Dnem: 23

Yasama Yl: 5 (S. Says: 700)

TRKYE BYK MLLET MECLS

Sivas Milletvekili ve Byk Birlik Partisi Genel Bakan Muhsin YAZICIOLU ve 5 Kiinin Hayatn Kaybettii Helikopter Kazas ve Kurtarma almalarnn Tm Ynleriyle Aratrlarak Benzer Durumlarn Yaanmamas in Alnmas Gereken nlemlerin Belirlenmesi Amacyla Kurulan

MECLS ARATIRMASI KOMSYONU RAPORU

ubat 2011

TRKYE BYK MLLET MECLS Sivas Milletvekili ve Byk Birlik Partisi Genel Bakan Muhsin Yazcolu ve 5 Kiinin Hayatn Kaybettii Helikopter Kazas ve Kurtarma almalarnn Tm Ynleriyle Aratrlarak Benzer Durumlarn Yaanmamas in Alnmas Gereken nlemlerin Belirlenmesi Amacyla Yeniden Kurulan Meclis Aratrmas Komisyonu (10/333, 334, 335-3/1090) Say : A.01.1.GE. 10/333, 334, 335-3/1090-82-32 22/02/2011

TRKYE BYK MLLET MECLS BAKANLIINA Sivas Milletvekili ve Byk Birlik Partisi Genel Bakan Muhsin Yazcolu ve 5 Kiinin Hayatn Kaybettii Helikopter Kazas ve Kurtarma almalarnn Tm Ynleriyle Aratrlarak Benzer Durumlarn Yaanmamas in Alnmas Gereken nlemlerin Belirlenmesi Amacyla Kurulan ve almalarna 18.02.2010 tarihinde balayan (10/333, 334, 335 - 3/1090) Esas Numaral Meclis Aratrmas Komisyonu, Trkiye Byk Millet Meclisi tznn 105inci maddesinde belirtilen sre ierisinde almasn tamamlam ve raporunu iliikte sunmutur. Bilgilerinizi ve gereini arz ederim.

Veysi KAYNAK Kahramanmara Milletvekili Komisyon Bakan

Ek: Rapor

III

IV

Dnem: 23 TBMM

Yasama Yl: 5 (S. Says: 700)

Cumhuriyet Halk Partisi Grubu Adna Grup Bakanvekili Ankara Milletvekili Hakk Suha Okayn (10/333); Adalet ve Kalknma Partisi Grubu Adna Grup Bakanvekilleri Kocaeli Milletvekili Nihat Ergn, Kayseri Milletvekili Mustafa Elita, Giresun Milletvekili Nurettin Canikli, Hatay Milletvekili Sadullah Ergin ve Yozgat Milletvekili Bekir Bozdan (10/334); Milliyeti Hareket Partisi Grubu Adna Grup Bakanvekilleri Mersin Milletvekili Mehmet andr ve zmir Milletvekili Oktay Vuraln (10/335); Sivas Milletvekili ve Byk Birlik Partisi Genel Bakan Muhsin Yazcolu ve 5 Kiinin Hayatn Kaybettii Helikopter Kazas ve Kurtarma almalarnn Tm Ynleriyle Aratrlarak Benzer Durumlarn Yaanmamas in Alnmas Gereken nlemlerin 98inci Belirlenmesi Amacyla Anayasann tzkn 104 ve 105 inci Maddeleri Uyarnca Bir Meclis Aratrmas Almasna likin nergeleri ile (10/333, 334, 335-3/1090) Esas Numaral Meclis Aratrmas Komisyonu Raporu

VI

NDEKLER TABLOLAR CETVEL ................................................................................................................... XI RESMLER LSTES...................................................................................................................... XII EKLLER LSTES ......................................................................................................................XV KISALTMALAR ......................................................................................................................... XVII KOMSYON BAKANININ SUNUU ............................................................................................ 1 NERGE METNLER ..................................................................................................................... 3

BRNC BLM KOMSYONUN LEY VE KOMSYON ALIMALARI

1.1. MECLS ARATIRMASI KOMSYONUNUN LEY...................................................... 10 1.1.1. Meclis Aratrmas nergelerinin zeti ve Konusu ........................................... 10 1.1.2. Meclis Aratrmas Komisyonunun Kuruluu ................................................... 12 1.1.3. Meclis Aratrmas Komisyonu almalar ..................................................... 14 1.1.4. Meclis Aratrmas Komisyonu Toplantlar ..................................................... 14 1.1.5. Merhum Muhsin Yazcolunun Aile Fertlerinin Meclis Aratrmas Komisyonundan Beklentileri.. ......................................................................................................................... 18 1.1.6. Komisyona ntikal Eden Bilgi ve Belgeler........................................................................ 20 1.2. MECLS ARATIRMASI KOMSYONUNUN TRKYE BYK MLLET MECLS DIINDA YAPTII ALIMALAR ............................................................................................. 20 1.2.1. lk Komisyon almalar ................................................................................................. 20 1.2.1.1. Kahramanmara linde Yaplan nceleme ve Aratrma Ziyareti ......................... 20 1.2.1.2. Ankara-Esenboa Havalimannda Yaplan nceleme Ziyareti ............................. 21 1.2.2. kinci Komisyon almalar ............................................................................................ 21 1.2.2.1. Denizcilik Mstearl Ana Arama ve Kurtarma Koordinasyon Merkezine Yaplan Ziyaret ...................................................................................................................... 21 1.2.2.2. Ankara Esenboa Havalimanna Yaplan nceleme Ziyareti ............................... 21 1.2.2.3. Kaza Yapan Helikopterin Rotasnn Tespiti Amacyla Yerinde Yaplan nceleme ve Aratrma Ziyareti ............................................................................................ 21

VII

KNC BLM SVL HAVACILIK KAZALARI LE ACL DURUM YNETM MEVZUATI

2.1. 2920 SAYILI TRK SVL HAVACILIK KANUNU........................................................ 24 2.2. 3348 SAYILI ULATIRMA BAKANLIININ TEKLAT VE GREVLER HAKKINDA KANUN................................................................................................................ 27 2.3. 5431 SAYILI SVL HAVACILIK GENEL MDRLNN TEKLAT VE GREVLER HAKKINDA KANUN ........................................................................................ 28 2.4. 5902 SAYILI AFET VE ACL DURUM YNETM BAKANLIININ TEKLAT VE GREVLER HAKKINDA KANUN ........................................................................................ 31 2.5. TRK ARAMA VE KURTARMA YNETMEL ......................................................... 33 2.6. SVL HAVA ARA KAZALARI SORUTURMA YNETMEL ............................. 40 2.7. ARAMA KURTARMA LE LGL DER MEVZUAT .................................................. 51 NC BLM HELKOPTER KAZASIYLA LGL DDALAR: KAZA NCES DURUM

3.1. GENEL OLARAK ............................................................................................................... 52 3.2. KAZANIN OLUUNA KADAR UU SAFHASI ........................................................... 52 3.3. PLOT VE TEKNK PERSONELE AT BLGLER .......................................................... 54 3.3.1. Pilot ........................................................................................................................ 54 3.3.2. Hava Arac Bakm Teknisyenleri ........................................................................... 55 3.4. HAVA ARACINA AT BLGLER .................................................................................... 56 3.4.1. Hava Arac Genel zellikleri ................................................................................. 56 3.4.2. Hava Arac Bakm Durumu .................................................................................... 56 3.4.3. Uua Elverililik Sertifikas .................................................................................. 64 3.4.4. Hava Arac Tescil Sertifikas ve letme Ruhsat ................................................... 64 3.4.5. Yaktn Uua Elveriliinin rdelenmesi ............................................................... 65 3.5. METEOROLOJK ARTLARIN UUA ELVERLL ............................................. 66 3.6. HLAS HABER AJANSI MUHABR GAZETEC SMAL GNE TARAFINDAN KAZA GN EKLEN FOTORAFLAR ............................................................................. 83 3.7. KAZA YAPAN HELKOPTERN ROTASININ TESPT AMACI LE YAPILAN ALIMALAR ........................................................................................................................ 114 3.7.1. almaya Esas Tekil Eden Bilgiler, alma Usul ve Kstlar ......................... 114

VIII

3.7.2. Fotoraflarda Grlen Mevkilerin Yaklak Konumlarnn Tespiti...................... 114 3.7.3. Uu Rotasnn ve Srat Bilgisinin Tespiti ........................................................... 121 3.7.4. Keif Uuu ve Rota Tespitinin Deerlendirilmesi .............................................. 125 3.8. UUA YARDIMCI TEKNK DONANIM ..................................................................... 126 3.8.1. Hava Aracnda Bulunan Seyrsefer ve ni Yardmclar ..................................... 126 3.9. RADAR KAYITLARI ....................................................................................................... 128 3.9.1. Genel Olarak ........................................................................................................ 128 3.9.2. Kazaya likin Radar Kaytlar ............................................................................. 131 3.9.3. Kresel Konumlama Aygt (GPS) ....................................................................... 136 3.9.4. TC-HEKe Ait Kayp Cihazlar ............................................................................. 137 3.9.4.1. Enkazda Bulunamayan Cihazlarn Tespiti ......................................... 137 3.9.4.2. Eventde Argus 5000ce Cihaz ........................................................... 138 3.9.4.3. Bendx/Kng Skymap Ic Cihaz ....................................................... 138 3.9.4.4. Enkazda Kaybolan Cihazlarn Deerlendirilmesi............................... 149 3.10. HELKOPTERN DMES NCES NTV SML HABER KANALININ SANTRALNDEN YAPILDII DDA EDLEN ARAMALAR ............................................ 149 3.11. PLOTA AT TIBB VE PATOLOJK BULGULAR ..................................................... 152 3.12. PLOT VE DER KAZAZEDELERN OTOPS SONULARINA LKN DEERLENDRME ................................................................................................................ 152 3.13. STANBUL TEKNK NVERSTESNN RAPORU ................................................. 153

DRDNC BLM KAZA SONRASI YRTLEN ARAMA-KURTARMA ALIMALARI 4.1. GENEL OLARAK ............................................................................................................. 156 4.2. KAZANIN RENLMES VE KAZA YER TESPT LE LGL YRTLEN ALIMALAR ........................................................................................................................ 156 4.2.1 25.03.2009 Tarihli Kule Ses Kayt Cihaznn Dkm ......................................... 156 4.2.2. Kahramanmara- alayancedit Seferi iin Yaplan Kule Ses Kayt Cihaznn Dkm. .............................................................................................................. 158 4.3. KAZANIN RENLMES ............................................................................................. 159 4.4. YER TESPT ALIMALARI ......................................................................................... 163 4.5. HELKOPTER ZERNDE BULUNAN ELT CHAZI VERLER LE YRTLEN YER TESPT ALIMALARI ................................................................................................ 195 4.5.1. Uydu le Yer Tespit almalar ......................................................................... 204

IX

4.6. ARAMA KURTARMA ALIMALARI ....................................................................... 209 4.6.1. 25.03.2009 Tarihinde Yrtlen Arama-Kurtarma almalar ........................... 210 4.6.2. 26.03.2009 Tarihinde Yrtlen Arama-Kurtarma almalar ........................... 221 4.6.3. 27.03.2009 Tarihinde Yrtlen Arama-Kurtarma almalar ........................... 226 4.6.4. 28.03.2009 Tarihinde Yrtlen Arama-Kurtarma almalar ........................... 231 4.6.5. 29.03.2009 Tarihinde Yrtlen Arama-Kurtarma almalar ........................... 234 4.6.6. 30.03.2009 Tarihinde Yrtlen Arama-Kurtarma almalar ........................... 235 4.7. KRZ MERKEZ OLUUMU ........................................................................................... 241 4.8. KAZANIN MEYDANA GELD YERN CORAF ZELLKLER VE METEOROLOJK HAVA ARTLARI ................................................................................... 244 4.9. TELEKOMNKASYON LETM BAKANLIININ ARAMA KURTARMA FAALYETLERNDEK ROL .............................................................................................. 249 4.10. KOLLUK KUVVETLERNN HELKOPTER KAZASIYLA LGL ELDE ETTKLER BLG, BELGE VE HARTALARI KULLANMALARI LE BLG PAYLAMALARI ................................................................................................................... 257

BENC BLM SONU VE ZM NERLER 5.1. HELKOPTER KAZASININ OLUUMU ........................................................................ 259 5.2.ARAMA-KURTARMA FAALYETLERNN YRTLMES ALIMALARI ........ 261 5.2.1. Tespit ve Deerlendirmeler .................................................................................. 261 5.3. NERLER........................................................................................................................ 264

KAYNAKA.. ....................................................................................................................... 269 MUHALEFET ERHLER ........................................................................................................... 271

TABLOLAR CETVEL Tablo 1. Komisyon yesi Milletvekilleri ........................................................................................ 13 Tablo 2. Birinci Komisyon Dneminde Bilgisine Bavurulan Kurum, Kurulu ve lgili ahslar... 15 Tablo 3. kinci Komisyon Dneminde Bilgisine Bavurulan Kurum, Kurulu ve lgili ahslar .... 16 Tablo 4. Meteoroloji Hizmetlerine Ait Bilgiler ............................................................................... 71 Tablo 5. Radyo Seyrsefer ve ni Yardmclar............................................................................ 126 Tablo 6. ATS Haberleme Tesisleri............................................................................................... 127 Tablo 7. Kahramanmara Havaliman Bilgileri ............................................................................. 127 Tablo 8. NTV simli Haber Kanalna Ait HTS Telefon Kayt Dkm ........................................ 150 Tablo 9. HA Muhabiri smail Gnee Ait (0506)85 43 500 Numaral Cep Telefonuna Ait HTS Telefon Kayt Dkm .................................................................................................... 151 Tablo 10. 25-28 Mart 2009 Tarihleri Arasndaki Meteorolojik Rapor............................................ 246 Tablo 11. 26 Mart 2009 Gnne Ait Gnlk Hava Tahmin Raporu.............................................. 247 Tablo 12. 27 Mart 2009 Gnne Ait Gnlk Hava Tahmin Raporu.............................................. 248 Tablo 13. 28 Mart 2009 Gnne Ait Gnlk Hava Tahmin Raporu.............................................. 249

XI

RESMLER LSTES Resim 1. Devlet Meteoroloji leri Genel Mdrlnden Alnan Uydu Grntleri .................... 67 Resim 2. Kutupsal Yrngeli Uydu Grntleri (NOAA 17 Uydusu 08:30 Lokal ve 10:10 Lokal) ...... 69 Resim 3. Uydu Grntleri (MODIS-TERRA Uydusu 10:40 Lokal ve MODIS-AQUA Uydusu 12.20 Lokal 721 Kanal RGBsi) ......................................................................................... 70 Resim 4. Kahramanmara Havalimanna Ait LTCN AD2.11 Meteoroloji Bilgileri ....................... 71 Resim 5. HA Muhabiri Merhum smail Gne Tarafndan Lokal 14.35:47de ekilmi Fotoraf ve zellikleri ..................................................................................................................... 84 Resim 6. HA Muhabiri Merhum smail Gne Tarafndan Lokal 14.35:50de ekilen Fotoraf ve zellikleri ..................................................................................................................... 86 Resim 7. HA Muhabiri Merhum smail Gne Tarafndan Lokal 14.36:41 de ekilen Fotoraf ve zellikleri ..................................................................................................................... 88 Resim 8. HA Muhabiri Merhum smail Gne Tarafndan Lokal 14.39:34de ekilen ve Helikopterin Havalandn Gsteren Fotoraf ve zellikleri .................................................... 90 Resim 9. HA Muhabiri Merhum smail Gne Tarafndan Lokal 14.50:27de Menzelet Baraj Gl zerinde ekilen DSC_147 Fotoraf ve zellikleri ...................................................... 92 Resim 10. HA Muhabiri Merhum smail Gne Tarafndan Lokal 14.50:57de ekilen Fotoraf ve zellikleri ..................................................................................................................... 94 Resim 11. HA Muhabiri Merhum smail Gne Tarafndan Lokal 14.51:04de Menzelet Baraj Gl zerinde ekilen Fotoraf ve zellikleri ...................................................................... 96 Resim 12. HA Muhabiri Merhum smail Gne Tarafndan Lokal 14.51:10da Menzelet Baraj Gl zerinde ekilen Fotoraf ve zellikleri ...................................................................... 98 Resim 13. HA Muhabiri Merhum smail Gne Tarafndan Lokal 14.58:39da ekilen Fotoraf ve zellikleri ................................................................................................................... 100 Resim 14. HA Muhabiri Merhum smail Gne Tarafndan Lokal 14.58:41de ekilen Fotoraf ve zellikleri ................................................................................................................... 102 Resim 15. HA Muhabiri Merhum smail Gne Tarafndan Lokal 14.58:46da ekilen Fotoraf ve zellikleri ................................................................................................................... 104 Resim 16. HA Muhabiri Merhum smail Gne Tarafndan Lokal 14.58:52de ekilen Fotoraf ve zellikleri ................................................................................................................... 106 Resim 17. HA Muhabiri Merhum smail Gne Tarafndan Lokal 14.59:03de ekilen Fotoraf ve zellikleri ................................................................................................................... 108

XII

Resim 18. HA Muhabiri Merhum smail Gne Tarafndan Lokal 14.59:28de ekilen Fotoraf ve zellikleri ................................................................................................................... 110 Resim 19. HA Muhabiri Merhum smail Gne Tarafndan Lokal 15.00:35de ekilen Son Fotoraf ve zellikleri ............................................................................................................ 112 Resim 20. Saat 14.51:10da ekilmi DSC_147 Resmi, Google Earthden Alnan Grnt ve Keif Uuunda ekilen Fotoraf .................................................................................................. 115 Resim 21. Saat 14.58:46da ekilmi DSC_150 Resmi, Google Earthden Alnan Grnt ve Keif Uuunda ekilen Fotoraf .................................................................................................. 117 Resim 22. Saat 14.59:04de ekilmi DSC_152 Resmi, Google Earthden Alnan Grnt ve Keif Uuunda ekilen Fotoraf. ................................................................................................. 118 Resim 23. Saat 14.59:28de ekilmi DSC_153 Resmi ve Google Earthden Alnan Grnt. .... 120 Resim 24. Helikoptere Uygun ekilde 80 FL Uu Ykseklii in karlm Resim ................. 129 Resim 25. alayancerit- Kahramanmara Hava Meydan Uuuna Ait lk Radar zi .................. 131 Resim 26. Hava Aracnn alayancerit-Kahramanmara Hava Meydan Uuuna Ait Radar zi....... 132 Resim 27. Helikopterin alayancerit in Uuuna Devam Ettiine likin Radar zi................. 133 Resim 28. Hava Aracnn G90 Knotla alayancerit in Uuuna Devam Ettiine Ait Radar zi..... 134 Resim 29. Enkaz Sahasnn Radar Grnts................................................................................ 135 Resim 30. EGPWS Ekrannda Arazi Ykselti Haritas .................................................................. 137 Resim 31. SKYMAP IIIC GPS Cihaz Hafza Kartnn n Yz Fotoraf.................................... 142 Resim 32. SKYMAP IIIC GPS Cihaz Hafza Kartnn Arka Yz Fotoraf................................. 142 Resim 33. Salam Bir SKYMAP IIIC GPS Cihaznn Arka Dzen Grnts............................. 143 Resim 34. Gazeteci smail Gne Tarafndan ekilmi Olan BENDIX/KING SKYMAP IIIC GPS Cihaz Fotoraf.............................................................................................................. 143 Resim 35. EVENTIDE ARGUS 5000CE ve BENDIX/KING SKYMAP IIIC Cihazlarnn Bulunmalar Gereken Konumlar ................................................................................................... 144 Resim 36. Kaza Krm Heyeti Tarafndan Enkaz Yerinden ekilen BENDXKNG SKYMAP IIIC Fotoraf ................................................................................................................................. 144 Resim 37. Kaza Krm Heyeti Tarafndan Enkaz Yerinden ekilen ARGUS 5000CE Fotoraf......... 145 Resim 38. Kaza Krm Heyeti Tarafndan Enkaz Yerinden ekilen ve ARGUS 5000CEnin Varln Kantlayan Fotoraflar .................................................................................................... 145 Resim 39. ARGUS 5000 CEnin Yuva Boluunu Aka Gsteren Fotoraflar ......................... 147 Resim 40. EVENTIDE ARGUS 5000 CE Cihaz ile BENDIX/KING SKYMAP IIIC Cihaznn erikleri......................................................................................................................... 148 Resim 41. EVENTIDE ARGUS 5000 CE Uu Kayd Seim Ekran ve Uu Kayd................... 148

XIII

Resim 42. ELT Cihaz Teknik zellikleri ..................................................................................... 197 Resim 43. TC-HEK Hava Arac Kargo Kapa ............................................................................. 197 Resim 44. ELT Cihaz Enkaz Alan Grnts ............................................................................. 198 Resim 45. Kopan Antenin Gvde st Balants ......................................................................... 198 Resim 46. Kopan Antenin Enkaz Yeri Grnts ......................................................................... 199 Resim 47. ELT Cihaz Arka Grnts ......................................................................................... 199 Resim 48. ELT Cihaz-Gvde Anteni-Portatif Anten .................................................................... 200 Resim 49. ELT Cihaz Yaps .................................................................................................... 200 Resim 50. TBin Elde Ettii Telefon Numaralarndan 0532 231 54 30 Hattna Ait Yer Tespit Sorgulamas Yaplm, Sinyal Alnan Hizmet Baz stasyonu ve Hedef Numarasnn Bulunduu Aralk le lgili, Balang ve Biti Alar, Baz stasyonuna Olan Uzaklklar ve Koordinatlar Gsteren Harita (Ek-1) ................................................................................................................... 251 Resim 51. TBin Kurum Temsilcilerinden Saat 16:25 ve 16:30da Elde Ettii 0506 854 3500 Nolu Telefonun Koordinat Aralna Ait Bilgiler zerine Yaplan Harita (EK-2). ....................... 252 Resim 52. TBe Saat 22:00 Civarnda Bildirilen 0505 918 27 27 Numaral Telefondan 22:30 Civarnda Alnan Sinyale Gre retilen Harita (EK-3). ................................................................ 253 Resim 53. Jandarma Teknik Birimince Kendi Harita Sistemlerinde Gerekli Kestirme almas Yaplmas ve Arama Yaplan Alann Daraltldna Dair Harita (EK-4)........................................ 254 Resim 54. TB Tarafndan 26.03.2009 Gn Saat 11:00 Civarnda Hazrlanan Harita (EK-5). .... 255 Resim 55. TURKCELL A Tarafndan retilen Kapsama Haritas (Ek-6)................................... 256

XIV

EKLLER LSTES ekil 1. Komisyon Teknik Heyetinin 01.09.2010 Tarihinde Kaza Mahallinde Yapm Olduu Uu Kefi Gzergh ve GPS le Tespit Edilen Noktalarn Harita zerine Uygulanmas .............. 22 ekil 2. 25.03.2009 Tarihli Saat 12:00 UTCde Hazrlanan 850 HPa (Yaklak 1500 m.) Seviyesine Ait Scaklk Haritas. ...................................................................................................... 74 ekil 3. 25.03.2009 Tarihli Saat 12:00 UTCde Hazrlanan 700 Hpa (Yaklak 3000 M) Seviyesine Ait Scaklk Haritas. ...................................................................................................... 74 ekil 4. 25.03.2009, 00 UTCde Hazrlanan MM5 Modeli Meteogram kts ............................... 75 ekil 5. 25.03.2009, 06:00UTC 850 Hpa Rzgr Haritas ............................................................... 76 ekil 6. 25.03.2009, 06:00 UTC 700 Hpa Rzgr Haritas .............................................................. 76 ekil 7. 25.03.2009, 12:00 UTC 700 HPa Rzgr Haritas .............................................................. 77 ekil 8. 25.03.2009, 12:00 UTC 850 HPa Rzgr Haritas .............................................................. 77 ekil 9. MSG IR10.8 Kanal Grntleri ......................................................................................... 78 ekil 10. Bulut Tiplerini Tespit in Gelitirilmi RGB Uygulamas Grnts ............................. 79 ekil 11. NOAA Uydusundan Alnan Karla Kapl Alan rn Grnts ....................................... 80 ekil 12. VISIBLE Grntleri (UTC 10:00- 16:45) ....................................................................... 80 ekil 13. INFRARED Grntleri ................................................................................................... 82 ekil 14. Turkcell ve Avea Baz stasyonu Ortak Kapsam Alan .................................................... 183 ekil 15. Turkcell ve Avea Ortak Alan Grnm: 1 .................................................................... 185 ekil 16. Turkcell ve Avea Ortak Alan Grnm: 2 .................................................................... 186 ekil 17. Turkcelle Ait Gr Analiz Haritas-1 ............................................................................ 187 ekil 18. Turkcelle Ait Gr Analiz Haritas-2 ............................................................................ 188 ekil 19. Turkcell-Avea Ortak Yaynnn Turkcelle Ait Gr Analizi Haritasna Uygulanm Hli- 1 ............................................................................................................................................ 189 ekil 20. Turkcell- Avea Ortak Yaynnn Turkcelle Ait Gr Analizi Haritasna Uygulanm Hli- 2 ............................................................................................................................................ 190 ekil 21. Uydu Grnts Aranmas stenen Alanlar le Enkaz Yeri Haritalar ............................ 207 ekil 22. Turkcell- Avea Ortak Yay le Uydu Grnts Aranacak Alanlarn Uygulanmas ....... 208 ekil 23. 25.03.2009 Tarihinde Yaplan Arama Kurtarma almalar ......................................... 221 ekil 24. 26.03.2009 Tarihinde Yaplan Arama Kurtarma almalar ......................................... 226 ekil 25. 27.03.2009 Tarihinde Yaplan Arama Kurtarma almalar ......................................... 231 ekil 26. 28.03.2009 Tarihinde Yaplan Arama Kurtarma almalar ......................................... 233 ekil 27. 29.03.2009 Tarihinde Yaplan Arama Kurtarma almalar ......................................... 235

XV

ekil 28. 30.03.2009 Tarihinde Yaplan Arama Kurtarma almalar ......................................... 237 ekil 29. 25-30 Mart 2009 Tarihleri Arasnda Yaplan Arama Tarama Faaliyetlerinin Enkaz Yeri le Birlikte ve Farkl Renklerle Gsterilmesi ......................................................................... 238 ekil 30.Turkcell-Avea Ortak Yay ile Uydu Grnts Alnacak Blgeler ................................. 240

XVI

KISALTMALAR AAKKM AFM AFTN AIP AK AKAMER AKB AKBR AKH AKKM AKUT A ATS ATSS AWACS BBP BKYM CFIT CTR DAK DHM EASA EGPWS ELT EMC FTP G GCWS GKK GPS GSM GMT Ana Arama ve Kurtarma Koordinasyon Merkezi Atomik Kuvvet Mikroskobu/Atomic Force Microscopy Sabit Havaclk Haberleme ebekesi/Airnotical Tix Telecommunication Network Havaclk Bilgi Yayn/Aeronatical Information Publication Arama ve Kurtarma Arama Kurtarma Alt Merkezi Arama Kurtarma Blgesi Arama Kurtarma Birlii Arama ve Kurtarma Hizmeti Arama ve Kurtarma Koordinasyon Merkezleri Arama Kurtarma Dernei Anonim irket Elektronik Gvenlik Havaalan Aktarma Sistemi /Airport Transit System Ana Tele Salk Servisi Havadan Erken Uyar Kontrol Sistemi Byk Birlik Partisi Babakanlk Kriz Ynetim Merkezi Kontroll Uuta Yere arpma Hava Sahasnda Trafik Kontrol /Crash Team Racing Doal Afetler Arama Kurtarma Timleri Devlet Hava Meydanlar letmesi European Aviation Safety Agency Gelimi Yer Yaklam kaz Sistemi /Enhanced Ground Proximity Warning System Acil Yer Vericisi /Emergency Locator Transmitter Elektromanyetik Uyumluluk /Electromagnetic Compalibility Jandarma letiim A Merkezka Kuvvetinden Oluan Etki/Gravity Yere arpma kaz Sistemi /Ground Collision Warning System Geici Ky Korucusu Kresel Konumlama Aygt Mobil letiim in Kresel Sistem/Global System for Mobile Communications Greenwich Saati Zaman/Greenwich Mean Time

XVII

ICAO HA JAK Kg LTCN METAR MM MSA MSG MKYK NDB NM NOAA OYK PH SHGM SKKHM SSR SVG TA TAF TAWS TBMM TSK TSS TWR UMKE UTC VFR VMC VOR/VHF YAKKM

International Civil Aviation Organization hls Haber ajans Jandarma zel Asayi Komutanl Kilo Gram Uzun Sreli Bakm A /Long Term Care Network Rutin Meteoroloji Raporu Milli Metre Emniyetli Uu rtifas /Minimum Safe Altitude Meteosat Second Generation Merkez Karar Ynetim Kurulu Dorusal Olmayan aret I/Non-Directional Beacon Deniz Mili/ Nautical Mile Ulusal Okyanus ve Atmosfer Ynetimi / National Oceanic And Atmospheric Administration Olay Yeri Koordinatr Polis zel Harekat Sivil Havaclk Genel Mdrl Silahl Kuvvetler Komuta ve Harekt Merkezi kincil Gzlem Radar/ Secondary Surveillance Radar Emniyet letiim A Zamanlama/Timing Advance Terminal Sahas Hava Raporu Arazi Bilinirlik ve kaz Sistemi/ Terrain Awareness and Warning System Trkiye Byk Millet Meclisi Trk Silahl Kuvvetleri Tele Salk Servisi Yryen Dalga Reaktr/Traveling wave Reactor Ulusal Medikal Kurtarma Ekipleri Egdml Evrensel Zaman/ Universal Time Coordinated Grsel Uu Kurallar/ Visual Flight Ruler Grerek Meteorolojik Koullar ok Yksek Frekansl Tm Ynlere Ak Telsiz/Very High Frequency Omnidirectional Radio Range Yardmc Arama Koordinasyon Merkezi

XVIII

-1-

KOMSYON BAKANININ SUNUU 25 Mart 2009 tarihinde Kahramanmara ili merkez Ke Da Karayakup srtlarnda deniz seviyesinden 6500 fit ykseklikte meydana gelen helikopter kazasnda Sivas Milletvekili ve Byk Birlik Partisi (BBP) Genel Bakan Muhsin YAZICIOLU ile yanndaki be kii hayatn kaybetmitir. Kamuoyu bu olay, kazann meydana geliinden kazazedelerin bulunuuna kadar zntyle takip etmi, siyasal partiler seim mitinglerini iptal etmi, pek ok vatandamz da gnll olarak arama ve kurtarma almalarna katlmak zere olayn meydana geldii yere gitmitir. Merhum Muhsin YAZICIOLUnun elim bir helikopter kazas sonucu hayatn kaybetmesi toplumun her kesiminde derin znt meydana getirmitir. Bu zntde merhumun bir milletvekili ve bir siyasal partinin genel bakan olmasnn yan sra toplumun her kesiminde sevilen ve sayg duyulan bir kii olmas da byk etki yapmtr. Kamuoyu nezdinde, kazann meydana gelmesi ve kazazedelerin gnlerce bulunamamas birok konuda phelerin meydana gelmesine neden olmutur. Sz konusu, helikopter kazasyla ilgili olarak otaya atlan iddialar ile tm phe ve tereddtleri gidermek amacyla Trkiye Byk Millet Meclisinde grubu bulunan siyasi parti tarafndan aratrma nergeleri verilmi ve bu phelerin aratrlmasn salamak iin bir aratrma komisyonunun kurulmas istenmitir. Bu kapsamda, TBMMde, Sivas Milletvekili ve BBP Genel Bakan Muhsin YAZICIOLU ve 5 Kiinin Hayatn Kaybettii Helikopter Kazas ve Kurtarma almalarnn Tm Ynleriyle Aratrlarak Benzer Durumlarn Yaanmamas in Alnmas Gereken nlemlerin belirlenmesi amacyla, Anayasann 98inci, tzkn 104 ve 105inci maddeleri gereince bir aratrma komisyonu kurulmas kararlatrlmtr. lk Komisyonun almalarn 4 aylk alma sresi ierisinde bitirememesi sebebiyle TBMM Genel Kurulunda ayn mahiyette ikinci bir komisyon kurulmutur. Meydana gelen elim kaza ile ilgili olarak Komisyonumuz, kazayla ilgili tm phe ve tereddtleri gidermek ve gerein ortaya karlmas konusunda byk gayret gstermitir. Bu balamda, konu hakknda bilgi edinmek zere ilgili kamu ve zel kurulularndan yetkililer, sivil toplum kurulularndan temsilciler, olayn grg tanklar ile ilgili uzman ve kiiler davet edilerek grleri alnmtr. Ayrca BBP Genel Merkezinin ve rahmetli YAZICIOLU ailesinin aratrmasn istedii hususlar da Komisyonumuzca kendilerinden talep edilmi ve almalarmza katk vermeleri istenmitir. Komisyon almalar srasnda her iddia ciddiye alnm ve kararllkla zerine gidilmitir. TBMM Aratrma Komisyonu yesi milletvekilleri ve uzmanlarn katlmlaryla Muhsin YAZICIOLU ve be kiinin hayatn kaybettii helikopter kazas ve arama-kurtarma almalarnn tm ynleriyle aratrlarak benzer durumlarn yaanmamas iin alnmas gereken nlemlerin belirlenmesi ve bu konudaki sorunlarn yerinde incelenmesi amacyla, nceden hazrlanan bir program dhilinde Kahramanmara iline iki kez gidilmitir. Ayrca, aratrma konusu ile ilgili olarak eitli kamu kurum ve kurulularnda yerinde inceleme ve aratrmalarda bulunulmutur. Komisyon faaliyetleri, toplam 15 Milletvekili ve Komisyon almalarmza teknik destek vermek ve Komisyonun rapor almalarna katkda bulunmak amacyla geici olarak eitli kurumlardan grevlendirilen uzmanlarla srdrlmtr. lk olarak, 20 Mays 2009 tarihinde bakanlklar, kamu kurum ve kurulular, zel sektr ve derneklerin temsilcilerinden brifing alnmaya balanmtr. Birinci ve ikinci Komisyonun alma sresince toplam 22 toplant Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

-2gerekletirilmi ve 135 kiinin bilgisine bavurulmutur. Ayrca, BBP Genel Sekreteri Mustafa DESTC, Tuna KO, Av. Kemal YAVUZ ve Merhum Muhsin YAZICIOLUnun ailesi ikinci Komisyon toplantlarna gzlemci olarak katlm ve kendileri ile her trl i birlii yaplmtr. Bu kapsamda kendilerine katklarndan dolay ayrca teekkr ediyorum. Komisyon Raporu, kurulan her iki komisyonun almalar neticesinde ortak metin olarak hazrlanmtr. Bu vesileyle, raporun hazrlanmasnda emei geenlere, Komisyon almalarna byk bir zveri ile katlan tm Komisyon yesi milletvekili arkadalarma ve Komisyon uzmanlarna teekkrlerimi sunar, ilgililere hayrl olmasn temenni ederim. Sz konusu helikopter kazas sonucu hayatn kaybeden bata merhum Muhsin YAZICIOLU ile onunla ayn helikopterde bulunan Erhan STNDA, Yksel YANCI, Murat ETNKAYA, smail GNE ve pilot Mustafa Kaya STEKTEPEye Allahtan rahmet, sevenlerine ve kederli ailelerine basal dilerim. Sayglarmla.

Veysi KAYNAK Komisyon Bakan Kahramanmara Milletvekili

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

-3-

NERGE METNLER CUMHURYET HALK PARTS GRUBU ADINA GRUP BAKANVEKL ANKARA MLLETVEKL HAKKI SUHA OKAY'IN NERGES (10/333) TRKYE BYK MLLET MECLS BAKANLIINA 25.3.2009 tarihinde meydana gelen helikopter kazasnda, Byk Birlik Partisi lideri Muhsin Yazcolunun da aralarnda bulunduu 6 kii yaamn yitirmitir. Gazeteci smail Gne kazay, derhal 112 Acil hattna ve alt ajansn yetkililerine bildirmitir.

Telefon kaytlar bulunmasna karn, teknolojinin ulat noktayla tezat bir ekilde kaza blgesinin zamannda tespit edilememesi, Kaza blgesine yalnzca doa koullar ile aklanamayacak kadar ge bir srede ulalmas, Uyar ve ihbarlara ramen kurtarma almalarnn kazann meydana geldii blgeden farkl yerlerde srdrlmesi, Kaza blgesinin kurtarma almas kapsamndaki birimlerce deil, yredeki kyller tarafndan tespit edilmesi ve ulalmas, Uluslararas sivil havaclk kurallarnn Trkiye'deki sivil havaclk otoritesi tarafndan uygulanp uygulanmadna ilikin kukular, Helikopterin acil yer bulma vericisinden sinyal alnamamas ve ayn model helikopterler iin ksa bir sre nce yaplan arza uyarlarnn gereinin yerine getirilip getirilmediine ilikin belirsizlikler, Kurtarma almalarnda gerekli olan teknik donanmn yeterli olup olmad konusundaki kukular, Siyasi iktidar ve kamu grevlileri tarafndan kurtarma almalarna ilikin olarak yaplan yanl ve elikili aklamalar, Kurtarma almalarnda eksiklikler, zafiyet ve ihmaller yaand iddialarna neden olmutur.

Kaza haberi 25.3.2009 tarihinde saat 15.55'de emniyet glerine ulam ve ilk sinyal bilgileri de saat 16.22'de tespit edilmitir. Ancak, helikopterin yeri aradan 47 saat getikten yani yaklak iki gn sonra saat 14.45'de tespit edilebilmitir. Yaklak bin kii ile srdrlen arama almalarnda sonu alnamazken, kaza blgesinin yre kylleri tarafndan tespit edilmesi dndrcdr. Kaza haberi, Anadolu Ajansnn saat 16.29 blteninde helikopterde 5 kii yaraland eklinde kamuoyuna duyurulmutur. Anadolu Ajansnn saat 17.40'da Kayseri Valisini kaynak gstererek verdii haberde, "Bana gelen bilgilere gre, kurtarma ekipleri olay yerine ulat. Muhsin Yazcolu yaral, uuru ak. Arkadalar kendisini hastaneye ulatracaklar. Henz hastaneye kaldrlmad." bilgisine yer verilmitir. Sayn Babakan kazann ardndan, saat 18.16'da Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

-45 yaral bulunduunu kamuoyuna aklamtr. Ayn gn saat 23.22'de Anadolu Ajansna Babakan Sayn Recep Tayyip Erdoan'n "Alan iyice daralttklarn az nce mstearm bildirdi. Bu daralma sebebiyle biraz daha ii neticelendirmeye yaklatmz dnyorum." eklindeki aklamas yansmtr. Kaza blgesi Sayn Babakann bu aklamasndan 39 saat sonra tespit edilebilmitir. Siyasi iktidar yetkililerinin ve kamu grevlilerinin yapt bu elikili aklamalar kurtarma almalarnn ciddiyeti konusunda kamuoyunda kukularn olumasna neden olmutur. Yaanan kaza ve afetler ncesinde gerekli nlemleri alan ve bu kaza ve afetler sonrasnda tm unsurlaryla organize olarak afet zararlarn en aza indirgeyebilen toplumlar gelimi toplumlardr. Aksi durumda, ne kadar iyi niyetli olunursa olunsun, yaam hakknn ihlali sz konusudur. 112 Acil Servise ulaan smail Gne'le yaplan grmenin uzatlmasndan dolay telefonunun arjnn bitmesi, bu konudaki personelin uluslararas standartlarda eitimli olup olmad noktasnda soru iaretlerinin ortaya kmasna neden olmutur. Bununla birlikte acil yardm durumlarnda Trk halknn ne ekilde yardm alacana ilikin yeterince bilinlendirilmedii de bu kaza ile net bir ekilde ortaya kmtr. Sayn Yazcolunun da yaamn yitirdii kazada, daha kaza blgesinin dahi 47 saat sonra tespit edilmesinin, gnmzde teknolojinin ulat nokta dnldnde kabul edilebilir gerekesi olamaz. Kurtarma almalarnn iyi niyet ve byk abalarla srdrldne kuku duyulmamakla birlikte, kurtarma almalarnn sonucu krizin baarsz olarak ynetildiini ortaya koymaktadr. Bu adan benzer ve daha vahim olaylarn yaanmas durumunda birok yurttann yaamlarnn tehlikede olduu bir tablo yaanmamas iin Trkiye'nin bu konudaki eksikliklerinin Yce Meclisimizce belirlenmesi son derece nem tamaktadr. Yukarda belirtilen gerekelerle kazann nedenlerinin tespiti ve kurtarma almalarnda yaanan eksiklik, ihmal ve zafiyetlerin ortaya karlmas ile benzer felaketlerin yaanmamas iin gerekli nlemlerin belirlenmesi amacyla Anayasann 98 inci, TBMM tznn 104 ve 105inci maddeleri uyarnca CHP Grubu adna Meclis aratrmas almasn sayglarmla arz ederim.

Hakk Suha OKAY Ankara Milletvekili CHP Grup Bakanvekili

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

-5ADALET VE KALKINMA PARTS GRUBU ADINA GRUP BAKANVEKLLER KOCAEL MLLETVEKL NHAT ERGN, KAYSER MLLETVEKL MUSTAFA ELTA, GRESUN MLLETVEKL NURETTN CANKL, HATAY MLLETVEKL SADULLAH ERGN VE YOZGAT MLLETVEKL BEKR BOZDA'IN NERGES (10/334)

TRKYE BYK MLLET MECLS BAKANLIINA Kahramanmara'ta meydana gelen helikopter kazas sonucu hayatn kaybeden BBP Genel Bakan Merhum Muhsin Yazcolunun maruz olduu bu kazann aratrlmas ve alnmas gereken nlemlerin tespit edilmesi hususunda Anayasann 98'inci i Tzn 104 ve 105inci maddeleri gereince Meclis Aratrmas almasn arz ve teklif ederiz. AK PART Grubu Adna Grup Bakanvekilleri

Mustafa ELTA Kayseri Milletvekili Sadullah ERGN Hatay Milletvekili

Nurettin CANKL Giresun Milletvekili

Nihat ERGN Kocaeli Milletvekili

Bekir BOZDA Yozgat Milletvekili

GEREKE: Seim almalar nedeniyle, Byk Birlik Partisi Genel Bakan Muhsin Yazcolu ve beraberindeki 5 kiiyi Kahramanmara'tan Yozgat'a gtrmek zere hareketlenen helikopterle kalkndan bir sre getikten sonra balant kurulamamtr. Bunun zerine Cumhurbakan ve Babakanmz bata olmak zere devletimizin btn birimleri seferber olmutur. ileri Bakanmz ayn gn; Babakanmz ve Ulatrma Bakanmz da ertesi gn arama almalarna bizzat katlarak, herhangi bir ayrntnn karlmamas iin byk gayret gstermilerdir. Adeta, sivil-asker herkes seferber olmutur. Ancak arazinin ve havann olumsuz artlar nedeni ile helikopterin enkazna 27 Mart 2009 tarihinde ulalabilmitir. Bu olay lkemizi derin bir zntye bomutur. Muhsin Yazcolu, Trk siyasi hayatnn uzun yllarna damgasn vurmu ok nemli bir siyasetidir. Trkiye'nin buhranl zamanlarnda hep demokrasiden yana tavr koymutur. Krizden k yolu olarak hep milleti iaret eden Yazcolu, bu dik duruuyla vatandalarmzn takdirini kazanmtr. Merhum Yazcolunun hayatn kaybettii kaza ile ilgili toplumumuzda en ufak bir pheye yer brakmamak iin Yazcolu ve 5 kiinin hayatn kaybetmesiyle sonulanan helikopter kazasnn aratrlarak alnmas gereken nlemlerin tespit edilmesini talep etmekteyiz.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

-6MLLYET HAREKET PARTS GRUBU ADINA GRUP BAKANVEKLLER MERSN MLLETVEKL MEHMET ANDIR VE ZMR MLLETVEKL OKTAY VURALIN NERGES (10/335)

TRKYE BYK MLLET MECLS BAKANLIINA 25.03.2009 aramba gn Byk Birlik Partisi Genel Bakan ve Sivas Milletvekili Sayn Muhsin Yazcolu ve 5 arkadan tayan helikopterin Kahramanmara'n Gksun lesi yaknlarnda dmesinin ardndan arama kurtarma almalarndaki etkinlik ve koordinasyon zaaflarnn ve kurtarma almalarnn, kazann meydana geldii yerlerden farkl yerlerde srdrlmesinin sebeplerinin belirlenmesi amacyla Anayasann 98'inci, TBMM tznn 104 ve 105'inci maddeleri uyarnca MHP Grubu adna Meclis Aratrmas almasn sayglarmzla arz ederiz.

Oktay Vural zmir Milletvekili MHP Grup Bakan Vekili

Mehmet andr Mersin Milletvekili MHP Grup Bakan Vekili

GEREKE: 25.03.2009 aramba gn Byk Birlik Partisi Genel Bakan ve Sivas Milletvekili Sayn Muhsin Yazcolunu ve 5 arkadan tayan helikopterin Kahramanmara'n Gksun ilesi yaknlarndaki Berit Dana dtkten sonra Saat:15.55te HA Muhabiri smail Gne'in 112 acil servisinde grevli memuru cep telefonuyla arayarak 20 dakikaya yakn grmesinin ardndan telefon arjnn bittii, ilk sinyal bilgilerinin 16.22de tespit edildii, daha sonra haber alnamad, Anadolu Ajansnn Saat: 17.40'taki ilk aklamasnda Kayseri Valisi Mevlt Biliciyi kaynak gstererek verdii haberde, Byk Birlik Partisi Genel Bakan Sayn Muhsin Yazcoluna ulaldn, kendisinin yaral, uuru ak olduunu, grevlilerin hastaneye ulatracaklar eklinde aklama yaparak, dakikalarn nemli olduu bu aamada bata ailesi olmak zere Trk halkn, bilgi kirlilii yaratarak yalan yanl beyanlarla oyalam ve kurtarma almalarnn zaman kaybna neden olmutur. Sayn Babakan ise Saat: 18.30 dolaylarnda 5 yaral olduunu kamuoyuna aklamtr. Babakan Sayn Recep Tayyip Erdoan Saat: 23.20 dolaylarnda tekrar, Anadolu ajansna "Alan iyice daralttklarn az nce mstearm bildirdi. Bu daralma sebebiyle ii neticelendirmeye yaklatmz dnyorum" eklinde aklamas yer almtr. Kaza blgesi ise bu aklamadan yaklak 39 saat sonra tespit edilebilmitir. Ancak gnmz teknolojisiyle uydudan gelen sinyallerle cep telefonunun yerinin tespit edilmesi ok ksa srede mmkn iken bu kadar zaman zarfnda neden kaza yerinin bulunamad, kaza blgesinin yalnzca doa koullar ile aklanamayacak kadar ge srede iki gn sonra cuma gn saat: 15.00 sularnda tespit edilmi olmasnn ifade edilen gerekeleri kabul edilemez. Kurtarma almalar hakknda siyasi iktidar ve kamu grevlileri tarafndan yanl ve elikili aklamalar yapld, zafiyet ve ihmallerin yaand iddialarna neden olmutur. Yukarda belirtilen nedenlerle Meclis aratrmas almasn uygun grmekteyiz.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

-7-

SVAS MLLETVEKL VE BYK BRLK PARTS GENEL BAKANI MUHSN YAZICIOLU VE 5 KNN HAYATINI KAYBETT HELKOPTER KAZASI VE KURTARMA ALIMALARININ TM YNLERYLE ARATIRILARAK BENZER DURUMLARIN YAANMAMASI N ALINMASI GEREKEN NLEMLERN BELRLENMES AMACIYLA KURULAN MECLS ARATIRMASI KOMSYONUNUN YENLENMESNE LKN NERGE (3/1080) TRKYE BYK MLLET MECLS BAKANLIINA ESAS Hava Tamaclk Turizm ve Ticaret A envanterinde kaytl olan TC-HEK tescil iaretli BELL 206L-4 tipi helikopter, grerek uu artlarnda Kahramanmara alayanceritYozgat Yerky planl uuu srasnda, 25 Mart 2009 tarihinde Kahramanmara li Merkez Ke Da 37O 58 72 N, 36O 40 16 E koordinatlarnda deniz seviyesinden 6500 ft ykseklikteki yere arparak dmtr. Kaza sonucunda helikopterde bulunan Sivas Milletvekili ve Byk Birlik Partisi Genel Bakan Muhsin YAZICIOLU ile birlikte Erhan STNDA, Yksel YANCI, Murat ETNKAYA, gazeteci smail GNE ve Pilot Mustafa Kaya STEKTEPE hayatlarn kaybetmilerdir. Meydana gelen bu helikopter kazasna ilikin olarak, Cumhuriyet Halk Partisi Grubu Adna Grup Bakanvekili Ankara Milletvekili Hakk Suha OKAYn (10/333), Adalet ve Kalknma Partisi Grubu Adna Grup Bakanvekilleri Kocaeli Milletvekili Nihat ERGN, Kayseri Milletvekili Mustafa ELTA, Giresun Milletvekili Nurettin CANKL, Hatay Milletvekili Sadullah ERGN ve Yozgat Milletvekili Bekir BOZDAn (10/334), Milliyeti Hareket Partisi Grubu Adna Grup Bakanvekilleri Mersin Milletvekili Mehmet ANDIR ve zmir Milletvekili Oktay VURALn (10/335), Sivas Milletvekili ve Byk Birlik Partisi Genel Bakan Muhsin YAZICIOLU ile 5 kiinin hayatn kaybettii helikopter kazas ve kurtarma almalarnn tm ynleriyle aratrlarak benzer durumlarn yaanmamas iin alnmas gereken nlemlerin belirlenmesi amacyla bir Meclis aratrmas almasna ilikin nergeleri Genel Kurulun 09.04.2009 tarihli 75inci birleiminde grlm ve bir komisyon kurulmas kararlatrlmtr. Genel Kurulun 05.05.2009 tarihli 85inci birleiminde Komisyon yelikleri ile ayn tarihte Komisyon Bakanlk Divan seimi yaplmtr. Bakanlk Divan seiminin yapld tarihinden itibaren almalarna balayan Komisyonumuz; Anayasann 98., Trkiye Byk Millet Meclisi tznn 104 ve 105inci maddeleri ile dier hkmleri erevesinde grev yapmtr. TBMM tznn 105inci maddesi gerei, 3 aylk sre ierisinde almalarn tamamlayamayan Komisyonumuz, 1 aylk ek sre kullanmtr. Komisyonumuz, 4 aylk alma sresi ierisinde resmi olarak toplam 12 toplant yapm ve konu hakknda bilgi edinmek zere ilgili kamu ve zel kurulularndan yetkililer, sivil toplum kurulularndan temsilciler, olayn tm grg tanklar ile ilgili uzman ve kiileri davet ederek grlerini almtr. Komisyon almalar sresince toplam 172 adet yazma yaplm ve yaklak 95 kiinin bilgisine ve grne bavurulmutur. Komisyonumuz, 11-13 Haziran 2009 tarihleri arasnda kazann meydana geldii Kahramanmara ilinde ve 09.11.2009 tarihinde ise kaza yapan helikopterin radar kaytlarn incelemek zere, radar kaytlarnn tutulduu Esenboa Hava Liman Bamdrlne inceleme ziyaretleri gerekletirilmitir. Komisyon almalar 05.12.2009 tarihinde resm olarak sona ermitir.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

-8Komisyon almalarna k tutacak ve olay aydnlatacak en nemli belge, Kaza Aratrma ve nceleme Kurulunun vermi olduu nihai Rapordur. Ancak Kaza Aratrma ve nceleme Kurulu Raporu, Komisyonumuza, ek sre dahil Komisyon alma sresi tamamlandktan sonra 16.12.2009 tarihinde ulamtr. Bu Rapor zerinde, resm alma sresini tamamlayan Komisyonumuzca gerekli inceleme ve mzakereler yaplamamtr. nk Anayasa ve TBMM tz kapsamnda Komisyonun alma sresini uzatma imkan bulunmamaktadr. Bir sonuca ulalabilmesi ve kaza krm raporu zerinde gerekli mzakerelerin yaplmas adna aratrmann geniletilmesinde mutlak zaruret vardr. Bu sebeple Komisyonumuz, kazann oluumu ve sonrasnda yrtlen arama ve kurtarma faaliyetleri konusunda nihai bir gre varlmasn uygun grmemitir. Sonu olarak; Kaza Aratrma ve nceleme Kurulu Raporunun incelenip mzakere edilmesi, kacak sonuca gre, gerekirse aratrmann geniletilmesi, ortaya kacak yeni bilgi, belge ve bulgularn salkl olarak deerlendirilmesi iin TBMM tznn 105inci maddesi uyarnca yeni bir Meclis Aratrmas Komisyonu kurulmasn yce Meclisin takdirlerine sayglarmla arz ederim.

Hakk KYL Kastamonu Milletvekili Komisyon Bakan

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

-9-

Cumhuriyet Halk Partisi Grubu Adna Grup Bakanvekili Ankara Milletvekili Hakk Suha Okayn (10/333); Adalet ve Kalknma Partisi Grubu Adna Grup Bakanvekilleri Kocaeli Milletvekili Nihat Ergn, Kayseri Milletvekili Mustafa Elita, Giresun Milletvekili Nurettin Canikli, Hatay Milletvekili Sadullah Ergin ve Yozgat Milletvekili Bekir Bozdan (10/334); Milliyeti Hareket Partisi Grubu Adna Grup Bakanvekilleri Mersin Milletvekili Mehmet andr ve zmir Milletvekili Oktay Vuraln (10/335); Sivas Milletvekili ve Byk Birlik Partisi Genel Bakan Muhsin Yazcolu ve 5 Kiinin Hayatn Kaybettii Helikopter Kazas ve Kurtarma almalarnn Tm Ynleriyle Aratrlarak Benzer Durumlarn Yaanmamas in Alnmas Gereken nlemlerin 98inci Belirlenmesi Amacyla Anayasann tzkn 104 ve 105 inci Maddeleri Uyarnca Bir Meclis Aratrmas Almasna likin nergeleri ile (10/333, 334, 335-3/1090) Esas Numaral Meclis Aratrmas Komisyonu Raporu

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 10 BRNC BLM KOMSYONUN LEY VE KOMSYON ALIMALARI 1.1. MECLS ARATIRMASI KOMSYONUNUN LEY 1.1.1. Meclis Aratrmas nergelerinin zeti ve Konusu 23. Dnemde Meclis Aratrmas Komisyonunun kurulmasna dayanak tekil eden; Cumhuriyet Halk Partisi Grubu Adna Grup Bakanvekili Ankara Milletvekili Hakk Suha OKAY'n (10/333), Adalet ve Kalknma Partisi Grubu Adna Grup Bakanvekilleri Kocaeli Milletvekili Nihat ERGN, Kayseri Milletvekili Mustafa ELTA, Giresun Milletvekili Nurettin CANKL, Hatay Milletvekili Sadullah ERGN ve Yozgat Milletvekili Bekir BOZDA'n (10/334), Milliyeti Hareket Partisi Grubu Adna Grup Bakanvekilleri Mersin Milletvekili Mehmet ANDIR ve zmir Milletvekili Oktay VURAL'n (10/335), Sivas Milletvekili ve Byk Birlik Partisi Genel Bakan Muhsin YAZICIOLU ve 5 kiinin hayatn kaybettii helikopter kazas ve kurtarma almalarnn tm ynleriyle aratrlarak benzer durumlarn yaanmamas iin alnmas gereken nlemlerin belirlenmesi amacyla Anayasann 98., Trkiye Byk Millet Meclisi tznn 104 ve 105inci maddeleri uyarnca bir Meclis aratrmas almasn isteyen nergelerinin gerekesinde zetle; * Meydana gelen kaza ile ilgili olarak toplumdaki tm phe ve tereddtlerin giderilmesi ve gerein ortaya konularak kazann aratrlmas gerektii, * Gnmz teknolojisiyle uydudan gelen sinyallerle cep telefonunun yerinin tespit edilmesi ok ksa srede mmkn iken kaza yerinin bulunamamasnn yalnzca doa koullar ile aklanamayaca, * Uyar ve ihbarlara ramen kurtarma almalarnn kazann meydana geldii blgeden farkl yerlerde srdrld, * Uluslararas sivil havaclk kurallarnn Trkiye'deki sivil havaclk otoritesi tarafndan uygulanp uygulanmadna ilikin kukular olutuu, * Helikopterin acil yer bulma vericisinden sinyal alnamamas ve ayn model helikopterler iin ksa bir sre nce yaplan arza uyarlarnn gereinin yerine getirilip getirilmediine ilikin belirsizlikler olduu, * Kurtarma almalarnda gerekli olan teknik donanmn yeterli olup olmad konusunda kukular olutuu, * Yaklak bin kii ile srdrlen arama almalarnda sonu alnamazken kaza blgesinin yre kylleri tarafndan tespit edilmesinin dndrc olduu, * Kaza blgesinin 47 saat sonra tespit edilmesinin gnmzde teknolojinin ulat nokta dnldnde kabul edilebilir bir gerekesinin olmad, * Arama-kurtarma almalarnn sonucu, almalarn iyi niyet ve byk abalarla srdrlmesine karn, krizin baarsz olarak ynetildiini ortaya koyduu, * Anadolu Ajansnn saat 17.40taki ilk aklamasnda Kayseri Valisini kaynak gstererek verdii haberde, Byk Birlik Partisi Genel Bakan Muhsin YAZICIOLUna ulaldn, kendisinin yaral, uuru ak olduunu, grevlilerin hastaneye ulatracaklar eklinde aklamasnn bilgi kirlilii oluturduu ve bu aklamann arama-kurtarma almalarnda zaman kaybna neden olduu, Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 11 * Kurtarma almalar hakknda siyasi iktidar ve kamu grevlileri tarafndan yanl ve elikili aklamalar yapld, bunun da zafiyet ve ihmallerin yaand iddialarna neden olduu ifade edilmitir. Yukarda belirtilen Meclis aratrma nergeleri dorultusunda 09.04.2009 tarihinde bir Meclis Aratrmas Komisyonu kurulmu ve 05.05.2009 tarihinde almalarna balamtr. Ancak bu Komisyon; alma sresinin snrl olmas ve Kaza Aratrma ve nceleme Kurulu Raporunun ge gelmesi nedeniyle almalarn tamamlayamamtr. Komisyon Bakanlnn Meclis Bakanlna sunduu 28.01.2010 tarihli yazsnda; ESAS Hava Tamaclk Turizm ve Ticaret A envanterinde kaytl olan TC-HEK tescil iaretli BELL 206L-4 tipi helikopter, "grerek uu" artlarnda Kahramanmara alayanceritYozgat Yerky planl uuu srasnda, 25 Mart 2009 tarihinde Kahramanmara li Merkez Ke Da 37 58 72 N, 36 40 16 E koordinatlarnda deniz seviyesinden 6.500 ft ykseklikteki yere arparak dmtr. Kaza sonucunda helikopterde bulunan Sivas Milletvekili ve Byk Birlik Partisi Genel Bakan Muhsin Yazcolu ile birlikte Erhan stnda, Yksel Yanc, Murat etinkaya, gazeteci smail Gne ve Pilot Mustafa Kaya STEKTEPE hayatlarn kaybetmilerdir. Meydana gelen bu helikopter kazasna ilikin olarak, Cumhuriyet Halk Partisi Grubu Adna Grup Bakanvekili Ankara Milletvekili Hakk Suha Okay'n (10/333), Adalet ve Kalknma Partisi Grubu Adna Grup Bakanvekilleri Kocaeli Milletvekili Nihat Ergn, Kayseri Milletvekili Mustafa Elita, Giresun Milletvekili Nurettin Canikli, Hatay Milletvekili Sadullah Ergin ve Yozgat Milletvekili Bekir Bozda'n (10/334), Milliyeti Hareket Partisi Grubu Adna Grup Bakanvekilleri Mersin Milletvekili Mehmet andr ve zmir Milletvekili Oktay Vural'n (10/335), Sivas Milletvekili ve Byk Birlik Partisi Genel Bakan Muhsin Yazcolu ve 5 kiinin hayatn kaybettii helikopter kazas ve kurtarma almalarnn tm ynleriyle aratrlarak benzer durumlarn yaanmamas iin alnmas gereken nlemlerin belirlenmesi amacyla bir Meclis aratrmas almasna ilikin nergeleri Genel Kurulun 09.04.2009 tarihli 75. birleiminde grlm ve Komisyon kurulmas kararlatrlmtr. Genel Kurulun 05.05.2009 tarihli ve 85inci birleiminde Komisyon yelikleri ile ayn tarihte Komisyon Bakanlk Divan seimi yaplmtr. Bakanlk Divan seiminin yapld tarihinden itibaren almalarna balayan Komisyonumuz; Anayasann 98., Trkiye Byk Millet Meclisi tznn 104 ve 105inci maddeleri ile dier hkmleri erevesinde grev yapmtr. TBMM tznn 105inci maddesi gerei, 3 aylk sre ierisinde almalarn tamamlayamayan Komisyonumuz, 1 aylk ek sre kullanmtr. Komisyonumuz, 4 aylk alma sresi ierisinde resm olarak toplam 12 toplant yapm ve konu hakknda bilgi edinmek zere ilgili kamu ve zel kurulularndan yetkililer, sivil toplum kurulularndan temsilciler, olayn tm grg tanklar ile ilgili uzman ve kiileri davet ederek grlerini almtr. Komisyon almalar sresince toplam 172 adet yazma yaplm ve yaklak 95 kiinin bilgisine ve grne bavurulmutur. Komisyonumuz, 11-13 Haziran 2009 tarihleri arasnda kazann meydana geldii Kahramanmara ilinde ve 09.11.2009 tarihinde ise kaza yapan Helikopterin radar kaytlarn incelemek zere, radar kaytlarnn tutulduu Esenboa Hava Liman Bamdrlne inceleme ziyaretleri gerekletirilmitir. Komisyon almalar 05.12.2009 tarihinde resm olarak sona ermitir. Komisyon almalarna k tutacak ve olay aydnlatacak en nemli belge, Kaza Aratrma ve nceleme Kurulunun vermi olduu nihai Rapordur. Ancak Kaza Aratrma ve nceleme Kurulu Raporu, Komisyonumuza, ek sre dhil Komisyon alma sresi Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 12 tamamlandktan sonra 16.12.2009 tarihinde ulamtr. Bu Rapor zerinde, resm alma sresini tamamlayan Komisyonumuzca gerekli inceleme ve mzakereler yaplamamtr. nk Anayasa ve TBMM tz kapsamnda Komisyonun alma sresini uzatma imkn bulunmamaktadr. Bir sonuca ulalabilmesi ve kaza krm raporu zerinde gerekli mzakerelerin yaplmas adna aratrmann geniletilmesinde mutlak zaruret vardr. Bu sebeple Komisyonumuz, kazann oluumu ve sonrasnda yrtlen arama ve kurtarma faaliyetleri konusunda nihai bir gre varlmasn uygun grmemitir. Sonu olarak; Kaza Aratrma ve nceleme Kurulu Raporunun incelenip mzakere edilmesi, kacak sonuca gre, gerekirse aratrmann geniletilmesi, ortaya kacak yeni bilgi, belge ve bulgularn salkl olarak deerlendirilmesi iin TBMM tznn 105inci maddesi uyarnca yeni bir Meclis Aratrmas Komisyonu kurulmasn yce Meclisin takdirlerine sayglarmla arz ederim. eklinde ifade edilmek suretiyle yeni bir komisyon kurulmasnn gereklilii ifade edilmitir. 1.1.2. Meclis Aratrmas Komisyonunun Kuruluu lk kurulan Komisyon Bakanlnn 28.1.2010 tarihli yazs zerine; TBMM tznn 105/2 maddesinde belirtilen Bu komisyonun ye adedi, alma sresi ve gerektiinde Ankara dnda da alabilecei hususu Meclis Bakannn teklifi ile Genel Kurulca tespit edilir. Aratrmasn ay iinde bitiremeyen komisyona bir aylk kesin sre verilir. Komisyon bu sre sonunda da almasn tamamlayamad takdirde sre bitiminden itibaren onbe gn iinde aratrmann tamamlanmamas nedenleri veya o ana kadar varlan sonular zerinde Genel Kurulda grme alr. Genel Kurul bu grme ile yetinebilecei gibi yeni bir komisyon da kurabilir. hkm dorultusunda TBMM Genel Kurulunun 02.02.2010 tarihli ve 55inci birleiminde konuya ilikin bir grme almtr. TBMM Genel Kurulunda yaplan grme sonucunda, Sivas Milletvekili ve Byk Birlik Partisi Genel Bakan Muhsin YAZICIOLU ve 5 Kiinin Hayatn Kaybettii Helikopter Kazas ve Kurtarma almalarnn Tm Ynleriyle Aratrlarak Benzer Durumlarn Yaanmamas in Alnmas Gereken nlemlerin Belirlenmesi Amacyla yeniden bir Meclis Aratrmas Komisyonu kurulmas kararlatrlmtr. Komisyonun yeniden kuruluuna ilikin 02.02.2010 tarihli ve 957 sayl Kararda; aratrmay yapacak Komisyonun 16 yeden olumas, alma sresinin bakan, bakanvekili, szc ve ktip ye seimi tarihinden itibaren 3 ay olmas ve gerektiinde Ankara dnda da alma yapabilmesi hususlarna yer verilmitir. Komisyonun kurulu karar 11.02.2010 tarihli ve 27490 sayl Resmi Gazetede yaymlanmtr. Bu karar takiben Genel Kurulun 18.02.2010 tarihli ve 63nc birleiminde Komisyon yeliklerine ve ayn tarihte yaplan ilk Komisyon toplantsnda bakan, bakanvekili, szc ve ktip yeliklere yaplan seimler sonucunda aada adlar ve seim evreleri yazl milletvekilleri seilmilerdir.1

Bar ve Demokrasi Partisi Komisyonda kendisine den bir yelik iin aday gstermemitir. Bu sebeple Komisyon 15 ye ile almaya balamtr.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 13 Tablo 1. Komisyon yesi Milletvekilleri

ADI VE SOYADI VEYS KAYNAK SELAM UZUN YILMAZ TUN MEHMET ERDEM KRAT ATILGAN TACDAR SEYHAN NECDET NVAR FAZLET DACI ILIK HASAN ZDEMR HAKKI KYL HASAN ANGI MUSTAFA KABAKI MALK ECDER ZDEMR MUSTAFA ETN OSMAN COKUNOLU

UNVANI BAKAN BAKANVEKL SZC KTP YE YE YE YE YE YE YE YE YE

PARTS AK PART AK PART AK PART AK PART MHP CHP AK PART AK PART MHP AK PART AK PART AK PART CHP

SEM BLGES KAHRAMANMARA SVAS BARTIN AYDIN ADANA ADANA ADANA ERZURUM GAZANTEP KASTAMONU KONYA KONYA SVAS

YE YE

AK PART CHP

UAK UAK

Bu seime ilikin 18.02.2010 tarihli ve 959 sayl Trkiye Byk Millet Meclisi Karar 24.02.2010 tarihli ve 27503 sayl Resmi Gazetede yaymlanmtr. Ancak Kastamonu Milletvekili Hakk KYL Komisyon yeliinden istifa etmitir. Boalan Komisyon yeliine Ordu Milletvekili Mustafa HAMARAT seilmitir.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 14 1.1.3. Meclis Aratrmas Komisyonu almalar Genel Kurul Karar gereince; Bakanlk Divan seiminin yapld 18.02.2010 tarihinden itibaren almalarna balayan Komisyonumuz; Anayasann 98inci, Trkiye Byk Millet Meclisi tznn 104 ve 105inci maddeleri ile dier hkmleri erevesinde grev yapmtr. Komisyonumuz, 04.03.2010 tarihli toplantsnda alma programn belirlemi ve bu erevede; * Komisyonun gerekli grmesi hlinde yurt iinde ve yurt dnda Komisyon olarak ya da oluturulacak alt komisyonlar marifetiyle mahallinde inceleme ve aratrmalar yaplmasna, * Komisyon almalarna yardmc olmak zere, kamu kurum ve kurulularndan uzman grevlendirilmesi, konuyla ilgili gerekli yazmalarn yaplmas, davet edilecek kii ve kurumlarn tespiti hususlarnda Komisyon Bakanlnn yetkili klnmasna, * Komisyon grmelerinde tam tutanak tutulmasna, * Komisyonun Genel Kurul alma saatlerinde de alma yapabilmesi iin tzn 35inci maddesi uyarnca Bakanlk Divanndan izin istenmesine, karar vermitir. Komisyon almalarna ve rapor yazmna teknik katkda bulunmak zere; TBMM Genel Sekreterlii Kanunlar ve Kararlar Mdrl Yasama Uzmanlar Mahmut BLBL ile A. Haluk KURNAZ, Adalet Bakanl Adalet Bamfettii (Hakim) Mustafa AYDIN ve ileri Bakanl Mlkiye Bamfettii Cengiz GEVREK Komisyonda uzman olarak grev almlardr. Ayrca konunun zelliine gre; Emniyet Genel Mdrl, Orman Genel Mdrl, Tapu ve Kadastro Genel Mdrl, Devlet Meteoroloji Genel Mdrl, Devlet Hava Meydanlar letmesi Genel Mdrl ve Adli Tp Kurumu Bakanl uzmanlarndan geici sreli olarak yararlanlmtr. Bununla birlikte, BBP temsilcileri btn Komisyon toplantlarmz takip etmi ve kendileri ile her trl i birlii yaplmtr. TBMM tznn 105inci maddesi gerei, 3 aylk sre ierisinde almalarn tamamlayamayan Komisyonumuz 1 aylk ek sre kullanmtr. Komisyonun grev sresinin uzatlmasna ilikin 06.05.2010 tarihli 964 sayl TBMM Karar 13.05.2010 tarihli ve 27580 sayl Resmi Gazetede yaymlanmtr. Komisyonumuz 4 aylk alma sresi ierisinde resm olarak 9 toplant yapmtr. Komisyonumuz aratrma konusu hakknda bilgi edinmek zere ilgili kamu ve zel kurulularndan yetkilileri, sivil toplum kurulularndan temsilcileri, olayn tm grg tanklar ile ilgili uzman ve kiileri davet ederek grlerini alm, bilgi ve belge temin etmitir. Ayrca konuyla ilgili olarak alma yrten Kahramanmara Cumhuriyet Basavcl ve Cumhurbakanl Devlet Denetleme Kurulu yeleri ile fikir alveriinde bulunulmutur.

1.1.4. Meclis Aratrmas Komisyonu Toplantlar Komisyonumuzca; ilk kurulan Komisyonun almalar aynen benimsenmi ve daha nce elde edilen tm bilgi, belge ve dokmanlardan dorudan istifade edilmitir. lk komisyon tarafndan bilgisine bavurulan kurum ve kiilerin yannda daha nce bilgisine bavurulmam kii ve kurumlar Komisyon toplantlarna davet edilmitir. Ayrca baz konularda bilirkii incelemeleri de yaptrlmtr. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 15 a) lk Komisyon almalar lk Komisyon tarafndan yaplan toplantlar ile bu toplantlara Komisyonu bilgilendirmek zere katlan kurum, kurulu ve ahslar aadaki tabloda gsterilmitir: Tablo 2. Birinci Komisyon Dneminde Bilgisine Bavurulan Kurum, Kurulu ve lgili ahslar TOPLANTI NO /TARH 1. TOPLANTI 05.05.2009 2. TOPLANTI 12.05.2009 3. TOPLANTI 20.05.2009 Byk Birlik Partisi Temsilcileri GNDEM/KURUM, KURULU VE SVL TOPLUM RGTLER Komisyon Bakanlk Divan Seimi Komisyon almalarnda zlenecek Yntem - Glefer YAZICIOLU Muhsin YAZICIOLUnun Ei -Dr. Ahmet ANVERD Genel Bakan Yrd. - Mustafa DESTC Genel Bakan Yrd. - Av. Kemal YAVUZ MKYK yesi Prof. Dr. Beir ATALAY - Nevzat PAKDL TBMM Bakanvekili THY Teknik A 6. TOPLANTI 09.06.2009 7. TOPLANTI 16.06.2009 Sivil Toplum Kurulular -Kemal YILLIKI Tasarm Gelitirme Mdr - Fevzi ALTUNBULAK Kaptan Pilot - Necmettin GNE Mhendis - Nasuh MAHRUK Arama Kurtarma Dernei Bakan - Ercment GLER Arama Kurtarma Ekibi Bakan - Mehmet Niyazi TANILIR Kahramanmara Valisi - Mevlt BLC Kayseri Valisi - Orhan ZDEMR Kayseri Eski l Emniyet Mdr Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

BLGSNE BAVURULAN KLER

4. TOPLANTI 26.05.2009 5. TOPLANTI 02.06.2009

ileri Bakan

8. TOPLANTI 20.10.2009

- 16 -

9. TOPLANTI 04.11.2009 10. TOPLANTI 11.11.2009

Sivil Savunma Genel Mdrl Sivil Havaclk Genel Mdrl

- Atilla ZDEMR Genel Mdr - Volkan SRMEL Hava Pilot - Dr. Ali ARIDURU Genel Mdr -Ali NSAL Esenboa Havaliman Bamdrl Elektronik Mdr -Hamit SOYERTEM Merkez Hava Trafik Kontrolr -M. Kemal SLER Kaptan Pilot letme Mdr - Canda Erkan ZDOU Teknik Mdr - Edip Selim KKSAL Teknisyen - Basri AKTEPE Teknik Daire Bakan - Binali YILDIRIM

Devlet Hava Meydanlar letmesi Genel Mdrl 11. TOPLANTI 18.11.2009 Esas Hava Tamaclk Turizm ve Ticaret A SKY LNE Ulam Ticaret A

Bilgi Teknolojileri ve letiim Kurumu 12. TOPLANTI 03.12.2009 Ulatrma Bakan

b) kinci Komisyon almalar kinci Komisyon tarafndan yaplan toplantlar ile bu toplantlara Komisyonu bilgilendirmek zere katlan kurum, kurulu ve ahslar aadaki tabloda gsterilmitir:

Tablo 3. kinci Komisyon Dneminde Bilgisine Bavurulan Kurum, Kurulu ve lgili ahslar

TOPLANTI NO /TARH 1. TOPLANTI 18.02.2010 2. TOPLANTI 04.03.2010

GNDEM/KURUM, KURULU VE SVL TOPLUM RGTLER Komisyon Bakanlk Divan Seimi Komisyon almalarnda zlenecek Yntem

BLGSNE BAVURULAN KLER

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 17 -

3. TOPLANTI 18.03.2010

Avea letiim Hizmetleri A Genel Mdrl

-Cneyt DELKTA -Seluk KALAFAT -Av. Rana TEZCAN AIKGZ -Kaan NVER -Mutlu KORKMAZER -Burhanettin AL smail ETN - Utku SERT - Cantrk BAYSAL - Hseyin KESKNKILI Emniyet Genel Mdrl TB temsilcisi -Binba Yaar KALKAN Jandarma Genel Komutanl Temsilcisi - Adil BER letiim Uzman - mer SAYILIR letiim Uzman -Ahmet mit SEGN -Jandarma Yarbay Nuh KROLU -Alpaslan KAVAKLIOLU Genel Mdr -Nihat OKTAY Mdr Yardmcs -Hakan DURMAZ Daire Bakan -Ender UYGUN

Turkcell letiim Hizmetleri A Genel Mdrl Borusan Telekom ve letiim Hizmetleri A Emniyet Genel Mdrl

Jandarma Genel Komutanl

T B

Bilgi Teknolojileri ve letiim Kurumu 4. TOPLANTI 01.04.2010 Emniyet Genel Mdrl stihbarat Dairesi Bakanl Jandarma Genel Komutanl stihbarat Bakanl Babakanlk Gvenlik Genel Mdrl 5. TOPLANTI 15.04.2010 leri

TRKSAT Uydu Haberleme Kablo TV ve letmesi Genel Mdrl Denizcilik Mstearl Ana Arama Kurtarma Koordinasyon Merkezi Bakanl TCDD letmesi Bandrma Liman

Telsiz ve Radyo Amatrleri Cemiyeti Bakanl

-Aziz ASA Bakan -Hseyin Murat ODABA -Efe ZALAR

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 18 -

6. TOPLANTI 25.05.2010

Esas Hava Tamaclk Turizm Ve Ticaret A Temsilcisi Emniyet Genel Mdrl

-Mehmet AYTAR Bakm Teknisyeni - Harun SEME Bakm Teknisyeni -Serdar DOAN Bakm Teknisyeni -Hakan DURMAZ Daire Bakan -Betl DOAN Hava Seyrsefer Daire Bakan -Onur ERTURUL Mhendis -Do Dr. zeyir ERDEM Hava Tabip Albay -Nigar ELK Uu Standartlar Daire Bakan (Emekli) -Zafer MEK Bakm ve Uua Elverililik Mdr Vekili -Doan KK Uu Ekibi Lisans Mdr Vekili -Taner BYKKZ Uu Operasyon Mdr Vekili

Denizcilik Mstearl Ana Arama Kurtarma Koordinasyon Merkezi Bakanl Sivil Havaclk Genel Mdrl 7. TOPLANTI 02.06.2010 Glhane Askeri Tp Akademisi (GATA)

Sivil Havaclk Genel Mdrl

8. TOPLANTI 04.06.2010 9. TOPLANTI 17.06.2010

Komisyon Faaliyetleri Hakknda Genel Deerlendirme Ulatrma Bakanl Kaza Aratrma ve nceleme Kurulu -Feridun SEREN Kurul Bakan -Mehmet SEVDM ye -Kerem MUMCUOLU ye

1.1.5. Merhum Muhsin Yazcolunun Aile Fertlerinin Meclis Aratrmas Komisyonundan Beklentileri Merhum Muhsin YAZICIOLUnun yaknlar Komisyonumuza yaptklar yazl bavuruda beklentilerini ve kendilerine gre eksik veya hi yaplmadn dndkleri konular belirtmi ve kamu vicdann rahatlatacak bir almann yaplmasn talep etmilerdir. Merhum Muhsin YAZICIOLUnun aile fertleri 4.03.2010 tarihinde Komisyonumuza yazl olarak yaptklar bavuruda aadaki hususlarn aratrlmasn; MED-AIR denetlenmesini, firmasnn havaclk lisansnn usulne uygun olup olmadnn

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 19 -MED-AIR firmasnn lisans denetiminin usulne uygun olarak yaplp yaplmadn, -Pilotun uu lisansnn sorgulanmasn, -Firmann teknik bakm iin yeterli dzeyde personelinin bulup bulunmadn, -Helikopterin mutat ve sreli bakmlarn yaplp yaplmadn, -Kaza krm raporunun yersiz ve yanl olduunu ve raporu hazrlayan yetkililerin soruturulmas gerektiini, -Helikopter enkaz zerinde yeterli incelemenin yaplmasnn salanmasn, -Helikopterin radar kaytlarnn olmamasnn izah edilmesi gerektiini, -Kresel konumlama aygt (GPS) ve hafza kart ile ilgili bilgilerin yetersiz olduunu, bu konuda tatmin edici bir aklamann yaplmasn, -Helikoptere uu izninin verilmesinin aratrlmasn, -Helikopterin dme sebeplerinin tartma gtrmeyecek ekilde ortaya konulmas gerektiini, -Kaza gnne ait meteorolojik bilgilerin tam olarak aratrlarak belirtilmesi gerektiini, -Gr mesafesi, oryantasyon/vertigo his yanlmas, fazla yolcu iddias ve pilotun kaza annda telefonla konuup konumadnn aratrlmas gerektiini, -Arama-kurtarmada yaanan ihmal ya da kastl gecikmenin lme neden olmas nedeniyle ayrca aratrlmas gerektiini, -ELT cihaznn neden almad konusunda ikna edici bir aratrmann yaplmasn, -Sahada grevli asker yetkililerce, kaza mahalline ynelerek arama kurtarma almas yapmak isteyen kyllerin sahaya girmesine neden izin verilmediinin aratrlmas gerektiini, -Devletin arama kurtarmadaki ihmalinin aratrlmasn, -Kayseri Valisi Mevlt BLCnin aklamalarna dayanak tekil eden bilgi notunun kaynann belirlenmesini, -NTVnin 8 ayr sabit hatla helikopterde bulunan 4 ayr mobil telefonunu yzlerce kez neden aradnn incelenmesini, -Helikopter kazas ve arama kurtarma faaliyeti ile ilgili yaplan telefon konumalarnn sesli olarak teminini talep etmilerdir. Bu konular, Komisyonumuzun yapt inceleme ve aratrmalar ile kaza mahalline ve dier ilgili yerlere yapt ziyaretler, uzmanlar ve kurumlar araclyla yaptrd teknik incelemeler, ayrca Komisyona gelen bilgi, belge, harita/kroki ve bilgisine bavurulan kiilerden elde edilen bilgiler erevesinde ilgili blmlerde deerlendirilmitir. Bununla birlikte Meclis aratrma komisyonlarnn soruturma yetkisinin bulunmad bilinmelidir.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 20 1.1.6. Komisyona ntikal Eden Bilgi ve Belgeler Komisyonumuzca, kurulduu tarihten itibaren eitli kurum, kurulu, niversite, sivil toplum rgtleri ve grg tanklarndan brifing alm, uzmanlarn grevlendirilmesi, sektrn potansiyeli ve sorunlarna ilikin bilgilendirme notlar, yerinde yaplan inceleme ve aratrma ziyaretlerine ilikin olarak valilikler ve eitli kurumlarla yaplan yazmalara ilikin olmak zere birinci ve ikinci komisyon dnemlerinde toplam 210 yaz yazlmtr. Dier taraftan; Komisyon almalarna k tutmak ve hazrlanan raporda yer vermek zere eitli bilgilerden yararlanlmas ve yerinde yaplan inceleme ve aratrma ziyaretlerine ilikin olmak zere; eitli kurum, kurulu, milletvekilleri, valilik, dernek, niversiteler ve Kahramanmara Cumhuriyet Savcl tarafndan Komisyonumuza toplam 186 adet yaz gnderilmitir. Aratrma Komisyonunun kurulma konusunu tekil eden taraflar dinlenmi, yazl grleri alnm ve nemli tespitler yaplmtr. Bu incelemeler ve tespitlere ilikin bilgi, belge, harita ve fotoraflar, raporun ilgili ksmlarnda ele alnarak deerlendirilmitir. 1.2. MECLS ARATIRMASI KOMSYONUNUN TRKYE BYK MLLET MECLS DIINDA YAPTII ALIMALAR 1.2.1. lk Komisyon almalar 1.2.1.1. Kahramanmara linde Yaplan nceleme ve Aratrma Ziyareti 11-13 Haziran 2009 tarihleri arasnda kazann meydana geldii Kahramanmara ilinde bir inceleme ziyaretinde bulunulmutur. nceleme ziyareti, Komisyon Bakanvekili Kayseri Milletvekili Sadk YAKUT bakanlnda, stanbul Milletvekili Nusret BAYRAKTAR, Adana Milletvekili Krat ATILGAN, Gaziantep Milletvekili Hasan ZDEMR, Kahramanmara Milletvekili Veysi KAYNAK, Sivas Milletvekili Malik Ecder ZDEMR, Sivas Milletvekili Selami UZUN ile Komisyon uzmanlar Mlkiye Bamfettii Cengiz GEVREK, Adalet Bamfettii Mustafa AYDIN ve TBMM Yasama Uzman Mahmut BLBLden oluan bir heyetle gerekletirilmitir. nceleme program erevesinde, Komisyona, Kahramanmara Valisi Mehmet Niyazi TANILIR ile Vali Yardmcs Servet GNGR tarafndan kaza sonras yrtlen arama kurtarma almalar hakknda genel bir brifing verilmitir. Komisyonca, enkazn bulunduu kaza mahalline gidilerek corafik artlar yerinde grlm, yetkililer ile grg tanklarndan arama kurtarma faaliyetlerinin yrtld tarihlerdeki meteorolojik artlar hakknda bilgi alnmtr. Bu inceleme srasnda; Kahramanmara l Emniyet Mdr Necdet elikbilek, l Jandarma Alay Komutan, Albay Sezai Akgn, l Havaalan Mdr ah Murat Mutsan, l Sivil Savunma Mdr Hsamettin Bulut, stihbarat ube Mdr smail Duman, Emniyet Amiri Dursun zmen, Havaalan Muhabere Grevlisi Emrullah Akben, l Havaalan Meteoroloji Mdr Harun Temel, l Havaalan Trafik Kontrolr Alaattin Bulut, Meteoroloji Memuru Ersin Bozdemir,112 Acil Grevlileri; Tuba nal etin, Dr. Nuran akmak, Aynur Kavak, Aynur Kaya, Fatma Kuzkaya, Hac Bayram Polat, Dr. Rafet Arslanolu, Dngel Ky Muhtar Ylmaz Tilki, Abdullah Gll, Duran Karaylan, Kemal Ate, Yaar imek, Cuma Kaya, Musa Kr, smet Kaya, Mustafa Saltk ve Abdullah Parlakn bilgisine bavurulmutur. Ayrca hazrlk soruturmasn yrten Kahramanmara Cumhuriyet Basavcl ziyaret edilerek fikir alveriinde bulunulmutur. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 21 1.2.1.2. Ankara-Esenboa Havalimannda Yaplan nceleme Ziyareti 09.11.2009 tarihinde kaza yapan helikopterin radar kaytlarn incelemek zere radar kaytlarnn tutulduu Esenboa Hava Liman Bamdrlne bir ziyaret gerekletirilmitir. Bu ziyarete Komisyon Bakan Kastamonu Milletvekili Hakk KYL, Adana Milletvekili Krat ATILGAN, Kahramanmara Milletvekili Veysi KAYNAK ile Komisyon Uzmanlar katlmlardr. Bu inceleme ziyareti erevesinde; yetkililer tarafndan Komisyona, kaza yapan helikopterin 25.3.2009 tarihinde tespit edilen radar grntleri, helikopterin uu tipi ile Kahramanmara evresindeki mevcut radarlarn ykseltiye bal olarak belirlenen kapsama alanlar hakknda bilgi verilmitir. 1.2.2. kinci Komisyon almalar 1.2.2.1. Denizcilik Mstearl Ana Arama ve Kurtarma Koordinasyon Merkezine Yaplan Ziyaret 26.5.2010 tarihinde Komisyonumuzca Denizcilik Mstearl Ana Arama ve Kurtarma Koordinasyon Merkezi Ziyareti gerekletirilmitir. Bu ziyaret kapsamnda Komisyona Denizcilik Mstearl Ana Arama Kurtarma Koordinasyon Merkezi Bakan Hakan DURMAZ tarafndan merkezin almas hakknda bilgiler verilmitir. Bu ziyarete, Komisyon Bakan Kahramanmara Milletvekili Veysi KAYNAK, Sivas Milletvekili Selami UZUN, Adana Milletvekili Krat ATILGAN, Gaziantep Milletvekili Hasan ZDEMR, Konya Milletvekili Hasan ANGI ile Komisyon uzmanlar katlmlardr. 1.2.2.2. Ankara Esenboa Havalimanna Yaplan nceleme Ziyareti 26.5.2010 tarihinde Komisyonumuzca Esenboa Hava Arama ve Kurtarma Merkezi ziyaret edilerek Merkezin almalar hakknda bilgi alnmtr. Ayrca Komisyonumuzca kaza yapan helikopterin enkaznda inceleme yaplmtr. Bu inceleme ziyaretine Komisyon Bakan Kahramanmara Milletvekili Veysi KAYNAK, Sivas Milletvekili Selami UZUN, Adana Milletvekili Krat ATILGAN, Gaziantep Milletvekili Hasan ZDEMR, Konya Milletvekili Hasan ANGI ile Komisyon uzmanlar katlmlardr. 1.2.2.3. Kaza Yapan Helikopterin Rotasnn Tespiti Amacyla Yerinde Yaplan nceleme ve Aratrma Ziyareti Komisyon, 1 Eyll 2010 tarihinde Komisyonda grevli teknik heyetin katlmyla kaza blgesinde tespit edilen rotann teyidi amacyla, Ankara Glba Ufuk Danimend Havaalanndan SKORSKY tipi -Emniyet Genel Mdrlne ait- helikopterle muhtemel gzerghta incelemelerde bulunmutur. Daha nceden belirlenmi gzerghtan gidilerek den helikopterin muhtemel uu gzergh tespit edilmeye allmtr. nce muhtemel helikopter rotas tersinden gidilmi ve daha sonra kaza yeri ile alayancerit ilesi arasnda belirlenen rota zerinde uulmu ve bu esnada fotoraf ekimleri ve video kayd yaplmtr. Ayrca keif uuu srasnda helikopterin bulunduu konum GARMN tipi el GPSi ile llm ve lm deerleri ile zaman araln ieren bir Exel dosya hazrlanmtr. Elde edilen kayt ve fotoraflar ile kazadan nce HA Muhabiri smail Gne tarafndan ekilen fotoraflarla eletirme almalar yaplm, rten fotoraflar tespit edilmitir. Yaplan uu ve uu sonras deerlendirmeler tespit edilen rotann doruluunu teyit etmektedir. Komisyonda grevli teknik heyetin katlmyla kaza blgesinde tespit edilen rota zerinde yaplan uu raporda sunulan tespitleri teyit eder mahiyette olup doru rota zerinde almalar yaplmtr. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 22 ekil 1. Komisyon Teknik Heyetinin 01.09.2010 Tarihinde Kaza Mahallinde Yapm Olduu Uu Kefi Gzergh ve GPS ile Tespit Edilen Noktalarn Harita zerine Uygulanmas (3 adet)

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 23 -

Yukarda belirtilen incelemeler ve yaplan tespitlere ilikin bilgi, belge ve fotoraflar raporun ilgili blmlerinde ele alnarak deerlendirilmitir.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 24 -

KNC BLM SVL HAVACILIK KAZALARI LE ACL DURUM YNETM MEVZUATI

2.1. 2920 SAYILI TRK SVL HAVACILIK KANUNU 14/10/1983 tarih ve 2920 Sayl Trk Sivil Havaclk Kanunundaki sivil hava aralar kazalar, kaza ile ilgili aratrma ve inceleme faaliyeti, denetim, seyrsefer gvenliinin salanmas, pilotlarn grev ve sorumluluklar ile ilgili baz maddeler unlardr: Madde 10 Her trl sivil hava arac kazas, sorumlu pilot veya mmkn olmad hallerde mrettebattan biri, ileten ve mahalli yetkililer tarafndan en seri vasta ile Ulatrma Bakanlna bildirilir. Madde 11 Zorunlu kurtarmaya yardm ilemleri ile can ve mal gvenliini korumaya ynelik tedbirler dnda, aratrma ve soruturmann selametle yrtlmesini engelleyecek iler yaplmaz ve delillerin aynen muhafazas salanr. Bu konuda mahalli mlki amirler gereken tedbirleri alrlar. Madde 12 Kazann nedenlerini ve olu eklini akla kavuturmak ve sivil havaclkta can ve mal gvenliinin salanmas bakmndan tekrara engel olmak amacna ynelik olarak her sivil hava arac kazas ile ilgili olarak teknik bakmdan aratrma ve inceleme yaplr. Madde 13 Ulatrma Bakanl, havaclk alannda uzmanl kabul edilmi kiilerden seilecek bir kurulu, kazann sebeplerini aratrmas iin grevlendirir. Bu Kurul, yukardaki maddede belirtilen ama dairesinde her trl aratrma ve incelemeyi yapar, soruturma ilemlerini yrtmekle grevli Cumhuriyet savcs ile ibirlii yaparak, delillerin toplanmasna yardmc olur. Kurul, yapt aratrma ve inceleme faaliyeti srasnda ilgili kiileri dinleyebilir; aklama yapmaktan kanan kiilerin Cumhuriyet savcsna bavurarak ifadesinin alnmasn salayabilir; bu ifade alma srasnda hazr bulunarak, akla kavuturulmas istenen hususlarla ilgili olarak ifadesi alnan kiiye sorular sorulmasn isteyebilir. Kurul, aratrma ve inceleme faaliyeti srasnda teknik ve uzmanl gerektiren sair hususlarla ilgili olarak baka uzman kiiler grevlendirebilir. Aratrma ve nceleme Kurulunun oluturulmas, aratrma ve incelemenin yrtlmesi, yetki ve sorumluluklar, hava arac kazalarnda yaplacak kurtarma ve yardm ileri Ulatrma Bakanlnca bir ynetmelikle dzenlenir. Bu ynetmelikte Trkiyenin taraf olduu uluslararas anlamalar gz nnde tutulur. Madde 14 Aratrma ve nceleme Kurulu; tespit ettii hususlar, vard sonucu, tekrarlara engel olunmas bakmndan alnmasn uygun bulduu nlemleri, nerileri ile birlikte ayrntl ve gerekeli bir rapor hlinde Ulatrma Bakanlna verir. Raporda yer alan hususlara ksmen veya tamamen katlmayan yeler, kiisel grlerini ek bir raporda belirtebilirler. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 25 Ulatrma Bakanl raporun bir suretini ilgililere verir ve raporun tekemml etmi olduunu Resmi Gazete ile nc ahslara duyurur. Resmi Gazete ile yaplan duyuruda raporun ilgililerce nerede ve ne suretle incelenebilecei belirtilir. Rapor, gerektiinde ksmen veya tamamen uygun bulunacak vastalar ile yaynlanr. Ancak, meydana gelen kaza ile ilgili olarak soruturma balatlmas hlinde, Ulatrma Bakanl hazrlanan raporun bir rneini yaplan soruturma veya kovuturma kapsamnda deerlendirilmek zere, sadece ilgili Cumhuriyet basavclna verir. Madde 15 Bir kaza, lm veya yaralanma ile sonulanmasa dahi, sivil havaclkta can ve mal gvenliinin korunmas bakmndan nem tayan olaylar hakknda da Ulatrma Bakanl bu blmde yer alan esaslar dairesinde kyasen ilem yapmaya yetkilidir. Madde 16 Kaza sonucu hava arac enkaz haline gelmi ise; maliki 90 gn iinde muhafaza masraflarn vererek enkaz alabilir. Madde 27 Trk sivil hava aralar ile faaliyette bulunan tm kamu kurum ve kurulular ve gerek ve zel hukuk tzelkiileri Sivil Havaclk Genel Mdrlnn hava seyrsefer gvenliini salamak amacyla yapaca veya yaptraca teknik denetime tabidirler. Yaplacak denetimin esaslar, denetleme elemanlarnn seimi ile yetki ve sorumluluklar Sivil Havaclk Genel Mdrlnce hazrlanacak ynetmelikle belirlenir. Sivil havaclk alannda faaliyet gsteren tm iletmeler ve yeterlik belgesine sahip olmas gereken personel, Sivil Havaclk Genel Mdrl tarafndan yrrle konulan dzenlemeleri takip etmek, Genel Mdrln verdii talimatlara uymak, Genel Mdrlk yetkililerince talep edilen her trl bilgi ve belgeyi vermek ve istenen ekipmana her zaman eriebilmelerini salamakla ykmldr. Genel Mdrlk tarafndan grevlendirilen teknik denetiler, denetimlerde; a) Hava aracnn uua elverili olmamas, b) Mrettebatn o hava arac tipi iin gerekli nitelikleri tamamas veya uuu yrtecek fiziksel ya da zihinsel kapasiteye sahip olmamas, c) Operasyonun can ve mal emniyeti iin tehlike oluturmas, d) Tespit edilen eksiklik veya bulgularn can ve mal emniyeti ile uu emniyetini dorudan ilgilendirmesi, Durumlarnda iletmecinin ya da yeterlik belgesi gerektiren personelin uu operasyonunu ve/veya iletmecinin faaliyetini durdurmaya yetkilidir. Madde 42 Ulatrma Bakanl, uu gvenlii ile can ve mal emniyetinin salanmas iin ehil personelden oluan kurtarma yardm tekilat kurulmasn ve bunlarn emrine, yeterli say ve nitelikte ara ve gere verilmesini salar. Kurtarma ve yardm ekibinin grevini yapmasna, kazaya uram olan ve tehlike iinde bulunan hava arac personeli ile yerel kolluk kuvvetleri ve dier yetkililer, yardmc olmakla ykmldrler. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 26 Kurtarma ve yardm tekilatnn kuruluu, grev ve yetkileri ve alma esaslar ynetmelikle belirlenir. Madde 43 Ulatrma Bakanl; sivil havaclk faaliyetlerinin gvenli, dzenli ve sratli bir biimde yrtlmesini salamak amac ile, havaalanlarnda ve gerekli grecei dier yerlerde, Trk hava sahas ile sorumluluu Trkiye'ye ait olan hava sahalarna ilikin, meteoroloji, hava trafik ve uu bilgilerini doru ve hassas bir ekilde toplayp ilgililere datlmas iin gerekli nlemleri alr. Hizmetin yrtlmesi ve hizmetten yararlanma ekil ve artlar ynetmelikle belirlenir. Madde 85 Sivil hava aralar; Trk uak siciline tescil edilmeden nce ve tescilden sonra da belirlenmi bulunan hallerde, uua elverililik ynnden muayene ve kontrol edilir. Bu husus Ulatrma Bakanlnca hazrlanacak ynetmelikle dzenlenir. Madde 86 Trk sivil hava aralarna uua elverililik belgesinin verilmesi, belgenin geri alnmas veya iptaline ilikin artlar ile bu ilemlere ait yetki ve sorumluluklar. Trkiye'nin taraf olduu uluslararas anlamalarn hkmleri sakl kalmak art ile, Ulatrma Bakanl tarafndan hazrlanacak ynetmelikler ile belirlenir. Madde 95 Pilotlar ile hava aracnn sevk ve idaresi bakmndan gerekli personelin, faaliyette bulunabilmeleri iin, Ulatrma Bakanlndan yeterlik belgesi almalar ve bu belgeleri belirli sreler iinde yenilemeleri zorunludur. Ulatrma Bakanl yeterlik belgesi almalar gereken birinci fkrada belirtilen personel ve dier havaclk personelinin kategorilerinin saptanmas, belge verilmesi, geerlilii, yenilenmesi, geri alnmas ve sicillerin tutulmas kurallarn ynetmelikle dzenler. Madde 100 Sorumlu kaptan pilot hava aracnn, can ve mal gvenliini salayacak surette sevk ve idaresinden birinci derecede sorumlu olup, olaanst durumlarda gereken nlemleri almaya yetkilidir. Madde 101 Sorumlu kaptan pilot, hava aracnda emniyet ve dzenin salanmas iin nlem almaya ve bu amala, yolculara, personele ve hava aracnda bulunan dier kiilere emir ve talimat vermeye ve gerektiinde bunlar hava aracndan karmaya yetkilidir. Sorumlu kaptan pilot, uu srasnda gerekleen doum ve lm olaylarn bir tutanakla saptar ve inilen ilk havaalannda mahalli yetkililere, yurt dnda ise Trk konsolosluuna bildirir veya bildirilmesini salar. Yurda dnnde ayrntl rapor verir. Sorumlu kaptan pilot Kanun, tzk veya ynetmelik uyarnca hava aracnda uu srasnda tutulmas veya bulundurulmas gereken tm defter, kayt ve belgelerin bulundurulmasndan ve usul dairesinde tutulmasndan sorumludur.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 27 -

2.2. 3348 SAYILI ULATIRMA BAKANLIININ TEKLAT VE GREVLER HAKKINDA KANUN Bu Kanunla, lkenin ulatrma ve haberleme sistem ve hizmetlerinin lkenin ihtiyalarna uygun olarak tesisi ve gelitirilmesi iin Ulatrma Bakanlnn kurulmasna, tekilat ve grevlerine ilikin esaslar dzenlenmitir. Kanunun 2nci maddesinde, Ulatrma ve haberleme sistemlerinin dzenlenmesi, hava ve tama aralarnn teknik nitelikleriyle, bunlarda alanlarn yeterlilik artlarnn belirtilmesi hususlarnda temel prensip ve politikay tespit etmek; bu konularda koordinasyonu salamak ve Ulatrma ve haberleme ilerinde Karayollar Trafik Kanunu hkmleri sakl kalmak zere kamu dzenini, can ve mal gvenliini salayacak ekilde tedbirler almak, aldrtmak ve uygulanmasn takip etmek ve denetlemek, Ulatrma Bakanlnn grevleri arasnda saylmtr. Bu Kanunun baz maddeleri aada gsterilmitir. Sivil Havaclk Genel Mdrl Madde 12 - Sivil Havaclk Genel Mdrlnn grevleri unlardr: a) Sivil havaclk faaliyetlerinin teknik, ekonomik ve sosyal gelimeleri kamu yararna ve milli gvenlik amalarna uygun olarak kurulmasn ve gelitirilmesini salayacak esaslar tespit etmek ve uygulanmasn takip etmek ve denetlemek, b) Trkiye hava sahasnda faaliyette bulunan sivil uaklarn uua elverililik artlarn tayin etmek ve belgelerini tanzim ederek sicillerini tutmak, mrettebat ehliyetlerini mevzuata gre denetlemek, c) Trk sivil havaclk sahasnda grev alan ve ihtisas dolays ile gerekli grlen personelin ehliyet artlarn tayin etmek ve lisanslarn tanzim ederek sicillerini tutmak, d) Yurt iinde ve dnda hava ulatrma faaliyetlerinde bulunmak isteyen Trk ve yurt iinde ulatrma faaliyetlerinde bulunmak isteyen yabanc gerek veya tzelkiilere verilecek izinlerin esaslarn ve artlarn hazrlamak, faaliyetlerini denetlemek, e) lgili kurulularn grlerini almak suretiyle, Trkiye hava sahasnda sivil uaklarn seyrseferini, trafik haberleme hizmetlerini kamu gvenlii bakmndan dzenlemek, denetlemek, gerekli tedbirleri almak ve aldrtmak, f) Hava seyrsefer gvenlii bakmndan hava meydanlarnn teknik niteliklerini ve iletme esaslarn tayin etmek ve uygulamalar denetlemek, g) Milletleraras sivil havaclk sahasndaki gelimeleri takip ederek lkemiz sivil havaclk faaliyetlerinde bu gelimelerin uygulanmas iin tedbirler almak, sivil havaclkla ilgili planlarn hazrlanmasn salamak ve uygulamas ile ilgili faaliyetlerde dier milletleraras kurulularla ibirlii yapmak,

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 28 h) Trkiye hava sahasnda hava arama ve kurtarma hizmetlerinin yaplmas hususunda ilgili kurulularla ibirlii salamak ve sivil havaclk kazalarn tahkik etmek, tahkikat sonularna gre gerekli tedbirleri almak, i) Sivil havaclk eitim messeselerinin kurulu ve alma esaslarn tayin etmek ve denetlemek, j) Sivil havaclk faaliyetleri ile ilgili olarak konulmu mevzuat ve kurallara aykr hareket eden gerek ve tzelkiiler hakknda kanuni yollara bavurmak, k) Hava ulatrmas konusunda milletleraras ikili ve ok tarafl andlamalarn uygulanmasn takip etmek, bunlarla ilgili almalara katlmak, l) Bakanlka verilecek benzeri grevleri yapmak.

2.3. 5431 SAYILI SVL HAVACILIK GENEL MDRLNN TEKLAT VE GREVLER HAKKINDA KANUN Bu Kanunla, Ulatrma Bakanlna bal, kamu tzel kiiliini haiz, zel bteli Sivil Havaclk Genel Mdrlnn tekilat, grev, yetki ve sorumluluklar ile ilgili esaslar dzenlenmitir. Bu Kanunun baz maddeleri aada gsterilmitir. Grevler ve yetkiler MADDE 4 . - Genel Mdrln grev ve yetkileri unlardr: a) Sivil havaclk faaliyetlerinin kamu yararna, ekonomik ve sosyal gelimelere ve mill gvenlik amalarna uygun olarak dzenlenmesi ve gelimesini salamak amacyla, Bakanlk tarafndan oluturulacak politikalar uygulamak ve takip etmek. b) Sivil havaclk faaliyetlerinin uluslararas sivil havaclk kural ve standartlarnda dzenlenmesini, srdrlebilirliini ve gelimesini salayacak esaslar tespit etmek. c) Uluslararas sivil havaclk alanndaki gelimeleri takip etmek, ilgili uluslararas kurululara ye olmak, katk veya katlma paylarn demek, bu kurulularla i birliinde bulunmak; yesi olduumuz uluslararas kurulularca kabul grm kural ve standartlarn gncel olarak uygulanmas iin gerekli dzenlemeleri yapmak ve uygulanmasn salamak. d) Sivil havaclk faaliyetlerine ynelik mevzuata aykr eylemlerin nlenmesi amacyla gerekli tedbirleri almak. e) Trk hava sahas ve uluslararas anlamalar gereince hizmet sorumluluu stlenilen uluslararas hava sahalarnn kullanmna ilikin strateji ve politikalara esas tekil edecek ilkelerin belirlenmesine ynelik almalar yapmak; hava trafik ynetim hizmetleri konusunda 2920 sayl Trk Sivil Havaclk Kanununa uygun olarak sivil-asker koordinasyonuna ilikin esaslar belirlemek ve uygulanmasn salamak. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 29 f) lgili kurulularn grlerini almak suretiyle, Trk hava sahasn kullanan sivil hava aralarnn uymas gereken hava trafik ynetim hizmetleriyle ilgili dzenlemeler yapmak. g) Trk hava sahasnda hava arama ve kurtarma hizmetlerinin ilgili kurulularla koordineli bir ekilde mevzuata ve uluslararas standartlara uygun olarak yaplmasn salamak. h) Yurt iinde ve yurt dnda hava ulatrma faaliyetlerinde bulunmak isteyen Trk ve yabanc gerek veya tzel kiilere verilecek izinlerin esaslarn ve artlarn hazrlamak, gerekli grlmesi hlinde ilgili bakanlk ve kamu kurum ve kurulular ile koordinasyonu salamak. i) Sivil hava ulatrmas konusunda lke politikalarn belirlemek; ikili ve ok tarafl anlamalarn almalarna katlmak ve bunlar sonulandrmak. j) Sivil havacln yasad mdahaleler ile dier tehlikelerden, yangn, sel, deprem gibi doal afetlerden korunmas iin gerekli politikalar belirlemek, nlemleri almak, aldrtmak ve uygulamalar takip etmek. k) Bakanlk tarafndan verilen yetki kapsamnda sivil havaclk kazalarnn ve olaylarnn soruturmasn yapmak veya yaptrmak, sonularna gre gerekli tedbirleri almak, bu konuda kamuoyunu bilgilendirmek. l) Trk hava arac siciline kaydedilecek sivil hava aralarnn tescil ve sicil ilemlerini uluslararas standartlara uygun olarak yapmak, ilgili uluslararas kurum ve kurulularla i birliinde bulunmak, sicilleri bildirmek ve siciller zerindeki hukuki dzenlemelere uygun kaytlar tutmak. m) Sivil hava aralaryla emniyetli uu operasyonlar yapmak iin gerekli olan nlemleri almak, denetimler yapmak ve belge dzenlemek, onaylamak, yenilemek, iptal etmek ve kaytlar tutmak. n) Sivil havaclk alannda faaliyette bulunan ve kurallara aykr hareket eden gerek ve tzel kiilere uygulanacak idari ve teknik yaptrmlara ilikin esaslar belirlemek ve bunlar hakknda yasal ilem yapmak. o) Uu emniyetinin veya uluslararas standartlar ve kurallarn ihlal edildiinin tespit edilmesi hlinde, uu operasyonlarn ve faaliyetlerini yasaklamak, gerektiinde iletme ruhsatlarn askya almak veya iptal etmek ve cezai yaptrm da dhil gereken her trl nlemi almak. p) Bu Kanunda ngrlen grev ve yetkileri yerine getirmek zere ynetmelik ve genelgeleri hazrlamak. r) Sivil havaclkla ilgili teknik alt yapya ilikin dzenlemeler yapmak ve uygulanmasn salamak. s) Genel Mdrln hizmet alan, grev ve yetkileriyle ilgili konularda Bakanlka belirlenen esaslar dhilinde, dier kamu kurum ve kurulular ve mahalli idarelerle gerekli i birlii ve koordinasyonu salamak. t) Sivil havaclk sektrnn geliimini salayacak tedbirleri almak ve gerekli dzenlemelerin yaplmas hususunda ilgili kurululara nerilerde bulunmak. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 30 u) Kurumun faaliyet alanlar ile ilgili fiyat tarifelerini belirlemek ve Bakan onayna sunmak. v) 14.10.1983 tarihli ve 2920 sayl Trk Sivil Havaclk Kanunu hkmleri ve uluslararas uygulamalar erevesinde, hava alanlar, hava aralar, yolcu, yk ve nc ahslara ynelik sigorta sorumluluk limitlerinin belirlenmesi almalarna katlmak, sigorta artlarnn salanmasn kontrol ve takip etmek. y) Bakanlk dner sermaye imknlar ve kabiliyetleri kapsamnda sivil havaclk eitimi veren kii ve kurumlar desteklemek, tevik etmek, sivil havaclkla ilgili yurt ii ve yurt d kurumlara mavirlik hizmeti vermek, kurs, toplant, konferans, seminer ve eitim faaliyetleri dzenlemek. z) Bakanlk tarafndan verilecek benzeri grevleri yapmak. Hava Seyrsefer Daire Bakanl MADDE 10 . - Hava Seyrsefer Daire Bakanlnn grevleri unlardr: a) Sivil terminal ve kontrol sahalar, hava trafik hizmetleri ile ilgili hava sahas dzenleme almalar yapmak, ilgili sivil ve asker kurum ve kurulular ile koordinasyonu salamak. b) Hava trafik ynetim hizmetlerinin dzenli, emniyetli, sratli ve ekonomik bir ekilde yrtlmesi iin ilgili kurulular ile koordinasyon iinde planlamalar yapmak, kural koymak ve uygulanmasn salamak. c) Hava hadiselerini incelemek, inceletmek ve deerlendirmek, konuyla ilgili kii ve kurumlara gerekli uyarlar yapmak ve gerekli nlemleri alarak koordinasyonu salamak. d) Uu operasyonu ile ilgili personele herhangi bir havaclk kolayl, hizmeti, yntemi ya da bir tehlikenin varl, koullar ve deiikliine ilikin bilgileri zamannda duyurmak amacyla NOTAM ile Havaclk Bilgi Yaynnn gncel olarak yaynlanmasn salamak. e) Hava arama kurtarma konusunda koordinasyonu salamak. f) Hava trafik ynetimi ile ilgili yaplan anlamalarn uygulanmasn takip etmek. g) Havaclk haberlemesi ve uygulamalarn takip etmek ve bu erevede frekans koordinasyonunu salamak. h) Havaclk meteorolojisi ile ilgili almalar koordine etmek, uygulanmasn salamak. i) Sivil hava aralarnn kamu ve uu emniyeti ile hava seyrsefer gvenlii bakmndan uymas gereken dzenlemeleri yapmak, denetlemek, hava trafik ynetim hizmetleriyle ilgili nlemler almak ve ilgili personelin lisanslandrlma esaslarn belirlemek, takibini yapmak, yenilemek ve iptal etmek. j) Yasak, tahditli ve tehlikeli sahalarn belirlenmesi aamasnda asker ve sivil kurulularn grlerini alarak gerekli ilemleri balatmak.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 31 k) Hava trafik personeline eitim verecek kurumlarn eitim esaslarn belirlemek, bunlar ruhsatlandrmak, denetlemek ve kaytlarn tutmak. l) Genel Mdr tarafndan verilecek benzeri grevleri yapmak.

Teknik denetilie grevlendirme MADDE 23.- Hava arac uua elverililik, hava arac bakm ve imalat, personel lisanslar, hava alanlar, hava trafik ynetim hizmetleri, yer hizmetleri, sivil havaclk gvenlii, havaclk iletmeleri, havaclk bakm, salk ve eitim kurulular ile havaclkla ilgili dier inceleme ve denetimleri yapmak zere; havaclkla ilgili eitim grm ve uluslararas geerlilii olan sertifikaya sahip Genel Mdrlk personelinden sivil havaclk alannda en az yl alm olanlar teknik deneti olarak grevlendirilebilir. Teknik deneti olarak grevlendirileceklerin grev ve yetkileri, alma usl ve esaslar Genel Mdrlke karlacak ynetmelikle belirlenir. Anlamalarla hizmet yapma, snavlar, denetlemeler MADDE 27.- Genel Mdrlk, grev kapsam iinde kalmak kaydyla bedeli karlnda szlemelerle hizmet yapmaya veya yaptrmaya yetkilidir. Genel Mdrlk grev ve yetki kapsam iinde bulunan, yeterlik belgesini haiz veya yeni belge alacak sivil havaclk personelinin snavlar ve bunlarn denetimleri ile sivil havaclk iletmelerinin uluslararas sivil havaclk kural ve standartlar, kanunlar ve ynetmeliklerle belirlenmi her trl denetim, yetkilendirme, ruhsat, sertifika ve lisans hizmetlerini, Bakanlk tarafndan belirlenecek cretler karlnda yapar. Sivil havaclk iletmelerinin uluslararas sivil havaclk kural ve standartlarna uygunluunun denetimi bamsz d denetim kurulularna ve teknik gzetim irketlerine yaptrlabilir. Genel Mdrlk tarafndan bamsz d denetim kurulularndan ve teknik gzetim irketlerinden temin edilerek grevlendirilecek denetilerin, bu Kanunun 23 nc maddesinde belirtilen zellikleri tamas ve 2nci maddesinin (d) bendinde tanmlanm kurulularda fiilen alyor olmamas art aranr.

2.4. 5902 SAYILI AFET VE ACL DURUM YNETM BAKANLIININ TEKLAT VE GREVLER HAKKINDA KANUN 29.5.2009 tarihinde kabul edilen 5902 sayl Kanunla, afet ve acil durumlar ile sivil savunmaya ilikin hizmetleri yrtmek zere, Babakanla bal Afet ve Acil Durum Ynetimi Bakanl kurulmutur. Bakanln afetler, depremler, toplu iltica ve byk nfus hareketleri, tehlikeli salgn hastalklar gibi normal durumdan, seferberlik ve sava hli durumuna kadar olan her trl olaan d olayla ilgili acil durum ynetimini lke dzeyinde etkin bir ekilde gerekletirmesi ngrlmektedir.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 32 Bu Kanunla, afet ve acil durumlar ile sivil savunmaya ilikin hizmetlerin lke dzeyinde etkin bir ekilde gerekletirilmesi iin gerekli nlemlerin alnmas ve olaylarn meydana gelmesinden nce hazrlk ve zarar azaltma, olay srasnda yaplacak mdahale ve olay sonrasnda gerekletirilecek iyiletirme almalarn yrten kurum ve kurulular arasnda koordinasyonun salanmas ve bu konularda politikalarn retilmesi ve uygulanmas konularnda dzenlemeler getirilmitir. Bu Kanunla birlikte, Trkiye Acil Durum Ynetimi Genel Mdrl, Sivil Savunma Genel Mdrl ve Afet leri Genel Mdrl tek bir at altnda birletirilerek Afet ve Acil Durum Ynetimi Bakanl kurulmutur. Taradaki sivil savunma mdrlkleri ile afet ileri ube mdrlkleri il zel idarelerine devredilmektedir. Bakanln mahallinden yrtlecek hizmetleri, valinin sevk ve idaresinde gerekletirilecektir. Bu Kanunun baz maddeleri aada gsterilmitir. Afet ve Acil Durum Yksek Kurulu MADDE 3- (1) Afet ve acil durumlarla ilgili olarak hazrlanan plan, program ve raporlar onaylamakla grevli, Babakan veya grevlendirecei Babakan Yardmcsnn bakanlnda, Milli Savunma, ileri, Dileri, Maliye, Milli Eitim, Bayndrlk ve skan, Salk, Ulatrma, Enerji ve Tabii Kaynaklar ile evre ve Orman bakanlarndan oluan Afet ve Acil Durum Yksek Kurulu kurulmutur. Kurul toplantlarna, ilgili bakan, kurum ve kurulu, sivil toplum kurulular temsilcileri ve konu ile ilgili uzmanlar arlabilir. (2) Kurul, ylda en az iki kez toplanr. Kurul, ayrca Kurul Bakannn istei zerine toplanabilir. Kurulun sekretaryasn Bakanlk yrtr. Afet ve Acil Durum Koordinasyon Kurulu MADDE 4- (1) Afet ve acil durum hallerinde bilgileri deerlendirmek, alnacak nlemleri belirlemek, uygulanmasn salamak ve denetlemek, kurum ve kurulular ile sivil toplum kurulular arasndaki koordinasyonu salamak amacyla, Babakanlk Mstearnn bakanlnda, Milli Savunma, ileri, Dileri, Maliye, Milli Eitim, Bayndrlk ve skn, Salk, Ulatrma, Enerji ve Tabii Kaynaklar, evre ve Orman bakanlklar ve Devlet Planlama Tekilat mstearlar, Afet ve Acil Durum Ynetimi Bakan, Trkiye Kzlay Dernei Genel Bakan ile afet veya acil durumun trne gre Kurul Bakannca grevlendirilecek dier bakanlk ve kurulularn st yneticilerinden oluan Afet ve Acil Durum Koordinasyon Kurulu kurulmutur. (2) Kurul, ylda en az drt kez toplanr. Ayrca, ihtiya hlinde Kurul Bakannn ars zerine olaanst toplanabilir. Kurulun sekretaryasn Bakanlk yrtr. Mdahale Dairesi Bakanl MADDE 9- (1) Mdahale Dairesi Bakanlnn grevleri unlardr: a) Afet ve acil durum esnasnda kamu, zel ve sivil toplum kurulular, yabanc kii ve kurululara ait her trl kaynaklar deerlendirerek afet veya acil durumun etkilerini gidermeye ynelik mdahale almalarn yrtmek. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 33 b) Babakanlk afet ve acil durum ynetimi merkezini idare etmek. c) Kamu kurum ve kurulular ile illerde afet ve acil durum ynetimi merkezlerinin almas ve ynetilmesini salamak. ) tfaiye, arama ve kurtarma hizmetlerinin standartlarn belirlemek. d) tfaiye, arama ve kurtarma hizmeti veren kurum ve kurulularla ibirlii yapmak. e) Gnll itfaiye ile arama ve kurtarma hizmetlerini dzenlemek ve tevik etmek. f) Koruyucu ve kurtarc faaliyetleri planlamak ve yrtmek. g) Afet ve acil duruma ilikin anlamalarla verilen grevleri yrtmek. ) Yabanc devletlerle ve uluslararas kurulularla grev alanna giren konularda ibirlii yapmak. h) Bakan tarafndan verilecek benzeri grevleri yapmak. Koordinasyon ve ibirlii MADDE 16- (1) Bakanlk, grevleriyle ilgili konularda kamu kurum ve kurulular, niversiteler, yerel ynetimler, Trkiye Kzlay Dernei ve konu ile ilgili dier sivil toplum kurulular, zel sektr ve uluslararas kurulular ile ibirlii ve koordinasyonu salamakla yetkilidir.

2.5. TRK ARAMA VE KURTARMA YNETMEL 20.09.2001 tarihli 2001/3275 sayl Bakanlar Kurulu kararyla Trk Arama ve Kurtarma Ynetmelii yrrle girmitir.2 Bu Ynetmelikle, arama ve kurtarma hizmetlerinin yrtlmesinde, ilgili bakanlk ile kurum veya kurulularn grev ve sorumluluklarnn tespiti, insan hayatn kurtarmaya ynelik faaliyetlerin ilgili ulusal mevzuat ve uluslararas szlemelere uygun olarak yrtlmesinin salanmas amalanmtr. Bu Ynetmelik hkmleri Trk arama ve kurtarma blgesi snrlar ierisinde kalan hava sahas, kara lkesi, i sular, karasular ve ak deniz sahalar ile kendilerine arama kurtarma hizmetlerinin yerine getirilmesinde dorudan veya dolayl olarak grev verilen bakanlklar ile kurum veya kurulular kapsamaktadr.
2

Bu Ynetmelik, 3348 sayl Ulatrma Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun, 4749 sayl ikago'da 07/12/1944 de Akit ve mza Edilmi Olan Milletleraras Sivil Havaclk Anlamas (ICAO) ile Geici Szlemesi ve Bunlarn Eklerinin Onanmas Hakknda Kanun, 2920 sayl Trk Sivil Havaclk Kanunu, 4922 sayl Denizde Can ve Mal Koruma Hakknda Kanun, 6812 sayl stiari Denizcilik Tekilatnn Kurulmas Hakkndaki Devletleraras Szlemeye Katlmamza ve Bu Szlemenin Tasdikine Dair Kanun, 3169 sayl Hkmetleraras Deniz stiari Tekilat Szlemesinde Yaplan Deiikliklerin Onaylanmasnn Uygun Bulunduuna Dair Kanun, 3171 sayl Denizde Arama ve Kurtarma Uluslararas Szlemesi ile Ekinin ve Konferans Kararlarnn Onaylanmasnn Uygun Bulunduuna Dair Kanun, 2692 sayl Sahil Gvenlik Komutanl Kanunu, 491 sayl Denizcilik Mstearlnn Kurulu ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname, 2803 sayl Jandarma Tekilat, Grev ve Yetkileri Hakknda Kanun, 2559 sayl Polis Vazife ve Selahiyet Kanunu, 3201 sayl Emniyet Tekilat Kanunu, 7126 sayl Sivil Savunma Kanunu, 4458 sayl Gmrk Kanunu, 485 sayl Gmrk Mstearl Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname hkmlerine dayanlarak hazrlanmtr. (Resmi Gazete: 12/12/2001 24611)

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 34 Bu Ynetmeliin baz hkmleri aada gsterilmitir. Arama ve Kurtarma Komuta Kontrol Dzeni MADDE 5 - Arama ve kurtarma komuta dzeni aada belirtilmitir.3 a) Trk hava sahas, isular, karasular ve ak denizlerde, tehlike iinde bulunan hava ve deniz vastalarna ait AKH 8 inci maddeye gre yaplr. Bu almalarn koordinasyonu AAKKM'nce yrtlr. b) Trk Arama Kurtarma Blgesinde kara esasl muhabere alt yaps, sahil istasyonlar dhil uygun tehlike alarm yollarn belirleme ve uygun hizmet koordinasyonunu salanabilmesi maksadyla, AK faaliyetlerini desteklemek zere deniz ve hava AKKM kurulur. c) AK faaliyetinin koordinatrl Deniz ve Hava AKKM'lerine verilmitir. artlar icap ettii takdirde kazay ilk renen birim, en ksa zamanda AK faaliyetine balar ve en seri vasta ile de AAKKM/AKKM ve ilgili YAKKM'ne bilgi verir. Ayrca blgedeki kurulu yneticileri kendi kanallarndan herhangi bir tehlike mesaj almalar hlinde, mesaj gerek olsun veya olmasn, derhal ilgili YAKKM'ni gelimelerden haberdar klarlar. d) Mevzuatmza tabi olarak, AKB ierisinde AK faaliyetlerini icra edilecei olay yerini belirlemek, kazaya urayan insanlar kurtarmak iin, komu devletlerin arama ve kurtarma merkezleri ile ibirlii yaplabilir. e) AKB'de kara ve adalar zerindeki hizmetin AK koordinatr Sivil Havaclk Genel Mdrl'dr. Hava-AKKM'ni kurar, uluslararas standartlarda uygun yeterli malzeme, tehizat ve personel ile donatr. Kara AK faaliyetlerini AAKKM adna koordine ve icra eder. f) AKB'de kylardan itibaren deniz sahalarndaki AK faaliyetlerinin koordinatr Sahil Gvenlik Komutanldr. Deniz-AKKM'ni kurar, uluslararas standartlarda, uygun yeterli malzeme, tehizat ve personel ile donatr. Deniz AK faaliyetlerini AAKKM adna koordine ve icra eder. g) Arama Kurtarma Alt Merkezlerinin ve Deniz AKBR'ini Ky Emniyeti ve Gemi Kurtarma letmeleri Genel Mdrl ve Sahil Gvenlik Komutanl aralarnda yapacaklar bir protokol erevesinde kurar, ara-gere ve personel ile donatr ve icra ederler. h) Kara-AKBR istasyonlar, Jandarma Genel Komutanl ve Sivil Savunma Genel Mdrl tarafndan kurulur. Jandarma Genel Komutanl zellikle, Sivil Savunma Genel Mdrl birimlerinin bulunmad ve yeterli olmad yerlerde, bu istasyonlar kurar ve iletir. i) AK hizmetlerine tahsis edilen btn unsurlar, YAKKM adna AK faaliyetlerini icra eder. Arama Kurtarma Alt Merkezi ve Olay Yeri Koordinatrnn idaresinde, AK faaliyetlerine itirak ederler. Olay Yeri Koordinatr, YAKKM tarafndan belirlenir. Ancak, kaza meydana geldii srada olay mahallinde bulunan veya ald ihbar zerine, AK maksad ile olay yerine ilk
Bu Ynetmelikte geen ksaltmalar; Arama ve Kurtarma (AK), Arama ve Kurtarma Hizmeti (AKH), Arama Kurtarma Blgesi (AKB), Ana Arama ve Kurtarma Koordinasyon Merkezi (AAKKM), Arama ve Kurtarma Koordinasyon Merkezleri (AKKM), Yardmc Arama Koordinasyon Merkezi (YAKKM), Arama Kurtarma Alt Merkezi (AKAMER), Arama Kurtarma Birlii (AKBR), Olay Yeri Koordinatr (OYK),Tele Salk Servisi (TSS), Ana Tele Salk Servisi (ATSS).
3

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 35 intikal eden gruptaki veya birlikteki en kdemli personel Olay Yeri Koordinatrnn grev ve sorumluluklarn, YAKKM tarafndan zel olarak bir olay yeri koordinatr tayin edilinceye kadar yrtr. j) Kara Olay Yeri Koordinatr, olayn meydana geldii Arama Kurtarma Alt Merkezi sorumluluk snrlar ierisinde bulunan ilin valisidir veya il valisinin uygun grd bir vali yardmcsdr. Sorumluluundaki il snrlar ierisinde meydana gelen bir AK faaliyetinde veya valilie AAKKM/AKKM/YAKKMnce yaplacak AK taleplerinde, ilgili Kara-YAKKM ile koordine kurarak AK faaliyetlerinin tm sorumluluunu YAKKM adna stlenir, AK faaliyetlerini icra eder. k) AKBRler her an bir AK hizmetine katlabilecek hazrlk derecesinde bulunacaklardr. Arama kurtarmada grevlendirilmesi planlanan btn personel AK usullerini bilmekle ykmldr. Arama ve Kurtarma Koordinasyon Merkezlerinin Grevleri MADDE 6 - Arama ve Kurtarma Koordinasyon Merkezlerinin grevleri unlardr; a) Arama ve kurtarma blgesinde mevcut AK imkanlar hakknda btn bilgileri elinde bulundurmak; bunlar tablo ve haritalar hlinde muhafaza etmek, ilgili bakanlk, kurum veya kurululardan gelen bilgi ve belgelerle ilgili deiiklikleri ileyerek gncel hlde muhafaza etmek, b) AK faaliyetlerinin icra ve koordinasyonundan sorumlu merkez olarak, bilgi toplama, deerlendirme, planlama ve sz konusu bilgileri aktarma suretiyle kendi alt kurulular ve dier ilgili kurum veya kurulularla AK faaliyetlerini AAKKM adna icra etmek, c) 7 nci maddede belirtilen bakanlk ve kurum veya kurulular ile koordineyi salamak, d) AKB'nde meteorolojik durumu devaml takip etmek, e) Tehlike haberlerini deerlendirip, ayrntl bilgi toplamak, f) Belirsizlik, alarm ve tehlike safhalarna ait mevcut btn bilgileri ve hizmet ile ilgili gelimeleri devaml olarak AAKKM'ne aktarmak. Grev ve Sorumluluklar MADDE 7 - Katlmc bakanlk ve kurum veya kurulular aada belirtilen sorumluluklar yerine getireceklerdir. a) Genelkurmay Bakanl (Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanlklar); asker AK faaliyetlerini yrtr, imkn ve kaynaklarn asker grevlere mani olmamak kayd ile AK faaliyetlerinin ihtiyalar iin kullanr. AAKKM ile Deniz veya Hava AKKM'nce yaplacak talepleri deerlendirerek imknlar lsnce karlar. AK faaliyetlerine ilikin grevlendirme, koordinasyon, tekilat, muhabere ve eitim hususlarn kapsayan kendi zel ynergesini yaynlar. b) Milli Savunma Bakanl; Trk Silahl Kuvvetlerinin ihtiya duyduu AK faaliyetleri iin gerekli malzeme, tehizat ve vastalar, kaynan tahsisine bal olarak 2886 sayl Devlet hale Kanunu hkmlerine gre satn alr. AK faaliyetlerinde kullanlmak zere harekt ve

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 36 planlama asndan gerekli harita, kroki ve ilgili dokmanlar temin eder. Harita Genel Komutanlna bal hava vastalarna, ihtiya duyulduunda talep edilen grevlendirmeyi yapar. c) ileri Bakanl (Jandarma Genel Komutanl-Genelkurmay Bakanl ile koordine edilerek, Emniyet Genel Mdrl, Sahil Gvenlik Komutanl, Sivil Savunma Genel Mdrl, ller daresi Genel Mdrl, Mahalli dareler Genel Mdrl); ilgili tekilatlar uluslararas seviyede ara, gere ve yeterli personel ile donatr. Bnyesinde bulunan kurululara bal ara, gere ve personeli, AAKKM veya ilgili AKKM'nin talepleri dorultusunda yaplacak AK faaliyetinin niteliine gre tek tek veya beraberce tahsis eder. l snrlar ierisinde valilie yaplan AK maksatl mracaatlarda ildeki imknlarn seferber edilmesini, mahalli idareler ve sivil savunma tekilatlarnn AK faaliyetlerini yrtmek zere zel dzenlemeler yapmasn ve gerekli tedbirleri almasn salar. AK faaliyetlerine ilikin grevlendirme, koordinasyon, tekilat, muhabere ve eitim hususlar kapsayan kendi zel ynergesini yaynlar. Sahil Gvenlik Komutanl; Deniz AKKM'ni ve AK faaliyetlerinin icra edilmesi amacyla Deniz-YAKKM'lerini kurar. d) Dileri Bakanl; AKH ile ilgili olarak uluslararas tekilatlardan ve dier lke makamlarndan Bakanla intikal eden belge ve bilgileri, AK faaliyetlerinin koordinasyonundan sorumlu ilgili makamlara iletir. AK almalarnn siyasi nitelikteki hususlarna ilikin deerlendirmelerde bulunur ve gerektiinde Denizcilik Mstearl ve dier ilgili bakanlk ile kurum veya kurulularla istiare ederek kararlar alr. Uluslararas kurulular ve yabanc lkelerle temas ve grmeler, anlama, protokol vb. belgelerin akdedilmesi Dileri Bakanl'nn uygun gr ve koordinasyonunda yaplr. e) Maliye Bakanl; AK faaliyetlerinin organizasyon planlama ve icras asndan ilgili kurumlarca belirlenen ihtiyalarn mevcut bte kaynaklarndan karlanmasna ilikin esaslar belirler. f) Bayndrlk ve skn Bakanl; AAKKM, Hava-AKKM ve valilikler tarafndan yaplacak taleplere gre, bnyesindeki kurululara ait ara, tehizat ve bunlar kullanacak personelin AK faaliyetlerine katlmn salar. AK faaliyetlerine ilikin grevlendirme, koordinasyon, tekilat, muhabere ve eitim hususlarn kapsayan kendi zel ynergesini yaynlar. g) Salk Bakanl (Hudut ve Sahiller Salk Genel Mdrl, Temel Salk Hizmetleri Genel Mdrl); AK faaliyetlerine ilikin gerekli ilk yardm ve kurtarma tehizat ve personel desteini salamak zere tedbir alr. Kamu ve zel salk kurulularnn konu ile ilgili faaliyetlerini dzenler. Gemilerden gelecek tbbi yardm taleplerinin karlanmas iin Tele Salk Servisi'ni ve Ana Tele Salk Servisini kurar. Gemi personellerinin, AK faaliyetlerinde oluan veya normal seyirlerinde meydana gelen, salk sorunlar ile ilgili yardm taleplerinin karlanmas maksadyla, salk durumlarnn deerlendirilmesini ve salk hizmetlerinin teminini salar. Bu merkezlere zel bir telefon numaras tesis eder ve ilgili bakanlk ve kurum veya kurululara bildirir. TSS merkezlerinin belirlenmi telefon numaralarn sadece bu hizmete cevap verecek bir ekilde her zaman hazr bulundurur. h) Ulatrma Bakanl (Sivil Havaclk Genel Mdrl, Devlet Hava Meydanlar letmesi Genel Mdrl, Trk Telekom A Genel Mdrl); kara zerinde yaplacak tm AK faaliyetlerinin koordinasyonundan sorumlu merkez olarak, bilgi toplama, deerlendirme, Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 37 planlama ve ilgili bilgileri aktarma suretiyle kendi alt kurulular ve dier ilgili kurum veya kurulularla AK faaliyetlerini AAKKM adna icra eder. AK faaliyetleri sonunda, bu faaliyetlere katlm bulunan ilgili birimlerce dzenlenen raporlarn kendisine ulamasn mteakip, alnan bu bilgileri derleyip, detayl olay raporunu dzenler ve AAKKM'ne gnderir. Deniz zerinde yapaca AK faaliyetlerini, Deniz-AKKM'nin taleplerine gre icra eder. AK Blgesine ait hava tahmin raporlarn her an takip eder. 1) Sivil Havaclk Genel Mdrl; Hava AKKM'ni kurar, uluslararas standartlarda uygun, yeterli malzeme, tehizat ve personel ile donatr. Yirmidrt saat etkinlikle grev yaplmasn salar. Hava AK faaliyetlerini en st dzeyde koordine eder. Hava AK faaliyetlerine katlmas planlanan kurulularn Hava AKKM'ne bildirdikleri imkan ve kabiliyetleri ile ilgili bilgilerin gncelliini salar. Hava AK faaliyetlerine ilikin grevlendirme, koordinasyon, tekilat, muhabere ve eitim konularn ieren Hava AKKM ynergesini ilgili bakanlk ile kurum veya kurulular ile koordineli olarak hazrlar ve yaynlar. 2) Devlet Hava Meydanlar letmesi Genel Mdrl; AK faaliyetlerinin icra edilmesi amacyla, Hava YAKKM'lerini kurar. Bu tekilatlar uluslararas seviyede ara ve yeterli personel ile donatr. AK faaliyetlerini destekleyecek ekilde hava trafik kontrol ve uu servis hizmetlerini idame ettirir. Her hangi bir AK faaliyetinde AAKKM ve AKKM'lerinin ihtiyalarn karlayacak tedbirleri alr. YAKKM'lerin sorumluluklarndaki blgelerin snrlarn dikkate alarak bu blgelerdeki hava vastalarnn pozisyonlarn anlk takip eder. AKKM'ler ve kendi YAKKM'leri ile aralarnda sadece AK faaliyetleri iin kullanacak etkin bir haberleme sistemi kurar. AK faaliyetleri sonunda bu faaliyetlere katlm bulunan ilgili birimlerce dzenlenen AK raporlarnn kendisine ulamasn takiben, bilgileri derleyip detayl olay raporunu hazrlar ve AAKKM/AKKM'lere bildirir. AK faaliyet sahasnn gerektiinde notamlama ilemi, uydu kanalyla AFTN (Airnotical tix telecommunication network/sabit havaclk haberleme ebekesi) devrelerinden ulaan COSPAS/SARSAT (Cospas: Space system for search of vessels in distress/tehlikedeki gemilerin aranmasna ynelik uzay sistemi - Sarsat: Search and rescue satallite aided tracking/Uydusal olarak arama ve kurtarma takip sistemi) mesajlarnn deerlendirilip, sonularnn AK ile ilgili birimlere aktarlmasn salar. 3) Trk Telekom Anonim irketi Genel Mdrl; AK faaliyetlerine ynelik AAKKM veya AKKM'lerinin ihtiyalarn karlayacak tedbirleri alr. Sahil radyo istasyonlarnn efektif kullanmn salayarak, Trk arama kurtarma sahasndaki gemi haberlemesini idame ettirir. AKB'lerinde etkin haberlemesi iin, DSC ve telsiz istasyonlarnn kurulmas ve iletilmesinden sorumludur. Acil durum haberlemesi iin, sahil telsiz istasyonlarna gelen AK taleplerini, tatbikatlar ve AK faaliyetlerindeki haberlemeleri arivlemek iin yazl rapor tutar, salk yardm talepleri de dhil btn konumalar arivler ve gerektiinde AAKKM'ne gnderir. Haberleme sistemlerindeki teknolojik gelimelerden, bu plan kapsamndaki katlmc kurulular bilgilendirir. Gemilerden telsiz haberlemesi yoluyla gelecek salk yardm taleplerini Salk Bakanl'nn belirlemi olduu en yakn TSS'ne bildirerek olayn koordinasyonunu stlenir. Bu merkezler iin Salk Bakanlnca yaplacak telefon numaras tahsisi ve tesisi ilemlerini ncelikli olarak yerine getirir.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 38 i) Orman Bakanl; AAKKM, Hava-AKKM ve valilikler tarafndan yaplacak taleplere gre, bnyesindeki kurululara ait ara, gere ve bunlar kullanacak personelin AK faaliyetlerine katlmn salar. j) Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl (Boru Hatlar ile Petrol Tama A Genel Mdrl, Devlet Su leri Genel Mdrl); Deniz ve Hava-AKKM ile valilikler tarafndan yaplacak taleplere istinaden bnyesindeki kurululara ait ara, tehizat ve bunlar kullanacak personelin AK faaliyetlerine katlmn salar. k) evre Bakanl; Deniz ve Hava AKKM ile valilikler tarafndan yaplacak taleplere istinaden bnyesindeki kurululara ait ara, tehizat ve bunlar kullanacak personelin AK faaliyetlerine katlmn salar. l) Denizcilik Mstearl; AAKKM'ni kurar ve uluslararas standartlarda, uygun, yeterli malzeme, tehizat ve personel ile donatarak, yirmidrt saat etkinlikle grev yaplmasn salar. AK faaliyetlerini en st dzeyde koordine eder. AK faaliyetlerine katlmas planlanan kurulularn AAKKM'ne bildirdikleri imkn ve kabiliyetleri ile ilgili bilgilerin gncelliini salar. AK faaliyetlerine ilikin grevlendirme, koordinasyon, tekilat, muhabere ve eitim konularn da ieren, Ulusal Arama Kurtarma Plan'n, ilgili bakanlk ve kurum veya kurulular ile koordineli olarak hazrlar ve yaymlar. Ulusal imkn ve kabiliyetlerin aratrlmasn salamak, plann gelitirilmesi ve aksaklklar ortadan kaldrabilmek amacyla bir alma grubu kurar ve bakanlk eder. AK faaliyetlerine ilikin gerekli duyurular yapar. lgili bakanlk ve kurum veya kurulularca tespit edilecek AK faaliyetlerinde kullanlacak zel ara ve tehizatn ithalinde gmrk muafiyeti salanmasna ilikin gerekli almay yapar. Deniz AK faaliyetlerine ilikin gerekli duyurularn yaynlanmas ilemlerini yapar. Uluslararas ok tarafl ve/veya iki tarafl szlemeler esaslarna gre komu ve ilgili lkelerle de AKB iinde ve/veya dnda icra edilecek AK faaliyetleri iin koordinasyon ve ibirlii salar. m) Gmrk Mstearl; uluslararas yk ve yolcu tayan hava ve deniz nakil vastalarndan arama ve kurtarma faaliyetleri kapsamnda kurtarlan eyaya ilikin olarak, arama kurtarma faaliyetlerini destekleyecek ekilde, arama ve kurtarma blgesine en yakn yerdeki gmrk ve gmrk muhafaza idarelerinden yeteri kadar personelin grevlendirilmesini salayarak, kurtarlan eyann gmrk stats belirleninceye kadar, 4458 sayl Gmrk Kanununda belirtilen kontrol ve gzetim grevinin ifa edilmesini salar ve Denizcilik Mstearl ve Ulatrma Bakanl ile koordineli alr. AAKKM/AKKM'lerin talebi zerine uygun pozisyonda olan deniz vastalarnn AK faaliyetlerine itirakini salar. n) Telekomnikasyon Kurumu; uluslararas ve milli frekans planlamalar ile tespit edilen AK frekanslarnn ve ihtiya duyulmas hlinde dier zel haberleme frekanslarnn ilgili kurulular nezdinde enterferansa meydan verilmeksizin salkl olarak kullanmn ve haberlemenin yaplmasn temin eder. Denizde can ve mal emniyetini salamak iin telsiz haberlemesi kural ve yntemlerini gelitirir, hazrlar ve yaymlar. YAKKM'lerinden gelen AK yardm taleplerine gre elindeki mevcut iletiim cihazlarnn etkin kullanmn salar. o) Ky Emniyeti ve Gemi Kurtarma letmeleri Genel Mdrl; AAKKM'nin koordinesinde ve AAKKM/AKKM'leri tarafndan AK faaliyetleri iin yardm talep edildiinde Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 39 kendi kurumuna ait tm imknlar (makine, tehizat vb.) ile arama kurtarma faaliyetlerine katlr. Buna bal olarak, uluslararas standartlara uygun personel yetitirmeye ynelik tedbirler alr. p) Genlik ve Spor Genel Mdrl (Trkiye Sualt Sporlar, Can Kurtarma, Paletli Yzme ve Su Kaya Federasyonu, Daclk Federasyonu, Kayak Federasyonu); AAKKM/AKKMnin istekleri dorultusunda bnyesindeki sporcularn AK faaliyetlerine katlmn salar. r) Ky Hizmetleri Genel Mdrl; AAKKM, Hava-AKKM ve valilikler tarafndan yaplacak taleplere istinaden, bnyesindeki kurululara ait ara, tehizat ve bunlar kullanacak personelin AK faaliyetlerine itirakini salar. s) Devlet Meteoroloji leri Genel Mdrl; AK faaliyetinin yrtld sahaya ait genel hava ve deniz durumu ile ilgili tahminleri, talep zerine AAKKM veya ilgili AKKMne telefon veya fax ile bildirir. Gerektiinde YAKKMnde bir meteoroloji uzman grevlendirir. t) Trk Hava Kurumu Genel Bakanl; gerektiinde, AAKKM/AKKMleri tarafndan AK faaliyetleri iin yardm talep edildiinde mevcut imkan ve kabiliyetleri dhilinde AK faaliyetlerine katlr. Havadan arama grevlerini icra eder. Arama ve Kurtarma Faaliyetleri MADDE 8 - AK faaliyetlerinin esaslar unlardr: a) AK faaliyetlerinin asli amac insan hayatn kurtarmaktr. Tehlikeye maruz kalan deniz ve hava vastalarnn kurtarlmasn kapsamaz. Milliyet fark gzetmeksizin icra edilen bu faaliyet milli bir sorumluluk olup, sulh zamanlarnda dier grevlere nazaran ncelik tar. "Arama Kurtarma" kodu ile istenilecek muhabere taleplerine, Trk Telekom Anonim irketi Genel Mdrlnn tm birimlerince mutlak ncelik salanr. b)AAKKM, bu Ynetmelikte belirtilen esaslar erevesinde, Denizcilik Mstearl tarafndan tekil edilir. Denizcilik Mstearlnn ilgili bakanlk, kurum veya kurulular ile koordineli olarak hazrlayaca Ulusal Arama Kurtarma Plan'n yaymlar. c) Bu Ynetmelik kapsamnda, kendi zel ynergelerini karmakla grevlendirilen bakanlk ve kurum veya kurulular, 1979 tarihli Denizde Arama ve Kurtarma Uluslararas Szlemesi (Hamburg 1979), bu Ynetmelik ve Ulusal Arama Kurtarma Plan esaslar dorultusunda hazrlayacaklar kendi zel ynergelerini Ulusal Arama Kurtarma Plannn yaymlanmasndan itibaren ay iinde hazrlamak, AAKKMne gndermek ve ynergelerinde belirtilen grevleri yapmakla ykmldrler. d) 7 nci maddede belirtilen bakanlk ve kurum veya kurulular ile bunlarn birimleri AK faaliyetlerinin konusu olabilecek her trl ihbar ieren mesajlar sratle AAKKM/AKKMlerine bildirirler. e) AK hizmetleri ile ilgili gelimeler hakknda, AAKKMne devaml bilgi ak salanr. Her hangi bir AK hizmeti sonunda bu faaliyeti yrten ilgili AKKM, safahat ve sonucu ieren, ynergelerinde bir rnei bulunan bu raporu en seri ekilde AAKKM'ne ulatrr.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 40 f) AK faaliyetlerinde grevlendirilen AAKKM/AKKM/YAKKM/AKAMER ile AKBR, AK blgesinde olay yerinin tespit edilmesinde, uygun lekli deniz, kara ve havaclk haritalarn kullanrlar. Mevkiler corafi koordinatla bildirilir. g) Komu lkelerle mterek icra edilecek AK faaliyetlerinde komu lkelerin AKKM'leri ile yaplacak ibirlii esaslar, uluslararas kurallarla veya sz konusu lkeler ile aramzda yaplacak olan anlamalarla tespit edilir. h) Ak denizler zerindeki hava sahasnda, ICAO kurallarna gre tannan AK sorumluluu, denizdeki AK faaliyetlerini kapsamaz. Trkiye'nin karasular dndaki denizlerde AK hizmetinin yapaca blgeler, ilgili devletlerle yaplacak anlamalarla tespit edilir. i) AK faaliyetleri sonucunda, denizden kurtarlacak eyalar ve sair mallar hakknda, 4458 sayl Gmrk Kanununun ilgili maddeleri ve ilgili mevzuat hkmlerine gre ilem yaplr.

2.6. SVL HAVA ARA KAZALARI SORUTURMA YNETMEL Sivil Hava Ara Kazalar Soruturma Ynetmelii, 2920 sayl Trk Sivil Havaclk Kanununun 13nc maddesine gre sivil hava - aralarnn sebep olduu ve karlat kaza ve olaylarn; bildirilmesi, soruturulmas, incelenmesi, sonularnn belirlenmesi ve rapor edilmesi ile ilgili her trl faaliyetleri dzenlemektedir. Bu Ynetmelik; hava aracnn sahibini, iletmecisini, imalatsn, hava alan iletmecisini, mahalli mlki idare amirlerini, kazann meydana geldii lkenin sivil havaclk otoritesi ve ilgili nitelerini, hava - aracnn tescil edildii ve imal edildii lkelerin sivil havaclk otoritesi ve nitelerini kapsamaktadr. Bu Ynetmeliin baz maddeleri aada gsterilmitir. Soruturmann Amac MADDE 6- Bir hava-arac kazas veya olaynn uluslararas dzeyde soruturulmasnn temel amac; kaza ve olaylarn sebeplerinin ortaya karlarak hava-aralar kazalarnn meydana gelmesini nlemektir. Delillerin Korunmas MADDE 7- Kazann meydana geldii devlet; soruturma maksatlarnn gerektirdii kadar bir sre iin delilleri korumak, hava aracnn ve iindekilerin muhafazasn salamak iin btn tedbirleri alr. Bu tedbirler genel olarak aadaki hususlar kapsar; a) Kaybolma, bozulma, silinme, rme ve tahrip olma ihtimali bulunan delillerin fotoraf veya dier usullerle tespit edilmesi, b) Mevcut delillerin bozulmas, kartrlmas, tahribi ve alnmasn nlemek iin gvenlik tedbirlerinin alnmas, c) zellikle uu kayt ve ses kayt cihazlarnn sklmesi, tanmas, deerlendirilmesi ve muhafazas.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 41 Bakanln Kazalar ile lgili Grevleri MADDE 10- Ulatrma Bakanl, Sivil Havaclk nitelerinin hava - ara kazalar ile ilgili grevleri unlardr: a) Hava - arac kazalar konusunda yaplacak ilemleri, alnacak nlemleri, uygulanacak usulleri tespit etmek, konu ile ilgili formlar yaynlamak ve uygulamann kontroln yapmak, b) Trkiye hkmranlk sahasnda meydana gelen yerli ve yabanc tescilli sivil hava aralar kazalarna yaplacak ilemleri tespit etmek, c) Yabanc ve uluslararas sahalarda meydana gelen Trk tescilli hava - aralar kazalarna yaplacak ilemleri tespit etmek, d) Gelen kaza haberlerini inceleyerek, Bakanlk soruturma kurulunun kaza mahalline gnderilip gnderilmeyeceini, kazann ait olduu kurum, kurulu, gerek ve tzel kiilere bildirmek, e) Kaza mahalline gidilecek ise kaza soruturma kurulunu tekil etmek, f) Kaza geiren hava - aracnn ait olduu iletmeciden gelen kaza raporlarnn tetkikini yaparak, uu emniyetinin salanmas iin gerekli ilemlerin yaplmasn istemek ve tavsiyelerde bulunmak, g) Bulgu ve nihai raporlar hazrlatmak ve datmn yapmak. Hava - Arac Sahibinin Grevleri MADDE 11- Kazaya urayan hava arac sahibinin grevleri unlardr; a) Bir kaza olduunda yaplacak ilemlerle ilgili plan ve programlar hazrlamak, b) Kaza olduunda grevlendirilecei kii veya kiileri tespit etmek, c) Kaza haberini bu ynetmelik esaslarna gre Sivil Havaclk nitelerine bildirmek, d) Kaza soruturmas iin Bakanlk veya Soruturma Kurulunun gelmeyecei hallerde, kaza raporlarn bu ynetmelikte akland ekilde akland ekilde eksiksiz hazrlamak ve zamannda gndermek, e) Havaalan kaza talimatnda belirtilen; zorunlu kurtarma, yardm, kaza ile ilgili delillerin yerlerini deitirilmemesini ve kaybolmamasn salamak, g) Bakanlk Kaza Soruturma Kurulunun kaza ile ilgili isteklerinin yerine getirilmesine yardmc olmak. Gerektiinde Mahalli Mlki amirlere konu ile ilgili mracaatta bulunmak, h) Kamu kurulular tarafndan iletilen hava alanlar dndan uu yapan hava - arac sahipleri kaza olduunda, kurtarma, yangn sndrme, enkaz kaldrma ilemlerinin ivedilik ve ncelikle yerine getirilmesi iin kendi imknlar olmad veya yetmedii hallerde zel ve resm kurululardan yardm salayabilmek iin nceden bu kurulularla protokol yapmak, ) Kaza sonu raporlarndaki ilem ve tavsiyelere gre gerekli nlemleri almak ve uygulamak, Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 42 i) Meydana gelen kazalarn kaytlarn tutmak ve dosyalarn muhafaza etmek. Kaza Soruturma Kurulu MADDE 14- Ulatrma Bakanl, havaclk alannda uzman kiilerden seilecek bir kurulu, kazann soruturulmas iin grevlendirir. Bu kurul kazann nedenlerini ve olu eklini akla kavuturmak ve sivil havaclkta can ve mal gvenliinin salanmas bakmndan kazalarn tekrarna engel olmak amac ile hava ara kazalarnn ayrntl inceleme ve soruturmasn yapar. Kaza Soruturma Kurulunun Tekili MADDE 15- Kazann kk kaza veya byk kaza olmasna gre, kaza soruturma kurulunun tekili ve grlmesinde aada aklanan esaslar uygulanr. a) Gereinde, kk kazalarn soruturulmas iin; Ulatrma Bakanl tarafndan, kazann mahiyetine gre aada belirtilen ihtisasl personelden oluan bir soruturma kurulu tekil edilerek grevlendirilir. (1) Kontrol pilotu, (2) Uu emniyet ve kaza krm uzman, (3) Uak mhendisi veya uak bakm uzman, (4) Gerekli ise hava trafik uzman. b) Byk kazalarn soruturulmas iin, Bakanlk onay ile kazann mahiyetine gre aada belirtilen ihtisas sahalarnda lzumlu grlenlerden oluan bir soruturma kurulu tekil edilir ve grevlendirilir. (1) Kurul Bakan, (2) Kontrol Pilotu, (3) Uu emniyet ve kaza-krm uzman, (4) Uak mhendisi veya uak bakm uzman, (5) Hava trafik uzman, (6) Havaalan tesis ve kolaylklar uzman, (7) Haberleme uzman, (8) Meteoroloji uzman, (9) Hareket ve yer iletme uzman, (10) Gerek grlen dier uzmanlar. Kaza Soruturma Kurulunun Grevleri MADDE 16- Kaza soruturma kurulun grevleri unlardr;

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 43 a) Kaza haberi alnr alnmaz belirlenen yerde toplanarak heyet yeleri arasnda grev taksimi yapmak, b) Kaza yerinde en ksa zamanda ulamak iin, gerekli planlamay yapmak ve lzumlu malzeme ve tehizat temin etmek, c) Kaza yerinde lzumlu emniyet ve gvenlik tedbirlerinin alnp alnmadn kontrol etmek ve gereinde bu faaliyetlere nezaret etmek, d) Soruturma selameti asndan gereinde yangn sndrme ve kurtarma faaliyetlerine nezaret etmek, e) Enkaz, delil grntlerinin gerekli incelemesini ve deerlendirilmesini yapmak, f) Grg tanklarnn ifadelerini ses kayt cihaz ile veya yaz olarak almak, h) Delil zellii tayan her trl kayt, bilgi, dokman ve uu kayt cihazlarna el koymak ve incelemek, ) Zarar ve ziyan tutanakla tespit etmek, j) Hava aracnn hasar durumunu belirlemek, k) Soruturma ile ilgili raporlar, Ynetmelik hkmlerine uygun olarak tanzim etmekle ilgili makamlara sunmak, l) Bakanlk onaynda geen sonu raporlarn ilgili makamlara gndermek. Soruturma Kurulunun Yetkileri MADDE 17- Soruturma Kurulu, soruturmann yrtlmesinde bamsz hareket eder ve yetkisi hibir ekilde snrlanmaz. Soruturma Kurulunun Konu ile ilgili almalarna, btn yetkililer gerekli kolayl gstermek ve yardm yapmakla ykmldrler. Soruturmann selameti, en ksa zamanda ve doru olarak neticelendirilmesi bakmndan, Soruturma Kurulunun yetkisine mdahale edilemez. Soruturma Kurulu Bakan, lzum grd hllerde otopsi yaplmasn isteyebilir. Kaza Soruturma Kurulunun elverisiz hava artlarnda, dalk, bataklk ve ormanlk blgelerde uzun sreli ve zor artlar altnda grev yapabilmeleri dikkate alnarak almalarn kolaylatrp verimini artrabilmek iin, daha nceden gerekli hazrlk yaplarak lzumlu malzeme ve tehizat kaza krm sandnda muhafaza edilir. Kazann durumuna, mevki ve uzaklna, zelliine ve iklim artlarna gre bu malzeme ve tehizatlardan gerekli olanlar alnr. Ayrca gerekli yiyecek temin edilerek gecikmeksizin kaza mahalline hareket edilir. Genel Sorumluluk MADDE 19- Bir kazann oluunda; Hava-aracnn zerinde meydana gelen hasar, dier malzeme hasar, l ve yaral durumu, resm ve zel mlke zarar ve ziyan hakknda bilgiler telefon teleks veya mesajla Ulatrma Bakanl Sivil Havaclk nitelerine bildirilir. Kaza haberini bildirmekten, uan sorumlu pilotu veya mmkn olmad hllerde ekipten biri, iletmeci, mahalli mlki amirler, havaalan iletmecisi sorumludur. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 44 Bir hava - arac kazasnda ilk olarak bildirilecek hususlar unlardr; a) Mesajn bana kaza raporudur diye yazlmal veya ifade edilmelidir, b) Kazay bildiren ahsn ad, soyad, unvan, c) Hava - aracnn tipi, milliyeti, d) Hava - aracnn sahibi veya iletmecisi, e) Pilotun ad ve soyad, f) Kazann tarih ve saati, g) Hava - aracnn son kalkt ve iniini planlad havaalan, h) Kaza mahalline soruturma kurulunun kolayca ulamasn salamak iin kaza yerinin ak ve ayrntl tarifi ve corafi koordinat, ) Ekip ve yolcularn saylar ve shhi durumlar, i) Hava- aracnn hasar derecesi, j) Kaza yerinin fiziki durumu, k) Kaza haberi baka bir yerden alnm ise o makam veya kiilerin tantlmas. Kaza Snflarna Gre Sorumluluk MADDE 20- Kaza snflarna gre kazann bildirilmesine ait sorumluluklar aada aklanmtr. a) Byk kazalar, lm ve ar yaralanma ile sonulanan kazalar ve uu srasnda hava aracnn herhangi bir ksm veya bir sisteminde yangn kmas hlinde en seri haberleme vastasyla, en ksa zamanda Ulatrma Bakanlna bildirilir. Ancak yolcularn yolcu kabininde sebebiyet verdikleri ve sadece hava aracnn kabini kapsayan, uula ilgili herhangi bir alet veya sisteme etki etmeyen yangnlar bu hkmn dndadr. Kazann oluu anndan itibaren Ulatrma Bakanl soruturma kurulu tarafndan verilecek msaadeye kadar hava arac ve btn paralar kaza yerinde olduklar gibi muhafaza edilir. Kurtarma ilemleri veya gerekli emniyet tedbirleri maksadyla yaplan mdahaleler hari, kazann incelenmesine yardm edecek herhangi bir delilin ortadan kalkmasna veya soruturmann shhatini bozacak bir deiiklik yaplmasna izin verilmez. Yukardaki fkradaki hususlarn salanmasndan uan iletmecisi ve yneticisi sorumlu olup, gereinde mahalli mlki amirlerden yardm isteyebilir. b) Kk kazalar Ulatrma Bakanlna mesajla veya dier usullerle bildirilir. Hava arac ve kaza delillerinin olduu yerde korunmasna lzum yoktur. Kk kazalarn soruturmas iletmeci tarafndan yaptrlr ve raporun kopyas Ulatrma Bakanlna gnderilir. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 45 c) Hava arac olaylar iletmeci veya yetkilileri tarafndan Ulatrma Bakanlna mesajla bildirilir. Trk Hava - Aracnn Uluslararas Hava Sahasndaki Kazalar MADDE 25- Kazann uluslararas hava sahasnda olduu kati olarak tespit edildiinde, soruturma Bakanlka balatlr ve yrtlr. Ancak, lzumu hlinde soruturmann tamam ve bir ksm anlama ile dier bir devlete devredilebilir. Kaza ile ilgili Bilgilerin Aklanmas MADDE 26- Kazalar hakknda erken ve hatal sonulara varlmasn nlemek amac ile, ayn zamanda emniyet ve gizlilie uyulma bakmndan aadaki bilgileri aklamaya, Ulatrma Bakan veya grevli klaca bir makam yetkilidir. a) Kaza sebepleri, sonu ve karar, b) Kazadaki sorumluluklar, c) Gizlilik derecesi olan her trl bilgiler, d) Kazann incelenmesi iin ekilen fotoraflar ile krokiler, e) Uu kayt ve ses kayt teyplerindeki bilgiler. Delillerin Korunmas MADDE 31- Bir kaza meydana geldiinde kaza yerine ilk varan kimseler genellikle, gvenlik grevlileri, o yerdeki sakinler veya kaza havaalan civarnda olmu ise havaalan personelidir. Bu kimseler kaza soruturma kurulu gelinceye kadar; kaza ile ilgili adli ve teknik soruturmaya esas olacak enkaz, ceset paralar ve ahsi eya gibi delillerin yerinde korunmasna azami zeni gstermelidirler. Kaza Kurtarma lemleri MADDE 32- Kaza mahalline ilk gelen kii ve grevli; a) Sa kalanlarn kurtarlmas ve eyalarn korunmasna, b) Kurtarlan kimselerin; yerlerinin, koltuk numaralarnn ve kurtarma ilemleri yaplrken enkaz zerinde yaplan deiikliklerin iaretlenmesi ve bu yerlerin yazl olarak tespit edilmesine, c) Kurtarma aralar ve personelinin hareketleri srasnda delillerin yok edilmemesine, azami itinay gstermekle sorumludurlar. Mahalli Gvenlik Grevlilerinin faaliyetleri MADDE 33- Soruturma kurulu kaza yerine gelinceye kadar mahalli gvenlik grevlilerinin yapaca iler unlardr;

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 46 a) Tbbi mdahale iin yardm armak, enkazn yanmasna veya daha fazla hasara uramasna mani olmak, b) Kaza ile ilgili bilgileri Bakanla bildirmek, c) Kazaya urayan hava - aracnda patlayc veya radyoaktif maddelerin bulunmas ihtimaline kar tedbirli olmak, d) Kaza ile ilgili delillerin kaybolmamas veya yerinden oynatlmamas iin gvenlik nlemlerini almak, e) Enkaz zerindeki geici delillerin kaybolmamas iin mmknse fotorafn ekmek, f) Kaza tahkikatna yardmc olacak btn grg tanklarnn isim ve adreslerini tespit etmek. Enkazn Korunmas MADDE 34- Enkazn korunmas iin, mahalli mlki amirler; polis, jandarma ve gerektiinde asker glerden yararlanarak aadaki hususlar salar. a) Mal ve mlkn emniyetini, b) Enkazn olduu gibi korunmasn, c) Soruturma Kurulu bakannn izin verdii kiiler dnda hi kimsenin kaza yerine sokulmamasn, d) Hava aracnn kaza annda meydana getirdii iz ve grntlerin korunmasn, e) Grevlilere yaka kart verilmesini, f) Kaza yerinin ip ve telle evrilmesini, g) Enkazn yangn olmas hlinde, gvenilir mahalli ahslarla gvenlik grevlilerinin takviye edilmesini. Enkazn Genel Tetkiki MADDE 35- Soruturma kurulu, kaza yerine gelir gelmez ncelikle aada aklanan ilemleri yapar. a) Kaza mahallinde bulunan personelden kaza ile ilgili genel bir bilgi alr, b) Kaza geiren hava aracnn ilk vuru noktasn tespit eder, c) Aracn vuru noktasndan itibaren civarda brakt izleri tespit eder, d) Muhtemel uu yolu, vuru as, vuru hz, hava- aracnn kontrolnde olup olmad ve arzann havada meydana gelip gelmediini renmek ve tespit etmek maksadyla; hava arac paralarnn, eyalarn, l ve sa kalan kiilerin yerlerini tam olarak belirler, e) Daha nce alnm olan tedbirlerin yeterliliini gzden geirir ve gerekiyorsa ilave tedbirler alnmasn salar. Enkazn korunmas soruturma kurulunun sonuca varmas veya Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 47 soruturmaya devam eden arac kazalarnda, hem soruturma kurulu bakan hem de savc tarafndan soruturmann sonuland bildirilinceye kadar devam eder, f) Soruturma Kurulu, kaza yerine geldiinde yangn devam ediyorsa, sndrme ii yaplrken yangnn daha fazla artmamasna veya baka kii; tesis, mal ve vastalara zarar verdirilmemesine dikkat eder, g) letmeciden ald bilgiler, manifestolar ve yerinde yapt inceleme sonucu enkaz iinde patlayc veya radyoaktif maddeler varsa bunlarn kurtarlmas veya imhasn uzmanlara yaptrr. Enkaz ncelenmesi MADDE 36- Enkaz incelenmesinde aada belirtilen ilemler uygulanr; a) Kazann Yeri; Kazann yeri; mahalli haritalardan da yararlanlarak bir kroki zerinde gsterilmelidir. Eer kaza havaalannda olmu ise, hava alannn krokisi izilmeli, ayrca kazann pist zerinde, kalkta veya inite olduu tespit edilmelidir. b) Fotoraf ekilmesi; Soruturma Kurulu Bakan; mmkn olan ve ksa zamanda grntler kaybolmadan hava aracnn yere vuru noktasndan balamak zere paralarn, llerin ve hatta mmknse hayatta kalanlarn fotoraflarnn drt bir taraftan ekilmesini salamaldr. Gerektiinde havadan fotoraf ekmesini de salayarak zellikle aadaki hususlarn fotorafla tespitini temin etmelidir; 1) Aletler, 2) Kumanda aletlerinin pozisyonlar, 3) Radyo ve telsiz cihazlarnn durumlar, 4) Otomatik pilot durumu, 5) Yakt selektrlerinin durumu, 6) Dier alterlerin durumu, 7) Eleronlar, flaplar ve aletlerin durumu, 8) Fletner ayar durumu, 9) pheli grlen, krk, atlak ve bklme durumlar, 10) Pervane pal as ve hat ve durumu, 11) Motor paralarnn ve saatlerinin durumlar, 12) Yangn yerleri, 13) Yerdeki vuru izleri, 14) Koltuk ve emniyet kemerlerinin durumu. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 48 c) Enkazn dalm durumu; Genel tetkik ve fotoraflarn ekilmesinden sonra soruturma kurulunca, ana para uu alnmak zere btn paralar, cesetler ve dier bulgular lekli bir kroki zerine iaretlenir. d) zlerin ve paralarn tetkiki; Soruturma Kurulu: yerdeki, aalardaki, binalardaki izleri, hava aracnn yere gmlmesi veya bir ynde uzun sre srklenmesini, hava arac paralarnn, cesetlerin ve eyalarn dalmn inceleyip deerlendirerek hava aracnn vuru ynn, vuru asn ve uu hzn tespit eder. Ayrca bu bulgulardan yararlanarak hava aracnn motorunun alp almadn, hava aracnn kontroll veya kontrolsz olduunu, paralanmann yerde veya havadan olduunu tespit eder, ayet kaza havaalanna inerken meydana gelmise pistteki izlerin rengi, ekli ve boylar dikkatle incelenerek arzann nedenlerini tespit eder. e) Bulgularn deerlendirilmesi; Kaza tahkik heyetince, kaza mahallinde yaplan incelemelerde elde edilen bulgular deerlendirilmek suretiyle kazann kesin olu sebebi tespit edilir. Bu amala, heyete lzum grlmesi hallerinde, kaza mahallinden elde edilen numuneler, ilgili laboratuvarda veya ihtisas elemanlarna incelettirilir. Hava Arac Enkaznn Kaldrlmas MADDE 38- Hava - arac enkaznn kaldrlmasnda aada belirlenen esaslar uygulanr. a) Pist ve benzeri yerlerde bulunan enkazn meydan trafiini veya can emniyeti tehlikeye dmesi gibi durumlar hari, inceleme sona erinceye kadar enkaz kaldrlmaz ve tahrip edilmez. b) Soruturma sonulandktan sonra soruturma kurulu bakan, enkazn kaldrlma veya yerinde terkine bir tutanakla karar verir. c) Hava aracnn meskn bir yere dmesi hlinde kamu hizmetleri ve can emniyeti, ayrca meydan iinde olan kazalarda trafii ve uu emniyetini aksatan durumlarda enkaz hemen kaldrlr. Enkaz paralarnn durumu, yerleri ve istikametleri fotoraf ve krokilerle tespit edilir. d) Hava arac enkaz ilgili kurulu veya mal sahibi tarafndan kaldrlr. e) Bilhassa hava alanlarnda meydana gelebilecek dier kazalarla karmamas iin, enkaz kaldrldktan sonra iyice gzden geirilip izler ve emareler tamamen ortadan kaldrlr. Kaza Sebep Faktrlerinin Snflandrlmas MADDE 47- Hava - arac kazalarnn sebep faktrleri, pilotaj, malzeme, idari ve dier faktrler olmak zere drt (4) snf olarak belirlenir. Pilotaj Faktr MADDE 48- Pilotaj faktr aada aklanan ikinci derece olaylar kapsar; a) Muhakeme Faktr: Mevcut durum ve artlara uygun olmayan ve pilot tarafndan verilen yanl karar sonucu meydana gelen hava arac kazalardr. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 49 b) Kullanma Teknii Faktr: Hava aracnn kumanda ve sistemlerinin kullanlmasnda yeteneksizlik ve eitli gstergelerin yanl kymetlendirilmesi gibi kullanma teknii noktasndan ileri gelen kazalardr. c) Dikkatsizlik Faktr: Dikkatsizlik nedeniyle meydana gelen hava - arac kazalardr. d) Bilgisizlik Faktr: Hava - arac ile ilgili teknik bilgi eksiklii ile Hava - aracna ait karakteristiklerdeki bilgi veya uu grevinin yaplna ait bilgilerdeki eksikliklerden ileri gelen Hava arac kazalardr. e) Disiplinsizlik Faktr: Kanun, Ynetmelik, Ynerge ve emir esaslarn tam olarak uygulamama ve aykr davranlar sonucu meydana gelen hava arac kazalardr. f) Salk Faktr: Vcut yaps, ruhsal bozukluklar ve diseryantasyon durumu gibi tbbi ynleri ihtiva eden sebepler sonucu meydana gelen hava arac kazalardr. Malzeme Faktr MADDE 49- Malzemenin yorulmas, bozulmas, kendi kendine krlmas yapm yetersizlii ile hava aracnn blmleri, aksesuarlar, tehizatlar ve dier paralarnda hibir kimsenin kusuru bulunmayan teknik sebepler sonucu meydana gelen kazalardr. Bakm Faktr MADDE 50- Hava aracnn teknik el kitaplarna gre yaplmayan hatal bakm, onarm, arza giderme, revizyon, normal bakm, kontrol ve tadilat ilemleri sonunda meydana gelen kazalardr. dari Faktr MADDE 51- dari faktr aada aklanan tali snflar kapsar; a) Sevk ve dari Faktr: Mevcut durum ve artlar ile grevin zelliklerine uygun olarak personel ve malzemenin kullanlmamas, gerekli nlemlerin alnamamas, yerde ve uuta kontrol grevinin tam olarak yaplamamas sonucunda meydana gelen kazalardr. b) dari Disiplinsizlik Faktr: Sevk ve idari kademesine mevcut esaslarn uygulanamamas veya eksik, uygulanmas sonucunda meydana gelen kazalardr. Dier Faktrler MADDE 52- Pilotaj, malzeme, bakm ve idari faktrler dndaki sebeplerle meydana gelen kazalardr. Ku arpmas, FOD (yabanc madde hasar) tesiri, seyrsefer yardmclarnn arzalanmas, meteorolojik nedenler ve benzeri faktrler "Dier faktr" olarak deerlendirilir. n Rapor Raporun Kapsam ve Sorumluluk MADDE 53- Bir Trk hava arac kazas veya Trkiye'de kaza geiren bir hava arac ile ilgili olarak, hava aracnn pilot, sahibi, iletmecisi, kiralayan veya mahalli yetkililer aadaki bilgileri kapsayan n raporu, Bakanla en abuk haberletirme vastasyla derhal, bilahare yazl olarak 48 saat iinde bildirmekle sorumludur. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 50 a) Hava aracnn tipi, b) Hava aracnn milliyet ve tescil iareti, c) Hava aracnn iletmecisi, sahibi varsa kiralaycnn ismi, d) Pilotun ad ve soyad, e) Kazann tarih ve saati, f) Uu maksad ve uu yolu, g) Kaza yerinin corafi koordinat ve tanm, h) l ve yaral miktar, mmknse isimleri, ) Bilindii kadar kazann mahiyet ve sebebi, Bu raporda istenen hususlar tam olarak bilinmiyorsa, bilahare edinilen bilgiler tali bir raporla en ksa srede Bakanla gnderilir. Bakanlk Rapor Sorumluluu MADDE 54- Bakanlk 30 gn ierisinde ilk raporla, Ek-13 ve ICAO Doc.9156-AN / 900 esaslarna gre; a) 5700 kgdan daha ar hava aralar iin; 1. Tescil devletine, 2. letmeci devletine, 3. malat devlete, 4. ICAO'ya bildirir. b) 5700 kg ve daha az arlktaki hava arac kazalar, uua elverililik ynnden, lzum grd takdirde ICAO hari, (a) paragrafndaki devletlere bildirilir. c) Kazada uu emniyeti ynnden hemen bir tedbir alnmas gerekiyorsa, bu rapor 30 gn beklemeden derhal ilgililere bildirilir. Bilgi lem Raporu Raporun Kapsam ve Sorumluluk MADDE 55- Kaza geiren hava arac 5700 kgdan daha ar ise, Bakanlk tarafndan ICAO Doc. 9156 - AN/900 esaslarna uygun olarak, rapor ICAOya gnderilir. Bu raporda aadaki bilgiler kodlu olarak yer alr. a) Kaza ile ilgili raporu veren devlet, b) Hava aracnn tipi, tescili, ait olduu devlet, kazann yeri ve zaman, c) Kazann hangi grev esnasnda ve hangi uu durumunda nasl meydana geldii, d) lm ve yaralanmalar, Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 51 e) Hasar derecesi, f) Uu ekibi ile ilgili bilgiler, g) Hava aracnn tipi, nitelii ve kategorisi ile ilgili bilgiler, h) Meteorolojik bilgiler, ) Seyrsefer yardmclar, j) Kaza bir hava alannda meydana gelmi ise o hava alanna ait bilgiler, k) Hava ve yer uu kayt cihazlar, l) Enkazn ve uu yerinin incelenmesi ile ilgili bilgiler, m) Tbbi bulgular ve ilemler, n) Yangn yeri ve oluu, o) Kaza faktrleri, p) Dnceler.

2.7. ARAMA KURTARMA LE LGL DER MEVZUAT Arama kurtarma konusunda birok yasal ve idari dzenleme bulunmakta olup bu konudaki balca mevzuat aada verilmitir. 1.) 3160 SAYILI EMNYET TEKLATI UU VE DALI HZMETLER TAZMNAT KANUNU 2.) 5302 SAYILI L ZEL DARES KANUNU 3.) 7126 SAYILI SVL SAVUNMA KANUNU 4.) AFETLERE LKN ACL YARDIM TEKLATI VE PLANLAMA ESASLARINA DAR YNETMELK 5.) BABAKANLIK KRZ YNETM MERKEZ YNETMEL 6.) BELEDYE TFAYE YNETMEL 7.) SVL SAVUNMA ARAMA VE KURTARMA BRLKLER VE EKPLERNN KURULUU, GREVLER, ALIMA USUL VE ESASLARINA DAR YNETMELK 8.) GENELKURMAY BAKANLII ARAMA KURTARMA YNERGES

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 52 -

NC BLM HELKOPTER KAZASIYLA LGL DDALAR: KAZA NCES DURUM

3.1. GENEL OLARAK ESAS Hava Tamaclk Turizm ve Ticaret A envanterinde kaytl olan TC-HEK4 tescil iaretli BELL 206L-4 tipi helikopter, VFR tabir edilen grerek uu artlarda Kahramanmara alayancerit-yakt ikmali iin Kayseri Erkilet Havaalan -Yozgat Yerky planl uuu srasnda 25.03.2009 tarihinde Kahramanmara ili Merkez Ke Da blgesine Nokta No: 1 3 5 Y 294959.368 294994.835 294954.656 X 4206404.711 4206402.337 4206427.109 Nokta No: 2 4 6 Y 294977.843 294991.784 294949.496 X 4206391.873 4206429.498 4206415.311

koordinatlarnda5 deniz seviyesinden 6500 fit ykseklikteki yere6 arparak dm, kazada Sivas Milletvekili ve BBP Genel Bakan Muhsin YAZICIOLU ile beraberindeki be kii hayatn kaybetmitir. 3.2. KAZANIN OLUUNA KADAR UU SAFHASI Meclis Aratrmas Komisyonu tarafndan elde edilen tm delil ve belgeler ile Kaza Aratrma ve Soruturma Kurulu Raporuna gre; TC-HEK tescil iaretli BELL 206L-4 tipindeki hava arac, 25.03.2009 tarihi iin planlanm olan Sivas-Kahramanmara alayancerit-Yozgat Yerky grerek uu kurallarna gre yapaca uuunu gerekletirmek zere 24.03.2009 tarihinde Pilot Mustafa Kaya STEKTEPE kontrolnde yolcusuz olarak tek pilotla Ankara Esenboa Havaliman (yakt ikmali) iin Atatrk Havaliman A14 park yerinden Greenwich saatine gre 08.07:24de stanbul Hava Trafik Kontrol Merkezi Kuleyi telsizle arayarak motor altrma izni istemi, 08.07:54de bu msaadeyi alm, 08.13:56da gerekli kule talimatlarn almasn mteakip kalkn gerekletirmi, 08.15:38de Atatrk Havaliman 18 pistini ve 08.19:07de 24 pistini kat etmi, 08.21:32de doudan kontrol harici olmutur. Ankara iin seyrseferini yer seviyesine gre 1000 fit irtifada gerekletireceini rapor eden helikopter pilotu muhtemel var saatini 10.00:00 olarak vermi, stanbul Atatrk Havaliman Hava Trafik Kontrol Merkezi Yaklama Kontrol /Saha Kontrol Merkezi Sesli Haberleme Sistemi kaytlarnda bu uua ait herhangi bir konuma tespit edilmemitir.

4 TC-HEK kuyruk tescilli Bell 206 L-4 tipi helikopter, 1999 ylnda imal edilmi olup havada 2 saat 30 dakika sreyle kalabilen, 275 deniz mili menzilli, maksimum 127 deniz mili srat yapabilen, 2 pilot ve 5 yolcu kapasiteli ve 1 adet Rolls Royce 250-C30p tipi motoru bulunan hava aracdr. 5 Kaza Aratrma ve Soruturma Kurulu raporunda kaza yeri koordinatlar 37 58 72 N-36 40 16 E olarak gsterilmi ise de Komisyonumuzca Kahramanmara Orman Blge Mdrl ekiplerine hassas GPS cihaz ile yaptrlan incelemede enkazn dalm da dikkate alnarak bu sonuca varlmtr. 6 Hesaplanan alan 1190.801 m2dir.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 53 Pilot, Greenwich saatine gre 09.41:30da 119.6 Mhz frekansndan Esenboa Havaliman Hava Trafik Kontrol Merkezi Yaklama Kontrol Merkezini arayarak grerek artlarda Esenboa Havalimanna ineceini bildirmitir. Esenboa Havaliman Kule ile 10.03:45de temasa geerek 10.07:00de zel hangarlar blgesine iniini tamamlamtr. Esenboa Havaliman Kuleden Sivas Meydan iin kalk uu plann kontrol etmi, 11.00:00 iin plan olduuna ait teyidi alm, yakt ikmalini mteakip 11.05:20de motor altrma msaadesi istemi, 11.09:55de Transponder Kod A4303 balayarak grerek uu kurallar talimat gerei kalkn nce meydan bats istikametine yapm ve bilahare yine kule talimat gerei meydan dousuna doru uarak Esenboa pistlerini gemitir. 12.35:00de Sivas kule ile temas ederek 12.44:00de RWY01 ini istikameti sol tarafnda yer alan heliport alanna iniini gerekletirmitir. 24.03.2009 tarihinde gerekletirmi olduu stanbul-Ankara-Sivas seyrseferlerini mteakip Sivas Meydannda bir gece kalmtr. 25.03.2009 tarihindeki Sivas-alayancerit seyrseferi iin 09.27:00de Sivas Kule ile temas ederek Kahramanmara iin motor altrma istemi, 09.30:00de kalk msaadesini almtr. 09.38:00de kalkn gerekletirerek 09.40:00de 150 Radyal 12NM 6000 fit kat edii Sivas Kuleye rapor etmi ve 09.41:00de Kuleyi tekrar arayarak daha nce 11.00:00 Greenwich olarak vermi olduu alayancerit var tahminini 11.20:00 olarak yenilemitir. 251123 LTARZPZX ARR kodlu telsiz mesajnda hava aracnn alayancerit inii 11:10 olarak ekilmitir. Sz konusu mesajda hava aracnn alayancerit-Kahramanmara Hava Meydan iin kalk saati 11.15 olarak ekilmitir. Helikopter 11.23:52de Kahramanmara Kule ile ilk temasn kurmu ve alayanceritten kalk yaptn, grerek artlarda Meydana geldiini 10 deniz mili mesafede ve 4000 fitte olduunu rapor etmitir. Kuleden kullanlan pist ve meteoroloji bilgilerini alan hava aracna 11.28:34de aprona ini msaadesi verilmi ve hava arac 11.31:00de Kahramanmara Hava Meydan apron sahasna iniini gerekletirmitir. Yakt ikmalini gerekletirerek 12.00:16da Kahramanmara Kuleyi arayarak motor altrma izni istemi ve 12.00:23de motor altrma msaadesi, kullanlan pist ve meteoroloji bilgileri ile birlikte verilmitir. 12.03:53de Kule ile temas ederek kalka hazr olduunu bildirmi ve alm olduu kalk msaadesi ile (Kule kaytlarna gre) 12.05:00de kalkn tamamlam ve alayancerite var tahminini 12.20:00 olarak rapor etmitir. 251227 LTCNZGZX ARR mesajnda hava aracnn alayancerit inii 12.20 Greenwich olarak bildirilmitir. 251301 LTCNZGZX DEP mesajnda, Kahramanmara alayanceritten Kayseri Erkilet Hava Meydan (yakt ikmali) mteakiben Yozgat/Yerky uuu iin kalk 12:35:00 olarak ekilmitir. Komisyonumuzca Kahramanmara ilinde yaplan incelemeler srasnda7; Kahramanmara Hava Meydan Hava Trafik Kontrol Merkezi Yaklama Kontrol Kule kontrolr tarafndan ad geen meydandaki haberleme operatrnn cep telefonunun pilota verilmesi nedeniyle uu planna gre 12.30da kalkmas gereken hava aracnn kalkp kalkmadn renmek iin haberleme operatr tarafndan hava arac pilotunun 12.54de cep telefonundan arand, pilotun bu aramada kendisine cevap vermedii, bir dakika sonra 12.55de pilotun bu memuru arayarak kalkta aramay unuttuu ve kalkn 12.35de olduunu rapor ettii ve akabinde 251301 LTCNZGZX DEP mesajnn haberleme operatr tarafndan ekildii anlalmtr.

AKBEN Emrullah, AFTN Memuru, Kahramanmara Havaalan, 11-13 Haziran 2009 Kahramanmara Toplant Tutana.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 54 25.03.2009 tarihinde Hava Trafik Ynetimi bnyesinde pilot ile salanan en son temasn; Kahramanmara Hava Meydan haberleme operatr ile pilot arasndaki hava aracnn alayanceritten kalkna ait yaplan cep telefonu konumas olduu tespit edilmitir. 3.3. PLOT VE TEKNK PERSONELE AT BLGLER 3.3 1. Pilot Pilot Mustafa Kaya STEKTEPE 14.12.1954 doumlu olup helikopter pilot eitimini 1979 tarihinde Trk Silahl Kuvvetleri Kara Havaclk Okulunda almtr. 29.03.1994 ylnda Kara Kuvvetlerinden 16 uu hizmet yl ve 4500 uu saati ile Kara Pilot Binba olarak emekli olmutur. 12.04.1994 tarihinde Trk Silahl Kuvvetlerinde alm olduu eitim ve yetkilerine istinaden KKY.21-5 Sivil Pilot Lisans ve Sertifika Ynergesi ile SHT T-33 Lisans Ynetmelii esaslarna gre Sivil Havaclk Genel Mdrl tarafndan AB-205 ve R-22 helikopter tip yetkileri ilenmi olarak 3031 numaral CPL, IR ve FI sertifikas tanzim edilmitir. Komisyonumuza Gelen Belgelere Gre; 28.03.1995 tarihinde Mach Air/stanbulda ald eitime istinaden BELL 206-L3, 16.11.1995 tarihinde BELL Helicopter Textron Inc. ve Flight Safet Inc./ABD-Teksasda alnan eitim karl BELL 222/230, 20.11.2003 tarihinde Flight Safet Inc./ABD-Teksasda verilen eitim sonucu BELL 430, 08.02.2007 tarihinde Agusta Westland Corp./ABD-Philadelphiada geirdii eitim ile Agusta A119 Koala, Helikopter tip yetkisi lisansna ilenmitir. 09.05.2008 tarihinde Sancak Air/stanbulda alnan BELL 206L-4 fark eitimine istinaden lisansna BELL 206L-4 helikopter yetkisi eklenmitir. 30.07.2008 tarihinde SHT-2 Helikopter Pilot Lisans Talimatnn 21/22/23. Madde esaslarna gre lisans JAR FCL lisans formatna dntrlmtr. Helikopter Pilot Lisans BELL 206L-4 tipinde 30.04.2009 tarihine kadar geerlidir. Pilot Mustafa Kaya STEKTEPEnin 4500 saati TSKda olmak zere eitli helikopter tiplerinde toplam 9500 saat uu tecrbesi bulunmaktadr. Pilot Mustafa Kaya STEKTEPEnin tek pilotla onayl hava aracnda, yolcu tayan ticari havayolu operasyonlarnda grev yapt ve 40 yan gemi olduu iin 6 (alt) ayda bir uucu personel salk muayenesine girdii, en son uucu personel periyodik salk muayenesinin 04.12.2008 tarihinde gerekletii ve rapor sonucuna gre uua mani hlinin bulunmad anlalmtr. Kaza Aratrma ve Soruturma Kurulu Raporu ekinde yer alan belgelerden Pilot Log Booka gre, pilotun BELL 206/206L tipindeki helikopterlerde toplam 769 saat uu yapt8, son 3 aylk uu saatinin 33 saat 54 dakika, son 1 aylk uu saatinin 16 saat 12 dakika olduu belirlenmitir.

Komisyonumuza gelen 11.11.2009 tarih ve 49 sayl belgeye gre ise bu tip hava aralarnda toplam uu 768 saat olarak gsterilmitir.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 55 3.3.2. Hava Arac Bakm Teknisyenleri Esas Hava Tamaclk Turizm ve Ticaret A letmesi, Sivil Havaclk Ynetmelii 145inci madde kapsamnda bakm yetkisine sahip olmad ve bu nedenle TC-HEK tescil iaretli BELL 206L-4 tipindeki hava aracnn bakmlar iin ad geen yetkiye sahip bakm merkezleri olan Sky Line Ulam Ticaret A ile 28.01.2008 tarihinde ve Sancak Hava Tamacl ve Turizm A ile 14.11.2008 tarihinde bakm anlamas yapmtr. Ayrca Sky Line Ulam Ticaret Anin Esas Hava Tamaclk Turizm ve Ticaret Ade grev yapan bakm teknisyenleri HBL3100 lisans numaral Mehmet AYTAR9 ve HBL4540 lisans numaral Kenan KKSAL 30.04.2008 tarihinde aada yer alan bakm hususlarnda yetkilendirilmitir. - Herhangi bir dzeltici ilem gerektirmeyen, sadece tespit ve kontrol gerektiren uua elverililik direktifi/uyar servis blteni vb. uygulamalar - Special inspection (3-8 hours after each installation) - Lubrication 50 hours or 12 months - Minor modification - Corrosion Control (90 days or 100 hours) Teknisyen Mehmet AYTAR, 19.02.1997 tarihinde 2. snf hava arac bakm teknisyeni lisansna sahip olup, lisansna 08.08.1997 tarihinde B-206LT tipi hava arac iin gvde ve yine ayn tarihte 250-C motor tipinin Ulatrma Bakanl SHGM tarafndan ilendii tespit edilmitir. 27 Haziran 1997/07 Temmuz 1997 tarihleri arasnda Anadolu niversitesi Sivil Havaclk Yksekokulunda 105 saat BELL 206 tipi gvde ve 105 saat Allison 250C motor konularnda toplam 210 saat eitim almtr. Ad geen teknisyenin ayrca, 15/26 Mart 1999 tarihleri arasnda BELL Helicopter Customer Training Academy/Fortworth-Teksasda Model 206L serileri hava aralar iin 80 saat eitim ald saptanmtr. Teknisyen Kenan KKSAL 05.07.2006 tarihinde 2. snf hava arac bakm teknisyeni lisansna sahip olup, lisansna 25.04.2008 tarihinde BELL 206LT tipi hava arac iin gvde ve yine ayn tarihte RR Corp. 250 motor tipinin Ulatrma Bakanl SHGM tarafndan ilendii belirlenmitir. Ad geen teknisyenin ayrca, 25 ubat/ 07 Mart 2008 tarihleri arasnda BELL Helicopter Training Academy/Fortworth-Teksasda Model 206L hava aralar iin 80 saat eitim alm olduu belirlenmitir. Sky Line Ulam Ticaret Ade alan 3199 lisans numaral Adnan AKINCInn, 29.05.1998 tarihinde 2. snf hava arac bakm teknisyeni lisansna sahip olduu ve lisansna 17.06.1998 tarihinde BELL 407 tipi hava arac iin Line Maintenance, 01.12.1998 tarihinde BELL 222/230 tipi hava aralar iin gvde ve yine ayn tarihte Allison 250-C30 motor tipinin Ulatrma Bakanl SHGM tarafndan kaydedildii tespit edilmitir. Skyline Ulam Ticaret Ade alan 3200 lisans numaral Edip Selim KKSALn, 29.05.1998 tarihinde 2. snf hava arac bakm teknisyeni lisansna sahip olduu, 01.12.1998 BELL 206L tipi hava arac iin gvde ve yine ayn tarihte Allison 250-C30 motor tipinin Ulatrma Bakanl SHGM tarafndan ilendii anlalmtr. Edip Selim KKSALn 02/13 Kasm 1998 tarihleri arasnda BELL Helicopter Customer Training Academy/Fortworth-Teksasda Model 206L serileri hava aralar iin 80 saat hava arac zerinde bakm eitimi, 16/20 Kasm 1998
9

Mehmet AYTARn ELT cihaznn deiimi ile ilgili yetkisi komisyonumuzda tartma konusu olmutur. Helikopterin ana gvdesi dnda yaplan deiimlerin minor modification kapsamnda bulunduu, 30.04.2008 tarihinde bu kiinin dier yetkilerle birlikte helikopter zerinde minor modificationda bulunma hususunda da yetkilendirildii anlalmtr.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 56 tarihleri arasnda BELL Helicopter Customer Training Academy/Fortworth-Teksasda BELL 206 B/L serileri iin 40 saat Component Overhaul eitimi ve 23/27 ubat 2004 tarihleri arasnda BELL Helicopter Training Academy/Fortworth-Teksasda 40 saat hava arac zerinde Bakm Tazeleme Eitimi alm olduu saptanmtr. Sancak Hava Tamacl ve Turizm Ade alan 2125 lisan numaral Fahri TURANn, 29.03.1991 tarihinde 2. snf hava arac bakm teknisyeni lisansna sahip olduu, 25.04.2008 tarihinde BELL 206L tipi hava arac iin gvde ve 15.05.1992 tarihinde Allison 250C30 motor tipinin Ulatrma Bakanl SHGM tarafndan ilendii, 25 ubat/ 07 Mart 2008 tarihleri arasnda BELL Helicopter Training Academy/Fortworth-Teksasda Model 206L hava aralar iin 80 saat eitim alm olduu anlalmtr. 3.4. HAVA ARACINA AT BLGLER 3.4.1. Hava Arac Genel zellikleri malats Tipi Seri Numaras retim Yl letici Sahibi MTOW : : : : : : : BELL Helicopter Textron Canada Limited BELL 206L-4 52215 1999 Esas Hava Tamaclk Turizm ve Ticaret A Esas Hava Tamaclk Turizm ve Ticaret A 2064 kg. (Harici yk aparatl)

Hava arac harici yk aparatl 2064 kg azami kalk arlna sertifikalandrlmtr. Hava aracna ait uu el kitabna gre yolcu tama ileminde MTOW 2018.5 kg ve hava arac uua elverililik raporunda yolcu kapasitesi (pilot dahil) toplam 6 kii olarak gsterilmitir. Motor malats Motor Modeli Motor Seri Numaras Motor retim Yl FH Motor Saati : : : : : : Rolls-Royce 250-C30P CAE-895899 1998 3670 saat 3514.4

Uu saati ve motor saati, hava arac enkazndan bulunan uu kayt defterinin 20.03.2009 tarih ve 000565 numaral sayfasndan Kaza Aratrma ve Soruturma Kurulu tarafndan belirlenerek yazlmtr. 3.4.2. Hava Arac Bakm Durumu TC-HEK tescil iaretli BELL206 L-4 tipindeki S/N52215 olan hava arac BELL Helicopter Textron Inc. tarafndan 1999 tarihinde retilmitir. Kaza Krm Raporuna gre;

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 57 SHGM tarafndan 18 Mart 2008 tarihli onayl bakm programnda belirtilen bakm dngleri retici firma tarafndan belirtilen bakm aralklaryla e deer olup aada yer almaktadr: 100 saat ve yllk Not: Onayl Bakm Dokman Ksm 5-5 Madde 6 Perform corrosion inspection in accordance with Corrosion Control Guide/Korozyon incelemesini Korozyon Kontrol Rehberine gre uygula 300 saat 1200 saat Haftalk Not: Onayl Bakm Dokman Ksm 5-8 WEEKLY INSPECTION/HAFTALIK BAKIM This inspection must be accomplished when operating in rain, corrosive salt ladden air, or other adverse environmental conditions/Bu inceleme yamur, korozyona sebep olabilecek hava koulu (toz ortam) veya dier elverisiz evresel artlarda operasyon gerekletirilecei zaman uygulanmak zorundadr. 12 ay, 24 ay 600 saat veya 12 ay komponent bakm 1200 saat komponent bakm 1200 saat veya 24 ay komponent bakm 1500 saat komponent bakm 3000 saat komponent bakm 12 ay komponent bakm Yukarda yer alan dnemler erevesinde hava aracna Trk tesciline girii itibaryla (18.03.2008) onayl bakm programna dnemsel bakmlar uua elverililik ynergesi, uyar servis blteni ve servis bltenine gre denetim ve uygulamalar aada yer almaktadr: Bakm Kuruluu Ad SHGM SHY 145 Onay No Bakma Giri Tarihi FH EH Yaplan Bakm: AD 2003-13-14 Part B-1, ASB 206L-07-146 Part II/ASB 206L-08-149 Part I. Bakm Kuruluu Ad SHGM SHY 145 Onay No Bakma Giri Tarihi : SKYLINE Ulam Ticaret A : TR-00054 : 24.03.2008 (S. Says: 700) : SKYLINE Ulam Ticaret A : TR-00054 : 29.02.2008 : 3440.9 saat : 3285.3 saat

Trkiye Byk Millet Meclisi

- 58 Bakmdan k Sertifika Tarihi FH LC EH EC Yaplan Bakm: 100 saat ve yllk gvde ve motor bakm 300 saat gvde ve motor bakm 1200 saatlik bakm 12 aylk bakm 24 aylk bakm 300 saat veya 12 ay komponent bakm 1200 saat komponent bakm 12 ay komponent bakm Pitot statik ve transponder test Ana Rotor Straps ve Ana Rotor Pins Deiimi Kontrol ve Uygulamalar: Uua Elverililik Direktifi GVDE: 2007-19-52, 2007-01-06, 2005-21-03, 2003-13-14, 2002-25-07, 2001-20-03, 2001-13-51, 99-17-19, 99-13-10, 99-13-03 MOTOR: 2006-20-07, 2006-16-04, 98-24-28 Uyar Servis Blteni: 2006L-08-149, 2006L-07-149/147/146/145/144/143 CEBA: CEBA-73-3032,CEBA-73-3075 ve CSL3117 Bakm Kuruluu Ad SHGM SHY 145 Onay No Bakma Giri Tarihi FH EH Yaplan Bakm: 90 gnlk veya 100 saat korozyon incelemesi. Bakm Kuruluu Ad SHGM SHY 145 Onay No Bakma Giri Tarihi : SKYLINE Ulam Ticaret A : TR-00054 : 12.08.2008 (S. Says: 700) : SKYLINE Ulam Ticaret A : TR-00054 : 24.06.2008 : 3515.6 saat : 3360.0 saat : 25.04.2008 : 3445.4 saat : 20481 : 3289.8 saat : 4520

Trkiye Byk Millet Meclisi

- 59 Bakmdan k Sertifika Tarihi FH LC EH EC Yaplan Bakm: 100 saat gvde bakm 90 gnlk veya 100 saatlik korozyon incelemesi. Kontrol ve Uygulamalar: Uua Elverililik Direktifi: 2008-14-03/06 ASB: ASB-206L-08-150/151 Bakm Kuruluu Ad SHGM SHY 145 Onay No Bakma Giri Tarihi Bakmdan k Sertifika Tarihi FH LC EH EC Yaplan Bakm Kontrol ve Uygulamalar AD: 2004-0009 CEBA: CEBA-73-3075 Bakm Kuruluu Ad SHGM SHY 145 Onay No Bakma Giri Tarihi FH EH Yaplan Bakm: 90 gnlk veya 100 saat korozyon incelemesi. Bakm Kuruluu Ad SHGM SHY 145 Onay No : Sancak Hava Tamacl ve Turizm A : TR-00070 (S. Says: 700) : SKYLINE Ulam Ticaret A : TR-00054 : 11.11.2008 : 3639.3 saat : 3483.7 saat : SKYLINE Ulam Ticaret A : TR-00054 : 22.09.2008 : 22.09.2008 : 3590 saat : 20891 : 3435.2 saat : 4727 : 150 saat motor bakm : 14.08.2008 : 3546.6 saat : 20763 : 3391.0 saat : 4666

Trkiye Byk Millet Meclisi

- 60 Bakma Giri Tarihi Bakmdan k Sertifika Tarihi FH Yaplan Bakm Bakm Kuruluu Ad SHGM SHY 145 Onay No Bakma Giri Tarihi FH EH Yaplan Bakm Bakm Kuruluu Ad SHGM SHY 145 Onay No Bakma Giri Tarihi FH EH Kontrol ve Uygulamalar AD: 2004-0009 Revizyon2 ASB: 206L-09-151/153/154 CEBA-73-3075 yaplmtr. Helikopter bakm teknisyenleri tarafndan 18.11.2009 tarihinde Komisyonumuza verilen bilgilere gre10, 10.03.2009 tarihinde hava arac reticisi tarafndan yaynlanm olan ASB 206L09-155; 15.03.2009 tarihinde SKY-LINE Ulam Ticaret A tarafndan uyguland ve bu uyar servis blteninin 19.03.2009 tarihinde FAA tarafndan yaynlanm olan 2009-07-52 numaral Uua Elverililik Direktifinin karlanm olduu tespit edilmitir. Kaza Aratrma ve nceleme Kurulu tarafndan yaplan inceleme neticesinde; - Hava aracnn ABDde N474SF tescili ile 2006 ylnda uarken Hard Landing (sert ini) yapm olduu, bu nedenle FAA onayl BIG VALLEY AVIATION INC./ABD bakm nitesinde reticinin bakm el kitab Ksm 5-26 hard landing yntemine gre 07.08.2006 tarihinde bakm ve onarm grd, - Onayl Bakm Kurulular Ynetmelii (SHY-145-01) nc Blm Bakm Kuruluunun Yaps Madde 15 (b) bendi gerekliliklerine uygun olarak SKYLNE Ulam Ticaret A tarafndan Esas Hava Tamaclk Turizm ve Ticaret Ade grev yapan HBL3100 lisans numaral Mehmet AYTAR 30.04.2008 tarihinde aada yer alan bakm hususlarnda; : 19.11.2008 : 20.11.2008 : 3642.07 saat : 100 saatlik ve yllk bakm : SKYLINE Ulam Ticaret A : TR-00054 : 02.02.2009 : 3658.2 saat : 3502.6 saat : 90 gnlk veya 100 saat korozyon incelemesi. : SKYLINE Ulam Ticaret A : TR-00054 : 03.03.2009 : 3665 saat : 3510 saat

10

18.11.2009 tarihli Komisyon Toplant Tutana.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 61 -Herhangi bir dzeltici ilem gerektirmeyen, sadece tespit ve kontrol gerektiren AD/ASB vb. uygulamalar -Special inspection/zel nceleme ykleme ileminden sonra ) (3-8 hours after each installation/ 3-8 saat her

-Lubrication/Yalama 50 hours or 12 months/50 saat veya 12 ay -Minor modification/Kk deiiklik -Corrosion Control/Korozyon Kontrol (90 days or 100 hours/90 gn veya 100 saat) yetkilendirdii, ancak HBL 3100 lisans numaral Mehmet AYTARn yetkilendirme kapsam dnda TC-HEK tescil iaretli BELL 206L-4 tipindeki hava arac kokpit cam zerinde 08.08.2008 tarihinde atlak tamir ilemi yapt, - Onayl Bakm Kurulular Ynetmelii (SHY-145-01) nc Blm Bakm Kuruluunun Yaps Madde 15 (b) bendi gerekliliklerine uygun olarak SKYLNE Ulam Ticaret A tarafndan Esas Hava Tamaclk Turizm ve Ticaret Ade grev yapan Teknisyen Mehmet AYTARn 30.04.2008 tarihinde yukarda yer alan bakm hususlarnda yetkilendirdii, ancak Mehmet AYTARn yetkilendirme kapsam dnda bahse konu hava aracnn zerinde takl bulunan rotor break pompas zerinde 01.10.2008 tarihinde tamir ilemi yapt, - Sancak Hava Tamacl ve Turizm A tarafndan 20.11.2008 tarihinde yaplan 100 saatlik ve yllk bakmda; SHGM tarafndan 18 Mart 2008 tarihli onayl bakm program ve retici firma tarafndan belirtilen bakm dokuman Ksm 5.6 Lubrication and Servising madde 7de transmisyon ya deitirildiinde transmisyon ya pompasnn temizlik ve kontrolnn yaplmas gerekli grlmesine ramen Esas Hava Tamaclk Turizm ve Ticaret A tarafndan bu ilemin yaptrlmad, - SKYLINE Ulam Ticaret A tarafndan en son 03.03.2009 tarihinde hava aracnn 3665 uu saatinde Main Rotor Hub and Blade alignment static and dynamic balancing uygulamasnn yapld, SHGM tarafndan 18 Mart 2008 tarihli onayl bakm program ve retici firma tarafndan belirtilen bakm el kitab 5.3 Special Inspection erevesinde 3 ila 8 uu saati arasnda ana rotor mast torklamas gerekli olup bu ilemin 3673nc uu saatine kadar yaplmasnn gerektii hlde, hava aracna ait uu ve bakm kayt defterinin 20.03.2009 tarih ve 000565 sayl sayfasnda hava arac uu saatinin 3670 saat olduu, sz konusu hava aracna ait ad geen uu ve bakm kayt defterinin 24.03.2009 tarih ve 000566 sayl sayfasnda stanbulAnkara-Sivas-Kahramanmara uular iin pilot Mustafa Kaya STEKTEPE tarafndan toplam 5 saat 30 dakika hava arac uu saatinin yazld ve bu uu sresine Kahramanmaraalayancerit uuu iin geen 16 dakika ilave edildiinde toplam hava arac uu sresinin 5 saat 46 dakika olduu, bu artlarda; SHGM tarafndan 18 Mart 2008 tarihli onayl bakm program ve retici firma tarafndan belirtilen bakm el kitab 5.3 Special Inspection erevesinde 3 ila 8 uu saati arasnda ana rotor mast torklamas ileminin kaza tarihi itibaryla 2 saat 46 dakika gemi olduu, - SHGM tarafndan 18 Mart 2008 tarihli onayl bakm program ve retici bakm el kitab 5.7 Engine-Inspection /Check yntemine gre motor ya deiiklii 300 saat veya 6 ay (hangisi nce gelirse) ierisinde yaplmas gerekirken en son ya deiikliinin SKY-LINE Ulam Ticaret A tarafndan 22.09.2008 tarihinde yapld ve mteakip ya deitirme tarihi olan 21.03.2009 tarihinde motor yann Esas Hava Tamaclk Turizm ve Ticaret A tarafndan deitirilmedii veya szlemesi olduu bakm kurulularna da deitirme ilemini yaptrlmad, - Hava arac reticisi olan BELL Helicopter Textron Inc. tarafndan yaynlanm olan 2006L-03-211 numaral teknik bltenin( TACH Generator) her 300 uu saatinde bir uygulanmas Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 62 gerekirken en son 08.03.2007 tarihinde 3343.5 uu saatinde ABDde yapld, bir sonraki uygulama saati olan 3643.5 uu saatinin geilmi olmasna ramen bu hususta teknik blten uygulamas bulunmad, - retici firma tarafndan bakm el kitabnda belirtilen uu ncesi kontroller iin uu ve bakm kayt defterlerinde yaplan incelemelerde; Esas Hava Tamaclk Turizm ve Ticaret A tarafndan baz uularda uu ncesi kontrollerin yapldna dair herhangi bir kayt tutulmad grlmtr. Kaza Aratrma ve Soruturma Kurulu Raporuna gre, hava aracnn uu ncesi kontrol kaydna rastlanlmayan uular aada gsterilmitir. 25.04.2008 LTAC-LTBA 02.05.2008 LTBA-ERKEZ KY-LTBA 05.05.2008 ERKEZ KY-STNYE-LTBA 07.05.2008 LTBA LOKAL 08.05.2008 ERKEZ KY-STNYE-LTBA 09.05.2008 LTBA LOKAL 11.05.2008 LTBA-F1-AAOLU, AAOLU-F1-LTBA 12.05.2008 ERKEZKY-LTBA, LTBA-GEBZE-LTBA, LTBA-ERKEZKY-LTBA 13.05.2008 OBANEME-STNYE-LTBA 20.05.2008 ERKEZKY-LTBA 21.05.2008 LTBA LOKAL 31.05.2008 LTAI LOKAL 04/05.06.2008 LTAI LOKAL 10.06.2008 LTAI LOKAL 12.06.2008 LTAI LOKAL 13.06.2008 LTAI-KEMER 16.06.2008 LTAI LOKAL 17.06.2008 LTAI-LIFE-LTAI 18.06.2008 LTAI LOKAL 19.06.2008 LTAI LOKAL 23.06.2008 KALISTA-KALISTA 24.06.2008 KALISTA-LTAI-KEMER- (okunamad) 27.06.2008 KALISTA-KALISTA 27.06.2008 KALISTA-KALISTA 28.06.2008 KALISTA-LTAI-KALISTA-ELA Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 63 30.06.2009 KALISTA-ELA QUALITY 02.07.2008 ELAQUALITY-KALKAN-LTAI-ELAQUALITY 03.07.2008 ELAQUALITY-LTAI-RIOS-ADAM/EVE 04.07.2008 ADAM/EVE-LTAI-ADAM/EVE 05.07.2008 ADAM/EVE-ADAM/EVE 07.07.2008 BELEK-LTAI, LTAI-BELEK 09.07.2008 BELEK-BELEK 10.07.2008 BELEK-BELEK 11/12/14.07.2008 BELEK-BELEK (14.07.2008 2 bacak) 16/17/19.07.2008 BELEK - BELEK 20.07.2008 BELEK LTAI 21/22/23.07.2008 BELEK BELEK 29/31.07.2008 BELEK BELEK 06.08.2008 LTFC (Isparta)-LTBA 17.08.2008 LTBJ (Konya)-EME-TORBA-LTFE, LTFE-EME-LTBJ, LTBE-EME-BUSELTBA 19.08.2008 ZMT-LTBA 21.08.2008 LTFC-LTAI 21.08.2008 LTAI-BELEK 24.08.2008 BELEK-BELEK (2 bacak) 26/27/28/29.08.2008 LTAI LOKAL 30.08.2008 LTFC-LTBA, LTBA LOKAL 04.09.2008 ESKEHR-LTBA, LTBA LOKAL 05.09.2008 LTBA LOKAL 08.09.2008 LTBA LOKAL 09.09.2008 LTBA LOKAL 11.09.2008 LTBA LOKAL. 24.09.2008 LTBA LOKAL 12.10.2008 LTBA LOKAL 16.10.2008 BOZHYK-LTBA 20.10.2008 LTBA LOKAL Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 64 23.10.2008 LTAC (Belko) LTBA 25.10.2008 LTBA LOKAL 31.10.2008 LTBA-LTFC, LTFC-LTAI 01.11.2008 LTAY-CANKURTARAN-LTAI 11.11.2008 AAOLU-LTBA 11.11.2008 LTBA LOKAL 26.11.2008 BOZHYK-LTBA 20.02.2009 BURSA-LTBA 24.03.2009 LTAC-LTAR, LTAR-LTCN (Hava arac enkazndan bulunan uu ve bakm kayt defter sayfasndan yazlmtr.) SKYLINE Ulam Ticaret A ve Sancak Hava Tamacl ve Turizm Ade yaplan bakmlar sonras bakm k sertifikalarnn bakm kurulular tarafndan dzenlenmi olduu tespit edilmitir. Esas Hava Tamaclk Turizm ve Ticaret Anin Sivil Havaclk Ynetmelii-M kapsamnda yaplmas gereken yllk denetimlerinin 15.02 2007, 06.03.2008 ve 03.03.2009 tarihlerinde SHGM tarafndan yapld tespit edilmitir. 3.4.3. Uua Elverililik Sertifikas TC-HEK tescil iaretli, BELL 206L-4 tipindeki ve 52215 Seri Numaral hava aracna 17.12.2007 tarihinde ABD Federal Havaclk Dairesi tarafndan hra Uua Elverililik Belgesi dzenlendii, bu belgeye gre de hava aracnn yllk bakmnn yapld ve uua elverili olarak Trkiyeye ihra edilmesinde bir saknca bulunmad, SHGM tarafndan 04.03.2008 tarihinde Trk Sivil Havaclk Tesciline kayt iin uua elverililik denetlemesinin yapld, teknik bakmdan saknca bulunmadnn tespit edilmesini mteakip ileticinin BELL 206L-4 tipi helikopterlerde ilk deneyimi olmas nedeniyle 17 Haziran 2008 tarihine kadar geerli olmak zere 3 ay sreyle 1982 numaral ilk Uua Elverililik Sertifikasnn dzenlendii, ad geen sertifikann temdit edilebilmesi iin 11.06.2008 tarihinde yeniden denetleme yapld ve bu denetlemeden sonra 17.06.2008 tarihinden 16.06.2009 tarihine kadar geerli olmak zere hava aracnn Uua Elverililik Sertifikasnn bir yllk temdit edildii toplanan bilgi ve belgelerden anlalmtr. 3.4.4. Hava Arac Tescil Sertifikas ve letme Ruhsat Komisyonumuza gelen belgelere gre; TC-HEK tescil iareti ile SHGM tarafndan 18.03.2008 tarihinde tescil edilmi olup, Sertifika Numaras 1982dir. ESAS Hava Tamaclk Turizm ve Ticaret A; SHY-6A ynetmeliine gre Hava Taksi letmecilii yapmak zere ilk olarak 26 Mart 2007 tarihinde filosunda A109E ve A119 Koala hava aralar ile 20 Mart 2008 tarihine kadar geerli olmak zere iletme ruhsat almtr. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 65 19 Mart 2008 tarihinde kaza konusu helikopter iletme artlarna eklenmi ve 20 Mart 2009 tarihine kadar ruhsat uzatlmtr. 19 Eyll 2008 tarihinde ruhsat, iletme adresi deiiklii nedeniyle deitirilmekle birlikte A109E tipi hava arac iletme artlarndan kartlmtr. 28 Ocak 2009 tarihinde iletmede grevli ynetici personel deiiklii nedeniyle iletme artlar yeniden dzenlenmitir. Ruhsat, 20 Mart 2009 tarihinden 22 Mart 2011 tarihine kadar geerli olmak zere uzatlmtr. Kaza Aratrma ve Soruturma Kurulu Raporunun ekindeki belgelerden, SHGM tarafndan ESAS Hava Tamaclk Turizm ve Ticaret Aye 07.02.2007 tarihinde Asl Ruhsat Denetlemesi, 02.12.2007 ve 22.12.2008 tarihlerinde iletme ruhsat yenileme denetlemesinin yapld tespit edilmitir. 3.4.5. Yaktn Uua Elveriliinin rdelenmesi Kaza yapan helikopterin yakt durumu aada incelenmitir. Kaza Aratrma ve Soruturma Kurulu Raporuna gre; Hava aracnn Kahramanmara Hava Meydan-alayancerit iniinde kalan yakt: 302 kgA alayancerit-Kayseri Erkilet Hava Meydan uuu iin kalk ncesi herhangi bir motor altrma iznine ait VCS kayd olmamas nedeniyle motor altrma sresi olarak Kahramanmara Hava Meydanndaki motor altrma sresi olan 3 dakika esas alnmtr. 3 dakika Kahramanmara motor altrma: 3X1=3kg/dak..B alayancerit kalknda toplam yakt miktar = A-B = 302-3 kg = 299 kg Pilot tarafndan alayancerit-Kayseri Erkilet Hava Meydan 1 saat 20 dakika olarak verilmitir. Bu noktada; alayancerit-Kayseri Erkilet Hava Meydan yakt ihtiyac: 1.73 kg/dak X 80 dak.=139 kg Not: 1.73kg/dakika arlk ve denge hesabndan alnmtr. 139 kg < 299 kg olup hava aracnn Kayseri Erkilet Hava Meydan iin yeterli yakt vardr. Kayseri Erkilet Hava Meydan iniine mteakip kalan yakt= 299-139 = 160 kg Kayseri Erkilet Hava Meydan inie mteakip 20 dakikalk tank yedek yakt: (160 60) X 20 = 54 kg olmas gereklidir. 54 kg < 160 kg (tankta kalan yakt miktar) hava aracnda 20 dakikann zerinde yedek yakt vardr. Hava arac pilotu tarafndan hazrlanm olan alayancerit-Kayseri Erkilet Hava Meydan Uu Plannda yedek meydan yer almamaktadr. Bu nedenle yedek meydan yakt hesab yaplmamtr.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 66 3.5. METEOROLOJK ARTLARIN UUA ELVERLL Kahramanmara Hava Meydan ATC VCS kayt cihaz zerinde yaplan incelemelerde TC-HEK tescil iaretli BELL 206L-4 tipindeki hava aracna alayancerit-Kahramanmara seyrseferinde hava meydanna ait meteoroloji bilgilerinin 13.23:59 UTCde TWR tarafndan verildii tespit edilmitir. Bu husus da hava arac ve TWR arasnda geen konumalar aada yer almaktadr. 13:23:52 TC HEK: Mara kule TC HEK yi gnler, alayanceritten kalktk, grerek artlar, meydan yapyoruz, 10 mil mesafe, 4000 fit, yaklama-ini talimat 13:23:59 KCM KULE: TC HEK Mara iyi gnler olsun! 13:24:15 KCM KULE: TC HEK Mara kullanlan pist 25, rzgr 210 dereceden 4 Kt, altimetre 1016, scaklk 10 derece, iba 5 derece, 5 mil ikaz TC-HEK tescil iaretli BELL 206L-4 tipindeki hava aracna Kahramanmaraalayancerit seyrseferi iin motor altrma msaadesi srasnda hava meydanna ait meteoroloji bilgilerinin Greenwiche gre, 14.00:23de kule tarafndan verildii tespit edilmitir. Bu hususta hava arac ve kule arasnda geen konumalar aadadr. 14:00:16 TC HEK: Mara Kule-TC HEK iyi gnler. alayancerit iin motor altrma, hazr olunca arayacam. EK 14:00:23 KCM KULE: HEK- Mara yi gnler olsun, HEK-Mara Motor altrma serbest, kullanlan pist 25 bulunduunuz pozisyondan kalkabilirsiniz, rzgr 270 dereceden 3 kt, altimetre 1006, dzeltiyorum 1016 scaklk 11 derece, iba 5 derece, tamam. 14:03:53 TC HEK: Mara-HEK kalka hazrz. 14:03:53 KCM KULE: HEK- Mara, Rzgr 210 dereceden 4 Kt, bulunduunuz pozisyondan kalk serbest Kahramanmara Hava Meydan meteoroloji nitesi tarafndan yaynlanan 11:50 UTC, 12:50 UTC ve 13:50 UTC METAR raporlar aada yer almaktadr. Rutin Meteoroloji Raporu (METAR) 11:50 UTC LTCN 251150Z 24004KT 9999 BKN035 BKN100 11/05 Q1016= 12:50 UTC LTCN 251250Z 16002KT 9999 BKN035 BKN100 11/05 Q1016= 13:50 UTC LTCN 251350Z 22002KT 9999 BKN035 BKN100 11/05 Q1016= Kahramanmara Hava Meydan meteoroloji nitesi tarafndan yaynlanan 10:40 UTC ve 13:40 UTC rasat saatlerine ait TAF raporlar aada yer almaktadr. Terminal Sahas Hava Raporu (TAF) 10:40 UTC LTCN 251040Z 2512/2521 18009KT 9999 BKN030 BKN100 TEMPO 2516/2520-SHRA = 13:40 UTC LTCN 251340Z 2515/2524 VRB02KT 9999 BKN035 BKN100 TEMPO 2515/2518-SHRA BCMG 2522/2523-SHRA= Komisyonumuzca Kahramanmarata yaplan incelemelerde, Pilot Mustafa Kaya STEKTEPEnin alayanceritten yakt ikmali iin gittii Kahramanmara Hava Meydanna iniini mteakip, ad geen meydanda Meteoroloji stasyon Mdrl ile bir sonraki grerek uu Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 67 seyrseferlerine ait meteorolojik bilgilerin incelenmesi ve temini amacyla irtibata gemedii tespit edilmitir. Pilot Mustafa Kaya STEKTEPEnin alm olduu meteorolojik bilgiler, Kahramanmara Meydanna iniinde ve alayancerit iin kalk srasnda kendisine Kahramanmara Hava Meydan Hava Trafik Kontrol Merkezi Kule tarafndan kurallara uygun olarak verilen ve havaalan evresi ile snrl rutin meteoroloji raporu ile snrl kalmtr. 25.03.2006 tarihli ve 12.00/12.30/13.00/14.00/14.30/16.00 UTC gruplar iin uydu grntlerinde Kahramanmara ili snrlar ierisinde meteorolojik olumsuzluk ak olarak grlmektedir. Kaza Aratrma ve Soruturma Kurulu Devlet Meteoroloji leri Genel Mdrlnden kaza aratrma ve incelemesi iin temin ettii uydu grntleri (saat 12.00- 16.00) aadaki resimlerde yer almaktadr.

Resim 1. Devlet Meteoroloji leri Genel Mdrlnden Alnan Uydu Grntleri (6 tane)
Uydu Grnts 12:00 Gmt

Uydu Grnts 12:30 Gmt

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 68 -

Uydu Grnts 13:00 Gmt

Uydu Grnts 14:00 Gmt

Uydu Grnts 14:30 Gmt

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 69 -

Uydu Grnts 16:00 Gmt

Resim 2. Kutupsal Yrngeli Uydu Grntleri (NOAA 17 Uydusu 08:30 Lokal ve 10:10 Lokal)

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 70 -

Resim 3. Uydu Grntleri (MODIS-TERRA Uydusu 10:40 Lokal Ve MODIS-AQUA Uydusu 12:20 Lokal 721 Kanal RGBsi)

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 71 -

Resim 4. Kahramanmara Havalimanna Ait LTCN AD2.11 Meteoroloji Bilgileri

Tablo 4. Meteoroloji Hizmetlerine Ait Bilgiler

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 72 Kaza Aratrma ve Soruturma Kurulu tarafndan yaplan incelemelerden ve Rapora yansyan aklamalardan, TC-HEK tescilli hava aracnn alayancerit-Kayseri Erkilet Yozgat/Yerky seyrseferi srasnda kat etmeye alt Kahramanmara ili Merkez Kzlz Ky dalk alanda 25 Mart 2009 tarihine ait Devlet Meteoroloji leri Genel Mdrl meteorolojik harita, diyagram ve uydu grntlerinin analizi neticesinde 11:00-18:00 Greenwich saatleri arasnda zellikle le saatlerinden sonra ok bulutlu ve kar yal olduu, hava scaklnn -5 ile -7 derece civarnda lld, rzgrn gneybat ynlerden saatte 35-40 km hzla kuvvetli olarak estii, gr mesafesinin 300-500 metre arasnda olduu belirlenmitir. Yukarda belirtilen meteorolojik artlarn kazaya etkisi Kaza nceleme ve Aratrma Kurulu tarafndan aadaki ekilde yorumlanmtr. Trkiye AIP ENR 1.2 Grerek Uu Kurallar Ksm 1.2 NOT 1: Helikopterler iin yer gr deeri kontroll sahalar dnda 2 kmden az olmayacaktr ifadesine yer vermektedir. Kontroll sahalar kule kontrol sahas, terminal sahas, asker terminal kontrol blgesi ve yollardr. Helikopterin grerek uu artlarna gre kalk yapt Kahramanmara li alayancerit lesi Kahramanmara Hava Meydan Kule Kontrol Sahas dnda yani kontrolsz sahadadr ve uu grerek artlarda Kayseri Erkilet (yakt ikmali) Asker Terminal Kontrol Blgesine girene kadar kontrolsz sahalarda yaplmak zere planlanmtr. Trkiye Havaclk Bilgi Yayn ilgili maddesindeki helikopterler iin yer gr deeri kontroll sahalar dnda 2kmden az olmayacaktr art bu uuta TC evre ve Orman Bakanl Devlet Meteoroloji leri Genel Mdrlnn 11.00 -18.00 UTC saatleri arasnda yer alan meteoroloji tespitlerinde yer alan gr mesafesinin 300-500 metre arasnda olmas nedeniyle ihlal edilmitir. Bir baka ifadeyle hava arac pilotu tarafndan VFR planlanan alayancerit-Kayseri Erkilet (yakt ikmali)Yozgat/Yerky uuunda; hava aracnn Kahramanmara li Merkez Kzlz Ky dalk alan kat ediindeki meteorolojik artlar VFR uua msaade etmemesine ramen pilot tarafndan sz konusu uua devam edilmitir. -5/-7C ve kar yal ortam ana rotor ve kuyruk rotoru palleri zerinde buzlanma yaratmaya msait hava koulu olarak grlmektedir. Bu koulun hava aracnn havada tutunabilmesini etkiledii bilinmektedir. Bu nedenle; hava arac pilotunun uu rotasna ait meteorolojik bilgileri almamasndan kaynaklanan buzlanmaya msait hava koulu ayr bir meteorolojik faktr olarak deerlendirilmektedir. Ayrca, evre ve Orman Bakanl Devlet Meteoroloji leri Genel Mdrl ile yaplan mteakip almalarda Kutupsal Yrngeli Uydu Grntleri Analizi ve Sabit Yrngeli Uydu Analiz sonular deerlendirilmitir. Yaplan bu deerlendirmeler sonucunda Helikopterin dt blge 25 Mart 02.00 Trkiye saatinden itibaren sisin etkisinde bulunmakta olduu, sis 10.40 lokal saate kadar blge zerinde devam ettii, 10.00den itibaren alak seviyeli bulut grubunun Gksun ilesi ve dalk alanlar zerinde etkili olduu, bu bulutlardan kar trnde yan dalk alanlar zerinde aralklarla hafif olarak devam edeceinin muhtemel olmas sonucu dalk alanlar kapataca, uzaktan alglama yntemleriyle sisin hala devam ettiine dair bulgular teknik olarak mmkn olmamakla birlikte saat 12.00 civarnda gndz scaklklarnn ykselmesiyle sisin paralar hlinde dalk alanlar zerindeki vadilerde ksmen kalabileceinin gz nnde bulundurulmas gereklilii sonucuna varlmtr. Ayrca Her 15 dakikada bir grnt alan Meteosat-9 uydusunun (Sabit Yrngeli Uydu) 10.8 m. kanal grntlerine bakldnda; Gksun ilesi ile helikopterin dt koordinat zerinde, d ncesi ve sonrasndaki 2 saat sresince bulut tepe scaklklarnn -9 ila 14 0C arasnda olduu gzlemlenmi olup ve bu deerler alak seviyeli bulutlarn (Stratocumulus tipi bulutlarn) tepelerinden alnan deerlerdir. Yukarda yer alan meteorolojik oluum merhum HA Muhabiri smail Gnein 112 servis ile yapm olduu grmelerde de kar, tipi, sis, ok souk gibi tanmlarda ak olarak ifade edilmitir. Merhum tarafndan kaza mahallinde hava aracnn iinde yaplan bu tanmlamalardan; hava aracnn umu olduu blgede VFR koullarn ortadan kalkt, yaan tipi eklindeki kar Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 73 nedeniyle pilotun yer grn istikrarl bir ekilde takip edemedii olasln glendirdii ve bu meteorolojik koullara ramen uuunu ayn istikamette devam ettirdii belirlenmitir. Komisyonumuz tarafndan kaza yerinde yaplan incelemelerde dinlenilen tanklar da o gnk hava artlarnn ok kt olduunu teyit etmitir. Gerekten de Komisyonumuz tarafndan dinlenen uzman kiilerden Kaptan Pilot Fevzi ALTUNBULAK o andaki meteorolojik artlarn helikopterin dmesine nemli lde etkisinin olmu olabileceini aadaki ekilde ifade etmitir.11 Efendim, meteoroloji yn vermez ancak blgesel olarak pilot uaca kalk yapt meydan, gidecei meydan ve yol boyu gzerghla ilgili meteorolojik raporlar alr, buna gre hareket eder ancak helikopterler grerek uaca iin bulunduu yerden gidecei meydan ya da yere bir izgi ekip bunun sana soluna sapabilir. Mutlaka o izgiyi takip etmek zorunda deildir. Genellikle de vadiler tercih edilir. O helikopter o gnk hava artlarnda bulut iinde kesinlikle ve kesinlikle uamayacak durumdayd. Buluta girdii takdirde motor ve pallerinde iddetli buzlanma olup zaten derdi. Buluta giremezdi. Yani bulut iinde uzun sre uamazd. Kuvvetle muhtemeldir ki pilot dalar amak iin vadileri kullanmak istedi, aamad, geri dnme teebbsndeyken Gidiinin en byk nedeni de uak deil helikopter olmas Gidemediim yerde inerim, geri dnerim. dncesiyle hareket etmi olabilir, Nasl olsa helikopter her yere iniyor. diye... Ancak bendeki kanaat kesin olmamakla birlikte dne karar verdii srada, dn srasnda buluta girdii ve bulut ierisindeyken de tepeye arpt eklinde ama bu tahminden teye gitmez. Fakat kesin olan udur ki: O gn o helikopter bulutun stne kamazd, bulut iinde uamazd, o gnk artlarda helikopterin umamas gerekiyordu bu kesin Komisyonumuz tarafndan Devlet Meteoroloji Genel Mdrl personeli Meteoroloji Mhendisi Nurettin AMdan olayla ilgili meteoroloji raporu hazrlamas istenmi ve aada yer alan bilgiler komisyonumuza sunulmutur. Meteorolojik haritalar yer seviyesi ve atmosferin eitli yksekliklerinden alnan parametrelerle hazrlanmaktadr. Bunlardan 850 hPa haritas kaza yeri seviyesinin alt ksmndan (yaklak 1500m), 700 hPa haritas ise st ksmndan (yaklak 3000 m) llen deerlerle hazrlanmaktadr. Gnde iki defa (00:00 UTC ve 12:00 UTC) oluturulan bu haritalar tahmin haritalar olmayp gerek durumu gstermektedir. Bu veriler baz alnarak gelecee ynelik ayn seviyelerin tahmin haritalar retilmektedir. Yksek seviye meteoroloji haritalarndan 25.03.2009 tarihli saat 12:00 UTCde hazrlanan 850 hPa ve 700 hPa seviyelerine ait scaklk haritalar ekil-2 ve ekil-3te verilmitir. Kaza yerinin ykseklii 1960 m olduu dnldnde, bu ykseklikteki scaklk, rzgr vb. meteorolojik parametrelere ulamak iin bu iki seviyeye ait haritalarn kullanlmas gerekecektir. Bu harita deerleri ile birlikte ayn anda llen baka birok parametre balang deeri olarak alnarak, hava tahmin modeli girdileri elde edilir. Uluslararas meteoroloji kurulularnn ya da gelimi birka lkenin retebildii kresel hava tahmin modelleri programlarnn altrlmas sonucunda istenilen bir koordinatn ya da bu koordinata yakn bir blgenin hava tahmini elde edilebilmektedir.

11

09.06.2009 tarihli Komisyon Toplant Tutana.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 74 Bu anlatmlarn sonucunda kaza gn blgedeki hava scaklnn; 12:00 UTCde -1oC ve -3C, ilerleyen saatlerde ise -5oC ve -7Cye kadar dm olmas mmkn grlmtr.12-13 ekil 2. 25.03.2009 Tarihli Saat 12:00 UTCde Hazrlanan 850 HPa (Yaklak 1500 m) Seviyesine Ait Scaklk Haritas.

ekil 3. 25.3.2009 Tarihli Saat 12:00 UTCde Hazrlanan 700 Hpa (Yaklak 3000 m) Seviyesine Ait Scaklk Haritas.

12

13

Kaza blgesi iin yaplan tahminler daha sonra yerinde lm yaplarak dorulanamadndan bu ekilde bir deerlendirme yaplmtr. Kaza sonras scakln olduka dk olduu, merhum HA Muhabiri smail Gnein telefon konumalarndan da anlalmaktadr.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 75 Kaza yeri koordinat iin hazrlanan MM5 modeli meteogram ktsnda (ekil-3) hava scaklnn 12:00 UTCden sonra hzla dt gzlemlenmektedir. Bu modeller yumuatlm topografya kullanldndan scakln gerek deerini tespitten ziyade eilimini anlamada kullanlr. Ayrca bu model ktsndan elde edilen bulut karma oranlar ve nem profili bilgilerinin uydu (MSG) bulut grntleri ile uyumlu olmas, 3000 m ykseltiye kadar alak seviye bulutu ve sis ihtimalini kuvvetlendirmektedir. ekil 4. 25.03.2009, 00 UTCde Hazrlanan MM5 Modeli Meteogram kts

Yine ayn seviyelere ait rzgr haritalarndan rzgrn; sabah saatlerinde 5-10 km/saat, 12:00 UTCden sonra ise gneybatdan 35-40 km/saat hzla estii grlmektedir (ekil-5,6,7 ve 8).

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 76 ekil 5. 25.03.2009 06:00UTC 850 Hpa Rzgr Haritas

ekil 6. 25.03.2009 06:00 UTC 700 Hpa Rzgr Haritas

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 77 ekil 7. 25.03.2009 12:00 UTC 700 HPa Rzgr Haritas

ekil 8. 25.03.2009 12:00 UTC 850 HPa Rzgr Haritas

Meteorolojik uydulardan alnan bilgiler grnr ve kzltesi olmak zere iki farkl kanaldan elde edilmektedir. Kzltesi grntlerinden elde edilen deerler yaklak olarak bulut tepesi scakln vermektedir.14 Kaza an ve sonrasna ait uydu grntlerinin 13:00 UTCden balayan bulut durumu incelemesinde; 13:00 UTCde blgede, tepe scakl -10 C civarnda llen bir alak bulut ktlesi grlmektedir (ekil-9).

14 Raporda kullanlan uydu grntleri sabit yrngeli METEOSAT ikinci nesil MSG (Meteosat Second Generation) uydularndan alnan kzltesi (IR) 10.8 mikron kanalna ait grntlerdir.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 78 ekil 9. MSG IR10.8 Kanal Grntleri

25.3.2009 saat 1300 UTC. A) Gri lek B) renklendirilmitir. -10 C olarak belirlenen bulut tepe scaklndan kaza mahalli seviyesi scakl karldnda: (-3) - (-10) = 7 C deere eriilmektedir. Bu scaklk fark bulut tepesi ile olay yeri ykseklii hakknda bilgi verir. Nemli bir havada (bulut iinde) dey scaklk deiimi yaklak (Lapse Rate) 0.7 C/100 mdir. 7Clik scaklk farkndan; kaza yeri seviyesi ile bulut tepesi ykseklii arasndaki yaklak mesafenin 700/0.7 = 1000 m olduu sonucu ortaya kar. Buradan olay yerindeki bulutlarn yksek ya da orta bulut olmad tespit edilmi olur. Tespit edilen bu durum: olay zamannda blgede yksek bulut olmamas nedeniyle atmosferin daha alt seviye bilgilerinin alnabilmesine imkn salamtr.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 79 ekil 10. Bulut Tiplerini Tespit in Gelitirilmi RGB Uygulamas Grnts

Trkiyenin batsndaki koyu renkler orta ve yksek bulutlar, doudaki ak (yeil) renkler alak bulutlar gstermektedir. Kaza yerindeki bulutlarn yksek ya da orta bulut olmad ekil 10daki uydu grntsnden de anlalmaktadr. Kaza zamanna yakn saatlerdeki uydu grntlerinin animasyonu incelendiinde buradaki ktlenin yere ok yakn stratus alak bulutu ya da sis olabilecei tahmin edilmitir. Zira pozisyonu duraandr. Ayrca hafif kar ya ve rzgrn artmasyla da tipi olaynn meydana gelmi olabilecei dnlmtr. Bu bulutlarn taban yksekliinin, kaza yeri seviyesinden balamas yksek bir ihtimaldir. Keza yer seviyesinde var olmasa dahi, helikopterin asgari uu ykseklii de gz nne alnrsa kazann hemen ncesinde helikopterin sis iinde bulunduunu varsaymak yanl bir deerlendirme olmayacaktr.15

15

Gazeteci smail Gnein kazadan hemen nce ektii fotoraflar da bu ihtimali glendirmektedir.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 80 -

ekil 11. NOAA Uydusundan Alnan Karla Kapl Alan rn Grnts

NOAA uydu grntlerinden 24.03.2009da elde edilen karla kapl alan rn ile yaplan tespitte blgenin daha nceden karla kapl olduu grlmektedir. Blgenin yksek kesimlerinin tamamnn alak bulutlarla kapl olmas; pilotun olay yeri rakmna yaklancaya kadar (daha aa seviyelerde) normal uu hz ile geldii varsaylrsa, hava muhalefeti sorunu olan blgelerde deiik yerlerden bir ya da birka defa zirveyi ama giriiminde bulunmu olabilecei de gz nnde bulundurulmaldr. Kaza ncesi saatlerden itibaren 15 dakika aralklarla alnan VSBLE ve NFRARED MSG uydu fotoraflar aadadr. ekil 12. VISIBLE Grntleri (UTC 10:00- 16:45)

10:00 UTC

10:15UTC

10:30UTC

10:45UTC

11:00UTC

11:15 UTC

11:30UTC

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 81 -

12:00UTC

12:15UTC

12:30UTC

12:45UTC

13:00UTC

13:15UTC

13:30UTC

13:45UTC

4:00UTC

14:15UTC

14:30UTC

14:45UTC

15:00UTC

15:15UTC

15:30UTC

15:45UTC

16:00UTC

16:15UTC

16:30UTC

16:45UTC

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 82 ekil 13. INFRARED Grntleri

10:00 UTC

10:15UTC

10:30UTC

10:45UTC

11:00UTC

11:15 UTC

11:30UTC

12:00UTC

12:15UTC

12:30UTC

12:45UTC

13:00UTC

13:15UTC

13:30UTC

13:45UTC

14:00UTC

14:15UTC

14:30UTC Trkiye Byk Millet Meclisi

14:45UTC (S. Says: 700)

15:00UTC

- 83 -

15:15UTC

15:30UTC

15:45UTC

16:00 UTC

16:15 UTC

16:30 UTC

16:45 UTC

3.6. HLAS HABER AJANSI MUHABR GAZETEC SMAL GNE TARAFINDAN KAZA GN EKLEN FOTORAFLAR Kazadan sonra kazazedeler arasnda bulunan Gazeteci smail Gnein fotoraf makinesinden kan ve kazadan hemen nce ektii anlalan fotoraflar kaza sebebinin ortaya karlmasnda nem arz etmektedir. Aada Nikon D70s marka ve model makine ile kaza gn saat 14:35ten itibaren ekilen fotoraflar ve zellikleri bulunmaktadr. Bu saatte hava arac alayancerit ilesinden kalka hazrlanma an ile dme anna kadar ekilen fotoraflar yer almaktadr. Kaza gn ekilen fotoraflar incelendiinde bulutlanmann yol boyunca artt ve buna mukabil gr mesafesinin gittike azald grlmektedir. Sz konusu olan bu fotoraflar ilgili blmlerde ayrntl olarak deerlendirilmitir.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 84 Resim 5. HA Muhabiri Merhum smail Gne Tarafndan16 Lokal 14.35:47de ekilmi Fotoraf ve zellikleri

HA Muhabiri merhum smail GNEin fotoraf makinesinde 25.03.2009 tarihine ait saat 11:29-15:00 arasnda ekilmi toplam 134 fotoraf bulunmaktadr.

16

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 85 -

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 86 Resim 6. HA Muhabiri Merhum smail Gne Tarafndan Lokal 14.35:50de ekilen Fotoraf ve zellikleri

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 87 -

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 88 Resim 7. HA Muhabiri Merhum smail Gne Tarafndan Lokal 14.36:41 de ekilen Fotoraf ve zellikleri

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 89 -

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 90 Resim 8. HA Muhabiri Merhum smail Gne Tarafndan Lokal 14.39:34de ekilen ve Helikopterin Havalandn Gsteren Fotoraf17 ve zellikleri

17

Kahramanmara KCM Kule kaytlarna gre pilotla en son balant saat 14.14:11de kurulmutur.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 91 -

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 92 -

Resim 9. HA Muhabiri Merhum smail Gne Tarafndan Lokal 14.50:27de Menzelet Baraj Gl zerinde ekilen DSC_147 Fotoraf ve zellikleri

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 93 -

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 94 -

Resim 10. HA Muhabiri Merhum smail Gne tarafndan Lokal 14.50:57de ekilen Fotoraf ve zellikleri

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 95 -

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 96 Resim 11. HA Muhabiri Merhum smail Gne Tarafndan Lokal 14.51:04de Menzelet Baraj Gl zerinde ekilen Fotoraf ve zellikleri

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 97 -

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 98 Resim 12. HA Muhabiri Merhum smail Gne Tarafndan Lokal 14.51:10da Menzelet Baraj Gl zerinde ekilen Fotoraf ve zellikleri

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 99 -

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 100 Resim 13. HA Muhabiri Merhum smail Gne Tarafndan Lokal 14.58:39da ekilen Fotoraf ve zellikleri

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 101 -

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 102 Resim 14. HA Muhabiri Merhum smail Gne Tarafndan Lokal 14.58:41de ekilen Fotoraf ve zellikleri

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 103 -

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 104 Resim 15. HA Muhabiri Merhum smail Gne Tarafndan Lokal 14.58:46da ekilen Fotoraf ve zellikleri

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 105 -

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 106 Resim 16. HA Muhabiri Merhum smail Gne Tarafndan Lokal 14.58:52de ekilen Fotoraf ve zellikleri

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 107 -

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 108 Resim 17. HA Muhabiri Merhum smail Gne Tarafndan Lokal 14.59:03de ekilen Fotoraf ve zellikleri

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 109 -

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 110 Resim 18. HA Muhabiri Merhum smail Gne Tarafndan Lokal 14.59:28de ekilen Fotoraf ve zellikleri

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 111 -

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 112 Resim 19. HA Muhabiri Merhum smail Gne Tarafndan Lokal 15.00:35de ekilen Son Fotoraf ve zellikleri18

smail GNE tarafndan ekilen bu son fotoraftan sonra yaklak 1-2 dakika daha uulduu tahmin edilmektedir.

18

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 113 -

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 114 Komisyonumuzca elde edilen bilgi, dokman, fotoraf ve raporlar ile bilgisine bavurulan kii ve uzmanlarn beyanlarndan, hava aracnn Kahramanmara ili Merkez Kzlz ky dalk alanndan geii sresince buzlanma, rzgr kaymas, trblans, kar ya ve bulut ii kstl gr nedenlerinden dolay atmosferik koullarn grerek uu iin elverili olmad grne varlmtr. 3.7. KAZA YAPAN HELKOPTERN ROTASININ TESPT AMACI LE YAPILAN ALIMALAR Pilot M. Kaya STEKTEPEnin takip ettii rotay belirlemek amacyla, 01.09.2010 tarihinde helikopterle keif almas yaplmtr. Keif uuu sonras Emniyet Genel Mdrl bnyesinde grevli Pilot, 4. Snf Emniyet Mdr Mehmet DAYIOLU Komisyonumuza bir rapor vermitir. Buna gre; 3.7.1. almaya Esas Tekil Eden Bilgiler, alma Usul ve Kstlar Bu rapor kapsamnda yaplan deerlendirmeler Komisyonumuza gelen bilgi, belge ve fotoraflarn Google Earth Harita Program zerine ilenmesi ile yaplmtr. almada belge ve fotoraflardan alnan bilgilerin yan sra merhum pilot Mustafa Kaya STEKTEPEnin kaza gnndeki hava artlar altnda yapm olabilecei gzergh ve irtifa tercihleri deerlendirilmi ve bu ynde baz n kabuller yaplmtr. rnein, hava artlarndan dolay rota boyunca uu irtifasnn bulutlanma nedeniyle 6500 fit ve altnda olduu, bu nedenle pilotun alayanceritKayseri rotasn arazi ykseklii nedeniyle dorudan uma imkannn olmad ve rota boyunca arazi yksekliinin en dk olduu rotay izledii ngrlmektedir. Nihai Kaza Raporu, Kahramanmara hava trafik kontrol nitesinin kaytlarna dayanarak TC-HEK tescil iaretli helikopterin lokal saat 14:35de Kayseri, Erkilet Meydan iin Kahramanmara, alayanceritden havalandn belirtmitir. Merhum gazeteci smail Gnein fotoraflarnda da kalk zaman 14:39 olarak tespit edilebilmektedir. Rotann tespitinde asl kaynak olarak Gazeteci smail Gnein fotoraflar ve bu fotoraflardaki zaman aralklar kullanldndan bu alma iin alayancerit kalk saati 14:39 olarak alnmtr. Bu almada sunulan bilgilerin deerlendirilmesinde u kstlamalar gz nnde tutulmaldr: 1. Haritalara ilenmi veriler resm kaytlardan elde edilmi bilgilerin doruluu ve gvenilirlii ile snrldr. 2. GPS teknolojisi gelimi bir teknoloji olmakla birlikte irtifa (ykselti) bilgilerinde 50100 fit (15-30 m) kadar hatalar olabilir ve uydudan taranan grntler gerek grntlerle btnyle rtmeyebilir.

3.7.2. Fotoraflarda Grlen Mevkilerin Yaklak Konumlarnn Tespiti Gazeteci merhum smail Gne tarafndan ekilen fotoraflar helikopterin hangi saatte hangi konumda bulunduunu tespit amal kullanlmtr. Bu maksatla zellikle 5 fotoraftan yararlanlmtr. 1. Lokal 14.39:34de ekilmi DSC_142 fotoraf helikopterin alayanceritden kalk saatini tespit iin kullanlmtr. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 115 2. Saat 14.51:10da Menzelet Baraj Gl zerinde ekilen DSC_147 fotoraf helikopterin bu saat itibariyle hangi noktada bulunduunu ve kalk zaman ve noktas ile olan farklar dikkate alnarak alayancerit-Menzelet Baraj arasndaki ortalama seyir sratinin hesaplanmasnda kullanlmtr. 3. Saat 14.58:46de ekilen DSC_150 fotoraf ayrt edilebilir bir corafi yapy resmettiinden bu saat itibariyle bulunulan konumu tespit etmede yararl olmutur. 4. Saat 14.59:04da ekilen DSC_152 fotoraf yine ayrt edilebilir bir corafi yapy (patika yol ve kvrm yapan su yolu) resmettiinden bu saat itibariyle bulunulan konumu tespit etmede yararl olmutur. 5. Saat 14.59:28de ekilen DSC_153 fotoraf yine ayrt edilebilir bir corafi yapy (birbirine paralel uzanan srtlar) resmettiinden bu saat itibariyle bulunulan konumunu tespit etmede ve helikopterin yaklak istikameti konusunda fikir vermede yararl olmutur. Bu fotoraftan sonra 16:00 zamanl bir fotoraf daha ekilmi, bu fotorafta % 90 zerinde beyazlk hakim olduundan konum tespitinde bu fotoraftan yararlanlamamtr. Bu nedenle 14:59:28 konumu bilinen son konum olarak alnmtr. DSC_147, DSC_150, DSC_152 ve DSC_153 fotoraflarnda grlen yerlerin Google Earth zerinden tespit edilmi grntleri aada sunulmutur. Daha nce bahsedilen kstlardan tr Google Earth grntlerinin fotoraflarla birebir rtmesi ve her detayn grlmesi beklenmemelidir. Bu resimleri kyaslarken byk lekli unsurlarn rtmesine baklmaldr. rnein DSC_147 resminde baraj glnn izdii yay ekli, DSC_150 resminde deve hrgc eklinde iki tepe, DSC_150 resminde patika yol ve kvrm yapan su yolu, ve DSC_153 resminde birbirine paralel uzanan srtlar grlebilmektedir. Aada smail Gnein ektii fotoraflar ile Google Earth ve Komisyonun teknik heyeti tarafndan kaza mahallinde ekilen fotoraflar attrlmtr. Resim 20. Saat 14.51:10da ekilmi DSC_147 Resmi, Google Earthden Alnan Grnt ve Keif Uuunda ekilen Fotoraf

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 116 -

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 117 -

Resim 21. Saat 14.58:46da ekilmi DSC_150 Resmi, Google Earthden Alnan Grnt ve Keif Uuunda ekilen Fotoraf

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 118 -

Resim 22. Saat 14.59:04de ekilmi DSC_152 Resmi, Google Earthden Alnan Grnt ve Keif Uuunda ekilen Fotoraf.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 119 -

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 120 Resim 23. Saat 14.59:28de ekilmi DSC_153 Resmi ve Google Earthden Alnan Grnt.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 121 -

3.7.3. Uu Rotasnn ve Srat Bilgisinin Tespiti Uu rotasnn ve srat bilgisinin tespiti amacyla alayancerit Kayseri/Erkilet dorudan rotas sar olarak ilenmitir. Bu rotada arazi ykseklii ok fazla olduu iin tercih edilmemitir. TC-HEKin yeil olarak iaretlenmi ve arazinin alak olduu rotann kat edildii dnlmektedir.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 122 Yeil olarak iaretlenmi rotada alayanceritden Menzelet Baraj Glne kadar olan mesafe 33.5 km (18.24 NM)dir. alayancerit kalk 14.39:34, DSC_153 fotorafnn ekildii noktay gei 14.59:28dir. Havada geen sre 00.19:54dr (19 dakika 54 saniye). Bu durumda helikopterin bu iki nokta arasnda ortalama seyir sratinin 181 km/s (98 KT) olduu dnlebilir.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 123 -

Menzelet Baraj Glnden kaza mahalline kadar kat edilen yol ve ufki grnm aada belirtilmitir.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 124 -

Kaza mahalli 14:59:28 konumu

Helikopterin muhtemel gzergh TBMM Aratrma Komisyonu tutanaklarnda isimleri geen grg tanklarna gre TC_HEKin Sinse ky zerinden getii ifadesi yer almaktadr. Bu ifade dikkate alnrsa, helikopterin DSC_153 konumundan batya doru utuunu kabul etmek gerekecektir. DSC_153 konumundan Sisne kyne olan mesafe 2.3 km (1.2 NM)dr. Helikopterin ortalama seyir srati dikkate alnarak bu mesafeyi 45 saniyede kat ettii kabul edilebilir. DSC_153 (14.59:28) ve DSC_154 (15:00:36) fotoraflar arasndaki zaman fark 0108dir (1 dakika 8 saniye). Helikopterin hesaplanan ortalama seyir srati 181 km/s (98 KT) baz alnrsa 14.59:28 konumundan sonra DSC_154 fotorafnn ekildii zamana kadar helikopter yaklak 3.4 km (1.9 NM) yol alm olmaldr. Bu durumda helikopter Sinse kyn kat ettikten sonra DSC-154 fotorafnn ekildii noktaya kadar yaklak 1.1 km (0.7 NM) ilave yol alm olmaldr. Bu hesaplamalar ortalama seyir srati (yer hz) dikkate alnarak yaplm olduundan tespit edilen bu noktalarn kesinliinden bahsedilemez, ancak yaklak bilgiler olarak alnabilir. Ortaya kan durum karsnda uuun her safhasnda pilot hznda uygun deiiklikler yapabilir. Sisne kynden sonra helikopterin Kzlz ky istikametine utuuna dair grg tan ifadeleri dikkate alndnda helikopterin DSC_154 fotoraf ekildiinde bulunmas muhtemel konum, arazi ykseklikleri de dikkate alnarak beyaz koni olarak iaretlenmitir. Bu koninin kaza mahalline en yakn noktasndan, kaza yerine uzaklk 4.4 km (2.4 NM)dir. Helikopterin hesaplanan ortalama seyir srati 181 km/s (98 KT) baz alnrsa muhtemel DSC_154 (15.00:36) konumu ile kaza mahalline kadar olan mesafe yaklak 1 dakika 28 saniyede kat edilir. Bu durumda kaza saati 15.02:04 olarak kabul edilebilir. Pilotun bu blgede hzn biraz daha drm olmas (grn kaybolmas veya ok azalmas hlinde ilk refleks bu olacaktr) ve bu yolu dorudan deil ksmen uygun arazi zerinden uzatarak katettii dnlrse bu srenin biraz daha uzamas da mmkn grnmektedir.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 125 -

Olas DSC_14 15:00:36 konumu

3.7.4. Keif Uuu ve Rota Tespitinin Deerlendirilmesi Daha nce de belirtildii zere Komisyonda grevli teknik heyetin katlmyla kaza blgesinde tespit edilen rotann teyidi amacyla, Ankara ilinden hareketle helikopterle blgeye intikal edilmitir. Kaza yeri ile alayancerit ilesi arasnda belirlenen rota zerinde uulmu ve bu esnada fotoraf ekimleri ve video kayd yaplmtr. Elde edilen kayt ve fotoraflar ile merhum smail Gnein ektii fotoraflar kyaslanarak almalar yaplm ve rten fotoraflar tespit edilmitir. Yaplan uu ve uu sonras deerlendirmeler tespit ettiimiz (takip ettiimiz) rotann doruluunu teyit etmektedir. Resm kaytlardan elde edilen veriler, genel uu kaideleri ve kaza blgesinde yaplan uu ve incelemelere dayanlarak TC-HEK tescil iaretli helikopterin 25.03.2009 tarihinde katetmi olmas muhtemel rotay makul bir oranda yanstt dnlmektedir. Mehmet Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 126 DAYIOUnun da raporunda belirttii gibi bu bilgiler kesin deerler olarak alnmamal, bata arz edilen kstlardan kaynaklanabilecek eksikliklerin olabilecei dikkate alnmaldr.

3.8. UUA YARDIMCI TEKNK DONANIM Uua yardmc teknik donanm hava aracna ait Uu El Kitabnda belirtilmitir. Hava aracna ait Uu El Kitab Ksm 1-5-B Optional Equipment ksmnda kar ya ve/veya tipide uu gerekletirilecekse hava aracnda Particle Deflector Kitin bulunmasnn gereklilii yer almaktadr. Hava artlarnn grerek uua uygun olmad ile ilgili tespitler yukarda yaplmtr. Buna gre; 3.8.1. Hava Aracnda Bulunan Seyrsefer ve ni Yardmclar TC-HEK tescil iaretli BELL 206L-4 tipindeki hava aracnn yakt ikmali iin en son ini/kalk yapt Kahramanmara Hava Meydanna DHM Genel Mdrl tarafndan temin ve tesis edilmi olan radyo seyrsefer ve ini cihazlarna ait Trkiye AIP LTCN AD 2.19da yer alan zellikler Resim 5 de yer almaktadr. Tablo 5. Radyo Seyrsefer ve ni Yardmclar

TC-HEK tescil iaretli BELL 206L-4 tipindeki hava aracnda ATC birimleri ile iki ynl muhabereyi salayan VHF telsiz mevcuttur. Kahramanmara Hava Meydan ATC APP/TWRa ait Trkiye AIP AD2 LTCN VHF/UHF ve SAR frekanslar FGR 6de yer almaktadr. 25.03.2009 tarihinde ini ve kalk yapt Sivas ve Kahramanmara Hava Meydanlar ATC APP/TWR VCS kaytlar zerinde yaplan incelemede iki ynl muhaberenin; frekans temasnn saland an itibaryla anlalabilir kalitede olduu tespit edilmitir. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 127 Tablo 6. ATS Haberleme Tesisleri

TC-HEK tescil iaretli BELL 206L-4 tipindeki hava aracnn yakt ikmali iin en son ini ve kalk yapt Kahramanmara Hava Meydan ehir merkezinden 8 km uzaklkta 373218N 0365707E koordinatlarnda olup rakm 1723 fittir. Hava Liman CTR 373256N 0365759E merkezli, yarap 5 NM ve dikey limiti 3000 fit AMSL/SFC olup intikal irtifas 12000 fittir. Hava Meydanna ait Trkiye AIP AD2.2de yer alan corafi ve idari bilgiler, AD 2.3 alma saatleri ve AD 2.17 ATS hava sahas resimde yer almaktadr. Tablo 7. Kahramanmara Havaliman Bilgileri

TC-HEK tescil iaretli BELL 206L-4 tipindeki hava aracnda; a) JAR-OPS 3 Commercial Air Transportation (Helicopters) Ksm 3.700/Cockpit voice recordes ve 3.715/Flight data recorders, b) ICAO ANNEX6 Operation of Aircraft Blm III Ksm 4.9 Flight Recorders maddelerinin kapsamnda MTOW sebebiyle uu kayt cihaz bulundurma zorunluluu yoktur. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 128 Bu erevede; TC-HEK tescil iaretli BELL 206L-4 tipindeki hava aracnn 25.03.2009 tarihinde yapm olduu alayancerit-Kayseri Erkilet Hava Meydan uuundaki teknik donanm yetersizdir. Bir baka ifadeyle uluslararas havaclk kurallar gerei helikopterin dt zaman ve yerdeki hava koullar dikkate alndnda pilotun belirtilen seyrsefer gzergh ierisinde uuunu gerekletirebilmesi iin helikopter zerinde Snow Deflector Kit ve/veya Snow Deflector Kit ve Particle Deflector Kit birlikteliinin salanmas, aksi hlde uuun gerekletirilmemesi gerekmektedir. 3.9. RADAR KAYITLARI Hava aralarnn yapm olduklar seyrsefer esnasnda hava radarlar vastasyla takip ve kontrollerinin yapld da gz nnde bulundurulduunda 25.03.2009 tarihinde Kahramanmara ili merkez snrlar ierisinde den TC-HEK tescil iaretli BELL 206L-4 tipindeki helikopterin alayancerit-Kayseri Erkilet Havaalan uuu esnasnda uu zelliklerinin de gz nnde bulundurularak radar kaytlarnn incelenmesi nem arz etmektedir.

3.9.1. Genel Olarak Radar kaytlarnn incelenmesi ynnden pilotun tercih etmi olduu uu tipinin zelliklerinin irdelenmesi gerekmektedir. IFR Uu: Kontroll yol ve sahalarda (hava koridorlar, hava alanlar etrafnda oluturulan terminal sahalar, meydan kontrol blgeleri) Aletli Uu Kurallarna (IFR_Instrument Flight Rules) gre icra edilen (hava aralarnn birbirleriyle ve mnialarla arpmalarn nlemek zere hava trafik kontrol hizmeti alan) bir uu tr olup; bu uularda uu emniyetini tesis etme sorumluluu, hava trafiinin sevk ve idaresinden sorumlu Hava Trafik Kontrol nitelerine (DHM Genel Mdrlne) aittir. Hava trafik kontrol hizmeti (ATC-Air Traffic Control) salanan IFR trafikler; uularn hava seyrsefer yardmc cihazlarndan referans alarak / yararlanarak, kontroll yol ve sahalar iinde, belirlenen emniyet seviye / irtifalar dhilinde gerekletirmektedir. Hava trafik kontrol hizmetinin saland blgede yeterli radar kaplamas varsa hizmet, radarl hava trafik kontrol hizmeti, radar kapsamas yoksa radarsz hava trafik kontrol hizmeti olarak adlandrlr. Trk hava sahasnda transit gei yapan uulara hava koridorlar boyunca ve youn hava trafiinin yaand hava limanlarnda ve hava sahalarnda, hava aralar arasnda salanan ayrma deerlerini drerek hava trafiini hzlandrma adna, radarl hava trafik kontrol hizmeti salanmaktadr. IFR uulara radarl hava trafik kontrol hizmeti vermek zere hlen DHM'ye ait toplam 17 adet SSR (Secondary Surveillance Radar/kincil Gzlem Radar) sistemi bulunmaktadr. SSR sistemi tarafndan bir hava aracnn tespit edilebilmesi iin, sivil havaclk kurallar gereince hava aracnda transponder tehizatnn bulunmas gerekmektedir. SSR sistemi, uzaya yaynlanan 1030 Mhz frekansndaki elektromanyetik sinyallerin, uak zerinde bulunan transponder tehizatnca alglanp 1090 Mhz frekansnda cevap sinyalinin gnderilmesi teknii ile almaktadr. Karlkl olarak SSR sistemi ile transponder tehizat arasndaki sz konusu elektromanyetik sinyaller aracl ile haberleme sonucunda hedef (hava arac) SSR sistemi tarafndan tespit edilip ilgili hava trafik kontrol merkezinde grntlenmekte ve kayt altna alnmaktadr. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 129 Sz konusu 1030 ve 1090 Mhz frekans aralndaki elektromanyetik dalgalar, uzayda dz bir ekilde yol alrlar. Bu nedenle transponder tehizatna ait uak zerindeki anten ile SSR sistemine ait yerdeki antenin, arada herhangi bir engel olmakszn birbirini ufki olarak gryor olmas gerekmektedir. SSR sisteminin azami menzili 200 NM(Deniz Mili) ile 250 NM arasnda deimekte olup, DHMye ait SSR sistemleri marifetiyle 200 FL uu yksekliindeki tm uaklar en az 2 SSR sistemi tarafndan tespit edilmekte ve ilgili hava trafik kontrol merkezine ait radar bilgi ilem merkezlerinde kayt edilmektedir. ayet hava aracnn uu ykseklii yeterli deilse, yukarda bahsedilen ekilde doal engeller nedeniyle SSR sistemince hava aracnn tespit edilmesi mmkn olmamaktadr. Kuzeyde Engizek Dalar ile gneyde Ahr Da arasndaki alayancerit'ten kalkp Gksun'a doru gitmekte iken den helikopterin dt blgeye en yakn konumda bulunan Kahramanmara-Gkeda SSR sistemine ait kapsama diyagram, helikoptere uygun ekilde 80 FL uu ykseklii iin karlm olup buna ait resim aada yer almaktadr. Resim 24. Helikoptere Uygun ekilde 80 FL Uu Ykseklii in karlm Resim

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 130 VFR Uu: Gerek kontroll yol ve sahalarda gerekse kontrolsz sahalarda sadece grerek meteorolojik koullarda (VMC) Grerek Uu Kurallarna (VFR) gre icra edilen (hava aralarnn birbirleriyle ve engellerle arpmalarn nlemek zere Hava Trafik Kontrol Hizmeti almayan) bir uu tr olup; bu uularda uu emniyetini tesis etme sorumluluu VFR uuu yapan hava aracnn pilotuna aittir. VFR artlarnda uan hava aralar; bu uu trnn kurallar gerei kontroll yol ve sahalar dnda uu yapabildikleri ve IFR uular iin belirlenmi asgari emniyet irtifalarna riayet etmek zorunda olmadklar iin (zellikle dk irtifalarda) radar kaplama sahas dnda kalmakta olup; radar sistemini haiz hava trafik kontrol nitelerince radar ekrannda takip edilememektedir. Zira radar kaplama sahas minimalar belirlenirken esas alnan temel unsur, hava trafik kontrol hizmeti verilen, IFR artlarda dzenlenecek uularn takip ve kontrol edilmesidir. Ancak, VFR uu gerekletiren hava aralarna gerekli grlmesi ve pilotun talep etmesi durumunda yardm amal monitr/gzlem hizmeti verilebilmekle birlikte; hava koullar ve engelleri nedeniyle IFR uular iin belirlenmi asgari emniyet irtifalarna bal kalmakszn uuun dk seviye/irtifalarda gerekletirilmesi, doal engellerinin olumas nedeniyle sz konusu hava aralarnn radar kaplama sahalar dnda kalmalarna yol amakta ve VFR trafiklerin monitr amal radar takibi ounlukla mmkn olmamaktadr. Ayrca VFR (Visual Flight Rules/Grerek Uu Kurallar) uua ilikin kriterler ICAO mevzuatna uygun olarak Trkiye AIPsinde (Aeronatical Information Publication/Havaclk Bilgi Yayn) ilan edilmitir. VFR uu yaplabilmesi iin uluslararas kural ve standartlara uygun olarak belirlenmi asgari deerler (gr, bulutlara olan yatay/dikey mesafe vb.) ve uu ekiplerinin meteorolojik verileri deerlendirerek bu deerlere uygun uu yapma sorumluluklar Trkiye AIPsinde aka belirtilmitir. Uuun kontroll sahalar dnda yaplmas durumunda meteorolojik verileri elde edecek ve elde edilen meteorolojik artlarn bu uu iin uygun olup olmadna karar verecek kii, hava aracnn kaptan pilotudur. Zira, kontrolrn meteoroloji ofisinden ald bilgiler, sadece o hava alan ve yakn civarna ait meteorolojik bilgilerdir. Uu rotas zerindeki meteorolojik bilgilerin meteoroloji ofislerinden pilotlar tarafndan alnmas gerekir. Kontrolrlerin, pilotlara uu gzerghlar zerindeki meteorolojik hadiselerle ilgili olarak bilgi verme sorumluluu bulunmamaktadr. VFR uu planlayan hava arac uu ekibinin, bulutlar ve araziye gre kendi ayrmasn salayarak, hava artlarna gre uula ilgili nihai karar (uygun gzergh ile uua devam veya en yakn noktaya ini) vermesi gerekmektedir. Bu nedenlerle, VFR uularn ok byk bir ksm radar ekrannda grlemez. lkemizdeki asker radarlarla sivil radarlarn kurulu amalar birbirinden farkldr. Asker radarlardaki temel ama, hava sahasnn savunmasna ynelik olup; hava sahasna girecek olan ya da hava sahasnda uu hlindeki IFR/VFR trafikleri tehis etmek ve dost/dman tanmlamalar ile savunma fonksiyonunu yerine getirmektir. Asker radarlar elektromanyetik dalgann hedefine arpp geri dnmesi ve oluan ekonun radar ekrannda takibi prensibine dayal olup bu tip radarlar Approach radar olarak tanmlanmaktadr. Approach zellii tayan radarlar sadece byk havaalanlarnda yaklama-kalk kontrol maksadyla kullanlmakta olup orta ve kk havaalanlarnda kullanlan radarlar genellikle bu nitelie sahip olmayan radarlardr. Seyir hlindeki sivil hava aralarnn takibine zglenmi sivil radarlarn kurulu ve iletme amalar ise; hava trafik kontrol hizmeti salarken, radarlardan alnacak bilgiler vastasyla izleme yapmak ve uu emniyetini artrarak trafik akn hzlandrmak eklinde zetlenebilir. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 131 3.9.2. Kazaya likin Radar Kaytlar Komisyonumuz tarafndan Esenboa Hava Meydan Uu Kontrol Merkezinde yaplan inceleme, gnderilen kaytlar ve Kaza Aratrma ve Soruturma Kurulu tarafndan hazrlanan Rapor birlikte deerlendirildiinde; a) 251123 LTARZPZX ARR mesajnda hava aracnn alayancerit inii 11.10:00 Greenwich olarak ekilmitir. Sz konusu mesajda ayrca hava aracnn alayancerit-Kahramanmara Hava Meydan iin kalk saati 11:15:00 olarak yer almaktadr. Hava arac 11.23:52de Kahramanmara Kule ile ilk temasn kurarak alayanceritten kalk yaptn, grerek artlarda Meydana geldiini 10 deniz mili mesafede ve 4000 fitte olduunu rapor etmitir. Kuleden Hava Trafik Kontrol Merkezi talimatlarn alarak 11.31:00de Kahramanmara Hava Meydan apron sahasna iniini gerekletirmitir. Hava arac bu uuunu yolcusuz ve yakt ikmali amacyla yapmtr. alayancerit- Kahramanmara Hava Meydan uuuna ait ilk radar izi transponder A4303 zerinden 11.21:23de meydan dou-kuzey dousu 15.6 NMda, G89Knot ve ModeC (irtifa bilgisi) olmadan alnm olduu tespit edilmitir. Sz konusu radar izi aada yer almaktadr. Resim 25. alayancerit- Kahramanmara Hava Meydan Uuuna Ait lk Radar zi

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 132 b-) Hava aracnn 11.29:05 Greenwich Kahramanmara Hava Meydan 3.1NM dousu radar izinde Mode C bilgisi olmad ve G110 Knotla yaklama yapt radar grnts ise aada yer almaktadr. Hava aracnn alayancerit-Kahramanmara Hava Meydan uuuna ait baka bir radar izi tespit edilmemitir. Resim 26. Hava Aracnn alayancerit-Kahramanmara Hava Meydan Uuuna Ait Radar zi

c-) Yakt ikmalini yapan TC-HEK tescil iaretli hava arac 12.00:16 Greenwichde Kahramanmara Kuleyi arayarak motor altrma istemi, 12.00:23de Kule tarafndan motor altrma msaadesi, kullanlan pist ve meydan meteoroloji bilgileri pilota verilmi, 12.03:53de hava arac pilotu kalka hazr olduunu bildirmi ve alm olduu kalk msaadesi ile (Kule Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 133 kaytlarna gre) 12.05:00de kalkn tamamlam ve alayancerite var tahminini 12.20:00 olarak rapor etmitir. 12.05:00de Kahramanmara Hava Meydanndan alayancerit iin kalk yapan TCHEK tescil iaretli hava aracna ait ilk radar grnts Transponder A4303 zerinden Hava Meydanndan 16NM kuzey-kuzey douda kalktan 10 dakika sonra 12.15:19de alnmtr. Bu radar izinde ModeC (irtifa) bilgisinin olmad ve G115 Knotla hava aracnn VFR olarak alayancerit iin uuuna devam ettii grlmekte olup buna ilikin radar grnts aadadr. Resim 27. Helikopterin alayancerit in Uuuna Devam Ettiine likin Radar zi

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 134 d-) Kahramanmara Hava Meydan-alayancerit uuuna ait son radar grnts Transponder ModeA 4303 zerinden 12.16:26 Greenwichde Kahramanmara Hava Meydan 17.3NM kuzey-kuzey douda alnmtr. Bu radar izinde de hava aracndan ModeC (irtifa) bilgisinin alnmad ve hava aracnn G90Knotla alayancerit iin uuuna devam ettii grlmekte olup buna ilikin radar grnts aada yer almaktadr. Resim 28. Hava Aracnn G90Knotla alayancerit in Uuuna Devam Ettiine Ait Radar zi

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 135 251227 LTCNZGZX ARR mesajda hava aracnn alayancerit inii 12:20 Greenwich olarak ekilmitir. e-) Enkaz sahasnn radar grnts aada yer almaktadr. Resim 29. Enkaz Sahasnn Radar Grnts

f) ncelenen tm radar grntlerinden de anlalaca zere, kazann meydana geldii yer ve saat itibariyle den helikoptere ait radar grntleri mevcut olmad gibi, helikopterin uu emniyetini tehlikeye sokacak baka bir hava aracna ait radar kaydna da rastlanmamtr. te yandan DHM ve Trk Hava Kuvvetleri Komutanl arasndaki yazmalardan elde edilen bilgiler Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 136 nda kaza mahalli ve evresinde AWACS tr herhangi bir hava aracnn uuunun mevcut olmad, ayrca AWACS tipi uaklarn da sinyal gndererek baka bir hava aracn rotasndan saptrmak gibi bir kabiliyeti bulunmad bildirilmitir.19 Ayrca den helikopter komplike bir mekanizmaya sahip olmayp manuel olarak alan bir hava aracdr. Tm bunlar bir arada deerlendirildiinde; Kazaya konu helikopterin yakt ikmali iin geldii Kahramanmara havaalanndan kalkarak alayancerit ilesine varncaya kadar olan sre ierinde tespit edilen son radar grnts sonras bakaca bir kaydnn alnamad, ncesinde ise zaman zaman radarlarn kapsama alanna girdii-kt, Her ne kadar aracn transponder ak olsa da grerek uu artlarna gre seyreden helikopterin bu srada bulunduu irtifann yolculuk sresince radarlar tarafndan srekli takibine imkn tanmad, Bu hlin VFR (Grerek Uu Kurallar) uuun niteliinden kaynakland belirtilmitir. 3.9.3. Kresel Konumlama Aygt (GPS) Helikopterde bulunan GARMN firmasna ait GSN 430 tipi GPSin kresel konumlama aygt 3 boyutlu nitelie sahip olup ykseklikleri de takip edebildii, arpma ihtimali durumunda uyar vermesi gerektii dile getirilmise de yine yaplan inceleme ve yaynlanan raporlardan cihazn byle bir zellie sahip olmad anlalmtr. Anlan cihazn Trkiye distribitr Eker Havaclk irketi tarafndan Komisyonumuza gnderilen yazda; Hlihazrda temsilcisi bulunduumuz GARMN Firmasna ait GSN 430 tipi cihazlarn Terrain zellii20 sadece uaklarda kullanlabilmekte, helikopterlerde bu zellik kullanlamamaktadr. Dolaysyla uu esnasnda pilot sesli ve grntl ikaz alamamaktadr denmitir.

19 20

Komisyon gelen 11.11.2009 tarihli ve 50 sayl yaz. Yer yaklam ikaz sistemi (EGPWS, ngilizce:Enhanced ground proximity warning system) uak yere yakn veya bir arazi engeline doru ani tehlike iine girmi ise pilotu uyarmak iin tasarlanm ikaz sistemidir. Arazi Bilinirlik ve kaz Sistemi (TAWS ngilizce:Terrain Awareness and Warning System) ve yere arpma ikaz sistemi (GCWS, ngilizce:Ground collision warning system) benzer ielevlere sahip uyar ve nleme sistemleridir. 1974 ylnda kullanma sunulan GPWS sistemine 1990'l yllarda arazi ykselti haritas veri taban ve kresel konumlandrma sistemi (GPS) zellikleri eklenmi ve gelitirilmi yer yaklam ikaz sistemi (EGPWS) olarak anlmaya balamtr. TAWS (A Snf) ile EGPWS (Mark V ve sonras) ayn zelliklere sahiptir. Yer yaklam ikaz sistemleri, kontroll uuta yere arpma (CFIT) kazalarnn meydana gelmesini nlemeye yardm etme amac gder. Sistem istenilen uyarlar verebilmek amacyla, uan alglama ve lm donanmlarndan toplad girdileri, birtakm hesaplama ve deerlendirme algoritmalarna tabi tutarak tehlike oluturacak durumlarda, uu ekibini sesli mesajlar ve grsel uyarlar ile ikaz eder ve uyar eikleri bantlarnn ne oranda aldn kabinde bulunan gstergelerinde gsterir. (Kaynak: Wikipedia)

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 137 Resim 30. EGPWS Ekrannda Arazi Ykselti Haritas

GPS cihazna iki boyutlu yzeyel tarama dnda nc boyut zellii katarak pilota ykseltileri de grme zellii katan terrain tabir edilen niteliin kazaya konu helikopterde bulunan Garmin marka GSN 430 tipindeki cihazda bulunmad anlalmtr. 3.9.4. TC-HEKe Ait Kayp Cihazlar Komisyonumuza ulaan belgeler, fotoraflar ve beyanlardan kazaya konu hava aracnda seyrsefer yardmcs iki adet elektronik aletin kayp olduu anlalmtr. Bu donanmla ilgili Kahramanmara Cumhuriyet Basavclnn balatt soruturma hlen devam etmektedir. Komisyonun kayp cihazlar hakknda yapt incelemede yine pilot, 4. Snf Emniyet Mdr Mehmet DAYIOLUnun uzmanlndan faydalanlmtr. 3.9.4.1. Enkazda Bulunamayan Cihazlarn Tespiti Meclis Aratrma Komisyonuna gelen evrak ve 4.12.2009 tarihli kaza raporunun incelenmesi sonucunda kaza sonrasnda enkazda bulunamayan cihazlarn 1 adet EVENTIDE ARGUS 5000CE kayar harita gstergesi (moving map display) ve 1 adet BENDIX/KING SKYMAP IIIC GPS olduu tespit edilmitir. Sz konusu cihazlarn marka ve modellerine ilikin tespit, kazada hayatn kaybeden gazeteci merhum smail Gnein ektii fotoraflar ve enkazdan alnan grntler zerinden yaplmtr. Merhum smail Gnein ektii fotoraflar Meclis Aratrma Komisyonuna gelen belgeler arasnda yer almakta olup iki fotorafta (DSC_0056 ve DSC_0065) helikopterin gsterge panelinin yaklak %70i grlmektedir. Yine kaza mahallinde enkazdan alnm ilk grntlerde helikopterin gsterge paneli aklkla seilmektedir. Bu fotoraflarda grlen gsterge paneli kaza raporunda yer alan, enkazdan ekilmi gsterge paneli grntleriyle rtmektedir (gstergelerin konumlar, iaret ve etiketler, okunabilen marka ve model bilgileri gibi). HA Muhabiri smail Gne tarafndan ekilen fotoraflarda ve yine kaza mahallinde enkazdan alnan grntlerde bulunan iki cihazn (EVENTIDE ARGUS 5000CE ve BENDIX/KING SKYMAP IIIC) kaza raporunda yer alan gsterge paneli fotorafnda yer almad tespit edilmitir. Sz konusu cihazlardan EVENTIDE ARGUS 5000 CEnin gsterge panelinin sa alt ksmnda Directional Gyro (VSI) gstergesinin hemen altnda bulunmaktadr. BENDIX/KING SKYMAP IIIC GPS cihaz ise gsterge panelinin zerine ayr bir aparat ile monte Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 138 edilmi vaziyettedir. Gazeteci merhum smail Gne tarafndan ekilmi olan 25.03.2009 (12.33) tarihli DSC-0056 numaral fotorafta BENDIX/KING SKYMAP IIIC GPS helikoptere monte edilmi ve alr vaziyette grlmektedir (Resim 1). Kaza Aratrma ve Soruturma Kurulu Raporunda kayp cihazlarla ilgili herhangi bir ifadeye yer verilmemektedir. 3.9.4.2. Eventde Argus 5000ce Cihaz Bu ksmda sunulan bilgiler ARGUS 5000CE cihaznn reticisi olan EVENTIDE firmasnn http://tide1.eventide.com/argus/ce5and7.htm web adresinden alnmtr. EVENTIDE ARGUS 5000CE bir GPS sistemi olmayp, herhangi bir GPSden ald konum bilgisini kullanarak pilota seyrsefer planlamas ve uu esnasnda kolaylklar salayan bir sistemdir. Sistem veri tabannda havaalanlar, VOR, NDB istasyonlar gibi seyrsefer yardmclar, havayollar ve kavaklar yer alr. GPSten alnan konum bilgisi bu cihaz tarafndan deerlendirilir ve pilota uuta faydal olabilecek bilgiler bir ekran zerinden verilir. EVENTIDE ARGUS 5000CEnin uu kayt (flight recorder) zellii bulunmaktadr. Sistem, kullancnn seimine gre, her (2 -5) veya (10) saniyede bir GPSden gelen konum bilgisini kayt ederek ekranda gstermektedir. Her 10 saniyede bir konum bilgisi kaydedilmesi hlinde yaklak 10 saatlik uu kaydedilebilir ve grntlenebilir. Uu kayt zelliinin aktif hle getirilmesi durumunda, hava aracnn manevralar X iaretleri ile ekranda gsterilir. 3.9.4.3. Bendx/Kng Skymap Ic Cihaz Bu ksmda sunulan bilgiler Skymap IIIC ve Tracker IIIC Pilot Klavuzu ve Kullanc Elkitabndan (Skymap IIIC & Tracker IIIC Pilot Guide & Operating Manual) alnmtr. lgili belgeyehttps://www.bendixking.com/servlet/com.honeywell.aes.utility.PDFDownLoadServlet?File Name=/TechPubs/repository/1100110431_8.pdf adresinden ulalabilir. BENDIX/KING firmasnn retimi olan SKYMAP IIIC bir GPS cihazdr. GPS cihazlar GPS uydularndan aldklar referanslar dorultusunda corafi konum belirlemeye yardmc olurlar. BENDIX/KING SKYMAP IIIC sadece bir GPS deil ayn zamanda bir kayar haritadr. Kayar haritalar kresel konum bilgisini dijital bir harita zerinde gsteren sistemlerdir. Sistemin veri tabanna ilenmi bilgiler dorultusunda bu haritalarda yerleim yerleri, yollar, su kaynaklar, havaalanlar, VOR ve NDB istasyonlar gibi seyrsefer yardmclar, havayollar, kavaklar gibi ilave bilgiler grntlenebilir. Bu veri tabannn yklenmemi olmas hlinde, data kartnn cihaz zerinde takl ve alr durumda olmas artyla, sistem almasna devam edecektir. Bu durumda kullancya byk kolaylk salayan veri tabannda kaytl bilgiler ekranda grntlenemeyecek, ancak GPS bulunduu konumdan koordinatlar girilen bir baka noktaya seyrsefer bilgilerini verebilecektir. SKYMAP IIIC konum bilgisiyle birlikte irtifa bilgisi de verebilmektedir. Ancak GPSden alnan irtifa bilgisi ve harita zerinde istee bal olarak grntlenebilen arazi ykseklik bilgisi (terrain data) sadece yardmc mahiyettedir ve asla asli veri olarak kullanlamaz, bu verilere dayanarak uu yaplamaz (Kullanc Elkitab sayfa 10-2). Planlanan bir rotada emniyetli uu irtifas da cihaz tarafndan hesaplanp pilota bilgi olarak verilmektedir. Cihaz emniyetli uu irtifas (Minimum Safe Altitude - MSA) rota zerinde 10 mil apl alan iinde en yksek mniaya 1000 fit ilave ederek hesaplar. Ancak kaza gn meteorolojik artlar MSAda umaya imkn tanmad iin, pilotun daha alak irtifada utuu bilinmektedir. Grerek artlar (VFR) muhafaza edildii srece pilotun bu kararnda uu emniyeti ynnden bir saknca yoktur. Yukarda belirtilen Trkiye veri tabannn yklenmemi olmas hlinde terrain data ve MSA bilgisi elde edilemeyecek ve pilot utuu irtifadan daha yksek bir engele yaklamas hlinde arpma ikaz alamayacaktr. BENDIX/KING SKYMAP IIIC konum bilgisini kaydedebilme zelliine sahiptir. Kullanc kayt skln seebilir ve kaydedilmi seyrseferleri DEMO MODE ekrannda izleyebilir veya bir bilgisayara aktarabilir. lgili ayarlar ksmnda kayt skl iin 000 ile 999 saniye arasnda bir deer girilebilir. 000 seilmesi durumunda kayt fonksiyonu kapatlr. Cihaz Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 139 toplam 2000 noktay kaydedebilir. Sistem daima en son 2000 noktay hafzasnda tutar ve eski kaytlar siler (en yeni kayt en eski kaydn zerine yaplr) (Kullanc Elkitab sayfa 14-3). Her 10 saniyede bir konum bilgisi kaydedilmesi hlinde yaklak 5 saatlik uu kaydedilebilir ve grntlenebilir. SKYMAP IIIC GPS kayp ise de bu cihaza ait hafza kart emanette olup Kaza Aratrma ve Soruturma Kurulu tarafndan incelenmitir. Kartn ierisinde pasif veri taban (database) bilgileri yer almaktadr. Kartn veri tabannda bilgiler unlardr. (Line features used only for drawing map) Coastline, Inland water, Political boundaries, Roads, Railways, Urban areas, Terrain (Navigation data) Airports, VORs, NDBs Enroute waypoints (intersections) Airways, Controlled airspace, Restrictive airspace FIRs & UIRs. Minimum off-route altitudes, Obstacles, Visual Reporting Points Cities/towns, The following information is provided for each airport: Position (latitude/longitude), ICAO Ident, Name & city, Elevation, Runways Communications frequencies (up to 15 for each airport) For each runway the following information is provided: Threshold positions (if available), Length & width (if available), Runway number Surface type (hard or soft), Lighting (lit or unlit), For each NDB or VOR the following is provided: Position, Ident, Name, Frequency, For each enroute waypoint: Position, Ident For each airway, the list of NDBs, VORs and enroute waypoints comprising the airway is stored (the is no leg type information, just the list of fixes). For airspace, the name, class, boundary and altitude limits are provided. For FIRs & UIRs, boundaries are provided. Minimum off-route altitudes are provided in 1 degree x 1 degree blocks. For each obstacle: Position, Name, Height above sea-level, Height above ground, For each city, town & VRP: Position, Name The database does *not* contain any terminal procedures (SID, STARs or approaches). The IIIC has a flight logging function which can be turned on or off by the user. Flight logs are not stored on the data card, but in an EEPROM chip within the IIIC, and can be retrieved by a PC via an RS232 interface. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 140 SKYMAP IIIC GPS cihaznn hafza kartnda ayrca havaalanndan havaalanna uu kayd da bulunmaktadr. Seyir esnasnda periyodik olarak alnan gzergh bilgileri ise cihaz zerinde bulunan rom bellekte bulunduundan deerlendirilememitir. Havaalanndan havaalanna bilgiler aadadr. ICAO, Name, City LTAB,GUVERCINLIK AB,ANKARA LTAC,ESENBOGA,ANKARA LTAD,ETIMESGUT AB,ANKARA LTAE,AKINCI AB,ANKARA LTAF,ADANA,ADANA LTAG,INCIRLIK AB,ADANA LTAH,AFYON AB,AFYON LTAI,ANTALYA,ANTALYA LTAJ,OGUZELI,GAZIANTEP LTAK,HATAY,ISKENDERUN LTAL,UZUNYAZI,KASTAMONU LTAN,KONYA AB,KONYA LTAP,MERZIFON AB,AMASYA LTAR,SIVAS,SIVAS LTAS,CAYCUMA,ZONGULDAK LTAT,ERHAC AB,MALATYA LTAU,ERKILET AB,KAYSERI LTAW,TOKAT,TOKAT LTAX,ERDEMIR,EREGLI LTAY,CARDAK AB,DENIZLI LTAZ,KAPADOKYA,NEVSEHIR LTBA,ATATURK,ISTANBUL LTBD,CILDIR,AYDIN LTBF,BALIKESIR AB,BALIKESIR LTBG,BANDIRMA AB,BALIKESIR LTBH,CANAKKALE AB,CANAKKALE LTBI,ESKISEHIR,ESKISEHIR LTBJ,ADNAN MENDERES,IZMIR Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 141 LTBK,GAZIEMIR AB,IZMIR LTBL,CIGLI AB,IZMIR LTBN,KUTAHYA AB,KUTAHYA LTBO,USAK,USAK LTBP,YALOVA AB,YALOVA LTBQ,TOPEL AB,IZMIT LTBR,YENISEHIR AB,BURSA LTBS,DALAMAN,MUGLA LTBT,AKHISAR AB,AKHISAR LTBU,CORLU,TEKIRDAG LTBV,IMSIK,BODRUM LTBW,HEZARFEN,ISTANBUL LTBX,SAMANDIRA AB,ISTANBUL LTBY,ANADOLU,ESKISEHIR LTCA,ELAZIG,ELAZIG LTCC,DIYARBAKIR,DIYARBAKIR LTCD,ERZINCAN,ERZINCAN LTCE,ERZURUM,ERZURUM LTCF,KARS,KARS LTCG,TRABZON,TRABZON LTCH,SANLIURFA,SANLIURFA LTCI,FERIT MELEN,VAN LTCJ,BATMAN AB,BATMAN LTCK,MUS AB,MUS LTCL,SIIRT,SIIRT LTCM,SINOP,SINOP LTCN,KAHRAMANMARAS,KAHRAMANMARAS LTCO,AGRI,AGRI LTCP,ADIYAMAN,ADIYAMAN LTCR,MARDIN,MARDIN LTFA,KAKLIC AB,IZMIR LTFB,SELCUK-EFES,IZMIR Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 142 LTFC,SULEYMAN DEMIREL,ISPARTA LTFD,EDREMIT KORFEZ,BALIKESIR LTFE,BODRUM,MILAS LTFH,CARSAMBA,SAMSUN LTFJ,SABIHA GOKCEN,ISTANBUL Buradan da anlalaca zere son nokta Sabiha Gken Havaalan olarak gzkmektedir. Bu durumda Pilot Kaya STEKTEPEnin stanbul Atatrk Hava Limanndan balayan son yolculuunun tm safhalarnda SKYMAP IIIC GPS cihazn aktif hle getirmediini sylemek mmkndr. Resim 31. SKYMAP IIIC GPS Cihaz Hafza Kartnn n Yz Fotoraf

Resim 32. SKYMAP IIIC GPS Cihaz Hafza Kartnn Arka Yz Fotoraf

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 143 Aada ise salam bir baka SKYMAP IIIC GPS cihaznn arka dzen grnts yer almaktadr. Resim 33. Salam Bir SKYMAP IIIC GPS Cihaznn Arka Dzen Grnts

Gazeteci merhum smail Gne tarafndan ekilmi olan fotorafta BENDIX/KING SKYMAP IIIC GPS cihaz gsterge panelinin st ksmnda monte edilmi ve alr vaziyette grlmektedir (DSC_0056, 25.03.2009, 12:33). Resim 34. Gazeteci smail Gne Tarafndan ekilmi Olan BENDIX/KING SKYMAP IIIC GPS Cihaz Fotoraf

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 144 Resim 35. EVENTIDE ARGUS 5000CE ve BENDIX/KING SKYMAP IIIC Cihazlarnn Bulunmalar Gereken Konumlar

Aadaki fotoraflar ise 29.03.2009 gn kaza mahallinde ekilmitir. lk fotoraf BENDXKNG SKYMAP IIIC dierleri panoyla birlikte ARGUS 5000 CE aittir. Resim 36. Kaza Krm Heyeti Tarafndan Enkaz Yerinden ekilen BENDXKNG SKYMAP IIIC Fotoraf

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 145 Resim 37. Kaza Krm Heyeti Tarafndan Enkaz Yerinden ekilen ARGUS 5000CE Fotoraf

Resim 38. Kaza Krm Heyeti Tarafndan Enkaz Yerinden ekilen ve ARGUS 5000CEnin Varln Kantlayan Fotoraflar

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 146 -

Enkazn bulunmasndan iki gn sonra ekilen bir baka resimde ARGUS 5000CE cihaznn yuvasnda olmad grlmektedir. Bu durumu belgeleyen aadaki iki resim 31.03.2010 tarihinde ekilmitir. Resimlerde grld zere ARGUS 5000CEnin yuva boluu aka anlalmaktadr.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 147 -

Resim 39. ARGUS 5000CEnin Yuva Boluunu Aka Gsteren Fotoraflar

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 148 Resim 40. EVENTIDE ARGUS 5000CE Cihaz ile BENDIX/KING SKYMAP IIIC Cihaznn erikleri

Resim 41. EVENTIDE ARGUS 5000CE Uu Kayd Seim Ekran ve Uu Kayd

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 149 3.9.4.4. Enkazda Kaybolan Cihazlarn Deerlendirilmesi Her iki cihaz da, kullanc tarafndan kayt fonksiyonu aktif hale getirilmise, en gncel uu bilgilerini (konum ve zaman) kayt edebilme zelliine sahiptir. Kayt fonksiyonunun her uuta yeniden aktif edilmesi gerei yoktur. Bir kere aktif hle getirildikten sonra, cihazlar her alta srekli en gncel bilgileri hafzalarnda saklarlar. Kaza esnasnda cihazlarn ak olduuna dair bir delil olmamakla birlikte, sz konusu sistemlerin zellikle kt hava artlarnda pilotlara ok faydal olmalar nedeniyle arzal olmadklar srece ak ve kullanmda olduklarn kabul etmek makul olacaktr. Nitekim bir nceki uu srasnda ekilen fotorafta cihazn faal ve kullanmda olduu grlmektedir. Cihazlar bulunmu olsalard, ak ve kaytta olmalar durumunda, kaza ile sonulanan son uuta helikopterin izledii gerek rota ve zaman bilgilerine ulamak, arpma istikametini tespit etmek ve kaza ile ilgili daha salkl deerlendirmeler yapmak mmkn olabilecekti. 3.10. HELKOPTERN DMES NCES NTV SML HABER KANALININ SANTRALNDEN YAPILDII DDA EDLEN ARAMALAR NTV haber kanal santralinden yaplan kesintisiz aramalar ile helikopterin rotasnn takip altnda tutulduu ve kazann meydana gelmesine bir ekilde bu aramalarn yol am olabilecei iddia olarak deerlendirilmi ve bu konu ulusal yayn yapan bir gazete tarafndan da manet haber olarak deerlendirilmitir. Kaza ncesi helikopterde bulunanlara ait telefon grme detaylar (HTS raporlar) Komisyonumuz tarafndan zenle incelenmitir. Gerekten de ad geen haber kanal tarafndan pek ok kez kazazedelere ait baz telefonlar aranmtr. Temel tartma konusu aramalarn zaman ile ilgilidir. Konu hakknda bilgisi olabilecek kiiler Komisyonda dinlenmitir. NTV kanalna haberleme hizmeti veren Borusan Telekom A. alt yap sistemine ait saatin Greenwich saatini (GMT Greenwich Mean Time) kullandn, bu nedenle yerel saate egdml evrensel zaman/ Universal Time Coordinated (UTC) gre 2 saat nce gsterdiini, aslnda yaplan aramalarn yerel saate gre sz konusu kazadan sonra olduunu iddia etmitir. NTVye ait santralden yaplan aramalarn neredeyse tamam cevapsz kalm ise de sadece bir arama karlk bulmu ve grme 2 saniye srmtr. NTV santralinin HTS kaydna gre; - (0212) 335 41 63 numaral telefon (0506) 854 35 00 numaral telefonu 25.03.2009 gn saat 14.48:17 de aramtr, grme sresi 2 saniyedir. smail Gnee ait (0506) 854 35 00 numaral cep telefonunun HTS kaydna gre ise; (0506) 854 35 00 numaral telefon (0212) 335 41 63 numaral telefon tarafndan 25.03.2009 tarihinde saat 16.48:24te aranmtr. Arama sresi 2 saniyedir. Her iki telefonun karlkl grme detay kaytlar birbirini dorulamakta, buradan NTV santraline hizmet salayan Borusan Telekom A.nin Greenwich saatini kulland anlalmaktadr. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 150 Keza bilindii gibi Trkiye ile Greenwich arasndaki saat fark 30 meridyen/boylam ve GMT+2dir. Aradaki 7 saniyelik farkn ise AVEA ile Borusan Telekomun sistem saatleri arasndaki ayar farkndan kaynakland deerlendirilmitir. Bu iddiann nemine binaen sz konusu kaytlara ait bilgisayar kts dkm aada tablolar hlinde gsterilmitir. Tablo 8. NTV simli Haber Kanalna Ait HTS Telefon Kayt Dkm

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 151 Tablo 9. HA Muhabiri smail Gnee Ait (0506)85 43 500 Numaral Cep Telefonuna Ait HTS Telefon Kayt Dkm

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 152 3.11. PLOTA AT TIBB VE PATOLOJK BULGULAR Mustafa Kaya STEKTEPE'ye ait gnderilen kan, i organ paralar ve idrarn Adana Adli Tp Grup Bakanl Morg htisas Dairesinin incelemesi sonucu hazrlanan 10/04/2009 tarihli ve 2009/951/420 sayl toksikoloji raporunda; 1- Kanda Alkol (Etanol-Metanol) bulunmad, 2- Kan, i organ ve idrarda aranan uyutucu-uyuturucu ve toksik maddelerden hibirinin bulunmad belirtilmitir. Dolaysyla pilotun uu srasnda uu emniyetini tehlikeye sokacak ekilde bir maddenin etkisi altnda bulunmad, kannda phe douracak bakaca her hangi bir kimyasal madde olmad saptanmtr. 3.12. PLOT VE DER KAZAZEDELERN OTOPS SONULARINA LKN DEERLENDRME Kazazedelerin otopsileri Adli Tp Kurumu Adana Grup Bakanl tarafndan yaplmtr. Adana Grup Bakanl Raporu, Komisyonumuzca da incelenmitir. Bu amala Adli Tp Kurumu Bakanl uzmanlarndan, 1. Adli Tp htisas Kurulu Bakan Uzman Dr. A. Sadi ADIR ve Ankara Grup Bakan Vekili Uzman Dr. Mustafa KARAPRLden rapor hazrlamalar istenmitir. Adli Tp Kurumu uzmanlarnn hazrlad rapora gre, - Adana Grup Bakanlnca yaplan otopsilerin bilimsel yntemlere gre doru ve eksiksiz yapld, dzenlenen raporlarn yeterli ve aklayc nitelikte olduu, - Otopsilerde kiilerin vcut d ve i muayenelerinde saptanan lezyonlarn bu kazann meydana gelii ve helikopterdeki hasarn durumu ile uyumlu olduu, - smail GNE haricindeki kiilerin vcutlarnda tespit deerlendirildiinde bu lezyonlarn ani lm meydana getirir nitelikte olduu, edilen lezyonlar

- Otopsi raporlarna gre; pilotta kendisinden kaynaklanan kazaya neden olabilecek bir hastaln delillerinin tespit edilemedii, - Yaplan toksikolojik analizlere gre; pilotun kazaya neden olabilecek nitelikte bir alkol, uyutucu, uyuturucu veya baka bir maddenin etkisi altnda olduunun delillerinin saptanmad, - zellikle pilot Mustafa Kaya STEKTEPE ve Muhsin YAZICIOLUna yaplan otopsilerde tespit edilen koroner damarlarndaki daraltc vasftaki aterom plaklarnn kiilerin lmlerinde etkisinin olmad sonucuna varlmtr. Ayrca smail Gnein olay sonras 112 Acil Salk Servisi grevlisi ile yapt telefon konumasnda sarf ettii baz Ayam ok kt krld. len de var herhlde. Bu arkada kim ya. szlerinin uurlu ya da uursuz bir ekilde sylenip sylenmedii hususunun psikiyatri ve nroloji uzmanlar tarafndan incelenmesinin yararl olaca belirtilmitir.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 153 3.13. STANBUL TEKNK NVERSTESNN RAPORU Kahramanmara Cumhuriyet Basavcl kazann nedenleri hakknda stanbul Teknik niversitesinden teknik rapor istemi, niversitece hazrlanan 13.08.2010 gn ve 3389 sayl raporda; - Kazann Meydana Gelme Nedeni Dosya iinde bulunan belgeler pilot, helikopteri ileten irketteki teknisyenler, bakm irketleri ve hava trafik kontrolrnn yeterli lisansa sahip olduunu gstermektedir. Bununla birlikte; letici irket teknisyenlerinin yetkilendirme kapsam dnda tamir ilemleri yapmas, Transmisyon ya pompasnn temizlik ve kontrolnn zamannda yaplmamas, Ana rotor mast torklamas ileminin zamannda yaplmamas, Motor yann zamannda deitirilmemesi, Hava arac reticisi olan BELL Helikopter Textron Inc. tarafndan yaynlanm olan teknik bltenin zamannda uygulanmamas, 63 uula, uu ncesi kontrollerin yapldna dair herhangi bir kayt tutulmamas Helikopterin iletilmesi srasnda eksik veya yetkisiz kiiler tarafndan ilemlerin yapldn ve irketin teknik bakm konusunda yeterli zeni gstermediini iaret etmekledir. Bu eksiklerin varlna ramen kazann dorudan bakm eksiklii nedeniyle olutuunu gsteren bir delile de rastlanmamtr. Hava aracnn uua elverililik sertifikas bulunmaktadr. Kaza raporu ve grg tanklarnn ifadeleri dorultusunda kazadan nce ve/veya sonra yangn olumad ynndedir. Hava arac ana bileenlerinin dorudan kazaya neden olabilecek bir kusura sahip olduunu gsteren bir delile rastlanmamtr. Yakt, ya ve hidrolik svsnn inceleme sonularndan elde edilen bulgularn, helikopter motorunun i anmaya sahip olduunu gstermesine ramen, kazaya dorudan neden olabilecek zelliklere sahip olmad anlalmtr. - Bilirkii Heyeti Kanaatince Kazaya Neden Olabilecek artlar Kalk yaplrken helikopter izin verilen maksimum kalk arlndan daha fazla arla sahiptir. Hava arac pilotu alayancerit-Kayseri Erkilet (yakt ikmali)-Yozgat/Yerky uuunu grerek uu (VFR) olarak planlamtr. Fakat hava aracnn Kahramanmara ili Merkez Kzlz Ky dalk alanndan geii sresince buzlanma, rzgr kaymas, trblans, kar ya ve alak seviyeli bulut ii kstl gr nedenlerinden dolay atmosferik koullarn grerek uu iin elverili olmad tahmin edilmektedir. Hava aracna ait AFM Dokman Ksm 1-5-B "Optional Equipment ksmnda kar ya ve/veya tipide uu gerekletirilecekse bu ekipmann veya bu ekipman ve "particle deflector kit'in" olmas gereklilii yer almaktadr. Hava aracnn uu blgesinde kar ya olduu ve ayrca merhum IHA Muhabiri smail Gne'in 112 servis ile yapm olduu grmelerde de havann tipi eklinde karl olduunu ifade ettii grlmekledir. Bu erevede; TC-HEK tescil Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 154 iaretli BELL 206L-4 tipindeki hava arac 25.03.2009 tarihinde yapm olduu alayanceritKayseri Erkilet Meydan uuunda teknik donanm olarak yetersizdir. Bu artlarda Snow Deflector Kit ve/veya Snow Deflector Kit ve Particle Deflector Kit birliktelii salanmadan hava aracnn bu operasyonu yapmamas gerekmekteydi. Btn bu bilgiler pilotun, bu kalk arlyla ve grerek uu artlarnda uua devam etmesinin hatal olduunu gstermekledir. - Kazann Meydana Gelmesinde len Helikopter Pilotu da Dhil Herhangi Bir Kiinin Kusur, hmal ya da Kastnn Olup Olmad Pilotun, izin verilen maksimum kalk arlndan fazla kalk arlyla uua devam etmesi, buzlanma, rzgr kaymas, trblans, kar ya ve bulut ii kstl gr nedenlerinden dolay atmosferik koullarn grerek uu iin elverili olmad ortamda ve Snow Deflector Kitin kullanlmad durumda grerek uu artlarnda uua devam etmesinin hatal olduunu gstermektedir. - Helikopter Sahibi Olan irketin Bakm ve Onarm le lgili Herhangi Bir hmalinin Bulunup Bulunmad, hmal Var se Bu hmalin Kazann Meydana Gelmesine Neden Olacak Nitelikte Olup Olmad Helikopter sahibi olan irketin bakm ve onarm konusunda, eksik veya yetkisiz kiiler tarafndan yaplan ilemler nedeniyle, yeterli zeni gstermediini ortaya koymaktadr. Fakat Bilirkii Heyeti, bu hususun kazann meydana gelmesini etkileyen, dorudan bir neden olmadn dnmektedir. - Kaza nceleme Raporunda Belirtildii ekilde ELT Cihaznn Anteninin Krlmas ve Sinyal Gndermemesi le lgili Blmlerin Teknik Olarak Mmkn Olup Olmad ELT cihaznn kaza srasnda aktif olduu ancak antenin krlm olmasnn sinyal gcn uyduya ulaamayacak kadar azaltt sonucuna varlmtr. Bu durumun teknik olarak mmkn olabilecei belirtilmektedir. Cihazn, krlan anteninin yerine yedek sabit antenini takarak almasn salamann mmkn olduu ancak, dmeden sonra bir sre sa kald anlalan ahsn bunu yapabilecek bilgi, beceri ve fiziki aktivitesinin olmamas (kaza sonucu olaan bir durum olarak) nedeniyle kaza koordinatlarnn uydu zerinden izleme merkezine iletilemedii sonucuna varlmtr. - Sz Konusu Helikopterin Raporda Belirtilen zellikleri Dikkate Alnarak Cep Telefonundan ya da Sabit Telefondan Gnderilen Sinyal le Yani Yaplan Aramalar le Drlmesinin Mmkn Olup Olmad Tm elektronik eyalarda olduu gibi hava aralar da elektromanyetik uyumluluk (Electromagnetic Compalibility - EMC) esaslar dikkate alnarak tasarlanmakta ve retilmektedir. Bu esaslar iki ana grup atlnda oluturulmutur. Bir cihaz bulunduu ortama izin verilen deerden daha yksek deerlerde bozucu iaret yaymamal (YAYII.IM -EMISSlON) ve ortamda olas yksek deerdeki bozucu iarete kar dayankl korunakl olmaldr (BAIIKLIK IMMUNITY). Ayrca radyo frekans iaretlerin gc uzaklkla ok yksek deerde zayflamaktadr. Hava aracnn bu esaslara gre retilmi ve servis bakmlarnn yaplm olduu dnldnde, olas etkileyici cihazn yarataca elektromanyetik iaret gc ile arzalandrlmas ya da drlmesi olanakl grlmemektedir. - Genelkurmay Bakanl Tarafndan 25.03.2009 Tarihinde Bahse Konu Helikopterin Dt Yerde AWACS Uaklarnn Planl Herhangi Bir Grev cra Etmedii, Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 155 Ayrca Sz Konusu Uaklarn Sinyal Yayarak Yn Deitirme mkn ve Kabiliyetinin Olmad Belirtilmi se de Bu ekilde leri Srlen ddiann Deerlendirilmesi Bilirkii Heyeti TSK Genelkurmay Bakanl tarafndan verilen bilgilerin yeterli ve gvenilir olduu grne katlmaktadr. Ayrca, yukarda da belirtildii gibi radyo iaretleri ile yalnzca grerek uma kabiliyetinde olan bir hava aracnn ynnn deitirilmesi, hava arac iinde dardan denetlenebilme zelliinde olan bu trden uzaktan kumanda mekanizmas olmakszn sz konusu deildir. nceleme konusu hava aracnda anlan trden bir kumanda mekanizmasna rastlanmad dosyadaki bilgilerden anlalmaktadr. Yksek gte elektromanyetik darbe (EMPElectromagnetic Pulse) ile anlan trden uygulamalarn yapldna ilikin bir kayt literatrde ve pratikte bulunmamaktadr. Aklanan nedenlerle hava aracnn ynnn dardan herhangi bir radyo eriimi ile deitirilmi olduunun belirtilemeyecei tespit edilmitir. - Bilirkii Heyetine Gre Kazann Deerlendirmesi Bilirkii Heyetine gre, Pilotun, izin verilen maksimum kalk arlndan fazla kalk arlyla uua devam etmesi, buzlanma, rzgr kaymas, trblans, kar ya ve bulut ii kstl gr nedenlerinden dolay atmosferik koullarn grerek uu iin elverili olmad ortamda ve Snow Deflector Kitin kullanlmad durumda grerek uu artlarnda, uua devam etmesinin" kazann meydana gelmesinde etkili olduu kanaatindedir. Meclis Aratrmas Komisyonumuz, TCHEK tescilli helikopterin krma uramasnda vertigonun etkisi olup olamayaca konusunda GATA personeli Hava Tabip Albay Do. Dr. zeyir ERDEMin uzmanlndan da faydalanmtr. Komisyonun teknik heyeti tarafndan 01.09.2010 tarihinde Kahramanmara ilinde yaplan yerinde inceleme ve aratrma ziyaretine Do. Dr. zeyir ERDEM de katlmtr. Yerinde yaplan inceleme ve aratrmalar ile kaza raporlar ve fotoraflarnn incelemesinden kazann dz bir uu esnasnda, karla kapl eimli bir araziye yandan nce pal vuruu sonra gvde arpmas eklinde olduu izlenimi edinilmitir. Do Dr. zeyir ERDEM; Pilotun sisli ortamda bir mddet utuu kabul edilse de, pilotun derinlik ve mesafe algsnn azalmas sonucu referans noktas kayb ve mekn alg bozukluu yaadn, bunun sonucunda kazann gerekletii ihtimali dnlebileceini, ancak kazann teknik ve dier incelemelerinin sonulanmas ile birlikte deerlendirilmesinin uygun olacan ifade etmitir. Yukarda yaplan aklamalar ve 2920 sayl Trk Sivil Havaclk Kanununun 100 ve 101inci maddelerine gre gerekli nlemleri almayan kaptan pilotun ve dolaysyla iletenin sorumlu tutulmas gerekmektedir. 100nc maddeye gre sorumlu kaptan pilot hava aracnn, can ve mal gvenliini salayacak surette sevk ve idaresinden birinci derecede sorumlu tutulmu ve olaanst durumlarda gereken nlemleri almaya yetkili klnmtr. Kaptan pilot Mustafa Kaya STEKTEPE sevk ve idare konusunda grevini ihmal etmi olaanst durumu yetkililere bildirmemitir. Yine mezkur kanunun 101inci maddesi ise, sorumlu kaptan pilotun hava aracnda emniyet ve dzenin salanmas iin nlem almaya ve bu amala yolculara, personele ve hava aracnda bulunan dier kiilere emir ve talimat verebilecei ve gerektiinde kurallara ve emirlere uymayanlar hava aracndan karmaya yetkili olduu belirtilmitir. ddia edildii gibi helikopterin arlk nedeniyle dt kabul edilecek olursa bu konuda uyarma grevini yapmayan kaptan pilotun ve dolays ile iletenin sorumluluuna gidilmesi gerekecektir.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 156 DRDNC BLM KAZA SONRASI YRTLEN ARAMA-KURTARMA ALIMALARI

4.1. GENEL OLARAK MED-AIR Esas Havaclk ve Ticaret A. envanterinde bulunan TC-HEK tescil iaretli Bell206-L4 tipindeki hava aracnn (helikopter) iinde bulunan alt (6) yolcu ile birlikte 25.03.2009 tarihinde Kahramanmara ili merkeze bal Kzlz ky yaknndaki dalk alana dmesi neticesinde yaanan srete, kazann gerek kamuoyunun youn ilgisini ekmesi ve gerekse yer tespit ve arama-kurtarma faaliyetlerinin yrtlmesi asndan iki nemli zelliinin ayrt edici olduu aktr. Bunlardan birincisi kaza yapan helikopterin yolcularndan birisinin kamuoyunun yakndan tand BBP Genel Bakan ve Sivas Milletvekili Muhsin Yazcolunun olmas, ikincisi ise yine kaza yapan helikopterin yolcularndan birisi olan ve kazadan yaral olarak kurtulan HA Muhabiri smail Gnein kazann akabinde kendi cep telefonu ile Kahramanmara Valilii l Salk Mdrl 112 Acil Servisini arayarak kazay haber vermesi ve yardm talebinde bulunmasdr. 4.2. KAZANIN RENLMES VE KAZA YER TESPT LE LGL YRTLEN ALIMALAR Partisince Kahramanmara ili alayancerit ilesinde gerekletirilecek olan ak hava toplantsna katlmak zere BBP Genel Bakan ve Sivas Milletvekili Muhsin YAZICIOLU ve beraberindeki (3) kiilik heyet 25.03.2009 tarihinde Kaptan Pilot Mustafa Kaya STEKTEPE ynetimindeki MED-AIR Esas Havaclk ve Ticaret A. envanterinde bulunan TC-HEK tescil iaretli Bell206-L4 tipindeki hava arac (helikopter) ile resm kaytlara gre saat 11.38de Sivas Havaalanndan hareket etmitir. Pilot tarafndan hazrlanan uu planna gre helikopterde toplam be (5) kii mevcuttur. Kalktan sonra Pilot Mustafa Kaya STEKTEPE tarafndan alayancerit var tahmini 13:20 olarak belirtilmi, ancak daha sonraki mesajnda alayancerit iniinin saat 13.10 olduu belirtilmitir. Burada BBP Genel Bakan ve Sivas Milletvekili Muhsin YAZICIOLU ve beraberindeki kiileri indirdikten sonra helikopter pilotu tarafndan saat 13.23:52de Kahramanmara Havaalan ile ilk temas kurulmu ve alayanceritden kalk yaptn, grerek artlarda uu yaparak yakt ikmali amacyla Kahramanmara Havaalanna yaklamakta olduu bilgisini vermi, kendisine Kahramanmara kule tarafndan pist ve meteoroloji bilgileri ile birlikte saat 13.28:34de aprona ini msaadesinin verilmesine mteakip helikopter saat 13.31de aprona iniini gerekletirmitir. Bu uu esnasnda Kahramanmara kule ile pilot arasnda yaanan diyalog u ekildedir: 4.2.1 25.03.2009 Tarihli Kule Ses Kayt Cihaznn Dkm Pilot Mustafa Kaya STEKTEPE ile Kahramanmara Havaalan yetkilileri arasnda geen konumalar aada verilmitir. 13.23:52 TC HEK: Mara : kule TC HEK iyi gnler, a layanceritten kalkt k, grerek artlar, meydan yapyoruz, 10 mil mesafe, 4000 fit, yaklama-ini talimat 13.23:59 KCM KULE: TC HEK Mara iyi gnler olsun. 13.24:15 KCM KULE: TC HEK Mara kullan lan pist 25, rzgr 210 dereceden 4 Kt, altimetre 1016, scaklk 10 derece, iba 5 derece, 5 mil ikaz. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 157 13.24:39 TC HEK: Bu arada petrol ofisine haber verebilir misiniz efendim, tabanca Jet I A, tanker, kredili 13.24:39 KCM KULE: Anlald. 13.24:39 TC HEK: Teekkrler. 13.24:39 KCM KULE: Tabancal m efendim? 13.24:39 TC HEK: Tabancal efendim, mutabk. 13.26:36 TC HEK: 5 mil kuzeydou. 13.26:36 KCM KULE: Anlald efendim,25 pisti iin apron son yaklamay ikaz edin. 13.26:36 TC HEK: Apron iin son yaklama ikaz EK Mara. 13.27:46 KCM KULE: VIP mevcut mu efendim helikopterde. 13.27:46 TC HEK: Negatif bo geliyorum, yakt alp dneceim. 13:27:46 KCM KULE: Anlald. 13:28:28 TC HEK: Apron iin son yaklama, 25 iin EK. 13.28:34 KCM KULE: TEK- Mara rzgr 210 derecen 4 Kt, Aprona ini serbest. 13.29:12 KCM KULE: EK- Mara ilgili trafik negatif efendim. ndikten sonra sizce uygun bir yere park edin. 13.29:12 TC HEK: Alnd teekkrler. 13.29:27 TC HEK: Buradan kalk plan mevcut mutabk myz? 13.29:27 KCM KULE: Mutabkz efendim. 13.29:27 TC HEK: Teekkrler. 13.30:16 TC HEK: Sizce uygun mu buras? 13.30:16 KCM KULE: Uygun efendim, ho geldiniz, ayrca 31de indiniz. Ho geldiniz. 13.30:16 TC HEK: Teekkr ediyorum. 13.31:53 KCM KULE: EK- Mara, TC HEK-Mara Yakt ikmalinin gerekletirilmesi zerine TC-HEK tescil iaretli Bell206-L4 tipindeki helikopter Pilotu Mustafa Kaya STEKTEPE tarafndan saat 14.00:23de kalk msaadesi istenmi, kule tarafndan saat 14.00:23de pist ve meteoroloji bilgileri ile birlikte kendisine kalk msaadesi verilmitir. Burada helikopter pilotuna Kahramanmara Havaalan kule yetkilileri tarafndan verilen meteoroloji bilgileri hava aralarnn ini ve kalk iin gerekli olan havaalan ve evresiyle ilgili meteorolojik bilgiler olduundan hava aracnn muhtemel uu gzerghn kapsamamaktadr. Dolaysyla pilotun bizzat kendisi tarafndan temin edilmesi gereken grerek uu artlarndaki hava aracnn muhtemel uu gzergh zerindeki seyrseferine ait meteorolojik bilgilerin edinilmesi amacyla Kahramanmara Havaalannda bulunan evre ve Orman Bakanl Devlet Meteoroloji leri Genel Mdrlne bal Meteoroloji stasyon Mdrl ile herhangi bir temasnn olmad ve bu bilgileri temin etmedii anlalmtr. Kahramanmara Havaalan Meteoroloji stasyonu mdr Harun TEMEL ile hava trafik kontrolr Alaattin BULUT da Komisyonumuza 11.06.2009 tarihinde vermi olduklar ifadede Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 158 helikopter pilotunun kendileri ile herhangi bir temasnn olmadn ve uu gzerghyla ilgili hava tahmin bilgilerini almadn belirtmitir.

4.2.2. Kahramanmara- alayancerit Seferi iin Yaplan Kule Ses Kayt Cihaznn Dkm TC HEK Helikopteri, kule kaytlarna gre saat 14.05de kalkn tamamlam ve alayancerit ini tahminini ise saat 14.20 olarak rapor etmitir. Bu uu esnasnda Kahramanmara kule ile pilot arasnda yaanan diyalog u ekildedir: 14.00:16 TC HEK: Mara kule-TC HEK iyi gnler. alayancerit iin motor altrma, hazr olunca arayacam. EK 14.00:23 KCM KULE: HEK- Mara iyi gnler olsun, HEK-Mara motor altrma serbest, kullanlan pist 25, bulunduunuz pozisyondan kalkabilirsiniz, rzgr 270 dereceden 3kt, altimetre 1006, dzeltiyorum 1016 scaklk 11 derece, iba 5 derece, tamam. 14.03:53 TC HEK: Mara-HEK kalka hazrz. 14.03:53 KCM KULE : HEK- Mara , rzgr 210 dereceden 4 Kt, bulundu unuz pozisyondan kalk serbest. 14.03:53 TC HEK: EK. 14.04.56 14.04.57 14.04.58 KCM KULE: 5 gee kalktnz. Ayrca alayancerit tahmininiz ne olur efendim? 14.04:57 TC HEK: 12.20 olabilir efendim. KCM KULE: Anlald, Transponder kodu bal m efendim?

14.04:57 TC HEK: 4303,4303 bal. 14.04.57 KCM KULE: Anlald, 4303 muhafaza edin, yol boyu irtifanz ne olacak. 14.04:57 TC HEK: 1000 ve zeri olur. alayanceritten kalktan sonra, Kayseri Erkilet Havaliman olacak. nii ben size telefonla bildireceim, alayana 14.04.57 KCM KULE: Anlald, Telefonumuz mevcut mu? 14.04:57 TC HEK: Mutabk, 1 dakika, 344 236 53 50 doru mu? 14.04.57 KCM KULE: Dorudur efendim. Ben size doru o numaradan arayn efendim. Belki de cepten ulaamayabilirsiniz. 14.04:57 TC HEK: Alnd, Teekkr ederim. Grmek zere! 14.06.20 KCM KULE : HEK-Mara efendim. Muhabere ofisinin telefonunu vereyim, isterseniz cep telefonundan direk oraya ulan. 14.06:20 TC HEK: 1 dakika beklemede kaln, alyorum? 14.06.20 KCM KULE: 0505 272 57 64 mutabkz efendim. Bu numaraya ularsanz direk uuunuzu kapatalm. Ayrca tekrar kalkmadan yarm saat nceden bu verdiim numaray arayn, Kayseri plannz biz buradan ekelim. 14.06:20 TC HEK: 0505 272 57 64

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 159 14.06:20 TC HEK: Benim Kayseri planm mevcut, ben Kayseriye ektim o planlar, inii mteakip sizi arayacam, hemen ardndan da kalkacam, birka dakika sonra. 14.06.20 KCM KULE: Anlald efendim. Kontrol harici oluu ikaz edin. 14.06:20 TC HEK: EK 14.13.46 KCM KULE: HEK Mara, Pozisyon nedir. HEK Mara? 14.14.11 KCM KULE: Efendim bulunduunuz pozisyonu muhafaza ederek, uua devam edebilirsiniz. Sesinizi alamyorum. yi uular olsun! alayanceritten BBP Genel Bakan ve Sivas Milletvekili Muhsin YAZICIOLU ve beraberindeki drt (5) yolcuyu aldktan sonra TC-HEK tescil iaretli Bell206-L4 tipindeki helikopterin alayancerit-Kayseri Erkilet Havaalanndan yakt ikmalini mteakip Yozgat ili Yerky ilesine gitmek zere kalk saatinin pilot tarafndan Kahramanmara Havaalan kule yetkililerine daha nceki mesajnda tahmini olarak 14.35 olarak belirtilmesine ramen kalktan sonra bilgi verilmemesi zerine kule yetkilileri tarafndan pilot Mustafa Kaya STEKTEPE saat 14.54te cep telefonundan aranm, ilk aramada pilot tarafndan cep telefonuna cevap verilmemi ancak, bundan bir dakika sonra saat 14.55te helikopter pilotu yine cep telefonundan kule yetkililerini kendisi arayarak kalkta aramay unuttuunu ve kalkn saat 14.35te gerekletiini bildirmesi zerine kule yetkilileri de kalk saatini 14.35 olarak rapor etmilerdir. TC-HEK tescil iaretli Bell206-L4 tipindeki helikopter pilotu Mustafa Kaya STEKTEPE ile Kahramanmara Havaalan kule yetkilileri tarafndan gerekletirilen son temas bu olmutur. Pilot Mustafa Kaya STEKTEPE ile bu grmeyi gerekletiren Kahramanmara Havaalan AFTN memuru Emrullah AKBEN bu grmeyi 25.03.2009 tarihinde tutanakla belgelemitir. Daha sonra helikopter ile herhangi bir ekilde resm bir temas gereklememitir.

4.3. KAZANIN RENLMES BBP Genel Bakan ve Sivas Milletvekili Muhsin YAZICIOLU ve beraberinde be kiinin bulunduu helikopterin dt, 25 Mart 2009 tarihinde, Kahramanmara Valilii l Salk Mdrl 112 Acil Servisini saat 15.32:55te arayan ve adnn smail GNE olduunu belirten kiinin 112 Acil Servis grevlisi ile yapt 1 dakika 14 saniyelik grme ile resm olarak renilmitir. Bu grmede smail GNE kendisinin HA Muhabiri olduunu, BBP Genel Bakan Muhsin YAZICIOLU ile beraber seyahat ettikleri helikopterin bilmedii bir yerde dtn bildirmi ve balant kesilmitir. Kazazede HA Muhabiri smail GNE ile ikinci grme kendisinin 15.35:53te 05065043901 numaral telefonla 112 Acil Servisi aramas suretiyle gereklemi, ilk aramada elde edilen bilgilere ilave olarak toplam 1 dakika 23 saniye sren bu grmede smail GNE, den helikopterde BBP Genel Bakan Muhsin YAZICIOLU dhil olmak zere toplam 6 kiinin bulunduunu, kazann meydana geldii alann sisle kapl olduunu, kendisinin helikopterin ierisinde skm ve ayann da krk olduunu belirtmitir. Ayrca smail GNE ile birok kii telefon grmesi yapmtr. rnein, HA Yozgat muhabiri mer Erturul smail Gne ile iki kez telefon balants kurmu, olay hakknda bilgi alm ve ikinci grmesinde de smail Gne dndaki dier kiilerin hayatn kaybettiini, kendisinin de kmldayamadn ve lmek zere olduunu rendiini ifade etmitir. Kazann renilmesi ve kazayla ilgili nemli sorulara cevap tekil etmesi nedeniyle HA Muhabiri smail Gne ile 112 Acil Servis grevlileri arasnda aadaki telefon konumas gereklemitir. Kaytlara geen konuma; 112 Grevlisi : 112. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 160 smail Gne (.G): Ben HA Muhabiri smail Gne. Helikopter ile dtk. 112 : Nerede? Neredesiniz? .G : Bilmiyorum nerede olduumuzu. BBP Genel Bakan Yazcolu ile birlikteydik. 112: Neredesiniz? .G : Hatrlamyorum. 112: Etrafnza bakn, ne gryorsunuz? .G : Her taraf kar, sis. Her taraf sis. 112: Helikopteri nereden kiraladnz? .G : Bacam krk olduu iin konuamyorum. Erhan aabey nereden k yapmtk. alayancerit orada bir yerde dtk. Hangi yere dtmz hatrlamyoruz, her taraf sis, gremiyorum. ... ... 35 00 benim numaram. 112 : Telefonu kapatmayalm, yerinizi tespit etmeye alyoruz. .G : Kahramanmaran dalarndan, her taraf si,. gremiyorum. 112: Parti merkezinden kiminle grebiliriz, sizinle ilgili? .G : Bilmiyorum, arjm bitmek zere. Alo. Biz nereye gidiyorduk? Yozgat tarafnda bir yere gidiyorduk hanmefendi. 112: Kapatmayn yerinizi tespit etmeye alyorlar. .G: Erhan aabey, nereden geldik, nereye gidiyoruz. u an alayancerit'ten gelip, nereye gidiyoruz. Yozgat-Yerky m? alayancerit'ten, Yozgat-Yerky'e gidiyoruz. Buras ok souk Alo. Yer tespit edemiyor musunuz? 112 : Siz kapatmayn beyefendi telefonu. .G : Hanmefendi arjm bitecek. 112: Alo, Alo. yi misiniz? .G : Ktym, ayam krk. 112: u anda siz helikopteri grebiliyor musun? .G: u anda helikopterin iindeyim. 112: Alo. Dier be kii yannzda deil mi u anda? Size cevap verebiliyorlar m? .G: Dierlerinden ses yok. Erhan aabey, Erhan aabey de hlayarak cevap veriyor. Alo, hanmefendi, yerimizi tespit edemediniz mi? 112: u anda emniyet bulmaya alyor, sakin olun! .G: Erhan aabey, hlyor sadece. Ben de meye baladm. Ben sakin olmaya alyorum. 112: Sakin olmaya aln, tespit etmeye gayret ediyorlar. .G: Muhsin Beyi gremiyorum. 112: Ayn helikopter ile mi havalandnz?

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 161 .G: Evet. Ayam ok kt krld. len de var herhlde. Bu arkada kim ya. 112: Ayam krk, yerinden kmldayamyorum. Emniyetle gryorum. .G: Alo, hanmefendi. 112: Ak kalsn telefon. .G: arjm bitmek zere. Benim numaram grebiliyor musun? 112: Kapatmayalm, ulayorlar, kapatmayalm numaray. Sizin nereye gittiinizi anladk. YozgatYerkye gidiyoruz dediniz. .G: Alo. Sakin olalm da u anda donuyoruz burada, ayam da krk. 112 : Kapatmayn, bir saniye. .G: Alo. Erhan aabey, Erhan aabey. Sen kalkabiliyor musun yerinden? Hanmefendi.

112: arjnz bitinceye kadar ak kalsn, aramaya devam ediyorlar nk. Kapatmayn alo. .G: Alo. Ayam krld. 112: Baka yerinizde kanama var m? .G: Gzkmyor. 112: Kravatnz var m? p gibi kravat gibi bir eye elinizi uzatabilir misiniz? .G: Kravat yok. u anda gzkmyor. 112: Polis ekipleri yerinizi bulmaya alyor. Siz moralinizi yksek tutun. Zaten sizin yerinizi tespit edecekler. Edemediler daha. Tespit etmeye devam ediyor. .G: Herkes ld herhlde. 112: Kanamadan dolay sessiz kalm olabilirler, endie etmeyin, sizi kurtaracaklar. .G: Erhan aabey, Erhan aabey. Krk ayamn altnda, kaval kemiinde. Kanama deil, krld ya! 112: Alo, beyefendi. u anda bacanzn durumu nasl? .G: Aryor. Alo. Yeri tespit edemediniz mi? Donmaya baladm, meye baladm. yorum. Tipi var. Helikopterin iine girdim. (nleme sesleri) Buradakiler ld herhalde ya! Erhan aabey, Erhan aabey. Yok. Kimseden ses gelmiyor, gelmiyor. Eyvah ok kt. 112: Ayanz skt m? .G: Evet. nlemeler tespit edemediler mi ya!... nleme ayam oynatamyorum. 112: Emniyet yerinizi tespit etmeye alyor. .G: Erhan aabey. Aabey bir kendine gelmeye al. Bak ben kendime gelmeye alyorum. Yatyor hlyor. 112: Baka kimseden ses gelmiyor mu?

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 162 .G: Yok, yok. ok kt ayam krld. nleme, hanmefendi hl bulamadnz m yerimizi? Burada donacaz, dier insanlar ld herhalde. nleme sesleri, ayam oynatamyorum. ok pis krld ayam. Yerimizi ne zaman tespit edeceksiniz hanmefendi? inde BBP Genel Bakan ve Sivas Milletvekili Muhsin YAZICIOLU ile birlikte Erhan STNDA, Yksel YANCI, Murat ETNKAYA ve hlas Haber Ajans (HA) muhabiri smail GNEin olduu, Pilot Mustafa Kaya STEKTEPE ynetimindeki TC-HEK tescil iaretli Bell206-L4 tipindeki helikopterin dtnn, smail GNE tarafndan Kahramanmara Valilii l Salk Mdrl 112 Acil Servisinin aranmas sonucunda renilmesi zerine, l Salk Mdrl 112 Acil Servisi kaytlarna gre servis grevlilerince 25.03.2009 tarihinde saat 15.36da Kahramanmara l Emniyet Mdrlne, saat 15.39da ise l Jandarma Komutanlna haber verilmi ve bu saat itibariyle helikopterin kaza yapt yerin tespiti ve arama-kurtarma faaliyetleri balamtr.21 Komisyonumuz tarafndan 17.06.2009 tarihinde bilgisine bavurulan Kahramanmara l Jandarma Alay Komutan Albay Sezai AKGN ile l Emniyet Mdr Necdet ELKBLEK de kazay 112 Acil Servisinin haber merkezlerini aramas sonucu renmi olduklarn teyit etmiler, l Emniyet Mdr olay rendii saat olarak tam bir zaman belirtmemi ancak l Jandarma Alay Komutan Sezai AKGN Jandarma Haber Merkezinin 25.03.2009 tarihinde saat 15.33 civarnda 112 Acil Servisi tarafndan aranmas sonucu olay rendiklerini, 15.37 civarnda da yine 112 Acil Servisi grevlilerince kendilerine smail GNEe ait olduu belirtilen 506. ile balayan iki adet cep telefonu numaras verildiini beyan etmitir. 112 Acil Sevisi ile Jandarma kaytlarndaki bu saat farknn iki birim kayt merkezlerindeki saat farkndan kaynakland deerlendirilmitir. Konuyla ilgili olarak Kahramanmara Valilii Kriz Merkezi tarafndan hazrlanan raporda Kazann 112 Acil Servis tarafndan, 155 Polis mdat hattna bildirildii saat 112 Acil Servis kaytlarna gre 15.36.39 iken l Emniyet Mdrl kaytlarna gre ise 15.25tir. Benzer ekilde kazann 112 Acil Servis tarafndan 156 Jandarma mdat hattna bildirildii saat 112 Acil Servis kaytlarna gre 15.39 iken l Jandarma Komutanl kaytlarna gre 15.33tr. Kurum kaytlar arasnda grlen bu elikinin kurum kayt cihazlarnn zaman ayarlarnn farkl olmasndan kaynaklanm olaca deerlendirilmektedir. Nitekim konuyla ilgili olarak l Salk Mdrl yetkilileri ile yaplan ifahi grmelerde 112 Acil Servis tarafndan kullanlan kayt programnn zaman ayarnda ileri gitme sorunun zaman zaman yaand, bu sorunun giderilmesi iin belli aralklarla kayt programnn saatinin geri alndn, en son 30 Mart 2009 tarihinde kayt programnn 5-6 dakika geri alnarak zaman ayarnn dzeltildii ifade edilmitir. Tm bu hususlar birlikte dnldnde olay 112 Acil Servisin kayt saatinin 5-6 dakika ileri olduu, 155 Polis mdat hattnn yaklak 4 dakika ileri olduu ve 156 Jandarma mdat hattnn ise doru olduu deerlendirilmektedir. Dolaysyla helikopter kazasnn l Emniyet Mdrl ve l Jandarma Komutanlna bildirilmesinden sonra yaanan gelimelerin zaman hakknda l Jandarma Komutanl kaytlar esas alnmtr. eklinde aklamada bulunulmutur. Ayrca yine l Jandarma Alay Komutan Sezai AKGN ayn gn helikopteri ileten irket olan MED-AIR yetkililerinin de Jandarma 156 haber merkezini saat 15.45 civarnda arayarak helikopterin dm olabileceini belirttiklerini ifade etmitir.
21

Burada zerinde durulmas gereken nemli bir husus olarak da telefon kaytlarndaki zaman aral farkdr. Kazann 112 Acil Servis tarafndan, 115 Polis imdat hattna bildirdii saat 112 Acil Servis kaytlarna gre 15.36:39 iken l Emniyet Mdrl kaytlarna gre ise 15.25:00dr. Benzer ekilde kazann 112 Acil Servis tarafndan 156 Jandarma imdat/ihbar hattna bildirdii saat 112 Acil Servis kaytlarna gre 15.39 iken l Jandarma kaytlarna gre 15.33tr. Kurum kaytlar arasnda grlen bu elikinin kurum kayt cihazlarnn zaman ayarlarnn farkl olmasndan kaynaklanm olabilecei deerlendirilmektedir. Bu tr zaman farknn olumamas iin imdat ihbar hatlarna ait telefonlarn saat ayarlar belli aralklarla uyumlatrlmas uygulama birliktelii salanmas asndan yararl olacaktr.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 163 l Jandarma Komutan tarafndan olay saat 15.50 civarnda l Valisi Niyazi TANILIRa bildirilmi, l Valisi Niyazi TANILIR tarafndan konu l Emniyet Mdrlnden de teyit edildikten sonra Emniyet Genel Mdrl ve 2. Ordu Komutanlndan arama kurtarma faaliyetlerinde kullanlmak zere helikopter talep edilmi, ayrca bir Vali Yardmcs bakanlnda Valilik bnyesinde Kriz Merkezi oluturulmutur. Bu gelimeleri mteakiben Vali Niyazi TANILIR l Emniyet Mdr ile e zamanl olarak arama-kurtarma almalarna yerinde nezaret etmek amacyla olay yeri olarak tahmin edilen Gksun ilesine hareket etmitir.

4.4. YER TESPT ALIMALARI BBP Genel Bakan ve Sivas Milletvekili Muhsin YAZICIOLU ve beraberinde be kiiyi tayan TC-HEK tescil iaretli Bell206-L4 tipi helikopterin dtnn resm makamlar tarafndan renilmesinden itibaren kaza yerinin tespit edilmesi almalar ile birlikte aramakurtarma almalarnn e zamanl olarak balatld anlalmaktadr. Bu kapsamda yaplan ilk faaliyet Telekomnikasyon letiim Bakanl tarafndan kaza mahallinden alnan cep telefonu sinyallerinin deerlendirilmesi almasdr. Bu kurum, Trkiyede mevcut GSM operatrlerinin veri tabanna kendisine ait merkezden ulaabilmektedir. Bu balamda 25.03.2009 gn saat 16.25 sralarnda kendisinden sinyal alnan Turkcell isimli operatrn hizmet verdii 0532 231 54 30 numaral cep telefonunun konum bilgisi (cell id:36711, X:38.129931, Y:36.823589, Start Angel:190, Stop Angel:310) kurumda srekli grevli olarak bulunan Emniyet Genel Mdrl, Jandarma Genel Komutanl ve Mill stihbarat Tekilat Bakanl temsilcilerine bildirilmi, bu kiiler tarafndan ise sral stleri olan Jandarma Genel Komutanl ile Emniyet Genel Mdrl stihbarat Daire Bakanlklar ve ayrca Kahramanmara l Emniyet Mdrlne, Yozgat ve Kahramanmara Jandarma Komutanlklarna bildirilmitir.22 Ayn gn saat 22.44te 0 505 918 27 27 numaral Avea isimli operatrden alnan veriler ayn ekilde ad geen yerlere iletilmitir.23 Bilgi Teknolojileri ve letiim Kurumu tarafndan Komisyonumuza gnderilen yazda; Sivas Milletvekili ve BBP Genel Bakan Muhsin YAZICIOLU ve beraberindeki 5 kiinin hayatn kaybettii helikopter kazas ve kurtarma almalarnn tm ynleriyle aratrlarak benzer durumlarn yaanmamas iin alnmas gereken nlemlerin belirlenmesi amacyla kurulan Meclis Aratrmas Komisyonunun ilgi yazlarnda belirtilen hususlar Kurumumuzca incelenmi olup gerekli aklamalar aada yaplmaktadr. Buna gre; 1- 25.03.2009 tarihinde Kahramanmarata meydana gelen helikopter kazas ile ilgili; Kurumumuz letiim Bakanlnda kurum temsilcisi olarak grev yapan Jandarma Genel Komutanl temsilcisi Binba Yaar KALKAN ile Emniyet Genel Mdrl temsilcisi Emniyet Mdr Hseyin KESKNKILIn ayn gn saat 16.20de iletilen 0506 854 35 00 - 533 314 95 40 - 532 231 54 30 numaral GSM hatlar ile ilgili olarak yer tespit sorgulamalar yaplm ve elde edilen baz istasyonu ve hedef numarann bulunduu aralk ile ilgili balang ve biti alan, baz istasyonuna olan uzaklklar ile koordinatlar ilgili Kurum temsilcilerine, daha sonra Kurumumuz letiim Bakanln telefonla arayarak ayn bilgileri isteyen Babakanlk Kriz Ynetimi Merkezine saat 16.25ten itibaren belli periyotlarla iletilmitir.

22 23

18.03.2010 Tarihli Komisyon Tutanaklar. 18.03.2010 Tarihli Komisyon Tutanaklar.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 164 Bunun yan sra daha sonra iletilen 506 504 39 01 - 541 585 80 57 - 532 711 04 84 - 543 559 90 58 numaral telefonlar ile ilgili alma yapldnda telefonlardan herhangi bir sinyal alnamad iin anlk yer bilgisi elde edilememitir. Ancak en son grme yaplan baz istasyonu belirlenerek yukarda belirtilen ilgili birimlere bildirilmitir. Kaza mahall olan Gksun-Kahramanmara civarnda kaza mahalline en yakn olarak 2 iletmeciye ait baz istasyonu mevcut olup eklinde bilgi vermitir. Yine konu hakknda bilgisine bavurulan Bilgi ve Teknolojileri ve letiim Kurumu Teknik Daire Bakan Basri AKTEPE 18.11.2009 tarihinde Komisyonumuza yapt sunumda zetle; Jandarma Genel Komutanlndan grevli bir binba, Emniyet Genel Mdrlnden grevli bir emniyet mdr, Mill stihbarat Tekilatndan da grevli bir daire bakannn bizzat sabahtan akama kadar kurumlarnda grev yaptn, helikopter kazasnn meydana geldii 25.03.2009 tarihinde Saat drd yirmi gee, ilk nce Jandarma Genel Komutanlndan grevli binbann birka dakika sonra da Emniyet Genel Mdrlnde grevli ube mdrnn kendilerine yer tespitiyle ilgili telefon numarasn verdiklerini, kendilerinin hemen dakika sonra yerine bakarak saat 16.25te bu bilgiyi yetkililere ilettiklerini, ayn bilgiyi dorudan doruya Babakanlk Kriz Merkezinde bir daire bakanna, Genelkurmay Bakanlnda bir paaya ve Ulatrma Bakanlnda Acil Durum Merkezinden sorumlu mstear yardmcsna da ilettiklerini, ancak bu bilginin yorumlamaya muhta olduunu, gvenlik birimlerinin bu bilgiyi yorumlayabilecek durumda olduklarn, kendilerinin verdii bilgide balang asyla biti as belli olan bir halka olduunu ve bunun yetkililerce yorumlanabileceini, zaten daha sonra da kazann kendi vermi olduklar halka ierisinde bulunduunu, bunun bir nokta tayini eklinde olmayp 1 kilometrelik mesafede 15-20 kilometreyi bulan bir alan olduunu, ilk anda kendilerine 3 adet telefon numaras verildiini, onlardan bir tanesinden sinyal alabildiklerini, ilk bata bunun dnda hibir telefondan sinyal alnamadn, daha sonra yine kurum temsilcileri vastasyla kendilerine be telefon numaras daha verildiini, gece saat 02.30a kadar bu telefonlardan bir sinyal alnabilecei beklentisiyle almalarn devam ettiini, daha sonra Avea hatl bir telefondan da sinyal alnca, biri Turkcell biri Avea olmak zere iki farkl yerdeki baz istasyonlarnn kesime noktasn karttklarn, orada mesafenin 7-8 kilometreye, belki 5 kilometreye dm olabileceini, ilerleyen saatlerde yalnzca iki telefondan sinyal alabildiklerini, bunlardan bir tanesinden alnan sinyalin 26.03.2009 saat 02.30a kadar devam ettiini, sinyal alnabilmesi iin telefonun ak olmasnn yeterli olduunu ve ayrca kiinin konumasnn gerekmediini beyan etmitir. Yukardaki bilgilerin ortaklaa deerlendirilmesi yapldnda; Bilgi Teknolojileri ve letiim Kurumu tarafndan kendilerine iletilen telefon numaralarndan sinyal bilgileri elde edilerek saat 16.25 itibariyle kurumda grevli temsilcileri araclyla Emniyet Genel Mdrl ve Jandarma Genel Komutanlna bilgi verildii ayrca kendilerinden talep edilmesi zerine ayn bilginin Babakanlk Kriz Merkezi ve Genelkurmay Bakanl ile Ulatrma Bakanlna da ulatrld, bu bilginin kaza yerinin nokta tayini eklinde tespiti olmayp 1 kmlik bir alanda 1520 kmlik bir uzunluu kapsad, daha sonra Avea ve Turkcell olmak zere iki baz istasyonundan alnan sinyallerin kesime noktalar kartlarak bu mesafenin 7-8 kmlik hatta 5 kmlik bir alana drld, fakat kurum tarafndan yetkililere verilen bu bilgilerin yorumlanmaya muhta olduu ve konusunda uzman kiiler tarafndan corafi zellikleri gsteren bir harita zerinde yorumlanmas gerektii anlalmaktadr. Komisyonumuzda bu erevede bilgilerine bavurulan Emniyet Genel Mdrl stihbarat Daire Bakanl Teknik Takip ubesi Mdr Yardmcs Ahmet mit SEGN:

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 165 Olay gn 16.30 sralarnda stlerim tarafndan Sayn Yazcolunu tayan helikopterin kaybolduuna ilikin bilgi gelmesi zerine, Telekomnikasyon letiim Bakanl ile altm birim arasndaki irtibat ben kurduum iin, sylemi olduunuz Hseyin KESKNKILI; Telekomnikasyon letiim Bakanlndaki Emniyet temsilcisini aradm. stlerim tarafndan bana pilotun 532li telefon numaras bildirilmiti, bu numaray kendisine ileterek konum bilgilerine ilikin bilgileri talep ettim. Kendisi de bir mddet sonra bana dnd ve ben bunu yine hiyerarik sra ierisinde stlerime bildirdim. Bununla ilgili bildiim kadaryla hem Babakanlk Kriz Ynetim Merkezine hem de Emniyet Genel Mdrl Havaclk Daire Bakanlna iletilmek suretiyle almalarn yapldn biliyorum, Ayrca mevki de yani u anda tam net olarak hatrlamyorum ama konum bilgisi bizde (x) ve (y) eklinde yani saysal rakamlar eklindedir. Bunun ayrca Telekomnikasyon letiim Bakanlndan ben yani Gksun lesi Tllce mevki gibi hem adres eklinde hem de (x), (y) koordinat eklinde almtm, o ekilde de ilettim. Telekomnikasyon letiim Bakanlndan bize verilen bilgi, , sz konusu hedefin baz istasyonu zerinde, baz istasyonuna yaknl, sadece baz istasyonunun bulunduu yer deil, hedefin o baz istasyonuna, cep telefonunun gittii koordinat, yani uzakl, diyelim ki baz istasyonu Tllce tepesinde, ona ka kilometre uzakta, hangi ada yn anlamnda bu bilgi. Jandarma Genel Komutanl Teknik stihbarat Daire Bakan Vekili Jandarma Yarbay Nuh KROLU ise; Olay gn 25 Mart saat 16.30 sralarnda Yaar Kalkan Binbam telefonla zc kazann olduunu bize bildirip konum bilgisi konusunda Bizler de o esnada tabii dier kaynaklarmzdan renmitik bir kaybolma m bir kaza m belirsiz bir durum olduunu Konum bilgisine ynelik olarak da helikopter pilotuna ait 532li telefonun nokta olarak deil zellikle bunu vurgulamak istiyorum. Yani bize TB tarafndan ifahi olarak temsilcimiz araclyla verilen bilgiler bazn bulunduu koordinat bilgisi. Bazn bir bak as vardr. Bu balang as ve biti as diye kuzeye gre belirlenir. Bu a ve telefonun da muhtemel en yakn ve en uzak mesafesidir. Ki, bu olaya ynelik olarak baz istasyondan sz konusu telefonu yaklak 20.500-21.500 metre olarak algladk. Yani 20 kilometrenin zerinde bir mesafe olduunu bildirmilerdi. Bu deerleri biz aldktan sonra derhl Kahramanmara l Jandarma Komutanlna bildirdik. Herhangi bir ekilde bu kendi dairemizde zaman kayb olmamas iin ilk balangta bir alma yani u noktada, bu noktada diye bir deerlendirme yapmadk.24 demilerdir. Bu aamadan sonra kurumlar tarafndan yaplan almalar ilgili yerlerden sorulmu, Jandarma Genel Komutanl 16.04.2010 tarihli, Jandarma Yarbay Nuh KROLU imzal aadaki yazy Komisyonumuza gndermitir.

24

18.03.2010 tarihli Komisyon Tutanaklar.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 166 -

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 167 -

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 168 -

Bu haritalarn Jandarma Genel Komutanl tarafndan Komisyonumuza gnderilmesi zerine Orman Genel Mdrl ile Tapu ve Kadastro Genel Mdrlnden uzman harita mhendisleri grevlendirilmitir. Yaplan grevlendirme ile birlikte Turkcell ve Avea operatrlerinden Tllce Tepede bulunan baz istasyonlarnn Cell ID, start angel - stop angel, in radius - out radius deerleri ile birlikte sinyal analiz haritalar getirtilmi ve kurulan ekiple birlikte bu haritalar incelenmi, zemine aplike edilmi elde edilen veriler eliinde yer tespit almalar deerlendirmeye tabi tutulmutur.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 169 Buna gre; Jandarma Genel Komutanl tarafndan 16.04.2010 tarihli ve 100119 sayl yaz ile Komisyonumuza gnderilen EK-A isimli haritann Turkcelle ait baz istasyonunun deerlerini gstermekte olup iki mavi daire paras arasnda kalan alan sinyal alnan cep telefonunun bulunduu yay, krmz alanlar ise ilgili baz istasyonu sinyallerinin kapsama alann, EK-B isimli haritada ise; iki siyah daire paras arasnda kalan alann anlatlana ek olarak Avea isimli operatre ait baz istasyonundan sinyal alan cep telefonunun bulunduu yeri gsterdii tespit edilmitir. Arama kurtarma faaliyeti iin nem arz eden bu yeni bilginin haritalar hazrlayan kii olduu renilen Jandarma Astsubay Baavu Komisyona davet edilerek bilgisine bavurulmutur. Ad geen grevlinin altna alnmtr.25Jandarma Astsubay Baavu Sleyman AKDOU Komisyonda yapt sunumda; ehemmiyetine binaen Sleyman AKDOU beyanlar tam tutanak 09.09.2010 tarihinde

..olay gn leden sonra izin aldn Sincanda einin i yerine gittiini, cep telefonundan Binba Yaar Kalkan tarafndan arandn, acil bir durumun olduunu sylendiini ve i yerine geri dnmesini istediini, bunun zerine hemen Jandarma Genel Komutanlna geri geldiini, saatin tahminen 16.40 gibi olduunu ve Telekomnikasyon letiim Kurumu Bakanlndaki temsilcileri vastas ile kaza yerindeki telefonlardan Turkcell hattna ait balang-biti as ve en yakn mesafe-en uzak mesafe koordinatlarn (x-y) olarak aldn, kendisinin de oturup bunlar 15-20 dakika iinde ellerindeki harita zerinde gr analizi hline getirdiini, gr analizlerini, asker raster harita ve Google benzeri bir uydu grnts zerinde yaptn, yapt almay verilen emir zerine Kahramanmara l Jandarma Teknik stihbaratna Jandarma Genel Komutanlnn kulland network/intranet olan FTP zerinden gnderdiini, daha sonra bir de telefonla teyit ettiini ve gnderdii haritann ne anlama geldiini kar tarafa Astsubay Kdemli avu mit NOGAYLAROLUna aktardn, Saat 22.00-22.30 sularnda TBdeki temsilcilerinden Avea hattna ait ikinci bir koordinat aldn, kendisinin daha nce yapt gibi bu koordinat da gr analizi dorultusunda haritalatrdn ve Turkcell hattna ait koordinat ile aktrdn aslnda iki yayn akmasnn kendiliinden olutuunu, 8-10 km2lik bir kesime alan olutuunu, ok ksa bir sre ierisinde JPEG formatnda pafta zerine oturtulmu ekilde harita olarak Kahramanmara l Jandarma Teknik stihbaratna FTP zerinden gnderdiini ve muhataplar ile telefonda konutuunu ve gr analizinin ne anlama geldiini ve ncelikle akma alannn yani Elmalnn gney blgesinde Sisneye doru bir alan gsterdiini ve aramalarn o blgede younlatrlmas ynnde konumalarnn olduunu hatrladn, bu konumann 23.30 sularnda olabileceini fakat daha sonraki konumalarnda sz konusu alanda arama yaplp yaplmadn sormadn, grevinin sadece verileri ileyip sorumlu makamlara iletmekle snrl olduunu, Arama kurtarma faaliyetinin sonuna kadar grev yerinden ayrlmadn 72 saat boyunca aralksz altn, bu sre ierisinde elde ettii bilgi ve belgeleri yalnz Kahramanmara l Jandarma Komutanl ile paylatn, bunun dnda Babakanlk, Emniyet Genel Mdrl ve Genelkurmay Bakanl ile herhangi bir iletiim kurmadn, fakat blgesel izdm modeliyle ilgilenen ve sistemin banda bulunan TB personeli Yusuf TANCA ile zaman zaman telefonla gr alveriinde bulunduunu,

25

09.09.2010 tarihli Komisyon tutanaklar.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 170 Jandarma Genel Komutanl Teknik stihbarat Dairesi Bakanl Jandarma Yarbay Nuh KROLU imzas ile Aratrma Komisyonu Bakanlna 16 Nisan 2010 tarih ve 20001113070-10 sayl yaz ile gnderilen haritalarn (Ek: A ve B) kendisi tarafndan retildiini, ifade etmitir. Sinyal analiziyle ilgili haritann ellerinde var olup olmadna ilikin soru zerine; TBten Turkcell ve Aveaya ait ald koordinatlar (x-y) zerine piyasada mevcut olan ve kendilerinde de bulunan bir program araclyla nce yay izdiini, yay izdikten sonra sinyal analizi yaptn, yapt almay nce amirlerine gsterdiini, bir deerlendirme yapldktan sonra Kahramanmaran dosyasna koyduunu, ilgiliyi telefonla aradn (..80 54) bir harita daha koydum buna da bakn dediini, ocuk bakyordu, urada kapsyor, burada kapsyor, onunla da bu bilgileri paylap size anlattm ekliyle, hatta daha uuk bir ekilde de paylatmz eyler olmutur hani hayal rn, bunu gtr ver diyorduk, veriyordu, dndkten sonra da verdim telefonla arayarak harekt merkezine teslim ettiini bildirdiini, harekt merkezi dnda baka bir yere teslim etmesinin de mmkn olmadn aklamtr. Kahramanmara l Jandarma Teknik stihbarat ile grnce, Ek: A ve B haritalarnda belirtilen yerlerin aranp aranmad ynnde aranzda bir grme olup olmadna ilikin soru zerine; Yok. O taraf beni hi ilgilendirmez. Bugne kadar yaptm hibir almada da bir hedef var, hedefin yerinin siz orada olduuna inanyorsunuz, baka donelerle birletirip, oraya gidildi mi, hedef yakaland m hi bunu sorgulamammdr. Dediim gibi, resm bir grevde sz konusu olmad iin burada bir yaptrm gcnz de yok. Oradaki kiiyi arayp buraya gidip bakn deme ansnz yok. Biz yardmc olmak babnda yaptk eklinde cevap vermitir. Yukardaki ifadelerde ad geen Kahramanmara l Jandarma Komutanlnda grevli Jandarma Astsubay Kdemli avu mit NOGAYLAROLU bilgisine bavurulmak zere Komisyonumuza davet edilmitir. Jandarma Astsubay Kdemli avu mit NOGAYLAROLU Komisyonumuza 21.09.2010 tarihinde vermi olduu ifadede zet hlinde dorudan tutanaktan alnmtr:26 J. KD. V. MT NOGAYLAROLU: imdi, efendim, ben o gn, olayn meydana geldii gn yanl hatrlamyorsam vekleten baka bir time komutanlk ediyordum, nk oradaki tim komutan izinliydi, AKOM Tim Komutan izinliydi. Ben Pazarck lesine bu AKOM timiyle ilgili bir vazife iin gittim. Yanl hatrlamyorsam, saat 16.00 civarnda dndm Pazarck ilesinden. Daha sonra, 16.00dan sonra Sleyman Baavuum -kendisi o zaman Ankarada teknik dairede grevliydi- helikopterin dtn, kendilerinin ite, bu, helikopterin dt yerle ilgili bir harita almas yaptklarn, bunu da Ankarayla bizim aramzdaki FTP balantsyla sisteme attn syledi. O zaman da o akam bizim teknik istihbaratta yani stihbarat ubenin bnyesinde teknik istihbaratta nbeti -u anda darda arkadamz- Sabit Arslan, Uzman Jandarma Be Kademeli avu, oydu nbeti, orada grevli olan. Telefonla irtibata getikten sonra haritay kardk. Bizim hareket merkezimiz, olaylarn koordine edildii yer. Orada Hamza Tiryaki Yarbayma -u anda albay kendisi, oradan tayini kt- gtrdm. Oradaki ite SORU: Nerede imdi Hamza Albaymzn grev yeri? J. KD. V. MT NOGAYLAROLU: Komutanl Denetleme Bakanl diye biliyorum. Efendim, burada, Jandarma Genel

SORU: O zaman grevi neydi Kahramanmarata?

26

21.09.2010 tarihli Komisyon Tutanaklar. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 171 J. KD. V. MT NOGAYLAROLU: l Jandarma Komutan Yardmcsyd yani Komutanmzdan sonra ikinci kiiydi. Hareket merkezinde grevliydi. Komutanmz tabii o zaman olay yerine hareket etmiti. Ben gtrdm. Zaten olay boyunca ben kendisiyle irtibat hlindeydim yani Ankara bana bildirdi, ben kendisine arz ettim. nk hareket merkezinde rtbeli fazla saydayd ama en SORU: Saat hatrlayabiliyor musun, hangi saat tahminen? J. KD. V. MT NOGAYLAROLU: Efendim, ben imdi grevden saat 16.00da Ben grev defterine baktm gelmeden nce, hata yapmayaym diye. Saat 16.00da grevden dndm Pazarcktan. 16.00dan sonra ama net olarak tarihini hatrlayamyorum yani aradan zaman getii iin. Ben bu haritay gtrdm Hamza Tiryakiye, Yarbaymzdr. SORU: Saat 16.00dan sonradr da ama mesela 22.00, 23.00 mdr yoksa daha evvel bir saat midir? J. KD. V. MT NOGAYLAROLU: Efendim, yani yaklak olayn zerinden belki bir saat yani 17.00, 17.00 civaryd yani yle fazla deil de 16.45 olur, 17.00 olur yani yarm saat, bir saat diyeyim, o ekilde bir zaman. nk geldim hemen zaten televizyon izleniyordu, ortalk karkt. En fazla -nasl syleyeyim, hata yapmayaym, yanl sylemeyeyim de- bir, bir buuk saat, belki bir saat, belki 17.00dir yani bir saat diyelim. Bana Ankarann aktard teknik bilgi yani gnderdii harita Turkcell bazyd, Turkcell baznda yay vard, ite helikopterin bu yayn arasnda olabilecei Zaten bana gnderdii o harita da sinyal deil gr analizi. Yani o bazn bulunduu yerden ite etrafnda grebildii alanlar. Gr analizi diye harita gnderdi, ben onu gtrdm Hamza yarbaymza, ayn Ankarann Tabii net olarak hatrlayamyorum imdi bana ne sylediini. Gtrdm arz ettim, komutanm bunu Ankara bu ekilde bize FTPden att, helikopterin bulunabilecei yer bu yay dedim. Yayn bazn bulunduu noktayla yani birinci yay, ikinci yayn arasndaki mesafeleri hatrlayamyorum yani tabii onun bir mesafesi vard o zaman. O yayn arasnda diye ben kendisine arz ettim. Daha sonra hani ne yaptlar nk orada kendilerinin nnde haritalar vard, alma yapyordu, daha sonrasn Ben kendisine arz ettim. Daha sonra ikinci bir harita geldi, o daha herhlde saat 22.00-22.30da. O zaman da bu belirtilen Turkcell yaynn zerine bu alann daraltlmas iin Avea yay zerine bindirilmiti yani helikopterde bulunan ahslarn, rahmetlilerin telefon numaralar tespit edilmi ite Avea telefonu, o Avea telefonu da o Turkcell yaynn zerine bindirilince ikinci bir doal olarak harita meydana geliyor. O harita da 22.30du herhlde o civarda, ben tekrar gtrdm hareket merkezindeki grevlilere. SORU: Ankaradan gelen haritay stlerinize, amirlerinize, komuta kademesine gtryorsunuz? Sizin onun zerine bir almanz, bir ileminiz olmad J. KD. V. MT NOGAYLAROLU: Arz edeyim efendim. imdi efendim biz dz jandarma personeliyiz, bizim o kadar teknik bilgimiz yok, bu iin uzman, bu ii bilen, yetimi personel Ankara. Bize Ankara FTP zerinden haritay gnderiyor, biz alyoruz hareket merkezinde o zaman l Jandarma Komutan Yardmcmz Hamza Tiryaki Albaymz diyeyim u anda albay, karklk olmas diye. Ben gtryordum kendisine arz ediyorum. Bizim harita zerinden yorum yapabilme yetkimiz yok. Bana Ankara ne syledi, ne belirtti, ben gidiyordum haritayla beraber arz ediyordum, arz ettikten sonra tekrar Ankaraya dnyorum diyorum ki: Komutanm ben haritay gtrdm, falanca komutanmza arz ettim, sizin Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 172 de belirttiiniz hususlar arz ettim diye. Her haritay gtrdmz zaman ben tekrar dnyordum komutanmza teyit amacyla Sleyman Baavuumuza, komutanm gnderdiiniz haritay ben kardm gtrdm Hamza Tiryaki Albaymza arz ettim, belirttiiniz hususlar, hatta daha sonra kendisi beni arad ikinci harita geldikten sonra 22.30dan sonra dedi ki: mit ben de aradm Hamza Tiryaki Albaynz, ben de grtm, ben de izah ettim, bilgin olsun. Anlald komutanm. dedim. O da, kendisi de yine ayn ekilde benim arz ettiim gibi kendisinin de telefonla arz ettiini bana syledi, bana bildirdi. imdi, bu Ankarann bize ilettii bilgileri, yani gerek bu harita olsun gerek Turkcell olsun iletilenlerin hepsinin ayn ekilde iletildii gibi, yani gerek eken yerler, ekmeyen yerler hareket merkezine ilettik. Ben aradktan sonra, yani ben ilettikten sonra kendi Sleyman Baavuum da arad, kendisi arz etti Hamza Tiryaki Albaymza. Dedi ki: te bu Turkcellin haritas, dier Aveann haritas, uralar da ite sinyal alnd yerler diye kendisi de arz etti. SORU: Bu kime arz ediliyor? J. KD. V. MT NOGAYLAROLU: Hamza Tiryaki Albaymza. Yani ben de arz ettim efendim. SORU: Hayr, siz Hamza Tiryaki Yarbaya... J. KD. V. MT NOGAYLAROLU: Sleyman Baavuun kendisi de arz etti. kinci harita geldikten sonra kendisi de arz etti. SORU: imdi, tamam, yani biz unu anlyoruz: O gn saat 22.30dan nce enkazn bulunduu yerle ilgili noktasal olarak bir ey vard. imdi, bu haritaya bakld zaman da haritadan anlayan bir insan buradan enkazn bulunduu yeri aka grebiliyor. Yani ne oldu da aranmad buras? J. KD. V. MT NOGAYLAROLU: Efendim bize gelen teknik bilgiyi ayn ekilde, yani harita burada, krmz yerler eken yerler diye ben arz ettim. Benden sonra... SORU: Ne oldu bilmiyorsunuz. J. KD. V. MT NOGAYLAROLU: Hayr efendim, benden sonra da Sleyman Baavuum tekrar arad, dedi ki: mit, ben gnderdiim haritaya istinaden ben de aradm Hamza Tiryaki Albaymz. Ayn ekilde sana sylediklerimi ben ona da arz ettim dedi. Yani, bu Turkcell, bu Avea, ite yay, krmz yerler eken yerler, bulunabilecei yerler diye benim sana sylediim eyleri ben bir daha arz ettim dedi ama hareket merkezine haritalar teslim ettikten sonra, ondan sonras hakknda benim malumatm yok. Ben tekrar grevime dndm, tekrar hani harita gelir, teknik bir bilgi gelir diye ben kendi grevime dndm. imdi, ben birinci harita geldi, 17.00-17.30, ikinci harita geldi, ikinci harita derken bu sefer -birinci harita Turkcelldi- ikinci harita Turkcell-Avea idi. Harita geldi, birinci haritay gtrdm. Saat 17.00. Komutanm dedim, birinci harita gelen bu, bu Turkcell yay anlattm. Ankara ne aktardysa, ite krmz yerler eken yerler... SORU: Bunu sylediniz yani, bu krmz yerler eken yerler, kestirme yay. J. KD. V. MT NOGAYLAROLU: Efendim, zaten bu krmznn bulunma amac ne? Hamza Tiryaki u anda Albay. Bize, arz ettiim gibi, Adana blgeden komutanlarmz geldi, kursu verdiler, biz de kendi bnyemizde, yani kendi takip ettiimiz numaralar biz bu ekilde karyoruz. Biz urada bulunan her syleneni... Tabii, imdi, ben Sleyman Baavuumun sylediinin dnda ben bir yorum yapmadm. nk dediim gibi, ben dz jandarmaym. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 173 Haritaclk bilgimi de sylediiniz gibi ben arz ettim size. O ne sylediyse teknik bilgi olarak ben arz ettim. Komutanm dedim, mavi izgi Turkcell dedim, birinci haritada, u krmz yerler de dedim, gr analizi yaplan, muhtemelen bulunabilecei yerler. Birinci Turkcelli verdikten sonra ikinci harita geldi, yani u harita geldi, Turkcell ve Avea. Gtrdm, Hamza Tiryaki Albaymza arz ettim. Dedim ki: Komutanm bu birletirilmi -ayn sizin dediiniz gibi- u ara bulunabilecei -sonuta alan geniti, iki tane baz birbiriyle aknca ne oldu, alan azalm oldu- bu da muhtemelen bulunabilecei yerlerdir dedim, gr analizi burada ama tabii yayn zerinde Turkcell ile Aveann akt bulunabilecei muhtemel yerler dedim. Daha sonra ben bunlar syleyince Sleyman Baavuumu aryorum tabii. Komutanm diyorum... SORU: Telefonla? J. KD. V. MT NOGAYLAROLU: Tabii. Telefonla gtrdm, arz ettim. SORU: rtibat telefonla m yoksa mail zerinden mi? J. KD. V. MT NOGAYLAROLU Haritalar FTP zerinden gelir, grme sadece telefonla olur. Daha sonra, ben bunu arz ettikten sonra, Sleyman Baavuumla daha sonra da teyit ettik biz bunu. Beni arad, dedi ki: mit, ben gnderdiim haritalarla ilgili -zaten ikinci harita geldikten sonra- yani bu kapsama alan daraldktan sonra- Hamza Tiryaki Albaymz aradm dedi, senin de bilgin olsun dedi. Bir de ben arz ettim dedi. Ben syledim dedi. J. KD. V. MT NOGAYLAROLU Evet, ben Hamza Tiryaki Albaymz aradm. SORU: Size sylediinin ne olduunu hatrlayabiliyor musunuz u anda yaklak olarak? J. KD. V. MT NOGAYLAROLU: Bana syledii bu efendim. Sana anlattm ite bu Turkcell, bu Avea, ikisinin kesime noktas, otomatik olarak ikinci haritay zerine bindirdiiniz zaman bu yayn, yani yaklak olarak nereden bakarsan, te birinden fazlas, te ikisi devre d kalyor. Baklabilecek, aranabilecek arazi azalyor. SORU: Peki, eyi de syledi mi size? Yani yay ok azaltyor, bu doru, kesin doru. Ayrca sinyal alnan yerler bakmndan da buralara younlan siz dedi mi? J. KD. V. MT NOGAYLAROLU: Tabii efendim. Younlalmas gereken yerler zaten o krmzyla bulunan yerler. Yani burada gr analizi yapld zaman burada ektii yerler. Yani oralar sonuta baz gryor yani. Bunu syledikten sonra Ben kendim telefonla aradm, bir de ben arz ettim Hamza Tiryaki Albaymza. Bu ekilde ayn sana sylediklerimi ite bu Turkcell... SORU: Sleyman Baavula srekli grtnz? J. KD. V. MT NOGAYLAROLU Onu da arz edeyim efendim. Srekli grtk. Yani saat en son yanl hatrlamyorsam gece yars ikiden sonra sinyal kesildi, yani telefonlarn herhlde bataryas bitti, iki yerde grtk ama bunu kendisi syledi bana. Ben aradm Hamza Tiryaki Albaymz, sana sylediklerimi kendisine de arz ettim. Ayn ekilde, harita zerinden arz ettiim gibi deerlendirmeyi kendisine ben bizzat syledim dedi. J. KD. V. MT NOGAYLAROLU: Tabii efendim.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 174 Dedim ki: Bura Genelkurmayn bildirdii koordinat, Ankarann bildirdii yer bura. Bununla, bunun arasnda 20 kilometre fark var dedim, herhlde Genelkurmay bazn bulunduu noktann koordinatn ald dedim. Yani byk bir eliki var dedim, ayn ekilde aktardm. SORU: Peki, Genelkurmay tekrar ekti o koordinat? J. KD. V. MT NOGAYLAROLU: Efendim, yle arz edeyim: Hareket merkezi ile benim bulunduum oda farklyd. Bana hareket merkezinden koordinat, bizim hareket merkezimizden, l Jandarma Hareket Merkezinden bana getirildi koordinat, arz ettiim program ben evirdim, nk normal corafi... SORU: Neresi kyordu Genelkurmayn gnderdii? J. KD. V. MT NOGAYLAROLU: Efendim, koordinat evirmeden SHA DOSa giremedik. O koordinat krmz-mavi nokta olur byle, 38,966, onu evirebilmeniz lazm ki SHA DOS program kabul etsin onu. Ben onu dntrcden evirdim, girdim, daha sonra bazn bulunduu yer, Tllce Tepe noktas veya ite ok byk bir mesafe yoktu, ya oras ya biraz alt, orasn verdim. Bu ekilde gtrdm efendim. Dedim ki: Komutanm, bizim Ankarann bildirdii, Teknik Dairenin bildirdii yer buras, Genelkurmayn bildirdii nokta buras. Alakas yok, en az 20 kilometre mesafe var Yani o ekilde ben gelen bilgiyi de aktarmak zorundaym. SORU: Kimler vard hatrlyor musun mit Bey, Hamza Yarbay, o zamanki yarbaynz, imdi albaynz dnda? J. KD. V. MT NOGAYLAROLU: Arz edeyim efendim. Hamza Tiryaki Albaymz. Yani aktif olan kiileri syleyeyim, nk baya kii vard. Kemal Sarta, yzbayd, Binbamz var, u anda Ankarada, o da burada. Yani ondan sonra, yanl hatrlamyorsam ikinci rtbeli kiiydi, yani Hamza Tiryaki Albaymzdan sonra ikinci aktif rol oynayan Kemal Sarta Binbamzd. Dier personel baya kalabalkt. Subay olarak bunlar aklma geldi. SORU: Son olarak. Turkcellle Avea birletii zaman on buukta gelen ikinci haritada tam kesime yeri belli. Bunu Sleyman Baavu size bildirmi. J. KD. V. MT NOGAYLAROLU: Efendim, ben de arz ettim, Sleyman Baavu da beni arad, mit dedi, kinci haritay... SORU: Hamza Yarbayla ben de grtm. demi. SORU: Siz, yani Hamza Yarbaya yer buras dediniz mi? Harita zerinde. J. KD. V. MT NOGAYLAROLU: Efendim, zaten eken yer belli. Dedik ki harita zerinde kapsama alan buras. Kesitii yer bura, eken yerler de bura diye arz ettik tabii. Ben arz ettim. SORU: Yani u daire iindeki yeri gsterdiniz? J. KD. V. MT NOGAYLAROLU: Tabii efendim. Yani krmz yerlerin amac zaten muhtemel bulunabilecei yerler. Ben arz ettikten sonra Sleyman Baavuum da arad, beni arad, mit, ben de arz ettim bir daha dedi. SORU: Yani sadece haritay verip, geldi harita demediniz, buras dediniz? J. KD. V. MT NOGAYLAROLU: imdi, ben haritay gtrp versem bir ey anlamaz. Benim anlatmam lazm ona. Ben gidiyorum, teknik, komutanm Ankarann gnderdii harita bu, u Turkcell, u Avea, u kesime noktas, krmz yerler gr analizi, bulunabilecei Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 175 yerler. Tabii ayn arz ettiim gibi, bu krmznn 300-500 metre bats da olabilir, dousu da olabilir. Ama Ankarann bildirdii krmz yerler, yayn zerindeki krmz yerler enkazn bulunabilecei yerler diye ben de syledim, Sleyman Baavuum da syledi. Nereden biliyorum? Sleyman Baavuum beni arad, hatta ararken, arad zamanda Sabit Arslan Uzman avuumla ayn odadaydk. Dedi ki: mit, dedi sen anlattn. nk ben haritay teslim ediyorum, bilgiyi aktaryorum, Sleyman Baavuumu aryorum, teyit ediyoruz. Komutanm, haritay gtrdm, arz ettim, bilgileri de arz ettim, bilginiz olsun diyorum. Tamam, mit diyor. Sonra o beni arad. mit, ben de tekrar aradm dedi. kinci harita gittikten sonra zellikle, yani ilk harita gittikten sonra deil. Ben de aradm, ben de grtm, ben de aktarm bilgilerimi diye kendisi o ekilde syle efendim bana, net ekilde yani. eklinde beyanatta bulunmutur. Komisyonumuz 21.09.2010 tarihinde mit NOGAYLAROLU ile birlikte kaza gn ve daha sonraki gnlerde arama kurtarma faaliyetlerine bir ekilde katlan Jandarma Kdemli Baavu Blent EKZOLU ile Uzman Jandarma V. Kdemli avu Sabit ARSLAN da dinlemitir. Ad geen ahslar birbirlerini teyit edecek ekilde genel bilgiler vermilerdir. Bu durumda Jandarma Genel Komutanl stihbarat Daire Bakanl tarafndan 25.03.2009 gn gnderilen haritalarn kaza mahallini gsterir haritalar olduu sonucu ortaya kmaktadr. Haritalarn ulamas ile birlikte yaplmas gerekenler ise zetle; Kaza mahallinin her iki operatrn ortak ekim alannda aranmas gerekecektir. te yandan krmz renkli alanlarda cep telefonu ile baz istasyonunun sinyal transferi yapabildikleri anlaldndan muhtemel kaza yerine ait saha daha da daralacaktr. EK-B isimli harita incelendiinde cep telefonlarnn her iki operatre ait ortak ekim alannn ok kk bir yerinde sinyal aldklar grlmektedir. O hlde arama kurtarma faaliyetleri srasnda ilk baklmas gereken yerin buras olmas gerekmektedir. Zira Jandarma Genel Komutanlnn anlan yazsndan bu bilginin kazann olduu 25.03.2009 gn, gece yarsndan nce Kahramanmara Jandarma Komutanlna gnderildii anlalmaktadr. Nitekim kazadan sonra Kahramanmara l Jandarma Komutanlna ait 156 telefon numarasn arayan blge halkndan ahslar da bu dorultuda bilgiler vermilerdir.27 Ancak birbirleriyle rten bu bilgilerin yeterince deerlendirilmedii ortaya kmaktadr. rnein; Sra no: 26 Tarih ve saat : Arayan: x Aranan:156 156 x ahs 156 x ahs
27

25.03.2009 20.52:08

Jandarma yi akamlar yi akamlar Bu uak dme kazasndan aryoruz da biz

Kahramanmara l Jandarma Komutanl 156 Jandarma ihbar hattna 25.03.2009-30.03.2009 tarihlerinde gelen telefon arlarnn dkm yaplmtr. Grmeler toplam 412 sayfadr.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 176 156 x ahs 156 x ahs 156 x ahs 156 x ahs 156 x ahs 156 x ahs 156 x ahs 156 x ahs 156 x ahs 156 x ahs 156 x ahs 156 x ahs 156 x ahs 156 x ahs 156 x ahs 156 x ahs 156 x ahs 156 x ahs 156 Nerden? Gksn tarafndan. Evet. Bu uak Sisli tarafnda uan bir haber geldi de o kyden grenler olmu sisli tarafna dt deniliyor buraya ekip kartabilir misiniz Bir saniye bekleyin alo? yi akamlar! yi akamlar buyurun! .... tarafndayz da Nerde? Gksn taraf var ya bu uak kazas Evet? uan buralarda arama yaplyor da bir haber gelmi Ne tarafndan? ahinkayas var ya ahinkayas tarafndan. Oralardan haber gelmi oralarda dtn gren olmu o tarafa ekip kartabilir misiniz? Tamam beyefendi ahinkayas tarafnda peki ahinkayas ne taraf? Doalak taraf. Doalak taraf? He aralarla hareket edeceiz yani Tamam aabey. Ben size bilen birini vereyim tam adres olarak da. Tamam. Adem gel hele gel gel jandarmay aradk da tam adresi versinler de ona gre diyorlar al alo Buyurun beyefendi sizi dinliyorum adresi alabilir miyim? bir saniye beyefendi biz imdi ahinkayalkta bir korucu ile konuuyoruz da bir dakika o taraf bilen bir arkada veriyorum alo? Buyurun beyefendi dinliyorum devam edin. Ball Kayasn m usta? usta neresini sylyorsa ahinkayas tarafnda nereye baklacakm? Sisiliden haber gelmi ya! Sisliden geldi doru. Sisliden haber gelmi mi sizden yan dm diye belli bir bilgileri var mym? Yok yok kesin deil! Kimsenin bilgisi yok! Yok! imdi komutanm Sisli o Balkayann orda telefon ekmi adam aram ya Evet. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 177 x ahs 156 x ahs 156 x ahs 156 x ahs 156 x ahs 156 x ahs 156 x ahs 156 x ahs 156

O zaman yksek bir yer var daha nce orda olduum iin oradan baka bir yerde telefon ekmiyor orda Evet. Oralarda daha aalarda telefon ekmez. Nerden eker? Kara.... denen yeni bir yer var orda. Kara? Karayap! Karayap! He telefon orda eker Balkayann orda telefon ekmez. Anladm. Bir de ey var gllk tepesi diye bir yer var orda ekerse eker Tamam zaten tll tepe alnd oraya baklyor. Sisliden bir haber yok mu komutanm? Yok. Tamam oldu komutanm. Sa ol!

156 Jandarma mdat/ihbar hattna gelen arlarn dkmnde benzer mahiyette kaza yerini ve civarn belirten birok telefon daha geldii tespit edilmitir. rnein Ali Sylemez adnda bir vatanda 25.03.2009 tarihinde saat 21.13 (36 numaral arama), 21.15:59da (39 numaral arama), 22.40:04te (76 numaral arama) kez aramtr. Birbirini teyit eden aramalar gece boyunca devam etmitir. 25.03.2009 gn saat 15.33 ila 30.03.2009 gn saat 16.39 arasndan 156 Jandarma mdat ihbar hattna gelen telefonlarn dkm toplam 413 sayfa tutmaktadr. Sra no: 76 Tarih ve saat : 25.03.2009 - 22:40:04 Arayan: Ali Sylemez Aranan:156 Jandarma 156 Ali SYLEMEZ Jandarma 156 Ali SYLEMEZ Jandarma Abi iyi akamlar! yi akamlar! Abi ben Kozcaz Kynden Ali Sylemez. Oraya telefon numaram verdim. Yetkili birisinin beni aramasn bekliyorum. Benim u anda telefonumda kontrm yok. Televizyondaki haberleri tek tek izliyorum. u an Jandarmann arad yer yanl, ben Kozcaz Kynden aryorum. Yetkili biri ile grmek istiyorum. Siz nerden biliyorsunuz beyefendi nerede olduunu? Abi uan dt mevkiyi buradan grenler var. Kim grm? Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

Jandarma 156 Ali SYLEMEZ Jandarma 156

- 178 Ali SYLEMEZ Biz burada btn evre kyleri aratrdk. Net olarak yerini bilmiyoruz. Eer telefondan yetitilerse den kiiler telefonda yetitiyse bilemiyorum. Ama o mevkiide bir noktadan telefon ekiyor. Bizim de tahmin ettiimiz blge o blge. Tamam beyefendi biz size dneceiz. Abi yetkili birisinin aramasn bekliyorum. smim Ali Sylemez. yi akamlar

Jandarma 156 Ali SYLEMEZ

Arama kurtarma konusunda elde edilen yeni bilgiler zerine, arama kurtarma faaliyetlerinde nemli rol oynayan ve sz konusu kaza gn Kahramanmara l Jandarma Komutanl emrinde grevli olan Hamza TRYAK, Kemal SARITA ve Ahmet ERGEin bilgilerine bavurulmak amacyla Komisyonumuza davet edilmilerdir. Albay Hamza TRYAK Komisyonumuza 01.10.2010 tarihinde Komisyonumuza vermi olduu ifadede; Helikopter olayn tesadfen rendiini,....den helikopterle ilgili ilk mevki bilgisinin Sargzel eklinde geldiini daha sonra Tllce Tepe olarak deitiini, akabinde Hacmer blgesini iaret eden baka bir verinin ulatn, aramaya buralardan baladklarn, Bu arada Sisne Kynden bir vatandan aradn, o vatandala kendisinin de grtn, bu kiinin: Komutanm ben Sisneliyim, bizim zerimizden helikopter geti, u saatte, ok alaktan uuyordu, sis vadiye oturmutu, belki bir 40-50 metre yksee kadar sis oturmutu, o yzden sisin iinden gitmemek iin helikopter de kavak aalarn yalarm gibi alaktan uarak bizim zerimizden gitti. Byk bir ihtimalle buradan Kzlz Ky istikametine doru gitti. dediini, dolaysyla bu bilgiyi deerlendirdiklerini, Sisne Kyn getikten sonra vadinin ikiye ayrldn, bir Kzlz tarafna bir de sol tarafa devam edebildiini, orada hkim arazinin Ke Da blgesi olduunu, zaten kabartma harita zerinden de helikopterin gidi istikameti olarak dm olabilecei yer ve muhtemelen telefonlarn ekmi olduu yeri kabartma harita zerinden tespit ettiklerini, evet bu blgede dmtr dediklerini, Kendilerinin deerlendirmeyi yaparken veya yapmadan bir mddet nce Genelkurmay Bakanlndan kaza mahallinin Kurucuova blgesinde de olabilecei, oraya da bakmalar gerektiini bilgisinin geldiini, bunun zerine Blge Komutannn kendisine Olay anlald, helikopterin dt yeri kabaca buras olarak tahmin ediyoruz. Bundan sonraki aramalar buna gre yapacaz, yalnz imdi Kurucuovada da arama var, imdi bu blgede, Kzlz tarafnda Alay Komutan, Asayi ube Mdr, Vali, herkes var. Yarn sabah erkenden sen, senin emrine vereceimiz birliklerle Kurucuova blgesine git ve aramay sen ynet, oray teferruatl ara. Hemen ayrl istirahat et. diye szl emir verdiini, Gece 24.00 sularnda istirahata ekildiini, sabah 04.00te kalktn, Sabah arama iin Kurucaovaya gittiini akama kadar burada kaldn, Birinci gn gneyde bir yerde arama faaliyetine katldn, ifade etmitir. te yandan ilk gn Jandarma Genel Komutanl tarafndan oluturulan bir haritann kendisine getirildiini, haritadaki bilgileri Komutanlar Ali LAPANTA ve Mazlum KOOLU ile paylatn, mevcut bilgiler ve vatanda beyanlarndan helikopterin Sisne-Kzlz kyleri arasnda bir yere dtn zaten tahmin ettiklerini, kendisine verilen haritadaki krmz alanlarn ne olduunu bilmediini, kendisine daha fazla daraltlm alan bilgisi verildiini hatrlamadn, mit Astsubayn syledii ve valilikten gelen krokinin kendisine geldiini, net olarak tam kendisine komisyonumuzda gsterilen kroki diyemese de iki veya krokinin nne geldiini ama bu krokinin burada iddia edildii gibi telefonun ektii yeri nokta olarak gstermediini, yle Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 179 olsa bile kendisinin bundan haberinin olmadn, telefonun ektii yerler krmz yerlerdir dolaysyla geriye bir tek bu nokta kalyor, burada krmz yer var, sadece burasdr diye alglamadn, lerleyen beyannda; mit Astsubayn kendisine Komutanm, kroki bu, ektii yer burasym. dediini, kendisinin de zaten daha nce bu tepeye aina olduu yani o yayn telefonun oradan bir yerden ekmi olduunu bildii iin fazla sorgulamadn, orada baka da bilgi gremediini, alglayamadn, Sleyman Astsubayn kendisine koordinat vermediini, 22.30 civarnda gelen bilgiyi orada bulunan Jandarma Blge Komutan Tugeneral Ali LAPANTA ve Kurmay Bakan Kurmay Albay Mazlum KOOLU ile paylatn, saat on civar onlar harekt merkezine gelince kendisinin zaten harekt merkezinde grevli olmadn, orada en yksek rtbeli subay olarak bulunduunu, daha yksek rtbeli subay gelince de o andan itibaren orada grevinin sona erdiini, bilgileri kendilerine ilettiini, krokileri gsterdiini, harita zerinden deerlendirme yaptklarn ve ertesi gn iin yaptklar bir grevlendirmeden sonra o blgeden ayrldn ifade etmitir. Jandarma Genel Komutanl tarafndan hazrlanan haritayla ilgili genel yorumu; Ben net olarak hatrlamyorum. Bana getirilen haritalara da ok net olarak Evet, bu haritayd. diyemiyorum. Ben o tela ierisinde bu veya buna ok benzeyen bir harita, bir krokinin geldiini, bundan bu yay zerinde eken yerler olduunu ve bize gelen ifadelerden belki mit Astsubay bana bu ekilde syledi, Krmz noktalar eken blge. dedi, belki benim o anda dikkatimi ekmedi, baka bir eylere younlamtm, bilmiyorum. Ama imdi u haritay, diyelim u nokta, o krmzyla iaretlediiniz nokta, Haydi bunu 1/25.000 zerinden gsterin. veya Bu nokta koordinat neresidir? dediinizde hemen byle bir, iki saatlik uzman personelin almas lazm gelen bir ey. Bu iki tane haritay birbirine oturtmak, 1/25.000e gre koordinatn karmak ve u blgededir. demek kolay i deil. O noktann hangi da olduu bile belli deil. Bakn, o noktann olduu yerde hi etrafta ky falan femekn var m? Yok. Orada benim yapmam gereken, bizim yapmamz gereken pratik bir deerlendirme. Yani elimizde u var, o harita var, bir de Valilikten gelen onun sivil versiyonu var, kabartma harita var, vatandalarn ifadesi var ve bu ifadeye gre biz bunu akam on buuk sralarnda Blge Komutan, Kurmay Bakan ve ben deerlendirdik. Yani elimizden geleni yaptk. Elimizden gelen o an onu yapmakt. kinci gn bu blgelerde arama yapld ama cerideye ilenirken yani birlik komutan -rnek veriyorum- oraya aramaya gnderdiimiz birlik komutan dolat yeri, koordinatn nokta nokta lp bildirmiyor ki kabaca bir blgedir, orada kroki, belki ne bileyim 300 metre bu taraftan geilmitir belki ama o blge arand. Yani illa bize alaydan gnderilen krokilere, yazlara itibar etmek yerine o aramaya bizzat katlan rtbeli personelin, sivil vatanda, herkes orada. Yani fiil olarak arama yapld ama kt zerinde Ben mit Astsubay. Bana yle syledi, byle ynlendirdi veya bu haritay gsterdi, u deerlendirmeyi yapt-yapmad konusuna ok girmek istemiyorum. Bize harita geldi. Bakn, 250.000lik haritada komutann bu noktada dedii yer arazide arkadan syledii 46 hektar. Bir de Bunun 300-500 metre san solunu da deerlendirin. demise Komutanm bana, 300-500 metresini falan da katarsanz orann ne kadar bir alan olduunu herhlde takdir edersiniz. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 180 Nereden baksanz 100 hektar ve benim bahsettiim ite 10 kilometrekarelik alana tekabl eder. Buras blge. Yani bize nokta bildirilmedi. Bildirilemez. ddia ediyorum Yani bize dt nokta koordinat asla bildirilmedi ama blge koordinat geldi. Bu blge koordinatn, dt blgeyi zaten biz harita zerinden de deerlendirdik diyorum, birbiriyle rtt. Vatandan ifadesinden de deerlendirdik ve birinci gn akam saat 22.30 itibaryla 10 kilometrelik alan, dt yeri biz deerlendirdik ve o deerlendirme olduu andan itibaren Blge Komutanm Tamam, senin iin bitti, sen yarn u operasyonda grevlisin, hadi git. dedi. Ondan sonras hakknda hibir fikrim yok. eklindedir. Albay Hamza TRYAK her ne kadar saat 24.00te uyumak iin karargahtan ayrldn ifade etse de 156 telefon kaytlarnn dkmnden 26.03.2009 gn saat 02.17:08de Vali Yardmcs Servet GNGR ile saat 05.09:57 de Vali Yardmcs Mustafa ANTEPLOLU ile, saat 07.04.14 de yine Vali Yardmcs Servet GNGR ile, saat 07.06:59 da aban isimli Astsubay ile, 07.28:05te l Jandarma Komutan ile telefon grmesi yapmtr ve kendisi o srada karargahtadr. 156 telefon kaytlarnn dkmnden de anlalaca zere Hamza TRYAKnin szlerinde birok eliki bulunmaktadr. Komisyonumuz 01.10.2010 tarihinde Albay Hamza TRYAK ile birlikte kaza gn ve daha sonraki gnlerde arama kurtarma faaliyetlerine fiilen katlan Yarbay Ahmet ERGE ve Binba Kemal SARITA dinlemitir. Ad geen ahslar arama kurtarma faaliyetleri hakknda genel bilgiler vermilerdir. Komisyonumuzun yaptrd teknik almalar sonucu elde ettii bilgiler ve yaplan iaretlemeler aadaki haritalar zerinde gsterilmitir. Aadaki haritalarn bir ksm eitli kurumlarca retilmitir.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 181 -

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 182 -

Bu bilgilerin doruluunun teyidi amacyla referans bilgi ve belgeler bir kez de Komisyonumuz tarafndan ilgili yerlerden istenilmi ve uzman harita mhendisleri tarafndan deerlendirilmitir. Gelen bilgi ve belgeler ile bunlarn paftaya uygulanmas aadaki gibidir.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 183 ekil 14. Turkcell ve Avea Baz stasyonu Ortak Kapsam Alan

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 184 -

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 185 -

ekil 15. Turkcell ve Avea Ortak Alan Grnm:1

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 186 ekil 16. Turkcell ve Avea Ortak Alan Grnm: 2

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 187 -

ekil 17. Turkcelle Ait Gr Analiz Haritas-1

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 188 -

ekil 18. Turkcelle Ait Gr Analiz Haritas-2

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 189 ekil 19. Turkcell- Avea Ortak Yaynn Turkcelle Ait Gr Analizi Haritasna Uygulanm Hli- 1

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 190 ekil 20. Turkcell-Avea Ortak Yaynn Turkcelle Ait gr Analizi Haritasna Uygulanm Hali- 2

Bu durumda Jandarma Genel Komutanl stihbarat Dairesi Bakanlnn yapt alma sonucu helikopterin enkaznn bulunduu yeri ok kk bir alan ierisinde kalacak ekilde 25.03.2009 gn saat 23.30da harita hlinde Kahramanmara l Jandarma Komutanlna gnderdii, bu haritann 16.04.2010 tarihinde Komisyonumuza gnderilen yaznn ekinde bulunan EK-B isimli harita olduu, bu andan itibaren arama almalarnn bu dorultuda yaplmas gerektii, ya da en azndan aranacak sahaya bu alann da dhil edilmesi gerektii anlalmtr. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 191 Keza; arama kurtarma faaliyetlerini gsterir haritalar da bunu teyit etmektedir. Bu hususa aada deinilmitir. te yandan, kazann renildii ilk andan itibaren arama-kurtarma almalarn yerinde ynetmek zere muhtemel olay mahalline hareket eden Kahramanmara Valisi Mehmet Niyazi TANILIR elde edilen koordinatlarla ilgili olarak; Kendisinin olay yerine intikal etmek zere Valilikte hazrlk yapt bir zamanda Gksun Kaymakamnn kendisini arayarak Babakanlk Gvenlik leri Genel Mdr Alpaslan KAVAKLIOLU arad bir koordinat verdi, bu koordinat tespit etmiler, bu koordinata gre aramalarn yaplmas lazm. Oradan ilgili birimlere bildirmiler dediini, bu koordinatlar kendisinin hemen l Jandarma Komutanna verdiini, Babakanlk Gvenlik leri Genel Mdr Alpaslan KAVAKLIOLUnun verdii koordinatlara gre kazann Hacmer ky civarnda olduunu, bu koordinatn alnd yerin Tllce Tepe baz istasyonu olarak grndn, aa yukar Hacmer, Tllce Tepe, Berit Da denilen bir alan olduunu, gelen bu bilgiler zerine oraya doru yola kmaya karar verdiklerini, Tllce Tepe ve Hacmer Ky ile enkazn bulunduu yerin mesafesinin 23.4 km olduunu, ifade etmi, Yine Sisne Mahallesinden grg tanklarnn helikopteri grdklerini belirtmeleri zerine ayn gn Sisneye getiklerini, burada bulunduklar bir zamanda tahminen gece yarsndan biraz sonra l Jandarma Komutanna Genelkurmay Bakanl tarafndan ulatrlan bir bilgi ile Kurucaova Kynden sinyal alndnn belirtildii, Kurucaovayla helikopterin dt yer arasnda ok fazla da bir mesafe olmamasna ramen arada bir da bulunduunu, esasen bu bilgiyi ok da yorumlamadklarn, nk arada da olduu iin normalde helikopterin o tarafa dmesi iin kyllerin belirttii gzerghtan farkl bir gzergh takip ederek oraya gitmesinin gerektiini, bu bilginin olay yerine intikal eden ileri Bakanna iletilmesi zerine Kurucaovada da bir ekibin arama tarama yapmasna karar verildiini, sabahleyin gn doumuyla birlikte Kurucaova tarafna Bakan beyle birlikte hareket ettiklerini, beyan etmitir. zetle, kendilerine koordinat olarak olaydan hemen sonra Babakanlk Gvenlik leri Genel Mdr Alpaslan KAVAKLIOLU tarafndan Gksun Hacmer ky, yine gece yarsndan sonra Genelkurmay Bakanl tarafndan ise Merkez Kurucaova ky koordinatlarnn verildii anlalmaktadr. Kahramanmara Valilii tarafndan hazrlanan kaza ile ilgili raporda da; Saat 16.15 sralarnda Babakanlk Gvenlik leri Genel Mdr Alparslan KAVAKLIOLU, Gksun Kaymakamn arayarak helikopterin dt yer ile ilgili olarak herhangi bir bilgiye sahip olup olmadklarn sormu ve konunun kendileri tarafndan da aratrldn ifade etmitir. Saat 16.30 sralarnda Gksun Kaymakam Babakanlk Gvenlik leri Genel Mdr tarafndan tekrar aranm ve kaza yeri ile ilgili olarak tespit edilen koordinatlarn X:36.8236 Y:538.1299 olduu ve tespit edilen koordinatlarn ileye bal Hacmer ky civarnda olabilecei ifade edilmitir. Babakanlk Gvenlik leri Genel Mdrnden elde edilen koordinat bilgisi Gksun Kaymakam tarafndan derhal le Jandarma Komutanna iletilerek gerekli almalarn yaplmas talimat verilmitir. Tespit edilen koordinatlarla ilgili bilginin Gksun Kaymakam tarafndan acilen Kahramanmara Valisi Mehmet Niyazi TANILIRa da arz edilmesi zerine Kahramanmara Valisi Mehmet Niyazi TANILIR tarafndan le Kaymakamna koordinatlarn ait olduu Hacmer kynde ve civar kylerde yaayan vatandalarn durumdan haberdar edilerek hava kararmadan Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 192 aramalara balanmas ynnde talimat verilmitir. eklinde ifade edilmi ve verilen koordinatlarn Gksun Hacmer ky olduu belirtilmitir. Konuyla ilgili olarak 25.03.2009 gn saat 18.11de Babakanlk Acil Durum Ynetimi Genel Mdrlnden yaplan ve Anadolu Ajans tarafndan geilen yazl aklamada, BBP Genel Bakan Muhsin Yazcolunun seim gezileri srasnda kulland helikopterin Kahramanmaran alayancerit lesinden hareket ettikten sonra dtnn haber alnmas zerine, helikopterin dt yerin koordinatlarnn hzla tespit edildii, Sivil savunma ve kurtarma birlii, Jandarma birlii ve ky korucularndan oluan arama kurtarma birliklerinin karadan, Genelkurmay Bakanlnca gece gr kabiliyetli bir helikopterin, Salk Bakanlnn ambulans helikopterinin, Emniyet Genel Mdrlne ait bir baka helikopterin de havadan olay yerine sevk edildii ifade edilen aklamada, konuyla ilgili almalarn devam ettii ifade edilmitir. Valilik Kriz Merkezi tarafndan hazrlanan raporda Genelkurmay Bakanl tarafnda gece yarsndan sonra iletildii ve Kurucaova ky yaknlar olarak belirtilen koordinatlardan bahsedilmemekle birlikte, raporda Kurucaova kynde yaplan arama- kurtarma faaliyetleri ayrntl bir ekilde anlatlmtr. Kazann renilmesinden itibaren muhtemel olay yerine ilk hareket eden ve daha ilk dakikadan itibaren arama- kurtarma almalarna nezaret eden Kahramanmara l Jandarma Komutan Albay Sezai AKGN ise konuyla ilgili olarak 11.06.2009 tarihinde Komisyonumuza yapt sunumda: Saat 16.30 sralarnda korucularla takviyeli l Merkez Jandarma Komutanlndan kard kuvvetlerin Sargzel, Hacbudak, Berikli kyleri arasnda arama faaliyetine baladn, yine ayn saatte Gksun Kaymakamna gelen bir bilginin kendilerine intikal ettiini, Babakanlktan kaza yeri koordinatnn bildirildiini, bu bilginin kendisine, hem Sayn l Valisi, hem de Gksun Kaymakam tarafndan verildiini, Hacmer Ky civarnda olduunun belirtildiini, bunun zerine hemen Gksun le Jandarma Komutanna emir vererek o blgeye karakoldaki askerleri ve blgeyi en iyi bilen korucular da yanna alarak o blgeye gitmesi talimatn verdiini, saat 17.00 sralarnda koordinat verilen Hacmer blgesine komando bln sevk ettiini, Saat 18.35 sralarnda l Salk Mdrlnden Gksun-ardak Jandarma Karakoluna Tllce Tepeden helikopterin orada olabileceine dair bilgi geldiinin kendisine aktarldn, Tllce Tepe dedikleri yerin karakola yaklak drt kilometre mesafede olduunu, Karakolun bahesine knca Tllce Tepenin gzktn, Tllce Kynn ve ardak Karakolunun olduu blgede sis bulunmadn, havann karardn, helikopterlerin o alan hemen taramaya baladn, ayn zamanda da sivil savunma ekipleri ile birlikte korucular, erleri ve devriyeleri Tllce Tepeye ynlendirdiini, Daha sonra saat 18.45-19.00 civarnda yine bu defa Genelkurmay Bakanlndan Jandarma harekt merkezine ulaan bir bilgi olduunu, helikopterin il merkez-Ilca-Sargzel blgesinde olabileceine dair bilgi geldiini, Saat 23.20 sralarnda Vali Bey ile buradan gelen bir ihbar zerine Sisne kyne vardklarn, arama almalarnn o blgede younlatrldn ve o kyde bulunduklar esnada Genelkurmaydan ikinci bir bilgi geldiini, bu bilgide Helikopterin sinyalinin alndn ve il merkeze bal Kurucaova ky blgesinde olduunun belirtildii, Gelen bilgiler arasnda bazen 80 kilometre, bazen 20 kilometre, bazen de 30 kilometre fark bulunduunu, kazadan sonra cep telefonlarnn yerinin sabit kald ve gelen tm bilgiler cep Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 193 telefonu sinyallerinden edinilmi olduu hlde bu elikili bilgiler arasndan bir eleme yaplmayp btn bilgilerin tek tek deerlendirildiini, Genelkurmay Bakanlndan bildirilen Kurucaova kynn olay yerine kilometre olarak 3-4 kilometre olmasna ramen araziden geiin olmad Gksun tarafndan dolap Kurucaova kyne gitmek iin en az saat gerektiini, kaza yerinin dan bats Kurucaova kynn ise dousunda bulunduunu, bu bilgi zerine hep beraber sabaha kar 06.30dan itibaren Sayn Bakan ve Vali ile birlikte Kurucaova kyne intikale baladklarn beyan etmitir. Ayrca konuyla ilgili olarak yine ayn sunumda belirttii kiisel yorumunda; l Jandarma Komutanlna bal btn ile jandarma komutanlklarndaki karakollardaki btn erleri ve btn korucular Kurucaova ky ve Sisne blgesine, Kzlz kyne gelmesi iin emir verdiini, Genelkurmayn buradan sinyal alnyor. eklinde bilgi verdiini, blgenin dokuz defa arandn ve bir sonu alnamadn ancak kiisel deerlendirmelerinde yanldklarn fakat bunun kendilerinden kaynaklanmadn, kendilerine bildirilen Tllce Tepe ve Kurucaova kynde sinyal alnd belirtilen blgede baz istasyonlar bulunduunu, sinyal alnd bildirilen yerlerin aslnda bu baz istasyonlar olduunu, bu nedenle yanldklarn dndn, kendi komutanlnda herhangi bir teknik ekip bulunmadn, gelen bu bilgiler dorultusunda onlar hemen doru bir bilgi kabul ederek sz konusu blgeye birlikleri kaydrp arama yaptklarn belirtmitir. Yukardaki bilgilerden de grlecei zere cep telefonu sinyallerinden alnan bilgilere gre sahada arama yapan arama-kurtarma birimlerine deiik kurumlardan deiik koordinatlarn bildirildii, arama-kurtarma almalar yapan birimler tarafndan bu bilgilerin biri hari geri kalannn deerlendirilerek aramakurtarma faaliyetleri icra edildii, ancak belirtilen koordinatlarn Hacmer Ky ve Kurucaova Kynde yer alan cep telefonu baz istasyonlarnn bulunduu alana ait olduu, Jandarma Genel Komutanl stihbarat Dairesi Bakanl tarafndan retilen haritann ve buna bal olas enkaz yeri bilgilerinin ise arama-kurtarma birimlerine aktarlmad, bu haritann kaza mahallini gsteren tek doru bilgi olduu anlalmtr. Ayrca yine elde edilen cep telefonlar sinyallerinden daha dar bir alan tespit edilebilmesi amacyla sinyal bilgileri alnan iki baz istasyonuna ilave olarak seyyar baz istasyonlarnn blgeye getirilip getirilmedii de ayr bir tartma konusu olmutur. Konuyla ilgili olarak Komisyonumuza Bilgi Teknolojileri ve letiim Kurumu tarafndan gnderilen yazda; Kaza mahallindeki geici baz istasyonunun ne zaman kurulduuna dair Kurumumuzda herhangi bir bilgi bulunmamakla birlikte, GSM letmecileri ile yaplan yazmalar sonucu elde edilen bilgiler aada yer almaktadr: Turkcell letiim Hizmetleri A tarafndan; uydu mobil baz istasyonunun hava muhalefetinden dolay 27 Mart 2009 Cuma gn saat 17.00da aktif edildii, Vodafone Telekomnikasyon A tarafndan; uydu mobil baz istasyonunun 27 Mart 2009 Cuma gn stanbul'dan blgeye sevk edildii ve istasyonun hava muhalefetinden dolay uydu transmisyon link hatlarnda meydana gelen sorun nedeniyle ancak 28.03.2009 saat 17.17de aktif edildii, Avea letiim Hizmetleri A tarafndan; hava muhalefetinden dolay 27 Mart 2009 Cuma gn saat 20.36da 1 adet, 28.03.2009 tarihinde saat 12.32de 1 adet olmak zere toplam 2 adet mobil baz istasyonunun aktif edildii bildirilmitir. eklinde bilgi verilmitir.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 194 Yine Turkcell letiim Hizmetleri Anin Komisyonumuzun konuyla ilgili 24.11.2009 tarih ve A.01.1.GE. 0/333, 334, 335-76 sayl yazsna cevap verdii 04.12.2009 tarih ve RTE/104074 sayl yazsnda; lgi yaznz ile 25.03.2009 tarihinde Kahramanmara il snrlarnda meydana gelen ve Sivas milletvekili ve BBP Genel Bakan Muhsin Yazcolu ve 5 kiinin hayatn kaybettii helikopter kazasyla ilgili olarak; irketimizce kaza mahalline mobil baz istasyonunun gnderilip gnderilmedii, konularnda bilgi ve belgelere gerek duyulduundan bahisle sz konusu bilgi ve belgelerin Komisyonunuza gnderilmesi irketimizden talep edilmektedir. Kazann duyulmasn mteakip irketimizin teknik birimleri, kendilerine bu konuda bir bavuru olabilecei dncesiyle teyakkuza gemi olup, Telekomnikasyon letiim Bakanlna (TB) irketimizden herhangi bir destee ihtiya duyulup duyulmad sorulmutur. 25 Mart 2009 tarihinde saat 19.00 civarnda Telekomnikasyon letiim Bakanlndan (TB) telefon ile gelen szl yardm talebine dayanarak kazada bulunanlardan birine ait olduu belirtilen 1 adet cep telefonundan sinyal alnm, bu sinyallerin deerlendirilmesi neticesinde oluturulan EK-1'deki harita ayn gn saat 20.50 civarnda TBe gnderilmitir. Mart 2009 aramba akam saat 20.00 civarnda Kahramanmara l Jandarma (156) ile irtibata geilmitir. irketimizin radyo ebekesinden sorumlu blge planlamacs tarafndan jandarmaya bilgi verilerek irketimizin bu gibi durumlarda mobil istasyon destei salayabilecei belirtilmitir. Jandarma'ya gerekli durumlar iin blge planlamacs irtibat bilgileri verilmitir. Mart 2009 Perembe sabah saat 07.30da Jandarma tarafndan blge planlamacs aranarak Gksun- Kurucaova ve Sisne iin acil mobil istasyon talebinde bulunulmutur. Jandarmaya teknik analizlere gre mobil iin uygun yerin Sisne deil, kurtarma almalarnn da ilerleyen saatlerde younlaaca Kzlz ky stndeki tepeler olduu belirtilmitir. Kaza lokasyonu Kzlz kynn 4 km. gneybatsnda kalmaktadr. Harita zerinde yaplan analizde ky zerinden yola 200 metre yakn bir tepeden Kanlkavak istasyonuna dorudan veya pasif hop/atlama noktas ile transmisyon gr salanabilecei anlalmtr. TBe yukarda verilen bilgiden sonraki almalarn devamnda arazi artlar ve uu hakknda gelen ek bilgi ve deerlendirmeler sonrasnda 26 Mart 2009 saat 13.00te konuyla ilgili harita TBe gnderilmitir. Mobil istasyon saat 10.00da Kahramanmara 11.30 civar Tekir polis karakoluna ulam ve buradan saat 12.30 civarnda Kzlz kyne varmtr. Mobil yeri tespit edildikten sonra buraya kadar yaklak 300 m civar yol alabilmesi iin greyder tedariki iin allmtr. Blgedeki greyder ve i makineleri arama kurtarma almalar iin kullanld iin tedarikte sknt yaanm ve Gksun Devlet Su lerinden saat 17.00 civarnda yolu aacak greyder olay yerine ulamtr. Greyder ile yol ama almalarna balanm ve bir saat sonra mobil ara greyder ile ekilerek tepe yaknna karlmtr. Normalde radyo link transmisyon gr salanabilecek olan bu noktadan hava karard ve sisle beraber kar ya ve tipi balad iin transmisyon balants salanamamtr. almalar gece boyunca sabaha kar saat 04.00e kadar devam etmi ancak olumsuz hava koullar sebebi ile maalesef olumlu sonu alnamamtr. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 195 Bu almalara paralel olarak transmisyon balantsnn salanamama ihtimaline kar saat 20.00 civarnda Uydu Mobil stasyon talebinde de bulunulmutur. 26 Mart 2009 tarihinde stanbul'dan saat 22.00de yola kan uydu zerinden hizmet veren mobil istasyon olarak kullanlacak olan uydu mobil ara ise 27 Mart 2009 Cuma gn ulam koullarnn da kt olmasnn etkisi ile ancak saat 14.00te Kzlz kyne ulaabilmitir. Uydu mobil istasyon Elmal mevkiinde saat 17.00de (2 tru-14 kanal olarak) aktif edilmitir. Gece boyunca yaan kar sebebi ile daha nce aml olan yol da kapand iin transmisyon almalar devam eden dier mobil ara mahsur kalm ve bu operasyonda kullanlmas imkn kalmamtr. Akam saatlerinde yolun tekrar almasyla mahsur kalan bu mobil ara kurtarlm ve muhtemel bir ilave kapasite talebe ihtiyacn karlamak iin Gksun ile merkezine gnderilmi ve gece devam edilen almalar neticesinde Gksun Devlet Hastanesi civarna kurulmutur. almakta olan uydu mobil istasyonun 2 tru-14 kanal olan kapasitesi ihtiya olan talebi karlayamaynca yaplan almalar ile saat gece 01.00'de kapasitesi 8 tru60 kanala karlmtr. 28 Mart 2009 Cumartesi gn Gksun Devlet Hastanesi nndeki mobil aracn konumu btn Gksun ilesine servis verecek ekilde deitirilmitir. 28 Mart 2009 Cumartesi leden sonra Kahramanmara Devlet Hastanesi civarna mobil istasyon kurulumu iin hazrlk almas yaplm, ancak nakledilen cenazelerin otopsilerinin burada ok ksa srd ve yarm saat iinde cenazeler uakla nakledildii iin mobil istasyon altrlmasna gerek kalmamtr. Babakanlk Krizi Merkezinde almak iin irketimizden grevli talep edilmemi ancak TB yetkilileri ile 24 saat srekli irtibat hlinde allmtr. Kaza mahallinde, Gksun ve Kahramanmara'ta almalara katk salama adna yetkili personel bulundurulmu bu personelimiz yetkililer ile daimi irtibat hlinde olmulardr. eklinde aklamada bulunmulardr. Dolaysyla kazazedelere ait cep telefonlarndan sinyal alnarak arama-kurtarma faaliyetlerinin daha dar bir alanda icra edilebilmesi asndan ihtiya duyulan mobil baz istasyonunun hava muhalefetinden dolay en erken Turkcell letiim Hizmetleri A tarafndan; 27 Mart 2009 Cuma gn saat 17.00de aktif hle getirildii, Daha sonra srasyla Avea letiim Hizmetleri A tarafndan; 27 Mart 2009 Cuma gn saat 20.36'da 1 adet, 28.03.2009 tarihinde saat 12.32'de 1 adet olmak zere toplam 2 adet mobil baz istasyonunun, Vodafone Telekomnikasyon A tarafndan ise ancak 28.03.2009 saat 17.17de 1 adet mobil baz istasyonunun aktif edildii anlalmtr. Zaten baz istasyonlarnn blgede aktif hle getirilmesinden nce 27.03.2009 gn saat 14.28 civarnda Dngel kynden bir grup vatanda kaza yerine ulam olduundan, kaza yerinin tespiti konusunda mobil baz istasyonlarndan herhangi bir fayda salanamamtr.

4.5. HELKOPTER ZERNDE BULUNAN ELT CHAZI VERLER LE YRTLEN YER TESPT ALIMALARI Emergency Locator Transmitter (ELT) cihazlar zor durumda olan, kaza yapm hava aralarnn konumlarn temel olarak uluslararas Cospas-Sarsat uydular aracl ile saptayarak Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 196 arama kurtarma almalarna yardmc olmay hedefleyen verici cihazlardr. Kaza yapan helikopterde bir ELT cihaznn bulunup bulunmad, bulunuyor idiyse sz konusu cihazdan enkazn yerini tespit edecek sinyal alnamam olmasnn nedenleri, kaza sonrasnda en ok tartlan ve zerinde speklasyon yaplan konularn banda gelmektedir. Ulatrma Bakanlnn Komisyonumuza yazm olduu 29.06.2009 tarih ve B.11.0.MST.0.00-57 sayl yazda TC-HEK tescil iaretli Bell206-L4 tipindeki hava aracnda retici ad Artex Aircraft Supply INC olan Modeli ME406P ve P/N 453-6611 olan ELT cihaznn mevcut olduu ve bu cihazn Kaza Aratrma ve nceleme Kurulu tarafndan enkaz mahallinde bulunduu, tutanakla Kahramanmara Cumhuriyet Savclna teslim edildii ve akabinde ek bir tutanakla savclk makamndan teslim alnd bildirilmitir. Yine Kaza Aratrma ve nceleme Kurulu tarafndan hazrlanan 04.12.2009 tarihli Raporda konuyla ilgili olarak (sayfa 149 vd); Kaza Aratrma ve nceleme Kurulu tarafndan TC-HEK tescil iaretli BELL 206-L4 tipindeki hava arac enkaz kargo blmnde bulunan Modeli ME406P P/N 453-6611 S/N 18801154 reticisi ARTEX Aircraft Supply Inc. olan ELT cihaz (HEX-ID AIEDD 2E82A CO2F1) Kurul nezaretinde COBHAM Avionics Artex Products 14405 Keil Road NE Aurora,OR 97002/ABDde incelenmitir (Resim 42-43 ve 44). Yaplan sz konusu incelemelerde aada yer alan bulgular tespit edilmitir: ELT Cihaznn d yzeyinde ve iinde hasar yoktur. P/N 110-338 Revizyon A S/N 260523 olan ELT hava arac gvde anteni krlmtr (Resim 4) . Sz konusu anten enkazn tanmas srasnda Kurul tarafndan bulunmutur (Resim 5). ELT cihaz vericisi tamamen fonksiyonel bulunmu ve k seviyeleri btn belirlenmi tasarm parametrelerini karlamtr. Delta G-Anahtar ELTyi aktif hle getirmitir. Be (5) aksis HM- G Anahtar modl be ynn tamamnda aktiftir. Kumanda anahtaryla ELT devresinin tamamen fonksiyonel olduu dorulanmtr. COBHAM Avionics Artex Productda cihazn sklerek yaplan testinde; ELT cihaznn btn fonksiyonlar kontrol edilmi ve tasarm zellikleri almtr, Batarya takmnn 120 saatten fazla alm olduundan ELT cihaznn kaza srasnda aktif olduu, ancak antenin krlm olmasnn sinyal gcn uyduya ulaamayacak kadar azaltt sonucuna varlmtr.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 197 -

Resim 42. ELT Cihaz Teknik zellikleri

Resim 43. TC-HEK Hava Arac Kargo Kapa

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 198 Resim 44. ELT Cihaz Enkaz Alan Grnts

Resim 45. Kopan Antenin Gvde st Balants

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 199 Resim 46. Kopan Antenin Enkaz Yeri Grnts

Resim 47. ELT Cihaz Arka Grnts

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 200 -

Resim 48. ELT Cihaz-Gvde Anteni-Portatif Anten

Resim 49. ELT Cihaz Yaps

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 201 Sz konusu cihaza 30 Aralk 2008 tarihinde LV52029N Onay Numaras ile Bakm Kuruluu tarafndan FAA Form 8130-3 dzenlendii ve Modeli ME406P P/N 453-6611 S/N 18801154 olan ELT cihaznn TC-HEK tescil iaretli hava aracna 23.01.2009 tarihinde Esas Hava Tamaclk ve Turizm Ade grev yapan HBL3100 lisans numaral Mehmet AYTAR tarafndan hava aracna ait 000550 numaral teknik kayt defterine gre takld grlmektedir. Ancak sz konusu cihazn retici firmas olan Artex tarafndan yaymlanan DESCRIPTION, OPERATION, INSTALLATION AND MAINTENANCE MANUAL ME406P ELT 570-1700 REV. B dokmannda yer alan testlerin yapldna dair ad geen 000550 numaral teknik kayt defterinde herhangi bir kayt grlmemitir. Kaza Aratrma ve nceleme Kurulu tarafndan COBHAM Avionics Artex Products 14405 Keil Road NE Aurora, OR 97002/ABDde incelemelerde hava aracnda bulunan reticisi ARTEX Aircraft Supply Inc. Modeli ME406P P/N 453-6611 S/N 188-01154 olan ELT cihazndan HEX-ID: AIEDD 2E82A CO2F1 olarak tespit edilmitir. Ancak; Esas Hava Tamaclk Turizm ve Ticaret A.nin 24.11.2008 tarihindeki mracaatna mteakip SHGM tarafndan ICAO Ek 10 Volume IIIte belirtilen kriterler erevesinde 05.12.2008 tarihinde tahsis ettii ELT kodu HX-ID: 21E6974156 FFBFFdur. Kaza Aratrma ve nceleme Kurulu tarafndan bu hususta yaplan mteakip almalarda; HEX-ID: 21E6974156FFBFFnin uzun mesaj format olduu, ME406P P/N 453-6611 S/N 188-01154 olan ELT cihaznn uzun mesaj format kapasitesine sahip olmad, sz konusu cihazn ksa mesaj format kapasitesine sahip olmas nedeniyle Esas Hava Tamaclk ve Turizm A. tarafndan bu kod ilemini yapmas amacyla mracaat etmi olduu AVIALL Aircraft Parts. Global Distribution firmas tarafndan cihaza HEX-CODE: A1EDD2E82AC02F1 kodunu ayrca ykledii ve bunu yaptna dair belgesini 30.12.2008 tarihinde Esas Hava Tamaclk Turizm ve Ticaret Aye bildirildii, ad geen firma tarafndan yaplan bu kod deiikliinin onay iin Esas Hava Tamaclk Turizm ve Ticaret A. tarafndan SHGMye bildirilmedii ve her iki HEX-CODEun elektronik ortamda kontrol edilmesinde HEX-ID olarak 4BA0ABnin alnd ve lke Kodu olarak 271in doru olarak set edildii tespit edilmitir. TC Telekomnikasyon Kurumuna (Bilgi Teknojileri letiim Kurumu) ait ITH00368HV1 sayl Hava Arac Ruhsat Belgesinde ELT cihaz; ELT4000-10 Seri No:408412 olarak yer almaktadr. Hava aracnda bulunan ELT cihaz ise yukarda yer ald ekliyle ME406P Model S/N 188-01154dir. Bu erevede; Esas Hava Tamaclk Turizm ve Ticaret A. tarafndan Modeli ME406P P/N 453-6611 S/N 188-01154 reticisi ARTEX Aircraft Supply Inc. olan ELT cihaznn ruhsatlandrlmas iin Telekomnikasyon Kurumuna (BTIK/Bilgi Teknolojileri letiim Kurumu) mracaat etmedii tespit edilmitir. Esas Hava Tamaclk Turizm ve Ticaret A. tarafndan HEX-CODE: A1EDD2E82AC02F1in SHGMye bildirilmemesi ve TC Telekominikasyon Kurumuna (BTIK/Bilgi Teknolojileri letiim Kurumu) yeniden ruhsatlandrlmak zere P/N 453-6611 S/N 188-01154 reticisi ARTEX Aircraft Supply Inc. olan ELT cihaznn bildirilmemesi idari hususlardr. Bu hususlarn yerine getirilmemesi ELT cihaznn almasna ve yer tespitinin yaplmasna engel hususlar deildir. denilmitir. Yetkili firmalarda yaplan incelemeler sonucunda helikopter zerindeki ELT cihaznn salam ve alr vaziyette olduunun, ancak antenin krlm olmas nedeniyle sinyal gcnn uyduya ulaamayacak kadar azaldnn ve bu sebeple sinyal alnamadnn anlald belirtilmektedir. Dolaysyla kaza yerinin tespiti asndan helikopter zerinde bulunan ELT cihazndan sinyal alnamamas nedeniyle herhangi bir fayda salanamad anlalmaktadr.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 202 Helikopter kazas ile ilgili olarak BBP adna incelemelerde bulunan ve Komisyonumuza 09.6.2009 tarihinde bir sunum yapan naat Yksek Mhendisi Necmettin GNE ELT cihaz ile ilgili olarak yapt aklamada; imdi bir baka ey sylenildi ELT cihaznn anteni krld. Dolaysyla bu yzden sinyal vermedi. dendi. u mesafe yaklak 60 santimetre civarnda (Resim zerinde anlatarak), u mesafe de 1 metreden fazla. Ceviz byklnde dahi bir knt yok orada. Ben bir mhendisim, bunu baka arkadalarmz da inceledi, uak mhendisi arkadalarmz inceledi, makine mhendisi arkadalarmz inceledi. imdi, doal olarak beklersiniz ki eer bu anten bir darbeden dolay krldysa evresinde de o darbenin bir etkisini, bir sonucunu grmek gerekir. u an maalesef burada (antenin krld yerin resmini gstererek) byle bir ey grmyoruz, neredeyse izik bile yok. Ayrca bir baka bilgi Hibir cep telefonunun ekmedii Balua Kynde bile bizim 200-300 YTLlik GPS cihazlar yedi veya sekiz civarnda uydu gryordu. Koordinat belirlemek iin minimum drt uydu grmek gerekiyor. Dolaysyla, blge bu COMPAS/SARSAT uydularnn kapsama alannda olan bir blge. Eer ELTnin anteni krlm olsayd bile o ELT oradan sinyal alrd. Ayn marka (ARTEX ME 406 P) ELT cihaz alnrsa istediimiz ekilde antenini krp o blgede aabiliriz ve COMPAS/SARSAT uydularnn bu sinyali alglayacan grrsnz. eklinde ELT cihaz ile ilgili phelerini ifade etmitir. Bu arada Telsiz ve Radyo Amatrleri Cemiyeti tarafndan Komisyonumuza sunulan 14.04.2010 tarihli raporda ELT cihazlar bal altnda sunulan bilgiler olduka ilgintir. Raporda;28 Kk uak ve helikopter kazalarnn ou zerine yaplan aratrmalar, ELTlerin byk bir ksmnn kaza sonunda salam kalarak alr hlde olmasna ramen gvdeye takl anten balantsnn aynen bizdeki kaza gibi hasar grmesi nedeniyle sinyal gnderemediini gstermi. ELT'lerin kaza srasnda grd hasar nedeniyle yzde 75 orannda almad saptanm, Bu kazalarda ELT'ler ancak yzde 25 orannda baarl bir ekilde sinyal gndermi ve bunlardan ancak yzde 12'si doru ekilde deerlendirilerek aratrma balatlm, Kaza sonu yaplan tetkiklerde, -yine aynen bizdeki gibi- ELT yedek anteni takldnda kazann yerini belli edecek gte sinyal gnderildii belirlenmi... Bu durum uzun yllardr bilindii hlde, bu konuda hibir gelime de salanmamtr. Bu sistem imdi daha pahal ve modern bir hle gelmesine ramen yine anten arzas (Bilhassa anten balant noktalar) nedeniyle, en lazm olduu durumlarda kullanlamaz hlde olabilmektedir, (bu, imalat ynnden ok byk bir eksiklik olup acilen dzeltilmelidir) ELT'ler bir ukur iinde kaldnda, su iine dtnde veya bir metal ktlesi tarafndan zeri kapandnda uydularna sinyal gnderememekte ve kimseye faydas da olmamaktadr. Aratrlan 1319 kazada ELT'lerin; 245'inde G sensr almamtr. 42'sinde ak zayftr.

28

Ayrca BAUSTA nal Helikopter Kazasndan Alnacak Dersler, isimli makalede konu ayrntsyla anlatlmtr. Web adresi: http://www.airkule.com/default.asp?page=yazar&id=196

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 203 280inde yangn hasar grlmtr. 356'snda arpmadan kaynaklanan hasar bulunmaktadr. 180inde anten hasar saptanmtr. 60nda su hasar vardr. 70inde ARM yaplmamtr. 66snda dier sebepler yznden ELT sinyal gnderememitir... Kenya Havayollar'na ait bir B-737-800 Douala Cameroondan kalk yapar yapmaz 5 bin fit raporunu veremedii hlde, havaalan civar yerine ELTnin gnderdii yanl sinyal nedeniyle tam 250 km uzaklkta aranmaya balanm, fakat bir kyl tarafndan 40 saat sonra havaalanna 5 km. mesafede tesadfen bulunmutu. denmektedir. Orta Dou Teknik niversitesi Mhendislik Fakltesi tarafndan hazrlanan 06.09.2010 tarihli ve 5111 sayl Raporda konuyla ilgili olarak; -2 Temmuz 2010 tarihinde Esenboa Havalimannn genel havaclk blgesinde ELT cihaz zerinde bir dizi deney yapldn, -Deneylerde Artex marka test cihaznn (Model: MEZ2000, PN: 453-1000, anten: 110338) dorulanma amal kullanldn, yaplan deneyler sonucunda; 1-) Saat 10.30da hangarda bulunan bir Cessna tek motorlu uan ierisine kaza ELTsinin yerletirildiini, uan kendi ELT anteni kullanlarak test yapldn, cihazn alt ve 121.5 MHz ve 406 MHz sinyallerini yayd test cihazlar kullanlarak tespit edildiini, 2-) Saat 11.07de kaza ELTsi ve antenin bal olduu uan aprona karld, kule 121.5 MHz sinyali duyduunu telsizle bildirildii, Denizcilik Mstearlnda bulunan yetkililerin 4000759 N ve 330 00 33 E koordinatlarnda 406 MHz alarm alndn telefonla bildirdiklerini, 3-) Kaza ELTsine mobil anten takldnda cihazn altn ve Denizcilik Mstearlndan sinyal alndnn bildirildiini, 4-) Anten bal deilken ELTnin ON konumuna alnmas durumunda cihazn almadn, AUTO konumunda ise cihazn altnn saptandn, anten yokken cihazn yayd 121.5 MHz sinyalinin en fazla 30 metre uzakla kadar alnabildiinin tespit edildiini, 5-) ELTnin antensiz olarak altrldn ancak uzunca bir sre beklenmesine karn Denizcilik Mstearlnca hibir sinyal alnamadn, 6-) Saat 11.05de yaplan testte kaza ELTsinin mobil antenle altrldn, kulenin 121.5 MHz sinyali duyduunu bildirdiini, Denizcilik Mstearl yetkililerinin 40 08' 10 N ve 33 00 16 E koordinatlarndan 406 MHz alarm alndn 11.57de telefonla bildirdiklerini, 7-) Cihazn sarslmas sonucunda otomatik olarak almaya baladnn tespit edildiini belirtmitir. Sonu olarak da kaza sonucunda TCHEK tescil iaretli helikopter enkaznda bulunan ELT cihaznn alr durumda olduu, ancak helikopterin zerinde bulunan ELT antenin kopmas sonucunda gerek 121.5 MHz gerekse de 406 MHz sinyallerinin arama kurtarma faaliyetinde bulunan aralar tarafndan ve/veya uydular tarafndan alglanmasnn olanaksz bulunduu kanaatine varlmtr. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 204 Komisyonumuzca yaplan incelemeler ve yukarda aklanan raporlara gre lkemizde kaza annda kullanlan acil durum sistemi ve ELTlerin gzden geirilmesi ihtiyac ortaya kmaktadr.

4.5.1. Uydu ile Yer Tespit almalar TRKSAT irketinin Komisyonumuza gnderdii 0005-22/40/17-i sayl Rapora gre yaplan almalar aada gsterilmitir. Kronolojik Bazda alma Raporu a) 25 Mart 2009 aramba Saat 16.00 Merhum Muhsin YAZICIOLUnun da iinde bulunduu helikopterin dt haberi medyada duyurulmutur. b) 26 Mart 2009 Perembe: Saat 08.00 Helikopterin dt tahmin edilen alan Babakanlk Gvenlik leri Genel Mdr Alparslan KAVAKLIOLU tarafndan Tllce baz istasyonu nokta koordinatlar TRKSATa bildirilmitir. Bu koordinatlardan yola klarak 8 km2 yarapl bir daire olacak ekilde 1 metre ve daha alt grnt znrl olan optik ve radar uydularna ynelik grnt ekim alan oluturulmutur. Saat 09.20 ekim alannn Optik Kompsat uydusu ekimi iin ilgili firmaya e-posta gnderilmitir. Saat 09.21 ekim alannn radar Terra SAR X uydusu ile ekimi iin ilgili firmaya e-posta gnderilmitir. Saat 09.36 ekim alannn Optik Quick Bird-2 uydusu tarafndan ekimi iin ilgili firmaya e-posta gnderilmitir. Saat 10.00 ekim alann Optik World View 1 uydusu tarafndan ekimi iin ilgili firmaya e-posta gnderilmitir. Saat 10.15 KONOS uydusu tarafndan ekilmesi iin telefonla INTA SPACETURK firmas telefonla aranmtr. Saat 10.28 Optik Kompsat uydusu firma yetkilisinden bilgi al narak ilgili ekim alan n n 28 Mart tarihinde ekilebilecei fakat bu tarihte blgede hava koullarnn ekim iin uygun olmad bilgisi alnmtr. Bu durum nedeniyle ekim siparii verilmemitir. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 205 Saat 11.09 ekim alannn Optik KONOS uydusu tarafndan ekimi iin ilgili firmaya ayrca e-posta gnderilmitir. Saat 11.28 Optik Quick Bird-2 uydusu firma yetkilisinden ilgili ekim alannn 28 Mart tarihinde uygun olaca fakat hava artlarnn uygun olmamas nedeniyle ekilemeyecei bilgisi al nmtr. Bu durum nedeniyle ekim siparii verilmemitir. Saat 13.12 Optik World View 1 uydusu firma yetkilisinden dn yaplarak ilgili ekim alannn 28 Mart tarihinde uygun olaca fakat hava artlarnn elvermemesi nedeniyle ekilemeyecei bilgisi al nmtr. Bu durum nedeniyle ekim siparii verilmemitir. Saat 13.57 Optik KONOS uydusu firma yetkilisinden dn yaplarak kt hava koullarndan dolay ekimin yaplamayaca ve uydunun Trkiye zerinden 26 Mart tarihinde saat 10.30'da getii, zaten TRKSAT tarafndan bu grnt ekim talebinin telefonla 10.30'dan nce yaplmasna karn kt hava koullarndan dolay ekimin yaplamad bildirilmitir. Bu uydunun ayn yerden ancak 29 Mart Pazar gn geece inden bu tarih iin sipari verilmemitir. Saat 14.28 Radar Terra SAR X uydusu firma yetkilisi ekim alannn 27 Mart 2010 Cuma gn saat 17.30'da ayn gn (26 Mart Perembe gn) saat 17.00ye kadar kendilerine sipari edilmesi durumunda ekiminin yaplabileceini bildirmitir. Saat 15.15 Babakanlktan alnan baz istasyonu koordinat bilgisi esas alnarak oluturulan 8 km yarapl 200 km2lik bir alan iin Terra SAR-X firmasna ekim siparii verilmitir. Saat 21.00 Terra SAR X radar uydusuna verilen ekim alannn dnda arama yaplan blgeler iin medya haberleri dikkate alnarak, ilave bir ekim alan daha oluturulmu olup bu yeni alan, Sar Lupe uydusuna sipari verilmitir. c) 27 Mart 2009 Cuma Saat 09.16 Terra SAR X radar uydusuna verilen ekim alannn dnda arama yaplan blgeler iin medya haberleri dikkate alnarak, ilave bir ekim alan yeni medya haberlerine gre revize edilmi, radar uydusu olan RADARSAT uydusu tarafndan ekiminin salanmas iin firma yetkilisine gnderilmitir. Saat 09.27 RADARSAT uydusu firma yetkilisi ekim alan n n 28 Mart Cumartesi gn uygun olacan bildirmitir. Daha nceki tarih iin Terra SAR X radar uydusuna sipari verildii iin bu uyduya verilen sipari iptal edilmitir.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 206 Saat 10.00 Radar Sar LUPE uydusu sahibi Alman kurulu un yetkilisiyle telefon gr mesi yap lm ve ayn gn ekilebilecei bilgisi alnmtr. Revize ekim alan Sar LUPE Firmasna tekrar sipari edilmitir. Genelkurmay Bakanlndan gelen koordinatlar ieren alan oluturulmu ve ayrca AKUT telefonla aranarak arama yaptklar blge koordinatlar temin edilip farkl bir alan tanmlanmtr. Bu alanlar, sipari verilen blgeler ile karlatrlm, Genelkurmay Bakanlndan gelen alanlardan Kuzey Blgesinin, Babakanlktan gelen blge ile rtt, Bat Blgesinin ise medya haberlerinden oluturulan blgeye yakn olduu anlalmtr. Daha nce tanmlanan 200 km2'lik alana ilave olarak arama almalarnn yapld alanlar da dikkate alnarak yeni bir genel alan oluturulmutur. Fakat tm bunlar kapsayacak ekilde bir alan oluturulmas durumunda toplam 4000 km2lik bir ekim alan olumaktadr. Uydu tek geite en fazla 10 km2lik bir genilikte olan bir alan ekebildiinden, 4000 km2lik byklkteki bu yeni alann uydunun bir tek geiinde ekimi mmkn olmamaktadr. Bununla birlikte, TerraSar-X radar uydusuna yeni ilave alanlarn ekimi konusunda verilen ilave sipari, ad geen firma tarafndan uydunun yrngesinde sz konusu saat itibariyle artk deiiklik yaplamayaca gerekesiyle reddedilmitir. Saat 15.00 Yaplan kriz merkez toplants esnasnda helikopterin bulunduu haberi gelmitir. Saat 16.00 Sar LUPE yetkilileri helikopter enkaznn bulunduundan haberdar olduklarn ve bu nedenle talep edilen ekimi yapmayacaklarn bildirmilerdir. Saat 17.30 Babakanlk tarafndan gnderilen koordinat baz alnarak oluturulan alann ekimi Terra SAR X uydusu tarafndan yaplmtr. 26 Mart Per embe gn Ba bakanl ktan gelen Tllce baz istasyonu koordinatlar na gre ekim alan (200 km 2 ) belirlenmi ve TERRASAR uydu grnts sipari i verilmi tir. Ancak arama kurtarma al malar n n yap ld alanlar n ilk ekim alanndan 26 km kuzeyde olduu grlmtr. Arama kurtarma blgeleri baz alnarak oluturulan ilave ekim alannn da, kaza blgesi dnda kald anlalmtr. Babakanlk zerinden Genelkurmay ve AKUTtan gelen koordinatlar dorultusunda arama yaplan tm alanlara gre oluturulan 4000 km2lik en geni ekim alannn da helikopterin bulunduu yeri kapsamad tespit edilmitir.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 207 ekil 21. Uydu Grnts Aranmas stenen Alanlar ile Enkaz Yeri Haritalar

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 208 -

ekil 22. Turkcell - Avea Ortak Yay ile Uydu Grnts Aranacak Alanlarn Aplikasyonu

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 209 -

4.6. ARAMA KURTARMA ALIMALARI Kaza tarihi olan 25.03.2009 gnnden itibaren arazide yaplan arama-tarama faaliyetlerini gsterir haritalar Kahramanmara Jandarma Komutanl Ceride Defteri rnei getirtilerek uzman harita mhendislerine izdirilmitir. Bu haritalarda arama-kurtarma ekiplerinin arazideki faaliyetlerinin erevesi ve uydu grnts alnmas istenen blgeler iaretlidir. TC-HEK tescil iaretli Bell206-L4 tipindeki helikopterin dtnden, smail GNE tarafndan Kahramanmara Valilii l Salk Mdrl 112 Acil Servisini saat 15.32:55 aranmas sonucunda haberdar olunmas zerine, bu saat itibariyle helikopterin kaza yapt yerin tespiti ve arama-kurtarma faaliyetleri balamtr.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 210 Gerekletirilen arama-kurtarma faaliyetlerinde dakikalarn dahi nemli olduu gz nnde bulundurularak yrtlen almalarn gnlk olarak ele alnmasnn yerinde olaca deerlendirilmitir. 4.6.1. 25.03.2009 Tarihinde Yrtlen Arama-Kurtarma almalar Kazann renilmesinden itibaren yaplan arama-kurtarma almalarna ilikin rapor resm kaytlar esas alnarak Kahramanmara Valilii Kriz Merkezi tarafndan hazrlanmtr. Bu raporun hazrlanmasnda olayn meydana geldii yerin Jandarma blgesi olmas nedeniyle Jandarma tarafndan tutulan ceride kaytlar esas alnmtr. Kahramanmara Valisi Niyazi TANILIRn belirttii gibi bu kaytlarda her hareket dakika dakika kaydedilmi kimin nereye greve gittii, grev kapsamnda neler yapld, grev dnnde hangi sonulara ulald bu kaytlarda belirtilmitir. Bu kaytlar esas alnarak hazrlanan raporda bu tarihte yrtlen almalar u ekilde kayda alnmtr; HA Muhabiri smail GNE ile 112 Acil Servis arasnda yaplan ikinci grmeden sonra olay hakknda 112 Acil Servis grevlileri tarafndan ilk olarak 155 Polis mdat araclyla l Emniyet Mdrlne ve ok ksa bir sre sonra da saat 15.33:00te 156 Jandarma mdat araclyla l Jandarma Komutanlna bilgi verilmitir. Bu saatten sonra 112 Acil Servis grevlileri tarafndan kazazede smail GNEin vermi olduu telefon numaralarna ulalmaya allm ancak irtibat salanamamtr. Kazazede smail GNE ile yaplan grmelerden elde edilen cep telefonu numaralarndan yer tespitinin yaplabilmesi amacyla smail GNEe ait 05068543500 ve 05065043901 telefon numaralar 112 Acil Servis tarafndan 15.37:00da l Jandarma Komutanl Harekt Merkezine ve l Emniyet Mdrl stihbarat ube Mdrlne bildirilmitir. Elde edilen bu numaralar, koordinat tespiti yaplmas amacyla l Jandarma Komutanl tarafndan Adana Jandarma Blge Komutanl ve Jandarma Genel Komutanlna, l Emniyet Mdrl tarafndan da Emniyet Genel Mdrlne iletilmitir. Saat 15.45 sralarnda helikopterin sahibi olan MED-AIR irketinden yetkili bir kii tarafndan 05333274943 numaral telefonla l Jandarma Komutanl Harekt Merkezi aranm ve alayancerit lesinden Yozgat Yerkye giden helikopterin dm olabilecei bildirilmitir. Ayn saatlerde helikopterin dt yerin tespit edilmesi amacyla l Emniyet Mdrl grevlileri tarafndan helikopterin sahibi olan MED-AIR havaclk irketi ile telefon balants kurularak irkete helikopter ile irtibatlarnn olup olmad ve radar ile yer tespiti yapp yapmadklar sorulmutur. Helikopterin dt bilgisinin netlemesi zerine elde edilen bilgiler saat 15.50 dolaylarnda l Jandarma Komutan tarafndan Kahramanmara Valisi Mehmet Niyazi TANILIRa arz edilmitir. Bu srada l Emniyet Mdrl tarafndan MED-AIR havaclk irketi bir kez daha aranarak helikopterin dmesi ile ilgili ayrntl bilgilerinin olup olmad, helikopterde yer belirlemek iin bir sistemin olup olmad ve kaza ile ilgili olarak herhangi bir kurulua bilgi verilip verilmedii sorulmu, firma yetkilisinden Ankara Esenboa Hava Limanndaki Uu Bilgi Birimine, Arama Kurtarma Birimine ve asker yetkililere bilgi verildii cevab alnmtr. Helikopter kazasnn Kahramanmara Valisi Sayn Mehmet Niyazi TANILIRa arz edilmesi zerine kendisinin talimat gereinde Valilik bnyesinde bir Kriz Merkezi oluturarak derhal almalara balanlmtr. Saat 15.50den itibaren Kriz Merkezi araclyla ilk olarak kazann meydana geldii mevki nokta olarak belirlenemedii iin helikopterin uu gzergh zerinde bulunan blgelerdeki sivil ve asker tm unsurlarn teyakkuza geirilmesi amacyla alma balatlmtr. Bu erevede, Gksun, Ekinz, alayancerit, Nurhak, Afin ve Elbistan kaymakamlar telefonla aranarak meydana gelen helikopter kazas ile ilgili olarak ile kaymakamlar bilgilendirilmi, kaza ile ilgili olarak gelen ve gelecek ihbarlarn deerlendirilmesi, kazann kendi blgelerinde olup olmadnn tespit edilmesi amacyla kolluk gleri araclyla muhtarlar ve vatandalar ile balantya geilmesi, kendi blgelerinde yaplabilecek arama ve kurtarma almalar iin tm unsurlarn hazrlanmas ve kazazedelere tbbi mdahalenin Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 211 zamannda yaplabilmesi iin tm salk tesislerinin, aralarnn ve grevlilerinin hazr hlde bekletilmesi talimat verilmitir. Kazann merkez ile snrlar ierisinde meydana gelip gelmediinin tespiti amacyla l Merkez Jandarma Komutanlna karakollar araclyla muhtarlar ve vatandalar ile balantya geilmesi talimat verilmitir. Benzer ekilde l Salk Mdrlne kazazedelere tbbi mdahalenin zamannda yaplmas amacyla hastanelerin ve salk grevlilerinin hazr bekletilmesi talimat verilmitir. Ayn saatlerde l Jandarma Komutan tarafndan l Merkez, Gksun, Afin, Elbistan, Ekinz, alayancerit ve Nurhak le Jandarma Komutanlklar aranarak den helikopter ile ilgili olarak arama almalarna balanmas talimat verilmitir. Ayrca ihtiya duyulmas hlinde kullanlmak zere, oulhan, Pazarck ve Nurhak Jandarma Asayi Komando Blk Komutanlklarna arama kurtarma faaliyeti iin hazrlk yapmalar talimat verilmitir. Saat 16.00 civarnda Kahramanmara Valiliine bal Sivil Savunma Arama Kurtarma Teknisyenlerinden oluan ve ekip hline getirilen ekiplere grev hazrlklarn tamamlayarak sevk iin hazr beklemeleri talimat verilmitir. Gksun Kaymakamlnn l Kriz Merkezi tarafndan helikopter kazas ile ilgili olarak bilgilendirilmesi zerine Gksun Kaymakam tarafndan ilk aamada le Jandarma Komutanlna helikopter kazas ile ilgili bir bilgi veya ihbarn ulap ulamad sorulmu, le Jandarma Komutan Jandarma stemen Hasan ERBA tarafndan, konudan kendilerinin haberdar olduklar ve konunun ky muhtarlar ve geici ky korucular araclyla ile genelinde aratrld bildirilmitir. Gksun Kaymakam tarafndan kazann meydana geldii blgenin ulam ynnden zor bir blge olabilecei ihtimali dnlerek ve olumsuz hava artlar da dikkate alnarak Gksun Orman letme eflii yetkililerine kuruma ait arazi aralarnn Kaymakamlk Kriz Merkezinde hazr bekletilmesi talimat verilmitir. Saat 16.05 itibariyle Gksun le Jandarma Komutanl tarafndan geici ky korucular ile takviye edilmi Jandarma unsurlar gruplandrlarak, Soukpnar Ky ile Mehmetbey Ky arasndaki dalk ve ormanlk alanlarn, Knkkoz Ky ile Ericek Ky arasndaki dalk ve ormanlk alanlarn, Knkkoz Ky ile Kzlz Ky blgesinin, Kzlz Ky ile Elmal Ky arasndaki blgenin, Hacmer, ardak Kyleri ile Tllce Tepe civarlarnn ve Kzlz Kynn gneyinin aranmas iin intikal ettirilmi ve bahse konu blgelerde ilk arama faaliyetlerine balanlmtr. Saat 16.15 sralarnda Babakanlk Gvenlik leri Genel Mdr Alparslan KAVAKLIOLU, Gksun le Kaymakamn arayarak helikopterin dt yer ile ilgili olarak herhangi bir bilgiye sahip olup olmadklarn sormu ve konunun kendileri tarafndan da aratrldn ifade etmitir. l Sivil Savunma Mdrlnde hazr bekletilen birinci ve ikinci arama kurtarma ekipleri kaza yeri netlememesine ramen 16.20 sralarnda Gksun istikametine doru sevk edilmitir. Gksun lesine ynlendirilen birinci ekiple irtibat kurularak Ilcaya ynlendirilmi dier ekibin Gksun lesine doru devam etmesi talimat verilmitir. Ayn saatlerde Nurhak Jandarma Asayi Komando Blk Komutanlnn il merkezinden muhtemel kaza blgelerine intikaline balanlmtr. Kaza blgesinin Gksun ile Merkez ile snr arasnda olabilecei deerlendirilerek saat 16.25 itibar ile arama tarama faaliyetlerine balayan ekipleri sevk ve idare etmek zere l Jandarma Komutan Gksun istikametine doru hareket etmitir. Saat 16.30dan itibaren Ilca Jandarma Karakol Komutanl ve geici ky korucular tarafndan Sargzel ve Hacbudak Kyleri ile Erikli Obas blgelerinde arama faaliyeti icra edilmeye balanlmtr. Saat 16.30 sralarnda Gksun Kaymakam Gvenlik leri Genel Mdr tarafndan tekrar aranm ve kaza yeri ile ilgili olarak tespit edilen koordinatlarn X36.8236 Y538.1299 olduu ve tespit edilen koordinatlarn ileye bal Hacmer Ky civarnda olabilecei ifade edilmitir. Babakanlk Gvenlik leri Genel Mdrnden elde edilen koordinat bilgisi Gksun Kaymakam tarafndan derhal le Jandarma Komutanna iletilerek gerekli almalarn yaplmas Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 212 talimat verilmitir. Tespit edilen koordinatlarla ilgili bilginin Gksun Kaymakam tarafndan acilen Kahramanmara Valisi Mehmet Niyazi TANILIRa da arz edilmesi zerine Kahramanmara Valisi Mehmet Niyazi TANILIR tarafndan le Kaymakamna koordinatlarn ait olduu Hacmer Kynde ve civar kylerde yaayan vatandalarn durumdan haberdar edilerek hava kararmadan aramalara balanmas ynnde talimat verilmitir. Sayn Valiye bildirilen koordinatlar kendisi tarafndan gerei yaplmak zere ayn zamanda telefonla l Jandarma Komutanna bildirilmitir. Bu yeni gelime dorultusunda Kriz Merkezi tarafndan hlihazrda Gksun ve Ilca istikametlerine ynlendirilen Sivil Savunma Mdrlne bal birinci ve ikinci arama kurtarma ekiplerinin derhal blgeye intikal etmeleri talimat verilmitir. Kaza yerine ilikin bu koordinat bilgisinin kendilerine ulamas zerine Kahramanmara Valisi Mehmet Niyazi TANILIR tarafndan kaza blgesinin havadan taranmas iin kurumlar ile telefon grmesi yaplmtr. Bu kapsamda Emniyet Genel Mdr ve Malatya Valisi ile grlerek Emniyet Genel Mdrl ile 2. Ordu Komutanlndan helikopter talep edilmitir. Valilik Makamnda yaplan bu telefon grmelerinden sonra tespit edilen koordinatlar blgesinde yrtlecek arama kurtarma almalarn yerinde sevk ve idare etmek zere Sayn Valimiz ve l Emniyet Mdr saat 16.35 dolaylarnda Gksun lesine doru hareket etmilerdir. Saat 16.40 sralarnda l Sivil Savunma Mdrlnde hazr bekletilen nc ekip l zel daresinden temin edilen bir arazi arac ile Hacmer Ky blgesine ynlendirilmitir. Gksun Kaymakam da Babakanlk Gvenlik leri Genel Mdrlnden gerekli koordinat bilgilerini aldktan sonra Hacmerli Kyne doru hareket etmitir. Saat 17.00 sralarnda Hacmerli Kyne intikal eden Gksun Kaymakamnn sevk ve idaresinde blgede helikopter kazas ile ilgili olarak daha nceden haberdar edilen vatandalarn, l Salk Mdrl Ulusal Medikal Kurtarma Ekiplerinin (UMKE) ve oulhan Jandarma Asayi Komando Blk Komutanlnn katlmyla arama faaliyetleri yrtlmtr. Gksun Orman letmesine ait 21 personel; Hacmer, Karamer kyleri civarnda 21.00a kadar alma yapmlardr. Orman letmesi ekipleri ikinci mevkii olarak saat 21.00den itibaren, Knkkoz Ky civarnda almalarn srdrmlerdir. Ayrca l Merkezinden saat 19.00 itibar ile 23 personel Knkkoz Kyne hareket ederek, oradaki ekip ile birlikte almalara balamlardr. Saat 17.30dan itibaren l Merkez Tekir Jandarma Karakol Komutanl tarafndan geici ky korucularyla takviye edilmi jandarma unsurlar ile birlikte ahinkayas BeldesiBalua-Sisne Obas istikametinde arama faaliyeti icra edilmeye balanmtr. Bunun yannda daha nceden sinyal alnd ifade edilen Hacmerli Ky civarnda arama kurtarma faaliyetlerinde grev alan oulhan Jandarma Asayi Komando Blk Komutanl, Gksun le Jandarma Komutanlna bal unsurlar, Kahramanmara Sivil Savunma Mdrlne bal ekipler ve gnll dac ekipler ve Gaziantep AKUT personeli ile birlikte saat 18.30dan itibaren Kzlz ve Sisne Blgesinde arama faaliyetine balamtr. Blgede yaplan arama ve kurtarma almalarna destek olmak amacyla saat 17.00den itibaren Hava Kuvvetleri Komutanlna ait (1) CASA ua ve (1) A/K helikopteri ile Kara Kuvvetleri Komutanlna bal (2) UH-60 helikopter tahsis edilmitir. Malatya 2. Ordu Komutanlndan kalkan (2) helikopter ile Hacmer, Temuraa Kyleri ile ardak-Ericek Beldesi civarlarnda havadan arama faaliyetleri icra edilmi ancak olumsuz hava koullar nedeniyle bahse konu helikopterler saat 22.25te Malatya line dnmek zorunda kalmtr. Benzer ekilde blgede yrtlen almalara havadan destek vermek amacyla saat 17.05te Adana 10uncu Tanker s Komutanl ait (1) helikopter Adanadan kalkm ancak olumsuz hava artlarndan dolay geri dnmek zorunda kalmtr. Saat 18.10da Salk Bakanl Kriz Merkezinden Gksun Kaymakaml Kriz Merkezine ardak Mevkii ve Tllce Tepesi blgesinden sinyal alnd, dolaysyla helikopterin dt yerin bu blge olabilecei bilgisinin iletilmesi zerine daha nceden Hacmer Kyne Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 213 ynlendirilen l Sivil Savunma Mdrlne bal ekipler ile Salk Bakanl UMKEleri Tllce Baz stasyonu civarna ynlendirilmitir. Bu kapsamda bahse konu ekipler tarafndan Domuzderesi ve Tllce Tepe blgelerinde projektrler yardmyla ok hzl bir arama tarama almas icra edilmitir. Bu almalarn tamamlanmasna mteakip Gksun Kaymakam tarafndan Kahramanmara Valilii Sivil Savunma Mdrlne bal sivil savunma ekibinden ikisi Kzlz Ky blgesine ynlendirilmitir. Blgede devam eden arama almalarn yerinde sevk ve idare etmek zere daha nceden Gksun lesine doru hareket eden Kahramanmara Valisi Sayn Mehmet Niyazi TANILIR saat 18.20 sralarnda ardak Jandarma Karakol Komutanlna ulamtr. Babakanlk Gvenlik leri Genel Mdrl ve Salk Bakanl Kriz Merkezi araclyla bildirilen koordinatlar erevesinde, Hacmer Ky ve Tllce Tepe blgesinde yaplan arama almalarnn tamamlanmasn mteakip saat 19.30da ardak Jandarma Karakol Komutanlnda Kriz Merkezi Bakan Kahramanmara Valisi Mehmet Niyazi TANILIRn bakanlnda, l Jandarma Komutan, l Emniyet Mdr, Gksun Kaymakam ve dier yetkililerin katlm ile bir durum deerlendirmesi yaplmtr. Bu kapsamda Gksun Kaymakaml Kriz Merkezine saat 19.00 sralarnda ulaan bir ihbar deerlendirmeye alnmtr. hbar yapan vatandalar Kozcaz Ky, Sisne Mahallesi ve Kzlz Ky blgesinde krmz bir helikopterin alaktan uu yaptn ve ardndan bir grlt duyulduu eklinde beyanda bulunmulardr. Bu beyanlarn doruluunu tespit amacyla verilen sabit telefon numaralar ve uydu telefonu Gksun Kriz Merkezi tarafndan aranm ve kiilerin ayn ifadeleri tekrarlamalar zerinde daha nceden Jandarma ve Sivil Savunma ekipleri tarafndan aranmaya balanm olan blgede arama ve tarama almalarnn younlatrlmasna karar verilmitir. Sisne blgesinde younlatrlan arama almalarn yerinde sevk ve idare etmek zere Kahramanmara Valisi Mehmet Niyazi TANILIR, l Jandarma Komutan ve l Emniyet Mdr ile birlikte Sisne blgesine intikal etmilerdir. Bahse konu blge ile ilgili olarak vatandalar tarafndan yaplan ihbarlarn deerlendirilmesinden sonra daha nceden blgeye ynlendirilmi olan oulhan Jandarma Asayi Komando Blk Komutanlnn koordinesinde Gksun le Jandarma Komutanlna bal unsurlar, Sivil Savunma Mdrl ekipleri ve Salk Bakanl UMKEleri saat 19.30dan itibaren Sisne Yaylas, Durann Mahallesi, Kzlz Ky, Kkkzlz Srt, Dlltepe, Kurudere Mevkiinde arama faaliyetlerine devam etmilerdir. Benzer ekilde Nurhak Jandarma Asayi Komando Blk Komutanl saat 21.00 itibari ile ayn blgeye l Merkez ahinkayas Beldesinden arama yaparak intikalini tamamlamtr. Daha nceden Valilik Kriz Merkezi araclyla Adana l Sivil Savunma Mdrlnden talep edilen (27) kiilik arama kurtarma ekibi, saat 23.00 sralarnda ahinkayas Beldesi istikametinden Sisne Mahallesine doru iki geici ky korucusunun klavuzluunda arama almalarna balamtr. Pazarck Jandarma Asayi Komando Blk Komutanl, Pazarck le merkezinden saat 19.00 itibar ile blgeye intikale balam ve saat 21.30dan itibaren, ahinkaya Beldesi istikametinden aralarn gidebildii son noktadan itibaren Sisne Mahallesine doru arama tarama faaliyetine balam ve saat 24.00te Sisne Mahallesine ulamtr. Arama almalarnda bulunmak zere blgeye sevk edilen asker birliklerin sevk ve idaresi iin saat 23.15te Adana Jandarma Blge Komutan Tugeneral Ali LAPANTA, Kahramanmara l Jandarma Komutanlna intikal ederek grevli asker birliklerin sevk ve idaresini ele alm, takviye kuvvet olarak, Adyaman ve Hatay Jandarma zel Harekt Taburlar ile Glba ve Nurda Jandarma Asayi Komando Blk Komutanlklarna sabah blgeye intikal etmeleri iin emir verilmitir. Kzlz Ky ile Sisne Obas arasnda kalan blgede arama almalarnn younlatrlm olduu 23.20 dolaylarnda, Genelkurmay Bakanl Harekt Merkezinden, l Jandarma Komutanlna Kurucaova Ky, Gneyoluk Tepe blgesinden sinyal alndnn bildirilmesi zerine, Tekir Jandarma Karakol Komutanlndan (1) mekanize tim, (30) geici ky Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 214 korucusu, ve (25) kiilik AKUT ekibi blgeye intikal ettirilmi ve saat 23.25 itibariyle blgede arama almalarna balanlmtr. Blgedeki arama almalarnn hzl bir ekilde icra edilmesi iin l Kriz Merkezi tarafndan l zel daresine ve Karayollar 55. ube efliine blgede kapal ky ve mezra yollarnn almas talimat verilmi ve i aralar derhal blgeye sevk edilmitir. 00.30 itibar ile Nurhak Jandarma Asayi Komando Blk Komutanlna, Kzlz mevkiinden, Kurucaova-Gneyoluk Tepe istikametine doru arama almas yapmak zere intikal emri verilerek blgede yaplan arama almalar takviye edilmitir. 25 Mart 2009 tarihinde meydana gelen helikopter kazas ile ilgili olarak Kriz Merkezinin koordinesinde gn boyunca yaplan arama tarama almalarna l Jandarma Komutanlna bal (13) Subay, (26) Astsubay, (27) Uzman Jandarma, (270) Erba/Er, (897) Geici Ky Korucusu, Adana ve Kahramanmara Sivil Savunma Mdrlklerine bal (48) arama kurtarma personeli, Gaziantep AKUTa bal (12) personel ve Salk Bakanlna bal (10) Ulusal Medikal Kurtarma Ekipleri (UMKE) personeli ve (36) 112 personeli katlmtr. Blgede gn boyunca kar ya, sis ve tipinin devam etmesi nedeniyle kapanan yollar amak zere Karayollar 55. ube eflii ile l zel daresine ait i aralarnn aralksz olarak almalar salanmtr. eklindedir. Kahramanmara Valisi Niyazi TANILIR da Komisyonumuza 20.10.2009 tarihinde yapm olduu sunumda kendisinin olay saat 15.50 civarnda l Jandarma Komutanndan rendiini, l Emniyet Mdrlnden de olay teyit ettikten sonra, gerekli hazrlklar yaparak muhtemel kaza yeri olarak tahmin ettikleri Gksu lesine doru saat 16.30-17.00 gibi yola ktn, l Jandarma Komutannn kendisinden biraz nce yola ktn, yolda olduu sre zarfnda Gksun Kaymakamnn kendisini arayarak Babakanlk Gvenlik leri Genel Mdrl tarafndan kazann koordinatlar olarak Gksun Hacmer ky yaknlarnn verildiini bildirdiini, bunun zerine l Jandarma Alay Komutanyla da grerek bu blgeye en yakn yer olan ardak Jandarma Karakoluna gemeye karar verdiklerini belirtmitir. l Jandarma Alay Komutan da 11.06.2009 tarihinde Komisyonumuza yapt sunumda olay Jandarma Haber Merkezinden rendikten sonra l Valisini bilgilendirdiini ve gerekli hazrlklar yaparak ilgili birliklere arama-kurtarma almalar iin gerekli emirleri verdikten sonra saat 16.25 civarnda olay yerine hareket ettiini, yolda iken kendisine kaza yeri olarak Hacmer Ky yaknlar olduunun bildirilmesi zerine l Valisiyle de grerek bildirilen yere en yakn merkez olan ardak Jandarma Karakoluna yneldiini, l Valisi Niyazi TANILIR ile ayr aralarla olmasna ramen e zamanl olarak saat 18.20 civarnda karakola ulatklarn belirtmitir. Kazann meydana geldii gnn ilk saatlerinde helikopterin dt bilgisinin basn yayn kurulularna ulamasndan sonra zellikle btn televizyon kanallar normal yayn aklarn keserek bu konuya younlamlar, konuyla ilgili yetkili olmayan kiilerden elde edilen bilgiler nedeniyle youn bir bilgi kirlilii yaanmasna sebebiyet verilmitir. zellikle kazann meydana geldii yer ve kazazedelerin durumuyla ilgili speklatif pek ok haber basn yayn kurulular araclyla kamuoyuyla paylalmtr. Bu balamda basn yayn kurulular tarafndan Kayseri Valisi Mevlt BLCye dayandrlarak verilen ve arama-kurtarma almalarnn aksamasna sebep olduu iddia edilen Sivas Milletvekili ve BBP Genel Bakan Muhsin YAZICIOLU ile dier kazazedelerin kazadan yaral olarak kurtulduu ve ambulans ile hastaneye getirilmekte olduu eklindeki gerekle badamayan haber zerinde durulmasnda fayda bulunmaktadr. Bu konuda olayn birinci derecede muhatab olan ve kendisi haberin kayna olarak gsterilen Kayseri Valisi Mevlt BLC konuyla ilgili olarak Komisyonumuza 20.10.2009 tarihinde yapm olduu sunumda zetle; Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 215 Kazann olduu tarihte rutin ilerini yaparken l Emniyet Mdrnn 25 Mart aramba gn kendisine helikopter kazas olduu bilgisini ilettiini, doal tepki olarak kazann kendi blgelerinde de olabilecei dncesiyle gerekli aratrmalarn yaplmas talimat verdiini, bir mddet sonra l Emniyet Mdrnn kazazedelere ulald ve yaral olarak hastaneye gtrldkleri bilgisini kendisine getirdiini, bu bilginin teyit edilmemi bir bilgi olduunu, o nedenle bu bilgiyi herhangi bir basn kuruluuyla resm ya da gayriresm olarak paylamadn ve hibir basn kuruluuna bir aklamasnn olmadn, daha sonra BBP Genel Sekreteri Yaln TOPUnun kendisini telefonla aradn ve tabii bu arada baka kiilerin de aradn, Byle bir haber ulat, ancak bu kesin deildir. ynnde teyit edilmemi bir bilgi olduu kaydyla bu bilgiyi paylatn, onun da bu bilgiyi yannda bulunan basn mensuplaryla paylatn ve Kayseri Valisi byle diyor. eklinde aklama yaptn ancak teyit edilmedii veya kesin bilgi olmad ynnde aklama yapmadn, be veya on dakika sonra bu bilginin doru olmad ortaya ktktan sonra sorun kalmadn, sz konusu bilginin doru olmad ortaya knca mdr beyi hemen ardndan telefondan ardn ve: Bu doru olmayan bir bilgi, bunu nereden aldnz? eklinde sorduunu, l Emniyet Mdrnn de stihbarattan aldm. dediini, konuyla ilgili olarak hibir basn kuruluuna aklamada bulunmadn ifade etmitir. Kaza meydana geldii zaman Kayseri l Emniyet Mdr olarak grev yapan ve hlen Ankara l Emniyet Mdrl grevini yrten Orhan ZDEMR ise Komisyonumuza vermi olduu 20.10.2009 tarihli ifadesinde zetle; 25.03.2009 tarihinde saat 15.00 civarnda kendisine iinde Muhsin YAZICIOLUnun da bulunduu helikopterin dt bilgisinin geldiini ve durumu l Valisine bildirdiini, daha sora Kahramanmara istihbaratndan kendi istihbarat birimlerine szl olarak telefonla helikopterin muhtemelen dt yerin tespit edildiine, Muhsin Bakann da yayor olabileceine dair bilgi geldiini, bu bilgiyi de l Valisi ile paylatn, ancak daha sonra bu bilginin doru olmadnn anlalmas zerine Kahramanmara Emniyet Mdrlnden yazl olarak teyit istediklerini, kendilerine gelen daha sonra informe edilmi birinci bilgide Med-Air Firmasna ait, Esas Havaclk irketine ait Ayazaa Mahallesi Candere Mevkii No: 35 adresinde faaliyet gsteren irkete ait zel helikopter 13.10da miting iin alayancerit ilesine geldi. 14.30ta miting bitiminde BBP Genel Bakan Muhsin Yazcolu ve alt kiilik mrettebatla birlikte saat 14.35te Yozgat li Yerky lesine hareket ettii, bir saat gemesine ramen intikal etmediinin renilmesi zerine yaplan almalarda, ilimiz haber merkezinden 112yi arayan smail Gnein HA Sivas Muhabiri olduu, 0506 845 35 00 numaral telefonu kulland deerlendirilen ahsn irtibat kurduu telefonda, Muhsin Yazcolu ve mrettebatn iinde olduu alt kiilik grubun bulunduu, ahsn yaral olduu, ambulans istendii eklinde bilgilerin gelmesi zerine 0541 585 80 57, 0532 235 54 30, 0506 504 39 01 ve 0506 843 35 43, 0506 854 35 00, 0506 504 39 01 numaral telefonlara yaplan teknik almalarda sabah saatlerinde Sivas linden k yaptklar saat 13.00 14.30 saatleri arasnda ilimiz alayancerit ilesinden cell verdikleri, ancak u an itibaryla ulalamadklar, alayancerit, Gksun ve Pazarck ilelerimizde emniyet, salk ve jandarma birimlerimizde gerekli almalar srmekte olup, gelime olduunda bilgi verilecektir. denildiini, Kahramanmara istihbarat tarafndan aktarlan dier bilginin ise Med-Air firmasna ait, Esas Havaclk irketine ait Ayazaa Mahallesi Cendere Mevki No: 35 adresinde faaliyet gsteren irkete ait zel helikopter Sivas linden 13.10da miting iin ilimiz alayancerit lesine geldi. 14.30ta miting bitiminde BBP Genel Bakan Muhsin Yazcolu ve alt kiilik mrettebatla birlikte saat 14.35te Yozgat li Yerky lesine hareket ettii, bir saat gemesine ramen intikal etmedii bildirilmitir. Devam eden almalarda ilimiz Gksun lesi Hacmer Ky, Temuraa Ky, Kazmadere mevkiinde helikopterin enkazna ulald, gruptan BBP Genel Bakan Muhsin Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 216 Yazcolunun ayann krk olduu, l olmad, dier ahslarn yaral olduklar, ilimiz Gksun Devlet Hastanesine intikal ettirilmekte olduklar, Gksun Devlet Hastanesi grevlilerinin yarallara mdahale iin hazr bekledikleri eklinde bilgi intikal etmi olup, gelimelerden ayrca bilgi verilecektir. eklinde geldiini, beyan etmitir. Kahramanmara Emniyet Mdr Necdet ELKBLEK ise konuyla ilgili olarak Komisyonumuza verdii 11.06.2009 tarihli ifadesinde zetle; Belirtilen istihbarat bilgi notunu 25.03.2009 gn saat 17.40da Kayseri istihbarat ile birlikte evre illere Kahramanmara Emniyeti stihbarat Mdrlnde grevli Dursun isimli emniyet amirinin ektiini, kendisinin kaza mahalline gitmek zere yolda olduu iin bu bilgiden haberinin olmadn, yolda seyir hlinde iken Kayseri Emniyet Mdrnn aradn ve byle bir bilgi sorduunu ancak kendisine byle bir bilgi ulamadn sylediini, durumu kaza ile ilgili kargaa getikten sonra rendiini, zaten bu bilginin teyide muhta bir bilgi olduunu, ilgili emniyet amirinin bu bilgiyi nereden aldna dair savcla ifade verdiini, istihbarat eleman araclyla elde edilen bir bilgi olduunu ve kaynann Kahramanmara Emniyeti stihbarat olduunu belirtmitir. Tartma konusu istihbarat bilgi notunu evre illere gnderdii iddia edilen Kahramanmara l Emniyet Mdrl stihbarat ube Mdrlnde grevli Emniyet Amiri Dursun ZMEN ise Komisyonumuza 12.06.2009 tarihinde vermi olduu ifadede belirtilen istihbarat bilgisini kendisinin ektiini kabul ederek konuyla ilgili olarak; Belirtilen istihbarat bilgi notunu kendisinin ektiini, istihbarat ubede ikinci rtbeli kii olduunu, l Emniyet Mdr ve stihbarat ube mdr olay yerine gittii iin ubede tek yetkili olduunu ancak kendi ektikleri bilgi notunun saatinin 17.40 olduu, bunun ubeye ulamasnn 17.41 olaca ancak olay gn Kayseri Valisine dayandrlan haberin basn yayn kurulularnca 17.28 veya 17.29dan itibaren verilmeye balandn, dolaysyla belirtilen haberin kendi ektikleri bilgi notundan nce yaynlandn belirtmi, ayrca bu istihbarat hangi kaynaktan elde ettii ile ilgili yneltilen soruya kesin bir kii ve kurumu belirtmeden olay gn gerek emniyet haber merkezine ve gerekse kendi telefonlarna gelen vatandalara ait ihbar telefonlarn birletirdiklerini, ayrca hastanelerde yaanan hareketlilii de gz nne aldklarn, kendisi bizzat telefon banda olmad iin kimlerin aradn bilmediini, ayrca telefonlarnn da grmeleri kayda almadn, bu bilgi notunun amacnn yrtlen kurtarma almalarn aksatmak veya yavalatmak deil, bilakis tedbirlerin hzlandrlmas ve koordinesini salamak amacyla byle bir bilgi paylam gerekletirmek olduunu, bu bilgi notunu l Emniyet Mdr ile stihbarat ube Mdrne de bildirmek iin gayret ettiini ancak olay yerine gittikleri iin ulaamadn ifade etmitir. Komisyonumuzca yaplan ayrntl inceleme ile Kahramanmara l Emniyet Mdrlnn Babakanlk Acil Durum Genel Mdrl iin hazrlad rapora gre, Kahramanmara Emniyet Mdrl personeli ve zellikle stihbarat ube Mdr Dursun zmenin beyanlarndaki elikiler gzden kamamtr. Bu kii ifadesinde smail Gne ile telefonla grlmediini ve grme kaytlarnn da tutulmadn belirtmitir. Oysaki Komisyonumuzun yapt inceleme ve Kahramanmara Emniyet Mdrl tarafndan hazrlanan rapora gre smail Gnein Kahramanmara Emniyet Mdrlne ait telefondan sekiz kez arand ve sekizinci aramada balant kurulduu grlmtr. Kahramanmara Emniyet Mdrlnce hazrlanan rapora gre kaza gn;

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 217 - Saat 15.25te 112 grevlisi 155 Polis mdat arayarak helikopterin dtn ve HA muhabiri ile 15 dakika grtklerini ancak muhabirin helikopterin dt yeri tarif edemediini syledii eklinde bilgi verildii, - Saat 15.28de 112 grevlisi tarafndan 155 Polis mdata verilen HA muhabirinin 0506 504 39 01 numaral telefonunun 7 kez art arda arandn, fakat ulalamad, - Saat 15.34te polis haber merkezi tarafndan 8inci aramada HA muhabirinin telefonuna ulald, muhabire bulunduu yer ile ilgili sorular sorulduu ancak salkl bilgi alnmad ve telefon grmesinin kesildii, - Saat 15.35te HA muhabirinin 2 kez daha arand fakat balant kurulamad, - Saat 15.36da 112 Acil Servis grevlisinin HA muhabirine tekrar ulatn ve irtibat hlinde olduunu Haber Merkezine bildirdii, 112 grevlisinin verdii 0506 504 39 01 ve 0506 845 35 00 numaral telefon numaralarnn yer tespiti iin stihbarat ube Mdrlne iletildii, belirtilmitir. Ayrca 155 Polis mdat telefonuna gelen arlar deifre edilmi ve inceleme konumuz iin nem arz eden ksm aaya alnmtr. 155 Kayt zm, (15.25, 112 den gelen ilk ihbar) TARH: 25.03.2009 SAAT: 15.25:37 155 112 155 112 155 Efendim 155! Alo! Efendim? Beyefendi 112den aryorum da... Evet Buyrun?

112 Biraz nce bize bir ihbar geldi Muhsin Yazcolu ve smail Gne helikopter dt dedi ama nerde olduunu bilmiyor. 155 112 155 Kim syledi? smail Gne arad bizi. smail Gne Kim ya?

112 u anda da gryoruz bi dakika.bi dakika dm, helikopter dm, u anda helikopterin nerde olduunu bilmiyor. Yalnz, Emniyetle gryorum. Yani bir aratrr msnz hemen, bize bir koordinat belirlemeye alr msnz? 155 112 155 112 155 112 smail Gne kim? Muhsin Yazcolunu siz nc aln Muhsin Yazcolu buraya mitinge gelmiti. Tamam biliyorum onu. Helikopterleri dm. Tamam telefon numarasn verin bize. Telefonuna ulalamyor. 0506 ... Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 218 155 112 155 112 155 112 155 112 155 112 155 smail Beyin telefonunu... 0506 504 39 01. Bu smail Beyin. Evet. Soy ismi neydi? Gne. Gne. Evet. Tamam bir aratralm bakalm. Hemen bize dnerseniz tekrardan... Efendim? eklindedir.

155 Polis mdat ar hattnda grevli polis memuru smail Gne ile balant kurmu sz konusu konuma aada verilmitir. Bu konumadan sonra bir daha balant kurulamamtr. 155 KAYIT ZM TARH : 25.03.2009 (0506 504 39 01 numaral telefona ait grme kayd) SAAT : 15.34:17 smail Gne 155 smail Gne 155 smail Gne 155 smail Gne 155 smail Gne 155 smail Gne 155 smail Gne :Alo, Alo, Alo! :Alo! :Efendim? :smail bey siz misiniz? :Evet. :Karde bu helikopterle ilgili grecektik bu helikopter dt demisiniz :Doru! :Nerde dt? :Bilmiyorum abi... :Bilmiyorsunuz nerde dt yani hangi mevkii de dt? :Valla mevkisini de bilmiyorum :Siz nerdesiniz u an? :Helikopterin iinde...

155 :Tamam helikopter Ne kadar ktnz ankr dzeltiyorum Maratan ne kadar mesafeye gittiniz tahminen. Alo?

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 219 Kahramanmara Valisi Niyazi TANILIR ise 20.10.2009 tarihli beyannda; olay gn kendisine her an ulamann mmkn olduunu ve birok kiinin kendisine ulatn, ancak emniyet kaynaklarndan belirtilen istihbari bilginin kendisine ulatrlmadn, ancak kaza mahalline seyir hlinde iken einin kendisini arayarak Kayseri Valisine atfedilen bir haberde Muhsin YAZICIOLUnun yaral olarak kurtulduu eklinde bir haber olduunu sylediini, kendisi bu haberin teyidi iin Kayseri Valisini aramak zereyken Kahramanmara Vali Yardmcsnn kendisini aradn ve bu haberin yalanlandn sylemesi zerine Kayseri Valisini aramaktan vazgetiini, yoluna da devam ettiini bu haberin yrttkleri arama-kurtarma almalarnda bir aksama oluturmadn, belirttikten sonra kendisinin bu istihbarat bilgisinin kaynann Kahramanmara olduunu ne zaman rendii ve ne ilem yaptnn sorulmas zerine Kendisinin arama-kurtarma almalar bittikten sonra konuyu l Emniyet Mdrne bunun kaynann Kahramanmara olup olmadn sorduunu, Emniyet Mdrnn ise byle bir eyin olmadn sylediini, kendisinin bu olay Meclis Aratrma Komisyonu yelerinin Kahramanmaraa yaptklar inceleme program (11-13 Haziran 2009) srasnda Komisyon yelerinden rendiini, bu konuyu Emniyet Mdrne sorduunda ise kendisinin de konuyu yeni rendiini ifade ettiini, konuyla ilgili olarak il baznda idari soruturma atn, ancak kan sonutan tatmin olmad iin daha kapsaml bir soruturma iin ileri Bakanlndan mfetti talebinde bulunduunu ve srecin devam ettiini beyan etmitir. Arama kurtarma almalarna bandan itibaren katlm olan Kahramanmara l Jandarma Alay Komutan Sezai AKGN de konuyla ilgili olarak Komisyonumuza verdii beyanda bu haberin kendisine de olay yerine seyir hlindeyken ulatn, ancak yapt ksa bir aratrma sonunda haberin gerei yanstmadn rendiini, Gksun le Jandarma Komutannn da byle bir haberin kesinlikle gerek olmadn kendisine belirttiini, bu haberin kendi yrttkleri arama-kurtarma faaliyetlerinde herhangi bir aksama yaratmadn ifade etmitir. Olay zetlemek gerekirse, Kahramanmara l Emniyet Mdrlnde grevli Emniyet Amiri Dursun ZMEN, ifadesinde kendilerine gelen ihbarlar ve hastanelerde yaanan hareketlilii de dikkate alarak bir istihbarat bilgi notu hazrladn ve evre illere bu notu ektiini belirtmitir. Emniyet Genel Mdrlnn Komisyonumuza gnderdii 11.07.2009 tarihli ve 90004 sayl yazsna gre bu notun ierii u ekildedir; MED A R firmas na ait esas havac l k irketine ait Ayaza a Mahallesi Candere Mevkii No:35 adresinde faaliyet gsteren irkete ait zel helikopter, Sivas li'nden 13.10'da miting iin limiz alayancerit lesine geldii, 14.30'da miting bitiminde BBP Genel Bakan Muhsin YAZIOLU ve 6 kiilik mrettebat ile birlikte Saat:14.35 Yozgat li Yerky lesine hareket ettii, 1 saat gemesine ramen intikal etmedii bildirilmitir. Devam eden almalarda; limiz Gksn lesi Hac mer Ky, Temuraa Ky, Kazmadere mevkiinde helikopterin enkazna ulald, gruptan BBP Genel Bakam Muhsin YAZICIO LU'nun ayann krk olduu, l olmad, dier ah slarn yaral olduklar , limiz Gksn Devlet Hastanesine intikal ettirilmekte olduklar , Gksn Devlet Hastanesi grevlilerinin yarallara mdahale iin hazr bekledikleri eklinde bilgiler intikal etmi olup gelimelerden ayrca bilgi verilecektir. Bu notun ulat iller ve saatleri yine ayn yazda u ekilde belirtilmitir. Adana Adyaman Gaziantep : 25.03.2009 tarih ve saat: 17.40da, : 25.03.2009 tarih ve saat: 17.40da, : 25.03.2009 tarih ve saat: 17.40da,

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 220 Hatay Osmaniye Kayseri Malatya Kilis Sivas Yozgat : 25.03.2009 tarih ve saat: 17.40da, : 25.03.2009 tarih ve saat: 17.4de, : 25.03.2009 tarih ve saat: 17.4de, : 25.03.2009 tarih ve saat: 17.41de, : 25.03.2009 tarih ve saat: 17.41de, : 25.03.2009 tarih ve saat: 17.41de, : 25.03.2009 tarih ve saat: 17.45te gnderilmitir.

Netice itibariyle belirtilen teyide muhta istihbari bilgi notunu saat 17.41de alan Kayseri l Emniyet Mdr durumu l Valisi Mevlt BLCye arz etmi, Kayseri Valisi de bu esnada bir bilgi alabilmek midiyle kendisini arayan BBP yetkilileriyle bu bilgiyi paylamtr. Bu haber daha sonra basn-yayn kurulularyla paylalmas sonucunda kamuoyu tarafndan renilmitir. Teyide muhta olan bu istihbari bilginin ne ekilde elde edildii konusunda yetkililerin Komisyonumuza vermi olduklar bilgiler arasnda belirsizlik ve tutarszlklar bulunmaktadr. 25.03.2009 gn yaplan almalar gsterir harita aadadr. Buna gre; Haritada 1 numaras ile iaretlenen blgelerde Gksun le Jandarma Komutanl ekipleri, Sivil Savunma ekipleri ve Orman Blge Mdrl ekipleri tarafndan aramalarn yapld, Haritada 2 numaras ile iaretlenen blgelerde oulhan Jandarma Asus Komando Blk Komutanl, Jandarma Komutanl ekipleri, Sivil Savunma ekipleri ve Orman Blge Mdrl ekipleri tarafndan aramalarn yapld, Haritada 3 numaras ile iaretlenen blgelerde ardak Jandarma Komutanl ekipleri ve Sivil Savunma ekipleri tarafndan aramalarn yapld, Haritada 4 numaras ile iaretlenen blgede Ekinz le Jandarma Komutanl ekipleri tarafndan aramalarn yapld, Haritada 5 numaras ile iaretlenen blgelerde l Merkez Tekir Jandarma Komutanl ekipleri ve Sivil Savunma ekipleri tarafndan aramalarn yapld, Haritada 6 numaras ile iaretlenen blgelerde l Merkez Ilca Jandarma Komutanl ekipleri tarafndan aramalarn yapld, Ayrca haritada helikopter iareti bulunan taral blgenin de havadan helikopter ile tarand saptanmtr. (H) ile gsterilen alan helikopter enkazn gstermektedir.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 221 ekil 23. 25/03/2009 Tarihinde Yaplan Arama-Kurtarma almalar

4.6.2. 26.03.2009 Tarihinde Yrtlen Arama-Kurtarma almalar Kahramanmara Valilii Kriz Merkezi tarafndan hazrlanan raporda 26.03.2009 tarihinde yrtlen almalar u ekilde belirtilmitir: Blgede helikopter enkaznn aranmasna ynelik arama tarama almalar olumsuz hava artlarna ramen gece boyunca aralksz devam etmitir. Blgede arama faaliyetinde bulunan ekipleri takviye etmek amacyla l Sivil Savunma Mdrl tarafndan Adyaman, Malatya, Osmaniye, anlurfa, Hatay, Diyarbakr, Kayseri, Elaz, Sivas, Gaziantep, Mersin, Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 222 Erzurum l Sivil Savunma Mdrlkleri telefonla aranarak, arama kurtarma ekipleri talep edilmitir. Bahse konu ekipler sabahn erken saatlerinden itibaren blgeye ulaarak arama almalarna katlmlardr. Saat 02.30da Gksun lesini terif eden ileri Bakan Sayn Beir ATALAY, arama almalarna katlan tm ekiplerin sevk ve idaresini devralmtr. 26 Mart 2009 tarihinde yrtlen arama faaliyetlerine Kzlz ve Kurucaova kylerinden olmak zere iki blgeden balanlmtr. Kzlz Ky blgesinde yrtlen arama faaliyetleri Adyaman Jandarma zel Harekt Taburu, Pazarck ve oulhan Jandarma Asayi Komando Blk Komutanlklar ile Afin, Elbistan, Ekinz, Nurhak, il merkez ve Gksun le Jandarma Komutanlklar tarafndan icra edilmitir. Adyaman Jandarma zel Harekt Tabur Komutanl; (92-09), (91-08), (91-07) koordinatlarnn aramasn yaptktan sonra (91-07) koordinatna ulam iddetli tipiye ve gr mesafesinin 10 metreye dmesine ramen (92-07), (92-08), (93-09) koordinatlarnn aramasn da tamamlayarak saat 20:00da Elmal Kyne ulamtr. Pazarck Jandarma Asayi Komando Blk Komutanl tarafndan Sisne (98-02) Kynden Sisne Yaylas (98-03), Doyalak mevkii (95-04) istikametinde arama faaliyeti icra edilmi, youn kar yann neden olduu sisten dolay gr mesafesinin zaman zaman 5 metreye kadar dmesine ramen saat 17.00de Gksun-ardak Jandarma Karakol Komutanlna doru hareket edilmitir. oulhan Jandarma Asayi Komando Blk Komutanl tarafndan saat 07.00den itibaren Sisne Yaylasnn (99-04) bat blgesindeki kesimler aranmtr. Elbistan le Jandarma Komutanlnca; Gksun Kumukuru Tepe (95-09) istikametinde Yalak Srt Tepe (9507), Tansr srtlar (94-03), Drl Tepe (96-05), Kkkzlz Srt (96-07) ve Kumukuru Tepe (95-09) blgeleri aranm, havann sisli gr mesafesinin 5-10 metre civarnda ve kar yann tipi eklinde olmas nedeniyle daha gneye inilememitir. Afin le Jandarma Komutanl tarafndan Kzlz Kynden Kumukuru mevki (96-09) istikametinde, kar ya ve gr mesafesi 20 metre olmasna ramen, arama almalarna balanlm, mteakiben Yankkla (9409), Bozardl ukuru (94-08), Yalaksrt mevkii (95-07), 2066 Rakml Tepe (96-07), 1943 Rakml Tepe (96-07) blgeleri aranmtr. l Merkez Tekir Jandarma Karakol Komutanl tarafndan Sisne mahallesinden Sisne Yaylas (98-03),(97-04) blgesi, Doyalak mevkii (95-04) Tansr srtlarnn dousu (95-03), Ardl srtlar (96-03), Kllk Tepe (97-02), Sarkaya Tepe (9602), Bakla Tepe (96-01) eteklerinden (97-01), (98-01) istikametinde arazi aramas yaplarak Sisne Mahallesine (98-02) varlmtr. Gksun le Jandarma Komutanlna bal ekipler tarafndan saat 05.00 itibariyle Gksun Kzlz Kynden hareket edilerek Sisne Yaylas bats, (98-03) 1690 Rakml tepe (97-08), Kurudere mevkii gneyi (97-06), Kk Kzlz deresi mevkii (97-05), Durann yaylas (92-05) blgeleri aranm, arama almalar havann sisli, tipi eklinde kar yal, gr mesafesinin 5-10 metre olmasna ramen aralksz olarak srdrlmtr. Nurhak le Jandarma Komutanl tarafndan Kzlz Ky gney (96-10) blgesi aranm, ayrca alayancerit snr boyunca Umutlu Ky (53-94), Ayranpnar (52-90), Kengeralan (51-92), Ylanovas (48-00), Subatan mevkisi (50-90), Kaletepe (52-96), erbent (53-97) ve Osmankuyusu (54-00) blgeleri aranmtr. Kurucova Ky blgesinde yrtlen arama faaliyetleri Nurhak, Glba ve Nurda Jandarma Asayi Komando Blk Komutanlklar ile alayancerit, Andrn, Trkolu, l Merkez ve Pazarck le Jandarma Komutanlklar, Gaziantep ve Adana AKUT grevlileri ve gnll dac ekipler ve l Emniyet Mdrlne bal Polis zel Harekt personeli tarafndan icra edilmitir. Blgedeki yollarn almas amacyla saat 03.00 sralarnda Kriz Merkezi tarafndan grevlendirilen i aralar ile kapal yollar almtr. Glba Jandarma Asayi Komando Blk Komutanl, Kurucaova (87-04) ky blgesinde arama faaliyetlerine katlm, tipi ve arazideki youn kar yana ramen blgenin alak kesimlerinin arama tarama almalar tamamlanmtr. Youn kar yana ve scakln -5 dereceye ve gr mesafesinin 10 metreye kadar dmesine ramen Nurda Jandarma Asayi Komando Blk Komutanl tarafndan Kurucaova (87-04), ala Mahallesi (86-05), Subatan ukuru (84-06), Gneyoluk Tepe (86-06) blgeleri aranmtr. Nurhak Jandarma Asayi Komando Blk Komutanl tarafndan sivil Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 223 savunma ekipleri ile beraber Kurucaova Subatan ukuru (84-06), Gneyoluk Tepe (86-06) blgeleri aranmtr. Pazarck le Jandarma Komutanl tarafndan (87-04) ve TRT Role istasyonu (85-06) blgeleri saat 16.00a kadar aranmtr. Andrn le Jandarma Komutanl tarafndan Kurucaova Kynn bats (86-04), (85-04), lal gney srtlar (83-04), 2100 Rakml Tepe (83-05), Porsuk Tepe (83-06), Subatan ukuru ( 84-06), Gneyoluk Tepe (85-06), (86-06), alayan Mahallesi (86-05) blgeleri aranmtr. l Merkez Jandarma Ilca Karakol Komutanl tarafndan yaklak 2 metre karla kapl araziye ve tipi eklinde devam eden kar yana ramen Ilca blgesinde bulunan Kuruak Tepe (02-12) mevkiinden 1800 rakml Nadar Tepe (13-99) istikametinde arama faaliyetine devam edilerek bu alanlar taranm ve Hacbudak Ky istikametinden Ilca Jandarma Karakol Komutanlna doru intikal edilmitir. l Merkez Jandarma Karakol Komutanl tarafndan sivil savunma ekipleri ile beraber Kurucova (87-04) Kynden hareket edilerek ala Mahallesi (86-05), Gneyoluk (86-06), Kayal (08-98) blgeleri aranmtr. Trkolu le Jandarma Komutanl tarafndan Nurhak Jandarma Asayi Komando Blk Komutanl ile koordineli olarak Sarayckbeli (89-08) blgesinde arama faaliyeti icra edilmitir. alayancerit le Jandarma Komutanl tarafndan Kurucaova ala Mahallesi (8605) ve evresinin aranmasn mteakip almalar Subatan ukuru (84-06), Gneyoluk Tepesi (86-06) blgelerinde younlatrlmtr. 26 Mart 2009 tarihinde helikopter enkaznn bulunmasna ynelik arama tarama ve kurtarma almalarda grev yapan asker birlikler ve geici ky korucularnn yannda Kahramanmara l Sivil Savunma Mdrlne bal ekipler ile dier illerden takviye amal gnderilen sivil savunma ekipleri de arama faaliyetlerine katlmtr. Bu kapsamda; Kahramanmara Sivil Savunma Mdrlne ait arama kurtarma ekibi 3e ayrlarak asker ve ky korucularndan oluturulan arama ekipleri ile birlikte akam saat 17.30a kadar arama ve tarama almas yapmtr. lk gn Kurucaova Kynden arama almalarna balayarak Sisne Kyne ulaan Adana Sivil Savunma Arama ve Kurtarma Birlik Mdrl ekipleri ara vermeksizin Sisne blgesindeki arama almalarna katlmtr. Kayseri ve Sivas Sivil Savunma ekipleri de le saatlerinden itibaren Sisne blgesindeki arama almalarna katlmtr. Adana, Malatya Adyaman, Osmaniye ve Gaziantep Sivil Savunma ekipleri Kurucaova blgesinde, Sivas Sivil Savunma Ekibi Elmal Ky blgesinde, Mersin Sivil Savunma Ekibi Kzlz-Kanlukur blgesinde, Kayseri Sivil Savunma Ekibi Sisne Ky ile Balua mezras civarnda, Hatay Sivil Savunma Ekibi Kzlz Ky civarnda akam saatlerine kadar arama almalarna devam etmilerdir. Gksun Kriz Merkezi tarafndan Ilca Kasabasna ynlendirilen Elaz l Sivil Savunma arama kurtarma ekibi olumsuz hava artlarna ramen saat 22.30da Ilca Kasabasna ulam ve Hacbudak blgesinde arama faaliyetlerine balamtr. Gn boyunca arama yapan ekiplerin yorulmas, hava artlarnn arl ve gr mesafesinin azalmas, youn kar ya ve tipi nedenleri ile arama tarama almalarna ara verilmitir. eitli llerden Gksun lesine intikal eden Arama Kurtarma Birlik ekipleri Afin ve Gksun lelerinde oluturulan toplanma merkezlerine intikal etmitir. Kahramanmara, Sivas ve Kayseri Sivil Savunma ekipleri ise Kzlz Kynde havann aydnlanmasn beklemitir. Karadan yaplan arama almalarnn yannda olumsuz hava artlarna ramen gn ierisinde Hava Kuvvetlerine ait (3) Casa ua ile (2) Couger helikopter, Genelkurmay zel Kuvvetler Komutanlna ait (2) helikopter, Kara Kuvvetleri Komutanlna ait (2) helikopter, Emniyet Genel Mdrlne ait (1) adet SKORSKY olmak zere toplam (3) CASA ua ve (7) helikopter ile destek verilmeye allmtr. Saat 14.50de Gksun ilesine terif eden Babakan Sayn Recep Tayyip ERDOANa Gksun Kaymakaml Kriz Merkezinde ileri Bakan Sayn Beir ATALAY, Kahramanmara Valisi Sayn Mehmet Niyazi TANILIR ve dier yetkililer tarafndan yrtlen ve planlanan almalar ile ilgili olarak brifing arz edilerek, konuyla ilgili Sayn Babakann talimatlar alnmtr. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 224 Blgede gn boyu sren arama almalar olumsuz hava artlarndan tr glkle srdrlmtr. Saat 12.45 sralarnda Kzlz Ky - Sisne Mahallesinde faaliyet gsteren l Jandarma Komutanl Asayi ube Mdr Yzba Ahmet ERGE tarafndan arama faaliyetlerinin devam ettii blgede youn tipi ve sis bulunduu ve gr mesafesinin yer yer 2-3 metreye kadar dt bilgisi Jandarma Harekt Merkezine bildirilmitir. Saat 15.05 sralarnda Jandarma Harekt Merkezine, alayancerit /Engizekler / Ayranpnar Da blgesine grevlendirilen bir GKK timinin youn tipi nedeniyle ilerleyemedikleri ve Bykyazyayla (53-85) blgesinde mahsur kaldklar, Kzlz Ky Sisne Mahallesi ile Kurucaova Ky blgesinde gr mesafesinin 5-10 metre arasnda olduu kar yann youn olarak devam ettii bilgisi ulamtr. Saat 18.05te blgede hazr bekleyen helikopterlerle irtibat salanm ancak helikopterlerin olumsuz hava artlarndan dolay blgeyi havadan tarayamadklar bilgisi alnmtr. Saat 20.10 sralarnda Kzlz ve Sisne Mahallesi civarlarnda scakln ok dt, kar ya ve sisin rzgr ile birlikte devam ettii hususlar Harekt Merkezine bildirilmitir. Gn boyunca Kurucaova blgesi teferruatl olarak arandndan bu blgede grev yapan asker unsurlar ile sivil savunma ekipleri Sisne blgesinde devam eden arama faaliyetlerine katlmak zere bu blgeye ynlendirilmitir. Benzer ekilde arama birliklerini takviye etmek maksadyla blgeye sevk edilen Ankara Jandarma zel Asayi Komutanlndan (2) arama kurtarma timi, (1) Jandarma zel Asayi Komutanlndan (2) Blk ve Hatay Jandarma zel Harekt Taburu, saat 13.00 itibariyle Gksun le Jandarma Komutanlna ulamtr. 26 Mart 2009 tarihinde, gn boyunca yrtlen arama almalarnda l Jandarma Komutanlna bal (37) Subay, (86) Astsubay, (194) Uzman Jandarma, (545) Erba/Er ile (876) Geici Ky Korucusu, Polis zel Harekttan (67) personel, Sivil Savunma Arama Kurtarma Birliklerinden (231) arama kurtarma personeli, Gaziantep, Adana ve stanbul AKUTtan (60) personel ve Salk Bakanlna bal (5) UMKE, (50) Gnll Dac ve Gksun ve Merkez Orman letme Mdrlklerinden toplam (52) personel katlmtr. Blgede devam eden youn kar ya ve tipi dolaysyla kapanan yollarn almas amacyla Karayollar 55. ube eflii ile l zel daresine ait i aralar grevlendirilmitir. Kazann ikinci gn olan 26.03.2009 tarihinde yrtlen arama kurtarma almalaryla ilgili olarak zerinde durulmas gereken birinci husus, ileri Bakan Beir ATALAYn saat 02.30 civarnda olay yerine gelerek arama-kurtarma almalarnn komuta ve kontroln bizzat ele almas ve yine ayn gn Babakan Recep Tayyip ERDOANn da saat 14.30 civarnda Gksun ilesine gelerek yrtlen almalar yerinde incelemesidir. Dier bir nemli husus ise Genelkurmay Bakanlndan Jandarma kanalyla kaza yerinin koordinatlar olarak Kurucaova Ky yaknlarnn bildirilmesi neticesinde arama-kurtarma personelinin nemli bir blmnn bu blgeye kaydrlmas, kazann olduu blgenin dousunda kalan Kurucaovadaki youn almalardan bir netice elde edilememesidir. Oysa ki Jandarma Genel Komutanlnn Kahramanmara l Jandarma Komutanlna FTP zerinden gnderdii harita doru yeri gstermesine ramen deerlendirilememesi znt vericidir. alma yapan ekipler ve grev blgeleri aadaki haritada iaretlidir. Buna gre; Haritada 1 numaras ile iaretlenen blgede Andrn ve alayancerit le Jandarma Komutanl ekipleri ve Sivil Savunma ekipleri tarafndan aramalarn yapld, Haritada 2 numaras ile iaretlenen blgede Nurda ve Nurhak Jandarma Asayi Komando Komutanl Ekipleri, l Merkez Jandarma Komando Komutanl ve Sivil Savunma ekipleri tarafndan aramalarn yapld, Haritada 3 numaras ile iaretlenen blgede Glba Jandarma Asayi Komando Blk Komutanl ekipleri ve Sivil Savunma ekipleri tarafndan aramalarn yapld,

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 225 Haritada 4 numaras ile iaretlenen blgede Trkolu le Jandarma Komutanl ekipleri ve Sivil Savunma ekipleri tarafndan aramalarn yapld, Haritada 5 numaras ile iaretlenen blgede Adyaman Jandarma Tabur Komutanl ekipleri ve Orman Blge Mdrl ekipleri tarafndan aramalarn yapld, Haritada 6 numaras ile iaretlenen blgede Afin le Jandarma Komutanl ekipleri ve Orman Blge Mdrl ekipleri tarafndan aramalarn yapld, Haritada 7 numaras ile iaretlenen blgede Nurhak le Jandarma Komutanl ekipleri, Orman Blge Mdrl ekipleri ve Sivil Savunma ekipleri tarafndan aramalarn yapld, Haritada 8 numaras ile iaretlenen blgede Elbistan le Jandarma Komutanl ekipleri ve Orman Blge Mdrl ekipleri tarafndan aramalarn yapld, Haritada 9 numaras ile iaretlenen blgede ouhan Jandarma Asayi Komando Bl Komutanl ekipleri, Orman Blge Mdrl ekipleri ve Sivil Savunma ekipleri tarafndan aramalarn yapld, Haritada 10 numaras ile iaretlenen blgede Pazarck Jandarma Asayi Komando Bl Komutanl ekipleri ve Sivil Savunma ekipleri tarafndan aramalarn yapld, Haritada 11 numaras ile iaretlenen blgede l Merkez Tekir Jandarma Komutanl ekipleri, Orman Blge Mdrl ekipleri ve Sivil Savunma ekipleri tarafndan aramalarn yapld, Haritada 12 numaras ile iaretlenen blgede l Merkez Ilca Jandarma Komutanl ekipleri ve Sivil Savunma ekipleri tarafndan aramalarn yapld, Ayrca haritada helikopter iareti bulunan taral blgenin de havadan helikopter ile tarand belirlenmitir. (H) enkaz yerini gstermektedir.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 226 -

ekil 24. 26/03/2009 Tarihinde Yaplan Arama Kurtarma almalar

4.6.3. 27.03.2009 Tarihinde Yrtlen Arama-Kurtarma almalar Kahramanmara Valilii Kriz Merkezi tarafndan hazrlanan raporda 27.03.2009 tarihinde yrtlen almalar u ekilde belirtilmitir: 27 Mart 2009 saat 01.30 sralarnda Genelkurmay Bakanlna ait (1) helikopter l Merkez Ilca Beldesi - Sargzel Ky blgesine arama yapmak iin kalkm, ancak olumsuz hava artlar nedeniyle blgeye giremeyerek Gksun lesine geri dnmtr. Saat 04.00-05.00 Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 227 arasnda havadan arama yapmak maksadyla Diyarbakrdan (1) CASA ua ve Malatyadan (1) COUGER helikopteri kalkm ancak kt hava koullar nedeniyle helikopter faaliyetleri yarda braklmak zorunda kalnmtr. Kriz Merkezinde yaplan deerlendirmeler sonucunda hazrlanan faaliyet plan kapsamnda 27 Mart 2009 tarihinde saat 05.00dan itibaren, Jandarma Komando zel Asayi Komutanlndan (1) Jandarma zel Harekt Taburu ve (2) Da Arama Kurtarma Timi, Hatay Jandarma zel Harekt Taburu, Jandarma Asayi Komando Blk Komutanlndan (3) Blk, Polis zel Harekttan (1) ekip, (6) le Jandarma Komutanlndan kartlan Jandarma Timleri ve geici ky korucular ile Sisne gneyi (98-02), Elmal Ky gneyi (93-10), Ke Da blgesi (92-06), Kurucaova Kynn batsndaki Klba blgeleri (87-04), (84-01) olmak zere (6) blgede arama almalarna balanlmtr. Ayrca Genelkurmay Bakanl zel Kuvvetler Komutanl, Doal Afetler Kurtarma Taburundan (24) kiilik (2) tim, arama almalarnda yer almak zere blgeye intikal etmitir. Jandarma zel Asayi Komutanlna bal daclk ekipleri tarafndan Tansr Srt (9403), Tansr Tepe (94-02), Kabak Tepe (94-99), Karmaaras mevkii (94-98), Dngel Yaylas (9497), Zorkun srt (96-95), Yenicetepe (97-95), ahinkayas tepe (87-94), Hamze emesi (97-94), Kayon mevkii (97-93), Kalkaya Tepe (97-92), Aptalpnar (96-91) koordinatlarnda arama faaliyetleri yrtlmtr. Jandarma zel Asayi Komutanl, (1) ve (3)nc Jandarma zel Harekt Birlikleri tarafndan Ardl Srt (96-03), Kumuru Tepe (96-02), Doyalar Pnar (9501), Balkaya Tepe (96-01), Dngel yaylas (95-00), Kozcaz Tepe (96-99), Kozcaz Srt (96-97), Zorkun Srt (96-95), Yenice Tepe (97-95), Hamze emesi (97-94), Kayon mevkii (97-93), Kalkaya Tepe (97-92), Aptalpnar (96-91) koordinatlarnda arama almalar yrtlmtr. Hatay Jandarma zel Harekt Taburu Sisne Yaylas Tepe (88-04), Kllk Tepe (97-02), Sisne Mahallesi (98-02), Sarkaya Tepe (97-02), eytanpnar Deresi (98-01), Kozcaz Tepe (97-99), Bykyaylack Tepe (97-99), Yaylack Mahallesi(98-99), Kozcaz Deresi (98-98), Dngel Yaylas (97-97), orak Tepe (98-97), Zorkun Deresi (97-96), Yenice Tepe (97-95), Hamze emesi (9794), Kayon mevkii (97-93), Kalkaya Tepe (97-92), Aptalpnar (96-91) koordinatlarnda arama faaliyeti icra etmitir. Polis zel Harekt Timleri tarafndan Avclar (05-90) blgesinden saat 05.00te hareket edilerek Kozcaz (04-93) ve kuzeyi blgesi aranmtr. Glba Jandarma Asayi Komando Blk Komutanl tarafndan saat 04.30 sralarnda Gksun Karamerden hareketle Sisne Yaylas Tepe (98-02), Sisne Yaylas (98-04), atalkaya Dere (99-01) ve Kk Yaylack Tepe (99-00) blgelerinde arama faaliyetleri icra edilmitir. Nurda Jandarma Asayi Komando Blk Komutanl tarafndan saat 04.30da ahinkayas (96-91) beldesine intikal edilerek klavuz GKKlerle birlikte gn boyunca tipi eklinde kar ya ve gr mesafesinin 10 metrenin altna dmesine ramen saat 15.00e kadar Karaaa Mevkii (97-92), Kalkaya Tepe (97-92), ahinkayas (97-93), ahinkaya Tepe (97-94), Karatepe (98-95), Ataca Tepe (98-94), Topukluboyun Mevkii (99-93) blgeleri aranmtr. Nurhak Jandarma Asayi Komando Blk Komutanl tarafndan Tekir Jandarma Karakol Komutanlndan saat 04:30da ahinkayas beldesine hareket edilmi, saat 06.30dan itibaren Kalkaya Tepe (97-92), ahinkayas Tepe (9794), Karatepe (98-95), Adaca Tepe (98-94), Topuklu Boyun mevkii (99-93), Arpalhopur Tepe (9891), Yoncalk Tepe (99-91), Aydomu Tepe (00-92), Karatepe (01-93), Delikta Tepe (01-95) blgelerinde arama faaliyetlerinde bulunulmutur. Saat 05.00te balayan almalara Osmaniye l Sivil Savunma Mdrl ekipleri Elmal Ky gneyi (1603), Adyaman l Sivil Savunma Mdrl ekipleri Sargzel Ky gneyi (1603), Malatya l Sivil Savunma Mdrl ekipleri Sargzel Ky gneyi (1603), Kayseri l Sivil Savunma Mdrl ekipleri Kzlz Ky Sisne Ky aras, Gaziantep l Sivil Savunma Mdrl ekipleri Sargzel Ky gneyi (1603), Erzurum Sivil Savunma Arama Kurtarma Birlik Mdrl ekipleri Elmal Ky gneyi (1603), Diyarbakr Sivil Savunma Arama kurtarma Birlik Mdrl ekipleri Pren Geidi Berit Dann kuzeyi, anlurfa l Sivil Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 228 Savunma Mdrl ekipleri Tekne Da gneyi ve Ke Da, Elaz l Sivil Savunma Mdrl ekipleri Ilca blgesi, Mersin l Sivil Savunma Mdrl ekipleri Klba Da ve bats, Hatay l Sivil Savunma Mdrl ekipleri Kzlz Ky civar, Sivas l Sivil Savunma Mdrl ekipleri Klba Da bats, Adana Arama Kurtarma Birlik Mdrl Birinci Dac Grubu Ilca Teke Ycesi Da gneyi, Adana Arama Kurtarma Birlik Mdrl kinci Dac Grubu Tekne Da gneyi (82-05), Kahramanmara l Sivil Savunma Mdrl ekibi Sisne ve Elmal blgelerinde arama yaparak destek vermilerdir. Sivil savunma ekipleri dnda Bursa Daclk ekibi (16) dac, Kayseri ve Nide UMKEleri, Gaziantep AKUT ekibi (12) kii Kahramanmara Daclk ekibi (11) dac, l Salk Mdrl (50) personel, l zel daresi (12) Personeli ile Orman Blge Mdrl (25), Geben ADY (Geben Boru Hatt Arama Kurtarma ekibi) (8) personel ve BOTA ekibi (15) personel ile gn boyu arama almalarnda grev almtr. Adyaman Jandarma zel Harekt Taburu Ilca/Sleymanl bats (06-95), Sleymanl kuzeyi (09-98) blgelerinde arama faaliyetinde bulunmak zere saat 11.00da intikale balam ve saat 13.30da Sleymanl blgesine ulaarak bu blgede arama faaliyeti icra etmitir. Karadan yrtlen arama almalarna havadan destek salamak amacyla (1) Couger helikopter Diyarbakrda, zel Kuvvetlerden (2) UH-60 helikopter Gksunda, Orman Genel Mdrlne ait (2) helikopter Kayseride ve (1) Casa ua olmak zere toplam (6) hava arac gn boyunca hazr bekletilmi ancak olumsuz hava artlarndan tr etkin olarak kullanlamamtr. Arama faaliyetleri icra edilirken 27 Mart 2009 saat 14.28de l Merkez Dngel Ky muhtar tarafndan l Jandarma Harekt Merkezi aranarak Helikopterin enkazna Sisne Mahallesine yakn olan Kanlukur mevkiinde rastladklarn, helikopterde bulunan iki kiinin cesetlerini grdklerini bildirilmitir. Enkaza ulaan 17 vatanda tarafndan verilen bilgiler deerlendirilerek helikopter enkaz koordinatnn l Merkez /Karayakuplu srt (94500-06400) olduu tespit edilmi ve enkaz alannn koordinat bilgileri ilgili birliklere bildirilmitir. Helikopter enkaznn bulunduuna ilikin gelen bilgilerin dorulanmas zerine Gksun Kriz Merkezinde bulunan ileri Bakan Beir ATALAY, Emniyet Genel Mdr Ouz Kaan KKSAL, Sivil Savunma Genel Mdr Atilla ZDEMR, Kahramanmara Valisi Mehmet Niyazi TANILIR, l Jandarma Komutan Sezai AKGN ve l Emniyet Mdr Necdet ELKBLEK ile birlikte enkaz blgesine en yakn ky olan Kzlz Kyne hareket etmilerdir. Bu saatten sonra helikopterin enkazna ulalmasna ynelik almalar Kzlz Kynden sevk ve idare edilmitir. Enkazn bulunmas zerine Kzlz gneyi ve dier blgelerde arama faaliyetinde bulunan birliklere saat 15.00den itibaren emniyetli bir ekilde operasyon k blgesine dnmeleri emri verilmitir. ileri Bakan, Emniyet Genel Mdr, Kahramanmara Valisi, l Jandarma Komutan ve l Emniyet Mdr ve dier yetkililer ile Kzlz Kynde yaplan deerlendirmeler sonucunda arama faaliyetlerinde bulunan tm asker ve sivil ekiplerin toplanma merkezlerine arlmas ve helikopterin enkazna ulalmasnda teknik beceri sahibi ve yeterli donanm bulunan asker birlikler ile sivil savunma ekiplerinin kullanlmas kararlatrlmtr. Bu erevede Erzurum ve Adana sivil savunma ekiplerinden (25) kii, oulhan Jandarma Asayi Komando Blnden (3) tim, enkaz alann bilen ve klavuzluk edecek (31) GKKden oluan toplam (108) kiilik bir ekiple enkaz mahalline doru saat 20.40ta intikale balanmtr. Genelkurmay zel Kuvvetlere bal (8) kiilik DAK timi, Kzlz Kyne ulamasn mteakip, saat 21.30 itibar ile intikale balayarak nde giden ekiplere katlmtr. 27 Mart 2009 tarihinde saat 14.28de helikopterin dt alann tespit edilmesine kadar geen srede yaplan almalar ile bu saatten sonra enkaz alanna ulalmasna ynelik olarak yrtlen faaliyetlere l Jandarma Komutanlna bal (32) Subay, (86) Astsubay, (120) Uzman Jandarma, (633) Erba/Er ile (647) Geici Ky Korucusu, Polis zel Harekttan (70) personel, Sivil Savunma Arama Kurtarma Birliklerinden toplam (263) arama kurtarma personeli, Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 229 Gaziantep, stanbul ve Adana AKUTtan (60) personel ve Salk Bakanlna bal (5) UMKE, (5) Gnll Dac ve Gksun ve Merkez Orman letme Mdrlklerinden toplam (16) personel katlmtr. Blgede devam eden youn kar ya ve tipi dolaysyla kapanan yollarn almas amacyla Karayollar 55. ube eflii ile l zel daresine ait i aralar grevlendirilmitir. Kaza mahalline ilk ulaan grupta bulunan Dngel ky eski muhtar Ylmaz TLK Komisyonumuza 12.06.2009 tarihinde vermi olduu ifadesinde helikopter enkazna nasl ulatklaryla ilgili u aklamalar yapmtr: Kaza yerine ulaan 17 kiilik grubu kendisinin topladn, Dngel kynde 1999-2009 tarihleri arasnda iki dnem muhtarlk yaptn ve ayn zamanda gnll ky korucusu olduunu, yanndaki grupta kendi kynden ve evrepnar Kynden kiilerin bulunduunu, olaydan bir gn nce perembe gn baz hazrlklar yaptn, muhtar arkadalaryla telefon grmeleri sonunda, Balua Kynden bir vatandan helikopteri grdn ve Gksun istikametine gittiini sylediini, bu bilgiler nda helikopterin Ke Dana arpm olabileceini tahmin ettiini ve Tekir Jandarma Karakoluna giderek bunu anlattn, karakolda bir yarbayn olduunu ve o blgeyi aratrdklarn sylediini, bunun zerine kendisi bir ekip kurarak Kzlz Kyne getiini ve tahmin ettii istikamette aramaya baladklarn, havann ykseklerde kar yal olduunu ve arkadalarnn kaybolmasndan endie ettii iin zaman zaman yoklama aldn, zaten daha nceden harita zerinden bir alma yaptn, Balua Sisne arasndan geen tam takip edilince Ke Dann ortasnda yani ters yznn ortasnda olabileceini tahmin ettiini, yksek bir tepeye ktklarn ve helikopteri grdklerini, enkaza ulatklarnda saatin 14.30 civarnda olduunu, yaayan birini bulabilecekleri midiyle acele ettiklerini, ar sis dolaysyla gr asnn ok dk olduunu, hatta enkaza ulatktan sonra zerlerinden bir helikopter sesi duyduklarn ancak gremediklerini, olay yerine vardklarnda hemen 156y aradn, zerlerinde hem Turkcell hem de Avea telefonlarn bulunduunu ve hepsiyle arama yaplabildiini, sonra kendilerini basn kurulularnn aramaya baladn ve telefonlarn nasl rendiklerini anlayamadn belirtmi, Kaza yerinde neler grdklerine ynelik soru zerine; Helikopter enkaznn arpma sonucu geni bir alana daldn, n tarafta pilot olduunu tahmin ettii bir cesedin helikopter ierisinde olduunu, yine onun tam arkasnda bir koltukta srt pilota dnk oturan Erhan STNDAa ait olduunu tahmin ettii bir cesedin daha bulunduunu, sa tarafta altta da iki adet cesedin bulunduunu, toplam drt ceset grdklerini, hibir yaam belirtisinin olmadn, bunlar ierisinde Muhsin YAZICIOLUnun bulunmadn, ayrca olay yerinde bir pards bularak n taraftaki cesedin zerine rttklerini, ayrca bir anta ve byk bir kamera grdklerini ama hibir eye el srmediklerini, olay yerinde grd antann daha sonra kendisine savclkta gsterilen laptop antas olduunu, helikopterin kar ve tipi nedeniyle etraf kapal olduundan arama ekiplerinin bulabilmesi asndan helikopterin krmz rengi grnsn diye karlar temizlediklerini, ar tipi olmas nedeniyle fazla kalamadklarn ve dnmeye karar verdiklerini, baz arkadalarn Sisne istikametine gidelim demesine ramen kendisinin geldikleri istikamette izlerinin olmas nedeniyle kaybolmamak asndan ayn istikametten gidelim dediini ve gece saat 11.30-12.00 gibi Kzlz Kyne dnebildiklerini ifade etmitir. Ayrca Ylmaz TLK aramba ve perembe gn yrtlen, yani kazann birinci ve ikinci gn yrtlen arama faaliyetlerine katlamadn sadece kazaya ulatklar cuma gn aramaya ktn da ifadesinde belirtmitir. Ceride defterinden; Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 230 Haritada 1 numaras ile iaretlenen blgede Sivil Savunma ekipleri tarafndan aramalarn yapld, Haritada 2 numaras ile iaretlenen blgede Sivil Savunma ekipleri tarafndan aramalarn yapld, Haritada 3 numaras ile iaretlenen blgede Sivil Savunma ekipleri ve Orman Blge Mdrl ekipleri tarafndan aramalarn yapld, Haritada 4 numaras ile iaretlenen blgede JAK, Jandarma zel Harekt Tabur Komutanl, 2. Da A/T Timi, Hatay Jandarma zel Hareket Tabur Komutanl ekipleri tarafndan aramalarn yapld, Haritada 5 numaras ile iaretlenen blgede Glba Jandarma Asayi Komando Bl Komutanl, Orman Blge Mdrl ekipleri tarafndan aramalarn yapld, Haritada 6 numaras ile iaretlenen blgede Sivil Savunma ekipleri tarafndan aramalarn yapld, Haritada 7 numaras ile iaretlenen blgede Nurhak ve Nurda Jandarma Asayi Komando Bl Komutanl ekipleri tarafndan aramalarn yapld, Haritada 8 numaras ile iaretlenen blgede Polis zel Harekt ekiplerinin arama yapt, Haritada 9 numaras ile iaretlenen blgede Adyaman Jandarma zel Harekt Tabur Komutanl ekipleri tarafndan aramalarn yapld, Haritada 10 numaras ile iaretlenen blgede Ilca Jandarma Komutanl ve Sivil Savunma ekipleri tarafndan aramalarn yapld grlmektedir.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 231 ekil 25. 27/03/2009 Tarihinde Yaplan Arama-Kurtarma almalar

4.6.4. 28.03.2009 Tarihinde Yrtlen Arama-Kurtarma almalar Kahramanmara Valilii Kriz Merkezi tarafndan hazrlanan raporda 28.03.2009 tarihinde yrtlen almalar u ekilde belirtilmitir: Helikopter enkaznn 27 Mart 2009 tarihinde saat 14.28 sralarnda Dngel, evrepnar ve Ahmetik kylerinde ikamet eden (17) vatanda tarafndan bulunmas zerine enkaz blgesine ynlendirilen ekiplerle uydu telefonu aracl ile srekli iletiim kurulmu, hava Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 232 artlarnn ok kt ve blgenin corafi artlarnn ok ar olmas nedenleri ile ekiplerin ok zor durumda olduklar bilgisi alnmtr. Hatta gnderilen ekipler ierisinde hipotermi tehlikesi ile kar karya kalan (10) personele Kriz Merkezinin gr dorultusunda 28 Mart 2009 gn saat 04.30 sralarnda Kzlz Kyne geri dnmeleri talimat verilmitir. Kalan dier ekip enkaz blgesine doru intikale devam etmeleri talimat verilmitir. zel Kuvvetlere ait (2) adet helikopter ayn gn havann msait olmas ile birlikte saat 08:10dan itibaren Kzlz Ky gneyinde faaliyete balam, saat 10.10 sralarnda (9509006200) koordinatlar blgesinde den helikopterin enkazn tespit etmitir. Helikopterlerden biri, 27 Mart 2009 gn saat 22.00da olay blgesine intikal ettirilen zel Kuvvetler Komutanlna bal DAK Timinden bir unsuru saat 10:15 sralarnda Karayakup Tepe (94600-05800) blgesinden alarak (95090-06200) koordinatlarndaki olay blgesine brakm, ikinci unsuru da saat 10:25 sralarnda enkaz alanna brakmtr. Enkaz blgesinde (11) DAK personeli, (3) Jandarma Komando Eri, (1) GKK (Klavuz) toplam (15) personel ile arama almalarna balanlmtr. Ayrca Diyarbakr Arama Kurtarma Birliinden (10) kii, Sivas Sivil Savunma ekibinde (5) kii sabah 08.00da olay yerine yryerek hareket etmi olup, saat 13.00da olay yerine ulamlardr. DAK Timlerinin almalar sonucunda (4) ceset bulunmu, bulunan cesetler Gksun lesinden saat 12.25te enkaz blgesine doru hareket ettirilen Emniyet Genel Mdrlne ait (1) helikopter ile saat 13.40 sralarnda Kzlz Kyne getirilmitir. Enkaz alannda bulunan ekipler alana dalarak kayp (2) cesedi aramaya balamlardr. Ksa bir sre sonra helikopter enkaznn, 10 metre uzanda BBP Genel Bakan merhum Muhsin YAZICIOLUnun cesedine ulalmtr. zel Kuvvetler Komutanlna ait (1) UH-60 helikopter ile saat 13.45te merhum Muhsin YAZICIOLUnun naa Kzlz Kyne getirilmitir. Helikopter enkaz blgesinde bulunan ekipler tarafndan kayp olan smail GNEin bulunmas iin arama almalarna devam edilmitir. Bu kapsamda enkaz alannda grev yapan Adana, Diyarbakr ve Sivas Sivil Savunma Arama Kurtarma Ekipleri almalara devam etmi, hava artlarnn bozulmasyla birlikte toplanma blgesi olan Kzlz Kyne dnmek zorunda kalmlardr. Kahramanmara l Sivil Savunma Mdrlne bal arama kurtarma ekipleri de Kzlz Kynde mdahale amal olarak bekletilmitir. Helikopter enkaz blgesindeki zel Kuvvetler Komutanl DAK timinin almalarn takviye etmek amac ile Jandarma zel Asayi Komutanlndan toplam (19) personelden oluan (2) Da Arama Kurtarma Timi saat 16.30da helikopterle enkazn bulunduu blgeye intikal ettirilerek yorgun den DAK timi yerinde deitirilmi ve bulunamayan smail GNEi arama faaliyetlerine ara verilmeden gece boyunca da devam edilmitir. Adyaman Jandarma zel Harekt Tabur Komutanl (40) personeli mdahale maksatl olarak Kzlz Kynde braklmtr. Arama almalarna katlan dier jandarma unsurlarna bir sonraki gn Mahalli dareler Seimlerinde grevli olduklar iin kendi grev blgelerine dnmeleri talimat verilmitir. 27 Mart 2009 tarihinde saat 14.28de helikoptere ait enkaz alannn tespit edilmesi ile beraber 28 Mart 2009da gn boyunca vefat eden (5) kiinin cesedine ulalmas ve HA Muhabiri smail GNEin aranmasna ynelik yrten faaliyetlere l Jandarma Komutanlna bal (32) Subay, (86) Astsubay, (120) Uzman Jandarma, (633) Erba/Er ile (647) Geici Ky Korucusu, Polis zel Harekttan (70) personel, Sivil Savunma Arama Kurtarma Birliklerinden toplam (263) arama kurtarma personeli, Gaziantep, stanbul ve Adana AKUTtan (60) personel ve Salk Bakanlna bal (5) UMKE, (5) Gnll Dac ve Gksun ve Merkez Orman letme Mdrlklerinden toplam (16) personel katlmtr. Karayollar 55. ube eflii ile l zel daresine ait i aralar ihtiya duyulmas hlinde kullanlmak zere Kzlz Kynde hazr bekletilmitir.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 233 Haritada; 1 numaras ile ileri Bakanl Kriz Merkezi, 2 numaras ile Gksun le Jandarma Komutanl (ihtiyat), 3 numaras ile Yol emniyeti salamak amacyla grevlendirilen Pazarck Jandarma Asayi Komando Blk Komutanl, 4 numaras ile iaretlenen blgede zel Kuvvetler Komutanlndan (DAK Timi) tarafndan arama ve kurtarma almalarnn yapld, 5 numaras ile iaretlenen blgede 2 Da A/K Timi ve Sivil Savunma ekipleri tarafndan arama ve kurtarma almalarnn yapld tespit edilmitir. ekil 26. 28/03/2009 Tarihinde Yaplan Arama Kurtarma almalar

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 234 4.6.5. 29.03.2009 Tarihinde Yrtlen Arama-Kurtarma almalar Helikopter enkaznda 5 kiinin naana ulalp tahliye edilmesine ramen kazazede smail GNEe 28.03.2009 tarihinde de ulalamamas zerine almalar 29.03.2009 tarihinde de devam etmitir. Kahramanmara Valilii Kriz Merkezi tarafndan hazrlanan raporda bu almalar u ekilde kayt altna alnmtr: 29 Mart 2009 tarihinde saat 08.30da BBP Genel Bakan merhum Muhsin YAZICIOLU ile helikopter kazasnda vefat eden dier (4) kiiye ait cenazelerin Kahramanmaratan gnderilmesini mteakip Kahramanmara Valisi Mehmet Niyazi TANILIR HA Muhabiri smail GNEin bulunmasna ynelik arama almalarna devam eden ekiplerin sevk ve idaresini yerinden yapmak zere tekrar Gksun lesine hareket etmilerdir. Kahramanmara Valisi tarafndan almalara katlan Genelkurmay zel Kuvvetler, Jandarma, Emniyet zel Harekt, Sivil Savunma Arama Birlikleri, Genlik ve Spor l Mdrlne bal daclk ekibi ve geici ky korucularnca mtereken yrtlen almalarn aralksz devam etmesi ve enkaz blgesindeki aramalara civardaki maaralarn da dhil edilmesi, arama kurtarma ekiplerinin enkaz blgesine intikallerinin hava durumu msait olduu mddete Emniyet Genel Mdrl tarafndan grevlendirilen helikopter ile salanmas ve arama almalar srasnda ve sis gibi risklere kar tm ekiplerin dikkatli olmas talimatlar verilmitir. HA Muhabiri smail GNEin bulunmasna ynelik arama almalar, 29 Mart 2009 tarihinde saat 07.00den itibaren Sivil Savunma arama kurtarma ekipleri, geici ky korucular, asker personel ve polis zel harekt grevlilerinin katlmyla younlatrlmtr. Genelkurmay Bakanl zel Kuvvetlere ait bir helikopter ile saat 08.30da enkaz mahalli kefedilmitir. Saat 10.30da (40) kiilik Adyaman Jandarma zel Harekt Tabur Komutanl, 28 Mart 2009 gn olay blgesine giderek gece boyunca arama faaliyeti icra eden (19) kiilik Jandarma zel Asayi Komutanl Da Arama Kurtarma timlerinden grevi devralarak arama almalarna devam etmitir. Adana Arama Kurtarma Birliinde (8) personel, askerler ve zel harekt polislerinden oluan ekipler helikopter ile enkaz blgesine sevk edilmitir. Helikopter enkaznn bulunduu blgede klavuzluk yapmas ve arama faaliyetlerine katlmas maksadyla geici ky korucular da helikopter ile enkaz mahalline gnderilmitir. Enkaz mahallinde grev yapan arama kurtarma ekipleri gn boyunca helikopterin bulunduu enkazn 300 metre kuzey dousundaki kokurdanlk alanda ve enkazn bulunduu yerden gney douya uzanan vadi boyunca arama faaliyeti icra etmiler ve havann kararmas ve hava artlarnn bozulmas nedeniyle saat 22.00de toplanma blgesi olan Kzlz Kyne geri dnmlerdir. Saat 15.00 itibariyle Genlik ve Spor l Mdrlnn talebiyle Kzlz Kyne gelen Elbistan Daclk ekibinden zel donanml (10) kii enkaz mahalline trmanarak 30 Mart 2009 tarihinde yaplacak almalara katlmak iin geceyi enkaz mahallinde geirmitir. Gn boyu enkaz mahallinde yaplan arama almalar 2nci Ordu Komutanlndan (2), zel Kuvvetlere ait (1), Emniyet Genel Mdrlne ait (1) olmak zere toplam (4) helikopter ile desteklenmi, ayn gn ierisinde Jandarma Genel Komutanlna ait (1) adet UH-60 helikopteri, saat 18.00de ihtiyaten Gksun lesine gnderilmitir. Gksun Kriz Merkezi tarafndan 30 Mart 2009 tarihinde yaplacak arama almalarna katlmak zere Ankara Arama Kurtarma Birliinden 13 kiilik bir daclk ekibi talep edilmi ve bahse konu ekip gn sonunda Gksuna varmtr. Vali Mehmet Niyazi TANILIR saat 23.00te telefonla Emniyet Genel Mdrl ile grerek arama almalarnda faydalanlmak zere (4) adet cesede duyarl arama kpei talep etmitir. 29 Mart 2009 tarihinde HA Muhabiri smail GNEin bulunmasna ynelik olarak yrtlen arama almalarna Adyaman Jandarma zel Harekt Taburundan (40 kii), DAK

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 235 Timleri, Polis zel Harekttan (23) personel, Kahramanmara Sivil Savunma Mdrlnden (10) kiilik bir ekip ve Adana Arama Kurtarma Birliinden (12) kiilik bir ekip katlmtr. ekil 27. 29/03/2009 Tarihinde Yaplan Arama Kurtarma almalar

-Haritada 1 numaras ile iaretlenen blgede JAK Da Arama ve Kurtarma Timi-2 PH Timi tarafndan arama ve kurtarma almalarnn yapld, -Haritada 2 numaras ile iaretlenen blgede Adyaman Jandarma zel Harekt Tabur Komutanl ve Sivil Savunma ekipleri tarafndan arama ve kurtarma almalarnn yapld gsterilmektedir.

4.6.6. 30.03.2009 Tarihinde Yrtlen Arama-Kurtarma almalar Btn aramalara ramen 29.03.2009 tarihinde de bulunamayan smail GNEin naana 30.03.2009 tarihinde kazann meydana geldii yerin yaklak 400 metre aasnda Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 236 ulalabilmitir. 30.03.2009 tarihinde yrtlen almalar Kahramanmara Valilii Kriz Merkezi kaytlarnda u ekilde belirtilmektedir; 30 Mart 2009 tarihinde HA Muhabiri smail GNEin bulunmasna ynelik olarak enkaz mahalli evresinde sondalama yntemiyle yaplan arama almalarna oulhan Jandarma Asayi Komando Blk Komutanlndan (47), GKKler ile takviye edilmi toplam (213) kiiden oluan 15 JG Tim, Polis zel Harekt timlerinden (56), Adana, Ankara ve Kahramanmara Sivil Savunma ekiplerinden (48) ve Elbistan ve Kahramanmara Daclk ekiplerinden (17) kii katlmtr. Saat 09.00 itibariyle toplam (19) kiiden oluan 2 Jandarma zel Asayi Komutanl Da Arama Kurtarma Timi, Adyaman Jandarma zel Harekt Tabur Komutanlna bal (31) personel ve Polis zel Harekttan (10) kiilik bir tim katlmtr. Emniyet Genel Mdrlnden talep edilen (4) ceset arama kpei Kahramanmaraa getirilmi, buradan da bakclar ile birlikte helikopterle enkaz blgesine intikal ettirilerek arama almalarnda kullanlmaya balanmtr. Enkaz alannda tm ynlere doru sondalama yntemiyle yaplan arama tarama almalar sonrasnda kayp olan HA Muhabiri smail GNEin cesedi saat 13.00 sralarnda helikopter enkaznn yaklak olarak 400 metre dousunda ukurun ierisinde, (95500-06200) koordinatlarnda Adyaman Jandarma zel Harekt Tabur Komutanl unsurlar tarafndan karn iine gml ekilde bulunmutur. smail GNEe ait ceset Olay Yeri nceleme Timleri tarafndan yaplan detayl incelemeye mteakip saat 15.45 sralarnda Emniyet Mdrlne ait helikopter ile Kahramanmara Devlet Hastanesi morguna nakledilmitir. 25 Mart 2009 tarihinde limiz snrlar ierisinde den helikopterde bulunan smail GNEe ait cesedin 30 Mart 2009 tarihinde saat 13.00 sralarnda bulunmasndan sonra Kahramanmara Valisi Mehmet Niyazi TANILIRn talimatlar dorultusunda arama almalarna son verilmi, Jandarma zel Asayi Komutanl ve Adyaman Jandarma zel Harekt Tabur Komutanl unsurlar helikopter ile saat 16.00 sralarnda Gksun lesine dnm, planland gibi emniyetli bir ekilde yaya olarak Kzlz Kyne dnen dier birlikler ile sivil savunma kurtarma ekipleri ve daclk ekipleri son yoklamalar alndktan sonra, vukuatsz olarak kendi grev yerlerine dne gemilerdir. Kaza meydana geldikten sonra telefonla 112 Acil Servisine ulaan ve helikopter ierisinde skm durumda olduunu ve ayann da krk olduunu belirten smail GNEin kendi gayretleri ile skt yerden kurtularak belki bir yerleim yerine ularm midi ile yoku aa indii anlalmaktadr. Arama almalarn yrten l Jandarma Alay Komutan Albay Sezai AKGN, HA Muhabiri smail GNEe ulalmasyla ilgili olarak komisyonumuza vermi olduu 11.06.2009 tarihli ifadesinde; nce dar bir blgede arandn, fakat bulunamadn sonra halkay genileterek 50, 100 metre, olmad 150 metre eklinde kar temizlenerek arandn ve nihayetinde enkazn 400-500 metre daha dousunda, aada bir ukurun iinde smail GNEin cenazesine ulaldn, yannda da helikopterden kma bir koltuk paras bulunduunu, ilk deerlendirmede aya krk olduu iin onun zerine oturup, o eimden faydalanp kye doru gitmeye altn tahmin ettiklerini belirtmitir. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 237 ekil 28. 30/03/2009 Tarihinde Yaplan Arama Kurtarma almalar

Haritada; 1 numaras ile helikopter enkaz yeri, 2, 3 ve 4 numara ile Asker Birlikler, Orman Blge Mdrl ve Sivil Savunma ekipleri (A/T), Gsterilmitir. Not: Kazazede smail Gne enkazdan yaklak 400 metre gneyde bulunmutur.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 238 ekil 29. 25-30 Mart 2009 Tarihleri Arasnda Yaplan Arama Tarama Faaliyetlerinin Enkaz Yeri le Birlikte ve Farkl Renklerle Gsterilmesi

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 239 -

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 240 ekil 30.Turkcell-Avea Ortak Yay le Uydu Grnts Alnacak Blgeler

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 241 4.7. KRZ MERKEZ OLUUMU Kriz Merkezinin tekili ile ilgili almalarn kazann renilmesinden itibaren baland ve faal hle getirildii Kahramanmara Valisi Niyazi TANILIRn beyanlarndan anlalmaktadr. Vali Niyazi TANILIR kazay 25.03.2009 tarihinde saat 15.50 civarnda rendiini ve Valilik Makamna geerek bir vali yardmcs bakanlnda Kriz Merkezini kurduunu ve gerekli hazrlklar yaptktan sonra olay yerine hareket ettiini ifade etmitir. Kazann renilmesini mteakiben Valilik Kriz Merkezi ile e zamanl olarak Babakanlk Kriz Merkezinin de almalara balad anlalmaktadr. Zira Kahramanmara Valilii Kriz Merkezi Raporundaki kaytlara gre saat 16.15 sralarnda Babakanlk Gvenlik leri Genel Mdr Alparslan KAVAKLIOLU, Gksun le Kaymakamn arayarak helikopterin dt yer ile ilgili olarak herhangi bir bilgiye sahip olup olmadklarn sormu ve konunun kendileri tarafndan da aratrldn ifade etmitir. Yine Bilgi Teknolojileri ve letiim Kurumu Teknik Daire Bakan Basri AKTEPE 18.11.2009 tarihinde Komisyonumuza yapt sunumda helikopter kazasnn meydana geldii 25.03.2009 tarihinde saat 16.20de, ilk nce Jandarma Genel Komutanlndan grevli binba tarafndan, birka dakika sonra da Emniyet Genel Mdrlnde grevli ube mdrnn kendilerine yer tespitiyle ilgili telefon numarasn verdiklerini, kendilerinin hemen dakika sonra yerine bakarak saat 16.25te bu bilgiyi yetkililere ilettiklerini, ayn bilgiyi dorudan Babakanlk Kriz Merkezinde bir Daire Bakanna da bildirdiklerini ifade etmitir. Kahramanmara Valilii Kriz Merkezi Raporu ve Kahramanmara Valisinin beyanlarna gre de kaza ile ilgili olarak ilk koordinatlar Babakanlk Gvenlik leri Genel Mdr tarafndan saat 16.30 sralarnda Gksun Kaymakamna ulatrlmtr. Kazann renilmesini takiben zellikle l Valisi, l Jandarma Alay Komutan ve l Emniyet Mdrnn muhtemel olay yeri olarak tahmin edilen Gksun ilesine gemeleri, kaza ile ilgili bilgilerin burada toplanmas ve bu bilgilerin deerlendirilerek arama-kurtarma faaliyetlerinin buradan ynlendirilmesi gz nnde bulundurulduunda asl kriz merkezinin burada oluturulduu aktr. Ayrca yine ayn gn olay yerine hareket eden ileri Bakan Beir ATALAYn 26.03.2009 gn saat 02.30 civarnda Gksun ilesine ulat ve yer tespit ve arama-kurtarma almalarnn komuta ve kontroln stlendii anlalmaktadr. Konuyla ilgili olarak arama-kurtarma almalarna ilk andan itibaren nezaret eden l Jandarma Alay Komutan Albay Sezai AKGN Komisyonumuza verdii bilgide kriz merkezinin Gksun Kaymakamlnda oluturulduunu belirtmi, yine BBP MKYK yesi Avukat Kemal YAVUZ, merkezin nce Gksun Jandarma Komutanlnda daha sonra da Gksu Kaymakamlnda almalarn yrttn belirtmitir. Resmi Gazetede 09.01.1997 tarihinde yaynlanarak yrrle giren Babakanlk Kriz Ynetim Merkezi Ynetmeliinin Tanmlar baln tayan 4/b maddesinde; Kriz hli; Devletin ve milletin blnmez btnl ile mill hedef ve menfaatlerine ynelik hasmane tutum ve davranlarn, Anayasa ile kurulan hr demokrasi dzenini veya hak ve hrriyetlerini ortadan kaldrmaya ynelik iddet hareketlerinin, tabii afetlerin, tehlikeli ve salgn hastalklarn, byk yangnlarn, radyasyon ve hava kirlilii gibi nemli nitelikteki kimyasal ve teknolojik olaylarn, ar ekonomik bunalmlarn ve iltica ve byk nfus hareketlerinin ayr ayr veya birlikte vuku bulduu hlleri olarak tanmlanm, 4/c maddesinde ise;

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 242 Babakanlk Kriz Ynetim Merkezi; Krizle ilgili hususlar zmlemek ve krizi sona erdirmek zere Babakanlk sorumluluunda Mill Gvenlik Kurulu Genel Sekreterlii bnyesinde tekil edilen merkezi, olarak tanmlanmtr. Yine ayn Ynetmelikin Kriz Ynetimini Gerektiren Hller baln tayan 5inci maddesinin b/5inci fkrasnda Kara, deniz ve havada meydana gelen byk lekteki kazalar kriz ynetimini gerektiren hller arasnda saylmtr. Ayrca ayn Ynetmelikin Kriz Merkezleri ve Grevleri baln tayan 11inci maddesinde; Kriz Merkezleri Genelkurmay Bakanl, bakanlklar, ilgili kurum ve kurulular ile krizin meydana geldii il ve ilelerden en st dzey yneticilerin bakanlnda kurulur. l ve ilelerde var ise ilgili kurulu amirleri de Kriz Merkezine dhil edilir. Kriz Merkezlerinin grevleri; (1) Krizle ilgili durumlar izler ve deerlendirir, deerlendirme sonularna gre kararlar alr ve uygular, (2) Sorumluluk alanndaki ihtiyalar belirler, imkn dhilindeki ihtiyalar karlar, imkn dndaki ihtiyalar bir st merkeze bildirir, (3) Birimler aras koordinasyonu salar, (4) Gelime ve uygulamalarla ilgili hususlar Babakanlk Kriz Ynetim Merkezine bildirir, (5) Babakanlk Kriz Ynetim Merkezinin dzenleyecei tatbikatlara katlr. eklinde saylmtr. Bu tanm erevesinde; gerekli deerlendirmeleri yaparak karar alan ve koordinasyonu salayan Kriz Merkezinin nce l Valisi, daha sonra da ileri Bakan bakanlnda faaliyet gsteren ve Gksun lesinde kurulan Kriz Merkezi olduunu sylemek mmkndr. Yine konumuzla ilgili olarak 12.12.2001 tarihli ve 24611 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren 2001/3275 sayl Trk Arama ve Kurtarma Ynetmeliinin tanmlar baln tayan 4nc maddesinin (a) fkrasnda arama-kurtarma faaliyeti; Arama ve Kurtarma (AK); hava ve deniz vastalarnn karada, havada, su stnde ve su altnda tehlikeye maruz kalmas, kaybolmas veya kazaya uramas hllerinde bu vastalardaki ahslarn her trl ara, zel tehizat veya kurtarma birlikleri kullanlarak aranmas ve kurtarlmas ilemini eklinde tanmlanm, (b) fkrasnda; Ana Arama ve Kurtarma Koordinasyon Merkezi (AAKKM); karada, denizde ve havada, arama ve kurtarma hizmetinin en st dzeyde koordinasyonunu ve i birliini salayan ve hlin icabna gre kanunlar uluslararas ok tarafl ve/veya iki tarafl szlemeler esaslarna gre komu ve ilgili lkelerle de AKB iinde ve/veya dnda icra edilecek AK faaliyetleri iin koordinasyon ve i birlii kuran merkezi, (c) fkrasnda; Arama ve Kurtarma Hizmeti (AKH); i birlii yapan hava, deniz aralar ile dier vastalar dhil, kamu ve zel kaynaklarn kullanm yoluyla, tehlike mesajlarn izleme, muhabere, koordinasyon, tbbi danmanlk ve ilk yardm dhil AK fonksiyonlarnn icra edilmesini Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 243 (f) fkrasnda; Arama ve Kurtarma Koordinasyon Merkezleri (AKKM); AKB iinde, AK faaliyetlerinin etkin bir ekilde organize edilmesinden ve AK faaliyetlerinin icrasndan Ana Arama ve Kurtarma Koordinasyon Merkezi (AAKKM) adna sorumlu olan merkezi (Kylardan itibaren deniz sahalarndaki harektn koordinasyonundan sorumlu merkezleri Deniz AKKM, kara ve adalar zerindeki harektn koordinasyonundan sorumlu merkez Hava AKKM olarak adlandrlr. Bu merkezler arama ve kurtarma faaliyetlerinin dzenli ve abuk yrtlmesini salamak iin kendi, yardmc ve gerekirse tali AKKMlerini oluturabilirler. Deniz ve Hava AKKMleri, Ek2'de gsterilen ilgili kurulularn tekilat yaplar iinde oluturduklar ve ynergelerinde belirttikleri AK ile grevlendirilen birimlerle de koordineli olarak alrlar), (h) fkrasnda; Arama Kurtarma Alt Merkezi (AKAMER); ilgili Yardmc Arama Kurtarma Koordinasyon Merkezine bal olarak ve onu tamamlamak zere kurulmu, Arama Kurtarma Birliklerinin bulunduu merkezi, (j) fkrasnda ise; Olay Yeri Koordinatr (OYK); kaza yerinde arama ve kurtarma faaliyetlerini, sorumluluk blgesindeki YAKKM adna koordine ve icra eden personeli (Olay meydana geldii srada olay mahallinde bulunan veya ald ihbar zerine arama ve kurtarma maksadyla olay yerine ilk intikal eden gruptaki veya birlikteki en kdemli personel olay yeri koordinatrnn grev ve sorumluluklarn, AK merkezleri tarafndan zel olarak bir olay yeri koordinatr tayin edilinceye kadar yrtr), eklinde tanmlama getirilmitir. Ayn Ynetmelikin Arama ve Kurtarma Komuta Kontrol Dzeni baln tayan 5inci maddesi; Arama ve kurtarma komuta dzeni aada belirtilmitir. a) Trk hava sahas, i sular, karasular ve ak denizlerde, tehlike iinde bulunan hava ve deniz vastalarna ait AKH 8inci maddeye gre yaplr. Bu almalarn koordinasyonu AAKKMce yrtlr. b) Trk Arama Kurtarma Blgesinde kara esasl muhabere altyaps, sahil istasyonlar dhil uygun tehlike alarm yollarn belirleme ve uygun hizmet koordinasyonunu salanabilmesi maksadyla AK faaliyetlerini desteklemek zere deniz ve hava AKKM kurulur. c) AK faaliyetinin koordinatrl Deniz ve Hava AKKM'lerine verilmitir. artlar icap ettii takdirde kazay ilk renen birim, en ksa zamanda AK faaliyetine balar ve en seri vasta ile de AAKKM/AKKM ve ilgili YAKKMne bilgi verir. Ayrca blgedeki kurulu yneticileri kendi kanallarndan herhangi bir tehlike mesaj almalar hlinde, mesaj gerek olsun veya olmasn, derhal ilgili YAKKMyi gelimelerden haberdar klarlar. d) Mevzuatmza tabi olarak, AKB ierisinde AK faaliyetlerini icra edilecei olay yerini belirlemek, kazaya urayan insanlar kurtarmak iin, komu devletlerin arama ve kurtarma merkezleri ile i birlii yaplabilir. e) AKBde kara ve adalar zerindeki hizmetin AK koordinatr Sivil Havaclk Genel Mdrldr. Hava-AKKMyi kurar, uluslararas standartlarda uygun yeterli malzeme, tehizat ve personel ile donatr. Kara AK faaliyetlerini AAKKM adna koordine ve icra eder.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 244 eklinde dzenleme getirerek Sivil Havaclk Genel Mdrlne kara ve adalar zerindeki hizmetin arama-kurtarma koordinatrl grevi vermitir. Ynetmeliin Grev ve Sorumluluklar baln tayan 7nci maddesinin (c) fkrasnda ileri Bakanl (Jandarma Genel Komutanl-Genelkurmay Bakanl ile koordine edilerek, Emniyet Genel Mdrl, Sahil Gvenlik Komutanl, Sivil Savunma Genel Mdrl, ller daresi Genel Mdrl, Mahalli dareler Genel Mdrl); ilgili tekilatlar uluslararas seviyede ara, gere ve yeterli personel ile donatr. Bnyesinde bulunan kurululara bal ara, gere ve personeli, AAKKM veya ilgili AKKMnin talepleri dorultusunda yaplacak AK faaliyetinin niteliine gre tek tek veya beraberce tahsis eder. l snrlar ierisinde valilie yaplan AK maksatl mracaatlarda ildeki imknlarn seferber edilmesini, mahalli idareler ve sivil savunma tekilatlarnn AK faaliyetlerini yrtmek zere zel dzenlemeler yapmasn ve gerekli tedbirleri almasn salar. AK faaliyetlerine ilikin grevlendirme, koordinasyon, tekilat, muhabere ve eitim hususlar kapsayan kendi zel ynergesini yaynlar. Sahil Gvenlik Komutanl; Deniz AKKMyi ve AK faaliyetlerinin icra edilmesi amacyla Deniz-YAKKMlerini kurar. (h) fkrasnda ise; Ulatrma Bakanl (Sivil Havaclk Genel Mdrl, Devlet Hava Meydanlar letmesi Genel Mdrl, Trk Telekom A Genel Mdrl); kara zerinde yaplacak tm AK faaliyetlerinin koordinasyonundan sorumlu merkez olarak, bilgi toplama, deerlendirme, planlama ve ilgili bilgileri aktarma suretiyle kendi alt kurulular ve dier ilgili kurum veya kurulularla AK faaliyetlerini AAKKM adna icra eder. AK faaliyetleri sonunda, bu faaliyetlere katlm bulunan ilgili birimlerce dzenlenen raporlarn kendisine ulamasn mteakip, alnan bu bilgileri derleyip, detayl olay raporunu dzenler ve AAKKMye gnderir. Deniz zerinde yapaca AK faaliyetlerini, Deniz-AKKMnin taleplerine gre icra eder. AK Blgesine ait hava tahmin raporlarn her an takip eder. hkmlerine yer verilmitir. 8. maddede arama kurtarma faaliyetinin esaslar dzenlenmitir. Maddenin (d) fkrasnda 7nci madde de belirtilen bakanlk ve kurum veya kurulular ile bunlarn birimleri AK faaliyetlerinin konusu olabilecek her trl ihbar ieren mesajlar sratle AAKKM/AKKMlerine bildirirler eklinde grev ve sorumluluklar dzenlenmitir.

4.8. KAZANIN MEYDANA GELD YERN CORAF ZELLKLER VE METEROLOJK HAVA ARTLARI 25.03.2009 tarihinde Kahramanmara il snrlar iinde meydana gelen Sivas Milletvekili ve BBP Genel Bakan Muhsin YAZICIOLU ve beraberindeki 5 kiinin hayatn kaybettii helikopter kazas ile ilgili olarak, kazann renilmesini mteakip kaza yerinin tespiti ve aramakurtarma almalarna katlan resm grevlilerin ve bu almalara gnll olarak katlan kii ve kurumlarn zerinde ittifak ettikleri en nemli konu kazann meydana geldii ve arama-kurtarma almalarnn devam ettii gnlerdeki olumsuz hava artlar ile kaza yerinin topografik artlarnn yrtlen almalar olumsuz etkilemi olmasdr. zellikle alayancerit ilesinden havalanan helikopterin Kahramanmara ili Merkez snrlarnda kalan dalk bir blgede dmesi ve havann mevsim artlar itibariyle youn kar ya ve sis altnda olmas, gr mesafesinin dk olmas, yaplan yer tespit ve arama-kurtarma almalarnn glkle yrtlmesine sebebiyet verdii gibi bu almalara katlan personel asndan da hakl bir endie yaratmtr. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 245 Kazann meydana geldii yerdeki olumsuz corafi ve meteorolojik artlar, kazazede HA Muhabiri smail GNEin 112 Acil Servisi yetkilileri ile kurmu olduu telefon balantsnda da ifade edilmitir. smail GNE bu grmelerde, acil servis grevlilerinin kaza yeri ile ilgili sorduu sorulara; helikopterin yksek bir da yamacnda dtn, ar sis nedeniyle evresinde hibir ey grmediini, havann ok souk olmas nedeniyle dn ve tipi eklinde kar ya olduunu belirtmitir. Yer tespit ve arama-kurtarma almalarna kazann renilmesinden itibaren nezaret eden Kahramanmara Valisi Niyazi TANILIR meteorolojik artlar nedeniyle ilk gn Emniyet Genel Mdrlnden gelen helikopterlerin Gksun ilesine geemediini, Kayseri tarafnda kaldklarn, ertesi gn de hava koullarnn ok kt olduunu, sabah yine helikopterlerin bir ksmnn geemediini, o gn boyunca hava muhalefetinin devam ettiini, hem meteorolojik artlar hem de toporafik artlarn gz nne alnmadan yaplacak deerlendirmenin yanltc olacan, havadan yaplan arama-kurtarma almasna bizzat katldn, belli bir alanda helikopter dolaabildiini ama belli bir yerde sis balad zaman bir metre bile ileriye gidilemediini, sisin yannda yan da younlatn, kar yann tipi eklinde olduunu belirtmitir. Yine arama-kurtarma almalarnn ilk gnden itibaren banda bulunan l Jandarma Alay Komutan Albay Sezai AKGN de ilk gn Adana 10uncu Tanker s Komutanlna ait bir helikopterin kalkmasna ramen olumsuz hava artlar yznden kaza yerine ulaamadn, hava koullarnn olumsuzluu nedeniyle blgede dolaan vatandalar, sivil savunma ekipleri, korucular ve erlerden zayiat verme korkusu yaamaya baladklarn, ekiplerden bir ksmnn cep telefonu ve telsiz irtibat olmad iin afaki tahminlerle gnderilen noktalardan geriye dnemediklerini, donmamak iin en yakn kylere snmaya baladklarn belirtmitir. BBP Merkez Karar Ynetim Kurulu (MKYK) yesi Avukat Kemal YAVUZ da Komisyonumuza yapt sunumda kazann olduu blgedeki olumsuz hava koullarna dikkat ekerek kaza mahallinde snn eksi 15in altna dmediini, zaman zaman eksi 20ye ktn, srekli kar yad, tipi olduu, sis olduu ve gr mesafesinin zaman zaman 2 metreye kadar dtn ifade etmitir. Komisyonumuzun 27.05.2009 tarih ve A.01.1.GE.10/333.334.335-17 sayl yazs ile evre ve Orman Bakanl Devlet Meteoroloji leri Genel Mdrlnden kazann meydana geldii tarih ve arama-kurtarma almalarnn devam ettii gnlerde kaza yerindeki meteorolojik artlar sorulmu, Genel Mdrlk cevabi yazsnda aadaki bilgileri sunmutur: Kazann meydana geldii 25 Mart 2009 tarihinden itibaren muhtemel kaza yeri olarak belirlenen ve koordinatlar tespit edilen Kurucaova, Gksun, Tekir ve Dngel mevkilerine ait hava tahmin bilgileri ilgili birimlere annda iletilmitir. Meteorolojik harita, diyagram ve uydu grntlerinin analizi neticesinde 25-28 Mart 2009 tarihleri arasnda kazann meydana geldii blgede hava artlarnn aadaki gibi olabilmesi mmkn grlmektedir.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 246 Tablo 10. 25-28 Mart 2009 Tarihleri Arasndaki Meteorolojik Rapor MERKEZ Kahramanmara Kzlz ky civar (Yaklak 20002200 metre rakml)

TARH

HAVA DURUMU Paral bulutlu, le saatlerinden sonra ok bulutlu ve kar yal, hava scakl -5 ile -7 derece civarnda, rzgr gneybat ynlerden saatte 35-40 km hzla, gr mesafesi 300 - 500 metre arasnda.

25 Mart 2009

Kahramanmara Kzlz ky civar (Yaklak 20002200 metre rakml)

26 Mart 2009

Paral bulutlu, leden soma ok bulutlu, akam saatlerinden itibaren kar yal, hava scakl -4 ile -6 derece civarnda, rzgr gney ynlerden saatte 30-35 km hzla, gr mesafesi 100-200 metre arasnda.

Kahramanmara Kzlz ky civar (Yaklak 20002200 metre rakml)

27 Mart 2009

ok bulutlu ve kuvvetli kar yal, hava scakl -5 ile -7 derece civarnda, rzgr dou ve gneydou ynlerden saatte 20 - 25 km hzla, gr mesafesi 50 - 100 metre arasnda.

Kahramanmara Kzlz ky civar (Yaklak 20002200 metre rakml)

28 Mart 2009

ok bulutlu, le saatlerine kadar kar yal, leden sonra paral bulutlu, hava scakl -4 ile -6 derece civarnda, rzgr kuzey ve dou ynlerden saatte 15-20 km hzla, gr mesafesi 300-500 metre arasnda.

Kahramanmara Valilii Kriz Merkezi tarafndan kaza ve sonrasnda yrtlen aramakurtarma faaliyetlerini ieren raporda da blgenin meteorolojik artlar u ekilde belirtilmitir.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 247 Tablo 11. 26 Mart 2009 Gnne Ait Gnlk Hava Tahmin Raporu MERKEZ Kurucaova Rakm:1587m Enlem-Boylam: 37.9386-36.6182 TARH 26.03.2009 HAVA DURUMU leden sonra ok bulutlu akam saatlerinden itibaren kar yal geecek. Kar yann gece saatlerinden itibaren kuvvetlenerek etkisini artrmas bekleniyor. Gr mesafesi; ortalama 1000 m, ya annda 100-300 m, kuvvetli kar ya srasnda 50-100 m arasnda seyredecek. Rzgr gney ve gneydou ynlerden 25-35 km/saat hzla esecek. leden sonra ok bulutlu, akam saatlerinden itibaren kar yal geecek. Kar ya gece saatlerinden itibaren kuvvetlenerek etkisini artrmas bekleniyor. Gr mesafesi; ortalama 1000 m, ya annda 100-400 m kuvvetli kar ya srasnda 60-100 m arasnda seyredecek. Rzgr gney ynlerden 26-36 km/saat hzla esecek. leden sonra ok bulutlu, akam saatlerinden itibaren, kar yal geecek. Kar ya gece saatlerinden itibaren kuvvetlenerek etkisini artrmas bekleniyor. Gr mesafesi; ortalama 1000 m, ya annda 100-400 m. kuvvetli kar ya srasnda 60-100 m arasnda seyredecek. Rzgr gney ynlerden 25-35 km/saat hzla esecek. SICAKLIK

Max: 1/-3 Min:-3/-6

Tekir Mevkii Rakm:1591m Enlem-Boylam: 37.8741-36.6124

26.03.2009

Max:0/-2 Min: -4/-7

Gksun Rakm:1430m Enlem-Boylam: 38.0076-06.5421

26.03.2009

Max:0/2 Min : -2/-4

Kaza Yeri Koordinatlarna En Yakn Nokta Rakm:1759m Enlem-Boylam: 38.1228-36.7994

26.03.2009

leden sonra ok bulutlu, akam saatlerinden itibaren kar yal geecek. Kar yann gece : -2/-4 saatlerinden itibaren kuvvetlenerek, etkisini artrmas bekleniyor. Gr mesafesi; ortalama : -6/-8 700 m, ya annda 100-400 m, kuvvetli kar ya srasnda 50-100 m arasnda seyredecek, Rzgr; gney ve gneybat ynlerden 20-45 km/saat hzla esecek.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 248 Tablo 12. 27 Mart 2009 Gnne Ait Gnlk Hava Tahmin Raporu MERKEZ Kurucaova Rakm:1587m Enlem-Boylam: 37.93-36.61 TARH 27.03.2009 HAVA DURUMU ok bulutlu ve kuvvetli kar yal geecek. Gr mesafesi; ortalama 300-500 metre kuvvetli kar ya annda 50-100 metre arasnda seyredecek. Rzgr; gneydou ve dou ynlerinden 20-25 km/saat hzla esecek. ok bulutlu ve kuvvetli kar yal geecek. Gr mesafesi; ortalama 300-500 metre kuvvetli kar ya srasnda 50-100 metre arasnda seyredecek. Rzgr gneydou ve dou ynlerinden 15-25 km/saat hzla esecek. ok bulutlu ve kuvvetli kar yal geecek. Gr mesafesi; ortalama 300-500 metre kuvvetli kar ya srasnda 50-100 metre arasnda seyredecek. Rzgr gney ynlerden 15-25 km/saat hzla esecek. ok bulutlu ve kuvvetli karla kark yamur ve kar yal geecek. Gr mesafesi; ortalama 300-500 metre kuvvetli kar ya srasnda 50-100 metre arasnda seyredecek. Rzgr; gney, gneydou ynlerden 15-30 km/s. hzla esecek. SICAKLIK

Max:0/2 Min: -4/-2

Tekir mevkii. Rakm:1591m Enlem-Boylam: 37.87-36.61

27.03.2009

Max:0/-2 Min: -5/-8

Gksun Rakm:1430m Enlem-Boylam: 38.00-36.54

27.03.2009

Max:0/-1 Min: -3/-5

Ilca Mevkii Rakm:1404m Enlem-Boylam: 37.86-36.85

27.03.2009

Max:0/-2 Min:-4/-2

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 249 Tablo 13. 28 Mart 2009 Gnne Ait Gnlk Hava Tahmin Raporu MERKEZ Dngel Mevkii Rakm:1500m Enlem-Boylam: 37.8836.66 TARH 28.03.2009 HAVA DURUMU Akam ve gece saatlerinde paral ok bulutlu, aralkl kar yal. Gr mesafesi; ortalama 300 metre ya annda100 metrenin altnda. Rzgr; kuzey ve kuzeydou ynlerinden 35-40 km/saat hzla esecek. ok bulutlu le saatlerine kadar kar yal geecek. Gr mesafesi; ortalama 300-500 metre arasnda seyredecek. Rzgr kuzey ve dou ynlerinden 15-20 km/saat hzla esecek. ok bulutlu ve le saatlerine kadar kar yal geecek. Gr mesafesi; ortalama 300-500 metre arasnda seyredecek. Rzgr kuzey ve dou ynlerden 15-20 km/saat hzla esecek. SICAKLIK

0 / -12

Kurucaova Rakm:1587m Enlem-Boylam: 37.93-36.61

28.03.2009

-6 / 0

Gksun Rakm:1430m Enlem-Boylam: 38.0036.54

28.03.2009

-6 / 0

Yukardaki verilerden de anlalaca gibi kazann meydana geldii ve arama-kurtarma almalarnn yrtld mahallerde snn genel itibariyle sfrn altnda olduu, havann kar yal ve gr mesafesinin 50 metreye kadar dt grlmektedir. Helikopterin dalk bir blgeye dt, kazann meydana geldii blgeye herhangi bir ekilde yol olmad, kaza yerine yakn yerleim birimlerine ait yollarn ise yetersiz ve youn kar ya nedeniyle kapal olduu ve bu nedenle ulamda zorluklarn yaand anlalmaktadr. Ayrca Komisyonumuzca 12 Haziran 2009 tarihinde kazann meydana geldii mahalde, gerekletirilen inceleme de karayollaryla ulam artlarnn zorluu nedeniyle Emniyet Genel Mdrlnden temin edilen helikopter vastasyla gerekletirilebilmitir. Sonu olarak, helikopterin dt alann topografik artlar ile sz konusu tarihlerdeki olumsuz hava artlarnn arama-kurtarma faaliyetlerine olumsuz ynde etkisi gz ard edilemeyecek boyutlardadr.

4.9. TELEKOMNKASYON LETM BAKANLIININ ARAMA KURTARMA FAALYETLERNDEK ROL Bakanlar Kurulu kararyla yrrle konan 20/9/2001 tarihli ve 2001/3275 sayl Trk Arama ve Kurtarma Ynetmeliinin 7nci maddesinin, birinci fkrasnn (h) bendinin (3) numaral alt bendinde, Trk Telekom Anonim irketi Genel Mdrlnn arama-kurtarma faaliyetlerine Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 250 ynelik Ana Arama ve Kurtarma Koordinasyon Merkezi veya Ana Arama ve Kurtarma Koordinasyon Merkezlerinin ihtiyalarn karlayacak ekilde tedbirler alaca belirtilmitir. zelletirme nedeniyle gnmzde Trk Telekom Anonim irketinin grevini u anda Telekomnikasyon letiim Bakanl yapmaktadr. Telekomnikasyon letiim Bakanl tarafndan kazazedelerin GSM hatlarna ait yer tespit sorgulamalar yaplmtr. TB yapt almalar kurumlarla paylam ve elde edilen koordinatlar; Babakanlk Kriz Ynetimi Merkezine, Jandarma Genel Komutanlna ve Emniyet Genel Mdrlnn ilgili birimlerine iletilmitir. TB, 25.03.2009 tarihinde Kahramanmara il snrlar iinde meydana gelen helikopter kazas ile ilgili olarak saat 16.20den itibaren kuruma ulatrlan 506 854 35 00- 533 314 95 40532 231 54 30 numaral GSM hatlarna ait yer tespit sorgulamalar yaplm ve elde edilen baz istasyonu ve hedef numarann bulunduu aralk ile ilgili balang ve biti alar, baz istasyonuna olan uzaklklar ile koordinatlar yukarda belirtilen kurumlara saat 16.25ten itibaren belli periyotlarla iletilmitir (Resim 50 ve 51). Sz konusu gnn ilerleyen saatlerinde helikopterde bulunanlar arasnda olduu sylenen 505 918 27 27 numaral telefon kuruma iletilmitir. Yaplan incelemede bu telefon numarasnn ak olduunun tespiti zerine yer sorgulamas yaplm ve konumunun dier telefonlardan elde edilen verilerden farkl olmad sonucuna varlmtr. Bahse konu numara gece boyunca takip altnda tutulmu, anlk konumu tespit edilmi, hatta hizmet ald baz istasyonu ilgili operatr ile yaplan alma kapsamnda kapatlm, baka bir baz istasyonundan da servis almad grlmtr. TB tarafndan yaplan almalar sonucunda helikopterde bulunan ve sinyal alnan btn GSM hatlarnn ardakn 4 km kuzeyinde bulunan Tllce mevkiindeki kulede bulunan baz istasyonlarndan (Turkcell ve Avea) hizmet aldklar belirlenmi ve elde edilen koordinat verileri yukarda isimleri saylan birimlere anlk olarak iletilmitir.(Resim 52 ve 53). 26.03.2006 tarihinde saat 03.00 itibariyle btn sinyal bilgilerinin kesilmesi ile birlikte bakaca bir ilem yaplamamtr. TB arama kurtarma faaliyetlerine teknik destek vermek amacyla almalarna devam etmitir. TB tarafndan 26.03.2009 tarihinde saat 11.00 civarnda bir harita hazrlanm (Resim 54) ve Turkcellden gnderilen kapsama alan haritas (Resim 55) ile birlikte Babakanlk Kriz Ynetimi Merkezi ve Ulatrma Bakanlna e-posta yoluyla iletildii belirtilmitir. Helikopter enkaznn bulunduu bildirilen yerin, TB tarafndan yaplan yer tespiti sonucunda elde edilip ilgili mercilere bildirilen alan ierisinde kald grlmtr. TB Komisyonumuza yazd yazda meydana gelen olayn aciliyeti ve almalarn byk ksmnn gece olmas nedeniyle resm bir yazma yaplmadan elden veya e-posta yoluyla muhataplarna iletildiini belirtmitir. Komisyonumuz tarafndan aadaki haritalar zerinde yaplan incelemeye gre; - Resim 50 (Ek:1), Resim 51 (Ek:2) ve Resim 52 (Ek:3)teki haritalar zerinde belirtilen yaklak hedef konumu olarak verilen koordinatlara bakldnda belirtilen yerlerin yaklak olarak balang ve biti alarnn orta noktas alnd, - Resim 53 (Ek:4)teki haritada ise Turkcell ve Avea tarafndan kapsama alar ve uzaklk bilgileri kullanlarak hazrlanan muhtemel koridorlarn ayn harita zerinde iaretlenmesi sonucu her iki kapsama koridorlarnn akan blgesinin dikkate alnmasnn doru tercih oluturaca,

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 251 - Resim 54 (Ek:5)teki haritann ise sadece bir baz istasyonunun kapsama koridorunu belirttii ve arama kurtarma faaliyetlerinin bu koridor iinde yaplmas gerektii, - Jandarma Genel Komutanlnca retilen (Ek: A ve B) haritalarnn ise Resim 53 ve 54teki haritalarla ayn bilgileri iermekte olduu, anlalmaktadr. Yukarda verilen bilgilerin tamamnn standart planlama sistemlerinden alnp yorum yaplmadan iletilen standart bilgiler olduu grlmektedir. Bu bilgiler planlama konusunda uzmanla sahip kiiler tarafndan deerlendirildiinde; servis alnmakta olan baz istasyonunun doal artlar nedeniyle sinyalin ulaabilecei noktalarn tespiti, evredeki dier baz istasyonlarndan servis alnamadna gre bu baz istasyonlarnn da kapsama alanlarnn mutlaka dikkate alnmas gerekirdi. Bu durumda servis alnan Baz istasyonunun muhtemel kapsama koridoru ile evredeki dier baz istasyonlarnn gr kapsama alanlarnn olduu yerlerde kesien blgeler ihtimal dna karlaca iin hedef blgenin daraltlmasnn mmkn olabilecei dnlmektedir. Resim 50. TBin Elde Ettii Telefon Numaralarndan 0532 231 54 30 Hattna Ait Yer Tespit Sorgulamas Yaplm, Sinyal Alnan Hizmet Baz stasyonu ve Hedef Numarasnn Bulunduu Aralk ile lgili Balang ve Biti Alar, Baz stasyonuna Olan Uzaklklar ve Koordinatlar Gsteren Harita (Ek:1)

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 252 -

X (E) Y (N) IN RADIUS OUT RADIUS ADRES TARH

36.596308314473106 38.06620425329308 20625 21682

BAZ X (E) BAZ Y (N) START ANGLE STOP ANGLE

36.82361111111111 38.12999999994442 190 310

TRKYE,K.MARA,GKSUN,GKSUN 25 Mart 2009 aramba 16:25:16

NOT: X-Y Bilgileri TURKCELL tarafndan retilen Yaklak deerlerdir. Mavi Nokta Baz, Krmz Nokta Yaklak Hedef Konumudur. Resim 51. TBin Kurum Temsilcilerinden Saat 16.25 ve 16.30te elde Ettii 506 854 3500 Nolu Telefonun Koordinat Aralna Ait Bilgiler zerine Yaplan Harita (EK-2).

SON KONUM (Koordinat Sistemi : Longitude-Latitute (WGS84)) HEDEF 905068543500 X (E) Y (Y) ADRES TARH 36.91148888888889 37.95187222222223 TRKYE, KAHRAMANMARA, MERKEZ, KAHRAMANMARA L 25 Mart 2009 aramba 16:30:33

Not: X-Y bilgileri AVEA tarafndan retilen yaklak deerlerdir.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 253 Resim 52. TBe Saat 22.00 Civarnda Bildirilen 0505 918 27 27 Numaral Telefondan 22.30 Civarnda Alnan Sinyale Gre retilen Harita (EK-3).

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 254 -

Resim 53. Jandarma Teknik Birimince Kendi Harita Sistemlerinde Gerekli Kestirme almas Yaplmas ve Arama Yaplan Alann Daraltldna Dair Harita (EK-4).

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 255 -

Resim 54. Bilgi Teknolojileri ve letiim Kurumu Telekomnikasyon letiim Bakanl Tarafndan 26.03.2009 Gn Saat 11.00 Civarnda Hazrlanan Harita (EK-5).

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 256 Resim 55. TURKCELL A Tarafndan retilen Kapsama Haritas (Ek-6).

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 257 4.10. KOLLUK KUVVETLERNN HELKOPTER KAZASIYLA LGL ELDE ETTKLER BLG, BELGE VE HARTALARI KULLANMALARI LE BLG PAYLAMALARI Helikopter kazasnn meydana geldii tarih ve sonraki gnlerde TB tarafndan yaplan analizler sonucu elde edilen (x-y) koordinat bilgileri, Emniyet Genel Mdrlne, Jandarma Genel Komutanlna ve Babakanlk Kriz Ynetim Merkezine periyodik aralklarla iletilmitir. Arama kurtarma faaliyetlerinde rol oynayan kurumlarn elde edilen bilgi ve belgeleri nasl kullandklarn inceleyecek olursak; 1-) Emniyet Genel Mdrl Komisyonumuza yazd yazda, TBteki temsilcileri vastas ile temin ettikleri hedef telefonlarn muhtemel koordinat bilgilerini annda kazann meydana geldii Kahramanmara l Emniyet Mdrlnn yetkili birimine ilettiklerini, TB tarafndan kendilerine iletilen bahse konu koordinatlar haritaya balama imknlarnn kurum olarak olmadn, - TB tarafndan kendilerine iletilen 3 adet haritann Kahramanmara l Emniyet Mdrl stihbarat ube Mdrlne 25.03.2010 gn saat 22.39 sularnda bilgisayar ortamnda kurumun kulland elektronik a araclyla gnderildiini belirtmitir. Komisyonumuzca, Kahramanmara l Emniyet Mdrl ile yukarda belirtilen bilgi ve belgelerin arama kurtarma faaliyetlerinde nasl deerlendirildii ile sz konusu ilgili Emniyet Genel Mdrl yazlarnda belirtilen; bilgi, kroki ve haritalarn birer suretinin istenmesine ilikin yazma yaplmtr. Kahramanmara l Emniyet Mdrlnce verilen cevabi yazda29; Emniyet Genel Mdrl stihbarat Dairesi Bakanl tarafndan kendilerine 25.03.2010 gn saat 22.39da stihbarat ube Mdrlncee elektronik/bilgisayar ortamnda gnderilen 2009 TEKOPPPP 1. TIF isimli bir dosyann mevcut olduunun tespit edildiini, Sz konusu dosyann resm evrak statsnde olmamasndan dolay evrak transfer programn dzenleyen sistem tarafndan otomatik olarak silindii ve bilgisayar /ariv kaytlarnda da bulunmadn belirtmitir. lgili kroki ve haritalarnn arama kurtarma faaliyetlerinde nasl deerlendirildiine ilikin soruya da; Kahramanmara l Emniyet stihbarat ube Mdr olan ve halen l Emniyet Mdr Yardmcl grevini yrtmekte olan 128021 sicil sayl 2. Snf Emniyet Mdr smail Duman ile anlan tarihte Kahramanmara stihbarat ube Mdr Yardmcs olan ve halen l Emniyet Mdrl Eitim ube Mdrl grevini yrtmekte olan 182692 sicil sayl 4. Snf Emniyet Mdr Dursun zmenden alnan yazl beyana gre, mezkur belgelerin arama kurtarma faaliyetlerinde bulunanlara nce telefonla daha sonra da ardak Jandarma Karakoluna faks ekildii ve sz konusu haritalarn da Kahramanmara Valisi M. Niyazi TANILIR ile paylald belirtmitir. Ayrca Komisyonumuzca birer sureti istenen haritalardan Resim 50 ve 52 belirtilenler

29

Komisyonumuzun 10.11.2010 tarih ve A.01.1.GE.10/333,334,335-3/1090-82 sayl yazsna istinaden Kahramanmara l Emniyet Mdrlnn 15.11.2010 tarih ve B.05.1.EGM.4.46-21894.(32394) 2456-15791 sayl yazs.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 258 gnderilmi, TB tarafndan retilen ve daraltlm kesime alan gsteren ve Resim 54te belirtilen harita ile ilgili herhangi bir aklama yaplmamtr. Komisyonumuzca Kahramanmara Valilii ile yaplan yazma ve telefonla yaplan grmelerden anlaldna gre yukarda belirtilen belgelerin iddia edildiinin aksine Kahramanmara Valisi ile paylalmad anlalmtr. 2-) Jandarma Genel Komutanl Komisyonumuza yazd yazda ve kurum temsilcilerinin bilgilerine bavurulmalar neticesinde, TBteki temsilcisi araclyla temin ettii koordinat ve haritalar ile kurumdaki teknik personel araclyla rettii haritalar gr analizleri ile birlikte 25.03.2010 gn saat 17.30 ve 22.30da Kahramanmara l Jandarma Komutanlna FTP zerinde elektronik ortamda gnderildii belirtilmitir. Komisyonumuzca yaplan inceleme ve yazmalar neticesinde Jandarma Genel Komutanlnca retilen ve helikopter enkaz yerinin bulunmas iin hayati neme sahip haritalarn jandarma tekilat dnda Genelkurmay Bakanl, Babakanlk Kriz Ynetim Merkezi ve Kahramanmara Valilii l Kriz Merkezi ile paylalmad, arama kurtarma faaliyeti iin ok kymetli olan bu haritalarn gerei gibi kullanlmadn tespit edilmitir. 3-) Genelkurmay Bakanl Komisyonumuza yazd yazlarn incelemesinde; - TB tarafndan hazrlan Turkcell ve Avea operatrlerinin hizmet verdii 3 adet telefona ait Cell ID, Start Angel, Stop Angel, in radius, aut radius deerlerini ieren alma haritalarnn, Genelkurmay Bakanlna 25 Mart 2009 gn deil, 26 Mart 2009 tarihinde, saat 11.05te Babakanlk Kriz Ynetim Bakanl tarafndan iletildiini, - Babakanlk Kriz Ynetim Bakanl tarafndan gnderilen TBin hazrlad sz konusu alma haritalarnda yer alan bilgilerin Genelkurmay Bakanl Silahl Kuvvetler Komuta ve Harekt Merkezi (SKKHM)ne ulamasn mteakip teknik personel tarafndan corafi koordinatlara evrildiini, zaman kaybn nlemek amacyla gecikmeksizin ilgili AKKMlere (Hava Kuvvetleri Komutanl Harekt Merkezi ile Kahramanmara Valiliince tekil edilen Kriz Merkezine bal olarak, Kahramanmara l Jandarma Komutanlnda tesis edilen hareket Merkezi ve Gksun/Kahramanmaradaki Taktik Harekt Merkezine telefonla bildirildiini, - Babakanlk Kriz Ynetim Bakanl tarafndan 25 Mart 2009 gn saat 22.30da den helikopterden sinyal alndn ve sinyalin (3705850-03603411D) koordinatlara tekabl ettiinin telefonla kendilerine bildirildiini, Kahramanmara merkez ileye bal Kurucaova ky ile Sisne yaylas arasnda yer alan bahse konu koordinatn ayn gn saat 22.34de Kahramanmara l Jandarma Komutanlna telefonla bildirildiini belirtmitir. Yukardaki aklamadan da anlalaca zere TB tarafndan Genelkurmay Bakanlna herhangi bir bilginin verilmedii belirtilmitir. Komisyonumuzca bu konuda yaplan inceleme ve yazmalar neticesinde TBin yazlarmza verdii cevapta; 25.03.2009 gn yapt almalar hakknda telefonla; saat 19.28, 20.14, 20.29 ve 20.51de Babakanlk Kriz Ynetim Merkezine ve saat 20.31, 20.33 ve 20.48de Genelkurmay Bakanlna o ana kadar elde edilen verilerin iletildiini ve bu verilerle ilgili aklamalarda bulunulduunu, ayrca bu bilgilerin bir de uzman tarafndan yorumlanmas gerektiini belirtmitir.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 259 BENC BLM SONU VE ZM NERLER

5.1. HELKOPTER KAZASININ OLUUMU ESAS Hava Tamaclk Turizm ve Ticaret A envanterinde kaytl olan TC-HEK tescil iaretli BELL 206L-4 tipi helikopter, grerek uu artlarnda Kahramanmara alayanceritYozgat Yerky planl uuu srasnda, 25 Mart 2009 tarihinde Kahramanmara ili Merkez Ke Da 37O 58 72 N, 36O 40 16 E koordinatlarnda deniz seviyesinden 6500 fit ykseklikteki yere arparak dmtr. Kaza sonucunda helikopterde bulunan Sivas Milletvekili ve BBP Genel Bakan Muhsin YAZICIOLU ile birlikte Erhan STNDA, Yksel YANCI, Murat ETNKAYA, Gazeteci smail GNE ve Pilot Mustafa Kaya STEKTEPE hayatlarn kaybetmilerdir. Kahramanmara ili Merkez Kzlz ky dalk alanda 25 Mart 2009 tarihine ait Devlet Meteoroloji leri Genel Mdrl meteorolojik harita, diyagram ve uydu grntlerinin analizi neticesinde 11.00-18.00 Greenwich saatleri arasnda zellikle le saatlerinden sonra ok bulutlu ve kar yal olduu, hava scaklnn -5 ile -7 derece civarnda lld, rzgrn gneybat ynlerinden saatte 35-40 km hzla estii, gr mesafesinin 300-500 metre arasnda olduu belirlenmitir. Kaza gn Gazeteci smail GNE tarafndan ekilen fotoraflar incelendiinde bulutlanmann yol boyunca artt ve buna mukabil gr mesafesinin gittike azald grlmektedir. Sz konusu bu fotoraflar ile mevcut hava durumu bilgileri birbirini teyit etmektedir. Pilot Mustafa Kaya STEKTEPEnin alayanceritten yakt ikmali iin gittii Kahramanmara Hava Meydanna iniini mteakip, ad geen meydanda Meteoroloji stasyon Mdrl ile bir sonraki grerek uu seyrseferlerine ait meteorolojik bilgilerin incelenmesi ve temini amacyla irtibata gemedii tespit edilmitir. Pilot Mustafa Kaya STEKTEPEnin alm olduu meteorolojik bilgiler, Kahramanmara Hava Meydanna iniinde ve alayancerit iin kalk srasnda kendisine Kahramanmara Hava Meydan Hava Trafik Kontrol Merkezi Kule tarafndan kurallara uygun olarak verilen ve havaalan evresi ile snrl rutin meteorolojik bilgileri kapsamaktadr. Olayn meydana geldii yer dik ve sarp kayalklardan oluan, yer yer blgeye ait orman aalar ile kapl dalk bir alandr. Uluslararas havaclk kurallar gerei helikopterin dt zaman ve yerdeki hava koullar dikkate alndnda pilotun belirtilen seyrsefer gzergh ierisinde uuunu gerekletirebilmesi iin helikopter zerinde Snow Deflector Kit (Kar saptrma sistemi) veya Snow Deflector Kit ve Particle Deflector Kit birlikteliinin salanmas aksi hlde uuun gerekletirilmemesi gerekmektedir. Uu esnasnda helikopterde gzergh zerinde gvenli ekilde seyretmesini salayacak bu seyrsefer yardmclarnn hava aracnda bulunmad Kaza Krm Raporu ieriinden anlalmtr. Kazaya konu helikopterin yakt ikmali iin geldii Kahramanmara Havaalanndan kalkarak alayancerit ilesine varncaya kadar zaman zaman radarlarn kapsama alanna girdiikt grlmtr. alayancerit kalkndan kaza anna kadar bakaca bir radar grnts alnamamtr. Her ne kadar hava aracnn transponder ak olsa da grerek uu artlarna gre seyreden helikopterin bu srada bulunduu irtifa, yolculuun sresince radarlar tarafndan srekli takibine imkan tanmamaktadr. Bu durum VFR (Grerek Uu Kurallar) uuun niteliinden kaynaklanmaktadr. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 260 Komisyonumuzca elde edilen bilgi, dokman, fotoraf ve raporlar ile bilgisine bavurulan kii ve uzmanlarn beyanlarndan, hava aracnn Kahramanmara ili Merkez Kzlz ky dalk alanndan geii sresince buzlanma, rzgr kaymas, kar ya ve bulut ii kstl gr nedenlerinden dolay atmosferik koullarn grerek uu iin elverili olmad grne varlmtr. Helikopter pilotu Mustafa Kaya STEKTEPEnin mevzuatta belirtilen periyodik salk kontrollerini sresi ierisinde yaptrd, bu kontrollerin neticesine gre uua mani bir durumunun bulunmad, keza otopsi sonucuna gre de uu emniyetini tehlikeye sokacak herhangi bir uyuturucu ve uyutucu kimyasal maddenin etkisi altnda olmad belirtilmitir. Helikopterin yakt ikmali iin alayanceritten Kahramanmara Havaalanna intikali ve tekrar kalk arasnda geen sre ierisinde helikoptere sadece yakt ikmalini yapmakla grevli kiilerin yaklat, bunun haricinde phe dourabilecek herhangi bir durumun meydana gelmedii Kahramanmara Havaalan kamera kaytlar ve tank ifadelerinden anlalmaktadr. Helikopterde bulunan GARMN firmasna ait GSN 430 tipi GPSnin (kresel konumlama aygt) 3 boyutlu nitelie sahip olup ykseklikleri de takip edebildii, arpma ihtimali durumunda uyar vermesi gerektii dile getirilmise de yine yaplan inceleme ve yaynlanan raporlardan cihazn byle bir zellie sahip olmad anlalmtr. Komisyonumuza ulaan belgeler, fotoraflar ve beyanlardan kazaya konu hava aracnda seyrsefer yardmcs iki adet elektronik aletin kayp olduu anlalmtr. Enkazda bulunamayan cihazlarn 1 adet EVENTIDE ARGUS 5000CE kayar harita gstergesi (moving map display) ve 1 adet BENDIX/KING SKYMAP IIIC GPS olduu tespit edilmitir. Sz konusu cihazlarn marka ve modellerine ilikin tespit, kazada hayatn kaybeden gazeteci merhum smail GNEin ektii fotoraflar ve enkazdan alnan grntler zerinden yaplmtr. Uu srasnda mevcut olan ancak daha sonra bulunamayan her iki cihaz da, kullanc tarafndan kayt fonksiyonu aktif hale getirilmise, en gncel uu bilgilerini (konum ve zaman) kayt edebilme zelliine sahiptir. Kaza esnasnda cihazlarn ak olduuna dair bir delil olmamakla birlikte, sz konusu sistemlerin zellikle kt hava artlarnda pilotlara ok faydal olmalar nedeniyle arzal olmadklar srece ak ve kullanmda olduklarn kabul etmek makul olacaktr. Nitekim bir nceki uu srasnda ekilen fotorafta cihazn faal ve kullanmda olduu grlmektedir. Cihazlar bulunmu olsalard, ak ve kaytta olmalar durumunda, kaza ile sonulanan son uuta helikopterin izledii gerek rota ve zaman bilgilerine ulamak, arpma istikametini tespit etmek ve kaza ile ilgili daha salkl deerlendirmeler yapmak mmkn olabilecekti. Helikopter pilotunun Kahramanmara kule ile yapt konuma dkmlerinin incelenmesi neticesinde, uu emniyetini tehlikeye sokacak herhangi bir bulguya rastlanmamtr. Genel olarak; - Pilotun, kuleden havaalan evresiyle snrl meteorolojik bilgileri edindii, ancak hava aracnn muhtemel uu gzergh zerindeki genel hava durumu ile ilgili bilgiyi Kahramanmara Meteoroloji stasyonundan almad, - TC-HEK tescil iaretli BELL 206L-4 tipindeki hava aracnn 25.03.2009 tarihinde yapm olduu alayancerit-Kayseri Erkilet Hava Meydan uuundaki teknik donanmnn yetersiz olduu, - Pilotun tm bu olumsuzluklara ramen dnmeyi ya da ini yapmay dnmeden uuta srarc olduu, anlalmtr. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 261 Ayrca elde edilen bilgi ve belgeler ile bilgisine bavurulan kiilerin ifadeleri birlikte deerlendirildiinde helikopter gvdesi, elektronik cihazlar ve transmisyon ekipman zerinde dardan herhangi bir ekilde mdahale yapld izlenimini verecek bulguya rastlanmad, sonularna ulalmtr. Nihayetinde kazann meydana gelii ile ilgili Kaza Aratrma ve nceleme Kurulu Raporunu da deerlendirerek son karar verecek olan merci ilgili Cumhuriyet Basavcl ve mahkemeler olduundan, hlen devam eden adli soruturma da dikkate alnarak bu aamada Komisyonumuzca bakaca gr bildirilmesinin doru olmayaca kanaatine varlmtr.

5.2. ARAMA-KURTARMA FAALYETLERNN YRTLMES ALIMALARI 5.2.1. Tespit ve Deerlendirmeler Kazazede HA Muhabiri smail GNEin 25.03.2009 gn saat 15.32de 112 Acil Servisini aramas sonucunda kazann resm makamlar tarafndan renilmesiyle birlikte BBP Genel Bakan ve Sivas Milletvekili Muhsin YAZICIOLU ve beraberinde be kiiyi tayan TCHEK tescil iaretli Bell206-L4 tipi helikopterin dt yerin tespiti ve arama-kurtarma almalarnn e zamanl olarak balatld ilgili kurum kaytlar ile bilgisine bavurulan kiilerin ifadelerinden mahede edilmitir. Arama ve kurtarma almalarnn balamasn mteakiben Kahramanmara Valilii bnyesinde bir vali yardmcs bakanlnda kriz merkezi oluturulmutur. Daha sonra il valisi ile birlikte arama kurtarma almalarnda grev yapacak yetkililerin muhtemel kaza yeri olarak tahmin edilen Gksun ilesine gitmeleri sonucunda kazaya ilikin elde edilen bilgi ve bulgularn daha iyi deerlendirilip arama ve kurtarma almalarnn yerinde komuta ve kontrolnn salanmas asndan Gksun ilesinde de kriz merkezi kurulmutur. ileri Bakan Beir ATALAY 26.03.2009 tarihinde saat 02.30 civarnda Gksun ilesine ulamasyla birlikte burada bulunan kriz merkezinin komuta ve kontroln devralmtr. Kazann renilmesi ile birlikte Babakanlk bnyesinde de kriz merkezinin oluturulduu ve arama almalarnn devam sresince mevcut kriz merkezlerinin koordinasyon ierisinde almalarn yrtt resm kaytlar ve tank ifadelerinden anlalmaktadr. Kaza Aratrma ve nceleme Kurulunun hazrlam olduu Raporda, helikopterde bulunan ELT cihaznn aktif durumda olmasna ramen anteninin krlmas nedeniyle sinyal gcnn uyduya ulamad ve bu nedenle ELT cihazyla kaza yerinin tespit edilemedii ifade edilmitir. ELT cihaz, monte edildii hava tatnn belirli hzla bir yere arpmas ya da belirli (G) kuvvetine maruz kalmas durumunda otomatik olarak almaya balayan ve uluslararas kurallara gre belirlenmi frekans modunda uyduya kaza mahallinin koordinatlarn havi sinyal gnderen ve bu ekilde kazaya maruz kalan hava aracnn yerinin tespitine yarayan bir cihazdr. Bu nedenle ELT cihaznn hava aracna taklma amac, ancak hava aracnn bir kaza yapmas ve bu arpma etkisiyle sinyal gndermesi sayesinde gerekleecektir. Bir hava aracnn dmesi ya da herhangi bir ekilde kaza yapmas durumunda bahsedilen ELT cihaznn anteninin krlma ihtimali ok yksek olduu dnldnde, hava aralarnda bulunmas zorunlu bu cihazlarn kaza sonras arama kurtarma faaliyetine katks kendisine verilen nemle orantl olmayacaktr. Nitekim istatistiki bilgiler de bu dorultudadr. Bilgi Teknolojileri ve letiim Kurumu tarafndan kendilerine iletilen telefon numaralarndan sinyal bilgileri elde edilerek saat 16.25 itibariyle kurumda grevli temsilcileri araclyla Emniyet Genel Mdrl ve Jandarma Genel Komutanlna bilgi verildii ayrca Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 262 kendilerinden talep edilmesi zerine ayn bilginin Babakanlk Kriz Merkezi ve Genelkurmay Bakanl ile Ulatrma Bakanlna da ulatrld, Jandarma Genel Komutanl stihbarat Daire Bakanl tarafndan bu bilgilerin olabilecek en ksa srede deerlendirilerek oluturulan haritalarn Kahramanmara l Jandarma Komutanlna gnderildii, neredeyse nokta eklindeki konum bilgisinin gerek Ankara gerekse Kahramanmarataki jandarma grevlileri tarafndan komutanlarna aktarld, fakat her naslsa bu bilginin deerlendirme d tutulduu gibi Ynetmelik gerei Ana Arama Kurtarma Koordinasyon Merkezine gnderilmedii de tespit edilmitir.30 Ayrca Kahramanmara Valiliince Komisyonumuza ulatrlan belgelerin incelenmesi sonucu, TB ve Jandarma Genel Komutanlnca kaza gn ve sonrasnda retilen harita ve krokilerin Gksunda kurulan kriz merkezine ve dolaysyla arama ve kurtarma ekiplerine ulatrlmad da anlalmtr. Bu kapsamda, Emniyet Genel Mdrl, TB tarafndan gnderilen haritalarla ilgili olarak, Komisyonumuza yazd yazda; TB tarafndan kendilerine iletilen 3 adet haritann Kahramanmara l Emniyet Mdrl stihbarat ube Mdrlne 25.03.2010 gn saat 22.39 sularnda bilgisayar ortamnda kurumun kulland elektronik a araclyla gnderildii ifade edilmitir. Kahramanmara l Emniyet Mdrl stihbarat ube Mdr smail Duman ve stihbarat ube Mdr Yardmcs Dursun zmenden alnan yazl beyana gre, mezkur belgelerin arama kurtarma faaliyetlerinde bulunanlara nce telefonla daha sonra da ardak Jandarma Karakoluna faks ekildii ve sz konusu haritalarn da Kahramanmara Valisi M. Niyazi TANILIR ile paylald belirtilmitir. Ayrca Komisyonumuzca birer sureti istenen haritalardan Resim 50 ve 52 belirtilenler gnderilmi, TB tarafndan retilen ve daraltlm kesime alan gsteren ve Resim 54de belirtilen harita ile ilgili herhangi bir aklama yaplmamtr. Ancak Komisyonumuzca Kahramanmara Valilii ile yaplan yazma ve telefonla yaplan grmelerden anlaldna gre yukarda belirtilen belgelerin iddia edildiinin aksine Kahramanmara Valisi ile paylalmad anlalmtr. Grlecei zere, Kahramanmara l Emniyet Mdrl yetkililerinin kendilerine gelen harita ve krokiler ile ilgili vermi olduu bilgilerde elikiler bulunmaktadr. Arama kurtarma almalar telefon sinyallerinin alnd baz istasyonlarnn kurulu bulunduu blge olan Gksun Hacmer ky ve Merkez Kurucaova ky evresinde younlatrlmtr. Arama ve kurtarma faaliyetleri icra edilirken her bilgi, belge, dokman ve ihbar salkl olarak deerlendirilmemi, eldeki tek teknik veri olan telefon sinyalleri ciddi bir analize tabi tutulmadan sahada alma yapan ekiplere aktarlmtr. Kaza enkaznn 26.03.2009 gn gece yarsndan itibaren, kazann meydana geldii yerle ilgisi bulunmayan ve cep telefonlar sinyallerinden faydalanlarak elde edilen alann dnda bulunan Kurucaova ky yaknlarnda aranmaya balamas ve bu arama almalarnn gn boyunca bu blgede devam ettirilerek nemli lde zaman kaybna sebebiyet verilmesi yanl deerlendirmenin ak rneidir.31 Kurucaova ky yaknlarnda balatlan aramaya esas tekil eden bilginin yeterli deerlendirme ve analize tabi
30 Polis Vazife ve Salahiyetleri Kanununun 2 ve 25inci maddeleri ile Jandarma Tekilat Grev ve Yetkileri Ynetmeliinin 63/a maddeleri gerei bir tehlike karsnda bulunan ve yardm isteyen herkese yardm etme grevi Jandarma Tekilatna yasal bir vazife olarak yklenmi olup aksine hareketin ceza hukuku anlamnda da sorumluluk douraca aktr. Ayrca, 2920 sayl Trk Sivil Havaclk Kanununun 42nci maddesinin ikinci fkrasnda, Kurtarma ve yardm ekibinin grevini yapmasna, kazaya uram olan ve tehlike iinde bulunan hava arac personeli ile yerel kolluk kuvvetleri ve dier yetkililer, yardmc olmakla ykmldrler. hkm yer almaktadr. Bu hkme gre, kazaya uram olan ve tehlike iinde bulunan hava arac personeline, yerel kolluk kuvvetleri ile dier yetkililerinin arama ve kurtarma ekiplerinin grevini gerei gibi yapmasnda yardmc olmakla ykml klnmtr. 31 Telefon sinyallerinin yanl deerlendirilmesinin bir dier rnei de Tllce Tepede 8 defa yaplan arama faaliyetidir.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 263 tutulmayan bir ihbardan kaynakland Komisyonumuza gelen bilgi ve belgelerden aka anlalmaktadr.32 Kazann renildii saatten itibaren, kazazede smail GNEin kendisine ait 0506 8543500 numaral telefonla 7 kez grt 112 Acil Servisi haricinde, eitli kii ve kurumlar tarafndan 18 (onsekiz) defa arandna ilikin grme kayd bulunmaktadr. Oysa Kazazede smail GNE ile arama-kurtarma konusunda uzman bir yetkilinin grmesi durumunda kaza yerinin tespitine ynelik kendisinden daha deerli bilgiler elde edilebilecei gibi kazazedenin iinde bulunduu olumsuz koullardan korunmas iin kendisine faydal olabilecek hayati bir takm bilgiler de verilebilecei deerlendirilmitir. rnek olarak enkaz alannda yer tespitinde yarar olabilecek bir ksm tehizatn var olup olmad hususu hi aratrlmamtr. Helikopterde bulunanlar tarafndan kullanlan ok sayda cep telefonun ve helikoptere ait GPS cihazlarnn varl bilinmektedir. ELT cihaznn sinyal gnderemese de manel anteninin taklarak bunun salanabilecei renilmitir. Yeni nesil cep telefonlarnn bir ounda GPS zellii bulunduu da dikkate alndnda, kazazede smail GNE ile iletiim kurarak, yaknnda bulunan teknolojik cihazlara ait zellikleri deerlendirebilecek, ilgiliyi bu ynde ynlendirebilecek beceri ve donanma sahip bir uzman ile grtrlmesinin belki de olayn akn tmyle deitirebilecei grlmtr. Kazazedelere ait cep telefonlarndan sinyal alnarak arama-kurtarma faaliyetlerinin daha dar bir alanda icra edilebilmesi asndan ihtiya duyulan mobil baz istasyonunun, hava muhalefetinden dolay en erken Turkcell letiim Hizmetleri A tarafndan; 27 Mart 2009 Cuma gn saat 17.00de aktif hle getirildii, daha sonra srasyla AVEA letiim Hizmetleri A tarafndan; toplam 2 adet mobil baz istasyonunu ve Vodafone Telekomnikasyon A tarafndan da 1 adet mobil baz istasyonu olay mahalline yakn bir yerde aktif edilmitir. Ancak baz istasyonlarnn blgede aktif hle getirilmesinden nce 27.03.2009 gn saat 14.28 civarnda Dngel kynden bir grup vatanda kaza yerine ulam olduundan, kaza yerinin tespiti konusunda mobil baz istasyonlarndan herhangi bir fayda salanamamtr. Kazazedelere ait cep telefonlarndan en son 26.03.2009 gn saat 02.30 civarnda sinyal alnmasna ramen, iletiim irketlerinden mobil baz istasyonu talebi 26.03.2009 tarihi 07.30da yaplmtr. Kaza blgesine yetkili birimlerce ilgili iletiim irketleri tarafndan mobil baz istasyonu kurulmasnn talep edilmesinin asl amacnn dier baz istasyonlar ile kestirme almak suretiyle kazazedelerin yerinin tespiti deil arama kurtarma faaliyetlerine katlan birimler arasndaki iletiimin salanmas olduu anlalmaktadr. Bu durum arama-kurtarma faaliyetine katlan yetkili kiiler tarafndan da ifade edilmitir. Cep telefonlarndan sinyal alnabildii sre ierisinde, bahsedilen mobil baz istasyonlarnn blgeye sevk edilerek kurulmas durumunda, blgedeki mevcut baz istasyonlar ile kestirme yaplmak suretiyle sinyal alnan alann olduka daraltlmas sonucu kazazedelerin bulunduu yere ok daha ksa sre ierisinde ulalabilecei aktr. Bu nedenle mobil baz istasyonun ge intikalinin kaza mahallinin tespiti asndan bir faydasnn olmad sonucuna varlmtr.

32

Trkiye Telsiz ve Radyo Amatrleri Cemiyeti tarafndan aprs.fi adl web sayfasnda ELT cihaznn yaynlad telsiz sinyalinin dinlenmesi iin ideal yer olarak gsterilen koordinatn Bandrma Limannda grevli bir ahs tarafndan grlmesi ve Babakanlk Kriz Merkezine muhtemel kaza yeri olarak bildirilmesi zerine bu bilginin Babakanlk Kriz Merkezi tarafndan doruluu teyit edilmeden 25.3.2009 tarihi 22.30 civarnda Genelkurmay Bakanl Harekat Merkezine verilmesi zerine arama kurtarma faaliyeti koordinatn gsterdii yer olan Kurucaova blgesinde younlamtr.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 264 Helikopterin dalk bir blgede dmesi ve havann mevsim artlar itibariyle youn kar ya, tipi ve sis altnda olmas, gr mesafesinin dk olmas nedeniyle havadan ve karadan yrtlen arama-kurtarma almalarn olumsuz etkilemitir. Arama-kurtarma faaliyetlerini icra etmek zere blgeye gerek kamuya ait gerekse sivil kiilere ait arazinin zorlu artlarna uyumlu olmayan aralar gelmitir. Aralarn iyi niyetli bir aba ierisinde olsa da dar, yetersiz ve balk hline gelmi yollara sokulmas sonucu yollarda tkanmalar olumutur. Bu durum uzman ekiplerce yaplmas gereken almalar zora sokmutur. Raporun ilgili blmlerinde, kazann meydana geldii 25.03.2009 tarihinden itibaren yrtlen arama kurtarma faaliyetleri ayrntl olarak belirtilmitir. Kazann renilmesinden itibaren, kaza yeri olarak tahmin edilen blgeye gerek Kahramanmara ilinden ve gerekse evre illerden yeterli miktarda arama kurtarma elaman ile ara, gere ve ekipman sevk edilmitir. Ancak iyi niyetle yrtlen tm almalara ramen, mevcut arazi ve iklim artlarnn olumsuzluu ile kazazedelere ait cep telefonlarndan elde edilen bilgiler yeterli bir ekilde deerlendirilmemitir. Ayrca ileri Bakan Beir ATALAYn Komisyonumuza verdii bilgilerden, sz konusu alann iki defa uydu fotoraflarnn ekilmesine ramen sis dolaysyla yeterli sonu alnamad belirtilmitir. Kazazedelerden birisinin Sivas Milletvekili ve BBP Genel Bakan Muhsin YAZICIOLU olmas, dier taraftan kazazede gazeteci smail GNEin kazadan sonra 112 Acil Servisini arayarak olay haber vermesi ve bu grmenin basn-yayn organlar tarafndan ayn saatlerde yaynlanmas kamuoyunun youn ilgisinin olay zerine odaklanmasna sebebiyet vermitir. Bu srete yazl ve grsel basn- yayn kurulularnn kayna belli olmayan ya da olayla resm bir ilikisi bulunmayan kiilere atfen yapm olduklar ve ou gerekle badamayan haber ve yorumlarla kamuoyunun yanl ynlendirilmesi sonucunu douran youn bir bilgi kirlilii yaanmtr. Bu durum yetkili kii veya kurulular tarafndan kamuoyunun doru bilgilendirilmesinin yerinde ve zamannda tam olarak yaplmadn gstermektedir. Kayna Kahramanmara l Emniyet Mdrl olan helikopterin enkazna ulald, gruptan BBP Genel Bakan Muhsin YAZICIOLU ile dier kazazedelerin yaral olduu ve Gksun Devlet Hastanesine intikal ettirilmekte olduklar eklindeki istihbari bilgi, Kayseri Valisi Mevlt BLC kaynak gsterilmek suretiyle kamuoyu ile paylalmtr. Teyide muhta olan bu istihbari bilginin ne ekilde elde edildii konusunda yetkililerin Komisyonumuza vermi olduklar bilgiler arasnda belirsizlik ve tutarszlklar mevcuttur. Ayrca konuyla ilgili olarak ileri Bakanlnca idari bir soruturma yrtlm ve konuyla ilgili mfetti raporu hazrlanmtr. Ancak kazann oluumunun daha iyi anlalabilmesi ve tam olarak aydnlatlabilmesi, kapsaml olarak yrtlecek adli ve idari bir soruturma sonucunda mmkn olacaktr. Sz konusu haberin basna yansmas neticesi arama-kurtarma almalarnn duraksad ileri srlm ise de bu durumun resm grevliler zerinde herhangi bir etki yaratmad ve yrtlen almalarda bir aksamaya sebebiyet vermedii, elde edilen bilgi ve belgeler ile kazann renilmesinden itibaren arama ve kurtarma almalarna katlan yetkililer tarafndan ifade edilmitir. Bu konuda adli ve idari soruturmann neticesini beklemek yerinde olacaktr.

5.3. NERLER 1. 12 Aralk 2001 tarihli ve 24611 sayl Resmi Gazetede yaymlanan Trk Arama Kurtarma Ynetmeliinde arama ve kurtarma faaliyetleri ile ilgili yaklak krk kurum veya kurulu yer almaktadr. Bunlarn her birinin grevlerinin net olarak belirlenmesinde, koordine edilmesinde ve yrtlmesinde ciddi anlamda zorluklar bulunmaktadr.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 265 Arama ve kurtarma faaliyetlerinde egdm salayacak ve gerekli tm yetkilerle donatlm bir st makamn bulunmamas, mevcut olanlarnn grev ve yetkilerinin aka belirlenmemesi ya da eksik olmas, Trk Havaclk Kanunu ile belirlenen Trk Arama Kurtarma Ynetmelii ve 5902 sayl Afet ve Acil Durum Ynetimi Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanunun birbiriyle uyumamas nedeniyle sistemin idamesinde sknt yaanmaktadr. Arama-kurtarma sisteminin etkin bir ekilde ilerliinin salanabilmesi iin kanun dzeyinde mevzuattaki uyumsuzluun giderilmesi, gerekli yasalarn karlmas ile tm yetkilerin Babakanlk Afet ve Acil Durum Ynetimi Bakanlnn bnyesinde toplanmas, arama kurtarma faaliyetleri ile ilgili ynetmelik, ynerge vb. alt hukuk normlarnn gnmz artlar erevesinde ve kurumlarn kapasiteleri de gz nnde bulundurularak yeniden dzenlenmesi, sivil ve askeri kurumlar aras koordinasyonun salanmas byk nem tamaktadr. Yine bu merkezde, kaza veya afet anlarnda, kazann/afetin meydana geldii yeri, koullar deerlendirerek gereken tm tedbirleri alacak uzmanlardan oluacak ekirdek bir ekibin bulunmas, arama-kurtarma hizmetlerinin kalifiye personel ve ara ynnden desteklenmesi gerekmektedir. 2. Yer tespit almalarnda ciddi nemi bulunan cep telefonlarnn yaynlad sinyallerin farkl operatrlere ait baz istasyonlarna ulamasna ramen altyap uyumsuzluu nedeniyle bu bilgilerin sim kartnn sahibi firma dndakiler tarafndan okunamad, dolaysyla sinyalin geldii alann farkl istasyonlardan gelen datalarn kesitirilememesi nedeniyle daraltlamad saptanmtr. Bu nedenle gerekirse mevzuat dzenlemesi cihetine gidilerek kaza mahallinden yaylan sinyallerin, ulat tm baz istasyonlarnn ileticileri tarafndan deerlendirilmesine imkan tannmasnn elzem olduu dnlmektedir. 3. Kaza Aratrma ve nceleme Kurulu Raporunda bahsi geen ELT cihaz anteninin krlmas sonucu uyduya sinyal gnderemedii sav teknik olarak kabul edilecek olursa, bundan sonra hava aralarna taklan ELT cihaz antenlerinin iddetli bir arpma sonucu krlma ihtimali gz nnde bulundurularak retilmesi ve cihazn hava aracna monte edilecek yerinin zel olarak seilmesi nem arz etmektedir. Yine uydu hareketleri ile yer tespitine yarar konum bilgisi reten ELT cihazlarnda oluan byk yanlma paylar dikkate alnarak GPS modl ieren ELT cihazlarnn kullanmnn zorunlu hle getirilmesi gerekmektedir. 4. Cep telefonu lokasyon bilgileri uygulamada mahkemeler tarafndan haberlemenin gizlilii kapsamnda deerlendirildiinden ve hkim karar olmadan temin edilemediinden acil durumlar gz nne alnarak ncelikle Ceza Muhakemesi Kanununun 135inci maddesi olmak zere mevzuatta gerekli dzenlemeler yaplmaldr. 5. Arama-kurtarma faaliyetlerinin en byk gereksinimleri olan uygun ara ve gerecin ilgili kurululara gelien teknolojiler dikkate alnarak tedariki salanmaldr. Arama-kurtarma faaliyetlerinde haberlemenin nemine istinaden, arama-kurtarma merkezlerinin modern ve hzl haberleme imknlaryla donatlmas gerekir. Sadece arama ve kurtarma faaliyetlerinde kullanlmak zere kesintisiz bir muhaberenin salanmas iin Trkiye genelinde bir adet ana ve bir adet yedek frekans tahsis edilmesi yerinde olacaktr. 6. Kriz annda iyi niyetli olsa bile yetkisiz kii veya kurumlar tarafndan yaplacak her aklama veya beyan, kriz ynetiminde bilgi kirlilii meydana getirerek istenmeyen sonularn domasna yol aabilecek niteliktedir. Yakn zamanda bu konuda olumsuz rneklerin yaand bir gerektir. Bu balamda bilgi kirliliinin nlenmesi ile kamuoyunun tek elden doru bir ekilde bilgilendirilmesi asndan sorumlu makamlarca etkin bir bilgilendirme dzeni kurulmasnda zaruret vardr. Ayrca, basn ve yayn organlarnn da ancak yetkili makamlar tarafndan yaplacak aklamalara itibar etmeleri, kayna belli olmayan veya yetkisiz kiilerin aklamalarna yer

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 266 vererek kamuoyunun yanl ynlendirilmesi sonucunu douracak tutum ve davranlardan uzak durmalar sorumlu habercilik anlaynn gereidir. 7. ok saydaki deiik amaca hizmet eden ancak aralarnda irtibat ve koordinasyon gereken 112, 155, 156 gibi ar merkezlerinin tek at altnda toplanmas salanmal, gelen her trl ihbar ve ikyet kayt altna alnmal, bilgisayar ortamnda gereken loglar oluturulmal, gereken durumlarda gemie dnk her trl bilgiye eriilebilmeli, kriz dnemlerinde kurulan kriz merkezlerinin telefon arlar kayt altna alnmal, bu yolda gereken yasal dzenlemeler gerekletirilmeli, bu salanncaya kadar mevcut uyumsuzluk problemlerinin asgariye indirilmesi iin gerekenler yaplmaldr. 8. almalar hlen devam eden 112 Acil ar Merkezleri Projesi uygulamas hzla yaygnlatrlmal, acil numaralar tek numara altnda birletirilmeli, acil ar merkezini arayan vatandalarn lokasyon bilgisinin de ar merkezine iletilmesini salayacak bir mekanizma kurulmaldr. 9. Tm uularda ilgili hava meydan ile birlikte tm gzergh meteorolojik bilgilerinin alnmas zorunlu hale getirilmelidir. 10. Kaza ya da afet blgesine st dzey yetkililer tarafndan gerekletirilecek ziyaretlerin yrtlen almalar aksatmamas iin yerel yneticiler tarafndan gerekli tedbirlerin alnmasnn uygun olaca deerlendirilmektedir. 11. Sivil Havaclk Genel Mdrl, hem sivil hava irketlerinin denetimi hem de arama kurtarma ve kaza krm incelemelerine ynelik nemli bir konumda olmasna ramen snrl imknlara sahip bulunmaktadr. zellikle lkemizde havaclk sektrnde son yllarda yaanan hzl gelime de gz nnde bulundurularak bu alanda artan ihtiyalarn da gerei gibi karlanmas asndan Genel Mdrln nitelikli ve yeterli sayda teknik personel ile takviye edilmesinde byk bir aciliyet vardr. Ayrca havaclk sektrnn nemi ve devam eden byme eilimi karsnda uzun vadede sivil havacln Ulatrma Bakanlnn rgt yaps dnda dzenleyici ve denetleyici bir kurum olarak bamsz ve zerk bir idari otorite eklinde yeniden yaplandrlmas hedeflenmelidir. 12. Havaclk kazalar sonrasnda kazann gerek sebebini ortaya koymaya ynelik incelemeyi yrten Kaza nceleme ve Aratrma Kurullarnn Sivil Havaclk Genel Mdrl tarafndan kendi bnyesindeki personeli de ierecek ekilde oluturulmaktadr. Sivil Havaclk Genel Mdrlnn ayn zamanda havaclk alannda faaliyet gsteren irketlerin denetiminden ve yetkilendirilmesinden sorumlu olmas da gz nnde bulundurulduunda ayn Genel Mdrlk bnyesinde oluturulan Kaza Aratrma ve nceleme Kurulunun hazrlad raporlarn objektifliine glge dmektedir. Bu kurulun Sivil Havaclk Genel Mdrlnden bamsz bir yapya kavuturulmasnn yararl olaca dnlmektedir. 13. Arama ve kurtarma hizmetlerinin; Trk hava sahas, kara hudutlar, i sular ve karasular ile uluslararas hava sahas ve ak deniz sahalarnda kesintisiz ve 24 saat esasna gre etkinlikle yrtlebilmesi amacyla Ulusal Arama Kurtarma Eylem Plan hazrlanmaldr. 14. eitli kurumlarn bnyesindeki arama kurtarma ve sivil savunma ekiplerinin profesyonel eitim kurslarndan geirilerek bilgi, beceri ve teknik tehizat bakmndan daha donanml hle getirilmeleri salanmaldr. 15. Arama kurtarma faaliyetlerinde, resm kurum ve kurulularn yannda, nemli katklar salayabilecek gnll kurulular da eitim, proje ve ekipman bakmndan desteklenmelidir. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 267 16. Havacln uluslararas bir karakter tamas nedeniyle, kreselleen dnyada uu emniyetinin en st seviyede temini bakmndan lkemiz havaclnn uluslararas uygulamalar ile tam bir paralelliinin salanmas gerekmektedir. Belirli aralklarla ulusal ve uluslararas havaclk uralar dzenlenerek alnacak kararlarn sivil havaclk sistemiyle btnlemesi ok nemlidir. Bu kapsamda havaclk ile ilgili olarak bilimsel almalarn yaplmas amacyla aratrma enstitlerinin kurulmas salanmaldr. 17. Havaclk sektrnde almakta olan personel ve zellikle pilotlar ile ilgili alma yasasnn olmamas bir eksikliktir. Pilotlarn risk tayan durumlarda inisiyatif kullanmasn zorlatrd ifade edilen mevcut mevzuatn yeniden gzden geirilmesi ve Hava Kanununun karlmas salanmaldr. 18. Havaclk sektrnn geliimi ve uu gvenliinin en st seviyede salanmas amacyla; hava arac, yedek para, seyrsefer yardmclar ve yedek motorlarnn ithal ve ihrac ile ilgili kolaylklarn salanmas gerekmektedir. 19. Sivil havaclk sektrnn ihtiya duyduu pilot, kontrolr ve dier teknik ve lisansl personelin sektrn ihtiyacn karlayacak sayda ve uluslararas standartlarda temini amacyla ilgili niversiteler ve dier eitim kurumlar desteklenmelidir. 20. Helikopter yolcularna da uak yolcularnda olduu gibi uu ncesi acil durum eitimi verilmesi zorunlu hle getirilmelidir. 21. Helikopter pilotlarnn Trkiyenin corafi artlarna uygun eitim almalar salanmal ve ilgili kurulular tarafndan gerekli denetimler yaplmaldr. 22. Ticari hava tamaclk iletmelerinin denetiminin salkl bir yapya kavuturulmas iin yeni ve etkin bir denetim sisteminin uygulanmas yararl olacaktr. 23. stihbarat birimlerinin tefti ve denetimleri ileri Bakanl mfettilerince dzenli olarak yaplmal, istihbarat birimlerinin denetimine ilikin rehberler oluturulmaldr. 24. hmali davran veya su ileme kast ile hareket etme ihtimali olan kamu grevlileri ve dier ahslar hakknda adli ve idari mercilerce gerekli ilemler yaplmal bu amala ilgili birimlere Raporun bir sureti ihbar yazs ekinde gnderilmelidir.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 268 10/333, 334, 335-3/1090 ESAS NUMARALI MECLS ARATIRMASI KOMSYONU Karar No: 2 Karar Tarihi: 22/02/2011

Yaplan aratrmalar ve incelemeler sonucu dzenlenmi olan i bu Rapor, Genel Kurula sunulmak zere Yce Bakanla sayg ile arz olunur. BAKAN Veysi KAYNAK Kahramanmara Mv. KTP Mehmet ERDEM Aydn Mv. YE Tacidar SEYHAN Adana Mv. Muhalefet erhi vardr YE Hasan ZDEMR Gaziantep Mv. Muhalefet erhi vardr YE Mustafa ETN Uak Mv. BAKANVEKL Selami UZUN Sivas Mv. YE Krat ATILGAN Adana Mv. Muhalefet erhi vardr YE Fazilet DACI ILIK Erzurum Mv. YE Hasan ANGI Konya Mv. YE Osman COKUNOLU Uak Mv. Muhalefet erhi vardr SZC Ylmaz TUN Bartn Mv. YE Necdet NVAR Adana Mv. YE Mustafa KABAKI Konya Mv. YE Malik Ecder ZDEMR Sivas Mv. Muhalefet erhi vardr YE Mustafa HAMARAT Ordu Mv.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 269 KAYNAKA 112 Acil Servis Hatt Telefon Kaytlar (CD) 155 Polis mdat/hbar Hatt Telefon Kaytlar (338 sayfa) 156 Jandarma mdat/hbar Hatt Telefon Kaytlar (413 sayfa) Adli Tp Kurulundan Alnan Rapor Anadolu Ajansnn 25 Mart 2009- 28 Mart 2009 Tarihleri Arasnda BBP Genel Bakan Muhsin YAZICIOLU ve Beraberindeki 5 Kiiyi Tayan Helikopterin Dmesiyle lgili Abonelerine Getii Haberlerin Dkm Anadolu niversitesi Sivil Havaclk Yksekokulu Raporu Babakanlk Acil Durum Genel Mdrlnden Alnan Bilgi ve Belgeler Babakanlk Gvenlik leri Genel Mdrlnden Alnan Bilgi ve Belgeler Babakanlk Tefti Kurulu Bakanl Tarafndan Hazrlanan Rapor Birinci ve kinci Komisyon Tutanaklar (toplam 1450 sayfa) Denizcilik Mstearl Deniz Ulatrmas Genel Mdrlnden Alnan Bilgi ve Belgeler Denizcilik Mstearlndan Alnan Bilgi ve Belgeler Devlet Hava letmeleri Genel Mdrlnden Alnan Bilgi ve Belgeler Devlet Meteoroloji leri Genel Mdrlnden Alnan Bilgi ve Belgeler Emniyet Genel Mdrlnden Alnan Bilgi ve Belgeler Esas Havaclk Turizm Anonim irketinden Alnan Bilgi ve Belgeler Genelkurmay Bakanlndan Alnan Bilgi ve Belgeler Gksun Kaymakamlndan Alnan Bilgi ve Belgeler stanbul Teknik niversitesi Raporu ileri Bakanl Mlkiye Bamfettii Mahmut Ku Tarafndan Hazrlanan Rapor Jandarma Genel Komutanlndan Alnan Bilgi ve Belgeler Kahramanmara Emniyet Mdrlnce Hazrlanan Rapor Kahramanmara Valilii l Kriz Merkezinden Elde Edilen Belgeler Kahramanmara Valilii Tarafndan Hazrlanan ve Helikopter Kazas Sonrasnda Yrtlen Faaliyetler Hakkndaki Rapor Kaza Aratrma ve nceleme Kurulu Raporu Kaza ile lgili ekilen Fotoraflar Mill Savunma Bakanl Harita Genel Komutanlndan Alnan Haritalar Muhsin YAZICIOLUnun Aile Fertleri ile Aile Avukatlarndan Elde Edilen Bilgi ve Belgeler

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 270 Orman Genel Mdrl Kahramanmara Orman Blge Mdrlnden GPS ile ilgili Alnan Bilgi Orta Dou Teknik niversitesi Mhendislik Fakltesi Dekanl Raporu Salk Bakanlndan Alnan Bilgi ve Belgeler Sivil Havaclk Genel Mdrlnden Alnan Bilgi ve Belgeler Telekomnikasyon letiim Bakanlndan Alnan Bilgi ve Belgeler Telsiz ve Radyo Amatrler Cemiyeti Bakanlndan Alnan Rapor TURKCELL ve AVEA irketlerinden Elde Edilen Bilgi, Belge ve Haritalar

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 271 -

MUHALEFET ERH

1- 25 Mart 2010 tarihinde helikopterin dmesinin renilmesini mteakip Babakanlk ve K.Marata kriz merkezleri kurulmu ancak Trk Arama Kurtarma Ynetmeliine uygun ynetmelik hkmlerini yerine getirerek ve bu tip olaylarda arama ve kurtarma faaliyetlerini icra ve organize edecek esas kurum olan SHGM devre d kalm, olaya mdahil olmamtr. Bu da ak bir grev ihmalidir. 2- Kaza Soruturma Kurulu, SHY-13 Ynetmeliinde belirtilen arama-kurtarma ile ilgili grevlerini zamannda yerine getirmemitir. 3- Ulatrma Bakannn onay ile kaza-krm komisyonu ilgili ynetmeliklere aykr olarak kurulmutur. Tarafl ve say olarak yetersizdir. kiiden oluturulan bu kurul meclis aratrma komisyonunda syledikleri gibi kaza-krm uzman deildir. Bu konuda eitimleri yoktur. Muhsin Yazcolu ve arkadalarnn hayatn kaybettii olay byk kaza snfna girmesine ramen kiilik bir komisyon oluturulmutur. Ynetmelik lmle sonulanan kazalarn hepsini byk kaza snfna alm ve on kiilik kaza-krm komisyonunun kurulmas gerektiini tanmlamtr. 4- Ulatrma Bakanl tefti kurulu raporlar da gerei kadar deerlendirilmemitir. hmali olanlar hakknda idari ve adli soruturma almasna gerek duyulmamtr. 5- Kaza Soruturma Kurulu enkazn, kazann aydnlatlmasnda nemli rol oynayacak helikopterin dme ncesi seyri seferini belirleyecek 2 adet GPS aleti (EVENTIDE ARGUS 5000 CE BENDIX/KING SKYMAP IIIC) ve hafza kartlar gibi hayatiyet arzeden paralar koruyamam kasten veya ihmal sonucu kaybolmalarna sebebiyet vermilerdir. Kaza izlerinin ve kazazedelere ait eyalarn korunmasn da salayamamtr. 6- ELT cihaz (yer bildirme cihaz) n takan firmann yetkili personeli Mehmet AYTAR kendisinin yetkisiz olarak bunu taktn ifade etmesine ramen bu deerlendirilmemitir. Ayrca ilgili kurumun arpmada krlm tespiti aksine mecliste ifade veren uzmanlar bir krlma deil, balant yerinden koparlm olduu iddiasnda bulunmulardr. 7- Helikopterin bakm defterlerinde tahrifat yapld ve sahte imzalarn bulunduu plak gzle dahi grlebilmektedir. Gereinin yaplarak firma yetkililerinden hesap sorulmaldr. 8- ileri Bakanl Mlkiye Mfettilerinin hazrlad rapor yeterince deerlendirilmemitir. Raporda ihmali tespit edilen yetkililerin savclk soruturmasna izin verilmemitir. dari bir soruturma da almamtr. 9- Karbon-monoksit zehirlenmesi ile ilgili adli tp kurumundan basna yansyan raporun akbetinin beklenilmesi gerekmektedir. (her ne kadar aratrma kurulu yazl bir cevap alm ise de bu konuda adli tp yksek ihtisas kurulunun hazrlamakta olduu raporun sonucunun beklenilmesi gerekmektedir.) 10- Kayseri Valisi tarafndan aklanan enkazn bulunduu ve BBP Genel Bakan Sayn Muhsin YAZICIOLUna yaral olarak ulald ynndeki haberler yeterince aratrlmam, bu bilginin nereden ve nasl edinildii konusunda alma yaplmamtr. Kamuoyunda bu bilginin yasa d bir dinleme sonucunda elde edildiine dair bir iddia varken, komisyonumuz bu iddiann zerine gitmemitir. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 272 SONU Raporun genel deerlendirilmesi yapldnda icra sorumluluu bulunan resmi kurumlarn eksikliklerinin yeterince rapora yanstlmad ve kazann olu nedeninin pilot hatas n plana kartlarak tanmland grlmektedir. Arama kurtarma konusunda Ankaradaki kriz merkezinin ve K.Marataki kriz masasnn uhdesinde olan birtakm almalarn eksik ve yanl yapld komisyonumuza ilgililer tarafndan ifade edilmesine ramen bu eksikliklerin rapora yanstlmad grlm olup tm sorumluluk Turkcell ve Avea haritasn kaza gn saat 18:00de ald tespit edilen Jandarma Arama Kurtarma birimine karlmtr. Bu temelden yola karak raporda sivil ynetimin aklanmas, askeri ynetimin sulanmas n plana karlmtr.

Tacidar SEYHAN Adana Milletvekili

Osman COKUNOLU Uak Milletvekili

Malik Ecder ZDEMR Sivas Milletvekili

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 273 MUHALEFET ERH

1-

Arama-Kurtarma faaliyetleriyle ilgili Trk Arama-Kurtarma Ynetmeliinde belirtilen tekilatlarn/birimlerin daha etkin bir ekilde almas ve hareket edebilmesi iin dnyadaki rneklerine benzer ekilde tehiz edilmesi gerekir. Yine btn dnyada olduu gibi kaza inceleme heyetlerinin bamsz bir st kurul oluturulmaldr. SHGM ile organize bir ba olan hi kimse bu heyette yer almamaldr. Ynetmeliin anlalr olabilmesi iin her birimin yetki ve sorumluluklarnn daha anlalr bir dille yazlmas gerekmektedir. Pilotlarn i gvenlii ile ilgili olarak tasar halinde bekletilen Hava- Kanunu bir an evvel kartlmaldr. Bu kanun kana dek bir genelge yaynlanp, mlk amirlerin ve sivil havaclk yneticilerinin dikkatinin ekilerek, pilotlarn teknik adan kusurlu ve elverisiz olan artlarda hava yolu irketlerince uua zorlanmalarnn nnn alnmas gerekir. Ulatrma Bakanl tarafndan tm havayolu iletmelerine yaynlanacak olan byle bir genelgede aadaki ifadelerin yer almas ihtiyac geici olarak giderecektir. Uucu personel ile yaplacak olan i szlemelerinde aadaki ifadeler aynen yer alacaktr. denilerek: a) Bu szlemede bulunmayan hususlarda 4857 sayl Kanun hkmlerinin uygulanmasn taraflar kabul etmilerdir. b) Szlemelere 4857 sayl Kanun hkmlerine aykr hkm konulamaz. Konulursa bu hkm yerine yasa hkm geerli olacaktr. c) Tm iletmeler bir ay ierisinde eski uucu personel szlemelerini yukardaki hkmleri ierecek ekilde yenileyeceklerdir. Uu emniyetinin salanmas ve uak kazalarnn nlenmesi bakmndan bu tedbirin alnmas ivedilik arz etmektedir.

234-

5-

Konuyla ilgili Ulatrma Bakanlnn yaynlad kaza-krm raporunda tahmine dayal bilgilerin verilmesi yerine, bu bilgilerin daha net bir ekilde yer alaca bir raporun hazrlanmas gerekir. Sz konusu rapor bu konuda yetersizdir. yle ki:

a- Kaza raporunda kazann asli sebebinin bulunamad anlalmaktadr. Bu nedenle kaza raporunda kazann sebebi muhtemel neden bal alnda yer almtr. Hava arac kazalarnn incelenmesinin en nemli gerekesi uu emniyetinin salanmas, kazay oluturan sebeplerin giderilmesi ve gelecekte olacak kazalarn nlenmesidir. Muhtemel benzer kazalarn nlenmesi iin tespit edilen eksiklik ve aksaklklarn giderilmesi amalanr. Bu yzden, Avrupa, ABD ve gelimi lkelerde maliyeti ne olursa olsun kazalarn asli sebebi mutlaka bulunur. Muhtemel neden diye tamamyla tahmin ve varsaymlara dayal rapor dzenlenmez. b- Kaza Soruturma Kurulu SHY13 Ynetmelii hkmlerine gre Ulatrma Bakanl tarafndan tekil edilir. EK11 de bulunan ynetmeliin 15. maddesi hkmlerince kk kazalarda (a) bendinde belirtildii gibi 34 kiilik bir ekip, (b) bendinde ise byk kazalarda 510 uzmandan oluan daha byk bir Kaza Soruturma Kurulu oluturulur. Bu kaza kk bir kaza olarak deerlendirilmi olmal ki kiilik bir ekip oluturulmutur. Kaza Soruturma Kurulu yelerinin nitelikleri nasl olmaldr? Kurul yelerinin konularnda ihtisas sahibi (uzman) olmalar n art vardr. Kaza Soruturma Kurulu aadaki kiilerden oluturulmutur.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 274 Bakan ye ye Ferudun SEREN .Mehmet SEVDM Kerem MUMCUOLU Asl Meslei : Kimya Mhendisi Asl Meslei : K.K.lndan Emekli Pilot Asl Meslei : Mhendis

- Raporu hazrlayan ekip, konusunda uzman deildir. - Raporu hazrlayan ekip, kaza soruturma kursu grmemitir. - Ekip yelerinden sadece birisi havac olup dierleri havac da deildir. - Ekip ye says da yeterli deildir. - Raporu hazrlayan ekip bamsz da deildir. Kazalarn asli ve nemli sebeplerinden birisi iletmelerin denetim eksikliidir. Kaza Soruturma Kurulu yeleri bu denetimden sorumlu olan SHGM ynetiminin (Amirlerinin) kusur ve eksikliklerine raporda yer verebilmesi mmkn deildir. Bakanlk dndaki sivil insanlar raporu eletirmeye dahi ekinirken mahiyetindeki memur, amirinin ve kendi alt kurumun eksikliini elbette ki aklayamaz. Bu nedenle Kaza Soruturma Kurulu bamsz olmad srece SHGMnin kusurlar, zellikle denetim eksiklikleri ortaya karlamaz ve giderilemez. c- Raporda kazann oluu ile ilgili muhtemel neden deil, kazann kesin nedeni bulunmak zorundadr. Kurul, kaza sebebinin vertigo olabileceini dndn belirtmektedir. Kazann muhtemel nedeni olarak; pilot Kaya stektepenin, hava artlar helikopterin grerek (VFR) uuuna msait olmad halde VFR uua srarla devam ederek oryantasyon (vertigo/his yanlmas) kaybna uramas nedeniyle bulunduu corafya ve arazi yapsn doru deerlendiremeyerek hava aracnn dalk alanda arazi ile temas etmesini engelleyemedii olduu dnlmektedir. Raporda yer alan bu ifade: - Havaclk ilmiyle badamayan, hatta tamamyla ters ve yanl bir ifadedir. - Grerek uuta vertigo olunmaz. nk grsel referanslar vertigoyu ortadan kaldrr. Vertigo bulut ierisinde oluur. Buluttan knca hatal oryantasyon bozukluu dzelir. - Bu helikopterin o gnk hava artlarnda -10 derece soukta (buzlanmann en iddetli oluaca scaklk derecesi) uabilmesi mmkn deildir. Buluta girdii takdirde en fazla bir dakika ierisinde Ana Paller, Kuyruk Palleri ve motor buzlanmas sebebiyle uamaz ve der. - Vertigo, yani Trkesi his yanlmas olduundan, adndan da anlalaca zere pilot helikopterin yer yzeyine gre pozisyonunu deerlendiremez. rnein helikopter dz uu pozisyonunda olduu halde pilot helikopterin saa, veya sola yatta olduunu ya da dalta, veyahut trman durumunda olduunu hisseder. Bu his o kadar kuvvetlidir ki, pilot, uu aletlerinin gsterdii durumu kabul etmez. Aletler yanl gsteriyor diye dnr. Bu kuvvetli his yanlmas sonucunda aslnda dz umakta olan helikopteri szde dzeltmek iin hatal kumanda verir. Hatal kumanda sonucu, daha nce dz umakta olan helikopter, pilot tarafndan verilen hatal kumanda ile anormal duruma sokulmu olur. Anormal duruma giren helikopter de elbette ki uamaz ve yere aklr. - Eer pilot VERTGO olmu olsayd, helikopterin anormal duruma girerek aklmas gerekirdi. Halbuki helikopterin yere arpmadan nce, hem de ok dzgn bir ekilde, dz uu durumunda olduu, anormal durumda olmad kesindir. Bu durumda vertigodan bahsetmek havaclk ilmiyle badamaz.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)

- 275 d- Kazann oluuna etki eden Yardmc Faktrler bal altnda: Hava aracnn tek pilotla uu yapmasna ramen pilotun cep telefonuyla konuarak ar meteorolojik koullarda dikkatini datmas. kazann oluunda yardmc faktr olarak deerlendirilmektedir. Bu cmle tamamyla tahmine dayal olup, merhum pilota byk bir hakszlktr. nk, raporun hibir yerinde, pilotun kaza srasnda cep telefonu ile konutuuna dair ne bir belge ne de kant yoktur. - Pilot, alayancerit kalkn kuleye telefon ile rapor edeceini sylemi, ancak rapor etmemitir. Uu kleransnda belirtilen kalk saati de geince bu defa, Kahramanmara muhabere grevlisi pilotu aram, Pilot bu aramaya hemen cevap vermemi, ancak bir dakika sonra bu defa pilot muhabere grevlisini arayarak, kalk rapor etmeyi unuttuunu belirtmi, kalk saati olarak da 12,35 UTC olduunu bildirmitir. Bu konuma 12. 55 ve 12.56 UTC de olmutur. Kant belge AFTN memuru Emrullah Akben bu konumay takiben saat 12.57de helikopterin kalk mesajn ektiini raporunda belirtiyor. Saat 12.57 de pilotun muhabere memuru ile konumadn ve bu konumann 12.56 da bittiinin belge ile kantdr. - Kazann olu saati raporda yer almamaktadr. Kaza Soruturma Kurulu ok nemli olduu halde bunu aratrmam, hesaplama zahmetine dahi girmemitir. - Kaza yerinin alayancerite uzakl ku uumu (Direk) 60 kmdir. Helikopterin tam olarak dz bir hatta umad, vadileri takip ettii bilinmektedir. Bu durumda uulan mesafenin en azndan 65 km. olduu kabul edilebilir. Helikopterin hz gstergesi 98 knot (kara mili) hzla utuunu gstermektedir. Ortalama hzn da 98 knot olduu kabul edilebilir. Bir kara mili 1.61 kmdir. Helikopterin utuu mesafenin 40 MPH (kara mili) olduu bulunur. Helikopter ortalama 98 knot (kara mili ) hz ile bu mesafeyi 25 dakikada uar. Pilotun muhabere grevlisi ile uuun 20-21nci dakikasnda konutuu, kazann ise kalktan 2526nci dakikada olduu, bu konumann en fazla bir dakika sre alaca, bu tespitler nda pilotun kaza srasnda telefon ile konumad anlalm olur. Pilot ile salanan en son temasn AFTN memuru ile yaplan konuma olduunu Kaza Soruturma Kurulu, Kaza raporunun 10. sayfas 1. paragrafnda teyit etmektedir. - Helikopterde otomatik pilot yoktur. Pilot helikopteri srekli iki el ile ve iki aya ile kullanmak zorundadr. Tek el ile uzun sre (arazi yapsna bal) helikopter kullanlamaz. Bir el ile Lvyeye kumanda edilir. Bu el Lvyeyi hi brakamaz. Dier el ile kolektife kumanda edilir. Eer arazi dz ise, kolektifi idare eden el ksa bir sre kolektifi brakabilir. Eer mikrofon ve kulaklk seti kullanmyorsa pilot, bu artlarda uzun sre (1 dakikadan fazla) telefon ile konuamaz. - Pilotun kaza srasnda telefon ile konutuu, bunun da oryantasyon bozukluuna yardmc olduu dncesi, gerek olmayan bir tahminden ibarettir. - Kazann gerek sebebi bulunamad halde ok kapsaml bir inceleme yapld izlenimi verilmesi amacyla birok gereksiz bilgi ve belgeye yer verilmitir. rnein bir gn nceki uuun hikyesi ve radar grntlerinin, yaplan konumalarn, kazann oluu ile hibir ilgisi yoktur. Buna benzer ne buldularsa hepsini rapora ekleyerek kazay ok iyi incelediklerini gstermeye almlar. Ancak kazann asl sebebini bulamamlar. Tahmin ve gerekd varsaymlarla rapor dzenlenmitir.

zetle sylersek:

1-

Kaza Soruturma Kurulunun yetkili olmasna karn ehil (uzman) kiilerden oluturulmad. Kurul yelerinin kaza inceleme kursu grmedikleri ve asli meslekleri havaclk da olmad iin hazrladklar raporun Uluslar Aras Havaclk Tekilat ICAO nezdinde geerli olmayaca, Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 276 -

23-

ICAO Annex-13 ve SHY-13 gerei kurulun yeterli sayda ehil (uzman) kiiden oluturulmad, Raporun amacna uygun olarak kazann gerek sebebinin aratrlp bulunmad, tahmine dayal ve havaclk ilmiyle badamayan bir sonuca varlm olduu, Raporda kimlerin ya da hangi kurum ve kurulularn ne derecede kusurlu olduunun tespit edilemedii, hatal ve gerek olmayan deerlendirmelerin yaplm olduu, Kazada asli kusurlulardan birisi olan ve irketin denetiminden, yetkilendirilmesinden sorumlu olan Sivil Havaclk Genel Mdrlnn ayn zamanda Kaza Soruturma Kurulu yelerinin amiri olduu iin, bamsz olmadklarndan objektif ve gerekleri aklayan bir rapor hazrlamalarnn mmkn olamayaca. Nitekim bu kazada da kazay yapan irketin denetimsiz, teknik bakmdan yetersiz ve personel says da yetersiz olduu halde usulsz olarak sertifikalandrld anlalmtr. Mevcut durumda, yeniden yeterli sayda uzman ekipten oluan bir kurul oluturularak tahmin deil, kazann gerek sebebinin bulunmas ve buna gre yeniden rapor tanzim edilmesi veya alacak dava sonucunda yetkili mahkeme tarafndan tayin edilecek bilirkii heyeti tarafndan kazann gerek sebebinin ortaya karlmas gerekmektedir.

4-

5-

6-

Kaza sonrasndaki Arama ve Kurtarma zafiyeti u ekilde zetlenebilir: 1- AAKKM ve AKKM ynetmelikte kendilerine verilen grevi etkin bir ekilde yerine getirememitir. Daha etkin bir ekilde yerine getirmeleri iin bu birimlerin ihtiyalarnn neler olduu konusunda bir alma yaplmas gerekir. 2- Arama-Kurtarma sorumluluu Ulatrma Bakanlnda olmasna ramen, ileri Bakannn koordinatr olarak blgeye gitmesinin nedeni tam olarak anlalamamtr. Ynetmelie gre Ulatrma Bakannn koordinatr olarak gitmesi gerekirdi. 3- Kaza Soruturma Kurulunun oluturulmasna dair ilgili ynetmeliklerde daha net ve anlalabilir tanmlamalara yer verilmelidir. rnein, kazalarn niteliksel olarak kk-byk kaza ayrm nicel verilerle desteklenmelidir. 4- Mara Valilii ve Emniyet Mdrl arasndaki bilgi akndaki aksaklk ortaya karlarak, sorumlular hakknda yasal ilem yaplmaldr. 5- Kayseri Valiliinin yapm olduu aklamalar bu konudaki koordinasyonsuzluun bariz belirtisidir. Bu tr aklamalarn bundan sonra olmamas iin yetkili tek bir merkezden aklama yaplmas gerekir. 6- 20.09.2001 tarih ve 2001/3275 sayl Bakanlar Kurulu karar ile kabul edilen Trk Arama Kurtarma Ynetmelii, aradan geen 8 yla ramen herhangi bir dzenlemeye tabi tutulmamtr. Bu erevede ynetmeliin uluslararas arama-kurtarma mevzuatndaki yenilikler ile teknolojik gelimelere gre yeniden dzenlenmesi gerekmektedir. te yandan ynetmeliin 5431 sayl Sivil Havaclk Genel Mdrl Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun ile 2920 sayl Trk Sivil Havaclk Kanununun, ynetmeliin kabul tarihi olan 20.09.2001 sonrasnda deitirilen hkmlerine uyumlulatrlmas gerekmektedir. Trkiye Byk Millet Meclisi (S. Says: 700)

- 277 7- Arama Kurtarma faaliyetlerinde teknolojideki gelimelere bal olarak Bilgi Teknolojileri letiim Kurumu ile mterek almalarn yaplmasna olanak salayacak ekilde Trk Arama Kurtarma Ynetmelii ve ilgili kanun hkmlerinin yeniden deerlendirilmesi gerekmektedir. 8- Arama-Kurtarma sorumluluu Ulatrma Bakanlnda olmasna ramen, ileri Bakannn koordinatr olarak blgeye gitmesine anlam vermek zordur. Bu anlamda kurumlar arasndaki yetki sorumluluklarn tartmaya amayacak hukuki dzenlemeler gerekmektedir. Sonu olarak, lkemiz deniz ve gllerinde icra edilecek olan Arama ve Kurtarma grevi iin Denizcilik Mstearl tarafndan kurulmu olan AAKKM (Ana Arama Kurtarma Koordinasyon Merkezi), bu grevi istenilen dzeyde yerine getirmektedir. Ancak lkemizin kara sahas ve adalar zerinde icra edilmesi gereken Hava Arama Kurtarma grevi gerektii gibi yaplamamaktadr. Bu grev bugne kadar imdiye kadar yardmc unsur olarak adlandrlan ve aslnda vazifeli olmayan Trk Silahl Kuvvetleri tarafndan yaplmaktadr. Ancak mevzuattan da anlalaca zere asli sorumluluk yasa ve ynetmeliklerle Sivil Havaclk Genel Mdrlne verilmitir. Halen SHGM bnyesinde Arama ve Kurtarma faaliyeti konusunda hibir birim olmad gibi, bu konuda grevlendirilmi bir tek personel ve ara gere de bulunmamaktadr. SHGM i ynetmeliklerinde, talimatlarnda, genelgelerinde ve taslak almalarnda Arama ve Kurtarma konusu hibir ekilde yer almamaktadr. Halen bu konuda yrtlmekte olan bir alma da yoktur. Ulatrma Bakanl tarafndan bu yl Ulatrma uras yaplmtr. Bu urada alnan kararlar ierisinde Arama ve Kurtarma faaliyeti konusuna yer verilmemitir. Maalesef Gksunda yaananlardan da ders alnmamtr. SHGM bu konudaki zafiyetini ve kusurunu inkr etmektedir. Kazazedelerin kyller tarafndan bulunduu ve yaral kurtulan iki kiinin donarak ld gerei de grmezlikten gelinmektedir. Mevcut durumun ICAO, EASA ve dier Dnya Havaclk tekilatlar tarafndan renilmesi halinde Trkiye Hava Sahasnn gvenilmez ilan edilmesi ve lkemize ar yaptrmlar uygulanmas kanlmaz olacaktr. Tm bu tespitlerimizin ve nerilerimizin Komisyonumuzun deerli yelerince dikkate alnarak, Komisyonun nihai raporunun daha salkl kaleme alnmas adna nemli katklar salayacan dnmekteyiz. Bilgilerinize sunarz. Hasan ZDEMR MHP Gaziantep Mv. Krat ATILGAN MHP Adana Mv.

Trkiye Byk Millet Meclisi

(S. Says: 700)