teala sormaya devam eder: Neden istiaze (Allaha snyorlar) ediyorlar? Cehennemden istiaze ediyorlar derler. Onu grdler mi? Hayr Rabbimiz, grmediler derler. Ya grselerdi ne yaparlard? der. Eer cehennemi grselerdi ondan daha iddetli kaarlar, daha iddetli korkarlard derler. Bunun zerine Rabb Teala unu syler: Sizi ahid klyorum, onlar affettim! Reslullah (a.s.) szne devamla unu anlatt: Onlardan bir melek der ki: Bunlarn arasnda falanca gnahkr kul dahi var. Bu onlardan deil, o baka bir maksatla uramt, oturuverdi Allahu Teala: Onu da affettim. Onlar yle bir cemaatler ki onlarla oturanlar da onlar sayesinde bedbaht olmazlar buyurur.25 Buhari ve Mslimin ittifakyla nakledilen bir hadis-i erif de yledir. Yedi snf insan vardr, Cenab Hak kendi (rahmet) glgesinden baka
24 25

Mslim, Salatl Msafirin 211 (779) Buhari, Deavat 66, Mslim, Zikr 25, (2689) Tirmizi, Deavat 140, (3595)

11

ZKR

hibir glgenin bulunmad (kyamet) gnnde onlar kendi rahmet glgesinde barndracaktr. Bu yedi snftan biri, tek bana bir yerde bulunduu halde Allah anar ve onun korkusundan gzleri yaarr bir kimsedir.26 Ebu Derda (r.a.) dan Reslullah (s.a.v.) yle buyurdu: Allah-u Teala kyamet gn baz kavimleri, yzlerinde parlayan bir nur olduu halde maher meydanna getirecektir. Onlar inciden yaplm yksek tahtlar zerinde olacaklar, insanlar onlara imreneceklerdir. Onlar peygamberler ve ehitler deildirler. Bunun zerine bir kyl sahabe: Onlarn halini bize akla da onlar tanyalm dedi. Reslullah (s.a.v.) yle buyurdu: Onlar, Allah iin birbirini seven, eitli kabilelerden, deiik beldelerden Allah zikretmek iin bir yere toplanp da Allah zikredenlerdir.27 Bir baka rivayet de yledir: Sadece Allah rzas iin bir araya gelip Allah zikredenlere gklerden yle bir ses gelir: Af olunduunuz halde kalknz.28 Ey mmin kardeim! Zikir ehlinin kavuaca nimetlere sen de kavumak istersen, ayn zamanda ahirette piman olmak istemezsen zikir ehlinden olmaya al. Kalplerimizde devaml olarak yce Rabbimizi zikretmemiz, ondan gafil olmamamz, iyi ve gzel eyler dnmemiz gerekir, kalplerimizi zikirden uzak, ktlklerle dolu bir organ yapmayalm. Ahmed b. Hadreveyh yle diyor: Kalpler kap gibidirler. Hak ile dolunca, artan nurlar azalarda grnrler. Batlla da dolunca, artan karanlklar azalarda grnr.29 Maneviyatmzn merkezi olan kalp ok deiken bir zellie sahip olduu iin bir hadisi erifte kalbin hali yle tarif edilir: Her an deitii iin ona kalb denilmitir. Kalb, bir aacn bana aslm ku tyne benzer. Rzgr devaml onun iini dna evirir.30 Peygamber Efendimiz (s.a.v.) dier bir hadisi eriflerinde yle buyurmulardr: Dikkat ediniz, cesedin iinde bir et paras vardr ki, o iyi olursa btn cesed iyi olur. O bozuk olursa, btn cesed bozuk olur. Dikkat ediniz, ite o kalptir.31
26 27

Buhari, Ezan 36; Mslim, Zekat 91 Taberani, Tergib 28 Ahmed, Ebu Yala, Taberani 29 Tenvirl Kulub s.651
30 31

Msned, 4:408
Buhari, man:39; Mslim, Msakat:107; Tirmizi, Buy:1

12

ZKR

Onun iin kalplerimizin temiz olmas, sakin ve huzurlu olabilmesi iin zikrullahtan gafil olunmamas gerekmektedir. Yce Allah Kuran- Kerimde: Bunlar, iman edenler ve gnlleri Allahn zikriyle sknete erenlerdir. Biliniz ki, kalpler ancak Allah' anmakla huzur bulur.32 Kinatta canl cansz her ey Allaha (c.c.) boyun emi. yleyse bizim de ona boyun eip zikrini yapmamz gerekir. nk Allahu Teala kendini ok zikreden kullarn sever. Zikreden kullar kretmi saylrlar. Allah unutanlar da kfran- nimet etmi olurlar. Kalp hastalklarndan, nifaktan kurtulmak Allah (c.c.)nun zikriyledir. nk kalbin cilas zikirdir. Hakiki zikir yapabilenler zikrin lezzetini vcudunun her yerinde hissetmeye balar. Byle bir zikrin lezzeti ekerden daha tatldr. Zikrin ehemmiyetine binaen Allahn Resul (s.a.v.) her halkrda zikre devam etmi, yoruluncaya kadar ayakta namaz klm, rk etmi, secde etmi, yorulunca oturarak, daha sonra yan yatarak zikretmilerdir. Allah (c.c.) anan kimse gafillere nispetle, kuru aalar arasnda yemyeil dal gibidir.33 Zikrin faydasna kavumak iin devaml olarak yaplmal. Zikir devaml yaplr ve dnceyi zikre iyice balamaya muvaffak olunursa istenilen kalp huzuru elde edilmi olur. Zikrin de, btn ibadetlerin de neticesi huzuru bulmaktr. Baka bir deyimle ihsan derecesine ulamaktr. Yani Allah-u Tealay grr gibi ona ibadet etmektir. Ayn zamanda Allah anmak ve masivay (Allahtan bakasn) dnmemeye, hatra getirmemeye gayret etmektir. Byle bir zikirle ancak kalp mutmain olur. Mmin Allah ok sever, seven de sevdiini ok anar. Kurtulu Allah anmaya baldr. Nefsin ve eytann elinden kurtulu ancak zikirle olur. eytan, gnn birinde Allah dostlarndan birine yle der: Ben senin yanna geldiimde besili deve gibiydim ama sen beni Allahn zikrini yapa yapa ku kadar braktn. Rabbimiz de yle hitap ediyor: Allah ok zikredin umulur ki kurtulua erersiniz. 34 Yunus (a.s)n baln karnndan kurtulu sebebi kuran- Kerimde yle haber verilir: Eer o tesbih edenlerden olmasayd, insanlarn tekrar dirilecekleri gne kadar onun karnnda kalrd.35
32 33

Rad suresi, ayet: 28 Mesabih, Ruzeyn, Beyhaki 34 Cuma suresi ayet: 10

35

Sfft suresi, ayet: 143,144

13

ZKR

Rivayete gre eytan demolunun kalbi zerine azn kor. Eer kul Cenab Hakk hatrlayp zikrederse eytan ondan aciz ve zelil olarak geriler. Eer zikretmeyi unutursa, Allahtan gafil olursa eytan o kulun kalbini yutar (ona vesvese verir.) Artk o kalp eytann tesiri altnda kalr.36 Hz. Cabir (r.a.) anlatyor, Reslullah (s.a.v.) buyurdular ki: Bir kimse evine veya yatana girince hemen bir melek ve bir eytan alelacele gelir. Melek: Hayrla a der. eytan da: erle a der. Adam, ayet (o srada) Allah zikrederse melek eytan kovar ve onu korumaya balar.37 Zikrullah insan eytandan koruduu gibi pek ok sevap kazanmasna da vesile olur. Bu yzden Allah Resul (s.a.v.) yle buyurmutur: Allah zikreden bir cemaatle sabah namaz vaktinden gne douncaya kadar birlikte oturmam, bana smailoullarndan drt tanesini azad etmekten daha sevgili gelir. Allah zikreden bir cemaatle ikindi namaz vaktinden gne batncaya kadar oturmam, drt kii azad etmemden daha sevgili gelir.38 Cabir bni Sumere (r.a.) dan Reslullah (s.a.v.): Sabah namazndan sonra gn douncaya kadar oturup Allah zikrederdi.39 Enes (r.a.) dan rivayete gre Reslullah (s.a.v.) yle buyurdu: Kim sabah namazn cemaatle klar, sonra oturup gne douncaya kadar Allah-u Tealay zikreder ve sonra da iki rekat namaz klarsa bundan kazanaca sevap tam, tam, tam bir hac ve umre sevab gibidir.40 Evet, bakrn pas almas gibi kalpler de paslanr. Kalay bakr parlatt gibi, paslanan kalpler de zikirle parlar, ayna gibi olur. Bir kimse yapmakta olduu zikri brakp isyana dalarsa, lmba iesinin his ile karard gibi, kalp de kararr ve silinen lmba camnn parlamas gibi zikir yapmakla yeniden parlar. Paslanan, kirlenen kalp artk hakk idrak edemez. Batl eyler kendisine daha cazip gelir. te kalp ynnden cezann en ar budur. Bu da gaflet ve nefsin arzularna uymaktan ileri gelir. Halbuki kalp imann yeri ve Rahmann bakt yerdir. yle ise her trl batni hastalklardan, temizlenmi iman ve tevhid nuruyla cilalanm olmas gerekir. Kfr, riya, nifak, kin, kibir, cimrilik gibi batini hastalklardan ve dnya ile ilgili her eyden ve btn gnahlardan arnm olmal ve yalnz Allaha ynelmelidir. Ondan baka bir eyle artk
36 37

El ntihab, c.1 s.238; Fezail-i Amal, 46 Rezin 38 Ebu Davud, lm 13, (3667) 39 Bu hadisin ravilerinin hepsi sikadrlar Buharide de gemektedir. Heysemi c.10 40 mam- Nevevi (Dualar, Zikirler, Edebler) s.111 Tirmiziden

14

ZKR

akl ve kalp megul olmamaldr. te o zaman Allah-u Teala ile nsiyet (yaknlk) oluur ve ilh feyizler kalpte belirlemeye balar.41 mam Gazali (rh.a) yle diyor: Zikir olmadan Allah sevgisi kalpte stn gelmez. nsanlar kendi aralarnda da yle deil midir, sevdiklerini hep anmazlar m? Allah sevgisi bir kalpte ne kadar yer ederse zikir de o derece oalr. Allah (c.c.) nun yardmna ve ecirlerine mazhar olur. Bir hadis-i kudside:

Kulum beni andka ve dudaklar beni anmak iin kprdadka ben onunla beraberim.42 Ayet-i kerimede de: Allah ok zikreden erkeklerle kadnlar yok mu? te Allah, onlar iin mafiret ve byk ecir hazrlamtr.43 Hz. Peygamber (s.a.v.) sahabeden Busreye yle tavsiyede bulundu: Ey Busre her hata yaptnda Allah Zl Celal Hz.lerini zikret ki Allah da seni, hatann yannda mafiret ederek zikretsin.44 Bir gn sahabeden biri, ya Reslullah slami hkmler oald smsk sarlacam eyi bana haber ver dedi. Resul Ekrem (s.a.v.) Dilin zikrullah ile yaarmaktan ayrlmasn. Yani (zikrullaha devam et) buyurdu.45 Zikir meclisleri ve zikir ehli o kadar bahtiyar insanlar ki, Allahu Teala onlarla vnyor. Reslullah (s.a.v.) ashaptan halka halinde oturan bir grup insann olduu yere gelmi ve sizi bu halkada oturtan sebep nedir? diye sormutu. Onlar: Bizi slama hidayet ettii ve slam nimetini bize ihsan buyurduu iin Allah zikredip ona hamd etmek iin oturduk demilerdi. Bunun zerine Resul Ekrem: Allah adna syleyin srf sizi buraya bu mu oturttu? Onlar da: Allaha yemin olsun ki biz sadece bunun iin oturduk dediler. Resul Ekrem (s.a.v.): Bilmi olun ki sizden phe ettiim iin yemin ettirmedim. Fakat Cibril bana gelerek meleklere kar Allahn sizinle ndn bana syledi buyurdu.46

41

Felahus Salihin, s.281 bn-i Mace; bn-i Hibban Hakim 43 Ahzab suresi, ayet:35 44 Ramuz s.496/1 45 Tirmiz, Deavat: 4; bn. Mce, Edep:53| 46 Tirmizi, No:3601 Mslim, Nesa-i No:5391
42

15

ZKR

Ey mr nimetini gafletle geiren kardeim! Frsat elde iken bir an evvel Allah-u Tealann zikrine sarl. Onunla megul ol ve hibir zaman seni yoktan var eden Rabbinden gafil olma. Devaml seni grdn unutma ki, o bahtiyar kullardan olasn. alrken, ar pazarlarda gezerken devaml kalbin Allahn zikriyle megul olsun. Allahn hakiki kullar her halkarda Allah (c.c.) nun zikriyle megul olmular, hibir alveri onlar Allahn zikrinden uzaklatrmamtr. Halkn iinde Hakla beraber olmulardr. Allah (c.c.) nun zikrine devam ede ede yle bir hal almlar ki, artk Allah aknda fani olmulardr. te gerek Allahn zikrinde eriyenler byledir. Bizlerin de hali ve gidiat bu zatlarn yolunda olmal, kalplerimizi zikrullah ile Allah ve Resulnn akyla doldurmalyz. Onlarn hasretiyle yanmalyz. Acaba bizlerin sevgisi neyedir? Mala, mlke, kadna mdr? Paraya pula mdr? Kalbini dnya sevgisiyle dolduranlar zikrullahtan nasl zevk ve pay alabilirler. Dnya kadnlarndan birine k olan bir kiinin, geceleri o sevdadan uykusu kat halde, o sevgilinin hayali hi gznn nnden gitmedii halde, acaba bizlerin Allah ve Resulne kar sevgimiz hangi seviyededir. Hlbuki her Mslman Allah ve Resuln her eyden daha fazla sevmelidir. Hz. Osman (r.a.): Eer kalpleriniz temiz olsa Allah anmaktan usan duymaz. Ebu Derdadan: Dilleri Allahn zikriyle ya olanlar glerek cennete girerler.47 yle rivayet olunmutur: Allahn zikri iinde seyredin ve Allah' daima hatrlayn. Kim Allah katnda kendi zikrini renmek isterse, Allahn kendinde olan zikrine baksn. Zira kul Allaha ne kadar deer veriyorsa, Allah da ona o kadar deer verir.48 Zikir meclislerinin ganimeti cennettir. Zikir meclisleri ilme sebat ve kalbe huu verir. Bir rivayet yledir: Hz. Selman Farisi (r.a.) ve dier sahabe-i kiramdan oluan bir topluluk Allah zikretmeye dalmlard. Reslullah (s.a.v.) gelince sustular. Allahn Resul: Ne yapyorsunuz? diye sordu. Allah' zikretmekle meguldk dediler. Allah Resul buyurdular ki: Allahn rahmetinin zerinize indiini grnce benim de gnlm size katlmay arzu etti. Sonra yle buyurdu: mmetimden bana kendisiyle oturmam

47 48

Hilye c.1 s.219 Et Tergib c.3 s.65 Bezzar, Taberani, Beyhakiden

16

ZKR

emredilen kimseleri yaratan Allaha hamd olsun. 49 Grld gibi zikir meclislerine devam etmek, zikirle itigal etmek eytan kahreder. Mesuhi (rh.a.) dan yle nakledilmitir: Mesuhi (rh.a.) eytan plak bir vaziyette grd ve: nsanlar arasnda bu ekilde dolamaya utanmyor musun? dedi. eytan: Allaha yemin olsun ki onlar insan deil, eer onlar insan olsaydlar, ben onlarla ocuklarn topla oynad gibi oynayamazdm. Gerek insanlar, benim vcudumu hasta edenlerdir diyerek Allah zikir ve fikirle megul olanlara iaret etti. Ebu Said Hazzar (r.a.) diyor ki: eytann bana saldrdn grdm. Ben ona vurmaya baladm; ama o zerre kadar aldr etmedi. Gaybdan bir ses: O, sopadan korkmaz, o, ancak kalbin nurundan korkar denildi.50 Ey kardeim, zikrin faydalar saymakla bitmez. Biz faydalarndan bazlar zikredelim: Zikir eytan uzaklatrr, gcn krar. Allahn rzasna sebep olur. Kalpten znt ve dnceyi giderir. Kalbe sevin ve nee verir. Yz ve kalbi nurlandrr. Rzk celbeder Zikredene heybet ve tatllk elbisesi giydirilir. Allahn mafiret kaps alr. Zikir, kalp ve ruhun gdasdr Zikretmek cennet fidanlardr. Zikrin nuru dnyada da, kabirde de kiiyle beraberdir. Zikir, tasavvufun z ve temelidir. Zikir, insann kalbini uykudan uyandrr. Zikir, krn temelidir. Zikir, kalp hastalklarnn devasdr, ifasdr. Zikir, Allah ile dostluun temelidir Zikir, cehenneme kar bir siperdir. Allah' zikredenlerin balanmas iin melekler istifar ederler. Zikredenlerin yzlerinde dnyada da nur, ahirette de nur olacaktr.
49 50

Fezail-i Amal, s.56 a.g.e, s. 54

17

ZKR

Zikredenlere Allahn rahmeti ve meleklerin duas nasip olur. Zikir meclisleri cennet baheleridir. Allah-u Teala meleklere kar zikredenlerle vnr. Zikre devam eden cennete glerek girecektir. Zikreden kyamet gn pimanlktan kurtulur. Zikir meclisleri meleklerin meclisleridir. Zikir Allah-u Tealann azabndan kurtulmaya vesiledir. Peygamber Efendimiz (s.a.v.)in bizlere tavsiye ettikleri pek ok zikirler vardr. Her zikrin kendine has sevab ve faydalar vardr. Onlar renmek iin zikir kitaplarna bavurulmas gerekir. Ama biz burada numune olsun diye baz zikir eitlerini belirtelim. Cabir (r.a.) dan rivayete gre yle demitir. Reslullahtan iittim buyurdu ki: Zikrin en faziletlisi La ilahe illallah kelime-i tevhiddir.51 Hz. Ebu Hureyre (r.a.) bir defasnda ben: Ya Reslullah sizin efaatinizden kyamet gn en fazla istifade eden mesud insan kimdir? dedim. Reslullah (s.a.v.) buyurdu ki: Ben senin hadislere olan hevesini grdmden, bu meseleyi senden nce kimsenin sormayacan anlamtm buyurdu (sonra yle cevap verdi.) Benim efaatimden en ok istifade edecek olan saadetli insan, kalbinden gelen bir samimiyetle La ilahe illallah diyendir.52 nsanlarn ve meleklerin, cinlerin ve varlk aleminin syledii ve syleyecei en gzel kelime phesiz La ilahe illallah dr. Bu katksz bir tevhiddir. Kainat bu kelimenin etrafnda dnmektedir. Adem (a.s.) dan son Peygamber Hz. Muhammed (aleyhissaltu vesselm) Efendimize kadar gelip geen her peygamberin mayas ve cevheri bu kelime olmutur. Bunun iin Allah Resul buyuruyor: Kul bir defa her trl gsteriten uzak, katksz olarak La ilahe illallah derse mutlaka kendisine gn kaplar alr, bu kelime ara ulancaya kadar bu alma devam eder. Tbi kul byk gnahlardan saknd srece byledir.53 Evet, La ilahe illallah kalbin tek sermayesi, imann temel tadr. Gnah ve isyan kirleri kalbi karartnca onu ancak bu kelimeyle temizleyip cilalamak mmkndr. Reslullah (a.s.) Efendimiz ashabna bu konuda
51 52

Tirmizi, Deavat 9 Buhari 53 Tirmizi

18

ZKR

yle emretmitir: mannz tazeleyin bunun zerine ashap soruyor: Ya Reslullah imannz nasl tazeleyelim. Cevap veriyor: La ilahe illallah szn oka syleyin.54 Bu nedenle zikrin en stn, en faziletlisi La ilahe illallahtr. Kimin de son sz La ilahe illallah olursa cennete girer mjdesi vardr.55 Muaz bin Cebel (r.a.)dan Reslullah (s.a.v.) buyurdu ki: Cennetin anahtar La ilahe illallahtr. Allah'tan baka ilah olmadna ehadet getirmektir.56 Hz. mer (r.a.) dan Reslullah (s.a.v.) yle buyurdu: La ilahe illallah ehline, kabirde ve maher yerinde yabanclk yoktur. Sanki ben La ilahe illallah ehlinin balarndan topra silkeleyerek kabirlerinden kalktklarn ve bizden (daima) znty gideren Allaha hamd olsun dediklerini grr gibiyim. Dier bir hadiste: La ilahe illallah ehli ne lm annda ne de kabirde yabanclk ekecektir. buyrulmutur.57 Hz. mer (r.a.)den Reslullah (s.a.v.): Sizden biri gzelce abdest alr. Snnet ve adabna tam riayet eder. Sonra Ehedu en la ilahe illallahu ve ehedu enne Muhammeden abduhu ve Rasuluh derse ona cennetin sekiz kaps alr. Diledii kapdan cennete girer.58

demeye baldr. yle , Kurtuluumuz mslmanlar var ki, bir gn olsun bu kelimeyi diliyle telaffuz ettii grlmemitir. Hlbuki her mslman kelime-i tevhide dilini altrmal ve manasn bilmelidir. Manas: Allah'tan baka ilah yoktur, Muhammed .Onun Resuldr. Byle fazileti bol olan bir zikirden gafil olmayalm
Dier zikir eitlerinden birisini de Allah Resul bizlere yle bildiriyor:

54 55

Ahmed b. Hanbel Nesa-i, bni Mace, Hakim, Buhari 56 Ahmed Mikat 57 Taberani - Beyhaki 58 Mslim, Ebu Davud, Nesa-i, bn-i Mace

19

ZKR

ki kelime vardr ki dile hafif terazide ar gelir. Rahman olan Allah katnda ok sevilir. Sbhanellahi ve bihamdihi sbhanallahil Azimdir.59 (Manas: Allah noksan sfatlardan tenzih ve kemal sfatlaryla ona hamd ederim. (Yine) an Yce olan Allah her trl eksiklikten tenzih ederim.) Bir baka hadis-i erifte: Sbhanallah, velhamdulillah ve la ilahe illallahu vallahu ekber demem benim yanmda, zerine gne doan her eyden daha hayrldr.60 Buhari ve Mslimin zikrettii bir hadis de yledir. Kim bir gnde 100 defa,

La ilahe illallahu vehdehu la erike leh. Lehul mlku velehl hamdu ve huve ala kulli eyin kadir derse, (Yani: Allahtan baka ilah yoktur. Yalnz Allah vardr. Onun ei ve orta yoktur. Mlk onundur. Hamd ona mahsustur. O her eye kadirdir.) bu onun iin on kleyi azad etmeye bedeldir. Ayrca kendisine yz sevap yazlr ve yz gnah silinir. O gn akama kadar onu eytandan koruyucu olur. Hi kimse bundan daha stn bir amelde bulunamaz, ancak bu hususta ondan daha ouyla amel eden mstesna61 Sevban (r.a.) anlatyor Reslullah (s.a.v.) namazdan sonra defa Allaha istifar eder ve

Allahume ente-s Selamu vemin kesselam tebarekte yazel celali vel ikram derdi.62 Bir hadiste ise: Namaz ardnda sylenecek gzel kelimeler vardr ki onlar her farz namazlarn arkasnda syleyen ve yapan kimse hibir vakit ) hsrana uramaz. Onlar da otuz kere tesbih elhamdlillah) ve otuz kere) subhanallah), otuz kere tahmid 63 .Allahu Ekber)dir) tekbir de Sad bin Ebi Vakkas (r.a.) anlatyor: Bir gn Resul Ekrem efendimizin huzurunda bulunuyorduk Peygamber Efendimiz: Sizden
59 60

Buhari, Deavat 65; Mslim, Zikir 31 Mslim, Zikir 32; Tirmizi 61 Buhari, Bedl halk 11 Mslim, Zikir 28; Tirmizi, Nesa-i bni Mace 62 Mslim, Mesacid 135 63 Mslim, Mesacid 144

20

ZKR

biriniz her gn bin hasene kazanmaktan aciz midir? Ashaptan biri: Ya Reslullah! nsan bin haseneyi nasl kazanabilir? diye sordu. Yz kere subhanellah) derse, o kimse iin bin hasene yazlr veya ) 64 .ondan bin hata silinir buyurdu

Mahlkatn says, zatnn rzas ve ar- azamn vezni ve kelimetullahn adedi kadar sonsuz ve saysz hamd u sena ile Allahu Teala Hz.lerini tesbih ve tenzih ederim mealindeki zikirdir.65 bni Mesud (r.a.) dan Resul Ekrem yle buyurmutur: Miraca karldm zaman (Beyt-i mamur denilen mevkide) brahim (a.s.) ile karlatm. Bana: Ya Muhammed! mmetine benden selam syle ve onlara haber ver ki; Cennetin topra iyidir. Suyu tatldr, arazisi geni ve dmdzdr. Oraya ekilecek tohum: Subhanallahi velhamdulillahi ve la ilahe illallahu vallahu ekber tehlilidir.66 Ebu Musa el Eari (r.a.) anlatyor: Reslullah (s.a.v.) bana hitaben seni cennet definelerinden birine delalet edeyim mi? dedi. Evet ya Reslullah dedim. La havle ve la kuvvete illa billah (Yani: Gnahtan kamaya ve ibadet yapmaya kudret, ancak Allah(n yardm) iledir. buyurdu.67 Ebu Hureyre (r.a.) anlatyor. Peygamber Efendimize biri gelip: Ya Reslullah dn gece beni sran akrepten neler ektim dedi. Resul Ekrem Eer sen akamleyin,

Daha fazla sevap kazandran zikir ekillerinden biri de udur:

64 65

Mslim, Zikir 37 Mslim, Zikir, Ved Dua 2726, Ebu Davud, 1503 Tirmizi, 3550 Nese-i, 4 / 77 (Bu hadis-i erif u kadar aded, u kadar vezin miktar, Allah tesbih ederim diyen kimseye o kadar sevab yazlacana delalet etmektedir.) 66 Tirmizi, Deavat 61 67 Mslim, c.8 s.74 Buhari

21

ZKR

Ben yaratlmlarn errinden Allahu Tealann kelimat- tammesine (mkemmel kelimelerine) snyorum diye dua etseydin sana hibir ey zarar vermezdi buyurdu.68 Abdullah bni Hubayb (r.a.) dan Resul Ekrem (s.a.v.) bana: Ya Abdullah akam ve sabah, kere kul huvallahu ahad (ihlas) ve muavvizeteyn (Kul euzu bi Rabbil felak, kul euzu bi Rabbin ns) surelerini oku. Bu sureler senin her eyine kifayet eder buyurdu.69 Buhari ve Mslimin rivayetinde Hz. Aie (r.anha) anlatyor: Reslullah (s.a.v.) yatana yataca srada ihlas erife ile muavvizeteyn surelerini okuyup iki eline fleyerek vcuduna meshederdi.70 Baka bir hadiste: Allahu Tealann en fazla sevdii drt kelime vardr:

Bu kelimelerin hangisinden balarsan bala bir beis yoktur.71 Et Tacda mezkur Mslim b. Haris-et Temimi (r.a.) dan rivayet edilen bir hadis-i erifte: Peygamber Efendimiz (s.a.v.) bana gizlice yle dedi: Akam namazn kldktan sonra yedi defa; Allahumme ecirna minennar de. Sen byle syledikten sonra o gece lrsen cehennemden korunman yazlmtr. Ve sabah namazn kldktan sonra yedi kere de (byle dedikten) sonra o gndz lrsen cehennemden korunman yazlm olur buyurdular.72 Allahn zikrine sarlanlar eytann aldatmalarndan vesveselerinden kurtulurlar. Ama her kim ki Allah-u Tealann zikrinden, Kuranndan, Ona ibadet etmekten yz evir, onlar kabul etmezse eytann oyunca haline gelir. Kuran- Kerimde yle buyrulmaktadr:

Subhanallah

Elhamdulillah La ilahe illallah Allahu Ekberdir.

68 69

Mslim, Zikir 55 Ebu Davud Edeb 10; Tirmizi, Nesa 70 Buhari, Deavat 12; Mslim 71 Mslim, c.3 s. 1685 (2137) 72 El- ntihab c.1 s.227

22

ZKR

Kim Rahmann zikrinden gafil olursa biz ona bir eytan musallat ederiz. Artk onun arkada olur. Ve phesiz ki bu (eytan)lar onlar yoldan karrlar. Onlar da kendilerini hidayete ermi sanrlar.73 Her kim de zikir meclislerine ve zikre devam ederse kurtulur ve haber verilen mjdelere kavuur. Zikrin nemine binaen Reslullah (s.a.v.) her halkrda Allah' zikrederdi.74 Gerek mminler de Allahn zikriyle uramlardr. Bir hadis-i erifte yle buyurmutur: Bir takm insanlar bir yerde toplanp Allahu Tealay zikretmeksizin ve Hz. Peygamber (a.s.) zerine salavat getirmeden ayrlrlarsa, eek lei yanndan ayrlm gibi olurlar. (Kyamet gnnde o toplant onlara pimanlk ve nedamet olur.)75 Zikirle megul olmak insann velayet makamna kmasna vesiledir. Zikir meclislerinden, zikir ehlinden nur fkrr. Onlar gren Allah' hatrlar. Onun iin onlara zikrullahn anahtar sylenilmitir. bni Abbas (r.a.) dan: Adamn biri Ya Reslullah Allah'n velileri (hayrl kullar) kimlerdir? diye sordu. Nebiyy-i Ekrem: O kimselerdir ki grldkleri zaman Allah' hatrlatrlar buyurdu.76 Hz. Ebu Hureyre (r.a) yle der : Gk ehli, Allah'n zikredildii evlerin parlakln, yeryzndekilerin, yldzlar parlarken grdkleri gibi grrler.77 Allah'n zikredildikleri evler yle nurlu ve kl olurlar ki gkteki yldzlar gibi parlarlar. Allah (c.c.) kimlere, o nuru gren bir gz vermise, daha dnyada iken onlarn parlakln grrler. Allah'n nice kullar, (Allah' zikreden) byk zatlarn ve onlarn evlerinin nurlarn gzleriyle grmektedirler. Nitekim mehur zatlardan olan Fudayl b. Iyaz (r.a.) diyor ki: Allah'n zikredildii evler, gk ehline kandiller gibi parlar. eyh Abdlaziz Debba (rh.a) yakn zamanda yaam byk bir zattr. mmi (okuma, yazma bilmeyen biri) idi. Fakat Kuran- Kerim ayetlerini, hadis-i kudsileri ve hadis-i erifleri ve uydurma hadisleri ayr ayr haber verir ve yle derdi. Konuann azndan bir sz knca, o szn nurundan kimin kelam olduu anlalr. Allah'n kelamnn nuru ayr, Reslullahn szlerinin nuru ayrdr. Bakalarnn szlerinde ise bu iki nur bulunmaz. Mevlana Halil Ahmed (r.a.) n hayatn yazan Tezkiretl Halil adl eserde, Mevlana Zafer Ahmet (rh.a.)e dayanarak yle yazlm-tr:
73 74

Zuhruf suresi, ayet: 36,37 Mslim, Hayz 117 75 mam- Ahmed Msned, c.2 s.389 Ebu Davud, c.5 s. 180 (4855) 76 Heysemi c.10 s.78 (Bezzar); bn-i Mce, Zhd:4 77 hya-u Ulumiddin c.1, sh.263,

23

ZKR

Hoca efendi beinci hac seferinde, kudm tavaf iin Mescid-i Harama gelince ben Mevlana Muhibbuddin (rh.a.) yannda oturuyor-dum. Mevlana Muhibbuddin hazretleri o vakit salavat- erife kitabn am, o da kendi evradn okuyordu. Aniden bana dnerek: u anda Mescid-i Harama kim girdi, btn Harem birden nurla doldu? dedi. Ben cevap vermedim. O esnada Mevlana Halil Ahmed Hz.leri tavafn bitirip onun yanna geldi. Mevlana Muhibbuddin Hz.leri hemen ayaa kalkt ve glmseyerek: Ben de bu gn hareme kim geldi? diyordum dedi.78 Ey mmin kardelerim! Zikrin ve zikir ehlinin faziletini, zikir meclislerinin faydalarn anlatmakla bitiremeyiz. yleyse bu stn ibadetten nasibimizi almaya alalm. Rabbimizden bir an bile gafil olmamaya alalm. Onun sevgisini kalbimize yerletirelim. Hatta Mecnun gibi Leyladan vazgeip Mevlay bulalm. Zikrullahsz geen gnlere hasret ekilecek gn gelmeden zikre sarlalm. Baz zatlarn u ikazna kulak verelim: Bu dnyada bir cennet vardr; (ilim ve zikir meclisleri, Allahn zikriyle huzura kavuan kalplerdir) ona giremeyen ahiretteki cennete de giremez. Bir de una dikkat edelim: Filan yumuak krklerde, postlarda oturmu zikir yapyor, bu kolaydr deyip zikir ehlini hafife almayalm. nk zikir yapmak yle kmsenecek bir ibadet deildir. En faziletli ibadetlerdendir. Hatta Ebu Said el Hudri (r.a.) dan yle bir rivayet nakledilmitir: Reslullah (s.a.v.) buyurdu ki: Nice insan yumuak dekler zerinde Allah' zikrederler de Allah-u Teala onlar cennetin yksek derecelerine ulatrr.79

Ademolu, Allah Azze ve Cellenin azabndan kurtarc olarak, zikirden daha kurtarc bir amelde bulunmamtr diye buyrulmutur.80 Biz arlk olarak kalp ve dil zikrinden bahsettikse de; zikir denilince namaz klmak, Kuran okumak, ilim yapmak gibi ibadetlerin hepsi zikrin tanmyla alkaldr. Mminler Allah (c.c.) yu zikretmeden duramazlar. Balk sudan karsa nasl ki lr. te gerek mminler de zikrullahtan ayrlamazlar. Zikir ehli, Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed (s.a.v.)e salvat
78 79

Bir baka rivayette ise:

Fezail-i Amal, 44 bn-i Hibban ; Drr Mensur 80 Ahmed bni Hanbel: Muaz bin Cebel (r.a.) (Bu Hadis-i erifi zikir, farz olan cihattan da efdaldir eklinde anlamamaldr. nk cihad farz- ayn olduu zaman itirak etmeyenler gnahkr olurlar. O zaman zikirle deil, cihatla uramak lazm gelir. Mellif)

24

ZKR

getirmeyi de kesinlikle ihmal etmemelidir. Salvatn nemi ayr bir konu olarak (zel olarak) ilendii iin burada ilenmedi. Ondan da nasibimizi alalm. Allah' anmadan, Peygamber Efendimize salt ve selam getirmeden gafletle bir mecliste oturulmusa tvbe ve istifar etmeyi unutmamamz gerekir.Ve u yeti kerimeyle konumuzu sonlandrm olalm: Grmedin mi, Allah gklerde ve yerde olan kimseler ve kanat aan kular tesbih ederler. Her biri gerekten duasn ve tesbihini bilmitir. Allah onlarn yaptklarn pekiyi bilendir.81 Ya Rabbi, zikrin zevkini kalplerimize tattr ve bizleri devaml olarak zikrinle itigal eden kullarndan eyle! (min) Btn ktlklerin ba, Kalbin Allahtan uzak olmasndandr. (mam- Gazali) Akl maddeyi, kalp manay kefeder. (Muhammed kbal)

81

Nr sresi, yet: 41

25

KABR

KABR
lmden sonra bizlerin ikinci dura kabirdir, kabir hayatdr. Oras aresiz, rasz, karanlk bir ukurdur. Oras amel sanddr, dost ve ahbaplarn seni uurlad son duraktr. Dostlar ve ahbaplar oradan tesine geemezler. Artk ondan sonra sen yolculuuna tek bana devam edeceksin. Oru, zekt, hac gibi salih amellere sarlm isen, hep insanln faydasna alm, kt huylarn atp iyi huylarla bezenmi isen oras senin iin dar bir ukur deil, cennet bahelerinden bir bahe gibi olur. yi amellerin orada gzel bir insan suretinde sana hizmet edecek. Amellerin kt ise kt suretli bir insan eklinde azap verecektir. Dnya hayatndaki gurur, kibir, hasedlik ve gybet gibi kt huylarn orada senin iin azap olacaktr. Orada suallere tabi tutulacaksn. Kabrin ya geni bir yer veya dar bir ukur olacak. Kabrin skmasna maruz kalacaksn. Bu ikinci kpry kolayca atlatabilmek, bu dnyada iyi bir kul olmaya baldr. Dnya bir tarladr, gzel eyler ekilmise gzel hslatlar orada alnacaktr. te insanolunun nnde kabir gibi bir geit varken acaba bu imtihan dnyasnda sorumsuzca yaamak akl kr mdr? ou insanlar grrsn ki, ssz yerlerden tek bana deil birka kiiyle beraber gemeye korkar. Elinde sopas ve silah olduu halde, evde yalnz kalmaya korkar. Hele o srada bir ses de duysa, kapnn kolunu birileri oynatsa korkusu daha da fazla artar: yleleri var ki evdeki bceklerden, farelerden korkuyor. O evi terk bile ediyor. Ey can iin bu kadar endie eden insan! Acaba kabrin yalnzlk yeri olduunu, amellerin ktyse orasnn bceklerle, ylanlarla ve akreplerle dolu bir yer olduunu biliyor musun? Mnker ve Nekir gibi iki korkun melein gelip sana, Rabbin kim? Peygamberin kim? Kitabn ne? diye soracan hi dndn m? Sorulan suallere doru cevap veremezsen ok byk azaplara maruz kalacaksn. Ey korkak olan insanolu! Korkulacak bir ey varsa, o da Cenab Haktr, lmdr, kabirdir, maherdir ve cehennemdir. Dnyada hangi korku ve zorlukla karlasan netice, lmle korkularn ve skntlarn biter. Ama ahiret zorluklar lmle bitmez. Orada lm yoktur. Ey yolcu kardeim! Sen bu dnyada bir yolcusun, gelmisin gidiyorsun. nndeki bu engelleri dn, kendine bir ekidzen ver. Dnyaya bir defa gelindiini, ikinci defa gelme hakknn olmadn bil. Dnyada iyi kullar cennete doru giderken sen cehennemliklerden

26

KABR

olmayasn. Yoksa ok acnacak bir duruma dp kendine yazk etmi olursun. Kabirde sorulan suallere cevap vermen bilgili olmandan ziyade, amelli biri olmana baldr. Sorulan suallerin cevabn her ne kadar bilsen de iyi amelli bir kul deil isen, dilin tutulacak, cevap vermeye dilin dnmeyecek ve deprenmeyecektir. nmzde bylesi zor geitler varken, sorumluluu ar olan biz insanolunun dnyaya dalp ahireti, kulluu unutmas doru mudur? Dnyann geici zevk ve sefalar uruna ahireti brakp, cehennem ateine girmemize deer mi? Eer demez diyorsan buna bir are bul. nancn szde kalmasn, amele dkmeye al. Asl dmann olan nefsin ve eytann penesinden kendini kurtarmaya bak. Yoksa kendine yazk edersin. Dnyann aldatc cilvelerine aldan- ma! Dnya ve iindekiler insan aldatyor. Akln bana al ve kalan mrn hidayet yolunda kullan. imdi sylediklerimizi ayet, hadis ve gelen mehur haberlerle aklamaya alalm. Kabir her insann ldkten sonra defnedilecei yer demektir. Buras dnya hayatyla ahiret hayat arasnda bir gei yeridir. Burada insanlar dnyada yaptklar amelleri sebebiyle ya azap veya mkfat grrler. Buras yalnzlk yurdudur.

Onlar sabah akam o atee sokulurlar. Kyametin kopaca gnde, Firavun ailesini azabn en etinine sokun (denilecektir)1

Kur'an- Kerimde kabir azabna yle iaret edilmektedir:

Kabir, ya cennet bahelerinden bir bahe yahut cehennem ukurlarndan bir ukurdur 2 imdi gnmzde lm, kabri, maheri, cehennemi unutmu olup dnyaya, gnahlara dalan mslman evladnn kendisine ekidzen vermesi iin nndeki zorluklar zikredelim. Kabir hayat-nn dehetini anlatalm. Belki akln bana alanlar olur. Nefsini bu korkularla frenlemeye alr. Nefsin krbac korkudur. Bizlere verilen hayat emanettir. Her insan gibi biz de topraktan geldik, bir gn asl mayamz olan topraa da dneceiz.
1 2

Peygamber Efendimiz kabri yle tarif etmitir:

Mmin suresi, ayet: 46 Tirmizi, Kyame,26

27

KABR

te ikinci duramz olan kabir hakkndaki rivayetlerin bazlar unlardr: l kabre konulduunda kabir ona yle der: Ey demolu, rahmet olas! Beni dnmekten seni aldatan ne idi? Bilmez miydin ben fitnenin eviyim, karanlk, tenhalk ve bcein eviyim? Benim yanmdan marur olarak getiin halde, durumumdan seni aldatan ne idi? Eer l slah edici bir kimse ise, kabrin cevap vericisi onun yerine kabre cevap vererek der. Grmedin mi? O iyilii emreder, ktlkten men ederdi. Buna karlk kabir der ki: Muhakkak ki ben bu durumda onun iin yemyeil bir makama dnerim. Onun cesedi nura dnr, ruhu da ycelir.3 bni mer (r.a.) dan Reslullah (s.a.v.) buyurdular ki: Sizden biri lnce, kendisine, akam ve sabah (cennet ve cehennemdeki) yeri arz edilir. Cennet ehlinden ise (yeri) cennet ehlinin (yeridir), ate ehlinden ise (yeri) ate ehlinin yeridir. Kendisine: Allah seni kyamet gn diriltinceye kadar senin yerin ite burasdr denilir4 Hz. Aie (r.a.)nn anlattna gre: Bir Yahudi kadn yanna girdi. Kabir azabndan bahsederek: Seni kabir azabndan Allah korusun dedi. Aie de Reslullah (s.a.v.) e kabir azabndan sordu. Reslullah (s.a.v.): Evet, kabir azab haktr, onlar kabirde azab ekerler, onlarn azabn hayvanlar iitir buyurdu. Hz. Aie der ki: Bundan sonra Aleyhissaltu vesselmn namaz klp da namazda kabir azabndan istiaze (Allaha snma) etmediini grmedim.5 Kabirde kafirin zerine onu sokacak ve sracak doksan dokuz tane byk ylan havale olunur. Bu azap kyamet gnne kadar srer. ayet bu ylanlardan biri yer (yzne) bir nefes solumu olsayd. Yeil bir ey yetimezdi.6 Mmin bir kimse kabrinde yemyeil bir bahenin iindedir. Onun kabri yetmi zira geniler ve ayn zamanda nurlanr. Hatta dolunay gibi olur. Kafir bir kimsenin azab da, kabrinde udur: Onun zerine doksan dokuz Tinnin musallat klnr. Tinninin ne olduunu bilir misiniz? Tinnin doksan dokuz ylan demektir. Bu ylanlarn her birinin yedi tane ba vardr. Kafiri yakalar ve insanlar hare gnderildikleri gne kadar onun cismine zehirlerini aktrlar.7
3 4

bn-i Ebid Dnya Kabirler bahsi Buhari, Cenaiz 90, Bedl Halk 8. Rikak 42, Mslim, Muvatta, Tirmizi, Nesai 5 Buhari, Cenaiz 89, Mslim, Nesa-i 6 Et Tergib Vet Terhib c.4 s.362 7 bni Hibban bni Ebi Dnya, Hakim ve Nevahirde (Ebu Hureyre (r.a.) dan) ksaltlm olarak.

28

KABR

Bunlarn bu zel saylarndan hayret etmemek gerekir. Zira ylan ve akreplerin says insanolundaki mezmum (kt) ahlaklarn adedincedir. O kt ahlaklar da kibir, riya, haset, hile, buz ve dier irkin sfatlardr. Zira bu irkin sfatlarn belirli kkleri vardr. O kklerden belirli dallar kar. Sonra o dallar da ksmlara blnr. O sfatlarn kendileri helak edicidirler. O sfatlar akrep ve ylanlara dnrler. Binaenaleyh onlardan kuvvetlisi Tinninin srd gibi srr. Zaifi akreplerin srd gibi srr. Bu ikisinin arasnda bulunan, ylann eziyet vermesi gibi eziyet verir. Kalp ve basiret sahipleri, basiret nuruyla, helak edicileri ve dal budak salmalarn mahede eder.8 imdi de din byklerinden gelen haberlere kulak verelim. Ubeyd bni Umeyr-l Leys (r.a.) der ki: Kabir, iine giren herkese seslenerek der ki: Ben karanlk ve yapayalnzlk yurduyum. Eer hayatta iken, Allaha itaat halinde idiysen imdi ben sana rahmet olurum. Eer hayatta iken Allaha kar ba kaldran isen, bu gn ben senin iin felaketim. Allaha itaatkr olarak bana gelen, bir gn buradan memnun ayrlr. Allaha kar gelmi biri olarak bana gelen birisi ise bir gn buradan feryad-u figan kopararak kar Muhammed bni Sibih (r.a.) der ki: rendiimize gre kii mezara gmlerek azab ekmeye balaynca veya bir takm aclar ile yz yze gelince dier kabirlerde yatan l komular ona yle seslenir: Ey dost ve komularnn lmnden sonra dnyada kalan kimse, bizden niye ibret almadn? Henz frsat elindeyken bizim amel defterimizin lmle kapandn grmedin mi? Dostlarnn kard frsat sen deerlendiremez miydin? Dier yandan yer tabakalar da ona yle der: Ey dnyann grnlerine aldanan kii, ailenden dnyaya aldanp senden nce topran karnna gmlm olanlardan ibret alsaydn ya? Oysaki senden ncekilerinin cenazelerinin, sevdikleri tarafndan bu kanlmaz duraa tandn gryordun. Abdullah bni Ubeyd bni Umeyr (r.a.) bir cenaze namaznda dedi ki: Duyduuma gre Peygamberimiz (s.a.v.) yle buyurmu-tur. l mezara konunca, kendisini topraa verenlerin ayak seslerini duyarak oturur. Kendisiyle konuacak hi kimse yoktur. Yalnz kabir ona seslenir ve der ki: Ey demolu, yazklar olsun sana! Dnyada benim hakkmda, darlm hakknda, pis kokum hakknda, dehetim ve kurtlarm hakknda korkun eyler duymadn m? Benim iin ne hazrlk yaptn?9

8 9

hya-u Ulmiddin c.10 s.322 bni Ebi Dnya, Kabirler bahsinde mrseldir, Ravileri sikadrlar.

29

KABR

Kabir denilen yer amel sanddr. yiler iin cennet bahelerinden bir bahe misali. Kulluunu unutmu, ibadetlerini aksatm, kiiler iin de oras cehennem ukurlarndan bir ukur misali. Orann gzel, geni ve rahat bir yer olmas bizlerin almasna baldr. Ben kabir skmasna, azabna maruz kalmak istemiyorum diyen her mmin bir an evvel, ecel kendisini aniden yakalamadan nce halis bir tvbe etmeli. Namaza drt elle sarlmal. Bunun yannda dinin dier emir ve yasaklarn renip uygulamaya koyulmaldr. Herkes bunlar kendi nefsi iin yapmak mecburiye-tindedir. Eer nefsin bunlara yanamyorsa, akln n plana al, nefsin arzularn arkana at. Kabrin dayanlmaz zor bir yer olduunu nefsine kabul ettir. Baka aren yok. Kinatn efendisi dahi devaml olarak kabir azabndan Allaha snm, yle zamanlar olmu ki kabir balarnda gzyalar dkmtr. Berra bin Azib (r.a.)n yle dedii nakledilir: Reslullah (s.a.v.) ile Ensardan bir kiinin cenazesine ktk. Reslullah onun kabrinin zerinde, ban nne edii halde oturdu ve sonra buyurdu: Ya Rab! Kabir azabndan sana snyorum bu sz defa syledikten sonra yle buyurdu: Mmin bir kimse, ahiret yolunda olduunda Cenab- Hak, bir gurup melek gnderir. Sanki o meleklerin yz gnetir. Onlarn beraberinde o mminin gzel kokusu ve kefeni vardr. O mminin gznn alabildii yere kadar o melekler otururlar. Ne zaman ki mminin ruhu ktysa yer ile gk arasnda ve gkte bulunan her melek onun zerinde namaz klar(veya dua eder)ler. Onun iin gklerin kaplar alr, o kaplarda hi birisi yoktur ki, kendisinden o mminin ruhunun gemesini istemesin. Binaena-leyh ruh ykseltilip gtrlnce denilir ki: Ey Rab! Falan kulun geldi buna karlk Cenab- Hak buyurur: Onu geri gtrn! Ona hazrladm kerameti gsterin. nk ben ona vaad etmitim.

Topraktan sizi yarattk. Topraa sizi iade edeceiz ve ikinci bir defa sizi o topraktan kartacaz.10 Sonra ona gzel yzl, gzel kokulu ve gzel elbiseli birisi gelir ve o meyyite der ki: Rabbinin rahmetiyle ve iinde ebedi nimet bulunan cennetle mjdelendin! Mmin ona cevap olarak: Sen de bununla mjdelen! Allah sana hayr mjde versin! Sen kimsin? der. Gelen der ki: Ben senin salih amellerinim. Allaha yemin olsun, ben seni ancak yle bildim. Sen Allahn taatine acele edici,
10

T-H suresi, ayet: 55

30

KABR

Allaha kar gnahtan kac idin. Binaenaleyh Allah sana hayr mkfat verdi. Ravi der ki: Sonra bir dellal barr: Ona cennet sergilerinden seriniz. Ona cennete alan bir kap anz. Binaenaleyh ona cennet sergilerinden serilir, ona cennete alan bir kap alr ve yle der: Ya Rab! Kyameti acelece kopar. Ta ki aile efradma ve malma dneyim. Ravi der ki: Kafire gelince o, dnyadan ayrlp ahirete g etmeye ynelince ona kat, edid, beraberinde ateten yaplm elbiseler, katrandan maml i gmlekler olduu halde bir ksm melekler gelirler, onun etrafn sararlar. Onun nefesi bedeninden knca yer ile gk arasnda ve gkte bulunan her melek ona lanet eder. Gklerin kaplar kilitlenir. O kaplardan hi birisi yoktur ki, onun ruhu kendisinden gemesini istesin! Onun ruhu gtrlnce geriye atlr ve denilir ki: Ey Rabbim! Bu senin falan kulundur, hibir gk ve yer onu kabul etmedi. Buna binaen Cenab Hak buyurur. Onu geri gtrnz ona hazrladm erri gsteriniz. Zira bunu ben vaad etmi bulunuyorum. Sizi topraktan yarattm. Ona geri gndereceim.11 Muhakkak ki o l, kendisini defnedenler geri dnp gidince ayakkablarnn tkrtsn iitir. Ve ona denilir ki: Ey kii! Rabbin kimdir? Peygamberin kimdir? Dinin hangi dindir? O da der ki: Bilmiyorum Binaenaleyh ona denilir ki: Zaten sen bilmemisin! Sonra ona irkin yzl, pis kokulu, irkin elbiseli birisi gelir der ki: Allahn fkesiyle elem verici ve daimi olan bir azapla mjdelen! Buna karlk o sorar: Cenab Hak seni er ile mjdelendirsin. Sen kimsin? O da der ki: Ben senin irkin amellerinim. Allaha yemin ederim. Sen Allahn masiyetinde aceleci ve ibadetinde gecikici idin. Binaenaleyh Cenab Hak sana erri ceza olarak verdi.12 Muhammed bin Ali (bin Hazreti Hseyin) buyurdu: Her lene, ld anda iyi amelleri ve kt amelleri gsterilir. Ravi der ki: O kimse iyiliklerine gzn dikip bakar, ktlklerine bakmaktan gzn kapatr. Ebu Hureyre Reslullah (s.a.v.) den rivayet ediyor: Muhakkak ki mmin sekarta girdiinde melekler ona iinde misk ve reyhann krntlar olan bir ipekli getirirler. Kl hamurdan ekildii gibi. Onun ruhu cesetten ekilir ve onun ruhuna denilir ki: Ey itminana kavuan nefis! Rabbinin hkmne raz ve Rabbin de senden raz olduu halde, Rabbinin geniliine ve kerametine doru k. Binaenaleyh ruhu ktnda o misk
11 12

Berra bin Azib (r.a.)n rivayetine gre. hya-u Ulumiddin

31

KABR

ile reyhann zerine konur. pekle onun zeri sarlr ve ruhu illiyyine gnderilir. Muhakkak ki kfir, sekarta dtnde melekler ona, iinde ate kz bulunan bir siyah cbbe parasn (paavra) getirirler: Ey hbis nefis! Hem kzdn hem de senden kzld halde Allahn zillet ve azabna doru k. Onun ruhu ktnda o kz zerine konur. Muhakkak ki, onun bir sesi vardr. Onun zerine aba paras drlr ve siccine gtrlr.13 Baka bir rivayette ise Peygamber (s.a.v.) mezarln bir kesinde oturdu ve alamaya balad, gzyalaryla yer bile sland. Bir ara yle buyurdular: Ey kardelerim ite byle bir zaman iin tedarik grn, hazrlkl olun, Allaha yaklatracak taat hazrlayn buyurdular.14 Osman b. Affan (r.a.)n azatl klesi Hni yle anlatyor: Hz. Osman (r.a.) bir kabrin zerinde durunca sakal slanncaya kadar alad. Kendisine: Cenneti, cehennemi hatrladn zaman alamyorsun, fakat kabri hatrlaynca alyorsun dediler. Bunun zerine: nk Reslullah (s.a.v.)in yle dediini iittim. dedi.

Kabir, ahiret menzillerinin birinci menzilidir. Kii ondan kurtulabilirse, ondan sonrakiler daha kolaydr. Ondan kurtulamazsa ondan sonrakiler bundan daha zordur, daha ediddir. Hz. Osman devamla Reslullah (s.a.v.) in u szn de nakletti: (Ahiret leminden grdm) manzaralarn hibiri kabir kadar korkutucu ve rktc deildi. Rezin u ziyadeyi de kaydetti. Hni der ki: Hz. Osman (r.a.)n u beyti inad ettiini iittim: Eer ondan necat buldunsa, byk musibetten kurtuldun. Aksi halde senin kurtulacan hayal etmem.15 Zikredilen haberlerden kabir yurdunun ne kadar nemli ve zor bir yer olduu az da olsa anlalmtr. Kabre defnedilen kullarn yaptklar ameller gzelse o amellerin ok faydasn grecektir. Yok eer dnyada namazdan, ibadetten uzak, gnahkr bir hayat yaamsa, o kt amellerin ok zararn grecektir.

13

Benzer ifadeler Nesa-i Cenaiz 9, (3,8,9) da bn-i Hibban deiik ifadelerle rivayet ettiler. Bezzardan musannfn ibaresiyle. 14 bn-i Mace 15 Tirmizi, Zhd 5, (2309) Feyzl Kadir, c.2 s.379

32

KABR

Rivayete gre Cenab Hak salih amelleri kabirde gzel bir surette insanlarn karsna karacaktr. Hatta rivayet edildiine gre salih ameller kula sual meleklerine kar yardmc olacaktr. Bunlara birer misal arz edelim. Yezid Er Rakkai (r.a.) der ki: rendiime gre l mezara girince amelleri zerine rr ve Allahn izniyle dile gelerek sahiplerine derler ki: Ey ukurunda tek bana kalan kimse, dostlarn ve ailen senden ayrld, bu gn bizden baka hibir yoldan yok senin der.

ly mezara kadar ey takip eder. Ailesi, mal ve ameli, bunlardan ikisi geri dner biri kalr: Ailesi ve mal geri dner, ameli kendisiyle baki kalr.16 Kii nasl kardeini, ailesini, ocuunu koruyorsa, salih ameller de kiiyi o ekilde kabirde korurlar. Sonra bu manzara karsnda kiiye yle denilir: Allah senin iin kabrini bereketli klsn, dostlarn ne gzel dost, arkadalarn ne gzel arkadatr.17 Bir de kabre konulan kula Mnker Nekir isminde iki melein gelip sual sormas haktr. yi amelli kiiler o suallere kolay cevap verecekler, kulluunu unutup gnahlarla o ukura girenlerin ise dilleri tutulacak, cevap veremeyeceklerdir. Hz. Enes (r.a.) anlatyor: Reslullah (s.a.v.) buyurdular ki: Kul kabrine konulup, yaknlar da ondan ayrlnca o, geri dnenlerin ayak seslerini iitir. Kendisine iki melek gelir. Onu oturtup: Muhammed (aleyhissaltu vesselm) denen kimse hakknda ne diyordun? diye sorarlar. Mmin kimse bu soruya ehadet ederim ki, o, Allahn kulu ve elisidir! diye cevap verir. Ona: Cehennemdeki yerine bak! Allah oray cennette bir meknla tebdil etti denilir. (Adam bakar) her ikisini de grr. Allah da ona kabirden cennete bakan bir pencere aar. Eer len kfir ve mnafk ise, (meleklerin sorusuna): (sorduunuz zat) bilmiyorum. Ben de herkesin sylediini sylyorum! diye cevap verir. Anlamadn ve uymadn denilir. Sonra kulaklarnn arasna demirden bir sopa vurulur. (Sopann acsyla) bir lk atar ki onu (insan
16 17

: . .
Hadis-i erifte yle buyrulmutur:

Buhari, Rikak 42; (Mslim, Tirmizi) bni Ebi Dnya

33

KABR

ve cinlerden ibaret olan) iki arlk dnda ona yakn olan btn (kulak sahibleri) iitir.18 Ebu Hureyre (r.a.) der ki, Reslullah (s.a.v.) buyurdu: Kul ldnde ona simsiyah renkli, mavi gk gzl iki melek gelir. Birinin ad Mnker dierinin ad Nekir. O iki melek lden sorarlar: Peygamber hakknda ne diyordun? Eer l mmin ise, der ki: Peygamber Allahn kulu ve elisidir. Allah'tan baka mbudun olmadna Muhammedin Allahn Resul olduuna ahitlik ediyorum. Binaenaleyh iki melek der ki: Zaten bizler bunu syleyeceini biliyorduk. Sonra o l iin kabir, yetmi kere yetmi zira geniler. Kabri nurlandrlr. Sonra ona uyu denir. Binaenaleyh o der ki: Yakam braknz ehlime dneyim, onlara bamdan geeni haber vereyim! Ona denilir ki: Uyu! O, nezdinde ancak en sevimli olan kimsesi kendisini uyandran gelin uykusu gibi uykuya dalar. Ta ki Cenab Hak onu o kabirden hare gnderinceye kadar. Eer l mnafk ise Mnker ve Nekirin sualine yle cevap verir: Peygamberi bilmiyorum. Ben halktan dinliyordum. Bir ey derlerdi, ben de onu sylerdim. Bunun zerine o iki melek derler ki: Zaten senin byle syleyeceini biliyorduk sonra yere, mezara denilir ki: Bu kiinin zerine kapan yer onun zerine kaburgalar bir birine geecek derecede kapanr. O mezarda, Allah onu hare gnderinceye kadar azap grr.19 Demek ki, kabir sualinde kendisine Rabbin kim, dinin ne, Peygamberin kim? diye sorulunca ayet o kul: Rabbim Allah, dinim slam ve Peygamberim Hz. Muhammeddir diye cevap verirse, arkasndan yanna gzel yzl, ho kokulu, gzel elbiseli biri gelerek ona: Allahn rahmeti ve ebedi nimetlerin bulunduu cennet sana mjdeler olsun der. l: Allah seni hayrla mjdelesin, kimsin sen? diye sorar, yeni gelen senin iyi amelinim der. Hz. Peygamberi tanmayan, ona iman etmeyenler, mrn gnahlarla geirenler ise, kendisine sorulan suallere cevap veremeyince arkasndan da yanna irkin yzl, pis kokulu ve irkin elbiseli biri girer. Ona: Allahn gazab ve daimi ac azab sana mjdeler olsun der. nsanolu iin ahiret menzilinin birincisi kabirdir. yi amelli salih kullar iin kabir, cennet misali bir bahe, kulluunu unutup nefsi arzularna boyun emi gnahkr kullar iin de bir cehennem ukurudur. len bir kimse kabre gtrld zaman kendi varaca yerini grr. Eer yeri iyiyse yle der: Niin beni yerime yava gtryorsunuz? abuk
18 19

Buhari, Cenaiz 68,87; Mslim, Cennet: 71; (Ebu Davud, Nesa-i, Tirmizi) Tirmizi

34

KABR

: :

gtrn. ayet varaca yer cehennem ukurlarndan bir ukur ise Beni niin byle acele gtryorsunuz? Yava gtrn der. Bu konuda Resul Ekrem (s.a.v.) yle buyurmutur:

Cenaze tabuta konup da erkekler onu omuzlar zerine ykledii zaman iyi bir kii ise: Beni (gideceim yere) ulatrn, ulatrn der. Cenaze fena bir kimse ise: Eyvah! Bu cenazeyi nereye gtryorsunuz? der. Onun sesini insanlardan baka her ey duyar; eer insanlar bu sesi duysa idi, baylp derlerdi.20 Baz eserlerde yle haber verilir: ine l gmld zaman kabir ona der ki: Ey demolu yazk sana, beni ne kadar hesaptan kardn. Benim sknt, karanlk, yalnzlk ve bcek yurdu olduumu bilmiyor muydun? Yolun bana dtnde ayaklarn geri geri giderken beni ne kadar hesap d braktn.21 Bir baka haber ise yledir: l kabre konulunca iyi amelli bir kii ise orada gzel yzllerle karlar. Onlara: Sizler kimlersiniz? Benden nce buraya gelmisiniz der. Onlar bizler senin gzel amelleriniz, senden nce geldik ki korkmayasn. ayet kabre girenin amelleri irkin ise gayet kt suretli, korkun yzl, pis kokulu mahlklar o kabre dolarlar. O da sorar: Sizler kimlersiniz? Benden nce gelip buray doldurmusunuz? Cevap olarak yle derler: Bizler, senin kt amelleriniz, sen hayatn boyunca gnahlar iledin. Daha sonra Mnker Nekir dedikleri gk gzl, dileri yeri yarar, gk grler gibi konuan, gzlerinden yldrm gibi ate kan melekler: Rabbin kimdir? Peygamberin kimdir? Dinin nedir? diye sual sormaya gelirler. Kab-ul Ahbarn yle dedii nakledilir: yi kul mezara gmlnce namaz, oru, hac, cihad ve sadaka gibi iyi amelleri evresine r. Bu arada azap melekleri ona ayaklar tarafndan sokulmak isteyince namaz der ki: Uzak durun ondan, ona sokulmanza yol yok. Bu, ayaklar zerinde uzun bir mddet dikilerek Allah rzas iin beni kldyd. Bunun zerine
20 21

Buhari, Cenaiz: 50; Nes, Ceniz: 44 Mukaefet-ul Kulub, s.229

35

KABR

azap melekleri ona ba tarafndan sokulmak isteyince oru: Onun yanna girmenize yol yok. Dnyada Allah rzas iin uzun mddet susuz kaldyd, bu yzden onun yanna sokulmaya yol yok size der. Azap melekleri ona yan taraftan sokulmaya giriince hac ve cihad birlikte derler ki: Uzak durun ondan, nefsini feda ederek ve bedeninin yorgunluuna katlanarak hacca gitti, cihad etti. Bu yzden yanna girmeye yol yok size derler. Bu sefer azap melekleri elleri tarafndan sokulmaya kalknca sadaka der ki: Uzak durun efendimden nice sadaka u iki elden karak Allah rzas uruna yoksulun eline girdi. Bu yzden size ona varmaya yol yok derler. Bunun zerine o lye: Mjdeler olsun! Diriyken saadet iinde yaadn gibi lyken de saadete kavu diye seslenilir. Kendisine bir cennet kandili sunularak bir daha dirilecei gne kadar kabirde aydnlk iinde zaman geirir.22 Gnahkra ise kabri yle bir dar edilir ki kemikleri birbirine geer. Ateten topuzlu ylanlar zerlerine salverirler. Kemiklerinde et kalmaz. Gzsz ve sar olurlar ve azap melekleri gelir, kimsenin kaldramayaca topuzlarla onu dverler. len feryad u figan eder ama onun sesini kimse iitmez.23 Abdullah b. Muhammed anlatyor: Bir gn bni Abbas (r.a.) ile oturuyorduk. Baz kimseler bni Abbastan akl dantlar. Anlattk-larna gre bunlar sefere gidiyorlarm. Aralarndan birine lm erimi, gmmek iin bir kabir kazmlar, iinde ylanlar km, onu kapatp bakasn amlar, yine ylanlar km yine baka baka mezarlar kazmlar ayn olaylarla karlamlar. bni Abbas (r.a.): Grdnz ylanlar o kimsenin amelleridir. Varn gidin o kiiyi ylanl ukura koyun, demi.24 Bundan da anlalyor ki yerler deitirilmekle kabir azabndan kurtulunamaz. Bizleri kabir azabndan, kabir skmasndan ve kabir sualinden kurtaracak salih ameller hazrlayalm. imdi vefat edip yerde yatanlar dnelim. yi amelli insanlar zevk ve sefa iindeler. Kt amelli insanlar da perianlk ve azap ierisindeler. Kabrinin cennet bahesi gibi olmasn isteyen, ldkten sonra piman olmak istemeyen nefsin ve eytann tuzandan kurtulmaya baksn. Yoksa kendine ok yazk etmi olur. Hz. Ebu Hureyre (r.a.) anlatyor, Reslullah (s.a.v.) buyurdular ki:
22 23

Ettebirel bni Cevzi c.1 s.433, Mukaefet-l Kulub, s.230 Mzekkin Nfus 24 A.g.e.

36

lp de piman olmayan yoktur. Mutlaka herkes nedamet duyar. yi yolda olan hayrn daha ok arttrmad iin piman olur, nedamet duyar. Kt yolda olan da nefsini ktlklerden ekip almadna piman olur, nedamet duyar.25 nsanlar ok hayr yapmadna zlecek olursa; acaba hayrsz, hasenatsz Rabbinin huzuruna kanlar ne kadar piman olacaklar, varn siz dnn. Bylesi azaplarla karlamamak iin, dnya sevgisini kalbimizden karmamz gerekir. Aksi halde kabir sualini veremeyip azaba urarz. Kabir skmas ok daha iddetli olur. Huzeyfe (r.a.) den rivayet edildi. Reslullah (s.a.v.) ile bir cenazeye gitmitim. Kabrin yan banda oturduktan sonra kabre bakp buyurdu: Mmin bir kimse u kabirde yle bir sktrlr ki o sktrmada onun yumurtalarnn (veya gsnn) damarlar kesilir.26 Baz limler kabrin mmin olana daralmasn, uzun bir seferden dnen ocuunu annesinin efkatle kucaklamas gibidir diye tarif etmilerdir.27

KABR

Eer birbirinizi defnetmemenizden korkmasaydm kabir azabn size de iittirmesi iin dua ederdim28 Peygamber Efendimiz (s.a.v.), lenler iin kabir sualinin kolay gemesi iin biz mmetine dua etmemizi tavsiye etmitir. Peygamber (s.a.v.) cenazeyi gmmekten ayrld vakit (kabrin) yannda durur da yle buyururdu: Kardeiniz iin mafiret dileyiniz ve onun (doru cevap vermekte) sebat gstermesini (Allah-u Tealadan) isteyiniz. Zira O, u anda suale ekilmektedir.29 Ve ibret almamz iin kabir ziyaretini yle nermitir:

Kinatn efendisi yle buyurmutur

25 26

Tirmizi, Zhd 59, (2405) Ahmed 27 Fkh- Ekber erhi, Aliyyul Kari 28 Mslim, Cennet 68, (2868) Nesa-i 29 Ebu Davud, Cenaiz 73 (3221)

37

KABR

Kabirleri ziyaret ediniz, nk kabir size ahireti hatrlatr.30 Kabri ziyarete giden kii mevtann yzne dnk bir halde durmal ve ona yle selam vermelidir:

Ey mminler kavminin mahalle halk, selam zerine olsun. nallah bizde sizlere kavuacaz.31 Ehl-i snnet inanc odur ki; len kiiler ister paralansn, cesedi dalsn, ister yrtc hayvanlar, balklar onu yesin, ister yanp kl olsun, yine Cenab Hak onun zerrelerini toplayp ona kabir sualini ve azabn gerekletirecektir.32 Her ne kadar bizler zahir gzmzle len kiinin azab ektiini grmyor isek de yine de herkes ameline gre mkfat ve azab grmektedir. limler kabir azab iin yle bir misal verirler: Uykuda olan bir kimse onu sevindiren eyleri grd gibi, onu zen eyleri de grr. Mesela ryada bir ylann kendisini soktuunu grp, bundan ok zdrap duyduundan barp aryor, yerinden frlyor. Uyank kiinin grd eziyet gibi eziyet gryor, btn bunlar olduu halde yannda olanlar onun farkna bile varmyor. te kabir azab da bunun gibi, bakan onun azab ektiini grmese de o, ameline gre bir durumdadr. Rivayet olunduuna gre: Kul lnce ruhlar, onun ruhunu karlarlar. Filan ne yapyor? derler. O sorduunuz benden nce ld deyince: Demek o sna ve anas olan cehenneme gitti. O ne kt ana ve kt mrebbiyedir.33 Ebu Nuaym, Leys bin Saddan rivayet ettiine gre: am ehlinden biri ehit oldu. Her Cuma gecesi babasnn ryasna geliyordu. Onunla konuur, nsiyet ederdi. Bir Cuma gecesi gelmedi. Baka bir Cuma gecesi ryasna gelince babas: Olum! Geen Cuma gelmedin beni zdn deyince. O: Baba, ehitlerin ruhlarna mer bin Abdlazizin ruhunu karlama emri verildi. Biz hepimiz onu karlamaya gittik. (onun iin geen Cuma gelemedim) dedi. mer bin Abdlaziz o zaman vefat etmiti.34

30 31

Feyzl Kadir c.4 s.567 Ebu Davud c.3 s.219 32 Tenvirl Kulub s.88 Diyanet ilmihali s.55 33 . Celaleddin Es-Suyuti, Kabir lemi s.167 (Hz. Hasan)dan 34 . Celaleddin Es-Suyuti, Kabir lemi s. 170

38

KABR

yle bir rivayet nakledilir: Sizin amelleriniz len akrabalarnza bildirilir. yi ise sevinirler, kt ise Ya Rabbi (ona salih amel nasib et) hidayete erdirmeden ruhlarn alma diye dua ederler.35 Ayn zamanda kabirdekiler kendilerini ziyaret edeni tanrlar.36 Bilhassa Perembe ve Cuma gnlerinde ve Cumartesi gn de gne doana kadar ziyaret edilmeleri nsiyeti daha iyi salar. Kabir imtihannn kolay gemesine sebep olan hususlar haberlerde yle gelmitir: Cuma gn veya Cuma gecesi lmek.37 Son hastalnda hls suresini okumak, her gece Secde ve Mlk surelerini okumak. Daremi ve Tirmizinin Cabir (r.a.) dan rivayet ettiklerine gre, Reslullah (s.a.v.) Secde ile Mlk surelerini okumadan uyumazd.38 Bir de kouculuk ve nemime (laf gtrp, getirme)den, gybetten ve idrar srantsndan korunmak gerekir.39 Kabirlerin zerine ya aa dal dikmek de azabn hafiflemesini salar.40 Ayrca kabir azabndan korunmak iin sk sk dua edilmeli ve Allahu Tealaya snlmaldr. Bunun yannda kabir fitnesinden korunabilmek iin kabirlere ibret nazaryla baklp ziyaret etmeli, len yaknlarmza, mmin kardelerimize bol bol dua edip onlarn bizden dua ve yardm beklediklerini de unutmamalyz. Frsat elde iken kabrimize k hazrlayalm. Dnyada yaptn ibadetler, zikirler, namazlar senin kabrin iin birer nur olacaktr. Ve zatn biri yle diyor: Kabir azabndan emin olmak istersen u drt eye devam et: 1. Be vakit namaz, vaktinde ve cemaatle kl, hi karma. 2. Bildiin kadar Kur'an- Kerim oku 3. Devaml olarak sadakay eksik etme 4. Selavat erifiyeye devam et. unlardan da son derece sakn
35 36

Ahmed Bin Hanbel, El Fetava El Kbra c.2 s.29 El Fetavay El Kbra c.2 s.29 37 Tirmizi Cenaiz 74 (1094); Et Tergib Vet Terhib c.4 s.373 38 . Celaleddin Suyuti, Kabir lemi s.307 39 Buhari, Vud 55; Mslim, Taharet 111 (292); tirmizi, Taharet 53(709; Ebu davud, Nesa 40 Buhari Vud 55,56 Mslim, Tirmizi, Ebu Davud, Nesa-i

39

KABR

1. Yalan syleme 2. Meni ve idrardan korun 3. Emanete hyanet etme 4. Dedi kodu yapma lmden sonra ummadmz eylerle karlamamak iin, bu dnyada iken lmden sonraki hayatn zdrabn iimizde hissetmeliyiz. Sfyani Sevri der ki: Bir eyh vard onun yannda lm sz edilince yle alard ki birka gn kendisinden kimseye hayr gelmez, ylece baygn yatard. Birisi kendisinden bir ey sorsa bilmem derdi. nk lm sz edilince ldkten sonra karlaacaklar zorluklar dnr ve o yzden kendinden geerdi. te lm, lmden sonray byle anmak gerektir ki nefs-i emmare slah olabilsin. Bu dnyada slah olmayan nefis lnce namaz klmamann, bir kere olsun, La ilahe illallah Muhammed-r Rasulullah dememenin hasretini ekecektir. Bu hasreti, pimanl ekmemek iin hayattakilerin imdiden gnahlarna piman olmalar, mrlerini bo yere geirmemeleri gerekir. imdi ey aziz kardeim! mrn zayi eyleme, bu mr denilen ey byk bir sermayedir. Cennete layk iyi amel, sahibini Hz. Allaha ulatrr. Cehennemlik ameller de sahibini cehenneme gtrr. Heva ve hevesinin, ehvetinin esiri olmu kiiler, kibir, kskanlk, cimrilik gibi kt huylara sahip olan kiiler cehenneme srklenmektedirler. Ey karde! Kurtarc olan gzel huylar ve salih ameller yarn sana ok lazm olacak. imdi onlarn kadr u kymetini bilmiyorsun. lnce bu namaz ve ibadetlerin ne kadar kurtarc olduunu grecek ve bileceksin. Dnya sevgisinden kendini arndrabilirsen yava yava kt huylarn yerini gzel huylar alr. Dnya sevgisi kt huylarn ba mesabesindedir. Onun iin lmeden nce kabirde, ahirette sana sorulacak suallere cevabn hazrla. Yce Allah (c.c.) sana Ey kulum, ben seni dnyaya gnderdim, sana genlik, kuvvet verdim. Sen bunlar nerelerde kullandn, mrn nerelerde tkettin? dedii zaman ne cevap vereceksin? ayet mrn Allah yolunda geirmi isen zlmeyecek ve kederlenmeyeceksin. ayet mrn gaflet iersinde, ibadetlerden uzak olarak gnahlarla geirmisen cevap veremeyeceksin, yzn kara olacaktr.

40

KABR

len kiinin kk kyameti kopmu demektir. Her kim lmeden lp, nefsin penesinden kurtulup Rabbine muti (itaatkr) olursa Allah (c.c.)nun kendisi iin hazrlad devletlere, nimetlere kavuacaktr. Ey akll kii! u dnyann haline bir bak, kendi halini dn. Anan gitti, baban gitti, atalarn gitti, ein ve dostundan pek oklar gitti. Senden nce gelenler gitti, hatta senden sonra gelenlerden dahi gidenler oldu. Bir gn elbet sen de gideceksin, bu fani mlke aldanp neylersin? Ey dem! n gelen gider imi, akl banda olan tedarikini grr imi. Bu fani dnyada ebedi kalacan m sanrsn ki kendini gnahlara salveriyorsun, hi leceini aklna getirmiyorsun. Senden nce lp gidenleri grp ibret alman gerekmez mi? Elbet bir gn olur, bu geni dnya sana dar, zannettiklerinin hepsi masal olur. Anan, baban, olun, kzn lmne are bulamaz olur. Btn sevdiklerinden bir anda uzaklar, be on gn iersinde unutulursun, seni gmer gmmez gelir ekiirler. Mirasn varsa paylarlar, sen kara topran altnda hasret iinde yatarsn. Bu dnyada akll o kimsedir ki btn bunlar grr ve hepsinden birer t alr. Kii iin, lmden daha iyi nasihati ve vaiz olamaz.41 Rabbim cmlemizin kabir sualini kolay geirsin. Bizleri kabir skmasndan ve azabndan korusun. (min) ***

Mezarlktakilerin piman birbirlerini krp geiriyor.

olduklar

eyler

iin

dnyadakiler

(mam- Gazali)

41

Muzekkin Nfus

41

KBR VE TEVAZU

KBR VE TEVAZU
Bizlerin en nemli grevlerinden birisi de zerimizde tam olduumuz kt huy ve hasletlerden arnmamz ve bu kt huylarn yerini en gzel huylara brakmamzdr. te kesinlikle kurtulmamz gereken en kt huylardan birisi de hi phesiz kibirdir. Kibirli insann toplumda bir deeri olmad gibi Allah (c.c.)nun indinde de bir deeri yoktur ve bu kt huyu sebebiyle de cehenneme mstahak olmu olur. Bu hususta hemen nefsimizi temize karmayalm. Elhamdu- lillah bende hi kibir yoktur demeyelim. Byle demekle insan ilk kibirlilii, kendini beenmekle yapm olur. Baz kiilerden en ok iittiimiz laflardan birisi de; alimin birisi: Ey mslmanlar, hased etmeyin, kibirli ve cimri olmayn dedii vakit hemen elhamdulillah bende kibir yok, hasedlik yok demeleridir. te byle nefsini temize karanlar eytann tuzana dmlerdir. Bir ahs ki, kendisinde en byk hatalar olduu halde, bende bunlar yok, ben tertemizim derse, bu insan kendisini nasl dzeltecek, kt huylarn nasl atacak. Kendisinde kt huylarn olduuna inanmyor ki atsn. Bazlar daha da ileri giderek canm ne yapmm, kimin namusuna bakmm, kimin maln almm. Bizler iyi insanlarz bakalar neler yapyor der. te byle konuanlar en byk hatay yapmlardr. Allah-u Teala nefsini temize karanlar sevmez. Allah dostlarnn en nemli hasletlerinden birisi; kt huylar kendilerinde olmad halde derlerdi ki, henz ben gzel ahlkl olamamm Bylece nefislerini temize karmayp tevazu gsterdikleri iin Cenab- Hakk raz etmi oluyor ve kendilerine kibir ve nefsin gelmesini engelliyorlard. Bir de, bizden daha kt huylulara bakp, ben iyiyim dememeliyiz. Bizden daha gzel huylu insanlara bakp kendimizi kusurlu grmeliyiz. te bu tevazudur. Allah-u Teala tevazu yapanlar sever onlar ykseltir. yleyse hi kimse, bende kibir yok diyerek kendini beenmemelidir. Bende de kibir ve gurur vardr diyerek, bu kt huylardan tamamen arnmann, tevazu sahibi olmann arelerini aramaldr. Bu konuda bize yardmc olsun diye kibrin afetlerini, tevazu sahibi olmann faziletini ayet ve hadislerle ifade etmeye alalm. Cenab- Zlcell Kuran- Kerimde yle buyurmaktadr:

42

KBR VE TEVAZU

Siz nefsinizi vmeyiniz, kimin muttaki olduunu Allah daha iyi bilir.1

Kmseyerek insanlardan yz evirme ve yeryznde bbrlenerek yrme. Zira Allah, kendini beenip vnen kimseleri asla sevmez.2 Bir baka yeti kerimede: Yeryznde kibir ve azametle yrme. nk sen ne yeri delebilir, ne de boyca dalara ulaabilirsin.3 Peygamber buyurmaktadr: (s.a.v.) de mbarek hadis-i eriflerinde yle

Muhakkak ki Allah-u Teala bana sizin mtevaz olmanz vahyetti. Hibir kimse dierine kar vnmesin ve hibir kimse dierine zulm ve teaddi etmesin.4 Nebi (s.a.v.) yine buyurdu ki: Kalbinde zerre kadar kibir bulunan cennete giremez. Bunun zerine ashabtan bir adam: Ya Reslullah! nsan elbisesinin ve ayakkabsnn gzel olmasn sever dedi. Resul Ekrem: Allah gzeldir, gzeli sever, kibir ise hakk kabul etmemek ve insanlar hor grmektir buyurdular.5 Yine Resul Ekrem (s.a.v.):

Cehennemlikleri size haber vereyim mi? Onlar kat yrekli, maln hayrdan esirgeyen kibirli kimselerdir.6 buyurdu. Ayn zamanda alm satarak elbisesini srkleyen kimseye Allahu Teala kyamet gnnde rahmet nazaryla bakmaz. Nuh (a.s.) sekrata girdii zaman iki olunu yanna ard. Ben size iki eyi emrediyor ve sizi iki eyden de nehyediyorum. Sizi Allaha irk komaktan ve kibirlenmekten nehyediyor, la ilahe illallah ve subhanallahi ve bihamidihi demeyi emrediyorum.7
1 2 3 4

Necm sresi, ayet:32 Lokman sresi, ayet: 18

sr sresi, yet:37

Mslim, Cennet 64 5 Mslim, man 147 6 Buhari, Eyman 9; Mslim, Cennet 47 7 Ahmed, Buhari ve Hakimden (zet olarak alnm)

43

KBR VE TEVAZU

Ebubekir (r.a.) yle buyurmutur: Sakn hibir kimse mslmanlardan her hangi birini hor grmesin. Zira mslmanlarn (mertebece) k (bile) Allah katnda byktr. bret verici bir hadisi erif yledir:

Bir kimse, kardeini bir kusur ile ayplarsa, o da o kusuru ilemeden 8 .lmez Ebu Hureyre (r.a.) Allah Resulnn yle dediini sylyor: Cebbar olan ve kibirlenenler kyamet gnnde salm tohumlar suretinde harolunur. Bunlar Allahn nezdinde zelil olduklarndan dolay insanlar tarafndan inenirler.9 Dier bir hadis-i erifte: Cehennemde bir kasr (kk) vardr. Marur insanlar oraya tkarlar ve kaps onlarn zerine kapatlr.10 Derler ki; ancak dk ruhlular byklk taslar ve alakg-nlller ise mutlaka yce ruhlu kimselerdir. Anlatldna gre Abdullah bni Selman (r.a.) bir gn odun ykl olarak ardan geiyordu. Niye byle yapyorsun? Senin buna ihtiyacn yok diyenlere, nefsimden kibri kovmak istedim diye cevap verdi.11 Bir gn Cibril (a.s.) Peygamberimizin yannda oturuyorken gklere bakt ve gklerden bir melein indiini grerek Peygamberimize: Bu melek yaratld gnden u ana kadar yeryzne hi inmemitir dedi. Melek, Peygamber Efendimizin yanna geldiinde: Ya Muhammed! Rabbin seni hkmdar bir peygamber mi, kul bir Peygamber mi yapaym diye sormak zere beni sana gndermitir dedi. Cibril (a.s.) Peygamber Efendimize: Rabbine tevazu et diye iaret ediyordu. Peygamberimiz de: Ben kul bir peygamber olmak istiyorum diye cevap verdi.12 Yine adamn biri Peygamber Efendimizin yanna geldi. O esnada adam bir titreme tuttu. Peygamber (s.a.v.) ona: Kendini bu kadar skma,

8 9

Tirmiz, Sfatl-Kyame: 17

Bezzar 10 Beyhaki 11 Tergib c.4 s.345 12 Heysemi c.9 s.19

44

KBR VE TEVAZU

ben hkmdar deilim. Kurey kabilesinden, kurutulmu et yiyen bir kadnn oluyum buyurdu.13 mer b. Hattab (r.a.) bir gn: Esselatu camia diyerek halk mescide artt ve halk gelip toplannca minbere karak Allaha hamd ve sena ettikten ve Peygamber Efendimize salvat getirdikten sonra: Ey nas, hatrlyorum ki ben, Mahzmoullar kabilesinde teyzelerime obanlk ederdim. Bana gnde bir avu hurma veya kuru zm verirlerdi. Btn bir gn sadece bir avu hurma veya kuru zm iin alrdm. Hem de ne byk zorluklarla diyerek minberden indi. Abdurrahman b. Avf ona: Ya Emirel mminin, sen kendini yererek ayplamaktan baka bir ey yapmadn dedi. mer: Ey Avfn olu! Allah sana iyilik versin. Bunu niin sylediimi bilir misin? Demin yalnzdm, yanmda kimse yoktu ve kendimle ba baa kaldm. Nefsim bana: Sen mminlerin emirisin, senden stn kimse yoktur diye bir gurur ve paye verdi. Bunun iin istedim ki ona haddini bildireyim dedi.14 Hz. mer (r.a.) dahi gurur ve kibir vesvesesinden nefsini temize karmazken, bende kibir yoktur deyip nefsini temize karanlar ne kadar aldanma iindedir. Hz. Ali (r.a.) da: ey tevazunun badr buyurmu. 1. Kiinin, karlat kimseye nce selam vermesi 2. Meclisin aa yerinde oturmaya raz olmas 3. Riya ve gsteriten holanmamas.15 Kul kibirlendii vakit, srf Allaha yaraan bir sfatla Allaha kar mnazaraya, yara girmi olmaktadr. Bu da felakettir. Reslullah (s.a.v.) yle buyurdular: Kyamet gn mtekebbirler kk karncalar gibi harolunurlar, onlar her ynden zillet brmtr. Cehennemde Bles denen bir hapishaneye sevk edilirler. Atelerin atei onlar brr. Cehennem ehlinin irinleri kendilerine iecek olarak verilir. Bu iecee tinetul habl denir.16 Kibir hastal bizleri her taraftan sarm, bizleri Allahn rahmetinden uzaklatryor. eytann dahi Allah (c.c.) nun rahmetinden kovulmasna kibri sebep olmutur. Kibrin afetleri hakknda saylmayacak kadar ayet ve hadisler mevcutken, halen kibirlilik taslayp kendimizi herkesten stn grmemizin manas nedir? Bir mecliste oturduumuz zaman herkes beni saysn, sevsin demeye ne hakkmz var? Neyimize
13 14

El Bidaye c.4 s.293 Tabern El Kenz c.4 s.417 15 El Kenz c.2. 143 16 Tirmizi, Kyamet 48 (2494)

45

KBR VE TEVAZU

gvenip de kibirlilik taslyoruz? Hlbuki hi kimseye bir stnlmz yoktur. stnlk Allah katndadr, takvadadr. Kimimiz zenginliimiz ile marur oluyoruz. Kimimiz de gzelliimiz, bilgimiz ve kuvvetimizle marur oluyoruz. Hlbuki fani nimetlerle gururlanmak akl kr deildir. Bize verilen nimetler kr iin, imtihan iin verilmitir. Bakalarn hor ve hakir grmek iin verilmemitir. Tevazu ehli mminler, her grdklerini kendilerinden stn grrlermi. Hatta bir kfiri dahi grdklerinde yle derlermi: Bu imdi kfirdir; ama ileride belki ona iman nasib olur da yle lr. Ama belki ben imanm dahi kurtaramam. Bizler en ufak bir hastalk ve mikrop karsnda yenilen aciz mahlklarz. Aczimizi artk anlayalm, kibir ve gururdan uzak duralm. Rivayet edilir ki: Tabiinden olan Mutarrf ibni Abdullah Muhallebi Haz denilen maddeden yaplm cbbesine brnerek marurlu bir halde yrdn grr ve ona yle seslenir: Ey Allahn kulu! Bu yry yle bir yrytr ki Allah da Resul de ondan buzeder. Muhalleb ona: Sen beni tanyor musun? Mutarrif: Evet seni tanyorum! Senin balangcn necis bir damla menidir. Sonunda irkin bir cife Sen de bu iki tarafn arasnda pislik yklenen birisin. Bu sert kn karsnda Muhalleb kibirli yryn terk ederek gitti. Onun iin akl banda mmine yaraan tevazulu olmaktr. nk kibir bir anda insann amellerini boa giderebilir. Rivayete gre, her yerde kargaalk kard iin srailoullarnn serserisi diye hret bulmu bir adam, srailoullarnn bidi diye isim yapm bir adamla karlar. Abidin ba zerinde devaml olarak onu glgesi altnda tutan bir bulut dolamaktadr. Serseri onun yanna varnca iinden: Ben srailoullarnn gnahkr, bu adam ise bididir. Eer onun yannda oturursam belki Allah bana merhamet eder diye dnerek bidin yanna oturur. bid ise: Bu serseri (gnahkr) nasl olur da yanmda oturur diyerek onu hor grr ve ona: Yanmdan kalk, git der. O srada bidin ba zerindeki bulut da o gnahkrla beraber gitmeye balar ve bunun zerine Allah (c.c.) o zamann peygamberine: Onlara yeni batan amel yapmalarn syle, nk ben serseriyi af ettim ve bidin de iledii amelleri sildim diye bildirir. te bir anlk kibrin zarar budur. Hz. Zeynel Abidin (rh.a) yle buyurdu: Ben kibirlenen kiiye hayret ediyorum. Dn pis bir nutfe idi. Yarn kokmu, bir cesed olacak. Durumu byle iken hala kibirlenir durur. Hasan Basr (r.a.) buyurdu ki: Her gn bir veya iki defa eli ile pisliini ykad halde, gklerin (ve yerin) hakimi olan Allaha kafa tutana

46

KBR VE TEVAZU

aarm. te bu hitap gnmzde pek ok insana amil gelmektedir. Kendi acizliklerine bakmadan, Cenab- Hakkn emirlerini yapmadklar gibi kibirlerinden dolay o emirleri hor gren bahtszlar dahi az deildir. Harise bni Vehb anlatyor: Reslullah (a.s.): Size cennet ehlini haber vereyim mi? buyurdular. Ashab: Evet ey Allahn Resul dedi. Aleyhissaltu vesselm: Her bir biare addedilen zayf kimsedir. Bu kimse, bir hususta Allaha yemin etse, Allah onun duasn yerine getirerek tebrie eder ve hanis (yeminini bo) klmaz buyurdu ve tekrar sordu: Size cehennem ehlini haber vereyim mi? Bunlar kaba, cimri ve kibirli kimselerdir.17 yleyse her mmine yaraan odur ki, kendi kalbini kibir ve gururdan korusun. Nefsini kimseden stn bilmeyip, insanlar da hor ve hakir grerek onlarla alay etmesin. Allah katnda kimin stn olduu bilinmez. Bu yzden kendi nefislerimizi temize karp dier insanlar da gnahkr grmeyelim. Bir hadis-i erifte Peygamber Efendimiz (s.a.v.) yle buyurdu:

Bir adam: Vallahi Cenab Hak filan kiiyi affetmez dedi. Bunun zerine Aziz ve Celil olan Allah: Filan kiiyi affetmeyeceimi kim temin edebilir? Muhakkak ki ben o adam balar, senin amelinin sevabn da iptal ederim18 buyurdu. Ey karde! Bu haberlerden sonra artk kibri brak, insanlara kar alakgnll, sevilen bir insan ol. Kibrini krmak iin kendi acizliini dn. Hastalklar karsnda hemen yataklara serildiini, bir lokma ekmek yemediinde belini dahi dorultamadn dn. Soua, scaa dayanamyorsun, ala, susuzlua dayanamyorsun. Gnbegn genliin kuvvetin gidiyor, yerini yallk ve zayflk alyor, bunu durduramyorsun. Yediini dar karmadn zaman perian oluyorsun. Eer kuvvetin seni kibre sevk ediyorsa bil ki o geicidir. Onun yerini zayflk ve acizlik alacak. Kuvvetle kibirlilik taslamak doru olsayd hayvanlar bizden daha kuvvetli.. Hayvan o kuvvetiyle beraber akl sahibi insann emrine verilmi. Demek ki akll davranmak, efendi ve tevazu sahibi olmak en gzelidir. Yok, eer genliin, gzelliin seni kibre sevk ediyorsa bil ki, ksa zaman sonra ihtiyarlk gelince o da gidecektir.
17 18

Buhari Tefsir Nun 1,Edeb, 61 Mslim Cennet Mslim Birr, 137

47

KBR VE TEVAZU

yleyse geici nimetlere marur olmamal. Onlar kibirlenmen iin deil, kretmen iin sana verilmi. Onlarla imtihan edilmektesin. ayet senin kibrin zenginliinden ve dnya sevginden ise, onlar da lm gelince geride kalp gidecek. yleyse dnyann geici bir yer olduunu, mrnn gnbegn azaldn dn ve kibri brak, dnya seni aldatmasn. Dnya lezzetlerinin kendisini aldatt kimse bir kabir ukuruna deceini unutmasn. Dnyaya dalanlarn ne kadar gaflette olduklarn, nlerindeki tehlikelerden habersiz olduklarn anlamak istersen u temsili hikyeyi dinle. Adamn biri aslandan kaar. Aslan kendisini yemesin diye kendini nne gelen bir kuyunun iine atar ve orada bir aa dalnn zerine der. Adam, o srada kuyunun dibine bakar, orada bir ejderha, azn am, onun dmesini bekliyor. Adam haline kreder. Der ki: Ya Rabbi, iyi ki aa dmemiim. Byle dnrken bir dier tehlikeyi grr. Bakar ki iki tane fare, biri siyah dieri beyaz. zerinde bulunduu dal, biri sadan biri soldan kemiriyorlar. Az bir ey kalm ki o aac koparalar. Bu durumdaki adam o srada bakar ki kuyunun duvarndan bir eyler szyor. Eliyle onu alp azna gtrr, bakar ki baldr. Diline bal deince onu yemekle megul olmaya balar. Dier tm tehlikeleri unutur. Hlbuki aada ejderha, yukarda aslan beklemekte, o kara ve beyaz fareler de dal ha bire kemirmektedirler. Ey aziz kardeim! Bu pozisyonda olan bir kiinin balla uramas, ona dalp da kurtulma arelerini aramamas ne kadar byk gaflettir. Aynen yle de, dnyann lezzetlerine aldanp kulluk grevlerini unutan kii de ayn gafletin sahibidir. Byk bir aldanma iersindedir. nk aslan diye tabir edilen, insan kovalayan eceldir. Kuyudaki ejderha, azn am bekleyen kabir misalidir. O siyah ve beyaz fare de insann mrn yiyip bitiren gece ve gndzn misalidir. Kuyuda karlalan bal da dnyadr, dnya lezzetleridir. Dnya lezzetleri bal gibi tatl geliyor; ama nmzdeki tehlikeleri grmeyi engellememelidir. Bizleri aldatmamaldr.

Bana kulluk etmeyi kibirlerine yediremeyenler alalm olarak cehenneme gireceklerdir.19 Furkan suresinde de yle buyrulmaktadr: And olsun ki (kafirler) kendi kendilerine byklenmiler. Azgnlkta pek ileri gitmilerdir.20
19 20

te yce Allah yle buyurmaktadr

Mmin suresi, ayet: 60 Furkan suresi, ayet:21

48

KBR VE TEVAZU

Cenab- Hak bizleri topraktan yaratm, toprak gibi mtevaz olmalyz. Ate gibi yakc ve inat olmamalyz. yle buyrulmutur: Toprak gibi yumuak ol ki senden renk renk gller fkrsn unu da unutmayalm ki, mslmanlarn birlik ve beraberlik ierisinde kardee yaamasna en byk darbeyi vuran kibirdir. Her bir mslman: Beni sayn, benim szm dinleyin, her sylediim sz dorudur. Bana tabi olun derse, karsndaki mslman kardeinin fikrine sayg gstermezse, hep kendini kusursuz, kar taraf kusurlu grr, onun yanllarn, ayplarn ararsa slam kardelii nasl gerekleir? Kusursuz, yanlsz hibir kimse ve toplum yoktur. Yani herkes hata ve kusur yapabilir. Her kesimin yanllar da dorular da vardr. Bize den grev kardelerimizin yanllarn gzel bir dille ikaz etmemizdir. Yanlmz syleyenlerden kzmamz da bir kibir alametidir. Onlara teekkr etmemiz gerekir. Zaten kendini yanlsz ve hatasz grenler hibir zaman yanllardan kurtulamazlar. Kibir sebebiyle nice mslman toplumlar birbirlerinden kopmulardr. Hapishanede mrlerini heder edenlerin ou kibirden dolaydr. En ufak bir sz tevazu gstererek sinesine sindirmeyen mtekebbirler gzlerini ou zaman hapishanelerde amlardr. Szlerime Rabbimizin u ayetleriyle son veriyorum: O (Allah ) byklk taslayanlar sevmez.

21

Eer byklk taslarlarsa, bilsinler ki, Rabbinin katnda olanlar hi usanmadan gece ve gndz Onu tesbih ederler.22 Cenab- Hak bizleri kibrin errinden muhafaza etsin. Bizleri mtevaz huylu olan mslmanlardan eylesin. Allahn rahmeti ve bereketi zerinize olsun. (min) ***

nsanda bykln mikyas (ls) kklktr, yani tevazudur. Kkln mizan (tarts) byklktr, yani tekebbrdr. (mektubat) *** nsan, acz ve fakrn anlamakla,
21 22

Nahl suresi, ayet: 23

Fussilet sresi, yet:38

49

KBR VE TEVAZU

Tam Mslman ve abd (kul) olur. (szler)

50

MAHER

MAHER (HAR)
Ey karde! Kabir hayatndan sonra urayacamz nc duramz maher meydandr. srafil (a.s.) ikinci defa sura frnce btn mahlkat kabirlerinden kalkacak, herkes dnyadaki amellerine uygun bir ekilde maher meydanna hcum edecektir. Adem (a.s.) dan kyametin kopuuna kadar, ne kadar insanlar, ne kadar kavimler, milletler ve mmetler gelmi gemi ise orada toplanacaklar. Her insan orada mrn, genliini, shhatini nerede geirdiinden hesaba ekilecektir. mrn gnahlarda, zulmde, isyanda geiren kullarn hali ok periandr. Orada artk para, pul, torpil gemez, gnahkrlarn yzne baklmaz. Orada an ve hretler hibir ie yaramayacak, herkes o maherin scanda amellerine gre tere gmlecektir. Kimisi dizine kadar, kimisi tepesine kadar. Orada gnahkrlara, zalimlere, kfirlere acma da olmayacaktr. Orada marurlu, kibirli insanlarn boynu bkk kalacaktr. Oras yle zorlu bir yer ki, herkes kendi nefsine decek, kimse kimseyi soramayacak bile. Orann zorluu yle belli olmaktadr. Orada en sevdiin anneni, baban, evladn, kardeini grdn zaman dahi onlardan kaacaksn. Belki haklar bende vardr diye dneceksin. yleyse oras iyice dnlmelidir. Peygamberler bile orada nefs diyecektir. Dnyada iken evlad iin kendini lmlere atan o efkat abidesi anneler dahi, kendi canlarnn derdine deceklerdir. Dnyada iken maherin hesabn yapmayp maherle, cehennemle alay edenlerin korkudan dilleri tutulacaktr. Orann zorluunu ifade eden bir dier durum da udur: Herkes kendi derdine dt iin plak olarak harolunduu halde, kimse kimsenin avret yerlerini dahi grmeyecektir. Ayrca orada yllarca beklenilecektir. Dnyada bir saat kuyrukta beklemekten aciz olanlar, srada beklememek iin onun bunun hakkn yiyip rvet verenler, o maherin kavurucu scanda yllarca acaba nasl bekleyecekler? Oraya imansz gelenlerin, namazsz, niyazsz gelenlerin, gnah ykyle yz kara gelenlerin vay haline!.. te orada kimi yzler kara, kimi yzler ak olacak. Dnyada namaz iin abdest alanlarn abdest azalar nur gibi parlayacaktr. Maher halk o scakta yle bekleyecekler ki artk bunalacaklar. Cehennemlik olma pahasna da olsa hesaplarnn balamasn isteyecekler, hesabn balamas iin peygamberleri dolap

51

MAHER

Peygamberlerden dileyeceklerdir.

Allaha

dua

etmelerini,

efaati

olmalarn

Ey dnyada mrnn sonunda birka gn rahat edip, kimseye muhta olmamak iin durup dinlenmeden alan insanolu! Binlerce peygamberin, limin, evliyann sana haber verip korkuttuu bu maher gn iin ne hazrladn? Hazrlk yaptn m, yoksa elini kolunu sallayarak m geleceksin? yle geldinse yazk sana! Ey bu dnyada yolcu olan kardeim! Dnyada bir misafir olduunu unutma! Bu konan sahibi var. Sen birka gn kalp, herkes gibi gp gideceksin. Buradaki gnlerin sayl gnlerdir, abuk gelip geer. Sana nndeki zor geitler haber veriliyor. Bunlar kulak ard edip, glp geme! Bu olaylar yle kmsenecek olaylar deil. mr nimetini gnahlarla geirip Rabbine asi olma, eytan ve nefsin yolunu bir an evvel brak, akln bana al. Maher gn tm yaptklarmzdan hesaba ekileceimizi unutma. Kimsenin yapt kimsenin yanna kr kalmayacaktr. te o gn herkes kendi amel defterini okur. Dnyada yapm olduklarnn hepsini orada grr ve orada amelleri tartan mizanlar kurulur. Gnahlar ar basan kullar cehennemlik olacak, sevaplar ar basanlar ise cennetlik olacaklardr. Orada cennetlik ve cehennemlik guruplar bir birlerinden ayrlacaktr. Bylesi olaylarla karlaacan hi aklna getirmeyen insanlar bu olaylar karsnda acaba ne kadar acnacak duruma derler. Korkudan dillerini yutarlar, belleri krlr, diz st yere yklrlar. Orada Hz. Muhammed (a.s.)a iman edip, ona mmet olma erefine kavuamayanlarn ileri ok zor ve etin olacaktr. Maher meydannda tm topluluklar, cehennem zerine kurulacak srat kprsnn bana getirilir. Amelleri kt olanlara, gnahkrlara, kfirlere o kpr ok dar gelecek ve geemeyip cehenneme deceklerdir. yi insanlardan her biri amellerine gre oradan geip kurtulu diyar olan cennete kavuacaklardr. Dnyada mrn eytann yolunda geirenler ise, cehennemlik olacaklar. Artk bir daha onlarn yzne kimse bakmayacak, lklarna, barmalarna kimse kulak vermeyecek, ylesine zelil ve hor bir atete yanacaklardr. Kimi kullar cennette sefa srerken, kimi kullar da cehennemde yanacaklardr. Ey karde! Hangi snftan olacan burada belirle. Kendine yazk etme, son pimanlk para etmez. Rabbim bizleri byle kt sonlardan muhafaza etsin!

52

MAHER

Peygamberlerin, salih kullarn korktuu maher gnnden, acaba mrn gnahlarla geiren kullar niin korkmuyor? Niin bu gnn de hesabn yapmyor? Bunlarn ya imanlar yok veya akllar yok. Akl olan her insan byle tehlikeleri nasl gze alabilir? Cehennem ateini nasl gze alabilir? imdi gnmzde yaayanlar maalesef lmn, kabrin, maherin, cehennemin hesabn yapmyorlar. Sanki ebedi kalacakm gibi yayorlar. Zevk ve sefa peinde koturuyorlar. Ama aldandklarnn farknda bile deiller. Bir gn bakacaklar aniden ecel gelmi mr kilometresi dolmu. Eyvah! Edecek ama are yok. te ecel gelmeden hazrlk yapalm. lm hibir zaman unutmayalm. Daha nceki derslerimizde de ifade ettiimiz gibi, biz bu dnyada bir misafiriz, bize verilen grevler var. Onlarn yerine getirilmesi bizlerden istenmi, gelmiiz gidiyoruz, bizden nce gelenler gittiler. Bizler de gitmeye hazrlanyoruz. Tm bunlar parayla deil srayla. Dnyaya gelme sras gelenler dnyaya geliyor, ahirete g etme sras gelenler oraya gidiyor. Bu seferberliin nn imdiye kadar kimse alamad, bundan sonra da alamayacaktr. nk yce Rabbimiz her canlnn lm tadacan bizlere haber vermitir. Nefislerimiz her ne kadar ahirete gitmeyi istemese de gidecektir. Zaten giden insanlar hep gnlsz olarak, istemeyerek gitmektedir. Yazk bu dnyada devaml kalacakmasna yaayanlara, yazk bu dnyaya geli gayelerini unutanlara, yazk hi lm aklna getirmeyenlere! Bylesi kiiler eytann, nefsin ve dnyann aldatmasna kanm kiilerdir. Bu dersimizde de her insann muhakkak bir gn lp ahirete g edeceini, orada karlaaca zorluklar anlatacaz. Umulur ki lmeden nce, i iten gemeden nce ebedi hayatn hazrln yaparz. Oradaki zorluklar, kolayla evirecek salih ameller hazrlarz. Tm canllar lecei gibi dnyann dahi mr geicidir. Gn gelecek dnya da yok olacaktr. Dnyada hibir canl ve cansz varlk kalmayacak. Dnyann bir gn yok olacan yce Rabbimiz Kuran- Kerimde yle bildirmektedir:

Ey insanlar! Rabbinizden korkun, nk kyamet vaktinin depremi mthi bir eydir. Onu grdnz gn, her emzikli kadn emzirdii ocuu unutur. Her gebe kadn ocuunu drr. nsanlar da sarho bir

53

MAHER

halde grrsn. Oysa onlar sarho deillerdir. Fakat Allahn gazab ok iddetlidir.1 Zikredilen ayet-i celile kyametin ne kadar iddetli olduunu anlatmaya yetmektedir. Kyametin gereklemesi ile dnyann dzeni bozulacak, gne, ay, yldzlar dklecek, btn her ey harab olacak, bu lem yklacak, yer yzndeki tm canllar lecek, her ey yok olacaktr. Dnyann yklp, bu alemin de harab olaca vakit geldii zaman Cenab- Hak srafil (a.s.) a emredecek, o da sura frecektir. Bir frle Allahn diledikleri istisna, tm canllar lecek ve lemde olan tm eyler, yaratlmlar yklacaktr. Yce Rabbimiz bu olaylarn vuku bulacan yle haber veriyor: Gk yarld, Rabbine kulak verip boyun eecek hale geldii zaman, yer dmdz edildii, iinde bulunanlar atp boald ve Rabbini dinleyip ona hakkyla itaate mecbur klnd vakit (insanolu yaptklaryla karlar)2 Dier bir ayeti kerimede ise: Yer, iddetli bir sarsnt ile sarsld vakit ve yer iindeki arlklar kard, insan: Buna ne oluyor? dedii vakit, o gn yer btn haberlerini anlatr.3 Bylesi byk felaketler kyametin kopmasyla gerekleecektir. Kyametin vuku bulaca muhakkaktr. Ama kyametin kesin olarak ne zaman kopacan Allah-u Tealadan baka kimse bilemez. Kinatn efendisi dahi kyametin ne zaman kopacan bilmediini ifade etmitir. Lakin o yce Peygamber biz mmetine kyametin korkun ve byk alametlerinin neler olduklarn haber vermitir. Bu alametlerin hepsi hadisi eriflerde bildirilmitir. limler de bu alametleri akaid kitaplarnda ele almlardr. Bizlere den, kyametin kopacana, her eyin bir gn yklp yok olacana inanmaktr. Ne zaman kopacan bilmek bu insanlarn ilminin dndaki bir eydir. Kesin vaktini sadece kinatn yaratcs olan Allah (c.c.) bilir. Birinci defa sura flemekle gerekleen bu olaylardan sonra sura ikinci bir flemeyle tm canllar tekrar dirilecekler, maher meydannda toplanacaklardr. Artk yce Allah o mthi gnde kullar hesaba ekecektir. te insanlar o gn ne amel yaptklarna bakacaklar. Dnyada Allaha, peygamberlerine, kitaplarna, meleklerine, ldkten sonra dirilmeye inanmam olanlarn yzleri, o gn ok byk perianlk ierisinde kapkara olacaktr. nsanlara zulmedenler, Allaha ortak koanlar, kul hakk yiyenler, faizle, rvetle uraanlar, iki iip zina
1 2

Hac suresi, ayet: 1,2 nikak suresi, ayet: 1-5 3 Zilzal suresi, ayet: 1-4

54

MAHER

edenler, ksacas her kul, yaptklar kt amellerinden hesaba ekileceklerdir. Bu gnde iyi insanlar dahi Allahn gazabndan korkacaklar. Kt amelli insanlarn korku ve dehetini artk siz dnn. Orada insanlar byk bir aknlk ierisinde olacaklardr. imdi ibret alp kendimizi maher gnnn zorluklarndan koruyabilmek maksadyla kabir hayatndan sonra olacak olaylar ayet ve hadislerin nda, slam limlerinin bilgilerinden de istifade ederek anlatmaya alalm. Ey insanlk yknn arlndan habersiz olarak uyuyan kardeim! Maher dersini iyi dinle kendini ona gre hazrla. Bu dnyada yaayan iyi ve kt insanlar, tm canllar ve lem yok olduktan sonra Cenab- Hak tekrardan srafil (a.s.)n sura flemesini emredecek, bylece tm insanlar kabirlerinden kalkacaklardr. nsanlarn maher yerine gelmeleri dnyadaki amellerine gre olacaktr. Kimisi yaya, kimisi binekli, kimisi yz st srnerek gelecektir. Yce Rabbimiz o zaman yle haber veriyor. Sura flenince, kabirlerinden Rablerine koarak karlar. (te o zaman);

Eyvah, eyvah! Bizi kabrimizden kim kaldrd? Bu, Rahmann vadettiidir. Peygamberler gerekten doru sylemiler! derler4 nsanlar maher meydannda yle bir akn halde olurlar ki tarif edilemez. Orada iyi ve kt amellerden ne gnderdiklerini bir bir anlarlar. te nfitar suresinde: Gkyz yarld vakit, yldzlar dklp sald zaman, denizler aktld vakit ve kabirler deildii vakit. Her nefis neyi ne aldn, geriye ne braktn bilmitir diye buyrulmaktadr. Peygamber Efendimiz de o gn, kii mrn ne yolda tkettiinden, vcudunu nerede yprattndan, maln nerede kazanp nereye harcadndan, bildii ile ne amel ettiinden sorguya ekilmedike yerinden ayrlmayacan bildirmitir.5 te o gn insanlara gne yaklatrlm herkes o maherin scaklnda amellerine gre tere gmlecektir. Ter onlardan bir ksmnn topuklarna, bazlarnn kuak yerlerine ve bir ksmnn da azlarna ve kulaklarna kar, adeta onlar ter deryasna daldrr. Buhari ve Mslimin beraber zikrettikleri bir hadis-i erifte:
4 5

Yasin suresi, ayet: 51,52 Tirmizi, Kyame 1, (2419)

55

nsanlar Allahn emri ile (kabirlerinden) kalkarlar. Onlardan bir ksm kulaklarna, bir ksm kulaklarnn yarlarna kadar ter iinde kalrlar buyrulmutur.6 O gnn kavurucu scandan sadece, dnyada eytann ve nefsinin arzularna muhalefet ederek Rabbinin rzasn kazananlar kurtulacaktr. Onlar arn glgesinde glgeleneceklerdir. O gn orada arn glgesinden baka glgelik de olmayacaktr. Ve insanlar plak bir halde harolacaklardr. bni Abbas (r.a.) rivayet etmitir. Peygamber (s.a.v.) bize irad ettii bir mevzuda yle buyurmutur: Ey insanlar, siz yaln ayak, plak ve snnetsiz olarak Allahn huzurunda harolunacaksnz7 nsanlarn plak harolunacan iiten Hz. Sevde annemiz yle anlatyor: Peygamber Efendimize: Ne irkin ey, birbirimizin her tarafn greceiz dedim. Bana u cevab verdi: O gn herkesin kendi derdi, onlar birbirine bakmaktan alkoyar. Herkes baka eyle ilgilenmeyecek derecede kendi bann derdine der.8 Hi kimse kendini Allahn azabndan uzak grmemeli. Cenab- Hak azab uzak gren gafilleri yle haber veriyor: nsanlarn hesaba ekilecekleri (gn) yaklat. Hal byle iken onlar, gaflet iinde yz evirdiler.9 Gelecekte olacak her ey yakn sayld iin yce Allah (c.c) bu ayetle ahiretin de yakn olduunu belirtti. Gafletle mrn geirenler iin yle bir sz sylenmitir: nsanlar gaflet ierisindedirler. Hlbuki lm deirmeni onlar tyor. Evet, gn getike tvbeyi geciktirip gnahlar arttran kullar, acaba u maher gnn niin hesaba katmazlar, akllarna getirmezler? Bu maher gnnn zorluunu Cenab Hak bizlere peygamberleri vastasyla, kitaplaryla, haber vermektedir. Bu haberleri okuyup da tyleri rpermeyen, tvbeyi aklna getirmeyen, acaba benim halim nice olacak? demeyen insann imann yeniden gzden geirmesi gerekmektedir. Kmil iman sahibi olan kiiler bu haberlere kar vurdumduymaz olamaz,
6 7

MAHER

Buhari, Rikak 47; Mslim, Cennet 60 Buhari, Enbiya 8; Mslim, Cennet 58 8 hya-u Ulumiddin c.4 s.513 9 Enbiya suresi, ayet: 1

56

MAHER

zerinde ciddiyetle dnr. Kime kar geldiinin hesabn yapar. Cehennem ateine, maherin zorluklarna takat getiremeyeceini anlar ve halis tvbeye sarlr. Allahn emirlerini inedii halde Allah affeder demez. Hesaba inanmayan gafiller Allah-u Tealann olmayacana inanyorlar. Yce Allah onlara u cevab veriyor:

(Resulm) imdi sen gzelce sabret. Dorusu onlar, o azab (ihtimalden) uzak gryorlar. Biz de onu yakn grmekteyiz. O gn gkyz, erimi maden gibi olur. Dalar da atlm yne dner. Dost dostu sormaz buyurmutur.10 O gnn zorluunu haber veren ayet ve hadislerden bir ders alalm. Bu dnyada ahiretimizi kazanmaya bakalm. Rabbimize kul olalm. Ondan gelen emirleri kaytsz artsz yerine getirelim. lla namaza, illa da namaza dikkat edelim. nk namaz ahiretin zorluklarn ok miktarda azaltacak, hesabn kolay olmasnda byk rol oynayacaktr. Bunun yannda kul haklarndan son derece uzak durulmal. nk oras dinar ve dirhemin gemedii bir gndr. Burada helallemeli, aksi takdirde o gn kiinin salih bir ameli varsa, zulm nisbetinde kendisinden alnr. Eer hasenat yoksa, hakszlk etmi olduu kimselerin gnah alnp kendisine yklenilir. te bylesi kiiler ahirette mflis duruma derler. O gnde kullar Cenab Hak tarafndan hesaba ekilirler. Reslullah efendimiz (s.a.v.) yle buyurdular: Kyamet gn kul hesab vermek zere (huzur-u lahiye) getirilir. Allah-u Teala Hz.leri: Ben sana kulak, gz, mal ve evlat vermedim mi? Sana hayvanlar ve ekini musahhar klmadm m? Seni bunlara ba olmak, onlardan istifade etmek zere serbest brakmadm m? Acaba, benimle bu gnk karlaman hi dndn m? diye soracak. Kul da: Hayr diyecek. Allah-u Teala Hz.leri: yleyse bugn ben de seni unutacam, tpk senin beni (dnyada) unuttuun gibi buyuracak.11 * Maher gn ylesine etin bir gndr ki, kimse kimseyi sormayacak. Dnyada tananlar bile orada birbirlerinin yzlerine bakmayacaklardr. nk herkes kendi nefsiyle, derdiyle megul
10 11

azabnn

Mearic suresi, ayet: 5-10 Tirmizi, Kyamet 7, (2430) *Allah (c.c.) unutmaktan mnezzehtir. Bu hadiste geen unutmaktan maksat; sana rahmet ve yardm ulatrmayp, seni amelinle babaa brakacam demektir.

57

MAHER

olmaktadr. Hatta Allahu Tealann peygamberleri dehetinden Allaha snrlar.

dahi

o gnn

imdi zikredeceim ayet-i celile maher gnnn ne kadar dehetli bir gn ve yer olduunu ok gzel izah etmektedir: Yce Rabbimiz Mearic sresinde yle buyuruyor: Birbirlerine gsterirler. Gnahkr kimse o gnn azabndan kurtulmak iin oullarn, karsn, kardeini, kendisini barndran kabilesini ve yeryznde ne varsa hepsini fidye vermeyi, sonra bu fidyenin kendisini kurtarmasn isteyecek.12 Abese sure-i celilesinde ise kyamet gn yle tasvir edilmitir.

Ama kyamet geldii vakit (ne olacak) o gn kii; kardeinden, anasndan, babasndan, karsndan ve ocuklarndan kaacak, o gn herkesin bandan aar ii (derdi) vardr. O gn bir takm yzler parlak, gle ve sevinlidir. Yine o gn bir takm yzleri de keder brmtr. Hznden kapkara kesilmitir. te bunlar kfirlerdir, gnahkrlardr.13 te zikredilen ayet-i kerimeler zerinde iyice dnmek gerekir. Kii uzun yllar gremedii ocuundan, hanmndan, kaar m hi? efkat sembol olan anneler evladndan kaar m hi? Kendisinin kurtulmas iin evladnn atee atlmasn ister mi hi? te o zorlu maher gn herkes kendi cann, nefsini kurtarmaya alt iin evladnn dahi kendisinin yerine cehenneme atlmasn isteyecek. Bu haberler dahi insann tylerini rpertirken, acaba bu manzaralar gren maher halknn hali nicedir? Bu gne hazrlk yapmayanlarn hali ne kadar periandr. O gn yznn kara olmayp ak olmasn isteyenler, Rabbinin huzurunda mahcup olmak istemeyenler, daha bu dnyada iken salih ameller yapsnlar. nk o gn insanlar korku ve tela ierisinde haklarnda verilecek hkm acaba iyi mi, kt mdr? diye onun endiesi ierisinde olacaktr. Orada makam ve mevki para etmeyecektir. Dnyada makam ehli olan kiilerden yleleri olacak ki, o gn herkesten daha zavall duruma deceklerdir. Orada kulun makam ve mevkiine, krallna baklmaz yapt amellere baklr.
12 13

Mearic suresi, ayet: 11-14 Abese suresi, ayet: 34-42

58

MAHER

Ey kardeim! Bir de kendinin maher halk iinde olduunu tefekkr et. Btn canllar orada rl plak, yaln ayak, ba ak toplanmlar, o scak gnde ne bir su var, ne bir glge var. Gne insanlar yakmakta, herkes nefsi demekte ve yle bir yer ki, her yer dmdz, bembeyaz, engebesiz ve apak bir yerdir. Arkasna saklanlacak ne bir tmsek ne de iine girip saklanlacak bir ukur var. te kalplerin rpererek arpt, btn gzlerin korkudan fal ta gibi ald gnde ne yapacan hi dndn m, bu gnde seni kurtaracak amelleri hazrladn m? Bu dnyada Allah yolunda gayretler sarf ederek yorulmu isen, terlemi isen orada yorulman ve terlemen o nispette azalacaktr. Yok, eer Allah yolunda yorulmayp aba sarf etmemi isen orada ok yorulacak ve terleyeceksin. Orada herkes birbirlerinden hak dava edecektir. Herkese hakk verilecek, kimseye hakszlk edilmeyecektir. nsanlar arasnda lemlerin Rabbi hkm verecektir. Ayet-i celilede:

(Ey Muhammed) muhakkak sen de leceksin, onlar da lecekler. Sonra phesiz, siz de kyamet gn, Rabbinizin huzurunda davalaacaksnz buyrulmutur.14 Tm insanlar yapm olduklar iyi ve kt amellerin karln greceklerdir. Herkes mstahak olduu azab veya mkfata kavuacaktr. Bu husus Mmin suresinde yle belirtilmitir: Bu gn herkese kazandklarnn karl verilir. Bu gn hakszlk yoktur. phesiz Allah, hesab abuk grendir.15 nsanlar Allah (c.c.)nun huzuru ilahisinde hesap vermeden, aralarnda olan olaylar hakknda da hkm verilmeden nce maher meydannda o scakln altnda uzun zaman bekleirler. Artk insanlar, varacaklar yer cehennem dahi olsa hesaplarnn grlmesini isteyecekler. Kendi aralarnda areler arayacaklardr. Allah Resul (s.a.v.) in umumi efaatinden sonra hesap balayacaktr. Ey karde, imdi kendi kendine dn. Bir tefekkr et. Eer kyamet gn, amel defterinde hakszlk yok ise veya Allahn ltfuna mazhar olup affa urar da ebedi saadete eriirsen muhakeme yerinden ne benzersiz sevinle ayrlrsn. Artk rza elbisesini giymi, sonras bedbahtlk olmayan bir saadete ve rahata ulam olacaksn! te o zaman sevincinden kalbin yuvasndan uacak gibi atar. Yzn ayn on drd gibi
14 15

Zmer suresi, ayet: 30-31 Mmin suresi, ayet: 17

59

MAHER

ak ve parlak bir grnme brnverir. O srada her trl yk srtndan indirmi olmann rahatl iinde, dier canllar arasnda ba dik olarak yrrsn. O zaman, alnnda parlayacak olan mutluluk rzgaryla honutluk serinliinin tazeli-ini tasavvur et. Dnyann bandan sonuna kadar gelmi ve gelecek olan btn canllar sana ve haline bakarlar. Gzellik ve saadetine imrenirler. Melekler etrafnda dolaarak: Bu falan olu falandr. Allah ondan raz oldu ve onu honut etti. O artk sonras bedbahtlk olmayan bir saadette kavutu derler. Allah korusun bir de br trl olur da amel defterinde sana nemsiz gelen; fakat Allah katnda ar kabul edilen bir gnahnn varl ortaya kar ve bu gnah yznden Allahn gazabna urarsn da, O sana: Ey kt kul, lanet sana, senin ibadetini kabul etmiyorum derse, bu azar duyar duymaz hemen yzn kararr. Allahn gazabna uradn iin melekler de sana gazab ederek Bizim ve btn canllarn laneti zerine olsun derler. O zaman zebaniler (azab melekleri) Allahn gazabna uramandan dolay sana kar duyacaklar fke ile zerine yrrler. Btn korkunluk ve rktc grntleri ile stne ullanrlar, alnndan yakalayarak herkesin gz nnde seni yz st srklemeye balarlar. Btn kalabalk, yznn karamasna ve perianlna seyirci olur. Bu arada sen feryad basarak: Ah, lsem, yok olsam da kurtulsam dersin. Zebaniler senin feryadna: Bu gn bir defa lp yok olmay deil, birok lm imdada ar diye cevap verirler. Bu arada melekler senin iin: Bu adam falan olu filandr. Allah bunun rezilliklerini ve irkin ilerini ortaya dkerek kirli ileri yznden ona lanet etti. Artk o sonras saadet olmayan bir bedbahtla ebediyen mahkm olmutur diye herkesin duyaca bir ekilde seslenirler.16 Baz eserlerde u haber yer alr: Yce Allah; Cebrail, Mikail ve srafili yeniden diriltince bunlar hemen yanlarna Burak ve bir kat cennet elbisesi alarak peygamberimizin kabri bana inerler. O srada kabrin topra yarlarak derhal karlr. Peygamber Efendimiz Cebraile bakar ve bugn hangi gndr? diye sorar. Cebrail de ona: Bugn kyamet gndr, bugn har gndr, bugn karar gndr diye cevap verir. Peygamber Efendimiz: Ya Cebrail, Allah mmetime ne yapt? diye sorar. Cebrail de: Mjdeler olsun sana, zerindeki toprak ilk alan sensin diye cevap verir.17

16 17

Mkefetl Kulub, s.247dan (zet olarak..) Mkefetl Kulub, s.306

60

MAHER

Ebu Hureyre (r.a.)n rivayetine gre Peygamber Efendimiz buyurmu ki: Yce Allah buyurur ki: Ey insanlar ve cinler ben size gereken nasihati vermitim. te imdi amelleriniz defterlerinizde yazl, iyilik bulan Allaha hamd etsin. Baka trlsn bulan kendisinden bakasn knamasn.18 O gn takva sahipleri Allah (c.c.) nun huzuruna heyet halinde gelirler, gnahkrlar da susuz olarak cehenneme srklenirler. Her kim ne yapmsa onun karln o gn grr. Ayet-i kerimede:

Kim zerre miktar hayr yapmsa onu grr. Kim de zerre miktar er ilemise onu grr.19 Bu ayet-i kerime Allah-u Tealann demolunun kk byk hibir amelinden gafil kalmadn gstermektedir. te o maher gn herkes kendi nefsini dnecek, peygamberler de nefsi diyeceklerdir. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) dahi baz yerlerde kimseyi hatrlamayacaktr. Hz. Aie (r.anha) anlatyor: Atei hatrlayp aladm. Reslullah (s.a.v.): Niye alyorsun? diye sordu. Cehennemi hatrladm da onun iin aladm! Siz, kyamet gn, ailenizi hatrlayacak msnz? dedim. yerde kimse kimseyi hatrlamaz: Mizann yannda; tarts ar m geldi, hafif mi? reninceye kadar. Sahifelerin uutuu zaman; kendi defteri nereye decek, reninceye kadar; Sana m, soluma m, yoksa arkasna m? Sratn yannda; cehennemin iki yakas ortasna kurulunca; bunu geinceye kadar.20 O gn kafirler nceden yaptklarna bakacaklar ve maherin zorluu karsnda ne diyeceklerini Kuran- Kerim yle haber veriyor Keke toprak olsaydm21

Ayn zamanda kyametin ve maher gnnn ne kadar etin ve zor bir zaman olduunu Cenab Hak Tekvir suresinde yle bildirmitir:
18 19

Mkefetl Kulub, s.307 Zilzal sresi, ayet:7,8 20 Ebu Davud, Snen 28, (4755) 21 Nebe suresi, ayet: 40

61

MAHER

Gne katlanp drld (ve nuru sndrld) nde, yldzlar dp saldnda, dalar yerlerinden yrtldnde, gebe develer salverildiinde, vahi hayvanlar toplanp bir araya getirildiinde, denizler kaynatldnda, ruhlar (bedenle) birletiinde, diri diri topraa gmlen kza, hangi gnah sebebiyle ldrld sorulduunda, (amellerin yazl olduu) defterler aldnda, gkyz syrlp alndnda, cehennem tututurulup cennet yaklatrldnda kii neler getirdiini renmi olacaktr.22 Her akl- selim sahibi olan ve ben de ahirete iman etmiim diyen mslman kii bu ayetler zerinde nemle dnmeli, bu gnn hazrln yapmal, hesabnn kolay gemesi iin Cenab- Hakka srekli yalvarmaldr. Bu dnyada iken, bylesi zorlu bir gn iin alamal ve yorulmaldr. Kendisine verilen mr nefsin ve eytann istekleri dorultusunda harcayp bu maher gnnn hesabn yapmayanlarn sorgu sualleri orada ar ve uzun olacaktr. Bylesi bir gne inandn syleyip de bildiinden geri kalmayanlar, yapt gnahlara zlmeyenler, onun zdrabn kalbinde hissetmeyenler, bu zorlu gnn kurbanlarnn kendilerinin olacaklarn bilsinler. Bunlar katlam kalplerini yumuatmamann acsn ok feci bir ekilde greceklerdir. Baz rivayetlerde mmet-i Muhammedin ayr ayr, on iki blk halinde mahere gelecei de zikredilmektedir: 1) Komusuna eziyet edip komu haklarn gzetmeyenler kolsuz bacaksz olarak, 2) Namazlarn terk edenler domuz eklinde,. 3) Durumu msait olduu halde zektn vermeyenler karnlar ylan ve yanlarla dolmu ve dalar misali bym olarak katr eklinde, 4) Al verite yalancl meslek edinenler azlarndan kanlar akarak, 5) Gizlice her trl ktl ileyenler her taraf imi ve leten de daha keskin bir koku saarak, 6) Yalan yere ahitlik edenler boazlar kesilmi olarak, 7) ahitlikten kananlar dilsiz, azlarndan kan ve salyalar saarak, 8) Zinakrlar da utanlarndan balarn ayaklarna kadar indirerek yerle bir ederek,

22

Tekvir suresi, ayet: 114

62

MAHER

9) Haksz yere yetim mal yiyenler gzleri kan anana dnm, yzleri simsiyah kesilmi ve karnlar ate dolu olarak, 10) Ana ve babasna isyan edenler abras ve czaml olarak, 11) ki ienler gerek ba gzleri, gerek kalp gzleri kr, dileri kz boynuzu gibi, dudaklar azlarndan ileri frlam olarak gslerine, dilleri de uyluk kemiklerine kadar sarkm olarak, 12) Salih amelli mminler de yzleri ayn on drd gibi parlak olarak gelirler.23 te tm insanlar Cenab- Hakkn huzurunda o gn toplanacaktr. O gn her yer dzlktr. Gne onlara yaklam, gam ve keder insanlarn tahamml edemeyecekleri ve takat getiremeyecekleri dereceye ulamtr. yle ki insanlar artk kendilerini bu skntdan kurtaracak efaati aramaya balarlar. lk olarak Hz. dem (a.s.)a geleceklerdir. Ondan olumlu bir cevap alamaynca Hz. Nuh (a.s.)a, daha sonra brahim (a.s.)a ve sonra Hz. Musa (a.s.)a gideceklerdir. Bu insanlar (peygamberler): Rabbimiz bugn ok fkeli, daha nce bu kadar fkelenmedi diyerek kendilerini ehil grmeyecekler ve Hz. Musa: Muhammed (a.s.)a gidin diyecek. nsanlar: Ya Muhammed! Sen Allahn son peygamberisin. Allah senin gemi gelecek gnahlarn mafiret buyurmu. Bize efaatte bulun. u iinde bulunduumuz sknty gryorsun diyecekler. (Ben kyamet gn demolunun efendisiyim) buyuran Hz. Muhammed Mustafa (sallallahu aleyhi ve sellem) arn altna gidip secdeye kapanacak. Allah-u Aziman: Ey Muhammed ban kaldr ve iste, sana verilecek, efaatin yerine gelecektir diyecek ve Allah Resul ban kaldrp: Ey Rabbim! mmetim. Ey Rabbim! mmetim. Ey Rabbim! mmetim, diyecektir.24 te bu gnde Hz. Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem) in mmeti olarak harolunup onun Livaul Hamd sanca altnda olmak isteyen, anl Peygamberin efaatine mazhar olup o kavurucu scan olduu gnde arn glgesinde glgelenmek isteyen, Hatem-l Enbiya olan Hz. Muhammed (s.a.v.) n getirdiklerine kaytsz artsz iman etsin ve getirdikleri emirleri, ibadetleri yapmaya alsn. Aksi halde son pimanlk fayda vermez. Bylesi bir gnn hazrln yapmamak imann ne kadar snk olduunu gstermektedir. Ahirette vuku bulacak olaylardan birisi de efaattir. Peygamberlerin, salih insanlarn, meleklerin, ehitlerin, kkken lm ocuklarn ve
23 24

Tenbihl afilin Bu hadis: Buhari, Tevhid 36, Mslim, man 3221 (193) zet olarak alnmtr.

63

MAHER

Kurann efaati olacaktr.25 Bu efaat sebebiyle ou kiiler cehennemden kurtulacaklardr. Yce Allah gnahkr kullarn ya kendisi affeder veya bir efaatinin efaatiyle affeder veya adaleti gerei gnahlar kadar azab eder, sonra cennetine girdirir. Yani kimileri efaat sebebiyle kurtulaca gibi kurtulamayanlar da olacaktr. Fakat iman olmayanlar iin efaat sz konusu deildir. Ahirette insann kurtulmas iin iman arttr. Cennete girebilmek iin iman arttr. Kafirlerin varacaklar yer sadece cehennemdir.26 Hadis-i erifte efaat hakknda yle buyrulmutur: Ben ademolunun efendisiyim. (Bu szmde) bbrlenme yoktur. Kyamet gn yerin yarlmasyla ilk kacak olan da benim. Bu ifademde bbrlenme yoktur. lk efaat edecek ve ilk efaati kabul olunacak da benim. Bu beyanmda da bbrlenme yoktur. Kyamet gn Liva-l Hamd benim elimde olacaktr. Bu szmde de bbrlenme yoktur.27 Baka bir Hadis-i erifte efaati inkr edenin efaatten mahrum kalaca yle ifade edilmitir. Benim efaatim kyamet gnnde haktr. (Ve vki olacaktr. Dnyadayken ) buna iman etmeyen (ahirette) efaat ehlinden olmayacaktr.28 Ahirette vuku bulacana inanlmas gereken olaylardan bir dieri de amel defterlerinin okunmasnn hak olduudur.29 Zorlu maher meydannda herkesin amel defteri datlacaktr. Her kii dnyada ilediklerini eksiksiz olarak kendi defterinde grecektir. (Mminlerin) defterleri sa taraftan, kfirlerinki ise sol ve arka taraftan verilecektir.30 Okuma bilmeyenler o gn, kitabn oku emriyle okuma yeteneine sahib olacaklar. Asi ve gnahkrlar ilediklerini orada grnce mthi bir korku iinde kalacaklar ve yle diyecekler: Eyvah bize, bu kitaba ne olmu. Nasl bir kitab ki byk kk hibir ey brakmam, hepsini saym derler. Btn yaptklarn hazr bulacaklardr. Ama Rabbin kimseye zulmetmez. 31 Kuran- Kerim, kitabn sadan alanlarla soldan alanlar arasndaki fark yle izah ediyor: (Ey insanlar) o gn siz (hesab iin) arz olunursunuz. yle ki hibir gizli haliniz kalmaz. O vakit kitab sandan
25 26

Fkh- Ekber Nesefi Bu grler Ehli Snnet Vel Cemaatindir. Akide kitaplarnda bu grler mevcuttur. 27 bni Mace c.2 s.1440 Tirmizi 28 Feyzl Kadir c.4 s.163 29 Maturidi Akaidi s.178 30 Maturidi Akaidi s.178 Fkh Ekber Seyda Diyor ki 31 Kehf suresi, ayet: 49

64

MAHER

verilen kimse (sevinerek) buyurun kitabm okuyun! nk ben, hesabma kavuacam bilmitim der. Artk o honut bir hayatta, yksek bir cennettedir. Meyveleri yakndr, (oturan bile erebilir) (kendilerine) gemi gnlerde yaptnz amellere karlk olarak yiyin, iin afiyet olsun (denilir.) Kitab solundan verilene gelince, o da ah keke bana kitabm verilmeseydi, hesabm nedir bilmeseydim. Keke, lm i bitiren bir ey olsayd. (ve bir daha dirilmeseydim.) Malm bana fayda vermedi. Btn saltanatm benden mahvoldu, yok olup gitti diyecektir.32 Baka bir ayet-i celile de yledir: Kimin kitab sandan verilirse, kolay bir hesapla hesaba ekilecek. Ve sevinli olarak ailesine dnecektir. Kimin de kitab arkasndan verilirse, derhal yok olmay isteyecek, alevli atee girecektir. Zira o, (dnyada) ailesi iinde (mal mlk sebebiyle) marmt. O hibir zaman Rabbine dnmeyeceini sand. Oysa gerekten Rabbi onu gryordu.33 Eer mmin olan kii, amel defterlerinin gnahlardan uzak, tertemiz olmasn istiyorsa ve kitabn sandan alp cennetlik olmak istiyorsa Rabbinin kendisini grdn unutmamal. Tm yapt iyi ve kt amellerin Kiramen Ktibin tarafndan yazldn dnmeli ve ona gre hareketlerine dikkat etmeli ve defterini gnahlarla, kul haklaryla doldurmamaldr. Ey karde! nanman gereken olaylardan bir dieri de amellerin tartlmasnn hak olduudur. Araf sure-i celilesinde bu olay yle haber veriliyor: O gn tart haktr. Kimin (sevap) tartlar ar basarsa, ite onlar kurtulua erenlerdir. Kimin de tartlar hafif gelirse onlar ayetlerimize zulmettikleri sebebiyle kendilerine yazk edenlerdir.34

Biz kyamet gn iin adalet terazileri koyarz da hibir kimse en kk bir eyle hakszla uratlmaz. Yaplan amel, hardal tanesi arlnda olsa onu getirir (tartya koyarz) hesab olarak da biz yeteriz.35
32 33

Enbiya suresinde de yle buyrulmutur:

Hakka suresi, ayet: 1830 nikak suresi, ayet: 7-16 34 Araf suresi, ayet: 7-8 35 Enbiya sresi, ayet: 47

65

MAHER

Biz mminlere den, amellerin veya amel defterlerinin tartlmasnn hak olduuna inanmaktr. Mizann eklinin, keyfiyetinin nasl olduu ise Allah-u Tealann ilmine havale edilmelidir. Mizan amellerin miktarn tesbite yarayan bir ey olup, akl onun keyfiyetini bilmekten acizdir.36 Mizanda sevaplar hafif gelenler iin bir melek: Filan kimse sonu saadet olmayan bir bedbahtla uramtr diye nida eder ve zebaniler ileri karak cehenneme gtrmek zere teslim alrlar. Bu sahne, beyinleri kaynatacak kadar korkuntur. yle ki mizanda ameller tartlrken kimse kimseyi hatrlamayacaktr.37 Ey kardeim! Maher gn, hesab gndr. O gn btn ruhlar cesetlerle birleerek hesaplama olacak. Rabbimiz tekrar dirilmeyi bizlere yle haber veriyor: Sonra da phesiz, sizler kyamet gnnde tekrar dirileceksiniz.38 O gnde kimse gnahlarn gizleyemez. Yalan da syleyemez. nk o zaman insann uzuvlar kendi aleyhinde ahitlik edip kiinin iledii kt amelleri syleyecektir. Bunun delili de Nur suresindeki u ayet-i kerimedir:

Kyamet gnnde onlarn aleyhine dilleri, elleri ve ayaklar btn yaptklarna ahitlik edecektir.39 Bu sylenenlerin hepsi ayet-i kerimelerle bizlere haber verilmi, bunlarda phe dahi olmaz. Bu bilgileri srf okumak olsun diye okumayalm. Amele dkmeye alalm. Btn yaptklarmz azalarmz haber verirse, o maher gnnde mahcup olmamak elde midir? Azalarmzn bizim aleyhimizde ahitlik etmelerini istemiyorsak, Allah-u Tealann bizlere vermi olduu bu azalar, bu nimetleri gnahlarda deil ibadet, taat ve hayrl yollarda kullanalm. Bu azalarla nankrlk yapmayalm. Maher gn ile alakal inanmamz gereken bir dier husus da, Kevser havuzudur. Kevser havuzu Peygamber (s.a.v.) iin olup, dnyada
36 37

Maturidi Akaidi, s.178 Mkaefetl Kulub, s.255 38 Mminun sresi, ayet: 16 39 Nur sresi, ayet: 24

66

MAHER

iken Allahu Tealann rzasn kazanm olan kimseler bunun suyundan ierler. Resul Ekrem (s.a.v.) yle buyurmulardr: Benim havuzum bir aylk yoldur. Onun suyu stten daha beyazdr. Onun kokusu, miskten daha gzeldir. Bardaklar semann yldzlar gibidir. Ondan ien kimse artk ebediyen susamaz.40 Hz. Enes (r.a.)n yle dedii rivayet edilmitir. Bir gn Reslullah aramzda iken anszn hafif bir uykuya dald. Sonra tebessm ederek ban kaldrd. Biz: Seni gldren nedir? Ey Allahn Resul dedik. Buyurdu ki: Bana az nce bir sure indirildi Daha sonra Bismillahirrahmanirrahim diyerek Kevser suresini okudu ve daha sonra dedi ki: Kevser nedir, biliyor musunuz? Biz Allah ve Resul daha iyi bilir dedik buyurdu ki: O Yce Rabbimin bana vaad ettii bir nehirdir. Onda ok hayr vardr. O bir havuzdur ki, kyamet gn mmetim ondan su almaya gelecektir. Kablar yldzlarn says kadardr. O havuza gidenlerden bir kul, uzaklatrlr. Ben, O benim mmetimdendir derim. Bunun zerine Senden sonra onun ne yaptn biliyor musun? denilir41 Ebu Hureyre (r.a.)dan yle bir rivayet edilmitir: Reslullah (s.a.v.) buyurdular ki: mmetim havuzun banda yanma gelecek. Ben tpk devesinden bakasnn devesini kovan bir kimse gibi havuzumdan baz insanlar kovarm! Yanndakiler: Ey Allahn Resul bizi tanyacak msn? dediler. Evet buyurdu. Sizin bakasnda olmayan bir alametiniz olacak. Sizler yanma aln ve abdest uzuvlarnda abdestin eseri olan bir nurla geleceksiniz. Ancak sizden bir grup benden engellenecek, onlar bana ulaamayacaklar. Ben: Ey Rabbim onlar benim ashabm, diyeceim ama bir melek bana cevap verip: Senden sonra ne bidatlar ortaya kardlar biliyor musun? Kinatn efendisinin ahirette bulunaca yerlerden birisi de havuzun badr. Hz. Enes (r.a.) anlatyor: (Bir gn) Ey Allahn Resul! Kyamet gn bana efaat edin dedim. nallah yapacam buyurdular. Ben tekrar sizi nerede arayp bulaym? dedim. Beni ilk aradn zaman srat zerinde ara buyurdular. Size (orada) rastlayamazsam dedim. Mizann yannda beni ara! buyurdular. Orada da size rastlayamazsam? dedim. yleyse beni havuzun yannda ara! Zira ben mevkinin dna kmam buyurdular.42 (*)
40 41

Buhari 81/52 Mslim 43/9 Tirmizi 35/13 bn-i Mace 37/36 Mslim Salat 53,54 42 Tirmizi, Kyamet 10 (2435) (*) Daha nce geen hadisi erifte Allah Resul (s.a.v.) in ei Hz. Aieye yerde kimse kimseyi hatrlamaz demesi o yerlerin zorluunu, ehemmiyetini ifade etmek iin sylenmitir. O yerin en heyecanl anlar geince Allah Resul (s.a.v.) mmetiyle ilgilenecektir. Yani yerin dehetli anlarnda hatrlamamak, devaml olarak hatrlamaz anlamna

67

MAHER

Maherde vuku bulacana inanmamz gereken olaylardan birisi de cehennem zerine kurulan Srat kprsdr. Bu kprden tm insanlar amellerine gre geecektir. Kimisi sratli ve rahat bir ekilde geecek, kimisi zorlukla emekleyerek, srnerek geecek, kimisi de geemeyip iine decektir. Sahih-i Mslimde yle varid olmutur: Srat cehennem zerine uzanm bir kprdr. O kldan daha ince, kltan daha keskindir.43 Hadisi erifte sratn kldan ince kltan keskin diye ifade edilii o kpry gemenin, hele gnahkar kullar iin ne kadar zor olduunu ifade etmek iindir. Yoksa salih amelli kullar oradan rahatlkla geeceklerdir. nk bir hadisi erifte de: Srat cehennem ehlinin bazs iin kldan daha ince, kltan daha keskin olur. Bazs iin de geni bir vadi gibi olur.44 Bir baka rivayette de yle varid olmutur. Mminler, srat kprsnden gz ap kapayncaya kadar, imek gibi, uan ku gibi, en sratli geen at gibi geer. Mslman olan kurtulur, dierleri cehennem ateine srklenir.45 Hatta cehennem salih amelli mmin kullara: Ey mmin abuk ge nurun benim alevlerimi sndrecek diyecektir.46 Sratn zerinden meakkat ekmeden, o dehetli manzaray yaamadan gemek isteyenler bu dnyada insan srattan geirecek salih amellere sarlsnlar. Sratn altnda cehennem alevleri, zerinde de gnahkr kullar yakalayp cehenneme atacak demirden engeller vardr. Her ne kadar salih kullar srat abuk geseler de, o manzaray grnce ok korkacaklar, endieleneceklerdir. Hatta o gn peygamberlerden baka kimse konuamaz. Peygamberlerin o gnk kelam Rabbimiz selamet ver, selamet ver olacaktr. Hadis-i erifte yle buyruldu: Srat cehennemin zerine konur. Peygamberlerden mmeti ile oradan ilk geen ben olurum. O gn peygamberlerden baka hi kimse konuamaz: O gn Peygamberlerin sz, Allahmme sellim, Allahmme sellim Allahm, bizi selamete ulatr. Allahm bizi selamete ulatr olur. Cehennemde sadan dikeni gibi

gelmez. 43 Mslim, Sahih k. man,, 302 Ahmed Msned c.6 s.110 44 Fkh- Ekber s.265 45 Buhari 97/24 Mslim 1/81 Tirmizi 36/20 46 Ahmed Msned c.3 s.324

68

MAHER

demirden engeller vardr. Onun ne kadar byk olduunu Allah'tan baka kimse bilemez. nsanlar amelleri sebebiyle yakalar.47 Srat, cehennem zerine bilenmi kl gibi keskin ve kaygandr. zerinden geenlere taklan ateten engelleri vardr. Bunlara taklanlar yz st cehenneme kapaklanr. Cehennem zerine kurulacak olan srat kprsnden herkes geecektir. Cennete girebilmek iin ondan baka bir yol yoktur. Ey kendisine akl nimeti verilmekle sorumluluk altna giren insan! Maherin zorluklarn zalim nefsine sk sk hatrlat ki, belki insafa gelir, gnahlarndan vazgeer, tvbe edersin. O gn hasret gndr, o gn pimanlk gndr, o gn muhasebe gndr, o gn felaket ve iddet gndr, o gn hesab ve alama gndr, o gn hkm gndr. O gn ka gndr, o gn ksas gndr, o gn korku gndr. Ey mmin karde! Maher gn eer yer ve gk ehli senin haline alasalar azdr, layktr. Hz. mer (r.a.) yle buyurmutur. Hesaba ekilmeden evvel nefislerinizi hesaba ekiniz. Amelleriniz tartlmadan evvel amellerinizi tartnz Kim ki u dnya leminde mstakim kpr zerinde bulunursa ahiret kprs zerinde de hafif olup kurtulur. Dnyada istikametten ayrlan, ykn gnahlarla arlatrp isyan eden, kprye ilk att admda kayar ve helak olur. u anda, dnyada iken, kpry ve inceliini grdnde kalbine gelecek korkuyu dn. Kpry grdkten sonra gzn kprnn altndaki simsiyah cehenneme iliir. Sonra kulana atein iddetli sesi, fkesi gelir. O srada sen gnahlarla, srtnn arlamasna ramen, kpr zerinde yrmeye zorlanmsn. Acaba bir ayan kprnn zerine koyduunda keskinliini hissettiin, nnde insanlarn kayp dtkleri ve cehennem zebanileri tarafndan engellerle ekildikleri halde ikinci ayan da kaldrmaya mecbur olduun ve onlara baktn halde durumun ne olacaktr? Onlarn atee ba aa nasl dtklerini, ayaklarnn havada nasl kaldn mahede ettiinde durumun ne olacaktr? Bu manzara korkun bir manzaradr. Ne zahmetli bir yoku, ne dar bir geittir oras! yle ise kpr zerinde, srtnda gnahlarn arl olduu halde yrdn, kprye ktn ve nereye bakarsan halkn cehenneme yuvarlandklarn mahede ettiini dn. Reslullah (s.a.v.) in: Ya Rabbi! Selamet kl! Selamet kl! dediini, insanlarn cehennemin derinliinden azap ve helak istemeleri kulana ykselip geldiini, keza
47

Buhari, Rikak, 52; Mslim, Tirmizi

69

MAHER

kpr zerinden birok insanlarn kayp dn grdn haldeki durumu dn. Acaba ayan kayarsa, pimanln sana menfaat vermezse azab ile helaki isteyip: te benim korktuum buydu! Keke hayatm iin tedbir alsaydm. Keke peygamberlerle beraber yol edinseydim! Vay halimize! Keke falanca adam dost edinmeseydim. Keke toprak olsaydm. Keke unutulmu olsaydm. Annem beni dourmasayd dediinde halin ne olur? te o zaman ate seni yaka paa yakalar! (El iyazu billah) tellal barr. Cehennemde mitsiz olunuz. Benimle konumaynz. Binaenaleyh barmak, inlemek, derinden nefes almak ve imdat istemekten baka yol kalmaz. Acaba btn bu tehlikeler nnde olduu halde imdi akln nasl gryorsun? Eer bunlara inanmyorsan, kfirlerle beraber cehennem derelerinde duracan ne uzundur? Eer inanr, gaflete dalp hazrlanmak konusunda geveklik gstermisen senin zararn ve tuyann ne byktr. Acaba imann seni Allahn rzasn (taatini yapmak, gnahlarn terk etmek suretiyle) elde etmeye itelemezse, o imann sana ne menfaati vardr. Eer nnde kprnn dehetinden baka bir dehet yoksa bile, kprnn stnden salam gesen dahi, o geiin tehlikesinden sadece kalbinin korkusu olsa, korku olarak bu da sana yeter.48 te bunlar kprnn dehet ve felaketleridir. yle ise kpr hususunda uzunca dn. Muhakkak ki insanlarn kyamet dehetlerinden en salam kalan dnyada iken bu hususta ok dnp ok korkandr. Ey miskin kardeim! Maher gn herkes dnyada yapm olduu amellere gre skntlara maruz kalacaktr. Bu etin zorluklarla karlamak istemeyen, bu dnya hayatnda Allah iin din ve ilim urunda almal ve yorulmaldr. Bu uurda dklen terler nisbetinde maher gnnn terlemesinden kurtulacaktr. Maherin scanda uzun yllar beklemek mi, yoksa bu dnyada ibadetlere sabr gsterip gnahlardan kamak m daha kolay? Bu dnyada gnahlara tvbe edip salih amellere sarlmayan, maherin dayanlmaz scana ve beklemesine raz oluyor demektir. Bu tercih de akll bir insann yapaca bir tercih deildir. nk maherin scandaki bekleyie gre bu dnyann skntlar ok ksa ve kolaydr. nsanlar o gnn skntsndan kurtulmak iin her eyi yapmaya hazrdr, ama artk bir ey ondan kabul edilmez. Kyamet gn kafirlere yle denilecek: ayet senin iin yer dolusu altn olsa, (kurtuluun iin) feda eder miydin? Grn nedir? O: Evet
48

hya-u Ulmiddn, c.10 s.389-390

70

MAHER

diyecek. Bunun zerine Senden bundan daha kolay olan istenmiti (de yapmamtn) denilecek.49 yleyse Rabbimizin azabndan korkalm ve salih amellere sarlalm, gnahlar terk edelim. Bu dnyada Allah-u Tealadan korkup gnahlardan uzaklamamz bizim ahiret korkularndan kurtulmamza sebeptir. Muhakkak ki Cenab Hak iki korkuyu bir araya getirmez. Kim ki dnyada iken bu dehetlerden korkarsa, ahirette bunlardan emin olur. Binaenaleyh seni kurtaracak korku; Allahn yasaklarndan seni menedip, ibadetine tevik eden korkudur. Ahiret taliblisi her mmin Allah'tan korkmal ve maherin zorluklarndan kurtulmann arelerini aramaldr. Amelsiz korku insan kurtarmaya yetmez. Gnahlardan uzak durulmal, ibadetlere sarlmal, La ilahe illallah Muhammed-ur Rasulullah kelime-i tevhidine sarlp, imann korumaldr. mann kaybeden kiiler iin ahirette kurtulu klar sz konusu deildir. Ayn zamanda Allah Resuln, ashabn, ehl-i beytini, Allah adamlarn ve limleri ok sevmeli ve onlarn dualar alnmaldr. nk insan ahirette sevdikleriyle harolacaktr. Onun iin kimleri sevdiklerimize de ok dikkat edelim. Konuyu yce Rabbimizin u fermanyla bitirelim:

Ey insanlar! Allahn vaadi vuku bulacaktr. O halde sakn dnya hayat sizi aldatmasn. Ve aldatc eytan da sakn sizi Allah hakknda aldatp kaydrmasn.50 Allah (c.c.) cmlemizi maherin skntlarndan koruyup o zorlu gnde Peygamber Efendimizin havz- kevserinden iip efaatine nail olanlardan eylesin. (min) *** Acaba srf dnya iin mi yaratlmsn ki, Btn vaktini ona sarfediyorsun! (Szler) *** nsan bir yolcudur. Sabevetten genlie, Genlikten ihtiyarla, ihtiyarlktan kabre, Kabirden hare, hairden ebede kadar Yolculuu devam eder. Risale-i Nur
49 50

Mslim c.3 s.134 Fatr suresi, ayet: 5

71

MAHER

72

GZEL AHLAK

GZEL AHLAK
nsanolunda olmas gereken en nemli vasf gzel ahlakl olmasdr. nsann, insan olabilmesi gzel ahlaka baldr. Hele mslman olanlar yle bir ahlaka sahip olmaldr ki btn leme insanlkta rnek olmaldr. nk bizim Peygamberimiz (s.a.v.) gzel ahlak tamamlamak iin gnderilmitir. O en gzel ahlak zeredir. O yce Peygambere tabi olan biz mminlerin de ona benzemesi arttr. Dnyada ve ahirette kadir kymet sahibi olabilmemiz gzel ahlaka baldr. Yaratlndaki gayeyi unutup irkin huylarla bezenmi bir kii hem dnyada hem ahirette periandr. Biz gzel ahlakn nemini, irkin ahlakn zararlarn zikredelim. Belki az da olsa ahlakmz dzeltmeye alrz. nk kurtulu gzel ahlaktadr, helak olmak da kt ahlakladr. Yce Allah kendi Habibine yle sesleniyor: (Ey Muhammed!) Gerekten sen yce bir ahlak zeresin.1 Kinatn efendisi bu vasfla vasflandrlmtr. nk en gzel huylar, hasletler onun ahsnda toplanmtr. yle bir ahsiyet ki birok ecnebiler dahi onun stnln zaman zaman ikrar etmilerdir. lim, hilim, hay, ok ibadet, cmertlik, sabr, kr, alakgnlllk, zht, merhamet, efkat, iyi geinme, edepli olma, cesaret, sadakat, af, tebessm gibi daha pek ok gzel huylar onun ahsnda bir araya gelmitir. Aie-i Sddka validemizden rivayet olunmutur ki: Hz. Peygamberin ahlak, Kuran ahlak idi.2 Yani Kuran- mbinin emir ve tavsiye buyurduu btn kemalat- ahlakiyeden ibaret bulunuyordu. Yine Hz. Aie validemiz demitir ki: Reslullah (s.a.v.) Allah yolunda yaplan cihad haricinde ne kadn ne hizmeti hibir eye eliyle vurmad.3 Resul Ekrem (s.a.v.) Efendimiz buyurmutur ki: Ben en gzel ahlak tamamlamak iin gnderildim.4

1 2

Kalem suresi, ayet: 4 Buhari Bidaye c. 6. s.35 (Mslimden) 3 Mslim, Kitabl Fedail, 2328 A. bn Hanbel 6/32 281 4 Muvatta - Mslim

73

GZEL AHLAK

Buhari ve Mslim, Enes (r.a.)dan u rivayeti yapmlardr: Reslullah (a.s.v.)a on sene hizmet ettim, bana asla of demedi. Yaptm her hangi bir i iin, onu niin yaptn? demedi. Yapmadm bir ey iin de, onu yapsaydn ya! demedi. nsanlarn ahlak bakmndan en gzeli idi. Reslullahn avucundan daha yumuak ne bir yn, ne bir ipek ne de baka bir eye dokunmadm. Reslullahn terinden daha ho bir misk veya koku koklamadm. 5 Ve Peygamber Efendimiz (s.a.v.) kendi nefsi iin hibir eyden intikam almazd. Meerki Allahn hrmeti ayakaltnda inenmi olsun. O zaman Allah iin intikam alrd.6 air ne gzel sylemi: Allah seni, vmeye layk olan, bir eyle vdnde insanlarn vmesinin ne deeri olur? Evet Peygamber Efendimiz (s.a.v.) biz mmetine gzel ahlak emretmi ve gzel ahlakl insanlar iin pek ok mjdeler vermitir. Konumuza k tutsun diye o mbarek Hadis-i eriflerinden bir demet sunalm.

yilik gzel ahlaktr: Fenalk da kalbin yatmad ve halkn duymasn ho grmediin eydir buyurdu.7 Buhari ve Mslimin Abdullah b. Amr bnil As (r.a.)dan: : Resul Ekrem (s.a.v.) irkin sz sylemez ve irkin szl deildi. Ve (O): Sizin en hayrlnz ahlaka en gzel olannzdr. buyururdu. Ebu Derda (r.a)dan Reslullah (s.a.v.):

Resul Ekrem efendimizden iyilik ve gnah sordum. :

Nevvas b. Seman (r.a.) dan,

5 6

Buhari, Menakib, 23 Mslim, Fedil, 43/52 Buhari, Menakib, 23 Mslim, Kitabul Fedail 2327 7 Mslim, Birr,15, (2553)

74

Kyamet gnnde mminin terazisinde gzel ahlaktan daha ar bir ey bulunmaz. buyurdu 8 Ebu Hureyre (r.a.) dan: nsanlarn cennete girmelerine en ok sebep olan nedir ya Reslullah? dediler. Allahtan korkmak ve gzel ahlakl olmak buyurdu. nsanlarn cehenneme girmelerine en ok sebep olan nelerdir? sualine kar da: Az ve avret yeridir.9 cevabn verdi.

GZEL AHLAK

Yine Ebu Hureyre (r.a.) dan rivayeten Reslullah (s.a.v.) man en buyurmutur.10 olgun olan kimseler, en gzel ahlakllardr.

Hz. Aie (r.a.) dan Resul Ekrem (s.a.v.):

Bir mmin, gzel ahlakyla, gece ibadet eden, gndz oru tutan kimsenin derecelerine eriir buyurmutur.11 Bir zat gelerek Reslullaha sordu: Ey Allahn Resul! Din nedir? Allahn Resul (s.a.v.): Din gzel ahlaktr. Ayn adam, Reslullahn sa tarafna gelerek ey Allah n Resul din nedir? diye sordu. Reslullah: Din gzel ahlaktr buyurdu. Sonra adam yn deitirerek Reslullahn sol tarafndan geldi ve din nedir? diye sordu. Sen anlamaz msn din fkelenmemendir, buyurdu.12 Gzel ahlak deyip gemeyelim. Gzel ahlakl mmini hem insanlar, hem de Cenab Hak sever. Kt ahlakl olan kiiyi de hem insanlar, hem
8 9

Tirmizi Birr z (2003,2004) Ebu Davud, Edeb 8 (4799) Tirmizi, Birr, 62 (2005) 10 Tirmizi, Kitabl Birr, Ves Sla 2005 Ahmed 2/291, 392,442 ve bn Mace, 4246 11 Ebu Davud, Kitabl Edeb, 4798 Ahmed 12 Muhammed bin Nesr

75

GZEL AHLAK

de Cenab Hak sevmez, Onun Resul de sevmez. Onun iindir ki Allahn rzasn kazandracak en kestirme yollardan biri olan gzel ahlak, Allah dostlarnn hedefi olmutur. Manevi yolda ilerlemenin kilit noktas gzel ahlak olduu iin tm evliyalar gzel vasflar elde etmeye, Peygamber (s.a.v.)e benzemeye gayret sarf etmilerdir. nk Peygamber (s.a.v.)e benzemekle, onun yce ahlakn rnek almakla kt huylardan kurtulunabilir. Aziz kardeim! Kendi kendine, benim ahlakm gzeldir demekle ahlak gzel olmaz. unu unutma! Benim ahlakm gzeldir, diyen kii gerek gzel ahlaka ulaamaz. Kendinde hata grmeyen, nasl yanl hareketlerini dzeltecek. En gzel ahlak sahibi olan Allahn veli kullar bile, benim ahlakm gzeldir deyip nefislerini temize karmamlardr. Ahlaknn gzelliini anlamak isteyen kendini Kuran ahlakyla, Peygamber Efendimiz (s.a.v.)in ahlakyla karlatrsn. Eer onun snnetine, yaayna hakkyla uyabiliyorsa, gerekten onu rnek alabilmise ne mutlu ona, aksi takdirde ziyandadr. u unutulmamaldr, kmil bir ahlaka kavumak iin tm gzel vasflarn zerimizde toplanmas gerekir. Hem tm azalarmz ve huylarmz helal snrlar amamaldr. Bir insan dnnki kendinde tm huylar gzeldir ama fke, kibir gibi iki tane irkin huy olsa, o kt huylar o insan zamanla bozup gnahlara girdirebilir. Bizim anlatmak istediimiz, tm duygularmz ve huylarmz kontrol altnda olmaldr. eriatn snrlarn amamaldr. fkemiz bize hakszlk ettirmemelidir. Cimriliimiz bizi zekt vermekten alkoymamaldr. hasedlik duygusu bizi dmanla srklememelidir. ehvetimiz bizi harama gtrmemelidir. Kt huylarmzdan kurtulmalyz veya onlar hakta kullanmalyz. Kzyorsak Allah iin kzmal, nefsimiz iin olmamaldr. unu da unutmayalm. Kt insan dediimiz ahslarn tm huylar m ktdr? Hayr, mutlaka onun gzel huylar da bulunabilir. Bir insanda bir veya birka tane kt huy oldu mu, ona kt ahlakl insan deniliyor. Acaba bakalarnda kt huy dediimiz hasletlerden hi bizlerde yok mudur? Ey kardeim! Eer dilinle mslmanlar incitip, kalp krmak senin umurunda deilse, gereksiz yere fkeleniyor, mslmanlar senin errinden emin deillerse, hep kendini hakl, bakalarn haksz gryor, mslman kardeini hased ediyorsan, mslmanlardan, komularndan gelen kck eziyetlere bile Allah rzas iin sabretmeyip, iin krn gybet ve dedikodu ise, eer kendini beenerek, kibre dp bakalarn da hor gryorsan, helal haram demeden, kul hakk demeden faiz ve rvetle urayorsan yazk senin haline!

76

GZEL AHLAK

Her mslman, kt hasletlerden hibiri kendinde kalmayn-caya kadar veya her kt huyu hakka teslim oluncaya kadar aba harcamaldr. Aksi takdirde o kt huylar kabir azab olur. Zaten dnyada bulunu gayelerimizden birisi de bu kt hasletlerden kurtulmak iindir. Her kim ki iindeki kibir, gurur, riya, gsteri, hasedlik, kindarlk, cimrilik ve gazap gibi sfatlarn esiri olursa, o kii slam ahlakndan, edebinden uzaklamtr. ou zamanlar bu kt huylardan bir tanesi bile insan gnaha girdirmeye, amellerini boa gidermeye kafi gelmitir. Allah dostlarndan bir zat, kt ahlaklarn insann amellerini, ibadetlerini nasl boa karttn bir misalle yle anlatmaktadr: nsann iinde olan hastalklar, btn kt ve irkin ahlaklar, insanda kan fesadndan ve cier hararetinden hasl olan banlar gibidir. Bu kt ve irkin ahlak vastasyla zuhura gelen hayvaniyet sfat, banlardan akan kan, irin ve sar su gibidir. Bu halde bulunan kimseler, daima una buna kibirlenirler veya hased ederler. Darlrlar, kzar ve fkelenirler, dmanlk beslerler. Btn bu kt ve irkin hallerden dolay hayvaniyet sfatlarnn gereini yerine getirdikten sonra, tvbe ve istifar ederlerse, bu tvbe edileri, deilen banlardan akan kan, irin ve sar suyu, bir temiz tlbentle silip oraya yak yaptrlmasna benzer. u var ki, bin kere silinse, bin kere yak yaptrlsa, kandan fesat ve cierlerden hararet kesilmedike dardan ilalar fayda vermez. Bir baka yerinden drt ban daha kar ve akmaya balar. Meerki ieride olan fesad slah ederek, bandan ve devaml silmekten ve yak yaptrlmasndan kurtulabilsin. Kt ahlaklar bulunan bir kimse de, bu kt ahlaklarn kalbinden kk ile karp temizlemedike kalp, ruh ve nefis tevhid nurlaryla slah edilmedike, eline tespihi alarak tvbe ve istifar etmesi (geri gnahlarnn temizlenmesine sebep ise de) kalbindeki kt huylara faydas olmadndan, yine kendisinde hayvani sfatlar zuhur eder. yle zaman olur ki, bir kt ahlak, bir adamn krk yllk ibadet ve taatini bir anda mahveder. Onun iin kt ahlak sahibi olan kimse, her ne kadar bid, zahid ve muttaki olsa da emin olunmaz. Meer o kt ahlaktan bsbtn kurtulsun. nk kt ahlak sahiplerinin ibadet ve taatleri barutla denmi bir zemin stne bina kurmak gibidir. Bir kimsenin arsasnn zemin katnda uval uval barutla dolu maara ve mahzenler olsa, o maara ve mahzenlerde bulunan barutlar karmayarak, zerine yllarca mal ve bedence emek vererek ve zenip bezenerek kale gibi ssl ve salam bir saray yaptrsa, bina tamamlanarak iine girip rahat edecei vakit mahzenlerdeki barut uvallarndan birine bir kvlcm dse ve o koca saray bir anda havaya usa ve ayn kimse buna aldr etmeyerek barut uvallarn boaltmadan

77

GZEL AHLAK

ayn yere yine yllarca emek vererek bina yapmaya kalksa ve yine bir kck kvlcmla havaya usa, byle bo yere uraan bu adama deseler ki, kardeim ne acayip adamsn. Parana ve bunca emeine de mi acmyorsun? Onlar yolda m buldun? Hi barut zerine bina kurulur mu? Ka senedir bu bina ile urap duruyorsun, tam bitirip yerleecein zaman, bir kvlcmla havaya uup gidiyor. Bu arsada barutlar bulunduka ne kadar bina kursan hi birisi dayanmaz. Gel, bu arsann altndaki maara ve mahzenleri kazdr ve ne kadar barut varsa kar. Ondan sonra, salam bir temel zerine binan yaptr. Ancak bu ekilde rahata kavuur ve sefa edersin. O kimse bu szleri dinleyerek, denildii gibi yaparsa, yani barut uvallarn attrdktan sonra bina yaparsa rahat edeceine phe yoktur. Bu misalde arsadan murat, insann bedenidir. Baruttan murat kalbi hastalklar, mesela KBR, RYA, UCUB, KN, GAREZ, HASET, GAZAP, DMANLIK ve bunlara benzer kt ahlaklar ve sfat- hayvaniyelerdir ki, bunlarn her birisi bir uval barut gibidir. Bu kt ahlaklarn hepsinden geilse de yalnz bir tanesi kalsa, o arsadan btn uvallar kararak bir uval barutu brakmaya benzer ki yine de tehlikeden salim deildir. Bir taraftan bir kvlcm dokunmaya bakar. Dokunduu anda, binann altn stne getirir. Kvlcmdan murat, herhangi bir insann bu kt ahlaklardan birisine dokunacak szdr. Binadan murat Cenab Kibriyaya yaplan ibadet ve taattir. O halde bu kt ahlaklardan tamamen kurtulmann usul de; mcahede kazmasn eline almak, gayret kemerini beline dolamak ve her kt ahlakn giderilmesi iin, onun zdd ile senelerce amel etmektir. Byle her biri iin senelerce mcahede ederek uramak, uzun mre ve devaml mcahedeye muhtatr. Benim ise, o kadar vakte ve mcahedeye mrmn ve bedenimin tahamml yoktur. Bana yle kestirme bir yol olsun da o yol ile btn kt ahlaklarmdan kolaylkla kurtulaym ve ksa zamanda ok yol alaym, dersen onun usul de drt eyi kendine huy edinmekten ibarettir. O drt ey unlardr: Birincisi: Allah-u Tealann indinde kimin ALA kimin EDNA 13 olduu bilinmez, insan kendi ednaln herkesten iyi bilir. O halde yarn rz-i cezada mahcup olmamak iin insann kendisinin btn mahlukattan edna olduunu bilmesi ve ona gre hareket etmesi lazmdr. Yaratlanlar iinde, kendisinden edna bir mahlk grmemek, her hususta bakalarn kendisinden stn bilmek, ben ednaym, bunlar benden aladr demektir.14 Bu yle bir huydur ki bir kimse kalben niyet ederek btn halka yle bakmaya takliden balam bulunsa bu lemde kibir ve haset
13

Ala: stn, Edna: Dk

78

GZEL AHLAK

edecek, dmanlk besleyecek, beenmediklerini ktleyip ekitirecek, fkelenecek, darltacak bir kimse ve bir ey bulamaz. nk herkesi kendinden stn grmektedir, kime kzsn. kincisi: Btn kusur ve gnahlarn nne koyup, bunlarn aff ve mafireti iin ilahi rahmeti beklemektir. Bu yle bir huydur ki, bu dncede olan insan kendi gnahndan baka, kimsede kusur ve gnah grmeye dikkati olmaz. ncs: Aczini eline almak, yani kendi nefsinde ispat etmektir. Bu yle bir huydur ki, bu dncede olan kimsede hakkn kudreti zahir olur. Drdncs: Amandr; yani denizin ortasnda gemisi batm bir kara ta zerinde kalm her taraftan midi kesilmi olan bir kiinin yalvar gibi, Allah-u Tealaya yalvarmaktr. te btn pirlerin gz diktikleri bu drt esas zerinedir. Usuln asl, bu drt esastr. Bundan gayr sylenenlerin hepsi bunlarn dal budadr. Dolaa dolaa nihayet bu drt ey kar. Asl korunacak ve saklanacak bu drt eydir. Geri kalanlar, bu drt eyi bildirmek iindir. Bunun da usul, temizce bir abdest alp tenha bir yerde seccade zerine oturmal, kendi vcudunda olan topra topraa, suyu suya, atei atee ve havay havaya vermeli btn emanetleri yerli yerine teslim etmeli, nefsi orta yerde, akta ve meydanda kalm farz ederek yle hitap etmelidir: Ey nefis bunca vakittir seninle bu kadar kusur ve gnahlar iledik. Asla hay edip utanmadk. Kendi ednalmz ve aczimizi bilip gnahlarmz nmze koyarak af ve mafiretimiz iin aman kapsnda olmadk. Gel bu gnden byle szleelim ki, bundan sonra kendimizden edna bir mahlk grmeyeceiz. Gzmz gnahlarmza dikeceiz, aczimizi elimize alacaz ve aman kapsnda olacaz. Rahmet-i ilahiyeden midimizi kesmeyeceiz. Bu usulden muradmz ve buna gz dikmemiz, ancak Allahn rzas olsun, demeli ve nefisle bylece szlemeli ve bunda sebat etmelidir.15 Kt ahlakn insann ibadetlerini faydasz hale getirdii u hadis-i erifte iaret edilmektedir. Fudayl der ki: Reslullaha yle denildi: Filan kadn gndz oru tutar, geceleri ibadet eder. Fakat buna ramen kt

14

Buradaki ifadelerden, kfir de benden stndr eklinde bir anlam karlmamaldr. Ebetteki mmin kfirden stn ve izzetlidir. Burada anlatlmak istenen hi kimseyi hor grmeyip ona kar kibirlenmemektir. Byle bir dnce ekli kalp hastalklarndan olan gurur ve kibirden kurtulup hilmi ve tevazuu elde etmek iin tavsiye edilmitir. (Mellif) 15 Tam Miftahul Kulub

79

GZEL AHLAK

ahlakldr. Diliyle komularna eziyet veriyor. Reslullah: O kadnda hayr yoktur! O ate ehlindendir karln verdi.16 Beyhakinin rivayetinde ise: Kt ahlak, sirkenin bal bozduu gibi, salih amelleri bozar.17 buyrulmutur. (Nakledildiine gre): Cenab- Hak iman yaratt zaman, iman yle dua etti. Ey Allahm beni kuvvetlendir. Bu duasna binaen Cenab- Hak onu gzel ahlak ve cmertlikle takviye etti. Kfr yaratt zaman kfr yle dedi: Ya Rab! Beni kuvvetlendir. Bunun zerine Cenab- Hak kendisini cimrilik ve kt ahlakla takviye etti.18 Peygamber Efendimiz (s.a.v.) gzel ahlakn nemine binaen yle dua ederdi:

Ey Allahm! Beni ahlaklarn en gzeline hidayet et. nk ahlaklarn en gzeline ancak sen hidayet edersin. Benden ahlaklarn rezillerini uzaklatr. nk senden baka benden kt ahlak uzaklatran yoktur.19 Enes (r.a.) der ki: Biz bir gn Reslullah (s.a.v.) ile beraberdik, anszn grdk ki, Reslullah yle buyurdu: Muhakkak ki gzel ahlak gnein buzu erittii gibi hatay (gnah) eritir.20 Baka bir hadis-i erifinde: Gzel ahlak kiinin saadetindendir.21 u gerektir ki, kendisinde gzel ahlak bulunmayan kii, hem kendisi dnya ve ahirette zarardadr, hem de insanlara zarar vermektedir. Kendisinde gzel ahlak bulunan kiinin hem kendisi hayrdadr, hem de insanlar ondan pek ok faydalar grmektedir. te toplumlarn kurtulmas, huzur dolu bir hayat srebilmesi, slam ahlakyla ahlklanm genler ve insanlar yetitirilmesine baldr. slam terbiyesi almam, haya edep ve ahlak dersi almam bir toplum etrafa ktlkten baka bir ey samaz. nsanlarn ahlaklarn aklk saklkla, gayri meru yaynclkla, dansla, cazla, bozarlarsa, bunlar menfaatperest, parac, merhametsiz, kavgac, yalanc yetitirirlerse, o milletin hali nice olur. te byle bir toplumun cezas dnyada rezillik ahirette de cehennem
16 17

Ahmed Hakim Beyhaki bni Hibban, Beyhaki 18 hya-i Ulum-id-din 19 Mslim 20 Haraiti Ramuz c.1 s.205 21 Haraiti

80

GZEL AHLAK

azabdr. Ahlak, edep ve dini eitim almayan bir kii her ne kadar okusa da hakiki anlamda adam olamaz. una bir misal arz edelim: Adamn biri huysuz olan bir oluna yle demi: Olum sen, bu ahlakla adam olamazsn. Olu zamanla okumu bir vali olmu. Makam sahibi olunca iki asker babasna gndererek ayana getirtir. Ve babasna yle seslenir: Baba, bak sen bana adam olamazsn dedin, ben ise vali oldum. Babas ona u cevab verir: Olum, ben sana demedim ki vali olamazsn, ben dedim adam olamazsn. Vali olmusun ama adam olamamsn. ayet hakikaten adam olsaydn, iki askerle baban korkutup ayana getirtmezdin. Sen onun ayana giderdin. Gzel ahlakn eitlerini sayp aklayacak olursak, konu ok fazla uzar gider. Ksacas Peygamber (s.a.v.) in ahlakn takip eden insanlar gzel ahlakl insanlardr. O yce Peygamberin ahlakndan uzaklaan insanlar da kt ahlakl insanlardr. nk onun ahlak Kuran ahlakyd. Ayn zamanda gzel ahlakl olan insanlardan hi kimse incinmez, nk onlar nefislerine istedikleri eyleri bakalarna da isterler, nefislerine istemedikleri eyleri bakalarna da istemezler. ayet bizler nefsimize kar ktlk yaplmasn istemiyorsak, bize kar kat ve kaba bir dille konuulmasn, kalbimizin krlmasn, hakarete urayp hor grlmeyi, hakkmzn yenilmesini, kfrlere maruz kalnmay istemiyorsak o halde bizler de bakalarna kar kt davranmamamz, kalp krmamamz, kimseyi hor grmemiz lazmdr. Zatn birine sormular: Bu gzel ahlak kimden aldn? O da: Ahlakszlardan aldm demitir. Bu u demektir: Birinde beenmediimiz bir hareket grdmzde madem bu yanltr, bari bunu ben yapmayaym. Bunun dt hataya ben dmeyeyim, denilmelidir. Kendi nefsimize yaplmasn istemediimiz eyleri, biz de bakalarna yapmayalm. nsanlarn gzel ve irkin hareketlerinden kendimize bir ibret, bir ders karalm ki kmil ahlaka ulaabilelim. Peygamber Efendimizin, Allah dostlarnn ahlaklarn kendimize rnek alalm. nallah bizler de onlar gibi halim-selim, tevazulu ve sabrl oluruz ki kibirden kurtuluruz. Gzel ahlak en ok sabrl ve halim insanlarda bulunur. Nitekim Peygamber Efendimize ok eziyet ettiler, zdler, mbarek dilerini krdlar yine de: Ya Rabbi onlara rahmet ve hidayet nasip eyle! Onlar cahildir, hidayeti bilmezler buyurdu.22
22

Kimya-y Saadet, s.347

81

GZEL AHLAK

Ebu Hureyre (r.a.) diyor ki: Bir gazada, Peygamberimize kfirlerin yok olmas iin dua buyurmasn syledik: Ben lanet etmek iin, insanlarn azap ekmesi iin gnderilmedim. Ben herkese iyilik iin gnderildim buyurdu.23 Enes (r.a.) dan: Peygamber Efendimiz az bozuk, kfrbaz ve lanet okuyucu deildi. Herhangi birimize kzd zaman, alnna toprak yapsn. Niin byle yapm? derdi.24 brahim Edhem (rh.a.): Bir lde giderken bir askere rast geldi. Asker ona, kle misin? dedi evet kleyim dedi. ehir hangi taraftr dedi. brahim Edhem Mezarl gsterdi. Asker, ben mamure ehri aryorum dedi. brahim, mamureyi aryorsan buradadr dedi ve yine mezarl gsterdi. Asker brahimin bana sert bir sopa vurup kanatt ve yanna alp ehre getirdi. brahimin mridleri onu bu halde grnce askere: Ey adam bu brahim Edhemdir dediler. Asker kendini attan aaya att ve brahimin ayana dt. Ve siz kleyim demitiniz dedi. Sonra brahim Edhem, asker kafam krnca ona dua ettim dedi. Hikmeti nedir? dediler. Zira bildim ki, onun eziyetinden dolay bana sevap hsl olacaktr. Onun iin benim sevap grdm kimsenin benim yzmden ceza grmesini uygun grmedim dedi.25 Rivayet ediliyor ki: Hz. Ali (r.a.) bir kleyi arr. Hizmeti cevap vermez. ki defa seslenir. Yine cevap vermez. Kalkar hizmetinin bulunduu odaya gider. Hizmetiyi srt st yatm istirahat ediyor grp: Sana sesleniyorum, niin cevap vermiyorsun? sesimi duymuyor musun? buyurur. Kzmayacanz bildiim iin gevek davranyorum der. Hz. Ali (r.a.) da Seni Allah iin azat eyledim buyurur.26 te bu verilen misaller, eziyetlere, yanllklara sabr gsteren Allah dostlarnn gzel ahlaklarndan bir kadr. Gzel ahlaklarn eitleri ve misalleri pek oktur. Ama byk zatlar gzel ahlak sahibini yle tarif etmilerdir: Halimdir, alak gnlldr, kibirli deil, onu bunu gybet ve dedikodu yapmaz, insanlara ktlk dnmez, tatl dilli, merhametli, Allahtan korkar, doru szl, yalan sylemez, kalp krmaz, insanlardan gelen eziyetlere kar sabrl, haline kreden, kanaatkar, cmert, gler yzldr. Aceleci, kindar, kskan deildir, kzmas Allah iindir, bakalarnn ayplaryla uramaz, kendi nefsinin ayplaryla urar, hayrldr, slah edici, kendisine yaplan
23 24

Mslim El Bidaye c.6 s.36 (Mslim, Buhari ve mam Ahmedden) 25 Kimya-y Saadet, s.347 26 hya-u Ulumiddin, c.6 s.174

82

GZEL AHLAK

ktlklere kar intikam almaz, sla-i rahmi gzetleyen, hsn- zan sahibidir ve gereksiz yere fkelenmez v.s. diye sralamlardr. Hz. Muaz (r.a.) anlatyor: Ey Allahn Resul, bana faydal olacak eyi ret dedim. u nasihatte bulundu: Nerde olursan ol, Allahtan sakn, ktle kar iyilik yap ki, kkn kessin. nsanlara kar da iyi ahlakla muamele et.27 Tirmzi (rh.a.), Abdullah b. Mbarek (r.a.)n hsn-i ahlakn tefsiri hakknda yle dediini rivayet ediyor. Gzel ahlak; gler yz, hayrl ilerde el akl, bir de kimseye eziyet etmemektir28 Evet, bizim iin rnek ahsiyet, Hz. Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem) Efendimizdir. Onun ahlakn yce Allah medh-u sena etmi ayn zamanda bizim iin gzel bir rnek olduunu Ahzap suresinde yle ifade etmitir:

Andolsun Allahn elisinde sizin iin Allaha ve ahiret gnne kavumaya inanan ve Allah ok anan kimseler iin (uyulacak) en gzel bir rnek vardr. (Savata sebat, glklere dayanma, azim, irade ve stn ahlak hep ondadr.)29 Ey mminler! Bu yce Peygamberde sizin iin gzel rnek vardr. Eer, ihlsnda, cihadnda ve sabrnda ona uyarsanz, o btn sz, fiil ve davranlarnda kendisine uyulmas gereken en gzel rnektir. nk o ne heva ve hevesiyle konuur, ne de yapar. Aksine vahye ve kendisine indirilene gre konuur ve yapar. Dolaysyla onun yoluna girmeniz ve uymanz gerekir.30 Netice olarak unu syleyebiliriz: Cehennemden kurtulup, cennete girmek isteyen, kt huylardan kurtulup, ahlakn gzelletirmeye baksn, yoksa kyamet gn Peygamber Efendimizden ok uzak olur. Sevgili Peygamberimiz (s.a.v.) yle buyurdular: Bana en sevgili olannz, kyamet gnnde meclisime en yakn olannz, ahlaka en gzel olanlarnzdr. Bana en sevimsiz olannz da kyamet gnnde mevkice benden en uzak olannz; gevezeler, bo boazlar ve yksekten atanlardr. (Cemaatten bulunanlardan bazlar:) Ey Allahn Resul
27 28

Muvatta, Hsnl-Hulk 1; Tirmizi Riyaz-s Salihin c.2 s.55 29 Ahzab suresi, ayet: 21 30 Safvett Tefasir (Ahzab sresi, ayet: 21)

83

GZEL AHLAK

yksekten atanlar kimlerdir? diye sordular. Onlar mtekebbir (byklk taslayan) kimselerdir cevabn verdi.31 Gzel ahlakl olmayan, yaants Kur'ana uymayan kiileri ne Allah, ne de Allah Resul sever. nk Peygamber Efendimiz (s.a.v.) Kur'ann ho grd eylerden holanr, kt grd eylerden de kzar ve yle dua ederdi:

Ey Allahm! gzelletir.32 Yaratlm gzel yaptn gibi, ahlakm da Yine Allah Resul (s.a.v.) yle buyurmutur: Ben, hakl olduu halde bile ekimeyi brakan kimse iin cennetin avlusunda bir kk, aka da olsa yalan sylemekten kanan kimse iin cennetin ortasnda bir kk ve ahlak gzel olan iin de cennetin en yksek yerinde bir kk verileceine kefilim.33 Baka bir rivayette de yledir: En hayrlnz ahlaka en gzel olannzdr.34 Gzel ahlakl insanlar ahirette effaf kklerde bulunacaklardr. Bylesi yerlere ulaabilmemiz iin her hususta Allah Resul (s.a.v.) in izini takip edelim ve ahlakmz gzelletirmeye alalm. Ona hakkyla uyduumuz zaman onun sevdii mmet oluruz. Kinatn Efendisi pek ok hadis-i eriflerinde mmetine gzel ahlak emretmitir. man kamil olanlarn, ahlak gzel olanlar olduunu bildirmitir. man zayf olanlar ve Allah Resulnn sevmedii insanlar da kt ahlakl insanlardr. nk kt ahlak sahibi insanlar, henz bir gnahtan kmadan dierine derler. Onun iin Peygamber Efendimiz dualarnda kt ahlaktan Allahu Tealaya snmtr. Kyamet gn mizanda gzel ahlak ok ar basacaktr. Gzel ahlakl insanlar kyamet gn Kinatn Efendisine en yakn olacaklardr. Onun iin insanlarla iyi geinmek gerekir. Pek ok insanlar az ibadet ettikleri halde gzel huylar sebebiyle ok ibadet edenlerin derecesine ykselmilerdir. Bylece iyiler ve hayrllar saffna girmilerdir. nsan, gzel ahlak sebebiyle ahiretin yksek derecelerine, kt ahlak sebebiyle de cehennemin alt tabakasna varr. Gzel ahlakl olmak, bedene kolay gelen bir ibadet olmakla beraber mkfat da pek oktur.
31

Tirmizi, Birr 77, (2019) Ahmed bn-i Hanbel rivayet etmitir. 33 et- Terib vet Terhib c.3 s.589; Tirmizi, Ebu Davud, bn Mce 34 Buhari, Menakib 23; Mslim, Fezail 68
32

84

GZEL AHLAK

Gzel ahlak, insann cehenneme girmesine engel olduu gibi insanlarn sevgisini de celbeder. Bir rivayette: Gerekten siz, mallarnzla insanlar (memnun etmeye) g yettiremezsiniz. Ancak onlar sizin gler yz ve gzel huyunuz memnun edebilir.35 Demek ki, gzel ahlak ve gzel vasflar bizlerin cennete girmesine sebeptir. yleyse gzel amelleri ve vasflar artrmaya alalm ki Rabbimizin sevdii bir kul olalm. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) Ashab- Kirama yle bir soru sorar: - Bu gn hanginiz oruludur? - Hz. Eb Bekir, Ben, ya Resulallah dedi. - Peygamberimiz, Bu gn hanginiz bir cenazeyi takip ett? diye sordu. - Eb Bekir, Ben, ya Resulallah diye cevap verdi. - Bu gn sizden kim bir fakiri doyurdu? diye sordu. - Eb Bekir, Ben doyurdum, ya Resulallah dedi. - inizden kim bir hasta ziyaret etti diye sordu. Yine Eb Bekir, - Ben, cevabn verince, Allahn Resul (s.a.v.) tebessm ederek u mjdeyi verdi: - Bu hasletler kimde toplanrsa ite o Cennete girer.36

yilikle ktlk bir olmaz, sen (ktl) en gzel ekilde nle. O zaman seninle aranda dmanlk bulunan kimse, sanki candan bir dost olur.37 Bir rivayette Allah Resul (s.a.v.) Eb Zer (r.a.)a yapt uzunca bir tavsiyenin sonunda yle buyurur: Ey Eb Zer, tedbir gibi akl, yasak olan eylerden saknmak gibi takva, gzel ahlak gibi de eref yoktur.38 Nitekim bu konuda airin biri yle der: yi huylarn hepsine sahip olduun
35 36 37 38

Yce Rabbimiz de yle buyurmaktadr:

Ebu Yala, Bezzar rivayet etmitir.

Mslim, Fezils-Sahbe:12
Fussilet sresi, ayet: 34

!:168

85

GZEL AHLAK

Ve Herkese iyi davrandn zaman, Arn sahibi tarafndan her trl mkfata kavuursun Ak ve gizli olarak insanlarn teekkrne de nail olursun Rabbim bizleri sevdii huylarla bezendirsin. Kur'an ahlkyla ahlklandrsn. Bu hususta Resul Muhammed aleyhissaltu vesselma benzemeyi bizlere nasib eylesin! (min) Demir gibi cahili, altn gibi bilginden Daha kymetli yapan ey, ahlaktr. (Mevlna)

86

CEHENNEM

CEHENNEM
Ey kardeim cehennemi ciddiyetle dn, Atee can m, ten mi, yrek mi dayanr, Demir bile atein iinde eriyor Bizlerin nazik tenleri nasl dayanr. Ey insanlar! Hi phesiz Cehennem Cenab- Hakkn dnyada kendisine ve peygamberlerine iman etmeyen, kendisinin emirlerini yerine getirmeyen gnahkar kullar iin hazrlam olduu ok korkun bir atetir. Onun dehetini diller, yazlar ifade edemez. Oras gnahkr kullarn hor ve hakir olarak girdii bir yerdir. Yce Allah, peygamberleri vastasyla orann ateinin ne kadar elem verici, ne kadar kt bir yer olduunu bildirmitir. Onun iin her akl banda olan kullar kendi cann cehennem ateinden korumal, oraya girmemek iin elinden gelen gayreti sarfedip neticeyi de Cenab- Hakka brakmaldr. Oraya girenin artk kmas zordur. Oraya girenin feryat ve figanlarna aldr edilmeyecektir. Ey mmin kardeim, yle bir perianla dmemek iin bu dnyada Allahn emirlerini yap, yasaklarndan sakn, elindeki mr sermayeni hor kullanma. Bir daha bu dnyaya geri dn yoktur. Ksack dnya hayatnn geici, fani olan zevk ve sefalar seni aldatmasn. Burann zevk ve sefalar geicidir, devaml deildir. Burada yaaman sanki bir rya gibidir. Gn gelecek mrn tamam olacak, ecel vaktin dolacak. O zaman eyvah! Allah iin ne yaptm, ahiret iin nden ne salih amel gnderdim diyeceksin. Byk bir telan iersine gireceksin ama nafile. Ne kadar tela etsen de haklsn, nk artk kabirde sual melei olan korkun yzl Mnker Nekir seni bekliyor. Maherde scan altnda susuz olarak, terler iersinde bekleyeceksin. Amellerin tartlacak, iyi ameller yapmam isen cehennem ateine gireceksin, bylesi meakkatli bir yolculua ve yere giden bir insan nefsi iin ne kadar endielense azdr. Orann azaplarna ve zorluklarna canlar takat getiremez. Ey kardeim, eer yolun Allahn yolu deilse; namaz klmyor, oru, zekt ve hac gibi ibadetleri yerine getirmiyorsan, cami yerine kahvehanelere gidiyorsan, Rabbine yeryznde asi oluyorsan bil ki aldanyorsun. eytan ve nefis seni gnahlarla oyalamaktadr. Dnyann yalanc, aldatc cilveleriyle sana vakit kaybettirmektedirler. Sana tvbeyi ertelettirmektedirler. ayet gaflet uykusundan bir an evvel uyanp hak

87

CEHENNEM

yola girmezsen, seni byk zorluklar ve tehlikeler beklemektedir. eytan, seni Allah af eder szyle kandrmasn. Ne yapmm deme. Bizden daha ktleri var, deyip kulluu brakma. Dnya hayat seni aldatmasn. Bak senden nce niceleri geldi. imdi topran altnda sessiz, sedasz, duaya muhta olarak, amelleri kesilmi olarak yatyorlar. Senin de onlar gibi olman ok yakndr. Nefsin sana uzak gsterse de yakndr. Grmyor musun, insanolu son srat yalanyor ve ahirete g ediyorlar? Sras gelen gidiyor. Makam, mevki sahipleri de, krallar ve sultanlar da gidiyor, fakirler de gidiyor. Bu seferberlii kimsenin durdurmaya gc yetmiyor. Madem kimse bu gitmeyi engelleyemiyor, o halde oraya salih amellerle hazrlk yapp gitmekten baka are yoktur. Hazrlksz yerin altna girenler kendi kendilerine ok ok yazk etmi insanlardr. Onlar da bu dnyada, evim barkm, oluk ocuum, hanmm, annem ve babam dediler. Gldler, elendiler, ama imdi tm gzelim aile yuvalar dald. Sevdikleri, anneleri, babalar, oluk ocuklar, hanmlar hepsi toprak oldular. Yuvalar dald viran oldu. Onlarn yerlerinde yeller esmeye balad. Ey akll kardeim! Senin de evin barkn dalacak, oluk ocuklarn hepsi toprak olacak, herkesin yaptklar salih amellerden baka kimseye bir ey kalmayacak. Salih amelli olmayan kiiler o zorlu kabirde, maherde yapayalnz ve perian bir halde olacaklar. Yce Allahn ve Resullerinin bizlere ulatrdklar bu haberlerden lmden, kabirden, maherden cehennemden bir ders almak gerekmez mi? Bu haberleri okuduktan sonra halen gnahlarna alamayan, Hakkn yoluna ban koymayan ahirette ok alayacak. Orada o kadar ok alayacamza, kandan irin alayacamza burada ibadetlerimizi yumuak hallarda yapalm. Allah iin bir-iki damla gzya dkelim. Bu katlam kalplerimizi yumuatp iersine Allah ve Resulnn sevgisini, ibadet sevgisini ve Allah korkusunu koyalm. Yumuamayan kalpler, Allah-u Tealann emirlerine kar kapal ve sar olan kalpler insan cehenneme srklemektedir. te talam kalplerimizi, azgnlam nefislerimizi, lmn, kabrin, maherin ve cehennemin iddetiyle korkutalm. Btn yaptklarmzn hesabn vereceimizi unutmayalm. Yakasn nefsin ve eytann elinden kurtaramayan her fert otursun lmn, kabirdeki halini, maherdeki yalnzln, cehennem ateinin iddetini iyiden iyiye bir dnsn. Acaba orada ben ne yapacam, halim nice olur? desin. Nefsin arzularndan el ekmek mi zor, yoksa ahiretin meakkatleri mi daha zor? Ahiretin etinliiyle hibir ey kyas edilemez. nk maher gn herkes Ya

88

CEHENNEM

Rabbi beni dnyaya geri gnder, sana kulluk edip salih ameller ileyeyim diye yalvaracak; ama bunlar kabul olunmayacak isteklerdir. Burada yumuak halnn zerinde be vakit namaza ok deyip gnde be defa Allaha kafa tutup asi olanlar, namaz iin ezan okunduunda adeta ben gelmiyorum diyenler, orada bin vakit namaz klmaya raz olacaklar. Ama oras ibadet yeri deildir. Dnyada Allahu Tealann emrettii zekt vermeyenler, para iin rvet yiyip, faiz yapanlar, orada cehennemden kurtulmak iin tm dnya kendilerinin mal olsa onu vermek isteyeceklerdir. Ama orada para gemez. Ey gaflete dalm olan kardeim! Allah (c.c.) sana akl vermi, fikir vermi, artk yolunu semen senin tercihin. stersen Allahn emirlerini bu ksack dnya hayatnda tutarsn cennetlik olursun, ebedi ve sonsuz bir zevk ve sefa diyarna girersin. stersen nefsin arzularna uyup eytann yolunu tutar cehennemlik olursun. Cehenneme dayanacak takatin varsa yoluna devam et. Yok, ben cehenneme dayanamam, ben oraya girmek istemiyorum diyorsan, o halde frsat kamamken kendine ekidzen ver. Tvbeye gel ve hemen namaza bala. Kt arkadalarn da terk et ve namaznda kesinlikle aksaklk yapma. Dnyada seni gnahlardan koruyacak en byk yardmcn namazdr. Ahirette de seni cehennemden kurtaracak en nemli ibadet, imandan sonra namazdr. Namazsz maherin zorluklarn kolaylkla geeceini hi aklna getirme. (Namazn nemini anlaman iin namazla ilgili konumuzu oku.) Gel gzel kardeim, kendine yazk etme! Rabbine kul ol, haramlar brak. Belki sen iin ehemmiyetini tam olarak kestiremiyorsun; ama az da olsa anlamaya al. lemdeki olaylara, hadiselere ibretle, ders almak gayesiyle bak. Dnyada o kadar ibret alnacak ok eyler var ki, onlar grmemek iin manen kr olmak lazm gelir. Ey kardeim! lm, kabir ve maher konular senin kalbini yumuatmad ise, sana gelecekte ne kadar zorluklardan geeini tam olarak idrak ettiremedi iseler imdi sana cehennemden bahsedeceim. Onun zorluklarn nefsine arz et, umulur ki cennetlik amellere sarlrsn. Bu asrmzda her yanmz gnahlarla dolmu. imdi gnah ileyenlere aferin diyorlar. nsanlar ahireti unutup dnyaya dalm. Mal ve makam gzlerini brm. Helal, haram demeden faiz, rvet demeden para peinde koulmakta. Dindarlar hor grlmekte. Anlayacan ey mmin kardeim, gnah kaplar arkasna kadar ak, gnah ileme ortam ok msait. Dnyann aldatc cilveleriyle, zevkleriyle genlerimiz, evlatlarmz zehirlenmekte, Allahn yolundan uzaklatrlmaktadr. Cehenneme doru srklenmektedir.

89

CEHENNEM

Aklk saklk da ban alm gidiyor. Diyeceksin gnah ilememek zor olmu. Evet aziz kardeim, gnahtan kamak zor olmu; ama bu da gnah ilemek iin sebep saylmaz. Gnahtan kamak zor; ama cehennem atei daha zor. ki zordan birini tercih edeceksin. Madem cehennem daha zor, madem ahiret daha ebedi, madem asl mutluluk diyar cennettir, o halde ahireti dnyaya, salih amelleri gnahlara tercih etmeliyiz. Bu akll insanlarn tercihidir. Hi phesiz gnahlardan kamann zor olduu bu asrda -insanlarn Allaha itaatten yz evirdii yer ve zamanlarda- Allaha kulluun mkafat ok daha fazladr. te bylesi gnde, byle gnahlara kar durabilmenin art, nefse devaml lm, kabri, maheri, cehennemi hatrlatmaktr. Her adm yere basldnda yerin alt var, denilmelidir. Ancak lm rabtasyla, maherin zorluklarn, cehennem ateini dnmekle nefisler biraz durdurulabilir. Bylesi dnceler sk sk yaplmal, hatta hi unutulmamaldr. nk nefisler bir anda her eyi unutabiliyor. Gnahlarla karlat zaman, nefisler ok abuk serkeleip azabiliyor. Hi phesiz cehennem azap yeridir. Allah-u Tealay tanmayanlar, ona ve Resulne iman etmeyenler orada bitmez bir azaba duar olacaklardr. Mminlerden gnahkr olup af edilmeyenler de gnahlar kadar azap greceklerdir. imdi cehennemin nasl bir yer olduunu anlamaya alalm ki, oraya girmekten korunalm. Cehennemden habersizce yaayanlar bu gafletleriyle ondan kurtulamazlar. Muhakkak bir gn cehennemin nnde toplanacak, oradan geeceklerdir. Amelleri iyi olanlar kurtulacak, mcrimler, imandan mahrum olanlar da o atee deceklerdir. imdi yce Rabbimizin ayet-i celilelerinden bir kan zikrederek cehennemi izah edelim. inizden oraya (cehenneme) uramayacak hibir kimse yoktur. Bu Rabbin iin kesinlemi bir hkmdr. (Ancak cennetlikler yanmadan geeceklerdir) (Bu geli mecburi bir gelitir. Bu hkmn bozulmas imknszdr) 1 Ayetlerimizi boa karmaya alanlara gelince, onlar da azapla yz yze braklacaklardr.2 Rablerini inkr edenler iin cehennem azab vardr. O, ne kt dntr! Oraya atldklarnda, onun kaynarken kard uultuyu iitirler.
1 2

Meryem sresi, ayet: 71 Sebe sresi, ayet: 38

90

CEHENNEM

Nerdeyse cehennem fkesinden atlayacak! Her ne zaman oraya bir topluluk atlsa, onun bekileri onlara: Size (bu azap ile) korkutucu bir peygamber gelmemi miydi? diye sorarlar. Onlar yle cevap verirler: Evet, dorusu bize (bu azap ile) korkutan bir peygamber gelmiti; fakat biz (onu) yalan saym ve Allahn bir ey gnderdii yok; siz olsa olsa byk bir sapklk iindesiniz demitik. Ve: ayet kulak vermi veya aklmz kullanm olsaydk, (imdi) u alevli cehennemin mahkmlar arasnda olmazdk! diye ilave ederler. Bylece gnahlarn itiraf ederler. Artk (Allahn rahmetinden) uzak olsun, o alevli cehennemin mahkmlar! Fakat daha grmeden Rablerinden (azabndan) korkanlara gelince, onlar iin gerekten hem balanma, hem de byk bir mkfat vardr.3 phesiz ki ayetlerimizi inkr etmi ve kafir olarak can vermi olanlar (var ya!) ite Allahn, meleklerin ve btn insanlarn laneti onlarn stnedir. Onlar, lanet (ve ate iinde) devaml olarak kalanlardr. Artk ne azaplar hafifletilir ne de onlarn yzne baklr.4 (O gn) kimin tartlar hafif gelirse artk onun anas (barna atlaca yer) haviyedir. Onun ne olduunu sana ne bildirdi? O, kzm bir atetir5 Rabbinin azab muhakkak vaki bulacaktr. Onu geri evirecek bir ey yoktur. O gn gkyz bir alkalan alkalanr! Dalar da bir yry yrr! Vay o gn, o yalanlayanlarn haline! Ki onlar daldklar bir bataklkta oynayp dururlar. O gn onlar cehennem ateine itilip kaklacaklardr. (Kendilerine:) te yalan saymakta olduunuz ate budur)! denilecektir.6 (Ey Resulm) sen biliyor musun, sakar (cehennem) nedir? O (insanlarn bedenlerinde) ne (et) kor ne (sinir) brakr. O sakar (cehennem) derileri yakan kavuran(dr.) 7 Bildin mi, Hutame nedir? o Allahn yaklm ateidir. Ki ta kalplere ular. Hi phe yok ki o ate onlarn zerine kapatlacaktr. Uzatlm direklere bal olduklar halde 8 phesiz cehennem, o azgnlarn hepsine vad olunan bir yerdir. Cehennemin yedi kaps vardr, onlardan her bir kaps iin birer grup

3 4

Mlk sresi, ayet: 6-12 Bakara sresi, ayet: 161-162 5 Karia sresi, ayet: 8-11 6 Tur sresi, ayet: 7-14 7 Mddesir sresi, ayet: 27,28,29 8 Hmeze sresi, ayet: 5-8

91

CEHENNEM

ayrlmtr.9 (Cehennemin yedi kapsndan maksat baz tefsircilere gre yedi tabakadr.) Hz Ali (r.a.) dan rivayet edildiine gre: Cehennem st ste konmu yedi kattr. Cehennem gittike alalan derekeler (basamaklar)dir. bni Kesir yle der: Herkes ameline gre bir kapdan girer. Yine amel derecesine gre bir derekeye yerleir.10 imdi de Hz. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) in hadis-i eriflerinden cehennemin tarifini renelim: Tirmizinin rivayetindeki hadis-i erifte yle buyrulmutur: Cehennem bin sene yakld ve kpkrmz oldu. Sonra bin sene daha yakld ve bembeyaz oldu. Daha sonra bin sene daha yakld da simsiyah oldu. O imdi simsiyahtr.11 Ebu Hureyre (r.a.) anlatyor Reslullah (s.a.v.): Yaktnz ate var ya. Bu, cehennem ateinin yetmi cznden bir czdr buyurmutur. (Yanndakiler) zaten bu ate, vallahi (asileri cezalandrmaya ahirette) yeterliydi dediler. Aleyhissaltu vesselm: Cehennem atei brne altm dokuz kat stn klnd. Her bir katn harareti, bunun mislindedir12 Cehennemi kuatan surun drt (ayr) duvar vardr. Her duvarn kalnl krk yllk yrme mesafesi kadardr13 Veyl, cehennemde bir vadidir. Kfir orada, krk yl batar da dibine ulaamaz 14

Kyamet gn cehennem, yetmi bin yular olduu halde getirilir. Her yularnda, onu eken yetmi bin melek vardr15 Yukarda zikredilen ayet-i kerime ve hadis-i erifleri biraz dnelim. Bu haberleri normal bir habermi gibi nemsemeyerek okumayalm. Bu haberler yle basite alnacak haberler deildir. nsanlar bu meseleleri ister ciddiye alsnlar, ister almasnlar her nefis bu zorluklardan geecektir. Her
9

bni Mesud (r.a.) yle anlatyor: Reslullah (s.a.v.) buyurdular ki:

Hicr sresi, ayet: 43-44 Muhtasar- bn-i Kesir 2/312 11 Tirmizi Cehennem 8, (2594); Muvatta 12 Buhari Bedl Halk 10; Mslim c.8 s.149 Muvatta Tirmizi 13 Tirmizi, Cehennem 4, (2587) 14 Tirmizi Tefsir, Enbiya (3164) 15 Mslim, Cennet 29, (2842) Tirmizi,
10

92

CEHENNEM

ne kadar nefis ve eytan bylesi zorluklar insana basitmi gibi, nemsizmi gibi gstermeye alsa da onlara kulak vermemek lazmdr. Aklmzla hareket etmemiz gerekir. in ciddiyetini kavramamz lazmdr. Nefis insana senin lmn, sorgu ve suale ekilmen ok uzaktr. Dnyada bu kadar insan varken lm imdi sana m gelecek? der. Bu kadar insan varken cehennemde sen mi yanacaksn? der. te bu gibi vesveselere aldananlar kendilerine yazk etmektedirler. Byle insanlar ok grdk, hazrlk frsatn yakalayamadan ecel onlar yakalayverdi. Ey kardeim, nndeki zorlu geitleri dn ve bugn yarn demeden hazrlk yap. nk senin karlaacan meakkatler yle nemsenmeyecek zorluklar deillerdir. ayet dnyada yaptn ihmalkrln karl hapis cezas olsayd, orada yatan, yemein ve seninle beraber arkadalarn olurdu. Bu ihmalkrlnn karl dayak olsayd, ona dayanabilirdin. Vuran yorulduu zaman belki biraz sen de dinlenebilirdin. Ama senin bu dnya imtihannda yapacan ihmalkrlk cehennem ateinde yanmana sebep olacaktr. Maalesef gnmzde kalpler talam olduu iin insanlar lm, kabri, maheri, cehennemi hikye dinler gibi dinliyorlar. Yzlerini oraya buraya eviriyorlar, nefislerine ar geliyor, lenlerden ibret almyorlar. Gmdkleri lnn yerine bir gn kendilerinin de uzanacaklarn akllarna bile getirmiyorlar. Cenazeyi gtrrken glp konuuyorlar. Taziye evlerinde aka yapyorlar. Bu gidiat ahiretin ahvallerini ne kadar umursamadklarn gsteriyor. Hlbuki daha nceleri insanlara bakanlar lm hatrlarlard. nk insanlar arasnda Allah'tan yle korkanlar vard ki, simalarndan bile belli oluyordu. imdi insanlarn yzne bakan, onlarn yaaylarna bakan lm unutuyor. Sanki dnyada ebedi kalacaklar. yle bir yaay var ki, sanki bu dnyaya imtihan iin, kulluk iin gelmemiler de elenmeye, zevk-i sefaya gelmilerdir. Bir lim kendilerine ahiretten bahsetse ileri sklyor. Can kulayla dinlemiyorlar. Bu hususlarda hocalar, limleri, Allah adamlarn can kulayla dinleyiniz. Cemaat ne kadar dinlemeye hevesli, akl olursa alimler- de anlatmaya o kadar istekli ve akl olurlar. Kardakiler gnlsz dinlerlerse, umursamazlarsa din adamlar da tesirli konuamazlar. Ama imdikilerin kalpleri katlam. Vay efendim imdiki limler bizlere tesir ettiremiyor, diyorlar. Ey kardeim, lim sana bundan 1400 yl nce anlatlan ayn bilgileri anlatyor. Ayn ayet ve hadisleri okuyor. Senin kalbin talamsa bahaneleri bakalarnda arama. Evet, anlatann yaamas ok nemlidir. Ama daha nemli olan sendeki alcnn kuvvetli olmasdr.

93

CEHENNEM

Gaflete dalan insanlar oalm diye siz de onlara bakmayn, kendinizi cehennem ateinden kurtarmaya bakn. oluk ocuunuzu, evrenizdekileri bu sorumluluktan haberdar edin. Onlarn da imanlarnn kurtulmasna aln. Bizlere dnya ehli rnek olmasn. Bizim rnek alacamz ahs kinatn efendisi Hz. Muhammed (s.a.v.) ve onun ashab- gzinidir. Sizlere cehennemle ilgili bilgileri nakledelim, inallah siz kendiniz hak yolu tercih edersiniz. Numan b. Beir (r.a.) anlatyor Reslullah (s.a.v.) buyurdular ki: Cehennemliklerin azap cihetiyle en hafif olan, ayanda ateten bir naln ve naln ba olan kimsedir ki, ayandakiler sebebiyle, tpk tencerenin kaynamas gibi, banda dima kaynar. yle tahammlfersa bir azap duyar ki, azapa insanlarn en hafifi olduu halde, kendisinden iddetli azap eken olmadn zan eder.16 Hz. Ebu Hureyre (r.a.) anlatyor Reslullah (s.a.v.) yle buyurdular: Cehennemliklerin tepelerine kaynar su dklr. Bu su, vcutlarnn iine nfuz eder, yle ki karnlarna kadar ular. lerinde ne var ne yok sker atar ve ayaklarn delip geer...17 Bir baka rivayette Kfir, bir-iki fersah uzunluundaki dilini kyamet gn yerde srr. (Mevkfte) insanlar onun zerine basarlar.18 slam limlerinin birisi yle anlatyor: Ey yoklua ve zevale mahkm olup dnya megaleleriyle nefsini aldatan gafil! G edecein, ayrlacan eyler zerinde dnmeyi brak, dnceni varacan yere ynelt. Cehennemin, herkesin varaca bir yer olduu sana haber verilmitir. nk Allahu Teala (c.c.) Hz.leri yle buyurmutur: Sizden hibiriniz mstesna olmamak zere illa oraya (cehenneme) urayacaktr.19 Bu, Rabbinin katnda kesinlemi bir hkmdr. 20 Varacan kesin, fakat kurtulacan pheli. Varacan yerin dehetini kalbine sindir. Belki oradan kurtulmak iin hazrlk yaparsn. Kyametin dehetinden bitap den varlklarn hallerini dn. Onlar kyametin musibetleri ve korkunluklar arasnda onun haberlerinin mahiyetini ve efaatilerin efaatini beklerken birden bire kollara ayrlm
16 17

Buhari, Rikak 8; Mslim, Tirmizi Tirmizi, Cehennem 4, (2585) 18 Tirmizi, Cehennem 3, (2583) 19 Herkes cehenneme urayacaktr. Fakat salih amelli mminlere cehennem zarar vermeyecek sratli bir ekilde srat geeceklerdir. 20 Meryem sresi, ayet:71

94

CEHENNEM

karanlklar, mcrimleri (gnahkrlar) kuatr. zerlerini lavl ateler kaplar. Ar kin ve fkeden kkreyen cehennemin uultusunu duyarlar. te o zaman mcrimler helak olduklarn anlarlar. Herkes diz st ylr. Hatta gnah olmayanlar bile akbetlerinin ktlnden endieye kaplrlar. Cehennem gardiyanlar mcrim kiiyi iddetli azaba doru gtrrler ve onu tepe aa cehennemin dibine iterler. Kendisine tat o azab! nk sen iddianca ok ulu, ok erefli idin derler. O mcrimler kalacaklar atein iine braklrlar. kileri kaynar su, kararghlar cehennemdir. Ayaklar peremlerine balanr, masiyetlerinin (gnahlarnn) zulmetinden yzleri simsiyah olur. Cehennemin etrafnda, kelerinde barr dururlar: Ey Malik, derilerimiz piti. Ey Malik bizi buradan kar, bir daha gnaha dnmeyeceiz! diye yalvarrlar. Zebani cevap verir: imdi kurtulu zaman deildir. Bu zillet yurdundan size k yoktur. Orada konumaynz, siz ondan karlrsanz yasak edilenlere yine dnersiniz. Bu cevap karsnda cehennem ehli mitlerini keserler. Allaha taat hususundaki kusurlarndan dolay teessf ederler. Ama onlar pimanlk kurtarmaz, zntleri kendilerine fayda salamaz. Yeti ey helak! diye arrlar. Kazandaki sularn kaynamas gibi ate beyinlerinde kaynar. Demirden kamlarla alnlarna vurulduka azlarndan kan ve irin akar. Bu durum karsnda lm temenni ederler, ama lmezler. Onlara bir bakabilsen halleri nasldr! Kaynar su ile yzleri simsiyahlam, gzleri kr olmu, dilleri tutulmu, kemikleri krlm, derileri paralanmtr. Atein lavlar organlarnn ilerine sirayet eder. Orada cehennem ylanlar ve akrepleri vardr. Cehennemin ylanlar ve akrebleri de azalarnn d kesimlerine sarlr. yle rivayet olunmutur: Muhakkak cehennemde deveboynu gibi ylanlar vardr. Bir defa soktuunda krk sene acs hissedilir. Muhakkak cehennemde palanl katrlar gibi akrepler vardr. Bir defa srdnda krk sene harareti duyulur.21 te bu ylan ve akrepler dnyada kt huylu olan insanlara musallat olacaklardr. Cehennemin byle zorluklarn ve etinliini grenler dnya dolu mallar olsa, onlar, o azaptan kurtulmak iin verirlerdi. Bu dnyada cimrilik yapp az bir sadaka ve zektn vermekten saknanlar azapla karlanca, mal ve mlkn gzlerinde hibir deeri kalmaz; ama artk ge kalnmtr. Bu anlatlanlar cehennemliklerin hallerinin bazlardr. Bir de cehennemin eitli tabakalarn dn zira ahirette dereceler farkldr. Nitekim insanlarn dnyaya kaplmalar da eitlidir. Kimileri
21

Ahmed, bn-i Hibban, Taberani, Hakim

95

CEHENNEM

boulmuasna, alabildiine dnyaya dalm, kimileri de belirli bir snra kadar dalmlardr. Kyamette atein onlar kaplamalar da ayn ekilde farkl olacaktr. Allah zerre kadar zulmetmez, cehennemde bulunanlarn hibirinin azab dierinin ayn deildir. Herkesin azab gnah ve isyan oranndadr.22 Hz. Ali (r.a.) Reslullah (s.a.v.) in yle buyurduunu sylyor: Hzn kuyusundan veya vadisinden Allaha snnz. Denildi ki: Ey Allahn Resul hzn kuyusu veya vadisi ne demektir? Buyurdular ki: Cehennemde bir vadidir ki, cehennem her gn yetmi defa onun errinden Allaha snr.23 Cehennem atei ok iddetlidir. Onun alevi bir defa insanlarn yzne arpt m kemik zerinde et brakmaz. Belki hepsini topuklarna indirir. Bu azapla beraber cehennemin kokusu da pistir. ecei kaynar ve irinli sudur, yiyecei de zakkumdur. Onlarn iecek ve yiyeceklerinin ne kadar fena olduklarn aadaki haberleri okuyanlar kolaylkla anlarlar. Nebe suresinde: Orada ne bir serinlik tadacaklar ne de iilecek bir ey, sadece kaynam su ve irin iecekler.24 brahim sure-i celilesinde ise yle buyruluyor: Ardndan da (o inat zorbaya) cehennem vardr. Kendisine irinli su iirilecektir. Onu yudumlamaya alacak fakat boazndan gemeyecektir. Ona her yandan lm gelecek, oysa lecek deildir. (ki azaptan kurtulsun) Bundan te de iddetli bir azap da vardr.25 Gaiye sure-i celilesinde ise yle buyrulur: (Resulm) o gn bir takm yzler zelildir. Durmadan alr (fakat bouna) yorulur, kzgn atee girer, orada kaynar su pnarndan iirilir. Onlar iin kuru dikenden baka yemek yoktur. O ise ne besler ne de al giderir. O gn birtakm yzler vardr ki mutludurlar; (dnyadaki) abalarndan honut olmulardr, yce bir cennettedirler, orada bo bir sz iitmezler. 26 Vaka sure-i celilesinde ise: De ki: Hem ncekiler hem de sonrakiler belli bir gnn vaktinde mutlaka toplanacaklardr. Sonra siz ey sapklar, yalanclar! Elbette bir zakkum aacndan yiyeceksiniz.
22 23

hya-u Ulmiddin c.10 s. 403405 bn-i Adiy 24 Nebe suresi, ayet: 24-25 25 brahim suresi, ayet: 16-17 26 Gaiye suresi, ayet: 2-11

96

CEHENNEM

Karnlarnz ondan ieceksiniz. 27

dolduracaksnz.

stne

de

kaynar

sudan

Kur'an- Kerim zakkum aacn yle tarif ediyor: phesiz zakkum aac gnahkrlarn yemeidir. O, karnlarda maden eriyii gibi, suyun kaynamas gibi kaynar.28 Saffat suresinde de: Zira o, (zakkum) cehennemin dibinde bitip yetien bir aatr. Tomurcuklar sanki eytanlarn balar gibidir. (Cehennemdekiler) ondan yerler, karnlarn ondan doldururlar. Sonra zakkum yemeinin zerine onlar iin, kaynar su kartrlm bir iki vardr. Sonra kesinlikle onlarn dn lgn atee olacaktr.29

Eer zakkumdan dnyaya tek damla damlatlacak olsa bu dnya ehlinin yiyeceklerini ifsad ederdi. yleyse, yiyecek ve iecei zakkum olan cehennemliin hali ne olur, (anlayn)30 Allah (c.c.) zebanilere (cehennemde vazifeli meleklere), gnahkrlar cehenneme atmalarn emredecek, onlar da tutup atacaklardr. (Sonra onlara:) te sizin phe edip durduunuz ey budur denilecektir. Yce Allah (c.c.) ahirette kitabn sol tarafndan alanlar iin (cehennem bekilerine yle buyurur): Onu yakalayn ve hemen balayn! Sonra cehenneme atn! Sonra onu, yetmi arn uzunluunda bir zincir iinde oraya srkleyin. nk o, yce Allaha iman etmezdi.31 Zikrettiimiz ayet ve hadislerden bir ders alalm. Cehennemin etin bir yer olduunu unutmayalm. Nefisler azdka cehennemi ona hatrlatalm. nk cehennem ehli Cenab Haktan kendilerini karmalarn, dnyaya dnp salih amel ilemeyi isteyecekler ama onlara msaade edilmeyecek. Cehennem ehli son derece mitsiz ve zntl olurlar. mandan nasibini almayanlarn Allah, peygamberleri, kitaplar kabul etmeyenlerin, ahirete inansz ve imansz olarak gidenlerin kesinlikle kurtulular sz konusu deildir. Onlar iin iddetli bir ate
27 28

bni Abbas (r.a.) n rivayet ettii hadiste:

Vaka suresi, ayet: 49-54 Duhan suresi, ayet: 43-46 29 Saffat suresi, ayet: 64-68 30 Tirmizi, Cehennem 4, (2588) 31 Hakka suresi, ayet: 30-33

97

CEHENNEM

hazrlanmtr. Onun iin iman konusunda pheden uzak, yakin bir imana sahip olalm. man olmadan cennete girmek mmkn deildir. Gnahkar ama, imanl olarak lenler de, ayet Allah (c.c.) nun affna kavumazlarsa ok perian olacak, gnahlar nisbetinde cehennemde kalacaklardr. Cehennemlik olan kullar kurtulmak iin Allah'tan lmeyi temenni edeceklerdir. Dnyada en ok korkulan lm orada gnahkarlarn en ok istedikleri ey olacaktr. Ama orada lm yoktur. bni mer (r.a.) anlatyor. Reslullah (s.a.v.) buyurdular ki: Cennetlikler cennette, cehennemlikler de cehennemde olduklar zaman lm getirilir. Cennetle cehennemin arasna konup orada kesilir. Sonra bir mnadi nida eder: Ey ehli cennet! Artk ebediyet var, lm yok! Cennetliklerin sruru (sevinci) bununla daha da artar. Cehennemliklerin de hzn artar.32 te cehenneme dp de zntlere girmemek iin bu dnyada iken cehennemden koruyacak salih amelleri bizlere nasip etmesini Allahu Tealadan niyaz edeceiz. Bu dnyada bu musibetlerden kurtulmak iin gzya dkeceiz. Yoksa ahiretteki bar ve alaylar fayda vermeyecektir. Hasan- Basr (rh.a.): Bir kii vardr, bin sene sonra cehen-nemden kar. Keke o kii ben olsaydm derdi. Yine Hasan- Basrinin bir gn bir zaviyede oturup alad grld. Kendisinden Neden alyorsun? diye sorulunca, cevap olarak: Korkuyorum ki Allah (c.c.) beni cehenneme atsn, perva (ilgilenme) da etmesin dedi. sa (a.s.) buyurdu: Nice shhatli ceset ve nice gzel yz ve nice fasih dil vardr ki (belki) yarn cehennem tabakalar arasnda sabahlayacaklardr.

Davud (a.s.) da yle diyordu:

lahi! Gneinin hararetine takatim yok.

Ateinin hararetine nasl g yettireceim. Rahmetinin sesi zerine sabrm yok iken,
32

Buhari, Rikak 50,51 Mslim Cennet 43 (2850)

98

CEHENNEM

Azabnn sesi zerinde nasl sabredeceim? Ey karde! Daha can tende iken, frsat elde iken, daha yakay Azraile vermemi iken aklmz bamza alalm. oluk ocuklarmzla, ailelerimizle, beraber Allah (c.c.) nun emirlerini yerine getirme- ye alalm. Gurur ve kibri bir kenara brakalm. Mminlerle karde olalm. nsanln cehennem ateinden kurtulmalar iin gayret sarf edelim. Bu korkun atee bir bardak su da biz dkmeye alalm. Genlerimizin, evlatlarmzn, kzlarmzn bozulmalarna, cehenneme gitmelerine msaade etmeyelim. Onlar devaml cennet yoluna, hidayet yoluna, srat- mstakime aralm. Bu dnya imtihann kaybeden kullar, cehennemlik olduklar zaman zntlerine ve azaplarna diyecek yok. Bu kederin yanna bir de cenneti karma znts eklenecektir. Nitekim Cenab- peygamber buyurmutur: Kyamet gnnde, cehennemden baz kimselerin cennete getirilmesi emrolunur. Cennete yaklap cennet kokusunu duyduklar zaman, kklerini ve cennetlikler iin Cenab Hakkn hazrladklar nimetleri grdklerinde onlar getirenlere yle seslenilir. Cennetten onlar uzaklatrnz! Onlarn cennetten nasibleri yoktur. Dolaysyla onlar daha nce ve sonra eine rastlanmayan bir hasretle geri dnerken yle derler: Ey Rabbimiz! Bize sevabndan ve halis kullarn iin cennette hazrladn nimetlerden gstermeden evvel bizi cehenneme atsaydn bizim iin daha kolay olurdu.33 Grld gibi cenneti kaybeden insanlar cehennemlik olduklarna zldkleri kadar, belki daha fazla cenneti kaybettikleri iin zlecek ve piman olacaklardr. Cenneti kaybedenler o derin cehennem ateine mstahak olacaklardr. Reslullah (s.a.v.) in hadisinde cehennemin derinlii yle ifade edilmitir. Ebu Hureyre (r.a.) diyor ki: Reslullah (s.a.v.) ile beraberdik. O anda bir grlt, iittik. Bunun zerine Reslullah sordu: Biliyor musunuz bu neyin ddr? Biz dedik ki: Allah ve Resul daha iyi bilir. Buyurdular ki: Bu bir tatr, yetmi seneden beri cehenneme brakld halde imdi cehennemin (dibine) vard.34 Hz. mer (r.a.) yle derdi: Atei oka hatrlayn, zira onun harareti pek iddetli, derinlii ok fazladr. engelleri demirdendir buyurdu.35 Cehennemliklerin azaplar devam etsin diye derileri deitirilmektedir. Nisa sure-i celilesinde Rabbimiz Teala yle buyuruyor:
33 34

Ebu Hudbenin Erbaininde Taberani Kebirde Ebu Naim Hilyede Mslim 35 Tirmizi, Cehennem 2, (2578)

99

CEHENNEM

Muhakkak ki, ayetlerimizi inkr edenleri yaknda bir atee atacaz. Derileri pitike, azab tatsnlar diye kendilerine baka deriler vereceiz. Allah gerekten gl ve hikmet sahibidir36 Ey mminler! Bu cehennem azab varken halen dnyay tercih etmemiz, Allah (c.c.) nun emirlerini inememiz, bu dnyay ebedi hayata deimemiz doru mudur? Birka gnlk dnya zevki, sefas ve rahatl iin cehennemlik olmaya deer mi acaba? Bu dnyada yaplan zevk-u sefalardan bir ey anlalmad gibi, nefisler de tatmin olmamaktadr. Bu dnyada zevk-i sefa peinde koanlar ahirette hibir ey hatrlamayacaklardr. Arkasnda cehennem atei olan haram zevkleri ne yapacaz. yle zevkler yaplmal ki helal erevede olmal, bizleri cehennemlik etmemelidir. Hz. Enes (r.a.) anlatyor: Reslullah (s.a.v.) buyurdular ki: Kyamet gn cehennemliklerin dnyada en mreffeh olan getirilerek atee bir kere batrlacak, sonra: Ey ademolu! Sen hi nimet, refah grdn m? Sana hi hayr urad m? denilecek Hayr, Ey Rabbim! Vallahi hayr! diyecek. Sonra cennetliklerden dnyada en fakir olan getirilecek. O da cennete girdirilip kendisine: Ey ademolu! Sen hi fakirlik grdn m? denilecek. O da: Hayr! Vallahi Ya Rabbi! Bamdan hi fakirlik gemedi, hibir sknt ekmedim diyecek.37 Bu hadis-i erif dnyay ahirete tercih edenlerin ne kadar aldandklarn ok iyi ifade etmektedir. Cehennemin etrafndaki geici ve aldatc ehvetlere, zevklere aldanlmamaldr. Cennet yolu dikenli de olsa ona sabretmemiz gerekmektedir. nk cehennem yolu ssldr. Cennet yolu ise zahmetli ve meakkatlidir. almak ister, sabr ister. Ebu Hureyre (r.a.) anlatyor. Reslullah (s.a.v.) buyurdular ki: Allahu Teala Hz.leri cenneti yaratt zaman Cibril (a.s.) a: Git ona bir bak buyurdular. O da gidip cennete bakt ve:: Ey Rabbim! Senin izzetine yemin olsun, onu iitip de ona girmeyen kalmayacak, herkes ona girecek dedi. Allah-u Teala Hz.leri cennetin etrafn mekruhlarla evirdi. Sonra: Hele git, ona bir daha bak buyurdu. Cebrail gidip ona bir daha bakt, sonra da: Korkarm ona hi kimse giremeyecek dedi. Cehennemi yaratnca Cebraile: Git bir de una bak! buyurdu. O da gidip ona bakt ve: zzetine yemin olsun, iitenlerden kimse ona girmeyecektir dedi. Allah-u Teala onun etrafn ehvetlerle kuatt, sonra da: Git, ona bir
36 37

Nisa suresi, ayet: 56 Mslim, Mnfikn 55, (2807)

100

CEHENNEM

daha bak! dedi. O da gidip ona bakt. Dnd zaman zzetine yemin olsun, tek kii kalmayp herkesin ona gireceinden korkuyorum dedi.38 Buharinin rivayetindeki hadis-i erif ise yledir:

Cehennem nefsin arzu ettii eylerle, cennetse nefsin sevmedii eylerle kuatlmtr.39 te cehennemin etrafndaki yalanc zevklere sefalara aldananlar ahirette ok piman olacaklardr. Cehennemlik olduklarna zldkleri gibi cennet gibi gzel bir yeri kardklar iin de ok zleceklerdir. Ama artk frsat elden gitmitir. O zaman hibir nefsin kimseyi knamaya hakk yoktur. Ancak kendi nefsini knamaldr. eytan dahi knamay kabul etmeyecektir. Ayet-i kerimede yle buyruldu: bitince, eytan da der ki: phesiz Allah size gerei vad etti. Ben de size vad ettim. Ama size yalanc ktm. Mamafih benim sizin zerinizde bir hkimiyetim yoktu, ancak sizi davet ettim. Siz de hemen bana icabet ettiniz. Binaenaleyh beni ktlemeyin. Kendinizi knaynz. Ben sizi kurtaramam, siz de beni kurtaramazsnz. Dorusu ben, sizin bundan nce, beni Allaha erik komanz (redettim) tanmadm. Muhakkak ki zalimlere ackl bir azap vardr.40 Eer u anki mrmze kadar nefsin ve eytann szlerine kulak verip aldanm isek, bundan byle de Rabbimizin emirlerine, Resulnn bize bildirdiklerine uyalm. imdiki anmza kadar eytann vesveselerini dinleyip nefsin bitmez arzularyla itigal etmi isek elimizde bir ey var m? Sadece gnah boynumuzda kald. Dnya arzularnn sonu olmad gibi, nefs arzularn da sonu yoktur. Sen onu doyuramazsn, o doymak bilmeyen bir mahlktur. Onun iin bir an evvel nefsin arzularn brak. eytann askeri olmaktan k. Hz. Reslullaha hakiki bir mmet ol. Onun szlerine, emirlerine sarl ki kurtulua eresin. Mslimin rivayet ettii bir hadis-i erifte: Peygamber (s.a.v.) yle buyurmutur Benim ve sizin benzeriniz, ate yakan ve ateine pervane ve ekirgeler dmeye balaynca onlar men etmeye alan kimse gibidir. Ben sizi atee dmekten korumak iin eteklerinizden tutuyorum, hlbuki siz benim elimden kurtulmaya alyorsunuz.41
38 39

Ebu Davud, Snnet 25, (4744) Tirmizi, Nesa-i el-Cemu-Beynes Sahiheyn Buhari, Mslim c.3 s.160 (2466) 40 brahim suresi, ayet: 22 41 Mslim, Fezail 19

101

CEHENNEM

Evet, Allah (c.c.)nun emrinden, Resulnn elinden kamaya almayalm. nk kamakla kurtulunamaz. Herkes Allah (c.c.)ya dndrlecektir. Cehennem ateini nefsimizden uzak saymayalm. Ben de debilirim deyip, daima korku ve mit arasnda olalm. Amr b. As (r.a.) vefat edecei srada alad. Olu Abdullah: Niin alyorsun lmden mi korkuyorsun? dedi. Amr b. As: lmden deil, lmden sonrasndan korkuyorum dedi. Onlar byle korkarsa biz gnahkrlarn nasl korkmalar lazm gelir, varn siz hesap edin. Amr b. As unlar da sylemitir: Allahm sen bize emrettin. Biz senin emrini dinlemedik. Bizi nehyettin, nehyettiin eylerden vazgemedik. Senin affndan baka hibir midimiz yoktur dedi. Bir baka rivayette bu zat elini boazna gtrp ban semaya kaldrarak: Allahm, ben gl deilim ki senin (ateine, azabna) dayanaym, kar koyaym, susuz deilim ki savunmam yapaym. Sularm inkr etmiyorum, senden af diliyorum. Senden baka ilah yoktur demi ve son nefesini verinceye kadar bunu tekrarlam.42 nsann cehenneme gitmesine sebep olan gnahlar oktur. Cennete gitmesine sebep olacak iyi ameller de oktur. Ebu Hureyre (r.a.) anlatyor: Reslullah (s.a.v.) den atee insanlar en ok atan eyin ne olduu soruldu. Az ve fercdir buyurdular. En ziyade neyin insanlar cennete soktuundan sordular. Allaha takva (yani farzlarn ifas, haramlarn terkidir) ve gzel ahlaktr buyurdular.43 Cehennemde insanlar gnahlarna gre deiik yerlerde ve deiik derecelerde azap greceklerdir. Bu gerei yakinen gren Allah Resul (s.a.v.) ashabna: Benim bildiimi bilseydiniz, ok alar az gllerdiniz diye telkinde bulunmutur. Byle azapl bir yer biz insanolunun urak yeri, geit yeri olursa zlmemek mmkn mdr? nemsemeyip gaflet gstermek akl kr mdr? Ahmed bni Hanbelin rivayetinde Allah Resul (s.a.v.) buyuruyor ki: Cehennemin demir topuzlardan biri yere indirilse, insanlar ile cinler bir araya gelerek onu yerden kaldramazlar.44 Hakimin rivayetine gre Peygamber Efendimiz: Cehennemin demir topuzlar bir daa indirilse ufalanp kl olurdu.45

42 43

El Bidaye c.8 s.26 (mam Ahmedden) Tirmizi, Birr 62, (2005) 44 Ahmed b. Hanbel Ebu Yala ve Hakim 45 Hkim

102

CEHENNEM

Cehennemde grevli zebanilerin yle bir kuvvetleri vardr ki elindeki demir topuz ile bir daa vursa parampara eder. Her darbesi ile yetmi bin kiiyi cehennemin derinliklerine atar. buyurdular.46 Ey karde, nefsin gnahlara meylettii zaman ahiret skntlarn, gnahkr insanlarn oradaki perianln dn, onlarn zebaniler tarafndan cehenneme srkleneceklerini dn! Onlarn arasnda sen de olursan acaba halin nice olur? Orada gnahkrlarn yzleri kapkara kesilmi, hibir yere kamalar ihtimal bile deildir. Cehennemlikler de grevli melee yle seslenirler: Ya Malik! Korkun akbete duar olduk. Ya Malik! Demir topuzlara artk katlanamaz olduk, derilerimiz piti bizi buradan kar, bir daha yapmayacaz diye feryat edilerini de dn. Zebaniler feryatlara yle cevap verirler: Heyhat! Size k yoktur. Konumayn, eer buradan karlrsanz yine yasaklanan eylere dnersiniz. Zebanilerden bu cevaplar alan cehennemlikler kurtulutan mitlerini iyice keserler. Dnyada iledikleri ar gnahlara hayflanrlar. Fakat onlar ne pimanlk kurtarr ne de hayflanma aclarna are olur. Tersine zincirlere vurulmu olarak yz st yerlere kapanrlar. Her taraflarndan onlar ate kuatmtr. Yedikleri itikleri ve giydikleri, atetir. Onlar demir topuzlarn darbeleri ve zincirlerin yk altnda ezilirler. Feryat ve figandan baka bir ey yapamazlar. Cehennem ehlinin vcutlarndan akacak olan ve iinde boulacaklar gassak adn tayan irinler vardr. O cehennemdeki irinlerden dnyaya bir kova dklse yeryznn tm canllarn kokutururdu. te cehennemlikler bundan ieceklerdir. Onlar susadka: Su su diye yalvardklar zaman onlara kanl irin sunulur. Adam irini azna alr, fakat bir trl yutamaz. Her ynden zerine lm aclar r, ama lmesi asla mmkn deildir. Cehennem ehlinin yiyecei, iecei de zdrap ve elem vericidir. Ne al giderir, ne susuzluu giderir. Cehennemden kurtulmay isteyenlere cehennem bekileri: Size ak ak delillerini ortaya seren peygamberleriniz gelmedi mi? diye soracaklar. Cehennem ehli ac sonlarn grnce keke yle (yapsaydk), keke byle (yapsaydk) diye ac feryat etmeye koyulurlar. Sylenildiine gre bir gn Behll-i Dne, Harun Reite sorar: Yerin stnde ne var, yerin altnda ne var? Harun Reit:

46

Mkefetl Kulub, s.346

103

CEHENNEM

Bunu bilmeyecek ne var. Yerin stnde insanlar, altnda da onlarn rm deri ve kemikleri var, demi. Behll: Hayr, bilemedin yerin stnde insanlarn bitmez tkenmez arzular, yerin altnda da ah keke! var. Keke yle yapsaydm, keke salih amel hazrlasaydm diye, hep pimanlklar ve kekeler vardr demi. Hz. mer (r.a.) ise: Kabir, pimanlklar denizidir diye tarifte bulunmutur. Bizler de, ah keke iyi ameller hazrlasaydm, keke namaz klanlardan olsaydm, demeden nce o mthi gne salih ameller hazrlayalm. Gnahlardan uzak duralm. nk ahiretteki alamalar, eyvahlar boa gidecek. Salih kullar bile daha fazla iyi ameller yapabilseydim deyip pimanlk duyarsa; acaba gnahkr kullarn pimanl nasl olacak! Dnyalk azck bir zarara mr boyu ah kekem eken insanolu; ahiretlik zarara ne kadar ah kekem ekecektir! Dnyalk zararlarn belli bir zaman sonra telafisi mmkn olsa da; ahiretlik zararlarn bir daha telafisi mmkn deildir. Ey mmin kardeler piman olacamz ileri, gnahlar yapmayalm. Allah tanyan, peygamberi Hz. Muhammed (sallallahu aleyhi ve selem)i tanyan mmin az tadyla gnah ileyemez. Bir gnah eder mr boyu gnahna alar, keke ilemeseydim der. Zaten bir mmin gnaha dt zaman vicdanen rahatsz olmuyorsa, namaz klmadnda, ak gezdiinde vicdanen rahatsz olmuyorsa bu byk bir eksikliktir. nsan devaml gnah ilerse, devaml gnah ortamnda bulunursa zamanla kalbi kararr, artk gnahlar kendisine normal gelmeye balar. te bu onun helki demektir. En byk tehlikede gnahlar normal grmektir. Bizler gnahlarn normal bir davran olmadn bilelim ve piman olacamz ileri yapmayalm, ruhumuzu azaplara atmayalm; ibadet yapmakla, gnahlardan saknmakla manevi huzurun tadn alalm. Kfir olarak, Allah (c.c.) ya irk koarak lenlerin, inkrc ve imandan yoksun olanlarn ahirette hi kurtulular sz konusu deildir. Ama imanla lm gnahkr kullar, affa uramayp cehenneme girdikleri zaman, gnahlar kadar yandklar takdirde daha sonra kurtulurlar. te baz mminler burada aldanmaktadrlar. Vay efendim ben mminim, cehenneme girsem de bir gn gelir karm. demektedirler. Aziz kardeim, mmin de olsan, mmin olarak lp lmeyecein bilinmiyor. lrken belki imann da kaybedebilirsin. Her gn nice kiiler kfr gerektiren sz ve hareketlerde bulunuyorlar, haberleri bile yoktur. Nerede kfre girdiklerinin farknda bile olmuyorlar. Onun iin her mslman, iman nerelerde tehlikeye giriyor bunlar bilmeli, bu hususta

104

CEHENNEM

kendisine k tutacak ilmi renmelidir. Mmin dahi olsa cehenneme girdii zaman byk azaplara duar kalacak, belki uzun yllar azap ekecektir. Ey zavall insan! Bu gerei cehenneme girdiin zaman anlarsn; ama ne zaman kacan Allah bilir. Belki asrlarca orada kalrsn. Ahiretin zamann ve vakitlerini dnya vaktiyle de lme. Ey kardeim, bu dnyada al ki, inallah cehenneme hi girmeden cennete gidesin. Hesaba ekilip cehennemlik olur isen kmak zor olur. Orada bir an bile cehennemin ateine dayanamayz. Mahv-u perian oluruz. Onun iin ben mslmanm, nasl olsa karm deyip de cehennem ateini hor grme. Baz aklszlar ne diyor: Cehennemde gzel artistler var, biz orada onlarla kalrz. Cennette onlar yok deyip cehennemi de, cenneti de hafife alyor, istihza ediyor. Ey bedbaht adam! Bu sznle kfir oluyorsun. Aklnca aka ediyorsun, dinde byle akalar olmaz. aka yollu bile olsa dini hususlar hafife almak insan imandan karr. Allahu Teala Cehennemin kt bir yer olduunu haber veriyor, sen halen, orada gzel artistler var deyip cehennemi vyor, Allahu Tealann azabn hafife alyorsun. Oraya girmeyi bu dnyada istiyorsun. Ey zavall! Senin cehennemden Allaha snman lazm gelmez mi? Orada insanlarn derileri dklecek, cehennem ehlinin gzelliklerinin hepsi yok olacak, orada kandan, irinden pis kokulardan baka bir ey kalmayacaktr. Ben aka ettim deme. nk din bu konular, cehennemin can yakc alevini ciddiyetle haber veriyor. Byle akalar kabul etmez. Allah bylelerine akl versin. Her ey istense de cehennem hi istenir mi? Cehennemde barlar fayda vermedii gibi konuma da onlara yasak edilecektir. (Cehennemde kfirler) imdi gnahlarmz itiraf ettik. Buradan kmann bir yolu var m? derler. (Onlara yle cevap verilir:) undan dolay ki: Bir olan Allaha arldnz zaman onu inkr ettiniz, ona hep ortak koulduunda inandnz, imdi ise hkm ulu ve byk Allaha aittir.47 Onlar orada: Ey Rabbimiz! Bizi buradan kar da daha nce ilediklerimizin tersine, iyi ameller ileyelim diye feryat ederler. Size dnecek kimsenin dnebilecei kadar bir mr vermedik mi? Size (kt akbeti bildiren) uyarc da geldi. O halde imdi tadn (azab!) Zalimlerin hibir yardmcs yoktur 48 denilir.
47 48

Mmin suresi, ayet: 11,12 Fatr suresi, ayet: 37

105

CEHENNEM

Baz kitaplarda cehennemle ilgili haberler yle anlatlm: Rivayet olunduuna gre bir gn Allah Resul (s.a.v.)in rengi deiti ashap grnce telalandlar. Hz. Ali (r.a.) ona: Ya Resulallah ne oldu? Renginiz deiti. Allah Resul u ayeti okudular:

Ki o gn cehennem getirilmitir. Hz. Ali (r.a.) tekrar sordu: Ya Resulallah cehennemi nasl getirirler. Efendimiz buyurdu: Yetmi bin melek ve zebaniler tutup getirirlerken, eer ellerinden brakverseler btn maher halkn yakalard ve hi kimse kurtulamazd. Hem hi kimse gzn dorultarak bakamaz, o kadar heybetlidir. Kb-ul Ahbar der ki: Cehennem bunlarn elinden boanr btn maher halkn kuatr. Bu hali gren nebiler, sddklar yzleri stne derler. Baka bir ey dilemezler. lla nefislerini dilerler ve cehennem maher halkn sratn nne toplar. Srattan baka hibir yol kalmaz. Hi kimse cehennemi tutmaya cesaret edemez. Yalnz kinatn efendisi Hz. Muhammed Mustafa (sallallahu aleyhi ve sellem) efendimiz, ileriye doru yrr ve cehennemin zincirinden tutarak: Dn ya cehennem. Senin ehlin nasl olsa sana gelecektir. der. Cehennem: Brak beni ya Resulallah! Hak Teala seni bana haram klm sen sadk-ul vad-l eminsin. lemlerin Rabbi sana habibim demi, brak beni asilere azap edeyim. O srada ar aladan bir nida gelir: Ya cehennem! Habibimin szn dinle ve cehennem arn imalinden yana varp orada karar klar. Yine rivayet olunduuna gre fahr-i lem (s.a.v.) yle buyurdu: Cebraile sordum. Ey kardeim, bana cehennem ateinden haber ver. Cebrail (a.s.): Ya Muhammed! Cehennem atei bu dnya atei gibi krmz deildir. Cehennem atei karadr. Cehennem karanlktr. Hak Teala; buyruunu tutmayan, nefsine uyan ve asi olanlar iin cehennemi yaratt. Onu bin yl kzdrdlar, kpkzl oldu. Bin yl daha kzdrdlar beyaz oldu. Cehennemi bin yl daha yaktlar kapkara oldu. imdi, ok scak ve kapkaranlktr. Ya Muhammed! Eer cehennem ateinden, bir inenin deliinden geecek kadar dnyaya salverilse, yeryznde hibir ey kalmazd. Hepsi yanar kl olurdu. Eer, cehennem elbiselerinden bir tanesi yer ve gk arasna aslm olsayd onun kt kokusundan yeryznde canl kimse kalmazd. Eer cehennem ehlinin cehennemde yedikleri zakkumdan bir zerresi yeryzne dseydi, btn dnya halk yzst yere der ve ayaa kalkamazlard. Eer cehennem ehlinin boyunlarna taklan zincirin bir halkas dnyaya dse yedi kat yere geer ve yine cehennemde karar ederdi. Cehennem zebanilerinden biri dnyaya kp yrseydi, dnya halk korkularndan hemen lrlerdi. Cibril (a.s.) bunlar anlatnca Aleyhissaltu vesselm efendimiz mbarek

106

CEHENNEM

gzlerinden yalar aktarak alamaya baladlar. Yeter ya Cebrail, yeter buyurdular ve kendilerini tutamayarak Va mmeta, Va mmeta diyerek zntlerini akladlar.49 eytan cehennemlik olanlara yle seslenir: Sizler Allahn emirlerine kulak tkayarak hi lmeyeceinizi sandnz. Benim vesveselerime kandnz. Sulu sizsiniz, yleyse beni deil kendinizi sulayn. Bu anlatlanlar cehennemi dile getirmeye kfi deildir. Ancak grle ki anlala, o zamanda i iten geer. Pimanlklar para etmez. Biz insanoullar olarak grevleri, sorumluluklar en ar olan mahlklarz. Bizlere verilen czi irade ve akl sebebiyle bizden Allah (c.c.) ya kulluk yapmamz istenmektedir. Kulluk grevini hakkyla yapanlar cennete, bu grevi unutanlar ise iddetli olan cehennem ateine atlacaklardr. Dnya hayatnda Rabbinin emirlerini brakp eytann ve nefsinin emirlerine kle olmu kullarn nasl bir tehlikeyle kar karya kaldklarn anlamalar iin cehennemi tasvir etmekten baka are kalmamtr. Cehennemin korkutmad bir insan kalbi, talam ve cehennem yakt olmu demektir. Cehennem ateinin etinliini gren kullar bir de cenneti karmann zdrabn yaayacaklar ve yle diyecekler. Eyvah Allahn emirlerine kar gelerek niye kendi kendimizi mahvettik. Niye nefsimizi birka gnlne sabretmeye zorlamadk. Eer sabr etseydik o gnler imdi arkada kalacak ve bu gn Allahn honutluk ve bana kavumann saadeti iinde onun yaknln kazanm olacaktk. Oysaki o anda artk her frsat karmlar, balarna trl belalarn kmesine yol amlar ve dnya saadetinin hibir nimeti de yanlarna kalmamtr. Allah (c.c.) nun ahirette u sz gerekleecektir:

yiler muhakkak cennette, ktler de cehennemdedirler.50 Binlerce doru szl, yalanlar hi grlmemi peygamberler ve onlarn varisleri olan limler, evliyalar gelerek cehennemin dehetini bizlere haber vermiler, bizi o elim azaptan sakndrmlardr. Byle nemli bir tehlike nmzde varken inanszl gze almak, imansz olarak yaamak, ben inancmda hrm, ister inanrm ister inanmam demek ne kadar cahilane bir harekettir. Cennete, cehenneme ahirete
49

zet olarak: Muzekkin Nufus, Mukaefetul Kulub, Taberani, Baz ibareler de Tirmizide gemektedir. 50 nfitar suresi, ayet: 13-14

107

CEHENNEM

inanmayan insanlarn cehennemden hi kurtulular olmayacaktr. Bu saydmz korkun eziyetler kendilerine uygulanacaktr. Hlbuki insanlar iman etseler ne kayplar var, mallar m eksiliyor, canlarna bir zarar m geliyor? Hayr. O zaman niin iman etmiyorlar? Cehen nemde ebedi yanma cretini gsteriyorlar. Byle yapanlar eytann oyununa gelmi zavall cahillerdir. Kyamet gn kfirlere yle denilecek:

ayet senin yer dolusu altnn olsa, (kurtuluun iin) feda eder miydin? Grn nedir? O: Evet diyecek. Bunun zerine: Senden bundan daha kolay olan istenilmiti (de yapmamtn) denilecek 51 te bu insanlar, sat kvlcmlar saraylar gibi olan cehennem ateinde azab greceklerdir. Ve bu azap kendi yapm olduklarnn sebebiyledir. Kur'an- Kerimde yce Rabbimiz yle buyuruyor: Baka bir eyle deil, sadece yaptnz ilerle cezalanyorsunuz! 52 Allahu Teala bizleri imanszlktan korusun. nk Allahn azabndan kurtulup cennete kavumak iin iman arttr. mansz hayrl ameller bir hitir. manl kiiler gnahkr da olsalar onlar iin devaml af edilmeleri beklenebilir, mit edilebilir. Gnahlar sebebiyle af edilmeyip cehenneme girseler de cezalar bitince sonunda bir gn karlar. Ama kafirler, dine imana kfredenler, bu kutsal deerleri hafife alp alay edenler imansz sayldklarndan, cehennem onlar iin devamldr. Allah bizleri muhafaza etsin. Kurtulmak isteyen imanl lmeye alsn. man giderecek kfr sz ve hareketlerden uzak dursun. Yce Rabbimiz Kur'an- Kerimde yle buyurmaktadr.

Ey iman edenler! Allah'tan, saknlmas gerektii gibi saknn, sizler ancak mslman olarak can verin.53 Ben iman etmiim diyen mslman kardeim, sana sesleniyorum! Bugn namazn klmyor isen yarn cehennem kaplar zerine kapandnda klmak istersin. O zaman da mmkn olmaz. Dnyada iken namaz klanlar ayet herhangi bir gnahlar sebebiyle cehenneme
51 52

Mslim, c.8 s.134 Buhari, Rikak Saffat suresi, ayet: 39 53 l-i mran suresi, ayet: 102

108

CEHENNEM

girseler dahi, namazn pek ok faydalarn grecekleri hadis-i erifte yle mjdelenmitir:

Cehennem atei ademolunu yercesine yakar. Ancak secde izinin bulunduu uzuvlar yakmaz. Allah (c.c.) secde izini yemeyi atee haram klmtr diye buyrulmaktadr.54 Ey iki iip, faiz yapp, zina eden, onun bunun hakkn yiyen kii! Gnah ilediin azalarna cehennem atei tututuunda, ylanlar, akrepler seni soktuunda, eyvah! edersin ama seni kim dinler. Kim merhamet eder. Zebanilerde efkat duygusu yoktur. Allah af eder szyle eytan sizleri kandrmasn. Amenna Allah (c.c.) affedicidir, fakat bu szde kalmamal, bununla beraber Rabbimizin emir ve yasaklarna uyulmaldr. Allah af eder deyip bildiinden geri kalmayanlarn ounun mitleri bouna kacaktr. Ey zavall kardeim! mrnn son birka gnnde rahat etmek iin bu dnyada ne kadar abalyorsun. Acaba tek kalacan kabir iin, maherin kavurucu scandan korunup cehennemden kurtulmak iin salih ameller hazrlyor musun? O cehennemden korunmay Cenab- Hak yle emrediyor: yle bir ateten saknnz ki, onun yakt insanlarla talardr.55 Bu dnyada insanlarn gidecei yerin cennet mi, cehennem mi olacan anlamalar mmkn deildir. Amma alametler vardr. ayet bir insan dnyada zerine den grevleri yapp, haramlardan saknyorsa, kendisine iyilik yollar kolay alyorsa o kiinin cennete gidiine byk bir alamettir. Bir insan da Allah (c.c.) nun emirlerini yerine getirmeyip, haramlardan saknmyorsa, mrn bo yere, gnahlarla geiriyorsa o kiinin de, cehenneme gideceine byk bir alamettir. Yce Rabbimiz l-i mran suresinde gerek kurtuluu yle haber veriyor:

Her nefis lm tadacaktr ve ancak kyamet gn yaptklarnzn karl size tastamam verilecektir. Kim cehennemden uzaklatrlp
54 55

bn-i Mace c.2 s.1446,1447 Bakara suresi, ayet: 24

109

CEHENNEM

cennete konursa, o gerekten kurtulua ermitir. Bu dnya hayat ise aldatma metandan baka bir ey deildir56 Evet cehennem ateinden kurtulmak iin, gnah terk etmeye aday bir kimse yok mudur? Ya gnahlar terk eder ibadetlere balarz veyahut da atete yanarz. Bu ac azab dnp yle hareket edelim. Bu imtihan yknn altnda bellerimiz atrdyor. Derinlemesine dndmz zaman bu ykn arl tylerimizi diken diken ediyor. Cehennemi hakikat manada dnmeye altmzda kendimizden geer gibi oluyoruz. yle bir imtihandayz ki, kaybetmenin cezas cehennemde yanmaktr. Orada lm de yoktur ki kurtulunsun. Hangimiz atee dayanabiliriz? Ya Erhamerrahimin olan Allahm! Anladk ki bu imtihandan, lmden ka yok! Hepimiz huzurunda toplanacaz. Cehennemle kar karya geleceiz. Ya Rabbi, senin rahmetine snyoruz. Ya Rahman, ya Rahim diyoruz. Bizleri cehennem azabndan kurtar. Ahiret zorluklarndan koru. Bizleri mmet-i Muhammed olarak hareyle! Peygamber Efendimizin efaatinden bizleri mahrum eyleme Allahm! (min). *** Demek oraya gidiliyor! Ahireti inkr etmek, Dnya ve iindekileri inkr etmek demektir. Ecel ve kabir insan bekledii gibi. Cennet ve cehennem de insan bekliyor ve gzlyor. (Risale-i Nur)

56

l-i mran suresi, ayet: 185

110

CENNET

CENNET
Bu dersimiz, ahirette mminlere mkfat olarak hazrlanm olan cennet hakkndadr. Cenab- Hak, bu dnyada kendisinin varlna, birliine iman etmi, kendisine ortak komam, gnderdii peygamberlere, kitaplara, iman etmi ve peygamberleri vastasyla tebli ettii emir ve nehiylerine uyan kullar iin cenneti vaad etmitir. Bu cennetin gzelliini, gnderdii ilahi kitaplar iersinde uzunca zikretmitir. Oray kazanmak byk bir bahtiyarlk, oray kaybetmek de byk bir bahtszlktr. Dnyalk czi menfaatleri karan insanolu, gnlerce onun zdrabn, zntsn ektii halde acaba cennet gibi gzel bir diyar kaybederse ne kadar piman olur? Acaba ne kadar zlr? te bunu tahmin etmek mmkn deildir. Cennet yle bir yerdir ki, gelen tm Allah elileri orann gzelliini medh etmiler. Allah (c.c.) da orann gzelliini medh u sena ederse orann ne kadar gzel bir yer olduunu artk siz dnn. Oras yle bir mekn ki, insanolunun hep hayalinde kurduu bir yerdir. Bu dnyada en gzel yerlere gidip, en gzel meknlarda oturup, en gzel yemekleri yiyip ve bylelikle en gzel bir hayat dahi yaasanz yine de tatmin olamazsnz. nk insanolu iindeki huzursuzluu, korkuyu, kederi her nereye gitse de atamyor. En gzel meknlarda da olsa akl fikri baka yerlerdedir. Ya evladndadr, ya hasta olan anne ve babasndadr veyahut i sorunu vardr. Her an hasta olabilme, her an Azraille karlaabilme endiesini yaamak-tadr. Bu korkular iinde tayan bir insann gerek anlamda mutlu olmas sz konusu deildir. Dtan mutlu bir hayat yayor gibi grnse de iinde huzuru yakalayamamtr. Dnyada olup da dertsiz olmak mmkn deildir. Herkesin kendisine gre sorunlar vardr. Bu skntlar insann iinde varken insanolu mutlu olamaz. Faraza, bir insann hibir derdi, kederi, sorunu olmasa bile yine de dnya arzular onu tatmin edemez. nk insanda hep baka eyler isteyen, hi doymak bilmeyen nefis vardr. Nefsin arzular bitmez, tkenmez. Sen ona ne versen o daha baka eyler yok mu? der. nk dnyann zevki sefas onu mutlu etmeye yetmiyor. Nice variyetli zengin insanlar, dnyann zevk ve sefas kendisini tatmin etmedii iin intihar etmiyor mu? Madem bu dnyann aldatc fani zevkleriyle nefisler doymuyor. O halde nefsin arzularn doyuracak, grd zaman, Ya Rabbi doydum baka bir ey istemiyorum diyecek bir yer lazm. yle bir yer de dnyada yoktur. yle bir yer, sadece ahirette var, o da cennettir. Cennette lm yok, hastalk

111

CENNET

yok, korku, keder, znt, yorgunluk, can sknts gibi eyler yok. te insanlar byle bir yeri devaml hayalinde tefekkr ediyor. Dnya yle deildir. En gzel meknlarda bile, kalbinde lm korkusu, hastalk korkusu var. inde bulunduun gzelliklerin elinden gitme korkusu var. Akln belki evladnda, belki iindedir. te dnyann bu sorunlar ve dnyann zevki sefalarnn geici olmas insan zen eylerdir. inde yaadn bir zamanda yallk gelip seni btn zevk u sefadan durduracaktr. nk yallk seni yle bir hale getirir ki hibir eyden artk zevk alamazsn. Olan gcn, takatini elinden alr, sonunda da lm gelir ve tm elinde bulunan servetler, iinde bulunduun gzel yerler bakalarna kalr. Sen de onlarn hesabn verirsin. Sonunda elden gidecek gzelliklere aldanan, fani zevklerle tatmin olmaya alan insan ok piman olacak; ama pimanl derde deva olmayacaktr. Cennetin mutluluu, zevk u sefas devamldr, bitip tkenmez. Allahu Teala orada senden, dnyada iken seni rahatsz eden tm dnceleri alp atar. inde znt, korku, endie ve can sknts diye bir ey kalmaz. Orada can sklma olay yoktur. Ama dnyann en gzel yerlerinde olsan bile, yine de az sonra cann sklmaya balar. te cennette byle eyler yoktur. Orada devaml mutluluk, huzur ve sevin vardr. Ey mmin kardeim! Cennet gibi diyara gitmek istersen dnyann fani zevklerine aldanma. Dnyann zevki fanidir, cennetinki ebedidir. Bir an evvel gnahlarna tvbe et. Sana verilen vazifeleri yap. mrnn elinden son srat gittiine bak, byk bir hzla nasl yalanyorsun? Ona da bir bak. lmn habercileri olan yallktan, hastalklardan ibret almaya al. nsanlarn byk bir aldan iersinde yaamalar, sanki hibir ey yokmu gibi hareket etmeleri seni aldatmasn. Onlar akllarnn alamayaca zorluklar beklemektedir. Hlbuki onlar gle oynaya geziyorlar. Rahatlkla Allah (c.c.)nun emirini iniyorlar. ldkleri zaman da hemen cennete gireceklerini zannediyorlar. Kimse cehenneme gitmeyi aklna bile getirmiyor. Pek ok insan ben lnce hemen hurilere kavuup cennete gireceim diye dnyor. Hlbuki sadece dnmek yetmiyor. Allah-u Teala kullarndan ibadet istiyor. Haramlardan saknmalarn istiyor. nsan cennete kavuturacak salih ameller istiyor. Bunlar yapmad halde cenneti isteyen kiinin hali, insann kendi kendine gelin gvei olmasna benzer. Cennete kavumak isteyen kendi kendine bir ekidzen vermeli, Rabbine kul, Hz. Muhammed (s.a.v.)e mmet olmaldr. Nefisler hep haramlara, yasaklara meyyaldir. Onu cehennemle korkutmak, cennetle enlendirmek lazmdr. Cenneti kaybetmenin byk zarar olduunu nefislerimize kabul ettirmeliyiz. Cennetin gzelliini kimse tasvir edemez. Ama bizlere ulaan haberleri zikrederek, cennetin nasl bir

112

CENNET

yer olduunu aklamaya alalm. Bu hususta insanlar kr ve zararlarn bilsinler, nasl bir yeri kaybetmekle kar karya olduklarn anlasnlar. Belki o zaman cennete talib olmak isterler. lk olarak, cennetin kerimelerinden dinleyelim.

Gerekten Rabbimiz Allah'tr deyip de sonra sebat gsterenler (ve salih amel ileyenler var ya) onlarn zerine, (lm annda veya dehet halinde) korkmayn, mahzun olmayn, vaad olunduunuz cennetle neelenin diye melekler inecektir.1 man edip de salih ameller ileyenler Rablerinin izni ile zemininden rmaklar akan cennetlere konulacaklar, orada ebedi olarak kalacaklardr.2 Cennette bo bir sz iitmezler, ancak (meleklerden veya birilerinden) selam iitirler. Orada sabah ve akam rzklar da hazrdr.3 lerinde yaslanp kurulacaklar. Orada bir ok meyve ve iecek isterler. Yanlarnda da gzlerini zevcelerinden ayrmayan, hep ayn yata huriler vardr.4 Takva sahibleri o kimselerdir ki melekler canlarn tertemiz (iyi insanlar) olduklar halde alrlar. Selam size, yapm olduunuz gzel ilerin mkfat olarak girin cennete derler5 (Ve yle denilecek) Rabbinizin mafiretine ve eni gkle yer kadar geni olan cennete koun. O cennet takva sahibleri iin hazrlanmtr.6 Rablerine itaat edenler de blk blk cennete gnderilirler. Nihayet oraya varp cennetin kaplar alnca, bekileri yle derler: (her trl kederden) Selam size! (Gnah kirlerinden) tertemizsiniz! Artk ebedi olarak kalmak zere girin oraya7 imdi Rabbinin huzurunda durmaktan korkanlar iin iki cennet vardr. ki cennet de eit eit aalarla doludur. O cennetlerde akp
1 2

gzelliini

yce

Rabbimizin

ayet-i

Fussilet suresi, ayet: 30 brahim suresi, ayet: 23 3 Meryem suresi, ayet: 62 4 Sad suresi, ayet: 51-52 5 Nahl suresi, ayet: 32 6 l-i mran suresi, ayet: 133 7 Zmer suresi, ayet: 73

113

CENNET

giden iki kaynak vardr. kisinde de her trl meyveden ift ift vardr. Hepsi de rtleri atlastan minderlere yaslanrlar. ki cennetin de meyvesinin devirilmesi yakndr.8 (Rahman suresinin 62. ayetinden itibaren de yle buyrul-mutur): Bu ikisinden baka iki cennet daha vardr. Bu cennetler koyu yeildirler. kisinde de durmadan fkran iki kaynak vardr. kisinde de her trl meyveler, hurma ve nar vardr. yleyken Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlayabilirsiniz. 9 O gn bir takm yzler de vardr ki, mutludurlar. (Dnyadaki) abalarndan honut olmulardr. Yce bir cennettedirler. Orada bo bir sz iitmezler. Orada (cennette) devaml akan bir pnar, orada ykseltilmi tahtlar, konulmu kadehler, sra sra dizilmi yastklar, serilmi hallar vardr.10 Sabretmelerine karlk onlara cenneti ve (cennetteki) ipekleri ltfeder. Orada koltuklara kurulmu olarak bulunurlar, ne yakc scak grrler orada, ne de dondurucu souk. (Cennet aalarnn) glgeleri zerlerine sarkar; kolayca koparlabilen meyveleri istifadelerine sunulur.11 phesiz (o gn) takva sahibleri glgeliklerde ve pnar balarnda, canlarnn ektiinden eit eit meyveler arasnda olacaklardr. (Kendilerine): lediklerinizin karl olarak imdi afiyetle yiyin, iin (denir.) te biz, iyilik yapanlar byle mkfatlandrrz.12 Yukarda okuduumuz tm szler, Cenab Hakkn szleridir. Kuran- Keriminde biz kullar iin cenneti haber vermi, onun gzelliini anlatmtr. Yce Allah (c.c.) bir yeri verse, orann nasl gzel bir yer olduunu siz dnn. Her iman ehli insann bylesi haberleri okuduu zaman oraya kavuma arzusu olumal, oray kaybetmenin korkusunu iinde tamaldr. nk ylesi gzel bir makam kaybetmek ok byk bir bahtszlktr. ok byk bir zarardr. Dnyalk az bir menfaati karan insanolu ne kadar zlyor, ne kadar hasret ekiyor, hep keke yle yle yapsaydm diyor. Acaba lm, dert, keder, korku olmayan, akln ve hayalin alamayaca kadar gzel bir yer olan cenneti, ayrca her isteinin gerekletii bir yeri kaybeden bir kiinin znts, kederi, ah kekesi ne kadar ok olur. Bunun kyasn siz yapn.
8 9

Rahman suresi, ayet: 46-54 Rahman suresi, ayet: 62-69 10 aiye suresi, ayet: 8-16 11 nsan suresi, ayet: 12-14 12 Mrselt suresi, ayet: 41-44

114

CENNET

Cehennem anlatld zaman korkmayan, cennet anlatld zaman umursamayan kiilere hayret edilir. Bu davrann altnda iman zayfl yatmaktadr. manlar gl ve kmil olan mminler hep kendilerini cehennem ateinden korumak iin gnahlardan son derece kamlar, uzaklamlardr. Cennete kavumak iin de hep salih ameller peinde komulardr. Yce Allah (c.c.) ya iman edip salih amel ileyenler iin yle nimetler, yle gzellikler hazrlanm ki, saylmayacak kadar oktur. te Cenab- Hakkn cennette, raz olduu kullara verecei nimetlerden birisi de hurilerdir. Kuran- Kerimde cenneti kazananlara bu hurilerin verilecei, bir de onlarn gzellikleri haber verilmitir. imdi Kuran- Kerimin dilinden hurilerin nasl birer cennet eleri olduklarn okuyalm. Rahman sre-i celilesinde onlar yle tasvir edilmi:

Orada gzlerini yalnz elerine evirmi gzeller var ki, bunlardan nce onlara ne insan, ne de cin dokunmamtr. Sanki onlar yakut ve mercandr.13 lerinde huyu gzel, yz gzel kadnlar vardr. O adrlar iinde sahiplerine tahsis edilmi huriler vardr. yleyken Rabbinizin hangi nimetini yalanlayabilirsiniz. 14 Onlara, yaptklarnza karlk, sra sra dizilmi koltuklara yaslanarak afiyetle yiyin, iin (denilir). Ayrca biz onlar, ceylan gzl hurilerle evlendirmiizdir.15 Yanlarnda gzel, baklarn yalnz onlara (kocalarna) tahsis etmi iri gzl eler vardr. Onlar, gn yz grmemi, yumurta gibi bembeyazdr.16 Gerekten biz hurileri apayr biimde yarattk, onlar elerine dkn ve yat bakireler kldk.17
13 14

Rahman suresi, ayet: 56-58 Rahman suresi, ayet: 71-73 15 Tr suresi, ayet: 19-20 16 Saffat suresi, ayet: 48-49 17 Vaka suresi, ayet: 35-37

115

CENNET

O gn cennetlikler, gerekten nimetler iersinde sefa srerler. Onlar ve eleri glgeler altnda tahtlara kurulurlar.18 Cennet ve cennetteki nimetler, Firdevs cennetleri Meva cennetleri, Naim cennetleri, Adn cennetleri gibi tm bu nimetler, dnya hayatnda iman etmi, salih ameller hazrlam, Rabbinin rzasn kazanmlar iin hazrlanmtr. yle zevkler ki insann gzn gnln doyurmaktadr. Ey kardeim! slam alimleri bizleri u bilgilerle uyarmlardr. Bil ki keder ve sknt yurdu olan cehennemin karsnda bir yurt daha vardr. O halde onun nimetleri ve mutluluklar hakknda dn. nk iki yurdun birinden uzak olan phesiz brne yaklam demektir. Cehennemi dnmekle kalbine Allah korkusunu yerletir. Cennetlik olanlara adanan nimetler hakknda da uzun uzun dnerek kalbine midi yerletir. Nefsini korku krbacyla kamlayp umut dizgini ile srat- mstakime sr. Bylelikle ac azaptan kurtularak ulu mlke nail olursun. Cennet ehlini, onlarn yzlerinde parlayan cennet nimetlerini dn. Onlar yakut divanlar zerinde otururlar. arab ve bal nehirlerinin kylarna konulmu koltuklara yaslandklar halde az mhrl halis araptan iirilecektir. Etraflarnda gilmanlar, hizmetiler vardr. Gzel huylu, gzel yzl ve iri gzl kadnlar vardr. Sanki onlar yakuttur, mercandr. Bunlara onlardan evvel ins ve cin dokunmamtr. Orada nimetin gzellii yzlerini prl prl aydnlatm, arzularna sonsuz olarak mazhar olmulardr. Bu vasfta olan bir eve inanan, oraya gireceklerin lmeyeceklerinden phe etmeyen insanlarn bylesi bir diyar brakp dnyann geiciliine aldanmas, dnyay ahirete tercih etmesi ne kadar yanltr. Yalnz beden selameti veya lmden, alktan, susuzluktan ve dier hadiselerden emniyette olmaktan baka nimetler olmasayd, bu dahi dnyay terk etmeye yeterdi. Bilakis ahiret hayatnda cennet, nimetlerle kuatlmtr. Dert ve keder orada yok olmutur. Orann ehli devaml eitli nimetler iinde yzerler, onlar iin nimetlerin zevali sz konusu deildir. Ebu Hureyre (r.a.) Reslullah (s.a.v.) den yle rivayet ediyor: (Ahirette) bir tellal arr: Ey cennet ehli muhakkak ki, sizin iin shhate kavuup ebediyen kt olmamanz vardr. Muhakkak ki, sizin iin hayata kavuup ebediyen lmemeniz vardr. Muhakkak ki, sizin iin genleip ebediyen ihtiyarlamamanz vardr. Muhakkak ki, sizin iin nimetlenmeniz ve ebediyen zahmet ekmemeniz vardr. te bu durum u ayetin manasdr. Cennet ehlinin kalplerinde olan hased ve kini karrz. (Oturduklar yerlerin) altndan rmaklar akar! (Bu haldeki yerlerini grnce)
18

Yasin suresi, ayet: 55-56

116

CENNET

yle derler. Allaha hamd olsun ki, bizi hidayetiyle buna kavuturdu. Eer Allah bize hidayet vermeseydi kendiliimizden bunun yolunu bulamazdk. Gerekten Rabbimizin peygamberleri hakk getirmilerdir.19 Yine Ebu Hureyre (r.a.) n rivayetinde Allah Resul (s.a.v.) yle buyuruyor: Kim ki, Allah yolunda, malndan bir ift infak ederse cennetin tm kaplarndan ieri arlr. Halbuki cennetin sekiz kaps vardr. Kim ki, namaz ehlinden ise namazn kapsndan arlr. Her kim ki, oru ehlinden ise, orucun kapsndan arlr. Sadaka ehlinden ise sadaka kapsndan arlr. Cihad ehlinden olan bir kimse de cihad kapsndan arlr. Bunun zerine Ebubekir Sddk sordu. Yemin olsun, bir kimse, hangi kapdan arlrsa kurutulur? Acaba btn kaplardan arlan hibir kimse var mdr? Reslullah Evet! mid ederim ki sen de onlardan olasn.20 Cennet kaps ilk olarak kinatn efendisine alacak. Resul Ekrem (s.a.v.) buyurdu ki: Kyamet gnnde cennet kapsna varrm. Kapnn almasn isterim. Hazin: Sen kimsin? diye sorunca, Ben Muhammedim diye cevap veririm. Binaenaleyh hazin der ki: Senin iin emrolundum ki senden evvel kimseye kapy amayaym.21 Nefislerimiz Allah-u Tealann yolundan uzaklamaya balad zaman onu lmle, kabirle, maherle ve cehennemle korkutalm. Bununla uslanmazsa, ona cennetin gzelliini anlat. yle bir yeri karmann ok byk bir zarar olduunu, byk bir kayp olduunu anlat. O zaman cehenneme raz olan nefsinin, cenneti elden karmak istemediini greceksin. Byle bir yeri karmak bir yana, ondaki yksek derecelere kavumak iin yar yapmamz gerekir. Hadid suresinde yce Rabbimiz yle buyurmutur: Rabbinizden bir mafirete, Allaha ve peygamberlerine inananlar iin hazrlanm olup genilii gkle yerin genilii kadar olan cennete koun. te bu, Allahn ltfudur ki onu dilediine verir. Allah byk ltuf sahibidir.22 Cabir (r.a.) der ki: Reslullah bizlere, size cennet kklerinden haber vereyim mi? diye sorunca ben evet ya Reslullah Allahn salt ve selam senin zerine olsun! Anne ve babalarmz sana feda olsun, haber ver! dedim. Bunun zerine buyurdu ki: Muhakkak ki cennette cevherin eitlerinden yaplm kkler vardr. Bu kklerin ileri dlarndan, dlar da ilerinden grnr. Cennette nimet, izzet ve sevinten ylesi
19 20

hya-u Ulmiddn, Benzer ifadeler Mslimde de var. eyhan, Malik, Tirmizi, Nesa-i ve bni Hibban 21 Mslim, c.1 s.188 (333) 22 Hadid suresi, ayet: 21

117

CENNET

vardr ki, ne bir gz onu grm, ne kulak onu iitmi ne de bir beerin kalbine hutur etmitir! Cabir der ki, sordum: Ey Allahn Resul! Bu kkler kimler iindir? Selam yayan, ikram ederek doyuran, oruca devam eden ve halk uykuda olduklar halde, geceleri kalkp namaz klan bir kimse iindir.23 Cennetin gzelliiyle ilgili bilgileri Allah Resul (s.a.v.) den dinleyelim.

: .
Hz. Ebu Hureyre (r.a.) anlatyor, Reslullah ( s.a.v.) buyurdular ki: Allah-u Teala Hz.leri ferman etti ki: Ben aziman, salih kullarm iin gzlerin grmedii, kulaklarn iitmedii ve insanlarn hayal ve hatrndan hi gemeyen nimetler hazrladm. Ebu Hureyre ilaveten dedi ki: Dilerseniz u ayet-i kerimeyi okuyun (mealen): Yaptklarna karlk Allah katnda onlar iin gz aydnl olacak ne mkfatlarn saklandn kimse bilemez (Secde-17) 24 Yine Sad bni Sad (r.a.) anlatyor: Ey Allahn Resul dedim. nsanlar neden yaratld? Sudan! buyurdular. Ya cennet dedim. O neden ina edildi? Gm tuladan! Harc da kokulu misk. Cennetin akllar inci ve yakuttan, topra da zaferandr. Ona giren nimete mazhar olur, eziyet grmez, ebediyet kazanr. lmle karlamaz, elbisesi eskimez, genlii kaybolmaz.25 Ebu Musa (r.a.) Allah Resulnden yle rivayet ediyor: Gmten iki cennet vardr. Kaplar ve iinde bulunan dier eyleri de gmtendir. Altndan iki cennet vardr. Kaplar ve ilerinde bulunan dier eyalar da hep altndandr.26 Hz. Enes (r.a.)n rivayet ettii hadis-i erifte: Cennette bir aa vardr ki, binekli bir kimse yz yl glgesinde yrse onu kat edemez. sterseniz u ayeti okuyun:
23 24

Beyhak El-Besu ven Nuur, c.1 s.260 Buhari, Bedl Halk, 8 Mslim, Cennet 2 (2824) 25 Tirmizi, Cennet 2, (2528) 26 Buhari, Tefsir Rahman 1,2; Mslim man, 180 (296); Tirmizi-Cennet 3, (2530)

118

CENNET

Daima glgededirler, alayp duran su balarndadrlar. (Vaka suresi)27 Cabir (r.a.)n Allah Resulnden yapm olduu rivayette: Cennetlikler cennette (ihtiyatan) dolay deil, srf daimi bir zevk iin) yerler ve ierler lakin bunlar abdeste kmazlar. Aksrp smkrmezler (azlarndan ve burunlarndan istikrah edilecek eyler kmaz,) onlarn taamlar vcutlarndan ter halinde kar. Terleri de misk gibidir. Onlar klfetsizce nefes aldklar gibi, sabah akam, Allah noksan sfatlardan tenzih ve kemal sfatyla tavsif etmekten zevk alrlar.28 Allah Resul (s.a.v.): Cennete ilk giren bir cemaatin yz ayn on drdnc gecesindeki gibi parlaktr.29 Cennette bir yay kadar az bir yer (dnyada) zerine gne doan veya batan eylerin hepsinden elbette hayrldr buyurmutur. (dnya fani, ahiret bakidir)30 Cennette bir pazar yeri vardr ki, cennet sakinleri oraya gelirler, imal rzgar esip onlarn yzlerine ve elbiselerine cennet kokular saar. Bu suretle de onlarn hsn- cemali artar. Onlar, hsn- cemalleri artm olduu halde ardan ehl- yallerine dndklerinde, aileleri: Yemin olsun ki, siz bizden ayrldktan sonra hsn- cemalinizi arttrm oldunuz derler.31

phesiz cennet ehli, sizin (dnyada) semadaki yldzlar grdnz gibi cennette yksek kkleri (uzaktan) temaa ederler.32 Bu ifadeler kinatn efendisinin dilindendir. Cenab- Hak cenneti medh-u sena etmi, artk bylesi bir yere kavumak iin gayretsiz davranmak biz mminlere yakmaz. Bu dnyada gnahlara ve taata kar az bir sabrn karl sonsuz nimetlerdir. Cennette insanlarn temennileri fazlasyla gerekleir. Yalnz bylesi gzel bir yurda yatmakla ulalmaz. O diyara girebilmek iin bizlerden istenilenleri yerine
27 28

Tirmizi, Cennet 1, (2525) Mslim, Cennet 18 29 Buhari, Bedl Halk 8; Mslim, Cennet 15 30 Buhari, Cihad 5; Mslim 31 Mslim, Cennet 13 32 Buhari, Rikak 51; Mslim

119

CENNET

getirmemiz gerekir. Her eyden nce fitne ve fesadlara kar imanmz muhafaza etmeye almalyz. Ahirete imanla g etmek iin aba harcamalyz. nk ahirete imansz olarak gidenler cennete hibir surette giremezler Yce Rabbimizin bizlere emretmi olduu grevleri kaytsz artsz yerine getirmeye gayret sarf etmeliyiz. Haramlardan son derece saknmalyz. Ahiretin kurtulu parolas bata iman, ondan sonra da salih amellerdir. Salih ameller iersinde de en nemli yeri be vakit namaz tekil etmektedir. Onu yerine getirmemek bir insan iin gnah olarak yeter. Bunun yannda Allah Resul (s.a.v.)i de kendimize nder ve rehber edinip ona benzemeliyiz. Onun izinden gitmeliyiz. Onu sevenler ahirette onunla har olacaklar, onun efaatine mazhar olacaklardr. Onu sevip ona tabi olmada istenilen noktaya gelenler cennette Allah Resulyle beraber olacaklardr. bni mer (r.a.) yle anlatyor: Bir Habeli Peygamber Efendimizin yanna geldi. Peygamber Efendimiz ona: renmek istediin bir ey varsa sor dedi. Habeli: Ya Reslullah, Cenab Allah sizi eitli nimetler ve peygamberlikte bizden stn klmtr. ayet ben de senin inandklarna inanr ve senin amel ettiin eylerle amel edersem cennette seninle beraber olacak mym dedi. Peygamber Efendimiz: Evet, hayatm kudret elinde olan Allaha yemin ederim ki cennette siyah adamlar o kadar beyazlarlar ki beyazlklar bin yllk uzaklktan grlr dedi. Allah Resul (s.a.v.)e: Ne yana bakarsan bak (ynla) nimet ve ulu bir saltanat grrsn 33 mealindeki ayet-i kerime nazil olunca Habeli: Cennette senin gzlerinin grecei eyleri benim de gzlerim grecek midir? dedi. Peygamber Efendimiz: Evet dedi. Bu cevab Peygamber Efendimizden alan Habeli yle bir alamaya balad ki nihayet can verdi. bni mer diyor ki: Yemin olsun, ben Peygamber Efendimizin onu kendi eliyle kabre koyduunu grdm.34 bni Zeydden yaplan rivayette ise: Peygamber Efendimize HelEta (nsan suresi) nazil olmutu. Peygamber Efendimiz sureyi okurken yannda siyah bir adam vard. Reslullah cennetlerin vasf bahsine gelince siyah adam derinden bir iini ekti ve hemen dp ld. Allah Resul (s.a.v.): Cennet arzusu arkadanz (veyahut kardeinizi) ldrd. dedi.35 Cennet sevdas her mminde yle bir yerlemeli ki oraya kavumada daima nde yrmelidir. O sevda kendisinin dnyaya ve gnahlara meyl etmesini engellemelidir. Bu hususta da ashab- kiram
33 34

nsan suresi, ayet: 20 bni Kesir Tefsiri, c.4 s.290 (Taberaniden) 35 bni Kesir Tefsiri, c.4 s.290

120

CENNET

rnek almalyz. Ashabtan Umeyr b. Humam, sava meydannda elindeki hurmalar yemeyi brakm, bunlar yersem dnyada kalmam uzun srer deyip, hemen hurmalar atp savaa balayarak ehid dmtr. (Bu acelecilii srf cennet gibi gzel bir yere bir an evvel kavumak iin yapmtr) Savata Enes b. Nadr (r.a.) yle demitir: Oh cennet kokusu ne gzeldir. Ben onu Uhud dann eteinde duyuyorum demiti. Sad b. Hayseme de babas kendisine ikimizin birlikte savaa kp da evi yalnz brakmamz doru deildir, dedii zaman babasna: Eer aradmz, cennetten baka bir ey olsayd sana, sen k da ben evde kalaym diyecektim. Fakat cennet olduu iin seni kendime tercih etmem, demiti. Ammar b. Yasir (r.a.) da: Ey Haim ilerle, zira cennet kllarn glgesi altndadr. lm oklarn ucundadr. Bugn cennet kaplar bize alm ve gzel huriler kendilerini bizim iin sslemilerdir. Bugn ben Muhammed ile arkadalarna kavuacam, demi ve kendisi ile Haim birlikte dmana hcum ederek ehit dmlerdir. Ammar b. Yasir (r.a.) savata: Ey Mslman topluluu, siz cennet-ten mi kayorsunuz. Siz cennetten mi kayorsunuz? Ben Yasir olu Ammarm, ben Yasir olu Ammarm, beni izleyin demiti. Sad b. Amr (r.a.) ok sadaka verdii iin ona oluk ocuunun senin zerinde haklar vardr. Hsm ve yaknlarnn da senin zerinde haklar vardr denildiinde: Ben hi kimsenin iyiliini kendi iyiliime tercih edemem ve gzel hurileri elden karmamak iin hi kimsenin honutluunu arayamam. Eer cennetin gzellerinden bir tanesi yeryzndekilere grnse, onun yla gnein parlakl gibi btn dnya parlayacaktr demitir.36 Devaml cennet ve cennetin nimetleri hakknda dnmemiz ve o nimetleri hafife almamamz lazm gelir. Ashab- kiram gibi o nimetlerin kadrini kymetini hakkyla anlamaya alalm. O gzel diyar hakiki manada anlayabilmemiz o nimetler hakknda, bol bol dnmeye baldr. Yeri gelmiken cennet nimetlerinden olan hurilerden biraz daha bahsedelim. Cennet hurilerinde btn gzel vasflar bir araya gelmitir. Dnya kadnlar ya yz gzel olur, huyu gzel olmaz veya huyu gzel olur yz gzel olmaz. Dnya kadnlar ierisinde hem huyu hem de yz gzel kadnlar herkese nasip olmaz. Hlbuki hurilerin hem ahlaklar gzel, hem de yzleri son derece gzeldir. Aralarnda dnya kadnlaryla kesinlikle kyas edilemeyecek kadar ok farklar vardr.
36

Bu haberler Hayats Sahabeden alnmadr.

121

CENNET

Baz eserlerde u haber yer alr: Yce Allah Cenneti yarattnda Cebraili arp ona: Ey Cebrail git de bak, beni tanyan kullarm iin nasl bir yer yarattm. Cebrail (a.s.) cenneti gezerken cennet hurilerinden birisinin glmsemesini grr. n dilerinden yayd nur ile btn Adn cenneti aydnla kavuur. Bunu gren Cebrail de Allahn nuru sanarak secdeye yeltenir, daha sonra Cebrail (a.s.) Allahn nuru olmadn anlar ve huri kz Cebrail (a.s.)a yle der: Benim niin yaratldm biliyor musun? Hayr deyince, huri yle cevap verir: Cenab Hak beni, nefsin irkin arzularna Allahn honutluunu tercih eden kimselere adamtr.37 Hadis-i Tirmizi de buyruldu ki: Cennet ehlinden bir kadn, arz ehline grnecek olsa dnya ve iindekileri aydnlatr, arzla sema arasn gzel koku ile doldururdu. Onun barts dnya ve iindekilerden daha hayrldr.38 Hz. Ali (r.a.) anlatyor. Reslullah (s.a.v.) buyurdular ki: Cennette siyah gzllerin (yani hurilerin) toplanma yeri vardr. Orada, mahkulatn hi iitmedii gzel bir sesle ark okurlar ve yle sylerler: Bizler ebedileriz hi lmeyiz! Bizler nimetlere mazharz, fakr bilmeyiz, Rabbimizden razyz mukedder olmayz, Kendisinin olduumuz beylerimize ne mutlu! 39 Cennette huriler o kadar gzeldirler ki, dtan bakld zaman kemiklerinin iindeki ilikleri dahi grnr. 40 Cennet kadnnn beyazl yetmi kat elbisenin altndan bile grnr. 41 Byle olmakla beraber yabanc kadnlara haram nazar etmek suretiyle cennet hurilerini karanlar byk bir zarar iindedir. Dnya hayatnda yabanc kadnlara bakanlar, zinaya, fuha gidenler cennet hurilerini ellerinden kardklarn bilmelidirler. Hurilerin yannda dnya kadnlarnn laf bile olmaz. Ksa bir bak iin hurileri karmayalm. Eer sen hurilerden birini ryanda grseydin, o hurilere kavumak iin hayatn boyunca haramlara bakmazdn, gzn dnya kadnlarndan kimseyi grmezdi. Cennete girenlerin yzleri prl prl parlayacaktr.42 nsanlar orada bevletmez, byk abdest de bozmazlar. Yedikleri ter olarak kar,
37 38

Drretl Vaizin c.2 s 767 (Mukaefet-l Kulub) Tirmizi, Hz. Enes (r.a.) dan; Felahs Salihin (Buhariden) 39 Tirmizi, Cennet 24 (2567) 40 Bu mana Buhari, Mslimden alnmadr. 41 Tirmizi, No:2654; Ramuz bn-i Mesud (r.a.) dan 42 Buhari, Bedl Halk 8; Mslim, Cennet 15

122

CENNET

tkrmezler, smkrmezler, terleri misktir,43 taraklar altndandr. Byk ve kk herkes 30 veya 33 yanda, gzleri srmeli, sakalsz, vcutlar da klsz, genlikleri zail olmaz, elbiseleri eskimez bir halde olacaktr.44 Cennetin sekiz kaps vardr. Namaz ehli namaz kapsndan, oru ehli oru kapsndan, cihad ehli cihad kapsndan, sadaka ehli olanlar da sadaka kapsndan ieri girmeye arlrlar.45 Cenab- Hak biz kullarna sunduu nimetlerin haddi ve hesab yoktur. Bu nimetlerin en byklerinden birisi de, kendisine itaat edip gnahlardan uzaklam mminlere verecei cennet nimetidir. u gnahkr nefislerimizi, cehennem korkusu gnahlardan uzaklatrmazsa ona Cenab Hakkn mmin kullarna hazrlad cenneti zikredelim. Belki insafa gelir, taate koyulur. nk Rabbinin rzasn kazanm olanlar cennete blk blk sevk edilirler. Rivayet edildiine gre cennetin kaplarndan birine varlnca, kapnn yan banda kklerinin arasndan iki ayr pnar kaynayan bir aa grlr. Pnarn birinden iince karnlarndaki pislikler kaybolur. br pnardan ykanann da yzlerine cennet tazelii gelir. Artk sa renkleri ebediyen deimez hep parlak kalr. Sonra cennete girerler ieri girerken cennet koruyucular onlara: Selam size, ne mutlu size, oraya ebedi kalmak zere giriniz derler. 46 te salihlerin girmi olduu bu cennetin gzelliini kimse dile getiremez. Orada nefsin tm arzular gereklemektedir. Orada lm, korku, keder, alk, hastalk olmad gibi orada yle kkler vardr ki yapm inciden ve cevherdendir. Dlar ilerinden ileri dlarndan grlr. yle aalar var ki dallar kurumaz, yapraklar dmez. Cennet aalarnda rengrenk meyveler vardr. Bunlara dnyada rastlamak mmkn deildir. Cennette yle rmaklar vardr ki kiminden su, kiminden st, kiminden arap, kiminden szme bal akar. Bunlarn tad bozulmaz ve yce Allah Kur'an- Kerimde: Allah, mmin erkeklere ve mmin kadnlara, temelli kalacaklar, altlarndan rmaklar akar cennetler ve Adn cennetlerinden ho meskenler vd etmitir.47 diye buyurmutur. Cennete giren mmin erkek ve kadnlar artk hibir eyin skntsn ekmeyeceklerdir. Gnllerindeki tm arzular gerekleecektir.

43 44

Mslim, c.8 s.147 (Ebu Davud; Nesa-i; hya) Tirmizi, Cennet 8 (2542) Tuhfetl Ahvezi c.7 s.246,254 45 Mukaefetl Kulub, s. 439 46 Mkaefetl Kulub, s. 440 47 Tvbe suresi, ayet: 72

123

CENNET

Hz. Breyde (r.a.) anlatyor. Bir adam Reslullah (s.a.v.) e: cennette at var m? diye sordu. Aleyhissaltu vesselm da: Allahu Teala Hz.leri seni cennete koyduu takdirde, kzl yakuttan bir at zerinde orada dolamak isteyecek olsan, o seni istediin her yere uuracaktr buyurdular. Bunun zerine dier biri de cennette deve de var m? diye sordu. Ama buna Reslullah ncekine syledii gibi sylemedi. yle buyurdular Eer Allah seni cennete koyarsa, orada cannn her ektii, gznn her holand ey bulunacaktr.48 Yukardaki hadis-i erifin sonundaki cannn her ektii gznn her holand ibaresi u ayete iaret etmektedir: Orada canlarn ektii gzlerin zevk alaca her ey vardr.49 te byle nefislerin d olaca yerleri, zorluklarla karlama pahasna da olsa karmamak gerekir. Ensardan hasta olan bir kadna Peygamber Efendimiz (s.a.v.) yle der: stersen Cenab- Hakka sana ifa vermesi iin dua edeyim, istersen sabret de Allah sana cennet versin deyince: Hayr ya Reslullah ben sabrederim. Ben cenneti hibir eye deimem, demi ve bu szn defa tekrarlamt.50 Hasta halimizde dahi cennet sevdasyla yaamalyz. Cenneti arzu etmeliyiz. Cenneti dnmek hem insanlarn gnaha gitmesini engeller. Hem de insanlarn skntl hallerinde skntlarnn azalmasna vesile olur. Cenneti elden karmak istemeyenler, ister istemez gnahlardan yz evireceklerdir. Hastalklar insann cennete gitmesine sebep olduu iin ona da sabredecektir. Cennet kendisi iin byk bir teselli kayna olacak. Hasta olan insanlar, cennetteki mkfatlarn grseydiler belki hi iyilemeyi istemeyeceklerdi. Ebu Derda (r.a.) hasta iken kendisine urayp cann ne istiyor? diyen dostlarna: Canm cennet istiyor demiti. Ey cehennemden kurtulup cennete girmek isteyen kardeim! unu bil ki cennet ucuz deildir. Cennetin etraf zorluklarla meakkatlerle evrilmitir. Sen o engelleri zorluklar amakla ancak cennete ulaabilirsin. Reslullah (s.a.v.) Efendimiz yle buyurdular:

48 49

Tirmizi, Cennet 11 (2546) Zuhruf sresi, ayet: 71 50 Hayats Sahabe

124

CENNET

Cennetin etraf mekarihle (nefsin holanmad eylerle) sarlmtr. Cehennemin etraf da ehevi (nefsin arzulad cazip) eylerle sarlmtr.51 Eer nefsinin arzularna uyarsan cehennemlik olacaksn. Yok, eer aklna uyup u dnyada cennetin nndeki engelleri, zorluklar aar isen ebedi bir mutlulua kavumu olacaksn. Yani nnde iki tercih var, birisi dnyann aldatc ve fani zevkleri, ikincisi cennet gibi gzel bir yere kavumay tercih etmek. Ama her mslman haram erevede yaplacak zevklerin hesabnn olduunu bildii iin gnah yollarn kolay kolay tercih edemez. Devaml Allah (c.c.) nun elim azabn dnr ve arkas azab olan zevklerin, sefalarn bir kymetinin olmadn bilir. Bir insan dnn ki ona: Ey adam, bu gn her istediin zevki, sefay, gnah yapmakta serbestsin, her istediin yerine getirilecek. Ama akamleyin de bir mahkemen var, ondan beraat etmezsen on be yl hapis yatacaksn ve her gn de dayak yiyeceksin deseler, o ahs o gnk yapaca elencelerden zevk alabilir mi? Her ne zevk yapsa da akl fikri akamki mahkemeden kacak kararda kalr ve rahatsz olur. Bilir ki o gn ne kadar zevk u sefa yapsa da akam alnacak karardan beraat etmezse o zevklerin yerini aclar zntler alacak. te arkasn aclar, azablar ve zntler alacak zevk u sefalarn bir anlam yoktur. Bir aldatma ve oyalamadr. Dnya hayatnda hep zevk u sefa srenler, cehenneme girdiklerinde hepsini unutacaklar. Dnyas eziyet ve zdraplarla geenler de cennete girdiklerinde hibir skntlarn hatrlamayacaklardr. Onun iin bu dnyada ibadetlere ve gnahlara kar biraz sabredelim. Bunun neticesi olarak azck bir meakkatin arkasnda ebedi bir zevk u sefa olacaktr. yleyse cennete girmek iin dnyann tm skntlarna sabretsek azdr ve deer. Nefsin arzularna muhalefet her ne kadar nefse ar gelip ac veriyorsa da neticesi ok krl olacaktr. Buna bir misal arz edelim: Padiahlardan biri gayet gzel bir saray yaptrm, iersi bahelikler, havuzlar, gller ve ieklerle dolu. Ayn zamanda orada trl trl meyveler de mevcuttur. Oraya girenlerin tm istekleri verilecek ve hizmetini grenler olacaktr. Gnlerden bir gn adamn biri bu saraya gelerek bekisinden, kendisinin de bu saraya alnmasn ister. Beki ona: Bu saraya herkes giremez, buraya girmenin art; bu saraya girecek ahsta hibir hastaln bulunmamasdr. O adam da: Bende uyuz hastal var, ama ben bu saraya girmeyi ok arzu ediyorum. der. Beki de: Sende bu hastalk varken ieri giremezsin.
51

Mslim, c.8 s.143; Tirmizi, Sfatl-Cenne: 20

125

CENNET

Yalnz istersen sana uyuz hastalnn ilacn vereyim, fakat korkarm ki dayanamazsn. nk bu ila ok yakcdr, sana zdrap verir. Uyuzlu olan fakir adam: Sen ver kardeim, bylesi bir baheye girmek iin varsn yaksn, ben bu aclara straplara katlanrm. Byle gzel bir baheye girmek iin birka gnlk ac ve zdrabn laf m olur? der. Ve uyuz ilacn alr, kullanr, gerekten de ok yakar ve zdrap verir. Adam o sarayn, o bahenin sevdasndan ve oray dndnden ektii zahmete hi aldrmaz. Netice olarak, iyileip tertemiz shhatli olup gelir. Bylece o baheye girmeyi de hak eder. te ey aziz kardeim, bu misali veren zatn o baheden maksad cennettir. Yakc olan ilatan maksat da gnahlarn terkine ve ibadetlere kar sabr gstermektir. ylesi cennete girebilmek iin insann bu dnya hayatnda ibadete kar devam etmesi, gnahlardan uzak durmas, Allah (c.c.) ya hakiki bir kul olmas lazmdr.52 Her ne kadar nefislere ar gelip zdrap da verse cennet gibi bir diyara gitmek, tm arzu ve isteklerin gerekletii bir yere girmek iin bu dnya imtihannda ektiimiz skntlarn laf bile olmamaldr. Az bir sabr gstermemiz ebedi bir saadete vesile olacaktr. Ama ben hibir skntya katlanamam diyenler cehennem skntsna, azabna acaba nasl dayanacaklar? Cennet gibi gzel bir yeri kardklar zaman o zntlere nasl tahamml edecekler, hi dndler mi? yleyse ya cennet, ya cehennem Herkes tercihini yapsn, frsat bu dnyadadr. Artk bundan baka hakkmz da yoktur. nsanolu nankrdr, nimetleri inkar etmektedir. Cenab Hak cennetle bizleri hi mkfatlandrmayacak olsayd bile, bu dnyada bizlere verdii nimetler karlnda ne kadar da ibadet edip emirlerine uysaydk, yasaklarndan da kasaydk yine de nimetlerinin karln vermi olamazdk. Allah (c.c.) nun kullar zerinde saylmayacak kadar nimetleri vardr. Bizlere binlerce nimetler vermi, akl vermi, gz, kulak, di, shhat, genlik, kuvvet, su, hava, ekmek ve meyve daha sayamaya- camz binlerce nimetler. Bu saylanlarn ne kadar kymetli olduunu bu nimetlerden mahrum olanlardan sorun anlarsnz. Bunlar parayla almaya kalksanz alamazsnz. Bunlar yle az nimetler deillerdir. Ey mmin kardeim, bu ltuflarn hangisini inkr edebiliriz. Bu kadar nimet ve iyilie kar biz Cenab- Hakka ne yapyoruz. Bize birisi dnyalk kck bir yardm yapsa, o ahs her grdmzde ona kar mahcup oluruz. Bilmeyiz ki ona nasl hrmet edelim. Bir fincan kahvenin krk yl hatr var deniliyor. Cenab- Hakkn hatrn varn siz dnn.
52

Miftah-ul Kulub s.308,309

126

CENNET

Ama bir insann bu kadar nimet veren yaratann unutup, gnahlara dalmas ne kadar yazktr. Allah (c.c.) nun ibadetimize ihtiyac yoktur. Bizim ona ihtiyacmz vardr, biz ona muhtacz. Her nimetin mutlaka hesab sorulacaktr. Bu kadar nimetler karsnda alnn be vakit yere indirip namaz klmayan ve byk gnahlardan kamayan, kullarn en zalim ve nankrlerindendir. Allahu Teala bizi onlardan eylemesin. Bu dnyada biraz skntlara, ibadete, bir de gnahlardan kamaya sabredersek cennet nimetlerine kavuuruz inallah. ayet bu dnyann geici ve aldatc zevklerine kaplrsak Allah muhafaza etsin, hem cennet elden gider hem de cehennemlik oluruz. O zaman pimanlmz ok olacak, ama fayda vermeyecek. Maherde cennetin gzelliini gren cehennem ehli: Ya Rabbi! Keke cennetini gstermeden bizi cehenneme atsaydn diyeceklerdir. Peygamber Efendimize salt ve selam getirmeyi unutanlar da cennetin yolunu aranlardr.53 bni Mesud (r.a.)n rivayetinde Resul Ekrem (a.s.v.) Mirac hadisesiyle ilgili olarak yle buyurmutur: Bir gece semaya seyrettirildim. brahim Halil (a.s.) grdm. O benimle konutu, ben de onunla konutum. Ben dnmek isteyince: Ya Muhammed! mmetine benden selam syle ve onlara de ki, muhakkak cennet ok gzel bir yerdir. Hayr u hasenat ile, ibadet ve taat ile ona kounuz. Allahn rzasn talep ediniz.54 Allah katnda olan nimetler dnya izzetleriyle hibir zaman bir tutulamaz. Kur'an- Kerimde yce Rabbimiz yle buyurmaktadr. (Resulm!) de ki: Size bunlardan daha iyisini bildireyim mi? Takva sahipleri iin Rableri yannda, iinden rmaklar akan, ebediyen kalacaklar cennetler, tertemiz eler ve (hepsinin stnde) Allahn honutluu vardr. Allah kullarn ok iyi grr.55 Enes bni Malikin rivayet ettii hadis-i erifte ise yle buyrulmutur: Allahn sizi talip olmaya tevik ettii eylerin peinde kounuz. Sizi korkuttuu azabtan, ikenceden ve cehennemden korkup kanz. Zira iinde yaadmz dnyaya cennetten bir damla dse (dnyanz) tatl kokular sarard. Buna karlk dnyaya cehennemden bir damla aktlsa dnyay batanbaa berbad ederdi.56

53 54

ifa-i erif Tarik- Mustakim (bn- Hakim Essem Erkandi Tirmizi, Davat 60, (3458) Benzer 55 Al-i mran suresi, ayet: 15 56 Beyhak, c.2 s.70 H.532, Terib vet Terhib, c.4 s.246 H.5533

127

CENNET

Madem durum bu kadar ciddidir. O halde bu dnya hayatn, cenneti kazanmak iin bir frsat bilelim Tercihimizi cennetten taraf yapalm. nk ikisi de bize yakndr. bni Abbas (r.a.)n Allah Resulnden yapt rivayette: Cennet size ayakkabnzn bandan daha yakndr, cehennem de yledir buyurmulardr.57 Lakin gnahlara srar eden kullar, cennetten uzaklap cehenneme yaklamaktadr. Salih ameller ileyenler de cehennemden uzaklap cennete yakn olmaktadrlar. Ebu Hureyre (r.a) Reslullahtan yle rivayet ediyor:

Kim ki cennete girerse nimetlenir, hastalanmaz, elbisesi rmez, genlii tkenmez. Cennette hibir gzn grmedii, hibir kulan iitmedii ve hibir beerin kalbinden gemeyen nimetler vardr58 Yahya b. Muaz (r.a.) buyurdu: Dnyay terk etmek iddetlidir. Cenneti elden karmak daha iddetlidir. Dnyay terk etmek cennetin mihridir. Yine buyurdu: Dnyann talebinde nefsin zilleti vardr. Ahiretin talebinde ise izzeti vardr. Hayret o kimse iin ki, yok olann talebinde zilleti kabul eder. Bak kalann talebinde izzeti brakr. Cennet taliblileri, yce Rabbimizin cennetle ilgili mesajlarn aklndan karmamaldr. Araf sure-i celilesinde yle buyrulmaktadr: (Cennette) onlarn altlarndan rmaklar akarken, kalplerinde kinden ne varsa hepsini karp atarz ve onlar derler ki: Hidayetiyle bizi (bu nimete) kavuturan Allaha hamd olsun! Allah bizi doru yola iletmeseydi, kendiliimizden doru yolu bulacak deildik. Hakikaten Rabbimizin elileri gerei getirmiler. Onlara ite size cennet; yapm olduunuz iyi amellere karlk ona varis klndnz diye seslenilir59 Hicr sure-i celilesinde de yle buyrulmaktadr: (Allahn azabndan korkup rahmetine snan) takva sahipleri, mutlaka cennetlerde ve pnar balarnda olacaklar. Oraya emniyet ve selametle girin (denilir.) Biz, onlarn gnllerindeki kini skp attk; onlar artk kkler zerinde kar karya oturan kardeler olacaklar. Onlara orada hibir yorgunluk gelmeyecek ve onlar oradan karlmayacaklardr. (Resulm!) Kullarma, benim, ok balayc ve pek esirgeyici olduumu haber ver.60
57 58

Buhari el-Cemu-Beynes Sahiheyn Mslim ve Buhari, cz.3 s.209 (2622) 59 Araf suresi, ayet: 43 60 Hicr sresi, ayet: 4549

128

CENNET

Yunus sure-i celilesinde de Cenab- Hak yle buyurmaktadr: man edip gzel i yapanlara gelince, imanlar sebebiyle Rableri onlar nimet dolu cennetlerde, alt tarafndan rmaklar akan (saraylara) erdirir. Onlarn oradaki duas: Allahm! Seni noksan sfatlardan tenzih ederiz! (szleridir.) Orada birbirleriyle karlatka syledikleri ise selamdr. Onlarn dualarnn sonu da udur. Hamd, alemlerin Rabbi Allaha mahsustur.61 Cennetin gzellii ayet-i kerimelerden rahatlkla anlalmaktadr. Cennet Allah (c.c.) nun rahmetidir. Onunla imanl, salih amelli, mtevaz ve sabrl insanlara rahmet eder. Cehennem de Cenab- Hakkn azabdr. Onunla imansz, gnahkr, zalim ve kibirli insanlara gazab eder. Peygamber Efendimiz bir hadis-i eriflerinde Ashab- Kiramna: inizde cennet iin gayret edecek kimse yok mu? Zira cennetin ei yoktur. Kbenin Rabbine yemin ederim ki, cennet, parl parl parlayan nurlar, gzel kokulu yeillikleri, salam yksek kkleri, devaml akan nehirleri, ok eitli olgun meyveleri, gzel gen zevceleri, pek ok takm elbiseleri ile yksek, salam ve gzel saraylarda saadet ve yz parlakl iinde yaanan ebedi mekndr buyurdu. Sahabeler biz zaten onun iin gayretteyiz, ey Allahn Resul dediler. Aleyhissaltu vesselm: nallah deyiniz dedi ve sonra cihaddan sz at ve ona tevik etti.62 Cennet nimetleri saylmayacak kadar oktur. Bu nimetlerin ard arkas kesilmez. Cennet nimetlerinin daha da nemlisi ve gzeli, cennet ehlinin Cenab- Hakkn cemalini grmeleridir. (Bu grme; arada bir mesafe olmakszn, bir eye benzetmeyerek, keyfiyetini bilmediimiz bir ekilde mekndan mnezzeh olarak gerekleecektir) Yani her mmin ahirette Rabbini greceine inanr, ama nasl olacak? Onun keyfiyetini Cenab- Hakkn ilmine havale eder. te bu mahede en byk lezzettir. yle lezzet ki, onun yannda cennet ehli dier nimetleri unutur. Allah (c.c.) bu bahtiyarlktan bizleri mahrum etmesin. Allahu Tealaya asi olduu halde, verilen grevleri yapmad halde kendisinin cennetlik olduunu iddia edenler eytann aldatt kimselerdir. Rabbim bizlere cenneti kazandracak ameller nasib eylesin. Bu dnya hayatnda hi anlmz secdeden kaldrmazsak yine de Rabbimizi hakkyla vemeyiz. Yine ona hakkyla kulluk yapamayz. Ne kadar ibadet yaparsak yapalm yine de cennet gibi bir yere hakkmzla girmi olamayz. Ancak Allahn rahmetiyle girebiliriz.
61 62

Yunus sresi, ayet: 9-10 bn-i Hibban Usame bin Zeydden

129

CENNET

Anlatlanlardan anlald ki bizler bu dnyaya gelmiiz, gidiyoruz. Bizden nce de ok nesiller, insanlar geldi geti. Bu dnyaya gelen gidecek, bundan ka yoktur. Bizden nce gelenler iersinde kimisi nefsinin arzularna uyup eytann yolunu tercih etti. Kimileri de aklnn sesine kulak verip Allahu Tealann yolunu tuttu. eytann yolundan gidenler ebedi hayatlarn perian edip cehenneme mustehak (layk) oldular. Hlbuki nefis onlara mrlerinin hi bitmeyeceini telkin ediyordu. Bu dnyada nefsin ve eytann hevalarna aldananlar, imdi pimanlk, znt ve azab iindedirler. Rabbinin emirlerine uyanlar ise cennete girecekler ve trl trl nimetlere mazhar olacaklardr. Ey kardeim! imdi de eytan ve nefis bizleri aldatp ebedi hayatmz perian etmek istiyorlar. Onlara aldanp bizden nce gelip geenlerden ibret almazsak ahirette halimiz ok perian olup, acnacak bir duruma deceiz. Biz insanolu iin ahirette iki menzil vardr. Yerimiz ya cehennem veyahut cennet bahesi olacak. Daha nce cehennem dehetini imdi ise cennet nimetlerini okudun, tercihini yap. ayet tercihini eytandan ve nefisten yana yaparsan imdiden kendine yazk etmi olursun. O zaman nefsinden bakasn sulama. Kimsenin elinden bir ey gelmez. Yce Rabbimizden niyazmz, bizleri cehennemden koruyup cennetine girdirmesidir. Rabbim rahmet ve mafiretini bizlere ihsan etsin. O bize yardm ve merhamet edip hidayet etmezse, bize hidayet eden yoktur. Ona gveniyor ona snyoruz. O Erhamurrahimindir. Herkes ona muhtatr, biz de Onun rahmetine muhtacz. Rabbim! Bizleri rahmetinden mahrum eyleme! Cennet gibi bir diyara bizleri de ulatr! (min) *** Akll olan; alak dnyadan el eken, cenneti alaya gz dikendir. Hz. Ali (r.a) Dnya, btn aaasyla (gsteri ve parlaklyla) Ahirete nispetle bir zindan hkmndedir. (Szler) Ahiret mutluluunu isteyen ilim ve iyi niyet sahibi olsun. (Ebu Hanife)

130

YALAN, SZDE DURMAMAK, EMANETE HANET

YALAN, SZDE DURMAMAK, EMANETE HANET

Hi phesiz gerek ve kmil mmin olmak hepimizin ok arzulad bir vasftr. Kmil mmin olabilmenin pek ok artlar vardr. Gzel hasletlerin bazsn zerimizde tayp bazsn tamamak, bazsn yapp bazsn yapmamak bizlerin hedefe ulamasn engeller. Zaman zaman mmine gereken vasflar ve kamas gereken vasflar zikrediyoruz ki kendimize bir ekidzen verelim. Yce Rabbimizin rzasn kazanalm. te bu dersimizde mminlerin en nemli vasflarndan doruluu, emanete riayeti, sz verdii zaman vadinde durmas gerektiini, bunun aksi olarak yalandan da son derece uzak durulmas gerektiini dilimizin dnd kadar izah etmeye alacaz. Yce Allah cmlemize yazdyla, okuduuyla ve dinledii hayrl bilgilerle amel etmeyi nasib eylesin. Ey kardeim! Dorulukla ilgili u ayet-i kerimelere kulak ver, bak: Ey iman edenler! Allah'tan korkunuz ve dorularla beraber olunuz.1 Ahzab sre-i celilesinde: Doru olan erkekler ve kadnlar Cenab- Hak bunlara, mafiret ve byk ecir hazrlamtr.2 Muhammed suresinde de: Allaha kar sadk olsalard, onlar iin daha hayrl olurdu. 3 Dier bir ayette de: Ey iman edenler! Allah'tan korkun ve sz doru syleyin buyrulmutur.4 Evet mminlere yaraan, doru szl, doru hareketli olmasdr. Doruluun yerlemedii toplumlar, milletler yok olmaya, eziyet grmeye mahkmdur. Doruluu kendine huy edinenler hem dnyada hem de ahirette eref sahibidir. Bu gzel hasletin nemine binaen hadis-i eriflerde de nemle zikredilmitir.
1 2

Tevbe suresi, ayet: 119 Ahzab suresi, ayet: 35 3 Muhammed suresi, ayet: 21 4 Ahzab suresi, ayet: 70

131

YALAN, SZDE DURMAMAK, EMANETE HANET

bni Mesud (r.a.)n rivayetinde Peygamber (s.a.v.) yle demitir: Doru szllk iyilie gtrr, iyilik de cennete gtrr. Adam doru syleye syleye Allah nezdinde sddklar derecesine kar. Yalan sylemek fenala, fenalk da cehenneme gtrr. nsan yalan syler (durur da) nihayet Allah nezdinde yalanc diye yazlr.5 Hi phesiz doruluk yani sdk Peygamberlerin vasflarndandr. Onun iin peygamberler her ne sylerlerse doruyu sylerler. Onlar kendileri sddktr. Hem de mmetlerine doruluu emretmilerdir. Hirakl, Ebu Sfyana sorduu zaman: O adam (yani Peygamber) size ne emrediyor? Ebu Sfyan da yalnz Allaha kulluk ediniz, ona hibir eyi erik komaynz. Babalarnzn sylediklerini braknz der ve bize namaz, doruluk, iffet ve sla-i rahimle emreder diye cevap vermitir6 Evs bni smail Beceli (r.a.)dan anlatldna gre Reslullah (a.s.) vefat ettii zaman Hz. Ebubekirin yle sylediini iitmitir: Reslullah (a.s.) benim u makammda ilk yl ayaa kalkt (byle syleyince Hz. Ebubekir gzlerinin yan tutamayp alad.) ve dedi ki, Size doru olmanz, tavsiye ederim. nk sdk, iyilikle beraberdir. kisi de cennettedir. Yalandan saknn nk o, gnahla beraberdir. Ve ikisi de, cehennemdedir. Allah'tan afiyet dileyin nk kimseye yakinden sonra afiyetten daha hayrl bir ey verilmemitir. Birbirinizle hasedlemeyin, birbirinizle aranzdaki iyi mnasebetleri kesmeyin, birbirinize srt evirmeyin. Ey Allahn kullar karde olun.7 Abdullah bni Amr (r.a.) da yle anlatyor. Reslullah (s.a.v.)e: En efdal insan kimdir? diye sorulmutu. Kalbi mahmum (pk), dili doru szl olan herkes buyurdular. Ashab: Doru szlln ne demek olduunu biliyoruz. Mahmum-ul kalp ne demektir? diye sordular. (Mahmum kalp) Allah'tan korkan tertemiz kalptir. inde gnah yoktur, zulm yoktur, kin yoktur, hased yoktur buyurdular.8 Evet ey Hak yolcusu olan kardeim! Sdk makamna ermek istiyorsan doruluu kendine iar edin. Ve yalandan son derece kan. nk yalanclk mslmana hi yakmayan ok irkin bir huydur. Yalan syleyen bu dnyada ereften mahrum olduu gibi ahirette de mahrumdur. Dnyada insanlarn maskaras durumuna der, kimse ona itibar etmez, szne gvenmez ve gnahkr olmu olur. Yce Rabbimiz yle buyurmaktadr:
5 6

Buhari, Edeb, 69; Mslim, Birr,29 Buhari, Salat 1; Mslim, Cihad 74 7 Nesai 8 Ktb-i Site C.17 S.589 (. Canan)

132

YALAN, SZDE DURMAMAK, EMANETE HANET

Yalan szden kann.

Peygamber Efendimiz de yalan hakknda yle buyurdular: Din kardeine, o sana inanr olduu halde, senin ona yalan sylemenden pek byk bir hyanet yoktur.10 Doruluk ne derece faziletli ise bunun kart olan yalanclk da o kadar kt bir huydur. Bunun iin dinimiz, yalan konumay yasaklamtr. Mmin yalan konumaz. nk mmin gvenilir kimse demektir. Yalan ise buna engeldir. Peygamber Efendimize: Mmin korkak olur mu? diye sorulmu. Olabilir diye buyurmu. Mmin cimri olur mu? diye sorulunca, Peygamberimiz (s.a.v.) Olabilir demi. Mmin yalanc olabilir mi? denilince Peygamber Efendimiz Hayr olamaz buyurmutur.11 Yalan insan iin, en kt sfat olan mnafklk belirtisidir. Nitekim Peygamber Efendimiz (s.a.v.): Mnafn belirtisi tr. Konutuu zaman yalan syler, sz verdii zaman sznde durmaz, kendisine emanet edildii zaman hyanet eder. (Onu korumaz)12 Yalann gnah byk olduu iin yalancnn azab da byktr. Allah Resulne yalancnn azab yle gsterilmitir: Srt st yatan bir adamn baucunda da (baka) bir adam, elinde demirden atal bir kanca ile ayakta duruyor ve yatan adamn yznn bir tarafna gelip kancasyla, aznn, burnunun ve gznn bir ksmn ta kafasna kadar yaryor, sonra yznn br tarafna dnp orasn da bu ekilde tahrip ediyordu. Bu arada, bir tarafn tahrip edinceye kadar daha nce tahrip edilen taraf iyi olup eski halini alm bulunuyor. Sonra dnp birinci defada yapt gibi yine ayn hareketi tekrarlayp duruyordu.13 Yalan zaten kendi bana mesuliyeti gerektiriyor. Hele bir de yalanna yemin ekleyenler ticaretinde maln satmak iin yalan yere yemin edenler, insanlar gldrmek iin yalan syleyenler ve yalan yere ahitlik edenlerin vay haline. Allah Resul (s.a.v.) bu hareketlerin hepsini mmetine yasaklamtr. Hz. Aie (r.anha) yle demitir: Reslullah (s.a.v.) Efendimizin yalan zerine yemin etmekten daha fazla buz ettii bir ey yoktu. Bir
9

Hac suresi, ayet: 30 Buhari 11 Tenvirl Havalik ala Muvattail mam Malik C.2 S.252 12 Buhari, man, 24; Mslim, man, 25 13 Buhari, Cenaiz 93
10

133

YALAN, SZDE DURMAMAK, EMANETE HANET

adam Peygamber Efendimizin yannda yalan syledi mi, ta o yalan hakknda tvbeyi ifade eden bir ey yaptn reninceye kadar daima iinde bir iz kalrd.14 Allahn Resul biz mmetine mal sattrmak iin yalan yere yemin etmeyi yasaklam. Doru olan tacirleri vmtr. Doruluktan ayrlan tacirleri de uyarmtr. Bir hadis-i eriflerinde Resul-i Ekrem (s.a.v.) mescide giderken insanlar al veri yaparken grd ve yle buyurdu: Ey tccar zmresi! (Onlar da) balarn kaldrd ve gzlerini Resul-i Ekreme evirerek, onu dinlediler. Allah Resul: Tacirler, kyamet gnnde gnahkr olarak dirilecekler (bundan) ancak Allah'tan korkanlar, iyilik yapanlar ve doru olanlar mstesnadr buyurmutur.15 Baka bir hadis-i erifte: Alc ile satc, al verii sdk ve doruluk zere yapar (kusuru) beyan ederlerse al verileri her ikisi hakknda da mbarek klnr. Yalan sylerler (kusurlarn) gizlerlerse, belli bir kr salasalar bile, al verilerinin bereketini kaybederler. Yalan yemin mal sattrr, fakat kazanc mahveder.16 Bir baka rivayette Sat iine yemin ve yalan bulamaktadr, siz (Rabbin gazabn sndren) sadaka kartrn.17 Demek oluyor ki hilekrlkla, yalan yeminlerle kazanlan krlarda hayr ve bereket yoktur. Onun iin her mmin bo yere yemine dilini altrmamaldr. Doruluk zere kurulan ticarethanelerde hayr ve bereket vardr. Ayn zamanda doruluu kendine iar edinen tccarlar iin Allah Resul yle buyurmutur: Emin ve doruluktan ayrlmayan ticaret ehli, peygamberler, sddklar, ehitler ve salihlerle beraberdir. 18 Baka bir hadiste: Doru olan tacir kyamet gn Ar- Alann glgesi altndadr.19 Din-i mbin-i slam, dorulua son derece nem vermi, yalanclktan da son derece sakndrmtr. Hatta aka yollu da olsa, insanlar gldrmek iin de olsa, bir ocuu armak iin de olsa yalandan bizleri men etmitir. Bunlara birer hadis-i nebeviyle misal arz edelim.

14

Tirmizi Tirmizi, Buyu 4 (1210) bni Mace, Ticarat 3 (2146) 16 Buhari, Byu 19,; (Mslim, Ebu Davud, Tirmizi) 17 Nesai, Eyman 7, (7,15) Ebu Davud, buy 1 18 Tirmizi, By 4, (1209) 19 Esbahni; Deylemi
15

134

YALAN, SZDE DURMAMAK, EMANETE HANET

Allahn Resul (s.a.v.) yle buyurmutur; Ben aka yoluyla olsa bile, yalan terk eden kimse iin cennetin ortasnda bir kke kefilim.20 nsanlar gldrmek iin yalan syleyenler hakknda da Allahn Resul (s.a.v.) yle buyurmutur. Yazklar olsun, insanlar gldrmek iin sz syleyip yalan syleyene yazklar olsun.21 Ayn zamanda ocuklar yattrmak iin de olsa yalan sylemekten Peygamber (a.s.) mmetini men etmitir. Abdullah b. Amr (r.a.) anlatyor: Peygamberimiz evimizde bulunduu bir gnde, annem, yavrum gel sana bir ey vereceim diye beni ard. Allah Resul (s.a.v.) anneme: ocua ne vermek istedin diye sordu. Annem: Hurma vermek istedim dedi. Bunun zerine Allah Resul: Eer bir ey vermeseydin (de ocuu byle aldatsaydn) sana bir gnah yazlrd buyurdu.22 stisnalar hari, yalann her eidi gnah olmakla beraber, en irkini yalanc ahitliktir. Hatr iin, yahut kar iin mahkemede yalanc ahitlik yapmak byk bir gnahtr. Yalanc ahit: nce bakasnn dnyasn yapacam, gnln ho edeceim diye kendi ahiretini de eliyle ykm oluyor. Ve yapt yalan ahitlikle hakkn kaybolmasna ve gnahsz insanlarn eziyet grmelerine, madur olmalarna sebep oluyor. Ayn zamanda Kul hakk gibi byk gnahlara giriyor. Kuran- Kerimde yle buyrulmaktadr

Ey mminler, adaleti titizlikle ayakta tutan, kendiniz, ana babanz ve akrabanz aleyhinde de olsa Allah iin ahitlik eden kimseler olun. (Haklarnda ahitlik ettikleriniz) zengin olsunlar, fakir olsunlar Allah onlara (sizden) daha yakndr. Hislerinize uyup adaletten sapmayn. Eer (ahitlii) bker (doru ahitlik etmez) yahut ahitlik etmekten kanrsanz (biliniz ki) Allah yaptklarnzdan haberdardr.23 Allah Resul (s.a.v.): Byk gnahlarn en byn size bildireyim mi? buyurdu. Ashab: Evet, bildir ey Allahn Resul dediler.
20 21

Et- Tergib Vet Terhib c.3 s.589; (Ebu Davud, Tirmizi, bn-i Mace) Ebu Davud c.4, s.298 Tirmizi 22 Ebu Davud, Edeb 88 bni Mace Beyhaki 23 Nisa suresi, ayet:135

135

YALAN, SZDE DURMAMAK, EMANETE HANET

Peygamber Efendimiz Allaha ortak komak, anne ve babaya asi olmak buyurdu. Sonra dayanmakta olduu yerden dorulup oturdu ve yi dinleyin, bir de yalan sz ve yalan ahitliidir buyurdu. Allah Resul bu sz durmadan tekrar ediyordu. Ashap: Keke skt buyursalar dedi.24 Yalan ahitlii yapan kimse eit gnah ilemi olur. Yalan konuma, haksz olan kimseye yardm etme ve hakl olan perian duruma drmedir. yle ise mmin yalan konumaz ve yalan ahitlii yapmaz. Peygamber Efendimiz bir hadis-i eriflerinde de yle buyurmutur Her iittiini sylemek, insana yalan olarak yeter.25

Doruluun dnya ve ahiret faydas, yalancln da dnya ve ahiret zararlar saymakla bitmez. Doruluk insan cennete, yalanclk insan cehenneme gtrr. Kurtulu ancak doruluktadr. Dorulukla yaplan ilerde hayr ve bereket vardr. Yalanclkla yaplan ilerde ise hayr ve bereket yoktur. Yalan kalbi karartr. nk kul yalana devam ederse kalbine kk bir nokta konur, nihayet kalbi kararr. Allah indinde de yalanclardan yazlr. Ayn zamanda yalan insann yzn karartr. Kul, yalan syledii zaman meydana getirdii pis kokudan dolay melekler kendisinden bir mil (drt bin adm) uzaklar.26 Yalan konumak hainliktir. Yalan, atein kaplarndan bir kapdr. Yalan rzk eksiltir. Reslullahn ashabna en ar gelen ey yaland. Maalesef bize en kolay gelen ey yalandr. Ashabn yolundan ne kadar uzaklatmz varn siz takdir edin. Yalan, mnafklk ve cehennem kaplarndan bir kapdr.27 Doruluk ise cennet kaplarndan bir kapdr. Cennet ehlinin ameli de doruluktur. Ate ehlinin amelde yalandr. Yalan insan iman- kmilden uzaklatrr. Doruluk ise, insan dnya ve ahiret pek ok nimetlere kavuturur. Doruluk hakknda yle bir menkbe anlatlr: mparatorun birisi gnlerden bir gn, kendi halknn genlerini toplar ve onlara yle der: Ben artk ok yalandm, bundan byle gen birisinin tahta gemesi lzm. Geecek olan belirlemek iin de, her birinize bir tohum vereceim. Bir yl sonra o ieklerin yetimesine gre yeni
24 25

Buhari, ehadet 10; Mslim, man 38 Mslim 26 Tuhvet-l Ahvezi C.6 S.108 27 Kimya-y Saadet, s.382

136

YALAN, SZDE DURMAMAK, EMANETE HANET

imparatorunu belirleyeceim. Genler o tohumlar alp hemen gidip ekerler. Bu genler arasnda Ling isminde bir gente tohumunu alp getirir eker; ama aylar geer tohumda hibir gelime olmaz, ylsonunda herkes yetitirdikleri iekleri padiaha sunarlar. Ama Ling gtrmek istemez. Annesinin srar zerine gtrmeye karar verir. Saraya geldiinde herkesin rengrenk iekler getirdiini grr. Herkes kendi ieini padiaha sunarken padiah Lignin elindeki kutuyu grr ve ona iei sorduunda, Ling korkarak, ok abaladn; ama bir trl iein amadn syler. Padiah Ona senin adn ne deince, adm Ling der. Padiah yeni imparatorunuz bundan byle Ling dir, onu selmlayn der. Ben sizlere kaynam tohum vermitim onlarn iek amas imknszd; ama sizler onlar baka tohumlarla deitirdiniz, sadece drst davranan Ling oldu, bundan byle mparatorunuz olmaya da hak kazand. Yukarda saydmz hususlar bizlere ulaan rivayetler arasnda zikredilmektedir. yleyse toplumun dzenini bozan byle irkin huylardan vazgeelim. ffetli doruluuyla rnek olan mminlerden olalm. Mslmana gereken vasflarla vasflanalm. Bylesi nemli konularda Allah Resulnn ikazlarna kulak verelim. Cehennem ehlinin huylarndan kurtulup cennet ehlinin huylarna brnelim. Yalancl kalbimizden ve dilimizden uzak tutalm. Dinarn olu Malik yle dedi: Doruluk ile yalanclk kalpte iddetli bir kavgaya tutuurlar. Ta ki biri dierini kalpten karp kovuncaya kadar kavgalar devam eder. Evet:, doruluun bizlere her zaman kr getireceini, yalancln da bizlere zarar getireceini unutmayalm. Ashab- gzinin yalandan son derece katklarn da bilelim. Konumuza k tutsun diye sizlere sahabelerden Kab. b. Malikin meselesini zikredeyim, olur ki kendimize de bir hisse karrz. Abdullah b. Kab b. Malikten rivayet edildiine gre, Kab b. Malik (r.a.) gzlerini kaybettii zaman oullarndan kendisini elinden tutup gtren Abdullah yle diyor: Kab bin Maliki Tebuk gazasnda Peygamber (a.s.v.)dan ayrlp geri kaldn anlatrken dinledim. (Allah ondan raz olsun) yle dedi: Resul-i Ekremin Tebuk gazasndan baka gazalarnn hibirinde ondan ayr kalmamtm. Yalnz Bedir gazasnda kalmtm. Lakin bu gazveden geri kalan hibir kimse azarlanmamt. Zira Reslullah ve mslmanlar Kureyin (ticaret) kervann takibe kmlard. Allah bunlar, haberleri olmakszn, dmanlar ile bir arada toplayverdi. Lakin u var ki, slam iin sz verirken Akabe gecesinde Resul-i Ekremin yannda hazr

137

YALAN, SZDE DURMAMAK, EMANETE HANET

bulundum. Bedir gazvesi insanlar arasnda her ne kadar Akabe gecesinden daha nl ise de, Akabede bulunacama, Bedir gazvesinde bulunsaydm demem. Tebk gazvesinde Peygamber (a.s.)dan ayr kalmama dair olan hikayem udur: Hibir zaman bu gazvede Reslullahdan ayr kaldmdakinden daha halli ve daha vakitli deildim. Bu gazveye kadar hibir zaman iki binek sahibi olmamtm. Bu gazvede ise iki binek sahibi bulunuyordum. Sonra Peygamber (a.s.) bu gazaya gelinceye kadar, herhangi bir yere gaza iin gittiinde o yeri sylemez, baka bir yere gider gibi grnrd. Bu gazvede ise, uzak yere hareket ettiinden ve bu gazay iddetli scak mevsimde yaptndan ve byk askerle karlamak iin gittiinden, meseleyi aklad. Meselenin byklne gre hazrlkta bulunabilmeleri iin, mslmanlara, gidecekleri yeri syledi. Reslullahn maiyetinde mslmanlar pek oktu ve bunlarn isimleri bir deftere kaydedilmemiti. Kab szlerine devamla yle dedi: Herhangi bir kimse asker arasndan svsa, bu hususta vahy nazil olmadka, bu iin gizli kalacan zannedebilirdi. Yukarda zikrettiimiz vehile Peygamber (a.s.) bu gazveyi, meyvelerin yetitii ve glgelerin arand mevsimde yapmt. Ben de bunlara ok dkndm. Peygamber (a.s.) ve onunla birlikte mslmanlar hazrla baladlar. Ben de hazrlanmak iin kar, lakin hibir ey yapmadan dnerdim ve kendi kendime: Bu ii ne vakit olsa yapabilirim, derdim. Bu hal devam etti. Herkes iini ciddi tuttu. Derken Peygamber (a.s.) mslmanlarla bir gn erkenden yola kt. Hlbuki henz hibir hazrlkta bulunmamtm. Ertesi gn sabahleyin hazrlk iin yine ktm. Lakin hibir ey yapmadan evime dndm. Benim bu halim devam etti. Cemaat harbe erimek iin acele ettiler. Fakat henz muharebeye tutumamlard. Yola kp arkalarndan erimeyi dndm. Keke yapm olsaydm; fakat bu da myesser olmad. Reslullah bu gazaya gittikten sonra insanlar arasna ktmda kendime arkada olarak ancak mnafklk damgas vurulmu kimseleri, yahud Allahn mazur grd aciz kimseleri grmekliim beni kederlendirdi. Peygamber (a.s.) Tebke varncaya kadar beni anmam, Tebke varnca orada cemaatin iinde otururken: Kab b. Malik ne yapt? demi. Bunun zerine Beni Selimeden bir adam: Cbbelerine ve endamna bakp gururlanmas onu yola kmaktan alkoydu demi. Bunun zerine Muaz b. Cebel, adama: Ne irkin sz syledin demi; sonra Peygamber (a.s.)a dnerek: Ya Reslullah! Allaha kasem ederim ki, onun hakknda

138

YALAN, SZDE DURMAMAK, EMANETE HANET

iyilikten baka bir ey bilmiyoruz demi. Bunun zerine Peygamber (a.s.) skut etmi. Bu halde iken beyaza brnm serap iinde dalgalanan bir adam grm ve: Ebu Hayseme olsayd demi. Bir de ne grsn, o adam gerekten Ensardan Ebu Hayseme imi. Bu zat, bir s hurma tasadduk etti diye mnafklarn kendisi ile alay ettikleri kimsedir. Kb yle devam etti: Peygamber (a.s.) n Tebukten dnp Medineye tevecch ettiini haber aldmda btn vcudumu kayg sard. Yalanlar dnmee baladm; yarn Reslullahn gazabndan nasl kurtulacam, dedim. Taallukatmdan dnebilenlerin fikirlerine mracaat ettim. Uydurmu olduum btn yalanlar, Reslullah dnp geliyor dendii zaman kafamdan daldlar. Nihayet bunlarn hibiri ile ondan asla kurtulamayacama kanaat getirdim. Ona dorusunu sylemee karar verdim. Peygamber (a.s.)da dnp geldi. Resul-i Ekrem seferden dnnce ilk evvel mescide urar ve orada iki rekt namaz klar, sonra halkn ilerini grmek iin otururdu. Reslullah bu ileri yapnca, gazadan geri kalanlar Peygamber (a.s.)n yanna geldiler, mazeret gsterdiler, inandrmak iin yemin ettiler. Bunlar seksen kii kadar idiler. Resul-i Ekrem bunlarn zahirde gsterdikleri mazereti kabul edip onlarla biat ve onlar iin istifar edip i yzlerini de Allaha havale etti. Nihayet ben geldim. Selam verdiimde dargn kimse gibi glmsedi, sonra: Gel dedi. Bunun zerine yryerek yanna geldim ve nne oturdum. Bana yle dedi: Niin gazadan geri kaldn? Binek satn alm deil miydin? Ben de yle dedim: Ya Reslullah! Allaha kasem ederim ki, sizden bakas, yani ehl-i dnyadan birisinin yannda bulunsaydm, zr beyan ederek onun gadabndan kurtulabileceimi zannediyorum; zira sz sylemesini bilirim. Vallahi biliyorum ki, bu gn yalan syleyip sizi memnun edersem de Allah-u Teala sizi bana gcendirir. Eer dorusunu sylersem siz bana kzacaksnz. Lakin ben doru sylemekle Allahtan hayrl sonu beklerim. Yemin ederim ki, gazadan kalmam iin hibir zrm yoktu. Hibir zaman, sizden ayrlp kaldm zamandakinden daha kuvvetli ve daha zengin deildim. Kab devam etti: Peygamber (a.s.): te doru syledi. Haydi kalk, hakknda Allahn hkm vahyedilinceye kadar bekle dedi. Ben de kalktm. Beni Selimeden birok adamlar peime takldlar. Ve: Allaha yemin ederiz ki, bundan nce hibir su ilemediini biliyoruz. Yazklar olsun sana ki gazadan kalan bakalar gibi Reslullaha

139

YALAN, SZDE DURMAMAK, EMANETE HANET

beyan edemedin. Suun iin Peygamber (a.s.)n istifar kfi idi dediler. Durmadan beni o kadar azarladlar ki, hatta Peygamber (a.s.) katna dnp kendimi yalanlamay dndm. Sonra onlara sordum: Benimle birlikte bu cezaya urayan kimse var m? dedim. Evet, seninle beraber iki kimse daha cezaya uradlar; senin gibi cevap verdiler de senin aldn cevab aldlar dediler. Bu iki adam kimlerdir? dedim: Rabia olu Mraretl-Amir ile Hilal b. meyyetl-Vkf dediler. Bedir gazasnda hazr bulunan ve bana rnek olabilecek iki iyi ve salih adam sylediler. Bunlar sylediklerinde yoluma devam ettim. Peygamber (a.s.) bu gazada kendisinden ayrlp kalanlar iinden bizim mzle konumaktan (insanlar) nehyetti. Kab yle devam etti: Bunun zerine ahali bizden ekindiler yahut bize kar yan izmee baladlar. Hatta memleketim bana yabanc gelmee balad; tandm yer olmaktan kt. Elli gn bu hal zere kaldk. Dier iki arkadama gelince: Onlar sindiler; alayarak evlerinde oturdular. Ben bunlarn en genci ve en dinci olduumdan evimden kar, cemaatle namazda hazr olurdum ve arlarda dolardm. Lakin kimse benimle konumazd. Peygamber (a.s.) n yanna gelir ve namazdan sonra oturduu yerde ona selam verir de kendi kendime, acaba selamm alp dudaklarn kmldatt m der, sonra ona yakn bir yerde namaz klar (ve namaz iinde) Peygamber (a.s.)a gizlice bakardm. Namaza daldmda Peygamber Efendimiz bana bakar ve kendisine baktm zaman da benden yzn evirirdi. Mslmanlarn bu suretle mnasebeti kesmeleri uzun srnce, amcazadem ve en ziyade sevdiim Ebu Katadenin bahesinin duvarndan atladm ve ona selam verdim. Allaha yemin ederim ki, selamm almad. Bunun zerine: Ya Ebu Katade! Allah iin sana soruyorum. Allah ve Resuln ne kadar sevdiimi biliyor musun? dedim. Sustu. Szm tekrarladm ve Allah iin sana soruyorum dedim. Yine sustu. Yine szm tekrarladm: Allah iin sana soruyorum dedim. Allahu Teala ve Peygamberi daha iyi bilirler dedi. Bunun zerine gzmn ya dolup tat, arkama dnp duvardan atladm. (Gnn birinde) Medine arsnda geziyordum. Yiyecek satmak iin Medineye gelen am Kptlerinden birisi:

140

YALAN, SZDE DURMAMAK, EMANETE HANET

Kab b. Maliki bana kim gsterir? diyordu. Ahali de beni gsterdi. Nihayet yanma geldi ve bana, Gassan Melikinin mektubunu verdi. Ben de eli kalem tutanlardan bulunduum iin mektubu okudum. yle deniliyordu: Selamdan sonra derim ki, efendinizin size kar uygunsuz muamelede bulunduunu haber aldm. Allah sizi, hukukun inendii ve kymetin bilinmedii bir yerde brakmasn. Yanmza gel, size ikram ederiz. Mektubu okuyunca bu da bir bela dedim ve mektubu atee atp yaktm. Vahy gecikip de elli gnden krk geince Peygamber (a.s.)n elisi geldi, Resul-i Ekrem size zevcenizden ayr oturmanz emrediyor dedi. Bunun zerine: Ne yapacam, onu boayacak mym? dedim. Hayr, ondan ayr oturacaksn, ona yanamayacaksn dedi. Peygamber (a.s.) iki arkadama da ayn emri gnderdi. Bunun zerine refkama, annesi ve babas yanna gitmesini syledim ve: Allah bu i hakknda hkm verinceye kadar onlarn yannda otur dedim. Hilal b. meyyenin refikas Peygamber (a.s.)a geldi ve: Ya Reslullah! Hilal b. meyye ypranm bir ihtiyardr. Hizmetisi de yoktur. Ona hizmet etmeme darlmaz msnz? dedi. Peygamber (a.s.): Hayr darlmam, lakin sana yaklamasn dedi. Kadn da yle cevap verdi: Vallahi onun kmldayacak hali yoktur. Allaha kasem ederim ki, bana gelen o vakadan beri bu gne kadar durmadan alyor dedi. Kab yle devam etti: Ailemden bazlar Refikan iin, Peygamber (a.s.)dan izin isteseydin olmaz m? Hilal b. meyyeye hizmet etmesi iin onun zevcesine izin vermitir, sen de zevcen hakknda Reslullahdan izin isteseydin dediler. Ben gencim, bu halimle onun hakknda izin istersem Peygamber (a.s.) bilmiyorum ki, bana ne der? dedim. Bu hal zere on gn kaldm; ahalinin bizimle konumalar nehyedildii gnden itibaren elli (gn) gece tamam oldu. Ellinci gecenin sabahnda evlerimizden birinin damnda sabah namazn kldm. Allah-u Tealann bizi and vehile canm skld ve yeryz, geniliine ramen, bana dar geldii halde otururken Sel (da) zerinde birisinin bardn iittim. En yksek sesi ile: Ey Malikin olu Kab, mjde mjde diyordu. Bunun zerine kurtulu gn geldiini anladm ve secdeye kapandm.

141

YALAN, SZDE DURMAMAK, EMANETE HANET

Peygamber (a.s.) sabah namazn klnca tvbemizin Allah tarafndan kabul edildiini halka ilan etti. Bunun zerine ahali mjdeli haberle bize kotular. ki arkadama da mjdeciler gitti. Biri bana atla kotu. Elsemden bir adam da benim tarafma yaya kotu ve (ad geen) daa kt; bunun sesi atldan evvel bana ulat. Sesini iittiim adam gelip beni mjdeleyince, srtmdaki iki elbiseyi de kardm; mjdesine karlk olarak ona giydirdim. Allaha yemin ederim ki, o gn de bunlardan baka elbisem yoktu. Emanet iki elbise alp onlar giydim. Peygamber (a.s.) grmek maksadyla yola dtm. Ahali blk blk beni karlyorlar; tvbemin kabuln tebrik ediyorlar ve Allahn aff sana kutlu olsun diyorlard. Mescide girdim. Peygamber (a.s.) ahalinin ortasnda oturuyordu. Talha b. Ubeydullah (r.a.) kalkt ve koarak gelip elimi skt, beni kutlad. Allaha kasem ederim ki, Muhacirlerden Talhadan bakas kalkmad. Kab Talhann bu nezaketini hi unutmazd; szlerine yle devam etti: Peygamber (a.s.)a selam verdiimde sevincinden yz parlayarak yle dedi: Annen seni dourduundan beri zerinden geen gnlerin en hayrls ile mjdelerim Ya Reslullah! Sizin tarafnzdan m, yoksa Allah tarafndan m? dedim. Benim tarafmdan deil, Aziz ve Celil olan Allah katndan dedi. Sevindii zaman Peygamber (a.s.)n yz daha da nurlanr, hatta ay paras gibi olurdu. Sevindiini bundan anlardk. Resul-i Ekremin nne oturduumda: Ya Reslullah! Tvbemi tamamlamak iin btn malm Allah ve Resul urunda tasadduk edeceim dedim. Peygamber (a.s.): Malndan bir ksmn elinde brakman senin iin daha hayrldr dedi. Ben de: Hayberdeki hissemi elimde brakyorum ya Reslullah! Allah beni ancak doruyu sylemek sayesinde kurtard. Hayatta kaldm mddet ancak doruyu sylemek de tvbemin tamamdr dedim. Allaha kasem ederim ki, Peygamber (a.s.)n bu szleri sylediim gnden beri doru szllk yznden Allah-u Tealann kimseyi benden daha gzel surette mkfatlandrdn bilmiyorum. Yine Allaha kasem ederim ki, Peygamber (a.s.)a bu szleri sylediim gnden bu gne kadar, bilerek, hi yalan sylemedim. Kalan mrmde de Allah-u Tealann beni yalandan koruyacan umarm. Kab yle devam etti: Bunun zerine Cenab Hak:

142

YALAN, SZDE DURMAMAK, EMANETE HANET

1 Andolsun Allah, Peygamberi ve o glk annda ona uyan muhacirleri ve ensar affetti. O zaman ilerinden bir ksmnn kalbleri kaymaa yz tutmu iken yine de onlarn tvbesini kabul buyurdu. nk O, onlara kar ok efkatli, ok merhametlidir. 2 Ve (seferden) geri braklan o kiinin de tvbesini kabul buyurdu. Btn geniliiyle beraber dnya balarna dar gelmi ve canlar skldka sklm ve Allah'tan, yine kendisine snmaktan baka are olmadn anlamlard. Allh onlarn tvbesini kabul buyurdu ki tvbe etsinler. nk Allh, tvbeyi ok kabul eden, ok merhametlidir. Ey iman edenler! Allah'tan korkun ve dorularla beraber olun.28 Mealindeki ayetleri inzal buyurdu.29 te bizlerin de iar, doruluk olmal yalana tenezzl etmemeliyiz. Mminler yalandan ateten kaar gibi kamaldr. Sz verdii zaman yalanc pozisyonuna dmemek iin szne mutlaka riayet etmelidir. Ahdini geerli bir mazeret olmadka bozmamaldr. Sz verip szde durmamak, emanet edildiinde emaneti yerine getirmemek, maalesef asrmzda hastalk halini alm. Szne sadk olan, emanete riayet eden insanlar yok denecek kadar azalmtr. Hele esnaf kesimi son derece bu kaideyi inemektedir. Acaba biz kimlerin izini sryoruz? Bir gerek var ki o da Allah Resulnn ve ashabnn yolundan gitmediimiz kesindir. te insan alaltan bu gibi yalanlar, szde durmamalar, emanete hyanet etmeler kesinlikle mminlerin vasf deildir. Herkes kendini bir kontrol etsin, acaba sz verdiimiz zaman ahdimizi zamannda yerine getiriyor muyuz? Birinden dn bir mal aldmz zaman, bize bir ey emanet edildii zaman acaba onu sahibine tekrar veriyor muyuz? Birka saatliine veya gnlne aldmz bir eyi, yllar geiyor onu sahibine iade etmiyoruz. Ya kayboluyor veya helk olup gidiyor. Emanete riayet byle mi olmaldr? Birine filan saatte geleceim ve filan eyi filan zamanda sana vereceim deyip de acaba sonra szmz yerine getiriyor muyuz veya o sz verdiimiz ahs bekletip onu aldatyor muyuz? yleyse yerine getiremeyeceimiz eyleri sz vermeyelim. ayet szleirsek ahdimize vefa gsterelim ki yalanclardan olmayalm. Konunun nemine binaen Yce Rabbimiz Kuran- Kerimde yle buyurmaktadr:
28 29

Tvbe suresi, ayet: 117-119 Buhari; 8/86,93 Mslim;2796 Ebu Davut Tirmizi - Nesai

143

YALAN, SZDE DURMAMAK, EMANETE HANET

Ey iman edenler! (yaptnz) akitleri yerine getirin.30 Dier bir ayette de Cenab Hak szne sadk olan smail (a.s.) yle vmektedir: (Resulm!) Kitapta smaili de an. nk o sznde sadk (bir zatt) ve gnderilmi bir peygamberdi.31 Nahl sresinde de yce Allah (c.c.) yle buyurmaktadr: Karlkl szleme yaptnz zaman Allahn ahdini (verdiiniz sz) tutun ve yeminleri salama baladktan sonra onlar bozmayn.32 Ahde vefa, szlemeye sadakat slamda esastr. sterse szleme yaplan kii gayrimslim olsun. Bir cemiyette szlemeye sadakatsizlik ve ahde vefaszlk yaygn hale gelirse, ferdler arasnda birbirine gven kalmaz ve toplumun dzeni temelden sarslm olur. Byle bir memlekette ahlak zayflamas ile birlikte ticari ve sanayi sahada duraklama balar. Bu sebeple toplumlarmzda slam ahlaklarn devam etmesi iin ahdimize vefa gsterelim. Emanete riayet edelim. Bu konunun nemini Allah Resul (s.a.v.) den dinleyelim ve her iimizde onu rnek alalm. Buharideki bir hadis-i erifte: Drt ey vardr ki kimde bulunursa halis mnafk olur. Her kimde bunlardan biri bulunursa, onu terk edesiye kadar, kendisinde mnafklktan bir huy bulunur. (O drt ey:) Kendisine bir ey emanet edildii zaman hyanet etmek. Sz sylediinde yalan sylemek, ahd (ve szleme) yapt zaman ahdinde durmamak, husumet (sebebiyle muhakeme) olduklarnda haktan ayrlmaktr.33 Mslimin rivayetindeki bir hadis-i erif de yledir: Szlemesini bozan her kimse iin, kyamet gn, (oturaca hizasnda) bir alamet dikilmi olacaktr. Onun iin (dikilen iaret) ahdini bozduu miktarda ykseltilecektir.34 Ebu Hamsann olu Abdullahtan rivayet edildi dedi ki Reslullah daha peygamber olmazdan evvel ben onunla al verite bulundum. Onun bir ksm alaca bende kald ve ona, Buraya senin alacan getirip teslim edeceim diye sz verdim. O gn unuttum ertesi gnde unuttum. nc gn geldim, hala yerindeydi. Beni grnce yle buyurdu. Ey

30 31

Maide suresi, ayet: 1 Meryem suresi, ayet: 54 32 Nahl suresi, ayet: 91 33 Buhari c.1 s. 14 34 Mslim c.5 s.143

144

YALAN, SZDE DURMAMAK, EMANETE HANET

gen bana zahmet verdin. Zira ben gnden beri burada seni beklemekteyim.35 Grld gibi Allah Resul (s.a.v.) son derece szn yerine getirmeye gayret sarf ediyor. Zor durumlarda dahi verdii szn yerine getiriyordu. Bizlerin de onun hayatndan alacamz pek ok dersler vardr. Bir keresinde Allahn Resul (s.a.v.): Et-Teyhann olu Ebu Haysemeye bir hizmeti vereceim diye sz vermiti. Binaenaleyh bu szden sonra Reslullaha esir getirildi. Onlarn ikisini bakalarna verdi. Bir tane kald. Bu esnada Hz. Fatma (r.anha) gelip Reslullahtan bir hizmeti taleb etti ve dedi ki: Babacm! Sen el deirmeninin elimde brakm olduu ize bakmaz msn? Bu esnada Reslullah Ebu Haysemeye verdii sz hatrlad ve yle dedi: Ya Ebu Haysemeye verdiim sz nice olur? Binaenaleyh Ebu Haysemeyi kerimesi Fatmaya daha nce verilmi olduu szden dolay tercih etti. Hlbuki Fatma zayf eliyle el deirmenini evirmek mecburiyetindeydi.36 Kinatn Efendisi bizleri ahdleri bozmaktan u szlerle menediyor: Bir kavim ahdinden dnp vefaszlk ederse Allah onlara mutlaka dmanlar musallat eder.37 Bir rivayette de, Reslullah (s.a.v.) (bir gn) parmaklarn kenetledi ve dedi ki: Ey Abdullah bnu Amr! Ahidleri bozulup yle karma kark hale gelen bir ksm ayak takm kimselerle ba baa kalrsan ne yaparsn? Ne yapmam tavsiye edersiniz, Ey Allahn Resul dedim. Buyurdular ki: Gzel bulduun eyi yaparsn, kt bulduun eyi terk edersin. Kendi yaknlarnn (hallerini dzeltmeye) ynelirsin. O herzele takm (ile de) onlarn cemaati ile de(uramay) terk edersin.38 Ey kardeim ahdini bozan, emanete hyanet edenlerden, yalanclardan olma. Bunlar kiiyi cennetten uzaklatrp cehenneme gtren hasletlerdir. Bunlardan kendini koruyabildinse Peygamber Efendimizin u mjdesine kavuursun. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) yle buyuruyor: Siz u alt hususta kendinize kefil olun, ben de sizin iin cennete kefil olaym. 1. Konutuunuz zaman doru konuun, 2. Sz verince yerine getirin,
35 36

Ebu Davud Tirmizi, 37 Muvatta, Cihad 26, (2,460) 38 Buhari, Salat 88, Fiten 13; Ebu Davud, bn-i Mace

145

YALAN, SZDE DURMAMAK, EMANETE HANET

3. Size bir emanet edilince emaneti gzetin, 4. Irznz koruyun, 5. Gzlerinizi harama kapatn, 6. Elinize hkim olun.39 Bu gzel hasletleri peygamberlerin izinden giderek elde etmeye alalm. Gerek nder bizler iin onlardr. Onlar sz verdiler mi kesin tutarlar. Hatta rivayete gre smail (a.s.) bir husus iin bir kimseye bir yerde bulumak iin sz vermiti. O kimse belirtilen zamanda gelmedi. smail (a.s.) orada yirmi gn bekledi ve szn yerine getirdi.40 Ayn zamanda peygamberler emanete riayet ederler. nk peygamberlerde bulunmas vacib olan vasflardan biri de emanettir, gvenilir olmaktr. Peygamberler her ynden gvenilir insanlardr, aldklar grevleri gerei gibi yapm, kendilerine emanet edileni istenildii gibi korumu, hyanette bulunmamlardr. yle ki Peygamber Efendimiz Kbe mrikleri tarafndan dahi Muhammedl Emin diye tannmaktayd. Biz de madem onun mmetiyiz, yalandan kanalm, sz verdiimizde szmzde kesinkes duralm, emanete hyanet etmeyelim, gvenilir emin kiiler olalm. Bu vasflara riayet etmediimiz takdirde ne Allah ne de Resul bizi sever, bilakis buzederler. Bu gzel huylar elde edenler, hi phesiz peygamberlerin vasfyla vasflanm olurlar. Onlarn emanete riayetkr, gvenilir olduklarna dair misaller hayatlarnda pek oktur. Musa (a.s.) Firavnun ktlklerinden kap Medyene geldii zaman orada kimseyi tanmyordu. Onu barndracak kimse de yoktu, orann garibi idi. O srada bakt ki insanlar bir kuyudan su alyorlar, hayvanlarn suvaryorlar. Ama iki kz ylesine duruyordu. Musa (a.s.) onlara siz niin bekliyorsunuz. O iki kz bizim koyunlarmz sulamamz mmkn deil, nk insanlar su alyor. Onlar kuvvetliler biz ise zayfz. Onlar erkekler biz ise kadnz. Hz. Musa: Sizin erkek kardeiniz yok mu? onlar da: Bizim sadece yal bir babamz var. dediler. Hz. Musa onlara acd ve su ihtiyalarn grd. O iki kz hergnkinden erken eve dndler. Babalar teaccpte kald. Onlara erken gelmelerinin sebebini sordu. Onlar da Allahu Teala bizlere kerim ve efkatli bir adam gnderdi ve bizlerin su ihtiyacn grd. Babalar anlad ki bu adam yabanc ve garip biridir. nk bu gne kadar orada kzlarna yardm eden olmamt.

39 40

Hakim, Haraiti ,Ahmed, Beyhaki Kimya-y Saadet, s.381

146

YALAN, SZDE DURMAMAK, EMANETE HANET

Babalar onu nerede terk ettiniz dedi. Onlar da o mekanda kalacak yeri olmad halde, garip olarak braktk dediler. Yal baba, kzlarm, hi gzel etmediniz. Size iyilik eden bir adam garip olarak braktnz. O bu gece nerede barnr. Nerede geceler. Muhakkak onun bizim zerimizde misafirlik hakk vardr. kinizden biri gitsin onu alsn gelsin. Derken o kzdan biri utana utana yryerek ona geldi. Babam seni aryor, bizim iin (hayvanlar) sulamann cretini verecek41 dedi. Musa (a.s.) kza baklar demesin diye onun nnde yrd ve Musa (a.s.) gelip bandan geenleri o yal adama (Hz. uayb) anlatt. O da Korkma, o zalim kavimden kurtuldun artk dedi ve orada kerim bir misafir olarak kald. Gnlerden bir gn msait bir zamanda kzlardan biri babasna yle dedi: Babacm! Onu cretle (oban) tut. nk cretle istihdam edecein en iyi kimse, gl ve gvenilir olandr,42 Babas ona: Ey kzm sen onun gvenilir, emin ve kuvvetli olduunu nereden biliyorsun? kz yle dedi: Kuvvetlidir nk o kuyunun kapan tek bana kaldrd. O kapa bir kii kaldramaz ancak bir cemaat olmaldr. O emin gvenilir bir kimsedir. nk ben onunla yolda gelirken yol boyu nmde yrd ki nazarlar bana demesin. te her mmin peygamberleri rnek almal, emin ve gvenilir olmal. Peygamberlerdeki gzel vasflar elde etmeye almaldr. Abdurrahman b. Haris (r.a.) anlatyor: Biz Reslullahn yannda idik, temiz bir su istedi ve elini daldrp abdest ald ve biz ona sarlp az dolusu aldk. Bunun zerine efendimiz (s.a.v.) sizi buna sevk eden nedir? dedi. Biz de Allah ve Resulnn sevgisidir dedik. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) Allah ve Resulnn sizi sevmesini istiyorsanz, size bir ey emanet edildiinde onu koruyun, konutuunuzda doru konuun, etrafnzda komuya iyilik yapn buyurdular.43 Cenab Hak da ahdine vefa gsteren mminlerin hareketini vmtr.

41

Kasas suresi, ayet: 25 Kasas suresi, ayet: 26 43 Heysem, Mecuuz Zevaid c.4 s.145, Taberani
42

147

YALAN, SZDE DURMAMAK, EMANETE HANET

Rad sresinde de Cenab- Hak akl sahiplerinin vasfn yle ifade ediyor Onlar ki Allahn ahdini yerine getirirler verdikleri sz (Allah ve kullar arasnda yapm olduklar ahdi) bozmazlar.44 Ayn zamanda ahidlerini bozanlara ackl bir azab, yerine getirenlere de byk ecirler vardr. Bil ki doruluk mslmann iardr. Yalanclk da akilik alametidir. Onun iin yalandan uzaklamak lazmdr. Dini mbini slam ok mecbur kalnmad hususlarda yalana ruhsat vermemitir. mm Glsm (r.anha) Efendimiz (a.s.)n eyden baka yerde insanlarn yalan sylemesine ruhsat verdiini grmedim demitir. Bunlardan biri harbde dmana sylenen yalandr. kincisi insanlarn arasn bulmak, ncs kocann karsna, karnn da kocasna maslahat iin konumalardr.45 Evet, buraya kadar yazlan ayet ve hadisler neticesinde anlald ki yalan, szde durmamak, yalanc ahitlik yapmak, alnan emanete hyanet etmek mminlerin vasf deildir. Hatta kendini bilen insanlarn bile vasf olmazken, bu irkin hasletler nasl mminin vasf olabilir. Bunlar olsa olsa kfirlerin vasflarndandr. Ey mmin kardeim, hele bir kendini yokla, sz verdiinde sznde duruyor musun, emanet aldnda riayet ediyor musun, yalandan kendini koruyabiliyor musun? ayet bu irkin hareketleri yapyorsan ackl azab sana ulaacaktr. Maalesef gnmzde bu kt hasletler ok reva bulmu, doru ve drst olan insanlar, yalandan kananlar, emaneti koruyanlar son derece azalmtr. te bu irkin huylar sebebiyle insanlarn birbirine olan gvenleri yetirilmekte, artk kimse kimseye yardm elini uzatmamaktadr. Bu defa yala kuru beraber yanmaktadr. Aldatmann, gveni yitirmenin topluma verdi zarar anlamak istersen u menkbeyi dinle: Salih zatlardan birisinin uzun bir yolculua kmas icap eder. Yolculuk iin bineini ve azn hazrladktan sonra yola koyulur. Uzun bir sre getikten sonra biraz dinlenmek ister. Tam bu srada allklarn arasndan bir hlt duyar. Yavaa gelip bakar ki, perian klkl bir adamn uzandn grr. O adama burada ne aradn sorar. O adam, az nce haremiler yolumu kestiler. Hem yiyeceklerimi, hem de bineimi alp gittiler ve beni perian halde braktlar. imdi ben bu lde ne
44 45

Rad suresi, ayet: 20 Mslim, Birr 101

148

YALAN, SZDE DURMAMAK, EMANETE HANET

yaparm. O Zatta ona, benim bineimde, azmda var ikimizi de yeter, sen zlme der. Ve allkta uzanm kii, ata binmek iin beni srtna alr msn ben kalkamyorum der. Ve o efkatli, temiz kalpli zat onu srtna alp ata bindirince, o perian klkl adam, ata hzl bir ekilde vurup kamaya balar. Aldatldn anlayan zat yle der: Beni bu lde azksz, susuz brakmana zlmyorum, bineksiz brakmana da zlmyorum. Ama onlarla beraber kalbimdeki merhameti ve gven duygusunu da alp gtrdne zlyorum. yleyse toplumumuza gven duygusunu yerletirelim. Kendimizi kt huylardan dolay cehenneme mstahak klmayalm. te bu irkin huylarn acsn dnya ve ahirette grmeden bir an evvel bunlar terk edelim. Gvenilir sadk mminler olalm. Azmzdan kan iyi ve kt szlerin bir melek tarafndan yazldn unutmayalm. Bu hususu Yce Rabbimiz yle bildiriyor. nsan hibir sz sylemez ki yannda gzetleyen yazmaya hazr bir melek bulunmasn.46 Madem azmzdan kanlar kaydedilmektedir, o halde az nimetini haramda deil hayrda kullanalm. Mmine layk olan hasletlerle vasflanmaya alalm. Kt huylarmz atp yerine iyi ve gzel olan, Allah ve Resulnn raz olaca ahlaklarla bezenelim. Aksi takdirde kulluk imtihann kaybedip yz kara olarak Rabbimizin huzuruna karz. Yznn ak olmasn isteyenler byle yz kzartc huylardan arnp Kuran ahlakyla ahlaklanmaldrlar. Bir mmin olarak oluk ocuklarmza iyi rnek olalm. slam dinine, mslmanlara yanl hareketlerimizle sz getirmeyelim. zah etmeye altmz, szde durma, yalandan saknma ve adaletli olma gibi hasletleri kendi nefsimizde tatbike alalm. Bu gzel vasflar insan deerini arttrr. Ona vakar kazandrr. Bunun yannda Cenab Hakkn rzasna, Peygamber Efendimizin de sevgisine mazhar olur. Yce Rabbimiz bu vasflar ve bu vasftaki mminleri Kur'an- Kerimde vmtr. Konu daha iyi anlalsn diye birka tane ayet-i kerime zikredelim. Verdiiniz sz yerine getirin. nk verilen sz, sorumluluu gerektirir.47
46 47

Kaf suresi, ayet: 18 sra suresi, ayet: 34

149

YALAN, SZDE DURMAMAK, EMANETE HANET

O mminler ki, emanetlerine ve ahidlerine riayet ederler48 Onlar adaklarn (verdikleri sz) yerine getirirler ve erri yaygn olan gnden korkarlar.49 Allah size, mutlaka emanetleri ehli olanlara vermenizi ve insanlar arasnda hkmettiiniz zaman adaletle hkmetmenizi emreder. Allah size ne kadar gzel tler veriyor! phesiz Allah her eyi iitici, her eyi grcdr.50 Hucurt suresinde de Cenab- Hak yle buyuruyor: (Her ite) adaletli davrann, phesiz Allah adil davrananlar sever.51 Konumuzla alakal birka hadis-i erif de Allah Resul (s.a.v.)den zikredelim: Ehli iyaline, idaresi altndakilere adaletle hkm eden adil kimseler, Allah nezdinde nurdan minberler zerinde otururlar. Yksek mevkilere karlar.52 Kim ki Allah ve Resulnn kendisini sevmesini istiyorsa, doru sylesin, emanete riayet etsin ve komusuna eziyet etmesin.53 Dier bir hadiste de:

Bizi aldatan bizden deildir.54

Ey mmin kardeim, zikredilen hadislerden kendine bir hisse kar ve bu gzelim vasflar elde etmeye al, adalet ve doruluk olan yerde bask ve iddet olmaz. Mkilatlar sevgi ve saygyla halledilir. Bizim tabi olduumuz Ashab- Kiram (r.anhum) devaml adaleti ve doruluu semiler. Hak sahibi onlarn yannda devaml en kuvvetli saylm. Kafir dahi olsa hak sahibine hakkn vermilerdir. Adaletli olmay emreden Yce
48 49

Mminn suresi, ayet: 8 nsan suresi, ayet: 7 50 Nisa suresi, ayet: 58 51 Hucurt suresi, ayet: 9 52 Mslim, mara 18 53 Ramuz s. 397/1 54 Mslim, mn 164; Tirmizi, By 74 (1315)

150

YALAN, SZDE DURMAMAK, EMANETE HANET

Allahtr. yleyse onun emrine uymak icab eder. Bu adalet duygusunu insanlarn uuruna yerletirmek lazmdr ki hakszlklarn n alnabilsin. airin biri yle der: nsana sadakat yarar, grse de ikrah Yardmcsdr dorularn Hazreti Allah te yle bir doru olmalyz ki iimiz dmz bir olmal. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) yle dua edermi: Ey Allahm! Benim i lemimi d lemimden daha hayrl kl. Benim d lemimi salih kl.55 Rabbim cmlemize sevdii huylar nasib etsin (min) Dinin esas: Emaneti yerine vermek, sznde durmaktr. Hz.Ali(r.a)

55

Tirmizi

151

K
Bizleri yoktan var eden Cenab- zlceIl Hz.leri bizlere baz eyleri helal, baz eyleri de haram klmtr. Helal ereveden ayrlmayan kullar mkfatlandrlacak, haramlar ileyen kullar da azab grecektir. Yce Rabbimiz helal ve haram emirler koymakla, iyi ve kt kullar, itaatkr ve asi kullar birbirinden ayrt etmektedir. Kulluk grevlerimizden birisi de bu dnya hayatnda haram ieceklerden olan iki, arap ve sarholuk veren tm merubatlardan uzak durmamzdr. Allah (c.c.) insan sarho eden tm iecekleri yasaklamtr. Bunun yannda yzlerce faydal iecekleri helal klmtr. Yzlerce helal merubat brakp illa da ben u yasak merubat, arab ieceim diyen kii cehennem ateine kafa tutuyor demektir. kinin dnyalk zararlar saymakla bitmez. nk iki ktlklerin anasdr. ki ien insan kendi nefsine, canna en byk ktl yapt gibi ailesine, oluk ocuklarna, mahallesine, memleketine, toplumuna da en byk ktl ve zarar yapm demektir. ki sebebiyle bedenler rmekte, oluk ocuklarmza yanl rnek olunmaktadr. Anne ve babalar iki kullanan ocuklar, bedenleri zayf, clz ve hastalkl olmaktadrlar. Anne ve babas alkol kullanan ocuklar doduklarnda pek ok hastalklar ve zorluklarla kar karya kalyorlar. te yandan anne ve babas iki kullanmayan ocuklar daha shhatli daha zeki olmaktadrlar. Bir de evladna yanl rnek olmak suretiyle onlarn yannda iki ienler, ocuklarnn da ileride kendilerini rnek alacaklarn dnmyorlar m? Alkolik bir babadan ocuklar iyi bir terbiye ve eitim almadklar gibi, bir baba efkati dahi gremezler. kili kafayla kendi kendini idareden dahi aciz olan babalar, anneler nasl olur da evlatlaryla ilgilenirler. ki kullanan ahslarn aile yuvalarnda huzur ve mutluluk aramak bounadr. ki iip hanmna eziyet verenler, hanmn dvenler saylmayacak kadar oktur. Sarho bir kocayla mutlu bir hayat srmek sz konusu olmad iin ou aile yuvalar bu iki sebebiyle ayrlkla sonulanm, oluk ocuklar etrafta perian olmulardr. Bu sadece aile ierisindeki zararlarndan bir ksmdr. Onun iin kzn kocaya veren anne ve babalar byk gnahlara girmek istemiyorlarsa kzlarn akl- selim kiilere versinler. Sarho ve ikici kimselerle evlendirmesinler. Byle yapanlar kzn eliyle dnya ve

152

ahirette atee atan anne ve babalardan saylrlar. Ahirette o evlat onlarn yakasna yapp hakkn talep edecektir. ki kullanan kiiler kendi canna, aile fertlerine zarar verdikleri gibi, onlarn huzurlarn kardklar gibi bir de mahalle sakinlerinin de huzurlarn karmakta, onlar dahi rahatsz etmektedirler. ki iip de uurunu yitiren binlerce kiinin sokaklarda barp ararak etrafa kfrler savurduklar, nlerine geenleri bakla tehdit ettikleri, mahalle sakinlerinin gece yarlarnda uykularn kardklar bilinen bir gerektir. Byle insanlardan toplumun tm kesimi zarar grmekte, topluma, genlie yanl rnek olmaktadrlar. Vatana, millete faydal olacaklar yerde zarar ve fitne samaktadrlar. Toplumun bozulmasna sebep olduklar gibi insanlarn lmne de sebep olmak-tadrlar. ki imek sebebiyle akln kaybeden binlerce kii, insanlarla kavga sonucunda ya ailesini veya bakalarn ldrmekte-dirler. Akl olmayan insandan her ktlk beklenebilir. nk insan insan yapan, ona doru ve yanl gsteren akldr. Akl vastasyla insan iyiyi ktden ayrt etmekte, bylelikle ktlkten uzak durulmaktadr. ki ienler adeta delilii parayla alyorlar. Hz. Hasan (r.a.) yle diyor: Eer akl para ile satn alnsa insan btn dnyay vermeyi isterken, hazr akl malyla ifsad edene alr dorusu.. ki imekle akl- selimini yitirenler etrafna lm samakta, hele bir de ofrler ikili olduklar zamanda binlerce insann lmne sebep olmaktadrlar. ki sebebiyle binlerce insanmz maalesef trafik kazalarnda kaybetmekteyiz. Onun iin, iki insan sefalete, rezalete, hatta cinayete srkler demiler. nsan rtp mahveden, aile ocaklarn sndren, vatana, millete ve topluma zarar verip binlerce insann lmne sebep olan byle murdar bir iecei imek hangi akll insann yapaca bir eydir. Allahu Tealann kendisine emanet olarak verdii cann telef edip insanlarn lmne, toplumlarn bozulmasna sebep olan bu ikiciler acaba Allaha nasl hesap verecekler? Bylesi insanlar dnya ve ahirette rezil ve perian olduklar gibi Allah'n azab karsnda da mahv u perian olacaklardr. Bu kadar zararl bir madde olmasna ramen halen iki imekte srar edenler, onu imeyi bir medeniyetmi gibi gstermeye alanlar ne kadar gln duruma dtklerini bir bilseydiler. Art niyetli insanlar iki imek iin bilmiyorlar ki ne bahaneler uydursunlar. Her ne de yapsalar ikinin, sarholuk veren tm ieceklerin zararlar gzle grlmekte, tbben kantlanmaktadr. Artk kk byk, bilgisiz bilgili herkes ikinin zararl bir ey olduunu anlam, bilmilerdir.

153

Genliimizi bylesi kt alkanlklardan korumak bata anne ve babalarn, sonra toplumun dier fertlerinin ve devletin grevleri arasndadr. Vatan ve millete faydal, dinamik, shhatli, verimli genler yetitirmek istiyorsak, genlerimizi iki, afyon, ve eroin gibi uyuturucu ve zararl alkanlklardan korumamz gerekmektedir. Yoksa toplumun huzuru bozulur. O vatan da yaanmaz hale gelir ve dmanlara yem oluruz. Zaten slam dmanlar slam genliini kertmek iin her trl silah hi ekinmeden kullanmaktadrlar. slam toplumunu dinden uzaklatrmak iin, din dmanlarnn setikleri metot savatan ok daha tehlikelidir. slam toplumuna ikiyi, afyonu, eroini yerletirmekle onlar tahrip ediyorlar, onlar fuha srklemek iin de kadnlar kullanyorlar. Eer slam genlii ikiye, araba, eroine ve uyuturucuya mptela olursa, kadn ve kzlarn tuzana derse bylesi bir genlikten, ne aileleri bir hayr grr, ne de toplum onlardan istifade eder. Bunlar gnbegn dini emirlerden uzaklap batakla saplanverirler. Bu batakln sonu hsrandr. Dnyada perianlk, ahirette de elim bir azaptr. te dnya ve ahirette iyilik isteyen, Allah (c.c.) nun emir ve yasaklarna kaytsz artsz uymal, oluk ocuklarn bu gibi irkin alkanlktan korumaldr. Dmanlarna frsat vermemelidir. Onlarn kt emellerine yardmc olunmamaldr. imdi slam genlerinin iki ve araptan uzak durup, Allah-u Tealann emrine uymalar, kendi imanlarn tehlikeye atmamalar gerektiini dini adan aklamaya alalm. Bylelikle herkes kendi nefsini dizginleyip helal ve haram snrlarn amasn. Yce Rabbimiz Kur'an- Kerimde yle buyurmaktadr:

Ey iman edenler! arap, kumar, dikili talar (putlar), fal ve ans oklar birer eytan ii pisliktir. Bunlardan uzak durun ki kurtulua eresiniz. 1 bni Abbas (r.a.) yle der: Hamr; yani arap, sarholuk veren her trl iki demektir. Meysir ise, Araplarn cahiliye devrinde oynadklar kumar demektir. Ensab; ibadet iin dikilmi putlardr. Ezlam; Beytullahn ve putlarn hizmetilerinin yannda bulunan okladr.2 Btn bunlar akllarn

1 2

Mide suresi, ayet:90 El Bahrl Muhit, 4/14

154

holanmad birer pislik ve necasettir. eytann ssledii habis pisliklerdir. Allah-u Teala insanlara faydasz ve zararl olan bu davranlar yasaklam, onlar haram klmtr. Bu davranlar hem insann maddiyatn ve maneviyatn bozduu gibi toplumun da geleceini tehdit etmekte, huzurunu karmaktadr. ki, iersindeki alkol nispeti dk veya yksek olsun, hangi ismi alrsa alsn, sarholuk veren her ey bir ikidir ve ayn zamanda haramdr. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) iki hakknda yle buyurmaktadr. kiden saknnz, nk o her ktln anahtardr. 3 nsann akln alp shhatini mahveden, onu yava yava lme doru gtren bir zehirdir. nsann hastalklara kar dayanklln giderir. nsanlarn akla gelmeyecek gnahlara girmesine sebebiyet veren ikinin ne byk zarar olduunu Allah Resul (s.a.v.) yle ifade etmitir ki ktlklerin anas (ve esas)dr.

ki insan zulme, hakszla, adam ldrmeye, hrszla ve anari karmaya sebep olduu gibi insanlar fuha, zinaya srkleyen en nemli bir faktrdr. Bir hadis-i erifte de: ki, irkin ilerin anas ve byk (crm)lerin en bydr. Kim iki ierse, (sarholuun tesiri ile) annesinin teyzesinin ve halasnn zerine der (zina eder).4 Diye buyrulmutur. Bylesi irkin ilerin meydana gelmesine sebebiyet veren ikiyi iip Cenab- Hakka kar gelmek slam evladna yakr m? Byle bir iecei din-i mbin-i slam, yzyllar ncesinden haram etmi ve insanla en byk iyilii yaparak, sarholuk veren her ikiyi haram klmtr. Kinatn efendisi (s.a.v.) ikinin haramln yle belirtiyor Sarholuk veren her iki hamrdr ve her hamr da haramdr. Amerikada, New York ehrinde iki aleyhtarlar tarafndan Yeilay Cemiyeti gibi bir teekkl kuruluyor. Bu teekkl, dnyada ikinin ilk nce kimin tarafndan yasak edildiini tetkik edip aratryor. Bakyorlar ki, ilk yasak slam dini tarafndan ortaya konulmu ve ilk olarak en baarl
3 4

Feyzl Kadir c.1 s.154 Feyz-l Kadir c.3 s.507

155

mcadele Peygamber (a.s.v.) tarafndan verilmitir. Bunun hatrasn yad etmek zere bir eser vcuda getirelim deniliyor. Cemiyet mensuplarndan bazlar: Dnyada vcudundaki kllarna varncaya kadar btn vasflaryla tesbit edilmi Muhammed gibi bir insan daha yoktur. O halde hatrasn yad etmek zere Muhammedin heykelini yapalm diyorlar. Yine cemiyet mensuplarndan bir ksm bu teklife itiraz ederek: Onun kurduu din yle bir dindir ki umumun menfaatine hasredilmeyen hibir esere eser demez, para da harcattrmaz diyenler olur. Bu gr, hakikate ve slam dininin esaslarna daha uygun olduundan, cemiyet tarafndan bir eme yaptrlmas ve adna da Muhammedin emesi denilmesi kabul ediliyor. Toynbee: amzn iki nemli problemi olan rkla ve alkole kar en iyi mcadeleyi verenin slam olduunu itiraf eder.5 slamiyet ikiyi zararlarndan dolay, akl giderdii iin yasaklam, hangi isimle anlrsa anlsn sarholuk veren her ikiyi haram kabul etmi, ou sarholuk veren eyin az da haramdr diye belirtmitir. Peygamber Efendimiz (s.a.v.)

Akl rten her (iki) hamrdr ve sekir veren her ey haramdr6 Yce Rabbimiz kitab ilahisinde yle buyurmutur: eytan iki ve kumar yoluyla ancak aranza dmanlk ve kin sokmak, sizi, Allah' anmaktan ve namazdan alkoymak ister. Artk (bunlardan) vazgetiniz deil mi? Ayetin devamnda Allaha itaat edin, Resule de itaat edin ve (ktlklerden) saknn, eer itaatten yz evirirseniz bilin ki Resulmzn vazifesi apak duyurmak ve bildirmektir.7 Her aklselim ve imanl mminlere den vazife iki imeyi hi aklna bile getirmemesidir. Evine de sokmamal, Allahtan gelen emirlere kalbinde hi tereddt duymadan uymaldr. Enes b. Malik (r.a.) dan yle rivayet olunmutur: Ben (ikinin haram klnd gn) Ebu Ubeydeye, (vey babam) Ebu Talhaya ve Ubey b. Kaba kzarmaya balam ya hurmadan ve kuru hurmadan imal edilmi ikinin sakiliini yapmaktaydm. (Bu srada) Onlarn yanna bir kii geldi ve hamr (arap) haram klnd, dedi. Bunun zerine Ebu

5 6

Arnold Toynbee, Medeniyetler Yarglanyor, s. 182

Ebu Davud c.3 s.327 7 Mide suresi, ayet: 91-92

156

Talha, Enes kalk da, onlar dk dedi. Ben de hemen kalkp o (ikileri) dktm.8 te her mslman, ashab- gzini rnek alarak gelen emirlere iittim, itaat ettim diyerek kaytsz artsz uymaldr. Hele iki gibi dert ve hastalk olan yasaklar daha kolaylkla yerine getirmelidirler. Allahu azimann yaratm olduu binlerce helal ve faydal merubat brakp da iki ienlerin vay haline! slam dini, iki ve benzerlerini imeyi haram kld gibi onun satn da kazancn yemeyi de yasaklamtr. Hadis-i erifte: Allah ikiyi ve onun parasn haram kld. l etini ve onun parasn haram kld. Domuzu ve onun parasn haram kld buyrulmutur.9 Onun iin insan Allahn rahmetinden uzaklatracak sekir verici maddeleri satmamal, kazancn yememeli, onunla ilgili tm davranlardan uzak durmaldr. u bilinmeli ki ikiyi ien, skan, sktran, tayan, tatan, satmak suretiyle parasn yiyen gnahta ortaktrlar. Bir gnaha sebep olan da, ileyen gibi gnahkr olur. ki satmakla rzkn temine alanlar, kendi menfaatleri iin yzbinlerce insann zehirlenmesine, gnaha girmesine sebep olmaktadrlar. O ien insanlarn gnahna, o da ortak olmaktadr. Bylesi kalbi katlam insanlarn imanlar son derece snktr. Vicdanlar dahi szlamyor. Bu kadar insann gnahn acaba nasl tayacaklar. Bu gafil insanlar o ii yapmadklar takdirde a kalacaklarn zannederler. Hlbuki Rezzak-l lem olan Allah-u aziman herkesin, rzkn vermektedir. Bu kadar insan hepsi iki mi satyor da rzklar geliyor. Yz binlerce insan haram yollara tenezzl etmedikleri halde gayet mreffeh bir hayat yaamaktadrlar. ki satp haram lokma oluk ocuklarna yediren kii ne kadar byk bir tehlikeyle, gnahla ba baa olduunu bilseydi o irkin amele kesinlikle yanaamazd. Allah bylelerine akl ve hidayet versin. Ayn zamanda mslman genlerin kendi dnlerinde iki satn almalar da ne kadar bir cehalettir. Evlilik gibi sevap olan hayrl bir ii, ikilerle, araplarla kirletmek ok gnah ve edep d bir davrantr. Temeli alkolle atlan hayrl bir ite, feyiz ve bereket, huzur ve shhat aramak mmkn deildir. u mbarek dinimizde arap, kan ve idrar gibi necaset-i galizadan saylmtr. Bir damlas bir kuyuya dse kuyu suyunun tmn necis etmi saylr. Bu hkm dahi arabn, ikinin ne kadar murdar ve pis bir ey olduunu ifade etmeye yeterlidir. Ayn zamanda iki ien ve buna arac olanlarn hadis-i erifte Peygamber
8 9

Buhari c.6 s.242 Et Tergib c.3 s.250

157

Efendimizin diliyle lanetlenmi olmalar da iin ehemmiyetini gstermeye yeterlidir. nsanolunun en bariz zellii akldr. Akl sayesinde hayvanlardan ayrt edilmekte ve akl sayesinde eref-i mahlukat saylmakta- dr. O halde akl giderici her trl uyuturucu ve ikiden son derece uzak durulmaldr. Aksi takdirde iki ien ahs, iffet ve izzetini, eref ve itibarn kaybedip insanlarn gznde zelil ve acnacak duruma der. Cenab- Zl Celal Hazretleri ikiyi kesin olarak haram klnca, bu haram emrini duyan Hz. mer (r.a.) Vaz getik ya Rabbi! dedi. Bu kesin emr-i ilahinin gelmesi zerine Hz. Peygamber (s.a.v.) durumu her tarafa ilan ettirdi. Bylece evlerdeki btn ikiler sokaa dkld. te byle Allah-u Tealann emirine uyup ikiden vazgeenler, ahirette cennet arabndan ieceklerdir. Ama dnya hayatnda buna devam edenler, cennet arabndan mahrum kalacaklardr. Cennet arab bu dnyannki gibi zararl deil, ieni de sarho etmez, akllar gidermez, balarn artmaz. Onun zellii tamamen dnya arabndan ayrdr. bni mer (r.a.) anlatyor, Reslullah (s.a.v.) buyurdular ki: Kim dnyada hamr ier ve tvbe etmeden ona mdavim (devam eder) olduu halde lrse, ahirette cennet arabndan mahrum olur.10 Ebu Hureyre (r.a.), Reslullah (s.a.v.)in yle buyurduunu syler: Kim ki istiyorsa Cenab- Hak ona ahirette cennet arabn iirsin, o kimse dnyada arap imesini terk etsin.11 Cenab- Hak cennet arabn yle tarif ediyor: Onlara pnardan (doldurulmu) kadehler dolatrlr. Berraktr, ienlere lezzet verir. O ikide ne sersemletme vardr ne de onunla sarho olurlar.12 Dier bir ayeti celile de ise Orada karlkl kadeh ekerler ki, onda ne bir samalama ne de gnaha girdirme vardr.13 Mutaffifin sure-i celilesinde yce Rabbimiz yle buyurmutur: yiler kesinkes cennettedir. Onlar orada koltuklar zerinde etrafa bakarlar. Onlarn yznde nimetlerin sevincini grrsn. Kendilerine mhrl halis bir araptan iirilir. Onun iiminin sonunda misk kokusu vardr. te yaranlar ancak onda yarsnlar. Karm tesnimdendir. (O tesnim Allaha) yakn olanlarn iecekleri bir kaynaktr.14
10 11

Buhari, Eribe, 1 Mslim, Eribe 73 (2003) Muvatta ,Ebu Davud, Tirmizi ,Nesa-i Taberani 12 Saffat suresi, ayet: 45-47 13 Tur suresi, ayet: 23 14 Mutaffifin suresi, ayet: 22-28

158

Bu dnyada iki iip Allah-u Tealaya asi olanlar cennet nimetlerinden mahrum olacaklar gibi, dnya ve ahiret zararlar da pek ok olacaktr. Bylesi insanlar dnya hayatnda shhatlerini, huzurlarn kaybeder, hibir zaman gerek mutlulua kavuamazlar. Toplumun ba belalar olurlar. Toplumda byle insanlar oalrsa o memleketin, o lkenin kalknmas, gelimesi sz konusu olamaz. kici insanlar kendilerini idareden aciz insanlardr. Bakalarnn yardmna muhtatrlar, nerede kald ki vatan, millet bunlardan fayda grsn. Ahlkszlarn, sarholarn artt bir lke batmaya ve yok olmaya mahkmdur. ki imenin din, iman, ahlak asndan ok kt sonular vardr. Bunlardan bir ksm unlardr: kici insanlar akllarn yitirdiklerinden adeta deli gibidirler. Bu sebeple etrafa er ve zarar saarlar. ki ienler mallarn bo yere heder ederler. kicilerin bu yolda harcadklar paralar byk bir servettir. Bunlar bo yere imha edilmektedir. kiye verilen paralar i sahalarna harcansa, hem lke geliir hem de binlerce insan isizlikten kurtulur. ki, arkadalar ve dostlar arasnda dmanlk meydana getirir. ki, insan Allah' anmaktan klmaktan da alkoyar. alkoyduu gibi namaz

ki, ktlklerin kolayca ilenmesine yol aar. kinin kt kokusundan dolay sa ve soldaki kiramen ktibin melekleri rahatsz olur. ki ienler cennet arabndan, mahrum kalacaklar. Sarholuk sebebiyle bir kere namazn karan, sanki dnya ve dnyada mevcut olan eyler kadar maln kaybetmi gibi zarara urar. ki ienler cennet gibi gzel bir yeri ellerinden karmakta olduklar gibi, bu kt davranlar sebebiyle kendi kendilerini cehenneme mstahak etmektedirler. ki ienin kalbinden iman nuru kar. ki ienin gnl kararr. Dnyada ba belalardan kurtulmaz. Bir ksm deli olur.

159

ki ienler ne yaptklarn bilmediklerinden zina suunu da irtikp ederler. Azlarndan olmadk szler kar ve karlar da bo olur. Onun iin kzn, iki ien biriyle evlendiren, sanki onu cehennem ateine sevk etmi gibi olur. ki ienlerin bir musibeti de kardeleri ile dman olmalardr. ki bu dmanla sebeptir. ki ienler gayet kolaylkla gnah ileyebilirler. nk Allahu Tealay unutmulardr. ki ienlere gklerin kaplar kapand iin dualar da kabul olmaz. Anszn eceli gelir de tvbe etmeden lrse imansz gitme tehlikesiyle de kar karya kalr. Kk ocuklar onun haline gler, alay eder, elenir, aklllar da onu hor grrler. mam Ebu Leys buyurdu ki Bir gn yolda dm bir sarho grdm. Bir kpek onun azn yalyordu. Sarhota kpee (Ey benim efendim) diye iltifatta bulunuyordu.

te sarhoun hali byle olur. Neuzubillah. Ne yaptklarn, ne sylediklerini bilmezler gleri yeterse adam ldrrler, trl trl rezillikler ederler. Bunlarn hepsi akllar balarndan gittii iin bu irkin ve kt hallere derler. Ey karde bir dn, kiinin aklnn bandan gitmesi ne byk musibettir. Bundan baka, iki ienler varlarn yoklarn bu uurda harcarlar, mallarn israf ederek rtrler. Hz. mer (r.a.) iki ienlere yle buyurmutur ki, mallar telef eder ve akllar da yitirir.15 Ebu Hureyre (r.a.) anlatyor. Resul Ekrem (s.a.v.) yle buyurmutur: Drt snf insan vardr ki Allah onlar cennetine koymaz ve onlara cennetin kokusunu tattrmaz. Devaml iki ienler, faiz yiyenler, haksz yere yetim mal yiyenler, ana babasna asi olanlar.16 Baka bir hadis-i erifte: Allaha ve ahiret gnne iman olan katiyen iki kullanmasn, Allaha, ahiret gnne iman olan zerinde iki bulunan yemek sofrasna oturmasn. 17 Yine Allahn Resul yle buyurdular: Zina eden, zina ettii vakit (kmil) mmin olarak zina edemez. Hrsz, ald zaman (olgun bir)
15 16

Muzekk-in Nfus s.182 Et Tergib Vet Terhib c.3 s.254 17 Tirmiz, Edeb, 43;

160

mmin olarak hrszlk yapamaz. arap ien kimse, onu itii srada mmin (i kmil) olarak iemez. 18 Sylenildiine gre Cenab- Hak dnyada toplu halde iki ienleri, toplu halde cehenneme girdirir. Orada birbirlerine sitem edecekler, biri tekine Allah cezan versin, beni bu duruma sen drdn derken, br de ayn szleri arkadana iade edecektir. Cenab- Hak, dnyada iki imi olanlara karaylanlarn zehrinden bir yudum iirir ki, onu henz yutmadan yzlerinin etleri kabn iine dklr. Rivayete gre sarho, kyamet gnnde yanaklar simsiyah, gzleri morarm, dili gs zerine km ve salyas akar olduu halde gelir, gren ondan irenir.19 ki ienler tvbe etmeden ldkleri takdirde ise, dnyada itikleri yuduma ceza olarak kendilerine cehennemin akntsndan iirilir. Peygamber (s.a.v.) yle beyan etmitir Allah ahdetmitir ki, sarho edici iki imede srar eden kimseye mutlaka tiynetl-hibal iirilecektir. Kendisine Tiynet-l Hibal nedir? diye sorulunca. Cehennem ehlinin vcutlarndan kan ter ve irindir cevabn verir.20 Tiynet-l Hibaln cehennemde akan irinden bir nehir, bir eme v.s. olduu da baz hadislerde bildirilmitir. Onun iin aklmz bamza alalm. Akl izale edip insan dnya ve ahiret zararlarna uratan ikiden uzak duralm. Akl alkole satmayalm. Dnya ve ahiret ancak aklla kazanlr. Akl iyiliklerin temelidir. Her mslman bylesi kt alkanlklardan uzak durmas gerektii gibi kendi ailesini, oluk ocuunu ve elinden geldii kadar slam evlatlarnn bu batakla dmelerini engellemeye almaldr. Byk paralarn ve servetlerin bu gibi bo ve yersiz yerlere harcanmasna msaade edilmemeli. O servetlerin faydal yerlere aktlmasna allmaldr. kinin, sarholuk veren ieceklerin zararlar tek ynl deildir. Hem cana hem mala, hem de ahiretin yklmasna vesile olmaktadr. Maddi ve manevi her ynden zararl bir iecei halen ben ieceim diyen kii, Cenab Hakkn yaratt binlerce gzel ieceklerin ierisinde illa da iki olsun diyorsa, o halde lm deinde eytanla yapt iman mcadelesini kaybedip cehennemlik olursa, cennet arabn da elinden karrsa kendi nefsinden bakasn sulamasn. Dnyada iki ienlerin haline bakp da ibret almayanlar, hidayetten mahrumdurlar.
18 19

Buhari c.6. 241 c.1 s.54 Abdullatif Terc. s.390 20 Mslim, Eribe 72, ;(2002); Nesai, Eribe 49,(8,327)

161

Hz. Ali (r.a.) ikinin ne kadar kt bir ey olduunu yle belirtiyor (ayet) Bir kuyuya arab dklse, sonra o kuyu toprakla dolsa ve orada ot bitse, o biten otu bir sr koyundan, birka koyun yese hangi koyunun o etten yediini bilmezsem, o srden kesilen herhangi bir koyunun etini yemem buyurmutur. te bu titizlii her mslmann gz nnde bulundurarak ibret almas gerekir. zntye kaplan insanlarn ikiden medet ummalar, yangn sndrmek iin zerine benzin skmaya benzer. Sylenildiine gre iki ienler kyamet gn getirilirler. Dnyada iki itii kab boynunda aslm olur. Kadehi de elinde bulunur. Bunlarn etleriyle derileri arasna ylanlar, yanlar ve akrepler doldurulur. Ayaklarna da ateten iki naln giydirilir. Beyinleri kaynar, o halde maher yerine gelirler.21 Cezas byle ar olan bir gnaha halen devam etmenin anlam ve gayesi nedir? Byk gnahlardan olduu iin iilmesine sebep olanlara, yapanlara dahi lnet olunmutur. Artk ienlerin gnahn varn siz dnn. ki ienlerin imanlar ok tehlikededir. Her an gidebilir veya giderecek hareketlerde bulunabilirler. ki imeyi haram kabul edip ien kii byk gnahkrdr. Ama iman zayf da olsa, amelden yoksun da olsa imanldr. Bunun yannda ikinin (arabn) haram deil de; hell olduunu iddia eden, dinden kar, kfir olur. Nikh gider hanm bo saylr. ki ienin fkhtaki had cezas da seksen sopadr. ki imenin dnya ve ahiret zararlar saymakla bitmedii gibi, son nefeste iki ienlerin imanlarn eytan daha kolay alabilir. Grld gibi iki imek, insandan imann uzaklamasna, sonunda da Allah muhafaza imansz gitmesine vesile oluyor. ki iip de dine, imana, kutsal eylere sven insanlar imanlarn tehlikeye attklar gibi nikhlarn da kaybediyorlar. te ikinin en byk zarar insann imannn gitmesine sebep olmasdr. Artk ikinin ne kadar irkin ve zararl bir iecek olduuna varn siz karar verin. Bir davranta iman sz konusu olunca biraz durup dnmek icab eder. mandan daha nemli hibir ey yoktur. Madem iki imekle iman tehlikeye dyor, o halde hibir mmin bu murdar ie bulamamal, bundan son derece kanmaldr.

21

Muzekkin Nfus s.183

162

Peygamber (s.a.v.) bir hadis-i erifte Allaha yemin ederim ki iki ile iman bir araya gelmez. Muhakkak biri dierini kovar.22 ki insanln ban dertlere sokan en byk bir beladr. Bata peygamberler olmak zere itimaiyatlar, doktorlar, mtefekkirler, din limleri, ahlaklar ve filozoflar iki ile kumarn amansz bir insanlk dman olduklarnda ittifak etmilerdir. Hatta birok iki mbtelas olanlar bile, ikinin dini ve ahlaki ynden ok zararl olduu hususunda birlemilerdir. Mademki iki zararldr, Allah-u Teala da haram klmtr. O halde mslmanlar, neden iki iiyorlar? Neden terk etmeye gayret gstermiyorlar? Din-i mbin-i slam ikiyi, yasaklad gibi, onun gibi zararl olup uyuturan ve sarho eden her trl bitkiyi de haram klmtr. Esrar, afyon, eroin, kokain ve morfin gibi maddeler de uyuturup insanoluna ok byk zararlar verdii iin Cenab- Hak bunlar da haram klp biz kullarna yasaklamtr. Bu uyuturucu maddelerin kullanlmas haram olduu gibi alnp satlmas da caiz deildir. slam evlatlarn bu gibi uyuturuculara mbtela klanlar, hi vicdan szlamayan zalim insanlardr. Zalimlerin yeri de elim olan cehennem ateidir. Her akl banda olan insan bu kt niyetli insanlarn tuzana dmemek iin, bu uyuturuculardan ve bunlar kullanan ve pazarln yapanlardan son derece uzak durmalar lazm gelir. Bylesi kt alkanlklar insanlar yer bitirir. Bunlar sebebiyle toplumun dzeni kaar aileler dalr. Vatan millet hep gerisin geri kalr. Dnyada Cenab Allahn yaratm olduu binlerce iecek ve yiyecekleri, gzelim nimetleri brakp cana, mala, millete ve vatana zarar olan bu uyuturucular kullananlar, bunlarn tercihini yapanlar elleriyle kendi dnya ve ahiretlerini ykan zavall insanlardr. Bu davranlara akl ermez. Ancak bu insanlar eytann oyunca olmu kiilerdir. eytann oyunca olmayp birbirleriyle kaynamak isteyen, meyhaneye deil camiye gitmelidir. u atasz ne kadar anlamldr. Camiye giden seviir, meyhaneye giden dvr. Bu yzden Salih kullar hep gzel yerleri tercih etmiler, kendilerini gzetleyen melekleri, sevmedikleri ortamlara deil; sevdikleri ortamlara gtrmler ve onlar incitmekten son derece saknmlardr. Selman- Farisi (r.a.) vefat edecei zaman hanmn yanna arp yle dedi: u kaplar a, bugn ziyaretilerim var. Onlarn hangi kapdan geleceklerini bilmiyorum. Sana verdiim misk kokusuna biraz su katarak getir ve yatamn etrafna serp. Benim ziyaretime gelecek olanlar yemek
22

Cumiul Usul Fi Ehadis-i Resul 5/103 Hadis No:3130

163

yemezler; ama gzel kokuyu severler. Sylediklerimi yaptktan sonra aa in. Hanm sylediklerini yapp aaya indikten az sonra baz fsltlar iitir. Yukar ktnda Hz. Selman (r.a)n ruhunu teslim ettiini grr. 23 Bundan byle bizlerde Meleklerin holanmad ikili meknlardan uzak duralm. Nice varlkl insanlar ikiye olan dknlkleri ve uyuturucu alkanlklar sebebiyle hem servetlerini hem de itibarlarn kaybetmitirler. Tembelliin ve budalaln balangc ikidir. nk iki akl rtp dnce sistemini bozar. te bu kt alkanlklardan genlerimizi korumamz gerekir. ki ve uyuturucu maddelerle mcadele asrlardr devam etmektedir. Fitne ve dmanlk saan bu iki ve uyuturucu maddelerine areler aranmaktadr.24 Bilhassa bu konuda grev annelere, babalara, din adamlarna dmektedir. Vaaz ve hutbelerle halkmz bu konularda uyarlmaldr. Dnya ve ahireti fesada uratan bu iki ve benzerlerinden uzaklalmaldr. nk iki ve sarho edici maddeler tp sahasnda artk zararlar ortaya karlm bu maddelerin zararl oluunda hibir ihtilafa dlmemitir. Peygamber Efendimiz (s.a.v.)

O deva deil bilakis derttir buyurmutur.25 ki ve uyuturucularn at yaralarn kapanmas ok zordur. Bunlara almak kolaydr ama bunlar brakmak zordur. te Allah'tan korkmayan zalimler kolay yoldan para kazanmak iin genlii feda ediyorlar. Onlar zehirliyorlar. Uyuturucu maddeleri dnyada en ok kr getiren ticaret ekillerinden biri olmutur. Bunlara alan kii uyuturucu parasn temin etmek iin her trl ktl ekinmeden yaparlar. Bu uyuturucular elde etmek iin en sevdiklerini dahi ldrebilirler. En pahal mallar bu maddeleri almak iin en ucuz bir fiyata satabilirler. ki ienler, uyuturucu kullananlar pek ok lm olaylarna da sebep olmulardr. Genler, tam verimli zamanlarnda, vatan ve millete faydal olacaklar bir yata bu uyuturucularn, sarholuk veren maddelerin kurban olup netice ya tmarhaneye veya hastaneye gidiyorlar. Bu sebeplerden dolay bu maddelerin iilmesi de satlmas da yasaklanmtr.
23 24

Hilyetl Evliya, 2: 206-207

Baz ibareler Gzel Vaazlar adl eserden alnmadr. 25 Tirmizi, Tb / Bab: 8

164

Zaten dinin hkm: ilmesi haram olan eyin sat da haramdr eklindedir. Hadis-i erifte de Onun iilmesini haram klan Allah, satlmasn ve sat bedelinin yenilmesini de haram klmtr26 diye buyrulmutur. Sarholuk verici maddelere her ne ad verilirse verilsin yine haramlktan kmaz. Bu hususta hadis-i erifte yle belirtilmitir: mmetimden baz kimseler iki ierler ve ona adndan baka isimler takarlar buyrulmutur.27 Bu kt alkanlklardan kurtulmak iin Mevlamza snalm. Ondan yardm dileyelim. Evlatlarmzn korunmasn taleb edelim. Bir mmin olarak byle alkanlklar bizlere yakmaz. Terk etmek kulluk borcumuzdur. Artk bunlardan vaz getiniz deil mi? Allah-u Teala yasaklar kor, itaatkr kullaryla asi kullar birbirinden ayrr. Yce yaratcnn her koyduu yasaklarda pek ok hikmetler vardr. Kullar haram snrlarn amalaryla kendilerini atee mstahak ediyorlar. eytann yolunu ilahi yola tercih ederek eytann ve nefsin arzular altnda kendilerini eziyorlar. eytan ve nefis insanlar pek ok yollardan Allaha isyana sevk eder. eytann en nemli yollarndan birisi de hi phesiz iki ve kumar alkanlklardr. eytann emirlerine uyup iki iip, kumar oynayan kullar mrlerini ve shhatlerini isyanda tketiyorlar. Ya bir an evvel kendilerini bu kt alkanlklardan kurtarrlar, yoksa hem dnyada rezil ahirette de perian ve piman olurlar, btn yaptklarmzn hesabn vereceimiz gn gelmeden kendimize eki dzen verelim. ki ien ahslara sesleniyorum. Acaba ikiyi niin iiyorsunuz? Hlbuki iki insanoluna son derece zararl bir iecektir. Vcudu tahrip ettii gibi doacak ocuklara ve nesillere de zarar dokunmaktadr. Tarlaya atlan hastalkl tohumdan bozuk mahsul elde edildii gibi, alkolik anne ve babalarn ocuklarnda da eitli bozukluklar grlmtr. Sarho anne ve babann ocuklar da kk yata ikiye balarlar. Bu yzden kaslar gsz kalr, akli melekeleri gelimez. Hastalklara daha kolay yakalanrlar, ilerinde aptallara da ok rastlanr. Aratrmalarda aptal olan ocuklarn ekseriyetle anne babalar alkol kullananlardr. lk ada Kuzey Afrikann hkimi olan Kartacallar, ikinin nesillere verdii byk zararlar grmler. Bu nedenle evlenen genleri gerdee girmeden bir hafta nce ayr odalara kapatrlard ki kanlarna karm olan alkolden temizlensinler de gelecek nesiller daha shhatli, grbz ve
26 27

Mslim, Msakat, Bab:12 Msned 5/342

165

din olsun.28 Bunun tam aksini yapan mslmanm diyen genlik, sabahlara kadar iki iip sonra gerdee giriyorlar. Byle ikilerle, haramlarla kurulan yuvalardan evliliklerden ne hayr beklenebilir. Vatana, millete ve dine faydal genlik yetiebilir mi? Doacak olan evlat babann neyini kendine rnek alacak. Ey baba! Kendi canna, ahiretine acmyorsun bari senden olana ac! Evladna iki imek ve kumar oynamakla yanl rnek olma, onun da dnya ve ahiretini ykma! Acaba bu alkol alanlar, iki ienlerin dnyalk akbetini de grmyorlar m? Acaba gzleri mi, kalpleri mi kr olmu? ki ienler, akllar gittii iin her trl suu ve gnah artk ileyebilir duruma geliyor. Alkol insan yaratanndan uzaklatrp, aile ocaklarn sndryor. Topluma en byk zarar alkol alanlar yznden gelmektedir. Adam ldrmeler, trafik kazalar da hep alkoln belasdr. Alkol alan toplumlar yklmaya, yok olmaya mahkmdur. Tarih bunun ahididir. eytann dahi en byk silah akllar gideren ikidir. nsan ikiye altrr, sonra da btn ktlkleri ona kolayca iletebilir. Zaten iki alan kimse shhatli bir ekilde dnemez, aklszdr. Aklsz insandan da her trl ktlk beklenir. Akl ne kadar gzel bir nimettir. O nimeti bozmaya beerin hakk yoktur. Allah Resul iki konusunda on kiiyi lanetlemitir: 1. arap yapmak zere zm suyunu skan 2. zm suyunu sktran 3. Kendisine sklan 4. arab tayan 5. Kendisine arap tanan 6. arab satan (bizzat veya vekleten) 7. Kendisi iin satn alnan 8. arap ikram eden (saki) 9. Kendisine ikram olunan 10. arabn bedelini yiyen 29 Yukardaki hadis-i erifte sadece iki kullananlarn deil, ikiye emei geen her fert lanetlenmitir. kiye vasta olanlar dahi dinimiz lanetlerken, iki imeyen temiz, akl- selim insanlar hor grmeye alan
28 29

Hatiplere Hutbeler c.3 s.112 Lanetlenen on kii Hz. Enes (r.a.) n rivayetinde mevcuttur. Tirmizi, Byu 59 (1295) bni Mace, Eribe 6, (3381)

166

ayya tabakasnn aklna ne demeli. ki gibi zararl ve faydasz olan murdar bir ikiyi imeyenlere irticac gzyle bakp, bu necis (pis) eyi ienlere de ilerici, medeniyeti gzyle bakanlara soruyorum. Acaba siz hangi akla hizmet ediyorsunuz? Bence aklszla hizmet ediyorsunuz. Tm dnya tabipleri ittifak ediyor ki, iki zararldr. Tm dnya lkeleri, genlerini bu kt alkanlklardan kurtarmaya alyor. Sizler halen nefsinizin sesini dinliyorsunuz. ayet iki imek faydalysa, medeniyetse, vnme vastasysa aln iki sizin olsun, lene kadar iiniz. Biz mslmanlara helal iecekler yeter de artar bile. Cennet merubatlar bu yasaa uyanlar iindir. oluk ocuumuzu bu kt alkanlklardan korumak balca grevlerimizdir. Yetien genlii bu iki kumar ve uyuturucu afetlerinden korumann art slami metoddur. Yoksa btn yayn organlarndan, televizyon, radyo ve gazetelerden, ikinin reklm yaplp, bir yandan da imalat ve ticareti yaplp daha sonra da iki imeyin, zararldr, demenin ne faydas olur. Bu, nlem almak deil bilakis teviktir. Byle dengesiz bir ortamda biz mminlere den grev ikiden uzak durmamzdr. mam- Ahmedin rivayetinde Peygamberimiz yle buyurmutur: Allaha ve ahiret gnne inanan zerinde iki bulunan sofraya oturmasn.30 Byle irkin bir alkanla den her mmin, bir an evvel bundan kurtulmaldr. oluk ocuunun rzkn ikiye, kumara, uyuturuculara vermeye hakk yoktur. Ve hakiki tvbe ederse Allah (c.c.) onu mahcup etmez. Anlatldna gre Hz. mer (r.a.) Medine sokaklarnda gezerken elbisesinin altnda iki iesi tayan bir genle karlar Hz. mer gence: Sakladn nedir? der. Gen korkar ve iinden yle der: Allahm, beni mere kar mahcup etme, aybm gzden sakla bundan byle iki imeyeceim. Arkasndan Ey Emirel mminin, elbisemin altndaki sirke iesidir der. Hz. mer: Greyim der. Delikanl korkarak elbisesini kaldrr bakar ki gerekten iedeki iki sirke olmu. te halis tvbenin mkfat budur.31 Allah erenlerinden Ebu Haim Sof bir ikicinin tvbesini yle anlatr: Basraya gitmek zere yola kmtm. Gemi sahibi yerimiz yok diyerek beni almak istemedi. Fakat yanndaki kadn klesi, ne olur efendim onu da alalm diye srar edince ben de bindim. Bir sre dalgalar arasnda yol aldktan sonra klesine sofray kurmasn emretti. Ardndan
30 31

mam Ahmed Ayn mana Tirmizinin rivayetinde de vardr. Taberani Mkefetl Kulub, s. 43

167

kadn kle u gariban da aralm da yemek yesin dedi ve hep beraber yemek yedik. Daha sonra gemi sahibi arap testisini istedi ve imeye balad. Bana sen de i dediyse de ben yanamadm. Adam arab ekip kafay bulunca, bu defa kadna, udu getirerek ark sylemesini emretti. Kadn hem udu alyor, hem de ark sylyordu. Artk geminin ii nlyor ve ktlkler birbirini izliyordu. Bir ara zil zurna sarho olan adam bana: Siz de gzel ark syler misiniz dedi. arkdan daha iyisini bilir sylerim dedim ve Euzu besmeleyi ekip u ayetleri yksek sesle okumaya baladm. Gne drldg (ve nuru sndrld) vakit, yldzlar dp sald, dalar yerlerinden yrtld, kylmaz mal terk edildii, btn yabani hayvanlar bir araya topland, denizler kaynayp ate kesildii, ruhlar iftletirildii ve diri diri mezara gmlen kz ocuuna hangi gnahtan ldrld sorulduu vakit, amel defterleri ald, gkyz (bu grnen eklinden ve halinden) soyulduu, cehennem kztrld, cennet yaklatrld vakit herkes (iyi kt) ne hazrladn anlar.32 te yank yank namelerle gk kubbeyi nlatan bu ayetleri dinleyen sarho gemi sahibi, birden aylarak hngr hngr alamaya balad. Ardndan da mal ve servetin hibir mana tamadn anlayarak, klesini azad etti, elindeki arap testisini denize frlatt, udu krd ve beni ararak: Ey kardeim eer gnahlarma tvbe edip Allaha ynelirsem acaba tvbem kabul olur mu? diye sordu. Ben de phesiz ki ulu Allah tvbe edenleri ve iini dn pisliklerden artanlar sever diyen ayeti okuyarak cevap verdim. Sonra da ayn adam kendime ahiret kardei edindim. lmnden sonra onu ryamda grdm cennetlik olduunu syledi. Cennetlik oluunun sebebi nedir? dedim, o gece okuduun ayetlerden dolay tvbe ediim oldu dedi. Cenab Hak, cmlemizi, oluk ocuumuzu byle kt alkanlklardan korusun, cennet arabn bizlere nasib etsin. Allahn rahmet ve bereketi zerinize olsun. (min)

Dnya ve ahiret ilerinde yalnzca doruyu istiyorsan, Arzular konusunda nefsine muhalefet et. nk (heva) denilen lsz arzular, fesat kaynadr. Hatib el- Badadi
32

Tekvir suresi, ayet: 1-14

168

KUMAR

KUMAR
phesiz kumar, Allah (c.c.) un yasak ettii oyunlardr. Kumar oynayan kiiler haksz kazan kazanma peindedirler. Gnmz ortamnda kumar eitleri ok fazlalamtr. Biz kumarn dnya ve ahiret zararlarn anlatalm. Ondan sonra herkes tercihini yapsn. lk olarak kumarn tarifini yapalm. Kumar: ki veya daha fazla kimselerin birbirlerini aldatmak, elindeki, parasn gasbetmek iin oynanlan bir oyun eklidir. Ortaya para konularak oynanan ans oyunlardr. Oyunun oynand alet ve metod nemli deildir. Oyun, taraflardan birine veya birkana kr salyor ya da zarar veriyorsa, bu kumardr ve yasaktr. Bu yolla kazanlan para da haramdr. Kur'an- Kerimde yce Rabbimiz yle buyurmutur

Ey iman edenler, arap, kumar, dikili talar (putlar) fal ve ans oyunlar birer eytan ii pisliktir, bunlardan uzak durun ki kurtulua eresiniz. 1 O halde bizler dnyaya niin geldiimizi unutmayalm. mr sermayemizi kumarla, haram oyunlarla, bo eylerle tketmeyelim. Vakitlerinin ounu kumar oynayarak ldrenler, byk bir gaflet ierisinde olduklarn bilmelidirler. Sevgili Peygamber Efendimiz (s.a.v.) yle buyurmutur: ki (byk) nimet vardr ki, insanlarn pek ou bu iki nimeti deerlendirme hususunda aldanyorlar. (O iki nimet) shhat ve bo vakit.2 Hadis-i erifte buyrulduu gibi insanolu bu iki nimet zerinde gerekten ok byk bir gaflet ierisindedir. mr kadar nemli bir nimetten istifade edememek byk bir bahtszlktr. Geen mrmz Allah-u Tealann rzas dorultusunda, faydal eylerde geirmemisek elimizde imdi pimanlktan baka bir ey yoktur. mrmzn kalan ksmnda da piman olmak istemiyorsak, ah keke demek istemiyorsak, mrmzn kalan ksmn deerlendirmeye alalm. mrnzn ne kadar olduunu bilmediimiz iin imdi bulunduumuz an
1 2

Mide suresi, ayet: 90 Buhari, 11/232, (6312)

169

KUMAR

deerlendirmeye almalyz. nemsiz grdmz mrmzden bir ksmn veya gemi mrmzn bir saatini veya bir dakikasn geri getirebilir miyiz? Milyarlar harcasak veya dnyay versek de mrmzn az bir czn geri getirebilir miyiz? Demek ki mrden giden gitmitir. Gidenin geri dnmesi mmkn deildir. O halde, gn getike gnahlar artp mr ksalanlardan olmayalm. Kahve kelerinde kumar oynayarak, tavla, iskambil oynayarak mr sermayemizi tketmeyelim. Her insann belli bir mr sresi vardr. Her insan o mrn tamamlayacaktr. Allah (c.c.) biz kullarn bu sre ierisinde imtihana tabi tutmutur. Hangi kullar hayra, hangi kullar erre koacak, onlar belirleyecektir. Gerek mminler mrlerinin her ann ibadetle, salih amellerle, ilimlerle geirdikleri halde yine de mr israfnn endiesini ve korkusunu ekerlerdi. Ya mrn kumar oynamakla tketen, ibadetleri terk edip gnah eylerle itigal edenlerin hali nicedir? Gerek mmin bo bir zaman bulup da Allah-u Tealann raz olaca ilere komak isterken, ya zaman gemiyor diyerek kahvehanelerde vakit ldrenlere ne demeli? Kumar alkanlklar ilk nce kahvehane gibi yerlere gitmekle balar. Onun iin bylesi gybet, dedikodu ve kumar yuvas haline getirilmi olan kahvehanelere gitmeyelim ve oluk ocuklarmz da bylesi ortamlardan uzak tutalm. ou anne ve babalar, gentir, sonra kahvehaneyi terk eder deyip ii ciddiye almadklarndan dolay byk gnahlara girdikleri gibi, ileride oullar da kumarbaz veya ikici biri olup kmtr. Onun iin her aile velisi, bu yanl alkanln nn ocuk kkken, henz ona gc yetiyorken almaldr. Genler iin ktlk kaplarn kapatmaya almal, aksi takdirde ileride daha zapt edilmez, g yetmez hale gelirler. Hele bir de bu ortamlarda kt arkadalar edinirse onun dzelmesi daha da zor olur. Bu yzden ylann ban kkken ezmek lazmdr. Yoksa genlerimiz kahvehane kelerinde eytann oyunca haline gelir, acnacak hale derler. Artk kumar oynamaktan Allah-u Tealaya ibadeti akllarna bile getirmezler. Maalesef ou insanlar bu acnacak duruma dmlerdir. Ey mmin kardeim, ou zaman kahvehaneleri tka basa dolu olarak grrsn. Yal olsun, gen olsun insanlarn byk ounluu kumar oynamaktadr. lme doru yaklam nice yal insanlar kahvehane kelerinde ya iskambil kd, ya tavla veya baka bir kumar eidini oynuyor. Bunlarn kalbinden Allah korkusu km, ecel beni kahvehanede, kumar banda yakalar korkusu hi yok. Kumar ona her eyi unutturmu. Yumuak hallarn zerinde be vakit namaz klmay ok gren bu gafil insanlar saatlerce soukta kuru krsnn zerinde,

170

KUMAR

uykusuz olarak dinlenmeden kumar oynuyor, yorgunluk akllarna bile gelmiyor. ok skt zaman bir su dkmeye gidip hemen elini dahi ykamadan kumara, oyuna devam ediyor. Yani kumar onlar yle bir esir alm ki akllarna hibir ey gelmiyor. te bunlar eytann esirleri olmu, dnyaya geli gayelerini unutmu zavalllardr. Bir de konuturursan biz kumar oynamyoruz, biz yle akasna oynuyoruz, canmz sklyor, vakit geiriyoruz gibi geersiz bahaneler ileri sryorlar veya nemli bir eyine oynamyoruz derler. unu unutmayalm: Kumarn az ou olmaz, akas da olmaz. Ayn zamanda her hangi bir ey karlnda oynanmasa bile kumar oyunlar caiz deildir. Kumar oynad halde benim oynadm kumar deildir, gnah deildir diyenler gnaha girdikleri gibi imanlarn dahi tehlikeye atyorlar. nk byle demekle dinin kumar deyip haramdr dediine, onlar ise kumar deildir, haram deildir demi oluyorlar. Her ynyle gnah saan bu oyunlara devam etmenin acaba mantki yn ne olabilir? Allah Resul (s.a.v.) kumar oyunlarndan bizleri nehyedip yce Rabbimizin yasan bizlere bildirdii halde mslmann duyarsz olmasnn manas nedir? Mslman, kumar oynamakla evvela dinin emrine kar gelmektedir. Bu ktl ilemekle byk gnaha girmektedir. Kumarn haram olduunu kabul etmeyip, inkr edenler de dinden uzaklap imansz olmaktadrlar. Evlatlarmza acyalm, onlar kumar ortamlarna ve kt arkadalara kaptrmayalm. Bu konuda ocuklarmzn zerinde titizlikle duralm. Yoksa vatana, millete, dine, imana faydal genlik yetieceine her ynyle zararl ve faydasz genlik yetiir. Genleri kahvehanelerde, kumarhanelerde vakit geiren bir toplumun gelimesi mmkn mdr? O memlekette huzur ve emniyet sz konusu olur mu? slam evlatlar kahvehane yerine ktphaneleri semelidirler. Kumar yerine slami oyun ekillerini semelidirler. Kuru sandalye zerinde vaktini ve shhatini yitirmemeli, din ve shhatli olmaldrlar. Dnya ve ahiret saadeti isteyenler Allah (c.c.) nun koyduu emirlere uymal, mr ve shhatlerini kahvehane de ve kumar balarnda heder etmemelidirler. mrn nerede geiril-diinden, shhatin nerede tketildiinden hesaba ekileceklerini unutmamaldrlar. Cenab Allah biz kullarnn, faydal ilimler ve salih amellerle itigal etmesini istemitir. Bu emirleri tutanlar elbette dnyada ileri dzeye, refaha kar, ahirette de daha gzel makamlar elde ederler. Din-i mbin-i slam genlerin enerjilerini faydal eylerde kullanmalarn emrediyor. limden, irfandan, alma ve hizmetten uzak olup tembel tembel kahvehanelerde, kumarhanelerde oturup kumar oynamakla gelimek mmkn mdr? Toplumda sermayenin, i sahalarnn

171

KUMAR

gelimesi, isizliin kalkmas iin alkan insanlara devaml ihtiya vardr. slamiyet insanlarn aln teri dkmeden haksz yere, kumarla, ans oyunlaryla para kazanmay yasaklam, elinin emei ile alp hak ederek helalinden para kazanmay emretmitir. Allah Resul (s.a.v.) yle buyurmutur: Kazancn en ho (ve helal) olan, adamn, elinin emeiyle kazand ve gnah karmayan her kazantr.3 Baka bir hadis-i erifte ise: Bir adam, kazandndan daha ho bir kazan elde edemez 4 elinin emeiyle

O halde mminler gasb, kumar, piyango gibi, yarlarda bahse girmek gibi haram kazanlara tenezzl etmemelidir. Elinin emei ile alp insanlara hizmet sunarak helalinden kazanmaldr. Helalinden olsun, az olsun zihniyetini tamaldr. Haram maln sebebiyle bela ve musibetlerin artacan dnmeli, helal kazan sebebiyle de pek ok belalarn gideceine inanmaldr.Haramdan gelen malda hayr olmadn, er olduunu anlamaldr. Kumar oynayan ahs ya kaybeder zlr, kederlenir, kendi oluk ocuunun ksmetini, rzkn bakalarna kaptrp onlar madur eder veyahut kazanr bu defa da kar tarafn oluk ocuklarn madur edip zlmelerine sebep olur. te byle karc, menfaati zihniyeti slamiyet kabul etmiyor. Ben yaayaym, bakasna ne olursa olsun zihniyeti kabul edilemez. Azck vicdan olan insanlar bunu yapamazlar. slamiyet insanlara zarar vermeyi deil, faydal olmay emretmektedir. nsanlar skntya sokmay deil, onlarn skntlarn gidermeyi emretmitir. Sevgili Peygamber Efendimiz (s.a.v.) hadis-i eriflerinde: nsanlarn en hayrls, insanlara en faydal olandr buyurmutur. Kumar oynamann zararlar saymakla bitmeyecek kadar oktur. Onlardan bazlar unlardr: Kumar oynayanlar kahvehane gibi havasz, yerlerde olduklar iin onlarn salklar bozuk olur. Devaml bir yerde oturup ihtiyalarn bile ihmal ettikleri iin tembel, uyuuk ve verimsiz, aciz insanlar oluyorlar. Mslman kiinin artk alkan, verimli ve kuvvetli olmas gerekmektedir. Psrk deil, dinamik slam genlerinin yetimesi lazmdr.
3 4

40 Mevzuda 40 Hadis s.518 Hadis No:5 bn-i Mace c.2 s.723

172

KUMAR

Kahvehanelerde kumar oynayanlar ruhen de hastalanrlar, devaml stres iersindedirler. Maneviyattan gdalarn almadklar iin onlarda kalp huzuru sz konusu deildir. Zamanla vicdandan uzak, ok kat kalpli insan oluveriyorlar. Kardaki insann tm maln alp onu plak kilimde braksalar, yine de vicdanlar szlamyor. Kumarbaz, bakalarnn ocuklarnn ksmetini, yediinden dolay kazanc da haram olmaktadr. haksz yere

Toplumda kumarbazlar oalnca o lkede i sahalar almaz, sanayi gelimez, uyuuk bir toplum meydana gelir. yle bir toplumun sonu da perian olmaktr. Kumarn itima-i ynden de yle zararlar olur ki bir bakarsn en samimi arkadan basit bir menfaat iin ldrvermi. Ayn zamanda kumar oynayanlar da yle bir hrs oluuyor ki cebinde, evinde her neyi varsa bitirinceye kadar oyuna devam ediyor. Bu hareketler sebebiyle ailelerde huzursuzluk balyor. Netice o yuvann dalmasna kadar devam ediyor. Demek ki kumarn haram kln sebepleri pek oktur. Bu sebeplere unlar da ekleyebiliriz. Dini mbin slam insanlarn geimlerini ansa ve tesadfe brakmayp meru kazan yollarn semelerini emretmitir. Onun iin herkes oluk ocuklarna helal lokma yedirmeye almaldrlar. Kumar; kiinin almasn, ailesine, toplumuna ve hatta insanla yararl hizmetler sunmasn engelledii iin haram klnmtr. Kumarn zararlar oynayanda kalmaz, aile bireylerini ve toplumu da etkiler ve isiz gsz kimselerin oalmasna ve bylece sosyal kntlere neden olur. Kumar yznden ilenen cinayetler ve cana kymalarn kmsenmeyecek kadar ok olduu da bir gerektir. Bylesi pis bir oyun olan kumar iyi gstermeye almak ne kadar yanltr. Onu meru bir hareketmi gibi gstermeye alanlar, acaba ahiret hayatn hi dnmyorlar m? Btn semavi dinlerde be eyin korunmas n grlmtr.
5

Dini muhafaza, Akl muhafaza, Nefsi muhafaza, Nesli muhafaza, Mal muhafaza. 5

Mminlere Vaaz ve rad c.6 s.390

173

KUMAR

te kumar illeti bu be esasa sava amtr. Nice insanlar kumar yznden dini emirleri inemitir. Dinini, edep ve ahlakn kaybetmitir. Kumar oynayanlar, akli dengeleri bozulup shhatli dnemedikleri iin en ufak eylerde dahi adam ldrrler. ou kiiler de kaybetmenin neticesi olarak ruhi bunalmlara girerek nefsine kyp intihar dahi etmitir. Kumar oynayanlar evlerini ve ailelerini ihmal ettikleri iin yuvalar yklm, boanmalar olmu, oluk ocuklar dahi perian olmutur. Kumarclarn, mallarn muhafaza etmedikleri, haramdan kazanp, harama harcadklar bilinen bir gerektir. Kumar insanlarn dnyasn mahv ve perian ettii gibi ahiret hayatn da mahv ve perian etmektedir. Kul hakk, ahirette hesab en zor olan hesaplamadr. Kumar oynayanlar da hep onun bunun maln haksz yollardan kazanm olduklarndan kul haklarn boyunlarna geirmi olarak har olacaklardr. Haram lokma yedikleri iin onun da ayr hesabn verecekler, atee mstahak olacaklardr. Vakitlerini bo eylerde ldrp ibadetlerini yapmadklar iin de hesaba ekileceklerdir. Sevgili Peygamber Efendimiz (s.a.v.) kumar eitlerinden biri olan tavla oyununu yle yasaklamtr. Nerd (tavla) oynayan kimse Allaha ve Resulne isyan etmitir.6 Baka bir hadiste ise yle buyurmaktadr: Tavla oynayan bir kimse, elini domuz eti ve kanna daldrm gibidir.7 Madem kumar illetinin maddi ve manevi zararlar bu kadar oktur, o halde her mslmann bu irkin oyunlardan uzak durmas zaruridir. Yetien evlatlarmzn, genlerimizin de bu gibi kt alkanlklara dmemeleri iin el birlik edip gayret sarf etmeli ve her fert zerine den grevi yapmaldr. Bu konuda anne ve babalara ok byk grevler dmektedir. Evlatlarnn kk yata kahvehanelere gitmelerine, oralara almalarna msaade etmemeli, orann zararlarn onlara, iyice anlatmal ve kendisi de kahvehane gibi yerlere gitmemekle rnek olmaldr. Babann kendisi kahveye gidip kumar oynarsa, evladna yapaca nasihatler fayda vermez. imdi gentir ilerde brakr zihniyetini de terk etmeliyiz. ocuklarmzn daha kck yata kumar oyunlar renmeleri ve oynamalar ne kadar acnacak bir haldir. imdiden ocuklar bakkallarda satlan pek ok oyun trlerinden kumar, kazanmay kaybetmeyi alyor.
6 7

Zrekaani c.4 s.356; Ebu Davud, 4938 nr. Hadis. Ebu Davud, Edeb, 4939 nr. Hadis. c.4 s.285

174

KUMAR

ocuklar bu faydasz oyunlardan engellenmedii zaman, yava yava byk kumarlar, byk oyunlar reniyorlar. Aacn ya iken eildiini unutmayalm. Maalesef genlere ktphane sevgisi yerine, kahvehane sevgisi alanyor. Faydal eyler reneceklerine, onlara kumar eitleri retiliyor. Bu ocuklar ve genleri yanl ynlendirenler Allah(c.c.)nun elim azabna urayacaklarn unutmasnlar. Bu konuda retmenlere, din adamlarna ve devlet erknlarna byk grevler dmektedir. Bu genliin bylesi irkin alkanlklara tevik edilmelerine hibir halkarda msaade edilmemeli, gereken tedbirler alnmaldr. Kumar, zahmetsizce mal arpmak veya arptrmaktr. u muhakkaktr ki menfaat teminine vasta olarak kullanlan her oyun kumardan saylmtr. Kumarda ortaya konan menfaat az olsun, ok olsun haramlk hkmnde bir fark yoktur. Milli piyango, tavla, at yarlar, spor toto, spor loto, tombala ve benzeri ans ve talih oyunlar kumardr ve o yolla elde edilen menfaat de haramdr. Kumar oyunlar hibir ey karlnda oynanmasa dahi islam dininde yasaklanm ve irkin kabul edilmitir. nk onlarda mr sermayesi bo yere, faydasz eylerde tketilmektedir. Daha kt alkanlklara yol amaktadr. nsanlarn ibadetlerinden uzaklamasna sebep olmaktadr. eytan kumar vastasyla kalplere dman-lk tohumu eker, fke ile sular ve cinayetle meyvesini toplayp muradna ermi olur. nk ou zaman iki kiiden biri mezara girmi, dieri de hapishaneyi boylam olur. Kumar, iinde her felaketi gizleyen byk bir beladr. Kiinin Allaha olan itaatini imha ederek isyan vadisine srkler, ahlakszlk batana yuvarlar. Kumara alm bulunan kimsenin ocuklar yetim gibi, kars da dul gibi periandr.8 Kendisi de ok perian bir ekilde can verir. lmnden sonra kendini hayrla andracak bir nam brakmad iin kimse onu rahmetle anmaz. Kumarbazlar bakalarnn mallarn haksz yere aldklar iin, Allah Resul (s.a.v.) onlarn cezalarnn cehennem olduunu yle haber vermitir: Baz kimseler bakasnn malna haksz olarak dalarlar, onlar iin cehennem vardr.9 Hatta Peygamber Efendimiz (s.a.v.) arkadalarna Fal, kumar oynayalm diyen kimsenin, bu szne kefaret olmak zere sadaka vermesini tavsiye etmitir.10
8 9

Baz ibareler Krsiden Mminlere Sohbet ve Nasihatler adl eserlerden alnmtr. Zevacir c.2 s.198 10 Buhari, Sretn Necm, 2 Mslim

175

KUMAR

Ya Rab! Bizi ve neslimizi kumar illetinden koru, byle bataa girmi olanlarn da kurtulmalarn nasib eyle! (min)

176

BU DN KOLAY GELMED

Yoksa, Allah iinizden cihad edenleri ve sabredenleri belirlemeden, cennete gireceinizi mi sandnz? Cenab Hakka binlerce krler olsun ki, bizlerin mslman olarak dnyaya gelmemizi takdir etmitir. Gzmz atk aal mslman anne ve babalarn eitimi altndayz. te bu nimet din-i mbin-i slam ile merref olmamza en byk sebep tekil etmitir. te slam diyarnda doup da slamdan kopan bir ahs nefsine en byk ktl etmitir. Anne ve babas mslman olduu halde Allah-u Tealaya kulluu unutanlar hatta mukaddesata dil uzatacak kadar ileri gidenler maalesef imandan nasibini alamayanlardr. Bu slam dininin bizlere nasl ulam olduunu bilmeyenlerdir. Bizler bu dava uruna Peygamber (s.a.v.) gibi, sahabeler gibi ile ekmediimiz iin, bu dini kolay bulduumuz iin kymetini de maalesef bilmiyoruz. man gitmi, din gitmi hi umurumuzda deil. Dnyalmz gitmesin de, ne giderse gitsin diyoruz. Halbuki imann olmadktan sonra dnya senin olsa ne kar. Peygamber (s.a.v.)e Mekke Kureylileri gelerek, ayet amacn mal mlk edinmek ise hepimizden daha zengin olacak kadar sana mallarmzdan verelim. Yok, eer bamza gemek istiyorsan, seni bamza geirelim, sana danmakszn hibir i yapmayalm diye teklif ettilerse de, Allah Resul onlar red ediyordu. nk bu slam davas Allah (c.c.)nun emri idi. Hatta Kureylilerin srar zerine amcas Ebu Talib: Yeen, vallahi ben hatrlayal beri sen benden ne istemi isen yapmmdr. Fakat bu gn kavmin bana gelip senin onlar ok rahatsz ettiinden, Kbelerine, toplant yerlerine giderek onlar incittiinden ikyet ediyorlar. Beni dinlersen onlardan vazge dedii zaman Reslullah (s.a.v.) gzlerini semaya dikerek: Allaha yemin ederim ki bana verilmi olan bu grevi brakmak benim iin her hangi birinizin eliyle u gneten bir ate parasn koparmasndan daha zordur buyurdu.1 Baka bir rivayete: Ey amca, unu iyi bil ki eer gne sa elime ay da sol elime verilse yine de bu ii brakmayacam. Ya baarrm ya da bu
1

BU DN KOLAY GELMED

El Bidaye C.3 S.42 (Taberaninin El-Evsat ve El Kebirinden)

177

BU DN KOLAY GELMED

yolda lp giderim dedikten sonra gzyalar dkmeye balamtr. Ebu Talib iin bu reddeye geldiini grnce: Ey kardeim olu, yolundan ayrlma ve istediin gibi hareket et. Allaha yemin ederim ki seni hibir zaman sahipsiz brakmayacam demitir.2 Ebu Talibin vefatndan sonra korumasz kalan Allah Resulne zulmlerini arttrdklar zaman Peygamber (s.a.v.) yle buyurmutur; Ey amca senin yokluunu ne kadar abuk his ettim.3 Hatta ikenceler yle bir hale geldi ki mslmanlar kendi z vatanlarn, mallarn terk edip Habeistana hicret etmeye baladlar. Kureyliler byk hediyelerle Habe kralna gelip onlar gtrp eziyet etmek istedilerse de Habe kral Neca adil olduundan mslmanlar onlara teslim etmedi. Ama Kureylilerin zulm gn getike daha da artyordu ve aralarnda yle bir karar aldlar. Mslmanlardan kz alnp verilmeyecek, onlara bir ey satlmayacakt. Ksacas etin bir ambargo uygulamlard. Mslmanlara bu ambargo yl srd. yle bir hale geldiler ki alktan dikenli aalarn yapraklarn yemeye baladlar. yle ki ocuklarn alaylar uzaktan iitiliyordu. Allah Resul ve arkadalarnn ileleri kendilerinin kader arkada oldu. Bu da yetmez mriklerin devaml eziyetleri mslmanlar Medineye hicrete zorlad. Sevdiklerini, mallarn brakp din iin g ettiler. Mrikler kendilerini orada da rahat brakmadlar. Peygamber (s.a.v) ve ashab halk korumak iin ehrin etrafna hendekler kazdlar. Bir yandan mrikler, bir yandan slamn yaylmasn istemeyen Yahudiler ve dier lkeler slamn aleyhinde altlar. Ama bu kutsal davay engelleyemediler. Allah dmanlara frsat vermedi. Hatta Mte savanda dman ordusu yz bin ( baz rivayette 200 bin) askeriyle mslmanlar yok etmeye alt. Ama bin kiilik slam ordusunun iman karsnda muvaffak olamad. Peygamber (s.a.v.): Bu yolda grdm eza ve korku hi kimsenin bana gelmemitir buyurmutur. 4 Kinatn efendisinin ve ashabnn bu din iin ektii ilelerden birka tane zikir edelim. Olur ki talam kalplerimiz biraz yumuayarak dinimize ve imanmza sahip karz. Enes b. Malik (r.a.) anlatyor: Uhud gn Reslullah (s.a.v.)in hem bir az dii krlm hem de ba yarlmt. Bir taraftan yznden akan kan siliyor bir taraftan da: Bir millet ki, peygamberleri onlar Allaha davet

2 3

El Bidaye C.3 S.42 El Hilye C.8 S.308 4 El Bidaye C.3 S.47 Tirmizi bni Mace

178

BU DN KOLAY GELMED

ederken ban ve dilerini krarlarsa nasl iflah olacaklardr diyordu.5 Aynen gnmz insan da Peygamberinin yolunu brakp, batya heves ederse, onun getirdii emirlere yz evirip dudak bkerse onlarn felah mmkn mdr? Muhammed aleyhisselma yz dnenler dnyada ruh knts, ahirette azap ierisinde olacaktr. Ayn olay Hz. Aie annemizden rivayeten yledir: Her Uhud gnnden sz edildike Ebubekir (r.a.) yle diyordu: (Uhud gn) benimle dman arasnda tanyamadm bir adam vard. O adama nisbetle Reslullah (s.a.v.)e ben daha yakndm. Benim ilerleyemediim bir hzla ilerliyordu. Bana yaklat zaman Ebu Ubeyde b. Cerrah olduunu fark ettim. Reslullah (s.a.v.)in yanna vardmz zaman, arka dii ile yanandan yaralandn ve bandaki miferden iki halkann yanana saplandn grdk. Peygamber Efendimiz Talhay kast ederek, gidin arkadalarnza bakn dedi ise de onu dinlemeyip halkay yanandan ekmek iin ona doru ilerledim. Fakat bana yemin ettirerek kendisine dokunmamam syledi. Bunun zerine Ebu Ubeyde ilerledi ve onu incitmemek iin dileriyle halkay ekmeye balad fakat birinci halkay ekerken n dilerinden birisi yerinden skld. Ben bunu grnce ikinci halkay ekmek iin bir daha davrandm fakat yapmamam iin nebi (s.a.v.) bana bir daha yemin verdirdi. Bunun iin Ebu Ubeyde dileriyle ikinci halkay ekti ve bir dii daha skld bundan sonra Ebu Ubeyde n dileri dk olanlarn inann ki en sevimlisi idi. Peygamber Efendimizin yarasn temizledikten sonra Talhaya gittik onu bir ukurda bularak bakmna getik. Yetmi ksur yerinden yara alm ve bir parma kesilmiti.6 Allah yolunda eziyetlere urayanlardan biri de Abdullah b. Huzafe (r.a.) idi. Olay yle zetleyelim: Hz. mer (r.a.) Rumlarn zerine askeri bir birlik gnderdi. Rumlar bu birlik iinde Abdullah b. Huzafeyi esir alp krallarna gtrdler. Bu adam Muhammedin ashabndandr dediler. Kral ona seni kendime ortak yapsam Hristiyan olur musun? dedi. Abdullah: Beni kendine ortak yapmak deil, btn hkmdarlk ve saltanatn bana devretsen ve ilaveten Araplarn elinde bulunan btn araziyi de bana versen yine de bir gz krpmas kadar dahi olsa Muhammedin dininden geri dnmem dedi. Kral: yle ise seni ldrrm dedi. Abdullah sen bilirsin dedi.

5 6

Hayats Sahabe C.1 S.356 Taberani (El-Evsatdan) Drukudni-El Bidaye

179

BU DN KOLAY GELMED

Bunun zerine kral armha gerilmesini emretti. Fakat atclara: Ona ok atarken isabet ettirmeyin ve her atta ona Hristiyanl teklif edin. dedi. Onlar da yle yaptlar. Fakat kendisi bir trl Hristiyanl kabul etmedi. Sonra kraln emri ile onu indirdiler. Sonra baka bir esir getirip Hristiyanl teklif ettiler. Kabul etmedii iin kaynar suyun iine attlar, sonra kaynar suya Abdullahn atlmasn emretti. O srada Abdullah alad. Durumu krala bildirdiler, mitlenerek: Onu bana getirin dedi ve onu krala gtrdler. Kral ona tekrar Hristiyanl teklif etti. Fakat Abdullah yine kabul etmedi. Kral ona: O halde niin aladn? Abdullah: Ben kendi kendime dedim ki, seni imdi bu kaynar suyun iine atarlar da be dakika iinde lr gidersin, hlbuki ben yle arzu ederdim: Vcudumda bulunan kllar saysnca canm olsayd da her gn birini Allah yolunda feda edeydim. te bunun iin aladm dedi. Bunun zerine kral ona: Ben imdi seni serbest braksam bam per misin? dedi. Yalnz beni deil, arkadalarm da brakrsan senin ban perim dedi. Kral, arkadalarn da brakrm dedi ve ilerleyip ban pt. O da esirleri balad...7 (Cbeyr babasndan): Mikdad b. Esved (r.a.)nn yannda oturuyorduk. Adamn biri yanmzdan geti ve Mikdad b. Esvedi iaret ederek: Allahn o byk Peygamberini gren u iki gze ne mutlu. Ey Mikdad! Allaha yemin ederim ki senin grdn o insan gremediimiz, onun sohbetinde bulunamadmz iin hasret iindeyiz dedi. Dorusu adamn bu szn iittiim zaman ok houma gitti. Fakat Mikdad adama: Cenab- Allahn size nasip etmedii bir eye niin zlyor-sunuz? Eer sen ona yetimi olsaydn sonunun ne olacan kesin olarak bilir misin? Allaha yemin ederim ki onu gren birok kimseler vardr ki Cenab Allah onlar yzst atee atmtr, zira o kimseler ona kulak vermediler, onu yalanladlar. Allaha hamd etmelisiniz ki, siz dnyaya geldiiniz zaman ona inandnz ve her trl gaileler banzdan def edilmi olarak gzlerinizi hayata atnz. Sen bu dinin byle kolay olarak ortaya ktn m zannediyorsun? Allaha yemin ederim ki bizim peygamberimize, btn peygamberler iinde en kt ve en skntl bir durum ve en ar artlar iinde peygamberlik grevi verildi.8 Ebu Nuaym anlatyor: Ashaptan Ebu Cihad (r.a.)n olu babasna: Babacm siz Peygamber Efendimizi grdnz ve ona arka ktnz, ona arkadalk yaptnz. Allaha yemin ederim ki eer ben onu grseydim yle yapardm dedi. Babas ona Allahtan kork ve yerinde konu.
7 8

Kenzl-Ummal C.7 S.62 (Beyhaki )den; sdl-abe, 3:142; sbe, 2:297 El Mecma C.6 S. 17 Taberani

180

BU DN KOLAY GELMED

Hayatm kudret elinde olan Allaha yemin ile hatrlyorum ki, Hendek gn Peygamberimiz: Kim cennette bana arkadalk yapmak ister de gidip bize onlardan (dmandan) bir haber getirir? dedi de bizden hi kimse alk ve souktan cesaret edip de gidemedi. Reslullah (s.a.v.) bu szn defa tekrarlad halde kimse cevap vermedii iin Huzeyfeyi arp onu gnderdi dedi.9 Gnmz mslman da iddia ediyor ki, Peygamber Efendimiz devrinde yaasaydm yle yapardm. Hlbuki ey yirmi birinci asrn mslman, sen ilelere katlanmay brak, yumuak hallarda bile namazn klmyorsun. Hanmn, kzn ak sak, ona dahi g yettiremiyorsun. En ufak bir zorluk karsnda dinini imann terk ediyorsun. Dnyal elde etmek iin habire ahiretini ykyorsun. Dinini, imann yattn yerde korumak istiyorsun. Hlbuki Allah iin zorluklara skntlara katlanmamz gerekir. Habbab b. Eret (r.a.)n srtna mrikler ate basmlard. Mriklerden ok eza grdkleri bir dnemde, ya Reslullah bizim iin niin dua etmiyorsun? dedi. Bunun zerine mbarek yz kzararak kalkp oturdu Allaha yemin ederim ki sizden nceki mmetler etleri demir taraklarla kemikleri zerinden alnrd da yine dinlerinden dnmezlerdi. Allahn bu ii baa gtreceinden pheniz olmasn. Fakat siz sabr etmiyorsunuz buyurdu.10 Habbab (r.a.) o kadar eziyet grmesine ramen Allah Resul (s.a.v.) onun ikyetini kabul etmedi. Acaba ku ty yatakta yatp gnahtan burnunu karmayp, caminin yolunu tanmayan bu mmete ne demeli? Allahn Resul ve ashabna akla gelmeyecek eziyetler yaptlar. Eziyetlerin hangi birini sralayalm ki, kimisi Allah Resulne tkryor kfrediyor, bana toprak serpiyor, kimisi secdede iken omuzlarna ikembe koyuyor. Kimisi de boazn skyor gmleini yrtyordu. Musab b. Ukbe anlatyor: Taif halk yolun iki kenarnda saf balayp Reslullah (s.a.v.) yrd zaman her adm bana ayaklarna ta atarlard. O kadar ki ayaklarn kan iinde braktlar.11 Peygamber ve ashab alktan aa yapraklar yiye yiye dudaklar ve az kenarlar imiti.12 Peygamber Efendimiz ve ashab hendei

El-sbe C.4 S.35 Buhari Menakib 25 (Bu hadis ksaltlm olarak yazlmtr) 11 Hayats Sahabe C.1 S. 354 12 Haysemi C. 10 S. 322 (Taberaniden) (Bu rivayet mana olarak alnm)
10

181

BU DN KOLAY GELMED

kazarlarken alktan karnlar zerinde talar bal idi13 ve Peygamberimiz onlara yle dua etmitir: Allahm gerek hayat ahiret hayatdr. Ensar ile muhacirlerin gnahlarn bala.14 Ebu Talha (r.a.) dan: Alktan her birimiz karnmz stne birer ta koymutuk. Bunu Reslullah (s.a.v.)e yakndk ve elbiselerimizi kaldrp talar kendisine gsterdik. Bunun zerine kendisi de elbisesini kaldrd. Onun karn stnde iki ta bal idi.15 Mesruktan: Hz. Aieye uradm. Bana yemek getirilmesini syledi ve: Ben doyuncaya kadar yemek yediim zaman alarm dedi. Ona niin dedim? Reslullah dnyadan g edinceye kadar iinde bulunduu skntl durumu hatrlyorum da ondan alyorum. Allaha yemin ederim ki bir gn olsun, iki defa doyasya ekmek ve et yemedi.16 Yine Aie annemiz anlatyor: Hz. Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem) vefat edinceye kadar onun ev halk arpa ekmeini doyasya yiyemediler. steseydik doyabilirdik; ama o bakalarn kendine tercih ederdi.17 Ebu Hureyre (r.a.)dan: Reslullah (s.a.v.)in yanna girdim. Oturarak namaz klyordu. Ya Reslullah niin oturarak namaz klyorsun dedim. Alktan ey Ebu Hureyre dedi. Bunun zerine aladm. Bana: Alama ey Ebu Hureyre, alk ekenlere eer sabredip Allaha kar asi olmazlarsa kyamet gn etin bir hesap yoktur dedi.18 Yine bu yce insanlar yle susuzluklar ektiler ki hatta kimileri develerini kesip ikembesini skp, kan suyu itikten sonra gerisini gsleri zerlerini koyuyorlard. Giyim hususunda da ayn skntlara maruz kalmlard. bni mer (r.a.) anlatyor: Bir gn Reslullah (s.a.v.) oturmu arkadalaryla konuuyordu. Ebubekir (r.a.) da yannda idi. Onun zerinde yalnz bir aba vard. Abann iki yakasn dikenle bir birine balamt. Derken Cibril (a.s.) indi ve Peygamber Efendimize Allahn selamn ilettikten sonra, ya Reslullah, Ebubekirin stndeki yakalar
13 14

El Bidaye C.4 S. 100 (Taberaniden) Hayats Sahabe c.1 s.409 (Hz. Enes r.a.)dan 15 Et -Tergib C.5 S.156 (Tirmiziden) 16 Et -Tergib C.4 S.148 (Tirmiziden) 17 Beyhakiden 18 El Kenz C.4 S. 41

182

BU DN KOLAY GELMED

dikenle bal bu aba nedir? diye sordu. Peygamber Efendimiz ya Cibril bu adam Mekkenin fethinden nce btn maln benim yolumda harcad dedi. Cibril, Cenab Allah tarafndan kendisine selam syle ve de ki, Ebubekir bu haliyle benden honut mudur, yoksa deil midir? diye soruyor dedi. Peygamber Efendimiz de Ebubekire dnp: Ya Ebu Bekir, Cibril gelmi Allahn selamn sana iletir ve Cenab Allah: Ebubekir bu fakir hali ile benden honut mudur, yoksa deil midir? diye soruyor. Bunun zerine Ebubekir alayarak: Rabbime nasl darlrm. Ben Rabbimden honudum, ben Rabbimden honudum dedi.19 Peygamber Efendimiz (s.a.v.) de onun yksek fedakrln metheden u ifadelerde bulunmutur: Yaptklarna karlk mkfatn veremediimiz kimse yoktur; ancak Eb Bekir mstesna. Bizim yanmzda Eb Bekrin yle bir cmertlii vardr ki, kyamet gnnde onun mkfatn ancak Allah verir buyurmulardr.20 Ashab- gzin Hz.leri bu din uruna canlarn mallarn ortaya koymu, her halkarda fedakrlklarn, sevgilerini gerek manada izhar etmiler. ddialar dilde kalmam bilakis amele dklmtr. Ebu Brdeden rivayete gre, Ebu Musa El-Eri (r.a.) yle anlatyor: Peygamber Efendimiz (s.a.v.) ile bir gazaya kmtk. Biz alt kii bir deveye nbetle binerdik, ayaklarmz and, benim de ayam and ve trnaklarm dt. Ayaklarmz paavralar ile saryorduk, bundan dolay bu gazveye Zt-r Rika diye isim verildi.21 Onlar slm dini konusunda samim olduklar iin Allah-u Teala onlara dnyada da pek ok zaferler ve ikramlar sunmutur. O ikramlardan bir yledir: Gnler zaferle sslenirken, Medini fethetmek isteyen Hz. Sadn ve mcahidlerin karsna Dicle Nehri kmt. Hz. Sad (r.a) nehri gemeyi ok istiyordu. Bunun arelerini dnp duruyordu. Fakat geri ekilen ranllar btn kayklar da alp gtrmlerdi. Hz Sad (r.a) ok dnp, askerleriyle de istiare ettikten sonra, askerlerine nehre dalmalar emrini verir. Ve Cenab- Hak, orduya hibir zarar dokunmadan onlar kyya kartr. Nehri onlarn davasna hizmetkr klar. Ama ranllar Mslmanlarn nehri geemeyeceklerinden emin idiler. Birden bire onlar karlarnda grnce akna dndler. Netice Medin ehri fethedilmi olur.22
19 20 21 22

El-Hilye C.7 S. 105 Kenzl Umml C.4 S.353 Ebu Hureyreden

Mslim, Fezils-Sahbe:2; Tirmiz Menkb:15

Buhari Mslim

El- Kamil,2:137140; Fthul Buldan, s.262; el- Bidye, 7-8:69-70

183

BU DN KOLAY GELMED

Cenab- Hak Nil Nehrini de Hz merin (r.a) mektubuyla tattryor. Msr halk her yl nehrin tamas iin, bekr bir kz ssleyip nehre atyorlarm. Atmazlarsa nehir tamaz, kuraklk olur diye inanyorlarm. Bunu duyan Amr b. s hazretleri tyleri diken diken olur ve buna msaade etmez. Hemen bu batl deti Hz mere bildirir. Bu haberi alan Emirel Mminin valiye yle bir mektup yazar: O batl dete msaade etmemekle iyi etmisin. Sana bir yaz gnderiyorum, onu Nil Nehrine at. Hz. mer mektubunda Nil Nehrine yle sesleniyordu: Ey Nil, eer sen kendi arzu ve isteine gre davranyorsan tama. Yok, eer seni yegne kudret sahibi olan Allah taryorsa, O kudret sahibi olan Allahtan seni tarmasn niyaz ederiz. Bunun zerine Hz. merin (r.a) bir kerameti olarak Cenab- Hak Nil nehrini ykseltir.23 te ksa bir zamanda slm dininin dnyann pek ok yerine yaylmasnn altnda yatan gerek, onlarn Allaha (c.c.) kullukta samim olmalardr. Onlarn hem bu din iin gayret edip insanlarn gnllerini fethetmeleri, bu kutsal davada stn baarlara imza atmalar, ou zaman dmanlarn hayrete drmtr. Kral Herakliyus kalabalk ordusuyla az sayda olan Mslman ordusuna yenilip Humus ehrini kaybedince byk bir zntye kaplr. Adamlarna, yazklar olsun size! u sizinle savaan millet hakknda bana bilgi verin. Onlarda sizin gibi insan deiller mi? Evet. Onlarda insan. Siz mi oksunuz; yoksa onlar m? Biz onlardan her zaman daha fazlayz. Peki, size ne oluyor da yeniliyorsunuz? Bu suali Bizansllarn nde gelenlerinden yal birisi yle cevaplandrr: nk onlar, gece namaz klyor, gndz oru tutuyor, ahde vefa gsteriyor, iyilii tavsiye ediyor, ktlkten de sakndrp, kendi aralarnda da insafla hareket ediyorlar. Bize gelince: Biz iki iiyor, zina ediyor, gasb ve zlm yapyor, Allahn raz olaca ilerden birbirimizi men ediyoruz ve yeryznde bozgunculuk karyoruz.24 Allah Resulnn ve ashabnn bu din iin, Allah yolunda ektikleri ilelerin, gsterdikleri fedakrlklarn isimlerini saysak konu uzar gider.
23 24

Fthu Msr, s. 265; el- Bidye, 7-8: 108 bni Asem, el-Ftuh, 1-2: 173

184

BU DN KOLAY GELMED

Onlarn bu din urunda gayretlerini ve samimiyetlerini gsteren hususlardan biriside pek ok sahabenin hayatlarnn ehitlikle sonlanmasdr. O fedakr insanlar o kadar sknt ve eziyetlerin iersinde Cenab Allahtan gnderilen emirleri kaytsz artsz ve eksiksiz olarak yerine getiriyorlard. Ya imdiki mslmanlardan, binlerce nimetin iinde yzdkleri halde kulluk grevlerini yapmayanlar acaba nasl hesap verecekler? Gnmz mslmanlarna namaz kl diyorsun bin dereden su getiriyor. Bir hafta klyor, ikinci hafta brakyor. Ba arsa, ii ters gitse kulluu brakyor. Acaba bu insanlara gelin sahabeler gibi cannz Allah yolunda verin denilse ne yaparlard? Cenab Hakkn bizim ibadetimize namazmza ihtiyac yoktur. Ne yapyorsak kendimiz iin yapyoruz. Allaha kulluk bir gnlk, bir haftalk deildir, lene kadardr. Canmz cehennemden, Allahn azabndan korumak istiyorsak dinimize, imanmza sahip kalm. Gnahlardan elimizi, ayamz ekip ibadete balayalm. badete devamn, din-i slam ve imandan feyiz almann art, lene kadar sabr kendimize kalkan yapmaya, eziyetlere gs germeye baldr. Bu yce slm dini iin daha nceleri iman edenler, byk fedakrlklar gsterdikleri gibi, gnmzde de yeni Mslman olanlarn pek ok sknt ve eziyetlere gs gerdiklerini gryoruz. ten atlsalar, toplumdan dlansalar, btn mallar ve makamlar ellerinden alnsa da, hatta evltlarndan ayrlma pahasna da olsa iman, Hz.Muhammedi (a.s) seenlerin says olduka oktur. Gazetede okumu olduum, bir iman edi gereini zetleyerek sizinle paylamak istiyorum: Amina isminde Hiristiyan bir Bayan, nternet zerinden okula kaydn yaptrmak iin bilgisayarn bana geer. Birka hafta sonra gelip derslere katlmaya balar. Ama kaydn yanllkla tiyatro blmne yaptrm olduunu grr. Bu dala hi kabiliyeti olmad iin baka bir blme geebilmek iin hocasna ricada bulunur. Hocas da ona yardmc olmak iin, yleyse sende Orta dou kltrnn kyafetlerinin tantmyla ilgili bir snfta eitimine devam et der. Tavsiye edilen snfa gelip orada Arap olan Mslman rencilerin olduunu grr. Burada da okumasnn zor olacan dnr. Bu konuyu kocasna atnda, kocas buna mecbur olduunu syleyerek onu ikna eder. Amina yle dnerek kendine teselli vermeye alr: Beklide Yce Allah, beni bu Mslmanlar Hristiyan yapmam iin bu ie grevli klm olabilir. Ve kendisi yle devam ediyor: Ben snfta her frsat bulduka Mslmanlara Hz. sa y, Hristiyanl anlatyorum. Ama onlarda hibir deiiklik olmuyor, sadece kalbim krlmasn diye beni dinliyor ve bizde

185

BU DN KOLAY GELMED

sa ya (a.s.) inanyor ve onu seviyoruz, diyorlar. Ben onlara etkili olamayacam anlaynca, bari onlarn dinini reneyim de ona gre onlar Hristiyanlatrmaya alaym diye dndm. Ben Kuran aratrnca Kurann beni etkilediini grdm. Artk ikili hayattan ve domuz eti yemekten soumaya baladm. Bendeki bu deiiklikler, kocamla aramzn almasna sebep oldu. Netice ailedeki problemler sebebiyle kocamdan ayrlmak zorunda kaldm. slm hakknda almalarma devam ederken, kar blgede oturan tane Mslman gelip benimle slm hakknda konumak istediklerini sylediler. Benim buna ihtiyacmn olmadn, koyu bir Hiristiyan olduumu syledim. Ama sizlere birka sorum olacak dedim. Ve o gn akama doru 21 Mart 1977 de o Mslmann huzurunda kelimeyi ahadeti getirerek Mslman oldum. slmn gerei olarak bam rtnce, karlatm ilk ey, iimden atlmak oldu. Annem benim iin geici bir heves olduunu dnd, babam eline silh alp, Byle kz olacana olmaz olsun deyip beni ldrmeye yeltendi, kz kardeim de akl hastanesine beni yatrmak istedi. On yl ocuklarmla gremedim. nk kocamla ocuklarmn paylam iin mahkemeye ktmzda, Hkim, ocuklarm kocama vermek zereyken bana dnp yle dedi: Sana yirmi dakika dnmen iin frsat veriyorum. Eer yirmi dakika iersinde tekrardan Hristiyanla geri dnersen, ocuklarn senindir. ayet dnmeyi kabul etmezsen ocuklar, kocann olacaktr. Gzyalarm sel gibi akyor. Bir yanda evltlarm, bir yanda da Hz. Muhammed ve Hak din olan slm arasnda tercih yapmak zorundaym. Ama ben Hz Muhammedi, man setim. Bu yzden ocuklarm on yl gremedim. Rabbime krler olsun ki, bu fedakrl karlksz brakmad. Bir sre sonra yz yandaki anneannem, daha sonra silhyla beni ldrmeye gelen babam, beni akl hastanesine yatrmak isteyen kz kardeim, drt yl sonra annem ve on alt yl sonrada kocam hepsi Mslman olup slmla ereflendiler. Cenab Hak bizleri de dini iin fedakrlk eden gzel kullarndan eylesin ve kendisine kulluk hususunda bizlere yardmc olsun. Bizleri kolay artlarda imtihan etsin. (min) *** Ey yolcu akln bana al. Vakit geti, mr gnei batmaya yaklat. (Mevlna)

186

KUL HAKKI

KUL HAKKI
Yce Rabbimizin bize ykledii vazifeleri bir defada yazmak ve anlatmak mmkn olmamaktadr. Zaman zaman bu vazifeleri aklayacaz ki grevimizi bilelim, bylelikle ahiret hazrlmz yapalm. En nemli vazifelerimizden biri de kul hakkna riayet etmemizdir. Bunu baaran insanlarn ahirette hesaplar kolay olacak, kul hakkyla, adaletsizlikle, hrszlkla Cenab- Hakkn huzuruna kanlarn Allah muhafaza etsin ileri ok zor ve etin olacaktr. Hele bir de kul, hakkn helal etmemise o zaman zorluklar balar. Maher meydannda kii yle bir hale gelir ki kul hakk korkusundan annesinden, babasndan ve kardeinden kaar. Hlbuki bir kiinin uzun yllar sonra kavutuu annesinden, babasndan, kardeinden ve evladndan kamas mmkn mdr? Bu halet ahiret manzarasnn ne kadar mhim olduunu, bizleri de ne kadar zorlu gnlerin beklediini gsteriyor. Allah bizleri kul haklarndan korusun. imdi konumuza ayet ve hadislerden k tutarak balayalm. Olur ki istifade ederiz. En-Nisa suresinde yce Rabbimiz yle buyurmaktadr.

Ey iman edenler! Mallarnz aranzda batl sebeplerle yemeyin. Ancak kendiliinizden anlaarak bir ticaret yapmanz baka. Hem kendinizi ldrmeyin, phesiz Allah size ok merhametlidir.1 Allah Resul (s.a.v.) de yle buyurmulardr: Kimin zerinde kardeine kar rz veya baka bir ey sebebiyle hak varsa, dinar ve dirhemin bulunmad (kyamet) ve (hesaplamann) olaca gn gelmeden nce daha burada helallesin. Aksi takdirde o gn salih bir ameli varsa o zulm nisbetinde kendisinden alnr. Eer hasenat yoksa arkadann gnahndan alnr, kendisine yklenir.2 Mslimin rivayetinde bu mana bir baka slupla ifade edilmitir. mmetimden mflis olan o kimsedir ki, Kyamet gn namaz, orucu ve zekat olduu halde gelir. Ancak birine svm, dierinin kann dkm, bir dierinin maln yemitir. Hasenat, buna, brne, dierine datlr.
1 2

Nisa suresi, ayet: 29 Tac. c.5 s.19

187

KUL HAKKI

zerindeki borlar bitmeden hasenat tkenmise brlerinin gnahndan alnr. zerine yklenir bylece atee atlr.3 Baka bir hadis-i erifte:

Kyamet gn hak sahiplerine haklarn mutlaka eda edeceksiniz yle ki boynuzsuz koyun iin boynuzlu koyundan ksas alnacak4 Buhari ve Mslimde: Hz. Aie (r.anha) dan rivayet edilen hadiste Peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.v.) yle buyurmaktadr: Her kim zulm ve gasp yoluyla bir kar araziyi alrsa, kyamet gn yedi kat yere kadar oras onun boynuna yklenir.5 Kul hakkn ieren meseleler pek fazladr. Haksz olarak bir mminin maln almak, gasp, hrszlk, rvet, faiz, zulm yapmak, kalp krmak, yetim mal yemek ve daha pek ok hususlar kul hakkn iermektedir. Onun iin bizlere den grev kul haklarn ieren konular iyice bilip saknmamzdr. Hatta bu konularda pheli hususlar terk edip takvaya sarlmak esastr. Peygamber Efendimiz bir hadisi eriflerinde yle buyurdular: Kul, sakncal eye dme korkusundan dolay sakncal olmayan eyi de terk etmedike muttakiler derecesine ulaamaz.6 Hz. mer (r.a): Biz bir harama dmemek iin dokuz tane hell terk ederdik demitir. te hepimizin ls Allah Resul ve onun ashab- gzini olmaldr. Onlar kul hakknn nemine binaen ok dikkatli davranmlardr. Yeri gelmiken birka misal arz edelim. Bahreynden mer (r.a.)a Misk ve amber gelmiti. Hz. mer: Keke iyice tartmasn bilen bir kadn u misk ve amberi tartsayd da mslmanlara eit olarak taksim edeydim dedi. Hanm, Zeyd b. Nfeylin kz Atike (r.anha): Ben iyi tartarm brak ben tartaym dedi. Hz. mer Hayr diye cevap verdi. Hanm niin? diye sordu. mer nk tartarken ikide bir elini yanak ve bana srmenden korkuyorum. O zaman da sen dierlerinden fazla hisse alm olursun dedi.7 Ebu Hureyre (r.a.) dan: Ebul Musa el Eari (r.a.), sekiz yz bin dirhem teslim ederek mere vermek zere beni Medineye yollad.
3 4

Mslim, c.8 s. 18 Et-Tac c. 5 s. 19 5 Mslim c.5 s.58

6 7

Et-Tirmiz, Sfetul-Kyame 19; bn Mce, Zhd 24

El Mntehab c. IV s. 419

188

KUL HAKKI

Medineye vardmda mer Ne kadar getirdin diye sordu. Sekiz yz bin dirhem getirdim dedim. Sen ne dnyorsun bu kadar bolluk iyimidir? dedi. Evet iyidir dedim. mer o gece sabah ezan okununcaya kadar uyuyamad ve hanm ona Sen bu gece hi uyumadn deyince, Hz. mer: slam dini ortaya kal belli mslmanlar bu kadar byk bir para grmemilerdir. Bu durum karsnda mer nasl uyuyabilir. Ya, mer bu paray mslmanlara datmadan lm onun grtlana sarlrsa hali ne olacaktr? dedi.8 Ayn titizlii Hz. Alide de grmek mmkn. Harun b. Antereden Ali b. Ebi Talib Havernak da (Kufede bir yer) iken yanna gittim. stnde eski bir elbise vard. Onun iin souktan titriyordu. Kendisine: Ey mminlerin emiri hi phesiz ki Allah sana ve ev halkna bu maldan (Beyt-l maldan) bir pay vermitir ve sen byle souktan titriyorsun dedim. Bunun zerine bana: Vallahi ben, sizin malnzdan bir ey eksiltmedim. Bu stmdeki de evimden (yahut Medineden) getirdiim bir elbisedir dedi.9 Bu konuda ayn titizlii Hz. Ebubekir (r.a.) da gsteriyor. bni Sirin (r.a.) anlatyor: Hz. Ebubekir (r.a.) n vefat yaklat sralarda Hz. Aie (r.anha) ya yle buyurdu: Benim gnlm Beyt-l maldan bir ey almay istemiyordu, fakat mer Zorluk olur ve ticaretle urarsan mslmanlarn ilerinde aksama olur diye bunu kabul etmedi. Benim de mecburiyetten dolay almam gerekti. Onun iin benim filanca bam aldm maa karlnda Beytl mala (devlet hazinesine) verilsin. Hz. Ebubekir (r.a.) vefat edince Hz. Aie (r.anha) Hz. mere adam gndererek babasnn vasiyeti zerine o ba Beyt-l mala verd. Hz. mer (r.a.): Allah senin babana merhamet etsin o hi kimsenin, kendisine dil uzatmasna frsat brakmamak istemitir dedi.10 Ey mslman kardeim! Senin rnek alacan insanlar bunlardr. Bu zihniyette olan insanlar olduu mddete hi slam vatanlar zayflar m? Ne zaman ki mslmanlar kainatn efendisinin ve ashabnn yolunu braktlar, haramlara daldlar, gerisin geri gitmeye baladlar. Zaten o yce Peygamber bu durumu yle haber vermitir:

8 9

Tabakat c. III s. 216 El Bidaye c. VIII s. 3 10 Kitab-ul Emval

189

KUL HAKKI

nsanlara muhakkak bir zaman gelecek ki, o devirde kii ele geirdii mal, hellden mi; haramdan m? Kazandna hi aldr etmeyecek.11 te bu devrimiz o zamandr. nsanlar helal ve haram demeden mal toplama peindedir. Herkes birbirine hakszlk etmekte, herkes nefsi demektedir. Zulm yapmakta, kul hakkn boynuna geirmektedir. Hele bir gnlk hayatnza bir gz atnz, ne kadar kul haklarnn inendiini greceksiniz. Hakszlk, adaletsizlik son safhada. Para gelsin de, ii grlsn de, yapt hareket kul hakk mdr, zulm mdr? Hi aklna bile gelmiyor. Sabah frna gider, srasna riayet etmez. Frnc, sraya gre ekmek vermez. Hastaneye gider sraya girmez. Oradaki grevliler sraya gre almaz. Bir i yerine gidersin herkes kendi dost ve ahbaplarnn iini grmeye alr. mtihanlara girersin torpil n planda, rvet n planda. Herkes vay nefsim diyor. Herkes kendi iini bir an evvel bitirmek istiyor. Dier mmin kardei saatlerce ayakta beklemi, gnlerce hastane kaplarnda perian olmu, hastas lm onu dnmyor. Grevliler de hatr iin, para iin kul haklarn boyunlarna geiriyorlar, kendi kendilerini cehennemlik ediyorlar. Ey mminler! Kullarn hatr iin Allahn emrini inemek aklszlktr. O dostun seni seviyorsa senin gnaha girmene niin vesile oluyor? imdiki insanlarn tm sevgi ve sayglar para ve menfaat olmu. Bu davranlar mminlerin davranlar olamaz. Kul haklarn ineyerek mminlere zulm yapmayalm: Dinimizde zulm yasaklanmtr. Yce Rabbimiz yle buyurmutur: Zulmedenler yaknda hangi tarafa varacaklarn anlayacaklardr.12 Peygamber Efendimiz (s.a.v.) de: Zulm kyamet gnndeki karanlklardan ibarettir13 diye buyurmulardr. Ebu Zerr (r.a.) Peygamber (s.a.v.)in bir hadis-i erifte Rabbinden yle rivayet ettiini sylemitir. Ey kullarm ben zulm kendime haram kldm gibi sizin aranzda da haram kldm. Artk birbirinize zulmetmeyiniz.14 Cabir (r.a.) anlatyor: Habeistandan dnnce Peygamberimiz bize Habeistanda grdnz en artc olay bana anlatr msnz? dedi. Gmenlerden biri yle konutu:
11 12 13 14

Buhari, By: 7, 23 uar sresi, ayet: 227

Mslim, Birr 56, (2578)

Mslim, Birr 55(2577); Tirmiz, Kyamet 49,(2497)

190

KUL HAKKI

Ya Reslullah bir gn hep birlikte bir arada otururken nmzden orann yerlisi olan yal bir kadn geti. Banda bir su testisi vard ve yerli bir delikanl ile karlat, delikanl eli ile kadn ensesinden tutarak itti. Kadn diz st yere kapakland ve testisi krld. Kalknca delikanlya dnerek: Ey zalim Allah krsy kurup, gelmi gemi herkesi toplaynca, eller ve ayaklar dile gelerek ilediklerini bir bir anlatacaklar. Yarn onun huzurunda aramzdaki dava ne olacak greceksin dedi.15 Vehb bni Mnebbih (r.a.) der ki: Zorbann biri bir kk yapar, etrafna da sur eker. Buraya yal bir kadn gelerek, kkn yannda barnabilecei kk bir kulbe kurar. Bir gn zorba atna binerek gelir, kkn etrafn gezer. Bu srada yal kadnn kulbesi gzne iliir bu kimindir? diye sorar. Kulbenin yal ve yoksul bir kadnn barna olduu sylenir. Zorbann emri ile kulbe derhal yklr, kadn gelince kulbenin ykldn grr. Kulbemi kim ykt? diye sorar. Kral onu grnce yktrd diye cevap verilir. Kadn da krala beddua eder. Bunun zerine yce Allah Cebraile iindekilerle birlikte kkn altn stne getirmesini emreder. Cebrail de ald emri derhal yerine getirir.16 Zulm yapmak, zorbalk yapmak, kul haklarna tecavz etmek byk bir vebaldir. slam dini zulmn her trlsn yasaklamtr. Merhametli olanlar vm, kat kalplileri yermitir. Hatta insanlarn kalplerini krmaya bile msaade etmemitir. Hatta bu hususta kfir, mmin, kadn, erkek, kle ve hr ayrm yapmamtr. bni mer (r.a.) Nebi (s.a.v.) in:

Zulm, kyamet gnnde zulmettir buyurduunu rivayet etmitir.17 efkatte doruk noktay hedef gsteren yce slam dini hayvanlara kar bile zulm yasaklamtr: Onlara glerinin stnde yk vurulmamasn emretmitir. O halde mminler birbirlerini sevmeli, birbirlerine yardmc olmaldrlar. Birbirlerine zulm yapmalar, birbirlerini aldatmalar, birbirlerini korkutmalar helal deildir. Zalimlerin azab ahirette ok iddetli olacaktr. Konunun nemine binaen rivayetlerden elde ettiimiz u tesbitlere kulak verelim:
15 16

Zulm kyamet gn insan karanlkta brakr.

Ktb-i Sitte (. Canan) c.17, s.537- Mkeftl Kulb s. 275 Mkaefet-l Kulub, s.366 17 Buhari c.7 s.374

191

KUL HAKKI

Mazlumun bedduasndan saknlmas gerekir. nk onun duasyla Allah arasnda hibir perde yoktur. Zalime destek verenden Allah ve Peygamberinin sevgisi kalkar. Mslmana (mmine) lanetlenmitir. zarar veren ona hile yapan

Mazlumun duas reddolunmaz. Mazlum kfir de olsa duasnn nnde perde yoktur. Her mslmann dier mslmana kan, rz, mal haramdr. Mazluma yardm etmeyene Cenab Hak yardm etmez. Yardm edene ise yardm eder.

yleyse zulm yapmamalyz. Yapmay brakn zalimlere bile yaklamamalyz. Onlarn zulmne ortak olmamalyz. Hd suresinde yce Rabbimiz yle buyurmutur: Zulmedenlere meyletmeyin ki sonra size ate dokunur. Sizin Allahtan baka velileriniz yoktur. Sonra yardma erdirilmezsiniz.18 Bu ilahi emirden karacamz pek ok hisseler vardr. Artk nasl olur da dnyevi menfaatler uruna zalime muhabbet edilir, nasl olur da onlarla kalkp oturulur, nasl olur da onlarn hareketleri doru grlr, onlarn yollarna girmek istenilir? Hi ahiret hayatn dnmek icap etmez mi? Orada yle zalimlere mtemayil bulunmu olanlar, cehennem azabndan kim kurtarabilir? Zalimlerin arkasnda koanlar, onlar medh u sena edenler azab- ilahiye maruz kalacaklardr. Artk o azaptan kurtulabilmeleri iin hi kimseden yardm da gremeyeceklerdir. te zalimlere meyledenlerin akbeti byle kt olursa, ya bilfiil zulmedenlerin akbetleri ahirette ne olacak? Bunu bir dnrsek titremek lazm gelmez mi? Unutmayalm zulm atei dnyada mazlumu ukbada da zalimi yakar. Bir beyit yledir Zalim dahi bir zulme girifte olur ahr Elbette olur ev ykann hanesi viran, Bir baka beyitte de yle denmitir: Halk tahrip eyleyip de kendin abad eyleme, Bu cihanda ev yapp ukbay da berbad eyleme. Nefsin iin zalimi bi rahme imdad eyleme, Alemi tenfir eden ahvali mutad eyleme,

18

Hd sresi, ayet:113

192

KUL HAKKI

Mstakim ol, Hz. Allah utandrmaz seni.19 Mminlerin zulm yapmasn bir yana brakn, zalime bile benzemeyi, onun gibi olmay istememesi gerekir. Buhari ve Mslimin rivayetinde Resulullah (s.a.v.) yle bir olay anlatr: Gnn birinde bir ocuk annesinden st emdii srada soy bir ata binmi. yi giyinmi yakkl bir adam geti. ocuun annesi: lahi! ocuumu buna benzet, dedi. ocuk memeyi brakarak svariye dnd ve onu bir szdkten sonra Allahm beni buna benzetme dedi. Sonra memesine dnd ve emmee balad. Ravi devamla: Peygamberin ehadet parman azna koyarak ocuun emiini hikye ettii gzmn nndedir. Parma ile emmee balad. Sonra yle buyurdular: Bir cariyenin yanndan getiler. Halk onu sen zina ettin, hrszlk ettin diye dvyorlard. Cariye ise Hasbiyallahu ve nimel vekl diyordu. ocuun annesi: lahi! ocuumu bu kadnn vaziyetine drme dedi. Bu sefer de ocuk emmeyi brakarak cariyeyi gzden geirdi ve: Allahm, beni bunun gibi yap dedi. Bunun zerine her ikisi konumaya baladlar. Kadn ocuun muhalefet etmesini anlamak iin: yi ve dzgn kyafetli bir adam gemiti. Ben de: lahi! Olumu buna benzet diye temennide bulunmutum. Sen ise lahi beni buna benzetme demitin. u cariyeyi, sen zina ettin, aldn diye dverek yanmzdan geirdiler. Bunu grnce ben: Ya Rab! ocuumu buna benzetme dedim. Sen ise lahi! Beni de bunun gibi yap dedin. Sebebini anlayamadm, deyince, ocuk yle cevap verdi O adam gaddar ve merhametsizin biri idi. Bu sebeple Ya Rabbi beni yle gaddar yapma dedim. u cariyeye gelince halk ona Sen zina ettin diyorlard. Halbuki zina etmemiti. aldn diyorlard. Halbuki almamt, bundan dolay lahi! Beni bunun gibi gnahtan salim kl diye dilekte bulundum cevabn verdi.20 Yine Hud suresinde Allah-u Teala: Rabbin, hakszlk eden memleketleri (onlarn halkn) yakaladnda, onun yakalay ite byle (iddetlidir.) phesiz onun yakalamas pek elem vericidir, pek etindir.21 unu unutmayalm, Allahu Teala zalimleri sevmez, zalimler er ge yaptnn cezasn bulur. Bir toplumda zulm yaygn hale geldi mi? Dualar kabul olmaz, yamur yadrlmaz, yardm isterseniz yardm gelmez (huzur, bar, merhamet, mutluluk yok olur gider.) Kyamet gn mazlum hakkn zalimden alr. Gzel amelleri yoksa mazlumun gnah
19 20

Ksmen . Nasuhi Bilmen Tefsiri c.3 s.1527-1528 Buhari, Mslim 21 Hd sresi, ayet:102

193

KUL HAKKI

ona yklenir. Allah (c.c.) mazlumun intikamn zalimden mutlaka alr ve zalim topluluklar temize karmaz, yceltmez. Gerek mmin, mminlerin elinden ve dilinden selametle olduu kimsedir. Mslman mslmann kardeidir. Bir mmini korkutmak bile bir zulm kabul edilmitir. Kim birine haksz olarak bir kam vurursa kyamet gn karl olan cezaya arptrlr. Madem bize ulaan rivayetlerde zulm son derece yasaklanm, o halde kimseye hakszlk ve zulm yapmayalm. Zulmn acsnn zor olduunu bilelim. Buna bir misal arz edelim. Sylenildiine gre Pers hkmdarlarndan biri, olunu okutup yetitirmek zere bir muallim tutar. ehzade terbiye ve fazilet ynnden beklenen amaca ulanca muallim bir gn onu karsna alr. Kabahatsiz, sebepsiz yere onu ac bir ekilde dver. Bu yzden ehzade muallime kar kin balar. Babas lp tahta kendisi geince muallimi huzuruna ararak ona: Falan gn beni kabahatsiz ve sebepsiz yere ar bir ekilde dvmenin sebebi ne idi? diye sorar. Muallim ona u cevab verir: Ey padiah! Bilmi ol ki fazilet ve terbiye ynnden arzulanan seviyeye ulanca babandan sonra tahta kacan anlamtm. Bu yzden hi kimseye zulm etmeyesin diye sana dayan ve zulmn acsn tattrmak istedim. Bunun zerine padiah ona Allah hayrn versin demi sonra ona bahi verilmesini emrederek brakmtr. Evet mmin kardelerim, kul halklarndan uzak duralm. Bu nemli konuda ashab- kiram gibi ok hassas ve ince dnceli olalm. Bu az bir eydir veya nemli bir ey deildir, demeyelim ve bu konuya byk zatlardan rnekler vererek devam edelim. brahimden: mer Bin Hattab (r.a.) halife iken de ticaretle urard. Bir defasnda ama gndermek zere bir kervan hazrlarken Abdurrahman Bin Avftan drt bin dirhem bor istedi. Abdurrahman Bin Avf onun elisine: Git halifeye syle, benden isteyeceine beyt-l maldan ihtiyac kadar alsn ve paras geldii zaman yerine koysun diye cevap verdi. Eli de gelip mere Abdurrahmann bu szn syleyince bu merin zoruna gitti. Abdurrahmana ilk rastladnda: Sen nasl, mer beyt-l maldan alsn diyorsun? Ya benim param gelmeden lrsem nasl olacak? O zaman siz, Ne zarar var, emir el mminin almtr, onda kalsn diyeceksiniz. Ben de kyamet gn cezasn ekeceim. Hayr, ben beyt-l maldan almam.22 dedi. Hasenden: Bir gn Hz. mere bir miktar mal geldi. Bunu duyan kz Hafsa babasnn yanna gelerek: Baba bu malda senin akrabalarnn
22

Tabakat c.3 s.199

194

KUL HAKKI

da hakk vardr. Cenab Hak akrabaya iyi davranmay emretmitir. mer (r.a.): Kzm benim akrabalarmn hakk benim malmda vardr, ben bunu biliyorum. Fakat bu mal benim deil, mslmanlarn maldr. Sen baban yanltmak istiyorsun. Kalk dedi. Bunun zerine Hafsa (r.anha) kalkp etei yerde srnerek dar kt.23 Muhaddislerden biri olan Ali b. Mabed (r.a.) diyor ki: Ben kiraladm bir evde otuyordum. Bir defa bir eyler yazmtm. Onun mrekkebini kurutmak iin toza ihtiyacm oldu. Duvarlar kerpitendi, duvar biraz kazyp yaznn zerine serpmeyi dndm, fakat sonra bu evi oturmak iin kiraladm, topran kullanmak iin kiralamadm aklma geldi. Sonra az bir miktardan ne zarar olur, basit bir ey diyerek, duvarn toprandan biraz aldm. Geceleyin ryamda grdm ki bir ahs ayakta duruyor ve yarn kyamet gn basit bir topraktr sznn ne olduunu grrsn diyordu.24 Her mslman byle takva ehli mslmanlar kendine rnek alsa, ahiretin en byk zorluklarn kolaylkla geer. Her idareci pozisyonunda olan kiilerin byle vasflar olsa acaba o millet ve vatan hi geri kalr m? Hi o vatan ve millette huzursuzluk olur mu? Elbette olmaz. Olacak olan sadece terakki ve ykselmedir. Ama hak ve hukukun inendii toplumlarn ayakta durmalar sz konusu deildir. Allah Resul (s.a.v.) kul hakknda pheli eylerden uzak dururdu. (Bir defasnda) bir cenazeden dnyordu. Bir kadnn yemee davet etmek istedii haberi getirildi. Peygamber (s.a.v.) yanndakilerle birlikte gitti, nlerine yemek kondu. Yanndakiler baktlar ki, peygamber (s.a.v.) lokmay iniyor, fakat yutamyordu. Buyurdu ki: Bu kei etinin sahibinden izinsiz alnd anlalyor. O kadn: Ya Reslallah ben kei satn almas iin birini sr sahibine gnderdim. Onu yerinde bulamad. Komum bir kei satn almt. Ben kymetini verip o keiyi almas iin ona gnderdim; fakat adam bulamad. Hanm (kocasndan izinsiz) keiyi gnderdi dedi. Bunun zerine Peygamber (s.a.v.): Bu eti esirlere yedirin buyurdu.25 Kul hakk ieren durumlarda takvayla amel etmeye alalm. Gerek manada kul hakk zerimize geecek durumlarda azametle amel edelim. Kul hakknn nemini anlatan u hadisi erife de kulak verelim: Ebu mame (r.a)dan rivayet edilmitir: Resulullah (s.a.v.):

23 24

El Kenz c.4 s.412 Fezail-i Amal 25 Ebu Davud

195

KUL HAKKI

-Kim yemin ederek bir mslmann hakkn elinden alrsa, Allah o kimseye cehennemi vacip klar, cenneti de haram klar. Bunun zerine bir adam: -Ey Allahn Resul, az bir ey olsa da m? diye sordu. Resulullah (s.a.v.):

-Misvak aacndan bir ubuk bile olsa (byledir) buyurdu.26 Grld zere gerek mmin kul hakkn ieren durumlardan, haram lokmadan, yetim mal yemekten ve hrszlk gibi hareketlerden son derece uzaklalmaldr. Yeri gelmiken bu konulara biraz deinelim. Hele gnmzde hrszlk nerde ise meslek haline gelmi. Allahtan korkan insanlar byle ilere asla teebbs edemezler. Bu gibi irkin filleri ancak ve ancak kalbi katlam Allah korkusunu unutmu, merhametten yoksun olan insanlar yaparlar. Hrszlk yapanlar, insanlar son derece incitmekte, son derece skntya sokmaktadrlar. Bu yzden madur duruma den insanlarn en iten beddualarn almaktadrlar. O yzden bu insanlarn iflah olmalar mmkn deildir. Bu yaptklarnn mutlaka hesabn Cenab Hakka vereceklerdir. unu unutmayalm: Hrszlklarn nnn alnp toplumun gven iinde olabilmesi iin, bata onlara slm metotla yaklamamz lzmdr. Gnmzde yle bir hale gelinmi ki, kimse dkknn, evini, i yerini brakamaz olmu. Arkan dnsen bir eylerini vuruyorlar. zel anahtarlar, alarmlar, korumalar konuyor yine de toplumlardan bu hrszlk nlenemiyor. Elbette nlenemez nk insanlarn ynlen-dirilmeleri yapa yanl. Eer insanlar, insanca yetitirilseydi, grevinin ne olduunu, dnyaya niin geldiini bilseydi, Allah ve Resuln tansayd bu gnk olaylarn pek ouyla karlalmayacakt. slam terbiyesi alm, Allahtan korkan bir kiinin, onun bunun maln almas bir yana, yerde grse dahi dnp bakmaz, dnyann btn servetleri nne serilse hakk olmayan bir eye elini srmez. Haramdan mal toplamay brakn, helalden toplad maln zdrabn eker. Acaba buna bilmeyerek haram karm mdr? Bu mal acaba hak edilen yerde kullanabiliyor muyum? Fakir ve fukaray gzetebiliyor muyum? diye kendini hesaba eker. Bunun rnekleri slam byklerinde saylamayacak kadar oktur. Hatta kendini bilen her mmin elinden geldii kadar

26

Nes, dbul-Kudt 30; Ahmed b. Hanbel, Msned, 5/260

196

KUL HAKKI

haramlardan kaar. Mslmanlarn maln korur. Yerde bir mal grse onun sahibini aratrr, ona teslim eder. Hz. mer (r.a) ammenin hakkna yle riayet ederdi: Muhammed b. Sirinden mer Bin Hattab (r.a)n bir akrabas ona gelip Beyt-l maldan kendisine bir eyler vermesini teklif etti. mer de onu azarlad ve: Allahn huzuruna hain bir melik olarak kmam istiyorsun deil mi?" dedi. Fakat daha sonra ona kendi ahsi malndan on dirhem verdi. 27 ayet bizler de bu nderlerimizin ahlakyla ahlaklanrsak oluk ocuklarmza, toplumumuza bunlar alarsak hrszlk olay olur mu? Mmkn mdr? brahim Edhem Hz.leri hurmacdan hurma almt. Hurmacdan ayrlrken farknda olmadan azck hurma kendi hurmasna karmt. Onu gtrd ve yedi. Ondan sonra krk gn ibadetinden feyiz alamad. O gnlerde ama gitmiti. Salih insanlarla karlat sohbetlerinden istifade etmek istedi. Her nasl olduysa boazna haram hurma getiinin farkna vard. brahim Edhem Hz.leri amdan Medineye gelerek hurmacy buldu, hakkn helal ettirip hurmann parasn verdi. Ondan sonra tekrar ama gitti. yle bir rivayet de nakledilmektedir: Ebu Derda (r.a) namazn Mescid-i Nebevide Hz. Peygamber Efendimiz ile klmaya itina gsterirdi. Bunun iin Mescid-i Nebeviye erken gelir, ge ayrlrd. Hz. Peygamber (s.a.v.)in namaz sonrasnda yapt sohbetlerden en geni ekilde yararlanrd. Ancak hurmalarn olgunlat mevsim gelince Ebu Derda (r.a.) mescide ge gelmeye ve erken ayrlmaya balad. Bu husus Peygamber Efendimiz (s.a.v.) in de dikkatini ekti. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) Ebu Derday yanna ard. Hayrola senin mescide geli ve gidilerinde bir deiiklik gryorum, sebebi nedir? diye sordu. Ebu Derda durumu yle aklad: Komumun hurma aalar meyvelerini bu gnlerde dkmeye balad. Dklen hurmalarn bir blm benim baheme dmektedir. ocuklarm den hurmalar benden ve komumdan habersiz olarak yiyebilirler diye endie ediyorum. Sabah namazna gelmeden nce den hurmalar topluyor komumun bahesine brakyorum. Bu sebepten mescide ge kalyorum. ocuklarm uyanmadan nce eve ulaabilmek iin de erken ayrlyorum. nk ben mescidde iken de aalardan hurmalar dklyor, onlar da komumun bahesine brakmak iin erken kyorum. Bylece hem ocuklarm haram yememi hem de komuya zarar vermemi oluyorlar. Ben de ocuklarma haram yedirmeyeceime Allaha sz verdim. Acele ile kmamn sebebi budur.
27

bn-i Sad c.3 s.219

197

KUL HAKKI

Yine gnlerden bir gn Hz. mer (r.a.) sokaklarda dolarken bir evden yle bir ses iitti. Kzm ste biraz su kat. Kz der ki: Anne, Hz. mer ste su katmay yasaklad. Anne: Kzm, mer bizi imdi nereden grecek? Kz u ilgin cevab verir: Anne, mer bizi grmyorsa Hz. Allah da bizi grmyor mu? Sizlerin insafna soruyorum ey mminler! Bu zihniyeti bizler ve ocuklarmz tarsa toplumda alma, gasp, soygunculuk olur mu? Gerek mminler hrszln kul hakk olduunu ve ok aalk bir hareket olduunu bilir. Bu irkin hareketi kalbinden bile geirmez. nk btn kt amellerin karln ahirette greceini ve hesaba ekileceini bilir. Ama maalesef bu dncelerden uzaklap Allah korkusunu kalplerinde hissetmeyenlerden her trl ktlk beklenir. Onun iin genlerimize slam ahlakn, Allah sevgisini ve korkusunu nakedelim. Allah ve Resuln tanyan bir insann arkasna polis dikmeye artk gerek kalmaz. nk onun inancnda Rabbim beni gryor vardr. Din-i mbin slam, kendisine yaplan telkinlere kulak tkayp, bu hrszlk gnahna teebbs eden insann elinin kesilmesini emretmitir. Baz ksr grl kiiler bu el kesilmesini iine sindirememektedir. Yeri gelmiken bu konuya da biraz deinelim. Taassuptan uzak olarak, bir de insafla bu meseleyi dndmz zaman hrszlk yapan kiinin elinin kesilmesinin ne kadar isabetli bir karar olduu kendiliinden ortaya kar. Bu hrszlk yle kt bir davran ki insanlarda alkanlk yapmaktadr. lk zamanlar, bu mal kktr, nemli deildir deyip alyor. Daha sonra byk eyler almaya balyor. Ve hrszlk hasleti bir insanda yerletikten sonra artk zengin olsa dahi yine ahlkndan vazgemiyor. Yakalanyor, cezalandrlyor sonra yine ayn hrszlna devam ediyor. Toplumumuzda hrszlklar o kadar artm ki, insan en samimi dostlarna bile gvenemez olmu. te bunlar gsteriyor ki hrszlara verilen cezalar caydrc olmamaktadr. Hrszlk yapan ahs hapishanelerde her trl imkn buluyor. Yemesi ve imesi temin ediliyor. Adamn korkusu yoktur. Ceza ne kadar da ar olsa, hibir ceza toplumda mahcup duruma drecek cezalar kadar caydrc olamaz. Hrszlk yapan bir kii, elinin kesilmesini gze alsa bile, devaml olarak toplumda dolaaca iin insanlar ona hrsz nazaryla bakar diye bu mahcubiyet onu hrszlktan alkoymaya

198

KUL HAKKI

yeter. Bu sebeple slam diyarlarnda btn mallar fazlaca bir koruma altnda olmad halde hrszlk olaylar tek tk vuku bulmutur. Ama imdi en modern imknlarla, elik kasalarla mallar koruma altna alnyor, yine de hrszlar bir yolunu bulup alyor, adeta yaryorlar. yle sistemlerle hrszlk yapyorlar ki akllar duruyor. Ve binlerce insan madur duruma dyorlar. Kimisi bor ettii paray kaptryor, kimisi yllarca boazndan kesip biriktirdii ev parasn kaptryor, kimisi evinin geimini salamak iin kazand paray kaptryor. Bu hrszlar yle insanlar ki acma duygular krelmi, fakir, zengin, muhta demeden herkesin maln alyorlar. Vicdan ve acma duygusunu yitiren insanlar toplum iin birer felakettir. Onlardan her trl ktlk beklenebilir. nk adamda merhamet yok ki Byle insanlar toplumda olduu mddete huzura, emniyete kavumak imknszdr. Bir de haberlerde rastladmz gibi hrszlk olaylarnda binlerce insan perian bir hale gelmektedirler. Sizlere soruyorum! Yz binlerce insann bu hrszlarn elinden perian olmas m iyidir, yoksa ibret olsun diye birka insann elini kesip bu zulmn nn almak m daha iyidir. Hrsza acdndan dolay Allah (c.c.)nun hkmn hor grene soruyorum. Acnma hakkn kaybetmi hrsza acyorsun da, binlerce mazlum insann mal alnyor, onun bunun kapsna dp el ayorlar, bunlara acmyorsun. Memleketin emniyeti, huzuru perian oluyor. Onu hi dnmyor musun? Birka hrsz iin binlerce insan harcyorsun. Hlbuki hrszda acma yok ki kendisine de acnsn. unu da belirtelim ki, hrsza acmakta da bir vebal yoktur. Bir gn Peygamber Efendimiz (s.a.v.)e hrszn birini getiriyorlar. Bu adam hrszlk yapmtr diye aleyhinde ahadette bulundular. Peygamber Efendimiz de adamn elinin kesilmesini emretti. Adamn eli kesildikten sonra Peygamber Efendimizin yz, adeta kl serpilmi gibi bembeyaz oldu: Ya Reslullah! Her halde adamn elinin kesilmesinden ok zldnz dediler. Peygamber Efendimiz Siz kardeinize kar eytana yardmc olurken nasl zlmeyeceim? dedi. yleyse adamn elini kestirmeseydiniz dediler. Siz bu adam bana getirmeden niin dnmediniz? Hakime bir hadd-i eri getirildii zaman onu uygulamamak yakmaz buyurdu.28 Yukardaki hadis-i eriften de anlald zere hkm uygulamak ayr bir ey, acmak ayr bir ey. Din-i mbin-i slamda devaml merhamet, acmak esas alnmtr. Onun iin insanlar her olay
28

El Kenz c.3 s.83,84 (Abdurrazzakdan)

199

KUL HAKKI

mahkemeye intikal ettirmeden nce birbirleriyle helallemeye, anlamaya almaldrlar. Balama yolunu tercih etmelidirler. Mahkemeye, hakime intikal eden hususlarda artk hakimin grevi, Allah (c.c.)nun emirlerini uygulamaktr. te grld gibi Allah Resul de acm. Yanl olan uras: Acdn iin Allah-u Tealann emirlerini hor grp, byle hkm bu zamanda olur mu? deyip hrszn klcn ekmen yanltr. Hrsz iin imann tehlikeye atyorsun. Hrsza acyp Allahn hkmn basit grenlerin ou, nemli mallarn veya tam ihtiya duyduklar bir paray ihtiya zamannda aldrsalar, acaba yine acma duygusuna hakim olacaklar m? Yoksa boynu devrilsin, elime geseydi ldrrdm m sylerlerdi? Belki el kesilmesine raz olmuyor; ama kendi mal alnsa ldrmeye raz olur. Byle insanlar toplumumuzda oktur. Zaten bu hrszlklarn n alnmad iin, yzlerce insan hrszla arprken ya lyor veya ldryor. Bu da bu irkin huyun toplumumuza verdii zararlarn bir baka yndr. unu unutmayalm. Kimse susuz eli kesmez nk o kymetli bir organdr. Onun iin airin biri yle buyurmu. El, emin iken deeri yksekti. Eminlik onun deerini arttrmt. Hainlik edince deeri dt. Yaratann hikmetini anla Yani hyanet zilleti onun deerini drd, ne doru sz. Evet, belirttiimiz gibi gn getike bu su saysnn artmas hrszlara verilen cezalarn caydrc olmadn gstermektedir. slam ktl kknden skp atmtr. Kesilen tek bir el, sulular caydrmak iin yeterlidir. Bu ne hikmetli kanundur. Bu konuya binaen Yce Rabbimiz yle buyurmutur.

Hrszlk eden erkek ve kadnn yaptklarna karlk bir ceza ve Allahtan bir ibret olmak zere ellerini kesin. Allah izzet ve hikmet sahibidir.29 Allah-u Tealann koyduu hkmleri aklmza vurduumuzda kabul etmese inkr m etmeliyiz? Bizim aklmz lmdr. Senin aklna uymaz bakasnnkine uyar. Demek, l kendi aklmz deildir. Allah (c.c.) koyduu hkmlerle ok insann imann dener. Mmin kii Allah-u
29

Mide suresi, ayet: 38

200

KUL HAKKI

Tealadan gelen emirlere kaytsz artsz inanmal, imann tehlikeye atmamal. Cenab Hak sonsuz ilim sahibidir. Her eyi herkesten daha iyi bilir. Biz buna btn kalbimizle inanmz. Allah Resulnn hrszlkta gsterdii adaleti de zikretmeden geemeyeceim. Hz. Aie (r.anha)dan: (Mekkenin fethi gnnde) Hrszlk eden Mahzumlu kadnn meselesi Kureyilerin arna gitti. Bunun zerine Bu kadn iin Reslullah nezdinde kim efaat edebilir. Bunu ancak Peygamberin ok sevdii Usame b. Zeyd yapabilir dediler. (Usameye mracaat ettiler.) O da Peygambere syledi. Bunun zerine Reslullah (s.a.v.) Hududullahdan bir haddin skat iin efaat mi ediyorsunuz? buyurdu. Sonra kalkp bir hutbe irad ederek yle dedi: Sizden evvelkilerin helak olmalarnn balca sebebi, ancak byklerinden biri hrszlk ettiinde haddi icra etmedikleri halde, aa tabakadan biri hrszlk ettiinde haddi tatbik etmeleri olmutur. Allaha yemin ederim ki Muhammedin kz Fatma hrszlk etseydi onun da elini keserdim.30 Demek ki: Cezay uygulamak ayr; acmak ayr bir ey! Yukarda belirttiimiz gibi Peygamber (s.a.v.) hem hrszn elinin kesilmesini emretti hem de acmt. Bu gsteriyor ki acsan dahi sulunun cezasn tatbik etmek lazmdr. Sulular affetmek ok yerde mazluma zulm saylmaktadr. Dier sululara el kesme cezas verilmeyip, sadece hrszlk yapana verilmesi ok dndrcdr. Hrszn bu huyunu ancak onu toplumda mahcup drecek bir ceza engelleyebilir veya elinin kesilmesi engeller yoksa bunun nne geilemez. Baka sistemlerin uyguladklar cezalarn hibiri fayda vermedii gibi, cezaevlerinde sanatn inceliklerini renen hrszlarn ktktan sonra ayn ie devam ettikleri grlmektedir. Eer bu su kesin olarak engellenmek isteniyorsa iki yoldan gidilecektir. Eitim ve ceza slam insanlar slah iin eitim metotlarnn en mkemmelini getirmitir. Buna ramen hrszlk eden kimse ya alk zarureti ile bunu yapmtr yahut byle bir zaruret yoktur. Birinci halde el kesme cezas bahis mevzuu deildir. kinci halde de durum mahkemeye intikal etmeden, hrszn tvbe ederek mal iade etmesi veya hrszn ald mala meru bir yoldan malik olmas,31 ayn zamanda ocuk ve deli olmas gibi sebeplerle had cezas dmektedir. Buna gre mezkr cezann uygulanmas hayli nadir olacak fakat hrszn ensesinde bir kl gibi suu engelleyecektir.32
30 31

Buhari enbiya 54 - Mslim Hudud 8 Mal sahibinin alnan mal hrsza satmas veya hibe etmesi gibi. 32 Baz ksmlar Kur'an- Kerim ve aklamal meali (Heyet) s.113den

201

KUL HAKKI

Bir de fkh kitaplar incelendii zaman hrszlktan dolay el kesilmesinin pek ok artlarnn olduu grlr. Bizlerin kafamzda canlandrdmz gibi, en ufak deersiz eylerin alnmasnda hemen el kesilmemektedir. Her trl mal alma veya alma hrszlk tarifine girmemektedir. Hrszlktan dolay el kesilmesi iin hrszln ne olduunu bilmek gerekir. Hrszda aranan artlar nelerdir? alnan malda aranan artlar nelerdir? Mal alan kiide aranan artlar nelerdir? Maln alnd yerde aranan artlar nelerdir? Hrszln ispat nasl olmal ve bunun yannda hrszlk cezalar hangi durumlarda der, akta olan bir mal almak veya gasp etmek hrszlk suu saylr m? Bunlar ok iyi bilmek gerekir. Hatta hkm veren Kadnn hrszlk yaptm diyene, sen bakmak iin alm veya bulmu olmayasn gibi telkinlerde bulunmas daha uygun olur. Hz. mer (r.a) hrszlk yapan birisine, sen hrszlk yaptn m? diye sormu. Adam hayr deyince onu serbest brakmtr.33 te bu artlar okuyanlar hrszlktan dolay el kesmenin ok nadir olacan bilirler. Demek ki bylesi hkmler bir gzda vermek. nsanlar hrszlk gibi kt ahlaklardan korumak iindir. Kul hakkn ieren durumlardan bir dieri de haram lokmadr. Kullara hile yaparak onlar aldatarak boazlarmza haram lokma koymayalm. Helal lokmann faydalarn haram lokmann zararlarn aklayalm. nallah bu nemli kaideye riayet edenlerden oluruz.

Ey insanlar yeryznde bulunanlarn helal ve temiz olanlarn dan yeyin eytann peine dmeyin. nk o, sizin apak dmannzdr.34 Dier bir ayette ise: Ey eliler, gzel eylerden yeyin ve yararl i yapn nk ben yaptklarnz bilmekteyim.35 Allah Resul (s.a.v.) de yle buyuruyor: Ey insanlar Allahtan korkunuz ve rzknz aratrmada gzel yol tutunuz. nk hibir kimse biraz gecikse bile rzkn tamamen almadan lmez. yleyse Allahtan
33 34

Yce Rabbimiz yle buyuruyor:

El-mecmu, 22/318

Bakara suresi, ayet: 168 35 Mminun suresi, ayet: 51

202

KUL HAKKI

korkunuz ve rzknz gzel yollarla elde ediniz. Helali alnz, haram terk ediniz.36 Baka bir hadisinde ise yle buyurmaktadr: uras muhakkak ki haramlar apak bellidir. Helaller de bellidir. Bu ikisi arasnda pheli olanlar vardr. nsanlardan ou bunlar bilmez. Bu durumda kim pheli eylerden kaarsa dinini de rzn da korumu olur. Kim de pheli eylere derse, harama dm olur. Tpk koruluun etrafnda srsn otlatan oban gibi ki, her an korulua debilecek durumdadr. Haberiniz olsun her melikin bir koruluu vardr. Allahn koruluu da haramlardr.37 Bizlere den grev haramlardan kanmak, helal rzk peinde komaktr. nk helali aramak her mslmann grevidir. Haramla beslenen vcutlar atee girer. nk hadiste yle rivayet edilmitir. Haram ile beslenen kan ve et, cennete giremez. Cehenneme yakrlar.38 Gerek mminler haram yemeyi ate yemek kabul etmiler, yanllkla midelerine inen yemei derhal kusmulardr. Hz. Ebubekir (r.a.)n bir klesi vard. Gelirinden muayyen bir miktarn Hz. Ebubekir (r.a.)a verirdi. Bir defasnda bir miktar yemek getirdi. Hz. Ebubekir ondan bir lokma yedi. Klesi: Siz her gn nasl kazandm sorardnz, bugn sormadnz dedi. Buyurdu ki: Aln iddetinden sormaya sra gelmedi. imdi syle Klesi: Cahiliyet zamannda bir kavme uramtm. Onlara okuyup flemitim (fal ve khincilik yapmtm.) Bundan dolay onlardan alacam vard. Bugn onlarn bulunduu yerden getiimde orada dn oluyordu. Bana bu yemei onlar verdiler dedi. Hz. Ebubekir (r.a.): Sen bizi az kalsn helak edecektin buyurdu. Ondan sonra parman boazna sokarak kusmaya alt. Ama o iddetli alk halinde yenen bir lokma idi, dar kmad. Biri: Su iersen kusabilirsin dedi. Byk bir kapla su getirtti. Bol su iti ve kustu. Nihayet o lokmay karabildi. Birisi: Allah size merhamet etsin bir lokma yznden bu kadar skntya katlandnz dedi. Hz. Ebubekir (r.a.) yle buyurdu. Eer bu lokmayla beraber canm ksayd. Yine de o lokmay karrdm. Ben Reslullah (s.a.v.) den iittim ki haramla beslenen vcuda cehennem atei daha layktr. Ben vcudumun bir parasnn bu lokmayla beslenmesinden korktum.39

36 37

bni Mace, Ticaret: 2, 2/725, No: 2144; Hakim, Mstedrek 2/4 Buhari, man 39, Buyu 2 38 Taberani Tirmizi 39 Fezail-i Amal s.60 hya c.4 s.99

203

KUL HAKKI

Aynen bu ekilde Hz. mer (r.a.) yanllkla zekat develerinin stnden iti. Arkasndan parman boazna koyarak istifra etti40 Hz. Aie (r.anha) buyurdu ki: Sizler ibadetin en faziletlisi olan takvadan gafilsiniz. Abdullah b. mer (r.a.) da: Siz yay gibi, oluncaya kadar namaz klsanz, incelikte tamburun telleri gibi oluncaya kadar oru tutsanz, Cenab Hak ancak sizin bu ekildeki ibadetinizi, sizinle haram arasna giren takva ile kabul eder buyurdu. brahim Edhem (rh.a) de buyurdu ki: drak edileni, ancak midesine gnderdii nesneyi iyi bilen kimse idrak eder. Fudayl b. yad (rh.a): Her kim ki iine gideni bilirse Allah onu sddk olarak tescil eder. Binaenaleyh ey miskin, kimin yannda iftar edeceini dikkatle izle. brahim b. Edheme neden zemzem suyundan imiyorsun denildii zaman u cevab verdi. Eer su kabm olsayd iecektim. (yani oradaki kaplar helalden kazanlmam,) Sfyan Sevri (r.a.): Kim ki Allah taatinde haramdan infak ederse onun meselesi tpk pislenmi elbiseyi idrarla ykayan kimsenin meselesine benzer. Hlbuki necis olan bir elbiseyi ancak su temizler. Gnahn kefareti ise ancak helalle olur. Yahya bin Muaz (r.a.) da: Taat Allahn hazinelerinden bir hazinedir. Ancak onun anahtar duadr. O anahtarn dileri ise helal lokmadr. Evet, helal yemeyen insanlar cehenneme mstahak olduklar gibi imann ve ibadetin tadn alamazlar. Gnahlara kar daha meyilli olurlar. Dualar da kabul olunmaz. Bu hususu kinatn efendisi yle ifade ediyor: Bir yolcunun yedii haram, itii haram, giydii haramdr ve (netice itibariyle) haramla beslenmektedir. Peki, byle bir kimsenin duasna nasl icabet edilir.41 Yine rivayet olundu ki: Ebu Vakkasn olu Sad (r.a.) Kurey soyundan gelen ve cennetle mjdelenen on kiiden birisidir. Allahn Resulne: Ya Resulallah dua et ki, Allah benim dualarm kabul eylesin, dedii zaman, Allahn Resul kendisine yle buyurdu: O halde yiyeceini helal kl. (byle yaptn takdirde) duan kabul olunur.42 Bir rivayette her kim ki krk gn helal rzk yerse Cenab

40 41

Muvatta, mam- Malik Mslim, Zekt 65, (1015) 42 Taberani, Esvedde

204

KUL HAKKI

Hak onun kalbini nurlandrr. Onun kalbinden hikmet pnarlarn fkrtp dilinden aktr.43 Salihlerden birisi abdallarn44 birisine bir yiyecek vermitir. Fakat abdal onu yemedi. Salih kimse yemeyiinin sebebini sorunca, abdal yle dedi: Biz ancak helal yeriz. Ve bunun iindir ki kalbimiz mstakim, halimiz devaml olmutur. Ve biz melekut alemini kefetmi, ahiret alemini de mahede etmekteyiz. Eer biz sizin yediklerinizden 40 gn yemi olsaydk, artk biz ilm-i yakinin hibir eyine dn yapamazdk. Korku ve Allahn feyzinin mahedesi de kalbimizden silinip gidecekti. Evet Allah dostlar helal lokmay n planda tutmulardr. Helal olmadan maksatlarna ulaamayacaklarna karar vermilerdir ve lokmas helal olmayan kiilerde grnen keiflerin de salam olama-yacan bildirmilerdir. Tezkiret-l Evliyada brahim Edhem (rh.a) den yle nakledilir: Gerek kullua, boazdan aa gidenin helal olduunu bilmekle kavuulur. Ve bir gn brahim Edheme burada vecd sahibi ve gzel halli biri vardr. Riyazeti salamdr, dediklerinde brahim Edhem o gencin yanna gitti. Gen gn misafirimiz olunuz dedi. brahim Edhem gn onun haline dikkat etti, sylediklerinden de fazla buldu. brahim Edhem gayrete gelip: Biz byle donuk dururken o, her gece uykusuz ve taattadr deyip o gencin halinin eytandan olup olmadn renmek istedi. Ve yedii lokmalara dikkat etti ki, helalden deildi. Btn bu halleri eytandandr dedi. Sonra gence: Sen de bizim gn misafirimiz ol buyurdu. Genci gtrd. Ona kendi yedii yemeklerden yedirdi. Gencin o halleri kalmad. tiyak, arzusu gitti. Gen brahim Edheme: Sen bana ne yaptn dedi. Senin lokmalarn helalden deildi. eytan bu haram lokmalarla iine girip kyordu. Bizim yanmzda helal lokma yiyince esas halin ortaya kt. Buradan iin esasnn helal lokma olduu anlald. Haram lokma kalbi karartr hasta eder. Zin Nunn-i Msri buyurdu ki: Hasta kalbin alameti drttr. 1. Taatten, ibadetten tat almaz. 2. Allahu Tealadan korkmaz. 3. Eyaya ibret ile bakmaz. 4. limden dinlediini anlamaz.

43 44

Ebu Naim, El Hilyede Abdal: Evliyalar, erenler, gnln Allaha vermi olanlar

205

KUL HAKKI

Selefi Salihin eserlerinde rivayet ediliyor ki: Vaiz bir kimse vaaz etmek zere krsye knca limler yle buyururlard. Onun eyini aratrnz. 1. Eer o bidate inanyorsa onunla oturmaynz, nk o takdirde eytann lisanndan konuur. 2. Eer yedii kt ve pheli ise, biliniz ki o heva-i nefisten konuuyor. 3. Eer akl tam deilse biliniz ki onun konumasyla tahrip ettii, tamir ettiinden ok fazladr. O halde onunla oturmaynz. Hz. Ali (k.v.) den ve dier sahabelerden rivayet ediliyor ki: Dnyann helal hesaptr, haram azabtr. bn-i Mbarek: pheden gelen bir dirhem paray geri evirmek, bence 100 bin dirhem paray yzer bin, yzer bin 600 bine kncaya kadar sadaka vermekten daha stndr buyurdu. Ayn zamanda haramdan kazanlan mallarla hayra kavuulaca dnlmemeli, o mallar bir an evvel hak sahiplerine ulatrlmaldr. Aksi takdirde byk bir vebal altnda kalnr ve ahirette de atee girdirilir. Havle el Ensar (r.a.) anlatyor: Reslullah (s.a.v.)i iittim. yle buyurmulard. Bir ksm insan vardr. Allahn mlknden haksz bir surette mal elde etmeye giriirler. Hlbuki bu kyamet gn onlara bir atetir, baka deil.45 Ey aziz kardeim, mide bedenin havuzudur. Damarlar da havuza baldr. ayet mideni helallerle doldurursan damarlarda vcuda gzel, temiz ve helal eyler aktarrlar. Mideni haram eylerle doldurursan vcuduna pis ve haram eyler akar. Gerek mminlerin vasf hell arayp haramdan kamaktr. Ticaretinde helal haram demeden al veri yapanlara, yetim mal yiyip zulmedenlere ne demeli. Konumuzla alakal olmas itibariyle biraz da onlara yer verelim. Dinde helal yemenin meselesi binalarn temeline benzer. Binalarn esas salam olursa zerindeki binada mstakim olup ykselir. Temel zayf olursa bina yklr ve mahvolur. unu da unutmayalm malmz nereden kazanp nereye harcadmzdan suale ekileceiz. Onun iin ticaret ve i hayatmzda ok dikkatli olmalyz. Bir hadis-i erifte yle buyruldu: Tarttnz zaman tartnz ar yapn.46
45 46

Buhari, Hums 7; Ktb-i Sitte (. Canan) c.17 s.253

206

KUL HAKKI

Ebu Temime (r.a.) anlatyor: Arkadalar kendisine, Reslullah (s.a.v.) size ok eyler syledi, yleyse bize de bir tavsiye de bulunun demilerdi. (O da) nsanda ilk (ryp) kokacak yer karndr. yleyse kim karnna temiz olandan baka bir ey girdiremeyebilirse mutlaka bunu yapsn tavsiyesinde bulundu.47 Ticaretimizde, tartmz da ok dikkatli olmalyz ki kul hakkndan korunalm. Tartsn eksik tartan maln ktsn alta koyup iyisini ste koyanlarda midesine girip kana dikkat etmeyenlerdir. Bunlarn maher gn kullarn elinden kurtulmalar zordur. Allah (c.c.)nun hakk sende olsa da, sakn ha kullarnki olmasn! nk o gn herkes birilerinde hakknn olmasn ister ki alp da kurtulabilsin. Al verite hile yapmann haram oluuna u hadis-i erif delalet eder. Resul Ekrem (s.a.v.) arda yenecek eyler satan bir adamn yanna urar. Sergideki yenecek ey houna gittiinden eliyle yoklar ve o eyin alt tarafnn ya olduunu grnce: Bu da ne? diye sorar. Mal sahibi Yamur altnda kald der. Bunun zerine Allah'n Resul (s.a.v.) yle buyurur: Islak tarafn ste getirseydin de halk grseydi ya! Bizi aldatan bizden deildir48 Bir rivayete gre yle buyrulmutur: Kim mal nereden kazandna nem vermezse Cenab Hak da onu nereden cehenneme atacana nem vermez. 49 yleyse kul hakkndan saknmak lazm, hele yetim malndan ok daha uzak durmak lazmdr. Mminlerin grevi insanlar aldatp srtlarndan geinmek olamaz. Onlarn grevi insanlara faydal olup, yardmc olmaktr. Bilhassa yetimlerin maln koruyup, onlara yardmc olmaktr. Allah-u Teala Kuran- Kerimde yle buyurmaktadr.

Yetimlerin mallarn zalimce (haksz yere) yiyenler ancak karnlarna ate doldurulanlardr. Onlar cehenneme atlacaklardr.50 Baka bir ayet-i kerimede: Dini yalanlayan grdn m? te o yetimi itip kalkar. Yoksulu doyurmaya tevik etmez.51 buyrulmutur.
47 48

Buhari, Ahkm 9 Sahihi bn. Hibban, cz.11 s.270 (4905); (Buhari, Mslim) 49 Deylemi bn-i merden 50 Nisa suresi, ayet:10 51 Mn suresi, ayet:1,2,3

207

KUL HAKKI

Allah Resul (s.a.v.) de yetimlere bakan kiiler hakknda u mjdeyi vermitir: Ben ve yetime bakan cennette yleyiz. Orta parmayla baparman yan yana getirip aralarn ap kapayarak iaret etti.52 Ebu Hureyre (r.a.) yle diyor: Allah Resul (s.a.v.) yle buyurdular ki: lahi. Ben u iki zayfn, yetim ile kadnn hakknn inenmesinden cidden sakndrrm.53 Yine Ebu Hureyre (r.a.)anlatyor. Reslullah (s.a.v.) buyurdular ki: Mslmanlar iinde en hayrl ev kendine iyilik yaplan bir yetimin bulunduu evdir. Mslmanlar iinde en kt ev de kendisine ktlk yaplan bir yetimin bulunduu evdir.54 Dinimiz yetimlerin himayesine, baklmasna ok nem vermitir. Sokakta kendi kendine yetimi insanlar mutsuz bir hayat yaayacaklar gibi cemiyetin bana da pek ok sorunlar kararak itimai huzuru bozacaklardr. Bu sebeple dinimiz onlarn imkn nispetinde aile ierisinde barndrl-masn ve dier ocuklara gsterilen efkatin aynsn onlara da gsterilmesini, ayn zamanda yetimlerin mallarnn titizlikle korunmasn emreder. yle ki Cenab Hak efkatli nebisine Duha suresinde yle buyuruyor. yleyse yetimi sakn kahretme (ezme) 55 Kuran- Kerimin pek ok yerinde yetimlere iyilik edilmesi tevik edilmitir. Din-i mbin-i slam yetim maln yemeyi son derece yasaklamtr. Yetim mal yemek insan mahveder. Cennetin yollarn kapatr, insann byk gnahlara girmesine sebep olur. Rivayete gre; yetim maln hakszlkla yiyenler kabirlerinden ate fkrarak dorulacaklardr.56 Reslullah (s.a.v.) Miraca karldnda baz sululara uygulanan cezalar grm ve onlardan birini yle aklamtr: Bir kavim grdm ki dudaklar deve duda gibi. Bunlara bir takm memurlar mvekkel klnm, dudaklarn kesip azlarna ateten bir ta koyuyorlar, o ta aadan kyor. Ya Cibril, bunlar kim? dedim. O: Bunlar yetimlerin mallarn zulmen yiyenlerdir dedi. 57 Taberaninin rivayetinde Allah Resul (s.a.v.) yle buyurmutur: Bir yetim, bir toplumla (birlikte) sofralarnda oturursa eytan sofralarna yanaamaz.
52 53

Buhari, Talak 14, Edeb 24; bn Mace; Kitabul Edeb, 2630 - Nesai 54 bn-i Mace, Edeb 6 55 Ed Duh sresi, ayet;:9 56 Mkaefet-ul Kulub 57 Hak Dini Kuran Dili Tefsiri c.4 s.3147, Mslim

208

KUL HAKKI

Allah Resul (s.a.v.)in yetimlere olan merhametini Beir b. Akrabe El Cheni (r.a.) yle anlatyor. Uhud gn Peygamber Efendimize rastlayarak Babam nerede? diye sordum. Baban, Allah rahmet eylesin ehid dt buyurdu. Bunun zerine dayanamayarak alamaya baladm. O da bam okad ve beni kucana alarak stemez misin ki, ben baban Aie de senin annen olsun dedi.58 Yetimlere bakmann mkfat cennettir. Ne mutlu evinde yetimlere ikram edenlere. Bir hadis-i erifte: Bir kimse yetimin ban svazlar ise bunu da ancak Allah rzas iin yaparsa elinin dokunduu kllarn saysnca ona sevap yazlm olur.59 Bakara suresinde Cenab Hak yle buyurmaktadr: Sana yetimleri sorarlar, de ki: Onlar(n durumlarn) dzeltmek hayrldr. Eer onlara karr (onlarla bir arada yaar)sanz sizin kardelerinizdir. Allah bozan dzeltenden ayrr. Allah dileseydi sizi zora sokard. phesiz daima stn ve her eyi yerli yerince yapandr.60 Bildirildiine gre yce Allah Hz. Davud (a.s.) a buyurdu ki: Ya Davud! Yetime kar cana yakn bir baba gibi ve dula kar da mfik bir koca gibi davran. Bilesin ki ne ekersen onu biersin. nk gnn birinde mutlaka leceksin, senin de geriye yetim ocuun ve dul ein kalacak. Peygamber (s.a.v.) ne zaman bir yetim grse ban svazlard. Hz. mer de bir yetimle karlatnda ban svazlar, onun gnln ho etmeye alrd. eyh Sadi irazinin Bostan adl eserinde geen bir menkbeyi nakledelim: Zatn biri yolda giderken bir yetimin aladn grm. Yetim meramn ifade edemeyecek kadar kk olduundan gznden akan yalarla derdini aklamaya alm. Bu kimse aratrrken ocuun ayann altndaki dikeni grm. Onu karp yetimin gzyalarn silmi ve yoluna devam etmi. Bu adam ok gemeden vefat edince onu ryada gl bahesi iinde dolarken gren bir zat, Ey bahtl kii! Sen bu saadete nasl erdin? diye sormu. O Bu saadete yetimin gzyalarn dindirmekle erdim. Bu glleri onun ayandan kardm gller at demi. Evet, yetimi sevmek, ban svazlamak, ona yardmc olmak ahireti kazandrd gibi kalp katln da giderir. Ebu Derda (r.a.)n yle dedii rivayet olunmaktadr. Peygamber (s.a.v.)e kalbinin kasvetinden (ve skntsndan) ikayet eden bir adam
58 59

Bezzar El sabe c.1 s.153 El Mntehab c.5 s.146 Msneda-i Ahmed c.5 s.250 60 Bakara suresi, ayet: 220

209

KUL HAKKI

gelmiti. Resul Ekrem: Kalbinin yumuamasn ve hacetine erimeyi ister misin? dedi ve u tavsiyede bulundu.

Yetime ac, ban svazlayp (oka), kendi yemeinden ona da yedir. Kalbin yumuar ve ihtiyacna kavuursun.61 Yetimi sevmek kalbi yumuatt gibi onu zmek ve alatmakla da Ar- Rahman titrer. Muhbir-i sadkmz Hz. Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem) yetimi yetitirmenin ve cemiyete faydal bir insan haline getirmenin saadetini mjdeleyen baka bir hadis-i erifinde yle buyurmutur: Ben ve iki kayna (solmu ve) sararm bulunan bir kadn, kyamet gn ite yle olacaz. Hadisin ravisi bulunan Yezid b. Zerya orta ve ehadet parmakla iaret etmitir. (Resul Ekrem devamla) o kadn, yle bir kimsedir ki, kocasndan dul kalm mansp (ve asalet) sahibi ve gzel bir kadndr. Nefsini yetimlerinin (yetiip bymesi) zerine hapsetmi, ta ki onlar olgunlancaya (evleninceye) veya vefat edesiye kadar (evlenmemitir.)62 te bylesi dullara yardmc olanlar iin Allah Resul (s.a.v.) yle buyurmutur. Dul kadn ve yoksula yardm iin alan, Allah yannda cihad eden kimse gibidir. Ravi diyor ki: Geveklik ve zayflk gstermeden ibadet iin kaim olan ve ara vermeden oru tutan gibidir dediini sanyorum.63 Bilip dikkat etmemiz gereken dier bir husus da udur: slam, haksz kazanlarn her trlsn yasaklam, bilhassa kendi elinin emeini yemesini, oluk ocuuna helalinden yedirmesini ok medhu sena etmitir. Bu vasftaki kiiler iin u mjdeleri vermitir. Hibir kii asla kendi elinin emeinden daha hayrl bir rzk yememitir 64 Bir adamn kendine, ehl-i beytine ocuuna ve hizmetisine harcad ey sadakadr.65 Her kim helal rzk temin etmekten tr yorgun ve bitkin akamlarsa gnahlar affolunduu halde akamlam ve Allah kendisinden raz olduu halde sabahlam olur.66

61 62

Tergib ve Terhib c.3 s. 349 Ebu Davud, c.4 s.338 63 Mslim c.8 s.221
64 65

Buhari, Byu 15

bn-i Mace c.2 s.723 66 Beyhaki, uabul-man, Tevekkl, 2/86, No:1232 (Taberani, bni Abbas r.a)dan

210

KUL HAKKI

Bil ki kii kendini ve oluk ocuunu kimseye muhta etmemek iin, kifayet miktar helal mal kazanmak iin alyorsa, din yolunda yaplan cihaddan saylr.67 Cenab- Hak alan mmini sever. Bir kimsenin almayp oluk ocuunu perian etmesi, ayn zamanda dilenmesi helal olmaz. Hadiste buyrulur ki: Dilenme kapsn kendine aana Allah yetmi ihtiya kapsn aar.68 Baka bir hadiste: Kim ki nefsini dilencilikten korumak, oluk ocuunun nafakasn temin etmek ve fakir komularna yardm etmek iin helalinden dnyay talep ederse o kimse kyamet gnnde Allahn huzuruna yz on drtlk ay gibi parl parl parldad halde kar.69 Hz. mer (r.a.) Hibiriniz almay brakp Allahm rzkm ver demesin. Zira biliniz ki Allah (c.c.) gkten altn ve gm yadrmamaktadr. Lokman Hekim de oluna vasiyet edip buyurdu ki: Olum iten, almaktan el ekme, zira insanlara muhta olann kalbi dar olur, akl zayf olur, mrvvetsiz olur. nsanlar ona hakaret gzyle bakar. Hz. mer (r.a.), lmn kendisine, oluk ocuunun nafakasn kazanrken gelmesini istemitir. Hadis-i erifte buyruldu ki: Kiinin yedii en helal nafaka kesbinden (el emeinden) ve doru al veriten yedii nafakadr.70 Baka bir hadis-i erifte: Eer herhangi biriniz eline bir ip alp srtnda odun tarsa, kendisine Allahn, fazlndan rzk verdii bir kiiye gelip dilenmesinden daha hayrldr. ster o servet sahibi kendisine versin, isterse vermeyip reddetsin. 71 Yine hadiste buyruldu: Kazancn en helal olan, adamn elinin emei ile kazand ve gnah karmayan her kazantr.72 Gelen rivayetlerden kesin olarak anlalyor ki, almak oluk ocuun rzkn temin etmek, insanlara muhta olmamak lazmdr. Rzkn onda dokuzunun ticarette olduu rivayet edilmitir.73 Sylendiine gre brahim b. Edhem, gazaya gitmek iin gemiye binmi bulunuyordu. Bu durumda iken iddetli ve muhalif bir rzgar esmeye balad. Gemide bulunanlar beraberlerinde bulunan brahim b. Edheme dediler: Sen u

67 68

Msned-i ihab, 1/83, No:82 Tirmizi, Ebi Kebeden 69 Beyhaki Ebu Bureydeden 70 Buhari, Buy 15 71 Buhari, By 15; Mslim, Zekat 50; Tirmizi, Zekt:38 72 Feyzl Kadir, c.1 s.547 73 Feyzl Kadir, c.3 s.244

211

KUL HAKKI

iddetli rzgr grmez misin? (ki kprdamyorsun) brahim b. Edhem: Bu iddet ne ki, iddetin en hakikisi insanlara muhta olmaktr. mam Ahmed b. Hanbele: Evinde veya camiinde oturup ben almayacam, takdir edilen rzk kendiliinden bana gelsin diyen bir kimse hakknda ne buyuruyorsun? diye sorulduunda. mam Ahmed: Bu kimse ilmi bilmeyen ve dncesinde saptan bir kimsedir. O kimse her halde cahil olup Allahn eriatn bilmiyor der. Bir hadis-i erifte de Allahn Resul (s.a.v.) kutan bahsederken: Ku sabahleyin yuvasndan karn a olarak kar. Akamleyin yuvasna karn tok olarak dner. 74 diyerek kuun rzk talebinde olduunu beyan ve takdir buyurdular. Reslullahn ashab karada ve denizde ticaret yaparlard. Hurmalklarnda alrlard. Onlara uymak elbette bir mslmana gerekli vazifelerindendir. Elbetteki ancak onlara uyulur. uraya dikkat edelim. Nefis devaml dnyaya meyleder. Yce dinimizin almay emretmesi, insann kimseye yk olup el amamas, oluk ocuunu kimseye muhta etmemesi iindir. Ksacas dinimiz, slama hizmet, fakir fukaralar yoksullar kollamak, zektn, sadakasn tam olarak vermek iin insan almaya tevik etmitir. Yoksa ibadetini aksatan, kimseye hayr dokunmayan, dnya hrsna kaplp hep nefsi diyen, bunun yannda cimrilii cmertlie tercih edip zektlarn dahi aksatanlarn mal biriktirmeleri kendileri iin bir vebaldir. Demek ki tccara, dnyevi almalar ahiretini unutturmamaldr. Yoksa mr heder olup kazanc zarara dnr. Ahireti vererek dnya hayatn satn almlardan olur. Hlbuki akll kiinin grevi kendi kendine acmasdr. Kiinin kendisine acmas da sermayesini korumasyla olur. Sermayesi de dinidir, dindeki ticaretidir. Ey kardeim! Buraya kadar anlatlanlardan helal almann nemini ve kul hakkndan ne kadar uzak durulmas gerektiini inallah anlamsndr. badetlerden zevk alamaymzn sebebi, ibadetlere kar gevek, gnaha kar rabetli oluumuzun nemli sebeplerinden biri hep haram lokmalardr. Kul haklarnn boazmza girmesidir. Ashab- kiram ve hidayet yolcular kul hakkndan son derece saknrlard. pheli grdkleri eylere yaklamazlard. Harama dmemek iin helal bile terk ederlerdi. Onlar kendimize rnek alalm. imdiki halimizle onlarn halini bir kyas edelim. Ne hale geldiimizi bir grelim. imdikiler deveyi havudundan beraber yutmaya balamlar. Helal ve harama riayet etmiyorlar. En byk gnahlardan biri olan faizi bile kalpleri szlamadan alyorlar. Tccarlar ticaretlerinde adaleti, doruluu brakmlar, parann
74

Tirmizi ve bn-i Mace

212

KUL HAKKI

peine dmler. Kul hakk yemezlerse sanki karnlar doymayacaktr. Hlbuki yce Allah hepimizin rzkn gnderiyor. Yeter ki sen bo ve tembel oturma. Ama imdiki insanlar aza kanaat etmiyor, oluk ocuklarnn heveslerine kaplp helal haram demeden mal biriktirmeye balyor. Daha fazla zengin olmakla urayor, bu defa da kul haklarna riayet edemiyor. Bu dnya hrsndan vazgeelim. Dnyadan bize cepsiz kefenden baka bir ey kalmayacan bilelim. Helal haram snrlarna dikkat edelim. Bunlar yce Allahn koymu olduu hududlardr. Bu hududlar aanlar cehennem ateine denlerden olacaklardr. Helal ve harama riayet etmeyenlerin misali, suyla yp selle giden maln durumuna benzer. yle hikye edilir. Birisinin bir inei varm inei saar, stne su katp da satarm. Bir sel basknnda inei sulara kaplr ve boulur. Bunun zerine ocuklarndan biri yle der. Bu sular, bizim stlere az az kattmz sulardr. Bir defada biriktiler, inei alp gtrdler. Benzer bir menkbe de udur: ki karde yn satarlarm. Birisi doru alr br de ynlere su katar satarm. Bu adam ok zengin olmu. Gnlerden bir gn ok iddetli bir yamur yaar, bu adamn btn maln alr gtrr. Cann zor kurtarp kardeinin yanna gider. Kardei ona hayrola, ne bu telan? O da yle der: Hi sorma kardeim suyla ydm selle gitti. te bunu byle belle, haramda hayr yoktur. O yzden haram maldan saknalm, helal kazanacamz mal harama evirmeyelim. yle bir hadise nakledilir: Bir gn Hz. Ali (r.a) bir arkadan ziyarete gider. eri girmezden nce fakir grnml bir adama atn emanet olarak brakr. Arkadayla grtkten sonra at tutan adama on dirhem vermeyi dnr. Ama dar ktnda atn olmadn grr. Her halde alnd diye dnr. Halifenin adamlar etrafa baknca o adamn at almaya cesaret edemediini ve bu yzden de atn boynundaki gm sslemeli gemi alp gtrdn grrler. Halifede kendi adamlarn bir gem almalar iin pazara gnderir. Pazarda bir adamn gm sslemeli bir gemi sattn grrler onu halifenin atna layk grrler ve fiyatn sorduktan sonra pazarlk ederek on dirheme alp getirirler. Halife bakar ki bu kendi atnn gemi ve kaa aldnz diye sorar. Ya Emirel mminin on dirheme aldk derler. Hz. Ali (r.a) yle der: Zaten ben o adama on dirhem verecektim; ama o adam niyetini bozduu iin helal kazanaca rzkn harama evirdi der.

213

KUL HAKKI

Mslmann gz haramda, bakasnn malnda olmaz ve olmamaldr. Kul hakk denilince sadece haram para, haram lokma, anlalmasn. Bunun pek ok eitleri vardr. Birine hakszlk yapmak, zulm yapmak, gybet etmek, iftira atmak, rvet vermek ve almak, faiz ile uramak, gasp etmek, kalp krmak, daha sayamayacamz pek ok konu kul hakkn iermektedir. Onun iin kul hakknn her trlsnden uzak duralm. Hakszlktan uzak duralm. Nefsimize istediimizi, mmin kardelerimize de isteyelim. Kul haklarnda yle bir ince dnelim ki, sokaklara sigara izmariti, ekirdek kabuu gibi eyleri dahi atmaktan uzak duralm. nk onlarda dahi yollar kirletmek ve insanlara eziyet vardr. Kul hakknn ne kadar nemli olduunu Peygamber Efendimiz (s.a.v.) Veda Hutbesinde yle belirtmitir: Ey insanlar! Kimin, kimin zerinde hakk varsa, onu desin, ahirete brakmasn. nk ahiretin azab byktr buyurmasyla, ashabtan biri ayaa kalkt, htiyacm vard, devlet malndan dirhem almtm, imdi iade ediyorum dedi. Peygamberimiz sze devam ederek yle buyurdu: Ey insanlar! Kimin arkasna vurmu isem, ite arkam gelsin vursun. Kimin alaca varsa, ite malm gelsin alsn dedi. Bir baka hadisi erif ise yledir: Kim helalinden yer, snnete gre hareket eder, insanlara ktlk ve eziyet etmezse cennete girer.75 Rabbim cmlemizi kul haklarndan korusun, ahirete boynumuzda kul hakk olmadan gitmeyi nasib eylesin. (min) *** Mmine aydnlk ve olgunluk kazandran lokma, Helal kazantan elde edilen lokmadr. (Mevlna)

75

Tirmiz, Kyame: 60

214

SELAM VE MUSAFAHA

SELAM VE MUSAFAHA
Bu dersimizde de nemli konulardan biri olup slamn iar saylan selamdan bahsedeceiz. Selamn geni manasn gnmz mslman bilmedii iin bu gzel iara sahip kmamaktadr. Onun yerine ecnebilerin selamn bilerek veya bilmeyerek tercih ediyorlar. Maalesef selam zerinde dahi ok oyunlar oynanmakta, mslmanlara unutturulmak istenmektedir ve bu konuda baarl da olmaktadrlar. Biz dinimizi renip sahip kmazsak, kfir ve imandan mahrum olanlar hi sahip kar m? Onlar hep ykmaya alrlar, bari biz de yapmaya alalm. nandmz gibi yaayalm, yoksa gn gelir yaadmz gibi inanmaya balarz. Onun iin selam deyip gemeyelim. Burada konunun nemini, siz mmin kardelerime gcmz nisbetinde izah edelim, ondan sonra meselenin nemi inallah anlalm olur. lk olarak yce Rabbimizin fermann dinleyelim:

Evlere girdiiniz zaman, Allah tarafndan mbarek ve pek gzel bir yaama dilei olarak kendinize (bir birinize) selam verin. te Allah, dnp anlayasnz diye size ayetleri byle aklar.1 Baka bir ayet-i celile de: Bir selamla selamlandnz zaman siz de ondan daha gzeli ile selamlayn; yahut ayn ile karlk verin. phesiz Allah, her eyin hesabn arayandr.2 Selam kelimesi Allahu Tealann 99 isminden birisidir. Mana olarak her trl afet, bela ve ktlklerden, her trl eksiklikten, her trl kaza ve zevalden, ayplardan uzak olmak anlamndadr. limler, mslmanlarn birbirlerine verdikleri selamn pek ok anlam ierdiini ifade etmilerdir. Bylece selam veren kii, din kardeinin afet ve ktlklerden uzak olmasn istemi ve onun iyilii iin dua etmi olmaktadr. Yani her kaza ve beladan salk ve esenlik zerinize olsun demektir. Selam, Allahn ismi olmas nedeniyle;

1 2

Nur sresi, ayet: 61 Nisa sresi, ayet: 86

215

SELAM VE MUSAFAHA

Esselemu aleykum diyen Allahn ismi zerine olsun demi olur. Selam muhafaza manasna da geldii iin Allahn korumas senin zerine olsun, Allah seninle olsun anlamlarn da ierir. Selam, iersinde her eit hayr manasn toplamtr. Selam, selamettir. Bu manada selam veren selam verdii zata yle de demi olmaktadr: Sen benden selamettesin, benden sana bir zarar dokunmayacaktr, korkmayasn. Selamn ekli yledir. Selam veren:|

Esselamu aleykum der. Selam alan da: Ve aleykumsselam der.

Verilen selam Ve aleykumsselam ve rahmetllahi ve bareketh eklinde almak en gzel olandr. Selam verenin de Esselamu aleykm ve rahmetullahi ve bareketuh eklinde vermesi daha faziletlidir. Byle verilen bir selama Ve aleykumsselam ve rahmetullahi ve bareketuh diyerek karlk verilir. a) Ve bir adamn selamn getirip tebli edene: Ve aleyke vealeyhisselam diye karlk verilir. b) Selam gnderen aleyhesselam demeli. kadn getiren erkek ise: Aleyke ve

c) Selam gnderen de getiren de kadn ise yle karlk vermeli: Aleyki ve aleyhesselam. d) Selam gnderen erkek, tebli eden kadn ise: Aleyki ve aleyhisselam demelidir. Aslnda selamn tarihi insann yaratl kadar eskidir. Allahu Teala dem (a.s.) yaratt zaman, Git u oturan meleklere selam ver, selamn nasl karlayacaklarn dinle. Zira onlarn karl senin ve evladnn selam olacaktr buyurdu. Bunun zerine Hz. dem: Esselamu

216

SELAM VE MUSAFAHA

Aleykum dedi. Melekler de: Esselamu aleyke ve rahmetullah diye mukabelede bulundular ve rahmetullah kelimesini ziyade ettiler.3 Tm demolunun selam bu olmas gerektii halde, insanlar Allahn yolundan, peygamberlerinin yolundan ayrldlar ve her millet yeni yeni selam ekilleri trettiler. te gerek selam bize Peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.v.) retti, mmeti iersinde yaygnlatrd ve yaylmasn da emretti. Hibir hususta baka milletlere benzemeyi kabul etmeyen slam dini, o ekilcilere ve cahiliyet adetlerine iltifat etmedi. nk talimini Kur'an- Kerimden, tatbikini de snnet-i nebeviyeden almtr. Peygamber Efendimizin bize rettii selam yaymak, bizlere hem dnyada, hem de ahirette pek ok faydalar salayacaktr. Selam mslmanlar arasnda sevgiyi kardelii, samimiyeti perinletirdii iin toplumsal adan ok nemlidir. Mslmanlar arasnda selam kaldrld zaman, slam kardelii gereklemez, mminler arasnda bir soukluk, dargnlk ve kopma meydana gelir. Bu davranlar da toplumda huzur ortamn yok eder. Zaten gayr- mslimler, slamdan uzak olanlar, mslmanlar arasndaki birlik ve beraberlii bozmak iin bata selam kaldrmaya, unutturmaya alyorlar. Bunun yerine baka kelimeler ve ekiller koyuyorlar. Bu kelimelerin ve ekillerin hibiri selamn yerini tutamaz. Onun tad manay veremez. nk selamn yerini alacak, onun tad geni manay ifade edecek, tad hikmeti yanstacak ikinci bir kelime ne Arapada, ne de baka dillerde mevcut deildir. O halde Peygamber (a.s.) n bize rettii selam ekline sahip kalm. Onun yerine baka szckler kullanmayp selam yayalm. Allah Resulnn snnetlerini ihya edelim. Biz mminlerin kurtuluu o yce Peygamberin snnetine tabi olmamza baldr. Bizlerin arasnda sevgi ve kaynamann salanmas iin gereken en nemli unsurlardan birisi de selam yaymamzdr.

Hadis-i erifte:

Buhari, stizan 1, Enbiya 1, Mslim, Cennet 28, (2841)

217

SELAM VE MUSAFAHA

Siz iman etmedike cennete giremezsiniz. Birbirinizi sevmedike de (hakkyla) iman etmi olamazsnz. Yaptnz takdirde birbirinizi seveceiniz bir eyi size syleyeyim mi? Aranzda selam yaynz.4 Baka bir hadiste ise:

Ey insanlar! Selam yaynz buyrulmutur.5

Sahabe-i gzin efendilerimiz srf selam yaymak iin, insanlara selam vermek iin arlara karlard. mer (r.a.) anlatyor: Bir gn Ebubekir (r.a.) ile birlikte yryordum. Kimin yanndan geiyorsa Ebubekir ona: Esselamu aleykm diyordu. O da: Ve aleykumsselam ve rahmetullahi ve beraktuh diyordu. Ebubekir bana: Gryor musun ne kadar kurnazdrlar. Sevap kazanmada bizi fersah fersah geiyorlar dedi.6 mran b. el Husayn (r.a.) yle anlatyor. Bir adam Peygamber Efendimize gelip: Esselamu aleykm dedi. Peygamber Efendimiz ayn ekilde mukabelede bulundu ve selam veren oturdu. Bunun zerine Peygamber Efendimiz On sevap kazand buyurdu. Sonra bakas gelip, Esselamu aleykm ve rahmetullah dedi. Allah Resul ayn ekilde cevap verince selam veren oturdu ve efendimiz: Yirmi sevap kazand buyurdu. Sonra bir adam daha gelerek: Esselamu aleykm ve rahmetullahi ve beraktuh dedi. Allah Resul yine ayn ekilde cevap verince selam veren oturdu. Efendimiz Otuz sevap kazand buyurdu.7 Allah Resulnn ashab selama o kadar nem veriyorlard ki aralarna bir aa girse tekrar karlanca selamlarlard. Onlar byle yapmakla kinatn efendisinin u szn uygulam oluyorlard. Sizden biriniz din kardeine rastlarsa ona selam versin. Eer aralarnda ta, duvar veya aa hail olup da tekrar karlarsa yine selam versin.8 Allah Resulnn mmetini selama tevikinden ve ashabnn da bu konuya verdikleri nemden anlald ki, her mslman, slam kardelii kuvvetlensin, aralarnda sevgi sayg artsn diye selam yaymal ve kendisine verilen selam almaldr. Kendi slam iarmz olan selama sahip kmamak mslmana yakmaz. Bu konudaki eksikliklerimizi dzeltmemiz ve bilmemiz gereken hususlar renmemiz gerekmektedir.
4 5

Mslim, man 22; Tirmizi, Ebu Davud Tirmizi, Kyam 42 6 El Kenz c.5 s.52,53 7 Ebu Davud c.4 s.350 Tirmizi 8 Ebu Davud c.4 s.351

218

SELAM VE MUSAFAHA

Mslman, bakalarnn tesiri altnda kalp oyuna gelmemelidir. Her mslman bize has selam korumak ve devam ettirmekle ykmldr. Maalesef gnmzde mslmanlar selamn nemini ve kymetini bilmemektedir. Bu yzden gzelim slam iar gnbegn unutulmakta veya kastl olarak unutturulmaktadr. Hibir millette bizimki kadar gzel bir selam ekli olmamakla beraber ve selamn geni manasn ieren hibir kelime bulunmamakla beraber, bunun yerine yabanclarn kullandklar selam ekillerini syleyip onlara benzemeler ne kadar kr krne bir taklittir. Gnaydn, tnaydn, hello gibi yabanc kelimeleri tercih edip selam brakmak ve unutmak ne kadar yanltr. Kendilerinin gzel olan hasletlerini brakp unutan bir millet neye yarar. O, yok olmaya mahkmdur. Ne yazk ki saf mslmanlar da bu oyunlara gelmektedirler. Kimisi Hristiyan ve Yahudiler gibi el iareti ile selam veriyor, kimisi ba ile selam veriyor. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) bizlere gayrimslimlere benzemeyi, onlarn selam gibi selamlamay yasaklamtr. Hristiyanlar birbirlerini selamlayacanda elini azna koymakta, Yahudiler elleri (parmaklar) ile iaret edip balarn emekte, Mecusiler iki bklm olacak ekilde eilmekte, cahiliyet dnemi Araplar da, Allah sana hayat versin anlamna gelen Hayyakellah szn selam olarak kullanmaktaydlar. Trmzinin rivayetindeki hadis-i erifte de Allah Resul yle buyurmutur: Yahudi ve Hristiyanlara benzemeyin. nk Yahudilerin selam parmakla iarettir. Hristiyanlarn selam da avularla (ellerle) iarettir.9 Hadisten de anlald zere bakalarn taklid edip bala, elle, kolla selam vermek caiz deildir. slam selam ekline uymamaktadr. Ama eri zr olanlar, mesela dilsizler iaretle mukabele edebilirler. Sara iaretle selam verilebilir. Uzaktakine (gayr- mslimlerinkine benzemeye-cek ekilde) iaretle selam verilebilir. 10 Uzakta olan birine selam vermek isteyen kii iaret etmekle beraber, diliyle de selam telaffuz eder. Alan da iaretle beraber selam da diliyle syleyerek alr. Bunlar rendikten sonra her mslman selama nem vermeli, onu yaymaldr ve onu bir gurur meselesi yapmamaldr. Kimilerine selam veriliyor, adam kibrinden dudan depretmeye tenezzl etmiyor. Byleleri bir an evvel bu gibi gaflet ve yanl davranlardan kurtulmaldr. Aksi takdirde Allahu Tealann gazabn zerine eker. nk Allah (c.c.) kibirli insanlar sevmez.
9

10

Tuhvetl Ahvezi c.7 s. 472,473 Akkirmani, erh-ul Ehadisil Erbain: 165

219

SELAM VE MUSAFAHA

Bizler Allahn selamn verdiimizde ve aldmzda sevap kazanyoruz. Byle olmakla beraber acaba kibirlenmeye gerek var m? yleleri var ki kibrinden ne selam vermeye ne de almaya tenezzl etmiyor: Vermek veya almak mecburiyetinde kaldnda da yzn baka yne evirmi ya gnlszce elini kaldryor veya birazck dudan kmldatyor. Kimin kime selam vermesi daha uygunsa o, kibirlenmeden selam vermelidir. Selam vermenin adab yledir: Gen yalya, binekli yaya olana, arkadan gelen nden gidene, az olan topluluk ok olan toplulua, yryen oturana, yrmekte olan duran kiiye selam verir. Bu gibi hususlar selamn adabdr. Bu ekilde hareket etmek daha uygundur. Ama bu gibi konulara kibir ve gurur kartrlmamaldr. Selam ilk verecek olann sevabnn daha ok olaca hakkndaki rivayetleri unutmayalm. Peygamber Efendimiz (a.s.) nce selam veren Allaha daha yakndr 11 buyurmutur. Zaten uurlu her mmin selamn faziletini bildii iin hemen selam vermeye kendisi alr. Madem mslmanl kabul etmiiz o halde imanmzn gereini yapalm. Mslmana kibir yakmaz, Allah (c.c.) kibirliyi sevmez, gerek mmin yabanclar taklid etmez, dininin emirlerine uyar. Maalesef selamn kadir ve kymetini bilmeyenler tremi, ok zamanlar baz i yerlerine gidildiinde Allahn selamn vermekten ekiniyoruz. Adam Allahn selamn almyor, almaya tenezzl dahi etmiyor. Bu kii mdr olsa, doktor olsa, babakan olsa ne kar. Hlbuki selamn anlam karndakine dua etmektir. Adam dua istemiyor. Allah (c.c.) nun merhametine ihtiyac olmadn ifade ediyor. Dinsizler ve iman olmayan kiiler selam almadklarnda onlara bir ey diyemiyoruz. nk onun inanc yoktur. Ama bende iman var, mslmanm, Hz. Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem)e inanyorum deyip, mslman olduunu iddia edip de Allahn selamn almayanlarn, almaya tenezzl etmeyenlerin meleklerin lanetine uramalarndan korkulur. Dnyalk makam ve mevkimiz ne olursa olsun Allah (c.c.)ya muhta olduumuzu, aciz bir kul olduumuzu unutmayalm. Bize gelip selam verenlerin makamlarna, klk kyafetine, d grnne ve parasna gre muamele etmeyelim. Verilen selam Allahn selamdr, fakir de verse zengin de verse onu almak lazmdr. Ayn zamanda selam iten almak geerli deildir. Selam verene iittirmek arttr. (Selam vermek snnet, selam almak farz veya vaciptir.)

11

Tirmizi, stizan; Ebu Davud

220

SELAM VE MUSAFAHA

Bazen gryoruz ki fakir bir mslman selam verdiinde selam alnmyor. Zengin biri gelip selam verdiinde yksek bir sesle selamna karlk veriliyor. te byle irkin hareketler toplumumuzun yaralardr. ylesi var ki caminin avlusuna geliyor, selam vermiyor. Bu kadar kopukluk olur mu? Her insan kendi kendini ar tutup, o bana selam versin derse bu gururumuz nasl yklacak. Tevazu ve alak gnll nasl olacaz. yleyse irkin huylarmz terk edelim, uurlanalm aramzda sevgi ve saygy canlandralm. Hatta ailelerimizin yanna, evlerimize girerken dahi selam ihmal etmeyelim. Enes (r.a.) anlatyor Resul Ekrem (s.a.v.) bana:

Olum ailenin yanna girdiinde selam ver ki sana ve ev halkna bereket olsun buyurdu.12 Bir kimse kendi evine girdiinde evde oluk ocuu bulunuyorsa onlara selam verir. Kimse bulunmad takdirde ise yle selam verir. Esselamu aleyna ve ala ibadillahis salihin (Selam bize ve Allahn salih kullarna olsun der.)13 Melekler bunu selam ile karlarlar. Ev halkna veya salih kullara verilen selam her eyden nce eve esenlik, rahmet ve bereket havas estirir. Bunun manevi tesiri pek byktr. Bakalarnn evine girerken de izin alnmal, selam verilmelidir. Kur'an- Kerimde yle buyrulmutur. Ey iman edenler! Kendi evinizden baka evlere geldiinizi fark ettirip (izin alp) ev halkna selam vermedike girmeyin. Bu sizin iin daha iyidir. Her halde (bunu) dnp anlarsnz.14 Din-i mbin-i slam cahiliyye deti gibi yabancnn evine izinsiz girmeyi yasaklam, hatta ocuklar bulua erince anne ve babalarnn hususi odalarna dahi izinsiz girmemelerini beyan etmitir. Mslmann, mslman zerindeki haklarndan karlatnda ona selam vermek ve verilen selam almaktr. biri de

Yeri gelmiken kimlere selam verilmez onlar da bildirelim: Aktan gnah ileyen fasklara, iki iene, kumar oynayana, kfirlere selam verilmez. lim mzakeresinde bulunanlara, hutbe okuyana, ezan okuyana,
12 13

Tirmizi, stizan 10 El Muhit Radiyddin Serahsi 14 Nr sresi, ayet: 27

221

SELAM VE MUSAFAHA

namaz klana, Kur'an okuyana, okunan Kur'an dinleyenlere, zikir ve tesbihte bulunanlara, tabii ihtiyacn giderene, sofrada yemek yiyene selam verilmez. Selam verilmeyecek daha baka yerler de var, onlar da fkh kitaplarndan renilsin ve bu husustaki ayarlama ok iyi yaplmal ki mslmanlarla olan balar kopmasn. Bir kimse, bir yere gitmekte olan bir adama, oraya vardnda filan adama selamm syle derse, o adamn onun selamn ilgiliye tebli etmesi vaciptir. nk zerine ald bu grev bir emanettir. (Mektupla yazlan selama da karlk verilir.) Bir toplulua selam verilince, topluluun iinden birinin selam almas halinde dierlerinden selam alma grevi dm olur. Hibirisi selam almazsa toplulukta bulunanlarn hepsi sorumlu (gnahkr) olur. Ayn zamanda topluluktaki bir kiinin selam vermesi dierleri adna da geerli saylr. Mslman selam vermekle din kardeine deer vermi, sayg gstermi olur. Karlatmz mminlerle konumadan nce selam vermeliyiz. Selam vermeden konumak uurlu mslmanlarn davran deildir. Bir mmin, dier bir mminin yanna vardnda ihtiyacn arz etmeden nce selam vermelidir. Ve bu snnettir. Selamdan evvel sze balamak mekruhtur. Selam verenin selamn aldktan sonra ona, merhaba demek de mustehab olarak kabul edilmitir.15 Selam ihmal etmeyelim. Selam mminler iin bir duadr. Bu dualar almaya alalm. Belki salih bir insann selam sayesinde hayr ve bereketlere kavuur ve belalardan kurtuluruz. Ashabtan birisiyle Allah Resulnn arasnda geen bir olay zikredelim ve bylece selamn nemi anlayalm: Enes b. Malik veyahut bir baka sahabeden rivayet edildiine gre, Peygamber Efendimiz (s.a.v.) bir gn Sad b. Ubdenin evine gitti ve ieri girme msaadesini almak iin kapda Esselamualeykm ve rahmetullah, dedi. Sad (r.a.) de, her ne kadar Ve aleykum ve rahmetullah dediyse de yksek sesle sylemedii iin Peygamber Efendimiz iitmedi. Bunun iin efendimiz bir daha selam verdi. Fakat Saddan bir ey iitmedi. Bunun iin bir daha selam verdi ve yine cevap alamaynca, kapdan geri dnd. Sad Peygamber Efendimizin ardna derek: Ya Reslullah! Anam babam sana feda olsun, verdiin selam da kulamla iitiyor ve hepsini alyordum. Ancak, bize verdiin selamlar size tekrarlatmak iin ve bize hayr ve bereketle dua etmenizi salamak iin sesimi sana
15

bni Hacer - Ayn, Umedetl Kri 1/355

222

SELAM VE MUSAFAHA

iittirmiyordum dedi ve Peygamber Efendimizi ieri alarak ona zeytinya yemei ikram etti. Peygamber Efendimiz yemei yedikten sonra: yiler yemeinizi yediler, melekler size dua ettiler ve orulular siz de orularn atlar diye iltifatta bulundular.16 Mmin kardeler birbirlerinin dualarn almaya almal, aralarnda selam yaymay da ihmal etmemelidirler. Birbirlerini sevmeli, karlatklarnda birbirlerine selam verip musafaha yapmaldrlar ki aralarnda sevgi ve kardelik balar glensin. nk bunlar dostluk nianesidir. Muhabbet vesilesidir. Ey imanla merref olmu, bahtiyar kardeim, yeri gelmiken, mminler arasnda sevgiyi, kaynamay arttran musafahadan da biraz zikredelim. Cenab- Hak Kur'an- Kerimde:

Mminler kardetirler buyurmutur. slam dini, mslmanlarn karde olduunu beyan etmekle beraber, slam kardeliinin ihyas iin pek ok emirler ve tavsiyeler koymu, kardelii sarsacak tm davranlardan uzak kalmamz istemitir. Rabbimiz, Peygamberimiz bizlerin kaynamasn, birbirlerimizi sevmemizi istiyor. O halde birbirimizi sevelim, kaynaalm, karde olalm. Nefsin arzularn yenelim, kibir ve gururu bir kenara brakalm. Bu irkin hasletler mminin deil eytann vasflardr. Peygamberimizin hadislerini okuyanlar grrler ki, pek ok hadis-i erif; sevmek, kaynamak ve yardmlamadan bahsediyor ve imann kemaliyle balant kuruluyor. Yani mminleri sevmemek, geersiz sebeplerle onlara buzetmek imann tadn almamaktr. Byle bir kalp, hastalkl demektir. te aramzda sevginin peyda olmas iin selamdan sonra Allah Resul (s.a.v.) bizlere musafaha (tokalama) yapmay telkin ediyor. Sevgili Peygamber Efendimiz (s.a.v.) yle buyuruyor: ki mslman birbirleriyle karlap da el skrlarsa, ayrlmazdan evvel gnahlar balanr.17 Tirmizinin rivayetindeki hadis-i erifte ise (Musafaha etmek, zere mmin kardein) elinden tutulmas selamlama cmlesindendir

16 17

Heysem c.8 s.34 (mam- Ahmed Sabit el Bennan yoluyla) Ebu Davud, Edeb 153 (5211,5212) Tirmizi

223

SELAM VE MUSAFAHA

buyrulur.18 Baka bir hadis-i erifte ise: Musafaha edin ki, kalplerdeki kin gitsin, hediyelein ki birbirinize sevgi dosun ve aradaki dmanlk bitsin.19 Mminlerin arasndaki kinleri datp, yerine sevginin yerlemesine vesile olan byle, Peygamber tavsiyesi davranlar zayi etmeyelim, onlar ihyaya alalm. Allah (c.c.) bizlere ltfetmi, iyiliimizi istemi, kaynamamz emretmitir. Mmin kardeimizle tokalamaya bile sevap vererek gnahlarmzn silineceini bildirmitir. Bizlere den grev bu sevapl, kazanl ve kolay slam iarlarn yaatmamz ve nasibimizi almamzdr. Musafaha yapmak snnettir. Ashab- kiram da bu snneti ihya etmilerdir. O halde mmet-i Muhammed ne selam ihmal, ne de musafahay terk etmelidir. Bilakis bu iarlar Allahn izniyle devam ettirmelidir. nk bu gibi hareketler byk bir imkn ve frsattr. Mminler karlatklarnda, selam verip musafaha yaptklarnda Allah (c.c.)nun rzasn ve rahmetini kazanm olurlar. Ayn zamanda slam toplumunda sevgi, sayg ve huzur oluur. slamn koyduu bu gzel hasletler toplumun yaralarn en iyi ekilde tedavi ediyor. Kini, buzu ve dmanl ortadan kaldryor. yleyse mminler birbirleriyle karlatklar zaman en gzelce selam verip musafaha yapsnlar. Ama birbirlerine kar eilmeleri hadiste men edilmitir.20 Selam verirken rkya gidercesine eilmek de mekruhtur.21 Musafahada erkeklerin erkeklerle, kadnlarn da kadnlarla el skmas snnettir. Yoksa kadn ve erkein tokalamalar caiz deildir. Dinimizde men edilmitir. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) kadnlarla hi tokalamamtr. Onlara biat verirken bile elini vermemitir.22 Acaba niin vermemi? Biat gibi nemli olan bir hususta dahi erkeklere elini verip kadnlara vermemesi ok dndrcdr. Demek ki mmetinin de kadnlarla tokalamasn istemiyor. nk biz ona tabiyiz. imdi gnmzde kalkp, ehvetsiz olursa caizdir demek, art niyetli insanlara kap amaktr. imdiki insanlar arasnda ehvetsiz tutan var da Allah Resul (s.a.v.) acaba ehvetsiz tutamyor muydu? Biz mminler iin, Allah Resul (s.a.v.)in kadnlara elini vermeyiinin sebebi ne olursa olsun madem o vermemitir, biz de vermemeliyiz. slam limleri
18 19

Tirmizi, stizan 31, (2731) Muvatta, Hsnl Hulk 16, (2,908) 20 Tirmizi, stizan 31 21 mer Nasuhi Bilmen (Byk slam lmihali s.470)
22

Msned, 6:357

224

SELAM VE MUSAFAHA

bir erkein yabanc kadnn elini tutmasn caiz grmemiler, bizim de bu hkme uymamz gerekmektedir. Dinin kaidelerini kimsenin oraya buraya ekmeye hakk yoktur. Efendim, kadnlarn elini tutmazsak kalpleri krlyor rfmze yerlemi bizler ehvetsiz tutuyoruz gibi savunmalar yersiz ifadelerdir. Kadnlarla tokalamann yasak olmas yle garipsenecek bir konu deil ki, utanlacak bir emir deil ki onu sylemekten ekinelim, tevil yoluna gidelim. Bizler Allahu Tealann emirlerini syleriz, tatbik ederiz, kalbi krlan krlsn. Rabbimiz bizlere buz etmesin yeter. Allah'n emri tm hatrlardan nde tutulmaldr. Biz mminler iin nemli olan onun emrine uymaktr. Kamil imanl bir kii, vay efendim niin kadn eli tutulmaz, gnmzde byle olur mu? demez. Emir ne ise, aklna yatsn yatmasn, menfaatine gelsin gelmesin teslim olur. Allah, emirlerini koyarken fertlerin aklna yatp yatmamasna bakmaz. Zira insan akllar farkldr. Bazlarnkine uyar, bazlarnkine uymaz. O halde emirlerde fertlerin akl sz konusu deildir. Madem Cenab Hak emir koymu o halde akla da vicdana da uyar. Aklselim olan insanlar bunu doru olarak anlar ve teslim olur. Kadn erkek tokalamasnda hangisinin kalbinde ehvet var veya hangi taraf ondan holanyor bilinmez. Belki biri iyi niyetli olur kardaki olmayabilir. Hangi tarafn nefsinde muhabbet duygularnn esip esmedii insanlar tarafndan bilinemez. O halde yasak umumi olmaldr. Din-i mbin-i slam yabanc kadna bakmay yasaklad halde, bir kadnn yabanc erkeklerle, bir erkein de yabanc kadnlarla yapaca laubali hareketleri yasaklarken, birbiriyle tokalamaya nasl cevaz verir ki.. Elbette vermez. Yabanc kadnlarla davranlarmz ll ve snrl olmaldr. Ama ilgilenmemize, yardmc olmamza din-i mbin-i slam bir ey demez. Lakin davranlarn da bir ls ve snr vardr. O da helal erevede olmasdr. Harama dmeye sevk edecek davranlardan uzak durulmaldr. Zaten imdiki insanlar tokalamakta bir ey yok, gezmekte, tozmakta bir ey yok, evde yalnz ba baa kalmakta bir ey yok diye diye pek ok byk gnahlara girmiler, aile yuvalar da bozulmutur. slam dini gnaha yaklatran vastalar ve hareketleri men etmitir. Madem din limlerimiz yabanc kadnla tokalamann slama uymad neticesine varmlar, bize den de emre uymaktr. Her insann inanlara sayg gstermesi gerekir. Tokalamak isteyen kadnn veya kzn kalbi krlmasn diye kendimizi ve genlerimizi gnaha sokmayalm, onlar gnahlara srkleyecek davranlardan uzak tutalm. Bu konuya fetva

225

SELAM VE MUSAFAHA

bulmaya almak slami olmayan bir deti toplumumuza yerletirmeye almak demektir. Bunun faturas da ok ar olur. Din insanlarn hevasna, zevkine gre ayarlanmaz. nsanlar dine uyarlar. Herkes kendi cinsleriyle arkadalk etmeli, zaruret halleri dnda yabanc kadnlarla, kadnlar da yabanc erkeklerle ili dl olmamal, gereksiz samimiyet havalarna girmemelidirler. Kadn ve erkeklerin slami ller dhilinde dostluklarnda, yardmlamalarnda saknca yoktur. Mesela, kadn bir komumuz hasta olursa, helal ve haramlara riayet etmek artyla hanmlarmzla beraber gider hal ve hatrn sorar, skntsnn gitmesi iin gereken yardmlar yaparz. Her eyin dini llerde olmas durumunda gnah olmaz, bilakis sevap olur. Yeri gelmiken yabanc kadnlarla tokalamann caiz olmadn ifade eden hadis-i eriflerden ve fkh hkmlerden birka tanesini zikredelim: Peygamber (s.a.v.)e biat eden kadnlar dediler ki: Ey Allahn Resul biat ederken elimizi tutmadnz. Peygamber (a.s.): Kadnlarn elini tutup tokalamam buyurdu.23 Hz. Aie (r.anha) biat ile ilgili yle buyuruyor: Allaha yemin ederim ki Reslullahn eli bir kadnn eline dokunmad. Sadece szle onlardan biat ald.24 Elin zinas (yabanc bir kadna) dokunmaktr, yapmaktr.25 Baka bir hadisi erifte de: Yabanc bir kadnn elini tutan ele kymet gn ate doldurulaca haber verilmitir.26 Demek ki yabanc kadnla el skmak, helal deildir. ster ehvetle olsun ister ehvetsiz fark etmez. 27 Din-i mbin-i slam, kadnla tokalamay yasaklamakla kadnlar kltmyor. Bilakis erefini koruyor. Kt niyetli kimselerin kendilerine ehvetle el uzatmalarna engel oluyor. Konumuzu Buharide geen bir hadisi erif ile tamamlayalm: eyi nefsinde toplayan kimse imann tamamn elde etmi olur. 1- Kendi aleyhine de olsa insaf elden brakmamak. 2- Herkese selm vermek.3- Fkir iken bile sadaka vermek.
23 24

Mlik, Muvatta, Biat, 2 - Nesi, Biat, 18 - bn-i Mce, Cihd: 43 Tirmizi, Siyer 37, (1597) Buhar, Ahkm, 49; bni Mce, Cihad: 43 25 Sahihi Buhari, Kitabul stizan Sahihi Mslim 4/2047
26 27

Fethl Kdir, 777:98

Kaynaklaryla slam Fkh, c. 4, s. 143 (C. Yldrm)

226

EMR BL MARUF NEHY ANL MNKER

EMR BL MARUF NEHY ANL MNKER

Ey iman ile merref olan kardeim! Bu dersimiz marufu emr ve mnkerden nehyetmek (yani iyilii emretmek, ktlkten men etmek) hakknda olacaktr. Cenab- Hak rzasna uygun ifadeyi ve istifadeyi cmlemize nasip eylesin. u dnya hayatnda huzurla, imanla ve selametle yaamak istiyorsak zerimize den emr-i bil maruf ve nehy-i anil mnker grevini hakkyla yapmaya alalm. Her mmin, insanln iyiliine, kurtuluuna komal, ktln de nn almaya almaldr. Bu grev hakkyla yerine getirilirse, huzur, emniyet, slam kardelii glenir sevgi ve sayg oluur. Her trl ktlkten uzak olunur. Ama bu grev ihmal edilirse ok ac sonular ortaya kar, fitne ve fesat yaygnlar, ktlk son safhaya varr. Toplumda huzur ve gven diye, kardelik diye bir ey kalmaz. O ortama hayszlk ve gnahlar hakim olur, netice Cenab Hakkn azabn hak etmi oluruz. Bizler, dnya ve ahirette Allah (c.c.)nun gazabna, oluk ocuumuzun, mslman kardelerimizin ksacas tm insanln cehennem azabna girmesini istemiyorsak insanlara iyilii emredelim, ktlklerden onlar uzaklatrmaya alalm. nsanln kurtuluuna almak en gzel hizmettir. Peygamber mesleidir. Tm peygamberler insanlar ktlklerden men etmeye almlar, iyilie, doruya, Allahn yoluna armlar, bu arya kulak verenler kurtulmu, kulak tkayanlar ise cehenneme yuvarlanmlardr. te bunlarn akibetine uramamak iin, bizleri iyilie arp ktlkten men eden zatlar dikkate alp onlarn dediklerini yapalm ve insanlara biz de bu hizmeti sunalm. nsanlara hizmet sunmayan kiiler meyvesiz aa gibidirler. Madem peygamberlik hatem-ul enbiya olan Hz. Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem) ile son bulmutur. O halde emri bil maruf, nehyi anil mnker grevini onun mmeti olan bizler, zellikle bu mmetin limleri srdrmelidir. nk onlar peygamber varisleridir. yilii emretmek ve ktlkten menetmeyi, ayet ve hadislerle, Allah dostlarndan misallerle arz etmeye alalm. Allah-u Teala konunun nemini anlayp idrak eden ve amel eden kullarndan bizleri eylesin. (amin) Yce Rabbimiz yle buyurmaktadr:

227

Siz insanlarn iyilii iin ortaya karlm en hayrl mmetsiniz. yilii emreder ktlkten men eder ve Allaha inanrsnz1 Bu ayetin tefsirini yaparken Ebu Hureyre: Siz insanlarn hayrlssnz onlar sevk ve tevik edersiniz de onlarda slama girerler demitir. 2 Bu ayetle mslmanlarn niin hayrl olduu aklanmaktadr. Sanki yle denmitir: Sizin hayrl mmet olmanzn sebebi u gzel hasleti tamanzdr. Yani iyilii emretmeniz ktlkten men etmeniz, Allaha iman etmi olmanzdr. Hz. mer (r.a.)n yle dedii rivayet edilmitir: Kim bu mmetten (hayrllarndan) olmay isterse bu hususta Allahn kotuu art yerine getirsin.3 Zikredilen ayet-i celileden emri bil maruf ve nehyi anil mnkerin ne kadar nemli olduu anlalmaktadr. Bu slam mmetini, hayrl klan vasflar pek oktur. Ama iyilii emretmek ktl men etme vasfnn nemine zellikle deinilmitir. Cihan mul olan din-i mbin-i slam bizi bu vasf ile mkellef tutuyor. Bizden evvel yaayanlardan bazlar iyilii emretmekte gaflet gstermilerdir. Onun iin bizler de nemelazmclk, vurdumduymazlk yapmamalyz. nsan iin en hayrl hizmet, halk Hakkn yoluna armaktr. Mminler ierisinde bu grevi ifa edenler bulunmad takdirde tm mmet-i Muhammed gnahkr olur.

EMR BL MARUF NEHY ANL MNKER

Sizden hayra aran, iyilii emredip ktl men eden bir topluluk bulunsun. te onlar kurtulua erenlerdir.4 Bu mbarek ayetler insanl doru yola aran bir zmrenin bulunmasn emretmektedir. nk insanlarn uyanmas, istifadesi bu gibi zatlarn bulunmasna baldr. Bu byk grev mmet-i Muhammed iin dini bir vazifedir. Bu grev slamn terakkisine ve kardee yaamasna
1 2

Kuran- Kerimde yle buyrulmaktadr:

l-i mran suresi, ayet: 110 Buhari 3 Muhtasar- bn-i Kesir, 1/311 4 l-i mran sresi, ayet:104

228

EMR BL MARUF NEHY ANL MNKER

vesiledir. Kinatn Efendisi Hz. Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem) bu konuda mmetini yle uyarmaktadr: Nefsim (kudret) elinde bulunan (zat)a and olsun ki, ya iyilii emredecek ve ktlkten vazgeirmeye alacaksnz yahut ok gemez Allah, katndan bir azab gnderir. Sonra (o felaketten) kurtulmak iin dua edersiniz de duanz kabul olunmaz.5 Baka bir hadis-i erif ise yledir: Hz. Cerir b. Abdullah (r.a.)dan, Resul Ekrem (s.a.v.) in yle buyurduunu iittim. Bir millet iinde bir kimse herhangi bir gnah ilerse, o millet gleri yettii halde o ahsn bu gnah ilemesine engel olmazlarsa, lmlerinden nce zerlerine Allah (c.c.)nun azab musallat olur.6 Demek ki mmet-i Muhammed olarak ktlkleri elimizden geldii kadar engellememiz lazmdr. yilii emredip ktlkleri engelleyen kiilerde aranan vasflar ve ne ekilde bu grevin yaplacan tarif etmeden nce unu belirtelim ki, bu grev az veya ok herkesi iermektedir. Her fert kendi yetkisi, ve bilgisi dahilinde bu grevi ihya etmeye almal, kendisinin bilgisini, yetkisini aan konular ve durumlarda ii ehline ve yetkili ahslara brakmaldr. Bu ok iyi bir ekilde ayarlanmaldr. yle yer ve durumlar olur ki devletin el atmas gerekir. Bizler kendimizi ilgilendiren, din-i mbin-i slamn bizleri yetkili kld hususlarda iyilii emredip ktlkten alkoymalyz. En azndan her fert ailesini kontrol altnda tutmal, yapabildii kadar akrabalarna ve dier insanlara da yardmc olmaldr. Fezail-i Amalde una benzer bir uyar geer: Ey slam ve mslmanlarn ilerlemesini isteyen dostlarm! Mslmanlarn yklmalarnn, gn getike artan bozulmalarnn sebebi bu grevin hakkyla yerli yerinde yaplmaydr. Herkes yabanclara deil kendi evlerindekilere, kendinden kk olanlara, kendi ocuklarna ve emri altnda alanlara bir baksn da onlarn ne kadar aka gnahlara daldklarn grsn Acaba siz kendi itibarnzla ve tesirinizle onlar durduruyor musunuz? Durdurmay brakn, durdurmaya niyet dahi ediyor musunuz? Veya sevgili olunuz ne yapyor diye kalbinizden bir korku geiyor mu? Eer olunuz kanun bir su ilerse, su bir tarafa siyasi toplantlara katlsa, biz de sulu duruma dmeyelim diye endielenip onu
5 6

Tirmizi Fiten 9, (2170) Et Tac C.5 S.204 Ebu Davud bn-i Mace

229

EMR BL MARUF NEHY ANL MNKER

azarlarsnz ve kendinizi susuz gstermek ve temize karmak iin tedbirler alrsnz. Basit ve geici bir hkmdara kar su ileyene byle davranlyorsa, acaba hkimlerin hkimi olan Allah a asi olana ayn ekilde davranlyor mu? Olunuzun kahveye dkn olduunu, tavla oynayarak elendiini, gnlerce namaz klmadn ok iyi bilirsiniz. Ama ne yazk ki aznzdan yanllkla da olsa ne yapyorsun? Mslman byle yapmaz diye bir sz kmaz. Olu evde tembel oturuyor, i bulmak iin uramyor yahut dkkn ilerini canla bala yapmyor diye ocuundan memnun olmayan pek ok kimseler vardr. Fakat namazlarn klmaya nem vermedii iin oluna krgn olan pek az bulunur.7 Deerli kardeim, dini konularda gayretsiz olmayalm. Kendimize den vazifeleri yerine getirelim. Aksi takdirde dnyay fitne ve fesat kaplar, ahiretimiz de harap olur. mer b. Abdlaziz yle der: Allah (c.c.) aznln yapt bir ile umum halk cezalandrmaz. Meerki onlar aka isyan eder duruma gelsinler de ounluk onlar engellememi olsun. Bu takdirde topluluun hepsi ukubeti (ve felaketi) hak etmi olur.8 Emr-i bil maruf sadece din limlerinin grevi deildir. Her mminin bilgisi ve gc nisbetinde zerine yklenmi bir mkellefiyettir. Peygamberimiz bu hususu yle aklamtr:

Sizden herhangi biriniz dine aykr bir i grrse onu eliyle deitirsin. Eer (buna) gc yetmezse diliyle deitirsin, ayet buna da gc yetmezse kalbiyle buzetsin. te bu, imann en zayf olandr.9 Grlen hatalar deitirmek ve yaplan yanllklar dzeltmeye almak, gayret-i diniyye eseridir. mann zayflamas nisbetinde bu mkellefiyette aksamalar olur. nan zayf kalnca da bu hizmet yz st kalr ve cemiyette bozulma balar. Grlen hatalarn deitirilmesine allmad takdirde ar pazarlarda yollarda oturmak mesuliyeti gerektirir. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) bir hadis-i eriflerinde: Yollar zerinde oturmaktan saknnz buyurdu. Ashab: Yol zerinde oturmak
7 8

Fezail-i Amal, s.16 Tenbihl Gafilin, S.31 buna benzer manada hadiste vardr. mam Ahmed b. Hanbel - Muvatta 9 Mslim, C.1 S.50, man, 78; Ebu Davud, Salt, 232

230

EMR BL MARUF NEHY ANL MNKER

bizim iin zorunludur. Orada konuuyoruz dediler. Peygamberimiz, yol zerinde oturmaktan vazgemiyorsanz o halde yolun hakkn veriniz. Ashab: Ey Allahn Resul yolun hakk nedir? diye sordular. Peygamberimiz (s.a.v.): Gz kapamak (harama bakmamak), gelip geene eziyet etmemek, selam almak, iyilii emredip ktlkten vazgemektir buyurdu.10 yilii emretme ve ktlkten vazgeirme grevi, mslmanlarn toplum hayat asndan byk nem tamaktadr. Bu grev yaplmazsa toplumda huzursuzluk ve anari doar. Onun iin ktl engelleme vazifesi, zamannda ve cemiyetin her tabakasndaki fertlere kar yaplmal, ylgnlk gsterilmemelidir. Reslullah (a.s) bu cihete yle iaret etmektedir: Bilmi olunuz ki, herhangi bir adam hakk bildii halde, insanlarn korkusuyla onu sylemekten kesinlikle geri durmasn.11 Yaplan bir ktlk halkn arasnda ileniyorsa onu engellemeye almak dier insanlar iin kanlmaz bir vazife olmaktadr. Zira onlarn hali bulac bir hastalk gibi dierlerine de sirayet eder ve zarar umumileir. Hadis-i erifte: Bir hata gizli (olarak ilenmi) olduu vakit ancak sahibine zarar verir. Aa kar da deitirilmeyecek (ve engellenmeyecek) olursa, zarar umumileir.12 diye buyrulmutur. ayet toplum bu, grevi ihmal eder nemelazm derse ktlk yaylr ve bundan sadece ktl yapanlar deil, toplumun tamam olumsuz ekilde etkilenmi olur. iten getikten sonra pimanlk fayda vermez. Peygamberimiz (s.a.v.)in konuyla ilgili u uyarsn daima gz nnde bulundurmalyz: Allahn koyduu snr gzeten kimse ile bu snra riayet etmeyen kimseler u topluma benzerler: Onlar gemideki yerlerini kura ile paylarlar. Bir ksm geminin st katna, dier ksm da alt katna yerleirler. Aaya yerleenler, su almak iin yukar ktklar vakit st kattakilerin yanlarndan geerlerdi. Bunlar: Kurada paymza den alt kattaki yerden bir delik asak (ihtiyacmz bu delikten ieriye giren sudan alsak) da yukardakileri rahatsz etmesek, derler. imdi st kattakiler bunlar, isteklerini yapmakta serbest brakrlarsa (geminin ii su dolarak batar ve) hepsi boulur. Eer onlar (geminin batmasna sebep olacak) bu
10 11

Buhari Mezalim,22, Mslim Libas, 32 bn-i Mace, C.2 S.1328 12 Et-Tac, C.5 S.205

231

EMR BL MARUF NEHY ANL MNKER

tehlikeli iten menederlerse, kendileri de kurtulur. Onlar da kurtarm olurlar.13 Peygamber Efendimiz (s.a.v.), toplumu uyarmayanlarn, neticede o toplumla beraber nasl yok olup gideceklerini gzel bir rnekle ifade etmitir. Ebu Derda (r.a.) buyuruyor ki: Siz daima iyilii emredin ktlkten menedin, yoksa Allah-u Teala byklerinize sayg, kklerinize efkat gstermeyen zalim bir idareci musallat eder. O zaman din bykleriniz dua ederler ama kabul edilmez. Yardm istersiniz fakat yardm edilmez, gnahlarnzn balanmasn dilersiniz; ama gnahlarnz balanmaz.14 Gnmzde bu grev aksatld iin pek ok ktlkler ve gnahlar yaygn hale gelmitir. Farz ve vacipler terk edilmekte, namaz ve oru gibi ibadetler yerine getirilmemektedir. Haram olan ilerin, ktlk ve gnahlarn yaylmas ok ak ve grlebilecek bir ekilde artmaktadr. Bundan dolay dini bilgisi bulunan kardelerimiz halka kar ilgisiz kalmakta ve onlardan uzaklamaktadrlar. Bunun kanlmaz etkisi olarak, gn getike (halk arasnda) dine ve din ilimlerine kar yabanclk artmaktadr. Halk, uyaran kimse yok diye, kendi kendilerini susuz grmekte, ilim sahipleri de dinleyen kimse yok diye, kendilerini sorumululuktan kurtulmu saymaktadrlar. Halbuki, Allahu Teala indinde insanlarn kimse bize bir ey sylemedi diye mazeret gstermeleri yeterli deildir. nk dini konularn renilmesi ve aratrlmas herkesin ahsi grevidir. Kanunu bilmemek hibir devlette geerli sebep olmad halde hkimlerin hkimi olan Allah indinde byle sakat bir mazeret nasl geerli olabilir? Gnah ilemek iin mazeret bulmak, o gnahtan daha beterdir.15 Ayn ekilde ehil mslmanlarn dinleyen biri yok eklindeki cevaplar da uygun deildir. Her ne kadar emri bil maruf ve nehyi anil mnkerin yaplmayaca yer ve zaman varsa da faydalanacak insan olduu mddete, bu grevi yapmamz gerekir. Daha byk zararlara yol amad mddete terk edilmemelidir. nk her ne kadar zamanmzda istifade edenler azalmsa da yine de faydalanan insanlar da mevcuttur. Bir kiinin bir kere de olsa kelime-i tevhidi getirmesi, gnahlarna piman olmas, affna vesile olabilir. Cenab- Hakkn, fitne zamannda azck ibadetlere bol sevaplar vereceini unutmayalm. Zorlu zamanlarda kulluk zorlat iin yce
13 14

Buhari, C.3 S.111, Mslim Fezaili Amal, s.18; hya-u Ulmiddn, c.5 s.237 15 Fezail-i Amal, s.6

232

EMR BL MARUF NEHY ANL MNKER

Allah, gnahlara kar durmaya alanlara byk mkfatlar verecektir. Onun iin mitsiz olmayalm. Nehyi anil mnker grevimize ylmadan devam edelim. Bu grevin tamamen terk edilmesi ok byk fitnelere yol aabilir ve bir daha da n alnamaz hale gelir. nsanlarda Allah korkusu ve hay kalmaz. Allah korkusu kalplerinden silinen topluluklardan artk her trl ktlk beklenebilir. Her ne kadar gnmzde gnahlar oalmsa da, emri bil maruf nehyi anil mnker grevinin dzenli bir ekilde yapld blgelerde ktlkler, bu grevin yaplmad yerlere nazaran daha da azdr. Ayn zamanda bu grevin yapld yerlerde temiz, dindar genler daha da fazla bulunmaktadr. Bu gsteriyor ki iyilii emredip ktlkten insanlar alkoymak meyvelerini veriyor, faydas grlyor. Madem fayda grlyor o zaman greve devam edilmeli. Ktler ve ktlkler oald diye iyilikleri ve iyileri de yok kabul edemeyiz. Yce Rabbimiz Zriyt sresinde:

(Ey Muhammed) yine de sen t ver, nk t mminlere fayda verir buyurmaktadr.16 Onun iin bu grevdeki zorluklardan dolay ylmamalyz. nk kendilerine tabi olduumuz byklerimiz (selefi salihin) slam tebli uruna pek ok skntlara, zdraplara gs gerdiler. Her trl eziyetlere tahamml edip, kendi zerlerindeki slam tebli mkellefiyetinin idraki ierisinde dini halka ulatrdlar. En sert direnilere ramen (halka) son derece efkat gstererek slam ve slamn emirlerini yaydlar.

(nsanlar) Allaha aran, salih amel ileyen ve gerekten ben Mslmanlardanm diyenden daha gzel szl kim olabilir.17 Tefsir limleri kim birini Allaha arrsa, helal ve iyi olan hangi yolla arrsa arsn, o bu (ayetle belirtilen) mjde ve vlmeye layktr diye yazmlardr. Mesela peygamberler mucizelerle, alimler delillerle, mcahitler kllarla, mezzinler ezanlarla arrlar. Ksacas bakalarn hayra aranlar ister (namaz, zekt gibi) zahiri amellere arsnlar, ister mridlerin Allah tanmaya ardklar gibi,
16 17

nsanlar Allaha aranlar Kuran- Kerimde yle vlmektedir:

Zriyt sresi, ayet: 55 Fussilet suresi, ayet: 33

233

EMR BL MARUF NEHY ANL MNKER

batni amellere arsnlar bu mjdeye dhildirler. Mslmanlarn bazs tebli almasn yalnz limlerin ii olarak kabul etmilerdir. Hlbuki bu doru deildir. Eer biri, nnde yaplan ktl durdurabilirse veya durdurmak iin sebepleri kullanabilirse, (o zaman) onu durdurmak o kiinin zerine vacip olur. Farz edelim ki, tebli yalnz hocalarn grevi ise ihmalkrlklar veya baka bir mecburiyetleri yznden bu grevi tam olarak yapmyor veya yapamyorlarsa, bu grev ihmal mi edilecek? Byle olursa kesinlikle herkes bu iten mesuldr. u da bilinmeli ki slam tebli etmek veya iyilii emir, ktlkten nehyetmek iin kmil ve mkemmel bir alim olunmas da gerekmez. Dini bilgilerden birini dahi iyice bilen her fert bunu bakalarna ulatrmaldr. nnde caiz olmayan bir i yaplyor da, durdurmaya gc yetiyorsa, o ktl durdurmak zerine vacip olur. imdi herkes kendi halini bir dnsn, ilendiini bildii nice gnahlarn bir ounu nleyebilecek gce sahip olmasna ramen ilgisizlik gstermektedir. Daha acs, eer Allahn bir kulu, bu gnahlar durdurmak iin alrsa, ona muhalefet edilmekte, dar grl biri olarak tantlmakta, ona yardm yerine kar klmaktadr. Halbuki bu grevi yapanlara son derece yardmc olmalar gerekmektedir18 Bir hadis-i nebevide Allahn Resul yle buyurdu: Sizler ya iyilii emredip ktlkten nehy eder, zalimleri zulm etmekten men edip onlar Hakka ekip getirirsiniz yoksa Allah sizin kalplerinizi birbirine kartrr. Ve beni sraile lanet ettii gibi size de lanet eder.19 Allah (c.c.)nun lanetine uramamamz iin bu kutsal vazifeyi yapmamz arttr. Beni srailin lanetlenmelerinin sebeplerinden biri de, birbirlerini ktlkten alkoymamalaryd. unu unutmayalm ki, bu grevi yaparken ok dikkatli olunmal fasklarla aramzda perde olmal, onlarla ok ili dili olup gnahlarna ortak olunmamaldr. Onlar gnahlardan kurtaralm derken kendimizi onlarn heveslerine kaptrmayalm. lenen bir ktlk karsnda her mmin artlarna gre mutlaka bir tavr almaldr. Eliyle mdahale ettii takdirde halledebilecei bir durumsa eliyle, szle faydal olabilecekse diliyle mdahale etmelidir. Her ikisi de fayda vermeyecek durumda ise kalben buzederek taraftar olmadn belirtmelidir. Bunu yapmazsa mnkeri ho gryor demektir. Hz. Peygamber (s.a.v.) buyurdular ki: Yeryznde bir ktlk ilendii vakit, ona ahit olup ho karlamayan, o ktl grmemi gibi
18 19

Az bir farkla Fezail-i Amalden Tirmizi, Tefsiru Sure-i Maide 6; Ebu Davud

234

EMR BL MARUF NEHY ANL MNKER

zararndan kurtulur. O ktle ahit olmad halde iittii zaman memnun kalan kimse ise sanki ahit olmu gibi manen zarar grr. 20 Fitneyi daha kmadan nlemek maksadyla slamn koyduu en mhim tedbirlerden biri emri bil maruf ve nehyi anil mnker kaidesidir. Maruf akln ve eriatn gzel grd, mnker de yine akln ve eriatn irkinliine hkmettii fiildir. Gerek Kuran- Kerimde gerekse Hz. Peygamber (a.s.)n szleri arasnda emri bil maruf ve nehyi anil mnker yaplmasna fazlaca dikkat ekilir. Yapld takdirde elde edilecek mkfatn bykl, terk edildii takdirde gelecek felaketin bykl son derece ak ve herkesin anlayaca bir ekilde ifade edilir. Meselenin nemli olan yn, emri bil marufun terkinden gelecek zararn btn cemiyeti ilgilendiren bir fitne olarak ifade edilmi olmasdr. Bu grevi yapmayp ktlklere seyirci kalan milletler hep zelil olmulardr. Cenab- Allah Hd sre-i celilesinde felaketin sebebini fesad nleyicilerin yokluuna balamtr: Sizden nceki asrlarda yeryznde (insanlar) bozgunculuktan alkoyacak faziletli kimseler bulunsayd ya! Fakat onlardan kurtulua erdirdiimiz az bir ksm mstesnadr (bunlar grevlerini yaptlar). Zulmedenler ise kendilerine verilen ferahn peine dtler. Zaten gnahkr idiler.21 Grld gibi Kuran ve hadiste emri bil maruf ve nehy-i anil mnkere mstesna bir yer ve fevkalade bir ehemmiyet verilmitir. Emri bil marufun vacip olup olmay, emredilen eyle yasaklanan eye baldr. Vacibin emri vacip, mendubun emri de mendup saylr. Keza haramdan nehy de vaciptir. Bu grevi yapan her mmin baz meakkatlerle karlaabilir onun iin gelen skntlarn durumuna gre zararlara katlanmal sabrl olmaldr. En kk skntlar karsnda bu grev terk edilmemelidir. Kuran- Kerimde Lokmann oluna yapt nasihat yle haber verilmektedir:

Ey yavrucuum! Namaz dosdoru kl, iyilii emret ve fenalktan alkoy, bana gelenlere sabret. phesiz bunlar kesin olarak yaplmas gereken ilerdendir.22 Peygamber grevi saylan bu vecibeyi, yerine
20 21

Ebu Davud, Melahim 17, (4345) Hd sresi, ayet: 116 22 Lokman sresi, ayet: 17

235

EMR BL MARUF NEHY ANL MNKER

getirirken baz naho olaylar olabilir. ok sabrl olmak gerekir. Aksi halde ka yapaym derken gz karlm olur. Peygamber Efendimizin yle buyurduu rivayetlerde yer almaktadr: yilii emret, ktl nehyet, bu yolda gelecek meakkatlere de sabret.23 Bu vazife yaplrken baz kaidelere dikkat etmek gerekir. Aksi takdirde fayda yerine zarar oluur. Vaaz ve iratta bulunan kimse bilgili olmal. Konu hakknda bilgisi olmayan kimse bu grevi yapamaz. Kii bakalarna retecei eyi nce kendisinin bilmesi gerekir. Aksi halde bilmedii bir konuyu bakalarna nasl retebilir. Bu grevi yapan kiinin en azndan yapaca uyarnn vacip mi, mendup mu olduunu, keza yasaklanacak eyin de haram veya mekruh olup; olmadn iyi bilmelidir. Nasihatte bulunan kii kendi grn deil, Allahn ve Peygamberin buyruk ve yasaklarn syleyecektir. Bunlar bilmeyen kimse toplumu aydnlatmaktan ok, topluma yanl bilgiler vermi olur. Bunun ise vebali byktr. Ama haraml herkes tarafndan bilinen konular her mslman ikaz edip uyarabilir. Mesela slam lkelerinde yaayan hemen her fert ikinin, faizin, adam ldrmenin, kul hakknn ve hrszln haram olduunu bilir. Bu ktlklere her mslman, gcne gre mani olup bunlar kt eylerdir diye uyarabilir. yilii emredip ktl engellemede Allah rzas gzetilmelidir. Allah rzas iin olmayan hibir eyin Allah katnda bir deeri yoktur. Nefis iin yaplrsa gnahkr olunur. Emir-el mminin Ali (r.a.) savata bir kfiri ldrmek iin yere vurdu. Kfir onun yzne tkrnce Hz. Ali onu ldrmeyiinin sebebini u ekilde aklad: Onu nce Allah iin ldrecektim. imdi ise, onu ldrm olsaydm nefsim iin ldrm olacaktm. Hz. mer (r.a.) da birisine bir kam vurdu. kinci kez vuruunda adam mere svd Hz. mer bir daha vurmad. Ve imdiye kadar Allah iin dvyordum, bundan sonra kzdm iin dvm olurum dedi.24 Demek oluyor ki, hizmetleriyle Allahn rzasn arzu edenler ihlsl olmal, niyetine gurur ve riya kartrmamaldr. Maalesef ou insan yaptklar hizmetleri Allah iin yaptn zanneder. Fakat gizli riya ve gururdan kurtulamamtr. Toplumda hep kendini n planda tutar, ilmiyle
23 24

Ktb-i Sitte (. Canan) C.2 S. 387 Kimya-y Saadet S.317

236

EMR BL MARUF NEHY ANL MNKER

marurdur. yleleri var ki, ilmi olmad halde marurdur. Oturduu toplumda kimsenin grn belirtmeye msaade etmez. Hep benim dediim dorudur. Hep benim cemaatim hakldr gibi hareketlerle hak yoldan uzaklar. Bu grevi yapan kiiler gzel ahlakl, yumuak huylu merhametli ve sabrl olmal ve sylediini kendisi yapmaldr. Gzel ahlakl olmayan kii, insanlara gzel rnek olamaz. Sylediini kendisi yapmayan kii inandrc olamaz. Bata, insanlara gzel ahlak ve yaaymzla rnek olmalyz. nsanlara bir babann evladna olan efkati gibi yaklamal, onlar yumuaklkla, tatl dille slaha almalyz. Cenab Hak Musa (a.s.)n kardei Harunla birlikte tanrlk iddiasnda bulunan Firavuna, onu uyarmalar iin gnderirken u emri vermitir. Ona yumuak sz syleyin, belki t alr veya korkar.25 mam- Gazl (rh.a) hy-u Ulmid-dn adl eserinde u hikayeyi naklediyor: Adamn biri, Abbasi halifelerinden Memuna sert bir dille t vermeye balad. Memun: Efendi sakin ol ve tatl syle. Zira Allah-u Teala senden daha iyisini (Musa ve Harunu) benden daha ktsne (Firavuna) gnderdii halde, ona yumuak sylemeyi emretmi: Ona tatl dille konuun. Belki o (bu sayede) akln bana alr veya korkar buyurmutur dedi. Evet nemli olan ikna etmektir. Bu yzden halk aydnlatma grevi, tatl bir dil ve yumuak bir slpla yaplmaldr. ou zaman sert ikazlar ve konumalar insanlarda ters etki yapmakta, gnahlarn daha da arttrmaktadr. yilikle, tatl dille yola gelecek olan bir kiiye barp armann, dvmenin bir anlam yoktur. Bir insan bir yerden karmak icap ettiinde, szle kacaksa sakalndan tutup ekmenin yanll ortadadr. Gnlk yaantmzda ok rastlamzdr. Sert ikaz ou zaman ters etki yapm, kardaki insann imannn gitmesine dahi sebep olmutur. Emri bil maruf nehyi anil mnker grevini yapanlar nerede nasl davranacan ok iyi bilmelidir. Eer bunu tam ayarlayamazsa ok daha byk zararlar ortaya kar. yilii emredip ktlkten alkoyacak kii yerine gre yumuaklkla, yerine gre fayda hsl olacaksa kzarak, yerine gre de elle ktle mani olmaya alacaktr. Bunun ayarlamasn iyi yapmaldr. Kzarak teblide fayda grmyorsa, ters etki
25

T-h suresi, ayet: 44

237

EMR BL MARUF NEHY ANL MNKER

yapacaksa, fayda yerine zarar olacaksa o ekli uygulamamaldr. Ayn zamanda teblide bulunulacak kiilerin msait ortamlarn gzetlemelidir. Adamn ok kzd bir anda gidip ona dini nasihatler yapldnda fayda yerine belki zarar olur. Ortam ve zaman iyi ayarlamayan tebliciler de o adamn gnahna ortak olurlar. Byle bir zamanda en iyisi skt etmek veya tatllkla ortam yattrmaya almaktr. Yaadm bir olay size misal olsun diye arz edeyim: Arkadamzdan biriyle bir seminere gitmitik, oraya baka illerden gelenlerde vard. O toplumun ierisinde adamn birisi hem konuuyor hem de kahkaha atp glyordu. Orada bulunanlardan biri, o kiiye toplumun ierisinde yle dedi: Sana bir ey syleyebilir miyim? O da, Syle dedi. Peygamber Efendimiz buyurdu ki: Eer benim bildiimi bilseydiniz muhakkak ok alar, az glerdiniz. Toplum iinde mahcup olmak istemeyen o ahs ne dese iyi: Arkada ben buna da glerim dedi. Zamansz bir vakitte yaplan tebliden dolay adam, ben buna da glerim diyerek hadisi, Peygamber Efendimizin szn hafife almaktan dolay imann tehlikeye att. mann kaybeden kiinin nikh da gider. Bundan byle hanmyla nikhsz olarak yaamas hell olmaz. Kendilerinden olan ocuklar gayri meru ocuk saylr. Byle bir gnaha sebep olan teblicinin de gnahta pay olmaz m? Burada tebliciye den, yle kendi hareketini bilmeyen bir insana Peygamberimiz adna nasihatte bulunmamakt. Onun byle karlk verebilecei hesaplanmalyd. Zaten kendini bilen bir kii toplumun iinde yle kahkahalar savurmaz. Onu arkadalarnn arasnda mahcup duruma drmek yerine, yalnzken tatl bir dille hatasn ikaz etmeliydi. O zaman bu gnahlarn olmas ok asgarye inerdi. Daha bunun gibi niceleri Evet, bu grevi yapanlar ok dikkatli olmal sylediklerini mmkn mertebe kendisi yapmaya almal ki szleri faydal ve tesirli olabilsin. yilii emredip ktl men edenler ne kadar iyi bir i yapyorlarsa da kendilerini ktlkten alkoymuyorlarsa, kt amellerinin karln greceklerdir. Amelsiz emri bil maruf nehy-i anil mnker yapmak tek bana kurtarc olmamaktadr. Bir hadis-i erifte Peygamber Efendimiz (s.a.v.) yle buyuruyorlar: Kyamet gnnde bir kimse getirilir, cehenneme atlr. Barsaklar karnndan dar frlar ve o halinde deirmen eviren merkep gibi dner. Cehennemlikler onun yanna toplanr. Ve ey filan bu ne hal, bize iyilii

238

EMR BL MARUF NEHY ANL MNKER

emredip ktlkten nehyeden sen deil miydin? derler. O da evet, ben iyilii emrederdim; fakat onu yapmazdm. Ktl nehyederdim de onu kendim yapardm der.26 te bu hale dmemek iin kendimiz, syledii ile amil olanlardan olmaya gayret edelim. Ama bu hadise binaen, iyilii emir ktl men etmek iin gnahtan masum olmak lazm geldii hkmne de varlmamaldr. Bu grevi yapan kii evvela, yaplan iin kt bir ey olduunu kardakine tantmaldr. Zira bazen kii bir mnkeri cehaleti sebebiyle yapabilir. Hlbuki yapt o eyin kt olduunu bilse hemen vazgeer. yle ise ktlkleri men etmeye alan kimsenin iddet gstermeden o eyin irkinliini tantmas vaciptir. phesiz bir eyin ktln anlatmada, kardakinin kusurunu meydana karmada gnl incitme vardr. Binaenaleyh verdii ezay yumuak szlerle kibarca telafi etmeye almaldr. Yapt iin ktln belletmek iin krmadan bu ekilde ltufkr davranlr. Bir mslmann ktlne ses karmamak, haram olduu gibi onu yersiz ve sebepsiz incitmek de haramdr. Kan kanla veya idrarla temizlemeye kalkmak aklllarn kr deildir. Bakalarn inciterek ktlkten menetmeye alanlar da bu tip kiilere benzerler. 5) Bu grevi yapan kii kardaki ahs vaaz ve tle sakndrp Allahn azabndan korkutmaldr. Bu metot; yapt iin ktln bilenler hakknda uygulanr. Mesela; iki iene, hakszlk yapana veya bunlara benzer fenalklar ilemeye devam edene t vermek, onu Allahn azabyla korkutmak icap eder. Bu hususta kendisine, gnahlara kar verilecek cezalar bildiren ayet ve hadisler okunur. Gemi byklerin gzel huylar anlatlp mttakilerin ibadetlerinden rnekler verilir. Btn bunlar hiddetlenmeden fkelenmeden, efkatle yaplr. Hatta ona acnmaya muhta biri nazaryla baklr. 6) Bazen bu grevi yapan ar szle knayarak (tehdit, korkutma gibi) yapar. Bu muamele, iyilikle vazgeirmenin imknszlat ve kedisinde gnaha kar srar etme belirtileri grld, vaaz ve nasihatleri nemsemedii zaman yaplr. Bu knama da Hz. brahimin Kuranda beyan edilen u sz gibi olmaldr:

26

Mslim, Zhd 7, Buhari, Bedl Halk 10, Fiten 17

239

EMR BL MARUF NEHY ANL MNKER

Yuh size ve Allah brakp tapmakta olduklarnza! Akllanmayacak msnz siz? 27 Fakat knarken irkin szleri sylemez, adama svp saymaz. Bu durumda gzetecei iki edep vardr. 1. Bu slubu tatbik etmeye ancak mecburiyet annda, iyilikle vazgeirmeden aciz kalndnda kalklmaldr. Yani kzmak, knamak fayda salayacaksa, onu ktlkten engelleyecekse byle yaplmaldr. Yok, eer aksi tesir yapacak ve zarar daha fazla olacaksa bu ekil uygulanmamaldr. 2. Ancak doruyu konumal, mnker hakknda ileri geri konuarak gerei olmayan eylerle lf uzatmamal, ihtiya miktaryla yetinmelidir. 7) Bu grevi yapan yerine gre ktl eliyle de deitirebilir. kiyi dkmek veya bir ahsn ktlk yapmasna engel olmak gibi. Yalnz fiili mdahalelerde en az mertebe ile yetinilmeli. Elle ktl engellemeden nce tatllkla uyarlr, nasihat edilir. Fayda vermedii takdirde korkutularak ikaz edilir. O da fayda vermezse o zaman elle ktle engel olunur. Burada da yer ve zamanlar, durumlar ok iyi ayarlamak gerekir. Byk fitnelere, kavgalara, zararlara yol almamasna azami dikkat gsterilmelidir. Olay ok byyecei zaman resmi yetkililere mracaat edilerek olay engellenmelidir. nk fiili engellemeleri devlet yapt zaman mesele daha kolay ve zararsz olarak halledilmi olur. Yaplacak mdahale ktale girmeyi, silah ekmeyi gerektirecek bir ise, bu durumda fitneye meydan vermemek iin meseleye devlet mdahale eder, fertler edemez. Ayn zamanda fitnenin oald zamanlarda insan arl nefsine ve akrabalarna verebilir. Demek ki mdahale iinin, mnkerin durumuna gre tatl ve yumuaktan, sertlik ve icbara doru tedrici bir seyirle yaplmas uygundur. Yalnz iyilii emredip ktl engelleyeceimiz zaman zarar ok byk oluyorsa, hele bu zararlar akrabalara kadar sirayet ediyorsa o zaman skut etmeli, nk gnah engellemekten aciz kalan mazur saylr. Ona kalben reddetmekten baka bir ey farz olmaz, yani kalple buz etti mi mesuliyetten kurtulur. Buraya kadar emri bil maruf ve nehyi anil mnker ile alakal olarak sylenen hususlara dikkat edersek, bu meselenin cahilane, dikkatsizce yaplacak bir ey olmadn anlarz. Mdahale edilecek eyin mahiyeti, tesirin fitneye sebep olup olmamas ve bunlara ilaveten de bu ie tevessl edecek kimsenin, kendi konumunu gz nne alp deerlendirmelerde bulunmas gerekir. Arzulanan cemiyetin salanmas iin mnkerlerle
27

Enbiya suresi, ayet: 67

240

EMR BL MARUF NEHY ANL MNKER

yaplan mcadelede lnn karlmamas, ifrat edilmemesi lazmdr. Bizzat dinin sahibi fitneyi arttrma endiesinin bulunduu zamanlarda dikkat edilmesini emretmitir. Grld gibi dinde farz olan hususlardan biri de iyilii emretmek, ktlkten men etmektir. O halde bu grevi yaparken gnn artlarna, mslmanlarn gcne ve mukavemetine gre bir yol seilmelidir. Ktler oald ve ktln artt, iyilerin azald, mslmanlarn gsz kald, fitnenin fazlaca ilerledii zamanlarda, daha mlayim davranmak, fazla zerine varmadan, iyi yollar gstermek tavsiye edilmitir. Bu vazife yaplrken dayak, ikence, hapis ve benzeri olaylarla karlalaca bilindii takdirde, ok daha dikkatli olunmaldr. Dinin bu vecibesini yerine getirirken ldrlen ehit kabul edilir. Bu vazife her blgede belirli kiiler tarafndan yeterli ekilde yaplrsa geri kalanlardan bu farz sakt olur. nk maksat gereklemitir. Ehlisnnete gre, bu iyilii emretme ktlkten men etme devlet reisine has bir grev deildir. Mslmanlar ilk asrlarda ve sonraki devirlerde, idarecilere bile marufu emredip mnkerden nehiyde bulunuyorlard. Bu davran kimse tarafndan da knanmad gibi bu faaliyette bulunmak iin herhangi bir merciden de izin alnmyordu. Baz yerler ve zamanlarda emri bil maruf ve nehyi anil mnkerin terkinden bahsedildi ise de bu meselenin ok hassas bir nokta olduunu belirtmemiz gerekir. Fitne korkusuyla baz durumlarda bu grevin terkine ruhsat veriliini iyi anlamalyz. Emri bil marufun gerektii yerlerde ii tembellie, hizmetten kamaya gtrmek slam camiasnda byk yaralar aar. Dolaysyla ktl yaymaya ve slam ortadan kaldrmaya alan inanszlara meydan bo brakm oluruz. Bu yzden Cenab Hakkn gazabna hedef olarak byk felaket ve mesuliyetlere maruz kalabiliriz. Ebu Hureyre (r.a.) der ki: Biz unu da iittik: Kyamet gn, kiiyi tanmad birisi yakalar ve der ki, sen beni hata ve mnker ilerken gryordun; fakat ondan men etmiyordun.28 bni Abbas (r.a.) der ki Allahn Resulnden soruldu: Ey Allahn Resul acaba bir kyde salih kimseler olduu halde o ky helak olur mu? Reslullah (s.a.v.): Evet. Buyurdu. Soran: Neden ya Reslullah? Allah Resul de: O salih kiilerin gevekliinden, Allaha kar giriilen isyanlarda sukut etmelerinden helak olurlar. buyurdu29 Abdullahn olu Cabir, Allah Resulnn yle buyurduunu rivayet eder: Cenab Hak meleklerden birine Filan ehri ahalisinin zerine devir
28 29

Mslim, Birr 60, (2582) Bezzar, Tabern

241

EMR BL MARUF NEHY ANL MNKER

diye emir verince melek: Ya Rabbi onlarn ierisinde gz krpacak kadar sana isyan etmeyen filan kulun vardr der. Cenab Hak Hem onun hem de dierlerinin zerine deviriver, nk onun yz hibir zaman benim iin ekimedi. (Yani bana isyandan dolay hi kzmad.)30 Hz. Huzeyfeye dirilerin ls kimdir? diye sordular: Eliyle, diliyle ve kalbiyle, mnkeri ktlemeyen bir kimsedir cevabn verdi. Sadn olu Bilal dedi ki gizlenen gnah, ileyenden bakasna zarar vermez. Alenen ilenip karsna kan olmad takdirde herkese zarar verir. Demek ki emri bil maruf nehyi anil mnker yapmak lazmdr. Hangi hallerde yaplr, hangi durumda yaplmaz zetle yledir: Eer konumann fayda vermeyeceini, konuursa dvleceini biliyorsa uyarclk vazifesi kendisi iin farz deildir. Baz yerlerde ou zaman durum bu ise uyarclk o zaman sakncal olur. ayet hem fayda oluyor, hem de zarar kendisine dokunmuyorsa uyarclk kendisine farzdr. ayet uyarcln fayda vermeyeceini bilir; fakat bununla beraber zarar da dokunmuyor ise bu takdirde fayda olmad iin uyarclk farz deil. Hatrlatmak bakmndan uyarlmas mstahabtr. ayet uyarclk fayda verecek; ama iin sonunda zarar grme, dayak yeme, ldrlme varsa ne farz ne haramdr belki mstehabtr. Gelecek tehlike uyarcnn sadece kendisine deil de akrabalar ve dostlar da zarar grecekse caiz deil haramdr.31 Binaenaleyh her mslmana gereken; nefsinden balamal, farzlara, haramlarn terkine devam etmek suretiyle nefsini slah etmelidir. Sonra bunu aile efradna retmeli, sonra komularna, ondan sonra mahallenin sakinlerine, ondan sonra hemerilerine, sonra ehrin etrafndaki kylere ve bylece lemin en uzak yerlerine kadar gidilmelidir.32 Hakk ve hakikati insanlara ulatrmak mmet-i Muhammedin vazifesidir. Hatta zalim sultan dahi olsa ona emri bil maruf nehyi anil mnkeri yer ve zaman msait olduka yapmal, korkmamaldr. Buna bir misal arz edelim:

30 31

Tabern, Beyhaki Bu tespitlerin ou hyadan alnmadr. 32 hya

242

EMR BL MARUF NEHY ANL MNKER

Zalim hkmdarn biri halka hitaben konuurken yzne bir sinek kondu, sinei kovdu. Sinek tekrar kondu, yine kovdu. Sinek inat etti ve tekrar kondu. Hkmdar onu ldrmek istedi muvaffak olamad. Kzd, orada bulunan ulemadan Dehhk efendiye hitaben: Bu zararl hayvan Allah neden yaratt? Ne faydas var sanki? dediinde Dehhk hkmdara hitaben Senin gibi zalimlerin, aczini ve bir sinei dahi def edemeyecek kadar kudretsiz olduklarn kendilerine bildirmek iin yaratt. nsanoluna hkmedersin fakat bir ufak aciz hayvan seni dinlemez. Pislie konar, sonra gelir kendini ilah zan edenlerin yzne konar. Ona lisan- hal ile der ki: Sen bir hisin. Hi olduunu unutma! Dnyaya galip gelirsin; ama bana galip gelemezsin. Allah dilerse seni Nemrud gibi, aciz, baca krk bir sinekle de ldrr. Onun iin ey hkmdar zalimlii, kibri, gururu brak kendine gel. Bu manidar ve gereki sylenen szler hkmdarn iradna vesile olur. Hadis-i erifte:

Cihadn en faziletlisi ve en alas, zalim bir sultann yannda hak bir kelimeyi sylemektir. 33 buyurmutur. Selef-i salihin bu konu hakkndaki mjdeye kavumak iin perva etmeksizin aka saltanat erbabn uyarmlardr. Zira onlar biliyorlar ki bu yolda lmek ehitliktir.34 Yalnz, sultana kar uyarclk grevini yaparken ok dikkatli olmal, fitneyi tahrik etmekten, erri kabartmaktan uzak durulmaldr: Yoksa bundan doan zararlar, ilenen gnahtan pek fazla olur. Hele sultandan gelecek zarar, nefsinden ziyade bakalarna ulaacaksa o zaman daha tedbirli bir ekilde vaaz edip uyarr. Zaten Allah adamlar sultanlara kar yaclk yapmak yerine, onlara nasihat etmeyi onlar ayltmay tercih etmilerdir. Evet, tebliin ehemmiyeti ok byktr. Resul-i Ekrem (s.a.v.)e gelince, onun yannda btn dnya halk msavidir. Yani sevgili Peygamberimiz cihan Peygamberi olarak gnderilmitir. Bunun iin tebli hususunda hibir ayrm yapmakszn tm dnya milletlerine ulatrlmas, duyurmas farz klnmtr. Vahyin balangcnda habersiz ve bilgisiz insanlara malumat vermek, haber ulatrmak emri gelmitir.

33 34

bn-i Mace C.2 S. 1329 Ebu Davud Tirmizi hya-u Ulumiddin c.5 s.312

243

EMR BL MARUF NEHY ANL MNKER

Ey rtsne brnen (Peygamber)! Kalk da (kavmini Allahn azabyla) korkut (iman etmezlerse azaba urayacaklarn haber ver).35 Baka bir ayet-i kerimede Cenab Hak yle buyurdu: Ey Resul! Rabbinden sana indirileni tebli et. Eer bunu yapmazsan onun eliliini yapmam olursun. Allah seni insanlardan koruyacaktr. Dorusu Allah, kfirler topluluuna rehberlik etmez.36 Bu ayet Reslullah (s.a.v.)in mmetinden ilim sahibi olanlar yetitirmekte ve uyarmaktadr. Resul Ekrem (s.a.v.) Hz. Aliye yle buyurmulardr: Ey Ali, senin almanla bir adam hak dinini kabul ederse, iyi bil ki, sana kzl develer bahedilmesinden, senin de o ganimetleri yoksullara sadaka olarak taksim etmenden daha hayrldr.37 Mminlerin grevi, insanln hidayeti iin almal, onlara cenneti mjdelemeli, cehennemle korkutmaldr. Yce Rabbimiz Resulne yle hitap etmektedir:

(Ey Resulm) biz seni ancak btn insanlara mjdeleyici ve uyarc olarak gnderdik; fakat insanlarn ou bilmezler.38 Yce Allah (c.c.) Peygamber Efendimize tebli metodunu yle bildiriyor: Resulm sen Rabbinin yoluna hikmet ve gzel tle ar. Onlarla en gzel ekilde mcadele et. Rabbin kendi yolundan sapanlar en iyi bilendir. O hidayete erenleri de en iyi bilendir.39 rad vastalarndan, nasihatin ne kadar mhim olduunu anlatmak iin Hz. Peygamber (s.a.v.)in defa: Din nasihatten ibarettir. 40 buyurduunu bir kere daha hatrlayalm. Hi phesiz insanlara iyilii emredip ktlkten alkoyanlar insanla nur sayorlar demektir. nk Peygamberimizi Cenab- Hak yle vasflandrmtr.

35 36

Mddessir sresi, ayet: 1-2 Maide sresi, ayet: 67 37 Sehl bn-i (r.a.) (Buhari) No:1237 38 Sebe sresi, ayet: 28 39 Nahl sresi, ayet: 125 40 Buhari Mslim

244

Ey Peygamber biz seni hakikaten bir ahit, bir mjdeleyici ve bir uyarc olarak gnderdik. Allah n izniyle bir daveti ve nur saan bir kandil olarak (gnderdik.) Allahtan byk bir ltfa ereceklerini mminlere mjdele. 41 Bu grevi yapanlar slamn gzelliini hakkyla anlattklar takdirde insanlar kendi hatalarn hakkyla grecek, dost ve dmanlarn tanyacak, yanl ve dorunun farkna varacaklardr. Bu hayrl almay yaparken mitsiz olunmamaldr. nk en ufak bir tebli veya szle insanlarn hidayetine vesile olunabilir. una bir misal arz edelim: Gnlerden bir gn hizmetinin biri padiahn yatan dzeltirken, unun zerinde biraz uzanaym der. O srada uykuya dalar. Daha sonra padiah gelip onu yatakta grnce hiddetlenir. Bu ne cret diyerek dvmeye balar. Tabi bu srada hizmeti glmeye balar. Padiah sebebini sorunca hizmeti yle der: Efendim ben bu yatakta bir anlk yattm, bu kadar dayak yedim. Acaba Allah-u Teala sizi hesaba ekerse siz ne kadar yersiniz. Hizmetinin bu sz padiahn gafletten uyanmasna sebep olur. Peygamber (s.a.v.): Din garip olarak balam yine gariplie geri dnecektir.. Gariplere mjdeler olsun. Onlar, benden sonra snnetimi, din yolunu bozmak isteyenlere ramen slaha, ihyaya alrlar.42 Dier bir hadiste: Bidat ve delletin her taraf istila ve mmetimin bozulduu bir zamanda snnetime sarlana yz ehid sevb vardr.43 Ebubekir Sddk (r.a.), Efendimiz (s.a.v.)den duydum. Buyuruyor ki: nsanlar bir mnker grr de deitirmez men etmezlerse Allah onlara en ksa zamanda umumi helak gnderir.44 Sfyan- Sevri (rh.a) bir ktl grse, deitirmeye gc yetmezse gnlerce zlr, hasta olur, idrarndan kan gelirdi. Btn mslmanlarn bu hususta byle bir hamiyeti, gayreti, hassasiyeti gstermeleri lazmdr. Yaclk yapp insanlar tarafndan sevilmeyi dnmemelidir. Bu konudaki geveklik, dindeki gayretin azlndandr. Bir kimse aikare gnah ilendiini grr ve engel olmak mmkn iken engel olmazsa, sebepsiz yere ekinirse byle kimseler vebal altndadr.

EMR BL MARUF NEHY ANL MNKER

41 42 43 44

Ahzab sresi, ayet: 45-,47 Mslim Terceme ve erhi ( A. Davudolu) c.2 s.21; (Tirmizi)

Tergib ve Terhib, 1:99; Kenzl Ummal, 1:184

Nesa-i; bni Mace; Ebu Davud ;Tirmizi

245

EMR BL MARUF NEHY ANL MNKER

Peygamber Efendimiz (s.a.v.) yle bildirmitir:. Doruya davet eden kimsenin sevab, davetine uyanlarn sevaplarndan bir zerre eksilmemek zere hepsinin sevab kadardr. Ve yine sahibini dallete sevk eden bir ie davet eden kimsenin gnah, davetine uyanlarnkinden bir zerre noksan olmamak zere hepsinin gnah kadardr45 Rivayet olunduuna gre Musa (a.s.) ulu Allaha: Mmin kardei iin dua edip, ona iyilii emrederek ktlkten uzak durmasn syleyen kimsenin mkfat nedir? Ya Rabbi diye sordu. Ulu Allah Hz. Musaya yle cevap verdi: Her kelimesine karlk ona bir yllk ibadet yazarm ve onu cehennem azabna arptrmaktan hay ederim.46 Yce Rabbimiz Tevbe sresinde bu grevin mminlerin vasfndan olduunu yle belirtmitir: Mmin erkeklerle mmin kadnlar birbirlerinin velileridir. Onlar iyilii emreder, ktlkten alkoyarlar. Namaz dosdoru klarlar, zekt verirler, Allah ve Resulne itaat ederler. te onlara Allah rahmet edecektir. phesiz Allah azizdir, hikmet sahibidir.47 te yandan yce Allah Kuran- Kerimin Maide suresinde: iledikleri ktlkten birbirlerini sakndrmayan ehli kitab knayarak yle buyurmutur. Onlar, iledikleri ktlkten, birbirini vaz geirmeye almazlard. And olsun yaptklar ne ktdr.48 yleyse mminler onlar gibi olmamal birbirlerini ktlkten alkoymaldrlar. Bu grevi yapanlar mkfatn Allahdan bekledikleri zaman gelecek olan skntlar nemsemezler. Seleften bir zat oullarna yle vasiyet etti: inizden biri iyilii emredip ktlkten alkoymak isterse nefsini sabrl olmaya altrsn ve Allahn verecei sevaba gvensin. nk Allahtan sevap geleceine gvenen kimse karlat skntlarn acsn duymaz. Cenab Allah (c.c.) u dnya hayatnda iyilerle, ktlerin beraber yaamalarna msaade etmitir. Kimi kullar kendini yaratan Rabbinin yolunu tutmu, kimisi de eytann ve nefsin yolunu tutmutur. Yce Allah (c.c.) eytann yolunu tercih eden kullarn kendi hallerinde devam etmelerini istememi, onlar gnderdii peygamberleri vastasyla uyarm ve ikaz etmitir. Gelmi btn peygamberler emri bil maruf nehy-i anil mnker grevini yapmtr.
45 46

Mslim Mkefetl Kulb, s.83 47 Tevbe sresi, ayet: 71 48 Maide sresi, ayet: 79

246

EMR BL MARUF NEHY ANL MNKER

Bu grevi ihya edenler pek ok meakkatlerle karlamlar ve sabretmilerdir. Demek ki insanlar devaml olarak eytann, cehennemin yolundan uzaklatrp cennete yaklatracak teblicilerin bulunmas gerekmektedir. Peygamberlerin hatemi olan Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem)den sonra artk peygamber vasfnda bir teblici gelmeyeceine gre bu grev onun varisleri olan limlere, yerine gre tm mmete dmektedir. te yce Allah (c.c.) biz mmet-i Muhammede bu vazifeyi yapmamz emretmi ve bizleri Kuran- Kerimde: Siz iyilii emreder ktlkten menedersiniz diye vasflandrmtr. Bu vazife yaplmad, insanlar ktlkten alkonulmad zaman ktlkler yle bir yaygnlar ki fitne ve fesadn n alnmaz olur. Huzur diye bir ey kalmaz. Ayn zamanda, herkes bir tarafa ekilir ve bu grev aksarsa tm mmet gnahkr olur. Gnahlar sokaklarda alenen ilenir, sokaklara klmaz hale gelinir. Hay kalmaz, merhamet kalmaz, zulm yaygnlar, vicdanlar talar ve netice Allahn azabna maruz kalrz. Gnahlar sebebiyle helak olan kavimlerin tarihte misalleri oktur. Ama bu grev yaplrsa her yerde huzur olur. Zulm olmaz. Herkes kardee yaar, emniyet ve gven oluur. yleyse nefsimizi, ailemizi, akrabalarmz, ehrimizi ve baka ehirleri slaha allmal, yeryznde fitne ve fesadn yaylmasna msaade etmemeliyiz. Bunun yannda iyilii emredip ktlkten nehyetme grevini babaya kar yaparken ok daha dikkatli olunmaldr. Onu kzdrmadan ona hakaret etmeden yapmaldr. Artk i bitmitir deyip bu grevi tamamen terk etmek yanltr. Daima mitvar olunmaldr. Zaten herkes nefsini ve ailesini ihmal ettiinden bu durumlara gelindi. Herkes nefsine ailesine sahip ksa byk bir yara kapanm olur. Mminlere nasihat fayda verir. Ve her kimin hidayetine vesile olunursa onlarn sevabndan kendisi de nasiplenir. Birine iyilii emrederken, kii kendini byk grp insanlar da hor grmemelidir. Gnahkra acmal, onu kurtarmaya almaldr. Gnahkr kanad krk bir ku gibi farzederek ona efkat ve merhamet gstermek daha faydal bir irad metodudur. Bu grevi yaparken kar tarafn fikrini rtp ona stn gelmek deil de, ona faydal olma niyeti tanmal, bu hizmet srf Allah rzas iin yaplmaldr. Bu grevi yapan cemaatlere dil uzatlmamaldr. Hatasz insan ve cemaat olmayacan unutmayalm. Zaten tek bir cemaatin veya insann tm grevleri hakkyla yerine getirmesi zordur. Grev taksimi yaplr. Her bir cemaat kendi imknlar lsnde dinin kalknmas iin bir ucundan tutarak katkda bulunurlar.

247

EMR BL MARUF NEHY ANL MNKER

Kimisi Kuran retmekle, kimileri insanlar namaza altrmakla, kimileri de insanlara iyilii emredip ktlkten alkoymakla bu grevi yerine getirmi olur. Yani, birbirlerimizle yardmlaarak din hizmetindeki eksikliklerimizi tamamlayp insanln kurtuluu iin almalyz. Ayn zamanda her cemaatin kendi apnda bir almas vardr. Hepsinin hayrn Allah-u Teala kabul eylesin diyoruz. Cemaatler itikat olarak ehl-i snnet inancn benimseyip ehl-i snnet bir alimin grleriyle amel ettikten sonra, ok arclkta bulunmayp ifrat ve tefrite kamadklar taktirde artk isim ve knye ayrla sebep olmamaldr. Bazlar yle dne bilir, hizmet iin alanlar ok; ama yinede toplumlarda ok bozulmalar var, acaba bunun sebebi ne olabilir? Bunun pek ok sebepleri var, her eyden nce bu asrda manev tahribatn ok fazla olduu kesin, insanlarn nefsine hitap eden eyler oalm, insanlar nefsini yenemeyince mitsiz olup kendini gnahlarn iine brakyor. Dini hizmetlerde baarl olmamz iin devaml kendimizi ve almamz sorgulamalyz. Mesel alma var; ama almamz okta dzenli olmad iin istenilen neticeyi alamyoruz. Bir hatamz dzeltelim derken bir baka hatalara debiliyoruz. Manev ykm ok fazla ve iddetli olduundan, hizmet ehli bunun nn alamyor. Tahribat o kadar gl ve etkili ki, ona kar durmaya alanlar bile olumsuz ynde etkileye biliyor. Yaplan manev tahribatn zararn en as karya indirmek iin unlara dikkat edilmesinde fayda olacan dnyoruz: Bata nefsimizi dzeltmeye azam gayret gsterelim. Kendini gnahlardan koruyamayan insan bir bakalarna okta faydal olamaz. ok alp az kazanacamza; dzenli ve plnl alarak byk neticeler alabileceimiz yollar deneyelim. Bunda baarl olabilmek iin, en bata hastal, aksakl doru olarak tespit edip ona gre il (are) sunalm. deta yaraya parmak basalm. Bu da istiarede bulunmakla, birlik ve beraberlikle mmkn olur. Bu hizmette; alak gnll, gler yzl ve samim olmak esas olmal, dinin ve Mslmanlarn menfaati kendi menfaatimizden nde tutulmaldr. ahs menfaatlerimiz n plnda olursa hizmet biter. almalarda ciddiyet, dzen ve disiplin nemlidir; ama ok resmi olup souk bir ortam oluturmaktan da son derece saknlmaldr. Grev verirken emir vaki bir durumdan ziyade kardelik havas iersinde iin nemi karya kabul ettirilmeli, ona izah edilmelidir.

248

EMR BL MARUF NEHY ANL MNKER

Hizmette grev taksimi yaparken insanlarn ftratlar da gz nnde bulundurulmaldr. Hi gezmeyi sevmeyen bir insana dolamakla ilgili grevi; gezmeyi seven bir insana da oturmayla ilgili grevi vermek baary engeller. O yzden grev taksiminde insanlarn kabiliyetleri, bilgileri ve ftratlar da deerlendirilmelidir. Yoksa hizmetler zamanla aksamaya balar. zellikle gnll insanlarla hizmete devam edilmeli, bunun iin bilgiyle donanm, slm ahlkyla ahlklanm ehil insanlarla istiarelere nem verilmeli, bu vasfta insanlar yetitirilmeye allmal ve yaplan hizmetlerde halkn beenisi deil de; Hakkn rzas gzetilmelidir. Ayrca tebli yapanlar hareket ve giyimleri ile de rnek olmaldrlar. Farkna varlan bir yanll, eksiklii gidermeye alrken bir baka yanla dmemelidirler. Bu kaideye dikkat etmeyen pek ok insansan faydal olaym diyerekten; farkna varmadan zarar vermilerdir. Rabbim bizleri insanln dnya ve ahiret kurtuluu iin alan kullarndan eylesin. yilii emredip ktlkten alkoyarken samim ve ihlsl olmay bizlere nasip eylesin (min)

249

TESETTR

TESETTR
Allah-u Tealann emirlerinden birisi de tesettrdr. Gnmzde i ve d gler tarafndan tesettr ihlal edilmekte, Yce Allah'n rtnme emri korkusuz ve hayszca inenmektedir. Biz, kadnlarn rtnmesinin din-i slamn kesin emri olduunu, cahiliye deti gibi alp salmann gnah olduunu bir kez daha hatrlatalm, bylelikle bizden gnah gitsin. Dileyen eytann yolunu tutar cehennemlik olur, dileyen rahmet Peygamberi Hz. Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem)'in yolundan gider cennetlik olur. Bu imtihan dnyasnda herkes seiminde serbesttir. Yalnz, btn yaptmz hayr ve er amellerin sa ve sol omzumuzdaki Kiramen Ktibin tarafndan yazldn ve bu defterlerin maher meydannda elimize verileceini bilelim. Konuya Cenab- Hakkn rtnme emri ile ilgili ayetin zikriyle balayalm.

Ey Peygamber! Elerine, kzlarna ve inananlarn kadnlarna syle (bir ihtiya iin dar ktklarnda) rtlerini stlerine salsnlar (vcutlarn rtsnler) onlarn tannmas ve incitilmemesi iin en elverili olan budur. Allah ok balayan, ok merhamet edendir .1 Dier ayet-i kerimede ise Mmin kadnlara syle: Gzlerini (harama bakmaktan) korusunlar; namus ve iffetlerini esirgesinler. Grnen ksmlar mstesna olmak zere ziynetlerini tehir etmesinler. Bartlerini, yakalarnn zerine (kadar) rtsnler.2 te gerek mmin kadnlara den grev, bu ayetleri iitir iitmez kendilerine ekidzen vermeleridir. Nur suresindeki, bartlerini de yakalarnn stne kadar indirsinler buyruu nazil olunca Muhacir ve Ensar kadnlarna kocalar, yeni inen bu ayetleri okuyunca hi biri geri kalmadan (istisnasz) derhal rtlere brndler. Ertesi gn sabah namaznda hepsi balarn rtmlerdi. Ve sanki balarnn zerinde kargalar vard.3
1 2

Ahzb sresi, ayet: 59 Nr sresi, ayet: 31 3 El Esas Fit-Tefsir - Ktb-i Site c.4 s. 134 (. Canan) Bu bilgi Buhari ve Ebu Davuddaki hadis-i eriften alnmadr.

250

TESETTR

te bizlerin rnek alaca kadnlar sahabe kadnlardr. slam dini hayya, iffete byk lde nem vermi, bunu da kadnlara kapanmay emretmekle salamtr. Ve Allah Resul (s.a.v.) mslman hanmnn bartsn amak isteyenlerle savamtr. Hz. Peygamber devrinde Kaynuka Yahudileri, Medinenin bir mahallesinde kuyumculuk yapyorlard. Bir mslman kadn baz eyler satmak zere Kaynuka oullarnn pazarna gidip eyalarn sattktan sonra, ziynet eyas almak iin bir kuyumcunun dkknna girdi. Yahudi kuyumcu ve arkadalar mslman kadnn ban ap, yzn grmek istediler. Kadn buna izin vermeyince, onlardan bir tanesi, kadnn elbisesinin arka eteini habersizce srtna ilitirdi. Kadnn bundan haberi yoktu. Aya kalktnda etei alverdi. Yahudiler glmeye baladlar. Kadn feryad ederek yardm istedi. O srada orada bulunan mslmanlardan birisi yahudi kuyumcunun zerine atlp onu ldrd. Yahudiler de toplanp mslman ehit ettiler. Hadise hemen Medineye yayld. Hz. Peygamber (s.a.v.) yahudilerin bu ihanetini renince, derhl onlara sava at ve kalelerini kuatt. Kuatma on be gn srd. Daha fazla dayanamayacaklarn anlayan yahudiler teslim oldular ve Medineden srldler. Hicretin ikinci ylnda yaplan bu savan asl sebebi, mslman bir kadnn yznn bann ve tesettrnn almak istenmesidir. yleyse her mslman hanm kendi slami kyafetine, tesettrne sahip kp onu uygulamak mecburiyetindedir. Gerekirse iffeti ve namusu iin cann bile vermelidir. Maalesef bizim mslman kzlarmz tesettr nedir, rtnme, hay nedir, byle bir emir var m, yok mu? demeden hayaszca, cahiliye devri kadnlar gibi almann zirvesine trmanmakta, kadn giyiminden daha ok erkek giyimine heves sarmaktadrlar. Yryleri hayl bir mmin kadn yrynden uzak olup, cahiliye kadnlar gibi ar pazarlarda krtarak yrmektedirler. Mslmanm diye geinen kzlarmzn, bir giyimlerine baknz bu giyimler tesettr mdr, rtnme midir? Mslman kzlarnn ar pazarlarda erkeklerin arasnda, dar pantolonlar, badiler, ince veya mini etekler giyip dolaarak btn haram baklar zerlerine toplamalar caiz midir? Kzlarn ve kadnlarn giyimleri yle bir hal alm ki onu erkek evld bile giymeye hay eder olmu! Gerek manada ahirete, cennete, cehenneme inanan bayanlar bu kadar rahat olamaz. Kolunu, bacan, boynunu amas ona normal gelemez. Kadn hay abidesi demektir. Kadnn her azasn Yce Allah ziynet olarak yaratm. O gzelliini de sadece kocasna gstermesini hell klm. Dizden yukarsn anneye, babaya, kardelere ve kendi

251

TESETTR

hemcinslerine bile gstermesini haram klmken; nasl olurda mslmanm diyen bir bayan dizini rtmeyen ksa etekler giyebilir! Hadisi erifte yle buyrulmu:

"nsanln ilk nbvvet kelmndan ald t udur: "Eer hayn yoksa git dilediini yap."4 Baka bir hadisi erifte ise:

"Her bir dinin kendine has bir ahlk vardr. slm'n ahlk haydr."5 Bozuk zihniyet sahipleri kadnlar da insandr, scak gnlerde niin rtnyorlar, hani erkekler rtnyor mu, madem kadn erkek eittir o halde kadnlar da alsn dediler, zavall mslman hanmlar ve kzlar da bu din dmanlarna inandlar. Neden erkekler rahat geziyor da biz niin kapanalm? deyip erkekleri ok geride braktlar. Daha birka yl ncesine kadar mslman kz ve kadnlar tamamen tesettrl olduklar halde, erkeklerin bulunduklar yerlerden gemezlerdi. imdi mslman kz en mstehcen ekilde binlerce erkeklerin yanndan yz dahi kzarmadan rahatlkla geebilmektedir. Utanmay brakn, avret yerlerini ifa etmek vnme meselesi olmu, medeniyet olmu. Kim kendini daha ok aarsa o kadar medenidir. Bunun medeniyetle, vnmeyle ne alakas var, bu cehaletin ta kendisidir. Ve zatn biri bu gerei u msralarla dile getirir. Medeniyet dediin amaksa bedeni, O halde hayvanlar bizden daha medeni Cenab- Hak ve Hz. Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem) rtnen kadnlar medh u sena ettii halde, gnmzde ise almak daha rabet grmeye balamtr. Onun iin mslman kz dininin emirlerini yaamaldr. Aksi takdirde binlerce insann gnahn zerine alm olur. Giyimiyle erkeklerin dikkatlerini zerlerine eken kadnlara her hangi bir erkek bakarsa, gz zinasnn gnah o kadna da yazlr. Bir slam kadnnn, gnmzde yapld gibi manken misali; ok dikkat ekici, kala ve gslerini belli eden manto ve atafatl earplar
4 5

Buhari, Enbiya 54 Edeb 78 Muvatta: Hsnl Hulk 9, (2,905) bn Mce, Zhd 17 (4181)

252

TESETTR

giymesi veya ste earp alta pantolon giymesi, slamn emrettii tesettr biimi deildir. Dinin emrettii tesettrdeki l: Erkek elbisesine benzememesi, dar ve ince giysiler olmayp sade olmas, yabanclarn nazarn zerine ekmemesidir. Gnmz ortamndaki gen kzlarn haline bakld zaman, mslmanlar zerine oynanan oyunlarn farkna varmak o kadar da zor deildir. Bu fitnenin arkasndaki en sorumlu ahslar, obanlk ve reislik grevini unutmu anne ve babalardr. Gcm yetmiyor demekle iin mesuliyetinden kurtulamayz. Herkes evladnn terbiye ve eitiminden sorumludur. Onun iin evladnz elinizle cehenneme atmaynz. Kzn ak sak olarak yzlerce erkein iine gnderen, nereye gidip geldiinden habersiz olan, dnyalk her ihtiyacn temin ettii halde Allah ve Resuln tantmayanlar elbette fitne saan bir evlada sahip olurlar. Yukardaki vasflarn saydmz kadn ve kzlar hakknda Peygamber (s.a.v.) in mbarek hadislerinden birka tane zikredecek olursak, belki bizlere fayda salar. Allah Resul bir hadis-i eriflerinde yle buyurmaktadr: Ate ehlinden iki snf vardr, henz onlar grmedim. Birisi yanlarnda srkuyruu gibi krbalar tayp onunla insanlar dven kimseler; dieri de giyinmi plak kadnlar ki bunlar bakalarn da batan karrlar. Balar deve hrgc gibidir. Bu kadnlar cennete girmek yle dursun kokusunu dahi alamazlar. Hlbuki onun kokusu u kadar uzak mesafeden duyulur.6 te bu hadisin kapsamna girenler, giyinmi plak kadnlardr. Dar ve ince giyinenler plak hkmndedirler. Kadnlarn, earplarnn altndan salarn topuz gibi yapp belirtmeleri de yasaklanmtr. Ebu Hureyre (r.a.)n rivayetinde Allah Resul (s.a.v.), Kadn elbisesini giyen erkeklere ve erkek kyafetine giren kadnlara lanet etti.7 Buharinin rivayetinde:

Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem kendilerini kadnlara benzetmeye alan erkeklere, kendilerini erkeklere benzetmeye zenen kadnlara lanet etti denilmitir.8 Cenab- Hak Kuran- Kerimde yle hitap etmektedir: Evlerinizde oturun; ilk cahiliyye devrindekilerin almas gibi alp salmayn.
6 7

Mslim, Cennet 53, (2857) 52, (2128) Ebu Davud 8 Buhari, cz.5 s.2207 (5546)

253

TESETTR

Namaz kln, zekt verin, Allaha ve Peygamberine itaat edin.9 Melindeki yet okunduunda Hz ie annemiz, cahiliye kadnlarnn iinde bulunduu fecaati hatrlayp rts slanncaya kadar alad10 Tesettre son derece riyet eden Hz. ie (r.anha), yanna gelenleri bu hususta ikaz ederdi. Ayn zamanda kadnlarn yabanc erkeklerle yumuak, cilveli, tatl bir ekilde konumalar onlara ziynetlerini, gzelliklerini, gstermeleri de yasaklanmtr. Bu hususta kadn ve kzlarmz aydnlatalm. Cehennem ateinin varln telkin edelim. Kadnlar iin en hayrl yerlerin evleri olduunu retelim. Hadisi erifte: Kadnn Rabbine en yakn olduu zaman, evinde olduu zamandr.11 diye buyrulmutur. ar ve pazarlara tesettrsz kmasnlar, hem kendilerini hem de mmin erkekleri gnaha koymasnlar. Yce Allahn tesettrle ilgili emri inenirse toplumda yle yaralar ve fitneler alr ki huzur denen bir ey kalmaz. Zina kaplar alr, zina ki, cezas en ar olan byk gnahlardandr. Tesettre riayet edilmedii zaman gz zinas oalr, hem bakanlar hem bakmaya sebep olanlar gnaha girerler. Gz zinas yapanlarn kalpleri kirlenir, imann ve ibadetin tadn alamaz, ahirette de gzlerine ate dolar. Peygamber (s.a.v.) Hz. Aliye: Ey Ali. Bir kadn gzne iliti mi, ikinci defa bakma, birincisi iin (yani ani demeden) dolay vebal yoktur. Fakat ikincisinde vebal vardr12 Yine Peygamber Efendimiz (s.a.v.): (Bilerek) namahreme (harama) bakmak gzn zinasdr. (haram) konumak dilin zinasdr. (haram) dinlemek kulan zinasdr, (yabanc kadnn uzvunu) tutmak elin zinas (harama) yrmek ayan zinasdr buyurmutur.

9 10

Yce Allahn u buyruklarn da aklmzdan karmayalm.

Ahzb sresi, ayet: 33

Tabakt, 8:81 11 Tirmiz, Rada 18

12

Mslim; Tirmizi, Edeb: 28 No: 2778; Ebu Davud, Nikah, 43 No: 2149; Darimi, Edeb, 28

254

TESETTR

Mmin erkeklere syle gzlerini haramdan saknsnlar ve rzlarn korusunlar, nk bu, kendileri iin daha temiz bir davrantr. phesiz Allah, onlarn yapmakta olduklarndan haberdardr.13

Hakknda bilgi sahibi olmadn eyin ardna dme. Dorusu kulak, gz ve kalp btn bunlar (yaptklarndan) mesuldr.14 Allah gzlerin hain bakn, gslerin gizledii her eyi bilir15 slam dmanlarnn mslmanlar fitnelere drp yok etmek iin en ok kullandklar silah kadnlardr. Tarih boyunca mslmanlar iten kertmek iin kadn alet etmilerdir. Halen de bu oyunlar oynanmaktadr. te Gayrimslimler slam kalasnn pek ok burcunda gedikler amay baardlar. En byk tahribat da kadn meselesine el atarak meydana getirdiler. Bir Hristiyan misyoner yle der: Sakn mitsizlie dmeyin, kadna hrriyet verilmesi konusu ile kadn ele geirip moda ve giyim klesi yapp akln bozduktan sonra bu manevi klelerimizle slam toplumunu boazlamaya yeteriz, kendilerini iten ykarz. Silhl savaa ve insan kaybna gerek yoktur. Baka bir misyoner de yle diyor: Bir bardak iki ve bir danszn mslmanlarda yapaca ykm ve tahribat bin top yapamaz. O halde mslmanlar iki ve ehvete daldrp kendi ilerinde bomaya alnz.sveli Prof. Gaston Jezzin tesbitide yledir: Ben batl bir ile hukuk profesr olarak diyorum ki; Trk milletinin elinden aile nizamn alnz, geriye hibir ey kalmaz. Daha buna benzer pek ok ifadeler kullanmlar. Mslmanlar bu oyunlara gelmeyip iffetlerini koruduklar mddete muvaffak olmulardr. Tarihte Napolyonun Dou Projesi mehurdur. Avrupann yenilmez komutan kabul edilen bu kii, Msr yoluyla Hindistana ulap tarihi Baharat Yolunu ele geirmek ister. Fransadan bu gaye ile sefere kp nnde kk bir engel olarak grd Akka Kalesini kuatr. Birka saatlik bir ura olarak grd kaleyi, seksen yandaki Ahmed Paa savunmaktadr. Napolyon saldrya gemeden nce Ahmed paaya bir mektup gnderir:
13 14

Nr sresi ayet: 30 sr sresi, ayet: 36 15 Mmin sresi, ayet: 19

255

TESETTR

Senin gibi yal bir adamla uramak bana bir ey kazandrmaz. nmde durma ve kaleyi teslim et. Ahmed Paann cevab sert olur: Allahu Tealann bize bu yata ahadeti ltfetmesi rtbelerin en bydr. Gcnz yetiyorsa gelip alrsnz. Napolyon kaleye hcuma balar; ama nafile, kale bir trl dmez. Kuatma krk alt gn srer. aresiz kalan Napolyon, ikinci bir mektup gnderir: Saygdeer Ahmed Paa, kaleyi kahramanca savundun, tebrik ederim. Bu kahramanln sebebiyle senin ve askerlerinin canna dokunmayacam, dilediin yere gidebilirsin kaleyi teslim et. Ahmed Paann cevab bu mektuba da sert olur: Devlet bizi bu kaleyi teslim edelim diye vezir yapmad. Bizlerin emanete hyanet etmediimizi bilmez misin? Napolyon birka gn daha kaleyi top ateine tutsa da bir sonu almaz. Sonunda aresizliini yle itiraf eder: Kader beni bir ihtiyara rezil etti. ayet Napolyon Akka nnde engellenmeseydi btn douyu alacakt. Malp olarak Fransaya dnen Napolyon, yenilgisinin sebebini aratr ve una karar verir: Osmanly byk yapan iki nemli meziyet vardr: Biri kadnlarnn iffetli olmas; dieri de erkeinin drst ve cesur olmasdr. te fitne ve fesadn yaygn olduu bir asrda, slm tesettre sahip kan baclarmz pek ok sevaplar kazanmaktadrlar. Onlarn insanlarn kendileriyle alay etmelerine aldrmamalar gerekir. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) ile dahi alay ettiler ve hepsi hak ettikleri cezay buldular. Anne babalarnn al demelerine hi itibar etmemelidirler. Allaha isyan hususunda kimseye itaat olunamayacan bilsinler. Anne ve babalar da kapanmak isteyen kzlarna engel olmamal, bu zalimlii yapmamaldrlar. Dnyann dzelmesi kadnlarn dzelmesine, dnyann bozulmas da kadnlarn bozulmasna baldr. Mslmanlar! Sizlere soruyorum? Sizler de insafla dnn. Gnmz mslman kadnnn tesettr nasl bir tesettrdr. Ban rtm, aas dar pantolon veya dizden aas ak olan etek giymi. Ban rtm yznden boya dklyor, kollar, boyunlar ak bir halde, hlbuki kollar ve boyunlar ziynet ve ekicilik bakmndan satan daha etkileyicidir. Hatta Avrupal bayanlar bile pek ok konuda gerilerde brakmz.

256

TESETTR

Dini hkmlerle alay etmeyelim. Kzlarmza, hanmlarmza sahip kalm. Namus ve hay duygularn kreltmeyelim. slamn tesettr emrini eri llerde dzenleyelim. Nefsimize ve aklmza gre ayarlamayalm, beni hangisi gzelletiriyor demeyelim. Tm dikkatleri zerine eken, vcut hatlarn belli eden her trl giyim slamn kabul etmedii giyimlerdir. Herhangi bir mslman bu tr giyimler hususunda ailesine mdahale etmiyorsa, cehennemi hak etmitir. Gentir, ileride kapanr, gcm yetmiyor, Allah affeder szleriyle kendimize bahaneler bulmayalm. Ortada Allah (c.c.) nun emri ineniyor! Baz haddini bilmez kiiler: Bu zamanda kapanmak doru deil, kadnlara yazk, scakta inciniyorlar diyorlar. Hlbuki Mslman hanmlarnn tesettr; yaz gn onu scaktan, gnein zararl nlarndan ve cilt hastalklarndan koruduu gibi, k gnde souktan koruyor! Sizlere soruyorum? Kadnlar, kzlar k gnlerinde ak sak gezdikleri iin pek ok hastala tutulduklar halde acaba kadnlar, kzlar, souktur, giyinin diyorlar m? Demezler! nk onlarn amac kadn desteklemek deil; bu dini nasl yok edebiliriz, bu mslmanlar nasl bozabiliriz. Kapanan iffetli bir kadna c diye bakyorlar. Vcudunun her yerini aana da ne kymetler veriyorlar. Kapal diye hastanelerde muayene edilmeyen baclarmz var. te mslmanlar bozmann, ailelerin huzurunu karmann en etkin yolunu buldular, o da kadnlarla! Kadnlar bozuldu mu toplumlar kolaylkla bozulur. Aile ortamlar alt st olur. Evet, din dmanlar gya sizlerin iyiliini istiyorlar. Serbest aln, siz sizi skntya sokmayn, scakta bunalmayn diyorlar. Zaten bu sylemlere nefisler de evet diyor. Ama unu unutmayn, sizleri cehennemde yanmaya hazrlyorlar. Gerek hayat ahirettir. Bu dnyann scana dayanamayp her yerini aanlar, acaba cehennem ateine nasl dayanacaklar. Ama inanc zayflara ne sylense hikye gelir. nandmz gibi yaamazsak, yaadmz gibi inanmaya balarz. Eskiden lkemizde aklk aypt, imdi nerdeyse kapanmak ayp olmu, iffetlilik ayp olmu. Bu ak sak gezenlerin ou camiye gelen biz mslmanlarn kzlardr. Byle yapp ailesini babo brakanlara sesleniyorum: Bizler kendimizi temize karmayalm, bu ac gerek hepimizin evlerinde var. Bu konuda hassas davranmazsanz cehennemi hak edersiniz ve evlatlarnz da sizin yznzden yanar. Onlarn feryatlarn da kimse hesaba almaz. Oras herkesin nefsi dedii bir yerdir. stelik evlatlarnz yakalarnza yapr. Sizden davac olurlar. Din dmanlarnn oyunlarna gelmeyin. Onlar sizi ve ocuklarnz cehenneme srklyorlar. Moda diye, medeniyet diye, adalk diye,

257

TESETTR

kadn haklar diye aklnza glyorlar. Hlbuki adalk iddiasnda bulunanlar lkeyi an dnda braktlar, ilmi hibir gelime gsteremediler. Allah (c.c.)nun emirleri, nefsimizin houna gitsin; gitmesin uymak mecburiyetindeyiz. Yce Allah emirlerini biz kullarn keyfine gre ayarlamaz. Her verilen emir kullarn rahatna, keyfine uyacak diye bir kaide olamaz. Nefsimiz yaz scanda, denizde rlplak yzmeyi istiyorsa emir ylemi gelmeliydi. Allah-u Teala nefislerin istemedii baz emirler koyar, itaat eden kullarla etmeyenleri birbirinden ayrr. taat eden cennete, etmeyen cehenneme girer. Bu sebeple memleketimizi art niyetlilere kaptrmayalm. Manevi havasn daima teneffs edelim. Bunun yolu, bata ailelerimize, kzlarmza sahip kp alp salmann gnah olduunu onlara retmekledir. Kadnlarn kzlarn gece yarlarna kadar erkek arkadalarla gezmelerine msaade etmeyelim. Herkes ailesinden sorumludur. Ya dzeliriz veya cehenneme odun oluruz. Herkes akln bana almal. Allah'tan korkmal ve Ondan hay etmelidir. Biz bu dnyaya niin gelmiiz, grevlerimiz nelerdir? Gnbegn slamdan, Allahn yolundan uzaklamamz nedendir? Din dmanlarnn zerimizde oyunlar oymasna niin gz yumup msaade ediyoruz? Ben imanlym, Allaha Peygambere Kurana ve ahirete inanyorum diyen her fert, dininin emirlerini yerine getirmelidir. Mslman ktle kar, hayszla kar duyarsz olamaz. Kendi ailesinin cehenneme gitmesine msaade edemez. Ailenin dizgini evin reisi olan kocalarn elindedir. Allah onu, o evin, o ailenin sorumlusu yapmtr. Aile fertleri arasnda Allaha asi olan oldu mu onu dzeltmelidir. Acaba bizler grevlerimizi hakkyla yapyor muyuz? Gerekten grevlerimizi yapyorsak hele darlara bir kn da bakn ne hale gelmiiz. Kfirlerin oyunlaryla oluk ocuklarmz, hanmlarmz, kzlarmz ne hale koymuuz, soyup dar salmz. Kadnlarn, kzlarn giydikleri dar pantolonlar, zerlerine giydikleri elbiseler vcutlarn tamamen belirtiyor. Giydikleri kazaklar gbeklerini kapatmyor, giydikleri etekler dizlerini rtmyor. Giyilen mantolar tesettr diye giyiliyor, ama vcutlarnn her taraf belli. ayet giyilen mantolarda kalalar, gsler belliyse ki, gnmz mantolarnn ou srf kalalar, gsleri belli edecek ekilde yaplmtr. Bunlar gerek manada tesettr saylmamaktadr. En k ve dar mantolar giyip vcutlarn, fizik yaplarn daha gzel gsterenler, ok ilgi ekici earplar giyip erkeklerin dikkatini zerlerine ekenler de gnahlara girmektedirler. Ben demiyorum mantonuzu atn, ama manto madem tesettr diye giyiliyor, o halde kadnlar rtmeli vcut, hatlarn belli ettirmemeli ve klyla dikkatleri

258

TESETTR

zerlerinde toplamamaldr. Bayanlarn iyilik yarnda bulunup; ktle alet olmamalar gerektiini u hadisi erif ifade ediyor:

Ey kadnlar cemaati, (Allah yolunda) sadakada bulunun, istifar ok yapn. Zira ben siz kadnlarn cehennemde ounluu tekil ettiini grdm.16 Kzlarmz ve kadnlarmz fitne oca haline getirmeyelim. Erkekleri, genleri gnahlara sevk etmelerine msaade etmeyelim. Kadnlarn her istedikleri zaman ak bir ekilde sokaklara kmalar, ar pazarlarda dolamalar gnah ve fitne samaktan baka bir ie yaramamakta, hain baklarn hedefleri olmaktadrlar. Maalesef gnmzde erkekler ipin ucunu kadnlara brakmlar. Diledikleri gibi ar pazarlarda dolamaktadrlar. Pazara giden, arya, alverie giden, frna, bakkala her yere giden kadn Bu ne haldir? Bu grevler ncelikle erkein zerine yklenmitir. slamiyet kadnlar eve hapsedin demiyor; ama sokaklara da hapsedin demiyor. Kadnlar evlerini akam gelinip yatlan otel gibi kullanyorlar. Evlatlar bile yetim ocuk gibi anne yzne hasret, bakcnn vicdanna terk edilmi. Kadnlar sosyal hayatta aktif edelim, onlara altralm dediler. Evlerini unutturdular. Annelii iten saymadlar. Yaplan yanllardan biri de udur: ou zaman bakyoruz ki, yal olan anne tepeden trnaa kapanm, hlbuki kendisi alsa bile hi kimse yzne bakmayacak. Ama yannda gen kz tamamen ak sak olarak genlerin dikkatini ekmektedir. Bylesi davranlara akl ermiyor. Kzm gentir biraz alp salsn diyerek onu erkeklere gstermek nasl bir anlaytr. yleleri var ki, karsn ap sayor. Karsnn gzelliiyle bakasna vnyor. slam evlatlar bu kadar nasl oldu da namus duygusundan uzaklatlar. Gayretsiz oldular. Biz kadnlar nefsan arzularnda serbest braktk, onlar da imdi ar pazarlarda insanlarn gnaha girmelerine sebep oluyorlar. Sa boyal, trna ojeli olduu halde erkeklerin iinde gezip fitne samaktadrlar. Kullandklar parfm ve kokular uzaktan hissedilmektedir. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) yle buyurmutur: Bir kadn koku srerek dar kar ve topluluun yanna giderse o, zinaya bir adm atm olur. 17 Bu tr gnahlara girmek istemeyen bayanlar dar knca iffetlerine halel
16 17

Buhari, Hayz 6; Mslim, Ksf 17

Tirmizi, Edeb, 35 (2787); Eb Dvud, Tereccl 7 (4174); Nesa-i, Zinet 35 (8, 153)

259

TESETTR

getirecek davranlardan uzak dursunlar, ok dikkatli olsunlar. Hatta otellere, kapal yzme havuzlarna, hamamlara gittikleri zaman Mslman bayanlar gizli kameralarla grntleyip o filmleri pazarlayacak casuslarn, sapklarnda olabilecei ihtimaline de gz nnde bulundursunlar! Sizler bu szleri i olsun diye deil, uygulamak iin dinleyiniz. Yoksa bunun faturasn dnya ve ahirette ok ar deyeceimiz gibi, bizden sonraki nesiller de ok zarar greceklerdir. Ne kadar hzl bozulduumuzu anlamak iin kzlarn, kadnlarn haline bir bakn anlarsnz. Bat, kadn ve kzlarmz bozmak iin elinden geleni esirgemiyor. yleyse bizler de ok dikkatli ve bilinli olalm. Hanmlarmz ve kzlarmzn eitimini salayalm. Eitimlerini de Allah-u Tealann emir ve yasaklarna uygun bir ekilde yapalm. Eitim ve retimin de baz gayeleri vardr. O gayeler ve artlar inendi mi, faydal ilmin yerini zararl ilimler alr. Bir de kzlarmzn slami llere uygun olmayan yerlerde almalarna msaade etmeyelim. Her yere kadn ve kzlar yerletirip erkeklerin babo gezmelerine sebep olmayalm. Bir yeri yaparken baka yerleri ykmayalm. Her esnaf ikier er kz alm altryor. Bu alan kzlar sebebiyle erkek evlatlar sokaklarda, kahvehanelerde babo olarak dolayorlar. Kadnlarn alacaklar yerler vardr; ama genellikle gnmz ortamnda kzlarn alma ekli slama uymamaktadr. Ak sak olarak erkeklerin arasnda almalar ok sakncal durumlardr. slami emre ve edebe hi uymamaktadr. ylesi var ki hibir ihtiyac da olmad halde, keyfi almaktadr. Aslnda kadnlar iin slama uygun alma yerleri almal. Erkeklerin arasnda, ar pazarlarda, her dkkn ve i yerinde kadnlarn almas toplumun ahlaknda derin yaralar amakta ve amaya devam etmektedir. Kzlarmza, kadnlarmza sahip kalm. Onlar nefislerinin arzularyla ba baa brakmayalm. Onlarn dzelmeleri de bozulmalar da bizlerin disipliniyle, eitimiyle ok alakaldr. Kadnlar ve kzlar dzelirse toplum dzelir. Dar kma hususunda slam kadnlar unlara riayet etmeli; zaruret olmadka, sebepsiz olarak ar pazarlarda dolamamal, dar ktklar zaman sakin yollar tercih etmeli, dikkat ekmekten son derece kanmaldrlar. Sslerini yabanc erkeklere deil kocalarna yapmaldrlar. Kocalar da hanmlarnn sadece kendilerine sslenmelerini istemeli, hanmlarn ssleyip sokaklarda gezmemelidirler. Haram baklara, sebep olan tm kadn ve kzlar byk gnahlara girmektedirler. Onlarn yle gezmelerine sebep olan da byk gnaha girmektedir. Bu slam genliinin kadn ve kzlarn elinden ektii nedir? Onlar sebebiyle genlerimizin ahlaklar bozuluyor. yle zalim anne ve babalar var ki kz kapanmak istiyor da onlar brakmyor.

260

TESETTR

Ey mslmanlar uyank olalm. Din dmanlarna kzlarmz genlerimizi kaptrmayalm. Artk onlarn oyunlarn anlayalm. Kadn haklar dediler, kadnlar erkee hkim klmaya altlar. Herkes kadn haklarn kafasna gre tayin etmeye alt. Yce Allah kadnn da erkein de haklarn, grevlerini belirlemitir. Bu haklarn tesine gitmek, imanszlk alametidir. Biz mslmanlar, Yce Rabbimiz neyi emretmise onu yapar ve kabul ederiz. Dinsizlerin uydurma fikirlerine ihtiyacmz yoktur. Kadnlara yazktr, scakta kapanmasnlar dediler. Gya kadnlar destekliyorlar, onlar rlplak edip sokaklara dktler. Bunlarn maksad: slami emirleri ykmak, kaldrmaktr. Kadnlar vastasyla slam toplumu haysz bir hale getirmektir. Yoksa kadnlar savunma davas deildir. Bunlar Allah (c.c.)ya harb am kiilerdir. Allahn emri olan slami tesettr biimini beenmeyerek, kadnlar dar ve ince giyinmeli, vcutlar grnmeli, yrdnde herkesi celbetmeli diyorlar, bu inan uruna aba harcyorlar. ocuklarnzn cehenneme odun olmasn istemiyorsanz onlara sahip kn, onlar televizyonun kt ve faydasz programlarndan, irkin sahnelerinden uzak tutun. Siz de onlardan uzak durun. ster kabul edin, ister etmeyin, televizyonun irkin ve hayszca sahneleri ne evlatlarmzda ne de toplumumuzda hay denen bir ey brakmad. Kadnlarn hayszca almalarn, kfirlerin yatak sahnelerini evinde seyreden kiide hay, hicab kalr m? Eskiden yal biri sinemaya gitseydi, belki onun yzne bile bakmazlard. imdi adam yal olduu halde saatlerce televizyonda, iyi kt demeden her trl filme bakyor. Gz zinas yapyor, umurunda deil, kalbi kirleniyor, katlayor, umurunda deil. O hayrsz, rahmetsiz ortamda lse umurunda deil. imdi gnmzde televizyonun zarar faydasndan oktur. Televizyon iyilie kullanlmyor. ounlukla nefse hayszla gnaha hizmet ediyor. lme irfana kullanlmyor. Ecnebiler Avrupa lkelerinde yle bir deneme yapmlar. Acaba bu televizyon insanla faydal mdr; yoksa zararl mdr? Bunu anlamak iin yzlerce evden televizyonu karmlar, bakalm bu insanlar ne yapacak diye. Evinden televizyon karlan insanlarn ou kitap okumaya balam, ktphanelere gidip aratrmalar yapmlar. Kimileri gazete okuyor, kimileri dostunu, ahbabn ziyarete gidiyor. Toplumda kaynama meydana geliyor. O zaman televizyonun insanlar zerinde pek ok olumsuz etkilerinin olduuna karar vermilerdir. Demek ki: Televizyon gnnz ortamndaki gibi ktye kullanlrsa ocuklarmz zehirler. Ama faydal programlar karlrsa, insanlar da ondan ok istifade ederler.

261

TESETTR

yleyse her mslman kendini oluk ocuunu zararl ve irkin programlardan uzak tutmaldr. nternetin zararlarndan onlar korumaldr. nternet kendilerine ok lazm olmayanlar, onlarn zararl sitelerinden kendini koruyamayanlar, nefsine yenilenler o tr cihazlar evlerinde bulundurmasnlar, internet ortamnda nefisleriyle yalnz kalmasnlar! Ya aklmz bamza alr ailelerimize sahip karz, aksi takdirde Allah (c.c.) bizleri de, can cier evltlarmz da cehenneme atar ve hi de acmaz. Cehennemde yer oktur. Kim ne yaparsa kendi nefsine menfaatinedir. Allahn bize ihtiyac yoktur. Biz ona muhtacz, Allah-u Teala emirlerini bizim irkin nefis ve arzularmza gre koymaz. Bizler azgn nefislerimizi onun emirlerine uydurmak zorundayz. Bu dnyada herkes serbesttir. lelim de grelim. Cehennem atei neymi, ak sak gezmek neymi o zaman anlarz. O zaman da alama ve szlamalar para etmez. Gerek mmin Allahtan gelen emirlerde kimsenin knamasna aldrmadan, Rabbinden gelen emirlere hi tereddt gstermeden telim olup uygulamaya koyulur. Teslimiyeti daha iyi anlamak iin u ibret vereci olay dinle ve ibret al: On tane inli, Mslman olur. Bu insanlar, yeni girdikleri dinlerini daha iyi renmek iin umreye gitmeye karar verirler. Bu konuda, in zulmnden kam Uygurlu bir karde kendilerine yardmc olmak ister. stanbul zerinden Kbeye gitmeye karar verirler. Kendilerine rehberlik eden kardeimiz yle anlatr: Ben onlara bildiim kadar slm dinini anlatmaya alyordum. Beraber namaz klyor, beraber dualar ediyorduk. Kbeye gittiimizde orada gzel bir ekilde umremizi yaptk, mutluluklar yzlerinden okunuyordu. ou zaman gzyalaryla ibadetlerini yapp dua ediyorlard. lerinde ismini Muhammed diye deitirmi biri vard. Otele vardk. Her frsat bulduka slm dini hakknda konuup daha da bilgilenmek istiyorlard. Bir ara slmda ikinin haram olduunu konutuk. Bu konumann akabinde Muhammed isminde olan inli kardeimiz, bir telefon amam mmkn m? diye sordu. Telefon ama imkn salannca in deki kardeini arayp yle dedi: Kardeim, bizim iki fabrikamz kapat, nk Rabbimiz onu haram klm der. Kardei ok zarar olur biraz msaade et dediyse de inli Muhammed sen kapat Rabbimiz yle emretmi, bize den emre uymaktr, ben gelince hallederim inallah. diye cevap verir ve o fabrika kapanm olur. Onlar her frsatta Kbeye gidip namazlarn klp tavaflarn yapyorlard. Kbe de ibadetlerimizi tamamlaynca Peygamber Efendimizin kabri eriflerinin olduu Medine-i Mnevvere ye gittik. Bir sohbetimizde kadnlarn yar ak ekilde gezmeleri, moda dnyasna hitap eden bu elbiselerin giyilmesinin caiz olmadndan bahsedildi. Yine

262

TESETTR

Muhammed, hi beklemeden kardeini arayp: Kardeim, bizim Moda Fabrikamz da kapat, slamda ak gezmek haramm, Rabbimiz byle emrediyormu der ve bylece ikinci fabrikada kapanm olur. Sabah namazn klmak iin Peygamber Efendimizin Mescidine gittik. inli kardelerle huu iersinde; buras cennet bahesidir diye buyrulan yerde saf baladk. Rukya gittik, sonra secdeye gittik, daha sonra da ikinci rektn kyamna kalktk; ama inli Muhammed secdeden bir trl kalkmad. Ben yorgunluktan uyumutur diye dndm. Namaz bittiinde hafife bir dokunaym dedim. Birde baktm ki, Muhammed sa yan zere yl verdi. Hemen grevlilerle onu alp hastaneye gtrdk; ama Muhammed oktan ruhunu teslim etmiti bile. inli kardelerimizle zntl bir ekilde beklerken bir de baktk ki, resmi bir arabayla ok gzel giyimli birisi gelip bize yle sordu: Burada inli bir Mslman vefat etmi. Dn akam Peygamber Efendimiz (s.a.v.) ryama gelip: Yarn Muhammed isminde inli bir mslman vefat edecek, git onun cenaze hazrlklar gr. dedi. Onu alp yle bir ekilde defnettiler ki, samimiyetine yakr ekilde! Para iin haram i yeri altran, Rabbinin emirlerini duyup da hi oral olmayan Mslmanlarn kula nlasn! imdi gnlk yaantmz ne hale gelmi bir dnelim. Adam sabah kalkar en leziz yemekleri yer, iki trl yemei beenmez. Canmz sklyor, hele bir su kenarnda bir kebap yelleyelim der. Gecesini televizyon karsnda, plak kadnlara bakmakla heder eder. Gnl istedii zaman tatlsn da yer. Evinden meyvesini eksiltmez, gndzleri en az saat 910 a kadar yatar, alk nedir bilmez, fakirin halinden anlamaz. Yediinin itiinin hesabn nasl vereceini dnmez, ondan sonra Ya Rabbi beni cennetine girdir, bana hurileri ver der. Konutursan ne yapmz, der. Elini scaktan soua vurmaz. Kuran okumasn bilmez, almaya da gayret gstermez. Kld namazlarda rendii srelerin ou yanl. sraf son haddinde, haline de kretmez, hep yokluktan ikyet eder, kendisinden beterine bakmaz, kendinin stndekine bakar. Varlk ierisinde yokluun zdrabn eker. Hi phesiz Allah haline kretmeyeni sevmez ve nimetlerini ondan alr. Acaba dnyaya kullua m gelmiiz; yoksa yiyip iip yatmaya m? Bu kiiye mrn nerede geirdin denildii zaman ne cevap verecek? Bu anlamaya insanln slamiyet; sorunun cevabn verebilmek iin; dinimizin gzelliklerini alalm. slm dininde verilen emirler ve konulan yasaklar dnya ve ahiret mutluluu iin olduunu unutmayalm. yalandan, kibirden, fkeden, zulmden, bunun yannda zararl

263

TESETTR

olan ikiden, hayszla sevk eden zinadan, insanlar smren faizcilikten, adam ldrmeden... Vb... kt davranlardan bizleri men ediyor. Adaletli, merhametli, hayl ve gzel evsafl olmamz emrediyor. Bu gibi emirler insanln zararna deil; faydasnadr. Tm insanlarn bu gzelliklere sahip kmas gerekir. Emrettii ibadetlere bakyorsunuz, insan Allahu Tellaya yaklatran, toplumda kaynamay, yardmlamay, huzuru ve bunun yannda ahiret hayatnda cennete girmeyi salayan gzellikler. Bu yzden nsanln kurtuluu slamdadr diyoruz. Ama biz slmn bu gzelliklerinden nasiplene biliyor muyuz? imdi lhi yasaklar ok rahatlkla ineniyor. Gnahlar normal grlyor. Kii bir yanl yaptnda, bu yaplan hareket dinimde hell mi; haram m, bu dini bize getiren peygamber bu konuda ne demi, umurunda bile deil. Kendisi gzel diyorsa mesele tamam. Bu nasl bir mslmanlk? imdi ki insanlarn hali elikilerle dolu. Mslmanm diyor faiz iliyor, faizi normal gryor. Mslmanm diyor iki iiyor. Mslmanm diyor zina ediyor. Mslmanm diyor mini etekle, ak sak geziyor, plajlar mesken edinmi. Mslmanm diyor milyonlarca insann nnde gbek atyor. Mslmanm diyor namaz klmyor, oru tutmuyor. Ben mslmanm diyen, bu irkinlikleri rahat bir ekilde ileyemez, gnaha kar duyarsz olamaz. Bir Mslman iin bu gnahlar normal grlemez. Televizyon kanallarna bakyorsunuz. kp konuma yapan bayanlar ve spikerler bilgi vermekten, haber sunmaktan daha ok vcutlarn tehir ediyorlar. Doru dzgn dizden aa etek giyen yok, gecelik elbiseler onlarn giydiinden daha kapal. Daha da acs bunu para iin yapyorlar. Yazklar olsun, buna msaade eden anne ve babalara, yazklar olsun buna duyarsz kalan kocalara! Bunlarda hi Allah korkusu yok mu? Bunlar bu davranlaryla dinle, ahiret haberleriyle alay ediyorlar. Mslmanm diyen hanmlarn haylar byle mi olmal? Bir zamanlar yabanc erkekler, mslman hanmn sann bir telini bile grmezlerdi. Grnmesi onlar iin lmd. Abbasi Halifelerinden Harun Reidin ei Zbeyde hanmn salarn yabanc erkek grnce: Ben bu salarla nasl Rabbimin huzuruna karm deyip salarn kaztacak kadar hassas davrananlar olmu. slm dini mmin hanmn iffetine o kadar nem vermi ki, vefat eden Mslman bayan

264

TESETTR

defnedilirken bir yerleri grnmesin diye kabrinin zerine bir rt ekilerek defnedilmesini bizlerden istemi. imdi ne hale gelmiiz Allahm! Dnyalara hay ve iffet dersi veren Mslman bayanlar bugn nerede? Bugn bayanlarn hali iler acs! Bunlar cenneti istemeyip cehenneme raz olanlardr. , be yllk genliklerine gveniyorlar. Bilmiyorlar ki, genlik dnemi ok ksa ve aldatcdr. Bu gerek Kuran-Kerimde yle haber verilir:

Allah onlara, Yeryznde ka yl kaldnz buyurur. Bir gn veya daha az kaldk, onu sayanlara sor derler.

Allah buyurur: Pek az bir sre kaldnz, keke bilmi olsaydnz. Sizi bouna yarattmz ve gerekten bize dndrlmeyeceinizi mi sandnz.18 Dnya ibretlerle dolu, dnya kitaplarla dolu; ama kullar kulaklarn hakka ve hakikate kapatmlar. Acaba niin uyanmyoruz? Kanser oluyor ahirete hazrlk aklna gelmiyor. Evlad lyor ahirete hazrlk aklna gelmiyor. Bu ne byk bir aflet! nsanlar gnahlarn iinde; ama kendini cennetlik sanyor. Yapt davrann gnah ve yanl olduunu anlayamyor. Zina yapmay ihtiya gren, ,iki imeyi, almay medeniyet gren, gzele bakmay sevap dnen bir zihniyet dzele bilir mi? Bunlar yanllarn grmekten acizler, nasl dzelecekler? Bugn mslmanlk yaanyor mu? Her trl gnah rahatlkla ilene biliyor. Allahu Tealann emirleri de yerine getirilmiyor. ouna mrn nerelerde geirdin denilse, sahnelerde Genliini nerede tkettin denilse aflette Shhatini nerede tkettin denilse gnahta diyecek pek ok kii var. zellikle genlere sesleniyorum: slmda namazla Mslmanln arasn ayrmamz mmkn olmad halde acaba kamz dzenli olarak namazlarmz klabiliyoruz! Yaay olarak kfirden ne farkmz kalm. Onlar belki dinlerine bizden daha ok ballar. ayet slmn, Hz.
18

Mminn sresi, yet: 112115

265

TESETTR

Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellemin), Kurann kadir ve kymetini bilmezsek Rabbim bu nimeti alp onlara verir. Onlar slma kouyor, bizimkiler islmdan kayor. Hayret, Hayret! Size bu konuda bir rnek sunaym: Bir televizyon programnda Romanyal bir bayan oturmu, tepeden trnaa kadar kapal, yznden nurlar dklyor. Mslmanm diyen bayanlarn pek ou da balar, kollar ak bir ekilde oturmu onu dinliyorlar. Spiker Romanyal Meryeme soruyor: Senin byle rtnmene ailenin tavr nasl oldu. Mslman olan Meryem yle diyor: Romanyaya gittiimde annem bana, kzm burada giysilerini deitirip ban aabilirsin, burada Mslmanlar yoktur. dedi. Bende ona: Anne, ben insanlar iin kapanmadm ki, ben Allahn emri olduu iin tesettre girdim. dedim. Spiker yle devam ediyor: Almadnz, almayacaksnz yani karmayacaksnz. Romanyal bayann verdii cevap: tesettrnz

karacam, ama kabre girdiim zaman, kefenimi giydiim zaman karacam. Sonradan slmla tananlarn imanna bakn, ba yere eik mahcup bir edayla dinleyen mslmanlarn imanna bakn! Mslmanlarda tesettr uuru bile brakmadlar, hay, rz, namus gibi deerler yerde srnyor. Biz imdiki mslmanlarn gnah ok, ibadeti yok denilecek kadar az. Biz mslmanlar kulluumuzu yapmazsak ya kim Allahu Tealaya kulluk yapacak. Zaten dier din mensuplarnn yapt ibadet deil; Allaha irk kouyorlar. Dzgn ve doru bir ekilde ibadet eden sadece mslmanlar kalm, onlarn ou da dnya sarholuunda. Allah Resl (s.a.v.) Bedir gn yle dua ediyordu: Ya Rabbi, u bir avu mmin telef olup yok olursa, bu bugnden sonra yeryznde sana ibadet ve kulluk edecek kimse kalmayacak.19 Ama imdiki mslmanlarn pek ou ibadetlerini yapmyor; haramlardan saknmyor. Aadaki yeti kerimede yce Rabbimiz yle buyuruyor:

19

Mslim, Cihad 58

266

TESETTR

Kim doru yola gelirse, kendisi iin yola gelmi olur; kimde saparsa ancak zarar kendisinedir20 Tefekkr etmemiz gereken bir dier ayeti kerimenin meli yledir: Kendilerine verdiimiz (nimetler)e nankrlk zevklensinler bakalm. Ama yaknda bilecekler.21 etsinler ve

u ahiret hayatn unutup dnyaya dalanlar nasl bu aflet uykusundan uyanacaklar. Kck akllaryla Allahn emirlerine dudak bkenler, hi dnmyorlar m, Cenab- Hak akllarn ellerinden alsa akllar bile yok. Onlara o akl ve dnme kabiliyetini veren kim? Akl olmayan hayvanlarda olabilirdik! Veya insanlarn yalar ilerledike, akllar zayflyor, ocuklayor, bunama dnemi balyor, onu bile engelleyemiyoruz. Daha neyimize gvenip lemlerin Rabbine kar geliyoruz! Demek ki, nmzde iki yol var. Biri Mevlya gider; biri de Belya gider! Bundan byle cehenneme aranlarn sesine kulak vermeyelim. nmzdeki tehlikeleri grebilelim. Burann bir rya gibi olduunu, gerek hayatn ahiret olduunu nefsimize kabul ettirelim. Haramlara derek eytan sevindirmeyelim. Verilen emirleri yaparak Rabbimizin rzasn kazanmaya alalm. Rabbimizin bize ok yakn olduunu, hain baklarmzdan, kt dncelerimizden bile haberdar olduunu, kullarn daima grdn unutmayalm. Siz onu grmyorsanz da muhakkak o sizi grp gzetmektedir. Bu duyguyu yaaya bilmek ihsan makamndan nasiplenmek demektir. Rabbim mmin kz ve hanmlar haydan, edep ve terbiyeden ayrmasn. Onlara slam tesettre brnmeyi nasib etsin. (min)

20 21

sr sresi, yet: 15 Ankebt sresi, yet: 66

267

RVET

RVET
Rvet: Yaptrlmak istenen bir ite, meru olmayan bir kolaylk salamas iin bir yetkiliye mal ya da para olarak salanan kardr. Bylesi bir kazan, bakalarndan haksz yere alnd iin kul hakkna girilmektedir. Rvet alan haksz yere para ald adamdan dolay gnaha girdii gibi, genelde bakalarnn iini de aksatmaktadr. Bylece her iki tarafn da haklarn boynuna geirmi oluyor. Ahirete kul haklaryla gidenler orada mflis duruma deceklerdir. nk yapm olduu tm salih ameller haklarn yedii kiilere verilecek, salih amelleri kafi gelmedii takdirde de, haklarn yedii insanlarn gnahlarn ykleneceklerdir. Hesaplamas zor olan kul haklarn boynumuza geirmeyelim. Allah (c.c.) affetse de kullarn kendi haklarndan vazgemeleri ok zordur. nk o maher gn herkes kendini kurtaracak ameller arayacaktr. ehitlerden bile her trl gnah dt halde kul hakk dmemektedir. te rvet olay da kul haklarn ierdii iin bylesi byk gnahlardan uzak duralm. Kimseden rvet almayalm. Kimseye rvet vermeyelim ve bu ie arac da olmayalm. Sevban (r.a.) dan yle rivayet olunmutur:

Reslullah (s.a.v.) rvet alana da verene de, alanla veren arasnda arac olan kiiye de lanet etti. 1 Byle yapan kiilerin Peygamber (s.a.v.) tarafndan lanetlenmesi iin nemini belirtmeye yeterlidir. Peygamber diliyle lanete uramak istemeyen, cehennem ateinde yanmak istemeyen, ahirette kullarla yaka paa olmak istemeyen rvet almak, vermek ve arac olmaktan uzak dursun. nk haramlarla beslenen vcudun mstahakk cehennemde yanmaktr. Bylesi kt huylar mslmanlara hi yakmayan davranlardr. Gerek mslman her yapt harekette kendisini Rabbinin grp gzettiini unutmayan kimsedir. Hi kimse grmese de Rabbi kendisini muhakkak gryor. Bu inanca sahip kiiler rvet alamaz, rvetle elde edilen paralarla oluk ocuklarna haram lokma yediremezler. nk
1

)(

Et Tergib Vet Terhib c.3 s.178 H. No:1 Tirmizi, bn-i Hibban, Hakim, Ahmed Bezzar

268

RVET

haramla yetien ocuklardan, haramla beslenen bedenlerden istenilen netice alnamaz. Haramlarla beslenen ocuklar hem ailesi, hem de vatan ve milleti iin ou zaman ba belas olmulardr. Rvet alan kiiler toplumda byk yaralar amakta toplumun huzurunu bozmaktadrlar. O milletin almasn, gelimesini engellemektedirler. Bir toplumda rvet oalrsa, iler rvetle halledilirse artk o toplumun gelimesi ve kalknmas bir yana, gnbegn yok olmaya mahkm olur. Artk adaletle iler yrmez olur, hak sahibi de hakkn alamaz. Haksz insanlar hakl gibi gsterilir. Hakszlk reva bulur. Allah iin iler grlmez olur. Her ite artk ahsi menfaatler n planda tutulur. Rvet olmad zaman iler grlmez olur. Paras olanlar iini yaptrr, paraszlar perian bir duruma der. Alm kudurmutan beterdir. Rvete alan kiilerin artk gzlerinden, kalplerinden merhamet kalkar, hep kendi cebini doldurmaya bakar, byk bir hrs kendisini alr. Haramdan kazandklar paralar yznden kendi canna, imanna, oluk ocuuna, evine, barkna, iyerine ne gibi bela ve musibetlerin geleceini hi dnmez. Ahirette ekecei azab dnmez, dnya hrs onu kaplar mahv u perian eder. Gnmz ortamnda da maalesef rvet vermeyenler ilerini yaptramaz hale gelmi veya aylarca srada beklemek zorunda kalmlardr. Bir ksm iyerlerinde rvet alnyor, alnmad takdirde ise mslmanlarn ileri aksatlyor. Yine, baz hastanelerde rvet vermediin takdirde aylarca sra sana gelmiyor, kapdaki grevlilere bir eyler vermezsen ieri giremiyorsun. ou zaman rvet vermezsen iyerlerinde grev alamyorsun. Kimisi rvetle, parayla, hak etmedii halde ehliyet alyor, bu defa ehliyetsiz insanlar direksiyon bana geiyor, bu da binlerce insann canna mal oluyor. Acaba bunlarn hesabn kim ve nasl verecek? Rvet sebebiyle ehliyetsiz insanlar grev bana getirilip, dier ehil insanlar rvet vermedii iin devre d kalrsa acaba o toplumun, vatan ve milletin hali nice olur. O hak sahibi insanlarn haklarn yiyenler, onlarn bedduasn alanlar nasl iflah olacaklar. Maher meydannda Cenab Hakka ne cevap verecekler? Vicdan ve merhametlerini atan bu insanlara Allah (c.c.) merhametle muamele etmeyecektir. nk merhamet edene merhamet edilir. Bir de gnmzde devlet memurlarnn pek ou, bilerek veya bilmeyerek rvete bulamaktadrlar. Birinin iini grrken, bana bir yemek yedireceksin veya bana bir sigara alacaksn diyerek kendilerini gnaha sokuyorlar. Bazen de i yaptranlar, memurlara bir eyler vermek

269

RVET

suretiyle onlar rvete altryorlar. Kimisi yourt, kimisi peynir, kimisi ay veya fstk getiriyor ve bunun adn da hediye koyarak yle diyorlar: Ben bunu gnlmden gelerek, hediye olarak veriyorum. Bu da rvetin ta kendisidir. Byle, bir yemek iin, bir paket sigara iin, bir kova yourt iin imanmz, dinimizi tehlikeye atmaya deer mi? Amellerimizi, hayrmz rvet sebebiyle iptal etmeye deer mi? Yaptmz ileri grevimiz olduundan, bir memur olduumuz iin, srf Allah rzasn gzeterek yapalm. Mslman kardelerimizin ilerini karlksz grelim, elimizden geldii kadar onlara yardmc olmann bir ibadet olduunu unutmayalm. Onlarn duasn almaya alalm. Dnyalk menfaatler uruna hayrlardan vazgemeyelim. O mmin kardelerimizi de zor durumlara sokmayalm. Onlara yardmlar, srf rza-i Bari iin yapalm. Devlet memurunun aldklar hediyelerin rvet sayldn unutmayalm. nk devlet memuru veya yetkili, o makamda olmasayd kendisine o hediyeler verilmeyecekti. Buharide zikredilen bir hadiste Hz. Peygamber (a.s.)n zekt toplamakla grevlendirdii bir memurun, zekt mallarn getirdiinde: Ya Reslullah, bu sizin zekat malnzdr, bu da bana hediye edilenlerdir diye kendine bir pay ayrmas zerine Peygamberimiz mescidde bir hutbe irad ederek yle buyurmular: Allah-u Tealann bana ykledii ilerden birine bir kimseyi memur ediyorum. O kimse grevini yapp dnyor ve u mallar sizin, unlar da bana hediyedir diyor. Eer bu kimse doru sylyorsa babasnn evinde otursayd kendisine hediye veriliyor muydu? Yoksa verilmiyor muydu? O zaman grrd. Hayatm kudretinde tutan Allaha yemin ederim ki sizden herhangi biriniz haksz olarak bir ey alrsa, kyamet gnnde muhakkak o kimseye ald mal yklenerek, boynuna geirilerek har olunur.2 Bizler de, grevli insanlara i yaptrrken hemen hediyeler gtrp onlar rvete altrmayalm. Bu gibi davranlar o grevlinin de ahlakn bozuyor. yle bir hale geliyor ki, bu defa rvet verilmedii zaman iler yaplmyor. Onun iin rveti ne biz verelim, ne de onlar byle kt hareketlere altralm. Bu sylediklerimiz daha iyi anlalsn diye konumuzu ayet-i celile ve hadis-i eriflerle biraz daha izah etmeye alalm.

Yce Rabbimiz Kur'an- Kerimde yle buyurmutur:
2

Tecrid-i Sarih c.8 s.41,42 Buhari, Mslimden (zet olarak)

270

Mallarnz aranzda hakszlkla yemeyin. Bildiiniz halde gnaha girerek insanlarn mallarndan bir ksmn yemeniz iin onu hkimlere (idarecilere veya mahkeme hkimlerine) vermeyin. 3 Bu ayetle iaret edilmek istenen mana daha ziyade rvet ve karclktr. Binaenaleyh aldatma ve dalavere ile elde edilen tm kazanlar haramdr. Demek ki toplumu kerten sosyal hastalklardan birisi de rvettir. Rvet alp verenler Allah (c.c.) nun haramlarn ileyerek haksz kazan elde etmek isteyenlerdir. Rvet hakly haksz, haksz hakl karmak karlnda bir kimsenin grevini ktye kullanmak suretiyle elde ettii haksz karlardr. Bu sebeple toplum dzeninin bozulmasnda rvet en etkin rol oynamaktadr. Rvet alp verenler toplumda hak ve adalet anlaynn yklmasna sebep olduklar gibi, aln teri dkerek alanlara da kt rnek olmaktadrlar. Bu ise almay ve verimi olumsuz ynde etkiler. Toplumdan hak ve adalet anlayn kaldrr. Ayn zamanda rvet, hak ve adalet gibi ulvi duygularn ahsi karlar uruna feda edilmesine sebep olur. te rvetin zarar fertlerden balayp topluma da sirayet ettiinden manevi mesuliyeti ve gnah da daha byk olmaktadr. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) yle buyurmutur Rveti alan da veren de cehennemdedir

RVET

Rvet suu tm lkelerde ilenmektedir. Hele imandan, dinden yoksun olan ortamlarda daha fazla ilenmektedir. Alan da veren de memnun olduu iin rvetin n de kesilememektedir. Allah korkusu kalplere yerlemedii mddete insanlar bu gibi alkanlklardan uzaklatrmak sz konusu olamaz. Allaha, ahirete iman etmi, Rabbinden korkan kmil mminlerden bylesi bir davran grmek mmkn deildir. Onlar tm davranlarnn gzetildiini, melekler tarafndan yazldna kesin inanmtr. Bylesi bir insan rvet alamaz, haram paraya tenezzl edip dnp bakmaz bile. Yaptn menfaat ve kar iin deil, srf Allah rzas iin yapar. Demek ki bu gibi kt alkanlklarn nn almann tek bir yolu var, o da slam genlerinin kalbine Allah korkusunu yerletirmektir. Allah' ve Peygamberi tantmaktr. Bu inan ve duygu yerletii takdirde artk toplum da huzur ve selamet iinde yaar. nk Allah'tan korkandan korkulmaz. Ondan herhangi bir ktlk beklenemez. Ama insanlarn kalplerinden
3 4

Bakara sresi, ayet: 188 Ebu Davud Akdiye 4; Mecmeuz Zevaid, c.4 s.199

271

RVET

Allah sevgisini ve korkusunu karrsanz, onlar imandan ve dinden uzak yetitirirseniz artk o toplumdan her trl ktlk beklenir. O toplumun emniyeti ve huzuru kalmaz, adeta oras anari oda olur. Cehennem olur. Dnya ve ahiret kurtuluunun sebeplerinden birisi de edepli ve inanl insanlar yetitirmektir. man ne gzel bir duygudur ki, gizli yerlerde gnah ortam olutuu zamanlarda bile, hi kimsenin grmedii yerlerde bile, insan rvetten, gnahtan ve ktlkten alkoyuyor. Halbuki her insann bana bir asker dikseniz dahi ki bu da mmkn deildir, yine insanlar gnahlardan ve ktlklerden uzaklatramazsnz. Bu duygu ve inan, sanki herkesin banda bir polis varm gibi olmakta, hatta bundan daha da tesirli ve faydal olmaktadr. Rabbim cmlemizden bu iman duygularn eksiltmesin Kt alkanlklar gerek mslmana yakmaz. Zaten mminler imanlar sebebiyle irkin ilerden uzak durmaktadrlar. Hele rvet gibi eitlik duygularn ykp adaleti ortadan kaldran, vicdanlar karartp toplumlar kerten, hrs ve tamah duygularn kabartan rveti hibir insan yapmamaldr. Hele mslman kii byle irkin hareketlere hi bulamamaldr. Maalesef gnmzde din duygular zayflaynca rvet olaylar da oalmaktadr. Halbuki kamil bir slam toplumunda gereksiz olarak rvetin adn bile duymak abestir. nk rvet bakalarn ezerek, sefalete srkleyerek mutlulua kmaya almaktr. Bu da hibir mmine yakmaz. Mminin hedefi kul haklaryla ahirete gitmemeye gayret sarf etmesidir. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) rvet ve benzeri yollarla insanlarn zerlerine kul haklarn geirmelerinin sakncalarn hadis-i eriflerinde yle ifade etmilerdir. (Ey insanlar!) Kyamet gnnde sizden birinizi zimmetine geirdii deve, at, inek, koyun gibi hayvanlar kendilerine has sesler karr bir vaziyette boynuna ykletilmi olarak Allahn huzuruna gelmi bulmayaym. O bana yardm et ya Reslullah! diye (inleye)cek ve ben de senden Allahn azabn gideremem. Sana bu gerei tebli etmitim diyeceim.. (Ey insanlar) kyamet gnnde sizden birinizi zimmetine geirdii altn, gm ve eya gibi mallar boynuna ykletilmi olarak Allahn huzuruna gelmi bulmayaym. O zaman bana yardm et ya Reslullah diye (inleye)cek ve ben de senden Allahn azabn def edemem bunu sana bildirmitim diyeceim5

Et Tac c.3 s.54 (Hadis-i erif zet olarak alnmtr.)

272

RVET

stesek de istemesek de, sevsek de sevmesek de hepimiz ahirete g edeceiz, yce Rabbimiz bizleri maher meydannda toplayacak yaptklarmzn hesabn bizlerden soracaktr. Hele insanlarn haklarn boynuna geirmi olarak gelenler, onlarn perianl anlatlacak gibi deildir. Bu perianla dmek istemeyen ahiret hayatnda ne yapacan imdiden dnsn. Oraya gzel ameller hazrlasn. nsanlara zulm deil onlara yardmc olsun. nsanlara zulmedip, onlarn haklarn ineyip rvet alanlar, tvbe edip helallemedikleri takdirde cehennem ateinin azabna mstahak olacaklardr. Ey bu irkin ilere teebbs eden kardeim! Kendine bir ekidzen ver, bir an evvel tvbeye sarl. Cehennem ateinde yanmaya dayanamazsn. Atete yanmann ne denli zor olduunu anlasaydn bu ileri hi aklna bile getiremezdin. imdi mrn gnahlarla geiren insanlar kabir azab iersindedirler. Kabir onlara cehennem ukurlarndan bir ukurdur. Sen u kabirde yatanlarn hep byle ml ml uyuduklarn m sanyorsun? Hayr, herkes orada ameline gre bir vaziyet iersindedir. Maalesef iman zayf olanlar, azab- cehennemi fazla umursamaz, atele azablanacan hi aklna bile getirmez. Atein ne denli zor olduunu anlamak isteyen bu dnyada atete yanp da kurtulmu olanlara bir sorsun. Onlarn halini grenlerin cierleri paralanyor. Hlbuki bu dnyadaki yanmalar bir anlk ksa sreli yanmalardr. Ey insanolu! Bir anlk yanmann acsn aylarca ekiyorsun, aylarca hastanelerde tedavi gryorsun ki, o bir anlk atete yanmann acsn dindirmek iin. Bununla beraber vcudunun eskisi gibi olmas da mmkn olmuyor. Varn cehennem ateinin vcuda verdii acy ve tahribat siz dnn. Uzun yllar cehennemde yanmann acsn tefekkr edin. Rvet cezas olarak atete yanmaya mstahak olanlar ondan kurtulmak iin aldklar paralar vermeyi bir yana brakn, dnya dolu servetleri de olsa hepsini gzlerini krpmadan bir rpda hemen vermek isterler fakat bu da kendilerinden kabul olunmaz. Onun iin ey kardeim! Bizleri atee atacak haram kazanlara bavurmayalm. Evine ate dse sen ilk nce cann m kurtarrsn yoksa maln m? Depremlerde, yangnlarda nicelerinin mallar, evleri, arabalar telef olduu halde kendileri sa olarak kurtulduklar iin krediyorlar. Ya bizler ve oluk ocuklarmz yanarak veya enkaz altnda kalarak lseydik ne yapardk diyorlar. Cann yannda maln mlkn kymeti yoktur. Sen hasta olsan dnya malnn kymeti gznde bir hi olur. Shhatim olmadktan sonra ben serveti neyleyeyim dersin.

273

RVET

te sonu cehennem ateinde yanmamza sebep olacak haram davranlardan, rvet gibi haksz kazanlardan uzak duralm. Yaptmz eylerin yanmza kr kalacan zannetmeyelim. Bir iki gnlk dnya sefas iin ahiretimizi ykmayalm. Bu hususlar iyiden iyiye dnp aklmz bamza alalm. Aksi halde halimize ne kadar alasak da azdr. nmzde madem byle zor gnler ve geitler vardr o halde rvet illetinden uzak duralm. Rvetten ve rvet alandan hayr beklenmez. Bu insanlar menfaati iin vatann dahi satmaktan geri durmaz. Bu rvetiler sebebiyle memleket ve toplum ok byk zararlar grmekte, ehil olmayan kiiler i bana gelmektedir. Her yl pek ok snavlar almakta, imtihanlar yaplmakta, bazlar en dk notu almalarna ramen rvet sebebiyle i bana getirilmektedirler. Bunun yannda yksek puan alm, kabiliyetli insanlar ve renciler ise ikinci plana itilmektedirler. Vatan ve milletin bu davranlardan, grecei zararlar bir dnn. Bu imtihan ve snavlarda rvet alanlar, rvet verenler, onun bunun hatrn sayanlar, yani hatr iin snav kazandranlar acaba Cenab Hakka ne cevap vereceklerdir. O haklarn yedikleri insanlarn haklarn nasl deyecekler. Onlarn beddualarndan nasl kurtulacaklar. zlerek belirtelim ki, imtihanlarda byk hakszlklar yaplmakta herkes kendi kafasna gre baz kaideler koymaktadr. Kimse hakkyla imtihan kazanmay dnmyor, ona buna bakarak, kopya ekerek baarmak istiyor. Hlbuki bu hareketiyle dahi bakalarnn haklarna tecavz ediyor. Ey mslman! Sen bakasna bakyor ve imtihan kazanyorsun dier kardein senden iyi bildii halde kazanamayp kaybediyor. Bylece ona engel oluyorsun. Ayrca amirlerin dahi adaletli olmalar gerekir. Kendilerinin ahsi ilerini greni deil de, hak sahibi dmanlar da olsa ona hakkn hi ekinmeden verebilmelidirler. Hatr ve torpille ehil olmad halde din grevlisi alnrsa bu dinin ve mslmanlarn hali nice olur. Allah (c.c.) bamzdan adil insanlar eksiltmesin, ehil kiileri eksiltmesin. Rvet olaynn hi tutulacak taraf yoktur. Neresine bakarsan hep ktlk beliriyor. Rvet sebebiyle ehil olmadklar halde ehliyet alanlar nasl ki binlerce insanlarn lmlerine sebep oluyorlarsa, rvet ald iin grevli olduu inaatlarn teftiini iyi yapmayanlar da binlerce insanlarn lmne sebep olmaktadrlar. nk rvet sebebiyle teftii iyi yapmadklarndan ihaleleri zerine alan firma da malzemeleri eksik

274

RVET

kullanyor. Bylece en ufak bir sarsntda okullar, kprler, binalar yklveriyor. Bu gibi yolsuzluklara tenezzl edenler vicdan ve merhametlerini yitirmi, kendi menfaatinden baka bir ey dnmeyen bencil insanlardr. Ahiret hesabn hi hesaba katmasalar da bir gn ecel onlar da yakalarndan yakalayacak, tm amellerinden sorguya ekilecei gerek dnyaya gtrleceklerdir. Ne kadar salam kalelere de girsek ecel geldiinde artk tehir olunmaz. Lakin Cenab- Hak bizlerden helal almamz, yaptmz ilerin temiz olmasn, her eyden nce tedbir alp ondan sonra tevekkl etmemizi istemitir. Gz gre gre insanlar tehlikeye atmaya hi kimsenin hakk yoktur. Tedbirden sonra ii Cenab Hakkn takdirine brakmak gerek. Onun iin rvetileri deil drst insanlar byle nemli olan grevlere getirmelidir. Rvetiler grevlerden uzaklatrlmaldr. slam hukukuna gre bir hkim rvet alarak bir davay karara balasa o kii iten uzaklatrlr ve verdii hkm geersiz kabul edilir.6 Ayn zamanda devlet memurlar hediye almaktan da son derece uzak durmaldrlar. Rvet kokusu olan davranlardan dahi uzak durulmaldr. Normalde mslmanlarn aralarnda hediyelemeleri gzel bir davrantr. Ama i banda olan grevlilere hediye verilmesi ok sakncalar beraberinde getirecei iin caiz kabul edilmemitir. mer bni Abdlaziz: Hediye, Hz. Peygamber zamannda hediye idi. Bu gn ise rvet olmutur. mer bni Abdlaziz verilen hediyeleri kabul etmedii zaman, kendisine: Hz. Ebubekir, Hz. mer hediye kabul etmediler mi diye sorulunca o yle cevap vermitir: O hediye onlar iin hediye idi. Fakat onlardan sonra memurlar iin hediye bir rvettir Sevgili Peygamberimiz (s.a.v.) yle buyurmaktadr: Grevli memurlara buyrulmutur.7 verilen hediyeler, armadr, hainliktir

Neyl-l Evtarda: Hediye kabul eden hkim rvet yemi demektir. diye gemektedir. Rvet gibi byk gnahlara dmemek iin amir ve memurlarn hediye almamalar gerekir. Hediyelere altrlan memur ve amirlere gn gelir ki artk hediye vermezseniz onlara bir i yaptramazsnz. Hediye ad
6 7

Mminlere Vaaz ve rad c.5 s. 104 A. . Hanbel c.3 s.87

275

RVET

altnda rvete altrlanlar, artk karlksz i yapmaz olurlar. Allah rzas iin yardm edecek insan parmakla gsterilecek kadar az olur. En kk makamdaki bir kiiye, en basit bir i yaptrmak istesen dahi rvetsiz yaptramazsn. te insanlar rvete yle bir altrlm ki, hediye vermediin zaman ilerin yrmyor. Kadrin kymetin bilinmiyor. Paras olanlarn ileri abucak grlyor, hem de ikram ve izzetler sunularak. Paras olmayan fakirlerin de ileri bekletiliyor hem de hor ve hakir grlerek. nsanlk duygusunu, Allah iin yardmlap i grmeyi, karlksz mslmanlara hizmet sunma duygusunu yok eden, adaleti ortadan kaldran, insanlarn gzn hep menfaat ve kara sevk eden bu kt alkanl slamiyet kabul etmez. Onu kknden kurutmak iin en ince ynleri dahi hesaba katar. Rveti vereni de, alan da, arac olan da lanetler. Bu ii yapan da, gnahna ortak olanlar da atele tehdit eder. Sevgili Peygamber Efendimiz (s.a.v.) rvetle gelir salayanlar iin yle buyurmutur: Suht ile beslenen vcut atee layktr. Sordular: ya Reslullah suht nedir? u cevab verdi: Suht rvettir. Gerek mminler rvet gnahna dmemek iin i yerinde, grevinde hediye kabul etmemelidir. Hediye alanlar ister istemez hediye verene kar kalbinde bir meyil ve sevgi duyar. te bu sevgi onu ou zaman haktan ve adaletten uzaklatrmaya, bakalarnn haklarn ona vermeye az da olsa sevk edebilir. Ve o kii bu meylin o verilen hediyeden bile kaynaklandn ou zaman kestiremez bile. zet olarak rvetin zararlarn yle belirtebiliriz: Allah (c.c.) rvetle elde edilen mallar haram klmtr. Haram mallarla beslenen vcuttan ve oluk ocuktan da bir fayda beklenemez. Rvet bir ate parasdr. Hadis-i erifte:

Rvetin bitirdii her ete en layk olan ey atetir.8

Baka bir hadis-i erifte ise Allahn laneti rveti alana verene olsun buyrulmutur. Yine sevgili Peygamberimiz (s.a.v.) yle haber vermitir: Her kim on kiinin iini zerine alr da aralarnda ister holandklaryla ister holanmadklaryla hkm versin kyamet gn eli kelepeli olarak getirilir. ayet adil davranm, rvet almam ve zulmetmemise Allah onun kelepesini zer. Eer Allahn indirdiklerinden bakas ile hkm
8

Elmall Tefsiri c.3 s. 1687

276

RVET

vermi, rvet alm ve hkmde iltimas etmise sol eli sa eline kelepelenir. Sonra dibine be yz senede ulaamayaca cehenneme atlr.9 Rvet cezasnn byle ar olmas, Peygamber lanetine maruz kalnmas, rvetin yaygn bulac bir hastalk olmasndandr. Rvet hastal toplumun kanseridir. Bu tm insanla zarar veren bir afettir. Bunun nne geilemedii takdirde toplumun hepsine sirayet eder, toplumda gven kalmaz. Rvetin olduu toplumu korku sarar, huzur sz konusu olmaz. Peygamber Efendimiz (s.a.v.): Bir millet iinde rvet ba cezalandrlr diye buyurmutur.10 gsterirse onlarda korku ile

Rvet eitlik prensibini bozar, hakszlar hakl duruma getirir. unu da bilelim rvetin az da ok hkmndedir. nemsenmeden alnan az bir rvet dahi insanlarn byk gnahlara girmesine vesile olur. bret alnmas gereken bir durum da, nceki tarihlerde rvet ve yolsuzluklar yznden ken lkelerdir. nk saltanat binasn ykan rvettir. Devletin zevali rvetle olur. airin biri kendi zamannda rvetin ne kadar ok yaygnlatn yle dile getiriyor: Selam verdim rvet deildir diye almadlar der. Maalesef gnmzde rvet ok yaygnlamtr. Fakat rvet veren buyurun aln rvetimdir demiyor. Al sana bu hediyemdir, yeenlerim yesinler diyor. Haramln kimse aklna bile getirmiyor. Onun iin rvetten ve rvete gtren yollardan saknlmaldr. Bilhassa bu konuda amirler, devlet erknlar ok daha dikkatli davranmaldr. Yeri gelmiken Hz. mer (r.a.)n bu konudaki hassasiyetini zikredelim. Hz. merin hanmna Bizans mparatorunun hanm pahal bir hediye gnderir. mer (r.a.) bunu ho karlamaynca hanm: Hediye kabul edilmez mi? Bizans imparatorunun hanm bana hediye gndermi bunda ne var dedi. Adaletin timsali mer u cevab verdi. mparatorun hanm ben bu makama gelmeden evvel beni de tanr seni de tanrd. O vakit bu hediyeyi gndermeyip imdi gndermesinde gizli bir maksat vardr. Onu imdi fakirlere datacam. Ve mer yle yapp, onu fakirlere tasadduk etti.
9

10

Et Tergib c.3 s.181 Hadis: 7 Et Tergib Vet Terhib c.3 s.180

277

RVET

Makam sahiplerine verilen hediyelerin gizli bir maksad vardr. O makama gelmeden nce o hediyeler niin gelmiyordu? bandakilere yetkili kiilere ve selahiyet sahiplerine verilen hediyeler de rvet saylmaktadr. Bu hediyelerin altnda baz karlar vardr, grlecek haksz iler yatmaktadr.11 Haklarmza raz olalm. Bakalarnn haklarna tecavz etmek iin rvet yollarna bavurmayalm. Kendi nefsin iin istediini mmin kardein iin de istemelisin. Vazifeni ktye kullanma, be kuruluk menfaat iin hesab gnn unutup ahiretini ykma! Gerek hayat ahirettir. Sevgili Peygamberimiz (s.a.v.) Abdullah b. Revahay mallarnn haracn takdir etmek iin Yahudilere gnderdii zaman, maln bir ksmn kendisine vermeyi teklif ettiler. Onlara dedi ki: Bana takdim etmek istediiniz bu rvet haramdr. Biz onu yemeyiz.12 Vazife banda olan bir kiinin maandan baka gelir salamaya almas, hediye ad altnda rvet almas caiz olmaz. Kendisine verilen eylerin ad hediye de olsa, her ne ad verilirse verilsin haram helal klmaz. Hulasa rvet ateten bir gmlektir. Dt yeri yakar, vicdanlar karartr. Hrs ve tamahlar kabartr. Bu rvetiler toplumda insan sevgisinin kalkmasna, hak ve adalet duygularnn, vatandalk ve kardelik anlaynn yok olmasna sebep olurlar. Onlar iin tek nemli ey kendi karlar ve menfaatleridir. unu da unutmayalm ki, makam ve mevkilere para ve rvetle gelen, onun hayfn, masrafn fazlasyla karmaya alacaktr. Rvetin hzla yaygnlat bir zamanda bu gnahtan uzaklamak ve arac olmamak ahirete inanan her insan iin gereklidir, kanlmazdr. Hz. Huzeyfe (r.a.) dedi ki: Ben gerek iyi gerek kt olsun hibir amiri asla vmem. Niin dediler? nk Peygamber Efendimizden duydum ki: Kyamet gnde zalim adil ne kadar amir varsa hepsini toplayp srat kprsnden geirirler, Allah (c.c.) srata emreder onlar silkip sars ki hkmnde zulmedenler, kararlarnda rvet alanlar, ihtilaflarda bir taraf kayranlardan kimse kalmasn, cehennem ateine dsn. Bunlar yerine ulamak iin cehennemin iinde yetmi mil aaya inerler.13 Hkm ve messeseleriyle hak ve adaleti gerekletirmeyi esas alan slam dini meru kazan yollarn belirlemi, her eit zulm
11

Gzel Vaazlar, s.251 slamda Helal ve Haram s.359 13 Kimya-y Saadet, s.327
12

278

RVET

yasaklamtr. Rveti toplumda yaygn bir hale getiren, rvete arac olanlar, rvet almaynca mslmanlarn iini aksatanlar, rvet ald iin haksz ne geirenler, rvet sebebiyle hakly haksz, haksz hakl yapanlar, kul haklarn boyunlarna geiriyor. oluk ocuklarnn rzkna haram kartryorlar, bu ekilde hem Cenab- Hakka asi olmu hem de cehennem ateine girmeyi hak etmi oluyorlar. Maherde sorgu suali en zor olanlardan biri de zerinde kul hakk olanlardr, rzkn haramdan kazananlardr. Zatn birisi yle der: Bizi Allaha yaklatran ey ok ibadet yapmamz deildir. Bizi hedefe ulatran ey helal ve harama ok dikkat etmemizdir. brahim Edhem Hz.leri helal lokma bulamaynca toprak yermi. Hz. Ebubekir (r.a.) yanllkla boazna giren gayri meru kazanc kusmutur. yle zatlar olmu ki boazna kaan azck bir haramdan dolay, hak sahibi hakkn helal etsin diye yllarca ona iilik yapmtr. Acaba bu mslmanlar niin bu kadar helal ve harama riayet ediyorlarm. nk haramlarla beslenen vcut cehennem ateini hak etmi demektir. Muaz b. Cebel (r.a.) anlatyor: Reslullah (s.a.v.) beni Yemene gndermiti. (Hareket edip) yrdm zaman arkamdan birini gndererek beni geri ard (yanna varnca): Sana niye adam gnderip geri ardm biliyor musun? buyurdular ve ilave ettiler. Benim iznim olmadan hibir ey almayacaksn. Zira bu gulldur (hrszlktr.) Kim gull yaparsa, ald eyle kyamet gn (Allahn huzuruna) gelir. te bunun (iin) seni ardm. Artk iine gidebilirsin.14 dedi. Bizim bu dnyada bulunu gayemiz cenab- Hakka kulluk iin, insanlara hizmet iindir. nsanlarn mallarn haksz yere boynumuza geirmek iin deildir. Haramda hayr yoktur. Ksmetimizde zenginlik yoksa alp rpmakla, rvetle, zorla zengin olunmaz. Haramla mal ysak bile bereketi yoktur, bir vebaldir, mesuliyettir. Dnyada bela, ahirette cehennem ateidir. Bize den grev helal snrlar dahilinde almaktr. Ksmetimizde zenginlik varsa oluruz, yoksa olamayz. (Bu gibi ibareleri yanl anlayp da almaya gerek yoktur eklinde yorumlamamaldr. Bir insann oluk ounun rzknn temini iin almas farzdr. Cenab- Hak alan sever ve her eyi de sebeplere balamtr. Evet, para kazanmak iin, zengin olmak iin almak lazmdr. nk o, bir sebeplere yapmadr. Ama her alan muhakkak zengin olmaldr veya olacaktr diye bir kaide de yoktur.)
14

Tirmizi Ahkm 8. (1335)

279

RVET

Dnya maln bu kadar ok istiyoruz, ama hi kimse, Ya Rabbi hakkma hayrlysa olsun demiyor. Hlbuki ok maln hesab ahirette oktur. Bunun yannda dnyada istediin her eyin bir arada olmas pek zordur. Mal gelir, bir bakarsn gzelim shhatin gider. Onun iin aklmz bamza alalm, haramlarla bir yere varlamayacan bilelim. Yaptmz kk olsun, byk olsun btn amellerimizin kiramen ktibin melekleri tarafndan yazldn, Cenab Hakkn bizi devaml grdn, maher meydannda sorguya ekileceimizi unutmayalm. Dnya hayat bir oyalanmadr. Bir an nce aklmz bamza alp gnahlardan el etek ekmezsek pimanlmz kabir kapsndan balar, cehennemle neticelenir. Allah-u Teala bizleri kendi yolunda ihlsla, samimiyetle alan akll kullarndan eylesin. eytann tuzana dm, mr sermayesini gnahlarda tketen zavalllardan eylemesin. (min)

280

DUA

DUA
Dua konusunu ele almamzn gayesi, mmin kardelerimiz dua etmenin nemini daha iyi bilsinler diyedir. Yce Mevlaya el amann, ona yalvarp yakarmann nemini daha iyi anlasnlar ve skntya uradklar zaman mitsizlie dmesinler diyedir. Allah (c.c.) kullarnn kendisine yalvar ve yakarlarn ok sevmektedir. Devaml bizlere rahmetiyle tecelli etmektedir. Duasz mmin dnlemez, dua ve niyazda bulunmayan kul, Allah (c.c.) nun feyiz ve bereketinden mahrum kalr. Konumuzu ayet ve hadislerle izah edelim ki ondan sonra duann nemini, faydalarn anlayalm. Yalnz ve sahipsiz olmadmz, bizleri devaml olarak gren ve gzeten Rabbimizin olduunu ok iyi bilelim ve ona can gnlden ihlsla iltica edelim. Ta ki dnya ve ahiret mutluluuna kavualm. lk olarak duann tarifiyle balayalm. Dua: Davet etmek, rabet gstermek, yardm talep etmek, armak demektir. stilahta ise: Kkten bye, aandan yukarya kar yaplan niyaz ve temenni manasnadr. cabet de; istenilen eyi vermek, yerine getirmek demektir. Baka bir tarifi de yledir: Dua: Cenab Hakkn rububiyetine iman etmi olann, kendi acizliini idrak etmesi ve Yce Mevlaya yalvarp inayetini istemesidir. Yalvarp yakararak, boyun bkerek onun huzurunda acizliini belirtmesidir. Bu inan ve idrak ile bir mmin, ellerini duann kblesi olan semaya doru kaldrd zaman, Allahu Tealaya kulluunu izhar etmi olur. Ayn zamanda el ap dua etmek kulluunuzun gereidir. Kur'an- Kerimde dua: badet, istiase ve nida gibi muhtelif manalarda kullanlmtr. Bununla beraber cumhur-u ulema duay ibadetin bir ubesi olarak grmlerdir. Yce Rabbimiz biz kullarnn kendisine ibadet ve dua etmesini istemi ve bizleri duaya tevik etmi, mitsiz olmamay belirtmitir.

Kur'an- Kerimde Cenab- Mevla yle buyuruyor:

281

DUA

(Ya Muhammed!) Eer kullarm sana beni sorarlarsa (onlara syle) phesiz (bilsinler ki) ben yaknm. Dua edenin duasn kabul ederim. O halde onlar da benim davetime uysunlar ve bana hakkyla inansnlar ki doru yolu bulmu olsunlar.1 Peygamber Efendimiz (s.a.v.) yle buyuruyor: Dua mminin silahdr, dinin direidir, gklerin ve yerin nurudur. 2 Baka bir hadis-i erifte ise: Dua ibadetin ta kendisidir buyurmutur.3

Tirmizinin Enesten rivayetine gre Resul Ekrem: Dua ibadetin ilii ve zdr4 diye buyurmutur. Madem dua zorluklardan, skntlardan, ferah ve mutlulua kmak iin byk bir sebeptir, ayn zamanda ibadet saylmaktadr. O halde bu grevi hepimizin yapp bu gzel ibadetten nasibimizi almaya almalyz. Evvela duann bizlere kazandrd faydalar bilelim: Dua insan baarya ulatrr. Rzkn genilemesine ve mrn bereketlenmesine vesile olur. Dua edeni Allah'n rahmeti kuatr. Allah (c.c.) nun ihsan ve yardm ona ynelir. Dua eden Allaha itaat etmitir. Duay terk etmek (gnahtr) Allaha kar kibirlenmektir. Genilik ve salk zamannda dua etmek, darlk ve hastalk zamanlarnda fayda verir. Dua hayr eker, zarar kovar, dua eden duasnn yararn ya hayatnda ya da ldkten sonra muhakkak grr. Her dua Allah-u Tealann indinde muhafaza edilir. Karl ya dnyada veya ahirette verilir. Dua insan beladan korur. nmi ve inecek musibetlere kar bir kalkandr. Belalar def eder veya belalarn etkisini azaltr. Kaza ile dua arasnda bir arpma olur. Dua kazann ac etkilerini nler. Dua Kadir-i Mutlaka kar son derece klme ve huudur. Bu klme ve huu, Kerem ve rahmeti sonsuz olan Allah-u Tealann rahmetini celbeder. Dua, dmanlarn dzenlerini bozar. znt ve skntlar defeder. nsan ruhunu tasalardan artp temizler. Ona gven ve cesaret verip ruhundaki yalnzl giderir. Bu yzden dua ibadetin zdr.
1 2

Bakara sresi, ayet : 186 Et- Terih vet Terhib c.2 s.474; Hkim 3 Ebu Davud, c.2 s .77; Tirmizi
4

Tirmiz, Daavt:1

282

DUA

Duann pek ok faydas bilindikten sonra artk eytann vesveselerine kulak vermemek gerekir. eytan insanlar Allaha ibadetten ve ona dua etmekten alkoymak ister. nk kul ihls ve samimiyetle elini Rabbine at zaman Cenab Hak, onun duasn ve istifarn boa karmaz, onu affeder. Yce Allah (halisene ve artlarna uygun olarak) yaplan duay reddetmekten hay eder.5 Kul Ya Rabbi, Ya Rabbi dedii zaman Allah (c.c.) der ki: Lebbeyk (buyur) kulum iste, istediin verilecektir.6 Ubade b. Samit (r.a.) anlatyor: Yeryznde hibir mslman yoktur ki, her hangi bir dua ile dua etsin de Cenab- Hak ona istediini vermesin veya o duasna mukabil bir ktl ondan men etmesin buyurdu. Cemaatten birisi: yle ise ok dua ederiz dedi. Peygamber Efendimiz de: Allahn ltfu, ihsan, istediinizden daha oktur buyurdu.7 Bu dnyada duas kabul olmayanlar muhakkak ahirette o duasna karlk sevap kazanr. Demek ki dualar Allahu Tealann indinde hibir zaman boa gitmez. Ya isteyene istediini bu dnyada verir veyahut duasna mukabil ktlklerini siler. Veya kul, yapt dua hakkna hayrldr zanneder ama gerekte hayrl deil, erlidir. Onun iin Allah (c.c.) onun duasna icabet etmez veya duasna mukabil ahirette cennet nimetlerine mazhar olur. Hatta Hakimin rivayetinde: Duas kabul olmayan kul Allah (c.c.) nun kendisi iin hazrlad nimetleri grnce o makamda mmin (kul), keke dnyada hibir duas yaplmayp ahirete braklm olsayd, ister8 te eytan aleyhillane eitli hilelerle, mminleri duadan uzaklatrmaya alr. Bu hususta da en tehlikeli telkini udur: Bak ite sen bunca zamandr, ibadet ve dua ediyorsun, Rabbin senin dualarna icabet etmiyor, bouna yorulma der ve o kulu duaya srar etmekten sakndrr. Halbuki duada devamllk ve srar ok nemlidir. Duada acele etmek yanltr. Dualarmzda gnah olan eyleri istemedike, gereken artlar da yerine getirip acele de etmemekle birlikte, srar ve devamla yce Rabbimizden istersek, dualarmza icabet olunacan unutmayalm. Hadisi erifte: Bir kul, gnah veya akrabasyla dargnl mcib bir ey dilemedike ve bir de istical (acele) etmedike (duas) daima mstecab olur. Resul Ekrem efendimize Ya Reslullah (duasnn kabulne mani olan) istical nedir? diye soruldu. Allahn Resul: nsan
5 6

Ebu Davud c.2 s.78 (Tirmizi, bn-i Hibban, Hakim) Et Tergib Vet Terhib c.2 s.488( bn-i Ebid Dnya) 7 Tirmizi, Kitabud Deavt, 3602 8 Hkim

283

DUA

ok dua ettim, ettim de duamn kabul edildiini grmedim, der. Dileinin gecikmesinden dolay usanr da duay terk eder. te istical budur cevabn verdi.9 Duada acele etmemeli, mitsiz de olmamalyz. Dualarmzn karl eitli ekillerde verilecektir. yleyse devaml olarak sndmz yce Mevladan yardm olunmay isteyeceiz, afiyete kavumak ve zor durumlarmzn giderilmesi iin Cenab Hakka iltica edeceiz. nk dua belalarn nlenmesinde ok etkilidir. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) yle buyurdular: Dua inmi ve inecek olan (kaza ve belay geri evirmede) fayda verir. (Ey Allahn kullar) size dua(ya devam) lazmdr.10 Hz. Aie validemizden olan bir rivayette ise: phesiz bela inmeye balar da dua onu karlayp durdurmaya alr ve (bu yzden) kyamete kadar itiip kalkrlar.11 Tirmizinin rivayetinde ise:

Kazay ancak dua geri evirir, mr de ancak iyilik ve hayrhahlk artrr.12 Dua, kulluun zellii ve belirtisidir. Kul Rabbine el aacak, Rabbi de ona icabet edecek. Yeter ki, bizler duamza devam edelim. Avn bekleyen bir kedi gibi sabrla Rabbimizin kapsnda bekleyelim. Bizim iin onun rahmet kapsndan baka snak yoktur. steklerimiz ister verilsin, ister verilmesin yine de ondan mitlerimizi kesmeyeceiz. Rabbimizin rahmet kapsn alacaz. Biz ona muhtacz, ihtiyalarmz, acizliimizi ona sabrla, mitle sunacaz ve duamz, kesin kabul edecekmiesine yapacaz. Hz. Aie (r.anha), Peygamber Efendimizin: Muhakkak ki Allah, srar ile dua eden kulunu sever buyurduunu bildirmitir.13 Yine sevgili Peygamberimiz (s.a.v.) yle buyurmutur: Kalpler (bir eyleri alp) koruyan kaplar (gibi)dir. Bir ksm bir ksmndan daha alc ve koruyucudur. Allah'tan bir dilekte bulunduunuzda, kabul olacana inandnz halde isteyin. nk gaflet iindeki bir kalp ile dua eden bir
9

Mslim (Bir ksm Buhar, Daavt: 22de gemekte) Feyzl Kadir, c.3 s.542 11 Bezzar Taberani El Hakim 12 Feyzl Kadir c.6 s.449 Tirmizi 13 Taberani
10

284

DUA

kulun duasn Allah kabul buyurmaz. 14 Ayn zamanda yce Allah kendisinden istenmesini sever, istemeyenlere de gazab eder.15 yleyse duaya sarlalm. Dnya ve ahiretimizin kurtuluu iin dua edelim. Peygamber Efendimiz de dualarnda dnya ve ahiret iin iyilik istemitir. Zorluk ve genilik halimizde Mevlaya el aalm. Genilikte el aalm ki, darlkta da Mevlamz bize yardm etsin. Geni gn dostu olmayalm. Mevlasn sadece darlkta hatrlayan kullardan olmayalm. Dua belalarn gitmesi iin ok nemli bir faktrdr. Bizim gibi aciz kullara den, her eye gc yeten yce Mevlaya snmasdr. Gerek yardm edici Cenab Haktr. Bizler acizliklerimizi birazck dndmz zaman, Yce Yaratcya ne kadar muhta olduumuzu anlarz ve ona yneliriz. Yiyeceimizi, ieceimizi, shhatimizi, genliimizi, gcmz, havamz ksacas dnyada bizlerin faydasna olacak, ihtiya duyduumuz tm eyleri veren Odur. Madem btn nimetler Onundur, her an da elimizden alabilir. yleyse bu nimetlerin elimizden alnmamas iin Rabbimize dua etmeyi ihmal etmeyelim. eytann hilelerine aldanmayalm. Tm arzu ve isteklerimizi, ihtiyalarmz her eye gc yeten Rahman ve Rahim olan Rabbimize arz edelim. Cenneti isteyelim, cehennemden de bizleri korumasn isteyelim. O bizim Mevlamzdr. phesiz Allah sizin Mevlanzdr. O ne gzel Mevla, ne gzel yardmcdr.16 Biz mminler iin en gzel dost ve yardmc yce Rabbimizdir. Onun rzasn kazanan, en bahtl ve en gl insandr. Onu raz edemeyenler de en bahtsz ve en zayf insanlardr. Cenab Hakka ynelip el amak biz mminler iin bir ereftir. Kibrinden ve gururundan dolay Allah kelimesini azna almayanlar, dua ve ibadetten uzak olanlar pek yaknda zelil ve mahcup olacaklardr. Kibirlerinden dolay ibadet ve duadan uzak olanlar hakknda Kur'an- Kerimde yle bildirilmitir: Rabbiniz yle buyurdu. Bana dua edin ki, kabul edeyim. nk bana ibadetten byklenenler yaknda, hakir zelil cehenneme gireceklerdir.17 te kibrin ve ubudiyet vazifesinden kamann ackl neticesi budur.

14

Tirmiz, Daavt: 65 Bu mana Tirmizi, Daavt:1-2 ve bni Macedeki hadislerden alnmtr. 16 Enfl sresi, ayet: 40 17 Mmin sresi, ayet: 60
15

285

DUA

Binaenaleyh Allah-u Tealann himayesine, ltuf ve ihsanna nail olmak isteyen her kul iin lazmdr ki duada, ibadette bulunsun. Cenab Hakka arz-u ubudiyeti kendisi iin byk bir eref telakki etsin. Aksi takdirde hakir ve zelil kimselerden olmu olur. Duadan mahrum olanlar zelil olduklar gibi, her kime de dua kaplar almsa ona rahmet kaplar alm demektir. Dua rahmetin anahtardr. Bizler Rabbi Rahmimize dnya ve ahirette muhtacz onun rahmet kapsn srarla alacaz. Bizi de rahmetinle cennetine al diyeceiz. Onun rahmet kapsna yz sreceiz, oradan ayrlmayacaz, ondan midimizi kesmeyeceiz, gvenimizi de yitirmeyeceiz. O bizi sevmezse dnyay, mal mlk neyleriz. Biz de Yunus Emre gibi Bana seni gerek seni diyoruz. Dualarmz yaparken de ihlsla, akla yapalm. O icabet edeceini bizlere vad ediyor. Yeter ki yalvar ve yakarlarmz bu dnyada olsun. Burada az bir yalvar ve dua, ahiretin ok yalvar ve yakarlarndan daha faydaldr. Her canl Allaha muhta, biz de ona muhtacz, ondan ihtiyalarmz diliyoruz. Yaptmz dualarmzn mstecab olabilmesi iin gerekli olan artlardan en nemlisi, helal lokmaya ok dikkat edilmesidir. Haram lokmada kul ve millet hakk vardr. Bu da byk gnahlardandr. Nitekim bir gn Sad b. Ebi Vakkas (r.a.) Reslullah (s.a.v.) efendimize: Ya Reslullah! Dua buyurun da Allah beni duas makbul kullarndan eylesin dedi. Bunun zerine Reslullah (s.a.v.) efendimiz: Ya Sad! Yiyecek ve ieceini temiz ve helalinden salamaya al, Muhammedin cann kudret elinde tutan zata yemin ederim ki, adam haram lokmay midesine indirir de bu yzden 40 gn (dua ve niyaz) kabul olunmaz. Herhangi bir kulun eti hakszlk ve faizden oluup yeerirse, cehennem atei o ete daha layktr buyurdu.18 Baka bir hadisin devamnda ise Allah Resul yle buyurdu: Adamn sa sakal birbirine karm, toz toprak iinde yolculuunu uzatr da yedii haram, giydii haram ve haram ile gdalanr. Ellerini ge kaldrp, Ya Rabbi! Ya Rabbi! der. Bu durumda onun duas nerede, nasl kabul olunur.19 Bunu da bildikten sonra imdi dualarn kabul olmasn salayacak davranlar ve edepleri zikredelim ve dua ederken bunlara dikkat etmeyi ihmal etmeyelim: Dua eden abdestli olarak kbleye kar dner, orta bir sesle, duasnda edebiyat yapmaya almadan, vezin ve kafiye aramadan, sade
18 19

El Hafz bn Merdveyh: bn Abbas (r.a.) dan; Yakn mana Ayn, Umdetl-Kr 17/260 ; Sahih-i Mslim c.3 s.85,86

286

DUA

bir ekilde normal tabiatyla, huzur ve huu ile umarak ve korkarak, can gnlden dua etmeli. Duasnn kabul edileceine kesin olarak inanmal,srarla dua etmeli. Kimin hakkn inemi, kime ktlk etmise onlardan helallik dilemeli, herkesin hakkn geri vermeli, Gnahlara tvbe etmek ve teate ynelmek suretiyle kalbi temizlemeye almal, Mslmanlardan intikam almak, onlara zarar vermek gibi gnah olan eyleri istememeli, Allah (c.c.) ya dua etmekten asla bkmamal, mitsizlie dmemeli ve duasnn mutlaka bir gn kabul olunacana inanmaldr. Dua ederken Allah'tan baka her eyi kalpten karp sadece ona gvenmeli. Ana ve babay raz etmeli, Duadan nce sadaka verilmeli veya hayrl bir i yaplmal. Duann kabulnde acele etmemeli. Duada elleri snnet ekline uygun olarak tutmal, omuz seviyesine kadar kaldrmal, ksa fakat zl ve anlaml cmlelerle dua edilmeli. nemli cmleleri defa tekrarlamal. Duadan nce nafile namaz klnmal. Dua ederken hemen muradn syleyerek deil, Allahn adn anarak Allaha hamd ve sen ederek ve Peygamber Efendimize salat ve selam getirerek duaya balamal. Yaplan sahih rivayete gre: Namazdan sonra dua edip duasnda Allaha hamd etmeyen, Peygambere salat getirmeyen bir adama rastlayan Reslullah (a.s.) efendimiz: Bu adam pek acele etti buyurdu ve sonra onu ya da bir bakasn ararak yle tavsiyede bulundu: Sizden biriniz dua ettiinde Rabbini ululayp hamd ve senda bulunmakla balasn, sonra da Peygambere salat u selam getirsin. Ondan sonra diledii ekilde dua etsin.20

Peygamber Efendimiz (s.a.v.):

20

Tirmizi, Daavat 66, (3473-3475) Ebu Davud Nesa-i

287

Subhane Rabbiyel aliyyil alel Vehhab diyerek duaya balard.21 Duaya Elhamdulillah veya Ya Erhamer Rahimin gibi vg ve iclal hitaplaryla balamal. Allahn adn byle andktan sonra Peygambere salt ve selam getirip daha sonrada dilediini istemelidir. Dua yine balangta olduu gibi Allaha hamd ve Resulne salt ve selam getirmekle bitirilmelidir. nk Allah, iki Salvat- erifeyi kabul eder. Bunlar kabul edince aradaki duay da bunlar yz hrmetine reddetmez. Hz. mer (r.a.) diyordu ki: Balamadan nce Allahn Resulne saltu selam getirilmeden her dua tutukludur. Hibir yere gidemez. Ne zaman ki nce salt ve selam getirilir ve daha sonra da duaya balanrsa o dua Cenab Hakkn icabet kapsna doru ykselir. Huzur-u Bariye kar ve kabul olur. Ayn zamanda Hadisi erifte Peygamber Efendimiz Biriniz dua ettiinde kendisinin duasna da amin desin buyurmutur.22 Baka bir hadis-i erifte ise, Reslullah (s.a.v.) adamn birinin srarla dua ettiini grr: Mhr basarsa vacip oldu buyurur. Sahabelerden biri Mhr ne ile basar ya Resulallah? diye sorar. Peygamberimiz (s.a.v.) de: min ile buyurur. 23 min lafz, duamz kabul et manasna gelmektedir. Toplu halde dua edilirken cemaatin min demesi nasl meru ve snnet ise kiinin kendi duasna da min demesi duann kabul olmasna fayda verir. Duann adaplarn saydktan sonra imdi de siz kardelerime Allah Resulnn dua edi eklini izah edeyim. Allah Resul (s.a.v.) dua ederken ellerini omuz seviyesine kadar kaldrrd.24 ok nemli vakalarda ise, koltuk altlarnn beyazl grlebilecek ekilde kollarn kaldrmtr.25 ki avu arasn ak tutmak adaptandr.26 Baz rivayetlerde de elleri bititirmek adaptandr.27 Ve iki avu ii ge kar evrilir. nk gk duann kblegh saylr. Duada ellerimiz ge kar olurken gzlerimizle semaya bakmamalyz. nk Allah Resul (s.a.v.): Duada gzlerini semaya diken kavimler ya bu durumlarndan vazgeecekler veya (manen)
21 22

DUA

Seleme b. El-Ekva, Ramuz, s.555/8 Feyzl Kadir c.1 s.343 23 Bu bilgi Ebu Davud, Salt 172, (938) deki hadisten alnmadr 24 Bu bilgi Sahihi Mslimden alnma 25 Bu bilgi Buhari, istiska 21 den alnma 26 Kaynaklaryla slam Fkh c.2 s.271 27 Hsnl Hasin erhi Ve Mikat erhi, - ( Demek ki: Allah Resul (s.a.v.) farkl ekillerde dua yapmtr.)

288

DUA

gzlerinin nuru sklecektir.28 buyurmutur. Ve dua tamamlannca avular yzlerimize srmemiz de snnettir. Hz. mer (r.a.) anlatyor: Reslullah (s.a.v.) ellerini dua ederken kaldrnca yzlerine srmedike geri brakmazlard.29 Mminler arzu ettikleri her zamanda dua etmekte serbesttirler. Ancak baz vakitler vardr ki, o vakitlerde duann kabul olunaca, sevgili Peygamberimiz tarafndan haber verilmitir. Dua edilecek zamanlar gzetlemek duann kabul iin ok nemlidir. Duann kabul olunaca zaman ve yerleri zikredeyim, onlar da bilmekte fayda var: Ezanla ikamet arasnda yaplan dua. Muharebe esnasnda yaplan dua. Toplulukta (cemaat halinde) yaplan dua. Hatim sonunda yaplan dua. Yamur yaarken, rzgr eserken yaplan dua. Kbeyi grnce yaplan dua. Farz namazlarn sonlarnda yaplan dualar Cuma gn yaplan dua. Recep aynn ilk gecesi yaplan dua. Cuma gecesi yaplan dua. aban aynn on beinci (yani Bert) gecesi yaplan dualar Ramazan ve kurban bayram gecesi yaplan dualar.

Kii edecei dua iin; sene ierisinde Arefe gnn, aylardan Ramazan ayn, hafta iersinde Cuma gnn, geceleri de seher vaktini tercih etmelidir. Cenab Hakkn seher vaktinde olan tecellisi yle bildirilmektedir: Her gece, Rabbimiz gecenin son te biri girince, dnya semasna (rahmetiyle tecelli eder) ve: Kim bana dua ediyorsa ona icabet edeyim. Kim, benden bir ey istemise onu vereyim, kim bana istifarda bulunursa ona mafirette bulunaym der.30 Mehur gecelerde, hususen Leyla-i Kadir gecesinde, aylarda yaplan dualarda makbul olur. Bu saylanlar, dualarn kabul olunmas iin tercih edilmesi gereken mbarek zamanlardr.
28 29

Mslim, Ebu Hureyreden Tirmizi, Daavat 11, (3383) Ebu Davud c.2 s.79 30 Buhari, Tevhid 35 Mslim Tirmizi, Ebu Davud, Muvatta

289

DUA

Demek oluyor ki dua yapacak ahs, her zaman dua yaplabilmesine ramen yine de eref saatleri semeli, duasn o mbarek zamanlarda yapmaldr. Mesela ezanla kamet arasndaki saati, secde gibi erefli an ve durumlar frsat bilmelidir. Bu zamanlar deerlendirmeli, boa geirmemelidir. Bu vakitlerde Allah-u Tealadan hayrl isteklerde bulunulmaldr. Hayrsz eyler istenmemeli, kendi nefsimize, oluk ocuklarmza ve bakalarna da beddua edilmemelidir. nk istemeyerek de olsa yaptmz beddualar dualarn kabul olduu saate rast gelip kabul olunabilir. 31 Devaml dilimizi hayrl dua etmeye altralm. nk rivayete gre yle buyrulmu: Kendiniz iin sadece hayr dileyin, zira melekler duanza min derler.32 Bir de duas makbul olan kiileri bilelim ki bu kiilerin de dualarn almay ihmal etmeyelim. a) Anne ve babann evladna duas mstecabtr. b) yilik gren bir adamn, kendisine iyilik yapan kii hakknda yapacaklar dua kabul edilir. c) Bir adamn mmin kardeine yapaca duada kabul edilir. Mslimin rivayetinde: Mslman bir kimsenin, kardei iin gyabnda (arkasnda) yapt dua mstecabtr. Dua edenin ba ucunda ona mvekkil bir melek vardr. Kardei onun iin hayr dua yaptka bu melek: min, istediin eyin bir misli de sana olsun der.33 d) ftar zamannda orulunun yapaca dua makbuldr. e) Haclarn dualar da kabul edilir. f) Mazlumun duas da mstecabtr. g) Misafirin duas, hastann duas, hafzn duas, Allah' zikredenlerin duas, skntya denlerin dualar ve orulunun duas makbuldr. Bu saydmz kiilere hizmette, yardmda kusur etmeyelim. Onlara her konuda yardmc olmaya alalm ki bize dua etsinler. Onlarn duasn almay kendimiz iin bir frsat bilelim. Birok kimseler dua ediyorlar, dualarnn kabul edilmediini grnce dua etmekten vazgeiyorlar, mitsizlie kaplyorlar. Dnmyorlar ki, dualarnn kabul olmaynn nedeni nedir? Bunun sebeplerini bulup onlar terk etmek lazmdr. Duamzn kabul olmaynn sebeplerini nefsimizde, Allah ve Resulnn emirlerinden uzaklamamzda aramamz gerekir.
31

Bu mana Ebu Davud, Salt 362 (1532) ve Mslimdeki hadis-i eriften alnmtr. Ummu Seleme (r.anha) (Ramuz) s.470 /15 33 Mslim, Zikr 86,88 (2732,2733) Ebu Davud
32

290

DUA

Kimseyi sulamamamz lazmdr. Sulanacak biri varsa o da nefsimizdir. Basra ahalisi brahim Edhem Hz.lerine Acaba niin dualarmz kabul olunmuyor? dedikleri zaman: Dualarnzn kabul olunmamas u on eyle gnllerinizi ldrm olmanzdandr buyurdu 1) Allah' bildiinizi sylyorsunuz, nehiylerinden kanmyorsunuz. lakin emirlerini tutup,

2) Peygamber (s.a.v.)i severiz iddiasnda bulunuyorsunuz, onun snnetlerini yapmyorsunuz. 3) Kur'an- etmiyorsunuz. 4) Allah'n geirmiyorsunuz. 5) eytan alyorsunuz. Kerimi okuyorsunuz, size emrettikleriyle amel

nimetlerini dmanmzdr

yiyorsunuz, diyorsunuz,

kretmeyi ona

aklnzdan zevk

uymaktan

6) Cennet haktr diyorsunuz, oraya girmek iin amel ve ibadet etmiyorsunuz. 7) Cehennem saknmyorsunuz. vardr diyorsunuz, gnah ilemekten

8) lm haktr diyorsunuz ahiret iin hazrlk yapmyorsunuz. 9) nsanlarn kusurlarn sayp kusurlarnz grmek istemiyorsunuz. dkyorsunuz. Lakin kendi

10) llerinizi kendi ellerinizle defnediyorsunuz, fakat onlarn hallerinden ibret almyorsunuz. te bu sebeplerden dolay dualarnz kabul olunmuyor der. Dualar mstecab olan kullardan olabilmemiz iin her eyden nce Allah-u Tealann emrine, Resulnn snnetine tam manasyla sarlmal hakiki bir kul, hakiki bir mmet olmaya gayret sarf etmeliyiz. Szmzle yaantmz birbirine uygun olmal. Dilimizle Allah ve Resulne ballmz ve sevgimizi ifade eder, lakin gsterilen yoldan gitmezsek iddiamz, davamz rk olur. Allah ve Resulnn yolunu kendine rehber edinip, dualarn adap ve artlarna da uyan kullarn dualarnn kabul olunmamas iin hibir sebep yoktur. Dnyada huzurla, beladan uzak olarak yaamada duann nemi oktur. Hatta yle buyrulmu, dnyann ayakta durmas u drt eye baldr. limlerin ilmine, devlet adamlarnn (merann) adaletine, zenginlerin (sehavet sahibi zenginlerin) cmertliine, fakirlerin duasna.

291

DUA

Bir de dua ederken gereksiz uzatmalardan uzak olunmal, dua sade ve z olmal, mmkn mertebe hadislerde geen dualar tercih edilmelidir. zl dualar snnete daha uygundur. nk Hz. Aie (r.a.) anlatyor ki: Reslullah (s.a.v.) zl dualar sever bu vasfta olmayanlar brakrd.34 Yeri gelmiken Allah Resul (s.a.v.)in yapm olduu zl dualardan bir kan zikir edelim. Ebu Hureyre (r.a.)dan nakledildiine gre Nebiy-i Muhterem (s.a.v.) yle buyurmutur: Tahamml edilmeyecek beladan, insan lme kadar srkleyecek mklata uramaktan, (mala, cana, aileye taalluk eden) su-i kazadan ve dmanlar sevindirecek bir kedere dmekten Allah-u Azimana snrz.35 bni mer (r.a.) dan nakledilen rivayete gre, Peygamber (s.a.v.): lahi! ihsan etmekte olduun nimetin elimden gitmesinden, afiyetin deimesinden, anszn karlaacam musibetlerden ve gazabn mcib sebeplerin hepsinden sana snrm. Beni bunlardan muhafaza buyur Ya Rab dedi.36 Zeyd bni Erkam (r.a.) n rivayetine gre Reslullah (s.a.v.) yle dua ederdi: Allahm! Ben, acizlikten, tembellikten, cimrilikten, bunaklk derecesinde ihtiyarlktan, kabir azabndan sana snrm. Ya Rabbi! Nefsime gnahlardan korunmasn ilham eyle, onu masiyetten temizle. Temizleyenlerin hayrls sensin, nefsimin malik ve mutasarrf sensin! lahi! Faydasz ilimden, Allah korkusu, Allah saygs duymayan kat kalpten, doymak bilmeyen nefisten, kabul olunmayacak duadan sana snrm.37 Hz. Aie (r.anha) dan olan rivayette ise Nebiy-i Muhterem (s.a.v.) u mealde dua ederdi:

Allahm atee sebep olacak fitneden, cehennem azabndan, zenginlik ve fakirliin errinden sana snrm.38 Yine Nebi (a.s.v.): lahi fena huylar ve amellerden, nefsan arzulardan da sana srm derdi. ehr b. Havebden rivayete gre, demitir ki: Ben mm Seleme (r.anha) dan Ey mminlerin anas, Resul Ekrem Efendimiz yannzda
34

Ebu Davud, Vitr 23 Buhari, Deavat 28; Mslim, Zikir 53 36 Mslim, Zikr 96 37 Mslim, Kitabuz-Zikir Ved Dua, 2722 - Tirmizi, 3567 Nese-i 8/260 38 Ebu Davud, Salt, 1043 Tirmizi, Deavt, 3489
35

292

DUA

bulunduklar zaman en ok dualar ne idi sordum. mm Seleme: Peygamber (s.a.v.) en ok, (Ya mukallibel kulb, sebbit kalb ala dnik): Ey kalpleri eviren Allah benim kalbimi, Hak dinin zerinde sabit kl diye dua ederdi.39 dedi. Ebu Umame el Bahili (r.a.) den: Resul Ekrem efendimiz (s.a.v.) birok dua ve niyazda bulunurdu. Biz bunlardan bir ksmn hfzedemiyorduk. (Bir gn) Ya Resulallah! Siz ok dua ediyorsunuz. Hafzamzda bunlardan bir ey kalmyor dedik. Bunun zerine Resul Ekrem: Bu dualarn hepsini toplayan bir duaya dellet edeyim mi? te yle dersiniz: lahi! Ben Peygamberin Muhammed (aleyhissaltu vesselm)in senden istedii hayrlar diler, onun senden istiaze ettii (korunmay istedii) erlerden de sana snrm. Yardm ancak senden beklenir, dnya ve ahirette istenilen eye ulatracak olan Sensin. Hakimane tasarruf da, tam kuvvet de Allah ile kaimdir. Kuvvet ve kudret, ancak Allahn inayeti iledir.40 Allah Resul (s.a.v.) yle de dua ederlerdi.

Ey kalpleri tasarrufunda bulunduran Allahm! Kalplerimizi rzana uygun amel ve ibadete evir.41 Ey mmin kardeim! Cenab- Haktan istemesini bilelim, kafamza gre yanl dualar yapmayalm. Bazlarnn, Ya Rabbi! Nasl biliyorsan beni yle yap, ister cennetine koy ister cehennemine gibi szler sylemeleri yanltr. Dilersen lafzn kullanmadan kesinlik ifade eden szlerle Allah'tan af ve afiyet, iyilik ve cennetini istemeliyiz. Cehennemden de son derece Ona snmalyz.42 Bazlar da: Ya Rabbi oluk ocuuma verecein hastalklar, dertleri bana ver, onlara hastalk verme. demektedirler, bu da ok yanltr. Bizler aciz kullarz bela ve musibetlere takat getiremeyiz. yle diyeceimize, Ya Rabbi, bana da evlatlarma da shhat, afiyet ve iyilik ver demeliyiz. Belay isterken, sylemesi kolaydr ama ekmesi zordur. Kimse kendine gvenip byle yersiz laflar etmesin. Kinatn efendisi biz mmetine nasl dua etmemiz gerektiini Enes (r.a.) rivayetiyle yle retiyor:
39 40

Tirmizi, Deavt, 3517 - Ahmed b. Hanbel bn Mace Tirmizi, Deavt. 3517 41 Mslim, Kitabul Kader, 2654 Nese-i 42 Dilersen lafzn kullanmay men eden hadis Buhari, Daavt:21; (Mslim ve Ebu Davud)da gemektedir.

293

DUA

Reslullah (s.a.v.) hasta olan bir adamn yanna vard, adam hastalktan adeta tyleri yolunmu ku yavrusuna dnmt. Resul- Zi an ona: Sen Cenab- Allahtan her hangi bir eyi istemi miydin? diye sordu. Adam: Ben, Allahm! Eer ahirette bana ceza vereceksen, onu ahirete brakma, dnyada ver! diye dua ederdim dedi. Peygamberimiz: Sen niin Allahm! Bize dnyada da iyilik ver ahirette de iyilik ver, bizi ate azabndan koru! diye dua etmedin buyurdu. Bunun zerine adam yle dua etti ve Cenab- Allah ona ifa verdi.43 Yine Enes (r.a.)den yle rivayet edilmitir: Reslullah (s.a.v.)in en ok yapt dua u idi:

Allahm! Bize, hem dnyada hem ahirette iyilik ver ve bizi ate azabndan koru.44 Dua ederken ilk nce insan kendi nefsinden balamas snnettir. Reslullah (s.a.v.) Efendimiz birine dua etmek istediinde nce kendi nefsine dua etmekle balard.45 Peygamber Efendimiz (s.a.v.) hem kendine dua etmi, bizlere de dua etmeyi retmi ve mmetine de dua etmeyi hi ihmal etmemitir. Allah (c.c.) bizleri o rahmet Peygamberine, efkatli nderimize hakiki mmet eylesin. Abdullah b. mer (r.a.) anlatyor: Reslullah (s.a.v.) brahim (a.s.) n Ey Rabbim! O putlar insanlardan ok kimseyi saptrd. Kim bana uyarsa, o bendendir. Kim bana kar gelirse phe yok ki sen balayc ve merhamet sahibisin 46 mealindeki sz ile sa (a.s.) n: Eer onlara azap edersen dorusu onlar senin kullarndr. Onlar balarsan phesiz izzet ve hikmet sahibisin 47 mealindeki szn okuduktan sonra ellerini havaya kaldrp: Allahm! Benim mmetim, Allahm! Benim mmetim dedi ve alad. Cenab Allah, Cibril (a.s.)a: Ey Cibril! Muhammede git Rabbin daha iyi bildii halde Ona niin aladn sor buyurdu. Cibril (a.s.) de gelip sordu. Reslullahtan ald cevab, O daha iyi bildii halde Cenab Hakka gtrnce Allah-u Zlcelal ona:

43 44

El Kenz, c.1 s.290 Buhari, Tefsir, 38; Deavt 55 Mslim, Zikir, 23 45 Tirmizi El Mecma c.10 s.152 46 brahim suresi, ayet: 36 47 Maide suresi, ayet: 118

294

DUA

Ey Cibril git, Muhammede syle ki: Biz seni mmetin hususunda raz edeceiz asla kederlendirmeyeceiz buyurdu.48 Hz. Aie (r.anha) dan olan bir rivayet de yledir: Bir gn Allah Resuln sevinli grdm ve Ya Reslullah! Bana dua et dedim. Allahn Resul Allahm! Aienin gerek gemi, gerek gelecek, gerek gizli, gerek aikr olarak iledii btn gnahlar bala diye dua etti. Bunun zerine ben o kadar sevindim ki glmekten bam eteime indi. Allahn Resul: Sana ettiim bu dua, seni ok mu sevindirdi? dedi. Ben Senin bana ettiin dua beni nasl sevindirmez dedim. Allaha yemin ederim ki ben bu duay her namazdan sonra btn mmetime ederim buyurdu.49 Ayn zamanda salih insanlarn duasn almak da ok nemli bir husustur. Bir mmin dier mmin kardeinden dua istedii zaman ona dua etmeyi ihmal etmemeli. Ben kimim diyerek dua isteyenin isteini geitirmeyip ona dua etmelidir. Allah-u Teala mminin mmine yapaca duay kabul eder. Peygamber Efendimiz dahi derece bakmndan kendisinden dk olan ashabndan dua istemitir. 50 Ashab- kiram da bir birlerine dua etmilerdir. Mminlerin birbirlerine dua etmeleri ok gzel bir eydir. Peygamber (a.s)a nisbet edilen Bureyde (r.a.)n rivayetinde: Bir gn Resul Ekrem (s.a.v.) sahrada gezerken bir adamn kzgn kumlarn iinde srnp yuvarlandn ve: Ey nefis! Geceleri hep uyursun, gndzleri de kt iler ilersin, bununla beraber cenneti umarsn! diye sylediini grd. ini bitirdikten sonra yanndakilere, Bu kardeinizin peini brakmayn buyurdu. Bunun zerine adama: Allah senden raz olsun, bize dua et dedik. O da: Allahm onlar takva ile azklandr dedi. Adama: Bu az oldu dedik. Reslullah da Onlara biraz daha dua et dedi. Bunun zerine adam Allahm onlar baarl kl ve cenneti onlara nasip eyle diyerek duasna ekledi.51 Gnahkr olanlara dahi dua edilmelidir ki, Cenab Hak onlar gnahlardan muhafaza etsin. Duamz kabul olmaz deyip mitsizlik edip duay brakmak uygun deildir. Gnahkrz diye duay brakacak myz? Kullara den grev; dua ister kabul edilsin ister edilmesin onu terk etmemektir. Kabul edilmesi iin duann yannda sadakalar vermeyi ve bol bol tevbe istifar etmeyi de unutmamalyz.

48 49

Mslim, man 346 (202) bn-i Kesir Tefsiri, c.2 s.540 Heysemi, c.9 s.244 (Bezzardan) 50 Bu bilgi Ebu Davud ve Tirmiziden alnmadr. 51 Heysemi c.10 s.185 (Taberaniden)

295

DUA

Sfyan b. Uyeyne buyurdu ki: Herhangi birinizin daha evvelce yapt kt hareketleri kendisini dua etmekten men etmesin. nk Cenab Hak btn mahlkatn erlisi blisin bile duasn kabul etmitir. te ayet: blis: Bana kyamete kadar mr ve mhlet ver dedi. Allah-u Teala da Sen mhlet verilenlerdensin buyurdu.52 limin biri de Ben yirmi seneden beri Allah'tan bir ihtiyacm diliyorum da hala bana o ihtiyacm verip de duam kabul olmu deildir. Fakat ben buna ramen duamn kabul olunacandan mitsiz deilim. Ben Cenab- Haktan din ve dnyamda beni ilgilendirmeyen eyleri terk etmeye muvaffak klmasn istiyorum dedi. te byle zatlar bize rnek olmal, duamzn kabul iin Rabbimize usanmadan yalvarp yakarmalyz. Yaplan dualarn kabul olmamas eitli manalara gelebilir. Bu hususu Bedizzaman Hz. yle aklyor: Dua-y kavl-i ihtiyrinin makbuliyeti iki cihetledir. Ya ayn matlubu ile makbul olur ve yahud daha evlas verilir. Mesel, birisi kendine erkek evlt ister. Cenab Hak, Hz. Meryem gibi bir kz evldn veriyor. Duas kabul olunmad denilmez. Daha evl bir surette kabul edildi. denilir. Hem bazen kendi dnyasnn saadeti iin dua eder. Duas ahiret iin kabul edilir. Duas reddedildi denilmez. Belki daha enfa (faydal) bir surette kabul edildi denilir. Ve hakeza... Madem Cenab- Hak Hkimdir, biz ondan isteriz, o da bize cevap verir. Fakat hikmetine gre bizimle muamele eder. Hasta, tabibin hikmetini itham etmemeli. Hasta bal ister, tabib-i hazk stmas iin sulfata verir. Tabib beni dinlemedi denilmez. Belki ah fizrn dinledi, iitti, cevap da verdi, maksudu-nun iyisini yerini getirdi. Kinatn efendisi Hz. Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem) in dualar pek oktur. Eve girerken ve karken, mescide girerken ve karken, yolculuk annda, yemek yerken, helya girerken, savaa giderken Hemen hemen her hareketi duayla geen bir Peygambere mmet olduumuz iin ne mutlu bizlere. krler olsun Rabbimize.. Sevgili Peygamber Efendimizin dualarn buraya yazmak mmkn olmadndan, mmin kardelerimize tavsiyemiz dua kitaplarndan bunlar rensinler. Allah Resul her nerede ve ne zaman hangi dualar okumusa bizler de onlar okuyalm ve duann feyiz ve bereketinden istifade edelim. Bu dualar inallah kalplerimizi temizleyecek, dnya ve ahiretimizi mamur edecektir.
52

El Araf: 14-15

296

DUA

Abdullah Antaki yle dedi: Kalbin temiz tutulmas iin, kalbin tedavisi betir. 1) Midenin haramdan korunmas, 2) Salih kimselerle oturmak, 3) Gece namaz klmak, 4) Kur'an okumak, 5) Sabah namaznda dua ve niyazda bulunmak Duann nemi oktur, nk Allahu Tealann en sevdii amellerden birisi de duadr, yalvarma yakarmadr. Cenab Hak kendisine dua edilmesini sevdii gibi kendisine dua eden kullarn da sevmekte, onlarn dualarn kabul buyurmaktadr. nk duas kabul olan kullar kalplerini gnah kirinden, gafletten temizlemilerdir. Gnahlarla kararm, katlam kalplerin, duas hep gafletle olur. Allah adamlarnn dualar huu ve akla, gzyayla olur. Yani onlarn kalpleri Rablerine baldr. Duas kabul zatlara birer misal arz edelim: Ata es Slemi buyurdu ki: Bir ara yamurdan mahrum kaldk, yamur duasna ktk. Bir de ne grelim: Sad el Mecnun (deli Sad) diye tannan zat mezarlklar iersinde bulunmaktadr. O deli bana bakt, dedi ki: Ey Ata! Har ner gn mdr? Veya bugn mezarlarda yatan ller mi harolundular? Ben: Hayr, byle bir ey yoktur. Fakat biz yamurdan mahrum kaldk. ktk ki yamur talebinde bulunalm. Saad: Ey Ata! Siz topraa mensup kalplerle mi, yoksa gklere mensup kabirlerle mi buraya geldiniz? Ben: Gklere mensup kalplerle kmz, dedim. Saad: Heyhat (yani dediin uzaktr) Ey Ata! kanlara de ki, kmasnlar. nk Nkid (mfetti) basiret sahibidir. Yani herkesin ne olduunu, olduu gibi bilir. Bu sz syledikten sonra yle dua etti: Ey Allahm! Seyyidim ve Mevlam! Kullarnn gnahndan tr memleketini helke gtrme. Belki isimlerinin gizli srr ile tecelli eyle. Memleketi kana kana sulandracak, kullarna yeniden hayat bahedecek tatl ve bol bir su ile bizi sevindir. Ey her eye Kadir olan!..

297

DUA

Ata diyor ki: Saadn konumas tamamlanmadan evvel bulutlar grlemeye balad, saa sola imekler akt. Bardaktan boanrcasna yamur geldi. Bu manzaray mahede eden mecnun, srtn bize evirip yoluna devam ederken unlar syledi: Abidler ve zahidler felah bulmulardr. nk onlar ilerini Mevlnn hatr iin a brakmaktadrlar. nk onlar Mevlalarnn sevgisinden hasta gzlerini uykusuz braktlar. Geceler bitiyor, onlar hala uykusuzdur. Allahn ibadeti onlar o derece megul etmitir ki, halk onlarn deli olduunu zannetmektedir.53 Salihlerin duasnn faziletini ifade eden bir dier misal ise yledir: (Bir gn) Mansur vaaz ediyordu. Bir sail kalkt drt dirheme ihtiyacm var diye cemaatten istedi, Mansur: Kim bu adama drt dirhem verirse ben de ona drt dua ederim dedi. Mescidin bir tarafnda, sahibi Yahudi olan siyah bir kle kalkt ve dedi ki: Benim zerimde drt dirhem var bunlar saile vereyim, sen bana benim istediim drt duay et dedi. Mansur: Sana nasl dua edeceim dedi. Siyah kle: Ey efendim, eyhim, ben bir kleyim benim efendim bir yahudidir. Dua et ki ben azad edileyim. Benim sahibim de mslman olsun. Ben fakirim dua et ki, Allah bana fazlndan vererek zengin etsin. nsanlara muhta olmaktan Allah beni kurtarsn, bir de dua et ki Allah beni af ve mafiret etsin. Mansur bylece dua etti. Sonra evine dnen kle sahibini grnce bu hdiseyi anlatt. Yahudi bu ii ok gzel grd, hakikaten ok houma gitti ve seni malmdan azad ediyorum dedi. Evet, imdiye kadar sen benim klemdin; fakat imdi hrsn deyip kelimeyi ehadet getirdi ve seni malma ortak ediyorum dedi. Peki drdnc istein neydi? deyince, Allahn (c.c) beni balamasdr deyince efendisi: te bu benim elimde deil dedi.54 Grld gibi dua mminlerin yaantsnda vazgeilmez bir kaide ve ibadettir. Mmin duasz olamaz ve olmamaldr. Devaml kendimiz, anne babamz, ailemiz ve cmle mminler iin duada bulunmalyz. Dualarmzda lm olan yaknlarmz ve dier mslman kardelerimizi de unutmamalyz. nk onlar sa olanlardan hayrl ameller ve dualar beklemektedirler. Bir de hastalklarmz ve hastalarmz iin dua etmeyi de ihmal etmeyelim. Bilhassa Peygamber Efendimiz (s.a.v.) den rivayet edilen ifa dualar renilip okunursa hastalarmz iin ok daha iyi olur. Hastalk hususunda tabiblere ve tedbirlere bavurarak derdimizin devasn aratrp tedavi olacaz. Ayn zamanda manevi tedavi ekillerini de, ihmal etmeyeceiz. nk mstecab olan dualar belalar def eder,
53 54

hya-u Ulmid-Dn El-ntihab

298

DUA

kovar. zellikle bir ihtiyac olan kardeimiz kalkp abdest alp, namaz kldktan sonra duasn yaparsa daha da mstecab olur. Ey karde! Skntlarmzn sadece dua yaparak ylece hallolmasn istememeliyiz. Her hususta bizler alp gayret sarf etmeli ve dualarmz da unutmamalyz. Ksacas, kavli dualarmzn yanna fiili dualarmz da eklemeliyiz. Duayla beraber fiili dua da lazmdr. Herhangi bir savata mslman bir lke yenildii zaman diyorlar ki: Bu kadar dua ediliyor da Allah, dmanlara niin bir bela vermiyor? Bunu yle cevaplandralm: Cenab Hakkn dnyada koymu olduu baz kurallar vardr, ona snnetullah diyoruz. Yani her eyi sebeplere balamtr. Mesela savamak iin asker, silah ve dmann gcne yakn bir g dengesi salamak lazmdr. Bir dman ki elinde topu, tank, ua, fzesi var, silah var. Ona tala sopayla kar koyabilmek mmkn mdr? Onun gcne yakn bir g hazrlamakla beraber duay da ihmal etmemek lazmdr. Yce Allah o zaman yardmn gnderir. Ama mminler birlik ve beraberlik iinde birbirlerine yardmc ve destek olmayarak, silah ve teknolojide de geri kalp sonra da sava kaybettikleri zaman suu bakalarnda deil; kendilerinde aramaldrlar. Cenab Hak mminlere birlii beraberlii, teknoloji ve silahta dmana ulamay, almay emretmi. Bu emirleri yerine getirmeyip, tembel tembel oturup sonra da dua ettik kazanmadk demek ok yanltr. Dua elbette ok etkilidir. ou savalarn kaderi dualar neticesinde deimitir. ok az kuvvetle ok byk kuvvetler yenilmitir. Bunlar hep dua sebebiyle, manevi desteklerle olmutur. Bizim demek istediimiz mslmanlar duayla birlikte g ve kuvvette, teknoloji ve silhta dmana ulamaya hatta onu gemeye allmaldr. Sadece duayla ara sra netice alnsa da bu, devaml byle olmaz. Ama alp gereken artlar ve imknlar salayp bir de dua ve niyazla Allah-u Tealaya el ald zaman, baarya ulamamak iin hibir engel yoktur. Baz aksaklklardan dolay istenilen neticenin elde edilmemesi istisnadr. Onda, baka hikmetler var demektir.

Resulm de ki, (kulluk ve) yalvarmanz olmasa, Rabbim size ne diye deer versin? (Ey inkrclar! Resuln size bildirdiklerini) kesinkes yalan saydnz; onun iin azab yakanz brakmayacaktr!55 diye buyurdu.
55

Cenab- Hak Kur'an- Kerimde:

Furkan suresi, ayet: 77

299

DUA

Mevlamz ne gzel Mevla, ne gzel yardmc, binlerce skntlarmz iinden bir tanesinin halledilmesi iin kullara arz etmeye sklyoruz. Ama binlerce skntlarmzn halli ve isteklerimizin yerine gelmesi iin binlerce defa Rabbimizden rahatlkla isteyebiliyoruz. Bunu da bizler iin ibadet kabul ediyor. ayet benden istemeyin deseydi; acaba o zor durumlarda bizim iin byk bir teselli olan duada ellerimizi kime aabilirdik. Kullardan isteyende, istenende aciz! Peygamber Efendimiz (s.a.v.)in dualarndan biri yleydi: Ya rabbi u drt eyden sana snrm: Fayda vermeyen ilimden, huua varmayan kalpten, doymayan nefisten ve kabul olmayan duadan.56 Cenab- Hak bizleri ve cmle mminleri maddi ve manevi zararlardan korusun. Bizleri, oluk ocuumuzu kendi yolundan ayrmasn, hidayet ettiklerinin yoluna iletsin ve en nemlisi mslman olarak yaayp mslman olarak lmeyi, bilhassa son nefesimizde: Ehed enla ilahe illallah ve Ehed enne Muhammeden abduhu ve Rasuluh (kelime-i tayyibeyi) deyip ene kapamay cmlemize nasib eylesin Kabrin, maherin skntsndan bizleri muhafaza eylesin. Arn glgesinde glgelenip sonra da cennete girenlerden eylesin. (min) *** Allahm, benim en hayrl gnm, sana kavutuum gn olsun. Hz. Ebu Bekir (r.a) Allah iin alayan gz ne mbarek bir gzdr. Allah iin yanan kalp ne mbarek bir kalptir. (Mevlna)

56

Tirmiz, Deavt 68; bn Mce, Dua 2; Ahmed b. Hanbel, c.2 s. 167;

300

SADAKA

SADAKA
Muhakkak ki ahiret hayatn kazanmamz, dnya hayatnda yapacamz iyi amellere baldr. Her kim ne kadar hayrl amel yaparsa onun karln grecektir. Muhakkak ki yce Rabbimizin rzasn kazandracak salih ameller de pek oktur. te bu ilahi rzay elde edip, ahiret hayatnn zorluklarn giderip, cennete kavumaya sebep olan gzel amellerden biri de, hi phesiz sadakadr. Mminlerden dnya ve ahiret saadetini isteyenler sadakaya sarlmal, onun mkfatn elde etmeye almaldr. imdi sizlere sadakann dinimizdeki nemini, mminlere olan faydalarn zikredelim. Olur ki bu salih amelle cehennemden kurtulur, yce Mevlann rzasn kazanrz. Zaten mmine cimrilik yakmaz. Hayrl ilerde cmerttirler. Kuran- Kerimde Yce Rabbimiz yle buyurmaktadr.

Allah yolunda mallarn harcayanlarn rnei; yedi baak bitiren bir dne gibidir ki her baakta yz dne vardr. Allah dilediine kat kat fazlasn verir. Allahn ltf genitir. O her eyi bilir.1 bni Kesir yle der: Bu ayet, Allah yolunda, onun rzasn kazanmak maksadyla, maln harcayan kimsenin sevabn kat kat alaca, bir iyilie en az on misli olmak zere 700e kadar karlk verileceine dair Allah-u Tealann getirdii bir darb- meseldir. Yani onlarn harcadklar mal, ekilen bir tohum tanesi gibidir ki, ondan yedi baak srmtr. Bu baaklarn her biri yzer tane ihtiva etmektedir. Bylece bir taneden yedi yz tane meydana gelmi olur. Bu, ihlsla sadaka veren kimsenin mkfatn kat kat alacana dair bir temsildir. Bunun iindir ki Yce Allah yle buyurur: Allah ihls ile kendi rzasn kazanmak maksadyla maln harcayan kimsenin samimiyetine gre, dileine kat kat mkfat verir. Allahn ltf boldur, harcayann niyetini bilir.2
1 2

Bakara suresi, ayet: 261 Safvett Tefsir c.1 s. 313

301

SADAKA

Nitekim Allah Resul (s.a.v.) hadis-i eriflerinde sadakann mal eksiltmeyeceini beyan buyurup yle demitir: haslet vardr ki onlar hakknda yemin ederek bir sz syleyeceim, hatrda tutunuz. Sadaka mal eksiltmez. Bir kimse hakszla maruz kalp da sabrederse Allah onun izzet ve erefini arttrr. Bir kul da dilenme kapsn at m, Allah da ona fakirlik kapsn aar. Yine bir sz syleyeceim, hatrda tutunuz diyerek buyurdu: Dnyadan drt kimse istifade eder. Bir adam ki Allah kendisine mal ve ilim vermi, o da Allah korkusuyla hareket etmi ve hsm akrabasn grp gzetmi ve bu hususta Allahn hakkn da bilmi, tanmtr. te bu kimse en yksek mertebededir. Ve bir kul ki Allah ona ilim verip mal vermemi, lakin samimi olarak eer malm olsayd, filanca kii gibi (hayrda) harcardm derse o da, niyetindekini yapm gibi sevaba nail olur. kisi de eit ekilde crete konar. Bir kul var ki mal verilmi de ilim verilmemitir. O da bu mal gelii gzel saa sola harcyor, onu harcarken Rabbinden korkmaz, malyla akrabasn sla etmiyor ve o malda Allahn hakk olduunu bilmiyor. te bu adam mertebelerin en dndedir. Bir baka kul ki Allah ona ilim de mal da vermemitir. O da malm olsayd filanca (nc zmredeki) gibi yapardm derse, niyeti sebebiyle gnaha girer. Her ikisinin gnah msavidir.3 Evet, sadaka vermek, mal deerlendirmek demektir. Malm eksilir korkusuyla bu gzelim ibadetten geri kalmak hi de akll ve krl bir i deildir. Bizim asl malmz Allah iin verdiklerimizdir. Bu dnyada elimizle verdiklerimiz bizimle gelecektir. nemli olan can boaza gelip dayanmadan sadakalar verebilmemizdir. Ebu Hureyre (r.a.)dan rivayet edildiine gre Peygamber (a.s.)a bir adam gelmi: Ya Reslullah hangi sadakann sevab daha byktr demi. Peygamber (a.s.) da: Salnda, yoksulluktan korktuun, zengin olmay umduun halde cimri iken verdiin sadaka efdaldir. Yoksa ihmal edip de can boaza geldikten sonra filana bu kadar, filancaya u kadar olsun demekte fayda yoktur, zaten o mal onlarn olmutur 4 Kuran- Kerimde yle buyrulmutur:

3 4

Tirmizi, Zhd 17 (2326) (Buhari) No: 700 Mslim Nesa-i

302

SADAKA

Herhangi birinize lm gelip de: Rabbim! Beni yakn bir sreye kadar geciktirsen de sadaka verip iyilerden olsam! demesinden nce, size verdiimiz rzktan harcayn.5 bni Kesir yle der: Her ihmalkr, lm geldiinde piman olur ve kardklarn elde etmek iin mddetin uzamasn ister. Fakat i iten gemitir.6 Bakara suresinde de Cenab- Hak yle buyurmaktadr: Ey iman edenler, kendisinde artk al veri, dostluk ve kayrma olmayan bir gn (kyamet) gelmeden nce, size verdiimiz rzktan hayr yolunda harcayn, o kfirler zalimlerin ta kendileridir.7 Peygamber Efendimiz (s.a.v.): Allah-u Teala sizin her birinizle tercmansz konuacaktr. O kimse sana bakar, nce yapp gnderdiklerinden baka bir ey grmez, soluna bakar evvelce yaptklarndan baka bir ey grmez, nne bakar, karsnda ate (cehennem)den baka bir ey grmez. u halde yarm hurma ile de olsa ateten korununuz. Bunu da bulamayan, tatl szle korunsun, buyurdu.8 Ey ehl-i iman kardelerim! Ateten korunmamz iin sadakalara, hayrlara sarlmamz gerekmektedir. Sadaka vermekle malmzn eksileceini deil, artacan, bereketli olacan dnelim. u menkbeyi de Allah dostlarndan dinleyelim: Cenab- Zlcell, Hz. sa (a.s.)a buyurdu ki, filanca kuluma git syle, yar mrne zenginlik, yar mrne de fakirlik verdim, hangisini ne alrsa alsn. sa (a.s.) durumu o kimseye haber verince, adam: Eimle istiare ettikten sonra cevabm veririm dedi. Sonra da ailesine durumu anlatt ve ilave etti: Bana kalrsa nce fakirlii talep edelim sonra da zenginlii, nk mrmzn sonunda fakirlik zor gelir. Adamn hanm ariflerden ve maneviyat stn olanlardan bir hatundu. Kocasnn bu fikrine yle cevap verir: nce zenginlii isteyelim, nk bu zenginlikle hem yer, hem giyinir hem de ihtiya sahiplerini sadaka ile donatr, gideriz. Bunun zerine zenginlii nce istemeyi uygun buldular. Allah (c.c.) onlara uzun bir mr verdi. Yediklerinden yedirdiler, giydiklerinden giydirdiler. Sadaka mal noksanlatrmaz hakikatine mahzar olduklar

5 6

Mnafikun suresi, ayet: 10 Muhtasar- bn-i Kesir, 3/506 7 Bakara suresi, ayet: 254 8 Buhari, Zekt: 8 No: 1347; Mslim, Zekt: 20

303

SADAKA

iin onlara hi fakirlik isabet etmedi, refah ve huzur zere ahirete intikal ettiler.9 Sadakann faydasn Ebu Hureyre (r.a.), Allah Resul (s.a.v.)den yle rivayet etmitir: Adamn biri lde giderken falancann bahesini sula diye buluttan bir ses iitti. Sonra bulut harreye (kara tal bir yere) sapt. Suyunu boaltt, derken suyollarndan biri o suyun hepsini toplad. Bu adam suyu takip etti. Bu srada bahede bulunan bir adamn, apasyla o suyu teye beriye evirdiini grd ve ey Allahn kulu ismin nedir? diye sordu. smim filancadr dedi. Ve buluttan iittii ismi syledi. Bunun zerine o da ona ey Allahn kulu benim ismimi niin soruyorsun? dedi. O da ben u suyu yadran buluttan, isminizi anarak filancann bahesini sula dediini duydum. Bu lutfa ne ile mazhar oldun deyince, mademki soruyorsun, anlatacam. Bahenin verimini hesap edip te birini tasadduk eder, te birini de aile efradmla ben yerim, te birini de tohumluk yaparm dedi.10 te Allah (c.c.)nun sadaka sahiplerine ikram pek oktur. Sadaka vermenin faydalar dnya ve ahirette saylmayacak kadar oktur. Bunlardan bazlarn sayacak olursak: 1. Sadaka Rabbimizin gazabn sndrr ve fena lmden korur. 2. eytann belini krar. 3. Gizli sadaka, sahibinin arn glgesinde glgelenmesine sebep olur. 4. Sadaka gnahlar suyun atei sndrd gibi sndrr. 5. Sahibini cehennemden kurtarr. 6. Malndan sadaka verenleri cennet hele gel beri diye aracaktr. 7. Sadaka, sahibinin kabir hararetini sndrr ve mmin kyamette sadakann glgesinde glgelenecektir. 8. mansz lmeyi nler ve kulun verdii her sadaka zerinden 70 eytann uursuzluunu giderir. 9. nfak eden iin her sabah bir melek malnn artmas iin dua eder. 10. lm olanlar da kendileri iin verilen sadakalardan istifade ederler.11
9

Felah-us Salihin Mslim Zhd, 45, (2984) 11 Bu maddeler: Mkefetl Kulub, Felahus Salihin, Galiyetl Mevaiz, Muhtarul Ehadis, Ktb-i Sitte ve hya gibi eserlerden derlenmitir.
10

304

SADAKA

Ubeyd b. Umeyr de yle der: nsanlar son derece a, susuz ve plak olarak harolunurlar. Onlardan hangisi dnyada iken Allah iin yedirmise Allah (c.c.) onu o gnde doyurur. Allah iin dnyada iirene Allah orada iirir. Allah iin dnyada giydirene Allah orada giydirir.12 Ayn zamanda sadaka mr bereketlendirir. Pek ok belalar def eder. Sadaka fenalktan yetmi kapy kapatr ve yetmi tr belaya engel olur.

Zektnz vererek mallarnz koruyun, hastalarnz sadaka ile tedavi edin, musibetleri de dua ile karlayn.13 buyrulmutur. Sadaka belalar nasl engelliyor, onu da u menkbeden renelim: Bir vakit srailoullarn ard arda birka yl ktlk basmt. Bu ylesine grlmedik bir ktlk ki, ou aileler bir kuru ekmee bile hasret ekiyorlard. te o sralarda srailoullarndan bir kadnn evinde bir iki lokmalk kuru ekmei vard. Kadn ekmei tam azna ataca srada, muhta birisi kapsn alar: Ne olursunuz alktan lyorum, bana Allah rzas iin bir para ekmek der. En azndan kapy alp da, bir lokma ekmek diyen kadar a ve muhta olan bu iyiliksever kadn, lokmay tutan elini azndan geri evirir ve buyurunuz diyerek kapsn alana ikram eder. Bu olaydan birka gn sonra iyiliksever kadn, yannda kk ocuu olduu halde, evinde yakmak iin vadiye al rp toplamaya kar. Fakat bana mthi bir bela gelir. Sevgili yavrusunu bir kurt kapp hzla kamaya koyulmutur. Talihsiz kadncaz ac bir lk basarak kurdun ardndan komaya balar, gya kurdu yakalayp canndan ok sevdii evladn kurtaracaktr. Fakat ne yapsa bo, kurdun azndan yavrusunu kurtarmas imknszdr. Kadncaz hzla komaktan ve alamaktan derman kesilerek kle halinde yere yld srada, snrsz kudretiyle her eyi yapmaya kadir olan Allah-u Teala, bir melei imdadna yetitiriverir. Melek hemen kurdun azndan, neye uradn anlayamayan ocuu kurtarr, anasnn yanna getirir. Kadn aylnca ocuu kendisine verir. Ve Allah adna yle der: Ey iyiliksever kadn! Evladn kurtarmamdan honut musun? Bu sana verdiin bir lokma
12 13

bni Mesud (r.a.) dan olan bir rivayette de:

hya-u ulumiddin c.2 s.710 Taberan, Mucemul Kebir c.10 s.128

305

SADAKA

ekmein karl olarak, Allahn bahettii bir lokma derecesinde kk bir iyiliktir.14 Allah Resul (s.a.v.), Buhari ve Mslimin rivayet ettii bir hadiste yle buyurmutur: ki haslet sahibi gptaya lyktr. Biri yle bir adam ki, Allah ona mal vermi ve onu fakire vermeye muvaffak klmtr. Dieri le bir adamdr ki, Allah ona ilim, hikmet vermi o da onunla hkm etmi ve halka retmi.15 Sadaka hakknda zikredilen hadis-i eriflerdeki mjdelere kavumak isteyen her mslman, elinden geldiince din kardelerine yardmc olmaldr. Hayrn az da makbuldr. Herkes gcne gre bu ameli ihya etmelidir. Az deyip de uzaklamamaldr. Bir rivayette, Reslullah (s.a.v.)n sadaka talebi zerine herkes bir eyler getirdi. Fakir bir zatta bir s miktarnda hurma getirerek: Ey Allahn Resul, ben bir s hurma getiriyorum. Bunu bir gece sabaha kadar su ekerek kazandm. Kazancm aslnda iki sadr bir san aileme braktm. Birini de buraya getirdim der. Reslullah (s.a.v.) kabul buyurarak, bunu toplanan hurma ynnn ierisine serpilmesini emreder. Baz mnafklar da alay ederek, Allah ve Resul bir s hurmana muhta deil, ne ie yarar derler. En sonunda Abdurrahman bni Avf sekiz bin dirhemlik malnn yarsn balar, yarsn kendine ayrr. Allah Resul ona da: Baladn da, kendine ayrdn da Allah mbarek etsin duasnda da bulunur. (Bu dua zerine bu zatn serveti pek ziyade artt.) Mnafklar onun iin de ka gz ederek, vallahi Abdurrahman riyakrlk yapyor derler.16 Bunun zerine Cenab- Hak yle vahyederek: Sadakalar hususunda gnlden veren mminleri ekitiren ve glerinin yettiinden bakasn bulamayanlarla alay edenler yok mu? Allah onlar maskaraya evirmitir. Onlar iin ac bir azap vardr buyurdu.17 nemli olan, Allah (c.c.) nun yolunda infak edilen eylerin riyadan, gsteriten uzak olmas, sadaka verilen insanlarn bana kaklmamasdr. Kuran- Kerim Allah rzas iin sadaka verenleri yle tasvir etmektedir: Mallarn Allahn rzasn kazanmak ve ruhlarndaki iman kkletirmek iin sarfedenlerin hali ise, bir tepedeki bahenin haline benzer ki, o baheye kuvvetli bir yamur vurmu da meyvelerini iki kat
14

Drretl Vaizin (Tefsir-i Hanefi) Makasid Talibiyn Buhari, lim Mslim, Salt, 816 Ahmed b. Hanbel Tirmizi bn Mace 16 mer Nasuhi Bilmen Tefsiri c.3 s.1308 Ktb-i Sitte (. Canan) c.3 s.546,547 17 Tevbe suresi, ayet: 79
15

306

SADAKA

vermitir. Ona bol yamur dmese bile en azndan bir isinti gelir. Allah sizin yaptklarnz grr.18 Ama sadakay Allah iin deil, riya ve gsteri iin verip baa kakanlarn halini ise yle tasvir ediyor: Sizden biriniz, arzu eder mi ki aalar altndan rmaklar akan bir hurma ve zm ba olsun, iinde de kendisine ait her trl meyve bulunsun ama; kendisinin stne tam ihtiyarln kt, aciz ocuklarnn da bulunduu bir srada birden ateli bir kasrga gelsin de, baheyi yakp kl etsin. Allah dnesiniz diye ayetlerini byle aklyor.19 Dier bir ayet-i kerimede ise: Ey iman edenler! Sadakalarnz, maln bakalarna gsteri iin sarf eden, Allaha ve ahiret gnne inanmayan kimse gibi baa kakmak ve gnl krmakla boa karmayn. Bylesinin hali zerinde biraz toprak bulunan bir kayann haline benzer ki, ona iddetli bir yamur vurunca yapa yaln brakr. Byleleri, kazandklarndan hibir fayda grmezler. Allah kfirler gruhunu doru yola iletmez.20 Evet, grld gibi Allah yolunda harcanan mallarn boa gitmemesi, ahirette bizlere faydas olmas iin, gsteriten, riyadan, uzak olmal, tam bir ihlas zere verilmelidir. Allah (c.c.)nun rzasn brakp, kullarn gznde bymek isteyenlerin hayrlar boa gitmitir. Ahiretin o zorlu gnnde, herkesin hayrl ameller arad o gnde riyakra, yapt harcamalar fayda vermeyecektir. ayet bir kul btn maln hayrl yollara harcarsa, ama kalbinde Allah rzasn kazanmak yoksa Allah indinde hayrlarnn zerre kadar kymeti yoktur. ayet bir kul da az bir miktar Allah rzasn kazanmak iin sadaka verirse Allah indinde boa gitmez. Onun karln grr. Cenab- Hak kendi Resulne seslenerek yle buyurur: (Ya Muhammed!) onlar doru yola iletmek sana ait deildir (senin vazifen sadece teblidir). Lakin Allah dilediini doru yola iletir. Hayr olarak harcadklarnz kendi iyiliiniz iindir. Yapacanz hayrlar ancak Allahn rzasn kazanmak iin yapmalsnz. Hayr olarak verdiiniz ne varsa karl size tam olarak verilir ve asla hakszla uratlmazsnz.21 Bir de, maln Allah yoluna infak etmek isteyen mminler, din hizmetine alan yerlere, ihtiya sahiplerine ulatrmaldrlar. Bilhassa fakir olup da istemekten haya eden kimselere ulalmaya allmal,
18 19

Bakara suresi, ayet: 265 Bakara suresi, ayet: 266 20 Bakara suresi, ayet: 264 21 Bakara suresi, ayet: 274

307

SADAKA

mmkn mertebe kendisinden yardm isteyenleri bo evirmemelidir. zellikle yardm isteyen akrabas ve dostu ise ona yardm etmelidir. Geersiz bahanelerle onu reddetmemelidir. Bor dahi isteseler onlara yardmc olunmaya allmaldr. Hayrl i yapp arkasndan dnya menfaati bekleyenlerin hayrlar boa gitmitir. Nice insanlar, ileride yardm dokunabilecek birisi kendisinden yardm veya bor para isterse hemen veriyor. te yandan ileride kendisine yardm edemeyecek bir mmin kardei ondan Allah rzas iin yardmc olmasn veya bor vermesini isterse, onu gzn krpmadan hemen reddedebiliyor. Hlbuki yaplacak olan yardmlarn arkasnda dnyalk bir menfaat beklenilmemelidir. Srf Allah rzas iin yaplmaldr. Birde yaplan yardmlar mmkn olduka gizli yaplmal, insanlarn hay duygular tahrip edilmemelidir. Baz A evlerini gryoruz, kendileri yemek yapp, fakirlerin de gelip gtrmelerini sylyorlar. Allahu Teala bu kardelerimizin hayrlarn kabul etsin. Yalnz bu ekil bir hizmet, bana ok doru gelmiyor. Benim ahsi kanaatim: Yaplacak yardmlar bu fakirlerin evlerine kuru gda olarak gtrp vermeleri daha iyidir. Ancak bu gibi hizmetlerde aktan verilmesi mi; yoksa gizli verilmesi mi daha faydaldr onu anlamak iin yaplan faaliyetin fayda ve zararlar sralanr hangisinin faydas daha ok ise o hizmet ekli tercih edilir. Biz, aktan yemek vermenin faydasna deil de; sakncal ynlerine deineceiz. Aktan verenlerde faydal yanlarn dnerekten karar versinler. Aktan yemek vermenin zararlarndan birka tanesini belirtelim: 1) Aktan yemek verdiimiz zaman her gn o kiilerin gelip o yemekleri gtrmeleri ok zor oluyor. Bu byk bir klfet. 2) O yemekleri gtrrken bir ksmn yola veya otobslere dkyorlar. 3) Uzaktan gelenler otobs creti dyorlar. 4) O alnan yemei tek kiide olsa, hastada olsa o gn bitirmek zorunda kalyor. Bitiremezse dier gnler yeni yemekler gelince eskiler dkle biliyor. Bazen komularda onlara yemek veriyor veya misafirlie gittii iin yemeklerini yemese yine yazk oluyor. Ama verilen yardmlar, kuru gdalar olsa ihtiya kadar yapar, misafirlie gittii gn yemek yapmaz. Daha idareli kullanr. 5) Aevlerinde pek ok ii cretli olarak alyor. Pahal makineler alnyor. ayet kuru gda yardm yaplsa bu masraflarda olmayacak.

308

SADAKA

6) Birde gen kzlar ve kadnlar ellerinde kovalarla gelip oradan yemek gtrrken sokak aralarna ylyorlar. Bazen izdiham oluyor. Sra bozulunca kimileri hakarete bile uruyor. 7) Baz genler veya kiiler yemee gelen kzlarn arkasna dp mektuplar veriyorlar. 8) O kz ve kadnlar ellerinde kovalarla yemek almaya gelince bizler onlar adna zlyoruz. O gelenlerde utanarak geliyorlar. Bakyorum, gelen Mslman hanmlar, kovalarn antalara saklyorlar. O fakirleri byle hayrlarla toplumda drmeye hakkmz var m? Zaten ou toplumda fakirlere ikinci bir snf gznde baklyor. 9) Birde byle yemei aktan alanlara baz insanlar fakirdir diyerekten onlara para veya zektn veriyor. Yava yava o insanlar dilenmeye dahi alyorlar, zamanla hay duygular da yok oluyor, nsanlardan, kadn ve kzlardan hay duygusunun kalkmas en byk tehlikedir! Ksaca yle zetlersek: Bu yardmlar, gizli bir ekilde fakirlere kuru gda olarak ulatrlsa, onlarn hay ve iffetleri rencide edilmese daha iyi olmaz m? Zaten dinimizde hayya ve sadakann gizli oluuna ok nem verilmi. Bu yzden mmkn olduka gizli ve fakirleri mahcup etmeden verilirdi. Aktan yemek vererek hizmet yapanlar hangi fayday dnerekten yapyorlarsa ben bilemiyorum. Eer ak olunca yardm edenler daha ok oluyor diyorlarsa, yine ok geerli bir sebep olmamaktadr. Yapacamz yardmlar biraz azda olsa, slami kurallara uyularak yaplmas daha uygundur. Baz evlere kuru gda versek o evin erkekleri veya oullar gtrp o eyalar satp ev halkn perian ediyorlar syleniyorsa, o tr sorunlar olan aileler tespit edilip baka areler dnlebilir. Saylan zararlar daha da oaltmak mmkndr. Benim dncem bu ekildedir. Fakat aktan yemek yaparak yaplan hizmette bizim dnemediimiz baka nedenler olabilir. Ama bu deindiimiz konularnda gz nnde bulundurulup deerlendirilmesini ve zararlarn daha asgariye drlmesini istiyoruz. Rabbim hi kimsenin samimiyetle yapt almalar boa gidermesin. Sevap kazanmay umduumuz zamanlarda hatalara dmekten bizleri korusun. Amin. steyenlere yardmc olmann faydalaryla ilgili konumuza dnecek olursak: Allah rzas iin istenildii zaman az da olsa bir eyler verilmeye allsa bu davran, insanlardaki cimrilik duygularn kreltir, insan cmertlie sevk eder.

309

SADAKA

Peygamber (s.a.v.)in isteyeni reddettii grlmemitir.22 Sylenildiine gre: Hzr (a.s.) bir keresinde beni srail arsndan geiriyordu. Belli bir para getirdii takdirde, serbest braklacak bir kle kendisini grd, hemen Hzrn yanna yaklat ve yle dedi. Allah sendeki hali uurlu ve bereketli klsn. Bana bir sadaka ver. Hzr da Allah a inanmm. Allah bir eyin olmasn isterse olur, ama yanmda sana verecek bir eyim yok. O kii de bana verecein eyi Allah iin istiyorum. Senin yznde bir gzellik grdm. Senden medet umuyorum. Bana bir sadaka ver. dedi. Hzr: Yanmda sana verecek bir ey yok. Ancak yle bir durum var. Beni al, gtr, sat. Muhta olan kii: Byle bir ey doru olur mu? Hzr evet doru olur. Grm o ki sen benden byk bir ey istedin. Ama ben Rabbim hakk iin istediini veremiyorum. Bunun iin beni sat. Bunun zerine o kii, Hzr ald, pazara gtrd ve drt yz dirheme satt. Hzr kendisini satn alan kiinin yannda bir sre kald. Kendisini hibir ite kullanmyordu. Bunun zerine Hzr: Sen beni satn aldn ki benden bir hayr gresin, bana bir i gster ki yapaym. Satn alan yle dedi: Sen yal bir adamsn; sana zorluk karmak istemiyorum. Hzr: Benim iin zorluk yoktur. Her ne i grlecekse syle dedi. Satn alan:O halde u talar topla dedi. Hlbuki bu talar, bir gnde alt kiiden az kimse ile tanamazd. Satn alan kendisine ait bir i iin dar kmt. Sonra dnd. Hzr bir saat ierisinde o talar tamt. Bu durumu grnce, Hzra yle dedi. yi etmisin, gzel etmisin, ben seni bu ie gcn yetmez sanyordum, ama gcn yetmi. Bundan sonra satn alan, bir i iin yolculua karken Hzra: Seni itimada ayan ve emin bir kimse olarak biliyorum. Ailem arasnda kal benim yerime onlara gzelce sahip ol dedi. Hzr bunu kabul etti ve: Bana bir i de syle dedi. O da: Sana bir zorluk karmak istemiyorum deyince Hzr: Hayr bir zorluk olmaz dedi. Satn alan evimin yaplmas iin bana kerpi kes dnp gelinceye kadar devam et dedi. Adam dndnde kerpi kesilmi ve ev yaplmt. Bunu grnce ona Allah iin soruyorum bu hale dmenin sebebi nedir? Hzr: Sen bana Allah iin soruyorsun hlbuki ben klelie Allah iin dtm. imdi ben sana kim olduumu anlatacam. Ben senin duyduun Hzrm, muhta biri benden sadaka istedi, ama ona verecek bir eyim yoktu. Ancak o muhta bana aziz ve Celil Allah iin deyince, beni kle bilmesine imkn verdim.
22

Buhari, Edeb, 39 Mslim, Fedil, 56 Tirmizi,

310

SADAKA

Bunu dinleyince yle dedi. Allah seni inandrsn ey Allahn salih kulu, bilmeden sana eziyet ettim. Hzr: Zarar yok iyilik ettin. yi ya da kt, para harcadn dedi. O kii de: Anam babam yoluna feda olsun. imdi senin iin iki ey syleyeceim. Bunlarn hangisini istersen onu tercih et. yle ki: 1. Burada kalrsn oluk ocuum da hizmetinde olur, 2. stersen seni serbest brakaym. Hzr: Yolumu aman isterim, gideyim Rabbime ibadet edeyim. Bunun zerine o kimse Hzr serbest brakt ve Hzr ayrlrken yle dedi: Beni klelie dren ve kurtaran Allaha hamd olsun.23 te netice u ki, ihtiya sahiplerine, bilhassa Allah ismini anarak bir eyler talep edenlere, az da olsa yardmc olmaya allmaldr. Ama ihtiyac olmad halde dilenmeyi meslek edinmi olanlara deil de; gerek ihtiya sahiplerine ulamaya allmamzn da grevlerimiz arasnda olduunu unutmayalm! Ayn zamanda ihtiya sahibi olanlar veya dilenenler; srarla bir eyler almak isterken, Allahn ismini anmalar sebebiyle Cenab Hakkn kendilerine buz etmesine neden oluyorlar. Mslimin rivayetinde srarla alnan malda bereket olmayacan Peygamberimiz bize bildirmitir. Zaten dinimizde dilencilik yasaklanm ve son are olarak grlmtr. Israrla dilencilik yapanlar dnyorlar m, acaba kardaki adamda var m yok mu diye? Byle davranmakla onu zor durumda brakyorlar. Mmin kii dilencilikten son derece uzak kamal, byle dk yollara bavurmamal, izzet eref ve hayy hibir zaman elden brakmamaldr. Reslullah (s.a.v.) buyurdular ki:

Sizden biri dilenmeye devam ettii takdirde, yznde bir para et kalmam halde Allaha kavuur.24 iz ibnu Amr (r.a.) anlatyor: Bir adam Reslullah (s.a.v.)den bir eyler istedi. Aleyhissaltu vesselm da verdi. Adam dnmek zere ayan kapnn eiine basar basmaz, Peygamber Efendimiz: Dilenmede olan (ktlkleri) bilseydiniz kimse kimseye bir ey istemek iin asla gitmezdi buyurdular.25
23 24

Galiyetl Mevaiz s.247 Buhari, Zekt 52 25 Nesa-i, Zekat 83, (5,94,95)

311

SADAKA

Baka bir hadis-i erifte de dilenciliin ktl yle ifade ediliyor: Kim (maln arttrmak iin) insanlardan dilenirse, o mutlak surette ate talep etmi olur. yleyse ister azla yetinsin, ister oaltmay istesin (artk kendisi bilir)!26 Geerli bir sebep olmad halde dilencilik yapanlar, skntlarnn daha da artacan bilsinler. Hlbuki insann kendi ailesinin rzk iin almas ibadet olarak kabul edilmi, gnahlarnn affna vesile olmutur. Hayrl olan kazan, elinle kazandn kazantr. Veren el alan elden stndr. Onun iin her mmin sadaka ve hayr yollarndan nasipdar olmaya almaldr. nk sadaka eitleri pek oktur. Mslimin rivayetinde Ebu Zerr (r.a.) yle anlatyor. Baz kimseler Peygamber (s.a.v.)e gelerek: Ya Reslullah zenginler de bizim gibi namaz klyorlar, bizim gibi oru tutuyorlar (fakat onlar ayrca) mallarnn fazlasndan sadaka veriyorlar, bizden ok sevap kazanyorlar dediler. Reslullah (s.a.v.): Allah size sadaka verme imkn bahetmedi mi? Her tesbih sadaka, her tekbir sadaka, her hamd sadaka, her tehlil sadakadr. Marufu emir sadakadr. Mnkerden nehiy sadakadr. Hatta zevcenizle yatmanz bile sadakadr buyurdu. Bunun zerine Ya Reslullah ehevi arzularmz tatmin ediyoruz. Bize bunda sevap var mdr? dediler. Resul Ekrem efendimiz: Bu arzularnz haram yoldan tatmin etseydiniz gnah ilemi olmayacak mydnz? Helal yoldan tatmin edildiinde (phesiz) sevap vardr buyurdu.27 Ebu Hureyre (r.a.)n zikrettii hadis-i erifte sadaka eitlerinin bazlar da unlardr: nsann her mafsal iin gnein doduu her gnde bir sadaka borcu vardr. ki kimse arasnda dorulukla hkmetmek sadakadr. Atna binmek iin bir kimseye yardm etmek, yahut ykn yklemek sadakadr. yi ve ho sz sadakadr. Namaza giderken attn her adm sadakadr. nsana eziyet veren eyleri yoldan kaldrmak da sadakadr.28 Baka bir hadis-i erifte ise Reslullah (s.a.v.) yle buyurmutur: Bir din kardeinin yzne glmekliin sadakadr. Doruluu emredip ktlkten sakndrmakln sadakadr. Bir yabanc blgede (bulunan) kimseye yol gstermekliin sadakadr. Ta, diken ve kemii yoldan kaldrmak senin iin sadakadr. Gz bozuk olan adam iin (kendi)

26 27

Mslim, Zekt 105, (1041) Mslim, Zekt, 1006 Ebu Davud Nese-i Ahmed b. Hanbel 28 Buhari, Sulh, 11 Mslim, Zekt, 56

312

SADAKA

gzn kullanmakln sadakadr. Kendi kovandan (din) kardeinin kovasna boaltmakln senin iin sadakadr.29 Buhari ve Mslimin rivayetine gre ise Peygamber (s.a.v.): Her mslmann sadaka vermesi lazmdr buyurdu. Tasadduk edecek bir ey bulamazsa ne yapar? Ya gc yetmezse? denildi. Skntya dm ihtiyalya yardm eder, buyurdu. Elinden gelmezse? denildi. yilii veya hayr emreder, buyurdu. Bunu da yapamazsa? denildi Fenalk yapmaktan ekinir, bu da sadakadr, buyurdu.30 Ksacas Peygamber Efendimiz (s.a.v.) konuyu u cmleyle vuzuha kavuturuyor: Her iyi i sadakadr31 Ey kardeim, hayrl ilerde acele ediniz, iyilik hususunda yarnz. te bize den, hayrl ilerde sahabeler gibi yarmamzdr. Ahiret iinde geri kalmayalm. nk Allah yolunda geri kalmak en byk zarardr. Yeter ki hayrlarmz srf Allahn rzasn elde etmek iin yapalm. Hayr yapp sonra da baa kakp gnl incitmeyelim. Allah-u Teala Hz.leri bu vasftaki mminleri yle mjdeliyor: Mallarn, Allah yolunda sarf edip sonra verdiklerinin arkasndan baa kakmay, gnl incitmeyi reva grmeyen kimseler var ya onlarn Rableri katnda pek byk ecirleri vardr. Onlara hibir korku yoktur. Onlar mahzun da olmayacaklardr.32 Baka bir ayette: Tatl bir sz ve bir kusur balamak, arkasna eza taklacak sadakadan daha hayrldr. Allah ganidir, halimdir.33 Peygamber Efendimiz (s.a.v.) yle buyurmutur: Ey demolu ihtiyacndan fazlasn infak etmen senin iin hayrldr. Onu tutmak da senin iin erlidir. Yetecek miktar iin knanmazsn. nfaka, evvela nafakas zerine vacip olandan bala. Veren el alan elden hayrldr34
29 30

dediler

Eliyle alr, kendisi de faydalanr ve sadakada verir, buyurdular,

Tirmizi No: 2022 Buhari, Zekt, 30 Mslim, Zekt, 55 31 Buhari, Edeb, 33 Mslim, Zekt Ebu Davud mam Ahmed 32 Bakara suresi, ayet: 262 33 Bakara suresi, ayet: 263 34 Mslim, Zekt, 97

313

SADAKA

Dier bir hadis-i erifte ise: Allah yolunda en az iki ey infak eden kimseye cennetin muhtelif kaplarnda yle nida olunur. Ey Allahn kulu bu kapdan girmen senin iin daha hayrldr. Namaz ehlinden olan kimse namaz kapsndan, cihat ehlinden olan cihat kapsndan, oru ehlinden olan kimse Reyyan kapsndan, sadaka ehlinden olan da sadaka kapsndan girer.35 Sadaka veren zengin, gzel kimsedir. Bir de infakn, sadakasn yapacak kii kendisine en yaknndan balamaldr. Nitekim hadiste Allah Resul (s.a.v.) ailesinin rzk iin alanlara yle buyuruyor: Mslman kii ailesinin nafakas iin harcar ve bundan sevap umarsa bu ona sadaka olur.36 Baka bir hadiste en stn sadakann ne olduu ylece aklanyor:

En faziletli sadaka mslman kiinin ilim renmesi, sonra da mslman kardeine retmesidir. Sadaka veren zatn malnn en gzellerinden vermesi onun kmil iyilie ermesi demektir. Lokman Hekim sadakann faydas asndan oluna: zaman senden bir gnah sadr olursa bir sadaka ver37 der. Her ne

Hz merin de (r.a) yle dedii nakledilir: Adaletin kaps ibret almaktr. Bu kapnn anahtar dnyaya deer vermemektir. bret almak ise, lm hatrlamak ve mallar Allah yolunda harcayarak lme hazrlanmaktr! Ayn zamanda sadaka mal arttrr. Allah (c.c.)nun rahmetini celbeder. Sadaka vermeye hayrl ileri yapmaya gc olmayan kiiler de bu hayrlarn yaplmasna vesile olurlarsa, onlar da pek ok sevap kazanm olurlar. Ve sadaka veren ahs kendini sadakann sevabna, fakirin sadakaya muhta olmasndan daha fazla muhta grmelidir. Bir de sadaka verene dua edilmelidir. Peygamber Efendimiz (s.a.v.): Size bir iyilik yapana karlk veriniz. Eer karlk vermeye gcnz yetmiyorsa o iyiliinden tr kendisine hayrl dua ve senalarda bulununuz. Onun karln vereceinizi
35 36

Buhari, Savm 4; Mslim, Zekat 85 Buhari, Nafakat 1, 37 Kimya-y Saadet, s.137

314

SADAKA

kesinlikle tahmin buyurmutur.

edinceye

kadar

dua

etmeye

devam

ediniz.38

Sadakalarn faziletini anlatan bir baka rivayet de yledir. Reslullah (s.a.v.) buyurdu ki: Allah ar yaratt zaman, ar sallanmaya (tpk bir hurma aac gibi saa sola) yalpalar yapmaya balad. Bunun zerine dalarla onu sabitletirdi ve bylece ar istikrarn buldu. Melekler dalarn iddetine hayrette kaldlar. Ey Rabbimiz dediler. Dalardan daha iddetli bir mahlk yarattn m? Evet buyurdu. Demiri yarattm. Demirden daha iddetli bir ey yarattn m? dediler. Hak Teala: Evet dedi, atei yarattm. Ateten daha ar bir ey yarattn m? diye sordular. Hak Teala Evet, suyu yarattm dedi. Sudan daha iddetli bir ey yarattn m? dediler. Hak Teala tekrar cevap verdi: Evet rzgar yarattm. Rzgrdan daha iddetli bir ey yarattn m? diye sordular Hak Teala Evet insanolunu yarattm. dedi ve devam etti. Eer o sa eliyle sadaka verir sol eli grmeyecek kadar gizlerse (daha iddetlidir.)39 te maln hayra sarfeden kimsenin hem ahireti hem de dnyas mamur olur. Her iki ynden de zengindir. Hadiste buyruldu ki: Bir ok kimseler var ki dnyada mal bakmndan zengindirler, ama sevap bakmndan fakirdirler. Eer bir kimse maln halkn ihtiyacna (mbarek eliyle, nne, sana, soluna, iaret ederek) yle yle sarf ederse o kimse hem mal hem sevap bakmndan zengindir. Fakat zlerek syleyeyim ki bu karakterdeki insanlar topluluk iinde azdr.40 Baz rivayetlerde fakirler sadaka aldklar kiilerin lehine ahitlik yaparak onlarn cennete girmelerine vesile olacaklardr diye gemitir. Ve tasadduk etmek isteyen mminler mmkn mertebe gerek fakirlere ulamaya almaldr. Gerek fakiri Allah Resul (s.a.v.) yle aklyor: Hakiki fakir kap kap dolarken verilen bir iki lokmann veya bir iki hurmann geri evirdii kimse deildir. Fakat gerek fakir, ihtiyacn giderecek bir ey bulamayan ve halini anlayp kendisine tasaddukta bulanacak biri kmayan (buna ramen) kalkp halktan bir ey istemeyen kimsedir.41 Ashab- kiram hazretleri Allah iin tasadduka ok nem vermilerdir. Bu grevi yaparlarken de mallarndan holarna gideni Allah yolunda feda ederlerdi. Mmkn mertebe sadakalar kendi elleriyle vermeye alrlard. Sadakann fayda ve faziletine tam olarak inanmlard.
38 39

Adabu eria, c.1 s.471; hya-u Ulumiddin c.1 s.205 Tirmizi Tefsir Muavvezeteyn 2, (3366) 40 ihab, bni Kinani (r.a.) Buhari 1075 haiyesinde 41 Buhari, Zekt 53,

315

SADAKA

Peygamber Efendimiz (s.a.v.)de bir hadisi eriflerinde: Kim bir mslmana bir giyecek verirse, o giyecekten bir para o mslmann stnde bulunduu srece Allah (c.c.) o kimsenin koruyucusudur.42 Bu haberlere binaen, her mslman mmkn mertebe sadaka vermelidir. Devaml alan deil de veren olmaya almaldr. Dilenmeye, ona buna el amaya tenezzl etmemeli, izzetli ve hayl olmaldr. Dilenmeye tenezzl etmeyenleri Cenab- Hakkn koruduunu, onu kimseye muhta drmeyeceini bilmelidir. Allah (c.c.), mmkn mertebe kimseden bir ey istemeyenlere dnya ve ahirette eref ve ecirler verecektir. Onun iin hibir mslmana kesenin azn balamak yakmaz. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) yle buyurmutur: Ey demolu, infak et, sana da infak edilir.43 Demek ki, insan Allah (c.c.)nun kendisine verdii malndan infak edip cmert davranmas kendisi iin her halkrda hayrldr. Elinden geldii kadar ihtiyacn Cenab- Hakka arz etmelidir ve elinin emeini yemee almaldr. Davud (a.s.) dahi elinin emeini yerdi.44 Zekeriyya (a.s.) da dlgerdi (yani marangozculuk yapard). Hayr yapmay aklna getirenler bir an evvel hayrlarn yapmaldrlar. Geciktirdikleri takdirde eytan araya girip, onu fakirlikle korkutur. Ve o hayr ilemekten engellemeye alr. Rivayet olundu ki, Ebul Hasen el Buenci, bir gn helda bulunuyordu. Bu esnada talebesine seslendi ve dedi ki: Benim gmleimi, filan adama ver! Talebesi Sen heldan kncaya kadar sabredemedin mi? diye sorunca dedi ki: Nefsimin caymasndan emin deilim. Hlbuki helda bunun verilmesi kalbime geldi. Heldan kncaya kadar nefsimin fikir deitirmesinden korktum yleyse her halkrda yapacamz hayrlar bir an evvel yapalm. Ecel gelip de yapacamz sadakalar engellemesin. Maln bu dnyada hayrl eylerde harcayanlar, insanlara faydal eserler yapanlar ahirette pimanlk ekmeyeceklerdir. Maln bo yerlerde tketenler pimanlk duyacak, dnyaya tekrardan dnp hayr yapmay isteyeceklerdir. u sz ne gzeldir: nsan odur ki yapa bir eser, Eseri olmayann yerinde yeller eser
42 43 44

Ceml Fevaid c.1 s.147 (Tirmiziden) Buhari, Tevhid, 35 Mslim, Zekt 36

Buhari, Byu 15

316

SADAKA

Rabbim bizlere ldkten sonra hayr devam edecek eserler brakmay nasib eylesin. (min) *** lmden sonra seninle beraber olmayan her ey, dnyadan saylr. (mam- Gazali) *** Sen anlmas gzel olan bir sz ol. nk insan kendi hakknda sylenilen gzel szlerden ibarettir. (Mevlna) Ahrette seni kurtaracak bir eserin olmad takdirde, Fni dnyada braktn eserlere de kymet Verme! (Mesnevi-iNuriye)

317

ANNE VE BABA HAKLARI

ANNE VE BABA HAKLARI

Hi phesiz cennete girmenin en byk sebeplerinden birisi anne ve babaya itaat, cehenneme girmenin en byk sebeplerinden birisi de anne babaya asi olmaktr. Yce Allah tm evlatlara, anne ve babalarna kar itaatli olmalarn farz klmtr. Kuran- Kerimde de yle buyrulmaktadr:

Rabbin: Kendisinden bakasna ibadet etmeyin, ana babaya iyilik edin diye hkmetti. Eer bunlardan biri veya her ikisi, senin yannda yalla eriirse, onlara f bile deme, onlar azarlama. Onlara gzel sz syle. Onlara acmaktan tevazu kanadn indir. Rabbim, beni ocukken nasl byttlerse, sen de onlara yle merhamet et. de.1 Adamn biri Peygamber (s.a.v.)e gelerek: Ya Reslullah! Halk iinde en iyi muamele yapmama en ziyade layk kimdir? diye sordu. Resul Ekrem (s.a.v.) Anandr buyurdu. ki defa daha sorduunda ayn cevab tekrar etti. Sonra kim gelir? diye sordu. Resul Ekrem baban buyurdu.2 Bir dier hadis-i erifte: Ana ve babalarn ihtiyarlk zamanlarnda bunlardan birine veya her ikisine yetiip de (bunlara layk olduklar hrmette bulunmadklarndan dolay) cennete giremeyen kimsenin, burnu yerde srnsn diye defa tekrarlamtr.3 Byk fakih Ebu Leys Hz. yle buyuruyor. Tevrat, ncil, Zebur, Kuran ve dier ilahi kitaplarda, Allah-u Teala gelmi gemi tm peygamberlerine unu emretmitir. Ana babann honutluunu kazanmak Allahn honutluunu kazanmaktr. Ana ve babann bedduasn almak da, Allahn gazabna uramak demektir.4 Annenin ve babann evlat zerindeki haklarndan bazlar unlardr:
1 2

sr suresi, ayet: 23-24 Buhari, Edeb, 2 Mslim, Birr, 1 3 Mslim, Birr, 9 A.b. Hanbel 4 Ebul Leys

318

ANNE VE BABA HAKLARI

Birincisi: Anne ve babas ister mslman olsun ister olmasn, evlat onlara gereken hrmeti gstermelidir. Esma binti Ebubekir (r.anha) anlatyor: Henz mrik olan annem yanma geldi. Reslullahtan sordum ve dedim ki: Anam geldi, bana mit balamtr. Ben onu grp gzetebilir miyim? Resul Ekrem (s.a.v.): Evet anan grp gzet buyurdu.5 Mrike anneyle dahi iyi geinilmesi istenildikten sonra mmin olan annenin ne kadar hrmete layk olduunu varn siz dnn. Beyhakinin rivayetinde yle buyrulmutur: Anne ve babasndan birinin kalbini kran kimsenin nne bir cehennem kaps alr. Ana baba zalim de olsa durum ayndr.6 Bazlarnn dedii gibi, benim annem dier anneler gibi hayrl deildir. O bana hi bakmam deyip de ona hrmette kusur etmek caiz deildir. Bir anne ocuuna hi bakmam, onu stnden hi emzirmemi, evlatlar arasnda ayrm yaparak ona hi deer vermemi olsa bile yine evlat, annemdir diyerek ona iyi davranmak mecburiyetindedir. Madem o seni karnnda tam, o halde o senin annendir. Bu deeri ona veren Cenab- Haktr. kinci hakk: Evlat, anne ve babaya gnah emirleri hari muhakkak itaat etmelidir. Zaten Allahu Tealaya asi olunacak emirlerde hi kimseye itaat olunmaz. Sad bni Ebi Vakkas (r.a.) mslman olduu ilk gnlerde annesiyle yaad bir maceray yle anlatr: Ben anneme kar ok saygl bir kimseydim, mslman olduum zaman (annem bu saygmdan istifade ile beni slamdan dndrmek istedi ve ): Ey Sad bu yaamaya baladn yeni din de ne? Ya bu dinini terk edeceksin yahut lene dek yeyip imeyi brakacam dedi. Ben kendisine Anneciim sakn byle bir ey yapma, zira ben kesinlikle dinimi brakmam dedim. Yine de yemeyi imeyi brakt. Bu hal bir gn bir gece devam etti. Sabah olunca baya bitkin dmt. Kendisine Allaha yemin olsun, senin bin ruhun olsa, her gn birer birer kmaya balasa, ben bu dinimi bu sebeple terk edecek deilim dedim. Benim bu azmimi grnce yeyip imeye balad. Bu hadise zerine u ayet indi: Eer onlar seni bilmediin bir eyi bana ortak koman iin seni zorlayacak olurlarsa, onlara itaat etme.

5 6

Buhari, Hibe 28, Edeb 8 Beyhaki

319

ANNE VE BABA HAKLARI

Onlarla dnyada iyi gein. Bana ynelenlerin yoluna tabi ol. Sonunda dnnz banadr. O zaman size yaptklarnz haber vereceim.7 Ama anne ve babalar iyilii emrettiklerinde onlara asi olmamak icap eder. Eb Bekr Nfey b.Hris(r.a)de yle rivayet ediyor: Resul Ekrem (s.a.v.) Efendimiz: Byk gnahlardan size haber vereyim mi? buyurdular. Ve bu cmleyi defa tekrar etti. Evet ya Reslullah dedik. Allah Resul Allaha irk komak ve ana babaya asi olmak buyurdu.8 Dier bir hadiste yle buyrulur: Cennetin kokusu 500 yllk mesafeden duyulur. Fakat onun kokusunu ana babaya asi olan ile akrabalk ban kesenler duyamaz.9 Hasan Basri (rh.a)a: Anne babaya iyilik nedir? diye sorulunca u cevab vermitir: Mlknde olan her ne varsa onlar iin esirgemeden harcaman, masiyet olmadka emirlerine itaat etmendir. Kad yaz, iyilik hususunda anne ve baba hakknn bakalarndan nce geldii hususunda ulemann ittifak ettiini belirtir.10 Buna binaen maln anne babasndan esirgeyenler, annesi olundan dnyalk czi bir ey istediinde hanmna dananlar, hanmna her istediini ald halde annesinin en kk bir isteini dahi yerine getirmeyenler bilsinler ki, anne hukuku herkesinkinden daha fazladr. Hrmete herkesten daha fazla layktr. Kadna itaati anne ve babaya itaatten nde tutanlar u kaideyi bilmelidirler: Dinimiz, evlada anne ve babasna itaati, kadna da kocasnn rzasn kazanmay emretmitir. Ayn zamanda yaplan bir rivayette: Cennet annelerin aya altndadr. 11

bni Macenin rivayetine gre Peygamber Efendimiz (s.a.v.)e Ana babann evlat zerinde ne hakk vardr? diye sorarlar. Peygamber (s.a.v.): Onlar senin hem cennetin, hem de cehennemindir. (yani onlar sebebiyle cennete de cehenneme de girebilirsin)12 buyururlar.
7 8

Lokman suresi, ayet: 15 Buhari, ahadet, 10 Mslim, man, 143 9 Taberani 10 Ktb-i Sitte (. Canan) c.2, s.481 11 Nesai, Cihad 6, (6/11), Cmi's- Sair, 3/361; El-Askalan, Lisanul-Mizan, 6/128; Kefl Hafa 1/335, No: 1078 12 bni Mace; Fezail-i Amel

320

ANNE VE BABA HAKLARI

Demek ki cenneti kazanabilmemiz iin anne ve babalarmza son derece saygl olmalyz. Onlarn kalplerini kracak davranlardan uzak durmalyz. nk onlarn haklar evlatlar zerinde pek oktur. Breyde (r.a.)dan; adamn biri Peygamber Efendimize: Ya Resulallah! Ben annemi bir scak gnde omzuma alp iki fersah yol yrdm. Hava o kadar scakt ki, eer bir et paras yere atlsa hemen pierdi. Acaba onun hakkn demi oldum mu? diye sordu. Peygamber Efendimiz: Senin bu hizmetin onun bir doum sancsn karlar diye cevap verdi.13 Allah Resul (s.a.v.) pek ok hadisi eriflerinde biz mmetini anne ve babaya asi olmaktan men etmi onlara yaplan hizmetlerin karl olarak hem hac, hem umre, hem de cihad sevab kazanlacan bildirmitir.14 Anne ve babasna asi olanlar, bu sevaptan mahrum olduklar gibi cennetin kokusunu dahi alamayacaklardr.15 Anne ve babasna bakmayan, onlarn meru emirlerini dinlemeyen, onlarn ihtiya duyduu zamanlarda yardmlarna komayan bir kii hayrl evlat olma erefinden mahrum kalr. Hayrl evlat olmak isteyen anne ve babalarn zmesinler, meru emirlerini yapsnlar. 18 yana gelince ben artk hrm kimse bana karamaz demesinler. Bizlerin ya her ne kadarda ilerse de anne ve babamza itaat etmek zorunda olduumuzu unutmayalm. Kkken anne ve babalarmz bizlere nasl ki rahmet kanatlarn gerdiler, bizleri titizlikle byttler aynen bizler de onlara kar yle olmalyz. Maalesef gnmzde bir baba 40 evlad besliyor ama 40 evlat bir babay beslemiyor. Bu ok acnacak bir durumdur. Bir mmin evlad bu kadar acmasz ve nankr olamaz, olmamaldr. ocuun biri kkken bir karga grr, babasna 40 defa Baba bu nedir? der. Baba her defasnda usanmadan olum bu kargadr der. Gn gelir bu ocuk byr babas yalanr bu defa yal baba grd bir kargaya Olum bu nedir der. Olu: Baba bu kargadr. Yal baba soruyu birka defa tekrarlaynca olu Baba kr msn? te kargadr der. Yal baba yle der: Olum sen bana kkken 40 defa baba bu nedir? dedin. Ben enmeden olum bu kargadr dedim. Ama ben birka defa sorunca sen beni azarladn der. te ey mmin karde, anne ve babalarmzn iyiliklerini unutmayalm, nankr olmayalm. Besle kargay, oysun gzn
13 14

Heysemi c.7 s.137 (Taberani- Es Sairde) Tergib c.4 s.93 (Buhari, Mslim, Ebu Yala, Taberani)de bildirilmitir. 15 hya

321

ANNE VE BABA HAKLARI

atasznn muhatab durumuna dmeyelim. Hanmlarn hatr iin anne ve babalarmz darlara, huzur evlerine atp yapayalnz ve kimsesiz brakmayalm. Adamn birisi yalanan babasn hanm istemedii iin gtrp ormana brakm. O hali gren kk olu babacm sen de yalandnda ben de seni dedem gibi getirip ormana m brakacam? demi. Bu sz duyan adam hemen hatasn anlam ve gidip babasndan zr dileyip tekrar eve getirmi. Bizler de evlatlarmzdan iyilik bekliyorsak anne ve babalarmza iyi ve saygl olalm ki bizden olanlar da bize kar saygl olsunlar. Ayn zamanda kim mrnn uzun olmasn ve geim kaynaklarnn genilemesini isterse, ana babasna iyi baksn.16 Anne babasnn aff iin dua edenlerin mkfatlara kavuacaklar, dua etmeyenlerin rzknn azalaca17 ana babann ziyaretine giderken att admlardan dolay sevap kazanp gnahlarnn silinecei,18 annenin ve babann yzne merhamet gzyle bakmann evlada pek ok sevaplar kazandraca da19 rivayetler arasndadr. Ayn zamanda anne ve baba kymetini bilen insanlarn dar zamanlarnda bile Allah (c.c.)nun yardmna mazhar olduklarn Peygamber Efendimiz bize u misalle haber vermektedir: Sizden nce yaayanlardan kii yola ktlar. (Akam olunca) geceleme ihtiyac onlar bir maaraya sndrd ve iine girdiler. Dadan (kayan) bir ta yuvarlanp maarann azn zerlerine kapad. Aralarnda: Sizi bu kayadan Allaha, salih amellerinizi efaati klarak yapacanz dualar kurtarabilir! dediler. Bunun zerine birinci ahs yle dedi. Benim yal, ihtiyar iki ebeveynim vard. Ben onlar ok kollar, akam olunca onlardan nce ne ailemden ne de hayvanlarmdan hibirine yedirip iirmezdim. Bir gn aa arama ii beni uzaklara att. Eve dndmde ikisi de uyumutu. Onlar iin stlerini sadm. Hl uyumakta idiler. Onlardan nce aileme ve hayvanlarma yiyecek vermeyi uygun bulmadm, onlar uyandrmaya da kyamadm. Geciktiim iin ocuklar ayaklarmn arasnda kvranyorlard. Ben ise st kaplar elimde, onlarn uyanmalarn bekliyordum. Derken afak skt. Ey Allahm! Bunu senin rzan iin yaptm biliyorsun, bizim yolumuzu kapayan u tatan bizi kurtar! Ta bir miktar ald. Ama kacaklar kadar deildi.
16 17

Bu bilgi Ahmed bni Hanbelin rivayet ettii hadisten alnmtr. Muhterul Ehadis Hadis No: 81, Deylem 18 Durretul Vaizin Ebu Zerr (r.a.)dan 19 Fezail-i Amal s.22

322

ANNE VE BABA HAKLARI

kinci ahs yle dedi: Ey Allahm! Benim bir amcakzm vard. Onu herkesten ok seviyordum. Ondan km almak istedim. Ama bana yz vermedi. Fakat gn geldi ktla urad, bana bavurmak zorunda kald. Ona, kendisini bana teslim etmesi mukabilinde yz yirmi dinar verdim; kabul etti. Arzuma nail olacam srada: Allahn mhrn, gayr- meru olarak bozman sana haramdr! dedi. Ben de ona temasta bulunmaktan kandm ve insanlar arasnda en ok sevdiim kimse olduu halde braktm, verdiim altnlar da terk ettim. Ey Allahm eer bunlar senin rza-y erifin iin yapmsam, bizi bu skntdan kurtar. Kaya biraz daha ald. Ancak onlar kabilecek kadar almad. nc ahs dedi ki: Ey Allahm, ben iiler altryordum. cretlerini de derhal veriyordum. Ancak bir tanesi cretini almadan gitti. Ben de onun parasn onun adna iletip kr ettirdim. yle ki ok mal oldu. Derken (yllar sonra) ka geldi ve Ey Abdullah! Bana olan borcunu de! dedi. Ben de: Btn u grdn sr, davar, deve ve kleler senindir. Git bunlar al gtr! dedim. Adam: Ey Abdullah, benimle alay etme! dedi. Ben tekrar: Ben kesinlikle seninle alay etmiyorum. Git hepsini al gtr! diye tekrar ettim. Adam hepsini ald gtrd. Ey Allahm, eer bunu senin rzan iin yaptysam, bize u halden kurtulu nasip et! dedi. Kaya ald, kp yollarna devam ettiler20 Tirmizinin rivayetinde de yle geer: Allah n kendisine mal ve servet verdii kimse ana babasna kar hak ve vazifelerini yerine getirmezse Allah onun iledii btn iyi amellerin sevabn yok eder ve ona ackl azabn tattrr.21 te anne ve babalarn kadir ve kymeti budur. Hatta Enes b. Malik (r.a.) rivayetinde, Alkame adndaki bir gen hep ibadetle itigal eden birisi olduu halde hanmnn rzasn annesinin rzasndan nde tuttuu iin son nefesinde kelime-i ehadeti getiremez oldu. Allah Resul (s.a.v.)in, annesini raz etmesinden sonra kelime-i ehadeti getirebildi.22 Hi phesiz anne haklar olduu gibi kadnlarn da haklar vardr; ama anne hakk kendilerinkinden daha fazladr. Onun iin evlat, anne arasna girip kocalarn cehennem ateine atmasnlar. Bilakis bu konuda kocalarna yardmc olsunlar. Bizlere den grev anne ve babalarmzn devaml hayrl dualarn almamz, onlarn beddualarndan saknmamzdr.

20 21

Buhari, Enbiya 50, Buyu 98 Mslim, Zikr 100 (2743): Ebu Davud Tirmizi (Malik olu Enes) den (benzer bir hadisi de Taberani Kebirinde rivayet etmitir.) 22 Enes bin Malik (r.a.) dan Benzer bir hadisi, Taberani ve Muhtasar olarak Ahmed b. Hanbel rivayet etmitir.

323

ANNE VE BABA HAKLARI

Anne bedduasn alanlar ok ar bela ve imtihanlarla karlarlar. te bu imtihanlardan birisi Cureyc Hz.lerinin bana gelmitir. Reslullah (s.a.v.) buyurdular ki: kii dnda hi kimse beikte iken konumamtr. Bunlar Hz. sa bni Meryem ve Cureycin arkada Cureyc, kendisini ibadete vermi bid bir kuldu. Bir manastra ekilmi orada ibadetle meguld. Derken bir gn annesi yanna geldi, o namaz klyordu. Ey Cureyc diye seslendi. Cureyc: Allahm! Annem ve namazm (hangisini tercih edeyim? diye dnd) namaza devam etti. Annesi armasn (her defasnda kere olmak zere) gn tekrarlad. (Cevap alamaynca) nc armann sonunda Allahm, kt kadnlarn yzn gstermedike cann alma! diye beddua etti.23 Beni srail arasnda Cureyc ve onun ibadeti konuuluyordu. O diyarda gzellii ile herkesin dilinde olan zaniye bir kadn vard. Dilerseniz ben onu fitneye atarm dedi. Gidip Cureyce satat. Ancak Cureyc ona iltifat etmedi. Kadn bir obana gitti. Bu oban Cureycin manastr dibinde barnak bulmu biriydi. Kadn onunla zina yapt ve hamile kald. ocuu dourunca bu ocuk Cureycten dedi. Halk (fkeyle) gelip onu manastrndan karp manastr yktlar hakaretler ettiler. Kendisini de dvmeye baladlar (lin edeceklerdi.) Cureyc onlara derdiniz ne? diye sordu. u fahie ile zina yaptn ve senden bir ocuk dourdu dediler. Cureyc, ocuk nerede (getirin bana) dedi. Halk ocuu ona getirdi. Cureyc, brakn beni namazm klaym dedi. Braktlar ve namazn kld. Namaz bitince ocuun yanna gitti. Karnna drtt ve Ey ocuk senin baban kim diye sordu ocuk (dile geldi) Falanca oban dedi. Bunun zerine halk Cureyce gelip onu pp okad ve senin manastr altndan yapacaz dediler. Cureyc ise: Hayr eskiden olduu gibi kerpiten yapn dedi. Onlar da yaptlar.24 Evlada den nc grev: anne ve babasna svmemektir. Bu da byk gnahlardandr. Rivayete gre adamn biri konuan annesine sus eek demi. Annesinin bu szden kalbi krlm ve yle beddua etmi: Allah (c.c.) seni kabirde eek yapsn. Ve bu adam ldkten sonra kabrinden eek anrmas gibi bir ses duyulmutur. Bu svme hususunda Resul Ekrem (s.a.v.): Bir kimsenin ana ve babasna svmesi byk gnahlardandr buyurmulardr. Ashab: Ya
23

limler Cureycin bedduaya maruz kalmasn u grlerle izah etmektedirler: A) Cureyc zamanndaki eriatta konumak namaz bozmayabilir, B) Kld namaz nafile idi, C) Namazn ksa kesip annesine cevap verebilirdi. 24 Buhari, Enbiya 50, Amel Fis Salt Mslim, Birr 7,8 (2550)

324

ANNE VE BABA HAKLARI

Reslullah! Bir adam ebeveynine sver mi? dediler. Evet bir kimse baka birinin babasna sver de o da karlkl onun babasna sver, bakasnn anasna sver de o da karlkl onun anasna sver buyurdu.25 Evladn dier bir grevi de baba dostunu gzetmesidir. Bir gn Beni Selimeden bir adam gelerek: Ya Reslullah ana ve babamn vefatlarndan sonra yapabileceim bir iyilik var mdr? diye sordu. Resul Ekrem (s.a.v.): Evet onlara hayr dua eder, onlar iin istifar eder, vasiyetlerini yerine getirir, akrabalarn grp gzetir, dostlarna da ikram edersin buyurdu.26 Bir dier grevimiz anne ve babalarmz lnce onlar unutmamzdr. Hayattakinden daha ok iyiliklerimize muhta olduklarn bilelim. Amel defterlerinin kapanmamas iin dualarmz, hayr ve sadakalarmz eksik etmeyelim. sme b. Zeyd (r.a) anne ve babasna ok bal idi. Babasnn vefatndan sonra daima onun iin kurban keserdi. Hz. Osman zamannda, bir hayli hurma aalar vard. Bu aalarn btn mahsuln yoksullara balad. Btn servetini niin yoksullara baladn soranlara da Annem aalardan daha kymetlidir diye cevap verirdi.27 Evet, anne ve babalarn evlat zerindeki haklar saylmayacak kadar oktur. ok zaman Peygamber Efendimiz (s.a.v.) nafile cihada gitmektense anne ve babaya hizmeti tavsiye etmitir. Ve Allah katnda en sevgili amel vaktinde klnan namazdan sonra, ana babaya iyilik yapmak olduunu bildirmitir.28 Evlatlarmzn da bize kar saygl, hayrl olmasn istiyorsak anne ve babalarmzn kymetini bilelim.29 Onlarn hayr dualarn alalm. Anne ve babann evladna yapm olduklar dualar red olunmayan dualardr. 30 Cennete girebilmemiz iin onlarn rzalarnn gerektiini unutmayalm. nk Allah-u Teala kyamet gn, anne ve babasna asi olana rahmet nazaryla bakmaz. 31 taat edeni de mkfatsz brakmaz. Hz. Aie (R.anha) yle haber verdiler: Resulllah (s.a.v.) buyurdu ki: Cennette bir Kuran okuyucunun
25 26 27 28

Buhar, Edeb, 4; Mslim, iman, 146; Tirmiz, Birr 4 (1902); A. b. Hanbel, 2/164 Ebu Davud, Edeb, 120 ibn Mace, 3664

Sahabler Ansiklopedisi, c.2 s.645

Yukardaki mana Buhar, Mslimdeki hadislerden anlalmaktadr. 29 Bu manada bir hadis Taberanide mevcuttur. 30 Bu bilgi Tirmiznin rivayet ettii hadisten alnmadr. 31 Bu bilgi, Nesai, Bezzar ve Hkimin rivayetindeki hadisten alnmadr.

325

ANNE VE BABA HAKLARI

sesini duydum. Kim bu dedim. Bu Haris b. Numan dediler. Sonra Resulllah (s.a.v.) bana iki defa dedi ki, bu iyiliin mkfatdr. Zira Harise b. Numan insanlar iinde annesine kar en ok iyilik eden idi.32 Dikkat edilmesi gereken dier dini emirde udur: Babalarnzdan yz evirmeyiniz. Kim yz evirip onu terk ederse bu kfrdr (nankrlktr).33 Demek ki, anne ve babaya son derece efkatli olmamz gerekir. Tpk onlarn bizlere kar olan efkatleri gibi. Anne efkatini dile getirmek iin yle bir temsil anlatlr: Delikanlnn biri kat yrekli bir kz sevmi ve onunla evlenmek istemi. Ancak kz, korkun bir art ileri srmt. Bana annenin kalbini getireceksin. Delikanl, tyleri rperten bu teklif karsnda, uzun bir tereddtten sonra hislerine malup olup, annesini ldrmeye karar verir. Onu ldrerek kalbini bir mendile kor. Delikanl, yolda koarken, aya bir taa taklr, kendisi bir tarafa, mendilin iindeki kalp bir tarafa frlar. Cannn acsndan Ah anacm! szleri dilinden dklr. O srada annesinin kalbinden bir ses ykselir. Canm yavrum, bir yerin acd m? te ey mmin kardeim anneler byledir sen de onlarn kadrini anla artk! Allah-u Teala cmlemizi anne ve babas sebebi ile cenneti kazananlardan eylesin. (min) *** Gnler mr sayfalardr. Onlara iyi davranlar ve eserleri yaznz. (Molla cami)

32 33

Ahmaed b. Hanbel, Msned, 6/36 Buhar, Muharibin: 16; Ahmed b. Hanbel, 2/526

326

KOCA HAKLARI

KOCA HAKLARI
Aile yuvalarnn bekas ve huzurlu olabilmesi iin, kocaya den grevler olduu gibi kadna den grevler de vardr. Bata kadnlar kocalarnn haklarna riayet etmeleri gerekmektedir. Kocaya kar tavrlar nasl olmaldr? Bu hususlar kadn ok iyi bilmelidir ki kendisini koca hakkna riayet edememekten koruyabilsin. nk kocasnn rzasn alamayan bir kadn, aile hayatnda huzuru bulamad gibi ahirette de kurtuluu son derece zordur. Kadnlar kocaya varmakla, ok byk bir mesuliyet altna girdiklerini bilmelidirler. Kocalar da bu zorlu grevde onlara yardmc olmaldrlar. Baz hatalarndan dolay hemen hakkm helal etmiyorum dememelidirler. Onlarn baz kusurlar da affedilsin ki, Allah (c.c.)nun gazab zerlerine gelmesin. imdi koca hususunda, kadnlarn nasl bir mesuliyet aldklarn kitap ve snnetten renelim. in ciddiyetini anlayalm. Bylelikle kadnlar kendilerini bu mesuliyetten kurtarmaya alsnlar ve kocalarnn da gnaha girmelerini engellesinler. Evet, kadnlarn riayet etmesi gereken hususlar sralamaya alalm: Birincisi: Kadnlar namuslarn ve iffetlerini korumaldrlar. nk Kur'an- Kerimde saliha kadnlar tarif edlirken, Onun iin salih kadnlar itaatkrdrlar. Allah onlar muhafaza buyurduu cihetle onlar da gayb muhafaza ederler (Yani kocalarnn yokluu srasnda namuslarn korurlar.) diye buyrulmutur.1 nk kadn kocasnn evinde bir bekidir, muhafzdr. Kocasnn maln, ocuklarn muhafaza etmekle mkellef olduu gibi namusunu da koruyacaktr. Hz. Peygamber (s.a.v.) bir hadis-i eriflerinde erkeklerin kadn zerindeki haklarn: Yatanz bakalarna inetmemeleri, holanmadnz kimselerin evlerinize girmelerine izin vermemeleri diye belirtmitir.2

1 2

Nisa suresi, ayet: 34 Et Tac c.5 s. 339 Tirmizi, rida 11

327

KOCA HAKLARI

Evet, mslman kadnlar yabanc erkekleri evine alamaz. Amcamolu, halamolu, enitem deyip de akrabalar evine almas, onunla yalnz kalmas kesinlikle haramdr, lmdr. Buhari ve Mslimin rivayetinde, Peygamber (s.a.v.) yle buyurdu: Kadnlarn yanna girmekten saknn Ensardan biri sordu, Nikh den yakn akrabalar hakknda ne buyurursunuz? efendimiz (s.a.v.): Kadnn bu yakn akrabalaryla bir arada bulunmas lmdr ve bunlar yabancdan daha ziyade uzak durulmaya layktr. Bu yaknlktaki er, yabanc adamlardan daha oktur buyurdular.3 Ayn zamanda kadn kendisini yabanclarn grmesinden, onlarn yanna kmaktan, muhafaza etmeli, kap nlerinde, pencerelerde sebepsiz bulunmamal, yabanclarla konumamaldr. Yabanc erkeklere kar, son derece ciddi olmal, onlarla yumuak ve tatl dilli konumamal, bylece fitneye sebebiyet verilmemelidir. Namuslu ve iffetli hatunlar, Peygamber Efendimiz (s.a.v.) hayrl kadnlar diye zikretmitir:

Kadnlarnzn en hayrls yle bir kadndr ki, kocas kendisine bakt zaman, kocasn sevindirir. Kocas kendisine emrettii zaman, kocasna itaat eder ve kocas hazr bulunmad zamanda kocasnn namusunu ve maln korur.4 mam afii Hz.leri de saliha hanm iin yle der: Kocas tarafndan arlan kadnn nazik bir eda ile gnl okayc ifadelerle karlk vermesi ve kendisine syledii szlere de itaatkr ve olumlu cevaplar vermesidir. Lokman Hekim de oluna tavsiyesinde: Ey oul kt kadndan sakn ve uzakla. Zira o ihtiyarlk gelmezden evvel seni ihtiyar yapar demitir. Bazlar kt kadn yle tarif etmitir: Eer onun yanna girersen ylan gibi sokar ve eziyet verir. Eer ondan uzaklarsan sana, ihanet eder. kincisi: Kadn kocasndan izinsiz evini terk edip dar kmamal ve ben hrm, kimse bana karamaz deyip kocaya itaatsizlik etmemelidir. ayet karsa gnahkr olur. Hadis-i erifte:
3 4

Buhari Mslim El-fsah an Ehadisin-Nikh, cz.1 s.8 (Nesa; bn. Mce)

328

KOCA HAKLARI

Eer (kadn) kocann izni olmad halde, kocann evinden kp darlara giderse, eve dnnceye veya tvbe edinceye kadar melekler ona lanet okurlar.5 Baka bir hadis-i erifte ise: Kadnn Rabbinin rzasna en yakn olduu durumu, evinin drt duvar arasnda bulunduu zamandr. Evinin drt duvar arasnda kld namaz camide kld namazdan, odasnda kld namaz, evinin her hangi bir yerinde kld namazdan ve i odasnda klaca namaz, odasnda klaca namazdan daha faziletlidir.6 Hadis-i eriflerden anlald zere kadn iin en hayrl olan yer evidir. Ve sebepsiz yere darlarda dolamamasdr. ayet ihtiyac iin dar kt zaman da, sana ve soluna bakmadan yoluna devam etmelidir. Sslenmeden ve mmkn mertebe dikkat ekmeyen elbiselerle, rtlerle kmaldr. Sslenerek veya erkeklerin dikkatini eken tesettrlerle sokaa kmak, o kadn gnaha sokar. te vcut hatlar belli olan ve klyla insanlarn dikkatlerini zerlerine eken byle kadnlar, gerek manada kapandklarn zannediyorlarsa yanlyorlar. slamda tesettrn ls sade olan ve erkeklerin dikkatini ekmeyen, vcut hatlarn belli ettirmeyen giysiler olmasdr. Allah Resul (s.a.v.) yle buyurmutur Kadn avrettir, binaenaleyh kadn evinden kt zaman onu saptrmak iin eytan gzetmeye yeltenir. 7 Kocalarndan izinsiz olarak; o kap senin, bu kap benim deyip babo dolaan kadnlarn kula nlasn. ncs: Kocasnn maln korumas, ayn zamanda ihtiyac olmayan eyleri istememesidir. Kocasndan fuzuli eyler isteyip, kocasn haram mal kazanmaya sevk etmemelidir. Helalinden istemelidir, kocas haram getirirse engellemelidir. lk mslman kadnlar ve kzlar kocalarn ve babalarn darya yolcularken onlara: Sakn haram kazanlara sapma, biz alk ve skntya katlanrz ama cehenneme katlanamayz derlerdi. Kadn kocann servetinde geveklik etmemeli bilakis onu korumaldr. Nitekim Allah Resul (s.a.v.) buyurdu ki, Kadna, kocasnn evinden ancak onun izni olduktan sonra yedirmek helal olur. Meerki bozulmasndan korkulan ya yiyecekler olursa (o zaman izin almadan fazlasn yedirebilir.) Eer kadn kocasnn iznini aldktan sonra yemeinden yedirirse, kocaya yazlan ecir kadar, kendisine de yazlr.
5 6

Beyhaki Ebu Davud ve Beyhaki (Hz. Aieden) 7 Tirmizi bn-i Hibban

329

KOCA HAKLARI

Eer onun izni olmakszn yedirirse, yedirilenin ecri kocaya yazlr, gnah ise kadna.8 O halde kocasnn maln heder edenler, fazladan yemekler yapp plklere dkenler, kocasnn kendisine ald elbiseleri izinsiz ona buna verenler vebale girdiklerini, koca hakkn zerlerine aldklarn bilsinler. Cmertlik gzeldir, ama kadn kocasnn mal hususunda dikkatli olmaldr ki onun maln korusun. Kocasnn izni olmadan onun malnda cmertlik yapmamaldr. Drdncs: Kadn kocasndan kendisini, meru bir sebeb olmakszn boamasn istememelidir. Hadis-i erifte yle buyrulmutur: Meru bir sebep olmakszn kocasndan boanmak isteyen bir kadna cennet kokusu haramdr.9 Baka bir hadiste de: Evleniniz, boanmaynz. nk Allah nefislerine olan dknlkleri sebebiyle boanan erkek ve kadnlar sevmez buyrulmutur.10 Beincisi: Kadn kocasndan izinsiz nafile oru tutmamaldr. Altncs: Kadn, kocasna kar son derece tatl dilli, gler yzl ve gzel ahlakl olmaldr. Kocasna kar ask ehreli olup onu zmeye hakk yoktur. Hadis-i erifte yle buyrulmutur: Dnyada bir kadn kocasna eziyet ederse, o erkein hurilerden olan zevcesi o kadna hitap ederek: Allah cann alsn; bu adama eziyet etme. O dnyada senin yannda bir misafirdir; yaknda senden ayrlp bize kavuacak, diyerek muaheze (tenkid) eder.11 Yedincisi: Kadn kocasnn cinsi arzularn reddetmemelidir. Buhari ve Mslimin rivayetinde: Bir kimse karsn yatana davet edip de (mazereti olmad halde) gelmez ve kocas da ona dargn olarak gecelerse, sabah oluncaya kadar melekler o kadna lanet eder.12 Sekizincisi: Ayn zamanda kadn kocasn beenmemezlik yapmamaldr. Gzelliini kocasnn bana kakmamal ve kocasnn irkinliiyle alay etmemelidir. Kendi kocasna rza gstermeli bu hususta sabr gstermelidir ki, Cenab- Hakkn rzasn kazansn. Rivayete gre El Esmai yle diyordu: Ben bir ara le gebeler arasna gittim. ok gzel bir kadn ok irkin bir kocann nikah altnda
8 9

Ebu Davud et-Taylasi ve Beyhaki bn-i merden Mikatl Mesabih, c.2 s.209 Tirmizi, Talak 11 Ebu Davud 10 El-Cassas, Ahkaml Kur'an c.2 s.110 11 Tirmizi, Rada 19 12 Buhari, Bedl halk 7; Mslim, Nikh 122

330

KOCA HAKLARI

grnce dedim ki: Ey kadn sen nefsin iin raz msn ki, byle irkin bir kocann nikah altnda bulunursun? Kadn Ey kii sus. Bu sznle ktlk yaptn. Belki de, umulur ki kocam Allah ile arasnda bir iyilik yapmtr. Cenab- Hak beni onun sevab olarak kendisine vermitir veya umulur ki, Allah ile aramda bir ktlk yapmm. Cenab- Hak bu irkin kocay bana bir ceza olarak vermitir. Acaba ben Allah (c.c.)nun bana raz olduuna raz olmayaym m? Esmai diyor ki: Kadn bu ekilde beni susturdu.13 te bu akll kadnn hali tm mslman kadnlarna rnek olmaldr. Dokuzuncusu: Kadnlar; erkeklerin kendilerini ynetici ve koruyucu olduklar iin14 onlara itaat etmek mecburiyetindedirler. Kocalarnn meru emirlerine itaat eden kadnlar saliha olanlardr. Ve mkafatlar da pek oktur. bni Abbas (r.a.)dan: Bir kadn Peygamber (s.a.v.)e gelip: Ya Reslullah ben kadnlar tarafndan sana gnderilmi bulunuyorum. Bu cihad var ya, Cenab- Hak onu yalnz erkeklere farz klmtr. Eer cihadda zafer elde ederlerse ecir (sevap) kazanm olurlar, eer ehit derlerse Rableri nezdinde sa kalp rzklandrlrlar. Hlbuki biz kadnlar da onlarn ev ilerini gryoruz. Onlarn kazandklar ecirlerden bize de bir ey yok mu? diye sordu. Peygamber Efendimiz (s.a.v.): Sen de benden taraf rastgeldiin kadnlara unu syle: Kocaya itaat etmek ve onun hakkn itiraf etmek, cihad kadar sevapl bir itir. Ne var ki, siz kadnlardan bunu yapan ok azdr buyurdu.15 Baka bir hadis-i erifte de Allah Resul (s.a.v.): Atee muttali oldum. Baktm ki atete bulunanlarn ou kadnlard. Bu arada kadnlar: Neden durum byledir ya Reslullah? diye sordular. Bunun zerine Reslullah (s.a.v.): oka lanet okurlar ve kocalarnn iyiliklerini inkr ederler (de ondan)16 Evet, bu kadar hak sahibi olan kocaya kadnlarn itaat etmemesi ne kadar yanltr. Hatta Hz. Ebu Hureyre (r.a.)dan yle bir rivayet naklolunmaktadr. Peygamber (s.a.v.): Bir kimsenin bir kimseye secde

13 14

hya Bu hkm Nisa sresi, ayet: 34de belirtilmitir. 15 Hayats Sahabe c.2 s.68 16 Kefl-Mlili min Hadisis-Sahiheyn, cz.1 s.780 (Buhari, Mslim)

331

KOCA HAKLARI

etmesini emredecek olsaydm, her halde kadnn kocasna secde etmesini emrederdim.17 Onuncusu: Kadnn grevlerinden biri de kocasna kar sslenmesidir. Kadnn temiz olmas kocasnn gznn haramdan korunmasna sebep olur. Allah Resul (s.a.v.) yabancya kar sslenen kadnlar hakknda yle buyurmutur:

Kocasndan bakasna kendini tezyine (sse), kalkp dar kan kadn kyamet gnnde nursuz bir karanla benzer.18 Onbirincisi: Ayn zamanda kadn kocasn kk drecek hareket ve davranlardan saknmal, kadn evinde olsun, darda olsun daima kocasna iyi muamele etmelidir. Terbiyesini nezaketini bozmamal ve kocasna yapt iyilikleri bana kakmamaldr. Onikincisi: Kadnn riayet etmesi gereken bir dier nemli husus da, kadnlarn da gzlerini haramdan korumalardr. Kadnlar iin de hayrl olan ey mmkn mertebe ne erkeklerin kendilerini ne de kendilerinin erkekleri grmesidir. Evet, zikrettiimiz bu hususlar, kadnlarn kocalarna kar riayet etmesi gereken haklardan bazlardr. Bu hususlar tatbik edilirse kadnlar, koca hakkn zerine almadan Cenab Hakkn huzuruna karlar. nk kadn cennete ulatran sebeplerden birisi de kocasnn kendisinden raz olmasdr. Kadnlar kocalarna itaat ederlerse, dar gnde onlara yardmc olup kocann dinini yaamasna destek olurlarsa inallah saliha kadnlarla harolunurlar. Zaten kocalarn bozulup gnahkr olmalarnda veya dzelip dindar bir insan olmalarnda kadnlarn ok nemi rol vardr. Buraya kadar anlatlanlardan, kocann kadn zerindeki haklar az da olsa anlalm oldu. yleyse slam hanmlar kocalarnn haklarna ok riayet etsinler, kendi kendilerini gnaha sokmasnlar. Cennete girmelerinin en nemli artlarndan biri de, kocalarnn kendilerinden raz olmasdr. Kocasn zen, onlarla sert dille konuan, onlarn helal olan emirlerine uymayanlar, kocalarna kar drst olmayan kadnlar, cehennem ateiyle kar karyadrlar. Bir an evvel gnahlarna tvbe etsinler, kocalaryla helallesinler. Koca kzd zaman kendileri de hemen kzmasnlar. Bilakis olgunlukla karlayp, onlarn fkelerinin inmesi iin
17 18

Tirmizi, Rada 10 (1159); Ebu Davud, Nikh 40; .Mace, Nikh 4; Msned, 4/381 Tirmizi,

332

KOCA HAKLARI

teselli etsinler. Onlara yardmc olsunlar. Kocalarnn kzmalarna karlk evin hanm da kzarsa o evde huzur denilen bir ey kalmaz. Ama kadn, olaylarn bymesini gler yz ve tatl diliyle engellerse, pek ok sevaplara kavuur. Madem kocann rzasnda Allah (c.c.)un rzas vardr. yleyse kocadan gelen eziyetlere katlanmak zor olmaya gerek. Kocalarn Allahu Tealann farz emirleri dnda, hanmlarndan en ok arayp istedikleri huylar unlardr: 1) Kadnn abuk kzan olmayp bilakis ge kzan, yumuak huylu, halim olmasdr. 2) Tatl dilli, gler yzl ve cana yakn olmasdr. 3) ffetli ve namuslu olmasdr. 4) Bir de haram olmayan isteklerine uyulmasdr. Daha baka huylar varsa da bu drt tanesi ailenin huzurlu ve mutlu olmasnda nemli yer tutmaktadr. Tabi ailelerin mutlu ve huzurlu olmasnda tm grevler kadna yklenilmemitir. Kocalarn da ok dikkat edecekleri hususlar elbette vardr. Onlar da kadn haklar dersimizde anlatcaz. Hi phesiz gzel ahlakl bir kadn kocas iin byk bir ikramdr. Saliha kadnlarn yannda kocasnn gzel bir deeri vardr. Baz kaynaklarda yle bir haber yer alr. Uhud savanda Resulllah (s.a.v.)in ehid edildii haberi yaylnca, Medinede bulunan kadn sahabiler cepheye doru kotular. Bunlarn arasnda Musab b. Umeyrin hanm Hamne bint-i Cahda vard. Bu hanmlar Allah Resulnn sa olduunu renince ok sevindiler. Hz Musab bu savata ehit dmt. Ayrca Hz. Hamnenin kardei Abdullah bin Cah ve days Hz. Hamza (r. anhum) ehit olmulard. Bu haberi hamneye Peygamber Efendimiz vermek istiyordu. Hamne yanna geldiginde, Ey hamne, sabret ve Allahtan sevabn bekle buyurdu. Kimin iin sabredeyim ya Resulllah? diye sorduunda, Resulllah (s.a.v.): Dayn Hamza iin buyurdu. Hz Hamne kadere teslim olup, bizler Allahn kullaryz ve ona dneceiz. Allah ona rahmet ve mafiret etsin. Onu ehitlik sevabyla sevindirsin dedi. Allah Resul tekrar: Ey hamne, sabret ve Allahtan sevabn bekle buyurdu. Kimin iin sabredeyim ya Resulllah? diye sorduunda, Resulllah (s.a.v.) kardein iin buyurdu. Hz Hamne kadere teslim olup, bizler Allahn kullaryz ve ona dneceiz. Allah ona rahmet ve mafiret etsin. Onu ehitlik sevabyla sevindirsin dedi. Allah Resul yine: Ey hamne, sabret ve Allahtan

333

KOCA HAKLARI

sevabn bekle buyurdu. Kimin iin sabredeyim ya Resulllah? diye sorduunda, Resulllah (s.a.v.): Kocan Musab b. Umeyr iin buyurunca, imdiye kadar metanetini koruyan Hamne (r.a)n rengi deiti, yetimlerini dnp vay benim bama gelenlere deyip alamaya balad. Bunun zerine Resulllah (s.a.v.) yle buyurdu: Hi phesiz kadnn yannda beyinin ayr bir yeri vardr. Hamne daysnn, kardeinin lmne dayana bildi; ama kocasnn vefatn duyunca metanetini koruyamad.19 Konumuza kocasna itaatkr kadnlar hakknda Peygamberimiz (s.a.v.)in mjdesiyle son verelim: Kadn be vakit namazn klar, Ramazan orucunu tutar, rzn korur ve kocasna itaat ederse kendisine: Hangi kapdan istersen cennete gir denilir.20

19 20

Sre, 3:104
Et-Tergib Vet-Terhib 3/52 (Ahmed ve Taberaniden) bni Hibban

334

KADININ KOCA ZERNDEK HAKLARI

KADININ KOCA ZERNDEK HAKLARI

Hi phesiz dnyada huzur ve adaletin olabilmesi, insanlarn birbirlerinin haklarna riayet etmeleriyle mmkndr. Onun iin aile yuvalarnn da ayakta durabilmesi, huzur iinde yryebilmesi iin, aileyi oluturan bireylerin de birbirlerinin haklarna riayet etmeleri, slamn gsterdii tavsiyelere uymalar gerekmektedir. imdi burada aile fertlerinden biri olan kadnn kocas zerindeki haklarn, huzurlu bir aile yuvas iin kocann kadna kar olacak tavrn zikredelim. Bunlar bilmekle hem aile yuvalarndan istenilen netice elde edilmi, hem de kul hakkndan da korunmu oluruz. Bu hususta Kuran- Kerimin ve hadisi eriflerin bizlere sunduu telkinlere kulak verelim. Yce Rabbimiz yle buyurmaktadr.

Ey inananlar, kadnlar miras yoluyla zorla almanz, size helal deildir. Onlara verdiklerinizin bir ksmn (onlardan) alp gtrmek iin onlar sktrmayn, ayet ak bir edepsizlik yaparlarsa baka. Onlarla iyi geinin eer onlardan holanmazsanz, bilin ki sizin holanmadnz bir eye Allah, ok hayr koymu olabilir.1 Bir ynyle kadnn yaratlna, bir baka ynyle kadnn nazikliine, bir baka ynyle de erkeklerin hanmlarna kar iyi ve merhametli olmasna iaret eden bir hadis rivayetinde yle buyrulur: Kadnlar hakknda birbirinize iyilik tavsiye ediniz. Kadn ksm, ee kemiinden yaratlmtr. Ee kemiinin en eri taraf stdr. Bunu dzelteyim derken krarsn, haline brakrsan, eri olmakta devam eder. Binaen aleyh kadnlar hakknda bir birinize iyilik tavsiye ediniz.2 Tirmizinin rivayetinde ise: Kadnlara kar hayrhah olun. nk onlar sizin yannzda esir gibidirler. Onlara iyi davranmaktan baka bir
1 2

Nisa suresi, ayet: 19 Buhari, Nikh, 80 Mslim Rad,60

335

KADININ KOCA ZERNDEK HAKLARI

hakknz yok. Yeter ki onlar ak bir irkinlik ilemesinler. Eer ilerlerse yatakta yalnz brakn ve iddetli olmayacak ekilde (yaralamadan, berelemeden) dvn. Size itaat ederlerse haklarnda ar gitmeye bahane aramayn. Bilesiniz, kadnlarnz zerinde hakknz var, kadnlarnzn da sizin zerinizde hakk var. Onlar zerindeki hakknz yatanz yabanclardan korumalar, istemediklerinizi evlerinize almamaldr. Bilesiniz onlarn sizin zerinizdeki haklar, onlara giyecek ve yiyeceklerinde iyi davranmanzdr3

Mminlerin imanca en mkemmel olan, ahlaken en iyi olanlardr ve hayrl olanlarnz da kadnlara kar hayrl olanlardr.4 slam limleri, muhtelif hadislerden kardklar neticeye gre bir kocann, kadna kar dikkat etmesi gereken hususlar yle zetlemilerdir: Kadnlarla iyi geinmeli ve onlara kar gzel ahlakl olunmaldr. Onlarla iyi geinen onlara merhamet etmi olur. Allah Resul (s.a.v.) son nefesinde ey hakknda vasiyette bulundu. Mbarek lisan arlancaya ve konumas fslt ann alncaya kadar u ey hakkndaki tavsiyelerini tekrarlayp duruyordu: Namaza dikkat ediniz, namaza!.. Bir de elinizde bulunan klelerin hakkna, riayet ediniz, kadnlar hakknda Allahtan korkunuz, Allah'tan! Zira kadnlar elinizde esirdirler (yani onlara benzerler). Onlar Allahn emanetiyle tasarrufunuzun altna alm bulunuyorsunuz. Onlarn nefislerini Allah'n kelimesiyle kendinize helal klm bulunuyorsunuz.5 Ayn zamanda hanmnn kt ahlakna kar sabr gsteren bir mslmana Cenab Hak pek ok ecirler verir. Kocann zetlenebilir: kadn hakknda dikkat edecei hususlar ylece

Bir baka hadis-i erifte de:

1.) Bilmi olun ki iyi geinmek, sadece kadna eziyet etmemek deildir. Kadna eziyet edilemeyecei gibi, kadndan gelen eziyete de tahamml edilmelidir. Kadnn heyecan ve fkesi annda hilim ve sabr gsterilmelidir. Byle yapmakla Allahn Resulne ayak uydurulmu olunur.
3 4

Tirmizi Tefsir Tvbe, (3087) Tirmizi, Nikh, 1162 Ahmed, 2/250 Hakim, 1/3 5 Nesa-i ve bn-i Mace

336

KADININ KOCA ZERNDEK HAKLARI

Hanm Hz. merin konumasna karlk verirken Hz. mer fkelenerek: Ey mendebur! Sen bana karlk m veriyorsun? dedi. Kadn: Allah Resulnn hanmlar bile ona karlk veriyorlar. Halbuki o, senden ok hayrl ve stndr. mer: Kzm Hafsa eer Reslullaha karlk veriyorsa mahrum oldu ve zarar etti diye dvnd. Sonra mer (r.a.) Kz Hafsaya yle buyurdu: Kzm Hafsa sakn bni Ebi Kuhafenin (Ebubekirin) kzna (Aieye) bakp aldanma! Zira o Reslullahn sevgilisidir. Bylece Hafsa validemizi Reslullaha karlk vermekten korkuttu (yani uyard).6 Allah Resul (s.a.v.) Aie validemize derdi ki: Ben senin fkeli olup olmadn biliyorum. Aie: Nasl biliyorsun? Reslullah (s.a.v.) Sen raz olduun zaman, Hayr, Muhammedin mabuduna yemin ederim dersin. fkelendiin zaman da Hayr, brahimin mabuduna yemin ederim dersin. Aie: Doru sylyorsun, senden fkelendiim zaman ancak senin ismini terk ediyorum. (Peygamberliinden ise hibir zaman phe etmiyorum) 7 Enes (r.a.) diyor ki: Allahn Resul ocuklar ve kadnlar hakknda herkesten daha merhametli ve efkatli idi.8 Ey mmin karde! Bu hususta da Allah Resul (s.a.v.)i rnek al, eytann tuzana dme. eytan ou insana sen erkek adamsn, hanmnn kzmalarna nasl sabredersin. Kadnn eziyetlerine katlanmak, kadnn yanllarna gz yummak erkeklie yakr m? der, bylelikle seni fkeye sevk eder. fkelenen insann da akl zayflar ve ne yaptn bilmez. Bu defa ok ac sonular ortaya kar. Ya hanmna haksz olarak zulmeder veya hanmn boar. Bylece aile ortamn huzur yerine zntler kaplar, eytan sevinir. eytan sevindirmeyelim. Ona yle cevap verelim, bu saydklarnn erkeklikle, aklllkla ne alakas var. Erkeklerin en erkei kinatn efendisi Hz. Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem)dir. O dahi hanmlarnn hatalarna sabrettikten sonra benim gibisi daha da sabretmeli.

6 7

Buhari, Mslim Buhari, Mslim 8 Mslim

337

KADININ KOCA ZERNDEK HAKLARI

Asl erlik, asl aklllk Allah Resulne tabi olmaktr. Baz Allah dostu kadnlarndan bir yanllk grseler yle derlermi: Ben bugn Rabbime asi oldum da bu yzden hanmm da bana kar geldi. Eer Rabbimin emrine tam tabi olsaydm hanmm da bana asi olmaz, itaat ederdi. Bu edeble, bu terbiyeyle yetien slam gencinin hanmn haksz yere dvmesi, ona zulmetmesi dnlebilir mi? Aile yuvalarnda huzurdan baka bir ey olur mu? Boanma olaylar olur mu? Hanmnn eziyetlerine sabreden bir kii hem sevaba mazhar olur, hem de Cenab- Hak tarafndan eitli ltuflara kavuur. Bu konumuzla ilgili olarak yle bir menkbe anlatlr: Salihlerden birinin bir arkada varm, ylda bir defa onun ziyaretine gidermi. Bir defasnda kapy alm, arkadann hanm ieriden kim o? diye sormu. Adam, ben kocann arkadaym, onun ziyaretine geldim der. Kadn, kocas hakknda kt kt szler syler. Tam bu srada adam aslann srtna odun yklemi olduu halde gelir. Yk indirir ve aslana git der. Aslan da ekip gider, ieri girerler. Yemeklerini yerler, kadn durmadan kt kt sylenmektedir. Grmeleri bittikten sonra adam kalkar gider. Ertesi yl tekrar gelir ve yine eski minval zere kapdan seslenir. erden bir ses, kim o? diye seslenir. Adam ben kocann dostu, ziyaretine geldim der. Kadn ho geldin sefa geldin, kocam da ok muhterem, elbette arkada da muhteremdir. Oduna gitti (bekleyin) imdi gelir der. Tam bu sra kocas kendi srtnda odun olduu halde gelir. Yine oturur, yer ierler. Kadn da ar derecede (kocasna) hizmet eder. Misafir kalkp gidecei srada bu kadna ne oldu ki, geen sene size o kadar hakaretler yadryorken, bu sene aksine tatl davranmaktadr. Sonra geen sene odunu aslann srtnda getirdin, bu sene kendi srtnda getiriyorsun, bunlarn hikmeti acaba ne ola? Ev sahibi: Geen seneki karm ld, bu yeni eimdir. O kadnn dar boazlklarna sabrettiim iin, Allah-u Teala da grdn o aslan emrime vermiti ve odunu srtnda ekiyordum. Bu sene bu kadn aldm grdn gibi bu tatl dilli ve hrmetkrdr. Artk aslan gelmez oldu ve ben odunu srtmla ekmek zorunda kaldm der. Bu menkbeden kan netice u ki: Allah adamlar nefisleri namna yaplan hakszlklar ho grrlermi. Ama hanmlarnn olsun, bakalarnn olsun Allaha kar olan isyanlarna, gnahlarna sessiz kalmazlar, Allah-u Tealann hukuku inenince engellemeye alrlard.

338

KADININ KOCA ZERNDEK HAKLARI

2.) Koca hanmyla oynayp, akalamal, ask suratl olmamaldr. Allah Resul (s.a.v.) onlarla akalayordu. Amel ve ahlaklarnda onlarn seviyesine iniyordu. Hatta rivayet ediliyor ki efendimiz (a.s.) Aie validemizle yaryordu. Bir gn Hz. Aie onu geti, baz gnlerde de o Aieyi geti ve Bugn kazandm zafer daha evvelce kazandn zafere karlk olsun. dedi.9 Yalnz aka ve latifeyi haddinden fazla yapp, erkeklik heybetini tamamyla kaldracak dereceye gidilmemelidir ve onlarn kt isteklerine yardmc olunmamaldr. Hatta eriata aykr bir hal grrse dzeltilmelidir. Zira susarsa onlara malub olur ve emirlerine girmi olur. Hlbuki erkekler kadnlara hkimdirler buyrulmutur. O halde erkekler usta bir tabib gibi, vaktinde tedavi etmesini bilmelidirler. Ancak eziyetlerine sabr ve katlanma taraf daha galib olmaldr. 3.) Kskanlk durumunda koca itidalli olmaldr. Kadn fitne hsl olabilecek her eyden korumaldr. htiyatan fazla, sebepsiz yere darlarda dolamalarna izin vermemelidir. Yabanc erkeklerin kendisini, kendisinin de onlar grebilecekleri dam, kap, pencere, balkon gibi yerlerde sebepsiz durmasna msaade etmemeli ve bu hususlar basit grmemelidir. Koca hanm hakknda yersiz olarak suizan etmemeli, haddinden fazla gayret ve kskanlk yapmamaldr. Allah Resul (s.a.v.) bir hadis-i erifinde, gayretin bir ksm vardr ki, Allah-u Teala ondan buzediyor, o da ek ve phe olmad halde hanmn kskanmasdr buyurmaktadr.10 nk byle bir kskanlk Kuran- Kerimde bizim iin yasaklanan kt zan hkmne giriyor. Hlbuki zannn bir ksm ise gnahtr. Hz. Ali (r.a.) buyurdu: Sakn ifrat derecesinde ehlini kskanma! Zira byle yaptn takdirde, kendini hakl karmak iin ona ktlk nisbet etmek ve amur atmak mecburiyetinde kalrsn.11 Ama yerinde (hakl olarak) yaplan gayret (kskanlk) ise her mslmana lazm bir haslettir ve dinen vlmtr. Yine hadis-i erifte: Kskanmann bir ksm da vardr ki, Allah onu sever. Dier bir ksm da vardr ki, Allah ondan buz eder. Gurur ve kibrin de bir ksm vardr ki, Allah onu sever ve bir ksm da vardr ki Allah ondan buzeder. Allahn sevdii gayret ve kskanmak ise phelendii halde olan gayrettir. Allahn buz ettii gayret ise ortada phe olmad halde yaplan kskanlktr. Allahn sevdii kibir ve gurur ise, harb annda
9

Ebu Davud ,Nesa-i ,bn-i Mace Ebu Davud, Nesa-i ve bni Hibban Cabirden 11 hya-u Ulumiddin c.3 s.407
10

339

KADININ KOCA ZERNDEK HAKLARI

dmanla kar karya geldiinde kiinin kendisine gvenerek bbrlenmesidir. Allahn buzettii kibir ise batlda olan kibirdir.12 buyrulmutur. Evet, muhakkak mminler gayretli olur. nk Peygamber Efendimiz (s.a.v.) de gayretliydi. nemli olan haddi ap kt zanda bulunmamaktr. 4.) Hanmnn nafakasn temin etmeli, ayn zamanda ona helal yedirmeli, helal giydirmelidir. Zira onlar haramla beslemek en byk ktlktr. Bir de koca hanmnn oluk ocuunun nafakasn ksmamal ve israf da etmemelidir. Muaviye b. Hayde (r.a.)dan rivayet olunduuna gre yle demitir: Ya Reslullah, kadnlarmzn bizim zerimizdeki hakk nedir? dedim. Yediin gibi ona yedirmek, giydiin gibi ona da giydirmek ve yzne vurmamak, onu ktlememek bir de darlp ayr yatmaya mecbur kaldnda onu ancak ev iinde yapmaktr.13 dedi. 5.) Koca hanmna gerekli dini bilgileri retmelidir. Onu namaz, taharet, hayz ve benzerleri gibi konularda eitmelidir. Eer retmezse, kadn dar karak bilenlerden renebilir ve de gitmelidir. Koca, karsna bunlar retiyorsa kadn renmek iin dar kmamaldr. Koca bu hususta gevek davranrsa asi olur. Allah-u Teala buyuruyor ki: Kendinizi ve oluk ocuunuzu, cehennem ateinden koruyunuz. 6.) Eer bir kiinin birden fazla hanm varsa onlarn arasnda adaletle hkmetmesi gerekir. Allah Resul (s.a.v.): Kimin iki tane hanm varsa, onlardan birine meyledip brn ihmal ederse (baka bir tabirle, onlarn aralarnda adaletle hareket etmezse) kyamette yanlarndan birisi (yenge yan) gibi yamuk olduu halde huzura gelir14 7.) Kocaya den grevlerden bir dieri de, kadn huysuzluk edip kocasnn itaatinden dar karsa onu itaate armaktr. Evet, mslman kii haksz yere zulm yapamaz. Kul hakkn boynuna geiremez. Bizim grevimiz kadnlara haksz yere eziyet etmek deildir. Bizlere den grev kadnlarmz gnah davranlara dmekten, cehenneme odun olmaktan korumaya almamzdr. nk hanmnn gnahna gz yuman erkekler de Allah indinde mesuldrler. Kadnlar en ok duygularyla hareket ettiklerinden, cehenneme girenlerin ounluu da kadnlar olmaktadr. Peygamber Efendimiz
12 13

. Ahmed Msned; Ebu Davud; Nesa Ebu Davud, Nikh 42 (2142) 14 Mslim, Buhari, Aieden Mslim, Buhari, Aieden

340

KADININ KOCA ZERNDEK HAKLARI

(s.a.v.) yle haber vermitir: Cehennemin kapsnda durdum, oraya girenlerin ou kadnlard.15 Gnmz ortamna baktmz zaman bu hadisin bize gsterdii gerei grrz. imdi kadnlarn ou son derece haydan uzak olarak, ak sak gezmekte yabanc erkeklerin baklarn zerlerine toplamaktadrlar. Dnya hrs son derece kendilerinde fazla. Modaya, sse, gsterie son derece dknler. Toplant meclislerinde kul hakk olan gybet, dedikodu hat safhada. Kocalarna kar son derece sorumsuzlar. Davranlar, giyimleri kadndan ok erkeklere benzemekte. yle bir hale gelmiler ki, sorumsuz, ba bo, ileri gleri yiyip iip gezmek olmu. Adeta topluma gnah saarak insanlara zina kapsn ayorlar. Ksacas bizler kadnlarmza, kzlarmza sahip kmazsak onlara dinini, diyanetini retmezsek, onlar dindar genlere vermezsek onlar elimizle cehenneme atm oluruz. Onlara en byk ktl biz yapm oluruz. Onlara sahip kalm ki, iffetli, uurlu, sorumluluunu bilen hayal anneler olsunlar, evlatlarn gzel yetitirsinler. Toplumu bozmak yerine slah etmeye alsnlar. Kaliteli slam hanm yetitii zaman hem aile yuvalar huzur bulur, hem de toplum huzura, dzene kavuur. te Allah ve Resulne tabi olan hanmlar din-i mbin-i slam tarafndan, hep vlm ve medhedilmitir. Kinatn Efendisi Hz. Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem) kadn haklar konusunda biz mmetini hep uyarm, dikkatli olmamz istemitir. Hatta mehur Veda Hutbesinde dahi yle buyurmutur: Ey insanlar, sizin kadnlarnzn zerinde bir takm haklarnz vardr. Onlar sizin haklarnza riayet etmelidirler. Onlarn da sizin zerinizde haklar vardr. Onlara kar iyi davrannz. Elerinize efkatle muamele edin. Siz onlar Allahn emaneti olarak aldnz. Onlar size Allah ahdiyle helal olmutur. Muhakkak ki kadnlar, erkekler iin bir emanettir. Emanete riayet etmek lazm gelir. Ayn zamanda kadnlarn yapsnda zarafet olduu iin onlar hep zorla, iddetle dzeltmeye kalkmak doru olmaz. Her konuda vasat olmak, orta yolu tutmak esas olduu gibi, hanmlar hakknda da itidalli davranmak gerekir. Yerine gre iyilikle, yerine gre uyarmakla kadnn ahlak d davranlar dzeltilmelidir. Sebepsiz kzmalar ve hakaretler insan gnaha gtrr. Aile yuvalarnn huzuru iin kadnlardan sadr olan kk hatalar af etmek gerekir. Ne zaman ki arla gider, haram snrlarn aarlarsa,
15

Buhari, Mslim

341

KADININ KOCA ZERNDEK HAKLARI

Allah-u Tealann emirlerini inerlerse engel olunmas gerekir. Yoksa nemli bir sebep olmadka kadnlarla iyi geinmek, onlara hayrl davranmak en gzelidir. Allah Resul (s.a.v.) bir hadis-i erifinde yle buyurmutur: Sizin en hayrlnz, ehline kar en iyi davranannzdr. Ben aileme en iyi olannzm.16 Baz kocalar var; yalanncaya kadar veya lene kadar hanmna sylenip durur. unu niin byle yapmadn, niin hi dzelmiyorsun deyip kendisine gre hep hanmnn yanllarn dzeltmeyle urayor. Belki de kendisi hakszdr. Ey kardeim, sen hanmn 510 yldr ikaz ediyorsun, istediin gibi bir hanm olmasna alyorsun. imdi 510 yldr ikaz ettiin halde yanllarn dzeltmeyip, ayn yanllara devam ediyorsa, demek ki bu hanmn dzelmesi zordur. Dzelseydi bu kadar zaman ierisinde senin kzp sevmediin eyleri anlard, ona gre dikkat ederdi. Yani unu demek istiyorum: Hanmlarmz dediimiz gibi bir hanm yapmak iin 5060 yl sylenmenin anlam yok. Daha beter kendini kt adam edersin. Herkes senin ikazlarndan bkar artk. Sana da geimsiz bir insan gznde bakarlar. yleyse benim hanmm budur, bundan fazla dzelemiyor. Onun iin hanmm hatalaryla beraber kabul edeyim deyip evde huzuru salamaya al. ok sylenmek, ok ikaz etmek, ok dzeltmek demek deildir. Zaten hatasn grp de dzeltmek isteyen ok azdr. ayet insanlar hatalarn grebilseydiler, bu kadar sorunlarda olmayacakt. ou insan hakl olmad halde kendini hakl sanr. Bu insanlarn ftratnda var, byle ftratlar amal, bazen de kendimizi karmzdakinin yerine koyup yle dnmeliyiz. Birde insanlarn kendi huylarn deitirmesi ok zordur. Bu yzden can kar huy kmaz demiler. yleyse eimizi istediimiz gibi biri yapmaktan vazgeelim. Onu kusurlaryla beraber kabul edelim ki, u lml dnyada piman olmayalm, keke hatalarna sabredeydim de onu zmeyeydim deyip vicdan azab ekmeyelim. Bu anlatlanlar, bayanlar iinde geerlidir. Onlarda kocalarn hatalaryla beraber kabul edip evde dargnla, zntye msaade etmemelidirler. Her hatada ksp konumayan, kalbi abuk krlan olmamaldrlar. Evin huzurunu karan en kt davranlardan biride, bir hata karsnda hanmn veya kocann hemen darlmalar ve bunu da yzlerinde belirtmeleridir.17 Konuma slam dininin kadna verdii deeri ak bir ekilde ifade eden u hadis-i erifle tamamlamak istiyorum:
16 17

Tirmizi, c.12 s.399, (3830); .Mace, Nikh 50

Firasetl Mminin adl eserimiz sh. 168

342

KADININ KOCA ZERNDEK HAKLARI

Dnya bir meta(elde olan varlk, fayda) dr. Dnya metann en hayrls da sliha (iyi) kadndr.18 Anlattmz hususlar kadn haklarndan birka numunedir. Yce Allah cmlemizi hanmlarna kar iyi davranan, bylelikle aile huzurunu salayanlardan eylesin. Bizleri kadnlarn gnahn alanlardan (yani kadn hakkn zerine geirenlerden) eylemesin. (min) Gzel bakan gzel grr. Gzel dnen hayatndan tat alr. (Sadi iraz)

18

Mslim, Rad, 64 -Nese-i -Ahmed

343

KADINLA GEM NASIL OLMALI?

KADINLA GEM NASIL OLMALI?

Cenab- Hakkn emirlerinden biri de hak sahiplerinin hakkn korumamzdr. Hi phesiz hak sahiplerinden birisi de kadnlardr. slam dini kadna hak ettii deeri vermi, bu konu hakkndaki yanl inanlar ykmtr. Tarih bunun en ak ahididir. slamdan nce cahiliye devrinin hkm srd zamanlarda kadnlara hi nem verilmez, basit bir eya gibi hor olarak kullanlrd. Hatta yle bir hale gelinmiti ki kzlarn diri diri topraa gmebiliyorlard.

Onlardan birine kz mjdelendii zaman fkelenmi olarak yz kapkara kesilir.1 Vaktiyle Avrupa ve btn dnyada kadn hesaba katlmayan bir topluluk idi. Onlar da kadn hakknda yle tartyorlard: Kadnn ruhu var mdr? Yoksa ruhsuz bir yaratk mdr? Eer onun ruhu varsa insan ruhu mudur? Yoksa hayvan ruhumudur, onun insani ve itimai durumu klenin durumu gibi midir? Yoksa kleden biraz daha yksek bir yaratk mdr? gibi batl inanlar tayorlard. Genel olarak batda kadn ondokuzuncu asrn balarna kadar insan bile saylmyordu. O tarihlerde talyada toplanan bilimsel bir heyet kadn insan mdr; deil midir?tartmasn yapyordu. nk kadn eytann biimlenmi grnm saylyordu. Bat uygarlnn temeli Yunanda kadn bir zevk arac olarak grlyordu. Eski Hintlere gre kadn murdar bir varlktr. Yahudi erkekleri her gn: Beni kadn olarak yaratmadn iin sana hamd ederim diyordu. Hristiyanlkta kadn, Hz. Ademi kandrp yoldan kard iin lnceye kadar gebelik ve doum sancsyla ceza grecek olan aalk bir eytandr. Bundan ancak hi evlenmemekle kurtulabilir. te rahiplik bu demektir. Halbuki bu hem dinin mantna, hem de kadnn tabiatna aykr bir dncedir. Din herkesin kurtulmasn hedeflediine gre, kurtulmak isteyen tm kadnlar evlenmezlerse, erkekler kiminle evlenecek ve insanlk nasl devam edecektir? Bu, Hristiyanln din mantna aykr yndr.2 Ama slamiyet kadn korumu, hak ettii mevkiye oturtmutur. Hatta kz ocuu douranlarn, erkek ocuunda olduu gibi kr olsun diye akika kurban kesilmeleri snnet kabul edilmitir. slami terbiye ile
1 2

Kuran- Kerimin ifadesiyle:

Nahl suresi, ayet: 58 Kadnlara zel lmihal (Dr. Faruk Beer)

344

KADINLA GEM NASIL OLMALI?

kz ocuu yetitirenlerin cennette Peygamber efendimizle beraber olaca mjdesi verilmitir.3 Allah Resul (s.a.v) evlatlara deer vermede kz ve erkek ayarm yaplmasn men etmitir. Enes ibn Mlik (r.a)n rivayetine gre, adamn biri ocuunu perek dizine oturtmutu. Daha sonra gelip nne oturan kz ocuuna ise ayn ilgiyi gstermeyince, olay izleyen Allah Resul yle buyurmutur: ocuklarn arasnda eit muamele yapmalsn.4 Peygamber (s.a.v.) hadis-i eriflerinde kocalarn kadnlara kar efkatli davranmalarn, onlarn kendilerine verilen bir emanet olduunu, emanete riayetin gerektiini u eklide dile getirmitir: Size kadnlara iyilikle muamele etmenizi tavsiye ederim. nk onlar (Allahn emaneti olarak) sizin himayeniz altndadr. Zorbalk yapmaya hakknz yoktur.5

Onlarla gzel geinin, eer onlardan holanmyorsanz, olur ki, holanmadnz bir eyi Allah ok hayrl klm olabilir.6 Dier bir ayet-i kerimede ise yle buyrulmaktadr: inizden kendileriyle huzura kavuacanz eler yaratp, aranzda sevgi ve merhamet var etmesi Allahn (varlnn) delillerindendir. phesiz bunda dnen millet iin ibretler vardr.7 Kadnlar sizin iin birer elbise, siz de kadnlar iin birer elbisesiniz. 8 Bizlerin kadnlar zerinde haklarmz olduu gibi kadnlarn da bizler zerinde haklar vardr. Yeri gelmiken baz gerekleri zet olarak zikretmeye alalm. Tarih okuyanlar bilirler ki gemite kadna hi deer verilmezdi. Bu durum sadece slamiyetten nce, sadece Araplarda deil dier slam tanmayan tm kavimlerde de kadnlar hor ve hakir grlr, haklar tam olarak verilmezdi. slamiyetin geliiyle kadnlar byk bir deer kazand. stnln de cinsiyette, soyda deil, takvada olduu
3 4 5

Cenab Hak ise Kuran- Kerimde yle buyurmaktadr:

Mslim, c.1 s.77 H. No: 4765, bn. Mace, Edeb 3

Buhr, edeb,12,13.

Tirmizi, Nikh, 1163 bn Mace, 1851, Nese-i 6 Nis suresi, ayet: 19 7 Rum suresi, ayet: 21 8 Bakara suresi, ayet: 187

345

KADINLA GEM NASIL OLMALI?

belirtildi. Din-i mbin-i slam kadnlara iyi davranmay, onlar gereksiz dvmemeyi emretmitir. Kadna bakmay onun nafakasn temin etmeyi kocaya yklemitir. Bu, zayf yaratll olan kadnlar bir korumadr, bir deer vermedir. Gnmzde kadn ve erkek eitlii deyip ortal yaygaraya veren, insanlarn akllarn bulandran kt niyetli, din dmanl yapan kiiler tremitir. Mminlere den grev bylesi insanlarn szlerine zerre kadar nem vermemesidir. Eitlik, bamszlk edebiyat yerine; efkat, sevgi, sorumluluk ve dayanma iklimini yeniden yeertmeli yani yklan ahlk deerleri yeniden ayaa kaldrmasdr. Her imanl kii bilir ki Allah ve onun Resul bu konu hakknda ne demise o dorudur. nsanlar ve onlarn huylarn yaratan Allah-u Tealann koyduu emirler elbette daha yerindedir. man olmayanlar da kck batl akllaryla yce yaratana ba kaldrp u hkm aklma yatmyor yle olmaldr diyorlar. Rabbimiz bizleri byle duruma dmekten muhafaza eylesin. Ey mmin kardeim, her eyi kendi aklna gre kyas etme! Her zaman senin akln doruyu sylemeyebilir. nk sen de aciz bir insansn, her eyin dorusunu Allah-u Teala bilir. Aklnla iinden kamadn hususlarda Rabbim ne demise dorusu odur. diyerek, Allah ve Resulne iman ettim syle. Bize den tm hkmlerde Kur'ana ve snnete, slam limlerinin grne uymaya almaktr. Kendi grn Kur'ana, Peygambere, slam limlerinin grlerine zt derse, orada akln sana doru yolu gstermiyor demektir. Bu gibi durumlarda slam limlerinin Kur'an ve snnetten kard hkmle amel ettiin takdirde hibir mesuliyet sana yoktur. Ama bunlara muhalif olan grnle amel edersen Allah indinde mesul olursun. Ey kardeim! Sana ksaca kadn ve erkek eitliiyle ilgili dinimizin emrini syleyeyim, ondan sonra dier dedikodulara artk nem verme. Belirttiimiz gibi kadn ve erkekler Allahn kulu olmalar asndan aralarnda hibir fark yoktur. Kim Allahtan daha ok korkarsa, kim Allahn emirlerini yerine getirip haramlarndan daha fazla saknrsa o Allah indinde daha faziletli bir kuldur. Ashab kiramdan olan kadnlarn stnlkleri hepimizce malumdur. Ama sorumluluk ve grev ykleme asndan kadn ve erkekler birbirlerinden ayrdrlar. Allah-u Aziman herkesin gcne gre ona grev vermitir. Gl yaratll olan erkeklere, kadnlara nazaran daha ok sorumluluklar, grevler yklenmitir. Evin nafakasn temin etme, hanm ve ocuklarn koruma, onlara dini ve dnyevi eitimlerini salama ve ocuklarnn evlendirilmeleri grevi evin birinci derecede sorumlusu saylan erkekten istenmektedir. nk erkeklerde daha fazla ynetme kabiliyeti vardr.

346

KADINLA GEM NASIL OLMALI?

Ayn zamanda kazan temin etme, harcama yapma grevi de onlara yklendi. Onlar kadnlar koruyup gzetmekle ykmldrler. Bu adan erkekler kadnlarn yneticisi ve koruyucusudur. Gerekirse kocalar, evlerini, ailelerini, ocuklarn, yurtlarn korumak iin dmanla savarlar, cihada karlar. Demek ki koca olan ahs hanmndan, ocuklarndan sorumludur. Onlarn dnya ve ahirette kurtulularna almal, hanmnn, oluk ocuklarnn dini eitim almalarn salamal, bunun yannda dnyevi eitimlerini de temin edip ocuklarnn meslek sahibi olmalarna destek olmaldr. nk aile fertlerinin Allah-u Tealann emri dorultusunda hareket etmelerini salamak, birinci derecede kocadan istenmektedir. ayet bir ev ki Allah (c.c.)nun emri orada ineniyor, o evde helal ve harama dikkat edilmiyorsa, evin hanm kendisine den grevleri yapmyorsa, evin hanm ve kzlar darda ak sak geziyorsa, oluk ocuk evi gnahlarla cehenneme evirmise, bu durumdan evin reisi olan koca da Allah indinde sorumludur. Bir koca ki evin fertlerini gnahlaryla kendi haline brakrsa, o, hem ailesine hem de topluma en byk ktl yapm olur. nk aileler bozuldu mu, toplum da bozulur. Huzur denen bir ey kalmaz. Zaten kocaya verilen bu yetki srf o ailenin iyilii iindir. Kocann kendisine tannan bu sorumluluk yetkisi ailenin, toplumun faydasna kullanmas iindir. Bu onlarn dnya ve ahiret kurtuluuna vesile olmaktadr. Gerek mslman ktlklere gz yumamaz. Ne yersiz kskanlk yapar, ne de namus duygularndan mahrumdur. kisinin ortasndadr. Yce Rabbimiz kadnlarn nasl terbiye edileceklerini yle izah ediyor: Allahn insanlardan bir ksmn dierine stn klmas sebebiyle ve mallarndan harcama yaptklar iin erkek kadnlarn yneticisi ve koruyucusudurlar. Onun iin saliha kadnlar itaatkrdr. Allahn kendilerini korumasna karlk gizliyi (kimse grmese de namuslarn) koruyucudurlar. Ba kaldrmasndan endie ettiiniz kadnlara t verin, onlar yataklarda yalnz brakn ve (bunlarla yola gelmezlerse) dvn. Eer size itaat ederlerse artk onlarn aleyhine baka bir yol aramayn; nk Allah ycedir, byktr.9 Grld gibi kadnlarn serkeliklerine gre davranlmal, dvme son are olmaldr. ok byk sular olmadan hemen en kk hatalarda bu yola bavurulmamaldr. Nefis namna hareket edilmemelidir. Hi nasihatle ve gzellikle ikaz etmeden dvmeyi slah iin ilk are grenler yanlan insanlardr. Dvme kesin are deildir. Bu sadece yaplan su ok
9

Nis suresi, ayet: 34

347

KADINLA GEM NASIL OLMALI?

byk olur, dvmeden baka are kalmaz, o zaman iyi niyetle ailenin korunmas ve huzuru iin; haddi amadan, kadna zarar vermeden uygulana bilir; ama snrlar alr, sutan daha byk cezalar uygulanrsa kul hakkna girilmi olunur. O yzden zulmden saknlmal, her zaman dvme are olarak grlmemeli, toplumun yaps ve rf deki adetler de gz nnde bulundurulmaldr. Aslnda ortada ok ciddi sebepler yokken, iyi bir koca hanmn dvmeyendir. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) elerini dvenlere hayrsz demektedir. slam dini sebepsiz dvmeyi zulmetmeyi, zayf ve mazlumu ezmeyi hibir zaman kabul etmez. Kinatn efendisi (a.s.) hadis-i eriflerinde yersiz dvmeyi yasaklam, kadnlara iyi davranmay hatta onlardan gelen eziyetlere katlamann mkfat olduunu belirtmitir. Kendisi dahi hanmlarndan gelen kusurlar hep balamtr. Peygamber Efendimiz (s.a.v.)in hibir zaman kadn vurduuna rastlanlmam, bilakis mmetini u szlerle men etmi. Kadn eek dver gibi dvp de gnn sonunda onu koynunuza alp yatmanz olacak ey midir?10 diye ifade etmitir. Yce Rabbimiz kar, kocann birbirlerine kar haklar olduunu yle ifade ediyor: Erkeklerin kadnlar zerinde meru (haklar olduu) gibi, kadnlarn da (kocalar) zerinde (haklar) vardr. Ama erkekler iin kadnlar zerine stn bir derece vardr. Allah gldr, hakimdir. 11 Ayette geen stn dereceden maksat aile reisliidir. Demek ki erkein kadn zerine bir hkimiyeti, stnl vardr. Bu stnlk, dikkat edilirse sorumluluk yklenen stnlkler olup, ereflendirme stnl deildir. nk insanlarn stnl Allaha olan kulluu nispetindedir. Ksacas evin huzurundan, Allahn emirlerinin uygulanp uygulanmadndan, ev halknn fsk u fucura, gnaha gidip gitmediinden birinci derecede baba, ikinci derecede de anne sorumludur. Yce Rabbimiz erkein gcne gre, kadna da kendi gc nispetinde grevler yklemitir. Kocann grevi ayr, kadnn grevleri ayrdr. Kadnn grevleri arasnda kocasnn haram olmayan emirlerine itaat edip onu zmemesi, onu mutlu etmeye almas da vardr. Tabi bu hususlara koca da riayet eder. Ama kadnn kocay memnun etmeye almasna Cenab- Hak ok daha fazla mkfatlar vermektedir. Bu aradaki fark una benziyor? Nasl ki evladn anne babas zerinde haklar varsa da, anne ve babann haklar daha fazladr. Bir evladn anne ve babasna f demesini bile dinimiz slam kabul etmemi, onlarn rzasn
10 11

Kuran- Kerim ve Aklamal Meali (Heyet). Hadisin benzeri Buhari, Mslimde gemektedir. Bakara sresi, ayet: 228

348

KADINLA GEM NASIL OLMALI?

kazanmann cenneti kazanmak olduu belirtilmitir. Kadnn da kocasn raz etmesi cenneti kazanmasna sebeptir. te hadis-i erifte de:

Hangi kadn, kocas kendinden raz olduu halde lrse cennete dahil olur12 buyruldu. Kocay raz eden kadn kocasnn kendine yapt iyiliine kar bir teekkr etmi olur. nk koca hanmn ve ocuklarn kimseye muhta etmemek iin alyor, abalyor. Onlar iin cann ortaya koyuyor. Her trl skntya katlanyor. Kocann bu abasna kar evin hanmnn da ona iyi davranmas, onu zmemesi ok mudur? Bazlar: Yok efendim kadn kle midir, mecbur mudur? Kadn da eittir gibi laflar savurup, aile yuvalarnda huzuru karmaya almaktadrlar. Din-i mbin-i slam, aile iersinde hep huzuru salayacak prensipler getirmi, eitlik ad altnda kargaa yapanlar ise aile ocaklarna fitne samlardr. Dini mbin slam, deil kadnlara, hayvanlara dahi efkatli ve merhametli olmay emretmitir. Klelerin hatta hayvanlarn hakkn savunan bir din, hi kadnlarn hakkn savunmamazlk eder mi? Allah aksini dnenlere akl versin. Ama bir dier tartma konusu olan, kadnlar erkeklerle eit iseler mirasta niin erkekler kadnlarn iki katn alyorlar meselesini de izah etmeden geemeyeceim: Ey kardeim! Sana den Rabbimizin emirlerine kaytsz artsz uymandr. Niin bu byledir demeye kullarn hakk yoktur. Her eyin en iyisini bilen yce Allahtr. Yine de hikmetini anlamak istersen sana baz ynlerini aklamaya alaym. u iyi bilinsin ki, slamdan nce kadnlara mirastan pay verme sz konusu deildi. slamiyet kadna, erkee verilen mirasn yarsn vermeyi emredince bu dahi onlara ar geldi. O zamann artlarnda inkilap niteliinde olan bu hkm onlar akna evirdi. Eli silah tutmayanlar nasl varis olur dediler. Gnmz toplumunda mslman geinenlerden pek oklar dahi, kadna hakkn vermemekte, kadn mirastan tamamen mahrum etmeye almaktadr.

12

Tirmizi, Rad, 1161 bn Mace,1854

349

KADINLA GEM NASIL OLMALI?

Miras lrse, evlatlardan erkek tam, kz ise yarm hisse alr. Bunun bu ekilde taksim edilmesi bir adaletsizlik deil, bilakis adaletin ta kendisidir. Bunun hikmetlerini yle izah edelim: 1. Erkek evlad, genelde babann servetinin artmasnda byk rol oynar. alr, kazanr babasna yardm eder. Kz ocuklar genelde maddi yardmda bulunamaz. Bulunsa bile evlendii zaman bu yardm yapamaz. Erkek evlat ise evlense de ihtiya annda babasna yardma devam eder. 2. Anne ve babaya bakma grevi ilk etapta erkek evlada aittir. Dinimiz anne ve babann rzkn temin etmek, onlar doktora gtrmek gibi her trl hizmeti yapmay bata erkek evlada yklemitir. Kz evlad bir kocaya vard zaman artk anne ve babasnn hizmetini eskisi gibi gremez, maddi yardmda bulunamaz. nk o kocasnn msaadesine baldr. Kz ocuu, ha bire kocasndan para isteyip de anne ve babasna bakamaz. Ama erkek evlat paras yoksa da gidip alp kazanmak mecburiyetindedir. Yani kz evlad bir kocaya varnca erkek evlat gibi serbest deildir. Hele kocas anlayl biri deilse, o kadn daha da zorlanr. 3. Erkek ocuu evlenirken pek ok masraflar yapmaktadr. Kadn evlenirken ise kocas olacak ahstan mehir almaktadr. Mirastan da yar alnca belli bir mal sahibi de oluyor. 4. Erkek evlat evlendii zaman ailesine, oluk ocuklarna, gerekirse anne ve babasna hatta kk kardelerine de bakmakla ykmldr. Kz evlad ise kimseye bakmakla ykml deildir. Bilakis onun kocas ona bakmakla ykmldr. 5. Kz kardein kocas lr de madur duruma derse anne ve babas da hayatta deilse, erkek karde ona sahip kp bakmakla ykmldr. slam dini, miras insanlarn ihtiya ve mesuliyetine gre taksim etmitir. Yani slamiyet kadna, ailenin geim mesuliyetini yklemedii iin mirasta da erkekle eit grmemitir. ayet kzlarda erkekle ayn pay alsalard hem baba, hem de erkek kardeler kzlara mal karc gzyle bakacaklar, kznda baba evine gelmeye yz olmayacakt. Ey bu konularda mslmanlarn zihnini bulandrmaya alan adam! nsaf elden brakp akl bir kenara atma. Mademki erkek evlat anne ve babasna her hususta yardmc oluyor. Hastalkta, yolculukta, lm durumunda, ilk derece de hep erkek evlat sorumlu tutulmu, nafakalar ona tevdi edilmi, maddi ve manevi her trl yk ilk etapta ona ykletilmitir. yleyse miras taksiminde kadnn bir, erkeinde iki hisse

350

KADINLA GEM NASIL OLMALI?

almas adaletin ta kendisidir. Nimet, klfete gredir. Bu durumu iine sindiremeyip para ve mal arzusuyla imann atan ok kiiler olmutur. Kadn hakk erkein yars olamaz, ben bunu kabul etmiyorum, benimki de ayn olmal diyen kii, imann atp Allaha asi oluyor. Allah-u Tealann hkmne inanmad iin kabul etmeyen kii kfre der. Allah bunlara akl ve vicdan versin, dnya mal iin ahiretlerini harab ediyorlar. Ayn zamanda mirastan erkein iki, kzlarn bir hisse alma durumu lmden sonras iin geerlidir. Bir kimse hayatta iken ocuklarna mal hibe edecek olursa kz ve erkek ocuklarna eit datmas durumunda engellenemez. Sevgi ve ilgi gstermede eit davranlmas gerektii gibi, salnda iken mal ba konusunda da ocuklar arasnda ayrm yaplmamaldr. Aksi halde aile iersinde fitne ve huzursuzluk kar. Beir ibn Sadn hanm, olu Numan bn Beiree bir miktar mal banda bulunmak istemiti. Peygamber (s.a.v.) dier ocuklarna ba yaplmadn renince, Allahtan korkunuz ve ocuklarnz arasnda eit davrannz. Ben ocuklardan birini stn grecek olsaydm, kadnlar stn tutar ve tercih ederdim 13 buyurmutur. Bu konuda daha pek ok hikmetler vardr ilk olarak aklmza bunlar geldi. Daha hikmetleri arttrmak mmkndr. renmek isteyen dini kitaplara mracaat etsinler. slama gre kadn, kocann yannda bir emanet mesabesindedir. Emanete hyanet olunamayaca gibi, kadna da hyanet edilemez. Bundan hi kimsenin phesi olmasn. Bunun byle olduunu, dini gerek manada hayatnda yaayan genlerle evlenen kadnlar ok daha iyi bilirler. Kz ocuklarn dindar olmayan, Allah ve Resuln tanmayan, helal ve haram bilmeyen insanlara verenler, yle piman oluyorlar ki tarif edilemez. Byle yapanlar kzlarn kendi ellerliyle cehenneme atyorlar. Onun hem dnyasn hem ahiretini ykyorlar. Ve bu yanlln farkna varp erken uyanan aileler de kzlarn Allah ve Peygamberini tanyan gzel ahlakl bir gence vermek iin can atyorlar. nk slamda huzur vardr. slami aile ocaklarnda hem dnya, hem ahiret mutluluu vardr. Bir bunu anlasaydk. Gelelim kadnlara kar davranlarmzn nasl olmas gerektii hususuna: Bilgisizler gibi ok sert olup gnaha kap almamal, bazlarnn yapt gibi de ok yumuak olup gnaha baka bir ynden kap almamaldr. Bunu unutmayalm, din her eyin vasatdr. frat ve
13

Buhri, Hibe, 12,13; Mslim, Hibt,13; Eb Dvud, By 83; A. bn Hanbel, 4/ 275,278.

351

KADINLA GEM NASIL OLMALI?

tefriti kabul etmez. Her eyin normali gzeldir. Ailenin huzur ierisinde olmas iin bata, hanmlarn nemli olmayan yanllar affedilmelidir. Bu hususu hadis-i eriflerden de istifade ederek aklamaya alalm. Peygamber (s.a.v.) Bir kimse kadnna buz etmesin; zira holanmad huylar varsa ona mukabil memnun olaca huylar da vardr.14 Sylenildiine gre Huysuz kadna sabrla katlanan erkeklere yce Allah, belalara sabreden Eyyub (a.s.)n mkfatn verir. Kocasnn kt ahlaklarna sabr gsteren kadna da Firavunun hatunu Asiyenin sevabn verir.15 Kadnlar vurmakla, svmekle yola getiremeyeceimizi bilelim. Hatta bir defasnda Resul Ekrem (s.a.v.) Kadnlar dvmeyiniz buyurmutu. Bunun zerine Hz. mer Peygambere Ya Reslullah kadnlar erkeklere kar cret etmeye baladlar deyince Reslullah (s.a.v.) ok mecbur kalnnca dvlmesine ruhsat verdi. Fakat birok kadnlar Peygamberin zevcelerine gelerek, kocalarnn dvmelerini ikyet ettiler. Bunun zerine Hz. Peygamber (s.a.v.) Birok kadnlar Al-i Muhammedi sararak kocalarndan ikyet ediyorlar. (Kadnlarn dven) erkekler hayrl adamlar deildir buyurdu.16 Kadnlar zayf ve duygusal olduklar ve evin ihtiyalarn grdkleri iin erkeklerin onlar ho karlamalar gerekir. Rivayete gre adamn birisi Hz. mer (r.a.)a hanmn ikyet iin gelir. Kapda bakar ki hanm da Hz. mere kzyor. Adam bunu grnce geri dner. Hz. mer (r.a.) adam grr ve arr, niin gelip de geri dndn sorar. Adam: Ya Emir-el mminin, hanmm sana ikyet edecektim baktm ki senin hanm da sana kzyor, bu yzden ikyetten vazgetim. dedi. Hz. mer (r.a.) Onun bende bir takm haklar var, onun iin ona sabrediyorum. Yemeimi yapar, elbisemi ykar, ocuumu emzirir ve beni haramdan korur der. Adam, benim hanmm da ayn eyleri yapyor deyince, halife ona o halde git sabret. Zaten urada ne kalmtr buyurur. Peygamber Efendimiz dahi, hanmlar sinirlendikleri zaman onlara yumuak davranrd. Grld gibi kadnlarla geim hususunda sulh yolu, gzellik yolu tercih edilmitir. Bu demek deildir ki kadnlar haline serbest brakn, ne yaparlarsa yapsnlar. slamiyet byle baboluu asla kabul etmez.
14

Mslim, Rad 1469 hya-u Ulmiddn c.3 s.398 16 Ebu Davud, Nikh, 2146 bn Mace, 1985 Nese-i
15

352

KADINLA GEM NASIL OLMALI?

Bunun yannda kadna da pek ok grevler yklenmitir. Kocalarnn meru isteklerine itaat edecekler, iffet ve namuslarn hakkyla koruyacaklar, kocalarndan izinsiz mallarn israf etmeyecekler, mahremi olmayanlarla yani yabanclarla grmeyecekler, kocalarndan izinsiz evlerinden kmayacaklar, namazlarn klacaklar ve orularn tutacaklardr. Bu ve benzeri grevleri yerine getirmeyen kadnlar gnahkr saylrlar. Allah-u Teala evin reisliini kadnlarn eline brakan erkekleri de sevmez. Aile reisi nerede aka yapacan, nerede yumuak olacan ok iyi bilmelidir. Evde Allahn emri inendiinde aslan kesilivermlidir. Onlarn dine uymayan gayri eri isteklerini yerine getirmemelidir. Hasan- Basri Hz.leri: Allah adna yemin ederek sylyorum. Karsnn her arzusuna (helal haram demeden) uyan erkei Allah (c.c.) cehenneme atar.17 Onlarn ssl olarak sokaklarda babo gezmelerine de msaade etmememiz icap eder. Yine Hasan Basri Hz.leri, siz hanmlarnzn ar ve pazarlarda erkeklerin arasnda gezmesine, msaade mi ediyorsunuz? Kskanmayan Allah berbat etsin.18 demitir. Baz kitaplarda u rivayete de rastlanr. Peygamber (s.a.v.) kz Fatmaya sordu: Kadn iin en hayrl ey nedir? Fatma: Ne onun erkei ne de erkein onu grmesidir. Bu cevap zerine Allah Resul kzn kucaklad.19 te biz mminler kadnlar hususunda Allahtan korkacak ve bu hususta itidalli olarak hareket edeceiz. Kadnlarmzn, kzlarmzn, ailemizin dzenli ve iffetli bir ekilde olmasna azami nem gstereceiz. Kadnlar eitimini slamdan hakkyla aldklar takdirde gelecek iin ok kaliteli nesiller hazrdr demektir. Kadnlar eitimden, Allah korkusundan uzak braklrlarsa toplumun, ailelerin dzeni bozulur. slamiyet insanlarn, toplumlarn slah iin kadnn ba etken olduunu belirtir. imdikilerin yapt gibi kadn dnyay ve milletleri bozmak iin bir alet olarak kullanmaz ve adalk ad altnda kadnlar kleletirmez. Batl kadnlar dahi mslman kadnnn iffetini, aileye balln ou zaman itiraf etmektedirler. Zaten iffet, namus ve aile mefhumu Allahtan korkan mslman hanmlar sayesinde ayakta durmaktadr. Allah hepsinden raz olsun.
17 18

Mkefetl Kulub, s.531 hya-u Ulmiddn c. 3 s.408 19 a.g.e, c.3 s.409

353

KADINLA GEM NASIL OLMALI?

Demek ki din-i mbin-i slam kadnlara deer vermi, onun kocaya verilen bir emanet olduunu belirtmitir. Dnya metann en hayrls saliha kadndr, cennet analarn ayaklar altndadr demekle kadna verilen deeri en gzel ekilde ifade etmitir. Ayn zamanda kz ocuklarna iyi bakmak cehennemden korunmaya sebep kabul edilmitir.20 Dini kitaplarda, hadis kitaplarnda kadn haklaryla ilgili blmler konulmu. Kadn haklarnda bahsettii iin Kuran- Kerimdeki srelerden biriside kadnlar anlamna gelen Nisa Sresi dir. Allah Resulnn hadislerini l alan fkh kitaplarna baktnz zaman, kzlar evlendirirken, kza denk bir kocann arlar nelerdir? Bunlar Kefet-kfv-(denklik) konusunda genie ilenmitir. Bu kaideler hep kadnn menfaati dnlerek konulmu hkmlerdir. Orada erkekten ziyade kadn dnlmtr. Hatta bir hadis-i erifte Allah Resul (s.a.v.) yle buyurmutur: Her kim iki kz ocuunu bali oluncaya kadar yetitirirse, kyamet gn ben ve o kimse ylece yan yana bulunuruz buyurmular ve mbarek parmaklarn birbirlerine bititirmilerdir.21 Bir baka hadisinde de yle buyurmular: Allahm, iki zayf kimsenin, yetim ile kadnn hakkn yemekten saknmalar iin herkesi uyaryorum22 Bu gereklerden haberi olmayan bayanlar, kadn haklar propagandasyla slamdan uzaklatrmak istiyorlar. Bu kadar karalamalara ramen; yine de slam dinine girip slamla ereflenenlerin byk ounluu bayanlardr. nk onlar kurtuluu, huzuru slamda buluyorlar. O yzden iman edenlerin ou hemen ban rtyor. Satnley Lane Poole der ki: Muhammedin (a.s) kadnlara ait hususlarda yapt mhim derecedeki deiikleri, hibir byk kanun koyucusu yapamamtr. Bu gerei Hz. mer (r.a)n u szndende anlyoruz: Allaha yemin olsun ki biz, cahiliye dneminde kadnlara hi deer vermezdik. Yce Allah onlar hakknda vahiy gnderdikten ve onlara baz eyleri verdikten sonra, biz de kadnlara deer vermeye baladk.23 Rabbim erkek ve kadnlarmza slam uur ve yaay nasib eylesin. (min)
20 21 22 23

Bu hkmler Nesa-i, bni Mace, Buhari, Mslim deki hadislerden karlmtr. Mslim

bn Mce, edeb 6; Ahmed b. Hanbel, II, 439 Mslim, Talak 31

354

EVLAT HAKKI

EVLAT HAKKI (GENLK)

Cenab- Hak salih evlatlarn yetimesi hususunda anne ve babalara ok byk sorumluluklar yklemitir. Bu sorumluluklara riayet edilmedii takdirde, yle bir nesil yetiir ki kendi anne ve babalarn ezip getikleri gibi, toplumu ve milleti de erleriyle yakp geerler. Devlet ve millet el ele vererek ocuklar ve genler zerindeki sorumluluklar yerine getirilirse, yle bir ortam oluur ki cennet misali, tm insanlar karde gibi olur. ayet genler bunun aksi olarak ba bo braklrsa, bunun hesabn sorumlu olan kiiler cehennem ateinde verecektir. En sevdiimiz ocuklarmz cehennem ateinden korumak iin acaba ne gibi abamz var. ocuklarmz da bizim gibi bu dnyaya imtihan iin, Allaha kulluk iin gelmitir. ocuunun dnya hayatnda her trl istirahatna aba harcayan anne ve babalar, ebedi olan ahiret hayat iin ona gerekli olan bilgi ve eitimi vermiyorlar ise, bilsinler ki onlar en zalim anne ve babalardr. Hi unutmasnlar ki evlatlarna temin ettikleri geici dnya menfaatinin onlarn yannda bir deeri olmayacak, ahirette evlatlar yakalarna yaparak, sen bana niin Allah'n doru yolunu gstermedin? Benim ahiretimi, ebedi hayatm mahvettin diyecekler ve kendileri de o kyamet gnnde evlatlarndan kaacaklardr. Kuran- Kerimde yle buyrulmaktadr:

O gn kii kardeinden, anasndan, babasndan, karsndan ve ocuklarndan kaacak, o gn, onlardan herkesin bandan aar ii vardr.1 Evlatlarmz cehennem ateinden korumamz bata gelen grevlerimiz arasndadr.. Ayet-i Kerime bu grevimizi yle ifade etmektedir:

Abese suresi, ayet: 34-37

355

EVLAT HAKKI

Ey iman edenler! Kendinizi ve ailenizi ateten koruyunuz, onun yakt insanlar ve talardr.2 Peygamber Efendimiz (s.a.v.) de yle ifade etmektedir:

Hibir baba ocuuna gzel terbiyeden daha stn bir bata bulunmamtr.3 mann tadn alabilmemiz iin Allah ve Resulnn emrini oluk ocuumuzun nefsi arzularndan stn tutalm. Tm cannla, malnla hizmetinde altn ocuunu, ayet Allah'tan korkan salih bir gen olarak yetitirmezsen, sonunda ya seni kolundan tutar sokaa atar veya paran iin seni dver, hatta ldrmeye yeltenir. ldnde de arkandan bir fatiha dahi okumaz. Anne ve babalara evlat yetitirme hususunda den balca grevler unlardr: 1. Baba, anne seiminde ok dikkatli olmal, ald hanm asaletli, bilgili, Allahtan korkan yani dindar olmaldr. 2. ocuunu helal lokma ile beslemelidir. Haramdan meydana gelen ocuktan hayr beklemek zordur. Bir rivayette yle buyrulmaktadr: Yiyecekleriniz helal, temiz olsun, ocuklarnz yiyeceklerinizden hasl olmaktadr. te gerek mslman evladnn, tm baarsnn srr budur. Babalar helal lokma getirdi anneleri de abdestsiz st emzirmedi. 3. Anne ve baba ocuklarna dini ve ahlaki terbiyeyi iyi vermelidirler. Dini terbiyenin hakkyla verilebilmesi iin, bata ocuklara iman, kelime-i ahadeti, retmelidir. yle mslman var ki ocuklar Peygamberini tanmyor, Rabbinin ismini bilmiyor. En kk yata yzlerce arkc ve sporcuyu tand halde Peygamberini tanmayan ocuun gnahna kim ortaktr? Elbetteki anne ve babadr. Meslek renmeyi Kuran- Kerimi renmekten nde tutan anne ve babalar, okula gidiyor diye dini eitimi ihmal edenler, dnyal elde etsin deyip de ahireti nemsemeyenler bilsinler ki kurtulu ilimdedir, Kur'an- Kerimdedir. Allah (c.c.) nun yolundan baka yollarda ocuklarn kurtarmaya alanlar en byk gaflettedirler. Dnyada da ahirette de kurtulmak isteyen anne ve babalar, milletler ve devletler bunu kesinlikle bilsinler ki tek kurtulu dindar, Allah'tan korkan genler yetitirmekledir. Bir gencin kalbinden Allah korkusu kt m, ondan artk her trl ktlk beklenir. Dindar genlerin bana polis, asker dikmeye gerek yoktur. Onun bir inanc vardr; Rabbim beni gryor. Rabbi kendisini
2 3

Tahrm suresi, ayet: 6 Tirmizi, Birr 33; A.b. Hanbel Msned 3/412

356

EVLAT HAKKI

grd iin ayan dahi uzatmaktan haya eden genleri bu mmet yetitirmitir. Bu zihniyeti tayan genlik (sizin vicdannza soruyorum) adam ldrr m, iki ier mi, zina eder mi, hrszlk yapar m, faiz yapar m, bakasnn malnda, rznda gz olur mu? Gerek bir mmin, insanlara zulmetmek bir yana, bir insann kalbini krmay Kbeyi ykmakla bir tutar. Bunun aksini iddia edenler varsa, dnya haberlerinde geen fahi zulmleri yapanlarn, masum ocuklar ldrenlerin kimler olduklarna, mslmanlarn mallarn kimlerin telef ettiklerine bir baksnlar. Hi phesiz bu gayri ahlaki ve gayri insani sular ileyenler dinden ve imandan, Muhammedi terbiyeden nasibini almayan insanlardr. Gnah bunlarn kalplerini yle bir talatrm ki czi bir para karlnda kz ocuklarn ldrr hale gelmiler. te bu gz dnm katillerin cahiliye devri mrikleriyle amelde ne farklar vardr. te slam terbiyesi almayan genlik hem toplumun hem vatann, hem de anne ve babann ba belasdr. Zatn biri yle anlatr: Bir gn ehirde vaaz ediyordum. Anne baba hakknda konuuyordum yal bir adam alayarak kalkt ve, babasnn sakaln ekip bana sopa ile vuran ve ban kran ocuk iin ne dersiniz? dedi. O ocuk babasndan hangi ii renmitir dedim. Merkebi (eei) kiraya vermeyi renmitir. dedi. O zat yle devam etti: Kabahat nce babasndadr. Eer kkken mektebe gnderip din bilgisi ve edep retseydi, onu salihlerin, velilerin sohbetlerine gtrseydi, babasna saygszlk etmez, ona tazimi vacip bilirdi dedi. Bizler de bu pozisyona dmemek iin evlatlarmz slam ahlakyla yetitirmeliyiz. 4. Dinin direi olan namaz, ocuklarna, aile efradlarna kldrmaldr. Namaz klmayanlarn iman tehlikede olduu halde, yetikin ocuklarnn klmamasn umursamayan anne ve babalar, ocuklarnn her trl ktlklerine gz yummular demektir. nk insanlar ktlklerden alkoyan namazdr. Peygamber (s.a.v.) yedi yandaki ocuunuza namaz klmay retiniz, on yana vardnda (klmazsa) onu dvnz buyurmutur.4 5. Anne baba ocuuna gzel rnek olmaldr. nk ocuun ilk taklit ettii anne ve babasdr. Baba namaz klmaz, televizyonun bandan kalkmayp iki ier, kumar oynarsa, kitap okumazsa, adm ba sverse,
4

Ebu Davud Tirmizi (Bu dvmenin ls; eli ile hafife olmas gerektii mer Nasuhi Bilmenin B... s. 96da belirtilmektedir.)

357

EVLAT HAKKI

ocuk bunun neyine imrenecek. Byle yapanlar kendilerine acmyorlarsa bari evlatlarna acsnlar. 6. Evlatlar kimlerle arkadalk ediyor, nerelere gidiyor bunlar gzetmelidir. Kt arkadalarla gezenler, en kymetli vakitlerini kahvehanelerde heder eden genler dnyada mahzun, ahirette de yz kara olacaktr. Baz zalim anne ve babalar da olumuzun evde can sklyor, ara sra kahvehaneye gitsin bir ey olmaz, gentir, iyi olur diyorlar. Byle dnenler, elleriyle evladn cehennem ateine atan zavalllardr. Allah (c.c.) bu zihniyette olan mslmana uur versin. Halbuki Allah Resul (s.a.v.) yle buyurmutur. Kii arkadann dini zerinedir, sizden biriniz kiminle arkadalk edeceine iyi baksn.5 7. Evladna beddua etmemelidir. Adamn biri, bni Mbareke gelerek ocuklarndan birini ona ikyet etti. bni Mbarek o adama ona hi beddua ettin mi? diye sordu. Adam oldu deyince bunun zerine o zat o adama o halde onu bozan sensin diye cevap verdi. 8. ocua gzel isim koymal, evlatlar arasnda adaleti gzetmelidir. Peygamber (s.a.v.): Allahtan korkunuz ve ocuklarnz arasnda adaletli olunuz buyurmutur.6 Maalesef bu konuda da ok byk hatalar yaplmakta. Ne mal datmnda ne de sevgi ve efkatte adalet gzetilmiyor. Evlatlar arasnda byk ayrmlar yaplyor. Bu davranlar da evlatla ana, babann arasnn almasna sebep oluyor. Ayn zamanda kardelerin de aras alp hasedlik duygular kabaryor. Bu defa birbirlerine dman kesiliyorlar. Bunlarn sebebi de adaletli davranmayan anne ve babalardr. nsan baz evlatlarn belki, kalbine hakim olamayp fazla sevebilir. Ama bu sevgiyi darya belli ettirmemelidir. Birinin ocuklarn sevip dierinkini sevmezlik yapmamaldr. Bu konularda eit davranlmaldr. Evlatlarn ok zor durumda brakp onlarn gnaha girmelerine sebebiyet vermemelidirler. Hemen abuk kzan anne ve babalardan olmamaldrlar. abucak kzp kalpleri hemen krlan anne ve babalar, evlatlar raz etmekte ok zorlanyorlar. Bu konularda evlatlarmzn nemli olmayan hatalarn af edelim. En kk bir durumda hemen sana hakkm helal etmiyorum demeyelim. nk sen abuk kzarsan, evladn Allah-u Tealann rzasn kazanamaz. Sen ona hakkn helal edip ondan raz ol ki Allah da ondan raz olsun. nk yce Mevlann rzas anne ve babann rzasyla ok alakaldr.
5 6

Sunen-i Ebi Davud 259/4 Mslim, c.5 s. 66

358

EVLAT HAKKI

Baz anne ve babalar gryoruz ki, dindar olan evlatlar kendilerine ne kadar iyi davransalar, ikramda bulunsalar da onlardan kolay kolay raz olmuyorlar, adeta daha yok mu? diyorlar. Bunun yannda Allahn yolunu bilmeyip, kendilerine sabah akam svp sayan, kendilerini azarlayan evlatlarndan raz oluyorlar. Ona bir laf dahi syleyemiyorlar. El insaf!.. Byle anne ve babalardan olmaktan Allaha snalm. Evlatlarmz arasnda eitlie nem verelim. Byle davranmak sevgi saygnn artmasnda ok daha yararldr. 9. ocuklar evlenme ana gelince; temiz, dindar elerle evlendirmelidirler. Bu fitne zamannda kz ve erkeklerin sebepsiz olarak evlendirmelerini geciktirip, onlara gnah kaplarn amak da mesuliyettir. Oluna kz ararken saliha oluunu nemsemeyenler, kzn verirken de namaz klyor mu? manl mdr? demeyip, ikici, kumarc da olsa tutup atee atan anne ve babalar acaba o evladn gnahn nasl kaldracaklar, para ald iin kzn zorla kendisinden ok yallara verenler yine mesuldrler. Hanefi mezhebinde kznn iznini almadan, zorla bakalarna verme yetkisi anne ve babada yoktur. ocuklarn haklar anne ve babalarn zerinde pek oktur. Her yandan slam dmanlar temiz evlatlarmz bozmaya alyorlar. Artk evlatlarmz bu fitneden, ateten kurtarma grevi anne babalarn zerine yklenmitir. Onlar da bu grevde vurdumduymaz olurlarsa, slam ftratyla doan ocuklar bozan anne ve babalardan olurlar. Peygamber (s.a.v.): Her doan Allah'n ftrat zere (onun belirledii yarat dzeni ve slam dinini kabul etme yeteneiyle) doar, sonra ana babas onu yahudiletirir, Hristiyanlatrr veya Mecusiletirir buyurmutur.7 yleyse canmz, cierimiz olan ocuklarmza sahib kalm. Onlar zararl yaynlardan, arkadalardan uzak tutalm. Evin meyvesi olan ocuklarmzn ahiretlerinin ve dnyalarnn kurtulmalar iin onlara yalan hikyeler yerine, ashab kiramn ocuklarn, onlarn Allah ve Resulne olan sevgilerini, kahramanlklarn anlatalm. Ashab- Gzin gibi onlarn ocuklar da Peygamber a idiler. Kinatn Efendisini, o ince zarif canlaryla korumak iin can atyorlard. yle ocuklar vard ki klc yerde srnyordu. Yine de Allah Resulyle savaa katlmak istiyordu. Kinatn Efendisi ocuklar saflardan seip kard zaman, Rafi bin Hadic (r.a.)n babas onun iin izin isterken, o da parmaklarnn ucuna basp kendi kendini ykseltiyordu ki byk grlsn de savaa katlsn.
7

Et Tac c.1 s.36

359

EVLAT HAKKI

Hz. Vakkasn olu Hz. Umeyr (r.a.) kk yata bir sahabi idi. slamn ilk yllarnda mslman olmutu. Mehur bir sahabi olan Sad bin Ebi Vakkasn kardeidir. Sad diyor ki: Ben kardeim Umeyrin Bedir sava iin hazrlk yaplrken, kimse grmesin diye oraya buraya gizlendiini grdm. Bu durumu grnce ardm. Ve niin gizleniyorsun diye sorunca yle cevap verdi: Peygamber (s.a.v.) beni grp de, ocuk diye savaa gitmemi yasaklar da bir daha gidemem. Hlbuki ben mutlaka savaa katlmay istiyorum. Belki de Allah-u Teala bana ehitlii nasib eder dedi. Nihayet ordu gre hazr olunca korktuu bana geldi. Reslullah (s.a.v.) ya kk olduu iin onu kabul etmedi. Fakat istei ok olduundan dayanamayp alamaya balad. Allah Resul (s.a.v.) de onun alamasn grnce izin verdi. Savaa katld. Bizler de ashabn ocuklarn Allah Resuln sevmekte rnek alalm. ocuklarmz dinine diyanetine bal ilimli, irfanl genler olarak yetitirelim. nk onlar bizlerin en kymetli varlklardr. Allah Resul (s.a.v.) ocuklarla akalar ve onlar ok severdi. Onlar hakknda yle buyurmulardr. ocuun kokusu cennet kokusundandr.

Masum, gnahsz ocuklar, devaml Allah-u Tealann rahmetinin gelmesine sebep olurlar. Hele bu ocuklar sahabe ocuklar gibi namaza, oruca, Kur'an okumaya, ilme kouyorsa rahmet daha da ok gelir. Ashab kiramn ocuklar ibadetlerini yapar, orularn tutarlard. Hz. mer (r.a.) zamannda, mbarek Ramazanda arap imi olup, orulu olmayan bir adam yakalayp getirdiler. Hz. mer (r.a.) ona: Yazklar olsun sana (bu ayda) bizim ocuklarmz bile oruludur.9 der. te evlat yetitirme grevini yerine getirenler cann azabtan kurtarmtr. Maalesef gnmzde camiye geldii halde, grevini hi umursamayan anne ve babalar da saylmayacak kadar oktur. te bunun rnekleri ar ve pazarlardr. Kahvehanelere gidip baknz azna kadar dolmu, tayor. Ma sahalarna gidip bakn bir rezalet arlara bakn aklk, saklk moda ve stnlk meselesi olmu. Bunlara gz yuman ey anne ve baba! Evladn saatlerce televizyon karsnda gayr-i meru filmler seyrettii halde, zina yerlerine, kumarhanelere gittii halde, senin evinde Allah'a, kitaba, peygambere svd halde kzn, ba ak, darack pantolonla erkekler arasnda gezdii halde, kzlarn maazalarda iyerlerinde erkeklerin arasnda
8 9

Camiul-Ehadis cz.1 s.149 H.12793 (Taberani fil-Evsed) Buhari

360

EVLAT HAKKI

gayr-i slami bir ekilde altrdn halde, acaba senin gayretin nerede? Evladn faiz, rvet, kul hakk yedii halde kln kprdamyorsa senin dahi imanndan, mslmanlndan korkulur. Bu ekilde her ynyle zarar olan bir evlat yetitiren tm anne ve babalar bilsinler ki bu dnya hayat fani, ahiret bakidir. Bu sorumsuzca geirilen mrn hesabn hem kendileri hem de evlatlar cehennem ateine girmekle deyeceklerdir. Baz anne ve babalar evlatlarnn gnahyla vnyor. Evlatlar ilimde, bilimde, hizmette insanln faydasna hibir ey sunmad halde, evladnn sahnelerde ap salmasndan, arklar syleyip kvrmasndan duygulanp gzya dkenler var. Rabbim bunlarn gafletini kendilerine gstersin. Bizim istediimiz evlat, sahnelerde dans eden deil; Rabbinin emirlerini yerine getirip insanln hizmetinde bulunan edepli genlerdir. Evladmz nasl olmal onu anlamak iin u ibretli menkbeyi dinleyelim: kadn eme banda toplanm konuuyorlard. Az te de ihtiyarn biri oturmu, kadnlarn ocuklarn methetmelerini dinliyordu. Kadnlardan biri: Benim olum yle marifetlidir ki, kimse bu konuda onunla boy lemez Tam bir cambazdr o! p zerinde bir yrse de grseniz. Dier kadn heyecanla atlarak: Benim olumun sesini bilseniz dedi. Tpk bir blbl gibi akr. Yeryznde hi kimsenin byle bir sesi yoktur. Allah vergisi bu nc kadn susup duruyordu. Dierleri sordular: Sen ocuunu niye vmyorsun? Nesi var ki? ocuumun ok stn bir taraf yok ki Ne diye durup dururken veyim onu. Kadnlar kovalarn doldurup yola koyuldular. htiyar adamda peleri sra yrmeye balad. Kadnlar ar kovalar tamakta glk ektikleri iin ara sra durup dinleniyorlard. Srtlar ar iindeydi. Bu srada ocuklar onlar karlamaya kt. Birinci ocuk hemen elleri zerinde havaya kalkm, eitli marifetler gsteriyordu. Kadnlar gzleri hayretten bym bir halde haykrdlar: Aman ne kabiliyetli ocuk! kinci ocuk altn gibi bir sesle yle gzel arklar syledi ki, kadnlarn gzleri yalarla dolu hayranlkla izlediler onu... nc ocuk koarak geldi, annesinin elinden kovay ald ve eve kadar tad. Kadnlar ihtiyara dnp: Bizim ocuklarmz hakknda ne diyorsun? dediler, ihtiyar aknlkla:

361

EVLAT HAKKI

ocuklarnz m? dedi. Onlar bilmem. Yalnz biri vard, annesinin elinden kovay alp eve tad. Onu ok beendim 10 Evlatlarmz sebebiyle cehenneme girmek istemiyorsak zerimize den grevlerimizi yapalm. Hayrl bir evlattan herkes faydaland gibi, onun anne ve babas da ondan dnya ve ahirette fayda grr. ldkten sonra bile evladndan taraf amel defteri ak kalr, kapatlmaz. Ebu Hureyre (r.a.)n rivayetinde, Resul Ekrem (s.a.v.) yle buyurmutur:

Kiinin cennette derecesi ykselir. Adamcaz: Bu nereden geldi? diye sorar. Kendisine: ocuunun senin iin istifar etmesindendir denir.11 Cenab- Hak, evlat yetitirme hususunda dindarl n planda tutan anne ve babalardan bizleri eylesin. Allah'n rahmet ve bereketi zerinize olsun (min) *** ocuklarna para brakacam diye cimrilik etme. Onlar adalet kelimesini duyduklarnda seni hatrlayacaklar ekilde yetitir. (Mevlna)

10 11

Temel Dini Bilgiler (M. Kzlkaya)

Camul-Ehadis cz.7 s.281 H.6302 (bn. Mce, Msned, Beyhak)

362

CAM VE CEMAATN NEM

CAM VE CEMAATN NEM

Yeryznde Allahn evleri diye tabir edilen mescitler, mminlerin orada secde etmelerinden dolay, secde edilen yer anlamnda mescit denilmitir. Terim olarak mescit: Allah-u Tealaya ibadet edilen kutsal mekndr. Mescitlerin byne cami denir. Hi phesiz her milletin kendilerine mahsus mabetleri vardr. mmet-i Muhammedin ibadetlerini yapt meknlar ise Allah Resulnn ifadesiyle cennet baheleri olan mescitler ve camilerdir. yleyse mslmanlarn ilk grevlerinden biri de, bulunduklar yerde cami yoksa oraya bir cami ina etmeleri, cami olmayan ky ve meknlara cami inas iin yardmc olmalardr. ayet bir yerde mslmanlar yayor da orada cami yoksa o yerin halk, caminin feyiz ve bereketinden mahrum olduklar gibi, gnbegn kendileri ve oluk ocuklar da dini bilgilerini ve duygularn kaybederler. Ksa zamanda ruhsuz ve maneviyatsz bir cemaat haline gelirler. Yetien nesil de ezan sesinden, Kuran- Kerimi renmekten mahrum olduklarndan dolay toplum olarak byk bir vebal altna girilmi olunur. te evlatlarmzn gnahlarn zerimize almamamz iin bulunduumuz yerlerde, gcmz dhilinde birer mescit ina edelim. Mescitleri camileri yapanlar yaptranlar hakknda Kuran- Kerimde ve hadis-i eriflerde pek ok mjdeler vardr.

Allahn mescitlerini, ancak Allaha ve ahiret gnne inanan, namaz klan, zekt veren ve Allahtan bakasndan korkmayan kimseler imar ederler. te doru yola ermilerden olmalar umulanlar bunlardr.1 Peygamber Efendimiz (s.a.v.) de cami yaptrmann fazileti hakknda u mjdeyi veriyor:

Kuran- Kerimde yle buyrulmaktadr:

Tevbe sresi, ayet: 18

363

CAM VE CEMAATN NEM

Kim Allah rzas iin mescit yaparsa Allah benzerini onun iin cennette ina eder.2 Mslimin rivayetinde ise: Allah cennette ona bir kk yapar eklindedir. Baka bir hadiste de Allah Resul (s.a.v.) mescit inasn tevik iin: Kim Allah rzasn dnerek bartlak kuunun yuvas kadar bir mescit ina ederse Allah onun iin cennette bir kk ina eder buyurmutur.3 Mescit inasnn nemine binaen, Allah Resul hicret ettii zaman Medineye gelmeden ilk urak yeri olan Kba da bir mddet kalm ve derhal bir mescit ina etmitir. Medineye geldii zaman Mescid-i Nebevinin yerini tespit etmi ve derhal mescidin inasna balamtr. Bizzat Resul Ekrem efendimiz her iki mescidin inasnda da bir amele gibi alt, o kadar ki talarn arl altnda mbarek vcudu ezilir bzlrd. Bizlerin de, camileri inaya almamz gerektii gibi camileri ibadetlerle ve zikirlerle ihya etmemiz de gerekmektedir. Camiler yaplm ama cemaati yoksa maksat hsl olmam demektir. Namazlarmz mmkn mertebe camilerde cemaatle klmaya almalyz ki caminin feyiz ve bereketinden istifade edelim. Hz. Enes (r.a.) dan rivayet edildiine gre Resul Ekrem (s.a.v.) buyurdu ki: Bir kimse ihlasla, iftitah tekbirine yetierek krk gn cemaatle namaz klarsa o kimseye iki beraat verilir. Biri cehennemden kurtulu beraat dieri de mnafklktan uzak olma beraat.4 Baka bir hadis-i erifte Peygamber (s.a.v.) yle buyurmutur: Karanlkta mescitlere sk sk gidenlerin kyamet gnnde tam bir nura kavuacaklarn mjdele..5 Rivayet olunduuna gre Allah-u Teala kyamet gnnde: Benim komularm (misafirlerim) nerede? buyuracak. Melekler: Senin komularn kimlerdir? diyecekler. Allah-u Teala: Benim komularm camileri abad edenlerdir buyuracaktr. Bu konuyla ilgili hadis-i eriflerden birka tane daha zikredelim: Zorluk zamanlarnda abdest almak, camiye doru adm atmak ve bir namazdan sonra dier namaz beklemek gnahlar temizler.6

2 3

Buhari, Salt 65 Mslim, Zhd, 3 bni Mace 4 Tirmizi 5 bni Mace, bni Hzyme 6 Cami-s Sair

364

CAM VE CEMAATN NEM

Bir kimse camiye ne kadar uzak ise o kadar sevap kazanr. 7 Bunun sebebi att her admna ecir ve sevap verilmesindendir. Cami ne kadar uzak ise admlar o kadar ok olacaktr. Bundan dolay baz sahabeler (mescide giderken) kk admlarla yrrlerdi. Eer insanlar eyin sevabn bilselerdi onlar elde etmek iin kavga ederlerdi. Ezan okumak, cemaatle namaz klmak iin le vakti camiye gidip ilk safta namaz klmak.8 Hz.Osman (r.a) anlatyor: Reslullah (s.a.v.) den iittim yle diyordu: Kim yatsy bir cemaat iinde klarsa sanki gecenin yarsn ihya etmi gibi olur. Kim de sabah namazn bir cemaat iinde klarsa sanki gecenin tamamn namazla geirmi gibi olur.9 Zikredilen hadis-i erifler, camiye ve cemaate devam etmenin fazileti hakkndadr. Cemaate devam etmemek ayrca mesuliyeti gerektirmektedir. Hz. Ebu Hureyre (r.a)dan, Resul Ekrem (s.a.v.) buyurdu ki: Nefsimi yed-i kudretinde tutan Allaha yemin ederim ki iimden yle geiyor. Odun ylmasn emredeyim, odunlar ylsn. Sonra namaz emredeyim namaz iin ezan okunsun. Daha sonra bir adamn mminlere imam olmasn emredeyim ve namaza gelmeyenlerin gidip evlerini yakaym.10 Bu hadis-i erif sebepsiz olarak cami cemaatini terk etmenin bir mmine hi yakmadn ifade etmektedir. Her ne kadar cemaatle klnmayan namaz kabul edilse de, sevab camide klnana nazaran ok eksiktir. Buna benzeyen hadislere binaen limler, cemaatle namaz klmak hakknda ihtilaf etmilerdir. Kimileri farz- ayn kimileri farz- kifaye, kimileri vacib, kimileri de snnet-i mekkede olduunu belirtmilerdir. Dinimizde cemaatle namaz klmaya byk bir ehemmiyet verilmitir. Bu cemaat sevabna ermek ve bu ihtilaftan kurtulmak iin mmkn mertebe cemaate devam edilmeli, sebepsiz terk edilmemelidir. Zikredilen hadis-i eriflerden az da olsa cami ve cemaatin nemi anlalmtr. Camileri ve cemaati sebepsiz olarak terk edenler, evleri caminin yaknnda olduu halde tembellik edip camiye gitmeyenler, hep mazeret uydurmay huy edinenler eytann aldatt kiilerdir. ayet cami ve cemaatin nemini anlasaydk uzak yerlerden dahi srnerek gelirdik.
7 8

Cami-s Sair Cami-s Sair; (Buhari Ezan 9; Mslim Salat 129)da Kura ekerlerdi diye geiyor. 9 Muvatta, Salatul Cemaa 7, (1,132) 10 Buhari, Ahkm 52; Mslim, Mesacid 251

365

CAM VE CEMAATN NEM

Her gn sabah ezanlarnda namaz uykudan hayrldr sylendii halde, namaz brakp uykuya dalmazdk. Mmin camide sudaki balk misalidir. Balk sudan ktnda nasl lrse, mmin de camiden kt m o derece sknt ekmelidir. Camiler cennet baheleridir, beytullahtr. Cenab- Hakkn en ok sevdii yerler camilerdir, en sevmedii yerler ise arlardr. Mslimin rivayetinde Allah Resul (s.a.v.) yle buyurdular: Allahn en ok sevdii yerler mescitlerdir, Allahn en ziyade nefret ettii yerler de ar ve pazarlardr.11 Mademki yce Rabbimizin en sevdii yerler camilerdir, o halde mrlerimizi en hayrl yerler olan camilerde geirmeye gayret sarf edelim. Camilere erken saatlerde gelip doldurmak hususunda yar edelim. Maalesef gnmzde ise mslmanlar camilerden erken kma hususunda yaryorlar. Yamur da yasa, dolu da yasa camiden kmaya allyorlar. Bu hareketler birer bahtszlk rneidir. Baz zatlar vakitlerinin ekserisini camilerde geirirlermi ki, ecel geldiinde en hayrl yer olan camilerde ruhlarn teslim etsinler. Kyamet gn herkes skntl bir durumda iken ve gne ok yakc olduu bir anda, yedi snf insan Allah-u Teala nn rahmet glgesinde olacaktr. Onlardan biri de kalbi camilere bal olan (bir ihtiyac iin dar ksa bile tekrar camiye dnmek arzusu tayan) kimsedir.12 Kinatn efendisi de yle buyurmutur: Camiye gitmeye alk olan birini grdnzde onun iman sahibi olduuna ahitlik edin.13 Camiler Allahu Tealaya ibadet iin yaplmtr. Bu cihetle her mescidin byk bir eref ve fazileti vardr. Bu erefe iaret iin her mescide beytullah denilir. Binaenaleyh mescitlere tazim ve hrmet edilir. Mescitlerde kimsenin diledii gibi tasarruf hakk yoktur. Bir mescit kyamete kadar mescittir. Mescitlere hrmetsizlik, mescitlere tecavz, Hak Tealann hukukuna tecavz demektir ki, uhrevi mesuliyeti pek byktr. Onun iin camilere kar saygda kusur etmeyelim. Camilerde dikkat edilmesi gereken hususlar unlardr: Grlt ve yksek sesle konuulmamaldr. Ashab- Kiramdan Saib b. Yezid (r.a.) yle demitir: (Bir gn) mescitte bulunuyordum. Derken bir adam bana akl ta att. Bir de baktm ki, mer b. Hattab (r.a.) mescitte imi. (Beni ard) git u iki kimseyi buraya getir dedi. Ben de

11

Mslim, Mesacid 288 (671) Buhari, Ezan 36; Mslim, Zekt 91 13 Tirmizi, Cami-s Sair
12

366

CAM VE CEMAATN NEM

onlar Hz. merin yanna getirdim. Hz. mer Siz nerelisiniz? diye sordu, Taif ahalisindeniz dediler. Bunun zerine: Eer siz Medineli olsaydnz muhakkak her ikinizi de incitecektim dedi. (Onlar, sebebini sorduklarnda Hz. mer): Her ikiniz de Reslullahn mescidinde seslerinizi ykseltiyorsunuz. (mescidin adabna henz yabanc olduunuz iin sizi mazur grdm.) buyurdu. 14 Camilerde dnya kelam konumak, konuma halkalar kurmak ok sakncal hareketlerdir. Denilmitir ki: Camideki konumalar atein odunu yiyip bitirdii gibi iyilikleri yer bitirir.15 Ayn zamanda Camide konumak hayvanlarn otu yedii gibi sevab mahveder.16 Maalesef gnmzde de camilerde yksek sesle konuanlar, toplanp gybet ve dnya kelam yapanlar oalmtr. Bunlarn da kendi kendilerine artk ekidzen vermeleri gerekir. Camilerde dilencilik ve al veri yapmak, had cezalarn tatbik etmek gibi hareketlerden de kanlmaldr. Camiye giderken cemaate eziyet veren soan, sarmsak gibi kt kokulu eylerden de uzak durulmaldr. Mescitlere laubali bir ekilde de girilmemelidir. Mesela palto omuzlara atlm bir tarzda girmek uygun deildir. Mmkn mertebe ayaklar uzatmadan edep dhilinde oturulmaldr. unu da bilelim, bir camide ezan okunduktan sonra iinde bulunan kimsenin oray brakp baka mescide gitmesi mekruhtur. Namaz klann nnden gemek de caiz deildir. tikfa niyet etmemi olan kimsenin camide yemek yemesi ve uyumas mekruhtur. Camilere kar grevlerimizden biri de onlar temiz tutmamz ve onlarn temizliine komamzdr. Mescitleri kirletmek bizleri mesuliyet altna koyar. Onu temizlemekte cennet

14

Buhari, Salat 83 Byk slam lmihali (. N. Bilmen) s.243 16 Mkefetul Kulub. s.453
15

367

CAM VE CEMAATN NEM

nimetlerine kavumaya sebep olur. yle rivayet edilmitir, mescitlerden toz topra karmak hurilerin mehirleridir.17 Yine rivayete gre bir zenci kadn Peygamberimizin mescidini devaml silip sprr ve temizliini yapard. Bir ara grnmez olmu. Peygamberimiz bu kadn sorunca, ldn sylemiler. Peygamberimiz zlm ve: Bana lmn haber vermeli deil miydiniz. Haydi kabrini bana gsterin buyurmu ve kabrinin bana varp zerine namaz klm, dua etmitir.18 Ebu Said (r.a.) rivayetinde: Her kim, camide mevcut p (vesair eza veren eyi) karrsa, Allah onun iin cennette bir ev bina eder.19 Durum byle olunca camileri kirletenlere, her itikleri sigaralar cami avlularna atp, tkrenlere ne demeli. Hz. Aie (r.anha) dan naklolunduuna gre: Bir gn Resul Ekrem (s.a.v.) mescidin kble tarafnda smk veya tkrk, veyahut balgam grd onu (bir ta parasyla) kazd demitir.20 Ebu Zerr (r.a.) dan rivayet edildiine gre Peygamber (s.a.v.): mmetimin iyi ve fena btn amelleri bana arz olundu. yi amellerin iinde eziyet verecek eyin yoldan kaldrlmas da vard. Mescidin kirletilmesini ve o haliyle braklmasn da kt, irkin ameller arasnda grdm buyurdu.21 Ayn zamanda camileri kayp brosu haline getirmeyelim. Parasn, hayvann kaybeden camiye geliyor. Kayp eyleri camilerde aramak men edilmitir. Hatta bir hadis-i erifte: Her kim mescitte bir yitik aratran kimseyi iitirse, Allah onu sana iade etmesin (bulamaz ol) desin. nk mescitler bunun iin yaplmamtr diye buyrulmutur.22 Camilerde huzursuzluk karan ve bir de pisleme korkusu olan delileri ve ocuklar da camiye getirmeyelim. Camilere abdestli olarak, sa ayak ile girmeli ve derhal Peygamberimize salt ve selamda bulunmal ve yle dua etmelidir: Ya ilahi bizlere rahmetinin kaplarn a. karken de evvela sol aya dar atarak: Ya Rabbi zerimize ltuf

17 18

Felahus Salihin, (Ebu Krsafe r.a) Buhari, Salt 74 19 bn-i Mace 20 Buhari,Salat 33; Mslim, Mesacid 50 21 Mslim 22 Mslim, Mesacid 79

368

CAM VE CEMAATN NEM

ve kereminin kaplarn a diye duada bulunmalyz. Bu davranlar cami adabnn bir parasdr. Camilere gelirken en temiz elbiselerle gelmek daha sevaptr. Camiye girildiinde henz kerahet vakti deil ve henz namaza balanmam ise iki rekt tahiyyet-l mescit namaz klmak snnettir.

Peygamberimiz (s.a.v.) Sizden biriniz mescide girdii vakit oturmadan nce iki rekt, namaz klsn buyurmutur.23 Ebu Zerr (r.a.)dan rivayet edildiine gre dier bir hadis-i erif de yledir: Reslullah (s.a.v.) mescitte iken huzuruna girdim. Bana: Ey Ebu Zerr mescitte tahiyye (selam vermek) gerekir buyurdu. Ben, mescide verilecek selam nedir? diye sorunca, (girince) klacan iki rekt namazdr dedi. Ben ey Allahn Resul Hz. brahim ve Hz. Musann suhuflarnda olanlardan herhangi bir ey size indirildi mi? diye sordum. u cevab verdi: Ey Ebu Zerr (Evet, u mealdeki ayetler indi deyip okudu:) phesiz iyi, temizlenen ve Rabbinin adn zikredip de namaz klan kimse umduuna ermitir. Belki siz dnya hayatn (ahiretten) stn tutarsnz. Hlbuki ahiret daha hayrl, daha sreklidir. phesiz ki bunlar evvelki sahifelerde, brahim ile Musann sahifelerinde de vardr.24 Ben tekrar sordum: Ey Allahn Resul Hz. brahim ve Hz. Musa (a.s.)n suhuflarnda ne vard? Bunlarda hep ibretli eyler vard. (mesela yle denmiti) lm grp bildii halde gamsz, kedersiz yaayana aarm. Cehenneme kesinlikle inand halde glene aarm. inde yaayanlarla birlikte dnyann devaml deitiini grp de ondan tatmin bulana aarm. Kadere inanp da (helal haram ayrm yapmadan hrsla mal peinde) yorulana aarm. Ahiret hesabna inanp da o maksatla almayana aarm.25 nemli olan dier bir husus da, cami yaptrrken veya yardm ederken srf Allah-u Tealann rzas gzetilmelidir. Byk masraflarla yaptrlan camilere riya, gsteri ve desinler kartrmayalm. Yoksa emeklerimiz boa gider. Onun bunun bize aferin demesi uruna hayrmz harap etmeyelim. Srf Allah rzas iin yaplan caminin sevab kyamete kadar devam eder. Bu hususa da son derece dikkat edelim. Ayn zamanda camilerimizin sade ve mtevaz bir halde olmalar daha evladr. Sebepsiz olarak cami ve cemaatten uzak olmak dinde yasaklanmtr. Camilerin kapatlmas sadece kaplarna kilit vurmakla
23 24

Buhari, Salt/60 l suresi, ayet: 14-19 25 Rezin Ed Drl Mensur da (6,341)

369

CAM VE CEMAATN NEM

mdr? Camileri cemaatsiz brakmak da camileri bir nevi kapatmak demektir. Unutmayalm ki camiler, cemaatle ve ibadetle enlenir, mamur olur. Zaten bizler mrmz bo yerlerde geirmeye almz. En kymetli olan mr, shhati ve genlii faydasz yerlerde harcyoruz. Hlbuki Allah dostlar mrlerini genellikle cami gibi hayrl yerlerde geirmeye alrlard. Mademki camiye cemaate devam etmek bu kadar nemli ve mkfat oktur. Bizler de bunu ihya etmeye gayret edelim. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) mrnn son vakitlerine kadar cemaate devam gstermi. Sava durumlarnda dahi cemaatle namaz klmtr. te bu cemaat sevabna hakkyla ermemiz iin cami edeplerine de riayet etmemiz icap eder. Bir de bizler baz szleri nemli olmasna ramen nemsemiyoruz; ama nemlidir. Devaml olarak hoca efendiler yle diyor: Saflarnz sk ve dzgn tutun, bo yer brakmayn. Acaba niin bu kadar zerinde durduklarn hi dndnz m? Belki ounuz bu hocalar ne diye bizlere saflarda skn diyorlar? diye dnyorsunuzdur. Ey kardeim! n safta bo yer varken arkada durmak caiz deildir.26 Ebu Hureyre (r.a.) anlatyor. Reslullah (s.a.v.) buyurdular ki: Eer birinci safta ne olduunu bilseydiniz, mutlaka kura ekilirdi.27 Mademki n saf bu kadar nemlidir, o halde niin n safta yer varken arkada durulsun. imdiki insanlar kzmak iin bahaneye bakyorlar, camide birine darld zaman namaz brakyor. Bunlar mmine yakmaz. Gnmz mslman safta yle bir duruyor ki, her iki kiinin arasna bir adam girecek ekilde Bir mmin kardeimiz sevabn hatr iin veya arkada tek bana namaz klmamak iin araya skmak istese kimse yerinden kprdamyor. Safa giren kardeine dvercesine bakp kalbini dar ediyor. Ey mmin kardelerim! Skmak istemiyorsanz bari saflar ok ak brakmayn. Omuzlar birbirine temas etsin. Allah (c.c.) sadece nefsinin rahatn dnen bencil insanlar sevmez. Saflar sk ve dzenli olursa Allahn rahmeti de o kadar ok iner. Saflarn aralkl olmas, dzensiz olmas, aralara eytanlarn girmesine vesiledir. Rahmeti almak isteyen saflar sk ve dzgn tutmaya gayret etsin. Hz. Enes (r.a.) dan Reslullah (s.a.v.): Saflarnz gzelce bititiriniz. Saflar birbirine yaklatrnz omuzlarnz bir hizada tutunuz.
26 27

El Hediyyetl Aliyye Mslim Salt 131 (439)

370

CAM VE CEMAATN NEM

Nefsim yed-i kudretinde olan Allaha yemin ederim ki saflarn ak yerlerinden, eytann siyah koyun gibi girdiini gryorum buyurdu.28 Peygamber Efendimiz (s.a.v.) bu hususlar ashaba birka defa syleyince, onlar artk dikkat etmeye baladlar. Nedense bizler dzelmiyor ve nemsemiyoruz. Anlalan odur ki ou insan safta nasl durulacan, saflarn sk ve dzgn olmas gerektiini ve n safta namaz klmann daha faziletli olduunu bilmiyor. Bu saf meselesinin nemini Peygamber Efendimiz (s.a.v.)in dilinden dinleyelim. Belki konu daha iyi anlalm olur. Ebu Abdulllah Numan b. Beir (r.a.)dan rivayet edildiine gre, Peygamber (s.a.v.) yle buyurduunu iittim demitir: Saflarnz dzeltiniz; yoksa Allahu Teala sizin aranza dargnlk ilka eder.29 Mslimin bir baka rivayetinde ise yledir: Peygamber (a.s.) oklar dzeltir gibi saflarmz dzeltirdi. Biz alncaya kadar bunu devam ettirdi. Sonra gnn birinde Peygamber (a.s.) kt ve namaz klaca yerde durdu. Tam tekbir alnaca srada gs saftan ileri km bir adam grd, bunun zerine: Ey Allahn kullar, saflarnz dzeltiniz, yoksa Allah-u Teala aranza muhalefet ilka eder de bir birinize yz evirirsiniz. buyurdu30 Baka bir hadis-i erifte: Saflarnz dz kln, omuzlar bir hizaya getirin, aradaki boluklar kapatn, kardeinizin (sizi dzeltmeye alan) eline kar nezaketli olun. Arada eytan gedikleri brakmayn. Kim safa kavuursa Allah ona kavuur, kim de saftan koparsa Allah da ondan kopar.31 buyrulmutur. Cabir bnu Samure (r.a.) anlatyor. Reslullah (s.a.v.) buyurdular ki: Meleklerin Rableri indinde saf tutmalar gibi sizde saf tutmaz msnz? Biz: Melekler nasl saf tutarlar? dedik. Onlar n saflar tamamlarlar ve safta muntazam dururlar32 dedi. Namaz klarken de una ok dikkat edilmelidir: Arkada imama uyan cemaat, imamdan nce davranmamal, ondan nce rku ve secdeden ban kaldrmamal, daha imam secdeye gitmeden nce secdeye gidilmemelidir. Bu konuda ciddi bir ikaz da vardr. Allah Resul (s.a.v.)
28 29

Ebu Davud Buhari, Ezan 71, Mslim, Salt 127, (436) 30 Mslim 31 Ebu Davud, Salt 94 (666) Nesa-i, mamet 31 (2,93) 32 Mslim, Salt 119 (430)

371

CAM VE CEMAATN NEM

yle buyurdular: Sizden biri, rk ve secdede ban, imamdan nce kaldrd zaman Cenab Hakkn, ban eek veya suretini eek suretine evireceinden korkmaz m?33 (Bu hadis-i erifte anlatlmak istenen, bu harekette bulunmann byk bir yanllk olduu vurgulanmakta, iin ciddiyeti mecazi bir anlamda ifade edilmektedir. Ayn zamanda byle davrananlarn kyamet gnnde eek suretinde dirilecei ifade edilmi de olabilir.) Ebu Hureyre (r.a.) unu sylemitir: Ban imamdan nce kaldrp indiren kimsenin aln eytann elindedir.34 Bir de namaz klarken ok byk bir yanllk daha yaplmaktadr. Secde haletinde ayak parmaklarnn i ksm yere temas etmemektedir. Hlbuki secde halinde iken ayak parmaklarnn i ksmn yere koymamz arttr. Maalesef namaz klanlarn ou secdede iken ayak parmaklarnn dn yere koyuyorlar. Bilindii zere secde namazn ruknlerindendir. yleyse secdelerimizi, namazdaki hareketlerimizi fkh hkmlere uygun bir ekilde yerine getirelim. Fkh kitaplarnda, secdede ayak parmaklarnn nasl olmas gerektii hususunda yle gemektedir: Secdede iki ayan veya bir ayan parmaklar yere konulmadka secde caiz olmaz. Muhtar olan kavil budur. Bir ayan yalnz bir parman veya ayan yalnz stn yere koymak kifayet etmez.35 Camide namaz klanlar, insanlarn nlerinden geebilecekleri yerlerde namaz klmamaldrlar. nk namaz klann nnden gemek gnahtr ve ok sakncaldr. Hadis-i eriflerde iddetle men edilmitir. Ve camiye ge gelip insanlarn omuzlarndan atlaya atlaya n saflara gemeye allmamaldr. Ayrca insanlar oturduu yerden kaldrp onlarn yerine oturulmamaldr. Cami ve cemaat sevabna kavumamz iin cami ve cemaat adaplarna, gereklerine riayet edelim. Namazlarmz tadili erkna uyarak, bizden istenildii ekilde klalm. Cami ve cemaatlerde bulunmay ihmal etmeyelim. Hz. Said b. El Musayyeb (rh.a.) diyor ki: Yirmi seneden beri, ezan okunmadan nce camide bulunmadm hi olmamtr. Muhammed bin Vasi (rh.a.) diyor ki: Ben dnyada eyi istiyorum. Bana devaml hatalarm hatrlatan bir dost, yaayacak kadar ve fazla uratrmayacak rzk, hatalarn balanaca ve sevaplarn verilecei cemaatle klnan namaz.
33 34 35

Buhari Ezan, 53 Mslim Salt 114 (427) Muvatta, Salt 57 (1,92)

Byk slam lmihali s.127 md.118 (.Nasuhi Bilmen)

372

CAM VE CEMAATN NEM

Meymun b. Mihran (rh.a.) bir keresinde camiye gitti, namaz sona ermiti. nna lillah ve inna ileyhi raciun (deyip sonra da): Namazn fazileti bana Irakn saltanatndan daha sevimli idi buyurdu. Denilir ki byle zatlardan biri, iftitah tekbirine yetiemezse gn yas tutard. Kimisi de cemaati karnca yedi gn yas tutard. te bu hasletler cami ve cemaatin nemini anlayanlarda pek ok olmutur. Namaz cemaatle klmann sevabn Allah Resulnn ifadelerinden renelim. Cemaatle klnan namazn sevab yalnz bana klnan namazdan yirmi yedi derece efdaldir.36 Ebu Hureyre (r.a.)dan Nebiy-i Muhterem (s.a.v.): Sabah ve akam camiye giden kimseye, her gidip geliinde Allah-u Teala cennetini hazrlar buyurdu.37 Yine Ebu Hureyre (r.a.)dan Reslullah (s.a.v.) efendimiz: Bir kimse evinde gzelce temizlenir de Allahn farzlarndan birini demek maksadyla mescidlerden birine giderse, att admlardan biri gnahlarn siler, dieri de onun derecesini ykseltir buyurdu. 38 Bu sebeptendir ki hadis-i erifte: Namazda insanlar iinde en byk sevab alan, camiye en uzak olandr.39 diye buyrulmutur. Yine Peygamber Efendimiz buyurdu: Sizden biriniz, srf namaz beklemek maksadyla evine dnmezse, bekledii mddete namazda imi gibi olur.40 Benzer bir rivayette ise: Sizden biriniz namaz kld yerde abdesti bozmadan oturduu mddete, melekler onun iin ahi! O kimseyi mafiret ve ona rahmet et diye dua ederler41 buyruldu. Bilhassa yats ve sabah namazlarna ok daha riayet etmek gerekir. nk Allah Resul (s.a.v.) bu iki vakitte cemaatle klmak hakknda yle buyurdular:
36 37

Buhari, Ezan 30; Mslim, Mesacid 249 Buhari, Ezan 37; Mslim, Mesacid 285 38 Mslim, Mesacid 282 39 Buhari, Ezan 31; Mslim, Mesacid 277.. 280 40 Buhari, Ezan 36; Mslim, Mesacid 275 41 Buhari, Ezan 36

373

Mminler yats namaz ile sabah namazndaki sevab bilselerdi emekleyerek de olsa bu namazlar cemaatle klmaya gelirlerdi.42 eytann cemaatle namaz klmayanlara musallat olaca haberi verilmitir. Ebu Derda (r.a.) Allah Resulnden yle rivayet etmitir: Karyede (kyde) veya hcrede olsun, kimse bir arada bulunduu halde orada cemaatle namaz klmazsa, muhakkak eytan onlara musallat olur. Binaenaleyh cemaate devam ediniz. Muhakkak srden ayrlan koyunu kurt yer.43 Ebu derda (r.a.)n baka bir hadis rivayeti de yledir: Ezansz, namazsz kylerde oturma; byle bir kyde oturmaktansa ehirde kal.44 Ayn zamanda cemaatle namaz klmak, geceyi ibadetle geirmekten daha faziletli kabul edilmitir. Ebu Bekir b. Sleyman b. Ebi Hasmeden: Hattabolu mer (r.a.) bir gn babam Sleyman sabah namaznda grmemiti. Babamn evi Mescid-i Nebevi ile ar arasnda idi. mer sabah namazndan sonra arya giderken babamn evi nnde durarak, annem effaa: Ben bu sabah Sleyman namazda grmedim. Acaba niin? diye sordu. effa: Sleyman gece kalkp uzun sre namaz kld iin sabaha kar onu uyku bast da namaza gelemedi dedi. mer: Sabah namazn cemaatle klmak, benim iin btn geceyi ibadetle geirmekten daha sevimlidir dedi.45 Nafi (r.a) yle anlatyor: bni mer (r.anhuma) yats namaznn cemaatini kard zaman bunu telafi etmek iin sabaha kadar namaz klard.46 Beyhakiden de yle rivayet olunmutur: bni mer (r.anhuma) herhangi bir namazn cemaatini kard zaman ertesi namazn vakti gelinceye dek namaz klard. 47 Ashab- kiramdan Abdullah b. Mesud (r.a) camide cemaatle namaz klmann nemini yle haber veriyor: u be vakit namaz, ezan okunan mescidlerde cemaatle klmaya bakn. phesiz bunlar snen-i hdadr (kuvvetli snnetlerdendir.) Allah, Reslne snen-i hday aklamtr. Allaha yemin ederim ki ben, kesin
42 43 44 45

CAM VE CEMAATN NEM

Buhari, Ezan 9; Mslim, Salat 129 Ahmed - Ebu Davud

El-Msnad/Ahmad b. Hanbel, c.6 s.145

Tergib, c.1 s.235 (mam Malik)den 46 El Hilye c.1 s.303 47 El sabe c:2 s.349

374

CAM VE CEMAATN NEM

mnafklar hari, sahabelerin be vakit namaz cemaatle klmay terk etmediklerinin ahidiyim. Vallahi ben, iki kiinin koltuklarna girip -ayaklar yerde srnerek-saftaki yerine gtrlen sahabeler grdm. Sizden evinde namaz klacak bir yeri olmayan yoktur. Eer mescidleri terk eder de farz namazlar evlerinizde klarsanz. Nebinizin snnetini terk etmi olursunuz. Eer Nebinizin snnetini terk ederseniz, saptnz gitti demektir.48 Bu anlattklarmzdan az da olsa caminin, cemaatin nemi anlalmtr. yleyse byle sevab bol olan ibadetlerden geri kalmayalm. Cemaat zaten rahmettir. Hele bir de camilerde cemaat olmak ne kadar bereket ve rahmettir. te bizlerin dikkat edecei husus camileri, ihmal etmememiz, namazlarmz camilerde klmamzdr. Baka yerlerde cemaatle klnan namaz, yine camide cemaatle klnan namaza ulaamaz. Onun iin gnllerimiz daima camilere bal kalmaldr. Daima camilerde Allah zikredip camileri enlendirmeye almalyz. Cami dmanl yapanlar, orada ibadet edilmesini engellemeye alanlar hakknda ok byk vebal vardr. Yce Rabbimiz o bahtszlarn cezasn yle haber veriyor:

Allahn mescidlerinde onun adnn anlmasna engel olan ve onlarn harap olmasna alandan daha zalim kim vardr! Aslnda bunlarn oralara ancak korkarak girmeleri gerekir. (Baka trl girmeye haklar yoktur.) Bunlar iin dnyada rezillik ahirette de byk azap vardr.
49

Hi phesiz mescidler, Allah (c.c.) ya ibadet yaplan yerlerdir. Oradaki ibadetleri engellemeye kimsenin hakk yoktur. Orada Allahtan bakasna yalvarlmaz. Sadece onun emir ve hkmleri sylenir. Baz hocalarn dnya menfaati iin minberlerden insanlara gayr-i slam telkinler sunmaya da haklar yoktur. Camilerde srf Allahn dosdoru dini anlatlr. Hakk sylememek ne kadar yanlsa batl hak gstermek de
48

Mslim, Kitabl-Mesacid: 257; Eb Davud, Kitabus-Salat: 46; bn-i Mce, KitablMesacid:14

49

Bakara suresi, ayet: 114

375

CAM VE CEMAATN NEM

elbette daha yanl ve azab daha iddetlidir. Srf camilerde Allaha kulluk edileceini yce Rabbimiz Kur'an- Kerimde yle bildiriyor: Mescidler phesiz Allahndr. O halde, Allah ile birlikte kimseye yalvarmayn (ve kulluk etmeyin)50 Ey imanla nasiplenmi kardelerim! Camilere ancak Mslmanlar, mminler sahib kar. Bizler Allahn evlerine sahip kalm. Ona maddi ve manevi hizmette bulunalm. Onu cemaatsiz ve ibadetsiz brakmayalm. Camiye sahip kanlara camiler de ahirette lehlerinde gzel ehadette bulunacaklar haberlerde varid olmutur. Ata el Horasani de unlar sylemektedir: Herhangi bir yerde secde eden bir kul iin o yerler kyamet gnnde (lehinde) ahitlik eder. Camilerde yaplan ibadetler Allahn rahmetini celbettii gibi camilere yaplan hizmetler dahi Allahn rahmetini ve rzasn celbeder. Hatta camiyi klandranlar iin meleklerin, onlarn klar camiyi aydnlatt mddete Allahtan onlar iin istifar istedikleri haberde varid olmutur. Hz. Ali (r.a.) Ramazann ilk akam mescide gelerek, mescidin iinde parl parl kandiller yandn ve harl harl Kur'an- Kerim okunduunu grdnde: Ey Hattabolu, sen Allahn evlerini nasl klandrdnsa Allah da senin kabrini klandrsn diye dua etti.51 Rabbim bizlerin kalbine cami ve cemaatin sevgisini koysun! Tpk baln suyu sevmesi gibi Kalbi daima camiye bal kalmasndan dolay arn glgesini kazanan kullarndan eylesin! (min) *** Yeryz dediin bir koca mabed. Geldik bu mabede maksat ibadet. gnlk dnya iin gayret stne gayret. Ebedi bir hayat iin gayret yok hayret. Ezanlar ederken secdeye davet. Hep yarn diyoruz, oysa kim bilir; o yarn belki kyamet! (air)

50 51

Cin suresi, ayet: 18 El Kenz. c.4 s.284

376

SILA- RAHM

SILA- RAHM (AKRABALARI GRP GZETMEK)

zerimizde nasl ki anne ve babalarmzn, hanmlarmzn, komularmzn hakk vardr, bununla beraber akrabalarmzn da zerimizde eitli haklar vardr. Daha nceki konularmzda da belirtmitik ki, kul hakk ok meselelerde geerlidir. Hatta yce dinimiz hak meselelerine yle nem vermi ki, hayvan haklarn dahi belirtmitir. Bize den bu hak ve hukukun ieriklerini iyi bilmemiz, bylelikle hak sahiplerine haklarn vermemizdir. Zaten kyamet gn kul haklaryla ilgili hesaplamalar ok zor olacaktr. Haksz yere ldrlen, mal alnan, zulme urayan, gybeti, dedikodusu yaplan, kendisine iftira atlan, dini eitim almayan ocuklar, evladndan taraf hakszla uratlm anne babalar, kocas tarafndan zulme uram kadnlar gibi daha pek ok hak sahipleri ortaya kacak, haklarn talep edeceklerdir. Bu hesaplamay kolay geirenlerin byk bir sknts gemi demektir. te imdi hak sahiplerinden biri olan akraba haklarndan bahsedeceim. O haklarn ne olduunu bilelim ki, bu hususta yanllklara dmekten korunabilelim. lk nce yce Rabbimizin Nisa sresindeki bize olan ikazna kulak verelim:

Ey insanlar! Sizi tek bir nefisten yaratan ve ondan da eini yaratan ve ikisinden birok erkekler ve kadnlar retip yayan Rabbinizden saknn. Adn kullanarak birbirinizden dilekte bulunduunuz Allahtan ve akrabalk haklarna riayetsizlikten de saknn. phesiz Allah sizin zerinizde gzetleyicidir.1 Dier ayeti kerimede ise Yce Rabbimiz yle buyuruyor: Allaha ibadet edin ve ona hibir eyi ortak komayn. Ana babaya, akrabaya, yetimlere, yoksullara, yakn komuya, uzak komuya, yakn arkadaa,
1

Nisa suresi, ayet: 1

377

SILA- RAHM

yolcuya, ellerinizin altnda bulunanlara iyi davrann, Allah kendini beenen ve daima bbrlenip duran kimseyi sevmez.2 Buhari ve Mslim'in Ebu Hureyre (r.a.) dan rivayet ettiine gre Peygamber Efendimiz (s.a.v.) yle buyurmutur: Ulu Allah btn varlklar yaratt. Bitirdii zaman (sla-i rahim) aya kalkarak. Ey Allahm buras akrabalk ve dostluk balarn kesmekten kayg duyanlarn makamdr dedi. Ulu Allah Evet, sana riayet edene yakn olmama ve seni savsaklayanlar rahmetimden uzak tutmama raz olmaz msn? buyurdu. Rahm, Evet dedi. Ulu Allah da yleyse oras senin olsun (bu sana verildi) buyurdu. Sonra dilerseniz Allahn u ayetini okuyunuz dedi. Demek i bana gelecek olursanz, yeryznde bozgunculuk yapacak, akrabalk balarn koparacaksnz yle mi? te onlar Allahn kendilerini lanetledii, sar ve gzlerini kr ettii kimselerdir.3 Abdurrahman b. Avf (r.a.) n Reslullah (s.a.v.) den rivayetine gre Allah-u Teala yle buyurmutur: Ben Rahmanm. Ben rahmi (hsml) yarattm ve (Rahman) ismimden ona isim ayrdm. Artk kim onu grp gzetirse, ben de onu gzetir (rahmetimi ona ulatrrm) Kim de onu(nla ilgisini) keserse, ben de (o kimseden inayet ve rahmetimi) keserim. 4 Bu hadisi teyid eden dier bir hadis-i kudside Hz. Aie (r.anha)dan Resul Ekrem (s.a.v.) in yle buyurduu rivayet olunmutur.

Rahim ara aslm der ki, beni gzeteni Allah gzetsin, beni keseni (benimle ilgisini keseni) Allah terk etsin.5 Ayet ve hadis-i eriflerden sla-i rahmin (yani akrabaya kavumann, onlarla ilgilenmenin, onlarla yaknl devam ettirmenin) nemi anlalm olmakla beraber, biz yine de meselenin nemine binaen konuyu biraz aalm, rneklendirelim ki, inallah bu akraba hususu hakkndaki eksiklerimizi telafi ederiz. ncelikle unu bilelim ki akrabalar grp gzetmek, onlar ziyaret etmek, onlara yardmc olmak, skntl ve sevinli zamanlarnda onlarla beraber olmak, akrabalk haklarndandr. Maalesef gnmzde akrabalar terk edilmi, kimse kimseyi sormaz olmu, dostluklar menfaatlere dayanr hale gelmi, hastalanp vefat eden akrabalardan habersiz hale gelinmi,
2 3

Nisa suresi: 36 Muhammed suresi: 22-23 4 Ebu Davud c.2 s.133 5 Mslim c.8 s.7

378

SILA- RAHM

akrabasnn iyiliini isteyen azalm, hasetlik n plana km, akrabalar arasnda nefsani ve eytani dnceler hakim olmu. Hasetlik, ekememezlik, kin, gurur bir hastalk gibi yerlemi ve akrabalk arasna soukluk girmitir. Bunlar hep yanl ve ok irkin davranlardr. Allah Resulnn emirlerinden ve ona benzemekten uzaklamaktr. Her hususta Allahn Resuln rnek almamz gerektii gibi, bu hususta da onu rnek almamz gerekir. Ebu Sfyan Sahr b. Harb (r.a.) dan rivayet olunan Hirakl kssasna ait olan uzun bir hadiste Hirakl Ebu Sfyana: Peygamber size ne emrediyor? diye sordu. Bize, yalnz Allaha ibadet ediniz, hibir eyi ona erik komaynz ve babalarnzn (kfre ait) sylediklerini braknz diyor ve bize namaz, doruluu, iffeti ve akrabay grp gzetmeyi emrediyor dedim.6 Allah ve Resulnn bize olan emri akraba hakkna riayettir. nk cennete girebilmek iin bu emirlere uymak gerek. Ebu Eyyub-el Ensari (r.a.) dan rivayet olunmaktadr. Bir adam gelerek Peygamber (s.a.v.)e Beni cennete koyacak (deerli) bir ii bana haber ver demiti. (Orada bulananlardan bir kii) Buna ne oluyor, ne istedii var ki? dedi Peygamber (s.a.v.): Bu kimse bin eit hacet sahibidir, nesi olacak buyurdu ve o kimseye hitaben Allah' tevhid edersin ve ona hibir eyi ortak komazsn, namaz dosdoru klarsn, zekat verirsin ve sla-i rahm edersin buyurdu.7 Grld gibi cennete girmek iin nemli sebeplerden birisi de sla-i rahme dikkat etmektir. Nakledildiine gre Hz. Aie (r.anha) bir rya grr, ryada kyamet kopar herkesin ameli tartlr, fakat grr ki Medine de oturan bir kadnn amelinin sevab Uhud dandan ar gelir. Uyannca o kadn arr yapt amelleri sorar. Kadn: Kendimi korudum, hibir zaman beni mahremimden bakas grmedi. Benden bir ey isteyen dilenciyi, elimde bir ey olunca bo evirmedim. Hibir zaman yalnz bama yemek yemedim. Ezan okunmadan nce namaza hazrlandm. Mezzin ezan okuyunca onun sylediklerini aynen tekrar ettim. stiare etmeden bir i yapmadm.
6 7

Buhari ,Mslim Buhari c.2 s.108,109

379

SILA- RAHM

Akrabamdan, benden alakasn kesenlerden, ben alakam kesmedim. Onlar aradm ziyaret ettim. Bunun zerine Hz. Aie (r.anha.) Elbette senin mizann ar olur buyurdular.8 Allah (c.c.)nun emirlerine uymann mkfatlar, dnya ve ahirette ok olduu gibi onun emirlerine uymamann zararlar da dnya ve ahirette pek oktur. Bunun gibi sla-i rahmi yapmann, akraba hukukunu yerine getirmenin mkfat ok olduu gibi, onu terk etmenin cezas da oktur. u bilinsin ki sla-i rahmi kesenler bata gnaha girmi olurlar. Allah (c.c.)nun rahmetinden, cennetinden uzaklar, mrleri de ksa ve bereketsiz olur. Bir de bu grev yaplmad zaman evlerde, beldelerde huzur olmaz, mallarda bereket olmaz ve Allahn rahmeti insanlarn zerine gelmez. 9 Cabir (r.a.) yle demitir: Peygamberimizin huzurunda oturuyorduk. O: Akrabalk haklarn gzetmeyenler aramzda oturmasnlar dedi. Bunun zerine bir delikanl ayaa kalkarak aramzdan kt ve bir teyzesine gitti, aralarnda bir krgnlk varm, hemen orada delikanl teyzesinden af diledi. Teyzesi de onu affettiini bildirdi arkasndan delikanl yine aramza katld. Bunun zerine Peygamberimiz (s.a.v.): Aralarnda akrabalk hakkn ineyen birisinin bulunduu toplulua Allahn rahmeti inmez buyurdu.10 Benzer bir rivayet de yledir. Bir gn Ebu Hureyre (r.a.) Peygamber Efendimiz (s.a.v.) den bahsederken: O akrabalk balarn ineyenleri aramzdan kartrd deyince orada bulunan bir delikanl ayaa kalkt, hemen yllardan beri, dargn yaad bir halasna gitti onunla bart. Kadn yeeninin davrannn sebebini sorunca olan da, Ebu Hureyrenin szlerini anlatt. Kadn git bu konuda ondan daha geni bilgi al dedi. Olan gelip Ebu Hureyre (r.a.) dan daha geni bilgi isteyince o yle dedi: nk ben Peygamberimiz (s.a.v.)in yle dediini duydum. Aralarnda akrabalk balarn ineyenlerin bulunduu kavimlere Allah rahmet gndermez.11 Tabern (rh.a)in naklettii bir hadiste: phesiz melekler, ilerinde akrabalk hakkna riayet etmeyenler bulunan bir kavmin zerine inmezler.12

8 9

ntihab c.1 s. 205 Bu hkmler rivayet olan hadislerden karlmadr. 10 sfahani 11 Mukaefetl Kulub, Benzeri Buhari El Edeb s.12de gemekte 12 Taberani

380

SILA- RAHM

Ame (r.a.) da yle demitir: Bir gn sabah namazndan sonra bni Mesud (r.a.) bir grup arasnda oturuyordu, bir ara yle dediini duydum: Allah akna, aramzda akrabalk balarn koparanlar varsa kalkp ksn. nk biz Rabbimize dua etmek istiyoruz. Oysaki, gkyz kaplar akrabalk balarn ineyenlerin yzne kapaldr.13 Ayn zamanda akrabayla ilikisini kesenler kt lmle karlarlar ve cennete girmeleri de zordur. Buhari ve Mslimin rivayetinde Peygamber (s.a.v.) yle buyurdu:

Akrabalk hakkn ineyenler (akraba ile ilgiyi kesenler) cennete giremez. 14 Bir de sla-i rahmin gereini yerine getirmeyenler (ksl insanlar) ou zaman Allahu Tealann affndan mahrum kalrlar. Hatta mam Ahmed b. Hanbelin Ebu Hureyre (r.a.)dan rivayet ettii hadis-i erifte yle buyrulmutur: nsanoullarnn amelleri her Perembe akam yani Cuma gecesi Allahu Tealaya arz olunur. Fakat akrabalk hakkn ineyenlerin ameli kabul olunmaz (ameli geri evrilir.)15 Yine Ebu Hureyre (r.a.) anlatyor: Reslullah (s.a.v.) buyurdular ki: Ameller her Perembe ve Pazartesi gn arz edilir. Aziz ve Celil olan Allah o gn (tvbe edip) Allaha hibir irk komayan kulun gnahn affeder. Bundan sadece kardeiyle arasnda dmanlk olan istisna eder (onu affetmez), ve der ki Bu kiiyi barncaya kadar terk ettim.16 Bir de sla-i rahim yapanlarn mkfat sratli olarak verilir. nk bir rivayette: Ey Mslman cemaati! Allahtan korkunuz ve akrabalk haklarn gzetiniz. nk mkfat en abuk verilen, akrabalk hakkn gzetmektir. Gaddarlktan saknn, nk cezas en abuk verilen gnah gaddarlktr, zulmdr buyrulmutur.17 Zikrettiimiz bilgiler, sla-i rahmin gereini yapmayanlarn urayacaklar zararlarn bir ksmdr. Bu grevi yerine getirenlerin kazandklar ise haberlerde yle varid olmutur:
13 14

Tabern Buhari Edeb 11; Mslim Birr 6 (Hadiste geen cennete giremezin manas: ayet herhangi bir sebeple Allah (c.c.)un affna kavuamazsa cennete giremez. Cezas kadar cehennemde yanar. Sonra ancak cennete girebilir.) 15 Ahmed b. Hanbel Buhari El-Edeb, s.12 16 Mslim Birr 36 (2565) Muvatta Ebu Davud Tirmizi 17 bn-i Mace

381

SILA- RAHM

Kim mrnn uzatlmasn, rzknn genilemesini ve kendisinden kt bir ekilde lmenin uzaklatrlmasn sever (ve arzular) ise Allah'tan ittika etsin ve hsmlarna iyilik yapsn ve onlarla alakalarn devam ettirsin.18 Akrabalarla olan haklara riayet etmek, mr uzatr, rzk geniletir, bereketlendirir. Malda zenginlik, ailede muhabbet, ehirde huzur olur. Allahn korumasnda ve yardmnda olurlar.

Bir kimse rzknn bol olmasn ve ecelinin gecikmesini isterse, akrabasn grp gzetsin.19 Bir de bu grevi yapmak insanlarn hayrllarndan olmasna sebep olur. nk Peygamber Efendimiz (s.a.v.)e nsanlarn en hayrls kimdir? diye sordular. Allah Resul (s.a.v.) Allahtan en ok ekinenler, akrabalk balarn en titiz ekilde gzetenler, doruyu emredip erilikten alkoyma grevine en fazla nem verenlerdir diye cevap buyurdular.20 Din-i mbin-i slam, mminleri karde tayin etmi, akrabalar arasndaki ilikilere byk nem vermitir. Buna riayet etmek de Allah (c.c.) nun rzasn kazanmada byk nem arz etmitir. yleyse Allahu Tealann rzasn, mminlere, akrabalara yardm edip onlara yardmc olmakta aramalyz. Bir mmine, bir akrabaya yardmc olup onun bir skntsn giderdiin zaman onun duasn alrsn. Bu Allahu Tealann rzasna kavumada byk bir sebeptir. Onun iin akrabalarn kaynamas, bu balarn kuvvetlenmesi, ortama scak bir havann girmesi arttr. Gereksiz ve basit meseleler yznden akrabalarla ilikiyi kesmek, ksmek caiz deildir. Akrabalar sormay, gelmeyene gitmeyi kendimize bir bor bilmeliyiz. Bar yolunda, krgnln aradan kaldrlmas hususunda ilk adm atan en ok sevab alandr. slam dini akrabalk haklarna ok nem vermitir. Akrabayla ksmeyi yasaklamtr. Pek ok mbarek gecelerdeki balanmalardan mslmanlar istifade ettii halde, ksller mahrum kalmaktadrlar. Hz. Ebu Eyyub (r.a.) anlatyor, Reslullah (s.a.v.) buyurdular ki: Bir mslmana, kardeine gnden fazla ksmesi helal deildir. Yani
18 19

Enes (r.a.) Allah Resul (s.a.v.) den yle buyuruyor:

Et Tergib vet Terhib c.3 s.335 Buhari, cz. 18 s.386 (5527); Mslim, cz.12 s.411 (4639) 20 Kitabz Zhdde Beyhaki rivayet etmitir.

382

SILA- RAHM

bunlar karlarlar da her biri dierinden yz evirir. Bu ikisinden hayrl olan, birinci olarak selam verendir.21 Ksmenin mminlere haram olduu anlaldktan sonra, o halde mminlerle, akrabalarla alakay kesmeyelim, kaynaalm, karde olalm. Geni ve dar gnde beraber olalm, yeter ki haram snrlarn amayalm. Harama sevk edilen hususlar sz konusu olunca sadece Yce Allaha itaat edilir. Haram snrlar almad mddete akrabalarla ilikiyi kesmeyelim, kalplerini krmayalm. Dinimizin kalp krlmamasna verdii nem herkese bilinmektedir. Krlan bir kalbin yaplmas ok zordur, yaplsa da eskisi gibi olmaz. Baz kimseler din kardeinin kalbini krmama hususunda dikkatli davranmaz. Mmin kardeinin kalbini krar, sonra da barmak iin aba harcar. Evet bar giriimleri yapmak ok gzeldir ama nemli olan bata kalp krmamaya zen gsterip dikkatli olmaktr. airin biri yle demi: Ne gzel emeniz var, Su iecek tas yok. Krmayn kimsenin kalbini Yapacak ustas yok Evet, mmin kardeim yazlanlardan az da olsa anlald ki mminlerle akrabalarla ksmek, onlarla tamamen irtibat kesmek yasaklanmtr. ok nemli dini gerekeler olmadka balar koparmamak, ksmemek lazmdr. Velev ki onlar senden irtibat kesseler bile sen balar koparma, irtibat kesme devaml ykc deil yapc ol, bununla Cenab- Hakkn rzasn kazanm olursun. Sahabelerden Ebu Zerr (r.a.) yle der. Dostum Reslullah, bana u iyi huylar edinmemi tavsiye etti: 1. Bana, kendimden daha zenginlere deil, daha fakirlere bakmam tavsiye etti. 2. Yoksullar sevmemi, onlara yaknlk gstermemi tavsiye etti. 3. Arka evirseler bile akrabalk balarn gzetmemi 4. Allah yolunda hibir kimsenin beni knamasndan ekin-mememi, 5. Ac olsa da doruyu ve hakikati sylemeyi 6. Sk sk Lahavle ve la kuvvete illa billah dememi tavsiye etti. nk bu cmle cennet hazinelerden biridir.22
21 22

Buhari, Edeb 62, Mslim, Muvatta, Ebu Davud, Tirmizi Tabern ve bn-i Hibban

383

SILA- RAHM

Ebu Hureyre (r.a.) da yle anlatyor: Bir kii Reslullaha gelerek, Ya Reslullah, benim yaknlarm var. Ben onlar ziyaret ederim, onlar bana gelmez. Ben onlara iyilik ederim, onlar da bana ktlk eder. Ben onlara yumuak davranrm, onlar da bana cahillik eder (kaba davranrlar.) Resul Ekrem: Eer dediin gibi ise onlara kzgn kl yediriyor gibisin. (Yani senin yaptn iyilie kar) onlarn ktl kendi aleyhlerinedir. Sen byle davrandn mddete Allah-u Teala sana yardmc olur ve seni onlardan korur, buyurmutur.23 Baka bir hadis-i erifte ise Allahn Resul (s.a.v.) yle buyurmaktadr: yilik karsnda mkfat veren kimse, akrabalk haklarn gzeten kimse deildir. Ancak bu hakk gzeten, kendisinden iyiliklerini kesen yaknlarn ziyaret eden kimsedir.24 Evet, akraba ziyaretlerinde veya bir dargnlk durumunda hep onlarn ayaklarmza gelmelerini beklememeliyiz. Bazen de bizler gidip ziyaret edip kalplerini almalyz. Hele haksz biz isek, daha layktr ki biz onlarn ayana gidelim. Nice kibirli insanlarla karlamz ki sulu kendisi olduu halde kibrinden dolay kar tarafn ayana gelmesini istiyor. Byle hareketler mslmanla yakmaz. Byle hareketlerle mslmana eziyet gnahtr. Ey barmamakta srar eden kardeim! O barmak iin senin ayana gelen insann Allah indinde kazand mkfat grseydin srnerek onun ayana giderdin. Ama ou zaman nefis, kibir insan manevi zararlara sokar. Allah-u Tealann sevdii amellerden birisi akrabalarla ilgilenmektir. Sevmedii amellerden birisi ise akrabayla ksmektir. Peygamber Efendimiz yle buyurdular: u ey kimde bulunursa Allah onu kolay bir hesaplamadan sonra cennete gnderir. Ashab: Anamz babamz sana feda olsun, onlar nedir? Ya Resulallah diye sordular. Resul Ekrem (s.a.v.) Sana vermeyene senin vermen, sana gelmeyene gitmen, sana zulmedeni af etmendir. Bunlar yaptn vakit Allah seni cennete kor diye buyurdu.25 Bu zikredilenlerden sonra anlald ki akrabalk balarn devam ettirmek iin kar tarafn iyiliini art komayacaksn. Onlar sana gelmeyip balar koparsalar dahi senin koparmaman esastr.

23 24

Et Tac c.5 s.9 Mslim c.2 s. 315 Tuhfetl Ahvezi c.6 s.35 Benzer mana Buhari Edeb 15 25 Bezzar, Tabern ve Hakim

384

SILA- RAHM

En faziletli huylardan biri de aranzdaki akrabalk balarn ineyenlere kar yaknlk gstermeniz, size kar hakszlk edeni balamanzdr. te gzel huylar kullarn derecesini Allah (c.c.) indinde ykseltir. Onun iin her mslman bylesi gzel hasletleri tamal, cenneti kendine helal klmal. nk kt huylu insanlar cennetten nasiplerini kaybederler. Soy itibariyle bize yaknl bulunan kimselere akraba veya hsm diyoruz. Kimisi yakn akrabadr kimisi uzak akrabadr. te her mslmann grevi akrabalarn gzetmesidir. Akrabann birbirlerine kar olan vazifeleri, dier insanlara kar olan mkellefiyetlerden daha nde gelir. Onun iin bu husustaki vazifelerimizi iyi bilmemiz icabeder. zet olarak yle diyebiliriz: Ziyaretlerine gidip, hatrlarn sormak, yardma muhta olanlara maddi yardmda bulanmak, fakir iseler zekt ve sair sadakalarla ihtiyalarn gidermek, hasta iseler ziyaret etmek, sknt ve zntlerinde teselli etmek, sevinli hallerinde tebrik etmek, selam vermek. Yaknda iseler arada srada grmek, uzakta iseler mektupla veya telefonla hal hatrlarn sormak suretiyle akrabalk vazifemizi ifaya almamz gerekir. Akrabasnn gidip gelmesine karlk olarak onlara gidip gelen bu vazifeyi hakkyla ifa etmi olamaz. Bu vazifeyi hakkyla ifa eden kendisine gelmeyene de gidendir. nk akrabalarn bazsnn cahil ve kindar oluu sebebiyle sla-i rahim vazifesi ihmal edilmemelidir. Bize zararlar dokunsa bile zerimize den grevi yapmaktan geri durmayalm. Zira biz bu vazifeyi dini bir emir olduu iin yapyoruz. Mkafatn da Rabbimizden bekliyoruz. Onun iin akraba bizi sevmese bile ona yardmc olmaya alalm. Ukbe kz mm Glsmden, Reslullah (s.a.v.)in yle buyurduunu rivayet etmitir: Sadakann fazilete en stn gizlice kin besleyen akrabaya verilen sadakadr.26 Selman b. Amr (r.a.) anlatyor. Reslullah (s.a.v.) yle buyurdular: Yoksula bir ey vermek sadakadr. Akrabaya tasaddukta ise iki ecir vardr. Birisi sadaka ecri, dieri de akrabay grp gzetme sevabdr.27 Grld gibi sla-i rahmin nemine binaen akrabalk ba sk tutulmaldr. Kur'an- Kerimde Cenab- Hak yle buyurmutur: Onlar ki Allahn ahdini yerine getirirler, verdikleri sz bozmazlar. / Ve onlar ki,
26 27

Et Tergib Vet Terhib c.3 s.341 (Tabern; Hakim) Tirmiz, Zekt: 26, 658; bnu Mce, Zekt: 28 (1844); Nes, Zekt: 82, 5,92

385

SILA- RAHM

Allahn idamesini emrettii eylere (akrabalk haklarna) riayet ederler; Rablerinden korkarlar ve hesabn ktlnden korkarlar. / Onlar ki, Rablerinin rzasn kazanmak iin sabrederler, namaz dosdoru klarlar. Kendilerine verdiimiz rzklardan gizli ve aikr infak ederler. te bunlar var ya (dnya) yurdunun (iyi) sonucu onlarndr. / (Bu saadet) Adn cennetleridir. Onlar, buralara, atalarndan, zevcelerinden ve soylarndan, iyilerle beraber olmak zere gireceklerdir. Melekler her kapdan yanlarna girecekler. Sabrettiiniz iin selam size (dnya) yurdunun sonucu (cennet) ne gzeldir diyeceklerdir. Ama Allahn ahdini salama baladktan sonra bozanlar ve Allahn eklenmesini emrettii balar koparanlar yeryzn fesada verenler yok mu? Onlara da ancak lanet vardr. Yurdun kts (cehennem) de onlaradr.28 Konunun nemi u hadis-i erifte yle belirtiliyor: Mhr arn direine asl durur. Rahm birisinden ikyette bulunduu zaman ve kii Allahn emirlerine kar gelerek gnah iledii vakit, Allah mhr gndererek kalbini mhrler. Adam ondan sonra artk yapt hibir ktln farkna varmaz.29 Sla-i rahmin nemini ifade eden bir dier olay da udur: Adamn biri bir gn peygamberimiz (s.a.v.) gelerek: Byk bir gnah iledim, benim tvbem kabul olur mu? diye sorar. Allah Resul adama Annen sa m? diye sorar. Adam Hayr diye cevap verir. O zaman Peygamberimiz Peki teyzen var m? diye sorar. Adam Evet var deyince, O halde git ona iyilik et buyurur.30 Bu Hadisi eriften anlalyor ki affolmann sebeplerinden birisi de sla-i rahim yapmak, onlara iyilikte bulunmaktr. Ayrca teyzeye yaplan iyilik anneye yaplm gibi kabul edilmektedir. Bunu teyid eden bir baka hadis-i erifte: Teyze anne mevkiindedir diye buyrulmutur.31 Bu kadar izahattan sonra artk inallah akrabalarmz, mmin kardelerimizi sorarz, onlarn yanna gitmekle ilk mkfata eren bizler oluruz. Dargnlk varsa, sulu onlar da olsa onlarla kaynaalm. Akrabalarla, mminlerle ksmeyi, ayrlmay dini bir gereke olmadka aklmza bile getirmeyelim. Dinimiz bunu yasaklamtr.
28 29

Rad sresi ayet: 20,21,22,23,24,25 Bezzar ile Beyhaki 30 bn-i Hibban Hakim 31 Tuhvetl Ahvezi c.6 s.30

386

SILA- RAHM

Konumuzu sevgili Peygamber Efendimiz (s.a.v.)in u szyle bitirelim. Allaha ve ahiret gnne inanan, akrabasn grp gzetsin.32 Allah (c.c.) cmlemizi akraba ve mminlerin hukukuna riayet eden kullarndan eylesin (min)

32

Buhari, Edeb 85; Mslim, man 74

387

CUMA GN VE CUMA NAMAZI

CUMA GN VE CUMA NAMAZI

Bu dersimiz Cuma gn ve Cuma namaznn nemi hakkndadr. Dnyada yaamamz Allah (c.c.) nun rzasn kazanmak iin bir frsattr. Allah (c.c.) yolunda, rzasnda geirilen mr, lp de yerin altnda yatmaktan daha hayrldr. Burada bir kelime-i ehadet getirmen, yerin altnda binlerce sene yatmandan krldr. ldn zaman, amel defterin kapanacak, bir daha hayrl amel yapmaya takatin olmayacak. Dnyaya tekrar gelip ibadet ve salih amel yapanlardan olmak isteyeceksin ama sana msaade edilmeyecek. Frsat bu frsattr, iinde bulunduun an senindir. yleyse ey mmin karde! Hayatnn kymetini bil, mr sermayeni bouna israf etme. Btn yaptklarndan hesaba ekileceini sakn ha sakn unutma! Madem bu dnyaya geli gayen Allaha kulluktur, o halde eline geen frsatlar iyi deerlendir. mr senin iin bir frsat olduu gibi, mbarek gn ve geceler de Allah u Tealann rzasn kazanmak iin bir frsattr, bir vesiledir. imdi ben siz mmin kardelerime mbarek gnlerden Cumann ehemmiyetini zikredeceim. Bunun yannda da Cuma gnnde eda edilmesi gereken Cuma namaznn ehemmiyetinden bahsedeceim. Umulur ki, bu mbarek gnn ve bu gnde yaplacak ibadetlerin kymeti bilinir ve bu hususta tembellik eden, gaflet gsteren kardelerimizin uyanmasna vesile olur inallah. eitli bahanelerle Cumadan uzaklaarak gayrimslimlerin mbarek saydklar gnlere sahip kanlarn maksatlar nedir? Bylesi insanlar dinimizin kutsal sayd deerlere nasl nem verdiklerini bir gzden geirsinler. Cuma gnnn faziletini anlatmakla ifade edemeyiz. Bize den, kinatn efendisinin dilinden birka hadis-i erifi zikretmektir. Ebu Hureyre (r.a.)dan Peygamber (s.a.v.)in yle dedii rivayet olunmutur: zerine gne doan gnlerin hayrls, Cuma gndr. O gn Hz. dem yaratlm. O gn, cennete konulmu ve yine o gn karlmtr. Kyamet de Cuma gn kopacaktr 1 Baka bir baka hadis-i erifte:

Cehennem ancak Cuma gn yaklmaz.2

1 2

Mslim, c.3 s.6 Tirmizi, Cuma, 533 Ebu Davud c.1 s.284 Ebu Davud c.1 s.284

388

CUMA GN VE CUMA NAMAZI

Beyhakinin rivayetinde Peygamber Efendimiz (s.a.v.) Cenab- Hak, cuma gn alt yz bin cehennemlik kiiyi azad eder. buyurmutur.3 Hz. Enes (r.a.)n rivayetinde Reslullah (s.a.v.) yle buyurmutur: Cebrail (a.s.) bana elinde beyaz bir ayna olduu halde geldi ve ite bu Cumadr. Rabbin onu sana ve senden sonra mmetlerine bayram olsun diye takdim ediyor dedi.4 Cuma gnnn sradan bir gn olmad hadis-i eriflerde zikredilmi, salih kullarn pek ok tecrbeleriyle Cumann feyiz ve bereketi tesbit edilmitir. Cuma gnnn zelliini belirten rivayet ler arasnda yle gemektedir: Gnlerin en hayrls Cumadr. dem (a.s.) o gnde yaratld. O gnde cennetten yeryzne indirildi, o gnde tvbesi kabul olundu ve o gn de vefat etti. Kyamet de o gn kopacaktr. Cuma gnnde dualara icabet saati mevcuttur. Cuma mminlerin bayramdr. Cuma gn lenlere ehit sevab verilir. Cuma gn gnahlarn affna vesiledir. Yaplan sevaplar fazlasyla yazlr. Cuma gn caminin kapsna melekler gelir ve Allah (c.c.)nun cemali cennette Cuma gn temaa edilir. Ve her gn cehennem kzdrlr ama Cuma gn onun hrmetine kzdrlmaz. Allah (c.c.) Cuma gn alt yz bin cehennemlik kiiyi azad eder. Cumann dier gnlerden ayrlan pek ok ynleri vardr. Cenab Hak bylesi bir gn biz mmeti Muhammede nasip etmitir. Daha nce cuma gn ehli kitaba verilmi, onlar onun hakknda ihtilafa dtkleri iin Cenab Hak da onlar o gnden mahrum etmitir. Bu durum hadis-i erifte yle izah edilmitir: ki kitabn (Tevrat ve ncil) ehline Cuma gn verildi. Fakat onun hakknda ihtilafa dtkleri iin Cenab Hak onlar o gnden mahrum etti. Bizleri ise o gne hidayet eyledi. O gn bu mmet iin saklad. O gn bu mmete bayram kld. Binaenaleyh bu mmet o gn herkesten daha evvel elde etti. Hristiyanlar ve Yahudiler ise (o gn takip eden gnleri bayram edindikleri iin bu hususta) mslmanlara tabi olmulardr.5 Ey imanla ereflenmi olan mmin kardeim! Bu hadis-i erif zerinde biraz durup dnmemiz gerekmez mi? Ehli kitap cuma hakknda ihtilafa dp cumaya gereken tazimi gstermediler. Cuma gibi nemli bir gn kendilerine nasip olmad. Ve mmeti Muhammedin mbarek gn kabul edildi. Mslmanlar ona sahip kt. Hristiyanlar ve

3 4

Ramuz s.130/1 367/5 Beyhaki, bn-i Adiy, bn-i Hibban afii Msnedinde Tabern Evsek de 5 Buhari, c.3 s.3; Mslim

389

CUMA GN VE CUMA NAMAZI

Yahudiler de Cumay takip eden cumartesi ve pazar kendilerine bayram edindiler, bu hareketleriyle cumaya tabii olmu oldular. Maalesef gnmz mslmannn ok feyizli ve bereketli gn olan Cumay brakp gayrimslimlerin tatil gnlerine sahip kmalar, ne kadar byk bir gaflet ve aknlktr. Ey mslman kardeim! Senin Peygamberin Hz. Muhammed (s.a.v.) sana bayram gn olarak, Cumay emretmi, sen halen bylesi mbarek gn brakp ehli kitabn tatil gnlerini ihya etmeye alyorsun, Cumay unutuyorsun. te bylesi insanlar maalesef Cumann feyiz ve bereketinden istifade edemez. in garip taraf baz mslmanlar gayrimslimlerin her iki gnne de sahip kyor. O gnleri canlandryor, bir de kendi mbarek gnlerini unutup ihmal ediyorlar. Hlbuki biz mslmanz, mslman evlatlaryz, aklmz bamza alalm. Dinimizin kaidelerine ve mslmanlarn bayram olan cuma gnne sahip kalm. Ecnebilerin tatil gnlerine bilinsizce sahip kmayalm. Mslman olmayanlarn yl balarna, tatil gnlerine sahip kp kendi hicri ylbamz ve mbarek gnlerimizi unutmamz son derece tehlikelidir. Bu onlara benzemektir. Onlar sevmektir. Ahirette herkesin sevdiiyle beraber olacan unutmayalm. Bu gibi davranlar imanda derin yaralar aan davranlardr. Onlarn davranlarn tavsib etmek, onlarn davranlarn slamnkinden stn grmek insan imansz ve kfir eder. Bizim dinimiz slam, bal bana, tm kmil vasflar bnyesinde toplayan bir dindir. Onun getirdii kaideler kendine hastr. O hibir yere tabi olmay kabul etmez. Ancak ona tabi olunur. imdi de mbarek Cuma gnnn ihyas ve bu gnde yaplmas gereken eylerden bahsedelim. Bata bu gnn ihyas ve deerlendirilmesi, Cuma namazna itirak etmekle mmkndr. Cuma namazn klmayanlar bu gn deerlendirmi saylmazlar. Cenab- Hak artlar kendinde tahakkuk eden her mslmana cuma namazn farz klmtr. Bu grevin yerine getirilmemesi byk bir bahtszlktr. Cuma namaz kitap snnet ve icma ile sabit olmutur. nkr kfrdr, terki de byk gnah saylmtr. Fazileti hakknda Kur'an- Kerimde:

390

CUMA GN VE CUMA NAMAZI

Ey iman edenler! Cuma gn namaz iin arld(nz) zaman Allah' anmaya koun, alverii (ii gc) brakn. Eer bilirseniz bu, sizin iin daha hayrldr buyruldu.6 Hadis-i nebeviden Hz. Cabir bni Abdullah (r.a.) anlatyor. Reslullah (s.a.v.) (Bir gn) bize hitap etti ve dedi ki: Ey insanlar! lmezden nce Allaha tvbe edin, (musibet, hastalk, yallk gibi) ar meguliyetlere dmezden nce salih ameller ilemede acele edin. ok zikrederek, gizli ve ak ok sadaka vererek Allaha kar zerinizdeki borcu deyin ki, bol rzka, ilahi nusrete ve slah hale mazhar olasnz. Bilesiniz ki Allah benim iinde bulunduum u makamda, u gnde, u ayda, bu yldan kyamete kadar devam etmek zere cuma namazn farz kld. Kim bunu benim salmda veya lmmden sonra adil veya zalim bir imam olduka, ehemmiyetsiz grerek veya inkr ederek onu terk edenin Allah onun yakasn bir araya getirmesin. ine de bereket vermesin.7 Baka bir hadis-i erifte: Cuma namazn cemaatle klmak her mslmana farzdr. Ancak u drt kii; kle, kadn, ocuk ve hasta mstesnadr8 Zikrettiklerimizden baka Cumann farziyetini ve nemini belirten hadis-i erifler de mevcuttur. Bu mmetin mctehid imamlar, limleri Cumann farz olduunda birlemiler. Muhalefet eden, deiik bir ictihad ve gr ortaya koyan olmamtr. Netice olarak Cuma namaz erkek, mukim, shhatli ve hr olan her mslman ahsa farzdr. Cuma namazn klp bu farziyeti yerine getirenler, Cenab Hak tarafndan pek ok mkfatlara kavuacaklardr. Cuma namaz mminlerin seviip kaynamalar, yardmlamalar birbirleriyle grp dertlemeleri iin byk bir imkndr. Bylesi ibadetler mminlerin birbirlerine samimi olarak balanmalarn salad gibi, toplumda huzur ve refahn olumasn da temin etmektedir. nk bu ibadet mminlerin bir arada toplanmalarn, lkede birlik ve beraberliin olumasn salamaktadr. Zaten din-i mbin-i slam, mminleri karde ilan etmi ve bu kardeliin perinlemesi iin gereken tm emir ve tavsiyeleri yapmtr. Mslmanlarn birbirlerini sevmelerini, birbirlerine yardmc olmalarn, srarla telkin etmi. Zekatla, sadakayla daha pek ok emir ve tavsiyelerle yardmlamay emretmitir. Ayn zamanda her gn be vakit camide
6 7

Cuma sresi, ayet:9 M.A. Kksal, Hz. Muhammed ve slamiyet c.1 s.21 bn-i Mace Hadis No:1081 8 Ebu Davud, Beyhaki, Hakim, Et Tac c.1 s.274

391

CUMA GN VE CUMA NAMAZI

buluma, her hafta cuma namaznda buluma, senede bir hacda buluma gibi daha pek ok emir ve tavsiyeler incelendii zaman Cenab- Hakkn hep mminlerin kardeliini kuvvetlendirecek grevler verdiini, din-i mbin-i slamn da kardelie ve kaynamaya ne kadar nem verdiini grm oluruz. te bylesi ibadetler toplumdan ktlklerin ve kt insanlarn kalkmasn gerekletirmekte ve toplumda istenilen huzur ortamnn olumasna zemin hazrlamaktadr. te cuma namaz da mslmanlarn birlik ve beraberliinde, kardee yaamalarnda byk nem tamaktadr. Bu saydklarmz dnyadaki faydalardr. Ahiret hayatmza ise daha ok fayda salayacaktr. Cuma namazna giden insanlar hem sevap kazandklar gibi hem de gnahlar dklmekte. Balanp Cenab- Hakkn rzasn kazanmaktadrlar. Zaten bir mmin iin Allah (c.c.) nun rzasn kazanmaktan daha gzel bir ey olamaz. Cuma namaznn faziletini ve o gnde yaplmas gereken davranlar bize haber veren hadis-i eriflerden bir ka unlardr: Bir kimse Cuma gn boy abdesti alr da ilk saatte camiye giderse bir deve, ikinci saatte giderse bir inek, nc saatte giderse boynuzlu ko, drdnc saatte giderse bir tavuk, beinci saatte giderse bir yumurta tasadduk etmi gibi olur. mam minbere ktnda melekler hazr olur ve hutbeyi dinlerler.9 Bir kimse Cuma gn gusleder, iyice temizlenir, yalanr, gzel kokular srnr ve yahut evinde olan kokular kullanr da camiye kar ve iki kimse arasn ayrmadan kendisi iin mukadder olan namazlar klar ve sonra da imam hutbe okuduu zaman skt ederse o Cuma ile dier Cuma arasndaki gnahlar mafiret olunur.10 Yezid bin Ebi Meryemin rivayeti yledir: Ben Cuma namazna yrmekte iken Abaye bin Rifaa bin Rafi bana yetiti ve Gzn aydn, senin bu admlarn Allah yolundadr. dedi. Ebu Abs (r.a.)dan iittim. Reslullah (s.a.v.)in Allah yolunda her kimin ayaklar tozlanrsa, o ayaklar cehennem ateine haramdr buyurduunu iittim demitir.11 Cuma gn mescidin her kapsnda bir melaike vardr ve imam minbere kncaya kadar gelen cemaati yazarlar. mam minbere knca

Buhari c.1 s.213 Mslim, c.3 s.4 Ebu Davud ,Tirmizi ,Muvatta , Nesa-i ,bn-i Mace Et Tac c.1 s.280 Buhari 11 Tirmizi, No:1682
10

392

CUMA GN VE CUMA NAMAZI

defterin sahifeleri kapatlr, kalemler kaldrlr. Zikri (hutbeyi) dinlemeye gelirler. 12 mam selam verdikten sonra melaike evvelce olarak tandklar bir kimseyi cemaat iinde gremedikleri takdirde, acaba filan bu gn namazdan alkoyan nedir? diye soruturduktan sonra: lahi, o kulun saptm ise hidayet ver, fakir dtyse zengin kl, hastaysa ifa ver diye duada bulunurlar.13 Cuma namazna giderken gereken baz artlara dikkat etmek, baz tavsiyelere de uymak lazmdr ki, Cuma gnnn feyzinden ve cuma namaznn sevabndan istifade etmi olalm. Nelere dikkat etmemiz gerektiini hadis-i eriflerden istifade ederek zetlemeye alalm: Cumaya gidecek kii Cuma gn mmkn mertebe gusl yapmaya almal, nk bu gn gusl yapmak vacip derecesine yakn kuvvetli bir snnettir.14 yice temizliini yapar, misvak kullanmay ihmal etmez, gzel kokular srnr, yalanr, gerekli olan etek tran, koltuk alt tran olur, uzanm olan trnaklarn keser, gzel ve temiz elbiselerini giyer, yryerek yava yava admlarla camiye gelir. Camiye erken gelen daha ok sevaplara kavuur. Camiye gelen kii kesinlikle bakalarna eziyet ederek, zerlerinden atlayarak, nlere doru gememelidir. Hele hutbe esnasnda bu hareket hi yaplmamaldr. nk tekinin, berikinin zerlerinden atlayp nasa (insanlara) eziyet etmek, hadis-i eriflerde iddetle yasaklanmtr. Ve bu davran Cumann faziletini, sevabn yok eder. Her kim insanlarn boynundan atlayp geerse, yevm-i kyamette cehennem yolu zerinde kpr ittihaz edilecek.15 Hutbeyi hi ses karmadan ve bo eylerle uramadan imam iyice dinlemeli. Hutbeyi iyice dinleyebilmek iin imama yakn bir yerde bulunmak daha iyidir. Hutbede konuanlar da Cumann feyzinden istifade edemezler. Bir de kesinlikle namaz klann nnden geilmemeli. Gzel oturmal, hutbeyi dinlemekten baka eylerle itigal edilmemelidir. Mmknse n safta yer almal, nk birinci safn fazileti ok daha fazladr.16 Bu saydmz hususlara riayet edildii zaman Cuma namaznn sevabn tam olarak alabiliriz. Tam olarak istifade etmi oluruz. Ve Cuma
12 13

Buhari, Mslim Et Tac c.1 s.279 Beyhaki Amr b. uaybden 14 Bu bilgi Buhari, Mslimden alnmadr. 15 Bu bilgiler hadis-i eriflerden alnmadr. 16 Bu maddeler hadis-i eriflerden kartlmtr.

393

CUMA GN VE CUMA NAMAZI

gn Peygamber Efendimize bol bol selavat- erifeler getirmemiz ok sevaptr. Allah Resulne yaklamaya vesiledir. Hadis-i erifte:

En faziletli gnlerinizden biri cuma gndr. O gn bana oka salt u selam getiriniz; zira sizin saltnz bana arz olunur.17 Ayrca bu mbarek gnde fakirlere bol bol sadaka vermenin sevab kat kat fazla olur ve bu gnde yle bir zaman var ki o vakitte dualar kabul olunur. Ebu Hureyre (r.a.) dan Reslullah (s.a.v.) efendimiz bir gn Cumann faziletini anlatrken: Cuma gnnde bir saat vardr ki, mslman bir kul, kld namaz o saate isabet ettirirse Allah'tan bir ey dilerse, muhakkak Allah onun dilediini yerine getirir.18 Bu icabet zaman kesin olarak bilinmemektedir. Onun iin Cuma gnnn tmn, dualarla, zikirlerle deerlendirmeye almalyz. limler icabet saati olarak en tercih ettikleri vakit, imamn minbere kmasndan Cuma namaz klnncaya kadar geen zaman iinde olduudur. 19 Bir dier tercih edilen gr ise ikindi namazndan gnein batna kadar olan vakittir,20 bu iki vakitte dualarmz daha da arttrtmamz gerekmektedir. Hulasa: Haftann gnlerinden Cuma gnn mmkn mertebe ahiret ilerine tahsis etmeye almal, o gnde bolca tesbih tehlil, dua ve zikir yapmal Kur'an okumal, namaz klmal ve sadaka vermelidir. Mecbur kalmadka mmkn mertebe Cuma gn sefere kmayp Cuma namazn ihya etmeye almaldr.21 Cuma gn ok faziletli olduu gibi onun gecesi de ok faziletlidir. Onun iin Cuma gecelerini de ibadetlerle deerlendirmeye almalyz. Haftann en hayrl gn olan Cumay deerlendirmek bata cuma namazn klmakla gerekleir. Bu ibadeti yerine getirmeyenler byk gnaha girmektedirler. eytann aldatmasna aldanm kiilerdir. Hz. Ali (r.a.) Kfede hutbe verirken minberden yle seslenmitir: Cuma gn olunca eytan ar ve pazara erkenden bayraklaryla gider. nsanlara
17 18

Ebu Davud, Salat 201 Buhari, Cuma 37; Mslim, Msafirin 166 19 Bu hkm Mslimin rivayet ettii hadisi eriften alnmtr. 20 Bu hkmde Tirmizinin rivayet ettii hadisi eriften alnmtr. 21 Sefere kmamak, Cumann feyzini elde etmek iin fazilet asndan sylenmitir. Yoksa fkh adan Hanefi mezhebinde vakit girmeden nce sefere kmakta bir saknca yoktur.

394

CUMA GN VE CUMA NAMAZI

binbir engel kararak mani olmaya, onlar Cumadan geciktirmeye alr Bu hutbenin sonunda Hz. Ali (r.a.) yle demitir Ben bunu Reslullah (s.a.v.)den iittim. Cumay mazeretsiz terk edenin durumunu, Allah Resul (s.a.v.) yle ifade ediyor. Kim nemsemeyerek Cumay terk edecek olursa, Allah (c.c.) onun kalbini mhrler.22 limler mhrlenmeyi kalbe hayrn ulamasnn men edilmesi diye aklamlardr. Bir rivayette de mnafklar listesine kaydedilir denmitir.23 Baka bir hadis-i erifte ise Allah'n Resul durumun ciddiyetini yle ifade ediyor: Vallahi, bir adamn cemaate namaz kldrmasn emredip, sonra Cumaya gelmeyenlerin iinde bulunduklar evleri yakasm geliyor.24 Abdullah b. mer ve Ebu hreyre (r. Anhma)dan rivayete gre de Reslullah (s.a.v.) Efendimiz: Bir takm insanlar ya Cuma namazn terk etmekten vazgeerler, yahutta Allah onlarn kalplerini mhrler artk gafillerden olurlar.25 diye haber veriyor. yleyse cuma namazlarn terk ederek kalplerimizin mhrlenmesine sebep olmayalm. eitli geersiz bahanelerle cuma namazndan uzak durmayalm. Cuma namaz vaktinde, yaptmz al verilerin helal olmadn bilelim, para iin cumay terk edip oluk ocuumuza zulmetli lokma yedirmeyelim. Cuma namazna gelmeyenler kendi kendilerine birer bahane buluyorlar, ama Cenab Hakkn kabul etmedii bahaneler geerli deildir. Kendi kendimizi aldatmadr. Cuma namazna gidenlere de engel olunmamaldr. Her kim cumaya gidenlere engel olursa gnaha girmi olur. Bu hususta amirlere pek ok grevler dmektedir. Biz mminlere den grev cuma namazlarmza kesinlikle devam etmemiz. Ve insanlarn da gitmeleri iin, tevik etmemiz ve yardmc olmamzdr. Cuma namaz mslmanlarn kaynat, birlik ve beraberliin saland bir yerdir. Bylesi ibadetler slam kardeliini perinletirir, blnmeyi nler. Onun iin genlerimize
22 23

Ebu Davud, Salt c.1 s.277 bn-i Mace c.1 s. 357 afii Et Tac c.1 s.274 Mecalis-i radiye c. 1 s. 204 24 Mslim, Mezahib-ul Erbaa c.1 s. 334, Tabern
25

Mslim, Cuma: 40, No: 865; Nesei, Cuma:2; Ahmad b. Hanbel, 1/239

395

CUMA GN VE CUMA NAMAZI

cuma namaznn nemini anlatalm. eitli genlerimizi cumadan uzaklatrmayalm.

bahaneler

sebebiyle

Hibir mslman bu gnn feyiz ve bereketinden mahrum olmamaldr. Bu gnn ihsan feyzi ok ziyade olduu iin melekler bu gne Yevm-i Mezid ismini vermilerdir. Bu ismin verili sebebi yle anlatld. Allahu Teala cennet ehline o gn tecelli eder. Onlara, o gn yle ihsanlar eder ki, ne bir gz grmtr. Ne de bir kulak duymutur. Ne de bir beerin kalbine onlarn ekli dmtr.26 bni Abbas (r.a.) Peygamber Efendimiz (s.a.v.) den yle anlatt: Bir kimse (zrsz olarak) cuma namazn klmay kere pe pee terk ederse o kimse islam arkasna atm olur.27 Ebu Musa el Eari (r.a.) Reslullah (s.a.v.) in yle buyurduunu anlatt. Btn gnler olduklar gibi maher meydanna geleceklerdir. Cuma gn ise parlak ve aydnlk bir ekilde gelir. Cuma namazn klanlar ise onun evresini sararlar, o gn Cuma, sahibine teslim edilecek bir gelin gibidir. evresindekiler yrrken onlara aydnlk verir. Onlarn renkleri kar gibi beyazdr. Kokular da miske benzer, anlatlan hal iinde gider kfur dana dalarlar. nsanlar ve cinler onlara baka kalrlar. Cennete girinceye kadar da bu ie hayranlktan kurtulamazlar. Bu zmreye Allah iin mezzinlik yapanlardan bakas katlamaz.28 Rabbim bizleri Cuma gnnn ve Cuma namaznn feyiz ve bereketinden mahrum eylemesin. (min)

26 27

Galiyetl Mevaiz s.549 Ebu Yala 28 Galiyetl Mevaiz s.559

396

KOMU HAKKI

KOMU HAKKI
Hi phesiz insanlarn birbirleri zerinde haklar vardr. Hak sahiplerinden birisi de komulardr. Komunun komu zerinde pek ok haklar vardr. Dinimizde komu hakkna pek ehemmiyet verilmitir. Normal insanlara kar gnah olan hareket ve davranlar, komuya yapldnda gnah daha da artmaktadr. imdi sana komuluun gerektirdii mesuliyeti zikredeceim. nallah o grevi hakkyla yerine getirir, suiistimal etmeyiz. Allah (c.c.) Kur'an- Kerimde yle buyurmaktadr.

Allaha ibadet edin, ona hibir eyi ortak komayn. Bir de anaya, akrabaya, yetimlere, yoksullara, yakn komuya uzak komuya, yannzdaki arkadaa, yolcuya ve ellerinizin altnda bulunanlara iyilik edin. nk Allah byklenen ve vnen hibir kimseyi sevmez. 1 Peygamber Efendimiz (s.a.v.) de komuluun nemini yle ifade etmilerdir: Cibril bana durmadan komuya iyilik yapmay tavsiye etti. Bu sk tavsiyeden, komuyu komuya varis klacan zannettim.2 Muhakkak ki insan, devaml olarak grt, beraber olarak yaamak zorunda kald insanlarla gzel geinmek mecburiyetindedir. nk her gn onlarla grp birbirlerimize muhta oluyoruz, birbirlerimize iimiz dyor. Hi phesiz hastalk ve skntl zamanlarda da yardma ilk koan komulardr. Hatta ou zamanlar insan akrabalarndan isteyemeyecei eyleri rahatlkla komusundan isteyebiliyor. Ayn zamanda insan sevmedii bir mahalleye gitmeyebilir. Ama komunu sevmesen de muhakkak onunla karlaacaksn. Madem komular da, mahalleliler de bir nevi aileyi temsil ediyor, madem devaml
1 2

Nisa suresi, ayet: 36 Buhari c.7 s.78 Mslim, Ebu Davud, Tirmizi

397

KOMU HAKKI

ve beraber yaamak mecburiyetindeyiz o halde birbirlerimize kar iyi davranmalyz. nsanlar devaml olarak birbirlerine muhtatr. Hele komular daha ok birbirlerine muhtatr. Onun iin atalarmz bu gerei yle ifade etmilerdir: Komu komunun klne muhtatr. Bir de cemiyeti cemiyet yapan, cemiyeti ayakta tutan unsur sadece insann varl deildir. Esas cemiyeti cemiyet yapan, o cemiyetin fertleri arasndaki karlkl vazifelerin yerine getirilmesidir. Bu vazifelerin yerine getirilmesi de en yakn komudan balar. Bir mahallede oturan kimsenin huzur iinde olmas, etrafndaki komularn durumuna baldr. Komu hakkna riayet etmeyen kimseler arasnda, telafisi mmkn olmayan olaylar cereyan eder. Demek ki komularla iyi geinmek onlardan gelen skntlara katlanmak toplumdan byk skntlarn kalkmasna sebeptir. Byle olmakla beraber komunun skntsna katlanmak byk sevaptr. te gerek iyi komu da odur. nk slam bykleri iyi komuyu, komuluk hakkna riayet etmeyi yle tarif etmilerdir: Bil ki komuluk hakk sadece komusuna eziyet etmemekten ibaret deildir. Belki ayn zamanda komunun, eziyetine tahamml etmektir. Yani komuyla iyi geinmek demek komunun hatalarn grmemektir, onu affetmektir. Komularmzla devaml olarak yaadmz, her gn yz yze geldiimiz iin onlarn kusurlarn ho karlamamz, onlarla gzel geinmemiz gerekmektedir. Ebubekir Sddk (r.a.) olu Abdurrahman komusu ile mnakaa yaparken grd ve yle buyurdu: Olum! Komunla mnakaa etme; nk herkes gidecek, senin yannda kalacak olan ancak komun olacaktr.3 Hele gnmzde apartman hayat yaanmakta, dolaysyla komuluk mnasebeti daha da nem kazanmaktadr. Maalesef apartmanlarn st katnda hasta olsa, cenaze zuhur etse bazen alttakilerin haberi bile olmuyor. te komularn birbirlerinden duyarsz olarak yaamalar, acaba hasta mdr, a mdr, plak mdr? diye soruturmamalar bu grevin yerine getirilmediini gstermektedir. Evet komular bir aile gibidir. Onun iin komuyu incitmek helal deildir. Toplumun huzurlu olmas komuyla ok alakaldr. Kt bir komu bir mahallenin huzurunu bozabilir. nsanlar birbirine drp byk belalara sebep olabilir. Onun iin ev alrken, ev alma komu al
3

El Kenz c.5 s.44

398

KOMU HAKKI

denilmitir. Nice insanlar var ki kt komu yznden evini satmak zorunda kalmtr. te byle komular ha bire insanlarn bedduasn alrlar ve Allahu Tealann azabna mstahak olurlar. Enes bni Malikin rivayet ettii bir hadis-i erifte: Komusuna eziyet eden bana eziyet etmi olur, bana eziyet eden Allaha eziyet etmi olur. Komusuyla harp eden (arpan, dven) benimle savam olur, benimle savaan Allahla savam olur buyruldu.4 Ebu Cuheyfe (r.a.) der ki: Bir adam komusunu ikyet etmek zere Peygamber Efendimiz (a.s.) geldi. Peygamber Efendimiz (a.s.) ona Eyan yola brak dedi, o da brakt. Halk ona rastlyor ve ikyet edilene beddua ediyorlard. Bunun zerine ikyet edilen adam Peygamber (a.s.)a gelerek: Ey Allahn Resul halkn bana ettiine bak dedi. Peygamber (a.s.) Halktan ne grdn dedi. Bana beddua ediyorlar dedi. Peygamber Efendimiz Allah insanlardan daha evvel lanet etti deyince bir daha yapmayacam dedi. Sonra onu ikyet eden adam Peygamber Efendimize gelince ona, Eyan yoldan kaldr. Artk onun eziyetinden kurtulmu saylrsn dedi.5 Yukardaki hadiste de grld gibi insanlarn, komularnn bedduasndan saknmas gerekmektedir. yi komunun mkafat ok olduu gibi pek ok insanlarn da duasna mazhar olur. yi komuya kavumak da bir bahtiyarlktr. Sad bni Ebi Vakkastan rivayet edilen bir hadis-i erifte Peygamber Efendimiz (s.a.v.) yle buyurdular. u drt ey mutluluk kaynadr. 1Saliha kadn 2- Geni mesken 3- Salih komu 4- yi binek. u drt ey de talihsizliktir. 1- Kt komu 2- Kt kadn 3- Kt binek 4- Dar mesken6 Baka bir hadis-i erifte ise yle ifade edilmitir. Meymenetlilik ve meymenetsizlik kadnda, meskende ve attadr. Kadnn meymenetli olmas hafif mehirli, kolay nikhl ve gzel ahlakl olmasdr. Meymenetsizlii ise mehrinin okluu, nikhnn zorluu ve ahlaknn ktldr. Meskenin meymenetli olmas ise genilii ve komusunun gzel ahlakl olmasdr. Meymenetsizlii ise darl ve komularnn ktl demektir. Atn meymenetli olmas, serke ve irkin huylu olmamas, meymenetsiz olmas ise serke ve irkin huylu olmas demektir.7 Evet, evler, meskenler oradaki komularyla gzellik kazanr.
4 5

bn-i Hibban Et Tac c.5 s.25 Tabern Bezzar 6 bn-i Hibban (Benzer bir hadisi erif)de Msned-i Ahmed c.3 s.407,408 de var. 7 Tirmizi, bn-i Mace, Taberani

399

KOMU HAKKI

Evin ok gzel de olsa komusu gzel olmadktan sonra bir deer tamaz. Yine bil ki, komuluk, slam kardeliinin gerektirdii haklarn tesinde bir ksm haklar daha gerektirir. Mslman bir komu, her mslmann mstahak olduu haklara ve daha fazlasna sahiptir. Zira Allahn Resul (s.a.v.) yle buyuruyor: Komuluk, nevidir. Bir hakka sahip komuluk, iki hakka sahip komuluk, hakka sahip komuluk. hakka sahip olan komu; akraba olan mslman komudur. Ki, komuluk hakk, mslmanlk hakk ve akrabalk hakk vardr. ki hakk olan komu da mslman komudur ki, komuluk ve mslmanlk hakk vardr. Bir hakk olan komuya gelince mrik (mslman olmayan) komudur.8 Yce slam dini putperest, mrik, Yahudi veya Hristiyan olsun hepsinin komuluk haklarnn olduunu belirtmitir. Varn mmin komularn hakkn siz dnn. Ebu Zerr (r.a.) Allah Resul (s.a.v.) den yle rivayet etmitir: Ey Ebu Zerr orba yaptnda suyunu oka koy ve komularn da gzet.9

Arkadalarn Allah katnda hayrls, arkadana hayrl olandr. Allah indinde komularn hayrls da, komusuna hayrl olandr.10 Abdullah b. Mesud buyurdu ki: Adamn biri Reslullaha yle dedi Ya Reslullah! Ben iyilik mi ktlk m yaptm nerden bileyim? Reslullah: Komularn sana iyilik yaptn dediklerini iittiin zaman iyilik yapmsn, sana ktlk yaptn dedikleri zaman muhakkak ki ktlk yapmsn.11 unu unutma ey karde, mmin sebepsiz yere insanlara eziyet, zulm yapmaz. Hele komusuna hi yapmaz. nk mslmanlarn rehberi olan Hz. Muhammed (s.a.v.):

Yine Allah Resul buyurdu ki:

8 9

Bezzar rivayet etmitir. Mslim c.8 s.37 10 Tirmizi, Birr 28 11 . Ahmed - Tabern

400

Allaha ve ahiret gnne iman eden komusuna eziyet etmesin. Allaha ve ahiret gnne iman olan misafirine ikram etsin. Allaha ve ahiret gnne iman etmi olan ya hayr sylesin veya sussun. 12 Ebu Hureyre (r.a.) dan rivayet olunduuna gre, Peygamber Efendimiz (s.a.v.)den defa Vallahi mmin olamaz diye tekrarladn iittim. Ya Reslullah kim mmin olamaz? diye sordular. errinden komusu emin olmayan kimsedir13 buyurdular. Hadis-i erifin ifade ettii mana udur ki, yani olgun ve iyi mmin olamaz. nk imann kemaline erebilmek komuyu rahatsz etmemeye baldr. Bununla beraber komuya iyilik etmek de nemli bir ahlak kuraldr. Peygamber Efendimiz: Allaha ve ahiret gnne inanan, komusuna iyilik etsin buyurmutur.

KOMU HAKKI

14

Komu hukukuna riayet edebilmemiz, onlarn zerimizde olan haklarnn neler olduunu bilmemize baldr. Bu sebeple komularn haklarndan bir ksmn zikredelim ki hak-hukuk daha iyi anlalsn. Komulara kar dikkat edilmesi gereken hususlar unlardr:
12 13

Komularn haklarna saygl olmak Onlar sz ve davranlarmzla incitmemek, onlara kar gler yzl olmak. Sevin ve zntlerini paylamak Dert ve skntlarn gidermeye almak. Gerekli hallerde yardm etmek, dn vermek, hediyelemek Hastalandnda ziyaret etmek lenin cenazesine katlmak ve ba sal dilemek. Ses ve grltlerle onlar rahatsz etmemeli Komunun hatalarn affetmelidir. Gizli eylerini aratrmamaldr. Ayplarn rtmelidir.

Buhari ,Edeb 21, Mslim, man 19 Buhari c.1 s.49-50 14 Mslim, man, 19

401

KOMU HAKKI

Komunun ailesine, kzlarna, hizmetilerine gz dikmemeli, onlara kem gzle bakmamaldr. Evinde bulunmad zaman evine gz kulak olmal. Geecei yola unu bunu atmamaldr. Bir ey istediinde vermeli, icabnda yardmna komaldr. Din ve dnyevi konularda bilmediklerini retmeli. ocuu ile tatl konumaldr. Aleyhindeki szlere kulak asmamaldr. Evine ne gtrdn takip etmemelidir. Bahesine p veya toprak dkmemeli. Karlanca selam verilmelidir. Evine varan yollar daraltmamal Rzgrna engel olunmamal ocuklarn eline meyve verip de dar gndermemeli, daha sonra komunun ocuu da onu grp istemesin. Yapt yemekten komuya gndermeyecekse kokusunun onlara gitmesine engel olunsun. Mmkn mertebe gizli yaplsn ve gizli yenilsin v.s.

Ksacas, komulara eziyet verici tm davranlardan saknlmaldr. Onlara maddi manevi yardmda bulunulmaldr. Kendimiz iin sevip istediimiz eyleri komularmz iin de sevip arzu etmeliyiz. Kendimize yaplmasn istemediimiz eyleri de onlara reva grmemek ve yapmamak lazmdr. slam bykleri komu haklarna girmemek iin, iyi komulardan olup Peygamber (s.a.v.) in mjdelerine kavumak ve Allah-u Tealann rzasna erebilmek iin komular gayrimslim dahi olsa onlardan gelen eziyetlere sabr etmiler tahamml gstermilerdir. Buna bir misal arz edelim: Sylenildiine gre; mam- Azam Hz.leri evi biraz aada, Yahudi komusunun evi de biraz yukarda idi. Meer ki komusunun helas (lam suyu) mam- Azamn evinin alt katna szar. mamn evinde koku yapard. O byk zat buna sabretmi ses karmamtr. Sonra mam hasta olunca Yahudi komu mam Azamn ziyaretine gelmi. Yahudi eve girince bu evde pis bir koku var, bu koku ne? demi. mam- Azam ne yapalm, bizim yapacamz bir ey yok demi. O nasl ey ben bir bakaym diye kontrol etmi bakm ki, o koku kendi helsnn lam

402

KOMU HAKKI

suyundan geliyor. Szarak mam- Azamn evinde byle koku yapyor. Ve yle demi niin bana haber vermediniz? Ben bunu zararsz hale getirirdim, dediinde byk mam: Mslmanlar komusunun eziyetine de katlanrlar dedi. Yahudi bunu duyunca ehadet getirerek mslman olur.15 Marifet ehlinden biri evinde fare olduunu syler ve ona bir kedi edinseniz derler. Adam u cevab verir: Korkarm ki kedi sesini duyan fareler rkp komu evlerine kaarlar da kendi hesabma istemediim bir eyi komular hesabna istemi (sevmi) olurum. imdiki gnmz mslmannn hali acaba ne durumdadr? Maalesef hi kimse kimsenin eziyetine katlanmyor. En kk hatalar bytlp tatszlk kartlyor. Komu komunun halini sormaz hale gelmi. Yardmc olmay brak, onun gelimesini ilerlemesini dahi istemiyor. Gnmz mslman, birine zarar ulamad m ben iyi komuyum diyor. Hlbuki belirttiimiz gibi iyi komu saylmann art, ona iyi olmakla beraber komularnn eziyetlerine de sabr gstermektir. ayet ocuklarn kavgalarn ok bytp, meseleyi kocalara ulatrp byk olaylara yol alrsa, en ufak grltlerde komunun kapsna dayanlrsa, ufak bir tozun veya suyun evine veya balkonuna damlamasyla feryatlar baslrsa acaba iyi geinmek sz konusu olur mu? Beladan uzak olmak mmkn olur mu? Huzurlu yaamann yolu msamaha yoluna gitmekle olur. Kusurlar grmemekle olur. Ktle kar iyilik yapmakla olur. Zaten iyilie kar herkes iyilik yapar. Erkeklik odur ki ktle kar iyilik yapmaktr. Belalar iyilikle def etmek, dklk deil bilakis erkekliktir, kahramanlktr, efendiliktir, aklllktr. Dinin methettii bir ahlaktr. Dvene elsiz svene dilsiz gerek, zaten hatasz insan, hatasz arkada ve komu arayan dostsuz kalr. Hatasz olan sadece Allah (c.c.) dur. Demek ki iyilikten iyisi yoktur. ocuklarmz komu ocuklar dvd zaman yle dnlmelidir: Belki yarn da benim ocuum onunkini dvebilir, bunlar ocuktur byle eyler olabilir deyip fkeyi bertaraf etmelidir. Evine gelen tozlar, sular da iyiye yorumlayp yle demelidir: Olur ki istemeyerek dmtr, kastlar yoktur. Bu eziyetlere sabr gsterenler, Peygamber Efendimiz (s.a.v.) in haber verdii mjdeleri dnmeli, teselli olmaldr. Yaplan byle yanllara tahamml gstermeyip, azck fkelenmeler istenilmeyen sonular dourabilir. Adam dahi lebilir. Bunun misalleri de ok olmaktadr. Kk bir mesele yznden pek ok kii hayatn kaybediyor, kalanlardan da pek ou
15

El ntihab c.1 s.213

403

KOMU HAKKI

hapishanelere dyor. Sonra da eyvahlar balyor, ama o zaman da i iten gemi oluyor. Byle durumlarda nefisle deil aklla hareket edilmelidir. Anlalan odur ki komulara p atarak, kaplarnn nlerine pislikleri, tozlar, kirli sular sprerek eziyet edilmemelidir. st katlarda oturanlar da aalara ellerine gelen eyleri rasgele atmamaldr. Aada oturanlarn da bir insan olduu unutulmamaldr. Zaten mslman temizdir, her eline geleni saa sola, etrafa atamaz. p kutular mevcuttur onlara atlmaldr. ayet byle yapan insanlar veya komular olursa onlar gzel dille ikaz edilmelidir. Mslman unu huy edinmelidir, elinde bir ekirdek tanesi de olsa, sigara izmariti de olsa, kt da olsa, komunun tarafna atmay brakn, sokaklara bile atmamaldr. En ufak eylerde de hemen komunun zerine gidilmemelidir. nk insanlk hali her ey olabilir. Kaide udur; komularmza mmkn mertebe en ufak bir zararmzn dokunmamasna azami gayret sarf edeceiz. Gerekirse her hususta onlara yardmc olmaya alacaz ve komularmzdan gelen (byk ve kk olsun) eziyetlere mmkn mertebe sabredeceiz. Bunun mkfatn da Rabbimizden bekleyeceiz. Kinatn efendisinin komu hakkndaki bizlere olan tleri unlardr: Ey Mslman kadnlar! Komuya verilen ve komudan alnan bir hediyeyi velev ki paa dahi olsa az grmeyin. 16 Hz. Aie (r.anha)nn yle dedii rivayet edilmitir. Ya Resulallah, iki komum var, hangisine ikram edeyim? diye sordum. Reslullah: Sana en yakn olan kap komunu gzet buyurdular.17 Komu deyince srf ev komusu deildir. Dkkn, iyeri, ba, bahe, tarla komusu hepsi dhildir. Komu komudur, uzak da olsa yakn da olsa.. Ama ilk asl olan yakn komudur. Bir Hadisi erifte Kt komu ki iyilik grse gizler, ktlk grse yayar buyurdular.18 Yce Allah iyi komular sebebiyle pek ok evden belalar da kaldrr. u bilinmeli ki, bir mslman ne kadar ibadet ederse de etsin, komularn rahatsz ettii takdirde olgun ve kmil bir mmin olamaz. Hal byleyken teyp, radyo ve televizyonlarn sesini fazla aarak, st katta hal kilim ve sofra bezi silkeleyerek komular rahatsz edenler, komularna eziyet edenlerden saylrlar. Bu hareketleriyle kendine cehennemi reva grm, cenneti de kendilerinden uzaklatrm olurlar. Hatta bir hadis-i erifte:
16 17

Buhari Edeb 30, Hibe 1; Mslim, Tirmizi Buhari c.7 s.79 Ebu Davud 18 Taberani

404

KOMU HAKKI

Komusu kendisinin errinden emin olmayan kimse cennete giremez buyrulmutur.19 Komusunu incitenler ve zarar verenler hakknda mam Ahmedin Ebu Hureyre (r.a.)dan rivayet ettii hadis-i erifte: Bir adam, Ya Reslullah filanca kadn ok namaz klyor, sadaka veriyor, oru tutuyor ancak dili ile komularna eziyet ediyor deyince Peygamber Efendimiz (s.a.v.): O cehennemdedir buyurdu.20 Baka bir hadis-i erifte ise: Yan banda komusunun a olduunu bildii halde tok olarak yatan olgun bir mmin deildir buyrulmutur.21 Hz. mer (r.a) Medine de ktlk olduu sene,(Ramade Yl) ktlk boyunca halk ne yiyorsa onu yiyordu. Ey karde! Sana zikrettiimiz u sahih haberlerden komuya eziyet etmenin, onun skntl zamanlarnda yardmna komamann ne kadar yanl olduunu anladn. Ayn zamanda komusunun eziyetlerine sabredenleri Allahu Tealann sevdiini belirten hadis-i erifi de zikredeyim, olur ki sabredenlerden oluruz. Mutarrif b. Abdullah yle der: Ebu Zerr Giffari (r.a.) dan bana bir hadis ulamt. Fakat bizzat onu grp hadisi kulamla kendisinden dinlemek istiyordum. Nihayet bir gn ona rastladm. Ve senin azndan bana bir hadis ulamt. Fakat seni grp bizzat senden dinlemek isterdim dedim. Ebu Zerr (r.a.) ite beni grdn. imdi beni dinle dedi. Ona: Eer hadisi bizzat Peygamber Efendimizden dinlemisen, bana syle yoksa syleme dedim. Allahn kiiyi sevdiini ve kiiye buz ettiini bizzat Reslullahtan iittim ve sanmam ki ondan iitmediim bir eyi ondan iittim diyeyim dedi. Peki, Allahn sevdii kii kimlerdir? Ebu Zerr: Biri, srf Allahn rzasn kazanmak iin gazaya kp da, ehid dnceye kadar sebat gsteren kimsedir ki siz bunu Allahn kitabnda okuyorsunuz dedi ve ondan sonra phesiz Allah, kendi urunda kenetlenmi bir bina gibi, saf balayarak savaanlar sever. 22 Mealindeki ayeti kerimeyi okudu.

19

Mslim c.1 s.49 (Hadiste cennete giremezin anlam: ayet herhangi bir sebepten dolay Allahu Tealann affna kavuamazsa cennete giremez. Cehennemde gnah kadar yanar sonra girebilir.) 20 Ahmed ve Hakim (te bu vasftaki ahslara, eziyet ettikleri kimseler haklarn helal etmezlerse, Allahu Tealann yardmna da kavuamazlarsa cezalarn cehennem ateinde ekeceklerdir.) 21 Et Tergib Vet Terhib 3/358. Hakim rivayet etmitir. 22 Saff suresi, ayet: 4

405

KOMU HAKKI

Ona ikincisi kimdir? dedim. kincisi kendisini incitmekte olan komusunun ezasna, Cenab- Allah kendisine lm ve kurtulu kaplarndan birini ancaya kadar sabreden kimsedir dedi.23 Velhasl insan komularnn sevgisini kazanmaldr. Hz. mer (r.a.) demitir ki: Komusu, akrabas ve yolda tarafndan vlen kimsenin gzel hal sahibi olduundan phe etmeyiniz.24 Rabbim, bizleri komu hakkna riayet edenlerden eylesin. (min)

23 24

Heysemi c.8 s.171 (mam Ahmed ve Taberaniden) . Nasuhi Bilmenin islam ilmihali s.472

406

 AYLAR

AYLAR (RECEB VE REGAB)

Yce Allah-u Teala nasl ki baz insanlar bazsna, baz yerleri de dier yerlere nazaran stn klmsa, baz aylar dier aylara, baz gn ve geceleri de dier gn ve gecelere kar daha faziletli klmtr. te kymetli aylar dediimiz, iinde mbarek Regaib, Beraat, Mirac ve Kadir gecelerinin bulunduu aylardr. Receb, aban ve Ramazan dediimiz bu aylarn feyzi ve bereketi olduka oktur. Mslmanlar, devaml olarak bu aylara kymet vermi, onun feyiz ve bereketinden istifade etmeye almlardr. Hele bu gn ve gecelerin kadrini hakkyla idrak etmi olan limler, Allah dostlar bu aylar, gnahlarn balatp cehennemden kurtulmak iin bir ganimet, bir frsat bilmiledir. Gndzleri oru tutup geceleri ibadet yapp, gnahlarna alamlardr. Byle gn ve gecelerin her zaman ele gemeyeceini bilmiler, bir daha bylesi aylara yetimeyebilirim, mrm kfi gelmeyebilir deyip kendilerini gnahlardan uzaklatrp, tvbeye sarlmlardr. yleyse bizler de bu zihniyeti tayalm. Zaman bizlerin dzelmesini beklemez. nsanolu bir yandan mr azald, g ve kuvvetten dt halde gafletini arttryorsa, geersiz bahanelerle tvbesini geciktiriyorsa, gn be gn dnyalk uruna ahiretini ihmal ediyorsa bu kii ne kadar aldanmtr. Atasz olarak yle demilerdir: Zaman bir kl gibidir. Sen onu kesmezsen o seni keser. te ecel arkamzda son srat geliyorken, habire kabir kapsna yaklarken, aklmz bamza alalm. aylar sebebiyle tvbelerimizi yenileyelim. Gnahlar bizi brakmadan biz onlar brakalm. Kalan mrmz taat ve ibadetle geirelim. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) dahi aylar geldii zaman ibadetlerini arttrm ve oru tutmaya nem vermitir. bni Abbas (r.a.) yle buyurmutur: Reslullah (s.a.v.) Recep aynda bazen yle oru tutard ki hi orucunu bozmad derdik. Bazen de yle tutmazd ki hi oru tutmad diyebilirdik. 1 Ve aylar yaklat zaman Allahm bize Recep ve aban mbarek kl ve bizi Ramazan ayna ulatr diye dua ederdi.2
1 2

Buhari, Mslim, Tirmizi, Et Tac C.2 S. 91 Ahmed, Beyhaki, bni Mace, Kefl Hafa C. 1 S.386 No: 554

407

 AYLAR

Bir baka hadis-i erifte: Be gece vardr ki, o gecelerde yaplan dualar geri evrilmez. 1) Recebin ilk gecesi, 2) abann yarsnda bulunan gece (Bert gecesi), 3) Cuma gecesi, 4) Ramazan Bayram gecesi, 5) Kurban Bayram gecesidir.3 Kuran- Kerimin indii ve oru ibadetinin tahsis edildii bir ay olan Ramazan aynn da bu aylar arasnda olmas, aylar dier aylardan farkl klmtr. Bu aylarda mslman kendine eki dzen vermeli, gemiinin bir muhasebesini yaparak gelecee daha gayretli olarak ynelmelidir. Ramazan haricinde, Recep ve aban aylarnda tutulan orularn sevab pek oktur. leri srldne gre Recep, suyu stten ak, baldan tatl ve buzdan souk bir cennet nehrinin addr. Bu sudan sadece Recep aynda oru tutanlar iebilir.4 Peygamber efendimize nispet edilen bir rivayette: Beni dinleyin! Recep, insanlarn kavga dncesine kaplmadklar bir Allah aydr. nanarak ve nem vererek Recep ayndan bir gn oru tutanlar yce Allahn rzasn hak ederler.5 diye buyrulmutur. Yine ileri srldne gre ulu Allah Zilkade, Zilhicce, Muharrem ve Recep aylarn senenin dier aylarnn ss olarak yaratmtr ve Recep aynn fazileti hakknda yle bir olay anlatlr: Beytl Makdisde bir kadn Recep aynn her gn, ibadet ve zikrini yapar, kaba ilemeli eski bir elbise giyerdi. Bir gn hastaland, oluna lnce kaba elbisesinin kendisi iin kefen haline getirilmesini vasiyet etti. Kadn lnce olu, annesinin kefenini pahal bir kumala yapar. Gece annesini ryasnda grr. Kadn ryada oluna: Ben senden raz deilim. nk sen, vasiyetimi uygulamadn dedi. Olu korkarak uyand yeniden, anasn vasiyet ettii kuma ile kefenlemek iin mezarla vard. O srada kendisine: Recep aynda ibadet eden kullarn yalnz braklmayaca sedas hissettirilir.6 leri srldne gre, Recep aynn ilk Cuma gecesinin te ikisinden sonra sabaha kadar btn melekler tek tek Recep ay iinde oru tutanlar iin dua ederler. Mkefetl Kulub da Hz. Enes bni Malik (r.a.)n yle bir hadis rivayet ettii nakledilir: Kim dokunulmaz aylardan (Zilkade, Zilhicce,
3 4

Deylemi, Firdevs, 2/196, No: 2975; Feyz-l Kadir c.3 s. 454, No: 3952 Araciye 5 Nzhetl Mecalis, c.1 s.142, Mkefetl Kulub, s.410 6 Zbdetl Vaizin

408

 AYLAR

Muharrem ve Recepden) er gn oru tutarsa amel defterine dokuz yz senelik, ibadet sevab yazlr. Deyleminin rivayetine gre Hz. Aie (r.a.) yle buyurmutur: Peygamberimizi, Allah-u Teala u drt gecede rahmet yadrr: Kurban bayram gecesi, Ramazan bayram gecesi, aban aynn on beinci gecesi ve Recep aynn ilk gecesi buyururken iittim.7 slamdan nce de Araplar arasnda Recep ay kutsal bir ay kabul edilirdi. O aya zel bir sevgi ve yaknlk beslerlerdi. Hatta yln dier aylarnda sadece pazartesi, perembe, gnleri atklar Kbe kaplarn Recep ay girdiinde btn bir ay boyu ak tutarlar ve yle derlerdi: Bu ay Allahn ay, Kbe Allahn evi, kul Allahn kuludur. yleyse Allahn aynda, onun z evinde hibir Allah kulunun ibadet etmesine engel olunamaz.8 Bilindii zere aylar; Reaib, Mirac, Beraat ve Kadir geceleri ile Ramazan ay gibi ok nemli dini gn ve geceleri iinde bulundurmaktadr. Regaib gecesi denilmesi bol ihsan ve yksek vergiler, balar gecesi olmas itibariyledir. Bu isim melekler tarafndan sadr olmutur. Buna gre Regaib; Allah (c.c.)nun rahmet ve mafiretinin, iyilik ve ihsannn, feyiz ve bereketinin mminler zerine bol bol tecelli ettii ok kymetli ve pek mbarek bir gece demektir. Baz zatlarn beyanna gre bu gecede Allah-u Tealann manevi ikramlarna erien Peygamber Efendimiz Allah-u Tealaya kr olsun diye namaz klp dua ve niyazda bulunmutur. te biz mminlere den grev, Allah-u Tealann rahmet ve ltfnn, ihsannn bol bol verildii mbarek geceleri gafletten uyanmak iin bir frsat bilelim. Byle krl ve bereketli geceleri gaflet ierisinde gnahlarla geirmek biz mminlere yakmaz. Bu geceleri bidatlere dmeden deerlendirmeye alalm. Gece yaplan ibadetlerin sevab daha fazladr. nk herkes gaflet uykusunda iken sen uyank olarak Rabbine niyaz ediyorsun. te ibadet hususunda, gnahtan kama hususunda sabr gmleini giyelim ve slamn emrettii gzel ahlaka kavumak iin bu Recep aynn iinde bulunan Regaib gecesini, Mirac gecesini bir frsat bilelim.

7 8

Deylemi Araciye Drret-l Vaizin C.1 S. 147

409

 AYLAR

Hz. Enes (r.a.)n rivayet ettii bir hadiste Peygamber Efendimiz (s.a.v.): Recep Allahu Tealann ay, aban benim aym, Ramazan da mmetimin aydr diye buyurmulardr. 9 Mevlna Tacddin-i Arifinin Lub namndaki kitabnda yle bir rivayet yer alr. Bir kimse Recebin ilk gecesini ihya etse, kalplerin ld gnde o kimsenin kalbi lmez. Allahu Teala ba zerinden hayr dker, anasndan doduu gibi gnahtan pk olur. Allah Resul (s.a.v.) bu aya tazimen ekseriya orulu bulunurlard. Sylenildiine gre Recepde oru tutanlar Allahu Tealann trl eltaf ve inayetine mazhar olurlar. Bunlardan biri gemi gnahlarnn mafireti, ikincisi kalan mrlerinin bereketi, ncs hairde susuzluktan emin olmasdr. Bu haberlerden anlalan odur ki, aylar olan Recep, aban ve Ramazan gnleri ok mbarek gnlerdir. Bu aylarn gecelerini, bilhassa iindeki mbarek kandil gecelerini ihya etmeliyiz. Ve bu Recep ve aban aylarnda elimizden geldii kadar oru tutalm. Pazartesi, Perembeleri tutulsa da yerinde bir hareket olur. Veya her ayn 13,14 ve 15 inci gnlerinde veya her ayn banda, ortasnda, sonunda birer gn tutulabilir. Allah Resul (s.a.v.) yle buyurmutur:

Her ayda gn oru tutmak, btn hayatn orula geirmek gibidir10. Bu rahmet aylarndan nasibimizi almaya alalm. Ve fani dnyaya ok bel balamayalm. u dnya sevgisini, bu aylarda kalplerimizden karalm. u fani dnyaya bu kadar rabetimiz acaba nedendir? Evlerimizin her yeri para olsa, Cenab Hakkn verdii rzklar olmasa karnmz dahi doymaz. Para ne yenir ne iilir. Btn daireler, evler bizim olsa iinde oturduumuz bir odadr. Ba ve bostanlarmz olsa, iinden yiyeceimiz bir tabaktr. Tm dnyay bize tapulasalar ahirete gtreceimiz cepsiz, yakasz bir kefendir. aresiz bir hastalk verilse, tm malmz versek de deva olmaz. Demek ki her eyi para, mal, mlk halletmiyor. ok yerde ie yaramaz oluyor. yleyse bu dnya iin biz bizi zmeye, kederlendirmeye deer mi? zlecek bir ey varsa oda ahiret derdidir. Allah (c.c.)a kulluunu yaptnsa ne mutlu sana. ayet bu nimetten mahrum isen dnya senin
9 10

Deylemi, Firdevs, No: 3276, 2/275 Buhari, Savm 59; Mslim, Siyam 197

410

 AYLAR

olsa botur. Dnya kimseye mal olmam, herkes bir bakc ve hizmetkr durumundadr. Zatn biri bir ba alr, bu haberi duyan dostlar Allah hayrl etsin bir ba almsn dediklerinde bu benim deil demi. Arkadalar gcenerek canm herkes senin olduunu sylyor. Niye gizliyorsun demiler. O da yle cevap vermi: Kardeim bu ba benden nceleri ok kiiler alm, hepsi de bu benim demi, ama hi birine mal olmam, mal da mlk de hepsi Allahndr. Sadece bakma sras benim. Ben de biraz bakp leceim. yle ise ey mmin karde! Sen de dnyann aldatc zevklerine aldanp da bu mbarek ay ve gecelerden istifade etmeyi unutma. Bu gnleri tvbe etmek iin, Allahn elim azabndan kurtulmak iin bir frsat bil ve cennet nimetine kavu. *** Yr bre yalan dnya, Sana konan ger bir gn, nsan bir ekine misal, Seni eken bier bir gn!

411

MRAC KANDL

MRAC KANDL
Yce Allah (c.c.) kendi peygamberlerine mucizeler vermi ve bu olaanst halleri de onlarn peygamber oluuna delil klmtr. nk mucizeler normal insanlarda deil ancak peygamberlerde vuku bulur. Peygamberlerin elinde Cenab- Hak mucizeler yaratr. Ona iman edenler felah bulur. manszlar da inkrlar sebebiyle helak olurlar. Biz mminler daha nceki peygamberlerin mucizelerine inandmz gibi Peygamber Efendimizin de hayatnda vuku bulan tm mucizelerine tereddtsz inanrz. Hateml Enbiya olan Hz. Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem)in hayatnda cereyan eden mucizeleri sayarsak konuyu ok geniletmi oluruz. Onlar yeri geldii zaman izah edeceiz. imdilik bizim zikredeceimiz Peygamber Efendimizin en byk mucizesi olan Kuran- Kerimden sonraki Mirac mucizesidir. Bu mucizeyi zikredelim ve kinatn efendisinin kadir ve kymetini bir kez daha anlayalm. Allahn son elisi Peygamber Efendimiz (s.a.v.) hayatnn en skntl ve endieli gnlerini yayordu. Amcas Ebu Talip ve ok sevdii muhterem ei Hz. Hatice validemiz vefat etmi, slam anlatmak iin gittii Taifden zgn dnm ve mslmanlara yaplan basklar, zulmler, ikenceler dayanlmaz hale gelmiti. te byle bir zamanda maddi lleri aan, zaman ve mekn snrlarn durduran sra ve Mirac mucizesi gerekleti. Bu mucize Allah Resul (s.a.v.)in Mekkeden Medineye hicretinden evvel, Recep aynn 27. gecesi meydana gelmitir. sra: Resul Ekrem (s.a.v.)in gecenin bir annda Mescid-i Haramdan Mescid-i Aksaya gtrlne denir. Bu olay Kur'anda sabit olduu iin, onu inkr etmek kfrdr. Cenab Hak sra suresinde yle buyuruyor:

Bir gece, kendisine ayetlerimizden, bir ksmn gsterelim diye (Muhammed) kulunu Mescid-i Haramdan, evresini mbarek kldmz Mescid-i Aksaya gtren Allah noksan sfatlardan mnezzehtir. O gerekten iitendir grendir.1
1

sra suresi, ayet: 1

412

MRAC KANDL

Mirac ise: Resul Ekrem (a.s.)n gecenin bir annda Mescid-i Aksadan Cenab Hakkn diledii yksekliklere karlp ilahi ayet ve alemetlerin kendisine gsterilmesine denir. Bu olay mehur hadislerle sabit olduu iin bunu inkr eden de ehl-i snnet mezhebinden km bidat ehli olmu olur. Hadis-i eriflerde sra ve Mirac mucizesi yle anlatlmaktadr: Hz. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) Kbede iken Cebrail (a.s.) gelmi ve Peygamberimiz (s.a.v.)nin gsn yarm, kalbini zemzem suyuyla ykayarak ona iman ve hikmet doldurup yerine koymutur. Sonra Hz. Peygamber, Burak ad verilen ve admn gzn eriebilecei yerin ilerisine atan bir binekle, Mekkedeki Mescid-i Haramdan Kudsteki Mescid-i Aksaya gtrlmtr. Orada peygamber cemaatine namaz kldrdktan sonra yine Cebrail (a.s.) ile birlikte semalara ykselmitir. Gk kaplar alm birinci semada Hz. dem ile mlaki olmutur. kinci semada Hz. Yahya ve sa (a.s.) ile grmtr. nc semada Yusuf (a.s.) ile, drdnc semada dris (a.s.) ile, beinci semada Harun (a.s.) ile, altnc semada Hz. Musa ile, yedinci semada Hz. brahim (a.s.) ile grmtr. Btn bu mbarek peygamberler Resul-i Ekrem efendimize merhabalar diyerek hakknda dualarda bulunmulardr. Yedi kat semay getikten sonra Sidretl Munteha denilen yere varmlardr. Btn meleklerin ilimleri bu makama kadar vasl olabilecei iin bu makama Sidretl Munteha unvan verilmitir. te burada Cibril (a.s.) Peygamber Efendimize: Ya Muhammed, ite bu Sidretl Muntehadr. Ben buradan bir parmak ileriye geersem yanarm. der. Bu olayn devamn Allah Resul (s.a.v.)den dinleyelim: (Cibril) ite Sidretl Muntehadr dedi. Burada drt nehir vard. kisi batini, ikisi zahiri nehir. Bunlar nedir ey Cibril diye sordum. Hz. Cebrail u iki batini nehir cennetin iki nehridir. Zahiri olanlarn biri Nil, dieri Frattr dedi. Sonra bana Beytl Mamur ykseltildi (gsterildi) Ey Cebrail bu nedir? dedim. Beytl Mamurdur dedi. Her gn buraya yetmi bin melek girer ve ktktan sonra da oraya bir daha dnmezler. (Yani her gn baka bir yetmi bin melek kafilesi ziyaret eder.) Sonra bana biri arap, biri st, biri balla dolu kap verildi. Ben st aldm. Cebrail: Bu senin mmetinin slam dini zerinde olan ftratnn alametidir dedi. Sonra bana 50 vakit namaz farz klnd, dndm giderken Musaya uradm. Ne ile emrolundun dedi. Gnde 50 vakit namazla emrolundum dedim. Senin mmetin her gn 50 vakit namaz klamaz, vallahi ben senden nce insanlar tecrbe ettim. srailoullarna

413

MRAC KANDL

muamelelerin en iddetlisini uyguladm (muvaffak olamadm). Sen Rabbine dn bunda mmetine hafifletme talep et dedi. Ben de hemen dndm, benden 10 vakit namaz indirdi. Musa (a.s.)a tekrar uradm, ayn eyi syledi. Ben be vakitle emrolunana kadar bu ekilde Hz. Musa ile Rabbim arasnda gidip gelmeye devam ettim. Bu sonuncu defada Hz. Musaya uradm, yine Ne ile emir edildin dedi. Her gn be vakit namazla dedim. Senin mmetin 5 vakit namaza da takat getiremez. Rabbine dn hafifletilmesini iste dedi. Rabbimden ok istedim. Artk utanyorum daha da hafifletilmesini isteyemem. Ben be vakte razym, Allahn emrine teslim oluyorum dedim. Musa (a.s.) geer gemez bir mnadi (Allah adna) nida etti. Farzm kesinletirdim (bir de) kullarmdan hafiflettim! 2 Grld zere namaz ibadeti Miracda mmet-i Muhammedin zerine farz klnmtr. Namaz mminin Miracdr. Namaz imandan sonra en mhim ibadet kabul edilmitir. Namaz klmayanlarn kfr ve imanszln eiine geldikleri bildirilmitir. Ayrca mmin ile kafiri ayran tek farika namazdr. Maherde kulun ilk suali de namazdandr. lk nce zerimize 50 vakit farz klnmken Peygamber Efendimiz (s.a.v.) hatrna 5 vakte indirildii halde halen klmayanlarn meram nedir? Senin Peygamberin Ya Rabbi 5 vakitten de aa indir demeye artk utand halde sen hi klmamaktan utanmyorsun. Peygamber (s.a.v.): Ben be vakte razym, Allahn emrine teslim oluyorum dedii halde sen niin raz olup teslim olmuyorsun? Peygamber Eendimizin, Ya Rabbi, ben 5 vakit namaz istemiyorum demesini mi bekliyordun? Madem bu 5 vakit namaz yce Allah farz klm, Peygamberimiz de kabul etmi, bize den bu emri kaytsz artsz yerine getirmek, mmet olarak Peygamber Efendimizin yzn ak etmemizdir. Ey namaz ibadetini yerine getirmeyen kardeim! Acaba kime kar geldiini hi dndn m? Acizliinle beraber gnde be defa Allah-u Tealaya asi oluyorsun. Sana binlerce nimet verdii halde sen hay etmeden ona nankrlk ediyorsun. Sana czi bir maa veren amirinin gzne girmek iin gnlerce ona hizmetilik yapyorsun, dnyalk uruna akamlara kadar durup dinlenmeden alyorsun; ama asl nimet sahibini unutuyorsun. Allah (c.c.)nun sana verdii shhat nimetinin parayla alnamayacan bilmiyor musun? Acaba niin ibret almazsn? Ey karde! Atei grnce namaz klmak istersin; ama frsat elden gitmitir. Allah-u Teala kendisine secde etmeni kabul ediyor da, sen
2

Buhari, Bedl Halk 6

414

MRAC KANDL

tenezzl edip ona ban emiyorsun. O kibirli boynun ayaklarnla beraber balanp cehennem deresine atldnda halin nice olur? Ayrca Peygamber Efendimiz (s.a.v.) Mirac yolculuunda balar tala ezilip tekrar eski haline dnen bir kavme rastlad Bunlar kimlerdir? Ya Cibril diye sorunca Hz. Cibril (a.s.) da Bunlar balar namaza gitmeyen kiilerdir demitir. Sebepsiz olarak namaz klmayanlara verilecek ceza Cehennem ateinde yanmaktr. Elbette kimse kimsenin cennetlik mi cehennemlik mi olduunu bilemez; ama alimler yle demilerdir: Eer dnyada bir insan iyi amel peinde kouyorsa, iyi ameller iliyorsa bu onun cennetlik oluuna; bir insan da ha bire kt ameller peinde kouyorsa, itaatten geri kalyorsa bu da onun cehennemlik olacana alamettir. Namaz hakknda byle ksa bir hatrlatma yaptktan sonra konumuza kaldmz yerden devam edelim. Allah Resul (s.a.v.) Sidretl Munteha denilen makama ulamtr. Bu noktada Hz. Cebrail daha ileriye gitmeye mezun olmadn beyan etmitir. lemlere rahmet olarak gnderilen Hz. Peygamber (s.a.v.) Cebrailin aamad noktay am, Rabbinin byk ayetlerinden bir ksmn grm, saysz gayb srlarna vakf olmu, cennet ve cehennemliklerin hallerini mahede etmi, ksacas hibir insan ve hibir melein eriemeyecei yce makamlara ykselmi ve kendisine vahyedilenleri alarak kutsal yolculuundan dnmtr. Abdullah b. Mesud (r.a.)n rivayet ettii bir hadis-i erifte, Allah Resul Miracdan mmetine hediye ile dnmtr. Bunlar: a) Bakara sresinin son ayetleri, b) Be vakit namaz, c) Allah (c.c.)ya ortak komayanlarn balanmas mjdesidir.3 mmetine sra ve Mirac mucizesini haber verdii zaman Mekke mrikleri onu yalanladlar ve eitli sorular sormaya baladlar? Bir ksm da Hz. Ebubekir (r.a.)a koarak yle dediler: Ya Ebabekir, senin arkadan bu gece Kudsteki Beytl Makdise gittiini, cenneti cehennemi mahede ettiini ve sonra da Mekkeye dndn sylyor. Bu ie sen ne dersin? Hz. Ebubekirin cevab kyamete kadar btn mminlere rnek tekil edecek nitelikteydi: Vallahi eer bunu o sylyorsa mutlaka dorudur. nanrm ve tasdik ederim.

Mslim ve erhi (A. Davudolu) c.2 s. 638

415

MRAC KANDL

Bundan byle Hz. Ebubekir Es-Sddk unvann alr. Hz. Ebubekirden holarna gitmeyen kesin cevab aldktan sonra mrikler tekrar Hz. Peygamber (s.a.v.)e kotular ve ilerinden Kuds bilen birisi u soruyu sordu: Ya Muhammed bize Mescid-i Aksay anlat, nasldr? Bunun zerine Peygamber Efendimiz ile Mescid-i Aksa arasndaki mesafe perdesi kaldrlm ve Peygamber (s.a.v.) gznn nne serilen Mescid-i Aksaya bakarak mriklerin sorularna cevap vermitir. Bu hususu Allah Resul yle anlatyor:

sra hususunda Kurey beni yalanlad zaman Hicrde doruldum. Allah (c.c.) Beyt-l Makdisi bana tecelli ettirdi. Ben hem Beyt-l Makdise bakyor hem de onlara onun alametlerini birer birer haber veriyordum.4 te tm mminler Hz. Peygamber (s.a.v.) Efendimizin sra ve Mirac mucizesine tereddtsz inanrlar. nk onlar Allah-u Tealann kudreti karsnda her eyin ok kolay olacan bilirler. Allah tanmayan zavalllar da her eyi ksr akllarna vurarak (Allah korusun) imanlarn kaybediyorlar. nsafl olan her insan byle mucizelerin Allah tarafndan Peygambere bahedildiini bilir ve inanr. nk Allah (c.c.) bir eye ol dedi mi oluverir. Kinat yaratan, ay, gnei, yldzlar semada tutan Rabb-l Aleminin bir kulunu gklere karmas zor mudur? sa (a.s.) da Allah-u Teala ulvi ve yce bir makama kaldrmtr. 5 Mirac olayn kalbine sindiremeyen insanlar Allah-u Tealann kudretini insanlarn kudretiyle kyaslyorlar. Ey biare insan! nsanolunun dahi uzaya diledii kiiyi gndereceine inanyorsun ve gryorsun da, her eyi yoktan var eden yce Allahn diledii kulunu semalara ykseltmesine iman etmiyorsun. Sen sebeplere yapyorsun. unu unutma ki sebepleri de yaratan Cenab- Haktr. Cahiliye mrikleri teknoloji ve teknikten yoksun olduklar iin byle bir olay ok nemsediler ve ok hayretlerine gitti. imdikilerin de cahil mrikler gibi hayretlere dmeleri ne kadar bahtszlk ve ne kadar gericiliktir. O zaman gklere ykselmek ne kadar garip karlanyordu. imdi ise her gn yz binlerce insan uaklara binip gklere ykseliyor. Pek ok sayda insan uzaya gidip aratrma yapyor. Kul maddi imknlarla bunlar yapabildikten sonra Yce Allah (c.c.) da kulu
4 5

Buhari, Menakbul Ensr 41 Tefsir, sra, 3; Mslim, man 276, (170) Bu mana Nisa suresi, ayet: 158de aka belirtilmitir.

416

MRAC KANDL

Muhammedi semaya ykseltmesi zor olmasa gerek! Kullar bir ey yaparken sebeplere yapr, fzeler gibi kendisini yukarlara tayacak vastalar yapar. Ama yce Allah bir kulunu, dilerse vastal, dilerse vastasz olarak gklere karr. nk Allah (c.c.) sonsuz kudret sahibidir. Bu izaha altmz husus, siz mminlerden ziyade, itikad bozuk insanlara seslendik. Yoksa mmin olanlar Rablerinden bir emir geldiinde hi dnmeden, tereddt etmeden iman eder ve dillerinden u szler dklr: ittik ve itaat ettik, (Ya Rabbi!) derler. Kinatn efendisi Hz. Muhammed Mustafa (sallallahu aleyhi ve sellem) Mirac hadisesinde pek ok ikramlara mazhar olmu, cennet ve cehennemin ahvalini grm, hatta gnahkrlarn azab ekilleri dahi kendisine gsterilmitir. Ve Cenab- Hakla mekndan mnezzeh olarak bizim bilmediimiz bir ekilde grmtr. Allah Resul (s.a.v.) Mirac yolculuunda brahim (a.s.) ile karlatnda brahim Peygamber mmet-i Muhammede selam yollamtr. Onun iin mmet-i Muhammed de be vakit namazlarnda brahim (a.s.)a salt ve selam hediye ederler.6 Peygamber Efendimiz (s.a.v.) Mirac yolculuunda eytan ve dnyaya yz vermedii gibi bizler de yz vermeyelim. Reslullah (s.a.v.) giderken yolun dnda, kendini aran birine rastlar. Cibril yr der. Az sonra bir yal kadna rastlar Cibrile bu ne? diye sorar. O yr der. Derken bir cemaate rastlar cemaat bunlara selam verir. Cebrail (a.s.) selama mukabele et dedikten sonra Cibril bunlarn ne olduunu aklar (Birinci) seni aran iblisti, yal kadn da dnya idi. Selam verenler de Hz. brahim, Hz. Musa, Hz. sa idi der.7 Recep aynn 27. gecesi mbarek Mirac kandilimizdir. Bu geceyi tvbe etmemiz iin bir frsat bilelim. Ve bu gecenin gndznde de oru tutmak hakknda yle bir rivayet kitaplarda geer: Hibbetullahn isnad ile Ebu selemeden, onun da Ebu Hureyre ve Selmani Farisden (r.anhum) naklen Reslullah (s.a.v.): Recep aynda bir gn, bir gece vardr ki, bir kimse o gn oru tutsa, gecesinde namaz klsa, ibadete devam eylese, bir senenin btn gnlerini oru tutmu, btn gecelerini ibadetle geirmi sevab verilir. O gn Recebin yirmi yedinci gndr.8
6 7 8

Ehli Snnet Akaidi M. Zahid Koktu S.211 (erhi Emli) Abdurrahman b. Haimin Hz. Enesden yapt rivayette

(Oruc tutulmas ile ilgili haberler, Nzhetl Mecalis c.1 s.142, mkefetl Kulb s. 410 v.b kitaplarda geiyor.)

417

MRAC KANDL

Bunun yannda oluk ocuklarmza Mirac olayn retelim. Byle mbarek geceleri kahvehanelere, ma sahalarna giderek veya televizyon karsda slam ahlakna aykr programlar seyrederek geirmeyelim. Cenab- Allah cmlemizi, oluk ocuumuzu byle gafletlere dmekten korusun. Ya Rabbi! Bizler (Resuln) Muhammed (aleyhisselm)n getirdii haberlere iman ettik. Mirac hakkyla anlamay ve ahirete de imanla g etmeyi ve bizlere nasip eyle! (min.)

418

ABAN AYI VE BERT KANDL

ABAN AYI VE BERT KANDL

Gafletle geirilmemesi gereken mbarek aylardan birisi de hi phesiz aban- erif aydr. Byle bereketli aylar gnahlardan uzaklamak iin bir frsat bilelim. Oru tutarak, namaz klarak, hayrlar yaparak bu ayn feyzinden istifade edelim. Gnahlardan uzak olan Peygamberimiz (s.a.v.) dahi bu ay ve iindeki mbarek geceyi deerlendirmeye almtr. O halde bizim gibi gnahkrlara byle aylar deerlendirmek daha yarar. Gnahlarna tevbe edip dzelenler iin rabbimizin merhamet edecei Kuran Kerimde yle haber veriliyor:

Ey Muhammed, yetlerimize inananlar sana geldikleri zaman, de ki: Selm olsun size! Sizden bilmeyerek bir ktlk ileyip de, sonra tevbe eden ve durumunu dzelten kimselere, Rabbimiz merhamet etmeyi zerine almtr. nk O, ok balayan ve ok merhamet edendir.1 Allah Resulne nispeten yle bir rivayet nakledilir: aban ay girince, nefsinizi temizleyin ve bu ay boyunca niyetlerinizi iyi ediniz.2 Usame b. Zeyd (r.a.)dan rivayet olundu ki: Peygamberimize, Ya Reslullah seni aban ay kadar hibir ayda orulu grmyorum dedim. Bana cevab yle oldu: aban, Recep ile Ramazan ay arasnda ihmal edilen bir aydr. Bu ay, iinde amellerin Allah katna karld bir aydr. Ben de, amelim Allah katna karken orulu olmak istiyorum.3 Hz. Aie (r.anha) buyuruyor ki:

Nebi (a.s.) hibir ayda abanda tuttuu orutan fazla oru tutmazd. aban ayn tammyla orulu geirirdi Dier rivayette:

1 2

Enam sresi, yet: 54

Mkefetl Kulub, s.412 3 Neyll Evtar c.4 S. 276

419

ABAN AYI VE BERT KANDL

Pek az cz mstesna olmak zere aban orulu geirirdi denilmitir.4 Hz. Aie validemizin bir dier rivayetinde de Reslullah (s.a.v.)in Ramazandan baka bir ay tamamen orulu geirdiini grmedim. abandaki kadar da ok orulu olduu bir ay grmedim. (Buhari; Savm, 52 - Mslim; Siyam, 34) Bu sahih hadislerden anlyoruz ki, Reslullah efendimiz (s.a.v.) bu aya ok ehemmiyet vermitir. Ayrca kblenin Mescid-i Aksadan Mescid-i Harama evrilmesi de bu aban aynda olmutur. te, bu ay Ramazana tam bir hazrlk aydr. Onun iin slam limleri Recep kiinin gnahlardan tvbe etme ay, aban kalbi kusurlardan arndrma ay, Ramazan ruhu nurlandran aydr, Kadir gecesi de Allah (c.c.)nun rahmetine yaklama vesilesidir demilerdir. Ayrca Berat gecesinin aban ay ierisinde olmas onun nemini daha da ortaya koymaktadr. Beraat gecesi abann 15 inci gecesidir. Pek mbarek bir gecedir. Baz rivayetlere gre: Leyla-i Beratta mahlkatn bir sene iindeki rzklarna, zengin ve fakir, aziz ve zelil olacaklarna, yaayp veya leceklerine, ecellerine ve haclarn saylarna dair taraf- ilahiden meleklere malumat verilecei beyan olunmaktadr. Bortan, gnahtan ve cezadan kurtulu anlamna gelen ve mminlerin gnahlarndan kurtulup beraat etmesi manasn ifade eden bu gecenin faziletini limlerin bir ksm yle aklamlardr: Bu gece rzklar, eceller, hastalklar gibi nemli ilerin ilgili meleklere bildirildii bir gecedir. Ayrca bu gece yaplan ibadetlerin, klnan namazlarn, okunan Kuran- Kerimlerin, edilen dua ve niyazlarn fazilet ve bereketi ok byktr. Onun iin Allah Resul (s.a.v.): aban aynn yar gecesi olunca onu ibadet ve taatla geirin, gndzn de oru tutun buyurmutur.5 Peygamber Efendimiz (s.a.v.) de bu geceyi ibadetle geirmitir. Beyhakinin Ala b. El Haris kanalyla rivayet etmi olduu bir Hadisi erifte Hz. Aie (r.anha) yle demitir. Peygamberimiz bir gece kalkt, namaz kld, secdeyi yle uzatt ki vefat etti sandm. Bunu grnce kalktm, elimle ayana dokununca kmldad (sevindim) ve yerime dndm. Secdede yle niyaz ettiini duydum. Allahm, azabndan affna, gazabndan rzana snyor, senden yine sana iltica ediyorum.
4 5

Buhari, Savm, 52 Mslim, Siyam, 176, 177 bn-i Mace, Et Tac. c.2 s. 93

420

ABAN AYI VE BERT KANDL

ann ycedir. Sana yaptm senay senin kendine yaptn senaya denk bulmuyorum. Sana gerei gibi hamd etmekten acizim. Ban secdeden kaldrp namaz bitirince Ey Aie, Allahn Resul sana hakszlk edecek mi sandn? buyurdu. Ben hayr vallahi ya Reslullah, byle sanmadm, ancak uzun sre kaldn iin vefat ettin sandm, dedim. Bunun zerine Peygamberimiz Bu gece hangi gecedir, biliyor musun? Ben Allah ve Resul daha iyi bilir dedim. Peygamberimiz Bu gece abann 15 inci gecesidir, yani Berat gecesidir. Allah-u Teala abann 15. gecesinde kullarna rahmetiyle tecelli ederek af dileyenleri balar, merhamet isteyenlere rahmet eder. ini kin brm olanlar kendi haline brakr buyurdu.6 Sevgili Peygamberimiz (s.a.v.)in Bert gecesi hakknda syledikleri mbarek hadislerden birisi de udur: aban aynn yar gecesi oldu mu onu ibadetle, taatle geirin. Gndznde de oru tutun. Zira, Allah-u Teala bu gece, gnein batndan itibaren, dnya semasna rahmetle tecelli eder ve yle buyurur. Yok mu bana istifar eden, ona mafiret edeyim. Yok mu benden rzk isteyen ona rzk vereyim. Yok mu bir hastala yakalanan, ona afiyet vereyim. Yok mu unu isteyen, yok mu bunu isteyen? diye, ta sabaha kadar devam eder.7 Ayn zamanda bu gece mminler iin mafiret gecesidir. Mafiretin keyfiyetini Allah Resul (s.a.v.) yle anlatr: Bu gece, abann 15 inci gecesidir. Allah-u Teala bu gecede Benikelb kabilesi koyunlarnn tyleri says kadar kimseyi cehennemden azat eder. Ancak bu gecede kendisine irk koanlarn, mslmanlara kar kin ve dmanlk besleyenlerin, akraba ile mnasebetleri kesenlerin, kibirlenenlerin, ana ve babalarna isyan edenlerin ve ikiye dknlerin yzne (rahmet nazaryla) bakmaz.8 Yine rivayet olunduuna gre: Bu geceden ikiye devam edenler, zinaya ve faize srar edenler, mslman kardei ile arpan, sz gezdirip dedikodu yaparak ara aanlar istifade edemeyeceklerdir.9

6 7

Et Tergib Vet Terhib c.2 s. 119 bn-i Mace, Et Tac c.2 s. 93 8 Et Tergib Vet Terhib c.2 s. 242 9 Galiyetl Mevaiz S. 519 Benzer ifadeler A. bni Hanbel 2/176 Tergib ve Terhib

421

ABAN AYI VE BERT KANDL

Bert gecesinde Peygamber Efendimiz (s.a.v.)e mmeti hakknda umumi efaat hakk verilmitir10 ve bu mbarek gecede zemzem suyunun oald da bildirilmitir11 Sylenildiine gre, yeryznde mslmanlarn iki bayram varsa gkte de meleklerin iki bayram ve iki bayram gecesi vardr. Meleklerin bayram geceleri aban aynn 15 inci gecesine rastlayan Bert gecesi ile Kadir gecesidir. Mminlerin bayramlar ise Ramazan bayram ile Kurban bayramdr. Bu yzden aban aynn 15 inci gecesine melekler bayram ad verilmitir.12 Subki (rh.a.) tefsirinde buyurdu ki: aban aynn 15 inci gecesi olan Beraat gecesi bir yln gnahlarn, Cuma gecesi de bir haftann gnahlarn, Kadir gecesi de btn mrn gnahlarn giderir. Yani bu geceleri (hakkyla, ihlasla) ibadetle geirmek gnahlarn af olmasna sebep olur. Bu yzden Berat gecesinin dier bir ad Keffaret Gecesidir. iki bayram gecesiyle, aban aynn 15 inci gecesini ibadetle geirenlerin kalpleri dier kalplerin ld gn lmez eklindeki rivayete dayanarak bu gecenin bir baka ad da Hayat Gecesidir. Peygamber Efendimizin 15 inci gecesi dua etmesi zerine srarla Allahn emrinden kaanlar dnda kalan btn mmeti zerine efaat yetkisi verildiini bildiren bir rivayete dayanarak bu geceye efaat Gecesi de denilmitir.13 Ayrca bu mbarek Bert gecesine Mafiret, rahmet, azat, ksmet ve takdir gecesi isimleri de verilmitir. Rivayet olunduuna gre, Ebu Hureyre Hz.lerinin naklettii bir hadis-i erifte Reslullah yle demitir: abann 15 inci gecesinde Cebrail (a.s.) bana geldi: Ya Muhammed, ban semaya kaldr dedi. Ben de kendisine bu gece ne gecesidir? diye sordum. O da Bu gece yle bir gecedir ki Allah-u Teala onda rahmet kapsndan 300 rahmet kaps aar. Kendisine ortak komayan her kimseyi mafiret eder. Ancak sahir (byc), khin, ikiye ve araba devam eden ile zinaya srar edenler mstesna. Onlardan tvbe etmeyince mafiret olunmazlar.

10 11

Bkz. K. Hakim ve Meali Kerim (H. B. Centay) C.3 S. 905 No: 4 Bkz. Hak Dini Kur'an Dili c.6 s.4294 12 Mkaefetl Kulub 13 Mkaefetl Kulub Alusi Tefsiri 13/112

422

ABAN AYI VE BERT KANDL

Gecenin drtte biri () olduunda Cebrail (a.s.) nazil oldu bana ban sema cihetine kaldr dedi. Ben de bam semaya kaldrdmda cennet kaplarn alm grdm. Birinci kapda bir melek, devlet ve saadet bu gecede rku edenler iindir diye nida eder grdm. kinci kapsnda bir melek, devlet ve saadet bu gece secde edenler iindir. nc kapsnda bir melek, devlet ve saadet bu gece dua edenler iindir. Drdnc kapsnda bir melek, devlet ve saadet bu gece zikir edenler iindir. Beinci kapsnda bir melek, devlet ve saadet bu gecede Allah korkusundan alayanlaradr. Altnc kapsnda bir melek, devlet ve saadet mslim iindir diye nida ederken grdm. Yedinci kapsnda bir melek, sail (isteyen) kimdir? Onun sual ve haceti verilecektir diye nida eder grdm. Sekizinci kapsnda bir melek, bu gece istifar eden kimdir? Onun gnah mafiret olunacaktr diye nida eder grdm. Ben bu halde, ya Cebrail, bu gecede kaplar ne zamana kadar aktr? diye sordum. Cebrail, Tulu-u fecre (yani sabaha) kadar diye cevap verdi.14 Peygamber Efendimizin (s.a.v.) bu gece, Allahm bana irkten uzak, korunan temiz kalp ver. Kfir olmasn, aki olmasn diye buyurduu nakledilmektedir.15 Mademki, bir sene iinde olacak hadiseler, rzklar, eceller, hastalklar, ykselme ve alalmalar bu gece ilgili meleklere bildirilir.16 O halde byle nemli bir geceyi gaflet ierisinde geiremeyiz. Peygamber (s.a.v.)in medh-u sena ettii byle rahmet ve mafiret gecesinde gnahlarmza bir daha dnmemek zere tvbe edelim. Doyasya ibadet edip gndznde de oru tutalm. Allah (c.c.)nun emirlerine smsk sarlalm. Yasaklarndan aslandan kaar gibi kaalm. Allah (c.c.)nun emirlerinin gecelik, haftalk ve aylk olmadn bilelim. Grevlerimizin ancak kabir kapsnda biteceini nefislerimize kabul ettirelim. Dnya ve ahiret skntlarmz iin, hastalarmz, borlularmz iin Cenab- Hakka el aalm. Bilhassa dnyann her neresinde olursa olsun sknt eken, zalimlerin zulmnde ezilen, zalimlere kar mcadele eden, savaan din kardelerimiz iin de bol bol dua edelim. Birazck bunun da zdrabn kalbimizde hissedelim. Bana dokunmayan ylan bin yl yaasn demeyelim. Yoksa kmil imana hibir zaman ulaamayz. mslmanlar

14

Mbarek Geceler ve aylarn Fazileti sh.156 Benzer ifadeler Zbdetl Vaizinde Galiyetl Mevaiz s.518 Mkefetl Kulub 16 Kur'an- Hakm ve Meali Kerim c.3 s.905 No:4
15

423

ABAN AYI VE BERT KANDL

Allah iin sevmek, din dmanlarna da Allah iin buz etmek dini bir grevimiz olduunu bilelim. Bu mbarek gecede iyilerden olmak iin, annelerimiz babalarmz ve lmlerimiz iin bol bol dua edelim. nk byle geceler dualarn kabulne byk bir sebeptir. Bir de baz zavalllar bylesi bir gecede televizyonun karsnda oturup gayr-i slami programlara bakyor. Bazlar da kahvehanelere ve malara gidiyor. Ey gafil kardeim, nefsine uymasan lr msn? mrn hep heder ediyorsun. Sana binlerce nimetler veren Rabbine Mbarek gn ve geceleri frsat bilip tevbeyle ynelemiyorsan cehennem senin iin tutumu demektir. Halbuki eski insanlar bin yl mrleri olsa bir anlarn dahi heba etmezlermi. Senin elli, altm yllk ya mrn var ya da yok, onu da ebedi gibi gryor, eytann, dnyann oyununa geliyorsun. Ahiret iin alamyorsun. Nefsin arzular seni ahirete hazrlktan alkoyuyor. inde ebediyen oturamayacan binalar yapyorsun, devaml olarak yiyemeyecein eyleri topluyorsun, yetiemeyecein emeller peinde kouyorsun. Halbuki, belki ismin bu yl ierisinde lecekler arasnda yazlmtr bile. Belki Azrail (a.s.) cann almak iin son emri almtr bile. mrnn ounu yatmakla geiriyorsun. Bu kadar ok yatp mrmz bo yere tketmemiz bir mr israfdr. ldmz zaman ok yatarz. Yatmaktan hayr gelseydi ller grrd. htiyatan fazla uyumak akl kr deildir. mrmzn ounu nefsimize bakp uyuyarak geirdik, bari bylesi mbarek geceleri tevbemizin balangc klalm. u veciz sz de unutmayalm: Elmevakt l tter bilyevkt (Vakitler yakutlarla satn alnamaz.) Ecdadmzda yle bizi uyarm: Vakit nakittir. Allah-u Teala cmlemize bu mbarek gece de uyanmay, uurlanmay nasip etsin. Konumuza Peygamber Efendimiz (s.a.v.)in bu gecede yapt duayla son verelim:

Allahm gazabndan rzana, azabndan affna snyor. Senden yine sana iltica ediyorum. Sana gerei gibi hamd etmekten acizim. Sen kendini sena ettiin gibi ycesin. 17
17

Et Tergib Vet Terhib c.2 s.242

424

ABAN AYI VE BERT KANDL

Baka bir rivayetin devamnda: Ben kardeim Davud (a.s.) gibi Efendim iin yzm topraa srdm, anna yaraan af etmektir diyorum.18 dedi.

18

Galiyetl Mevaiz s. 516 Mkefetl Kulub, s. 413

425

KADR GECES

KADR GECES
Cenab Hakkn biz mminlere bahettii mbarek gecelerinden bir dieri de Kadir gecesidir. Byle esiz geceler mmet-i Muhammede Allah-u Tealann bir lutfu, bir merhametidir. Madem yce Allah mmet-i Muhammedin istifadesi iin bu geceleri vermi, o halde bize den grev de bylesi gecelerin kadrini bilmektir. aylar ierisindeki dier mbarek geceleri gafletle geirenler bari bu gecede ayn gaflete dmesinler. te mslmanlarn uyanmasna vesile olsun diye dilimizin dnd kadar Kadir gecesinin ehemmiyetini anlatalm. Umulur ki herkes kendi nasibini alr. Kadir gecesi pek feyizli bir gecedir. nsanlk iin bir hidayet kayna olan son kitap Kuran- Kerim bu gecede indirilmitir. Yine bu gecede yaplan ibadet, iinde Kadir gecesi bulunmayan bin ayda yaplan ibadetten daha hayrldr. Kadir gecesi ta sabaha kadar tvbelerin kabul edildii, ilahi rahmet ve mafiretin mminleri kuatt bir kurtulu gecesidir. Kadir gecesi meleklerin ve Cebrail (a.s.)n yeryzne indirilip Allaha kulluk eden mminleri selamladklar, onlarla kaynatklar bir eref gecesidir. Ayn zamanda insanl dnya ve ahiret saadetine ulatran Kuran gecesidir. Allah-u Aziman bu geceyi Kuran- Kerimde yle vmektedir:

. .

Hakikat biz onu (Kuran) Kadir gecesinde indirdik. Kadir gecesinin ne olduunu sen bilir misin? Kadir gecesi bin aydan hayrldr. O gece melekler ve ruh (Cebrail) Rablerinin izniyle her bir i iin peyder pey inerler. O gece, ta fecrin douuna kadar selam (ve selamet) dir.1 te Kadir gecesi eref ve stnlk bakmndan bin aydan daha stndr. nk iinde Kuran- Kerimin indirilme erefi sadece ona verilmitir. Tefsirciler yle der:Kadir gecesinde yaplan iyi i, iinde Kadir gecesi bulunmayan bin ay iinde yaplan iyi iten daha hayrldr.2
1 2

. .

El Kadr suresi, ayet: 1-5 Safvett Tefasir Kadir suresinin aklamasnda belirtilmitir.

426

KADR GECES

Mcahid yle der O gn ve gecede yaplan amel, tutulan oru bin aydan daha hayrldr.3 te bu Kadir gecesinin stnlnn birinci yndr. kinci yn, yce Allah'n, o seneden bir sonra ki seneye kadar takdir ve hkm ettii her trl i iin, melekler ve Cebrail (a.s.) Rablerinin emriyle o gece yeryzne inerler. nc yn ise, Kadir gecesi tan yeri aarncaya kadar bir selamettir. O gece melekler mminleri selamlar.4 Kadir sresinin nuzul sebebi olarak yle bir rivayet nakledilir. Onu zet olarak zikir edelim. bni Abbas (r.a.) yle buyurur: Peygamberimize srailoullarndan bir adamn bin ay boyunca Allah yolunda omzunda silah ile savat anlatld. Bu hal Peygamberimizin houna giderek ayn mazhariyeti kendi mmeti iin de diledi ve, ya Rabbi mmetimi, mr en ksa ve ameli en az mmet olarak yarattn. diye Allaha yakarnca Allah-u Teala ona ve kyamete kadar gelecek olan mmetine, srailolunun Allah yolunda silah tad bin aydan daha hayrl olan Kadir gecesini balad.5 Bu gece bu mmetin imtiyazlarndan birisidir. Anlatldna gre: srailolu emun adnda biridir. Dmanlaryla bin ay cihad eder. Kuvvet ve cesareti ise kfirleri dize getirir. Kendisiyle baa kamayacaklarn anlayan dmanlar, birisini karsna gndererek eer onu balar bize teslim edersen sana oka mal veririz dediler. Adam gece uyuyunca kars onu iple balar. Ama uyand zaman ipi elinden ve ayandan karp atmakta glk ekmez. Kadna niin byle yaptn diye sorunca kadn gcn denemek istedim der. Kadn, durumu adamn dmanlarna bildirince kendisine zincir gnderdiler. Fakat adam yine uyannca onu da koparmakta zorluk ekmez. Burada eytan dmanlarna gelerek, karsna hangi eyi koparamayacan eine sormasn tavsiye eder. Birini gnderip kadna eytann talimatn ulatrrlar. Kadn neyi koparamazsn diye sorunca adam Sa rglerini diye cevap verir. Adam uyuyunca onu sann telleri ile balar. Kfirler gelir adam alr ve boazlayacaklar eve gtrrler. Btn dmanlar bana r nce burnunu ve kulaklarn keserler. Bu srada o zat Allah-u Tealaya kurtulmak iin dua eder. Allah (c.c.) duasn kabul ederek kendisine artc bir g verir, balarn koparr, direi yerinden oynatarak evi dmanlarnn bana ykar. (Bir rivayete gre de) Allah-u Teala o kavmi yerin dibine batrr. O kadn da yldrm arpar ve yce Allah emuna da eski halinden daha fazla gzellik verir. Sahabeler bu hadiseyi duyunca: Ya Reslullah biz de o adamn sevab kadar sevap alabilir miyiz? deyince Peygamberimiz bilmiyorum der. Fakat bni Abbas
3 4

Muhtasar- bni Kesir, 3/659 Safvett Tefasir 5 Mcahid - Mkefetl Kulub - Beyhaki, Snen 4/306

427

KADR GECES

(r.a.)n dedii gibi Peygamberimiz Allaha yalvarr ve Allah-u Teala ona Kadir gecesini verir.6 Allah Resul (s.a.v.) bu mbarek geceyi mmetine haber vermi ve bu gece hakknda pek ok hadisi erif zikretmitir. Bunlardan bir ka tanesini zikredelim. Faziletine inanarak ve mkfatn umarak Kadir gecesini ihya eden kimsenin gemi gnahlar mafiret olunur.7 Hz. Aie (r.anha)dan Peygamber (a.s.) Ramazann son on gnlerinde camiye kapanr itikaf ederdi. Ve Kadir gecesini Ramazann son on gnnde araynz buyurdu.8 Yine Hz. Aie (r.anha)dan: Reslullah (s.a.v.) Efendimiz Ramazann son on gn girdiinde geceleri ibadet eder ve ehli beytini uyandrr, ciddiyetle ibadete dalar ve zevcelerine yaklamazd.9 Hz. Enes (r.a.)dan yle rivayet edilmitir. Mbarek Ramazan ay gelince Allah Resul yle buyurdu. Size iinde bin aydan daha hayrl bir gece olan bir ay gelmitir. Kim o gecenin hayrndan mahrum kalrsa, o btn hayrlardan mahrum kalmtr. O gecenin hayrndan ancak nasipsiz biri mahrum kalr.10 Yine Hz. Enes (r.a.)dan naklen Resul-i Ekrem Efendimiz yle buyurdu: Kadir gecesinde Hz. Cebrail (a.s.) meleklerden bir toplulukla beraber yeryzne iner (melekler), ayakta ve oturarak Allah' zikreden (ve ibadetle megul olan)a rahmet duas yaparlar.11 eyh Abdlkadir Geylani (rh.a), Nurani Gunye adl eserinde bni Abbas (r.a.)n rivayetine dayanarak yle anlatmtr. Kadir gecesi olduu zaman, Yce Allah Cebrail (a.s.)a yere inmeleri iin emir verir. Cebrail ile birlikte; Sidre-i Mnteha melekleri de yere inecekler arasndadr. Bunlar yetmi bin melektir. Bunlarn hemen her birinin elinde nurdan sancaklar vardr. Yere indikleri zaman: Cebrail (a.s.) kendi sancan, dier melekler de kendi sancaklarn drt yere dikerler. a) Kbe-i Muazzamaya
6 7

Mkaefetl Kulub Galiyetl Mevaiz Maksidt Talibin Drretl Vaizin Buhari, ,Teravih 2; Mslim Salt, 25 8 Buhari, Leyletl Kadr 3; Mslim, Siyam 219 9 Buhari,leyletl Kadr 5; Mslim, tikf 7 10 bn-i Mace Sahih-i Mslim c.2 s.758 11 Beyhaki, Mikat

428

KADR GECES

b) Reslullah (s.a.v.) Efendimizin kabri bulunan yere c) Kudsteki Mescid-i Aksaya d) Tur-u Sina mescidine. Bundan sonra Cebrail (a.s.) dalnz emrini verir. Bunun zerine iinde, kadn ve erkek mminin bulunup da meleklerin girmedii oda, ev, gemi, hcre kalmaz (imanl birini bulunca onunla musafaha yaparlar). Ancak u yerlere girmezler: a) inde kpek beslenen eve, b) inde domuz beslenen eve, c) inde arap iilen yere, d)Haram yoldan cnp olup, ykanmadan duran bir kimsenin bulunduu bir eve, e) Put eklinde suretler (resim) bulunan eve, Bir de melekler, yeryznde tesbih, takdis, tehlil ile megul olurlar ve Muhammed (aleyhisselm)n mmetinin balanmasn yce Allah tan dilerler. Tanyeri aarncaya kadar byle devam edip dururlar. Tanyeri aardktan sonra semaya karlar. Kendilerini nce dnya semasnn melekleri karlarlar ve sorarlar. Nereden dnyorsunuz? u cevab verirler: Dnyada idik. nk bu gece Muhammed (aleyhisselm)n mmetinin Kadir gecesidir. Dnya semasnn melekleri tekrar sorarlar: Allahu Teala Muhammed mmetinin ihtiyacnn giderilmesi babnda neler ihsan eyledi? Cebrail (a.s.): Allahu Teala, onlarn iyilerini balad; bunlar ktleri iin de efaati kld der. Melekler de krederler.12 Beyhakinin rivayetinde (bu olay) yle anlatlr: Kadir gecesi olunca Allah (c.c.) Cebrail (a.s.)a emreder. O da, kalabalk bir melek topluluu iinde, elinde yeil bir sancakla yer yzne iner ve onu Kbenin zerine diker. Hz. Cebrailin yz kanad vardr. Onlardan ikisini yalnz o gece aar da, doudan batya kadar olan mesafeyi kaplar. Sonra Cebrail (a.s.) melekleri, o gece ayakta durarak veya oturarak ibadet edenlere, namaz klan ve zikredenlere selam verip musahafa yapmaya ve onlarn dualarna amin demeye tevik eder. Bu durum afak skene kadar devam eder. Sabah olunca Cebrail (a.s.): Ey melekler topluluu, artk yryn gidiyoruz diye nida eder. Melekler: Ey Cebrail, Allah-u Teala Ahmed (s.a.v.)in mmetinden mminlerin ihtiyalar hakknda ne yapt? derler. Cebrail (a.s.): Allah

12

Galiyetl Mevaiz

429

KADR GECES

(c.c.) onlara rahmet nazar ile bakt ve drt kiiden baka herkesi af etti der. Sahabe-i kiram: Ya Reslullah o drt kii kimdir? diye sorunca Allah Resul yle buyurdu: 1) araba alk olan, 2) Ana babasna kar gelen 3) Akraba ile ilikisini kesen ve, 4) Kin tutandr. Biz, Ey Allah'n Resul kin tutan ne demektir? diye sorunca efendimiz (s.a.v.) aralarnda ilikileri kesendir diye buyurdu.13 Peygamber efendimize nisbet edilen bir dier rivayet de yledir: Kim Ramazan aynn 27. Gecesini sabaha kadar ibadetle geirirse bu benim nezdimde btn Ramazan geceleri yaplan, gece ibadetinin hepsinden daha sevimlidir.14 Hz. Fatma (r.anha)dan yle bir rivayet nakledilir: Ey babacm, geceyi ibadet ile geirecek gc olmayan kadn ve erkekler ne yapsn? diye sordu. Peygamberimiz ona u cevab verdi: Onlarn yastklarn dikip zerlerine yaslanarak bu gecenin herhangi bir saatinde oturup dua etmeleri, benim iin btn mmetimin, btn Ramazan gecelerinin hepsinde yaptklar ibadetlerden daha sevimlidir. Cenab- Hak pek ok hikmete binaen Kadir gecesini gizlemitir. En azndan mminler Kadir gecesini yakalayalm, feyzinden istifade edelim diyerek Ramazann tm gecelerini ibadet ile geirmeye alyorlar. Bin aydan daha hayrl olan bir geceyi aramamak, nasipsiz olmak akl kr deildir. Bir beki, bir ka kuru hatrna geceler boyu uyumuyor, yle ise seksen senelik ibadet sevab kazanmak uruna bir ay kadar geceleri uyank geirmek ok zor mudur? Aslnda bu, kalpte istek olmayndadr. Yoksa biraz ibadetin zevki alnsa bir gece deil pek ok geceler bile uyank kalnabilir. Peygamber Efendimiz, sahabeler, tabiinden olan zatlar hep geceleri hususen Ramazan gecelerini ihya etmeye almlardr. Esved b. Yezid (rh.a.) Ramazanda akamla yats arasnda biraz uyur, ondan sonra uyumazd. Hz. Katade (r.a.) de Ramazan boyunca her gecede bir hatim yapard. Son on gnnde ise her gecede bir hatim indirirdi.
13 14

Beyhaki, bni Hibban, Tergib Mkefetl Kulub, s.418

430

KADR GECES

brahim Edhem (rh.a.) Ramazanda ne gece uyurdu, ne de gndz. mam afii (rh.a.) mbarek Ramazanda klm olduu namazlarda Kuran- Kerimi 60 defa hatmederdi. Byk zatlarn bunlardan baka yzlerce vakalar vardr. Bizler de en azndan Ramazan gecelerini ihya etmeye alalm. Kadir gecesinden nasipsiz kalmayalm. Cemaatle namaza devam edenler az da olsa bu mbarek gecelerden nasiplerini alrlar. Kadir gecesi hakknda, onu arayp bulmamz hakknda pek ok hadis-i erifler rivayet edilmitir. Genelde Kadir gecesini Ramazan aynda, Ramazann son on gnnde ve zellikle Ramazan- erifin son on gnnn tekli gecelerinde aramamz tavsiye edilmitir. slam limlerinin byk bir ksmnn kanaati Ramazan- erifin 27 nci gecesinin Kadir gecesi olmasdr. Peygamber Efendimiz Ramazann bu son on gnnde mescidde kurduu bir adr iinde itikfa girer. Kendisini tamamyla ibadete verirdi. tikfn sevab bir rivayette de yle belirtilmektedir: Bir kimse Ramazan aynda 10 gn itikfa girer ise iki hac ve iki umre sevab alr.15 Bir baka hadiste ise: tikfa giren gnahlardan korunur ve btn hayrlar ilemi gibi ona hayrlar kazandrr16 buyurdular.

Peygamber (a.s.), vefatna kadar, Ramazann son on gnlerinde itikf ederdi. rtihalinden sonra da zevceleri itikfa devam ettiler.17 Zikredilen hadis-i eriflerden de anlald ki Kadir gecesini yakalayabilmek iin Ramazann son on gnnde ibadete daha arlk vermek gerekir. Bayram gecesini ihya etmeyi de unutmamalyz. nk o gecede dualar mstecabtr.18 Ayrca Peygamber Efendimize nispet edilen bir rivayet yledir: Kim nemini bilerek bayram gecelerini ibadetle geirirse kalblerin ld gn onun kalbi diri kalr.19
15 16

Buharinin rivayetinde:

Kefl umme (Alleme arani) Ma sebete bis snneh (. afiiden) Mikat bn-i Mace 17 Buhari, tikf 1; Mslim, tikf 5 18 bn-i Asakir, Muhtarul Ehadis S.73 19 Mevahibul Celil Lierhi Muhtesaril Halil, c.2 s.574, Mkefetl Kulub, s. 419, Fazail-i Amal, 69

431

KADR GECES

Ayn zamanda bayram gecelerinde Allah-u Teala rahmet yadrr.20 te byle mbarek gnler her zaman insana nasip olmaz. Bu yl Kadir gecesine ulasak bile bir dahaki seneye ulamayabiliriz. Gecen yl aramzda olup da bu yl aramzda olmayan nice kardelerimiz var. Nefsimiz bize az olan mrmz ok gstermesin. Bir an evvel byle geceleri frsat bilip gnahlarmza tvbe edelim. Allah iin bir damla da olsa gnahlarmza alayalm. Belki ahirette o bir damla gzya kurtuluumuza vesile olur. Baz eserlerde u haber yer alr: Kyamet gn bir kul Allah-u Tealann karsna kacak ve gnahlar ar bast iin cehenneme atlmas emredilecektir. Bu srada kirpiklerinden bir tel dile gelerek yle diyecektir:

Ey Rabbim! Senin Resuln Muhammed (aleyhisselm): Kim Allah korkusundan alarsa Allah onun ya dken gzlerini cehenneme haram klar diye bildirdi. Ben senin korkundan alamtm. Bunun zerine o kul, dnyada Allah korkusundan alad bir kirpik teli sayesinde affedilir. Ve Cebrail (a.s.): Filan olu filan bir tel kirpik sayesinde kurtuldu diyerek ilan eder.21 te bu dnyada az bir pimanlk ahirette ok pimanl nleyecektir. Bu dnyada gaflet uykusundan uyanmazsak ahirette son pimanlk fayda vermeyecektir. Ariflerden biri yle der: Ey insanlar amellerinizi dnerek ileyin, hibir zaman Allah korkusunu kalplerinizden karmayn. Uzun emeller ile oyalanarak lm unutmayn, dnyaya sakn bel balamayn, nk o gayet aldatc ve gaddardr. stten bakarak gznz boyar, bo vaadlerle aklnz banzdan alr. Sslenip pslenerek kendisine talip eker. Bylece alml bir gelin gibi ortaya kar, bu nedenle baklar ve kalpler ona dikilmi olur, ona k olur. Oysa nice aknn kanna girmi, nice ona gnl balayanlar yz st brakmtr. Ona gerein gzyle bakn, o saysz belalarn yurdudur. Onu bizzat yaratc horlamtr. Onun yenisi ypranr, mlk elden gider. Gaflet dalgnlnzdan gzlerinizi anz.
20 21

) (

Deylemi (Hz. Aie r.anha)dan Mkefetl Kulub, s.22

432

KADR GECES

Konuma Kadir gecesinin duasyla son veriyorum. Hz. Aie validemizden ey Allah'n Resul hangi gecenin Kadir gecesi olduunu anlarsam o gecede ne diyeyim? diye sordum. yle dua etmemi tavsiye etti.

Allahm sen af edicisin, af etmeyi seversin beni de affeyle diye dua et buyurdu.22 Allah-u Teala cmlemizi Kadir gecesini ihya edenlerden eylesin ve uyanmamza vesile klsn. (min) Gnahm bam at Bam at eyvah! midim bir sana kald Bir sana kald. Bir yl oldu hep seni Bekliyorduk biz Hasretinle, sevginle Yanyorduk biz Nerede kadir gecesi Aryorduk biz Seni bilsen ah nasl Bekliyorduk biz. Bu gece kapna bir mflis geldi Ve bir gnahkr Affna ok gveniyor Affeyle onu Allah Yeni batan kabul et Yeni batan ne olur Kadir gecesi iin Beni affet, bizi affet ne olur! (Fatma Habek)

22

Tirmizi, Deavat 84; bni Mace; Msned (Ahmed ibni Hanbel)

433

RAMAZAN BAYRAMI

RAMAZAN BAYRAMI
Mbarek Ramazan aynda, Allah-u Tealaya ibadet eden kullarn gnahlar balanp yzleri ak oldu. Gnahlara devam eden bahtszlar da, gnahlarn bir kat daha arttrp yzlerini kara ettiler. te Yce Mevla kendisi iin, gnahlardan el ayak ekip, oru tutup, namaz klan kullarna imdi de bol bol ikramlar vermektedir. Hz. bni Abbas (r.a.) Reslullah (s.a.v.)den yle buyurdu: Cennet, sene bandan sene sonuna kadar, Ramazann giriine kadar gzel kokularla koklanr ve sslenir. Ramazann ilk gecesi olunca arn altndan Mesire adl bir rzgr esmeye balar. Cennetteki aalarn yapraklar ve kaplarn halkalar yle nlar ki, ondan gnlleri balayan gzel nameler kmaya balar. Dinleyenler ondan daha gzelini asla dinlememilerdir. Sonra gzel gzl huriler ortaya karlar. Cennetin yksek yerlerine kp kendilerine zevce yapmas iin Allahtan bizi isteyen yok mu? derler. Sonra o gzel gzl huriler, cennetin bekisi olan Rdvana yle sorarlar: Ey Rdvan, bu gece hangi gecedir? Rdvan Lebbeyk diyerek yle cevap verir: Bu gece Ramazann ilk gecesidir. Bu gn Muhammed (sallahu aleyhi vesellem.)in mmetinden oru tutanlar iin cennet kaplar almtr.1 te bu mkfat alanlar oru tutan mminlerdir. Bayram sabahnda ikinci mkfata mahzar olacaklar da camilere akn edenlerdir. Bylece Cenab Hakkn mafiretini ve kendilerine verecei ihsan beklemektedirler. yle anlatlmaktadr. Bayram sabah olunca Allah (c.c.) melekleri btn beldelere gnderir. Melekler yeryzne inip, sokak ve yollarn balarnda durarak insan ve cinlerden baka Allahn yaratt her canlnn duyabilecei bir sesle yle nida eder. Ey Muhammed mmeti! bol bol ihsan eden, en byk hatay bile af eden, keremi ok olan Rabbimizin huzuruna knz. Mslmanlar (bayram) namaz klacaklar yere kacaklar zaman, Allahu Teala meleklerine: Bir ii iini bitirdii zaman, onun mkfat nedir? diye sorar. Onlar: Ey mabudumuz ve sahibimiz, onun mkfat cretinin tam olarak verilmesidir derler. Allah-u Teala: Ey meleklerim sizi

Beyhaki , bn-i Hibban , Tergib

434

RAMAZAN BAYRAMI

ahit tutuyorum. Onlara Ramazan ayndaki orular ve ibadetlerinin karl olarak rzam ve mafiretimi verdim buyurur.2 Grld gibi Ramazan ayn hakkyla ihya eden kullar mafiret olmular, cennete girmeye hak kazanmlardr. Bu ayn feyiz ve bereketinden mahrum kalanlar da afv olunmak bir yana, Allah Resul ve Cebrail (a.s.)n bedduasna maruz kalp Allahn rahmetinden de mahrum kaldlar. Baz hususlar nefsimizin houna gitmese de kabul etmek mecburiyetindeyiz. unu kesin olarak bilelim ki kulluk iin gnderildiimiz u dnya hayatnda grevimiz, sadece bir aylkla snrl deildir. Ramazan ay bizlerin dzelmesine bir vesile olmutur. Bu toparlanmadan sonra ibadeti brakp, gnahlara devam etmek byk bir yanltr. Sabrla, meakkatle yapm olduumuz ibadetleri, hayrlar tekrardan ykmayalm, heder etmeyelim. Ramazan aynda balanm olan eytanlar, bu aydan sonra salverilecektir. Sizlerin yapm olduunuz gzelim ibadetleri yok etmeye alacak, sizleri gnahlara daldrmak iin her trl areye ba vuracaklardr. Hele bu asrda nefis ve eytan haricinde binlerce dman daha vardr. Her dman seni Allahn yolundan eytani yola aracaktr. te byle bir ortamda ben lemlerin Rabbi olan Allahtan korkarm deyip istikametine devam edersen cennet nimetleri seni bekliyor demektir. Belki nefis ve eytan sana yle seslenir: Ramazanda ok ibadet ettin yeter. Bir dahaki Ramazana tekrar gnahlarn af ettirirsin der. Hlbuki her akll mmin bu sesleniin eytani olduunu bilir ve tehlikeyi grr. nk hibir insann bir saniye sonrasna garantisi yoktur. Geen bayram aramzda olan kardelerimizden pek ou maalesef imdi aramzda yoktur. Onun iin eytani sedalara kulak vermeyelim. Kulluk grevimizin lene kadar olduunu bilelim. Ve Cenab Hakkn u ayetini unutmayalm. Sana yakin (yani lm) gelinceye kadar Rabbine kulluk et.3 Kinatn efendisi Hz. Muhammed (s.a.v.)den dahi kulluk grevi kalkmamtr. O dahi vefat edinceye kadar ibadetlere devam etmi, bu hususta mmetine rnek olmutur. Her kim ki ben Ramazanda ibadet yaptm. Artk Ramazan bitti, gnahlarma devam edebilirim zihniyetini tayorsa kendi kendine yazk ediyor. Pek ok insan var ki Ramazan ay
2 3

Beyhaki , bn-i Mace , Tergib Hicr suresi, ayet: 99

435

RAMAZAN BAYRAMI

girdi mi gnahlar, ikiyi brakyor, namaza, oruca balyor. Bu ok gzel bir ey. Maalesef Ramazan ay knca da tekrar eski gnahlara dnyorlar. te buna bir are dnelim. Bir daha gnaha dnmemek zere tvbe edelim, eytan sevindirmeyelim. Amellerimize acyalm. Vehb bni Mnebbih (rh.a.) buyurur ki, eytan her bayram gn fkeden inler. Etrafnda toplanan yardaklar: Seni fkelendiren nedir efendimiz? diye sorarlar. eytan da onlara u cevab verir: Bu gn Allah Muhammed mmetinin gnahn affetti. Onlar mutlaka nefsi arzulara daldrp oyalamalsnz der.4 te bizleri Allah'n yolundan alkoymak isteyenlere kar korunmamz gerekmektedir. Bunun da bir tek aresi var, o da Ramazan ksa da ibadetlerimizi brakmamamzdr. zellikle insan ktlklerden koruyan namaz ibadetine smsk sarlalm. Namaza geveklik gstermek imansz lmeye sebep olabileceini unutmayalm. Yce Allah bize her zaman Ramazandaki gibi sk bir ibadet iinde olacaksn demiyor. Bize merhamet edip ykmz hafifletiyor. Bize den grev, Ramazan misali ibadet etmiyorsak dahi, bari bundan byle zerimize farz olan namaz klalm. Bir de iki, zina, adam ldrme, faiz, rvet, kumar ve kul hakk gibi gnahlardan uzak duralm. Bunun haricinde helal erevede zevk yapalm. Nefislerimizin her dediine uyup, helal snrlarn ap haramlar ilemeyelim. Bu dnyada harama ihtiya brakmayacak derecede helal zevkler mevcuttur. te nefislerimize bunu kabul ettirelim. Allah (c.c.)nun koyduu snrlar delmeye kullarn hakk ve yetkisi yoktur. Her kim bu snr delerse Cenab Hakkn azabndan kendini nasl koruyacan da iyice dnsn. lmz udur: Nefsan arzularmz haramlarda deil helal snarlar dhilinde tatmin etmeye almamzdr. Haramlara meyleden kul cehennemi gze alm demektir. Hlbuki yle buyrulur: Gnah ile, cehennem azabna dayanabilecein kadar Madem cehenneme bu can ve tenimiz takat getiremez, o halde gnahlardan uzak duralm. Bu hususta ateten gmlek olan sabr gmleini giyelim. Ve Cenab Hakka snalm. Gnahlarn terkine ve bu ibadetleri yapmaya kar sabr gstermek kulun derecesini ok ok ykseltir.

Mkefetl Kulub Makasidul Talibin

436

RAMAZAN BAYRAMI

Peygamber Efendimiz (s.a.v.) yle buyurmutur: nsanlarn en hayrls mr uzun ve ameli gzel olandr. nsanlarn en erlisi de, mr uzun ameli kt olandr.5 Allah-u Tealann indinde ktlerden olmamak iin ibadetlerimize Ramazandan sonra da devam edelim. Az da olsa terk etmeyelim. Peygamber (s.a.v)e: Allah katnda en sevimli amel hangisidir, diye soruldu. Allahn Resul de: Amellerin en sevimlisi az da olsa devaml olandr."6 yi biliniz ki ben sizden nce gidecek ve sizi bekleyeceim. Sizinle buluma yerimiz havuz badr. Yarn benimle bulumak isteyen, elini dilini gnahlardan eksin. Zira gnahlar, nimetlerin deitirilmesine sebep olur.7 u mbarek bayram gnlerinden hakkyla istifade edebilmek iin herkes zerine den grevleri yapsn. Balca dikkat edeceimiz hususlar unlardr: Anne ve babas hayatta olanlar, onlar ziyaret edip hayr dualarn almal, onlar raz etmenin Cenab Hakk raz etmek olduunu bilmelidirler. Hz. mer (r.a.) oullarndan birini bayram gn, sadece yrtk bir gmlek iinde grnce alamaya balar. Olu ona Niin alyorsun? diye sorar. Hz. mer (r.a.): Yavrum, bayram gn ocuklar seni bu yrtk gmlekle grnce, hayal krklna deceinden ekiniyorum diye cevap verir. Olu da ona: Ancak Allahn rzasndan mahrum kalan veya ana babasna asi olanlar hayal krklna derler. Ben ise senin honutluun sayesinde Allahn rzasn kazanacam umuyorum der. Bunun zerine Hz. mer gz yalar iinde olunu barna basar ve ona dua eder.8 Ayn zamanda akrabalar sorup, akrabalk balarn koparmamaya da dikkat etmeliyiz. Hadis-i erifte: Hsm ve akraba ile alakay kesenler cennete giremez buyrulmutur.9 Bir de mmin kardeler birbirleriyle kaynamal, ksl olanlar barmal ve barmalar iin gayret sarf etmelidirler. Yce Allah yle
5 6

Tirmizi Et Tac C.5 s.169 Buhari, Rikak 18 7 M. A. Kksal Hz. Muhammed ve slamiyet C.11 S.35 8 Mkaefetl Kulub 9 Buhari, Edeb 11; Mslim, Birr 6

437

RAMAZAN BAYRAMI

buyurmaktadr. Eer mminlerden iki grup birbirleriyle vuruurlarsa aralarn dzeltin10 Peygamber Efendimiz de: Hibir mslmana mslman kardeini gnden fazla terk etmesi, bir araya geldikleri zaman, biri brnden yzn baka tarafa evirmesi helal deildir. Onlarn en hayrls dierine ilk selam verendir.11 Allah Resul (s.a.v.)in ifadesi ile Mmin mminin kardeidir. Mmin mmine kar paralar birbirini balayp tahkim eden bina gibidir.12 Nefsim yed-i kudretinde olan Allaha yemin olsun ki, iman etmedike cennete giremezsiniz, birbirinizi sevmedike iman etmi olmazsnz.13 te bu hadis-i eriflere binaen halen mmin kardeiyle dargn duranlar, kibrinden dolay dostlarn, akrabalarn ziyaret etmeyenler, o benim ayama gelsin deyip, habbeyi kubbe edenler, hep ben haklym deyip mslman kardelerini hor grenler slam kardeliinin ne olduunu bilmeyenlerdir. Bunlar bu hareketleriyle cenneti kardklarnn farknda bile deildirler. Hadiste yle buyrulmutur: Her kim mslman kardeinin kaymasn af ederse Allah-u Teala da onu kyamet gnnde affeder.14 Zaten mslmann mslman zerindeki haklarndan birisi de birbirlerinin hata ve kusurlarn affetmeleridir. Byk zatlar demiler ki: Eer (din kardein) senin hakknda taksirat (hata) yapt ise, kendisine yetmi eit mazeret bul. Eer nefsin bu mazeretleri kabul etmezse, nefsine de ki eer dnyada kt huylu ve mizal biri varsa (o da) sensin. nk din kardein senden yetmi trl zr diliyor sen kabul etmiyorsun.15 Buradan anlalan odur ki mminlerin kusurlarn af etmek, onlar hor grmemek lazmdr. Zaten hatasz dost arayan dostsuz kalr demilerdir. Ayrca Allah dostlar yle bir prensip kendilerine edinmilerdir. Kendi nefislerine kar yaplan hatalar, kusurlar af ederler. Ama Allahn emirleri inendii zaman musamaha gstermezlermi.
10 11

Hucurat sresi, ayet: 9 Buhari, Edeb 62; Mslim, Birr 23 12 Buhari, Mslim 13 Mslim Ebu Davud Et Tac C.5 S.244 14 Camiul-Ehadis, cz.20 s.33 H.21421 (Beyhaki, Ebu Davud) 15 Kimya-y Saadet

438

RAMAZAN BAYRAMI

Bizlerin de ls byle olmaldr. Nefsimize yaplan hatalar, Allah rzas iin grmeyelim. Her mminin kt huylar olabilecei gibi gzel huylar da oktur. Madem Allah ve Resuln seviyor, o halde kardeimizdir demeliyiz. Bununla beraber mslmanlarn arasn slah yerine, dedikoduculuk yaparak, sz getirip gtrerek mslmanlarn arasn aanlar slam kardeliini tahrip ettikleri iin byk bir vebal ve gnah altna giriyorlar. Hlbuki dinimiz bize ayplar rtmemizi emrediyor.

Herhangi bir kul dnyada dier bir kulun aybn rterse. Kyamet gnnde Allah da onun aybn rter.16 Baka bir hadiste de kovuculuk yapanlar iin yle buyurmutur: Kovuculuk eden, sz getirip gtren kimseler cennete giremez.17 Ve Allah Resul bize u ikaz yapmtr. Tahassus (duygularnzn herhangi biriyle bakasn murakabe etmek) ve tecesss (bakasnn gizli tarafn aratrp meydana karmak) etmeyiniz. Aranzdaki balar koparmaynz. Birbirinize srt evirmeyiniz. Ey Allah'n kullar karde olunuz.18 Baka bir hadi-i erifte de Bir kimseye, er olarak mslman kardeini hor grmesi kfidir buyrulmutur.19 Madem iman edenler birbirlerinin kardeidir, o halde bu kardelii ufak tefek hatalarla bozmayalm. Kibri, hasedlii ve benlii bir kenara brakalm ve her mmini kendi nefsimizden stn bilelim. Birbirimizi Allah iin sevelim ki, kyamet gn hibir glgenin olmad gnde arn glgesinde glgelenelim. nk Allah-u aziman kyamet gnnde: Benim iin sevienler nerededir? Onlar glgemden baka glge bulunmayan bir gnde (armn glgesinde) glgelendireceim diye buyurur.20 Allah-u Teala cmlemizi slam kardeliini ihya eden, bahusus anne ve baba hukukuna riayet eden kullarndan eylesin. (min)

Nebi (s.a.v.) yle buyurmutur:

16 17

Mslim Buhari, Mslim 18 Buhari, Mslim 19 Mslim, Birr 32 20 Mslim, Birr 37 Ahmed b. Hambel

439

RAMAZAN BAYRAMI

Son sz olarak mmin kardelerimizi istenildii gibi sevemezsek dahi bari sui-zan (yani kt zan) yaparak buz etmeyelim, kzmayalm ve birbirimizle uramayalm. Mslmanlarn ayana ba olmayalm. Bu bilgilerden ayr olarak unu da ifade edelim: Borcunu dtkten sonra asli ihtiyacndan baka nisap miktar mal veya onun deerinde paras olann ftr sadakas vermesi lazmdr. Ftr sadakasnn vacip olmas iin, zektta olduu gibi maln zerinden bir yl gemesi ve artc nitelikte olmas art deildir. Fitre Ramazan aynda fakirlere verilen bir sadakadr. Bayramdan nce verilmesi (daha) iyidir. Dini llere gre zengin olan kimsenin hem kendisinin hem de ergenlik ana gelmemi olan ocuklarnn fitrelerini vermesi vaciptir. Zekt kimlere veriliyorsa fitre de onlara verilir. Varlkl mslmanlar fitre vermekle fakirlere bayram sevincini tattrrlar. Bylece, hem borcunu demi, hem de sevap kazanm olurlar. Fitre vermek orucun kabul edilmesine, lmn iddetinden ve kabir azabndan kurtulmaya vesile olur.

440

HZ. PEYGAMBER (S.AV.)N DOUMU

HZ. PEYGAMBER (s.a.v.)N DOUMU

nsanln rahmet Peygamberi Hz. Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem) Fil vakas ylnda Rebilevvel aynn 12. Pazartesi gecesi miladi takvim hesabyla, 20 Nisan 571de dnyaya gelmitir. Cenab- Hak Kuran- Hakiminde resul hakknda yle buyurmaktadr:

Andolsun ki, Allah, m'minlere byk lutufta bulundu: Zira daha nce ak bir sapklk iinde bulunuyorlarken onlara, kendi ilerinden, kendilerine Allahn yetlerini okuyan, kendilerini ycelten ve kendilerine Kitap ve hikmeti reten bir eli gnderdi.1 Baka bir ayette de: Andolsun, iinizden size yle bir Eli geldi ki skntya uramanz ona ar gelir; size dkn, m'minlere efkatli, merhametlidir. 2 diye buyurmutur. Rivayet edildiine gre Hz. Amine yle demitir. Ben dier hanmlar gibi gebelik zahmeti ekmedim. Fakat ryamda grdm ki, bir kimse gelip Ya Amine! Muhakkak bilesin ki sen lemlerin hayrlsna hamilesin. Doum vakti eritii zaman kulama byk bir ses geldi, rktm hemen bir ak ku geldi. Kanadyla arkam sad ve korkmam gitti. Bir yanma baktm beyaz kse ile erbet sundular, alp itim ve her tarafm nur kaplad. Doum zamannda Hz. Aminenin gznden perde kaldrlp melekleri ve pek ok harikuladelikleri grmtr. Onun doduu zaman cihan nurla doldu. Babas Abdullah az zaman nce vefat ettiinden biricik olunu gremedi. Anas Amine nur topu gibi bir olan dourunca, dedesi Abdlmuttalib byk bir ziyafet verdi. Sevgili torununa ne ad koyduunu soranlara Muhammed ismini verdim dedi. Atalarn arasnda bu ad tayan yoktur. Bu ad koymaktan maksadn nedir? diye sordular. Umarm ki onu gkte Hak, yerde de halk pek ok methedip vecektir diye cevap verdi.

1 2

l-i mran suresi, ayet 164 Tevbe suresi, ayet 128

441

HZ. PEYGAMBER (S.AV.)N DOUMU

Peygamberimizin doduu gece pek ok olaanst haller meydana gelmitir. O gece randa Kisra saraynda stunlar ykld. Mecusilerin tapnmak iin yanan ateleri snd, Sava gl batt, Kbedeki putlarn pek ou ba aa ykld. O gece bir yldz dodu ve buna benzer olaylar olmutur. Ayn zamanda Hateml Enbiya Hazretleri, snnetli, gzleri srmeli ve gbei kesilmi olduu halde domutur. Arkasnda da iki krek kemii arasnda ta kalbinin hizasnda bir nianesi vard ki, ona hatem-i nbvvet veya mhr- nbvvet (peygamberlik mhr) denilir. Araplarda yeni doan ocuklar stanneye vermek adet idi. Senenin muayyen zamanlarnda Mekke dndan stanneler gelir. Ve genellikle zengin ailelerin ocuklarn almaya alrlard. Ancak yoksulluk ierisinde bulunan Sad b. Bekr kabilesinden Halime, imknszlklardan dolay Mekkeye zamannda gelememi ge kalmt. ok aramasna ramen varlkl bir ailenin ocuunu bulamad. Yetim bir ocuun kald kendisine haber verildi. nce almak istemedi, daha sonra bo dnmektense kk Muhammedi almaya karar verdi. Onu kervann yanna gtrd. Bereket onun eline yapm, yknde bulunan her eyde bir deiiklik olmutu. Memelerdeki stlerde bereket grlm, kocam devede ve yrmez merkepte bile bir bereket ve hareket grlmt. Btn yoldalar Ey Halime! Mbarek bir ocuk buldun demeye baladlar ve onu kskanyorlard. Rivayet olunduuna gre Sad oullar aylardr kuraklk ve ktlk ektikleri iin, yamur duasna karlar bir trl dualar kabul olunmazd. Kalabaln iinden Halimenin komusu olan bir kadn, duay yaptran rahibe yaklar ve yle der: Rahip efendi biz bu kadar dua ettik ama bo, fakat iimizde uurlu biri olsa belki duamz kabul olur. Rahip yal kadnn bu sznden rahatsz oldu. Yal kadn asl maksadn aka syler. Bizim komumuz Halimenin evinde Mekkeli ok uurlu, bereketli bir ocuk var, bir de onu buraya getirsek belki onun hatrna lemlerin Rabbi duamz kabul eder. Kadnn srar zerine rahip kabul eder. Ve o yal kadn gider Halimeyi bulur, durumu ona anlatr o da kabul eder. Stannesi nurlu ocuu alr, rahibe gelirler. Rahip ocuu kucana alr ve kalabala yle seslenir: Ey insanlar bu, bulunduu eve bereket getiren Mekkeli ocuktur. Bu hayrl yavruya olan sevgisi ve ltfu ile yamur vermesi iin lemlerin Rabbine beraber dua edelim. Ve dua ettiler yle bir yamur yad ki toprak yamuru iliklerine kadar ierek doydu.3
3

(zet olarak) Kinatn Efendisi Peygamberimizin Hayat isimli kitaptan

442

HZ. PEYGAMBER (S.AV.)N DOUMU

Peygamber (s.a.v.)in st emme mddeti dolunca Mekkeye ailesinin yanna dnd. Annesi Amine ile hizmetileri mm Eymen onun stne titriyorlar, onu esen rzgardan bile saknyorlard. Peygamber Efendimizin Medinede akrabalar vard. Hem onlar ziyaret etmek, hem de yzn grmek nasip olmad babasnn mezarn ziyaret ettirmek maksadyla yetim yavrusunu yanna alarak Medineye gitti. Peygamberimiz o zaman alt yanda idi. Orada bir ay kadar misafir kaldlar. Babasnn mezarn ziyaret ederken ksz kalmann acs tazelendi. Hz. Amine, Medine Yahudilerinin olu kk Muhammedin davranlarndan bir takm eyler sezerek onunla fazla ilgilenmeye baladklarn grnce, burada daha fazla kalmann tehlikeli olacan dnerek, Mekkeye dnmek zere Medineden ayrld. Kzgn lleri aarak ata yurduna dneceklerdi. Medineden yirmi mil uzakta, Ebva kynde hastaland, son dakikalarn yaadn anlad. Biricik yavrusunu efkat dolu gzlerle szdkten sonra pt pt. Paralanan barna basarak analn btn duygularyla onu okad. Daha ana karnnda iken babasn kaybeden bu yavrucak imdi de anneden mahrum kalacakt. Bu acy btn varlyla hisseden anne olunun masum yzne bakarak u anlamda bir iir syledi: Her yeni eskiyecek ve her ey yok olup gidecektir. Ben de leceim fakat buna gam yemem, nk temiz bir ocuk dourdum. Dnyaya bir byk hayrl varlk brakyorum. Bu szlerden sonra gzlerini yumdu. te rahmet Peygamberi bundan sonra anne ve baba hasretiyle byr. Cahiliye devrinin pisliklerine karmadan 40 yana varr ve kendisine Peygamberlik grevi verilir. Allahu Tealadan vahiy yoluyla alm olduu emirleri kullara ulatrr. Gaye insanl cehalet ve zulm karanlndan, slamn nuruna karmak, insanl putlara, yaratlmlara tapmaktan kurtarp bir olan Allaha ibadete armakt. Bu mukaddes davay ihya etmeye alrken pek ok ilelere maruz kalmtr. Srf bu ile ve eziyetlere katlanmas, insanl dnya ve ahiret saadetine kavuturmak iindi. nk o rahmet peygamberiydi. Onun doumu, dnyaya gelii beer iin bir kurtulutu. Cenab- Hak o byk Peygamber iin yle buyurur:

443

HZ. PEYGAMBER (S.AV.)N DOUMU

(Resulm) Biz seni ancak lemlere rahmet olarak gnderdik4 O yle merhametliydi ki fkelenecek yerde sknetini korur, mbarek hayatna kast edenleri bile balard. Uhud savanda mbarek dii ehid edilmi, latif ehresi kanlar iinde kalm olduu halde yine dmanlarna bedduada bulunmamtr. Ya Rabbi kavmime hidayet et, nk onlar bilmiyorlar diye yalvarmtr. Niin bunlar hakknda beddua etmiyorsun diyenlere. Ben rahmet olarak gnderildim. Lanetleyici olarak gnderilmedim (yani insanlar hak yoluna ve Allahn rahmetine armak iin gnderildim.) diye cevap vermiti5 Mekke-i Mkerremeyi fethettikleri gn, Kurey hakknda uygulanan ltuf ve ikram Hz. Peygamberin ne derece byk bir ihsan sahibi olduuna ahittir. O byk Peygamberin merhameti yalnz insanlara deil, hayvanlara ve bitkilere de amildi. Mute savanda, slam ordusuna yle hitapta bulunmutur: Yce Allahn adna snarak onun ve sizin dmanlarnzla savanz. Fakat gideceiniz yerlerde dnyadan ekilmi rahipler greceksiniz, onlara asla dokunmaynz. Kadnlar ile ocuklara efkatle muamele ediniz. Hurma aalarn kesmeyiniz, evleri ykmaynz. Olu brahim vefat edince gzlerinden ebnem gibi yalar dklr. bni Avf: Ya Resulallah! Sen de mi alyorsun? deyince Peygamber Efendimiz: Gzmz alar, kalbimiz mahzun olur fakat bizden Allah rzasna aykr bir sz kmaz. buyurdular. Hayatlar boyunca Arap yarmadas fetih edildi. Medineye her yerden ganimet mallar gelmeye balad. Hkmdarlar tarafndan kymetli hediyeler gnderildi, dnya olanca varlyla ona yz gsterdi fakat o bunlara nem vermedi, o btn bunlar fakirlere, mslmanlarn ykselmelerine harcard. Evinde para kald zaman uyuyamazd. Hz. Aie validemiz diyor ki: Reslullah dnyadan g edilerine kadar, arka arkaya her gn doyasya yemek yememitir. Hlbuki isteseydi Cenab Hak ona hatr ve hayaline gelmeyecek nimetleri verirdi. Bazen bir ay, biz Peygamber zevcelerinin evinde yemek piirmek iin ocak yanmazd. yleyse hep kendi menfaatini dnenler az da olsa rahmet Peygamberinden bir ders alsnlar. Zalim duygularn yumuatsnlar. Ne mutlu, rahmet Peygamberi iki cihan sultan Hz. Muhammede tabi olana. Ne yazk ondan baka nder tanyana.
4 5

Enbiya suresi, ayet: 107 Mslim

444

HZ. PEYGAMBER (S.AV.)N DOUMU

Btn varlyla ve hayatyla insanla rahmet Peygamberi olan Hz. Muhammed (s.a.v.)den, mmet-i Muhammed acaba ne kadar nasiplenmekte ve istifade etmektedir. Onu tanma bahtiyarlndan mahrum kalan ahslar dnyada gerek huzuru bulamaz, ahirette de elim bir azapla ba baa kalrlar. Hz. Peygamber (s.a.v.)in ismi kendisine ulap da iman etmeyen, cehennemi kendine mstahak klmtr. Allah-u Aziman o yce ahsiyete yle bir deer vermi ki, onun Peygamberliini tasdik etmeyen Allah-u Tealay da tasdik etmemi saylr. Onun getirdii dine, kitaba iman etmeyen btn dinleri ve kitaplar inkr etmi demektir. Kurann da bir hkmn kabul etmeyen tmn inkr etmi olur. Onun iin azmzdan kan szlere dikkat edelim, bilip bilmeden bu hkm aklma yatmyor, bu asrda Peygamber devrinde uygulanan hkmler imdi uygulanr m? gibi lafzlarla imanmz atmayalm. Ecnebi milletler dahi Hz. Muhammed (aleyhissaltu vesselm) n ksack bir zaman ierisinde yapt baarlara, yapt inklplara hayret edip takdir ederken bizim mslmanlarmz ise Hz. Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem) in nasl bir zat olduundan gafiller, yleleri var, Peygamberinin ismini bile evlatlarna retmemi. yleleri de var ki: La ilahe illallah Muhammedur Reslullah demesini bilmiyor, manasn bilmiyor. Gafletin bu kadar da fazladr. Allah-u Teala bizlere kimlerin arkalarnda gittiimizin uurunu versin. Allah-u Teala bizleri yce insan Hz. Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem) in efaatinden mahrum eylemesin. (min)

445

HCRET

HCRET
nsanlk tarihinde en nemli olaylardan biri de Peygamber Efendimiz (s.a.v.) in Mekke-i Mkerremeden Medine-i Mnevvereye hicretidir. te bu hicret olaynda biz mminler iin pek ok ibret alnacak eyler vardr. Hicret olaynn gereklemesine sebep olan durumu yle zetleyelim: Allah Rasul (s.a.v.) ylmadan, usanmadan byk bir azimle slamiyeti yaymaya alyor, bu yzden mslmanlarn says gn getike artyordu. Bu gelimeyi Kurey mrikleri engellemeye alyor, Peygamber (s.a.v.)i de bu davadan vazgeirmek iin her trl areye bavuruyorlard. Ona zenginlik, yksek mevki, kadn vs. daha birok vaadlerde bulunuyorlard. Bunlar ie yaramaynca ezit ve ikencelerine devam ediyorlard. Fakat mrikler anlamyorlard, bu davay balatan Reslullahn kendisi deil ki, skntlar karsnda davasndan vazgesin. O sadece Allahn emrini yerine getirmekle grevli idi. Peygamberimizi yolundan dndremeyen mrikler mslmanlara eziyetlerini daha da artrdlar. Kimisi kzgn kumlara gmlyor, kimisinin kzgn atele vcudu dalanyor, kimisi de baylncaya kadar dvlyor, azlarna, burunlarn boucu dumanlar salnyordu. Bunlar yetmezmi gibi, mslmanlarn bulunduu yere hibir ekilde yiyecek ve iecek sokulmasna msaade etmiyorlard. Bu ekilde mslmanlar ktlk ekiyor, ocuklarn alk feryad, ac llklar eklinde uzaklardan duyuluyordu. Ksacas Mekkede can ve mal emniyeti kalmamt. Dier taraftan Medine mslmanlarnn says gnden gne artyordu. Medineliler bisetin onnc ylnda Peygamberimizi Medineye davet etmilerdi. Peygamber (s.a.v.) onlara: Kendi aile ve ocuklarnz koruduunuz gibi beni de koruyacanza sz veriyor musunuz? dedi. Onlar: Senin yolunda lrsek bize ne var? diye sordular. Reslullah: Cennet var karln verdi. Onlar da: yle ise elini uzat, biat edelim dediler. Mekkede hayat mslmanlar iin bir azap olmutu artk. Bir mddet sonra Peygamber (s.a.v.) mslmanlarn hicretine izin verdi ve yle buyurdu: Sizin hicret edeceiniz yurdun iki kara talk arasnda hurmalk bir ehir olduu bana gsterildi. Medineye hicret eden mslmanlar Kurelilerin kendilerine engel olmalarndan korktuklar iin gizli olarak kyorlard. Fakat Hz. mer (r.a.) Kbeyi ziyaret ettikten sonra mriklere hitaben: Karsn dul, ocuunu

446

HCRET

ksz brakmak isteyen u vadide yoluma ksn diyerek meydan okudu ve Mekkeden ayrld. Mrikler, gizliden gizliye g eden mslmanlarn Medineye gittiklerini renince, mslmanlarn orada kuvvet bulmalarndan korkarak Darn-Nedvede toplandlar. Bir ksm: Onu zincire vurup hapsedelim. Bir ksm da: Onu srgn edelim dediler. Ve Ebucehil de eytan fikrini yle belirtti: Onu ldrmekten baka are yoktur. Fakat her kabileden bir adam seelim ki, hepsi birden hcum ederek onu ldrsnler. Bylece katil belli bir kii olmayacandan, Haimoullar mecburen diyete raz olacaktr. Bu teklif herkes tarafndan kabul grd. Ve tatbik edilmek zere her kabileden gz pek birer kii seildi. Hasan- Basr ve Dehhakn aklamalarna gre mrikler Reslullah (s.a.v.)i ldrmek zere komplo hazrlayp onun Mekkeden kmasna sepep olduklar zaman Cenab- Hak Resullulah (s.a.v.)e u duay yapmasn emretmitir:1

Ve yle niyaz et: Rabbim! Gireceim yere drstlkle girmemi sala, kacam yerden de drstlkle kmam sala. Bana tarafndan hakkyla yardm edici bir kuvvet ver. Ve yine de ki: Hak geldi, batl yok olup gitti. Zaten batl yok olmaya mahkmdur.2 Peygamberimiz (s.a.v.) Hz. Ebubekrin evine gitti. Ve ona: Medineye hicrete izin verildi dedi. Ebubekir merakla: Ya Resulallah ben de seninle arkadalk edecek miyim? dedi. Allahn Resul: Evet deyince, Ebubekir sevincinden alamaya balad. Hz. Aie (r.a.) bu an yle anlatr: O gne kadar bir insann sevinten bylesine aladn grmemitim.3 Bundan sonra Peygamber (s.a.v.) hane-i saadetlerine dnd bu srada vahiy melei olan Cebrail (a.s.) gelerek mriklerin kararn bildirdi. Resul Kibriya efendimiz Hz. Aliyi ard ve bu gece yatanda yatmasn bir de kendisine teslim edilen emanetleri sahiplerine verinceye kadar Mekkede kalmasn emretti.
1 2

Safvett Tefasir sra suresi, ayet: 80-81 3 Sire, 2:128,129

447

HCRET

O gece plan gerei eli kll iki yze yakn mrik Peygamber Efendimizin kaps nnde toplanr. Allahn Resul ise yerden ald bir avu topra balarna att ve Yasin Suresinin ilk sekiz ayetini okudu. lerinden hibiri onu grmeden kp gitti. Bir mddet sonra biri onlara urad, Burada ne bekliyorsunuz? diye sordu. Muhammedi bekliyoruz dediklerinde, Muhammed sizin banza toprak serpip gideli hayli vakit olmu, hele bir kere stnze banza baknz dedi. Birbirlerine bakp zerlerinde tozlar olduunu grdler. ararak derhal hane-i saadetin iine girdiler ve birinin abaya sarldn grdler ve Muhammed yatyor diyerek beklemeye devam ettiler. Sabahleyin yataktan kann Hz. Ali olduunu grdklerinde bsbtn ardlar. Allah Resul (s.a.v.) o gn evinden ayrldktan sonra Kbeyi tavaf etti. Ey Mekke, sen Allah katnda yeryznn en hayrl ve bana en sevimli yerisin; eer kmak zorunda braklmasaydm, senden ayrlmazdm dedi.4 Peygamber (s.a.v.) Hz. Ebubekiri alarak Sevr maarasna doru yol aldlar. O srada Hz. Ebubekir kinatn efendisinin kah nnde kah arkasnda yryor. Niin byle yapyorsun denilince Sizi korumak iin ya Reslullah dedi. Mrikler odada Peygamber (s.a.v.)i gremeyince lgna dndler. Onu bulana yz deve verileceini ilan ettiler. ki arkada Sevr maarasna vardlar. (Ve anlatldna gre) ssz olan maaraya ilk nce Hz. Ebubekir girdi. Oray temizledi. Btn delikleri elbisesini yrtarak kapatt. Bir delii de aya ile kapatt. Peygamberimiz mbarek ban Sddkn dizine koyarak uyudu. O srada Ebubekirin ayan ylan srd. Acya dayanamaynca birka damla gzya peygamberimizin mbarek yzne damlaynca Resul Kibriya uyand. Ne var ya Ebubekir? diye sordu. Ayam bir ey soktu deyince, Allah Resul ylann soktuu yeri mbarek tkr ile meshetti. Ve Allahn izniyle Ebubekirin acs derhal kayboldu.5 O srada aramalarn aralksz srdren mriklerden bir ksm maarann nne kadar gelmilerdi. Fakat maarann kapsndaki rmcek an ve ku yumurtasn grnce Muhammed domadan rmcek buraya a rm, uzun zamandan beri buraya kimse girmemi diyerek ieriye bakmadan oradan ayrldlar. Hlbuki balarn uzatsalard onlar greceklerdi. Hatta Hz. Ebubekir konuulanlar duyduka

4 5

bni Mace 2/1037 (Hadis No: 3108) Kinatn Efendisi Peygamberimizin Hayat c.1 s.405

448

HCRET

heyecanlanyor, bizi grecekler ya Reslullah! diyordu. Peygamber (s.a.v.) de ona zlme, Allah bizimle beraberdir diyordu. Bu durumu Hz. Ebubekir (r.a.) yle anlatyor: Biz maarada iken mriklerin ayaklarn gryordum. Onlar bu srada bamzn stnde idiler. Ya Rasulallah! Onlardan biri ayaklarnn dibine bakacak olsa mutlaka bizi grr dedim. Bunun zerine:

Ey Ebubekir ncleri zannediyorsun buyurdular.6

Allah

olan

iki

kii

hakknda

ne

Maarada gn kaldktan sonra drdnc gn yola ktlar. Hz. Muhammedi bulana yz deve verileceini duyan Sraka b. Cuum da atna atlayarak onlar aramaya kmt. Atn btn sratiyle srerek onlara yetimiti. Hz. Ebubekir arkasndan gelen Srakay grnce Yetitiler ya Reslullah deyince zlme Allah bizimledir cevabn alyordu. Sraka onlara yetiince at srt ve kapakland kendisi de atndan dt, tekrar atna bindi ve btn hz ile hamle yapt. Bu defa atnn n ayaklar kuma gmld aresiz duruma den Sraka Peygamberimize yalvarmaya balad. Peygamber (s.a.v.) ona dua etti ve kurtuldu. Geri dnen Suraka yolda karlatklar mriklere Ben buralar dolatm, baka yerlere bakn diyerek geri evirdi.7 Fahr-i alem efendimiz ve beraberindekiler nc urak yeri olan Kudeyd mevkiine gelirler. Ebu mabedin hanmndan yiyecek bir eyler sordular, o da Yoktur deyince Peygamber (a.s.) zayf bir kei grd. Bunda st yok mu? diye sordu o kadn Onun vcudunda kan yoktur, nerede st olacak? dedi. Peygamber (s.a.v.): zin verirsen saarm dedi ve o keinin beline elini srd ve memesini de mbarek eliyle mesh edip dua ettikten sonra bir kap getiriniz, sanz buyurdu. Orada bulunanlar doyuncaya kadar itiler.8 Reslullah kadna bu keiyi kesme diye emretti. Reslullahn memesini mesh ettii o zayf kei Hz. merin hilafetindeki ktla kadar sa kald. Yeryznde hayvanlar yiyecek bulamazken o keiyi sabah akam saarlard.9
6 7

Sahihi Buhari 2/288, Sahihi Mslim 4/1854 Bu olay Buhari, Mslimde anlatlmaktadr. 8 Tabakat, 1; 230,231, Belazuri 1: 259; Uyunul Eser, 1:188 9 nsan-ul Uyun, 2:220

449

HCRET

Allah Resul (s.a.v.) Medineye yaklat zaman halk bayram sevinci yayorlard. Yollar tutmular, iirler sylyorlar, ocuklar Reslullah geldi, Reslullah geldi diye baryor, kk kzlar def alarak enlik yapyorlard. Medine halk, Reslullahn geliinden duyduklar sevinci hibir eyde duymamlard ve dillerinden u beyitler dklyordu.

Dolunay, Veda dann srtlarndan bize dodu Allaha yalvaran bulunduka bize kretmek bortur. Ey bize gnderilen Peygamber, sen itaat olunan emirle geldin. Medineye terif buyurduklar zaman, herkes Peygamber Efendimizi kendi evinde misafir etmek istiyordu. Ey Allahn Resul bize buyurunuz diyerek deveyi durdurmak istiyorlard. Reslullah (s.a.v.) ise, kimseyi gcendirmemek iin devesini serbest brakmt. Siz deveyi kendi haline braknz. O memurdur, emrolunduu yere gider diyerek davet edenlerden izin istiyordu. Nihayet deve, halen Mescidn Nebinin bulunduu bo arsada kt. Reslullah (s.a.v.) inmedi. Deve kalkarak bir ka adm gittikten sonra geri dnp ilk kt yere yeniden kt, bir daha kalkmad. Reslullah (s.a.v.) zerinden inerek En yakn kimin evi? diye etrafndakilere sordu. Zeyd olu Halid (Yani Ebu Eyyub el Ensari): te evim, buyurunuz ya Reslullah diyerek Reslullah (s.a.v.)i davet etti. Bu misafirlik Mescidi Nebinin inaat tamamlanncaya kadar yedi ay devam etti. Hicret olaynn slam tarihinde nemli bir yeri vardr. Hicretle, mslmanlar mriklerin zulm ve basklarndan kurtulmu oldu. Ayn zamanda slamn yaylma imkn salanm ve slam inklbnn balangc olmutur. Hicretle, 23 yl sren peygamberlik devrinin 13 yllk Mekke devri sona ermi, 10 yllk Medine devri balamtr. te Peygamber Efendimizin hicreti her yn ile bir ibret tablosudur. Onlar nice skntlarla bize bu yce dini getirdiler. Onlar bu uurda canlarn ve mallarn verdiler. imdiki mslmanlarn ou, be vakit namaz klmaktan aciz. Dnyasna verdii nemin acaba ne kadarn ahiretine, dinine veriyor. Peygamber (s.a.v.) bu ileleri insanln dnya ve ahiretinin kurtulmas iin ekmitir. Ama imdiki insanlar maalesef bu kurtulua srt eviriyorlar. in ciddiyetinde deillerdir. Allah (c.c.) bu insanlara uur ihsan etsin.

450

HCRET

Reslullah (s.a.v.) bu hicreti, Hz. mer (r.a.) devrinde hicri takvimin birinci senesi olarak alnm. Sene ba olarak da Muharrem ay kabul edilmitir. O halde mslmanlarn hicri ylbasnn muharrem ayyla balad bilinmelidir. Miladi ylbana sahip kma gafleti gsterilmemelidir.

451

HCR YILBAI

HCR YILBAI (MUHARREM VE AURE GN)

Gnmz Mslmanlarna; ylbamz hangi aydr? diye soracak olursak acaba mslman kardelerimizin kata ka bunu bilerek bize cevap verecektir? Oysa bir mslman gayrimslimlerin ylbalarn bilip, kendi ylbasndan habersiz olursa ylbamz olan Muharrem ayna nasl sahip kacak, onu nasl deerlendirecek? Evet biz mminlerin ylbas olan hicri ylbamz Muharrem ay ile balar. Mslmanlar eitli skntlardan ve karklklardan dolay bir takvime ihtiya duydular. Ve Hz. mer (r.a.) takvim balangc koymaya teebbs edince sahabeler toplandlar. Onlarla mzakere etti. Sad bni Ebi Vakkas, Peygamber Efendimizin vefat zamann esas almay, Hz.Talha bisetle balamay, Hz. Ali hicretle balamay dier bazlar da Reslullahn doumunu esas almay teklif ettiler. Mzakereler sonunda Hz. Ali (r.a.)n teklifini kabulde ittifak ettiler. Ancak hangi ayn esas alnmas hususunda da ihtilaf ettiler. Abdurrahman bni Avf haram aylarn evveli olduu iin Recebi, Talha da mmetin mbarek aydr diye Ramazan Hz. Ali de sene ba diye Muharremi yl balangc olarak teklif ettiler. Bu meselede de Hz. Ali (r.a.)in gr kabul grd. Takvim ba olarak hicret yl esas alnm olmakla birlikte, ylba olarak Reslullahn hicret ettii ay esas alnmamtr. nk hicret Rebilevvel aynda vuku bulduu halde takvimi biraz geri alnarak muharrem de balatlmtr. Bunun gerekesi olarak yukarda kaydedildii zere Muharremin eskiden beri ylba saylmas gsterilmi ise de bni Hacer yle bir yorumda bulunur: Hicrete azmetme balangc Muharremde olmutu. yle ki: (Akabede yaplan ikinci) beyat zilhicce aynda vukua geldi. te bu hicretin mukaddimesi idi. Bu beyattan sonra ilk doan hilalle Muharrem ay balam oldu. Hicret etmeye azim Muharrem hilalinde olduu iin takvimin Muharrem aynda balatlmas uygun ve mnasip grld. Netice olarak ashab- kiramn istiareleri ve Hz. mer (r.a.) n tatbikatyla Peygamber Efendimiz (s.a.v.)in hicret ettii sene hicri takvimin birinci senesi olarak alnm ve sene ba da Muharrem ay kabul edilmitir. Hicri takvim olarak Peygamberimiz (s.a.v.)in hicretinin esas alnmas pek ok hikmetlere binaendir. Hicret olaynn mslmanlarn yannda ayr bir zellii vardr. nk hicret, insanlk tarihinde en nemli olaylardan birisidir. te bu hicret olaynn gereklemesine sebep olan

452

HCR YILBAI

durumu yle zetleyelim. Allah Resul (s.a.v.) ylmadan, usanmadan byk bir azimle slamiyeti yaymaya alyor. Bu yzden mslmanlarn says gn gittike artyordu. Bu gelimeyi ilerine sindiremeyen Kurey mrikleri Peygamber (s.a.v.)i ldrmeye karar verdiler. Allah Resul ok sevdii arkada Ebubekiri alarak Medinenin yolunu tuttular ve Cenab Hak kendisinden yle dua etmesini istemitir.

Ve yle niyaz et: Rabbim! Gireceim yere drstlkle girmemi sala; kacam yerden drstlkle kmam sala. Bana tarafndan, hakkyla yardm edici bir kuvvet ver.1 lk etapta Sevr maarasna sndlar. Daha sonra o kzgn llerde gnlerce meakkatli bir ekilde ilerlediler. Balarna gelen musibetleri teker teker Allahn izniyle atlattlar. Ve yorucu bir yolculuktan sonra Medine ye bir saat uzaklkta bulunan Kubada konakladlar. Burada ashabyla alarak Kuba mescidini yapt. Daha sonra Hz. Peygamber (s.a.v.) Medineye gitmek zere ashabyla birlikte Kuba kynden ayrlp Medine ye hareket ettiler. Beni Salim yurdundan geerken, le vakti olmutu. Hz. Peygamber (s.a.v.) Cuma namaznn farz klndn ashabna tebli buyurdu. Ve Ranuna vadisinde ilk Cuma namazn kldlar. Yce Peygamberimiz o srada Allahu Tealaya hamd-u senadan sonra u gzel hutbeyi okudular: Ey mminler! lmeden nce Allaha tvbe ediniz. Bir mani gelmeden iyi iler yaparak Allaha yaklanz. Biliniz ki, Allah u gnde, u bulunduum makamda, Cuma namazn zerinize farz klmtr. Onu inkr ederek, kmseyerek terk eden kimsenin Allah iki yakasn bir araya getirmesin ve iini bitirmesin. Adil veya zalim bir imam bulunup da Cuma namaz klma imkn varsa, biliniz ki o kimsenin baka namaz yoktur. Her kim tvbe ederse Allah onun tvbesini kabul eder. Ey insanlar, salnzda ahiretiniz iin hazrlannz. Biliniz ki, kyamet gnnde birinin bana vurulacak ve obansz brakt koyunundan sorulacak. Ama nasl diyecek? Tercman yok. Perdedar yok. Bizzat diyecek ki: Sana benim Peygamberim gelip tebli etmedi mi? Ben sana mal verdim, eitli nimetler verdim. Sen kendin iin ne hazrladn. Dnyada iken ahiretin iin hangi ileri yaptn? O kimse sana soluna bakacak bir ey gremeyecek, nne bakacak cehennemden baka bir ey gremeyecek. yle ise, her kim ki, kendini velev ki yarm hurma vermek ile olsun, ateten koruyabilecekse hemen o hayr ilesin. Onu da bulamazsa gzel szle kendisini kurtarsn. Gerek mslman, dilinden ve
1

sra suresi, ayet: 80

453

HCR YILBAI

elinden bakalar zarar grmeyen kimsedir. Allah bir hayra on mislinden yedi yz misline kadar sevap verir. Allahn selam, rahmet ve bereketi zerinize olsun. Yce Peygamberimiz birinci hutbeyi bylece tamamladktan sonra ikinci hutbeye yle devam etti. Allaha hamd u senalar olsun. Ona layk bir surette hamd eder. Ve ondan yardm isterim. Nefislerimizin errinden ve kt ilerimizden Allaha snrz. Allahn doru yola iletmediini kimse doru yola iletemez. Allahtan baka ilah olmadna ben ehadet ederim. O birdir, dengi, benzeri ve orta yoktur. Szn en gzeli Allahn sz Kur'andr. Kimin kalbini Allah Kur'anla zinetlendirirse, kim, kafir iken slama girip Kur'an dier szlerden stn tutarsa; ite o kimse kurtulua erer. Allahn kitab, szlerin en gzeli ve en beliidir. Allahn sevdiini seviniz. Allah ise can gnlden seviniz. Allahn kelam Kuran okumaktan ve Allah anmaktan usanmaynz. Allah kelamndan kalbinize asla arlk kmesin. Allah kelam, her eyin ycesini seip ayrr. Kuran, ilerin hayrlsn ve kullarn gzdesi olan Peygamberlerin ve kssalarnn iyisini anlatr. Helal ve haram bildirir. Artk Allaha kulluk ediniz ve ona hibir eyi ortak komaynz. Ondan hakkyla saknnz. yi iler ileyiniz. Sznz ve znz Allahla doru olsun. Aranzda Allah kelam ile seviiniz. Biliniz ki Allah sznden dnenlere fkelenir. Allahn selam zerinize olsun.2 Peygamber (s.a.v.) Efendimiz Allah (c.c.) yardmyla hicretini Medine ehrine girmekle gerekletirdi. Ve hicretin birinci ylnda u nemli olaylar gerekleti. 1. lk Cuma namaz klnd. 2. Mescid-i Nebi ina edildi. 3. Ezan meru klnd. 4. Ashab- Suffa yerleti 5. Muhacirlerle ensar arasnda kardelik antlamas yapld. 6. Mslmanlarla yahudiler arasnda sulh antlamas yapld. 7. Hz. Peygamber (s.a.v.) Hz. Aie validemizle evlendi. Hicret esnasnda ekilen meakkatleri zikretsek konu ok uzayacandan oraya deinmedik. (renmek isteyenler, siyer kitaplarna baksnlar) Yalnz unu bilelim mslmanlarn, ylba olarak hicreti esas almalar Peygamber (s.a.v.) in hicretinin mslmanlar yanndaki nemini
2

Hatiplere Hutbeler - Siyer-i Nebi, Osman Keseciolu

454

HCR YILBAI

ifade ediyor. Mademki biz mslmanlarn ylbas hicri takvime gre Muharrem ayyla balamaktadr. O halde bize den grev, yeni ylmza sahip kp birbirlerimizle kaynamamzdr. Yeni yln mslmanlara hayrl ve bereketli olmas iin bol bol dualar yaplsn, fakirlere sadakalar verilsin. En nemlisi de bir ylmzn muhasebesini yapmamzdr. Zaten mr kymetinin bilinmesi gerek mminlerin en bariz vasfdr. Gayr- Mslimlerin gnahlarla kendi ylbasn kutladklar gibi, mslmanlar kendi ylbalarn kutlayamazlar. yleyse yeni ylmz Allahu Tealann rzasn kazanmak iin bir frsat bilelim. Gemi gnahlarmza tvbe edelim. Nefsin, eytann ve dnyann bizleri aldatmasna frsat vermeyelim. Dnya nimetlerinin, zevk ve sefalarnn bir oyalama olduunu bilelim. Ahireti dnyaya deitirmeyelim. Dnya malndan ok daha kymetli ve nemli deerlerin olduunu unutmayalm. Buna bir misal arz edelim: Bir gn Harun Reid makamnda oruruken Behll Dn Hazretleri yanna gelir. Harun Reid ona: Bana nasihat et! der. O esnada Harun Reid iin bir bardak su getirirler. Ey Harun, bir bardak suyu bulamayacak olsan onu temin etmek pahasna btn saltanatn feda eder misin? Harun Reid: Evet! diye cevap verir ve suyu ier. Ey Harun, itiin bu bir bardak suyu dar karamayacak olsan, onu karmak pahasna saltanatn feda eder misin? Harun Reid yine hi dnmeden Evet cevabn verir. Bunun zerine Behll Dn Hazretleri: Bir bardak su ve bir avu idrar deerinde olmayan saltanatn neresine gvenirsin? der. O halde mslmanlar haram snrlarn amamaldr. Allahn emirlerini yapmaya almaldr. Her yeni yla girdiinde, acaba bir yllk mrm Allahu Tealann emrine gre geirebildim mi? Acaba ilemi olduum gnahlar nasl affettire bilirim? diye dnmelidir. Geen yl aramzda olan binlerce kii bu yl maalesef aramzda deiller. Bir dahaki yeni yla belki benim de kavumam mmkn olmayabilir, diyerek dnmeli ve kendini yeni ylda daha din, daha istekli olarak Allahn yoluna vermeli, dine ve mslmanlara hizmet etmeye almaldr. Fakat akl, tefekkr bir kenara brakp hristiyan ve yahudilerin ylbalarn kutlayan baz gafil mslmanlar gibi bir ylmzn hesabn yapmazsak, mrmzden bir yl daha eksildi diye zlp, kalan mrmz deerlendirmezsek, her yeni yl gaflet ve bo eylerle, dnya ve nefis arzularnn peinde giderek tketirsek acaba ne kadar aldanmzdr. Azrail (a.s.) grnce aylrz ama o zaman da o uyanma ie yaramaz. Ey mmin karde, biz Mslmanlarn ylbas hicri ylbadr. Allah Resul (s.a.v.)in Mekke mriklerinin inanlmaz ve dayanlmaz

455

HCR YILBAI

ikencelerinden dolay ashabyla Medineye hicret ettii ay hicri ylba olarak kabul edilmitir. te bizler Muharrem aynda Allah Resulnn hicretini hatrlayacaz. Kendi hayatmza bir eki dzen vereceiz. Bu mbarek islm dininin bizlere kolay gelmediini bileceiz. Bu dinin bizlere ne zor artlarda geldiini biraz anlamak isteyenler, Allah Resul (s.a.v.)in ve onun gzide ashabnn hayatn okuma zahmetinde bulunurlarsa ok iyi anlayacaklardr. Ashab kiram, bu uurda maln can ve cierpare evlatlarn, kardelerini, babalarn feda etmeseydiler, belki bugn bu slm nimetine kavuamayacaktk. ektikleri ileleri anlatmak bir yana, saymaya kalsak sayamayz. Bizler bu din urunda azck paramz vereceimiz zaman elimiz titriyor, saatlerce nefsimizle mcadele ediyoruz. Ashab kiram nasl candlar, o yokluk iersinde bile veriyorlard. Belki evlatlarn a brakyorlard, yaya yrmeye raz olup develerini, atlarn din uruna feda ediyorlard. Veya elleri nasrlaana kadar kuyudan su ekip kazand hurmann yarsn, evlatlarnn a kalmas pahasna da olsa dine hizmet adna Allah Resulne veriyorlard. Bizler nefsi arzularmz iin gzmze gelmeden bol bol harcyoruz. Yaya yrmeyelim diye habire arabalarmza benzin koyuyoruz. Ama ashabn bu din iin yrmekten trnaklar dyordu. Dne biliyor muyuz? z vatanlarnda barnamadlar. Demek ikence o kadar byk ki, Habe diyarna gitmek zorunda kaldlar. O da yetmez, orann Kralna hediyeler getirip veriyorlar ki, Mslmanlar geri gtrp dinlerinden dnene kadar ikence etsinler. Yani, Mslmanlar gittikleri lkelerde bile rahat brakmyorlar. Medineye hicret ederken yanlarnda mallarn gtremiyorlar, A, susuz bir ekilde o scak lleri yaya olarak gemeye zorluyorlar. Pek ou maln ailesini Mekkede brakp gizlice kamak zorunda kalyordu. Mrikler Medineye bile gelip savayorlard. Mslmanlar kendilerini, oluk ocuklarn korumak iin ehrin etrafna a karnna hendek kazmak zorunda kaldlar. Mrikler yetmezmi gibi Yahudiler de ba kaldrdlar. Bizansllar, Rumlar, Hristiyanlar da bakaldrdlar. Adeta yeryznn kfirlerinin hepsi slamn ilerlemesini engellemek iin, Hz. Muhammed (s.a.v.)i durdurmak iin tek vcut oldular. Ama baa kamadlar. Demek ki, Allah Resul Hz Muhammed (s.a.v.) gerek peygamberdir. Ona sava aan lemlerin Rabbine sava am demektir. Bu olaylar bizlere gsteriyor ki, slm dini, Hz. Kuran bize Allah Resulnn emanetidir. Onun davasna sahip kmayan, Allah Resulnn ne zorluklarla bize getirdii emanete hyanet etmi demektir. Ama biz o gayreti gsteremiyoruz. Kfirlerin, ecnebilerin kendi dinlerine harcadklar

456

HCR YILBAI

ve slm karalamak iin ayrdklara meblaa bakn; bir de mslmann dini iin harcad paraya bakn. Sen Allahn dinine yardmc olursan Allah-u Teala da sana dnya ve ahiret yardmc olacaktr. Braklan kutsal emanetin kymeti hakkyla bilinemedii iin bu hicri ylba kabul ettiimiz Muharrem aynda Allah Reslnn ehli beytine zulmler yapld. Dnya menfaati ve saltanat iin ehli beyte saldrld. Allah Resul (s.a.v.)in cennetin efendileri dedii torunlarndan Hz. Hseyin (r.a) ehit ettiler. Muharremin onunda gerekleen Kerbel olaynn zeti yledir: Yezid zalim ve fask olarak biliniyordu. Allahn emirlerine uygun hareket etmediinden Hz. Hseyin (r.a) ona biat etmek istemiyordu. nk Yezidin iktidara geii saltanat eklindeydi. Kfeliler Hz. Hseyni davet ederek kendisine biat edeceklerini sylediler. O da yanna ocuklarn da alarak Kfeye hareket etti. Yezid, bu hareketi durdurmas iin Kfe Valisi Ubeydullah b. Ziyad grevlendirdi. Hz. Hseyini Kerbelda konaklamak mecburiyetinde braktlar. O scak lde su bile vermediler. Hz. Hseyin (r.a) bunlarn kendisini ldrmeye kararl olduklarn anlaynca, yanndakilere gece karanlndan istifade ederek ayrlmalar iin rica ettiyse de onlar bunu kabul etmediler. Allah bizi senden sonraya brakmasn. Vallahi biz senden ayrlmayz diyerek byk sadakat rnei gsterdiler. Hz. Hseyin (r.a) son derece dokunakl bir ekilde Kfelilere yapt konumasnn bir ksm yleydi: Bana biat edeceinize ve yalnz brakmayacanza dair haberciler gnderdiniz. Eer bu sznz tutar bana biat ederseniz doru bir harekette bulunmu olursunuz. ayet bu sznzden vazgetiyseniz, geliimden holanmadysanz brakn geri gideyim. Biraz dnnz, beni ldrmeniz, size bir iyilik getirir mi? Benim kanm size helal olur mu? Ben sizin Peygamberinizin kznn olu deil miyim? Ben sizin Peygamberinizin amcas olu Alinin olu deil miyim?... eklinde konumasna devam etti. Ama gz dnm gurup mutlaka Hz. Hseyni ldrmek istiyordu. Biraz sonra hep birlikte saldrya getiler. Hz. Hseynin etrafnda etten duvar rm olan arkadalar teker teker ehit dtler. Hz. Hseyinde pek ok yerinden yara almt. Bir ara yannda bulunan sudan birka yudum imek iin su kabn azna gtrd. Tam bu srada atlan hain bir ok mbarek azna isabet etti. Kab elinden dt. Eliyle aznn kann silerken atlan ikinci akta gelip brne sapland. Daha sonra o byk gruhun adamlar o mbarein zerine ullanp elini kestiler. Ve onu ehit ettiler. Daha sonra da Allah Resulnn Reyhanm deyip koklad sevgili torununun ban kesip Yezide gtrdler. Kerblada birka ocuk ve

457

HCR YILBAI

kadn hari dierleri ehit dtler. Baz kaynaklarda Peygamber efendimizin bir mucize olarak Hz. Hseynin ehit olacan haber verdii yazlmaktadr. Bu olayn Allah Resul (s.a.v.) e haber verilii mana olarak yle anlatlr: Bir gn Cebrail (a.s.) Peygamber Efendimizin yanna gelir. Kendisi o srada mm Seleme validemizin yannda bulunuyordu. mm selemeyi kapy zerimize kapa ve kimseyi ieriye alma diye tembihledi. O srada Hz. Hseyin geldi ieri girmek istediinde mm Seleme validemiz koymak istemediyse de o bir yolunu bulup ieriye girdi. Peygamber Efendimiz sevgili torununu sevip pt. Cebrail (a.s) onu ok mu seviyorsun? diye sorunca Peygamberimiz Efendimiz evet, ok seviyorum dedi. Cebrail (a.s), iyi ama mmetin onu ehit edecek dedi. Allah Resul (s.a.v.)de demek onu mminler ldrecek? deyip hayretini belirtti. Cebrail (a.s) istersen onun ehit edilecei yeri sana haber vereyim dedi ve Allah Resul bildirmesini isteyince, Cebrail (a.s) oradan ayrlp az sonra Kerbeldan getirdii bir avu krmz ve slak torakla dnd. O srada Allah Resulnn gzlerinden yalar akt. O tora saklamas iin mm Seleme (r.a) verdi. mm Seleme Validemiz unu haber veriyor: Resulllahn vefatndan sonra cinlerin aladn hi duymadm. Bir gn yine onlarn aladn duydum. Biraz sonrada Hz. Hseynin ehit edildii haberi geldi.3 Ehli beytin kanna giren zalimler bunu dnya saltanat ve menfat iin yaptlar; ama o saltanat onlara da kalmad. Hz. Hseyn (r.a) gnller sultan oldu kyamete kadar iyilikle anlacak; ona dmanlk edenlerde kyamete kadar lanetleneceklerdir. Allah c.c zalimi sevmez. Bir insann nefsine uyup gnaha dmesi sonra gnahkrln kabul edip istifar dilemesi ayr bir ey; Ama gnahn zlm yaparak ilemesi, merhametsiz olmas daha ayr bir durum. Allahu Teala merhamet etmeyen, zalim olanlara rahmetini ulatrmyor. Yani istemeyerek gnahkrda olsak zalim olmayalm. nk zalim insanlar, dnya menfaatini dininden, imanndan daha nce dnyorlar. Kutsal deerlere kymet vermedikleri gibi, Allah Resulnn hatrn bile saymayp onun kalbini kryorlar, ehli beytine zulmediyorlar. Hz. Muhammed (s.a.v.)i incitip ona saygda kusur eden iflah olur mu? Halbuki onun hatrn, peygamberler, melekler, hatta hayvanlar bile sayyordu. Ama kalbinden merhamet silinmi karc insanlar onun hatrn saymyor. Sefne (r.a) anlatan siyer kitaplar u hadiseyi kaydetmektedir: Resul-i Ekrem (s.a.v.)n hizmetkr Sefne (r.a) Allah Resul (s.a.v) in
3

Hayats-Sahabe,3:493; sabe,1:135

458

HCR YILBAI

izniyle Yemen valisi Muaz b. Cebelin yanna gider. Dnte yolunu kaybeder. Ve yolda bir arslanla karlar. Sefne (r.a) ben Allah Resulnn hizmetkrym deyince arslan ses verip ayrlr.4 Hicri ylmzn balangc olan Muharrem ay Allah aydr. Bylesi mbarek bir ayda kendimize eki dzen verelim ve bu ayn feyiz ve bereketinden istifade etmeye alalm. Mmkn mertebe oru tutalm. Hadis-i eriflerde Peygamber Efendimiz (s.a.v.) biz mminleri Muharrem aynda oru tutmaya tevik etmitir. Tirmizinin rivayetinde Hz. Ali (r.a.) in anlattna gre bir adam ona sorar: Ramazandan sonra hangi ayda oru tutmamz tavsiye edersiniz? Hz Ali u cevab verir: Ben bu soruyu Reslullaha soran kimseye rastlamamtm. Nihayet bir adam sordu. O zaman bende yannda idim dedi ki: Ey Allahn Resul Ramazan dan sonra hangi ayda oru tutmam tavsiye edersiniz.? u cevab verdi:

Ramazan dnda da oru tutmak istersen muharrem aynda tut. nk o Allah aydr. O ayda bir gn vardr ki, Allah onda bir kavmin gnahlarn af etti. Bir baka kavmin gnahlarn da af edecek.5 Ayrca Muharrem ay Kuran- Kerimde kymet verilen drt aydan biridir. Bu ayn 10 uncu gn Aure gndr. Aure gnnn fazileti hakknda pek ok rivayetler vardr. Aure gnne tazim etmek slam snnetlerindendir. Hz. Peygamber (s.a.v.) Medineye geldiinde Yahudilerin Aure gn oru tuttuklarn grd ve bunun ne orucu olduunu sordu. Ona: Bu gn hayrl bir gndr. Allah srailoullarn Firavunun zulmnden bugn kurtard. Bu yzden Hz. Musa bu gnde kr orucu tutmutur. Biz de buna dayanarak bu gn oru tutuyoruz diye cevap verdiler. Bunun zerine Peygamberimiz onlara: Biz Hz. Musann snnetine sizden daha yaknz diyerek o gn oru tuttu ve ashabna da oru tutmalarn bildirdi.6 Yalnz Mslmanlar yahudilere benzememek iin, bu orucu Muharrem aynn 9-10 veya 10-11inci gnlerinde tutmaldrlar. Beyhakinin Ahmed bni Hanbelden olan rivayetinde: Aure gn oru tutun. Bu hususta yahudilere muhalefet iin ya ona bir gn evvelini ekleyerek veya sonrasn ekleyerek tutun diye buyrulmutur.

4 5

Hilye, 1:368

Tirmizi, Savm 40, (741) 6 Buhari, Savm 69; Tecrid-i Sarih Tercemesi VI, 308-309

459

HCR YILBAI

Ayrca bu mbarek gne Aure denmesi, Muharrem aynn airi yani onuncu gn olmas itibariyledir. Bir rivayete gre de Muharrem aynn onuncu gnnde, on peygambere ihsan edildii iin bu gne Aure denmitir. Mbarek bir gn oluu (rivayetlere) gre u hususlardan ileri gelmektedir. 1- Bu gnde Hz. dem (a.s.) n tvbesi kabul edildi. 2- Hz. Nuhun gemisi Cudi danda kararlat. 3- Hz. Sleymana mlk verildi. 4- Hz Yunus, baln karnndan karld. 5- Hz. Yakup (a.s.), olu Yusufa kavutu. 6- Eyp (a.s.) tutulduu hastalktan bugn kurtuldu. 7-Hz. Musa (a.s.) yanndaki mminlerle denizde boul-maktan bu gnde kurtuldu. Firavun ve adamlar bu gnde bouldu. 8- brahim (a.s.) bu gnde dodu. Bugn atete yanmaktan kurtuldu. 9- sa (a.s.) bugn dodu ve yine bu gn semaya karld. 10- dris (a.s.) bugn de mekn- aliyeye refedildi. (Cebrail srafil, Mikail, ar, krs, kalem, sema, yeryz, gne, ay, yldzlar ve cennet bu gn yaratld.) te bu mbarek Aure gnnde fakirlere sadaka verilir. plaklar giydirilir, alar doyurulur, mslmanlar bolca selamlar ve orular tutarlar. Aure gn (bir gn ekleyerek) oru tutanlar hakknda Allah Resul u mjdeyi vermitir. Aure gnndeki oruca gelince, Allahn bunu da nceki senenin gnahlarna kefaret yapmasn umarm.7 Beyhakiye gre Peygamberimiz (s.a.v.) yle buyurmaktadr: ki: Aure gn kim aile halkna ve yaknlarna kar cmert davranrsa Allah da onu btn sene boyunca genilie kavuturur.8 Evet, bizlerin ylbas hicri takvime gre Muharrem ayyla balar. Bu sebeple kendi kutsal gnlerimizden haberimiz olsun ve sahip kalm. Gayrimslimlerin ylbalarna sahip kma gibi bir yanla, gaflete girmeyelim. Muharrem aynda orulu olmaya gayret sarf edelim. zellikle aure gnne yani (10. Gnne) bir gn ekleyerek tutalm. Hayrlar edelim. Aure orbas yapma art da yoktur. nemli olan o gnde hayrlar yapmak, infakta bulunmak, sadaka vermektir.
7 8

Mslim, Siyam 196; Tirmiz, Savm 47 Cabir r.a. (Ramuz) s.446/6 Beyhaki

460

HCR YILBAI

Ayn zamanda Hz. Hseyin (r.a.) Aure gn ihanete urad diye o gnde matem tutup dvnmeler, zincirlerle srtna vurup cana eziyet etmeler, barp, elbiseleri yrtmak ve bu gibi davranlar ehl-i snnet ulamasnca meru kabul edilmemi, bidat kabul edilmitir. Rabbim bizleri kendi hicri ylbasna sahib kan mminlerden eylesin. (min)

461

MLAD YILBAI

MLAD YILBAI
Her milletin kendine zg bayramlar, rf ve adetleri, kutladklar gnleri olduu gibi, mslmanlarn da kendilerine has bayramlar, mbarek gnleri ve ylbalar vardr. Her millet kendi deerlerine sahip ktklar gibi, slam milletinin de kendi kutsal deerlerine sahip kmas gerekmektedir. Bizler kendi kutsal gnlerimizi, ylbalarmz brakp baka milletlerin ylbalarna, rf ve adetlerine sarlmamz ne kadar dklk, ne kadar bahtszlktr. Hristiyanlara ait olan miladi ylban mslmanlarn kutlamasnn ne kadar gnah ve ne kadar tehlikeli olduunu, gayrimslimlere benzemenin, onlar dost edinmenin sakncalarn zikredelim. Ondan sonra herkes kendi safn, her nerede yer alacan belirlesin. Bir mslmann mslman gibi yaamas gerektiini bilsin. Evet, ylba denilen olay tamamen Hristiyan kltr ve izlerini tamaktadr. Noel yortusu, noel baba ve noel aac bu ylbayla btnlemitir. Noel yortusu Hristiyanlarn Hz. sa (a.s.) n doum yl dnm olarak kabul edip kutladklar bir gndr. Noel baba, noel dolaysyla ocuklara hediyeler dattna inanlan efsanev bir ahstr. Noel aac da noel yortusu sebebiyle sslenilen, klandrlan am aacdr. Bunlarn slamla, Kur'an, ve snnetle hibir alakas yoktur.1 Btn Hristiyan lemi ylba kutlamas olarak zevk ve elence iersinde, tevhid Peygamberi Hz. sa (a.s.)n doum yl dnm dedikleri geceyi am aalarn katledip, hindileri boazlayp, kadehler kaldrarak, ikili, dansl, cazl ve irkin elencelerle kutlamaya almaktadrlar. Bu hal onlarn batl inanlarnn simgesidir. Mslmanlarn bu batl adete uyup elence programlar dzenlemeleri, televizyon karlarnda sabaha kadar oturmalar, ikiler iip elence yapmalar gnah olarak onlara yeter. Bu elencelere, gnahlara elik eden mslmanlar, neyin peinden gittiklerini, hangi akla hizmet ettiklerini biliyorlar m? Acaba hangi slami bir geceyi sabahlara kadar ihya etmilerdir? Miladi bir takvim ylnn glgesine snarak haramlara komann, israf ukuruna yuvarlanmann mantki bir yn var mdr? u iyice bilinmelidir ki, tam bir ahsiyet, tam bir izzet sahibi bir mslman kendi dini ve milli kltrn brakp, baka milletlerin kltr ve geleneklerini benimseyemez. Kendi iyi hallerini deitiren milletler Allahn
1

Hutbelerle slam

462

MLAD YILBAI

nimetinden mahrum kalrlar. Yce Rabbimiz bu gerei yle ifade etmektedir:

phesiz ki bir millet kendilerindeki iyi hali deitirmedike, Allah da onlara verdii nimeti deitirmez. Allah bir kavme ktlk dilerse, artk onu nleyecek yoktur. Onlar iin Allah'tan baka hibir (yardmc) veli yoktur.2 Ayette grld gibi. Allahu Teala herhangi bir kavme verdii nimeti, onlar durumlarn irkin durumlarla deitirmedike, onlardan ekip almaz ve yok etmez. Ne zaman ki bu nimetlere kar nankrlk edip gnahlara dalarlarsa o zaman verilen afiyet, emniyet ve izzet elden gider. Hadiste yle buyrulmu: Yce Allah srail oullarndan bir peygambere yle vah yetti. Kavmine de ki: Herhangi bir ehir ve herhangi bir ev halk Allaha itaat eder, sonra bu hallerinden Allaha isyan haline dnerlerse, Allah onlarn sevdikleri eyi ellerinden alr, onun yerine sevmedikleri eyi verir.3 te bizler gzelim slami kaidelerimizi, rf ve geleneklerimizi brakp batnn dncesini, sistemini, rf ve adetlerini benimsemeye baladmz gnden beri gerilemiiz, kmzdr. Gelimeyle beraber ze baml kalabilmek esatr. Bu bakmdan bir mslmann kendi z deerini brakp yahudi ve hristiyanlar gibi yabanc toplumlarn deerlerini benimsemesi, onlarn yaay biimlerini taklid etmesi ne kadar acnacak bir durumdur. yle uursuz bir taklidcilik balam ki giyimde, yemede, elencede hemen hemen tm alanda Avrupalya benzemek hevesi mslmanlar sarmtr. Hlbuki Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem) yle buyurmutur: Kim (dncede, yaayta) onlardan olur.4

bir kavme benzemeye alrsa

slam da kfirlere benzemek yasakland gibi, onlara muhalefet etmek de istenilmitir. Bu yzden inanta onlardan ayrldmz gibi, ibadet, rf, adet, bayram, giyim ve ekil gibi konularda da onlardan farkl olmalyz. Kalplerin onlara benzememesi iin, Allah Resul (s.a.v) bizlerin
2 3

Rad suresi, ayet: 11 bn-i Kesir Muhtasar 2/274 4 Ebu Dvud, Libas:4

463

MLAD YILBAI

klk kyafet konusunda da onlara muhalefet etmemizi istemi: Bir hadislerinde: phesiz ki, bu kfirlerin elbisesindendir, o yzden onu giyme.5 Pek ok konuda onlara uyulmas, kalplerin de onlara yaklatn, onlarn yanllarn benimsediini gsterir. bnu Eb eybe, Madanan, Abdullah bnu Mesd (r.a)nun yle dediini rivayet etti: Kalpler kalplere benzemedike elbise elbiseye benzemeyecektir.6 Hz. Huzeyfe (r.a)da: Ahlak ahlaka benzemedike klk kla benzemez buyuruyor. slamda asl olan ayrmadr. Ayn corafyada yayor olsalar da, herkesin kendi dnyasnda, kendi deerleriyle yaamas esastr. Herkesin kendisi olarak kalmasnn nemine binaen, Mslmanlar tarih buyunca hibir din ve inan mensubunu kendisine benzetmeye almamtr. Ayn gayreti dier milletlerde grmek mmkn deildir. Mslmanlarn hkimiyetleri altnda olan gayrimslimlere muhalif olmalar, onlarla ks veya dmanca yaadklar anlamna gelmez. Allah Resul (s.a.v.) Mslmanlar kendilerine has bir model oluturmaya tevik etmitir. Peygamber szn arkalarna atp Avrupann taklitiliine soyunanlar, bat alyor diye kendileri de alanlar, batl kadnlar yar plak ayn zamanda erkek kyafetlerine brnp pantolon giydikleri iin mslman kzlarndan da yar plak elbiselerle, pantolonlarla sokaklarda gezenler, batl iki iiyor diye kendileri de ienler Avrupann klesi, ua olduklarn bilsinler. unu da bilsinler ki ahirette herkes sevdikleriyle beraber olacaktr. Tabi olduklar gnahkr kimselerle beraber cehenneme atlacaklardr. Gnmz mslman baty taklide ala ala hem dnyalarn hem de ahiretlerini perian ediyorlar. Bizim ilahmz Allahu Tealadr. Emirleri ondan alr, yaantmz slama gre dzenleriz. Nefsine ve batya uyanlar, her iki dnyada da yzleri kara olacak kimselerdir. Bu taklitilik mslmanlar gerisin geri gtrd gibi tekrardan ilerlemenin ve kalknmann yolu taklitilikten kurtulup, kendi kutsal deerlerimize sahip kmakla, Kur'ann ve snnetin yolunu takip etmekledir. Ancak bu eklide felaha kavuulabilir. Bu iki yoldan bakalar maalesef kmaz sokaktr.
5 6

Mslim, (2077); Eb Dvud et-Taylis (2278) El-Musannef: (3569)

464

MLAD YILBAI

Bat iflasn eiine gelmesine ramen yine yayor. Bu da bizim dikkatsizliimiz yzndendir. nk bat mmeti smrerek, mmeti parasyla ayakta durmaktadr. Mukaddes kitabmz Kur'an- Kerimde yle buyrulmaktadr. Ey iman edenler! yahudileri ve hristiyanlar dost edinmeyin. Zira onlar birbirinin dostudurlar. (birbirinin tarafn tutarlar) iinizden onlar dost tutanlar, onlardandr. phesiz Allah, zalimler topluluuna yol gstermez7 Grdnz gibi baka dinden olanlar, zellikle yahudiler ve hristiyanlar mslmanlarn dostu olamazlar; onlar ancak birbirlerinin dostu olurlar, birbirini desteklerler. Zaman zaman mslmanlara yaklamalar, kendi menfaatleri bunu gerektirdii iindir. Mslmanlarn bunu unutmamalar ve kendi aralarndaki dostluu glendirmeleri zaruridir. Dier bir ayet-i kerimede ise yle buyrulmutur: Ey iman edenler! Kendi dnzdakileri srda edinmeyin. nk onlar size fenalk etmekten asla geri durmazlar, hep skntya dmenizi isterler. Gerekten, kin ve dmanlklar azlarndan (dklen szlerinden) belli olmaktadr. Kalplerinde sakladklar (dmanlklar) ise daha byktr. Eer dnp anlyorsanz ayetlerimizi size aklam bulunuyoruz.8 Bakara suresinde Allahu Teala bu gerei yle ifade ediyor. Dinlerine tabi olmadka, senden ne yahudiler, ne de hristiyanlar asla raz olmazlar. De ki: Gerek yol ancak Allahn yoludur. Sana gelen bunca ilimden sonra onlarn hevalarna tabi olursan bir daha Allah'tan sana hibir dost ve yardmc yoktur.9 Kur'an- Kerimin sarih ibarelerinden anlalan odur ki mminlerin gerek dostu yine mminlerdir. Mmin mminin kardeidir. Baka milletler mslmanlar iin hakik dost olamazlar. Onlar bir birlerinin dostudurlar. Yeryznde mslmanlar iki yaprak etmeyenler, hep mslmanlar ezenler, mslman dinden imandan karmaya alanlar, mslmanlar birbirlerine krdranlar, aralarna fitne ve fesat sokanlar, su gibi kanlarn aktanlar acaba kimlerdir? Biz mslmanlar gayrimslimlere hibir zaman tabi olamayz. nk yce slam dini kendine has hukuki sistemiyle, dnya gryle ve geni kltryle yabanclardan ayrlr. O
7 8

Maide suresi, ayet: 51 l-i mran suresi, ayet: 118 9 Bakara suresi, ayet: 120

465

MLAD YILBAI

yepyeni bir dnya nizam olarak ortaya kmtr. Hibir zaman tabi olamaz. O ancak matbudur. Yani slam, bakasna uymaz, bakas slama uyar. slam nceki dinlerin hkmlerini btnyle ortadan kaldrm. Bu dinin gecesi de gndz kadar aydnlktr. Mslman kii yksek ahlkyla ve dindarlyla herkese rnek olur. Herkes ona uymaya zenir. O ise kimselere zenmez. nk dini ona yeterince malzeme sunmutur. htiyacn fazlasyla karlamtr. (slm hibir dine tabi olmay kabul etmedii iin Avrupa slama hep dmanlk etmi, onu en byk tehlike olarak grmtr. Hristiyanlk dnya dini olmaya namzet iken, slamn hzla yaylmas, onu durdurmutur. Bu yzden slam yok etmek iin, 200 yzyllk bir zaman iersinde sekiz Hal seferi dzenlemi, mslmanlar tarihten silmek iin Moollarla bile hareket etmek istemilerdir. Hal seferlerinin balamas papalarn sebebiyle olmutur. Bu seferlerin sebepleri: Papalarn otoriteyi tekrar ele geirmek istemeleri Hristiyan haclara Kuds yolunun almas valyelere arpalk temini Katolik Kilisesinin dier kiliselere hkimiyet kurma arzusu slm dmanl Katolik Kilisesini maddeten zenginletirmek slamn ilerleyiini nlemek..v.b.. Hacl Ordular karsnda slam dnyas birlik olamadlar. Hal seferlerinde yaplan zulmler kabul edilemezdi. Martin Luther Hal seferlerini onaylamam, ona gre: Hz sa adna ha iareti altnda yaplacak savalar, Hz. sann bar mesajyla badaamazd. Zira Hz. sa nsanlar ldrmek iin deil, kurtarmak iin gelmitir. Hal seferleri iin oluturulan ordunun iersinde; ahlkszlar, sulular, katiller, hrszlar, haydutlar, kutsal eylere saygl olmayanlarda oktu, byle bir ordu gittii yere, ne kadar zarar verip zulmedecei bellidir. Drdnc hal seferinde, 1203 ylnda stanbula giren Hallar ehri yakp yktlar Hristiyan halk bile yamaladlar. Bu orduda az kfrl, dinsiz, soygun yapan vah insanlar olduu iin, Hz.sa iin savayoruz ad altnda, orduya ne maksatla katldklar belli olmayanlarda oktu. Tarihi Raul de Caen, Hal vaheti hakknda yle sylyor:

466

MLAD YILBAI

Maarada bizimkiler, yetikin paienleri kazanlarda kaynatyor, ocuklar da ilere takp kzartp yiyorlard10 Hal ordusu bir korsan gibi davranyordu. O kadar savalardan sonra birde, ada Hal seferleri balattlar. Gerek Oryantalizm, Misyonerlik, Dinler aras diyalog, Ilml slm gibi giriimlerle beraber medya vastasyla da modern Hal savalar dzenleyip slam karalamaya baladlar. slam kl zoruyla yayld dediler. Hlbuki Moollar, Araplar yendikleri halde Mslmanl kabul ettiler. Trkler en gl zamanlarnda slm setiler, sefer dzenlenmeyen nice toraklarda Mslmanlar bulunmaktadr. Hacl ordusunda pek ok kii perianla srklendi, kendi adamlar dahi onlara yardmc olmad, ama Mslmanlar onlara ekmek verdi, acd, dinlerini kabul etmeleri iin herhangi bir bask da yapmadlar. Mslmanlardan grdkleri efkat sebebiyle pek ok kii Mslman oldu. Ve Mslmanlarn yle karalandklar gibi kt insanlar olmadn anladlar. Bizansllar kedilerine dmanca davranrken, Trkler onlarn perianlna acyp saldrlara son verdiler. Bununla da kalmayp yiyecek yardmnda bulundular. Bu davrann sonunda 3000 Fransz, Mslman oldu11 Durum byle olmakla beraber, Avrupa slm baskc olarak tantma gayreti iersine girdi. Hlbuki batllardan slamn deil; Hrstyanln kl dini olduunu syleyenler oluyordu. nk Tevratta yle geiyordu: Samuel Saula dedi ki: Git ve Amelikay vur. Neleri varsa imha et. Hibirini koruma. Erkek, kadn, emzikli yavru, inek, kei, deve, merkep hepsini kes.12 ncilde de u cmle geer: Yeryzne selmet getirdiimi sanmayn. Ben selmet deil, kl getirmeye geldim.13 Hacl seferlerinin de bu inan zere bina edilmi olduu belli. Andy Thomas Hristiyanln kl dini olduunu yle rneklendiriyor: ngilizler Delhi ehrini teslim aldklarnda 27 bin Mslman daraacnda astlar. ocuklar bile ldrdler. Kadnlarn ise ldrlmeden nce tabi tutulduklar vah ikenceleri burada anlatmaya kalsak kalemimiz isyan eder14
10 11

Michel Lelong, Eer Allah steseydi, s. 84 Oda Of Deuil, s.141, 142 12 Tevrat, 1. Samuel, 15:3 13 Matta, 10:34 14 Andy Thomes, slam nsanln Ruhu, s.78

467

MLAD YILBAI

slamiyetin kl zoruyla deil de, kalpleri ve ruhlar fethederek gelitiinin rneklerini gnmzde fazlasyla gryoruz. Michaud, Hal seferlerinde Mslmanlarn, Hristiyanlara yaptyla, Hristiyanlarn Mslmanlara yaptnn karlatrmasn yapar. Hz. Muhammed (a.s), komutanlarn rahipleri ldrmekten men etti. nk onlar dua eden insanlard. mer, Kuds aldnda Hristiyanlara hibir fenalk yapmad. Hallar ise, bu mukaddes ehri ele geirdikleri zaman, btn Mslmanlar katlettiler, Yahudileri de atee attlar. Steinhort u gerei dile getirir: Hristiyan kilisesi msamahaszdr. Mslmanlk ise en msamahal dindir. stanbulun fethinden gen sonra Rumlarn btn dini imtiyazlar iade edildi. Oysa ayn tarihte Hristiyanlar arasnda zlm en iddetli safhasndayd. Woltaire, Selahattin Eyyubinin licenapl hakknda yle der: Selahaddin Kudse girdii zaman, kadnlar ayaklarna kapanarak baba, karde, koca ve ocuklarnn aff iin yalvardlar. O ei grlmemi bir fedakrlkla hepsini sal verdi ve kimseden fidye istemedi. Ama Hristiyanlar Hal seferinde Kuds aldklarnda 40 bin kiiyi kltan geirmilerdi. Daha sonralar Papa 2. John Paul, 2000 ylnda Mslmanlardan, Yahudilerden ve Dou Hristiyanlarndan Katolik Kilisesinin (Hal Seferlerinin ) gemite iledii sulardan dolay kadnlar ve ocuklar dahi herkesten zr diledi. Roger Garaudy : Bat tarihte grlm en byk canidir der. Franszlar 1956 -1962 yllar arasnda Cezayirin nfusunun onda birinden fazlasn katletmitir. 1492 de Amerikaya ayak basan Hristiyanlar 8 milyondan fazla olan kzl derili nfusunu sekiz bine drm, milyonlarca Meksikaly de katletmilerdir. Hristiyanlarn slma sebeplerinden bazlar yle: ve Mslmanlara dman olu

Hristiyanlar bir dnya dini olma yolunda emin admlarla ilerliyordu. lerlemesini durduracak hibir rakip yoktu. 7. asrn ilk yarsnda karsna ok cidd ve kuvvetli bir rakip olan slmn kmasdr. Gnmzde bile Hristiyanln nne geen tek ve en byk din slmdr. slmiyetin Hristiyanln yaylmasn engellemesi Yzyllarca zaferler hep Mslmanlarn olmas Hz. say tanr kabul etmemesi Smrgecilik faaliyetlerinin Mslmanlar tarafndan engellenmesi

468

MLAD YILBAI

slamn kabul edilmesiyle rahiplerin konumunun tehlikeye dmesi slmiyetin ekiciliinin olmas ve btn Dounun, Kuzey Afrikann hatta spanyann bir asr iersinde slamiyete girmesi slmiyetin Hristiyan halk zerinde etkili olmas, ayn zamanda slmiyetin ok hzl ilerleyip pek ok lkeye yaylmas, onlar hem kzdrp hem de korkutmutur. Hristiyan dnyasnn ortaada slma dman olmas slam iyi bilmemeleri, slam Latin kaynaklardan veya hep karalayanlardan renmeleri slamn baty ayakta tutan deerlere meydan okumas Moollar Orta Asyadan gelip slm topraklarn yerle bir edince Hristiyanlar olduka sevindiler. Moollar saflarna almak istediler; ama Sultan Gazan Han slam semesi de onlarn slama kar kinini artrd. Hallarn slam toraklarna yerleemeyince de kin ve nefret ekmeye baladlar. Bu gibi sebeplerden dolay Bat slam nleme giriimlerinde bulundular. Bu giriimlerinden bir ka unlar: slam, Kuran-, Peygamberi, Mslmanlar karalama kampanyas Mslmanlar almlar dnyevletirme ve slam Hristiyanlatrma

Bidat slam, lml slam projelerin gelitirilmesi Bl parala yut Taktikleri Irkl krklemeler Onlar en ok korkutan Mslmanlarn birlemeleridir. Bu yzden rkl iimize bat soktu, Osmanly Irklk zehriyle, tohumuyla paraladlar. slam kardelii fikrini ykmaya, milliyetilik fikrini canl tutmaya altlar. Arap milliyetiliinin temelini attlar. Arap rkln, Trk rkln harekete geirip iki kavmi birbirine dman ettiler. slm lkelerine casuslar gndererek rkl krklediler. Osmanllarn Arap dman olduunu sylediler. Bu konuda en byk yardm ierden grdler. slm dnyasnda birletirici rol oynad iin hilfetin kaldrlmasnda byk aba harcadlar. Hilfet kalknca da ok sevindiler.

469

MLAD YILBAI

Batnn slama bak farkl oldu. Kimisi terr diye gstermeye alt, kimi de Avrupadan srlmeli dedi. ngiltere Kral Elizabethin slama hakaretiyle tannan Selman Rtye valyelik unvan verdi. Fransada Birinci Dnya savanda ehit denlerin mezarlarna saldr dzenlendi. Okul kitaplarnda slm ktleyip, yetien neslin iersine nefret tohumlar ektiler. Filmlerinde de slm karalamay esas aldlar. Mslmanlarn evinde, Mslmanlara acmaszca saldrp onlar ldren Amerika askerleri kahraman gibi sunuluyor. Biz koltuumuza kurulup aymz, kahvemizi yudumlarken, Mslmana kar Amerika askerlerini destekliyor, Amerikan askerinin biran nce gelip, Mslman terristin elinden kurtarmasn istiyoruz. Tarihte hibir ey, Mslmanlar Bat medyas kadar tehdit etmemitir. Amerikann politik gcnn baaramadn Amerikan medyas baarmtr. Baz Mslmanlarda onlara malzeme olma gibi yanllklara dtler. Bazen de provake (tahrik) ederek kendilerine malzeme oluturdular. Bir saldr olunca hemen onu Mslmanlarn zerine atyorlard, daha sonrada bir bakalarn yapt ortaya kyordu. Bir Mslman bir yanl yapsa onu hemen islama mal ediyorlar. Hlbuki bir insan yalan sylese, zina etse slmiyet bunu emrediyor demek mmkn olu mu? Byle yapmakla slmiyetin bar olmadn ifade etmek istiyorlard. slama bu kadar saldrmann sebebi, Batl lkelerin, slamn Avrupaya hkim olmasndan, Mslman nfusunun hzla atmasndan rahatsz olmalardr. Bir ylda drt bin Almann Mslman olmas onlar rktmtr. Bu yzden tarih boyu bylesi mcadeleler devam etmitir. Batllar, vatann savunan bir Mslmana vatansever deil vah diyorlar. Kahramanlk gsterse fanatik, yenildii zamanlarda tevekkl etse, kaderci diyorlar. Avrupal sakal braksa meden, mslmann yznde grseler terr sylyorlar. Afrikay istil eden ngiliz askarlerinden biri, arkadana yle der: Bunlar vah insanlar, birisini ldrrken beni srd diyor. *Bazlar da nsanlarn slma giri sebebinin beden isteklerine elverili oluundan der. Byle dnenlere Fransz dnr Voltaire yle seslenir: Bir takm cahil ve aptallar, baka bir takm cahillerin szne uyarak, slm dininin nefsan zevklere dayandn syler. Hite yle deildir. kiyi yasaklayan, Zenginlerin zekt vermesini emreden, oru

470

MLAD YILBAI

tutmay, namaz klmay, yzlerce kilometre uzakta, yakc kumlar ortasnda hacca gitmeyi emreden dinde nefsan zevkler nerede!15 Carlyle de unu der: Mslmanln madd hazlar tevik eden taraf Muhammmedin eseri deildir. O kendi adna kanaatkr bir insand, giyeceklerini bile kendi yamard. (Onun halifeleri, ashab bile sade bir hayat srp mtevazli semilerdir.) Mslmanlar kt tantlnca, politikalar da ister istemez iddet zerine oluuyordu. Gnmzde de halan Mslmanlara kar karalama ve iddetle devam ediyor. Irak igal edildi, len insanlarn says milyonlar at, halan bartan zgrlkten bahsediyorlar. Afganistan topraklarnda Nato askerleri zulmne devam ediyor. Irakta Filistide, Pakistanda, Kemirde, Sudanda, Somalide, Darfurda, eenistanda, Uygurda, Bosnada ve dnyann pek ok yerinde Mslmanlar ypratlmak isteniyor. Bu savalar da srf kendi dnyalk karlar iin devem ettirdikleri halde, sava iin her gn yeni yeni bahaneler uydurmaktan da geri durmuyorlar. Batnn Mslmanlar byle ypratp smrmek istemesinin sebeplerinde biriside, mslmanlar tekrardan eski gcne kavumasn, fetih ruhu gelimesin diyedir. Hlbuki korkudan dolay insanlara sava ap onlarn hak ve hrriyetlerini ellerinden almak yanl davranlardr. Mslmanlar tekrardan glenmesinler diye her trl tedbire ve hileye bavuruyorlar. Mslmana gz atrmyorlar. Onu ekonomik ynden zayflatarak, dnya zevk ve sefasna girdirerek, ahlknda, fikrinde tahribatlar yaparak, gerekirse silh kullanarak onu sindirmeye alyorlar. Hlbuki Mslmanlarn tarihine bakld zaman yle korkulacak bir eyin olmadn greceklerdir. nk Mslmanlar, gittikleri lkelerde insanlarn dinlerini deitirmesi iin bask yapmamlar. Kimsenin rzna, namusuna, el srmemiler. Kadnlara yallara, ocuklara, din adamlarna dokunmamlar. Herkes dininde ve ibadetinde tamamen serbest olmular. Hatta pek ok gayrimslim halk, onlarn adaletine, ho grsne snp onlar cokuyla karlamlardr. Sadece gayrimslim halk koruduklar iin kk bir vergi almlar. Fakirlere onu bile zorlamamlar. Mslmanlar hangi haklara sahipseler onlarda ayn haklara sahip olmulardr. Bir insan hakszla uraynca valiye bavurabilmi. Validen ikyetiyse Halifeye ikyet edebilmitir. Halifeyi bile hkimin karsna kartp hakkn alabilmitir. nk slmda kanun nnde herkes eittir. Bunun rnekleri tarihte ok grlmtr.

15

Woltere, Trkler, Mslmanlar ve tekiler s. 44

471

MLAD YILBAI

Durum byle olmakla berber Bat, Mslmanlarn birlemesini, kuvvetlenmesini, ksacas iki yakasnn bir araya gelmesini istemiyor. Kendileri ise birlik beraberlik iersinde slm hedef alyorlar. Bu uurda ha bire aba sarf ediyorlar. Tarihe batkmzda bizim onlara gsterdiimiz merhameti, onlar Mslmanlara gstermemiler. Onlarn Prensleri slm topraklarn igal ettikleri zaman dini yaamada serbestlik tanmadlar, zorla insanlarn dinlerini deitirmeye altlar, deitirmeyenleri de ldryorlard. Onlar, Mslman lkelerini igal ettikleri zaman Mslmanlar vergi vermekle kurtulmuyorlard. Onlar imha ve temizleme amal savayorlard. Onlar, yal, kadn, ocuk, din adam demeden ldryorlar. ldrrken de ikence ederek ldryorlar. Kadnlarn Namus ve iffetine el atyorlar. Mslmanlar bunlar yapamaz, nk slm peygamberi bylesi davranlar mmetine yasaklanmtr. Bu sava konusunda onlarn tarihleri o kadar karanlk ve zlm dolu ki, ldrdkleri insanlar piirip yiyenler, sokakta insan eti bile satanlar olmu. u zamanmzda bile, Bosnada yaplan savata Srpl bir komutan, yz Mslman kadnn rzna getiini, sonra onlar yaktklarn ve arkadalaryla beraber gzel kadnlarn etinden piirip yediklerini itiraf edip pimanda olmadn sylyor! Gazeteler bunu iren bir haber olarak yaynladlar. Bu kadar kinin sebebi nedendir acaba? nsanlar savasa bile vah olmamal, insancl savamaldr. nsanlar hangi akla hizmet ediyorlar anlamak ok zor! Bu anlatlan eyleri slmiyet savata da olsa yapmay haram klmtr. Savarken bile eziyet ederek ldrmeyi, yakmay, rza el atmay, zulmetmeyi kabul etmemi, insanca savamay emretmitir. Tarihi, tarafsz okuyanlar, Mslmanlarn savayla dierlerinin sava arasndaki adalet ve merhamet farkn greceklerdir. ayet bu konuda arcla giden Mslmanlar olmusa, onlar slma gre deil de; kendi arzularna ve eytana uymulardr. unu demek istiyorum, korkulmas gereken birileri varsa bat deil; Mslmanlardr. Bize kar onlar o kadar tedbir alrken, bizim onlara kar ne kadar uyank olmamz gerektiini varn siz dnn? Halen u gnmzde, ezilen, len, topraklar igal edilen Mslmanlar olmasna ramen, onlar bar, biz Mslmanlar ise bara karyz yle mi? Bu kadar haberlemenin bol ve kolay olduu bir devirde, insanlarn zalimin safnda yer almas, insanlarn insafn, vicdann ve ferasetini kaybettiini gstermeye yetiyor. Kendi menfaatleri iin bakalarnn yalanlarn ve zulmlerini rtbas etmeye alanlar dnyada insanlara, ahrette de yce yaratcya kar mahcup olacaklardr.

472

MLAD YILBAI

Goethe 1820 ylnda arkada willemere yazd mektup da: Bizler hepimiz eninde sonunda slm dininin yolcular olmak zorundayz. George Berdard Shaw: Ben o muazzam insan aratrdm ve benim dnceme gre, O, sa kart deil, aksine Onu insanln kurtarcs olarak grmek lzm. slm ve Mslmanlar hakknda yaplan hatalar telfi etmeye alp insan haklarna daha fazla nem veren batl lkelerde vardr. Artk sava sulularnn yakalanp Mahkemede hesap vermesi gzel gelimelerdir. Ama bu mahkemelerin tarafsz ve dil davranmalar ok nemlidir. nsanlarn haksz yere ldrlmelerine, zalimlerin onlar hunharca katletmelerine, soy krmlara uramalarna insanlk msaade etmemeli, bu zulmn n alnmaldr. Dnyada en kymetli mahlk insan olmasna ramen, ok ad ekilde yok ediliyorlar, basit davalar uruna hayatlarndan oluyorlar. nsanln ldrlmesi iin deil; kurtulmalar ve mutlu olmalar iin allmaldr. Her batl slm dmandr, demek doru olmaz; ama ne yazk ki pek ok batl, Hal zihniyetinden kurtulamamtr.) Bu aklamalardan sonra tekrar konumuza kaldmz yerden devem edelim. O halde dier dinlerin kutsal sayd gnleri kutlamak, onlarn adetlerine uymak byk gnahlardandr. Ancak onlarn adetlerini, ayinlerini slmdan stn kabul ederse o takdirde dinden kt kesindir.16 Buna birka misal verelim: a) Bat lkelerinde olduu gibi yabanc kadn ve erkeklerin bir arada toplanp dans etmeleri, eitli oyunlar tertiplemeleri slama gre byk gnahlardandr. Bir mslman onlara zenerek bu gibi eyleri helal kabul etmemek artyla yaparsa byk gnah ilemi olur. Helal sayacak olursa, kfre girer. b) Noel yortusunu hristiyan lemiyle birlikte kutlamak da byk gnahlardan17 biridir. Hatta buna zenerek slamda byle gzel adetler olmadn syler. Hristiyanlar takdir ederse slam dininden kar. Ylbanda tebriklemekte hristiyanlara mahsus bir adettir. Kendi milli ve dini gnlerimizde tebriklememizde ise saysz faydalar vardr. Her

16 17

Kaynaklaryla slam Fkh c.3 s.469 (Celal Yldrm) Bu byk gnahlarn iersine kfr de dahildir. Onlara benzemenin gnah derece derecedir. Baz benzeyiler, davranlar insan gnaha kor, baz benzeyiler, hareketler ve kutlamalar da insann imann giderip kfir eder. Onlar taklid etmenin, onlara benzemenin gnah yaplan davrana gre deimektedir. Bu zentiler insann imannn gitmesine bile sebep olabilmektedir. (Mellif)

473

MLAD YILBAI

eyden nce dini ve milli adetlerimizi yaatm, ocuklarmza da gzel rnekler vermi oluruz. 18 O halde mminler, kendimize gelelim. Allah ve Resuln dinleyelim. slama sarlalm, dostlarmz iyi seelim. Sizin dostunuz Allah'tan, Reslullahtan ve mminlerden bakalar deildir. Yahudi ve hristiyanlarn rf ve adetlerini yaaymza sokmayalm. Taklitilik hastalna kaplp da ahsiyetimizi kaybetmeyelim. Miladi ylbann Mslmanlarla ilgisinin olmadn bilelim. Byle bir ylban kutlama gafletine dmeyelim. Kim dnce ve yaayta bir kavme benzemeye alrsa, onlardan olur hadis-i erifini unutmayalm. nand gibi yaamayanlar yaad gibi inanmaya balarlar kaidesini de unutmayalm. Fetva kitaplarnda yer alan u hkmlere biraz kulak verelim. Bir mslman, yahudi, hristiyan ve mecusilerin bayramlarn kutlar, ona tazim eder, o gnlerde yaptklar yemei piirir, bayram niyetiyle ocuklara elbise alrsa caiz deildir. Bu hareketler kfr gerektirir.19 mam- Rabbani Ahmed el Faruki (rh.a) yle diyor: Hindularn kutsal saydklar ve krmz pilav piirip hediye verdikleri gnlere tazim etmek, yahudilerce kutsal saylan gnlerde adet olan hediyelerle hediyelemek kfr gerektiren eylerdendir.20 te yce slam dini mstakil bir dindir. Bakalarna tabi ve uak olmamz istemez. Peygamber (s.a.v.) Medine-i Mnevvereye terif ettiklerinde Medinelilerin oynayp enlik yaptklar iki gnleri vard. Peygamber (s.a.v.) Medine halkna, Bu iki gn nedir? diye sordu. Onlar: Cahiliyette bu gnlerde oynar, enlik ederdik dediler. Bunun zerine buyurdular ki: Allah bunlarn yerine size daha iyi gnler verdi. O gnler Kurban ile Ramazan bayramdr.21 Buna binaen cahiliye dneminde veya imdiki zamanda mslman olmayanlarn bayram olarak edindikleri bir gn bayram edinmek veya o gnde gayrimslimlere uyarak enlik yapmak caiz deildir. Mesela Avrupada yaayan bir mslmann, hristiyan veya yahudilerin bayram ve merasimlerine katlmas ve o gnlerde yaplan yemekleri yapmas dince iddetle yasaklanmtr. Yukarda anlatlanlardan anlald ki, gayrimslimlere ait gn ve bayramlar kutlayp onlarn gnahna ortak olanlar, yaptklar amelleri ve niyetleri nisbetinde kfrle kar karya gelmi, imanlarn tehlikeye
18 19

Kaynaklaryla slam Fkh c.3 s.470 (Celal Yldrm) Benzer ifadeler Gnmz Meselelerine Fetvalar (H. Gnen) c.1 s.65 20 Mektubat- Rabbani c.4 s.55 21 Ebu Davud, Salt 245 (1134) Nesai Iydeyn 1 (3, 179) Hz. Enesden

474

MLAD YILBAI

atmlardr. Az ncede belirttiimiz gibi slam limleri gayrimslimlerin bayramlarn, adetlerini gzel gren onlarn ayinlerini slamdan stn kabul ederek onlara zenip ve onlar takdir edenlerin kfre dtnde ihtilaf etmemilerdir. Bununla beraber onlara benzemeyi ho karlamayp, slami hkmleri onlarnkinden stn tuttuu halde onlarn bayramlarna, kutlamalarna itirak edenler, onlarn bayramda yaptklar eylerin benzerlerini veya aynsn yapanlar da gnaha girdikleri gibi imanlar da her an gidebilir bir vaziyettedir. yleyse her mslman bu iin ciddiyetini anlamaldr. Ylba gibi baka inanlarn iar olan gnlere tazim edip onlara benzemenin hkm fetva kitaplarnda kfr olarak belirtilmitir. Bu sebeple bu gibi iman tehlikesi olan hareketlere girilmemelidir. O gnlerde tebriklemek, hediyelemek, hindi almak, yemek ziyafeti yapmak, kutlamalara katlmak, zel programlar yapmak gibi davranlardan son derece kanlmaldr. Baz yerlerde olduu gibi yeni yl girdi diye nianl kzlara elbiseler ve hediyeler alnmas da ok sakncaldr. Bylesi davranlardan kanlmal, ayet hediye alnacaksa mslmanlarn bayramlarnda alnmaldr. Ylba kutlamas iin matbaa sahiplerinin davetiye, afi vb. eyleri basmamalar, dkknlarda da gayrimslimlere ait zel eyalar, noel baba gibi oyuncaklar ve giysilerde satlmamaldr. Ey kardeim! Birinin iman gitti mi, nikh da gider, ibadetleri de boa gider. Byle, bir gecelik bir elence iin yllarca emek vererek yaptmz ibadetlerimizi boa gidermeyelim, ibadetlerimize acyalm. Her hangi bir davranta iman tehlikeye giriyorsa onda ok dikkatli olalm. man meselesi ok nemli ve mhimdir. Hibir gnahn cezas imanszlk gibi, kfr gibi byk deildir. Esefle kaydedelim ki, bugn slam leminde nice kimse bilerek veya bilmeyerek mslman olmayanlara ayak uydurup bayramlarnda yaptklarn yapyor ve dini merasimlerine katlarak adetlerine uyuyorlar. imdi yllardan beri yahudilerin, hristiyanlarn kltrlerini, rf ve adetlerini, ylbalarn uursuzca taklit eden mslmanlara sesleniyorum. Acaba onlar sizden raz ve honut olmular mdr? Siz onlar ne kadar dost edinseniz de kendilerine tam teslim olmadka onlar sizden raz ve honut olmayacaklardr. Btn bunlar gsteriyor ki, mminlerin gerek dostlar mminlerdir. Gayrimslimlerden gerek dost olmaz. Tarihe bakldnda, dostluk ilikilerini ilk reddeden tarafn Ehl-i Kitap olduu bir vakadr.

475

MLAD YILBAI

Ehl-i kitapla yaplan dostluklarn snrn slam eriat belirlemitir. Onlarla yaplan ilikilerde nelere dikkat edileceini her mslman ok iyi bilmelidir. slam dini, gayrimslimlerle i icab ve gerektii hallerde iliki kurmay mubah kabul etmi, bunun dnda senli benli olmay, ailece kaynamay mekruh saymtr. nk onlarn hayat dzeni deiik ve aile yaplar farkldr. Mslman ocuklar zerinde bir takm tesirler meydana gelebilir.22 Ama tandk veya komu olan kitap ehli (ister hristiyan ister yahudi olsun) hastalandnda onu ziyarete gitmekte bir saknca yoktur. slam anlatmak veya gzel gayelerle onlara misafir olmak veya onlar misafir etmekte de bir saknca yoktur. Ayn zamanda kesilen kurbanlarn etlerinden vermekte caiz kabul edilmitir. Burada dikkat edilmesi gereken incelik udur: Dost olmakla, iyi geinmek birbirinden farkl eylerdir. Kuran Kerimde yle buyrulur: Allah din urunda sizinle savamayan ve sizi yurtlarnzdan karmayan kimselere iyilik etmenizi, onlara adaletli davranmanz yasaklamaz. nk Allah adaletli olanlar sever.23 Biz mminlere yasaklanan husus, gayrimslimlerin bayramlarna, ylbalarna elik etmek, onlara benzemek, onlarn adet ve modalarna uymak, onlarn fahi ahlaklarn uygulamak, mminleri brakp onlar dost edinmemiz, onlar taklid etmemizdir. Yoksa insan olmalar itibariyle gayrimslim de olsalar onlara kfir diye hitap etmeye onlara svmeye, onlar rencide edip, haklarna tecavz etmeye msaade edilmemitir. Malumdur ki zmmi olanlarn haklarn slam devletinin kendisi korumaktadr. Netice u ki, dini ve milli ahsiyetimize sayg duyalm. Bizimle, dinimizle hibir ilgisi olmayan bir noeli, ylba maskesi altnda hristiyanlar gibi kutlamayalm. Bu gn ve gecelerde slam ahlakn zedeleyici elence ve kutlamalardan uzak duralm. Mslmanlar kendi kutsal gn ve gecelerinde ibadet etmeye, Allah (c.c.)ya kullua alrlar, kfirler ise ikiyle elenceyle, gnahlarla geirmeye alrlar. te slam terbiyesinin en bariz timsali budur. Ey mmin kardeim! En son ve en ekmel din olan slama sarl. Kinatn Efendisi olan Hz. Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem) in gsterdii ller dorultusunda hayatn srdr. Nefsinin arzularyla, slamn arzular ztlat zaman sen dinin emirlerine sarl. Nefsinin her istediini yapanlar cehennemin elim ateinde yanacaklardr. Kendi hicri ylbasndan habersiz olup, noel ylbasn kutlayanlar, kfirlerin
22 23

Kaynaklaryla slam Fkh (C. Yldrm), c. 4, s. 200

Mmtehine sresi, yet: 8

476

MLAD YILBAI

adetlerine heves saranlar, onlara benzeyenler, bu hususta helal ve haram demeden gnahlara koanlar, acaba hangi yzle Allah Resul (s.a.v.)den efaat isteyeceklerdir? Acaba hangi yzle Allahu Tealann huzuruna kp af dileyeceklerdir. Hi phesiz din-i mbi-i slam kfirlere benzemeyi onlarn bayramlarna itirak etmeyi yasaklamtr. Baka dinin mensuplar davalarnn batl olmasna ramen sana benzemiyorlarsa; senin hak davanla beraber onlara benzemenin manas nedir? zellikle son zamanlarda ylba kutlamalarnda byk bir bilinsizlik hkim. Mslmanm diye geinen pek ok kii ylba enliklerine katlyor, hatta daha da ileri gidip noel baba klna girenler oluyor. Byle yapanlar, ocuklarna noel baba eklinde ki oyuncaklar alanlar ve dkkanlarnda onlara ait eyalar satanlar kime hizmet ettiklerinin farkndalar m? Kfirlere has zel kyafetlere girenlerin imanlar gidecei elfaz kfr ve davranlar anlatan kitaplarda belirtilmektedir. Hz.Ali (r.a)dan rivayete gre Resulullah (s.a.v.) yle buyuruyor: Rahiplerin elbiseleri gibi, gayrimslimlere mahsus elbiseler giymekten saknn. Kim onlarn ekillerine brnr ve onlara benzemek isterse benden deildir.24 Bir mslmann ha boynuna takmas yasakland gibi, noel baba kyafetine brnmekte dinimizde iddetle yasaklanmtr. Ecdatlarmz bu Topraklar iin kanlarn dktler ki, bu vatanda mslmanca yaasnlar diye! Onlar bu topraklar kffara vermediler; ama slm dmanlar kendi rf ve adetlerini halkmza kabul ettirmekle vatanmza hkmetmeyi baardlar. Bir milleti yok etmenin en kestirme yolu manev ktr. te onlar beyinleri igal ederek, kltrmz deitirerek bu amalarna byk lde kavumu oldular. Bu devirde kfr, irk, zlm, hayszlk deta altn an yayor. Byle insanln cehenneme alayanlar gibi yneldii bu devirde mslman kii vicdanen rahat edemez, bir eyler yapmalym gayreti iersinde olmay ister. Bylesi davranlarn arkasnda hi phesiz iman zaafiyeti yatmaktadr. Bylesi insanlar imanlarn yeniden bir kontrol etsinler. Kimleri taklid ettiklerine kimlerin arkasndan gittiklerine bir baksnlar. slam olarak, mslman olarak lmek isteyen baka din mensublarnn davranlarndan, onlarn gnahlarndan ayrlsnlar. Kimin safnda yer aldklarn belirlesinler. Bir gn mslman gibi, bir gn hristiyan gibi, bir gn yahudi gibi, bir gn dinsiz gibi yaamak olmaz. Allah Resulu (s.a.v.) baka milletlere benzememek iin mslmanlar namaza armak iin dahi olsa gayrimslimlerin kullandklar ekilleri kabul etmemi, ezan
24

Taberani, el- Mucemul evst, 4- 541, No:3921

477

MLAD YILBAI

okunmasna karar vermitir. Hatta atee, gnee tapanlara benzememek iin, onlarn atee, gnee taptklar zamanlarda namaz klnmamasn emretmitir. Demek ki mslmann kendi kimliine sahip kmas son derece nemli bir husus! Bizler onlarn etkisinde kalmayalm, bilakis onlar bizimle hayat bulup gerei grebilsinler. Padiahn biri Hristiyan bir doktoru, hasta olan imam ibli hazretlerini muayene etmesi iin gnderir. O zat muayene eden doktor ona yle eder: Ey imam senin iyilemen iin gerseydi bir gzm, bir kulam dahi verirdim; ama maalesef senin hastalnn aresi yok. mam ibli ona: Benim iyilemem iin ne kulan nede gzn verme, benim iin sadece boynundaki ha kar ben Allahn izniyle iyi olacam. Bunun zerine doktor boynundaki ha karp ondan sonrada o zat tekrardan muayene eder. Bakar ki, gerekten imamda hastalk kalmam. Bunun ezerine doktor iman eder. Bu olay haber alan padiah yle der: Ben hastay tabibe gndermiim meer haberim yok! Ey kardeim! ayet ben mslmanm diyorsan bir an evvel kendine eki dzen ver. Dinindeki helal ve haram hususlar iyi ren. Dinini ve imann din dmanlarnn elinden kurtarmaya bak. slam dinini gayri ahlaki adetlerle iten ykmaya alanlarla mcadele et, onlarn fitne ve bozgunculuklarna kar ayakta durmaya al ve slam genliini de bu yanllara dmekten koru. Ylba kutlamas gibi gnahlardan dindalarn uzaklatrmaya al. nk ylba kutlamak imanda yara aar, ibadetlerimizi yaralar. Ylban kutlamak ahlaki ve milli deerlerimizi sarsar. ktisadi gcmz ykar, cemiyet hayatmza da pek ok zararlar verir. yleyse ylba gecelerini kutlamaktan tm mslmanlar uzak dursun, gnahlardan bir an evvel ellerini ayaklarn eksinler. Yoksa her iki dnyada perian oluruz. Ahirette Allah Resul (s.a.v.) in efaatine kavuup onunla bulumak isteyen, o kadri yce olan Peygamberin emrine uysun. Yaayta ona benzesin ve u szlerini de unutmasn: Bizden bakasna benzemeye alanlar Yahudilere ve Hristiyanlara benzemeyiniz...25 bizden deildir.

Biliniz ki ben Rabbime kavuacam. Ve buna hepinizden mstahakm. Yine biliniz ki, siz de bana kavuacaksnz. Buluacamz yer de Kevser havuzunun badr. Orada benimle bulumak isteyenler, ellerini, dillerini gnahlardan eksinler.26 Ylba girdi diye ikiye, kumara, elenceye ve gnahlara koanlar. Allah Resul (s.a.v.) ile bulumaktan mahrum olacaklardr. Bylesi insanlarn gzlerini gaflet yle bir kaplam
25 26

Tirmizi,stizan: 7
Mevahib-i Lednniye

478

MLAD YILBAI

ki ne yaptklarnn farknda bile deiller. Hlbuki ihtiyarla doru giden, her gn biraz daha kabir ukuruna yaklaan kiilerin tvbeye sarlmalar gerekmez mi? Ama maalesef bunlar gnaha daha sratle kouyorlar. Allah (c.c.) bu insanlar gaflet uykusundan uyandrsn, dnyaya niin geldiinin uurunu versin. Bir dier husus, her mslmann, ylbalarnda alnan milli piyangolardan son derece uzak durmas gerekir. O da kumar eitlerinden bir eittir. Onda dahi bir tarafn kazanp; bir dier tarafn da kaybetmesi sz konusudur. Bu da haksz bir ekilde kullarn hakkn boynuna geirmedir. Ama mslmanlarn bu bilet iin kuyruklara girmeleri, helal kazanc umursamamalar, aln teri yerine, haram paray semeleri ok dndrc! yleyse bylesi, davranlardan uzak duralm. Kazanrsam, hayrlar yaparm, hacca giderim gibi yanl dncelere kanmayalm. Bunlar eytann tuzaklardr. O halde Ey mminler bizim yeni ylmzn Muharrem ayyla baladn bir kez daha hatrlayalm. Sizlere soruyorum, hibir hristiyan ve yahudi mslmanlarn ylbasna, bayramlarna elik etmi midir? O halde bizler de bir an evvel aklmz bamza alalm onlarn ylbalarn kutlama gafletine dmeyelim. Unutmayalm ki bu dnyada slam dzeninden baka dzenleri tercih edenlerin ve hkmleri iptal olunmu hristiyanln ve yahudiliin peinden gidenlerin, onlarn adetlerine uyanlarn pimanlklar ahirette fayda vermeyecektir. Cenab- Hak cmlemizi slam deerlere sahip kanlardan eylesin. Ecnebilerin batl adetlerinden bizleri korusun. (min) iir: Ya Rab! Byle mi olacakt cennet yurdum? Baktm da etrafma yalnzm, aladm durdum. Bir mana veremedim, u miladi ylbana. atm da kaldm, Mslmanlarn vah telana. evirdim bam, nereye ettimse bir nazar. Grdm ki, Noel iin hazr, yer-yer ar Pazar. Haykrmak gelmiti iimden, seslendim millete. Heyhat! Duyuramadm, ne Ahmede ne Mehmede mer Berber *** Nice mrler vardr ki zaman uzun, deeri ksa Nice mrler de vardr ki zaman ksa, deeri uzundur. (Ataullah skenderi)

479

MLAD YILBAI

480

KURBAN VE KURBAN BAYRAMI

KURBAN VE KURBAN BAYRAMI

Maddi gc olan her mslmann yerine getirmesi gereken grevlerden birisi de, Cenab- Hakka kr kastyla kurban kesmesidir. Yce Rabbimiz ayet-i celilede:

Gerekten biz sana kevseri verdik. O halde Rabbin iin namaz kl ve kurban kes. Dorusu sana (ebter diyerek) dmanlk eden, kendisi ebterdir (nesli kesiktir). diye buyurmutur.1 Enes (r.a.) anlatr: Peygamber (s.a.v.) bir gn hafife uyuklamt. Bir sre sonra uyanarak ban yukar dikti, glmsyordu. Orada bulunan sahabelerden biri: Ey Allahn Resul niin glyorsunuz dedi, o da yle cevap verdi: u anda bir sure indi de ondan glyorum.2 (nen sre Kevser Suresi idi) Yce Allah bu sreyi sevgili Resuln teselli iin indirmitir. nk Peygamberimiz (s.a.v.)in ocuklar kk yata ldkleri iin mrikler ona ebter, yani soyu kesik demilerdi. te Cenab- Hak Asl sana dmanlk eden kendisi ebterdir diye ferman buyurmutur. Yce Mevla baz hikmetlere binaen Peygamber Efendimiz (s.a.v.)in ocuklarnn kk yata lmelerini takdir etmitir. Hadis-i erifte kurban kesmemiz emir edilmi ve yle buyrulmutur:

Kimin hali vakti yerinde olur da kurban kesmezse namazghmza yaklamasn.3 Hi phesiz kurban ibadetini yerine getirmenin hem dnyada hem ahirette saylmayacak kadar mkfat oktur. Dnyada yz milyonlarca fakir bundan istifade ettii gibi, uhrevi faydasn sahabeler Allah Resulne yle soruyorlar. Ya Reslullah bayram gn kesilen u kurban nedir? Bu babanz brahim (a.s.)n snnetidir. Ashab: Peki kurban kesmede bize ne sevap var ey Allahn Resul? Kurbann her bir kl iin bir sevap var. Ashab: Ynl ise (sevap nasl olacak) sorusuna Aleyhissaltu vesselm: Ynn her bir kl iin de bir sevap var buyurdular.4
1 2

El Kevser suresi, ayet: 1-3 Hz. Enes (r.a.)dan (Drretl Vaizin) 3 bni Mce, Adh, 2 4 Ktb-i Sitte (.Canan) c.17 s.394 Zeyd bnu Erkamdan

481

KURBAN VE KURBAN BAYRAMI

Peygamberimiz (s.a.v.) kz Fatmaya: Kurbann kesilirken orada hazr bulun. Zira ilemi olduun her gnah, kurbann kannn ilk damlas yere dtnde balanr buyurmutur.5 Hz. Ali (r.a.): Kurban kesmek zere kurban almak iin evinden kan her mmin, her admna on sevap alr. Ve on gnah da affolunur. Cennetteki derecesi de on kat ykselir.6 Kesilen kurbanlar, ssl bir ekilde kyamet gn kabirlerinden kalkan mminleri, kabirlerinin banda bekleyeceklerdir. Byle bir cennet bineini kabrinin ba ucunda bekler bulan mmin ona Ben senden daha gzel bir varlk grmedim dedii zaman binek de: Ben sizin dnyada iken Allah rzas iin kestiiniz kurbanm diyecei de rivayetler arasndadr.7 Zatn birisi bandan geen bir olay yle nakleder: Benim ibadetinde, dindar bir kardeim vard, her yl kurbann keser, fakir fukaray da gzetirdi. Bir gn vefat etti, ben de Cenab Haktan, kardeimin ahiretteki durumunu bana gstermesini niyaz ettim ve uykumda baktm kyamet kopmu, btn insanlar kabirlerinden kp maher yerinde toplanmlar. O srada kardeimi bir kr atn zerinde grdm. Ona: Kardeim, Allah-u Teala sana nasl muamele etti. dedim. O da: Cenab Hakkn kendisini baladn syledi. Affna ne sebep oldu? deyince, Namaznda, niyaznda olan yal bir kadna kurban eti veriyordum dedi. Ondan sonra Peki bu yaz atllar kimlerdir? diye sordum. Onlar dnyada mminlerin kestii kurbanlardr. zerlerindekiler de sahipleridir buyurdu.8 Kestiimiz kurbanlara Cenab Hakkn ihtiyac yoktur. Her ne emir koymusa bizim menfaatimizedir. Toplumun faydasnadr. Cenab Hak ayet-i kerimede yle buyurmaktadr:

phesiz kurbanlarn ne etleri, ne kanlar Allaha ulamaz. Lakin sizin takvanz ona ular. O, kurbanllar byle sizin emrinize boyun

5 6

Mecmaz Zevaid ve Menkaul Fevaid, c.6 s.17 (Taberaniden) Hoca Zde 7 Recebiyye 8 Senaniye

482

KURBAN VE KURBAN BAYRAMI

edirdi ki, size doru yolu gsterdii iin Allah tekbir ederek yceltesiniz. (Ey Resulm!) ihlsla gzel i yapanlar mjdele.9 Hadis-i erifte de: Hibir kul kurban gn, Allah indinde kan aktmaktan daha sevimli bir i yapamaz. Zira kesilen hayvan, kyamet gn boynuzuyla, kllaryla, trnaklaryla gelecektir. Hayvann kan yere dmeden yce bir mevkie ular. yle ise onu gnl holuuyla ifa edin buyrulmutur.10 Keseceiniz kurbanlarn kurtarc iyi ameller olduunu biliniz. nk kurban, sahibini hem dnya hem de ahiret ktlklerinden kurtarmaktadr. Ayn zamanda Peygamber Efendimizin kestiiniz kurbanlarnza kar byk sayg besleyiniz. nk (kyamet gn) srat kprsn geerken onlar sizin binekleriniz olacaktr diye buyurduu da rivayet edilmektedir.11 Bylesine karl bir ibadeti cimrilik duygularyla veya israftr dnceleriyle karmak ne kadar gafilne bir harekettir. Her gn binlerce hayvan kesildii halde aklna bir ey gelmeyen, kurban gnlerinde kesilince israftr, yazktr gibi laflar retip fitnecilik yapanlar ne kadar aldanmaktadrlar. Maddi gc yerinde olup da cimrilik yapan bir kul, Cenab- Hakk nasl raz edecek? brahim (a.s.) deil bir koyun, Allah iin btn koyunlarn dahi balamaktan geri kalmamtr. Bir gn melekler: Ya Rabbi brahim (a.s.)n kars, oluk ocuu ve mal var. O bunlar ile megul olurken nasl olur da siz onu dost edindiniz. Cenab Hak onun kalbinde benim sevgimden baka bir ey yoktur. sterseniz onu deneyin. dedi. Bunun zerine Cebrail (a.s.) bir insan klnda gelir. brahim (a.s.) bir tepe zerinde koyun srsn kontrol etmektedir. O kadar srs ok ki o sry 12 kpek koruyor. Ve Cebrail (a.s.), brahim (a.s.)a: Bu muazzam koyun srs kimindir? der, Hz. brahim: imdilik benim ama gerekte Cenab- Hakkndr. Hz. Cibril: Bu koyunlardan bana bir tane hediye eder misin? Hz. brahim (a.s.) Bir kez Allahn ismini anarsan 1/3 senin olsun, der. Cebrail (a.s.) Allahu Tealay noksan sfatlardan tenzih eder ve srnn 1/3 ni alr. Hz. brahim:
9

Hac suresi, ayet: 37 Tirmizi, Edahi 1, (1493) bn-i Mace, Edahi 3, (3126) 11 Recebiyye
10

483

KURBAN VE KURBAN BAYRAMI

Bir kez daha Allah zikir edersen bu defada yars senin olsun, der. Cebrail tekrar Cenab Hakk noksan sfatlardan tenzih eder. Yarsn alr. brahim (a.s.): Bir daha Allah tespih edersen hepsini veririm, der. Cibril tekrar zikredince koyunlarn hepsine sahip olur. Hz. Cibril kendini tantr koyunlar geri vermek ister. Hz. brahim: - Ben Allah (c.c.) nun dostuyum hediye ettiimi geri almam, der.12 Gerek Allah dostlar cann ve maln gz krpmadan onun yoluna verendir. Gc yerinde olan olmayan herkes, bu kurban ibadetinin sevabna kavumak iin hazrlklar yapmaktadr. Bazlar da maddi gc yerinde olduu halde bu mkfata kavumaktan kendini geri tutmaktadr. Hlbuki brahim (a.s.) en sevdii biricik olunu bile kurban etmekten geri kalmamtr. Kurban kesmemiz brahim (a.s.)n snneti olmas mnasebetiyle, Hz. brahim ve olunun imtihann, temsili olarak anlatan baz kitaplardan yle zetleyelim: Hz. brahim (a.s.) peygamberlik grevini srdryor bir yandan da kendisinden sonra din ve iman davasn srdrecek bir erkek evladnn olmasn ok istiyordu ve Allahu Tealaya yle yalvaryordu: Benden sonra tevhid inancn devam ettirecek bir evladm olursa en sevdiim eyi sana kurban edeceim der ve Allahu Teala duasn kabul eder. Bir zaman sonra smail (a.s.)n babas olur. brahim (a.s.) Cenab- Hakka yapm olduu adan yerine getirmek gayesiyle Allahu Tealaya 100 koyun keser, fakat o gece ryasnda Ey brahim en sevdiin eyi kurban edeceini adamtn diye bir ses duyar ve uyanr. Hemen o gn en sevdii 100 devesini boazlar ama geceleyin yine ayn ryay grerek uyanr. brahim (a.s.) en sevdii malnn ne olduunu dnerek nc gece uyuduunda ryasnda en ok sevdiin canly adadna gre biricik olunu boazlaman gerekir ey brahim! Uyandktan sonra kara kara dnmeye balar. Gerekten smail ksa zamanda dnyada Allahtan sonra babasnn en ok sevdii olmutu. imdi de yce Mevla acaba en byk hediyesini kendisinden geri mi istiyordu? Veren o olduuna gre, eer gerekten istiyorsa o gz yalar sonunda gelen hediyeyi onun yoluna kurban etmekte tereddt etmek olmazd elbette. Fakat onun geri istediinden iyice emin olmak lazmd. Ayn ryay defa grnce artk hi phesi kalmamtr. Yce Mevls kendisinden biricik olunu yolunda kurban etmesini istemektedir. Adann ancak bu ekilde denmi olacan bildiren Allahu Tealnn
12

Drretl Vaizin c.2 s.702

484

KURBAN VE KURBAN BAYRAMI

emrine tereddtszce uyacakt. Olunu kurban etmeye kesin karar verir. Annesi Hacer de biricik olunu en az babas kadar sevmektedir. brahim (a.s.) annesinin prl prl ykad salarn itina ile tarayarak ssl elbiseler giydirdii smaili alp Minaya doru yola karlar. Annesi Hacer, babasnn yannda yryen oluna uzun sre sevin iinde bakakalr. Bir mddet sonra koa gelen lanetlik eytan Hacerin karsna dikilir: Ein brahim biricik yavrun smaili ziyafete deil, boazlamaya gtryor, diye haykrr. Peygamber kars, dini btn Hacer, eytann bu szlerine: Ykl karmdan, hibir baba ortada ciddi bir sebep yokken olunu keser mi hi? diye karlk verir. eytan hemen: brahimin Allah yle emretmi, deyince Hacer: Allahu Teala emretmise elden ne gelir, peygambere den emre uymaktr, der. Anneden bir ey elde edemeyen eytan bu defa brahim ve smaile yetiir. brahim (a.s.)a sokularak Allahn emrini yerine getirmekten u szlerle men etmeye alr. u boylu boslu gencecik taze yavruya bir bak, sen onu yllar boyu gzyalar iinde bekledin, imdi de onu alm kendi elinle boazlamaya gtryorsun, onun krpe boazna yrein nasl kyacak bak ekeceksin? Sen ki onun doumu iin kurbanlar kesmitin, der. Arap yarm adasnda puta tapcl ykarak gnllere tevhid inancn yerletiren brahim (a.s.), babalk efkatini coturarak Allaha kar gelmesine alan eytana u cevab verir: Evet, en sevdiim olum smaildir. Ama Allahm onu yoluna kurban etmemi istemitir. brahimden hi yz grmeyen lanetlik eytan son are olarak smaile yaklar. Ona yle der: Neeli neeli yryorsun, ama babann seni boazlamaya gtrdn her halde bilmiyorsun. Birka saat sonra babann can alc ba grtlana dayanacak, taze ve alml olan vcudun tam serpilme imkn bulamadan sararp gidecektir. Baban seni Allahn emri byledir diye boazlayacak. mrnn taze baharnda hayattan ayrlmak sana yazk deil mi? smail (a.s.) eytana: Eer Allah'n emri zerine babam beni boazlamaya gtryorsa, buna seve seve boyun eerim. Babam erefli bir Allah elisidir. Yaratann emrine kar koyup senin gibi lanetlik mi olmam istiyorsun. Defol git bamdan, der. eytan hal bir eyler sylemek isterse de yavru smail yerden avulad akl talarn yzne frlatr. Bylece baba oul boazlanacak yer olan Minaya varrlar.

485

KURBAN VE KURBAN BAYRAMI

brahim Peygamber Allah'n emrini yerine getirmeye kesin kararldr. Ama kendi yavrusunu kendi eliyle boazlayaca aklna geldike gnlnden titremeler geirir ve gzyalarn tutamaz diye smailin yzne bakmaktan ekinir. Babasnn ektii sknty sezen smail babasna g veren u szleri syler.

Babacm! Emrolunduun eyi yap. nallah beni sabredenlerden bulursun dedi. 13 bni Abbas (r.a.) der ki: brahim (a.s.) ocuunu kesmeye azmedip de onu aln zere yatrnca olu yle dedi: Babacm! Beni iyicene bala ki, rpnamayaym. Elbiselerini koru ki, kanmdan her hangi bir ey sramasn. Sonra annem grr de zlr. Ban iyice bile, onu hzla grtlama sr ki kolay leyim. Anneme gidince ona selamm syle, uygun grrsen, gmleimi ona ver. Umulur ki o, benim hakkmda annemi teselli eder. brahim (a.s.) ona yle dedi: Yavrum! Allahn emrini yerine getirme hususunda sen gzel yardmcsn!14 Bunun zerine byk bir soukkanllkla brahim (a.s.) olunu dz bir kayaya yatrr ve keskin ba biricik olunun boazna dayar, fakat hayret! Btn gcyle bastrmasna ramen bak yavrucan yumuak grtlan kesmez. st ste yaplan hamleler fayda vermeyince hem kzgnlndan, hem de ban keskinlik derecesini denemek zere ba taa indirir. smailin krpe boaznda en kk bir iz bile aamayan bak, ta iki paraya ayrr. O srada yannda semiz bir ko ile birlikte gkten inen bir melein tekbir sesleri duyulur. brahim (a.s.) sese doru ban evirir. Gkten yere inen melek brahim (a.s.)a yle der: Tamam ya brahim! Olun smaili bile Allah'a kurban etmekten ekinmedin. mtihan baaryla tamamladnz. Allah hepinizden honut olmutur. smail (a.s.) hak yolun bayraktarln yapacak kadri yce bir Peygamber adaydr. Yce Allah sana smailin yerine boazlayasn diye u kou hediye etti ve biricik olunu Allah'n emrine teslim olarak boazlamaya koyulduun u gn, Hak yolun yolcularna kurban kesme gn diye emir ederek, senin erefli Allah ballnn aziz hatrasn ebediletirmitir. Ne mutlu sana ve senin yolundan gelecek olanlara.15 Kur'an- Kerimde Yce Rabbimiz brahim (a.s.)in evladn kesme hadisesini yle haber veriyor Biz ona uysal bir olu mjdeledik. Vaktaki, yannda komak ana eriti. brahim, Yavrucuum! Ben, ryamda seni
13 14

Saffat suresi, ayet:102 Savi Haiyesi 3/343 15 Bu kssann byk bir ksm Drretl Vaizininden alnmadr

486

KURBAN VE KURBAN BAYRAMI

kesiyor gryorum. Artk bak, sen ne diyeceksin? dedi. ocuk, Babacm! Emrolunduun eyi yap. nallah beni sabredenlerden bulacaksn dedi. / Her ikisi de teslim olup, onu aln zere yatrnca: Ey brahim! Ryay gerekletirdin. Biz iyileri byle mkfatlandrrz. Bu, gerekten, ok ak bir imtihandr, diye seslendik. Ve biz oluna bedel ona byk bir kurban verdik. Geriden gelecekler arasnda ona (iyi bir nam) braktk: brahime selam! dedik. Biz iyileri byle mkfatlandrrz. nk o bizim mmin kullarmzdandr.16 Allah cmlemizi, kendi sevgisi uruna dnyalk varlklarn en deerlisinden bile gz krpmadan, fedakarlk edebilecek kullarndan eylesin (amin) Biz mminlerin iki byk bayramlarndan birisi olan kurban bayram, Peygamber Efendimizin ifadelerinde gnlerin en by olarak tarif edilmektedir.17 Bu bayramda mslmanlar zerlerine den kurban kesme grevini yerine getirmeye gayret sarf etmektedirler. Kurban kesme Kur'an- Kerimde Kevser suresinde bildirilmektedir. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) Medineye eref verdiklerinde Medine halknn iki bayram vard. Peygamberimiz (s.a.v.) cahiliye devrinin btn kt adetleriyle beraber bu bayramlar da kaldrm, buna mukabil mslmanlarn iki dini bayramlar olduunu bildirmitir. Bayramlarn bizlere yeni bir gayret, dini ve dnyevi almalarmza yeni bir parlaklk kazandrmas bakmndan nemi byktr. Bu bayram eytanlarn taa tutulduu bayramdr. Bu bayramda brahim (a.s.) ile olu smail (a.s.)n yce Allaha olan rnek ballklar hatrlanmaktadr. yle bir ballk ki evladn dahi Allah iin kurban edebilmektedir. Bu olayda biz mminler iin pek ok ibretler ve dersler vardr. En azndan her mmin: brahim (a.s.) Cenab Hakkn emrine uymak iin evladn kesmek pahasna da olsa itaat etmektedir, ben niin Allah (c.c.)un emirlerini yerine getirmeyeyim. Oysaki Yce Allah beni byle zor imtihanlara tabi tutmam, bana gcmn dhilinde emirler vermitir diye dnmelidir. Dnmeye deer dier bir husus da udur: brahim (a.s.) biricik olunu kurban etmekten ekinmedii halde, mslman bir kiinin hali vakti yerinde olup da Allah iin bir kurban kesmemesine ne demeli? Kurban kesmeyi bir katliam olarak gren zavalllarn tesirinde kalarak veya nemsemeyerek kurban terk etmesi bir mslman iin dnlemez. nk kurban Allaha kulluun nianesidir. Kurban srf Allah rzasn kazanmak iin kesilir, etinden fakirler, kimsesizler, akrabalar
16 17

Saffat suresi, ayet: 101-111 Ebu Davud, Et Tac c.2 s.142

487

KURBAN VE KURBAN BAYRAMI

istifade eder. Bir slam limi, Kurban bayramnda ok hayvan kesiliyor diyenlere u aklamay yapyor: Kurban kesilmekle, kesilen hayvanlarn miktar pek artm olmaz. Belki kurban kesilen gnlerde kasaplar iin kesilen hayvanlarn says azalr ve o gnlerde yine mutad vehiyle kesilmi olur. Kendi zevkleri urunda her gn binlerce hayvanlarn kesilmesini ok grmeyenlerin, senede bir defa Allah rzas iin bir ksm hayvanlarn muhtalar yararna olarak Kurban ad altnda kesilmesini ok grmeleri dorusu byk bir dncesizliktir. Velhasl: Kurbann meru olmas, dini, ahlaki, toplum yarar bakmndan birtakm hikmetlere, maslahatlara dayanr. Bunu takdir etmeyecek bir akl sahibi tasavvur olunamaz.18 Bylesi mbarek bayram gnlerini hakkyla ihya edip gerek takvaya ulamaya alalm. Bu bayramda grevimizin kurban kesmekle bittiini dnmeyelim. Mslman kardelerin aralarn slaha almamz, sla-i rahim yapmamz, fakirleri grp gzetmemiz, gerek slam kardeliini ihyaya almamz da bizlerin grevleri arasndadr. te bylesi gnlerde mslman kardelerimizin sevinlerine ve zntlerine ortak olmamz lazmdr. Bayramlardan gaye birlik beraberlik, sulh ve bar olmasdr. Byle bir ortamn olumas iin dargn mslmanlarn arasn grmemiz gerekir. gnden fazla bir mminin dier mmin kardeine ks durmas helal olmaz. Kur'an- Kerimde yce Rabbimiz, yle buyurmutur:

Hepiniz toptan Allahn ipine (Kur'ana ve slama) smsk sarln, paralanp ayrlmayn.19 Baka bir ayette:

Mminler ancak kardetirler. O halde, iki kardeinizin arasn bulup bartrn. Allahtan korkun ta ki merhamet olunasnz.20 Birbirlerimizi geersiz bahanelerle sevmemezlik yapmayalm. Birbirlerimize eytann ve nefsin vesveselerinden dolay buzetmeyelim.
18 19 20

Byk slam lmihali (. N.Bilmen) s. 410

l-i mran sresi, ayet:103 Hucurat sresi, ayet:10

488

KURBAN VE KURBAN BAYRAMI

Allahu Teala afkndr, affetmeyi sever. Bu nedenle affedici olanlar, kusurlar balayanlar kk hatalar byltmeyenler, mslmanlarn ayplarn kusurlarn rtenler, Allah (c.c.)nun affna en yakn kiilerden olurlar. Zaten mminlerin vasfndan birisi de din dmanlarna kar sert, kendi aralarnda merhametli olmalardr. Mminlerle olan ilikilerimizde lmz bellidir. Birbirlerimize kzdmz zaman Allah iin olmal, birbirlerimizi sevdiimiz zaman da Allah iin olmaldr. Ben bu adamn tipini, eklini beenmedim. Onun iin sevmiyorum eklinde olmamal. nk insanlarn stnl zahirdeki ekilde deil kalbindeki takvadadr. Zaten Allah iin sevmek, Allah iin buzetmek kaidesi mslmanlarn arasnda hakkyla ihya edilirse aradaki btn przler kendiliinden halledilmi olacaktr. nk btn sorunlar nefis namna hareket etmekten kmaktadr. Mminler arasndaki ilikilerde de nefisle hareket edilirse o zaman da birlik, beraberlik ve kardeliin gereklemesi hayal olur. O halde birbirlerimizi srf Allah rzas iin sevelim. Ve bu konu hakkndaki mjdelere bizde kavualm. Hele bylesi bayram gnleri slam kardeliinin gelimesi iin byk bir frsattr. Her kim bu mbarek gnlerde halim ve alak gnll olmazsa, kibrinden, gururundan dolay mslmanlardan uzak olursa unu bilsin ki, Allah (c.c.) kibirlileri sevmez. Ahirette de onu hor ve hakir eder. Ahlaklarmz kendi istek ve arzularmza gre deil de, slam ahlak, Muhammedi terbiye neyi gerektiriyorsa ona gre dzenleyelim ki Cenab Hakkn mmin kullar iin hazrlad cennete girmekle gerek bayram yapalm. Enes b. Malik (r.a.) buyurdular ki: Mminler iin be bayram daha vardr.: 1) Bir gn ki, o gn insan zerine gnah yazlmamsa o gn kii iin bayramdr. 2) Eer insan dnyadan imanla karsa ve eytann hilesinden son nefeste kurtulursa o gn de insan iin bir bayramdr. 3) Srat geip zebanilerden emin olduu gn de mminin bayramdr. 4) Kulun cennete girip cehennemden halas olduu gn de mminin bayramdr. 5) Rabb-l Alemine nazar ettii gn de mminin bayramdr.21
21

Ebul Leys, Mekasidt Talibin

489

KURBAN VE KURBAN BAYRAMI

Mbarek kurban bayramn hasedlik ve kibirden uzak, gerek slam kardelii iinde geirmeye alalm. Anne, baba, ve baka byklerimizle de bayramlap hayr dualarn alalm. Akraba ziyareti yaparak sla-i rahmi gerekletirelim. Hastalar ziyaret edelim, fakir fukaray gzetmeyi ihmal etmeyelim, dargnlar da bartralm. zellikle anne ve babalar dargn olanlar iin, onlarn gnllerini almalar kendileri iin bir frsattr. Kendi anne ve babasn zenlerin Allah (c.c.) un rzasn kazanmas zordur. Bu hususta kaidemiz u olmaldr: Anne ve babalarmz hakszda olsalar, onlar hakldr deyip eytan kendimizden uzaklatrmamzdr Kurban ibadetinin fkh ynn de yle zetleyelim. Asli ihtiyalar hari, borlarn da hesaptan dtkten sonra elinde 80,18 gr. altn veya 561,2 gr. gme veya bunlarn deerinde bir mala veya paraya sahip olan her Hanefi olan mslmann kurban kesmesi vaciptir. Dier mezheplere gre snnet-i mekkede olduu iin bu ibadeti yerine getirmek Peygamber (s.a.v.) nin efaatine kavumaya vesile olur. Dier nemli konu kurban alrken kurbann kusursuz olmasna dikkat edilmelidir. ki veya bir gz kr olan, kemiklerinde ilik kalmayacak ekilde ok zayf olan, kesim yerine yryemeyecek kadar topal olan, kulann ve kuyruunun te birinden fazlas kopmu olan, dilerinin yardan fazlas dm olan, doutan kula bulunmayan, memesinin ucu kesilmi olan, memesi kurumu olan, boynuzlarndan biri veya ikisi kknden krlm olan, dilinin ou kesilmi olan, burnu kesilmi olan, aikr bir ekilde hasta olan ve buna benzer kusurlar tayan hayvanlar kurban edilmezler. Byle Kusurlu hayvanlar Kurbanlk olarak alndn bildii halde mteriye satmakta haramdr. Ayn zamanda kurbanlk hayvanlardan koyun, bir yan doldurmu olmal veya yedi veya sekiz aylk olup da bir yan doldurmu gibi gsterili ise o da olur. Kei ise mutlaka bir yan bitirmi olmaldr. Srlar da iki yan doldurmu olmaldr. Bir de tavuk ve horoz gibi hayvanlar kurban niyetiyle kesmek tahrimen mekruhtur. Bir de una dikkat etmek gerekir. Ev halkndan kim zengin ise alaca kurban kendi adna kesmesi lazmdr. Zengin olan evlat, ald kurban babas adna kesemez. Zengin saylan bir kadn, ald kurban kocas namna kesecek olursa, olmaz. Byle yapacak olurlarsa kendileri borlu kalrlar. Zengin olan bir erkek kendisine vacib olan kurban, bir yl hanm iin, bir baka sene de kendisi namna kesecek olsa, kendine kesmedii yl iin borlu kalr. Ksacas evde her kim zenginse her biri ayr ayr kesmelidir. lerinden biri, bir kurban kesip hepimiz iindir derse bu caiz olmaz. Kimin mal ve serveti varsa kurban kesmek ona vaciptir. Ayn

490

KURBAN VE KURBAN BAYRAMI

zamanda ald kurban kesmeyip de diri olarak bir fakire verse veya bedelini sadaka olarak verse zerindeki borcu dm saylmaz. Kesilecek olan kurbanlar ehirlerde ve bayram namaz klnan sair yerlerde mutlaka bayram namazndan sonra kesilmelidir. Bayram namazndan nce kesilmi olsa caiz olmaz. Bayram namaz klnmayan kylerde ve gebelikte de bayram gnnn fecrinden sonra kesilir, ayn zamanda kurban en son bayramn nc gn gne batana kadar kesilebilir. Fakat birinci gnde kesilmesi daha efdaldir. Kurban geceleyin kesmek ise tenzihen mekruhtur. Kurban keserken kasten besmele terk edilirse o kurban yenilmez. Sahibi kesmiyorsa birisine veklet vermek suretiyle kestirtir. Yalnz hayvan kesenin

Bismillahi Allahu Ekber demesi yani besmeleyi veya Allahn isimlerinden herhangi birini getirmesi gerekir. Mesela Allahu Ekber, Allahu Azam veya Allah denilmesi gibi Bir de Fetava-yi Kaadihanda: Kesim iinde ellerini kurbana dokunduranlarn hepsinin besmele ekmeleri gerektii ifade edilmektedir.22 Onun iin tutanlarn hepsi besmele veya tekbir getirsinler. O zaman daha ihtiyatl davranm olurlar. Birde koyun veya kei sadece bir kii iin kurban edilir. Yar parasn sen ver, yarsn ben vereyim eklinde olmaz. Sr da yedi kiiye kadar ortak olunabilir. Yalnz ortaklarn hepsinin niyeti Allah rzas iin olmaldr. Ortaklardan birinin niyeti srf et iin olsa, dier ortaklarn kurban da caiz olmaz. oluk ocuumuz onun bunun eline bakmasn diye sadece et maksatl kurban kesmek caiz deildir. Niyetin Allah iin olsun, zaten etin hepsi senindir. Bu hususta niyetlerimizi gzel tutalm, gsteriten uzak olalm. Srf Allah-u Tealann rzasn taleb edelim. Baka niyetler kartrarak sevaplarmz, hayrlarmz eytana kaptrmayalm. Ve kurban derisi kasaplara cret karl verilmez, fakire verilmelidir. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) yle buyurmu: Kim kestii kurbann derisini satarsa ona kestii kurban(n sevab) yoktur.23 Bir de Arefe gn sabah namazndan itibaren bayramn drdnc gn ikindi namaz da dahil olmak zere her farz namazdan sonra terk tekbirlerini unutmayalm. O da vaciptir. Terk tekbiri yledir

22 23

Kaynaklaryla, slam Fkhl c.4 s.38 (Celal Yldrm) Et Tergib Vet Terhib c.2 s.156 (Hakimden)

491

KURBAN VE KURBAN BAYRAMI

Allahu Ekber Allahu Ekber La lahe llallahu Vallahu Ekber, Allahu Ekber Velillahilhamd. Kitabmz fkh kitab olmad iin bu konular zet olarak zikrettik. Daha detayl renilmesi iin fkh kitaplarna mracaat edilmelidir. Konuyu sevgili peygamber efendimiz (s.a.v.)in bir hadisi erifleriyle tamamlayalm: Bu gnmzde yapacamz ilk ey bayram namazn klmaktr. Sonra evlerimize dnp kurban kesmek olacaktr. Her kim byle yaparsa snnetimize uygun i yapm olur...24 Allah-u Teala cmlemize kurban kesme sevabn nasib eylesin. (min) ***

24

Buhari, Adhi,1; Mslim, Adhi, 1.

492

LM

HATME
Allah-u Tealann hidayet ve yardmyla bu eser tamamlanm oldu. Rabbim, eserlerinden yararlanm olduum tm alimleri rahmet, feyiz ve bereketiyle kuatsn. Bizleri riya ve gsteriten, kk ve byk irkten korusun. Kendi yolunda yapm olduumuz azck gayretimizi ok kabul eylesin. lrken cmlemize imanmz yolda eylesin. Bizleri okuduuyla amel eden kullarndan eylesin. Okuduka kibirlenen deil de tevazu sahibi olanlardan ve Allahn ilminin karsnda acizliini anlayanlardan eylesin. Her bilenin stnde bir tane daha iyi bilenin olduunu dnenlerden eylesin. Bizlere hakk, doruyu ve srat- mustakimi nasib eylesin. Ey merhametlilerin en merhametlisi olan Allahm! Affetmek senin anndandr. Affetmeyi seversin bizleri de affeyle. Cennetine girmekle kurtulua eren kullarndan eyle. Efendimiz Hz. Muhammed (s.a.v.)e komu eyle. Ya Rabbi sen ycesin, noksan sfatlardan mnezzehsin, senin her eye gcn yeter. Kullua, ibadete en layk olan sensin. Verdiin nimetlerin hakkn bizler veremeyiz. Biz sana hakkyla kulluk yapmaktan, seni hakkyla vmekten aciziz. Sen kendini sena ettiin gibi ycesin, byksn. Farkna varmadan yanl itikatlara dtmz zamanlar dahi ya Rabbi! Sen nasl emir vermi, ne ekilde inanmamz istemi isen biz yle inandk. Sen hatalarmz, yanllarmz, gnahlarmz affeyle! Bu eserin tamamlanmasnda emei geen tm kardelerimize ve bu eseri okuyan mslmanlara Rabbim hem bu dnyada hem ahirette iyilik versin ve onlar cehennem ateinden korusun. min

493

LM

*****

Cmertlik ve yardm etmede akarsu gibi ol. efkat ve merhamette gne gibi ol. Bakalarnn kusurunu rtmede gece gibi ol. Hiddet ve asabiyette l gibi ol. Tevazu ve alak gnlllkte toprak gibi ol. Hogrlkte deniz gibi ol. Ya olduun gibi grn, ya grndn gibi ol.
Mevlna Celaleddin-i Rum

494

LM

"FRASET'L M'MNN"
(M'MNLERN NCE VE DERN ANLAYII ) Bu eserin ierdii konularn bazlar: Tefekkr edilmesi gerekenler Kalp krc davranlar Huzurlu ve mutlu bir aile olmann areleri Evlat, anne ve baba arasnda dikkat edilmesi gerekenler Evlenmenin nemi ve geciktirmenin fayda ve zararlar Tevbe evlenmeyi

Tevbemiz de devam edebilmemiz iin u tavsiyelerde bulunabiliriz. M'minler intihar edemezler Alevlik ve ilik Kaynvalide ve gelin arasndaki huzursuzluklar ve areleri Talebe ve hoca arasnda dikkat edilmesi gereken edeb kurallar Aile, komu ve akraba arasnda dikkat edilmesi gereken hususlar slam kardelii Tasavvufta dikkat edilmesi gerekenler Tekfirin zararlar Kadnn almak isteinin ardnda yatan gerekler nelerdir? slamiyet rkl yasaklamtr. Gnl incitip kalp kranlar hakkn rzasna kavuamaz. Gzel ahlakn nemi

M. Nazif Gzkara Gsm: 0537 372 84 42

495

LM

NN MUHAMMED? (A.S) NN SLAM?

Bu eserde, insanolunun babo yaratlmad, kendilerini yaratan Rablerinin olduu, O yce yaratcnn da kendilerinden kulluk yapmalarn istedii, bu kulluu yaparken de gnderdii peygamberlerin gsterdii ve rettii ekilde olmas gerektii vurgulanmaktadr. Ayn zamanda kurtuluu insanlk peygamberlerin arnda aramalar gerektii, bunun yannda son kutsal kitaptan ve son peygamberden yz dnmenin, ona inanmamann tehlikeleri haber verilmektedir. Cennete girebilmek iin hangi yolun takip edilmesi gerektii ve Hz. Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem)in hak peygamber olduu anlatlmakta ve onu tanyann dier ideolojilerin tesirinde kalamayaca vurgulanmaktadr lenen konular mansz olmann zararlar Kurtulu islam'dadr! Batl dnceler Ehli kitabn dallete dmeleri ve Cehennemlik olu sebepleri: Niin hz. Muhammed (a.s), niin islam? Hz. Muhammed (s.a.v.) Allah'n resuln sevmek Tefekkr Uyar M. Nazif Gzkara

rtibat Telefonu: 0537 372 84 42

496